NHNG TI C TR DANH

ALEXANDRE DUMAS
Chia s Ebook: http://www.downloadsach.com
Follow us on facebook: https://www.facebook.com/caphebuoitoi

GIA NH H XNGXY
(1598)
Khi no cc bn c iu kin n tham quan La M, mi cc bn n
thm tu vin Bramng. Gia tu vin, ti mt ch lm vi pi c xy mt
n th nh, cu trc pha tp kiu Hy Lp c i vi kiu gtch phong
kin, ri cc bn i ln qua mt ca ngang v chnh gia nh th. y
ngi dn ng s hng dn cc bn xem trong miu ng th nht,
bn phi bc ha Cha Jsu b |nh n ca Xb|ttingen Pimb v{
trong miu ng th ba bn tr|i Jsu trong m ca Fiaming. Sau khi
~ chim ngng tha mn nhng tc phm , c|c bn tm di chn
bn th, mt tm bia | m{ c|c bn s nhn ra c do mt du ch thp
v mt ch n gin Orat. Chnh di tm bia ~ chn Batrich
Xngxy m{ c}u chuyn bi thm v c gi y s li cho cc bn mt n
tng su sc.
C l{ con ng Frngchetc Xngxy.
Frngchetc sinh di thi Gi|o ho{ng Clmng VII ln ngi ng{y 18
th|ng 11 nm 1523. Frngchetc l{ con trai ng Nicla Xngxy, th qu
ca Gi|o ho{ng di thi Pie V.
Sinh ra vi nhng bn tnh khng tt v lm ch mt gia ti kch x,
Frngchetc lao mnh v{o nhng cuc n chi try lc. Ba ln b bt giam
v nhng cuc tnh i bt chnh v{ ng ~ phi mt gn nm triu Frng
thot khi t ti.
Nht l{ di thi Grgoa XIII, ngi ta mi bt u quan t}m n
Frngchetc mt c|ch ng mc. Di thi Blne buncompani, La
M tt c mi h{nh ng u c hp thc ha i vi nhng ai c tin
tr, k c k git ngi v{ ngi quan ta. Cng hip v git ngi l
nhng vn rt thng m cng l rt t khi n nhng tr vn vt
y nu khng c ai }y truy ui th phm.
Vo thi k n{y, Frngchetc trong khong bn bn, bn lm tui, cao
nm pi, bn pt, d|ng c}n i v rt khe mc d c v hi gy. Tc ng
mu xm, cp mt to v{ y ngha mc d mi trn hi xp xung v tr

nn rt d tn khi gp k th. ng chi c|c mn th thao rt kh, nht l

mn bi thuyn. i khi ng bi thuyn mt mnh mt mch t La M
n Naptl, mt qu~ng ng bn mi dm. Khng tn gio, khng tn
ngng, ng khng vo nh th bao gi, nu c v{o cng l{ ch xc
phm Cha. Nhiu ngi ni rng ng rt thch nhng s kin k quc v
khng c mt ti c no m ng phm khng ngoi mc ch c mt
cm gic mi l.
Nm bn mi nhm tui ng ly v. V ng rt giu nhng khng c
mt ti liu no ni tn b l g. B cht li cho ng by ngi con,
nm trai hai g|i. ng ly ngi v th hai, Lucrgia Ptrony, ngo{i nc
da trng ngn, b cn l mt in hnh hon ho v sc p La M. Ln
ly v th hai ny ng khng c con.
Cng v Frngchetc khng c c nhng tnh cm t nhin ca con
ngi nn ng rt ght c|c con mnh v{ ng cng chng cn giu gim
mi cm ght . Mt hm, ng cho xy dng trong sn ca mnh mt ta
l}u {i tr|ng l bn cnh con sng Tibr, mt n th tng thnh
Tmt. ng ni vi kin trc s thit k cho ng mt hm m: Ti mong
s nht ht bn con ti v{o }y.
Do khi c|c con ng va mi t lp c, ng ~ gi ba ngi con
ln n trng i hc Xalamng Ty Ban Nha. Chc hn ng ngh rng
xa chng l b ri chng vnh vin, v khi cc con ng va i khi nh l
ng khng h ngh n chng na, ngay c n vic gi lng n cho
chng.
Chnh l vo nhng nm u ca triu i Clmng VIII, mt triu i
c ni ting v cng bng, cho nn ba chng tr tui y mi quyt cng
nhau ln ku vi Ngi. Ba chng ln tm Gio hong Fratcatti v trnh
by mc ch. Gi|o ho{ng cng nhn quyn li ca ba ch{ng v{ ngi b
l{ Frngchetc phi tr cp cho mi ngi con hai nghn cu.
Frngchetc tm mi c|ch hy b quyt nh y, nhng nhn c
mnh lnh c th nn buc phi chp hnh.
Chnh trong thi k ng b bt giam ln th ba cng v ti tnh i
xu xa. Th l{ ba ngi con trai ca ng li ln ku vi Gio hong l cha

h lm nhc thanh danh ca gia nh, v{ yu cu lut php trng tr thch

|ng. Gi|o ho{ng thy h{nh ng ca con th l khng tt nn ui h v.
Cn Frngchetc th ln y cng nh hai ln trc c thot thn bng
tin bc.
Ngi ta hiu rng h{nh ng y ca ba ngi con trai khng th
thay i lng cm ght th{nh tnh thng yu ca Frngchetc i vi
c|c con c. Nhng con trai cn c th thot khi s gin d ca cha,
cn nhng c con gi th b ging t xung u. Chng bao lu tnh
hnh tr nn khng th chu ng c na, n ni c gi ln, mc
d b gim st cht ch, cng gi c mt l| n ln Gi|o ho{ng. Trong
n c k ht nhng c|ch i x tn t m c phi chu ng v xin vi
Gio hong g chng cho mnh hoc cho mnh vo mt nh tu kn.
Clmng VIII mi lng thng hi, buc Frngchetc phi tr cp cho c
mt mn tin hi mn l su chc nghn cu v g c cho Cacl Gabrieli,
mt gia nh qu tc Gupbi. Frngchetc ni gin tng ph|t in v
thy c gi y tho|t c tay mnh.
Cng vo thi gian thn cht li n gii tho|t cho ng hai a con
na: Rc v Crittp Xngxy b git cht cch nhau mt nm, l{ mt
nim an i cho Frngchetc. Tnh keo kit ca ng theo ui cc con ng
n c sau ci cht ca chng v ng tuyn b s khng chi mt ng xu
cho ph tn nh th. Xc chng phi mang vo hm m m{ ng ~ x}y sn
cho chng, trong nhng o quan ca nhng k n m{y.
Khi trng thy hai xc con nm y, ng tuyn b rt sung sng ~
thot khi hai a xu xa y, nhng s c sung sng hon ton khi
no thy nm a kia nm bn cnh hai a n{y c c by, ng s
ni la t ta l}u {i t du hiu vui sng ca mnh.
Tuy nhin Frngchetc cng tm mi bin ph|p c gi th hai,
Batrich Xngxy khng theo gng c ch. Lc Batrich l{ mt c b
mi ba tui xinh p v{ th ng}y nh n{ng tin. M|i tc c d{i m{u
hung, mt v p him c nc m{ chng ta ~ thy trong tt c cc
bc ha ca Rafaen(Ha s tr danh ngi ). M|i tc r xung thnh
bi hai bn b vai l ra mt ci trn tuyt m, cp mt mu xanh da
tri c mt v m hn nht, thn hnh c tm thc nhng rt c}n i.

 gi c c, Frngchetc nht con gi vo mt cn phng kn ca

l}u {i m{ ch mnh ng c cha kha. ng tr thnh tn cai ngc ca con
g|i mnh. H{ng ng{y ng v{o thm v{ mang thc n cho c. ng i x
vi c rt kht khe cho m~i n nm c mi by tui. Chng bao lu c
b ti nghip ngc nhin thy bng nhin ng ~ du i. ch l v c b
Batrich ~ tr thnh mt c thiu n, sc p ca c ~ n ra nh mt
bng hoa. V{ Frngchetc, mt tn ti phm khng t mt ti |c n{o, ~
nhn c vi cp mt lon lun.
Mt thi gian sau, m m c thng b thc gic bi mt th m
nhc du dng nh t ci thin ng pht ra. Khi c ni iu vi
cha, cha c d d{nh c yn tr v cn ni thm nu c ngoan ngon d
bo th chng bao lu na Cha s ban cho c mt phn thng c bit,
khng nhng c ch c nghe m{ cn c trng thy na.
Qu nhin mt m, trong khi c ang t khuu tay xung ging
thng thc th m nhc du dng y, bng nhin ca bung c m ra
v t trong bung ti c nhn ra cc bung xung quanh thy |nh n rc
r v{ y hng thm, nh hng thm, m{ ngi ta ngi thy trong
gic m, nhng con trai v{ con g|i xinh p gn nh trn trung nh c
~ nhn thy trong nhng bc tranh ca Ghit v ca Rafaen. H i do
chi trong phng, t v y sung sng v hnh phc. Chng l mt bn
v li m{ Frngchetc ~ thu tin v hn gi{u c nh mt ng vua. Mi
mt m hn li cho thay i nhng cnh say sa phng dc ca
Alchxng trong ba tic ci Lucret v{ nhng cnh trc tng ca Tibe
Capri. Sau mt gi, cnh ca ng li v cnh quyn r bin mt, lm
cho Batrich bi ri v ngc nhin.
m hm sau cnh tng nh vy li hin ln. Nhng ln ny
Frngchetc bc vo bung con gi, r r con gi ra tham gia cng hn
trn trung. Khng hiu ti sao Batrich li bit rng lm theo li nn n
ca cha l khng tt. C tr li khng thy m gh Lucrgia c mt trong
|m ph n, nn c khng d|m ng ln ra ngoi vi nhng ngi l
mt. Frngchetc da v{ van n{i c, nhng u v ch.
Hm sau c mc c qun |o i nm. ng gi thng l, ca bung c
li m ra v cnh tng ban m li ti din. Ln ny m gh c, Lucrgia

cng c mt trong |m {n b{ i diu qua trc ca bung c, bo lc ~

buc b phi l{m iu nhc nh y. Batrich kh xa nn khng nhn
thy b{ mt v{ nc mt trn tr. Frngchetc lin ch cho con gi
mnh b m gh m hm qua c khng thy. Thy c khng ni g hn
lin a c b v{o cn cung si y mc d c bi ri v{ nh c ngi.
}y Batrich nhn thy nhng cnh n mt cha tng c v c
nhn thy nhng iu c cha tng bit.
Tuy nhin c cng chng c li kh l}u, Frngchetc cho rng nhng
cnh tng y kch thch cm gic ca con gi, hn li cn thm v{o y
nhng t thuyt hng |nh lc l tr ca c. Hn ni vi c rng nhng
Thnh ln nht ca nh th u sinh ra t mi quan h tnh dc gia
ngi cha v con gi.
Th l hn khng t mt th on d man no. Hn buc Lucrgia v
Batrich phi cng chung mt chng, e da s git v nu b{ l mt
cu cho con gi hn bit s chung ch y l mt iu nhc. S vic nh
vy c din ra trong vng gn ba nm.
n thi k n{y Frngchetc c vic phi i xa trong mt thi gian,
buc hn phi hai ngi {n b{ nh vi nhau v{ c t do.
iu th nht m b Lucrgia thc hin ngay l ni cho Batrich thy
tt c s b i ca cuc sng ca h, th l{ hai ngi cng nhau vit mt
t n t co vi Gio hong tt c nhng g m h ~ phi au kh chu
ng. Chng may, trc khi i, Frngchetc ~ phng tt c, nhng
ngi xung quanh Gi|o ho{ng u b hn mua chuc hoc sp c mua
chuc cho nn n t co ca hai ngi {n b{ ti nghip khng ti c
tay Gio hong.
Ngay lc by gi, Jcc li dng lc cha i vng, lin n thm em g|i
cng vi mt ngi bn thn lm cha c tn l{ Ghera. l{ mt thanh
nin hai mi nhm tui, xut thn t mt gia nh qu tc La M. Tnh
anh si ni, cng ngh v{ can m. Gii ph n u ca ngi v p ca
anh.

Mi gp Batrich, Ghera ~ yu ngay. V phn Batrich, chng bao lu

cng c cm tnh vi ngi cha c p trai y. Lc by gi i hi Tn
gi|o Trngt cha c, nn c|c gi|o c th ly v c. Mi ngi tha
thun vi nhau i n khi Frngchetc v, Ghera s hi xin Batrich lm
v. C hai ngi {n b{ thy c sung sng trong khi ch vng nh v
tip tc sng m c n mt tng lai tt p hn.
Sau ba bn thng, trong khi mi ngi hon ton khng bit tin tc
Frngchetc ra sao th ng mt ci, hn tr v. Ngay m u tin hn
~ mun ni li mi quan h bt chnh vi con gi hn, nhng Batrich
khng phi nh trc na, t mt c gi rt r, ~ tr thnh mt thiu
n cng ci, c chng li mi s van xin, mi s e da v mi s |nh
p ca b c.
Cn tc gin ca Frngchetc lin xung u v m hn kt ti l
~ phn hn. Hn |nh v d di bng gy gc. Lucrgia qu l mt
ngi {n b{ l lng ca La M, mnh lit trong tnh yu, cng m~nh lit
trong cm th, b{ chu ng tt c nhng khng tha th mt t g.
Ghera l mt chng trai tr, p, giu c, anh c y iu kin
c chp thun, nhng anh ~ b Frngchetc t{n nhn t chi. Tht bi
ln u khng lm anh nn lng, anh tr li ln th hai, ri ln th ba.
Cui cng Frngchetc ni gin, hn lin tr li cho con ngi gan l y l
hn c l do Batrich khng th l v ca anh cng nh ca bt k ai.
Ghera gn hi l do y l g, hn tr trn |p: N l{ nh}n tnh ca ti ri.
Ghera t|i ngi v cu tr li y. Mc d lc u anh cn cha tin,
nhng khi thy n ci u gi ca hn km theo c}u ni l{m anh
phi tin l hn ni ln s tht d rt tn nhn.
Trong ba ngy lin, Ghera khng th no ti c Batrich. Nhng
cui cng anh cng gp c c. Hy vng cui cng ca anh l{ ngi yu
s ph nhn iu khng khip y, nhng Batrich th nhn ht. T
khng cn mt cht hy vng nh}n o no na cho i tnh nh}n y, h
~ xa nhau trong nc mt v ha hn yu nhau mi mi.

Tuy vy cho n lc n{y hai ngi {n b{ cha c nh g v ti c

v{ nh vy mi vic s qua i trong bng ti nu nh khng c mt m
Frngchetc li m vo bung con g|i dng v lc gi tr b i. T
khng cn g ni v Frngchetc na.
Nh chng ti ~ ni, Batrich l{ mt trong nhng tm hn c kh
nng c nhng tnh cm tt nht cng nh xu nht. C c th ln n
ch tuyt vi cng nh c th ri xung n bn en. C i tm m gh,
k ht iu nhc m c va mi l nn nhn. Cu chuyn y lm tri
dy trong lng b m gh nhng trn vi dp m{ b{ ~ phi chu. Hai
ngi {n b{ ng vin nhau, cng nhau quyt nh s git cht
Frngchetc.
Ghera c mi n tham gia v{o }m mu n{y. y lng cm th,
anh khng i hi g hn l{ c tr th. Anh m nhim vic i tm
Jcc Xngxy. Jcc vui lng tham gia }m mu y. Ngi ta cn nh
trc kia anh ~ b cha mnh lm cho khn kh. T khi anh ly v, cha
anh ~ mc cho v con anh trong cnh ngho i.
Ngi ta chn nh{ Ghera l{m ni b{n bc. Jcc tm c mt cu
cnh binh th nht tn l{ Maczi, Ghera tm c tn th hai tn l
Olanhpi.
Sau my ln bn bc, ~ quyt nh nh sau:
Thi gian gia nh Frngchetc c thi quen i n Rcca Ptrela ~
gn ti, mi ngi tha thun vi nhau l s tp hp hn mt chc tn
cp do Olanhpi thu thp v hn ~ hot ng quen trong vng. Bn
chng np trong rng bn l ng i. Lc Frngchetc i ti, chng s
bt cc hn cng vi gia nh. Th ri s i mt mn tin chuc ln, my
ngi con trai s c c v La M ly tin, nhng gi v khng tm thy
thi hn np tin do bn cp quy nh tri qua, th l s git cht
Frngchetc. L{m nh vy s khng li mt nghi ng no ht v th
phm s thot khi vng php lut.
Nhng d c bn bc k n }u, }m mu cng khng th{nh
cng. Khi Frngchetc t La M~ ra i, ngi c c i b|o li khng tm

c bn cp. Chnh khng c b|o trc nn xung n ng ci

th ~ chm qu|, Frngchetc ~ i qua v{ n Rcca Ptrela bnh an v
s.
Ri hn vo trong mt ph|o {i. d b hnh h Batrich v
Lucrgia, Jcc v{ hai ngi con trai khc cn li ca hn, hn phi tr v
La M. Th l nhng tr b i i vi Batrich li ti din, ti mt mc
t hi lm c khng th chu ng c na, c phi quyt nh t tay
mnh lm ly cng vic m nh nhng b{n tay kh|c ~ khng xong.
Olanhpi v{ Maczi khng c iu g phi s php lut nn vn tip
tc lng vng xung quanh. Mt hm Batrich nhn qua ca s thy chng,
lin ra hiu mun trao i vi chng mt chuyn.
Ngay m hm , Olanhpi l{ tn ~ tng trong ph|o {i , quen
ht ng ngang ng tt, ~ ln c v{o trong ph|o {i cng vi bn
n. Batrich ~ i sn mt ca s trng xung sn, c lin giao cho
chng nhng bc th m{ c ~ vit sn gi cho Ghera v Jcc.
Batrich lm vic g cng mun c s tha thun ca Jcc, nn ln
n{y cng nh ln trc, c mun anh c chp thun vic git cha. Cn
vit cho Ghera anh chi cho mt s tin mt nghn ng tr trc cho
Olanhpi, cn Maczi th khng cn v hn m say Batrich.
Chng i ri, hai t nhn ph n nng lng ch. Ti ngy hn h thy
chng tr v, Ghera a cho mt nghn ng v Jcc chp thun m
mu. Vy khng cn g cn tr vic thc hin tr gh gm y, v{ n c
n nh vo ngy tm thng chn l ngy sinh nht ca Thnh n ng
trinh. Nhng Lucrgia l{ ngi rt ngoan o, b nhn ra trng hp y,
b khng mun gy nn ti c, vy l phi ho~n n ngy hm sau.
Ngy 9 th|ng 9 nm 1598, hai ngi ph n ngi n ba ti vi lo
Frngchetc, h thuc phin vo cc ru ca lo mt cch rt kho
lo lm lo vn a nghi cng khng h hay bit. Mt lc sau khi ~ ung
cn cc ru, lo ng mt gic say m.
T bui chiu hm , hai tn Maczi v{ Olanhpi ~ ln c vo
trong ph|o {i, np mt ch kn. Vo na m, Batrich n tm chng,

dn chng vo bung Frngchetc m{ c ch th}n m ca. Hai tn vo

bung ng ca li, cn hai ph n ngi trong bung bn chng kin s
vic hi hng ny.
Mt lt sau chng ra, mt mi t|i mt v{ thn th. Chng lc u
khng ni g, hai ph n hiu ngay vic cha ho{n th{nh.
C g vy? - Batrich ku ln. - Ai cn tr cc anh?
Chng ti thy git mt ng gi{ ang nm ng l hn nht. Ngh n
tui tc ca lo, chng ti khng mun h{nh ng.
Tc th Batrich ngng u ln mt cch khinh mit. Bng mt ging
nng n v su sc, c lng nhc chng:
Bn {n ng c|c anh b ngo{i trng dng cm v mnh m, vy m
khng can m git mt l~o gi{ ang ng. Nu lo thc th s ra
sao? V{ c|c anh n cp tin ca chng ti nh vy {? Thi c, s hn
nht ca cc anh buc ti phi t tay git cha ti. Nhng cn c|c anh, c|c
anh cng khng th lm cho lo sng c l}u thm }u.
Nghe thy ni th, hai tn cn xu h v s yu ui ca mnh,
chng li tr vo bung cng vi hai ngi ph n.
\nh trng lun vo trong bung qua ca s ng, soi sng b mt
bnh tnh ca lo gi. Ln ny th chng chng cn thng hi g na. Mt
a cm hai c|i inh tht to nh th ~ dng ng inh cha Jsu v{o
c}y th|nh gi|. Cn a kia cm ci ba. Chic inh t thng ng trn
mt l~o gi{, a cm ba ging mt nh|t v{o u inh l{m n cm su
v{o u. Chng cng ng mt chic nh vy vo c hng lm cho linh
hn khn kh y ti c trong sut cuc i ca n phi chy vt ra khi
th x|c ang giy gia di t.
Bn cn i ri, hai ph n nh inh ra ri bc xc cht vo trong
mt c|i chn d. H ko l n qua cc bung ra mt s}n thng nm
n xung mt khu vn hoang. H tnh l{m nh vy mi ngi cho l
l~o gi{ ~ ng~ xung ban m lc i n bung u hnh lang.

n ngng ca bung cui cng, mt qu h dng li. Trong lc

ngh, Lucrgia trng thy hai tn cn cha i khi, cn ang ng chia
nhau tin, b lin gi chng n gip sc. Chng ng khing xc cht
ln s}n thng v ti ni m{ hai ph n ~ ch cho chng qung xung
mt c}y hng mc, khng ng cnh cy gi xc li.
Tt c u tri chy nh d kin ca hai ph n. Bui s|ng, khi ngi
ta nhn thy xc cht nm trn c{nh c}y, ai cng ngh rng Frngchetc
~ b ht bc trn s}n thng khng c lan can hi m va qua. Xc
cht b hng nghn vt r|ch do c|c c{nh c}y nn khng ai n vt
}m ca hai c|i inh.
V pha hai m con Lucrgia, khi h c tin, h i ra ku khc thm
thit, lm cho ai c cht nghi hoc no thy cnh au kh thnh thc v
su sc nh vy cng phi dp i ht. Do khng ai thy g tr ch th
git ca l}u {i Batrich ~ a cho ch ta git chic chn d m{ c ~
dng bc xc cha, ni di ch ta l vt m|u gi}y ra chn l{ do c b xut
huyt lc ban m.
Tang l xong, hai m con Lucrgia tr v La M khng gp mt tr
ngi no. H ~ hy vng mt tng lai yn n. Trong khi h sng khng
vng mc g th cng l ca Cha tri ~ bt u hot ng.
Triu nh Napl ~ bit tin ci cht t ngt ca Frngchetc v{
nhn thy ci cht khng bnh thng. Triu nh bn c mt c phi
vin n Ptrela iu tra v khai qut xc cht ln tm du vt m st
nu qu l mt v m st. Ngay sau khi phi vin ti, tt c nhng ngi
trong l}u {i u b bt gi v tri gii v Napl.
Nhng khng mt vt tch n{o c pht hin ngoi li khai ca ch
th git. Ch khai rng Batrich ~ a cho ch git mt chic chn c vy
mu. Tuy vy vt tch li l gh gm, v b truy hi theo lng t}m, ch
c tin l{ m|u ng do nguyn nh}n nh c Batrich ~ ni khng, ch
ta ni thy m|u ti v{ thm hn.

Trong khi , cha c Ghera bit tin cnh s|t Nape ~ ra lnh bt gi
hai tn cn Olanhpi v Maczi v my ng{y trc khi Frngchetc
cht, ngi ta nhn thy chng lng vng quanh l}u {i.
Ghera l mt ngi cn thn. Khi anh ~ c kp thi b|o trc, anh
tr|nh c ht. Anh lin thu hai tn cn khc th tiu Maczi v
Olanhpi. Tn cn c thu git Olanhpi theo hn n Tecni v
}m cht hn. Nhng tn theo di Maczi khng may, hn n Napl qu|
chm. T hm trc, Maczi ~ b bt, b tra tn hn ~ khai ra ht.
Li khai ca hn c gi ngay v La M~ i chiu. Trong thi
gian , Jcc, Becna, Lucrgia v{ Batrich u c lnh b bt giam. u
tin h cn b gi trong l}u {i ca cha h, v sau chng c cng nhiu v
nghim trng, h b gii v l}u {i Cooctvala. }y h b i chng vi
Maczi. Nhng h c quyt chi, khng nhng khng tham gia vo ti c
m cn khng bit c hung th na. Nht l{ Batrich c{ng cng quyt,
c i c trc din vi Maczi. ng trc mt hn, c xc nhn mt
cch chng chc v bnh tnh l hung th ni l|o, n ni thy c p hn
bao gi ht, hn quyt nh nu khng sng c v c th s cht cu
c.
Qu nhin hn phn cung, ni rng nhng li hn khai trc }y u
l di tr v hn xin li Cha v xin li Batrich. e da tra tn khng th
no lm hn ni kh|c c. Hn cht, ming ngm kn gia nhng cn
au n. Nhng ngi Xngxy tng l{ ~ c l cu thot.
Tn cn ~ c thu git Olanhpi b bt v phm phi mt ti c
khc. Hn thy rng khng c l g phi che giu ti n{y hn ti khc, hn
lin khai Ghera v mun thot khi v mt v n mng n{o , ~ thu
hn th tiu th phm tn l Olanhpi...
May thay Ghera bit vic kp thi, v anh l{ ngi kho lo, khng
chu b h nh bt c ai v{o a v hon cnh mnh. V{o lc tin
n tai anh, cng ng l{ lc ngi b|n than mang than n nh anh, anh
lin gi ngi v{o trong bung cho ngi mt s tin ln gi im
lng, ri sn sng mua b qun o bn thu ca ngi b|n than ang mc.
Sau Ghera ct b tc rt p ca mnh m anh rt t ho, nhum b

ru, bi mt lem luc, mua hai con la, cht ln chng y than ri i
rong trn ng ph, va i va rao: Ai mua than n{o!. Trong khi cnh
binh ang i lng bt anh khp ni, anh chun c ra khi thnh ph,
n c Napl v{ xung tu bin. T ngi ta khng hiu anh ra sao
na.
Nhng li th nhn ca tn cn v s bin mt ca Ghera lm cho
khng cn nghi ng g na v ti trng ca gia nh Xngxy. H lp tc b
gii t l}u {i n nh t. Hai ngi anh b tra tn khng chu ng c,
u phi th nhn ht. Nht l Lucrgia, b bo qu khng chu ng
c tra tn bng thng. Va b treo ln khi mt t, b{ ~ xin cho
xung v xin th ht nhng iu b bit.
Cn Batrich th vn c tr nh |, ha hn, e da, truy hi khng
lay chuyn c c, c chu ng c ht vi mt lng can m v
cng. V quan ta Uylitmtcatti, ni ting v ngh , khng l{m sao cy
c ming c mt iu g. ng phi bo co tt c ln Clmng VIII,
khng dm nhn trch nhim v mt vic gh gm nh vy. Gio hong
s ng b m hoc bi sc p ca phm nhn nn khng dm mnh tay,
bn c mt ngi khc kht ting v nghim khc.
V quan ta mi li bt u mi th tc vi Batrich, hi li tng cu
hi. ng nhn thy c ch mi b tra tn thng thng lin bt c phi
chu tra tn c bit na. Vn y nh chng ti ~ ni, tra tn bng
thng, mt trong nhng kiu tra tn gh gm nht m{ con ngi ~ ph|t
minh ra.
Nhng v bn ch: Tra tn bng thng khng lm cho cc bn c
thy r c loi kh hnh y, chng ti xin trnh by c th nh sau.
La M c rt nhiu loi tra tn thng dng, loi ci, loi la, loi |nh
thc v loi thng.
Loi ci l loi nh nht dng cho ngi gi v tr con, n bao gm
vic chm vo gia mng tay v tht nhng chic que vt theo hnh ci
ci.

Loi la dng nhiu trc khi ngi ta tm ra loi thc, n bao gm

vic di chn phm nhn vo gn la.
Loi thc l bt phm nhn ngi trn mt c|i gi| cao nm pi v{ o
thnh gc. Phm nhn b lt trn trung, tay b tri qut ra pha sau vo
c|i gi|, c hai ngi ngi hai bn, c nm gi li thay phin nhau, h thy
phm nhn nhm mt l{ ngn khng cho ng.
Loi thng l kiu thng dng nht, bn Ph|p ngi ta cn gi l
kiu treo ln, rt xung. Loi n{y c chia lm ba mc, nh, va v
nng.
Mc nh gm vic e da tra tn, a v{o bung tra tn, lt qun o,
buc d}y v{o ngi nh sp sa tra tn. Ngoi vic s b tra tn, phm
nh}n cng ~ bt u thy au n lc b dy thng tri vo c tay.
mc n{y i khi cng ~ lm cho ph n v{ {n ng yu bng va
phi th nhn.
Mc th hai hay mc va l khi phm nh}n ~ b lt ht qun o v b
tri hai c tay qut ra sau lng, ngi ta lun mt si thng vo mt ci
vng treo trn trn nh, mt u thng buc vo mt tay quay, u kia
buc vo c tay phm nh}n. Ngi ta c th ko ti nhn ln hoc h
xung ty theo lnh ca quan ta, v nh nhng hoc git cc. Nn nhn
b treo ln cao trong mt thi gian ca mt Ave Maria, ca mt Pate Note
hoc ca mt Mizerr. Nu vn cn ngoan c th gp i thi gian. Mc
va n{y c dng khi no phm nh}n ~ chc chn nhng cha chu
khai.
Mc th ba hay mc nng l bt u tra tn c bit c tin hnh
sau khi ~ b treo mi lm pht hay na gi, bn mi lm pht v{
ngay c mt gi na. Nn nhn s b tn ao ph u a theo kiu |nh
chung hoc b ri xung na chng ri t nhin ngng li cch mt
t mt qung. Nu phm nhn vn cha chu th nhn, vic ny rt kh
xy ra v c tay ~ b tin n tn xng, hoc t chi sai tro ht cc khp
xng. Ngi ta buc thm trng lng v{o ch}n nh vy l trng lng
tng gp i v{ mc tra tn tng gp i. Kiu tra tn n{y c dng
khi no ti c chng nhng ~ c chng t m li cn tn khc na, ti

git nhng nhn vt cao qu nh cha m, Gio ch, Hong thn hay mt
nh thng thi.
Ngi ta ~ thy Batrich b a v{o tra tn thng thng v{ c
bit. Ngi ta ~ bit kiu tra tn y th no ri. By gi chng ta hy
nghe vin lc s ta |n Vaticng k chuyn.
V trong sut thi gian ly khu cung, c ta khng chu khai g ht.
Chng ti phi cho hai cnh binh dn c t nh t sang phng tra tn,
ngi tra hi ang i c }y. Sau khi ~ co trc u, ngi tra hi
c ngi xung mt ci yn nh, lt qun o c ra, tri hai tay qut ra sau
lng ri ct vo mt si dy lun qua mt ci rng rc treo trn trn nh,
u d}y di buc vo mt b|nh xe do hai ngi lc lng quay.
Trc khi ko c ta ln, ngi ta hi c mt ln na v ti git cha.
Mc d m k v{ c|c anh c ~ th nhn ht v{ a cho c xem bn khai
v ch k ca h, c vn mt mc chi c~i. C ni: C cho ko ti ln v
cc ng mun l{m g ti th l{m, ti ~ ni ht s tht ri, khng cn g
khai na, d chn tay ti c b tho ri ra".
Do chng ti phi cho ko c ln cao hn mt t chng hai pi,
ri c c cao y trong sut thi gian chng ti c kinh Pate
Note. Chng ti li hi c ln na, nhng c khng ni g kh|c hn ngo{i
cu: C|c ng git ti i. C|c ng git ti i".
Chng ti cho ko c ln cao hn, n cao bn pi, v chng ti li
bt u c kinh Ave Maria. Nhng n na chng b{i kinh hnh nh c
ngt i. Chng ti cho di mt x nc vo mt c, nc lnh lm c tnh
li. C ku ln: Tri i! Ti cht mt. Cc ng git ti. Tri i!". Nhng c
khng chu tr li g khc.
Chng ti li ko c ln cao hn na v{ c bi kinh Mize rro. C
ca quy v ku ln nhiu ln Tri i! Tri i!".
Chng ti li hi c v ti git cha, c khng ni g kh|c hn l{ c v
ti v{ ngay lc c li ngt i.

Chng ti li cho di nc vo mt. C tnh li, m mt ra v ku ln:

i, qu}n ao ph khn kip! C|c ngi git ta! C|c ngi git ta". Nhng
vn chng chu ni g khc.
Thy c vn ngoan c, chng ti ra lnh cho git cc. C b ko ln
mi pi, n }y chng ti li ku gi c ni ln s tht. Nhng c l v
c khng ni c na hoc c khng mun ni, c ch lc u.
Thy vy chng ti ra lnh cho ao ph bung dy thng ra. C b
rt t trn cao mi pi xung, cn cch mt t hai pi th b git li, hai
tay b lt tri, c tht ln mt ting ri cht ngt.
Chng ti li cho di nc vo mt, c tnh li v ku ln mt ln
na: B l s|t nh}n khn kip! Chng mi git tao. Nhng d chng mi c
dt t tay tao ra, tao cng khng ni g kh|c".
Chng ti bn ra lnh buc thm vo c mt trng lc nm mi
livr na. Nhng ngay lc c|nh ca m ra v nhiu ting cng ku
ln: Thi, thi! ng lm cho c y phi au n hn na".
Nhng ting ni y l ca Jcc, ca Becna Xngxy v{ ca Lucrgia.
Thy s ngoan c ca Batrich, cc php quan ra lnh i chng cc ti
nhn, h cha c gp nhau ~ t nm th|ng nay. H i c vo bung
tra tn, thy Batrich b treo, thy cnh tay b trt khp v mu chy y
hai c tay, Jcc ku ln:
- Ti li ~ phm ri, by gi phi sm hi cu vt linh hn, vui v
m chu ci cht. Em khng nn b hnh h nh th ny na!.
Th l Batrich lc lc c|i u nh mun khi au n ri thu
tho ni:
Vy l anh mun cht! Nu anh mun nh vy th s c nh vy!.
Ri quay v pha cnh binh c ni tip: Ci tri cho ti, c cho ti nghe
t khu cung, ch no cn xc nhn ti s xc nhn, cn chi ci ti s
chi c~i.

Th l{ Batrich c h xung v ci tri. Mt ngi nn li hai cnh

tay cho c theo kiu thng thng. Ngi ta c cho c nghe t khai theo
li yu cu ca c ~ ha, c th nhn ht.
Sau khi c xong nhng li th nhn tt c cc chi tit ca ti c, Gio
hong kinh tm, ng ra lnh cc ti phm phi b buc vo sau cc con
nga cho ko l khp cc ph x La M.
Nhng mt phn quyt nh vy gh gm qu lm mi ngi cm
phn. Nhiu nhn vt cao cp nh Gi|o ch v{ Ho{ng th}n, n khm
nm qu gi trc Gi|o ho{ng van xin Ngi hy b lnh v{ cho php
cc b c|o c c bin h. Gi|o ho{ng |p:
Th bn chng c cho cha chng c th gi lm vic trc khi
b bn chng git ng mt cch nhc nh v tn bo khng?
Sau cng thy nhiu ngi van xin qu|, Ngi ng cho ba ngy.
Lp tc nm ly s vic xc ng y, nhng trng s gii nht v tr
danh nht La M bt tay vo vit nhng bn trn tnh, v ti ngy n nh
h n ra mt Gio hong.
Ngi th nht pht biu l trng s Niclat, on m u ca ng
c trnh by bng nhng li l hng bin l{m rung ng hi ngh,
ngi ta hiu l rt c li cho cc ti phm. Gio hong s hu qu vi
vng bt dng li v bc bi ni:
Vy l trong gii qu tc s c nhng ngi git cha v s tm c
trong s nhng trng s c ngi bo v cho mnh. iu chng ta s
khng bao gi d|m tin v{ cng khng bao gi tng tng c.
Trc nhng li khin trch khip m y ca Gio hong, mi ngi
u im lng, ch tr c Farinaxi. V nhim v thing ling c y nhim,
ng mnh dn ni mt c|ch cung knh v{ y cng ngh.
Knh tha c Cha i Th|nh, chng ti n }y khng phi
bnh vc cho nhng k ti phm, m{ cu nhng k v ti. V rng
chng ti c th chng minh mt vi k b c|o ~ h{nh ng trong

trng hp t v. Vy chng ti xin php c trnh by nu nh

c c Cha Thnh thn cho php.
Th l{ Clmng VIII cng t ra mun nghe nh lc ny ng ~ ni
nng. V{ Ngi nghe nhng li bin h ca ng Farinaxi, ch yu da
trn c s l{ Frngchetc khng cn l{ cha na khi y cng hip con gi
y. ng ly dn chng v s cng hip trong bn t co ca Batrich
~ gi ln Gi|o ho{ng, trong c ~ cu xin Gi|o ho{ng, cng nh ch c
~ l{m l{ rt c ra khi nh cha c v cho c vo mt tu vin.
Gio hong cho thu tt c cc bn trn tnh, cho cc lut s ra v. Ch
cn li c Antieri i sau cng, ng n qu di chn Gio hong, tu:
T}u c Cha i Thnh, l mt trng s ca nhng k ngho kh, ti
khng th l{m g kh|c hn l{ c trnh din trc c Ngi trong vn
ny, ti knh cn xin li c Ngi.
Gio hong nng ng ta ln v ni:
Thi, chng ti khng ly lm l v ng m l v nhng ngi khc.
H bnh vc chng v dung tng chng.
V Gi|o ho{ng quan t}m n vn ny, c m ng khng ng v
nghin cu n cng vi Gio ch Xanmc Xenl. Ri sau khi bn tm tt
ca ng ~ l{m xong, ng gi cho cc trng s, ai ny u hi lng v bt
u hy vng v mt s n x cho tnh mng ca cc ti phm.
Dn chng La M th pho, hi vng nh gia nh khn kh y v vui
v nh vn n x ring y l chung cho c qun chng. Bng nhin mt
ti c mi xy ra l{m cho nh tt p ca Gio hong tan thnh my
khi.
N hu tc Xngta Crx va mi b git cht, b{ s|u mi tui, th
phm l{ Pn Xngta Crx con trai b{ bng mt cch rt tn nhn: hai
mi nh|t dao gm ch v b khng chu ha cng nhn hn l k tha k
duy nht ca b. Th phm ~ tu thot.

Ngy hm sau, th s|u mng 10 th|ng 9 nm 1599 hi 8 gi sng,

Gio hong cho gi ng Tavecna thng c thnh La M vo v ni:
ng thng c, ti trao tr ng vn Xngxy, mong ng s chiu
theo php lut m thi hnh cng sm cng tt.
Tavecna ra v, triu tp mt cuc hi ngh ton th cc php quan
hnh s ca thnh ph, hi ngh quyt nh x t hnh gia nh Xngxy.
Sut m hm y ngi ta chun b nhng cng vic kt thc tn
bi kch th thm v ln lao y trn cu Xanh Anggi. Hi nm gi sng,
vin lc s n nh{ Lucrgia v{ Batrich tuyn b bn n.
C hai ngi {n b{ u ang ng, h khng hay bit g v nhng s
vic xy ra trong ba ngy qua. Vin lc s |nh thc hai ngi dy
tuyn b vi h rng h b lo{i ngi xt x, h phi chun b ln chu
tri.
Lc u, Batrich b n gi|ng mnh, c khng tm c li ni
ku ca, qun |o mc. C t trn ging bc xung trn trung v lo
o nh b say ru. Lucrgia nghe bn n vi nhiu ngh lc hn, b{
mc qun |o i ln miu ng. B{ ng vin Batrich phi chu ng,
nhng c g|i vn c nh ngi mt hn, va i va vn tay v{ p u
v{o tng, ch ni c}u: Cht! Cht! Cht mt cch bt ng nh vy trn
on u {i! Trn gi| treo c! Tri i! Tri i!.
Sau c yu cu c c mt ngi chng kh n lm di chc.
Yu cu c chp thun ngay. Khi ng chng kh n, c rt bnh
tnh c cho ng mt mch nhng iu kin. C kt thc bn di chc
bng li yu cu x|c c c vo nh th Xanh Pie Mngtri. C
li nm trm cu cho c|c n tu s Xtichtrat v yu cu mn tin hi mn
ca c gm mi lm nghn s c dng lm l ci cho nm mi
c g|i ngho. Cn ni chn ct mnh, c chn di chn bn th, trn bn
th c bc ha Bin hnh rt p ca ha s Rafaen m{ c ~ chim
ngng nhiu ln trong i c.
B Lucrgia cng bt chc, b di ging li nh sau: yu cu xc
mnh c mang vo nh th Xanh Gioc Valabr vi ba mi hai

ng cu v b th nhiu vt di tng thnh knh. Nhng iu lo lng ~

xong, hai ngi ph n qu xung cu kinh sm hi.
Hai ngi c th cho n gi th tm ca bui ti ri yu cu c
lm l xng ti v{ nghe c kinh Misu, trong khi h chu l ban thnh
th. Sau Batrich c nhn xt vi m k l hai m con ln on u {i
m mc qun o ngy l nh vy th khng hp, cho nn yu cu c
mc qun o n tu s cao ln n tn c v c nhng np gp, tay di v
rng.
Thi gian qui nh ~ n, hai ngi c b|o trc sp n gi cui
cng. Lc by gi Batrich cn ang qu, c lin ng ln, mt rt bnh
tnh v{ gn nh vui v na, c ni vi m k: Tha m, }y l{ lc m{ ni
au kh ca chng ta sp bt u. Chng ta hy gip nhau mc qun o
nh chng ta vn thng l{m. Trong khi ngi ta cng ~ tuyn b
bn n vi Jcc v{ Becna, hai ngi cng ang i gi cht.
Mi gi sng Gio hi khoan dung n nh{ giam v{ ng li
ngng ca vi c}y th|nh gi| i hai anh em. Va lc ca phng giam
m ra, Jcc xut hin trc tin. Anh qu xung hn cy thnh gi. Anh
mc mt chic o tang rng trm kn ngi. Trong |o anh ngc trn v
trn sut dc ng i ngi ao ph phi km kp anh vi nhng chic
km nung ang mt l buc ngo{i xe b. Anh ln xe, trn
ngi ao ph ~ sp xp theo cch ca mnh cng vic c d dng.
V{o lc Becna cng ra, vin chng kh trng thy anh lin ni to:
Becna Xngxy, c Gio hong Thnh Cha ca chng ta ~ }n x| cho
anh ti cht. Anh ch cn phi i theo ngi nh{ n on u {i m{
khng c qun cu nguyn cho nhng ngi m l ra anh phi cht
cng.
Tin bt ng y l{m |m ng x x{o nim vui. Lp tc ngi ta tho
b mnh g buc trc mt Becna v tui anh cn nh, khng nn anh
trng thy on u {i.
Ting ht bt u, o{n ngi ln ng tin v pha nh Cooct
Xavenla. n trc ca, ngi ta dng cy thnh gi li i hai ngi

ph n, h ti ngay v qu xung ngng ca, ri o{n ngi li tip tc

i.
Hai phm nhn n i gn cui o{n, h i ch}n t bn cnh nhau,
khn trm u ph xung n tn tht lng, hai tay c t do, ch b
buc lng bng si dy nh mi ngi c th cm c cy thnh gi
mt tay, tay kia cm khn mi soa.
Trong m th by, on u {i ~ c dng ln trn qung
trng cu Xanh Anggi. Trn on u {i ngi ta ~ trng thy tm
vn v ci tht chm. Bn trn tht chm, ~ treo gia hai thanh x
ngang mt ming st rng trt trn gia hai khe. Lc ngi ta vn hnh
mt chic l xo, n s ri xung tht g vi tt c sc nng ca n.
o{n ngi tin v pha cu Xanh Anggi y. Lucrgia yu ui nht
trong hai ngi, va i va khc thn thc.
Cn Batrich th b mt bnh tnh v{ cng ngh. Ti qung trng
cu Xanh Anggi, hai ph n lin c a v{o mt miu th. Mt lc
sau ngi ta cng dn Jcc v{ Becna v{o }y, bn ngi c o{n t
vi nhau mt l|t. Sau ngi ta n tm Jcc v{ Becna a ln on
u {i, mc d Jcc b hnh quyt sau cng cn Becna c n x.
Lc ln ti bc, Becna li l{ ngi b ngt i khi ngi ao ph n
gip anh. Mi ngi tng l{ hnh quyt anh, lin ku ln: Anh y
c n x ri y!. Ngi ao ph lin lm yn lng h bng cch cho
Becna ngi xung mt ci gh t bn cnh tht chm. Cn Jcc qu
pha bn kia.
Sau ngi ao ph i xung, n miu th v{ a Lucrgia ra
trc, b{ l{ ngi b hnh quyt u tin. i ti ch}n on u {i, b{ b
tri hai tay qut ra sau lng, |o b{ b x pha trn l hai vai. Xong }u
, ao ph dn b ln cu thang, b tro ln rt kh khn v bo qu|. Lc
ln ti bc, ngi ao ph li lt khn qu{ng u ca b. Tht l xu h
cho b Lucrgia v cp v b{ trn. B nhn ci tht chm v hai vai b
rung ln lm mi ngi rng mnh theo. Ri vi cp mt t m, b ct

cao ging ni: Ly Cha, h~y thng ly con! Cn cc bn, hy cu

nguyn cho ti!.
Ni xong b khng bit cn phi lm g na, b quay li hi ngi ao
ph th nht, c tr li: Tro ln tm vn v nm sp xung y!. B{
thc hin vic rt kh nhc v rt xu h. Nhng l{m nh th xong, b
vn cha k c c vo ci tht v cp v b to qu, phi ly mt mu g
na k tht ln. Cui cng ngi ao ph git c|i l xo v{ c|i u lp
tc ri khi c|i th}n, ri xung sn, nhy v{i ba bc na l{m rung ng
c |m ng. Ngi ao ph nht c|i u gi ln cho cng chng xem ri
gi n vo mt tm vi en v b vo quan ti cng vi ci thy.
Trong khi ngi ta sp xp li mi th ch lt Batrich, my ci
bc g cht y khn gi bng nhin sp xung lm nhiu ngi cht
v b thng.
M|y chm ~ sp xp xong, m|u trn on u {i ~ c ra sch,
ngi ao ph quay li miu bt Batrich. Thy ngi ao ph tr li
tay cm si dy thng, c ku ln:
Cha mun rng ng tri c|i th}n n{y v n ~ b u ri, cn ci linh
hn ny, ng hy gii phng cho n v n bt dit!.
Ri sau khi ~ hn vo nhng vt thng ca cha Jsu trn cy
th|nh gi|, c ng ln t i n on u {i. C tt giy vi b li di
chn thang. C nhanh nhn tro ln, bc nhanh vo nm trn tm vn.
ng tc ca c rt nh nhng, nhanh nhn cho ngi ta khi nhn
thy b vai trn ca c. Nhng d c c mun vic c thc hin
nhanh chng, cng c vn phi ch. V Gio hong bit tnh hiu ng ca
c, s c li phm mt ti li g na gia kinh x min v ci cht, cho
nn ng ~ ra lnh khi no Batrich trn on u {i th l}u {i Xanh
Anggi s bn mt ph|t sng i bc bo hiu. Ting n lm mi ngi
sng st v khng ai ch i n. Batrich cng vy, c gn nh ng ln.
Ngay khi Gi|o ho{ng ang ch v cu nguyn Mng Caval, ng ban
cho Batrich bn kinh x min In Acticul Moctit. Vy l phi mt gn
nm pht. Trong lc Batrich ch i, c k ln tht g. Ri khi ngi

ao ph tin rng kinh x min ~ xong, lin git c|i l xo v{ li chm ri

xung.
Ngi ta lin thy mt hin tng l lng: lc c|i u bn ra mt bn,
ci thy li li nh i git li. Ngi ao ph nht u ln v{ gi cho cng
chng xem ri sp t nh ca ti phm trc, v mun cho xc
Batrich c bn cnh xc m k. Nhng ngi ao ph ph ~ gi
tay ly v{ nh t n vo trong o quan th b tut tay, n ri t trn
on u {i xung t. Trong khi to{n th}n b tut ra khi qun o
l{m cho n y bi v mu, phi mt thi gian ra. Thy vy, Becna ti
nghip li b ngt ln th ba.
Sau cng n lt Jcc, anh ~ c mc kch ci cht ca hai ngi
thn, qun o ca anh y m|u hai ngi. Ngi ao ph li gn lt o
anh, mi ngi nhn thy trn ngc anh y nhng vt km chy sm.
Anh ng ln, mnh trn v quay li ni vi em trai:
Em Becna, trong lc cung khai anh ~ l{m em mc ti, l{ anh ~ khai
man. Mc d anh ~ phn cung, anh vn cn phi nhc li lc anh ln
chu Tri l em v ti. V tht l tn nhn th cng l n{o ~ bt em phi
chng kin cnh tn khc ny.
Th ri ngi ao ph bt anh qu xung, tri hai chn anh vo mt
x{ ngang trn on u {i, bt mt anh li v dng mt ci chy b v
u anh, ng thi trc mt mi ngi, hn cht xc anh ra lm bn
mnh.
Sau khi cuc hnh hnh y kt thc, ngi ta ra v mang theo Becna
ang ln cn st nng.
Xc hai ph n c xp v{o trong hai quan t{i di bc tng thnh
Paol chn cu vi bn b uc bng sp trng ch|y cho m~i n bn
gi chiu.
Sau cng, lc chn gi ti, xc Batrich ph y hoa, mc li qun o
lc hnh quyt, c mang n Xanh Pie Inmntri vi nm mi c}y
nn thp s|ng, i theo c nhng nam n tu s La M. Ti }y c s c
chn ct di chn bn th theo nguyn vng ca c.

N HU TC GNG
(1667)
Vo khong cui nm 1657 mt c xe nga trng rt ti tn, khng
ph hiu, n trc ca mt ngi nh ph Httphi, }y cng ~
c hai c xe trc, lc v{o khong tm gi ti. Mt ngi hu lp
tc nhy xung xe m ca th mt ging m du, tuy hi run run, ngn
li v ni:
i mt l|t ti cn xem c phi }y khng ~.
Ri mt c|i u trm kn trong khn xa tanh en, ngi ta khng th
thy c b mt th ra ngoi ca knh v{ nhn ln trn nh mun tm
mt du hiu g trn b mt ngi nh, ni tip:
ng }y ri, ci bng kia ka.
Ca xe lin m ra, hai ngi {n b{ bc xung. Sau khi a mt ln
kim tra li mt ln na ci bng di su pi rng hai pi ng inh v{o
tng pha di ca s tng hai, trn bin c my ch: B[ VOAZANH
- TIN TRI TNG S hai ngi lin i nhanh v{o mt li i, ca khng
kha.
Hai ngi {n b{ l mt y, m mt c v tng lp cao hn ngi
kia nhiu, khng dng li sau khi ~ bc qua ca, vn c tip tc tin
ln thang gc ca mt tng na.
Trn u cu thang c mt ngi ln mc qun o d thng theo
kiu nhng tn h th k XIV. Thy hai ngi {n b{ i ln, anh ln lin
gi mt ci que ln chn ngang li i v{ hi hai ngi i }u.
n xin kin thn linh - Ngi {n b{ c ging m du v run run
|p.
Vy mi vo v xin ch.
Ni xong anh ln vn mt chic thm ln ri m mt cnh ca a
hai ngi vo mt phng i. Theo li anh ln, hai ngi ch n na

gi, chng nghe thy g, chng trng thy g. Ri bng nhin mt ci ca

lp sau mt tm thm m ra. Mt ging ni ct ln:
Mi vo!
Hai ngi {n b{ i v{o phng th hai cng to{n n, ch c mt chic
n ba bc treo trn trn chiu sng. Cnh ca li ng li sau lng h v
h thy mnh ng trc mt m tng s.
M ta trc 25, 26 tui. Tri vi nhng ngi {n b{ kh|c, m mun
lm cho mnh gi{ i, m mc to{n en, bm tc, c, cnh tay v bn
ch}n trn, tht lng tht xung quanh ngi c gi mt hn ngc
thch to pht ra nhng tia la m m. M cm tay mt chic que v
ngi trn mt th trng nh c|i bc g ba chn, }y tot ln mt th
hng thm mi hc v lu tn.
Lc hai ngi kh|ch bc vo, h thy m tng s ang t trn vo
hai b{n tay nh m mi suy ngh iu g. Mi pht sau m mi ngng
u ln, nh ch n lc y m mi bit l{ c hai ngi ng trc mt
m.
Ngi ta cn mun g ti th ny? - M hi - Ch khi no xung m
ti mi c ngh sao?
Xin li b, - B c ging m du ni: - Nhng ti mun bit...
B{ h~y im i! - M tng s ni vi mt v trang nghim. Ti khng
cn bit s vic ca b. B phi hi Thn linh y. Thn c tnh c ghen v
cm khng cho ai bit b mt ca Thn. Ti ch c th gip b{ ngh v
tun theo Thn m thi.
Ni xong m bc xung, i sang bung bn cnh v tr li ngay, mt
t|i mt hn lc trc, mt tay cm ci ha l ang ch|y v{ tay kia mt t
giy . Ngay lc y ba ngn la ca n trn trn ti li v{ cn phng ch
cn c chiu sng bi ci ha l. Mi vt trong phng u c nhum
mt mu k l lm cho hai b khch khng th khng s h~i nhng rt lui
th chm qu ri.

M tng s t ha l gia nh ri cha t giy cho ngi {n

b c ging m du v ni:
B vit v{o }y iu b mun bit! Khch cm ly t giy v vit:
Ti c tr khng, p khng? Ti l thiu n, ph n hay b{ ga? l{
qu kh - Ti phi ly chng hay li ly chng ln na? Ti s cn sng
lu hay cht tr? l{ tng lai.
Ri a t giy cho m tng s v hi: - By gi ti cn phi lm g
na cho ci ny? - Ti khng c, b hy bc n xung quanh cc sp ny!
M bi s |p v{ a cho kh|ch mt cc sp. C hai th n{y u s chy
ht ngay trc mt b. Th l Thn linh bit c nhng b mt ca b.
Trong ba ngy na b s nhn c th tr li.
B khch lm theo lnh ca m tng s, ri m ta cm ly cc sp c
t giy bc quanh, nm n vo trong ha l. M tng s ni:
By gi mi vic ~ l{m theo th thc ri. Cmut }u (anh ln bc
vo). Dn hai b ra xe.
Ba ng{y sau, theo nh li m tng s ~ ha, b{ kh|ch xinh p lc
ng dy thy trn mt bn ng c mt bc th ch vit l, ni dung th
nh sau:
B{ tr, b{ p, b ga ba, l{ hin ti.
B{ s i bc na, b s cht tr v cht mt cch th thm. l{
tng lai.
Thn Linh
Cu tr li vit trn mt t giy ging nh t giy b{ ~ vit cu hi.
B hu tc ti mt v kh ku ln mt ting hi hng. Cu tr li v qu
kh ho{n to{n ng l{m b{ c{ng lo s, n cng s ng cho tng lai.
B{ kh|ch ~ n thm m tng s y chng phi ai khc b Nary
rxan m thi con g|i c tn l{ Sat Blng, l{ tn mt trong nhng

mnh t ca t tin: ng Janit nxe c mt gia ti khong nm s|u

trm nghn livr.
Nm b{ mi ba tui, ngha l{ v{o nm 1649, b{ ly ng hu tc
Cattlan, mt l~nh cha i qu tc, con trai ng Jnglcruen v{ b{
Jancattr, tnh nh}n ca ng. Hnh din v sc p ca ngi v tr,
hu tc Cattlan, s quan trong i chin thuyn ca Nh vua, vi v
mang v n trnh din trc Triu nh. Vua Luy XIV, lc v{o khong
hai mi tui, b chong mt v sc p kiu dim y, ~ khiu v hai ln
vi ngi p trong bui ti hm y, lm tht vng bit bao sc p ni
danh thi by gi. V{ tng thm ting tm cho n{ng, b{ Crittin tr
danh ca Thy in, ~ ni rng trong tt c c|c vng quc m{ b{ ~ i
qua, b{ cha thy mt ph n n{o p nh th.
Ngi ta bit rng mt ngi ph n c ca ngi nh vy gia
mt triu nh lch s nht th gii khng th no thot khi c nhng
li vu khng ca i th.
Khi ngi ta bit tin v m cc chin thuyn b Xyxin v ci cht
ca v ch huy l hu tc Cattlan, b hu tc t lng trung th{nh y
thch |ng. Mc d ~ n vi chng u tin trong by nm sau khi
ci, b{ cha c c mt say m mnh lit no vi chng, b{ cng rt
lui v vi m chng v t b hon ton mi quan h vi x hi.
Su thng sau khi chng cht, b hu tc nhn c th ca ng
ngoi, ng Janit nxe, gic b{ n Avinhng kt thc thi k ga
ba. Chnh l lc m m Voazanh tng s cn tr m{ ~ c ngi ta
ni n. Nhiu bn gi ca b hu tc Cattlan ~ n xem v{ u nhn
c nhng li tin o|n l lng m mt s do ngi tng s c ti
hoc do mt s trng hp k l, c thc hin ng nh li tin tri.
Nghe cc bn gi k chuyn li, tt nhin l c thm tht tng bc, b hu
tc tr khng cng ni lng t m. Cho nn trc khi i Avinhng, b{
~ n xem tng nh chng ti ~ k on trn, v{ chng ta cng bit
b{ ~ nhn c nhng cu tr li ra sao.
B hu tc khng phi l{ ngi m tn, nhng nhng li tin tri c
lit y c in su vo tr c b{ v{ li mt vt su khng g xa ni, k c

th vui v thm qu hng, c tnh cm ca ng ngoi, c nhng thng

li m chng bao lu na b s thu c. Nhng chnh nhng thng li
y li lm cho b mt mi, b phi xin php ng ngoi c rt lui vo
mt tu vin nt tang chng ba thng na.
}y b{ c nghe ln th nht ni n mt ngi {n ng ni ting
v p trai cng nh b{ ni ting v p g|i. Con ngi c Cha Tri
u ~i y l hu tc gng, nam tc Lnggc v thng c
Xanh Angir trong gio khu Uxt. B hu tc nghe ni n tn ng lun.
Ngi ta nhc i nhc li nhiu ln rng to ha sinh ra hai ngi nh
th l{ tng cho nhau, lm cho b cm thy cng mun gp ng xem ra
sao. Tt nhin v pha ng, ng cng b cc bn b xi by nn cng rt
mun c gp b hu tc. Mt kh|c, ngi ng ngoi thy chu gi c
phi cm cung sng n dt m~i cng em lng thng, nn nh ng
gng gip h. Nhn nhim v , hu tc gng ti phng khch
xin c gp n n s xinh p. Mc d mi gp ln u, thot nhn b
cng bit ng l ai.
iu phi xy ra ~ xy ra, b hu tc Cattlng v{ ng hu tc
gng khng th gp nhau m khng yu nhau. C hai cng u tr,
p. ng hu tc thuc gia nh qu tc c a v, b hu tc th giu
c. Tt c u cn xng trong cuc xum hp y, v vy n ch chm li
trong thi gian cn thit cho vic ht tang. |m ci y c c hnh
v{o u nm 1658. ng hu tc hai mi tui, b hu tc hai mi
hai.
Nhng bui u ca cuc xum hp y hon ton hnh phc, ng hu
tc yu ln u tin, b hu tc khng cn nh l{ mnh ~ yu bao gi
cha? Mt trai v mt g|i ra i t im thm cho nim hnh phc .
B hu tc ~ ho{n to{n qun nhng li tin o|n t{n nhn, hoc i
ln c ngh n trong hon cnh n{y cng l{ ch ngc nhin ti sao
mnh li c th tin c.
Hu tc gng l{ ngi chn cuc hnh phc y trc. Dn dn
nhng th vui ca tui thanh nin cm d ng v ng bt u xa b{
gn gi c|c bn c. V phn b hu tc, b{ ~ hi sinh thi quen giao
thip cho hnh phc gia nh, cng li lao ra ngoi x hi, b li thu c

nhng thng li mi. Nhng thng li mi y kch thch lng ghen tung
ca ng hu tc. Chng bao lu sau, hai ng b ch gp nhau vo nhng
gi m h khng th lm g khc l gp nhau. V sau, ng hu tc ly c
l phi i xa c vic cn, ri cng chng cn tm l do na, ng khng
nh ba phn t thi gian trong nm v{ cho b hu tc gn nh b ga
ba.
Vo thi k , ng hu tc v khng th chu ng c nhng lc
mt i mt vi v, nn ng ~ mi hai ngi anh ca ng l Hip s v{
Mc s gng, n nh vi ng cho vui.
Mc s gng tuy mang danh hiu y nhng khng phi l{ ngi
ca nh Th m ch l{ hng c n. Y c b mt kh| p trai mc d
trong nhng lc st rut n c v anh |c. Ni tm li y l mt tn phng
~ng, ngang t{ng v{ tr trn, thc s y thuc vo gii tng l thi by
gi.
Hip s gng cng c hng phn sc p ca gia nh. Y l{ con
ngi tm thng, khng kh nng ph}n bit ci xu ci tt. Y l mt
ci my lm theo mun v c dc vng ca k khc, mt ci my d tn
m khng mt l l no c th ngn chn c mt khi n ~ b kch
ng.
Thm na, nh hng ca mc s i vi hip s cng c phn no
i vi c hu tc. Khng gia sn, khng lng bng v mc o thy tu
m khng lm vic cho nh th, mc s ~ thuyt phc c hu tc,
mt ngi giu c, khng nhng ca ring m cn ca v na l cn phi
c mt ngi qun l gia nh v{ gia t{i ca hu tc m y sn sng lm
vic .
Nh chng ta ~ bit, n hu tc ~ ch|n cnh gia nh nn vui lng
nhn ngay. Th l mc s em theo ngay anh mnh l{ tn hip s, tn n{y
vn c b|m theo em nh mt ci bng m thc s cng chng ai thm
ch n ci bng y.
Cn tn mc s th tr|i li, mi nhn thy b hu tc, tc em du
mnh, y ~ c ngay lng ham mun c tha mn dc vng. Y thy b l

mt ph n p nht m y gp, nhng y t ch c cm gic ca mnh.

Ngoi mt s cu ni c tnh cht lch thip, y khng l mt iu g lm
ngi nghe phi kh chu. Tuy nhin, trong th}m t}m y ~ quyt nh
ngi {n b{ n{y phi thuc v y.
Chng bao l}u sau khi hai ngi mi ti, khng kh trong gia nh ~
sinh ng v vui v hn ln. Thm na, b hu tc li rt ly lm ngc
nhin l chng b{ ~ t lu lnh nht vi sc p ca b, nay li c v
nh nhn ra b kiu dim qu khng th th c. V vy, nhng li
ni ca ng dn dn m cht tnh cm ~ mt t lu. B hu tc bao
gi cng ht lng yu chng, ~ phi au kh v b ng xa lnh. B vui v
n nhn s quay tr li y v{ ba th|ng tri qua i vi ngi {n b{ ti
nghip y ch l mt k nim xa xm v{ hu nh ~ b xa nha.
Vi lng v tha ca tui tr kht khao hnh phc, b li thy sung
sng. Bng mt hm b nhn c th ca mt ngi bn gi lng
ging mi sang chi bn l}u {i v{i ng{y. Chng v hai anh chng b{ cng
c mi sang cng vi b. Mt cuc i sn ln c chun b t trc.
Khi mi ngi va ti ni, ngi ta bt tay ngay vo t chc.
Tn mc s tuyn b s l k s ca b hu tc, em du y. Vn l
ngi c lng tt, b nhn li ngay. Ni theo kiu y, mi ngi i sn
u chn ly mt ph n quan t}m gip trong sut c cuc i sn.
Sau khi ~ chn xong, mi ngi i ra ni hn.
S vic din bin theo nh thng l. Nhng con ch sn ui theo
th sn, ch v{i ba ngi th sn ui theo ch, cn mi ngi u lc
ng theo ring.
Tn mc s, vi danh ngha phc v b hu tc ~ khng ri b mt
pht n{o. l{ c hi m{ y ~ tm kim t mt thng nay vi bit bao
thn trng m b hu tc ~ tm c|ch ln trnh by l}u. Do , ngay sau
khi nhn thy v lc ng ny l do s c tnh ca tn mc s, b{ lin
thc nga quay li, phng ngc chiu vi chiu va mi i. Nhng b
mc s ngn li. B hu tc khng th cng li c, {nh phi ch
xem anh chng mnh s gi tr g vi b mt kiu hnh v khinh khnh

m ph n thng dng t cho ngi {n ng bit ch c hy vng g.

Im lng mt lt, tn mc s ni:
Ti mun hi b xem b c bit chng b{ ~ thay i th|i i vi
b khng?
C ch, v{ ti ~ cm n Cha ~ em li cho ti hnh phc .
Tha b{, th l b nhm y! - Mc s ni tip vi n ci m ch y
c. - Cha chng lin quan g n }y c. B nn cm n Cha ~ ban cho
b sc p v s duyn dng nht trn gian. Cha s c nhiu h{nh ng
m miu ch i b{ m{ |ng l l ca ti.
Tha ng anh chng ti, - B hu tc lnh lng, -Ti khng hiu
ng anh nh ni g?
Tha b{ em d}u th}n mn! Ti xin ni r b hiu. Chnh ti l tc
gi ca php mu nhim m{ b{ ~ c|m n Cha, vy b phi bit n ti
mi ng. Cha kh| l{ gi{u khng ly cp ca ngi ngho.
Tha ng anh, ng ni ng! Nu v ng m{ ti c c s quay tr
li y ca chng ti m{ trc }y ti khng bit, vy by gi ti xin cm
n ng trc, sau ti cm n Cha ~ gi cho ng ngh tt p y.
V}ng! Nhng Cha ~ gi cho ti ngh tt p y m n chng
mang li cho ti iu ti mong i, th Cha cng rt c th gi cho ti
mt ngh xu.
ng mun ni th l th no?
Ti mun ni rng tt c mi ngi trong gia nh ch c mt ch.
ch l{ ca ti, rng tinh thn ca c|c anh em ti u xoay xung quanh
ch nh chong chng trc gi, v{ ch ~ thi n nim m p
th cng c th thi n s gi lnh.
Tha ng anh, ti vn ch s gii thch ca ng.

 Vy th, tha c em d}u th}n mn ca ti! Nu c c c tnh khng

hiu ti, ti s gii thch r r{ng hn. Em ti ~ xa l|nh c v ghen tung.
Ti thy cn phi cho c c mt nim v quyn lc ca ti i vi em
trai ti v mc ca s th . Ti ~ b|o cho n bit nghi ng c l sai
lm v{ ~ em li cho n s mnh lit ca tnh yu. Vy th ti ch vic ni
li vi n l{ chnh ti ~ lm v c nghi ng mt ngi {n ng n{o .
Vy l ti s l{m cho n xa l|nh c nh ~ l{m cho n nhch li gn. Ti
khng cn phi a ra dn chng v iu ti va ni, c bit r l{ ti ~
ni ho{n to{n ng.
ng din ci tn hi kch lm g?
t cho c thy rng ty ti, ti c th lm cho c bun hay vui,
c vui hay b rung b, c qu mn hay b th ght. By gi c hy
nghe ti ni }y n{y, ti yu c!
ng chi ti y ! - B hu tc ku ln v git d}y cng ra khi
bn tay tn mc s.
Xin c em ch c to ting, v i vi ti, ti xin b|o trc l chng c
tc dng g }u. Khng bao gi ngi ta ni ngi ta yu li l chi ngi
{n b{. Ch c iu l{ ngi ta c h{ng ng{n c|ch kh|c nhau buc
ngi {n b{ y phi |p ng tnh yu . Li l ch ngi ta dng
c|ch n{o thi.
Ti c th bit ng ~ dng c|ch n{o khng? - B hu tc ni
vi n ci y khinh b.
C|ch c nht c th th{nh cng i vi mt ngi ph n bnh
tnh, lnh lng v mnh m nh b{ l{ g}y lng tin tng vo li ch ca
b mt khi b{ |p ng tnh yu ca ti. B c ton quyn mun ni vi
chng th no th ty . B c vic nhc li tng cu tng li ca cuc ni
chuyn ny ca chng ta. B c th thm tht v{o tt c nhng g b
mun, d ng d sai buc ti ti. Ri sau khi ~ thuyt phc c
chng ri, sau khi b{ ~ tin tng vo chng b, ti ch cn ni hai cu l
hn s tr mt nh tr b{n tay ngay. l{ tt c nhng g ti mun ni

vi b, ti khng gi b na. B c th tm thy ti mt ngi bn tt

hay mt k t th. B{ h~y suy ngh k.
Ni xong tn mc s bung d}y cng nga ca b hu tc. B cho
nga i nc kiu t ra chng s h~i cng chng vi v g. Tn mc s
i theo b{ v{ c hai ngi li tham gia vo cuc sn.
Tn mc s ~ ni ng. Mc d b da dm, b hu tc cng phi
suy ngh n nh hng ca con ngi i vi chng b m nhiu
phen b{ ~ thy bng chng, v vy b gi im lng, hy vng v th m lm
cho y phi s h~i, y cng chng n ni no. V im ny b{ ~ lm to.
Tuy vy tn mc s cng mun |nh gi| xem s t chi ca b hu
tc l do tit hnh thc s ca b hay do c cm vi c nhn y.
Cn tn hip s th p trai, hn mun tm cch t cho b em du bit
l hn yu b. Vn khng c g kh khn. Chng ta ~ bit khi mi
nhn thy b hu tc, tn hip s ~ c cm tng g. Nhng hn bit
trc em du hn ~ ni ting l st | nn hn khng d|m c nh tn
tnh b. Tuy nhin hn cng b nh hng bi s khut phc ca b{ i
vi nhng ai n gn b, hn nguyn l{ tn y t trung thnh ca b.
V phn b hu tc, b chng c l do g m ht hi s vn v n cn
ca hn m b cho l tnh bn. B coi hn l{ ngi anh chng, nn trong
quan h vi hn, b{ cng d hn vi nhng ngi khc.
Tn mc s n tm tn hip s. Sau khi ~ chc chn ch c mnh hai
a vi nhau, tn mc s ni:
Hip s n{y, hai anh em ta cng yu mt ngi {n b{, ngi {n b{
li l v em trai chng ta. Ti c th lm ch c mi dc vng ca
ti cho nn ti c th hi sinh n m{ nhng cho anh v ti thy hnh nh
anh c u th hn ti. Vy anh c gng xc minh mi tnh m{ ti tin l{
ngi {n b{ y c vi anh. n ng{y anh t ti mc tiu y, ti xin rt
lui hon ton. Nu khng, tc anh tht bi, anh hy vui lng rt lui
nhng ch cho ti. n lt ti s th xem c tht tri tim y l
khng th chim c nh ngi ta ni khng?

Tn hip s khng bao gi d|m ngh l{ hn c kh nng chim c

ngi ph n y, nhng khi thy em trai mnh khng v li ch c nhn,
~ l{m tri dy ngh l{ mnh c th c yu. Th l tt c nhng g c
tnh cht my mc v tnh yu v v tnh t |i trong con ngi hn nhy
chm ln m ly kin , hn bt u tng gp i s chm sc v{ ve
vn em du. V phn b hu tc, b chng h bao gi c ngh xu, cho
nn lc u b cn vui v tip n tn hip s v{ c{ng khinh b tn mc
s. Nhng chng bao lu, tn hip s b{y t r r{ng hn. B{ hu tc kinh
ngc, lc u cn nghi ng, cho hn by t c th nh ca hn. Th
l b lin ngn hn li bng vi li ni nng n nh ~ l{m vi tn mc
s.
Trn tht bi y lm cho tn hip s ht hy vng v hn lm g c ch
quyt t}m nh em trai, hn lin i th tht ht vi tn mc s. Tn n{y
ch i c th, trc ht l tha m~n c lng t i ca y, sau na l y
bt tay vo thc hin ca mnh. Y nho nn s xu h ca tn hip s
thnh mt mi hn th. V sau khi tin chc l{ c c s h tr ca tn
hip s v{ c l{ ng la na, y bt u chin dch chng b hu tc.
Mi mt ngy b hu tc li thy chng b lnh nht vi mnh hn.
Mc d s d xt l{ v hnh, b{ cng cm thy mnh b bao vy c n
sinh hot thm kn. Cn v hai tn mc s v{ hip s, chng vn c th.
Tn mc s che giu mi hn th ca y di mt n ci quen thuc.
Cn tn hip s giu mi gin hn di mt v lnh nht v cng nhc m
nhng con ngi tm thng hay dng mi khi tnh kiu cng b thng
tn.
Cng ngay thi gian y, ng ngoi ca b hu tc mt. Thm vo ti
sn ca b vn ~ kh gi, mt ti sn mi tr gi su by trm nghn
livr.
Theo lut La M cn thnh hnh thi by gi, mn ti sn tng thm
vo tay b hu tc y l ti sn ngoi ca hi mn, ngha l{ n n sau
khi ci nn khng thuc vo ca hi mn, ngi {n b{ c ton quyn
s dng v{ hng li tc. Ngi chng ch c quyn y khi v nhng
cho hoc bng di chc.

Vi ngy sau khi b hu tc c hng gia ti to ln ca ng ngoi,

chng b v cc anh chng thy b mi mt chng kh ti xc lp
quyn li ca b{, h{nh ng chng t gia nh nh{ chng chng c
hng g v{o y.
Vo thi k , mt s kin l lng xy ra. Trong mt ba n ca nh
hu tc, ngi ta phc v mn kem trng ming, tt c nhng ngi
n mn kem u b au bng. ng hu tc v{ hai ngi anh khng
n nn khng vic g. Mn kem b nghi ng l nguyn nhn gy ra bnh,
nht l b hu tc ~ n hai ln, ch cn tha c mang ra phn tch
v{ c xc nhn l trong c cht c cxnich (thch tn). Nhng do pha
ln vi sa l cht kh c, nn tc dng ca cht c khng cn my. V
tai ha khng trm trng nn ngi ta li cho nh bp ~ nhm ln
cxnich vi ng, nn mi ngi b qua hoc hnh nh b qua.
Nhng ri dn dn ng hu tc c v nhch li gn vi v. Tuy
nhin, ln ny b hu tc khng mnh b mc bp na. B{ ~ nhn
thy bn tay ch k ca tn mc s, n ~ xi em trai l{ by trm nghn
livr thm v{o gia nh cng b cng b qua mt s vn vt.
Vo ma thu c nh{ n Gng, mt thnh ph nh pha
Lnggc. Mc d l vn thng thng v ng hu tc l lnh cha
thnh ph v{ c mt l}u {i y, th m lc nghe thy chng bo tin
, b{ hu tc thy rng mnh mt c|ch c bit. Bng nhin b nh ti
li tin tri. Li mi }y v }m mu b thuc c cng lm b lo s thm.
Nhng khng d|m khng nh v nghi ng hai ngi anh chng, nhng
b cm thy h l nhng k th khc lit.
Cuc hnh trnh sang mt thnh ph nh tm tr trong mt l}u {i
bit lp y, chng c du hiu g l tt lnh c. Nhng c phi v nhng l
do m{ t chi c sao? B hu tc khng dm th tht mi lo s
ca mnh v nh vy l buc ti chng v cc anh chng. V li ly chng
c no m buc ti h? V kem c thuc c khng phi l mt bng
chng c xc minh.
Tuy vy b{ cng thy trc khi t gi Avinhng, cn thit phi lm
mt t di chc m t ngy ng ngoi mt, b{ ~ c nh lm. Mt v

chng kh c mi n tin hnh lm vic . M b hu tc

c l{ ngi tha k bao qut v qun l di sn cho n khi hai a con
ca b hu tc n tui trng thnh s trao li cho chng. Hai a con
y, mt a l trai su tui v mt g|i nm tui.
Nhng nh th b hu tc vn cn cm thy cha yn t}m v b{ b
mt n tng su sc l khng th cn sng sau cuc hnh trnh ny.
m hm b{ b mt triu tp cc v thm phn Avinhng v nhiu
ngi thuc nhng gia nh cao cp ca thnh ph. Trc mt h, b
tuyn b mt c|ch r r{ng l{ trong trng hp b b cht, b{ ngh cc
v lm chng c mt ti }y ch cng nhn l thc, l t nguyn, l t ch.
Ngoi t di chc m b k hm nay, tt c nhng di chc k sau ch c
coi l gi to do cng bc hoc do mu k. Tuyn b xong, b vit li t
di chc v{ k tn trc mt mi ngi lm chng y m b coi l nhng
ngi bo v n.
Hm sau, trc ngy khi h{nh i Gng, b{ n thm tt c nhng
nh t thin, nhng t chc tn gio, ti }u b{ cng tng nhng mn
tin ln cu phc cho b. Bui ti b{ i ch{o vnh bit tt c nhng
bn b thn thit vi tnh cm v{ nc mt nh gp g nhau ln cui
cng. Sut m b{ cu nguyn v khi ch hu phng v{o |nh thc, ch
thy b vn qu nguyn ti ch m{ b{ ~ qu hi m.
Mi ngi khi h{nh i Gng. Trn ng i khng xy ra s c g.
n l}u {i, b{ hu tc gp b m chng, mt ngi {n b{ ho{n to{n
cao qu v{ ngoan o. S gp mt y, d ch trong chc l|t, cng l{m b{
yn t}m i cht. Ngi ta dnh cho b mt cn phng thun tin v
lch s nht trong l}u {i, c|c tin nghi ~ c xp t t trc. Phng
gc mt v trng xung mt ci sn, bn b u l nhng chung nga.
Ngay ti hm u, b phi ng y, b{ ~ thm d cn bung rt k.
B kim tra bn bc tng, khm xt nhng tm thm, khng thy ch
n{o |ng phi lo ngi.
Th ri sau mt thi gian, b m ca hu tc di khi Gng quay
v Mngpeli. Hai hm sau na ng hu tc ni c vic bn gp buc
phi i Avinhng, v{ ng t bit l}u {i.

Vy l b hu tc li mt mnh vi tn mc s, tn hip s v{ mt
gi|o s t t tn l{ Peret ~ phc v gia nh t hai mi nhm nm
nay, s gia nh}n cn v{i ngi.
Khi mi n l}u {i, b{ hu tc ~ quan t}m n vic x giao trong
thnh ph. S thn trng khng phi l v ch.
|ng l ch phi qua ma thu Gng, nhng b{ hu tc li nhn
c th chng buc b phi li }y c ma ng na. Trong thi gian
hai tn mc s v{ hip s c v nh ~ ho{n to{n qun ht nhng
u tin ca chng i vi b{ v{ ~ tr thnh nhng ngi anh knh
trng v bit quan t}m n em du.
Mt hm, tn mc s bc v{o phng b{ kh| t ngt gp b,
khng cho b{ c thi gian lau nc mt. Bt c qu tang nh vy
d c iu kin tm s. B hu tc th tht b khng c cht hnh phc
n{o trn i chng no chng b{ cn i x vi b xa lnh v th ch.
Tn mc s c gng an i b. Trong nhng cu an i, hn ni rng tt c
ni bun su y u do nguyn nhn ti b, rng chng b{ ~ c th b
tn thng v khng c b tin cy, dn chng l vic lm di chc va
ri, cng b mt th din v n lm cng khai v chng no t di chc cn
tn ti, b s khng hy vng g c chng b quay tr li.
Ln ny cu chuyn dng li }y.
Vi ngy sau, tn mc s li vo bung b hu tc, tay cm mt bc
th m{ hn ni l va nhn c ca em trai hn. Bc th ngoi l
th ring, ni dung y nhng li l than phin du dng v th|i ca
v i vi mnh, mi mt cu li cha ng mt tnh cm su sc.
u tin b hu tc rt xc ng v bc th , nhng sau khi ~
suy ngh k v thi gian t cuc gii thch ca tn mc s n bc th, b{
thy c th gi chng b bit tin. B ch i nhng tin tc mi
c bo m hn.
Trong khi , ly c l{ ging ha gia hai v chng, tn mc s
h{ng ng{y n thc gic b v t di chc. Trong nhng ln thc gic y,
b hu tc cm thy c vn |ng lo ngi. B bt u li thy nhng

ni kinh ho{ng trc }y tr{n ngp trong lng. Sau cng b tn mc s

thc y gay gt qu|, b{ ngh rng sau khi ~ l{m s vic thn trng
Avinhng ri, mt t vit li cng s chng c tc dng g na, vy nn
nhng b hn l{ gi cng thng vi con ngi ~ l{m b{ bao phen phi
kinh hong.
Ti khi hn tr li vn , b{ lin tr li b sn sng tng chng
th bng chng y v tnh yu ca b{. B{ cho i mi mt chng kh
Gng. Trc mt tn mc s v{ tn hip s, b{ vit mt t di chc mi
giao quyn tha k bao qut cho chng. T di chc th hai n{y ngy 5
th|ng 5 nm 1667.
Hai anh em tn mc s t v rt vui mng vi b hu tc v thy
nguyn nhn ca s bt ha gia hai v chng th l{ c xa b. Vi
ngy tri qua trong nim hy vng y th mt bc th ca ng hu tc
n bo tin ng sp tr v Gng.
Ngy 16 thng 5, b hu tc quyt nh ung thuc v b thy hi b
au t hai th|ng nay. B{ b|o tin cho ngi dc s bit v yu cu ng
pha ch cho mt liu thuc ty theo ng, hm sau gi cho b. Sng hm
sau, theo gi ~ hn, liu thuc ung c gi n. Nhng b{ thy n en
v{ c qu nn khng dm ung. B lin m t ly ra my vin thuc, tuy
l khng cng hiu bng, nhng vn thng dng nn khng c g phi lo
ngi.
Sau gi b hu tc dng thuc, hai anh em tn mc s cho ngi
n hi thm sc khe, b tr li l b khe v mi chng n d mt
ba n ph vo bn gi chiu do b t chc chiu ~i mt s cc b
bn ngoi ph.
Mt gi sau hai anh em tn mc s li cho ngi n hi thm sc
khe b mt ln na, b chng cn ch n php lch thip qu mc y,
b tr li chng nh ln trc.
B hu tc phi nm trn ging tip cc bn n d ba n, b{
vui v hn bao gi ht. n gi hn, c|c kh|ch n ti, hai anh em tn mc
s cng c mt. Mi ngi c mi v{o b{n n. Tn mc s ngi vo

bn, cn tn hip s ngi t ngi v{o ch}n ging. Tn mc s c v

m chiu, cn tn hip s nhn trng trng vo em du, hn thy em du
xinh p hn bao gi ht.
Khi ba n kt thc, mi ngi ra v. Tn mc s tin a c|c b{, cn
tn hip s li vi em du. Khi tn mc s va ra khi, b hu tc thy
tn hip s mt t|i mt v{ ang ng hn phi ngi phch xung chn
ging. B thc mc hi hn v sao, nhng trc khi hn tr li, b{ ~
phi ch sang pha khc.
Tn mc s cng t|i mt v{ cng r~ ri nh tn hip s, bc vo
bung, mt tay cm cc, tay kia cm khu sng ngn, hn ng ca bung
li v vn hai vng kha. Thy th b hu tc ht hong nhm na
ngi trn ging, nhn m{ khng ni c mt cu, khng tht ra c
mt li.
Tn mc s li gn b, cp mi hn run run, tc hn dng ngc, hai
mt ny la, hn gi cho b{ c|i cc v khu sng ngn, v ni sau mt lc
im lng rn ngi:
B hy chn ly mt th, thuc c, gm (hn ra hiu cho tn hip
s rt gm ra) hoc sng.
B hu tc ~ c hy vng lc thy tn hip s rt gm ra tng hn
li cu mnh, nhng ri bit ngay l mnh lm. B{ ~ thy mnh gia hai
ngi {n ng ang e da. B{ trn xung ging v ng qu xung.
Thi ri, - Tn mc s ni tip - B t quyt nh nhanh ln, nu
khng chng ti s quyt nh h.
B hu tc quay li mt ln na v pha tn mc s, tr|n b chm
phi nng sng, b hiu ngay l mnh phi cht v chn loi cht n{o
gh nht, b ni:
Vy cho ti ung thuc c v cu Cha tha ti cho cc ng v ci
cht oan ung ca ti.

Ni xong b cm ly ci cc, nhng khi nhn thy trong cc nc en

x v{ c qu b khip s v mun th li ln na, nhng mt cu chi
d tn ca tn mc s v{ mt c ch e da ca tn hip s l{m cho tia hy
vng cui cng ca b tt ngm. B{ a cc ln mi v lm bm mt ln
cui cng.
Ly Cha, xin Cha h~y thng ly con!
V{ b{ a cc ln mi ung cn. Mt vi git nc en ri v~i xung
ngc v{ t chy da b ngay tc khc nh chm vo hn than hng.
Tng khng cn b p buc na, b bung cc ri xung t.
B lm, tn mc s nht cc ln v nhn thy |y cc cn c thuc
lng xung, hn lin ly mt ci tha con vt ht ch lng ng, c
bng ht d, hn a cho b{ hu tc v ni:
Ny b, hy nut ht ch cn n{y i!
B hu tc {nh phi chu, b h ming ra, nhng |ng l nut n,
b gi li trong ming, b ku ln mt ting v{ nm mnh v{o trong ng
chn. Li dng c hi b{ nh ch cn thuc ra chn khng cho hai
tn st nhn bit, ri quay li pha chng b ni:
Nh}n danh Cha! C|c ng ~ git cht phn xc ti, cn phn hn
mong cc ng cho n yn. Vy cc ng gi n cho ti mt gi|o s ra
ti.
D chng c c |c n }u, mt cnh tng nh vy hn cng ~ bt
u lm chng mt mi. V li sau khi ~ ung nh vy cng cht ri,
b ch cn c th sng c t pht na thi, cho nn chng chp thun
yu cu v{ i ra ng ca li sau lng chng. Nhng khi va thy ch
cn mt mnh, iu kin chy trn ~ c th c, b lin chy ra ca s,
n ch cao hn mt t hai mi hai pi, trng ra mt mnh t y |
tng.
Lc by gi b hu tc ch mc c c mt chic o lt mnh, b vi
mc thm mt chic v|y. Trong lc b{ ang c{i khuy ~ nghe thy ting
bc ch}n ang tin li gn bung mnh. B{ cho l{ hai tn s|t nh}n ~

quay li kt liu i mnh, b lin chy nh in cung ra pha ca s.

Lc b va t chn ln thnh ca s, ca bung m ra. B hu tc
chng cn tnh ton g na, b{ lao ra ngo{i, u i trc. May thay ngi
mi n ch l{ tn gi|o s t t, hn kp thi gi tay ra nm c ci vy.
Ci vy mng manh nn khng sc gi c trng lng ca ngi,
n rch toc ra, tuy nhin n cng sc thay i chiu hng ri ca
thn th. |ng l b{ ri xung v u, li ri ch}n xung trc nn ch b
au ch}n. Mc d b ng~ cho|ng v|ng, b{ cng trng thy c vt g ang
lao xung sau mnh, b lin nhy mt bc sang bn cnh. l{ c|i bnh
y nc m{ tn gi|o s ~ nm theo b{ sau khi thy b{ ~ tho|t c tay
hn. Bnh v tan cnh chn khng lm b b thng. V{ tn gi|o s thy
mnh nm trt lin chy v pha sau bo tin cho hai anh em tn mc
s bit nn nh}n ~ chy trn.
Cn v b hu tc, lc va ng ln c, b{ ~ c c mt s
nhanh tr |ng phc: b cho nm ui tc ca mnh vo trong c hng v
ngoy lin my c|i c l{m cho nn ra. Cng may m{ trong ba n tht
khch ban chiu b{ ~ n kh| nhiu, lng thc n ~ l{m b{ d nn,
nht l{ ngn chn mt phn tc dng ca thuc c. Nhng th b va
tng ra c mt con ln th rng n phi lin cht ngay ti ch.
Nh chng ti ~ ni, cn phng trng ra mt c|i s}n. C|i s}n b
bao quanh bi nhng chung nga, cho nn khi b hu tc lao ra c
ti s}n, b{ tng nh li b ri v{o mt nh t mi. Nhng lp tc b
trng thy c nh la le li trong mt chung nga, b vi chy li y v
trng thy mt ngi chn nga ang chun b i ng. B kh ku ln:
Anh bn i! Nh}n danh Cha, cu ti vi! Ti b b thuc c:
Ngi ta mun git ti! Mong anh r lng thng ti, h~y m ca ra
ti chy trn.
Ngi chn nga khng hiu ht li ni ca b, nhng thy mt
ngi {n b{ u tc ri b, gn nh trn trung ang cu cu mnh, anh
lin b b{ ln a qua chung nga ra ngoi ph. Lc y c hai ngi ph
n i qua, anh lin giao b{ cho hai ngi m{ chng gii thch c g.
Cn b ch ni c my c}u: H~y cu ti vi! Ngi ta mun git ti!
Nhn danh Cha, hy cu ti vi!.

Bng nhin b git ra khi tay hai ngi ph n v{ cm u chy

nh in cung: b va thong thy cch b hai chc bc, trn bc ca
m b va i ra, hai tn s|t nh}n ca b{ ang ui theo. Th l chng lao
theo b. B ku b b u c, chng ku b{ l{ con in. D}n chng i hai
bn ng chng hiu phi tri ra sao, ch bit gin ra cho nn nhn chy
v{ cho l s|t nh}n ui theo. S khip m lm cho b c mt sc mnh
phi thng. Ngi {n b{ y xa nay ch quen i trong nhng i gi{y
bng la, trn nhng tm thm nhung, by gi chy ch}n khng m mu
trn ng ri | si, va chy va ku cu m chng c ai |p ng c.
Cui cng tn hip s ui kp, n cn b li v li b vo mt ngi nh
gn nht, mc b la ht. Hn ng ca li, tn mc s ng chn ca, tay
cm sng ngn da bn v s k no c gan n gn.
Cn nh{ m{ tn hip s li b{ hu tc vo l ca ng pra. Lc n{y
ng ang i vng, b v ng ang tip mt s bn gi. B hu tc v tn
hip s vn ging co nhau bc vo bung khch. Nhiu b{ kh|ch ~ tng
tham gia phng khch ca b hu tc nn bit b. Thy b trong tnh
trng nh th, nhiu b{ ng ln chy li gip b{. Nhng tn hip s y
cc b{ ra v{ nhc li l b y ang ln cn in. tr li cu vu
khng m{ trng thi b ngoi ca mnh rt ging vi ngi in, b{
hu tc lin cha c mnh b bng v cp mi en x, v{ xon hai tay vo
nhau au n, b ku ln l b b u c v sp cht, b van ni xin mt
cc sa hoc t nht cng mt cc nc. B{ Brunen ng gn y lin
lun vo tay b mt hp ko vin, nhn lc tn hip s quay i, b{ nut
vi c v{i vin; ng thi mt b{ kh|c a cho b{ cc nc, nhng
va lc b{ a cc ln ming, tn hip s lin gi tay p v cc trc hai
h{m rng b{, mt mnh lm toc mi. Tc th cc b khch lin phn n
mun lao vo tn hip s tc v kh ca n, nhng b{ hu tc li s
l{m nh vy n s ni nng nn b{ ngh cho b{ c ni chuyn
mt mnh vi n. Tn hip s ch mong c th. Tt c mi ngi rt sang
bung bn cnh.
Khi ch cn li hai ngi, b hu tc chp hai tay li qu xung trc
mt n ri dng mt ging du dng v tha thit nht ni vi n:

 Anh thn mn, nu anh r lng thng em, cho em c sng,

em xin th c Cha chng gim em s khng h bao gi ngh n s vic
va xy ra v s mi mi coi anh l cu tinh ca em, l mt ngi bn tt
ca em.
Bng nhin b hu tc tht ln mt ting v{ a hai tay ln m ly
ngc bn phi, trong lc b{ ang ni, tn hip s ~ rt gm ra m{ b{
khng bit, gm ca n rt ngn v{ ~ s dng nh dao gm, n }m
vo ngc b, tip theo l nht th hai trng v{o xng b vai nn khng
su lm. B hai nh|t }m y, b hu tc vng chy trn vo pha ca
bung kh|ch l{ ni c c|c b{ kh|ch, va chy b va ku:
Cu ti vi, n git ti!
Nhng trong thi gian b chy ti ca bung, tn hip s ~ }m cho
b{ thm nm nh|t na v{o lng. C th l n cn mun }m thm na
nu nht cui cng khng b gy, v{ nh|t n }m qu| mnh n ni
mu gm gy cn cm su trong vai. B hu tc ng p xung mt t,
bi trong vng m|u lnh l|ng.
Tn hip s tng ~ git cht b ri. Nghe thy ting cc b khch
chy li, n lin lao ra khi bung. Tn mc s vn cn ng trn bc
ca, tay cm khu sng ngn, n ko tay i v{ ni:
Mc s {, vic ~ xong ri.
Hai tn st nhn va chy c v{i bc trong ph th mt ca s m
toang ra, c|c b{ kh|ch ~ trng thy b hu tc sp cht, lin ku cu.
Nghe ting ku, tn mc s lin dng li v nm tn hip s ko li hi:
Ny hip s, lc n~y anh ni th no? Nu ngi ta ku cu tc l n
cha cht.
Theo tao th tao ~ l{m xong phn s ca tao ri. By gi n lt
my tr li m xem.
ng l{ ti nh nh vy.

Ni xong n li lao v{o trong nh{, bc nhanh vo bung ng lc c|c

b{ kh|ch ang n}ng b{ hu tc ln mt c|ch kh khn, v b{ yu qu
khng cn sc vi bn thn na. Tn mc s gt c|c b{ ra, s|n n gn
b hu tc, n t nng sng vo ngc b{, nhng lc n sp bp c th b
Brunen, ngi ~ cho hp ko, lin n}ng nng sng ln. Vin n |ng l
xuyn qua ngc b hu tc th li cm ln trn. Tn mc s lin cm
ngc nng sng v ging mt n tht mnh ln u b Brunen lm b
lo o sut ng~. N nh ging tip mt n na, nhng c|c b{ ~ xm
c vo, va nguyn ra, va y n ra ngo{i v{ ng ca li. Lp tc hai
tn st nhn li dng ban m trn thot ra khi thnh ph Gng v{
chng n Obnca c|ch y mt dm lc mi gi m.
Trong khi c|c b{ kh|ch chm sc b{ hu tc. Trc ht h nh
t b{ ln ging, nhng v mu gm gy cn lng khng th lm th
c. Ngi ta th rt n ra nhng khng c v n cm su vo trong
xng. Lp tc b hu tc hng dn cho b Brunen cch lm: ngi ln
ging, hai tay nm cht ly mu gm, hai u gi t ln lng git mnh
mt c|i. Phng ph|p th{nh cng v{ b{ hu tc nm c ln
ging. Lc y vo khong chn gi ti. Nh vy l tn thm kch ~
din ra trong ba gi.
Vin lnh s Gng c tin bo co v s vic xy ra, bt u tin
thc s l mt v |m s|t, ng th}n chinh i ti cng vi mt ngi lnh.
Va trng thy hai ngi i v{o, b{ hu tc hong s, tng hai tn
st nhn li n, b dng ht sc nhm ngi trn ging chp hai tay
vo nhau cu xin c che ch. ng lnh s lin ni my c}u b yn
lng, ng cho lnh g|c ng canh khp cc ca ra v{o trong khi cho ngi
ha tc i mi b|c s Mngpeli. ng b|o cho ng Trittrng, qu}n cnh
trng Lnggc bit v v m st v tn tui din mo hai tn st
nhn. Lp tc ng qun cnh trng cho ngi i truy lng, nhng chm
qu ri. ng bit tin hai tn git ngi ~ ng m y hm . Chng
~ mng chi nhau v s vng v v sut na th bp c nhau. Sau
chng ra i trc lc tri s|ng v{ ~ xung tu gn Ate.
ng hu tc Gng ang Avinhng theo ui mt cuc kin co.
ng kin ngi y t ca ng ~ lp cp mt s tin l{ hai trm cu, ng

nhn c tin v tn thm kch trong gia nh. Lc nghe ngi lin lc k
chuyn li, ng t|i ngi i mt cch gh gm, nguyn ra hai ngi anh
v th rng chng s khng c ao ph no khc ngoi ng.
Tuy rt thc mc v tnh trng ca v, ng hu tc n m~i tra
hm sau mi v. Ti Gng ~ bn ngy sau v m st, ng ti nh ng
pra xin c v{o thm v. c tin chng v, b hu tc ng tip
ngay. ng i v{o bung, nc mt nc mi m a, bt tc bt tai, t
v ht sc tht vng. Nhng lc cn li mt mnh vi v, ng lin ni vi
b l ng v ngh b th tiu li tuyn b ca b Avinhng trc
mt cc v thm phn v cc bn b qu tc, nu khng t di chc ca b
mi vit Gng m{ tn mc s ~ chuyn cho ng s khng c gi tr.
Nhng v im ny b hu tc rt l{ cng quyt, b tuyn b rng gia
ti ca b{ l{ d{nh cho c|c con. i vi b{ iu l{ thing ling, b{
khng th thay i c vic ~ l{m Avinhng. l{ tnh cm chn
chnh v cui cng ca b.
Mc d b v t chi, ng hu tc vn tip tc li gn v v phc
v b vi tt c chm sc ca ngi chng tn tm.
Thy thuc tuyn b b rt yu khng sc chu ng mt cuc di
chuyn v nh{ b{, iu rt nguy him. Vy l b hu tc ch cn ngh
n ci cht, t}m tr b{ u tp trung vo nhng iu thing ling. B yu
cu c lm l thnh th. Trong khi ch i, b li mt ln na xin li
chng v tha th cho cc anh chng. Th|i lc ca b rt hin du,
cng vi sc p lm cho b c v thn tin. Tuy vy, lc cha c bc vo
lm l, thi ca b li t nhin thay i, b mt ca b l ra v hi
hng hong s. B va nhn ra cha c y l tn Peret khn kip ng la
vi tn mc s, n ~ nm c|i bnh nc toan hi b{, n ~ chy i b|o
cho hai tn s|t nh}n ui theo b.
Nhng ri b ly li c bnh tnh ngay. Thy tn cha c chng cht
hi hn bc li gn ging, b khng mun t co hn gy chuyn m
m lm g trong mt khu nh th n{y. Tuy nhin b{ cng gh v{o tai hn
ni:

 Tha cha, ti mong rng nh ti iu ~ xy ra v{ xa b

nhng ni lo s m ti c quyn c, cha khng nn kh khn m{ khng
chia x vi ti tm b|nh th|nh, v ti thng nghe ni rng trong bn tay
nhng k tn bo, xc ca c cha Jsu ca chng ta ~ tr th{nh tng
trng cho c|i cht.
Tn cha c ci u t v ng . B hu tc chu l ban thnh th
nh vy. B cm chic bnh thnh chia nhau vi mt trong nhng k ~
git b{ lm chng b{ ~ tha ti cho n cng nh cho nhng tn kia. B
cu xin Cha v{ lo{i ngi tha ti cho chng nh b{ ~ l{m.
Nhng ng{y sau tri i v{ bnh tnh b khng thy trm trng thm.
Nh vy l mi ngi ~ hy vng, ch tr c b, b hiu tnh trng ca
mnh hn ai ht, b khng mt lc no c o tng y. B gi con trai b,
lc by gi ln by tui, lun lun bn ging b{, lc n{o cng ni vi
n phi nhn m n tht k v{o n nh n b sut i v khng bao
gi qun cu nguyn cho b.
Ng{y 3 th|ng 5, ng Catalng ngh s Tuluz n Gng vi tt c
nhn vin cn thit lm vic. Nhng ti hm y ng khng gp b hu
tc c v b{ ang ng mt gic nh trong cn ngt, nh vy b s
khng c sng sut khai b|o. ng {nh phi ch n sng hm sau.
Hm sau ng ngh s Catalng n nh{ ng pra. Mc d c hi b
cn tr bi nhng ngi chm sc b{, ng cng vo gp c b. B tip
ng vi tinh thn tnh t|o |ng ngc nhin lm ng ngh Catalng tng
hm qua ngi ta c nh cn tr ng tip xc vi nn nh}n. Lc u b
hu tc khng mun ni g v s vic ~ xy ra v b khng mun va
tha th va kt ti. Nhng v ng Catalng bo b cn phi ni ln s tht
vi lut php, nu thiu nhng ti liu c th, lut php s lm ng, c
th s trng tr oan nhng ngi v ti, trong khi nhng k c ti li
c thot thn. L l ny lm cho b hu tc quyt nh trong mt gi
ri s k ht nhng chi tit ca tn thm kch.
Hm sau ng Catalng cn cn phi n na, nhng bnh tnh b hu
tc xu i nhiu. ng nhn thy tn mt, khng dm ni thm s lm b
mt, v li ng ~ c bit ht nhng iu cn bit ri.

Bt u t hm b{ b au n d di. Mc d b{ ~ c gng chu

ng n cng, b{ cng khng th km c nhng ting ku la ln ting
cu nguyn. C nh th qua ngy mng bn, sang mt phn ngy mng
nm l{ ng{y ch nht, vo qung bn gi chiu b th hi cui cng.
Ngay sau ngi ta cho m xc v cc thy thuc xc nhn rng nn
nhn ch cht v thuc c. Trong by vt }m, khng vt no c th gy
cht ngi c. Ngi ta thy d dy v cc rut gan u b t chy v
b c b en. Tuy vy t bin bn vit, mc d thuc c c th git
cht mt con s t trong vi gi, th m b hu tc ~ chng c
trong mi chn ngy.
Cng ngay sau khi c tin ci cht ca b hu tc, ng Catalng cho
lnh n l}u {i Gng bt ng hu tc, tn gi|o s v{ tt c c|c ngi y
t, ch tr c ngi chn nga ~ gip b{ hu tc chy trn. Vin ch
huy i lnh n bt, thy hu tc ang i do rt bun ru v{ xc ng
trong mt phng ln ca l}u {i. Lc bit tin mnh b bt, ng khng
khng c cht n{o. Nh ~ i s vic t trc, ng tr li ng sn
sng tun lnh v mc ch ca ng l{ theo ui nhng k ~ git v ng
n cng. Ngi ta hi cha kha bung lm vic, ng giao ngay, v c
lnh lp tc gii ng v nhng ti phm kh|c n nh t Mngpeli.
ng Catalng lp tc bt u cuc ly khu cung. ng hu tc l
ngi u tin v phi tn mi gi. Ri nhng ti phm li b chuyn
n nh{ t Tuluz. Mt n ca b Rtxng, m b hu tc, t co
gay gt cc ti phm. B phn tch mt cch sng sut s tham gia ca
ng hu tc vo ti c cng vi hai ngi anh, nu khng bng hnh
ng th cng bng tinh thn, bng mun v bng ch.
S bo v ca ng rt n gin, ng ~ b thng kh v c hai ngi
anh l hung th, chng phm trc ht vo danh d, sau n vo tnh
mng ca mt ngi {n b{ m{ ng yu tha thit. Chng ~ bt b phi
cht mt cch khng khip, v{ cho ni thng kh c ton vn, ng
li b buc vo ti tng phm mc d ng v ti.
Qua cc v thm xt, ngi ta ch c th buc cho ng hu tc
nhng ti v tinh thn. Nhng ti khng kt ti t hnh.

Ng{y 21 th|ng 8 nm 1667 ta |n ~ xt x v kt ti p cht hai tn

mc s v{ hip s. Cn i vi ng hu tc th b trc xut vnh vin khi
vng quc, ti sn b tch thu, chc qu tc b tc b v khng c kh
nng k tha ca ci ca cc con. Cn tn cha c Peret b kt n kh sai
chung th}n sau khi ~ b tc ht cc chc v v o gio.
V xt x y ~ g}y mt d lun ln khng km g hi xy ra v n
mng, n tr th{nh ti cho nhng cuc tho lun si ni v gay gt,
ng hu tc c phm ti, ng la hay khng. Nu khng th kt ti ng
nh vy l qu nng, nu c th xt x nh vy l qu nh.
N B TC XANHGIERNG
(1659)
Vo mt bui tra cui nm 1632 mt tp k binh i n mt lng
nh u Ovcnh v pha Pari. Nghe ting n o, mi ngi trong lng
x ra xem v nhn ra ng qun cnh trng i Hin binh cng vi
cc hin binh. Tri nng gay gt, nhng con nga ph y bi, hnh nh
mi t mt cuc chinh pht quan trng tr v. Mt ngi tch ra khi i
ng i n hi mt b{ gi{ ng trc ca. }y ch no c qun tr. B
gi v my a tr lin ch cho ngi mt c|i hnh nt chai treo l
lng trc ca mt cn nh{ c nht u ph ca l{ng. Sau tp
ngi li tip tc i.
By gi ngi ta mi nhn thy trong |m k binh c mt thanh nin
tr, qun o lch s v{ hnh nh l{ b bt. Pht hin c nh vy, s t
m li c{ng tng, mi ngi i theo tp k binh n tn qun tr.
Cc k binh xm li quanh ngi thanh nin, mt ngi gi nga cho
anh, v ng qun cnh trng cng knh n nhng bc cho anh vo
trong qu|n. Nh vy ngi ta cho rng chc hn l mt t nhn quan
trng v mi ngi x xo bn tn.
Trong qun, tt c mi ngi u nhn nhp. Bn hu bn chy t
hm ra kho, ng ch qu|n ang thc c|c bn hu gi chy sang cc nh
lng ging, b ch qu|n ang mng c con gi mnh c d|n mi v{o ca
knh ngm nhn anh thanh nin p trai.

Trong phng chnh ca qun tr c hai ci bn, ng qun cnh trng

tin li bn th nht v{ bn th hai cho qun lnh, lc y h cn ang
cho nga vo chung, ln lt tng ngi mt. Ri ng ch mt chic gh
u cho t nhn ngi xung i din ng, ng ku ln mt ting mt mi:
i ch! Ti xin li ng hu tc v c|i mn ru ti m ti tht ng.
Anh thanh nin mm ci vui v |p:
Ni n ru lm g, ng qun cnh trng, nhng ti xin th tht
vi ng l phi li dc ng th ny l ti chn lm mc d c |nh
bn vi ng cng th v }y. Ti mun kt thc nhanh ci tnh trng l
bch ca ti nh th n{y. Ti mong c ti ni kt thc ngay ci cng
vic ngu n ny.
C gi con ng ch qun lc y ~ mang mt c|i bnh ru n, nghe
lm c my cu y, c lin ngc cp mt tin tng ln nhn t nhn
nh mun ni: Em bit ngay l chng v ti m{!.
T nh}n a cc ru ln mi ri ni:
Ru n{y cng khng n ni ti }u, tha ng qu}n cnh - Ri
quay li pha c g|i ang nhn i gng tay ca mnh, ni tip - Chc sc
khe c g|i xinh p.
ng qun cnh ngc nhin v th|i ung dung y:
Vy th ti xin li ng v ni tr ch}n n{y.
Sao?- Hu tc ni - Chng ta ng li }y {?
ng ! Chng ta cn nhng mi su dm ng phi i na, ngi
ca chng ta li mt l ri. Cn ti, ti xin tuyn b l{ cng khng hn g
con nga ca ti.
Hu tc p mnh tay xung bn t v ht sc gin di. ng qun
cnh kh khn ni tip:

 Tha hu tc, xin ng hiu cho rng ti cng khng mong g hn

s vic n{y c kt thc sm ng c chng thot khi bn tay
php lut. Nhng ti ngh ng h~y suy xt n hin trng ca chng ta.
V phn ti hm nay, ti khng th ngi thm mt gi trn yn nga
c na, v ngay c ng, ng khng thy khn kh phi i di nh
nng gt gao ny sao?
Qu c th.- Hu tc ni v lm b bung thng hai tay xung.
Vy th chng ta ngh thi. Chng ta cng nhau ch chn }y v{
ngy mai tinh thn sng khoi li ra i di bu tri bui sng mt du.
Thi c. Nhng chng ta phi git th gi th no cho xng |ng
ch? Ti cn hai ng pittn }y, xin em tht mi ngi. Nh vy cng
ng thi, v ti m{ c|c bn phi vt v th ny.
Ni xong hu tc nm hai ng sang pha bn bn lnh ngi, h lin
v tay v{ ng thanh h: Hu tc mun nm!. ng qu}n cnh ng ln
i ra ngo{i ct gc ri xung bp t mt ba n sang nht c th c
c.
Cc cnh binh va chi th l va ung ru. Hu tc ngm nga
mt bi ht gia phng, thnh thong a mt nhn ngang nhn nga.
Anh nh nhng rt mt ti tin nht di giy ra v thy c gi con ch
qu|n i i li li, anh lin qung tay ln c c nh hn c v va nht
v{o tay c mi ng Lu y, anh ni nh vo tai c:
Cha kha ca bung chnh trong bung anh v{ hai h ru cho bn
lnh gc, th l em cu c anh.
C g|i i git li n tn ca v quay li vi c|i nhn c ngha v{ gt
u nh hiu . ng qun cnh tr v v hai gi sau ba n c dn ln.
ng ngi n v{ ung nh ngi ngi b{n n vng hn ngi trn yn
nga. ng thy hu tc chng tic g mnh nhng cc ru tr{n y, lim
dim cp mt, thnh thong li nhc:
M kip, ng hu tc , ti khng th tin c ng l mt k nham
him nh ngi ta ni, m l mt con qu c tm lng tt th ng hn.

Hu tc cho l{ ng ~ say n cht c ri, hn ngi ve vn c con

gi ch qu|n. Nhng hn tht vng bit bao lc n gi i ng thy ng
qun cnh gi ngi i ln kh dn d my cu ri ln ting tuyn b l
ng c hn hnh c a hu tc i ng v ng s khng i nm khi
cha l{m nhim v . Qu nhin cng vi ba ngi lnh cm uc, ng
khng n h{ i xem xt cn bung dnh cho t nhn ri t gi hu tc
vi nhng li cho knh mn.
Hu tc c qun |o ln ging nm, nghe thy ng h |nh chn
ting, c ting bc ch}n lnh g|c i i li li ngoi sn v trong chung
nga.
Tuy nhin, mt gi sau, mi ngi mt mi nm ng yn ng c. Th
l t nhn nh nhng tr dy v ln tm trn mt l si, trn mt bn,
n c trong chn ca hn na, c chic cha kha m hn hy vng.
Hn khng th tin c l c gi du dng y li bp mnh. Bung hu
tc nm c mt ca s trng xung ng v mt ca ra vo m ra mt
hnh lang, tai c bng g, n c cu thang i xung c|c phng c ng
ngi nht. Hnh lang ny trng xung s}n, cng c cao bng ca
s. Hu tc ch vic nhy xung bn ny hoc bn kia, hn ~ ngh n
y t lu. Hn nh liu nhy xung ng, gy c th gy. Bng nhin
c hai ting kh g ca. Hn git mnh ngh thm: Ta tho|t ri, v m
ca. Mt bng ngi ln vo trong bung: c gi run ht c chn ln tay
v{ khng ni c mt cu. Hn lin an i c bng cc t. Mt lc sau
c mi ni:
i, tha ch{ng, nu chng ta b bt qu tang, em s cht mt.
Phi, em s giu sang nu em gip anh thot khi ni }y.
Cha chng gim cho em l em mun th lm, nhng em c mt tin
rt bun. ..
C gi ngng li, nghn ngo cm ng giy lt. Hu tc st rut hi:
Ci g vy? - Trc khi i ng, ng qun cnh ~ yu cu cha em
phi np ht cha kha ca tt c cc bung v bt phi th c l khng
cn gi li ci no khc na. Hn na, mi mt ca li c mt lnh gc.

Nhng c ci h mi mt lm ri, em thy h th tho vi nhau nh

vy v{ em ~ cho h ung ru nhiu hn ch{ng ~ bo em.
Vy h s ng. - Xung quanh vn, pha ngoi rung c mt ch
h{ng r{o ~ long, ch cn...
Nga ca anh }u? - Trong chung cng vi nhng con khc.
Anh s nhy xung sn.
Th th ng cht mt.
Cng hay.
i, tha ch{ng - C g|i au n hi - Ch{ng ~ l{m g m{ b nh th
ny?
Nhng vic in r, khng c g c, th m li chm n tnh mnh
ca anh y. Chng ta khng nn ph thi gian, anh ~ quyt nh ri.
Hn tin mt bc ra ca, c gi tm cch gi li chng hiu lm g,
nhng hn c dt ra v m ca. \nh trng chiu sng ton b sn, khng
c mt ting ng no. Hn tin ra tn u dm g v phn bit c
pha di c mt ng phn kh cao. C gi lm du ch thp. Hu tc
li mt ln na lng tai nghe, hn tro ln chic dm g chun b nhy
xung th bng nhin, do iu k diu, c ting ni vng ln, l{ hai tn
k binh tip tc cu chuyn v{ trao i vi nhau h ru. Hu tc nn
hi ln v ca bung mnh. C g|i cn ng trn ngng ca, c thu
tho ni:
Em ~ bo m{, cha n lc }u.
Em c con dao nhn no khng? Anh mun cho chng mi a mt
nht vo c hng.
Em van ch{ng, h~y i mt gi na, ch mt gi na thi l chng s
ng say nh cht ht.

Ging ni ca c gi tht l m m, cnh tay trn c gi ra nh mi

mc lm hu tc phi li v mt gi sau chnh c gi li bo anh chng
i.
Mt ln cui cng, hu tc p ming mnh vo cp mi kia m ch
mi ti qua thi h~y cn th ng}y trong trng, ri hn ra m ca. Ln ny
ch cn nghe thy c ting ch sa xa xa gia mt vng im lng bao la.
Hn ci xung v trng thy rt r mt ngi lnh nm ng p sp mt
xung ng rm.
Nu h thc dy? - C gi lo lng th tho.
Em khng lo, chng khng bt sng c anh }u.
Vy xin vnh bit chng. - C gi thn thc - Cu Cha ph h cho
anh.
Hn tro ln lan can v nhy xung ng phn. C gi trng thy anh
chng chy n chung nga, tho rt nhanh mt con, nhy ln, i qua
sau bc tng chung nga, thc nga xo ba ln vn rau, hc l{m
hng ro, vt ra ng ci ri bin v{o trong c|nh ng.
C gi ti nghip nhn trng trng v{o ngi lnh gc, c sn sng
thy ng l bin ngay. Ting v nga nn trn mt t v ting nga x
vo hng ro lm anh lnh gc na tnh na ng. Anh cng ng c
ln, thy c iu |ng ng, anh chy li chung nga, con nga ca anh
khng cn }y na. Tn hu tc lc vi v{ng ~ v ly con nga u
tin, con nga ca anh lnh. Lp tc anh lnh ku m ln: B|o ng. Th
l tt c cc bn anh u thc dy. Ngi ta chy n bung t nhn,
bung trng khng. ng qun cnh tr dy b{ng ho{ng. T nh}n ~ tu
thot ri.
C gi thy ng chy ra, c gi v gip mi ngi, nhng thc
tnh l c c lm chm tr s ln ng ca mi ngi bng cch lm
nhm ln yn cng. M~i mi lm pht sau tp k binh mi phng
c trn ng. ng qun cnh chi ra nh mt k th tc.

Nhng con nga tt phng trc, anh lnh g|c ci con nga ca hu
tc l con nga hay nn ch mt l|t sau ~ b xa c ng i. Theo
sau anh l vin i. Do nhn thy h{ng r{o , ngi ta ~ bit t nhn
chy no no nn ch t pht sau ~ trng thy bng t nh}n nhng cn
rt xa. Tuy nhin tn hu tc b ln dn khong cch v con nga hn
cp c l con nga xu nht trong bn, hn ~ thc n in cung.
Quay li ng sau hn nhn thy bn cnh binh cn cch hn na tm
sng ha mai, hn cng thc nga d di, ct nt c sn n. Nhng ri
chng bao lu con nga kit sc qu xung. Tn hu tc cng ln vi
con vt trong t bi. Trong khi ln hn nm cht ly ti yn v s thy
c khu sng ngn. Hn nm ln cnh con nga nh b ngt i, tay cm
khu sng ngn ~ np n sn. Ngi lnh g|c ci con nga ca chnh
hu tc n trc tin, vt xa bin i chng hai trm bc. Ngay lc
hu tc vng dy, ngi lnh khng kp chng , ~ b mt bng
sng gi|ng v{o u ng~ ln xung t. Hu tc lin nhy phc ln yn
khng cn t ch}n ln b{n p, lao nga phng ln nh gi li ng
sau c|ch nm mi bc, vin i ng ng|c v s kin va xy ra.
C o{n phng n ni, ng qu}n cnh go to t xa.
Ch c git hn.
Nhng ngi ta ch thy vin i ang lay anh lnh g|c b toc u
nm cht ngt di t. Cn t nhn th mt ht.
Khi chc chn ~ l{m lc li i ca i qun cnh v nhng con nga
ti ca h khng ui kp c mnh, hu tc quyt nh dng li
cho nga c ngh. Hn ang dt n i b trong con ng trng, bng
nhin hn trng thy mt ngi nng dn t xa i ti. Hn bn hi thm
ng v Buc Bng v{ nm cho ngi mt ng cu. Ngi nng
dn cm tin v ch ng ri c nhn trng trng vo hu tc. Hu
tc bo tr|nh ra, nhng ngi c ng tr tr bn l ng v nhn
hu tc mt c|ch c bit. Hu tc tin ln hi v sao c ci nhn hn
xc y. Ngi nng d}n |p v{ tr ln vai hu tc:
V rng... ng c...

Hu tc nhn v{o ngi mnh thy o ngoi c giy nhiu mu, ci

cng vi qun o xc xch v{ y bi lm cho hn c b ngo{i |ng s.
Hn ba chuyn:
Ti bit ri. Ti v{ ngi hu ca ti va b lc nhau trong mt trn
|nh nhau vi my thng c say ru. C th l{ chng ~ c{o c ti,
hoc l{ ti ~ l{m cho chng phi m|u. Nhng ti chng thy au g c
- hn gi v nn thn mnh - Tuy nhin nu ti c ra ry mt cht th
cng tt. Ti thy nng v kht lm. Con nga ca ti cng chng hn g.
Anh c bit }u c th ngh ngi c khng?
Ngi nng dn nhn a v nh mnh c|ch y c my bc. Mt
ngi {n b{ v{ my a tr con knh cn tr|nh ra nhng li v{ i kim
ru, nc, thc n. Hu tc gt ra o qun, mt mi v{ tay ch}n, n
ung mt cht ri gi ch nh{ n hi mt cch thn nhin.
Ngi nng dn ni l anh ta rt ngc nhin thy c nhng v ln xn
xy ra trn dc ng c|i m{ trong lc n{y ang c mt o{n k binh
va mi bt b c mt v quan trng.
Ai b bt y? Hu tc hi.
, mt tr|ng s ~ g}y ra nhiu ti trong tnh.
Sao, mt tr|ng s m{ li b bt ? - i ch! Mt u na l khc.
Anh c bit ngi ~ l{m g khng?
Khip lm. Ton chuyn kinh khng, ton tnh u phn n.
Anh c bit ngi khng?
Khng, nhng chng ti c c bit dung mo.
Thy tnh hnh c chiu hng khng n nh, tn hu tc tm cch
lng ra ri ln ng chun thng theo hng ~ c ch.
ng qun cnh trng cho qun tin ln na dm na, nhng ri xt
thy ui theo thm na cng ch v ch, ng c mt k binh v qun

ra mnh lnh cho tt c c|c im trong tnh thnh, ri ng rt qun v

ni ~ xut pht lc bui sng. Tn hu tc c nhiu h hng trong cc
vng xung quanh v{ ngi ta c th ngh l{ hn s v ni n nu.
Ngi ta bn tn rt n o v linh tinh v vn ny.
ng qun cnh tr v qun tr, ng nm tay m v{o c|c vt v
cu knh vi tt c mi ngi v bin c va xy ra. C con gi ng ch
qu|n lc u cn c v lo lng au kh, v sau kh khn lm mi giu
c ni vui mng.
ng qun cnh trng tri ln bn nhng giy t ca ng v ku ln:
Ci thng x l nht trn i, ti ~ ng ri m.
Anh chng y trng hin lnh th. - B ch qun ni.
Mt thng nham him hon ton. B c bit tn hn l g khng?
Hu tc Xanh Maixen y.
Hu tc Xanh Maixen. - Mt ngi kinh hong ku ln.
Phi, ng th. - ng qun cnh ni: - Hu tc Xanh Maixen b kt
n v ti giy bc gi v nhng tr ma qui.
i! - Hn ~ t th ti lon lun. - Tri i.
T th ~ bp cht v ly mt ngi {n b{ kh|c m{ hn ~ c
k hoch }m cht ngi chng.
Ly Cha cu chng con.
Tt c mi ngi lm du thnh. - Vng. - ng qun cnh tc gin ni
tip - Th m ci thng khn kip y va thot khi bn tay php lut.
C con gi ch qun vi ri khi bung v c cm thy mnh sp ngt.
K va trn thot y khng phi ai khc m chnh l Hu tc Xanh
Maixen, k b ln n nhng ti c ty tri m ng qun cnh va t.

Vo khong mi lm ng{y sau nhng s kin ni trn, mt k s ko

chung l}u {i Xanhgirng. Lc tri ~ khuya nn mi ngi cha
mun m ca vi. Ngi khch l ko chung mt cch chng chc nh
ch nhn ng, cui cng nhn thy mt ngi hu chy ra. Anh ta nhn
qua hng ro kh phn bit c khch l ai v tri ti m{ kh|ch th n
mc kh| li thi, m cp xung, qun |o y bi v{ khng c gm.
Ngi hu ln ting hi khch mun g, kh|ch |p mun gp b| tc
Xanhgirng, c vic rt vi. Ngi hu tr li vic khng th c.
Khch ni gin. Ngi hu lin hi:
ng l ai?
K l thc, sao lm l nghi th. Vo ni vi ng Xanhgirng l{ c
hu tc Xanh Maixen n gp.
Ngi hu vi xin li v m ca. Sau anh ta i ln trc hu tc,
b|o cho ngi hu khc chy n dt nga, cn anh th chy vo trong
c|c phng bo tin.
Ba n ti ang c dn ra. B| tc hay tin vi chy ra n hu
tc, m hn thm thit. ng mun ko ngay hu tc v{o phng n
gii thiu vi c gia nh, nhng hu tc lu b| tc n qun o ca
mnh rt li thi, ng thi ngh c ni chuyn ring t pht. B
tc a hu tc vo phng ca ng, ly qun o ca ng cho hu tc
thay, ng thi hai ngi ni chuyn vi nhau. Hu tc k cho b| tc
nghe, ngi ta khng bit chuyn g, c lin quan n bn |n ang
nng ln u hu tc. Nhng c iu chc chn l{ b| tc t ra rt nhit
tnh vi ngi h hng v k t gi pht ny, hu tc c th coi lu di
Xanhgirng l{ ni tr ch}n chc chn. Sau b| tc dn hu tc ra
gii thiu vi n b| tc v vi c gia nh.
By gi chng ta hy hiu qua v nhng ngi trong l}u {i, nhc li
mt s chi tit trc }y gii thch cho nhng s vic sp xy ra.
Thng ch Xanhgirng thuc dng h tr danh La Ghits v{ l{ thng
c Bucbng, ~ ly ngi v th nht Ana Tucnng, sinh c
mt con trai l Clt Laghit v mt ngi con gi ly hu tc Bui.

V ng mt, ng ly ngi v k l{ Xuyzan zpn ~ c mt i chng

l{ b| tc Lnggnay v{ mt con g|i ring l{ Xuyzan Lnggnay.
ng thng ch v b Xuyzan Ozpn mun cho nhng a con ring
c tha hng di sn c bit ca hai ng b{ cho nn hai ngi quyt
nh chng s tr nn v chng. Clt Laghit ly Xuyzan
Lnggnay.
Vn ny khng th khng mang li mt mi gin hn cho n hu
tc Bui, ngi con gi ca ng thng ch; b{ ang vi m chng
v theo b ni chng b{ cng chng ra g, c rt nhiu |ng iu ch
tr|ch, |ng ch nht l tui tc ~ by mi.
Bn gi th gia Clt Laghit v{ Xuyzan Lnggnay ~ c
thnh lp ti Ruon ng{y 17 th|ng 5 nm 1619, nhng v c anh chng
cn tr qu, mi c mi tm tui nn ngi ta phi cho anh sang chi
bn nc . Hai nm sau anh tr v v cuc hn nh}n phi l rt hnh
phc nu nh c c mt a con. B{ b| tc khng th chu c tnh
trng khng sinh n y, n e da lm tuyt t mt dng h i qu tc,
lm mt i mt danh hiu ting tm. B{ i cu cng, b{ i kh|m b|c s, b{
i hi nhng ngi c kinh nghim cng khng em li kt qu g.
Thng ch Xanhgirng mt ng{y 30 th|ng 12 nm 1632 vi mt ni
kh t}m l{ khng c ch|u ch tn. Ngi con ca ng tr th{nh b| tc
Xanhgirng ni nghip cha trong chnh ph Buc Bng v{ c tng
danh hiu hip s hu}n chng ho{ng .
Trong tnh hnh , b{ hu tc Bui cch ly vi ng chng gi, v
l}u {i Xanhgirng, rt vng tm v cuc hn nhn ca ng anh rut,
gia ti ca ng anh nht nh s v tay mnh v ng anh khng c ngi
tha t no khc ngoi b em rut.
Cng trong tnh hnh n{y, hu tc Xanh Maixen n l}u {i. Hn cn
tr, p trai, lm mu nhiu k, hn ~ l{m cho nhiu ph n phi say
m, c n b lo thng ch cng phi c cm tnh vi hn. Chng bao lu
hn thy c th c mi quan h thm kn vi b hu tc Bui.

Gia ti ca hu tc Xanh Maixen hu nh khng cn g do nhng

cuc phung ph ba bi ca hn v do nhng v t tng ca php lut. B
hu tc Bui l{ ngi tha t ch nh theo thn tc. XanhMaixen
mong chng b cht sm, v li cuc sng ca mt lo gi by mi tui
chng c g |ng lo ngi cho mt con ngi nh hn, sau hn s lm
cho b phi ly hn, th l hn s lm ch mt gia ti ln nht tnh.
Hn quan t}m n b v c l{m sao cho ngi ta khng nghi ng g.
Tuy nhin cng rt kh l{m c va lng b hu tc m{ tr|nh c
cp mt ca nhng ngi xung quanh. Nhng b{ hu tc ~ c thin
cm vi v ngoi ca hn, v b li b au kh trong hn nhn nn b
khng sc chng li nhng ca hn.
Hai ngi rt t c dp gp ring nhau. B{ b| tc tham gia mt cch
v t v{o nhng bui ni chuyn ca hai ngi. ng b| tc thng ko
hn i sn. Cn gia nh h{ng ng{y t hp ng , Xanh Maixen cha th
ni c rng b hu tc lm cao vi hn.
T hai mi nm nay, b{ b| tc Xanhgirng cha bao gi ht hy
vng, nhng li cu nguyn thnh knh ca b s mang li phc lnh cho
b{ c a con trai. ng b| tc khng ngng by t vi v lng u ym
nng n{n, nhng khng mong c mt ngi ni di tng ng, ng ~
l{m chc th theo hng . Nhng hy vng ca b hu tc Bui
chuyn thnh chc chn. Cn Xanh Maixen th yn tm v mt , hn ch
cn ngh n theo ui mt c|ch c bit b hu tc Bui.
Ri mt hm vo cui th|ng mi mt nm 164khng, b| tc
girng c mt s nhim v cn thit phi i Pari ngay. B{ b| tc
khng chu c cnh phi xa chng, t vn c nn i theo chng
khng. Xanh Maixen rt th v mun mt mnh l}u {i vi b{ Bui,
lin t cuc hnh trnh i Pari vi tt c cc mu sc p nht, hp th
nht lm mi ngi quyt nh b{ i. B{ Bui na cng kho lo
vn ng. Cui cng b{ b| tc quyt nh theo chng. Sau vi ngy
chun b, b{ ln ng.
Xanh Maixen khng cn cn phi giu gim dc vng ca hn, hn
cng ch cn phi khu gi b{ Bui na. Hn tin hnh mt cuc tnh

i mnh lit, b{ |p ng li cng khng km. H{nh vi nh vy khng th

khng gy mt d lun trong |m gia nh}n ng c nh mt o qun.
Vy l chng bao lu b Bui thy buc phi ly lng my ch em
Kin, nhng n hu phng ca b. Vic cng khng kh khn lm v
cc ch y rt trung thnh vi b{. l{ mt s xu h ln th nht cho b
Bui v mc h ha th nht cho nhng nhn vt y lun lun b li
cun vo mt }m mu en ti hn.
Trong l}u {i Xanhgirng c mt ng gi cao ln, kh khan, mt
vng, tnh hp hi nhng cng thng minh tin hnh, nu khng
nhn thc c mt h{nh ng xu xa v c quyn th vi bn gia nhn.
Lo ch l mt nng d}n bnh thng m thng ch ~ nht v v dn dn
b| tc ~ a ln chc qun gia v l~o l{ th}m nin trong nh{ v{ b| tc
~ bit lo t hi cn th u. B| tc khng mun em l~o i, s lo
khng quen vi sinh hot Pari, nn ~ lo nh trng nom mi vic.
Xanh Maixen gi lo ra ring mt ni, kho lo thm d l~o, un nn tinh
thn lo, cho lo t tin, th l hn nm c tinh thn v th xc lo.
Mt bui ti, Xanh Maixen ang ngi n vi b Bui bng nhin
ngoi cng c ngi ko chung m v{ c ting n o ni ln. Hai ngi
chng cn . Trong lc mt ngi a th t Pari ho tc v, mang
theo mt bc th ca b| tc Xanhgirng gi hu tc Xanh Maixen.
Ngi ta a anh ta v{o, theo sau l{ hu ht cc gia nhn. Xanh Maixen
hi th l th no v ra hiu cho mi ngi rt lui. Nhng lin lc vin li
ni rng ng b| tc mun bc th c c trc mt tt c mi ngi.
Xanh Maixen lin bc th lic mt nhn qua mt lt ri ln ting c to,
mt khng h bin sc. ng b| tc bo tin cho tt c h hng v mi
ngi trong nh{ l{ b{ b| tc ~ c nhng triu chng ca s thai
nghn, cho nn va n Pari l{ b{ ~ thy mt mi, bun nn, b chu
ng tt c nhng triu chng mt c|ch sung sng, cc thy thuc
cng khng nghi ng v s bt u ca thi k c mang. ng b| tc rt
sung sng v s kin ny. Vy l{ c mong bao nm ca ng nay ang
c thc hin.
Xanh Maixen v b Bui ch nhn nhau mt l|t, nhng c|i nhn biu
l tt c nhng lo lng ca hai ngi nhng chng vn phi c nn v lm

ra v rt sung sng. Chng gi im lng trong mt vi thi gian. ngh

u tin ca chng l{ ng b{ b| tc ~ b lm ln v nhng triu chng
thng thng cng nh v ngha l, l{ ngi ta mun phnh nnh c
mong ca hai ng b, l tinh kh con ngi sao c th thay i sau hai
mi nm khng c g, vy s thai nghn y ch l mt iu tng tng.
Hm sau hai a i bn nhau trn mt con ng hoang vng ngoi
cng vin. Xanh Maixen ni c cho ci tin thai nghn y l{ ng, nhng
ri cng cn c rt nhiu him ngho phi tri qua. B{ b| tc phi
khng c gp mt tai ha g. Ri cn s sinh n phi c tt lnh
na, sau cng hn ni tip:
Nu ra c, ri a b cng c th cht... V hn cn tht ra
my cu ch m na v ci cht ca mt to vt mng manh khng l tr,
khng li ch, khng quan trng g, hn ni, ch l mt mu vt cht thiu
t chc v sinh ra ch lm hi mt ngi qu gi| nh b{ hu tc Bui.
Nhng vic g phi ht hong, - Hn st rut ni tip, - B b| tc
lm g c mang, khng phi th. Khng th th c.
Mt ngi l{m vn ang l{m vic nghe c mu y ca cu
chuyn, nhng v hai a c i xa dn nn khng nghe c on sau.
V{i ng{y sau , c mt s ngi c b| tc cho v trc bo tin
ng ch sp v ti ni. Qu nhin mt lt sau, my c xe nga xut hin
trn ng v{o l}u {i. Mi ngi thy c xe ca n b| tc c ng b
tc ci nga i km. Trong sut cuc hnh trnh, ng khng ri xa c
xe ca v. Tht l mt cuc n tip v vang. Tt c nhng nng d}n u
ri cng vic v hoan h vang di, cc gia nhn chy n trc c xe b
ch.
B qu ph thng ch Girng hm cng n l}u {i, b{ khng th
tin c v{o iu may mn y. B{ sung sng bit bao khi t tay ln
bng con du v thy a b ng y.
ng b{ b| tc Xanhgirng c trong h Buc Bng rt yu mn,
iu l{m cho mi ngi u sung sng. Ngay t nhng ng{y u
tin, trn hai mi b{ ln ~ n thm by t s quan tm ca cc b

n s thai nghn y. Tt c cc b{ u hon ton s thy a b ng

nguy trong bng b{ b| tc, v nhiu ngi trong s c|c b{ ~ t|n hu
t|n vn, o|n gi{ o|n non em b l{ mt thng con trai. V li ng
phng ca v v{ hai bn sn cng vi tt c cc triu chng thng
thng u x|c nh im . C|c v thy thuc danh ting trong nc
u ng nh vy.
ng b| tc lu li trong nh mt trong cc v thy thuc y v bo
Xanh Maixen tm cho mt b{ c tn nhim nht. Sau cng b qu ph
thng ch, v sau ny s t tn cho chu, nn ~ t may mt b t lt
vo loi t tin nht tng ch|u ch tn.
M hu tc Bui phi nut hn. Trong s nhng ngi sung sng
y, khng mt ai nhn thy ni au kh ang gi{y v t}m hn m. Hng
ngy nhn thy tnh nhn Xanh Maixen cng lm tng thm ni au kh
v luyn tic ca m. M nhc li vi hn rng ng b{ b| tc ~ c
thng trong tai bin ca hai a, a con y s trut quyn tha k ca
m. Theo thi thng thng ca ngh thut chnh tr, hn bt u bng
vic h ha tinh thn m, li m i trch con ng o gi|o i dn
v{o con ng ti li.
Xanh Maixen c mt tn tay chn xo quyt, l|o xc v kho lo m
hn ~ a t qu hng ca hn ti. T tht xng |ng vi ch. Maixen
~ ph|i tn y t y i c vic mt thi gian trong vng ln cn
Xanhgirng.
Mt bui ti, Xanh Maixen ang chun b i ng th tn y t y v,
vo bung ch b|o c|o ~ tm c theo lnh ch v{ a cho ch mt
mu giy trn c ghi tn ngi v{ a ch.
Sng sm hm sau Xanh Maixen tr dy, sai ng yn cng hai con
nga, ni di l nh mi hn v c vic cn, hn c th i vng vi ba
ng{y, ngh xin li vi b| tc, ri phng nga ra i cng vi tn y t
t}m c.
Hai ngy sau chng ti mt th trn ln, trong c mt m .
Nhng theo nh ngi ta ni, i vi nhng ai tr tt tin,m c th lm

nhng iu xu xa thm kn. M bit kho lo li dng ngh nghip lm

cho nhng ngi nh d phi tin m. Theo thc hnh ca m, m cha c
nhng bnh trng nhc, pha ch nhng thuc ra, nhng thuc cha cc
bnh tnh, cu gip nhng c con gi nh danh gi, tham gia vo cc v
}m mu, thc hin nhng tr yu qui. M kim c rt nhiu tin v
sng mt mnh trong ngi nh ring. M c tn l{ Luyz Gia.
Mt bui ti m ang ngi mt mnh, bng c ting chung rung v
ting g ca rt mnh. Quen tip kh|ch ban m v{o bt c gi gic no,
m cm ngn n v{ ra m ca khng cht s hi. Mt ngi c v kh
lao vo trong bung vi v rt hung hng. M Gia ht hong ng ngi
xung mt chic gh. Ngi chnh l{ Xanh Maixen. Hn ln ting:
B c yn tr, v khng phi l b m chnh ti phi hong ht. Ti
khng phi l mt k gian, ti n xin b cu gip cho.
Ni xong Xanh Maixen nm o khoc vo mt x, ci tht lng v{
gm b xung t ri ngi phch xung mt chic gh. Hn ni tip:
Trc ht xin php b cho ti ngh mt cht ~.
M Gia thong nhn thy ngay l mnh nhm, v tri li m |nh hi
thy mnh sp v c mt mn b }y. Xanh Maixen li ni tip:
Ti t rt xa n v mt cng vic quan trng bc nht, v xin b tin
tng ti l mt con ngi rt bit n s gip ca b. Hn lc trong
ti ly ra mt ti tin, vn v trong tay ri ni tip - Trc ht ti ngh
vi b th vi ti l s gi tuyt i b mt.
Vi chng ti th khng cn, - m Gia |p. - l{ iu kin th
nht ca ngh nghip chng ti.
Ti cn phi c s m bo r r{ng hn, v{ phi c li th ca b l
khng tit l vi bt k ai iu m ti s gi gm vo b.
Vy ti xin th vi ng theo yu cu ca ng, nhng ti xin nhc li
mt ln na l nu c cn thit ch l{ v ng cha bit ti.

 }y l{ nhng s kin nghim trng nht, nh ti ~ t tnh mnh

ti vo trong tay b, v ti s hy sinh mt nghn ln i ti hn l{ l
mt b mt nh vy.
ng nn ngh rng chng ti cng phi quan t}m trc tin n
nhng iu b mt m{ ngi ta ~ giao ph cho chng ti, l ra mt t l
mt ht tn nhim, v{ ~ c nhng trng hp... Thi, ng h~y ni i.
Sau khi ~ c yn tm v nhng li quanh co , Xanh Maixen ni:
Ti c bit b l mt ph n rt kho.
Ti mong rng ti s c nh vy c th thit thc gip ng.
B{ ~ nghin cu rt su xa trong ngh thut ca b, v cng vic
ca b{ ~ gip b{ ph|t hin c nhng bin ph|p hiu i.
V vn y chng c g }u !
Ngi ta ~ ni vi ti ng l{ nh th.
Vy l{ ngi ta ~ |nh la ng y thi.
Khng nn chi c~i l{m g, tha b{. B{ khng mun gip ti sao? Xin
b{ h~y nghe ti ni }y: Khng nn ng kch vi ti, ti bit ht c ri.
B c yn tm, chng ta s chi mt canh bc m b c mt n mt nghn.
V li, }y l{ n b v ti ~ l{m phin b.
Xanh Maixen t mt cc ng tin vng trn mt bn, m Gia yu
t |p li rng i khi m cng c tham gia v{o mt s mnh li c tnh
cht thin vn hc, nhng khng phi l bao gi cng th{nh cng, vi
ng c duy nht l{ i s}u v{o khoa hc ca m.
Nu nh vy, b{ ~ bit c ti ang trong tnh trng no ri. B
cn phi bit rng ti b li cun bi mt dc vng xu xa v m qung,
ti ~ ph lng tin cy ca mt ng trng gi ~ gi{, ti ~ xc phm
lut l tip n kh|ch, ti ~ c|m d con gi ng ngay ti nh ng. Mi
vn u i n kt qu, c gi qu tc m{ ti yu say m y ~ c

mang. Ti li do ti l th phm y m v l ra th c y s cht mt v

gia nh mt ht danh d.
M |p:
Ngi ta khng th bit g v mt ngi c nu khng c nhng
cu hi c bit.
V{ lm chong mt Xanh Maixen, m ly ra mt loi hp ghi ton
nhng ch s v k hiu l lng. M m n ra v sau khi sp xp mt s
hnh trong m th nhn l hon cnh ca Xanh Maixen rt khn kh.
lm cho hn phi s hi, m ni thm: khn kh hn c nhng hon
cnh khn kh nht ~ n vi m nhng cng c th d bit v phng
nga bng nhng cch bi ton mi.
Tha b{, Xanh Maixen ni - trn i ny ti ch s c mt iu, l{
s mt danh d ca ngi ph n m ti yu. C cch g cu v~n c
khi nhng phin phc thng thng v sinh khng?
Ti cng khng bit c hay khng?
C g|i ~ tm c|ch che giu c ci bng to v{ cng s d d{ng i
vi c khng b tai ting.
C ta ~ liu thn mnh v ti khng tha thun nhng tay vo vic
, s tai ting.
Ngi ta c th, v d nh m{ khng au khng?
C|i th ti khng c bit v ch bit c mt s phng ph|p
m{ ti khng d|m em ra dng v n tr|i vi quy lut ca thin nhin.
B ni di ti, b bit phng ph|p . B{ ~ s dng n vi ai ti
c th nu tn cho b hay.
Ai dm vu khng cho ti nh vy? Ti ch thc hin theo nhng
quyt nh ~ ban h{nh m{ thi. Ngi ta mun cc thy thuc nm |
v{o ti v{ ui ti ra khi nc Php sao?

 Vy l b mun ti phi cht v tht vng sao? Nhn danh Cha, xin
b{ ng giu gim m lm g, v bo cho ti bit lm th n{o trnh
c au . B cn mun vng na phi khng? }y, - Hn t thm
my ng Luy vng ln mt bn.
H~y khoan ~. C l c mt bin php m c th do ti pht minh
m{ cha bao gi dng n, nhng ti tin l{ kh| hiu nghim.
Nhng nu b{ cha bao gi dng n th c th l nguy him v lm
hi n tnh mng ca ngi ph n m ti yu.
Khi ti ni rng khng bao gi, l{ ti ~ th nghim mt ln ri v
rt thnh cng, ng c yn tr.
! Vy th ti i n b{ qu|. Nhng nu ngi ta c th ngn nga
c s sinh n v ngay t by gi lm mt nhng triu chng ca s
thai nghn th tt bit chng no.
i, tha ng, ng ni nh vy l mt ti |c y.
Xanh Maixen m hai tay vo mt v tht ln nhng ting nc c v
nh khc lc d di lm.
S tht vng ca ng lm mi lng ti lm. Nhng ng nn ngh n
mt ngi {n b{ nh ti. l{ mt hnh pht cui cng y.
B{ ni n hnh pht no? Th cn b mt ca chng ta, s an ninh,
lng tn nhim ca chng ta th sao? Ngi ta s ch n vi b sau ci
cht, sau s mt danh d ca tt c nhng g m ti thn thit nht trn
i.
Vy th ti c th... nhng trong trng hp , cn phi phng
cho ti trc tin l s quy nhiu ca php lut, s tch thu, v phi m
bo cho ti i ra nc ngo{i c d dng.
i, nhng c|i th b{ khi lo. Xin gi b c gia sn v tnh mng
ca ti.

V hn nm c ti tin ln bn.
Trong trng hp , v{ ch cu vt ng ra khi cn tai bin, ti
ng trao cho ng mt th thuc v mt s li ch dn s l{m cho ngi
ph n tho|t c gnh nng. Nhng c ta cn phi s dng mt cch
thn trng v phi thc hin ng nh li ti s dn ng.
M i ly mt chic l con di |y t ra ri ni tip:
}y l{ mt th nc khng bao gi trt mc tiu ~ nh.
i, tha b{, b{ ~ cu danh d cho chng ti, n cn qu hn c tnh
mng ca chng ti. Xin b cho bit cch dng v liu lng.
Ngi bnh phi dng ngy th nht mt tha, ngy th hai hai tha,
ngy th ba...
Ti khng bao gi nh c nhng th y }u, ngh vit cho ti
ln ci v ny.
M do d mt l|t, nhng c|i v y lc m ra ri mt t ngn
phiu nm trm Frng. Xanh Maixen nht n ln a cho m ri ni:
N ~ ri ra ri, chng cho n vo lm g na, xin b hy cm ly
cho.
Mn qu ny tuyt vi qu, m Gia khng cn cht ngi ngng
no na, m lin cm bt vit lun ton b n thuc ln v ca Xanh
Maixen. Hn b ci l vo ti, cm ly ci v, xem li chc chn n thuc
c trong , ri quay li pha m ni vi n ci qu qui:
Thi ny b bn i! T gi tr i b{ ph thuc vo ta ri nh.
ng mun ni g vy? - M Gia ngc nhin hi.
Ti mun ni rng m l mt con ph thy b i, mt con m u
c khn kip. Ta mun ni rng ta c tang chng v nhng ti c ca
m, rng m mun lm theo lnh ta hay mun b thiu sng?

 Xin ng tha th cho! Tha th cho - M qu xung chn Xanh

Maixen ku van.
Mun c tha th hay khng l ty m. - Xanh Maixen lnh lng
|p.
Vy th ti phi lm g? Xin sn sng lm tt c.
By gi n lt ta, ta ni cho m bit nhng b mt ca ta, ch c
khc l ta khng vit ra giy.
Tha cha cng, xin cha cng c ni, ngi s c hi lng v s
trung thnh ca ti.
Vy th b hy ngi xung v{ nghe ti ni }y.
M Gia ng ln ri ngi phch xung mt ci gh. Xanh Maixen nhn
su vo cp mt m {n b{ khn kh v ni tip:
Ti thy b{ ~ bit iu ri y. T y, la thiu, cc hnh, hoc ba
ln s v{ng m{ b{ c kia, ngha l{ phong lu cho cuc i cn li ca b.
C|ch }y ba mi dm c mt ta l}u {i, trong c mt b quyn qu
~ c mang c my thng ri. S ra i ca a b y lm cho ta rt
bc mnh. B s c giao trch nhim . Ti s bo b phi lm th
no b s phi l{m nh th. By gi cn thit phi i ngay m nay. B{ s
i theo ti. Ti c hai con nga ang ch c|ch }y my bc. Ti s a
b{ n mt ni, b{ s ch lnh ti. Khi no cn, s c ngi n
b|o trc cho b bit. B s khng thiu thn g, tin nong tha h tiu.
Ti sn sng ri. - Gia |p ct ln.
B s tun theo mi mnh lnh ca ti ch?
Ti xin th.
Vy th ta i.
Mi lm pht sau hai a phng nga gia ban m. M Gia khng
hiu ngi ta dn mnh i }u.

Ba ngy sau Xanh Maixen li xut hin l}u {i v{ thy gia nh b|

tc vn nh trc, ngha l{ say sa trong hy vng v{ m tng ngy
tng gi, ch i ng{y b{ b| tc Xanhgirng m~n nguyt khai hoa. Hn
xin li ~ ra i qu| vi v v c vic cn, ngi ta gi. Trong ba n hn
ni chuyn v cuc hnh trnh ca hn. Hn k li mt s kin l lng n
khp trong x m chnh bn thn hn c mc kch. C mt b qu tc
tr d b au n rt khng khip. Tt c nhng thy thuc c mi
n u chu b tay, b{ sp nguy n ni. Cui cng, trong tuyt vng
ngi ta cho gi n mt b{ nng dn rt ni ting nng thn,
cn cc b cao sang th chng ai vi n. B{ y n, rt khim tn v
cng khng t tin mnh na. Nhng ngay t nhng chm sc u tin,
cn au ~ chm dt nh c php tin, bnh nhn thy d chu mt cch
k l. Cui cng cch my gi sau, mt em b p nht trn gian ch{o i.
Nhng sau b{ li ln mt cn st kch lit nh l{ c Thn cht ang
ch n ngo{i ca. Th l{ ngi ta li quyt nh i mi thy thuc, mc
d ng ch nh{ tin tng b{ hn. Thy thuc n ch lm tnh trng
nguy kch thm. Cui cng ngi ta li phi nh n b{ .
Ba tun sau bnh nhn tr li bnh thng mt cch k l. Ting tm
ca b{ li ni ln nh sng cn. a phng y, Xanh Maixen ni
tip, hn i n }u cng thy ngi ta b{n t|n n chuyn .
Nghe xong cu chuyn ca Xanh Maixen, b| tc bn ku ln ng
ang cn c mt b{ nh th. Sau ngi ta ni sang chuyn khc v
chnh Xanh Maixen l{ ngi u tin li cu chuyn. Hn ch cn gieo
nhng ht ging ca hn m khng b ai .
Sau ba n, mi ngi i do chi trong vn. B thng ch khng i
c v tui t|c. B{ b| tc Xanhgirng v{ hu tc Bui bc gh ngi
bn cnh. ng b| tc i i li li cng vi hu tc Xanh Maixen. Mt
cch t nhin, Xanh Maixen hi v tnh hnh gia nh trong thi gian hn
i vng v sc khe ca b{ b| tc, v s thai nghn ca b l vn h
trng nht trong nh. Vy l cu chuyn li ri vo vn y. ng b
tc ni:
Va lc ny anh ni chuyn v mt b{ c bit ti, ti c th cho
ngi i mi b y c khng?

 Ti cho rng khng chn c ni n{o hn }u.

Ti mun rng lt na cho i mi b y n ngay t by gi phc v
nh ti b ta hiu bit trc c tm trng nh vy s tt hn. Anh
c bit a ch ca b ta khng?
Theo ti bit th b ta trong mt l{ng nhng ti khng bit lng
no.
t ra anh cng bit tn b ta ch?
Ti ch nh mang m|ng: Luyz Boayat hay Poayat g .
Th m{ anh cng chng nh c tn na sao?
Ti ch c trc tip nghe ngi ta k chuyn thi.
L{m sao tm c b ta by gi?
Nu ch lm vic y, ti c mt tn y t qu a phng y,
hn l hn phi bit. ng c cn hn khng?
C ch! V ngay by gi.
Ngay ti hm , tn y t ca Xanh Maixen nhn c lnh ca b
tc, nht l nhng li dn d ca ch hn. Hn phng nga ra i. Chng
ta cng bit c l hn chng phi i xa g, nhng cng ngo{i chi ba
ngy ri mi dn Luyz Gia n l}u {i.
l{ mt m {n b{ c b ngoi gin d v nghim khc lm mi
ngi tin tng. ]m mu ca Xanh Maixen v hu tc Bui tin trin
c thun li, nhng li xy ra mt tai nn sut lm hng bt mi mu
m mui, n to ra mt ni lo s nhng li c th dp tt c mt ti
c.
B{ b| tc lc tr v bung b vng chn vo mt mp thm b ng
ln xung sn. Ting ku ca mt ngi hu l{m n|o ng c nh{. Ngi
ta khing b{ b| tc ln ging, b|o ng khn cp nht c ban hnh.
Nhng ri tai nn khng c hu qu g |ng k.

Cui cng ngy sinh n ~ ti gn. Tt c u ~ c chun b t lu.

Xanh Maixen ~ dng thi gian c v b{ Bui tr|nh khi mi lo u.
Hn cng ln gp m Gia lun truyn lnh, nhng hn cng hiu rng
iu cn thit phi mua chuc cho bng c tn qun gia Blia. Tn ny
cng ~ n phi b ca hn t nm ngo|i ri vi mt s tin ln v rt
nhiu ha hn. Tn bt lng y chng h thy xu h i v{o }m mu hi
ch n m{ n ~ chu bit bao n hu. V pha b Bui lun lun b Xanh
Maixen xc xim, tip tc ci ha my c hu bung Kin i theo con
ng gh tm ca mnh. Nh vy l{ xung quanh gia nh tuyt vi y,
ch ton l phn bi v{ mu m gia nhng ngi m{ thng ng{y c
coi l thn tn. Chng c b tr sn nh vy v ch c hi.
Ng{y 6 th|ng 8 nm 1641, b{ b| tc Xanhgirng t nhin au
d di trong miu ng m{ b{ ang cu nguyn. Ngi ta phi a b{
v bung ring trc khi bui kinh l kt thc.
Nhng cn au k tip nhau mi lc mt tng. ng b| tc nghe ting
v ku la m rt nc mt. Rt nhiu ngi c mt. Hai c con gi ca b
thng ch vi ng thng ch , mt c lc mi su tui ly qun
cng Vngtaua, cng mun c chng kin s ra i ca em b l k
ni di gia ti danh ting y. Cn c c b Xalinh, em gi c thng ch
Xanhgirng.
Thy cn au c tng m~i, ngi ta cho l v sinh n n{y kh khn
lm v{ b{ b| tc ang trong mt tnh trng tt bc. Ngi ta vi cho
i sang c|c gi|o khu l}n cn lm l cu an cho m v con.
M Gia chm sc mi vic mt mnh, ly c l{ nh vy m mi
c d dng lm mi ngi rm rp tun theo lnh m. B{ b| tc
khng ni mt cu no na m ch tht ra nhng ting ku rn lm nt
lng mi ngi.
B Bui lm ra v rt bn rn, bng nhin b tuyn b l mi ngi
}y ng qu| ch lm tr ngi mi cng vic chm sc v{ l{m b{ b| tc
ch kh chu thm cho nn mi ngi nn gii tn, ch li cnh bnh
nhn nhng ngi tht cn thit, v{ ngh b c thng ch nn lm
gng mi ngi noi theo. Ngi ta nm ly c hi li ng b

tc ra khi ni au lng y. Mi ngi theo c b thng ch ra ngoi.

Ch cn li bn ging : b Bui, m Gia, hai ch em ngi hu gi
Kin. Vy l{ b{ b| tc b giao ph vo tay nhng k th c c nht.
Lc by gi ~ by gi ti, nhng cn au vn tip tc. Kin ch gi
tay b{ b| tc. ng b| tc v c b thng ch tng pht mt li cho
ngi vo hi thm u c tr li l mi vic u tt lnh c v chng
bao lu na mong c ca mi ngi s c toi nguyn. Ri ngi ta
cng cm khng mt ngi y t n{o c vo na.
Ba gi sau m tuyn b l{ b{ b| tc s khng th chu ng c
nu ngi ta khng b ngh ngi. M cho b ung mt th thuc nc
m phi dng tha vo mm. B{ b| tc lin lm vo tnh trng ng li
b nh cht. Ngi hu g|i Kin em c lc tng ngi ta ~ git cht b
nn ra ngi khc mt x nh. B Bui phi ra gii thch.
Trong sut m kinh khng y, c mt bng en lng vng trong cc
hnh lang, lng l i qua c|c phng, n tn ca bung , ni nh vi m
v b Bui c gng thc hin. Chnh l Xanh Maixen, hn ng vin
ng bn v trc tip tham gia vo mi s chun b cho mt ti c ln.
Mi vic trong }m mu ca hn.
B{ b| tc trong cn hn m trin min ~ sinh h c mt a con
trai m khng hay bit g ht. V{ nh vy em b mi ra i ~ ri v{o tay
nhng k th m{ khng c m em bo v d ch bng li ku ting
khc. Ngi ta h m ca v{ a v{o mt ngi ang ch i: l{ tn
qun gia Bli.
M Gia ly c chm sc u tin cho a b v{ ~ a n ra mt gc
bung. Bli trng thy h{nh ng vi lao n gi tay m li. Con m
khn nn ~ bm s}u ngn tay v{o tr|n a b. Hn ging n ra v t
a b mang vt ngn tay ca m {n b{ c c.
C th l b Bui khng t gii quyt vic cho tin hnh mt ti c
gh gm nh vy, nhng ngi ta ngh ngay rng tn Bli ~ h{nh ng
theo lnh ca Xanh Maixen - Ngi ta phng o|n rng Xanh Maixen
khng tin hn vo li ha ca b Bui s ly hn sau ci cht ca chng

b, hn mun gi em b buc b phi gi li ha, nu khng s a

em b ra.
Bli cho qun t em b li, t em vo trong mt ci gi, giu n
trong ci o khoc rng ca hn, ri ra tm Xanh Maixen. Chng tho lun
vi nhau mt lc, sau tn qun gia i qua mt ci ca thp ra hm ca
l}u {i, t i ln mt m t cao ri i qua mt ci cu, vo mt cng
vin. Cng vin n{y c mi hai ca, hn u c cha kha. Hn ln
mt con nga m hn ~ chun b t trc, giu sau bc tng v phng
i.
Cng ngy hn i qua l{ng Etkron c|ch Xanhgirng mt dm. }y
hn dng li ti nh mt ngi v em v ngi b|n gng tay. Ngi {n
b{ n{y cho em b b. V Bli khng d|m li mt lng rt gn
Xanhgirng, hn xung bn Lase vt sng Ali, vo nh mt ngi
tn l Buc, b v li cho em b b, sau hn li tip tc i v pha
Ovecnh.
Tri rt nng, trn mnh nga em b c v rt kh chu. Gp mt
chic xe b i v pha Rim, ngi |nh xe tn l{ Pn Bitin, i xe
thng xuyn trn con ng n{y. Bli lin mc c vi ch xe, t em
b vo trong xe, hn cng ngi vo trong xe b em b trn tay, con nga
buc sau xe.
Trong cu chuyn vi ngi |nh xe, Bli ni hn khng chm sc
n a b nh th nu n khng phi l dng di Buc Bng. Bui tra
i ti lng Che, b ch ngi nh hn dng li ng cho a b b sa
b.
Ngi |nh xe b a tn qun gia n tn gn Rim, lc Bli
xung xe v gi v hn ngy quay v, ri i v pha tu vin Lavoan, vo
l{ng cutu trong ni, gia Lavoan v Thie. B hu tc Bui c mt
l}u {i , i khi c v qua.
cutu, a b c b{ gi{ Gabrien nui, b{ c tr cng trc
mt th|ng, nhng b{ ch nui c mt tun v ngi ta t chi khng ni
cho b bit tn cha m ca a b v{ a ch b gi tin tc. Ngi

{n b{ y loan b|o tnh hnh nn khng mt ngi v nui no dm

nui a b . Ngi ta phi em n ri khi cutu. Nhng k mang
a b theo con ng ci ln ca Bucgnh, i qua mt a phng
ln ca rng r v{ n }y ngi ta mt vt tch chng.
B{ b| tc m man n tn sng. B tnh dy, bi hoi, ngi y
m|u, nhng li thy d chu v ~ trt c vc nng. C}u u tin ca b
hi v a con. B mun thy con, hn con v hi con }u. M thn
nhin tr li l{ b{ cha , cn cc c hu th h thn quay mt i v c}u
tr li v lim s y. B{ b| tc phi chu c|i ngc i y, nhng thy b
khng chu yn mt lc no, m c gng an i v bo m vi b l b
sp sinh n ni.
Theo nhng triu chng sut m qua, b{ s con trai. Li ha hn
l{m yn lng ng b| tc v c b thng ch, nhng cn i vi b b
tc th khng c hiu nghim, b lun mm ni rng dt kho|t b{ ~
ri.
Bui s|ng hm mt c g|i chn gia sc gp mt ngi {n b{ i
xung mt h nc l}u {i, tay cp mt ci gi. C gi nhn ra l m ,
c lin hi m mang gi g v{ i }u m{ sm th. M tr li chng c g,
nhng c g|i rt t m v na a na tht ko mt u gi, m ~
khng kp khng c, c pht hin thy mt m qun |o y mu. C vi
hi:
Vy l b ch ri ?
Cha! - M vi v{ng |p - B{ cha c }u.
C gi khng chu, c hi tip:
Lm sao li cha c? V b hu tc cng c mt }y ~ ni
rng b ch ri kia m.
M lng tng |p:
B y ch bm mp th thi.

Sau ny li khai ca c gi y l mt trong nhng li khai quan trng

nht.
S phn n ca b{ b| tc lm cho tnh hnh ngy hm sau xu i. B{
ku g{o, khc lc v{ i t nht cng phi cho b bit con b ra sao. B
khng nh l b khng lm, b{ ~ ri. M lnh lng ni rng tun
trng mi ny khng hp vi s sinh n cho nn phi i n ht tun
mi c d dng, v cc k hoch ~ c chun b nh vy.
M Gila khng cn bit lm th no tranh th c thi gian na,
m thy tht bi trc s khng nh ca b{ b| tc Xanhgirng, v lo
s qu m i n quyt nh lm hi b. M bo vi b rng con b{ ~
gng nhng sc lc u tin ra ch{o i, c th l{ em b ~ b gi li
trong bng bi nhng hin tng m m ba ra, mun li em b ra c
th b phi chu kh chu ng nhng c ng mnh. B{ b| tc vn
khng nh vi cm gic ca b, b t chi li khuyn y. Nhng ng b|
tc v c b thng ch cng vi c nh{ u khuyn nh v van ni. Cui
cng b{ {nh chu.
Ngi ta a b{ ln mt c xe nga ng kn v{ ch b{ i sut mt
ngy trn nhng c|nh ng cy v nhng con ng g gh xu x nht.
B b lay ng d di n khng th c na. B phi c mt th lc
cng trng lm mi chu ng c th cc hnh y i vi mt ngi
ph n va mi . Sau cuc i chi khng khip y, ngi ta mang b
v{o ging. Thy khng ai tin vo kin ca mnh, b ph mc cho
Thng v t an i bng nhng bin php ca tn gi|o. ngn chn
dng sa chy ra, m ~ cho b{ ung nhng liu thuc mnh nht. B
chu ng c tt c nhng }m mu |m hi v ri cng dn dn hi
phc.
Thi gian l liu thuc cho nhng ni au kh, thi gian cng ~ dn
dn lm du b{ b| tc, ni au kh ca b thnh thong gp dp l bng
ln, nhng ri cui cng cng tt ngm cho n ngy xy ra nhng s
kin m chng ti s k sau }y.
Pari c mt ng thy dy v khoe khoang rng nh c ngi anh
em gip , ng c vo lm vic trong mt gia nh quyn qu, ng ~

ly v tn l Mary Pigor, con gi mt kch s. C|ch }y khng l}u ng

thy y ~ mt trong cnh ngho n{n li hai a con cho v ga.
Trong khu ph t ngi bit n ngi {n b{ ga Pigor v{ khng hiu
ch ta sng bng cch g. Bng nhin sau vi ln vng mt ngn ngy v
sau vi cuc n thm ca mt ngi l mt vo bui ti, ngi ta thy
ch sng trong cnh phong lu hn, trong nh{ c nhng qun o qu gi,
nhng t~ lt t tin v{ sau cng ngi ta bit ch nui mt em b con
ngi khc.
Cng trong thi gian , ngi ta cn c bit l ch ta c gi hai
nghn livr nh ng ch ca hng thc phm trong khu tn l{ Ragn.
C|ch }y my ngy ch Pigor lm l t tn thnh cho em b, ch phi
em n nh th Xanhging Angghee khi l tung tch ca em v tm
bin ph|p nu tn cha m em. Ch tm c ngi {o m trong gio
khu l{m cha u cho em b, tn ngi l{ Pn Nacming, v{ t
tn em l Becna.
M u ca em l{ Jan Svali, mt ngi {n b{ ngho trong gi|o
khu.
t lu sau ch Pigor n l{ng Toocxinbri thu mt ngi v nui
em b. Ch ni vi ngi chng ca v em tn l Paya rng em b l con
mt nh quyn qu ~ giao cho ch nui v nu c phi i tnh mng con
ca ch, ch cng khng ngn ngi. Ngi v y khng nui em b c
lu v b m. Ch Pigor li n a em b sang thu mt ngi {n b{
ga tn l Pgoanh. Tin th|ng nui em u c tr rt sng phng v
em b c nui mt cch rt chu |o. Ch Pigor li ni vi ngi {n
b{ rng em b l con mt ng lnh cha ln, ai nui em b sau ny s
c mt mn tin ln. Mt ngi {n ng ~ ng tui thng n
thm em. Ngi ta o|n l{ cha em, cn ch Pigor ni l anh chng.
Khi em b c mi tm thng, ch Pigor mang em b v nui. Hai
a con trai ca ch, a u tn l{ Angtoan, a th hai tn l{ Hngri.
Em Hngri sinh ng{y 9 th|ng 8 nm 1639, sau khi cha cht c my
th|ng th em cng mt. Ch Pigor lin dng giy khai sinh ca con th
hai cho em b nui, th l ch chn vi lun ngun gc ca em b ny. Sau
ch dn nh sang mt gi|o khu kh|c ln trnh mi tng tch c.

Em b sng di tn v{ danh ngha ca Hngri, con th hai ca

Pigor cho n nm hai tui ri. n thi k , c th l ch ~ ht hp
ng nui em, hoc c th l mn tin hai nghn livr gi nh ng
Pagn ch ca hng thc phm ~ tiu ht v khng nhn c thm,
ch quyt nh thi khng nui em na.
Ngi ta ni vi ch rng a con th nht ca ch ~ c gia sn ca
a th hai bo m, v nu ch gi c mt a th nn gi a th
hai. Ch tr li rng vn khng thuc phm vi ch quyt nh c v
a th hai c mt ng bc, ng ch mun nui em. Ch thng ni n
ng bc y, anh chng ch, ng lm qun gia mt gia nh quyn qu.
Mt bui sng, mt ngi hu vo bo vi Bli l}u {i
Xanhgirng l{ c mt ph n b mt em nh n tm hn. Bli qu l
anh chng ch Pigor. By gi ta cng o|n c hn l{ ngi l mt n
gi v{ thng n thm em b.
Ch Pigor ni chuyn vi hn rt lu v tnh hnh. Bli cm ng b
em b ln v bo ch ch tr li mt ni c|ch l}u {i my bc do hn
ch nh.
V Bli ku m ln khi chng ngh tng nh}n s trong gia nh,
nhng ri cui cng cng phi ng khi thy chng trnh by nhng
kh khn ca em du. Ri hn i tm c|c ch hn xin php c nui
em b y trong l}u {i, l{m nh vy hn cng cm thy phn n{o c
nh nhm gnh nng ang nng ln lng t}m hn.
Lc u ng b{ b| tc khng ng v thy hn ~ phi nui nm
a con ri, nhng thy hn nn n tha thit nn cui cng ng b{ cng
phi ng . B{ b| tc mun c thy em v{ b{ ang nh i n
Mulanh, b bo cho em b ngi vo xe ca c|c ngi hu. Lc ngi ta
a em b ti, b reo ln:
Em b xinh qu nh!
Tc em hung, cp mt em to v xanh, nt mt u n. B quay li ni
tip vi Bli:

Ti khng mun em b ln xe kia na m mun em bn ny vi

ti.
Tr v l}u {i Xanhgirng, b{ em lng yu mn em b Hngri - em
vn gi tn - Nhiu khi b bun ru nhn em b ri li hn em ti tp
v gh em rt lu trn ngc b{. ng b| tc cng c nhiu cm tnh vi
em b chu ca Bli.
Xanh Maixen v b Bui vn cha ly nhau mc d ng gi hu tc
Bui cht ~ l}u. Hnh nh hai ngi b k hoch y. B Bui th v ngi
m{ cha d|m, cn Xanh Maixen do a t do phng tng. Ngi ta cho
rng c nhng cam kt mi v nht l c nhng mn tin ln b vo ch
khng gi li.
Trong thi gian ny Xanh Maixen li giao du chi bi, hn tn tnh c
Jcclin Lagc, hn cng t ti kt qu lm c gi phi yu hn, v
hn dn c ti mc ch t v khi ci thai trong bng c ~ ln v mi s
qu khch c th lm hi n. Hn gii thiu ti c mt m c th
khng au v{ ~ c kinh nghim thc t. Cng c g|i Jcclin y k li
rng Xanh Maixen thng khoe khoang nh mt }m mu t{i tnh l{ ~
bt a con trai mt ng tnh trng v l chu mt thng ch Php. V
b hu tc Bui, hn ni nh c hn m b y c giu c. Sau cng
khi a c v chi mt vng thn qu p m hn bo l ca hn, c
khen l mt ni tuyt p, hn mm ci v tr li l{ c}u ni ca c
lm hn lin tng n tn mt ngi Bli (ting Ph|p Bli c ngha l{
ni p. ND) m hn ~ gip cho c|ch kim c mn tin ln: nm trm
nghn cu.
Trn xe nga chm tr v Pari, hn cng ni chuyn vi mt ng tn
l{ Bacbxng rng b| tc Xanhgirng ~ sinh c mt a con trai v
a con trai ang trong tay hn.
~ t l}u Xanh Maixen cha gp b Bui, mi nguy chung lm chng
xch li gn nhau. Chng hong ht khi hay tin Hngri ang c mt trong
l}u {i Xanhgirng. Chng b{n vi nhau v vn v{ Xanh Maixen
nhn s lm chm dt tnh hnh y. Nhng hn cha d|m l{m g tai hi

cho em b, iu lc n{y cng rt kh khn v hn ~ mt ht lng tin

ca ng b{ b| tc.
Cn Bli h{ng ng{y c chng kin tnh thng ca ng b b
tc i vi Hngri, hn ~ h{ng trm ln nh th ht s thc. Hn b
lng t}m c{o x. Lc th hn ni l hn nm trong tay tnh mng v danh
d ca b hu tc Bui. Lc th hn ni l{ ng b{ b| tc c y l do
yu mn Hngri. Mt hm hn hi mt ngi ca nh th v mt
trng hp thuc lng t}m nh sau: Mt ngi ~ tham gia v{o mt v
bt cc mt a con trai nhng ~ a li a con cho b m n m
khng cho bit l{ con ca h, th m{ lng t}m ca ngi vn cha
c tha mn l ti sao? Ngi ta khng c bit ngi nh th ~ tr
li nh th n{o, nhng c v tn qun gia y khng hi lng. Hn li cn
tr li cho mt ngi lng ging khi ngi ny khen hn c mt a chu
c ng b{ b| tc rt qu bu, l ng b cn c th yu mn n v n
rt gn gi ng b{.
Nhng kin y u do nhng ngi khng c li ch g v{o y th
nhn c. Mt hm, mt ngi i l ru nc ngo{i cho Bli mt l
mu nm th, ti hm hn ln cn au bng d di. Ngi ta t
hn ln ging, hn qun qui khip m. ngh c nht bao trm u
c hn m hn nhc i nhc li trong cn hp hi l hn mun xin li ng
b{ b| tc v mt tn tht ln lao m hn gy cho ng b. Nhng ngi
xung quanh hn tr li rng iu khng c g l{ quan trng, nhng
thy hn yu cu mt cch thm thit qu|, ngi ta mi i b|o vi ng
b.
ng b| tc cng cho ch l vi bin th lt vt, v ng s rng s phi
lm cho hn cht sm v xu h lc th ti. ng cho ngi bo vi hn l
ng tha th cho hn ri, hn c th an t}m, v{ ng khng n thm hn.
Th l{ Bli cht mang theo iu b mt. l{ v{o nm 1648.
Lc by gi em b ~ ln by, em cng d thng hn, ng b{ b| tc
cng dnh cho em nhiu tnh thng hn. ng b{ cho em hc khiu v v{
u kim v may mc cho em rt t t.

Xanh Maixen li quay cc qu k ca hn v pha y. C l hn cng

ang mu m mt ti c khng km g cc ti |c trc, nhng cng l ~
ngn chn hn li. Mt hm ngi ta bt c hn lc hn ang ni
chuyn ngoi ph vi mt ngi hu l}u {i Xanhgirng, ngi ta
dn hn n ban bo v nh tu.
Vo thi gian y ng b| tc ang i ngh vng nc sui Vysy, b
b| tc v b hu tc Bui cng i theo ng. Tnh c run ri h gp m
Gia trong thnh ph . M li ni quan h vi gia nh y v
thng n thm Bui. Mt hm bt thnh lnh b{ b| tc vo bung b
Bui, thy hai ngi ang ni chuyn nh vi nhau, h lp tc dng li v
c v lng tng.
B{ b| tc nhn thy th lin hi h ni chuyn v vn g?
Khng c g }u ! - B{ Bui |p.
Vy th l vn g? B{ b| tc thy b{ Bui mt lin gng hi.
B Bui thy khng tr li khng c v cm thy lng tng hn,
buc phi ni:
B{ Gia }y ngi khen anh em v thy anh khng c v kh chu i
vi b y.
Ti sao vy? B{ b| tc hi m . iu g lm b s nh ti kh
chu vi b?
Ti e ngi, m vng v |p, ng nh{ c n tng khng tt i
vi ti khi chng ti cho l b sp c.
Thy cu tr li ti tm v{ th|i lng tng ca hai ngi, b{ b| tc
}m ra suy ngh, nhng b{ cng c nn khng hi g thm. S xc ng
y khng thot khi b{ Bui. Hm sau b{ sai ng xe v{ ln ng v qu
nh ring La Voan. S vng v y li c{ng l{m tng thm nghi ng.
Quyt nh th nht ca b{ b| tc l cho bt gi m Gia. Nhng b{
hiu rng mt vic nghim trng nh vy cn phi thn trng. B xin

kin ng b| tc v c b thng ch. Ngi ta cho gi m Gia n hi

mt cch t ngt. M chi ci v nhiu ln ni ngc li. Nhng v
hong ht ca m xc minh ti li ca m. Ngi ta giao m cho php
lut. B| tc Xanhgirng l{m n kin ln v php quan Mulanh.
M b hi cung ln th nht, m th nhn l{ b{ b| tc c thc
s, nhng ra mt em b gi v cht ngay, m ~ chn di mt hn |
bn cnh nh kho v sn nui gia cm.
V ph|p quan cng i vi mt ng thy thuc n tn hin trng
nhng khng tm thy hn |, khng thy x|c h{i nhi v{ cng khng thy
mt du vt g. Ngi ta {o bi c vng xung quanh cng khng thy g.
Ngi ta gi bn bo co y cho c b thng ch, c cho kin cn
phi truy t ngay con m gh gm y. Vin trung y c bit thay
chn vin trung y hnh s vng mt bt u tin hnh.
Trong cuc ly cung ln th hai, m Gia khai l{ b{ b| tc khng .
Trong ln th ba, m khai b{ ra qui thai.
Trong ln th t, m khai b{ ~ ra mt a con trai v{ ~ b Bli
b vo trong mt ci gi mang i.
Trong ln th nm, m khai trc vnh mng nga l{ ~ b ngi ta
dng v lc buc m phi khai l{ b{ b| tc c . M khng ng chm
g n b hu tc Bui v Xanh Maixen.
Nhng mt khc trong lc b giam, m cho con trai m l{ Ghilmanh
n b Bui v ch bo l m b bt. B Bui hiu s bt b y nn hong
ht rng ri, b vi v c ngi n xin kin ng trung tng c vn
ca b v l k t th ca ng b| tc. kin ca ng l phi lm sao
chm dt c cuc truy t v ngng mi cuc thm vn. B Bui rc
vng ra v lm ngng c cuc truy t.
B Bui li cn cho ngi dng s ty tng ca mnh tn l Foret Ti
n tn Rim l{ ni ca hai ch em hu Kint, cho hai c mt s tin ln
hai c phi gi tht kn. Hai c yu cu, mun c nh vy b Bui

phi nhn hai c vo lm vic v b hu tc cng ~ c nh gi hai c

v lm l}u {i Xanhgirng. B{ Bui buc phi nhn hai c, b gi c
em, cn c ch b g cho lit, qun gia ca b.
Cn ngi dng s ty tng Foret Ti, sau nhiu ln b sai i l{m
nhng cng vic m m, thy khng mun phc v mt ngi ch nh
th na, bn b i. Lc anh ta ra i, b{ Bui bo anh: Nu anh tit l
mt cu g m anh bit c hai ch em Kin th ti s cho tn qun gia
lit kt liu i anh! H{ng trm nh|t dao gm s khng trt }u.
Vy l{ b{ Bui ~ cng c tuyn phng th ca mnh v{ cho nh th l
m bo khng g c th tn cng b{ c na. Nhng bng nhin xut
hin mt ngi tn l{ Bec g i, tr|ng s v{ hu cn ca hu tc Xanh
Maixen, c ch tn nhim v{ ~ n nh t thm ch. Anh ta loan bo
nhiu chi tit lm sng t vn y. Ch anh k anh nghe u ui v
cuc sinh ca b| tc Xanhgirng v{ vic bt a con b{ i.
Tha ng. - Bec g i ni vi ch: - Ti ly lm l rng ng ~ mc
phi bit bao chuyn ti tm, th m ng khng an i lng t}m ng bng
vic ny sao?
Ti d nh em tr a con cho b m n. Ti ~ th ti vi mt
ng cha c v{ cha ~ khuyn ti nn l{m nh vy.
Xanh Maixen thnh thong c php ra ngoi, mt ln hn dn Bec g
i n xem mt em b by tui tc hung mt trng rt xinh. Hn ni vi
anh:
Anh hy nhn k a b ny v nh ly n thnh thong ti cho
anh ra ly tin tc v n.
Sau hn th thc vi Bec g i y l{ con b| tc Xanhgirng m{
hn ~ ni chuyn.
Lut php nm c nhng tin tc y cho l s c nhng chng c c
tnh cht quyt nh. Nhng cng cng lc y c nhiu n t co nhng
ti li khc ca Xanh Maixen, ng thi gi n Ta n ti tp. Ngi ta
vi c nhiu vin thanh tra n ngc, nhng ngi cai ngc ngn h li

ni rng Xanh Maixen b m v{ ang l{m l ra ti vi mt gi|o s. V h

c nn n mi nn nhng ngi ph trch ngc phi i xung bung
giam. V gi|o s i ra v{ ni to ln rng phi i tm n ngay nhng ngi
m bnh nhn yu cu gp cho h bit iu b mt, bnh nh}n ang
trong tnh trng tuyt vng v th tht l{ ~ t u c. Tt c mi ngi
xung bung giam.
Xanh Maixen qun qui trn ging |ng l{m cho ngi ta thng
tm. Lc th hn g{o ln nh con th d, lc th lm nhm nhng cu
min man.
Cc nh chc trch nghe thy nhng c}u ni nh sau:
Tha ng b| tc... gi cho ti... b{ b| tc Xanhgirng... h n
}y ngay...
Cc nh chc trch vi li gn hn, gng hi hn ni cho r hn,
nhng hn li m man i. Lc m mt ra hn ni:
Cho ti gp b{ b| tc... b y tha li cho ti... Ti mun ni ht vi
ng b...
Cc nh chc trch gii thch cho hn bit hn c th ni c. Mt
ngi li cn ni rng ng b| tc ang c }y. Hn quay li thu tho:
Ti xin ni...
Ni n }y hn nc ln mt ting v tt th. Hnh nh s phn bt
phi c}m i nhng ci mm c th t tht ln s tht. Tuy nhin s
th nhn ca hn mun tit l b mt vi b| tc lc hn hp hi v
nhng li khai ca gi|o s ra ti cho hn lc hn sp cht, cng l{ nhng
li khai quan trng.
Phin ta th nht tp hp tt c cc s kin m{ chng ti ~ b|o c|o
trn v lp nn mt bn ct yu c tt c mi ngi cng nhn s
tht t lc em b ra i n khi em v{o l{ng cutu.

i ngc ln ngun gc ca ti c, lut php khng th khng ln n

b hu tc Bui. Nhng v b{ b| tc Xanhgirng khng mun em
chng phm ti, v nh vy chnh ng b mang ting nn ng b qua i. B{
Bui b lng t}m cn rt trong cnh c c v khng xut hin na. t
lu sau b mt, mang theo gnh nng trong lng t}m cho n hi th
cui cng.
Ta n Mulanh kt ti m Gia ~ bt mt a con mi ca b
tc v ln n treo c m...
Bn n tin h{nh n }y vi y bng chng cng vi tnh
thng theo thin tnh i vi em b Hngri, l{m cho ng b{ b| tc
Xanh Girng khng cn nghi ng g na, em b chnh l{ con ca mnh.
Lp tc ngi ta trao tr cho em tc v v mi c quyn. Ngi ta gi
em l{ b| tc Lapalit...
... Sau khi cha mt, Lapalit tr th{nh b| tc Xanh Girng. Nm
1667, ch{ng thanh nin b| tc Xanh Girng ly c Madlen Varinhi.
Chng ch sinh c mt c g|i nm 1668 v{ sau n{y c i tu. B| tc
Xanh Girng mt nm nm mi nhm tui.
Gia nh ting tm y tn li i nh vy.
MURAT
(1815)
Ng{y 18 th|ng 6 nm 1815, v{o ng gi m s phn ch}u ]u ang
c quyt nh trn Waterloo, mt ngi {n ng n mc nh k n
my, lng l i theo con ng t Tulng n Macx}y. i n khe ni
Oilivules, ngi dng li trn mt m t nh, ti }y ng ph|t hin
thy tt c phong cnh xung quanh. Do trc khi tin v{o con ng
hm ti tm v{ g gh m{ ngi ta gi l{ Ca nng ca tnh Provence,
ng cn mun c ngm cnh tuyt diu ang din ra chn tri pha
Nam, ng n ngi ln mt thm c bn v ng ci. Pha bn kia cnh
ng vng rc ln bi nhng tia nng cui cng l bin c v trn mt
nc lt nh mt chic thuyn nh c nht, n li dng cn gi m|t
m ht hai cnh bum tin nhanh v pha bin . Ngi n my ho hc

nhn theo chic thuyn cho n khi n mt ht gia mi Gien v{ hn

o u tin ca qun o nh Hyres. Ri, sau khi ci bng trng ~ bin
mt, ngi tht ln mt ting th di su xa, gc trn xung hai lng
bn tay v lng im suy ngh cho n khi b git mnh v c ting ng ca
mt nhm k m~. Ngi vi ngng u ln, lc b tc d{i en v{ trng
mt nhn v li vo khe ni, pha pht ra ting ng. Mt lt sau thy c
hai k m~ i ra. Hn l c quen bit nhau nn vi v{ng ngi ng
thng ngi ln, b ri chic gy cm tay, khoanh hai tay trc ngc v
quay mt v pha hai ngi k m. Hai k m va trng thy ~ dng
ngay li v{ ngi i trc xung nga, nm d}y cng cho bn, b m ra
cm tay v mc d cn c|ch ngi n m{y n nm mi bc, knh cn
tin n trc mt ngi . Ngi n m{y yn cho ngi li gn,
v ng hong v r, ri lc ch cn cch my bc mi ln ting:
Th no ng thng ch, ~ c tin tc g cha?
Tu b h ri ! - Ngi k m bun ru tr li.
Nh th no?...
ng nh ti mun khng ai kh|c ngo{i ti c b kin vi b h...
Vy l{ ho{ng ~ t chi ngh ca ti. Ngi ~ qun mt
nhng chin thng Aboukir, Eylau v{ Matxcva?
Tu b h khng }u ! Nhng ngi li nh n hip c Naples,
n cuc chim ng Reggio v{ n vic tuyn chin vi ph vng .
Ngi n m{y v tay v{o tr|n |p:
Phi, phi. i vi ng y c th l{ ti |ng tr|ch. Nhng ng y
cng cn phi nh l ti c hai ngi, mt l{ ngi lnh m ng y ~
bin th{nh anh em, v{ hai l{ ngi em m ng y ~ bin thnh ng vua.
Phi, l anh em ti c nhng khuyt im v sai lm ln i vi ng y.
Nhng l{ mt ng vua, ti ni thc, ti khng l{m kh|c c... Ti cn
phi la chn gia thanh gm v{ ngi bu ca ti, gia mt o qun v
mt dn tc... Brune n{y, ng cha bit vn ~ din bin nh th no.
C mt hm i Anh n i bc trong bn cng, c mt dn tc Naples h

ht trong cc ph. Nu ch c mt mnh ti, ti s i vi mt chic tu vo

gia hm i, vi thanh gm v{o gia d}n chng. Nhng ti cn c mt
v v my a con. Cui cng l ng y khng cn n ti phi khng?
ng t chi ti - mt v tng, mt s quan, mt ngi lnh thng? Vy
cn g m ti cn phi lm?
Tu b h, ngay by gi b h nn ri khi nc Php.
Nu ti khng nghe?
Lnh cho ti l phi bt gi ng{i v{ a ra mt Hi ng qun s.
iu anh s khng thi hnh, phi khng anh bn gi ca ti?
Ti s phi va thi hnh, va cu Cha p cht ti lc ti gi tay ra
bt b h.
Brune, ti nhn ra anh iu , anh c th can m v trung thc.
Ngi ta khng tng anh mt vng quc, ngi ta khng t ln trn
anh mt vng la m{ ngi ta gi l{ m min v{ l{m ph|t in ln c.
Ngi ta khng t anh vo gia lng t}m v{ gia nh. Vy l ti phi
ri b nc Php, bt u mt cuc sng lang thang, vnh bit Toulon, l
ni ti c bit bao k nim. Khng cn c|ch g c li trong x s
nc Php na h anh Brune?...
Tu b h, b h lm ti kh tm lm ri!
ng th, ta s khng ni n }y na. Tin tc nh th no no?
Ho{ng ~ ri khi Pari tham gia v{o qu}n i. Gi ny phi l
ang chin u...
Ngi ta chin u, th m ti li }y. i! Tuy nhin ti vn cm
thy cn c ch cho Ho{ng vo mt ngy c chin trn. Brune, hy cp
cho ti mt t h chiu, ti s phng thng n y, ti s ti ni c qu}n
i, ti s lm cho mt vin t| n{o nhn ra ti, ti s ni: Hy giao cho
ti qu}n i ca anh, ti s cng vi n xung phong, v{ n bui ti nu
ho{ng khng cha tay ra cho ti, ti s t tay bn v c mnh, xin ni

danh d nh vy... Anh Brune, h~y gip ngh ca ti, v mc d kt

qu ra sao, ti s c|m n anh sut i.
Tu b h, ti khng th...
Thi c, ta khng ni n y na.
V b h s ri khi nc Php ch?
Ti khng bit, anh c vic hon thnh nhim v ca anh. Nu anh
~ gp ti, c bt ti i. cn l{ bin ph|p l{m c vn g cho ti...
V{ ngi n m{y a tay ra cho vin thng ch. Thng ch mun hn
bn tay y, nhng Murat giang hai tay ra v{ hai ngi bn gi m cht ly
nhau, ngc phng ln nhng th di, mt m l, sau hai ngi t bit
nhau. Brune li ln nga. Murat nht chic gy v{ hai ngi t bit nhau,
mi ngi i v mt pha, ngi th n Avignon b |m s|t, ngi kia
i v Pizzo b x bn.
Trong thi gian , nh Richard III, Waterloo Napolon i ngai
vng ca mnh ly mt con nga.
Sau cuc hi kin m chng ti va k, cu vng Naples rt v nh
ngi chu tn l Bonafoux, trung y hi qu}n. Nhng v }y ch l tm
thi, ngi chu phi trnh nhng mi nghi ng ca nh chc trch. V
li Bonafoux cng mun tm cho ch mnh ni n nu b mt hn. Anh ta
n mt trng s bn anh m anh bit r lng trung thnh. Ti hm
anh n nh bn.
Marouin ny, ti c vn quan trng mun ni vi anh.
Anh c ni, anh cng bit ngoi cha nhn xng ti, khng ai kn |o
hn chng kh, v{ sau chng kh l trng s.
Anh cng bit l{ ti n }y khng phi r anh i chi. C mt
vn kh quan trng, mt trch nhim trng i ang nng ln ti,
v trong cc bn thn thit, ti ~ chn anh, ngh rng anh tn tnh
gip ti mt vic ln.

 Anh lm vy rt ng.
Ti xin trnh by c th v nhanh chng. ng ch ti, Joachim - ng
vua b trc xut ang trn trong nh{ ti. Nhng khng th y c v
ti l{ ngi u tin ngi ta s tm n. Ni ca anh cch bit, do
rt thun li l{m ni tr n cho ch ti. Mong anh chp thun ngh ca
ti cho ng y cho n khi no c nhng s kin cho php mt ng
vua c c mt quyt nh n{o .
Anh c th tin ti.
Tt lm. ng ch ti s ti }y ng ngay m nay.
Nhng nn cho ti c thi gian dn dp nh ca cho xng l{ ni
ca mt v vng.
Anh bn thn mn ! L{m nh vy ph cng v ch. Bt chng ti
phi c mt cuc ch i khng lnh mt cht n{o. Vua Joachim ~ mt
thi quen lu di v cn thn, ng{y nay Ngi rt sung sng c mt
tp lu tranh v c mt ngi bn tt. V li ti cng b|o cho Ngi ri v
~ bit trc cu tr li ca anh. Ngi ~ d tnh s ng m nay nh
anh. Nu by gi ti thay i mt cht g trong d kin ca Ngi, Ngi
s cho l mt s t chi v s mt ht gi tr h{nh ng tt p ca anh.
Vy vn xong xui ri nh. Mi gi ti nay Cng trng th|ng ba.
Mi gi ti nh ~ tha thun, Marouin ti Cng trng th|ng ba
ngn ngang nhng c pho trn ca thng ch Brune. Lc y cha c ai
n. Anh i do gia nhng chic hm. Mt ngi lnh gc ti hi anh
lm g }y. C}u tr li kh| kh khn. Khng ai i do lc mi gi m
gia cng trng ph|o binh. Do anh phi ngh c gp v ch huy.
Vin s quan n, Marouin t gii thiu l mt trng s, ph t cho ng
tnh trng thnh ph Toulon v ni l anh c cuc hn n }y m{
khng bit l vn b cm. Kt qu ca s gii thch l{ vin s
quan cho php anh li v tr v n. Cn ngi lnh gc, mt cp di
trung thnh vi vic quan st, c tip tc i do u khng thc mc v
s c mt ca mt ngi l.

My pht sau, mt tp nhiu ngi xut hin pha Lices. Tri rt

tuyt, trng s|ng vng vc. Marouin nhn ra Bonafoux lin tin n.
Bonafoux nm ly tay anh dn n vua v ln lt ni vi mi ngi.
Tu b h, }y l{ ngi bn m{ ti ~ ni. Cn anh Marouin, }y l{
vua Naples, ngi ~ b trc xut v phi trn trnh m ti mun giao
cho anh. Ti khng ni n kh nng mt ng{y kia Ngi s tr li ngi
bu, n s lm mt gi tr h{nh ng tt p ca anh. By gi ngh anh
dn ng cho Ngi. Chng ti s i theo pha xa. Ta i n{o.
Vua v trng s lp tc bc i. Murat lc mc mt |o ranhgt
mu xanh, na dn na binh v{ c{i khuy n tn c. ng mc mt qun
trng v{ ch}n i bt c inh thc nga. ng c b tc di, ria mp rng v
b ru rm qun vng xung quanh c. Trn sut dc ng i, ng hi
ch nh v tnh hnh ni ng sp n v kh nng c th thot ra
trng hp c b|o ng.
Na m, vua v{ Marouin v n Bnette. Mi pht sau o{n ty
tng ti.
Sau khi ~ dng gii kh|t xong, nhm ngi nh b y, triu thn ca
ng vua tht bi, rt lui phn tn vo thnh ph v cc vng ln cn.
Marouin li mt mnh cng vi nhm ph n, ch gi li c mt ngi
hu phng tn l Le Blanc.
Murat li gn mt thng tri trong cnh c n y, sut ngy bn
vo vic tr li nhng b{i b|o ~ kt ti ng l phn bi ho{ng . Li kt
ti y lm bn tm ng, l con ma, con qu m nh ng. Ng{y v{ m ng
c gng y xa n ra v tm mi l l trong tnh cnh kh khn n{y gii
thch h{nh ng ca mnh.
Trong khi nhng tin tc thm hi v cuc bi trn ~ lan rng.
Ho{ng va mi k lnh trc xut, cng t trc xut mnh, v{ n i
Rochfort, nh Murat Toulon, lnh ca k th s quyt nh s phn
mnh.
Vua Luy XVIII li ln ngi, vy l Murat mt ht hy vng li nc
Php, cn phi ra i. Ch|u ng l{ Bonafoux thu mt con tu sang chu

M vi danh ngha l{ Ho{ng th}n Rca Romana. Tt c ty tng u ra

bn v{ ngi ta bt u chuyn ra nhng vt qu gi m{ ngi b
trc xut ~ cu vt c trong cuc m vng quyn ca mnh. Trc
tin l{ ti ng vng cn nng khong mt trm livr, mt c|i c gm
c khc hnh nh vua v hong hu, nhng giy t hnh chnh v gia nh.
Cn bn thn Murat, ng ch gi trn ngi chic tht lng, trong gia
nhng giy t qu, c nh hai mi kim cng |ng gi| ti bn triu.
Tt c chun b ~ c quyt nh, tha thun vi nhau l hm
sau 1 th|ng 8 v{o lc nm gi sng, tu s n tm vua trong mt vnh
nh, cch xa ni mi pht.
Mi pht sau, Murat v ng ch nh ch i trn bi bin lng
Bonette, chic can s n n ln tu. Hai ngi ch i nh vy mi
n tra cng chng thy can }u. Tuy nhin h trng thy ng
chn tri, con tu cu tinh, n khng b c neo v bin su, c phi
loanh quanh. Tnh hnh d gy nghi ng cho lnh gc trn b bin.
Bui tra, vua mt qu v cn b nng thiu, ang nm xung c|t
ngh, c mt ngi hu mang gii kh|t n, b Marouin lo ngi c gi
tin ra cho chng. Vua ung mt cc nc , n mt qu cam ri ng
ln mt l|t nhn trong cnh bao la ca bin c, c chic can n{o ang
mong i khng. Mt bin hoang vng, ch c mnh con tu ci mnh
ng chn tri st rut mun ra i nh mt con nga i ch.
Vua tht ln mt ting th di ri li nm xung c|t. Ngi hu quay
tr v Bonette vi lnh gi em trai ng ch ra bi bin. Mi lm pht
sau ngi em ra ri lp tc phi nga v Toulon tm hiu xem ti sao
Bonafoux li khng cho thuyn n n vua. Ti ni, anh ta thy nh
Bonafoux tr{n y nhng sen m. Ngi ta ang m mt cuc khm xt
nh m Murat l mc tiu. Lin lc vin ln c ti gn Bonafoux gia
cnh n {o v{ c bit l{ can ~ c c i ng gi qui nh, c l
n ~ b lc trong vng n{o . Qu ng th, lc nm gi chiu, lin lc
vin b|o c|o tnh hnh vi anh v vi vua.
Tht l{ lng tng. Vua khng cn c can m bo v tnh mng
mnh na, ngay c chy trn. }y l{ mt trong nhng lc nn lng, n

lm cho ngay c nhng ngi mnh nht i khi cng khng cn kin
t v na, {nh ph mc cho ng Marouin mun lm g th lm.
Va lc c mt ngi |nh c| i v{o bn, va i va ht. Marouin
ra hiu cho anh ta n, anh tu}n theo. Bc u Marouin mua ht s c
m anh ta ~ |nh c. Ri sau khi ~ tr tin xong, Marouin gi nhng
ng tin v{ng ng |nh trc mt ngi |nh c| ri iu nh tr anh ta
ba ng Luy nu anh bng lng ch mt ngi ra n con tu ang bp
bnh ngo{i khi, ng chn tri. Ngi |nh c| ng . S may mn
cu tinh bt ng y lp tc em li sc lc cho ngi Murat. Ngi vi vng
ng ngay ln m hn Marouin ri lao vo trong thuyn, n ri b ngay
lp tc.
Thuyn ~ ra xa c mt qung, bng nhin thy vua bo ngi
cho thuyn dng li v ra hiu cho Marouin bit mnh b qun th g.
Qu nhin trn b bin cn c mt c|i ti ng hai khu sng ngn tuyt
p do hong hu tng v Murat rt qu. Ti tm c th nghe ting ni,
ngi cho Marouin bit ngay nguyn nhn phi quay tr li. Marouin lp
tc x|ch ti ln, v{ khng i cho thuyn chm vo b, ~ vi nm n
xung thuyn. Lc ri xung, ming ti m ra v mt khu sng thi ra
ngo{i. a mt nhn qua, ngi |nh c| cng nhn ra khu sng
vng v{ hn bt u nghi ng, tuy nhin hn vn tip tc cho v pha
tu.
Trng s Marouin thy thuyn ~ ra xa, ch{o vua ln cui cng, em
trai li b bin ri quay tr v nh{ an lng v v{ cng ngh ngi
m trng s ang rt cn.
Hai gi sau trng s b |nh thc dy bi mt cuc khm nh. Nh
trng s li trn ngp nhng lnh sen m. Ngi ta lng sc khp ni
m khng thy du vt ca Murat. Vo lc cuc lng tm ang m~nh lit
nht, em trai Marouin tr v. Marouin nhn em mm mm ci v cho l
vua ~ c cu tho|t. Nhng nhn v mt em, anh thy ngay ~ c tai
bin g xy ra. Do , ngay lc u tin c rnh tay trng s li gn em
hi:
Th n{o, vua ~ ln t{u ri ch?

 Vua ang c|ch }y nm chc bc, trn trong mt tp lu.

Ti sao Ngi quay li?
Tn |nh c| ly c l tri xu, ~ t chi khng chu ch n tu.
Thng khn nn.
Nhng ngi sen m i v{o. Sut m din ra cuc lng sc khng
kt qu trong ngi nh chnh v cc nh ph. Nhiu lc sen m ch i
cch vua c my bc v vua c th nghe thy nhng li e da v
nguyn ra ca chng. Sau cng, na gi trc lc tri rng sng, bn
chng rt lui.
Marouin cho h i xa v{ ngay sau khi chng i khut, trng s vi
chy n ni vua n np. ng thy Ngi np trong mt ci hc, mi tay
lm lm mt khu sng. Ngi khng chng li c mt mi v{ ang
ng gt.
Trng s |nh thc Ngi dy. Lp tc hai ngi li i ra b~i bin.
Sng m bui s|ng ~ bao ph khp mt b, c|ch hai trm bc khng
trng thy g. H buc phi ch i. Con mt ho hc ca vua nhn su
vo mi thung lng m t trc mt nhng chng nhn thy g. Tuy
nhin Ngi vn hy vng nhn thy ng sau bc m{nh di ng kia con
tu cu tinh. Dn dn chn tri sng ln. Nhng l{n hi nc nh trng
nh khi, cn chy trn mt bin, v trong mi l{n hi nc, vua li
tng nh trng thy cnh bum trng ca con tu. Cui cng mn
sng tan dn v bin xut hin vi tt c cnh mnh mng v hoang
vng ca n. Con tu khng d|m i ch l}u, ~ i trong m ti.
Vua quay li pha ch nh ni:
Thi, s mnh ~ nh ri, ti s sang Corse vy.
Cng ng{y hm thng ch Brune b m st Avignon. Murat n
np trong nh{ Marouin cho n 22 thng 8. Khng phi l{ Napolon e
da Murat na m l Lui XVIII trc xut Ngi. Ngi ~ bit v tn st
nhng ngi Mamelouk Marseille, v m st Brune Avignon. Ngi

~ c trng n cnh st Tulon bo cho bit hm trc ~ c lnh

chnh thc bt Ngi. Vy l khng cn bin ph|p n{o li Php lu
hn na.
o Corse vi nhng ph mn khch, nhng ngn ni hu tnh v
nhng khu rng rm khng th v{o c c|ch }y nm mi dm. Cn
phi n o Corse v trong cc thnh ph, trong i ni hoc trong cc
khu rng ch i iu m cc ng vua s quyt nh v s phn k m h
~ gi l anh em trong by nm tri.
Mi gi ti vua i ra b~i bin. Con t{u c giao nhim v mang
Ngi i cha n ch hn. Nhng ln ny khng s li hn. Ban ng{y ~
c ba ngi trung th{nh i thm d vnh. l{ c|c ng{i Blancard,
Langlade v Donadieu, c ba u l{ s quan hi qun, nhng ngi c u
c v tri tim, h ~ k gi th}n mnh a Murat ra o Corse v{ ang
thc hin li ha .
Vy l{ Murat i ra b~i bin hoang vng, lng thnh thi. Trong lc
ang suy ngh, Ngi bng git mnh v tht ln mt ting th pho.
Ngi va nhn thy trong m ti trong tro ca phng Nam, mt
cnh bum trng ang lt trn sng nh mt con ma. Mt lt sau, mt
ging ht thy th ni ln. Murat nhn ra du hiu ~ hn. Ngi tr li
bng vic t mt kp n, lp tc con thuyn tin vo b, nhng ch
dng li c|ch t chng chc bc. Hai ngi {n ng nhy xung bin
v{ i v{o b. Ngi th ba kho|c |o mng t li thuyn v nm gn
bnh li.
Vua tin n n Blancard v{ Langlade, cho n khi thy chn mnh
gim v{o nc mi dng li v ln ting:
Cho cc bn dng cm ca ti. Thi c n ri phi khng? Gi tt,
bin lng, ta ra i lun ch?
V}ng, Langlade |p, - Tu b h vng? Ta phi ra i. Tuy nhin c
th khn ngoan hn, ta nn ho~n n ngy mai.
Ti sao? - Vua hi.

Langlade khng tr li ngay, nhng quay v pha T}y, ng gi tay ln

v theo tc l thy th, ng hut so gi gi, Vua ni:
C{ng hay, c{ng c gi chng ta c{ng i nhanh. - Phi, - Langlade |p:
- Ch c iu l Cha mi bit ni s dn ta n, nu Ngi c xoay nh
th ny.
Tu b h, khng nn i hm nay: - Blancard ni v thng nht
kin vi hai bn.
Nhng ti sao? - Ti v, b h c nhn thy ng en kia khng?
Lc mt tri ln, n cn hi trng thy, by gi ~ ph mt phn chn
tri. Ch mt gi na s khng cn mt ngi sao no trn bu tri.
ng s ? Murat hi. - S? Langlade |p: - V s g? S ging t? ng nhn vai. - Cng gn nh ti hi b h, b h c s mt vin n tri
ph| khng?... Nhng chnh ti ~ ni, l{ d{nh cho b h. Nhng i vi
nhng con si bin nh chnh ti, ging t l{m g c?
Vy chng ta c i: - Murat ku ln v tht ra mt ting th di. Vnh bit Marouin, ch c Cha mi bi thng c cho bn nhng g
bn ~ cung cp cho ti. Tha c|c ng, ti xin chp hnh lnh cc ng.
Nghe thy my c}u , hai ngi thy th lin nm ly hai i vua
n}ng ln vai v{ i ra bin. Mt lt sau h ~ ln thuyn. Langlade v
Blancarde ln sau. Donadieu nm tay l|i, cn hai s quan kia ph trch
bum. Lp tc nh con nga thy inh thc v{o sn, con thuyn nh
chm ln.
Mt bui ti, khi Marouin k li ti nghe ngay ni s kin ~ xy ra
mc d ~ hai mi nm, ng cn nh c tng chi tit nh bui xung
thuyn ban m y. T lc ng bo m vi ti l ng c mt linh cm
v mt tai ha s xy ra, nn ng khng th ri b bin ngay lc c
v{ ~ nhiu ln ng c nh gi vua hy tr li. Nhng ging nh mt
ngi ang m ng, ming ng m ra m chng tht nn li.
Cn v nhng ngi mo him ra bin, h lao v{o con ng bin
rng t Tulon n Bastin, v{ u tin vua thy yn tnh ch khng nh

tin kin ca cc bn. Gi l ra phi tng ln th li gim i dn dn v sau

hai gi khi hnh, con thuyn lc l khng tin m{ cng chng li trn
nhng ln sng mi lc mt thp xung.
Murat bun ru nhn tan r vt ng pht quang m con thuyn ko
theo v{ cng khng hi cc bn cng i thc mc ca mnh. Ngi nm
xung sn thuyn, trm |o kho|c ln ngi v nhm mt nh ng. Vua
lao v{o l{n sng suy ngh cn n o v{ si ng hn ca bin c.
Sau hai s quan thy th tng vua ~ ng, n ngi vi nhau cnh
bnh li v bn bc. Dnadieu ni:
Langlade, ng nhm y! ng hy dng mt con thuyn hoc qu
ln hoc qu nh khng c boong khng chng c c vi ging t,
khng c cho khng tin c lc lng gi.
C Tri chng gi|m, ti c c chn }u! Ti ~ buc phi dng
con thuyn m ti gp v nu khng phi l{ ma c}u c| thu, ng hng
c c con thuyn d l bn tin n{y, v{ d ti c v{o c bn tm
kim, cng chng th n{o ra c v kim sot gt gao lm.
t ra n cng c chc chn ch? - Blancard hi. - M kip! ng
cng tha hiu vn g v{ inh ng}m nc mn mi nm ri l th no.
Trng hp bnh thng, ngi ta cng chng bun dng n i t
Macx}y n l}u {i If. Trong trng hp ny ca chng ta, ngi ta c
th l{m c mt vng th gii trn mt chic v ht d.
Sut - Donadieu ni v{ hai ngi lng tai nghe, c ting m t pha
xa, nhng rt nh, phi thnh tai lm mi nhn thy.
Chng ta c c|ch xa c|c o khng? - Donadieu vi hi.
Khong mt dm.
Cho quay mi thuyn v{o y. - lm g? - Murat nhm ln hi. Tu b h, ngh, nu chng ta c th... - Khng, khng. - Murat ku ln:
- Ti s ch t chn ln Corse m thi. Ti khng mun li phi ri nc
Php mt ln na. V li bin rt lng. Gi ang tr li }y n{y...

 H tt c bum xung. - Donadieu ku ln. Lp tc Langlade v

Blancard lao i thc hin. Cnh bum tut xung dc theo ct v nm dt
di sn thuyn.
C|c ngi lm g th? - Murat ht ln. - C|c ngi qun mt ti l
vua v ti ra lnh...?
Tu b h: - Donadieu ni: - }y cn c mt ng Vua mnh hn b
h nhiu, l{ Cha tri. C mt ting ni bao trm ln ting ni ca b
h, l{ Ging t... H~y chng ti cu b h, nu vn c th c,
v{ xin ng i hi g hn...
Lc mt tia chp s|ng le ng chn tri, mt ting st gn hn
ting trc gm ln, mt ln bt nh ni ln trn mt nc, con thuyn
chm ln nh mt con th b thng.
Murat bt u hiu nguy c ang n. Th l{ Ngi mm ci ng
ln, ht m ra ng sau, lc lc b tc di, ht th ging t nh ht th
khi.
Tu b h: - Donadieu ni.- B h ~ tng nhn thy nhiu cnh
chin u, nhng c th l{ cha thy trn bo no. Nu ngi t m
mun bit cnh tng , xin c bm vo ct bum v quan st, bi v
trn ny s ra tr y.
Ti phi l{m g n{o? Ti khng gip g c cc ng sao?
Khng, lc n{y th cha. L|t na b h s tham gia vo vic t|t nc.
Trong lc vua ang ni chuyn, cn b~o ~ tin trin, n lao n
thuyn nh mt con nga ua, ph gi v{ sng ra ng mi, h ra ting st
v lm bn bt xung ch}n. Donadieu |p ngi vo bnh li. Con thuyn
chu nhn nh n hiu cn thit phi tc khc tun lnh v{ hng ui
ra hng gi. Th l trn gi qua i, li ng sau n mt bin run ry v
tt c nh li ngh ngi. Cn b~o li ly hi.
Th l chng ta thanh ton xong trn ny phi khng? Murat hi.

 Cha }u ! Donadieu |p. mi ch l trn m mn. Lt na ch

lc qun mi ti.
Th chng ta thanh ton xong trn ny phi khng? Murat hi.
Cha }u ! Donadieu |p. mi ch l trn m mn. Lt na ch
lc qun mi ti.
Th chng ta khng chun b g n tip n ? Vua vui v hi.
Chun b g ? - Donadieu hi li. - Chng ta khng cn mt tc vi
gi c th ngom vo, v chng no thuyn cha y nc, chng ta
c ni trn mt nc nh mt ci nt bc. Xin b h hy thn trng.
Qu nhin trn gi th hai p ti nhanh hn trn u, km theo ma
v chp. Donadieu c gng vn h{nh b|nh l|i nh ln trc, nhng
khng th nhanh kp vi trn gi ~ p xung thuyn. Ct bum cong
xung nh mt cy lan, con thuyn hng phi mt t sng...
T|t nc. Donadieu ku ln. - Tu b h, }y l{ lc gip chng ti.
Blancard, Langlade v Murat cm ly m v{ bt u t|t nc. Tnh th
ca bn ngi ny tht l khng khip, phi cc nhc sut ba ting ng
h. Lc tri hng sng gi mi yu i. Tuy nhin bin vn ng. Vn
n ung ~ bt u thy cn. Tt c lng thc u b ngm nc mn,
tr c ru cn nguyn vn. Vua cm ly mt chai, tu vi ngm u tin,
ri a sang cho c|c bn. Vn cn thit khng cn n l nghi. May sao
trong ti Langlade li cn vi thanh scla, bn dng ln vua. Ngi bn
chia lm bn phn u nhau ri buc mi ngi phi nhn. n xong h
hng v pha o Corse tin ti, nhng con thuyn b trn bo va ri
tn ph nng n, kh c th ti c Bastia.
Sut ng{y hm bn ngi khng tin c mi dm. H ch i
bng mt cnh bum tam gic nh ng mi, khng d|m ging c|nh
bum ln v gi thay i lun.
Bui chiu |y thuyn b nc r vo ch gia hai tm vn ghp.
Nhng khn mi xoa tp trung li nht vo l hng.

m bun b v ti tm li bao ph h mt ln na. Murat mt mi

nm ng. Blancard v Langlade thay ch cho Donadieu, v{ ba ngi
nh khng cn cm gic vi gic ng v mi mt, h thc canh cho gic
ng ca vua c yn lnh.
Ban m, b ngoi c v yn lng, tuy nhin vn c ting rng rc
thnh thong ni ln. Th l{ ba ngi nhn nhau vi v k l, ri h a
mt nhn vua ang ng di |y thuyn, trong chic o khoc thm nc
bin, cng c say sa nh ng trn bi ct Ai Cp hoc trong ng
tuyt nc Nga. Th l mt trong bn h ng ln i li mi thuyn
ming hut so qua k rng mt bi ca ca tnh l... Ri sau khi ~ quan
st bu tri, bin c v thuyn, ng quay li ch bn ngi xung v lm
bm:
Khng th c, tr khi c php l, chng ta s khng ti ni c.
m tri qua trong cnh tun ho{n nh vy.
Vo lc hng sng, mi ngi trng thy mt cnh bum. Donadieu
reo ln:
Mt con tu. Mt con tu.
Nghe ting ku, vua thc gic. Qu nhin c mt chic thuyn bum
nh xut hin, n i t Corse ti Toulon.
Donadieu li thuyn v{o n. Blancard ging bum ln v Langlade
chy v ui thuyn, ly mt th gi l con so, treo chic o khoc ca
vua ln mt u v{ ging cao n ln. Chng bao lu sau h thy thuyn
kia cng l|i v pha mnh. Mi pht sau, hai thuyn ch cn cch nhau
dm chc bc. Thuyn trng xut hin ng mi. Vua gi ng ta v
ha s tng mt mn tin ln nu ng ta bng lng a bn ngi ny
n o Corse. Vin thuyn trng nghe xong li ngh ri quay li
o{n ty tng kh ni cu g, Donadieu khng nghe c nhng hiu
c qua c ch, cho nn ng lp tc ra lnh cho Langlade v Blancard
phi trnh xa con thuyn bum ngay. Hai ng ny tun lnh v vn hnh
nhanh nhn ca thy th. Nhng vua gim chn ht ln:

 ng lm g th, Donadieu? ng khng thy l{ ngi ta ang tin n

chng mnh ?
Vng, xin th, ti c thy... Tun lnh ngay Laglade. B|o ng ngay
Blancard. Vng, h n chng ta v c th l{ ti ~ nhn thy th qu
chm ri. Thi c, by gi ti.
Ni xong ng lin nm ln cn li v thc hnh mt ng tc tht
nhanh v tht mnh, lm con thuyn t ngt thay i hng i. Mt ln
sng khng l do thuyn ln g}y nn mang n i nh mang mt chic l.
Thuyn ln lt qua ui n ch c|ch v{i ba bc chn.
Lc ny vua mi thy c nh ca thuyn trng bn ku ln:
A, phn bi! ng thi Ngi rt khu sng ngn tht lng ra
v nhm vo thuyn bun bp c. Nhng thuc sng b thm nc nn
khng n. Vua ni gin v lin tc ku:
Hc thuyn. N nh hc thuyn. - Vng, vng, tn khn kip. Donadieu ni. - ch m| th ng hn. N tng chng ta l{ cp bin
v mun |nh m chng ta nh th chng ta cn n n lm vic .
Qu tht lc nhn vo thuyn mnh, mi ngi nhn thy n ang bt
u thm nc. Lc Donadieu mo him cu thuyn, ng ~ l{m n b
tn thng nng v{ nc ang chy vo qua nhiu k nt. Li phi dng
m t|t nc ra. Vic l{m n{y rng r~ mi gi lin.
Cui cng Donadieu li nghe thy ln na hai ting ku cu tinh.
C thuyn. C thuyn.
Vua v hai ngi bn lp tc ngng cng vic. Ngi ta li ging
bum ln, li hng mi thuyn vo con tu ang i ti. V{ ngi ta thi
khng quan t}m n nc na, khng ngi chng , n trn vo
thuyn rt nhanh.
By gi ch cn vn thi gian, pht, giy, c th thi. Cn phi n
c tu kia trc khi thuyn chm. V pha con tu, hnh nh hiu c

tnh trng tuyt vng ca nhng ngi ang cu cu, n lt ti vi tc

ti a.
u tin Langlade nhn ra n. l{ chic tu ln ca chnh ph lm
nhim v chuyn th gia Toulon v Bastia. Vin thuyn trng l bn
ca Langlade, ng ln ting gi bng tn vi ging ni mnh m ca k
ang hp hi, v{ ngi ta nghe c. Va kp thi gian. Nc vn c
tun v{o. Vua v{ ba ngi ~ c nc n u gi. Chic thuyn run ln
nh k sp cht th ht ra. N khng tin ln c na v bt u xoay
quanh. V{o lc , hai hoc ba chic dy t trn tu nm xung ri v{o
trong thuyn. Vua nm ly mt si leo ln v nm c d}y thang. Ngi
c cu thot, Blancard v Langlade cng l{m c nh vy. Donadieu
li cui cng nh th l{ nhim v ca mnh, v{ v{o lc ng t c
mt chn ln dy thang, chn kia ng cm thy con thuyn chm xung.
ng quay li vi v bnh tnh ca ngi thy th v trng thy vc thm
h hc ci mm rng pha di ng, lp tc con thuyn b nut chng,
xoay quanh ri bin mt. Ch nm gi}y thi. Bn ngi lc n{y ~ c
cu sng, nu khng s vnh vin bin mt(#2).
Murat va ln n boong t{u, ~ c mt ngi n ph phc di
ch}n, l{ mt ngi Mamelouk m{ trc }y ng ~ a t Ai Cp v,
v t khi ly v Castellamare ~ li Marseille kinh doanh. Ti ,
do php thn k, anh ~ tho|t c cnh t{n s|t c|c ngi anh em. Mc
d Murat ~ ci trang v{ ang cn mt mi, anh cng nhn ra ch c.
Nhng ting h reo vui v ca anh. Vua khng cn gi c b mt na,
th l ngh s Casabianca, thuyn trng Oletta, mt ngi chu ca
Hong thn Bacioochi, mt ngi tn l Boerto, bn thn h cng chy
trn khi cnh tn st min Nam, cng c mt trn tu, h cho Murat
vi danh hiu ho{ng thng v t chc thnh mt triu nh nh trn
tu. S chuyn ha rt t ngt, ngi ta tin hnh mt cuc thay i rt
nhanh, khng cn l Murat k b trc xut na, m{ l{ Jaochim nht,
vua Naples. Tuy nhin vua vn cn cha bit ngi ta s n ch{o mnh
Corse nh th no, nn ly tn l{ b| tc Campb Melle, v{ di tn ,
ng{y 25 th|ng 8 ng b ln Bastia. Nhng s thn trng khng cn
thit. Ba ngy sau khi ng ti, khng ai khng bit s hin din ca ng
tnh . Lp tc c nhng cuc t tp, nhng ting h Joachim mun
nm! vang dy v vua s l ri lon s yn tnh cng cng, ngay bui ti

hm ng ra khi thnh ph cng vi ba ngi bn v{ ngi

Mamelouk. Hai gi sau ng i vo Viscovato qua ca ca tng
Franchescetti l{ ngi ~ phc v ng sut thi gian ng tr v, v{ cng
~ ri Naples cng thi vi ng v ti Corse vi v ti nh b v
Colona Cicaldi.
Tng Franchescetti ang n ba ti, bng c ngi vo bo c
khch l mun gp. ng i ra v{ thy Murat chong kn trong chic o
cho{ng lnh, u i chic m thy th, ch}n i ght v giy lnh. Vin
tng dng li ngc nhin. Murat nhn trng trng vo ng v khoanh
hai tay li ni:
Franchescetti, b{n n c cn tha ch cho v tng ca ng ang b
i }y khng? Di mi nh ng c cn ch tr chn cho vua ca ng ~
b trc xut khng?
Franchescetti reo ln mt ting ngc nhin, ch bit tr li bng ph
phc xung chn v hn tay v khch qu. T ngi nh{ ca vin tng
dnh cho Murat.
Ting n vua n va mi lan ra trong c|c vng xung quanh, ngi
ta ~ thy ko n Viscovato, nhng s quan c|c cp, nhng cu chin
binh ~ chin u thi Murat, nhng d}n sn bn Corse m tnh cht mo
him ca Ngi quyn r h. t ngy sau nh ca vin tng bin thnh
cung in, lng bin th{nh ho{ng cung v{ o th{nh vng quc.
Nhiu ting n k l v nh ca Murat: Mt o qu}n chn trm
ngi gp phn lm ng vng v{ng. Chnh lc Blancard, Langlade v{
Donadieu t gi ng. Murat mun gi h li, nhng h tn tm cu tnh
mng ng vua b trc xut, ch khng gy dng c cho ng.
Chng ti ~ ni, Murat gp trn tu bu chnh ca Bastin mt trong
nhng ngi Mamelouk c tn l{ Othello v{ ~ theo ng n Viscovato.
Cu vua Naples ngh n vic dng ngi l{m vin chc cho mnh.
Nhng mi quan h gia nh thng gi anh ta v Castellamare. Murat
lnh cho anh tr v }y v{ giao nhim v mang th tn v cho nhng
ngi m ng tin lng tn tm vi mnh. Othello ra i, sung sng ti

c nh b v, tng c th ni vi ng c ht. Nhng ng b v ht

hong vi i b|o cho cnh st. Mt cuc kh|m xt nh{ Othello ban m v{
gi ht th tn.
Hm sau tt c nhng ngi c tn trn a ch gi th u b bt v
nhn c lnh phi tr li cho Murat nh th h vn c t do v n
nh vi Murat: ly Salerne l{m ni b thch hp nht.
Nm ngi trn by hn nht tun lnh, cn hai ngi kia l nhng
anh em Ty Ban Nha kin quyt t chi, h lin b nm vo ngc ti.
Ngy 17 thng 9, Murat t gi Viscovato, cng vi tng
Franchescetti v nhiu s quan ty tng ngi Corse, ng ln ng i
Ajaccio qua Cotone, qua nhng ngn ni ca Serra, Bosco, Venaco Vivaro,
nhng ng hm ca khu rng Vezzanovo v Bogognone. Ti u ng
cng c n tip linh nh nh mt ng vua thc s. Ti ca cc thnh
ph, ng tip nhiu i biu, cc v tung h ng, c v ng vi nghi thc
vng. Cui cng, ng{y 23 th|ng 9, ng n Ajaccio. Ton th dn
chng n ch ng bn ngoi nhng bc tng. Cuc nhp thnh ca
ng l mt i thng. ng c a n tn qun tr ~ c c|c i ch
nh trc. Murat kiu hnh tin vo qun tr, ng a tay ra cho
Franchescetti v ni:
Hy nhn vo cch m nhng ngi Corse n tip ti, nhng ngi
Naples chc cng s nh vy.
l{ c}u u tin Murat l ra k hoch sp ti ca mnh. V t
ng{y ng ra lnh chun b tt v{ chu |o cho chuyn ra i ca mnh.
Ngi ta tp trung mi tu bum nh, mt ngi Malte tn l
Barbara, cu s quan hi qu}n Naples c ch nh lm ch huy trng
ph|i o{n. Hai trm nm mi ngi ng k v{ c mi sn s{ng ra i
khi no c du hiu u tin.
Murat ch cn i tr li cho nhng bc th m{ Othello ~ mang i.
Chng n vo ngy 28, Murat mi tt c cc s quan ti d mt bui tin
ln, tr tin gp i v{ khu phn gp i cho kh|ch n.

Murat ang ngi n tr|ng ming, bng ngi nh vo bo c ng

Maceroni ti. l{ mt phi vin ca nhng cng quc nc ngoi
mang n cho Murat cu tr li m{ ng ~ ch i t lu Toulon. Murat
ng ln, vo bung bn cnh. Maceroni t gii thiu c nhim v chnh
thc trao cho vua t ti hu th ca vua o, ni dung nh sau:
ng Maceroni c php ca nhng ngi hin din, b|o trc cho
Joachim bit l{ Ho{ng o ng cho ng c c tr trong quc gia
o vi nhng iu kin sau }y:
1- Vua phi c mt bit hiu ring. Hong hu ~ chn tn l Lipano.
Ngi ta ngh vua cng ly tn .
2- Vua s c php chn mt thnh ph Bohme, Moravie hoc
Thng \o quyt nh ni . ng cng c th khng gp tr ngi khi
n mt nng thn cng trong tnh y.
3- Vua phi ha danh d vi ho{ng l s khng bao gi ri b
nc o m khng c s tha thun ca ho{ng v s sng cch bit
mt c|ch c bit nhng phi tun theo nhng lut php hin hnh
vng quc o.
Vi lng tin tng v{ c s dng thch |ng, ngi k tn sau }y
~ nhn c lnh ca ho{ng k vo bn ny.
K tn: Ho{ng th}n Metternich.
c xong Murat mm ci v ra hiu cho Maceroni i theo mnh ln
s}n thng, }y c tm nhn bao qut khp thnh ph, v c mt l c
bay php phi nh mt hong cung. T trn ngi ta c th nhn
c khp Ajaccio tng bng y nh sng, nhn thy bn t{u trong
ang ung a mt hm i nh, v nhng ph phng ng c nh
mt ngy hi. Va nhn thy Murat, cng chng ~ h to: Joachim mun
nm!, Ngi anh em ca Napolon mun nm! Murat ch{o li v
nhng ting h li tng ln gp i v{ ban qu}n nhc dng ln nhng bi
quc ca.

Maceroni khng bit c nn tin vo tai v mt mnh khng? Ti khi

vua ~ h h v v ngc nhin ca vin s thn, mi mi ng ta xung
phng khch. B tham mu mc binh phc ~ tp trung. Ngi ta tng
nh l{ Caserte hoc Capdiminie, nhng thnh ph ca nc o.
Cui cng, sau mt hi lng l, Maceroni li gn Murat ni:
Tu b h, ti phi tr li ho{ng ca ti nh th no ?
Tha ng, ng s k vi ngi anh Francois ca ti nhng g ng ~
trng thy v nghe thy. Th ri ng cng s ni thm rng ti i ngay
m nay thu hi vng quc Naples ca ti.
Nhng bc th quyt nh Murat ri Corse c mang ti bi mt
ngi tnh Calabre tn l{ Luidgi, n trnh din vi Murat di danh
ngha l{ mt phi vin ca ngi Rp Othello. Tht ra ng ny ~ b
tng vo ngc nh chng ti ~ ni. Nhng bc th tr li ny, do ng b
trng cnh st Naples vit, n nh cho Joachim bn cng thnh ph
Salerne l{ ni b thch hp nht. Ti y, vua Ferdinand(#3) ~ tp
trung ba nghn qu}n i o, v khng d|m tin tng v{o qu}n i Naples
l nhng ngi cn gi c nhng k nim tt p v Murat.
Vy l hm i nh ca Murat hng v vnh Salerne tin qun.
Nhng khi va nhn thy o Capte, mt cn b~o mnh ~ y qu}n i
n tn Paola, mt bn cng nh c|ch Cosenca mi dm.
Vy l{ m mng 5 rng ng{y mng 6 th|ng mi nhng con thuyn
i v{o mt vng nh khng xng |ng gi l cng, Murat trnh mi
nghi ng cho nhng qun lnh gc b bin, ~ ra lnh tt ht la v{ i vt
gi cho n s|ng. Nhng vo khong mt gi m, mt cn gi mnh t
t lin ni ln y li hm i ra khi, n ni tng sng ngy 6, con
thuyn vua ng ch cn c mt mnh.
S|ng hm Murat lin lc c vi thuyn ca thuyn trng
Cicconi, v hai thuyn b neo vo khong bn gi chiu ti ni trng thy
Santo-Lucido. Bui ti, vua ra lnh cho tiu o{n trng Ottaviani ln b
thm thnh tnh hnh. Luidgi tnh nguyn i theo, Murat ng .

Ottaviani cng vi ngi hng dn ln b, cn thuyn trng

Cicconi cng vi thuyn ca ng li ra khi vi nhim v tm cc thuyn
kia.
Vo khong mi mt gi m, vin s quan trc ban ca tu Murat
trng thy gia c|c l{n sng c ngi ang bi tin v thuyn mnh.
Lc n tm nghe, vin s quan h ln v{ c ngi bi tr li; l
Luidgi. Lp tc ngi ta th can xung. Hn k l tiu o{n trng
Otraviani ~ b bt v hn ~ phi nhy xung bin mi thot thn. Hnh
ng u tin ca Murat l{ i cu Otraviani, nhng Luidgi ngn li v cho
bit nh th l nguy him v v ch. Murat bn chn v bt nh n hai
gi sng. Cui cng ng ra lnh li ra khi. Trong lc ang vn h{nh
chp hnh mnh lnh , mt thy th ri xung bin v bin mt trc
khi c th gi cu anh ta. Tt nhin l{ triu chng xu.
Trong lc cn ang b{n bc cch tin hnh, mt chic can ti p vo
thuyn ca Murat. Trn can c thuyn trng Pernice v mt s quan
ty tng. H n xin php vua c ln thuyn ca vua, h khng mun
li thuyn ca Courrand, v theo h l phn bi. Murat lin phi Pernice
i tm thuyn . V{ mc d nhng cam kt trung th{nh, vua cng bt
anh ta cng vi nm mi ngi khc xung mt chic x lp v ra lnh
buc thuyn vo x lp dt v. Lnh c thc h{nh ngay, x{ lp i dc
theo b bin Calabre. Nhng lc mi gi m, ti vnh Xanh Euphmie,
thuyn trng Courrand ct dy buc thuyn ng ta ko theo x lp v
dng bi cho ri khi hm i.
Lc c tin , vn mc nguyn qun o nm trn ging, Murat lp
tc nhy xung v{ lao ln boong v{ n kp cn trng thy chic x lp
chy trn v pha o Corse ri bin v{o trong m ti. ng ng lng
im, khng gin khng ku, ch th di v gc u xung.
Tng Franchescetti li dng lc nn lng khuyn vua khng
nn b Calabres v{ nn i thng n Trieste yu cu c c tr
theo nh ho{ng \o ~ tha thun. Vua ang mt trong nhng tnh
trng cc k chn nn, lc u ng cn phn kh|ng nhng ri cng phi
chp thun. Lc vin tng trng thy c mt thy th nm trong
nhng cun dy c th nghe thy c, lin ngng li v ch tay cho

Murat bit. Vua lin chy n xem v nhn ra l Luidgi, hn mt qu nn

nm ng trn boong. Vua yn tm v cho l hn ng tht, v li cng tin
tng vo hn. Th l cuc ni chuyn ~ b t qung li c tip tc.
Kt cc tha thun vi nhau l s vt qua eo Essine v{ mi Spartiveno,
i v{o vnh Adriatique. Sau vua v{ vin tng i xung khoang di.
Hm sau ngy 8 thng 1khng, Barbara hi Joachim cn phi lm g,
Joachim ra lnh tin n Messine. Barbara tr li sn sng tun lnh,
nhng cn phi c nc v{ lng thc, v th ng ngh c sang
thuyn ca Cicconi vo b mua lng thc. Vua ng , Barbara lin
hi nhng t h chiu do c|c cng quc ng minh cp, mc ch l{
lm cho nhng nh chc tr|ch a phng khi nghi ng. Nhng giy t
rt quan trng, kh m Murat ri chng c. Cng c th l vua c
cht nghi ng n{o chng, v th ng t chi. Barbara c ni. Murat ra lnh
cho ng ta ln b khng cn giy t. Barbara dt khot t chi. Vua quen
c mi ngi tun lnh, lin gi roi ln nh |nh ngi Malte .
Nhng ri ng li thay i ngay, ng ra lnh cho binh s chun b v kh,
cho s quan mc qun phc i l, bn th}n vua cng l{m gng. Cuc
b c quyt nh v Pizzo phi l vnh Juan ca Napolon mi. Cc
chic thuyn tin v{o t lin. Vua xung mt x lp vi hai mi t|m
lnh v{ ba y t, trong s c Luidgi. n gn b, tng Franchescetti
nh b nhng Murat ngn ng li v ni:
Phi l ti xung u tin.
V vua tin ln b. ng mc mt b cp tng, qun trng vi i
giy ng i nga, mt tht lng trong c git hai khu sng ngn, mt
m thu v{ng vi ph hiu nh mi bn vin kim cng. Cui cng ng
eo di cnh tay l c hiu. ng h Pizzo im mi ting.
Murat lp tc cng o{n ty tng i v pha thnh ph c|ch xa y
chng mt trm bc trn con ng l|t | tng nh nhng bc thang.
Hm l{ ng{y ch nht. Ngi ta sp bt u bui l nh th, tt c dn
chng u tp trung trong cng vin lc ng i ti. Khng ai bit ng c
v ai ny u kinh ngc nhn ng tng bng ln y. Lc ng trng thy
trong |m d}n chng mt vin i c trc kia ~ phc v di quyn
ng Naples, ng i thng n ngi , t tay ln vai ri ni:

 Tavella, anh khng nhn ra ti ? - Thy anh ng ng|c khng tr li,

ng ni tip - Ti l Joachim Murat vua ca anh. Ti mun anh c vinh d
c l{ ngi u tin h: Joachim mun nm!.
o{n ty tng i theo Murat lp tc h vang. Nhng Tavella im lng,
cc bn anh cng vy, chng mt ai nhc li cu m chnh bn thn vua
~ ra hiu. Tri li ting n o ni ln trong |m ng. Murat hiu l s
rung ng ca cn ging t, bn quay li bo Tavella.
Ny Tavella, nu anh khng mun h Joachim mun nm, t ra
cng i kim cho ti con nga, v t i nh anh hin nay, ti s a anh
ln quan ba i y.
Tavella i khng tr li, nhng |ng l chp hnh lnh m{ anh ta ~
nhn c, anh li v nh m khng xut hin na. Trong khi , cng
chng c tp trung ng m~i ln v khng c mt du hiu hu ngh no
t ra vi Murat nh ng mong i. ng cm thy ng s tht bi nu
khng c mt gii php tht nhanh, ng lin ku ln: n Montelone! v{
ng l{ ngi u tin lao ln con ng dn n thnh ph y. Nhng
ty tng v binh lnh ca ng cng l{m theo ng n Montelone!. |m
ng lng l gi~n ra h i.
Nhng ng va ri khi cng vin th bng ln mt s n|o ng. Mt
ngi tn l Georges Pellegrino trong nh ra mang theo mt khu sng,
chy qua cng vin, va chy va ku: B|o ng, b|o ng!. Anh ta bit
l{ i u Tranta Capelli, ch huy qu}n sen m Cozenca, lc n{y ang c
Pizzo, anh i b|o cho ng y bit.
Ting ku B|o ng c nhiu ting vang trong cng chng hn ting
Hoan h Joachim!. Tt c mi ngi dn Calabre u c mt khu
sng, mi ngi u chy i kim cho mnh, v lc Tranta Capelli v
Pellegrino quay tr li cng vin, h thy ~ c ti gn hai trm ngi v
trang. H lin cm u bn v{ lao ln ui theo vua. Mi pht sau h
ui kp, ni m{ ng{y nay l{ c|i cu. Murat trng thy bn h ti lin
dng li i.
Tranta Capelli, tay cm gm, tin n trc mt vua. Vua ni:

 Tha ng, ng c mun i cu vai i y ca ng ly cu vai tng

khng? ng ch vic h Joachim mun nm! v{ cng vi nhng ngi
dng cm kia theo ti n Montelone.
Tha ng{i - Tranta Capelli tr li, - chng ti l nhng by ti trung
thnh ca vua Ferdinand v{ chng ti n chin u chng ngi ch
khng phi cng i vi ngi. Vy xin ngi hng i nu khng mun
phi nhiu mu.
Murat nhn vin i y sen m vi mt v khng th h{ng c, ri
chng thm tr li, gi tay ra hiu cho ng ta bc i, cn tay kia s vo
bng mt khu sng ca mnh. Georges Pellegrino nhn thy th lin h.
i u, nm xung. Nm xung!
Tranta Capelli nghe li, lp tc mt vin n bay qua u anh ta v
st qua b tc ca Murat.
Bn. - Franchescetti ra lnh.
Vt sng i.- Murat h v tay phi pht chic khn mi xoa v{ bc
ln mt bc tin v pha nhng ngi i ch. Nhng cng lc
mt lot sng n vang, mt s quan v{ hai ba ngi lnh ng xung. Trong
trng hp nh vy, m|u ~ khng th ngng c na. Murat bit
c s tht tn nhn y. Do ng phi c mt quyt nh nhanh v
dt khot. ng c trc mt ng nm trm ngi v trang, v{ sau lng
ng l mt vc s}u cao ba mi pi (khong ngt mi mt.ND); ng lin
lao t trn tng | thng ng v{ ri xung mt ct, ng dy c ngay
v khng b thng. Tng Franchescetti v{ ngi phc v cng nhy
c nh vua, v{ c ba u tin nhanh ra b, i qua mt cnh rng nh,
n tri ra n cch b bin mt trm bc v che lp c mt lt mt
k th. Ra khi cnh rng, mt lot n na n tip h, nhng vin t
rt xung quanh nhng khng ai b trng, v{ ba ngi tip tc chy ra bi
bin.
Ch n lc vua mi nhn thy chic can ~ a h vo b khng
cn }y na. Ba chic thuyn trong hm i ca h, khng li bo v
vua ln thuyn, ~ cng bum chy ra khi. Barbara ~ khng nhng

mang i t{i sn ca vua m cn c tnh mng v hy vng. Khng ng c

s phn bi nh vy. Do vua coi vic b ri ch l mt s thao din
bnh thng. Trng thy mt thuyn |nh c| ko trn b, vua ku gi
hai ngi bn: Cho thuyn xung bin.
C ba ngi bt tay v{o y n xung mt nc. Bn k th ca h
khng ai dm nhy t trn tng | xung ui theo h nn buc phi
chy mt ng vng v mt mt s thi gian h t do. Nhng chng
bao lu sau nhng ting ku li ni ln, c mt |m ng lnh, i u l
Georges Pellegrino v Tranta Capelli xut hin.
C|ch 150 bc ch Murat, Franchescetti v{ Campana ang dng ht
sc y thuyn ra b. Nhng ting ku lp tc c km theo mt
lot ting sng n. Campana ng xung, nhng lc thuyn ~ xung
nc.
Tng Franchescetti nhy c vo trong thuyn. Murat cng mun
nh th, nhng nhng chic inh thc nga ~ mc vo nhng chic li
|nh c| phi thnh thuyn. Mt {, vua ng~ xung, mt p xung bin,
ch}n trn b. Trc khi ng c th gi ng ln, d}n chng ~ x v{o
ng. Ch mt tho|ng ngi ta ~ git ht nhng cu vai, l c v qun o
ca ng v c th l x c xc ng ra nu nh Pellegrino v{ Capelli khng
can h li.
Th l{ Murat l{ t binh i qua cng vin m{ trc }y mt gi ng l
ng vua. Nhng ngi dn ng a ng n ph|o {i v{ y ng vo nh
t cng cng. Ti }y ng thy mnh gia nhng tn n trm v git
ngi. Chng khng bit ng l{ ai, tng cng l{ ng bn ti li, n
tip ng bng nhng ting la v chi ra.
Mi lm pht sau, c|nh ca bung giam m ra, thiu t| Mattei bc
vo thy Murat ng, hai tay khoanh trc ngc, u nghnh cao kiu
ngo. C mt v g v i kh hiu tot ln t con ngi ci trn, mt mi
nhem nhuc bn v mu. Thiu t ci mnh trc Murat.
Thiu t! - Murat ni v nhn ra cp bc cu vai. - ng hy nhn
xung quanh ng xem }y c phi l{ nh{ t giam mt ng vua khng?

Th l mt iu k cc xy ra. Nhng t nhn ti li ~ tng Murat

cng nh mnh, ~ n tip ng vi nhng ting la v chi ra, bng
nhin ci rp ngi trc v vng y m Pellegrino v Capelli chng
cht knh trng, h lng l rt lui vo trong cc x xnh ca hm ngc. Ni
bt hnh li va mi tng cho Joachim mt l ng quang mi.
Thiu t Mattei lm bm li xin li v mi Murat i theo v{o trong
mt bung va mi chun b cho ng. Nhng trc khi i ra, Murat mc
trong ti ra mt nm v{ng v{ ri nh ma xung sn ngc, ng quay
li ni vi cc t nhn:
}y, ngi ta khi ni l{ c|c anh ~ n tip mt ng vua, mc
d b bt v b trut ngi, m{ khng c hng n lc g?
Joachim mun nm! - Cc t nhn h.
Murat mm ci chua cht. Nhng li tung h , cng vi s lng
nh th ny, nu ~ c vang ln trc }y mt gi cng vin ~
tn ng ln lm vua Naples.
Murat i theo thiu t Mattei vo mt cn phng nh trc }y l{ ca
ngi gc cng ~ nhng li cho vua. Mattei sp sa rt lui th Murat
gi li:
ng thiu t, ti mun c tm nc thm.
Tha b h, vn y rt kh khn.
}y l{ nm mi ng ducat, bo ngi ta mua cho ti tt c s
nc hoa Clnh m{ ngi ta gp. , m cn bo nhng ngi th may
n }y na.
}y khng th tm c nhng ngi c kh nng l{m c g
khc ngoi qun |o d}n thng.
Vy bo ngi ta n Montelone, dn tt c nhng ai ngi ta c
th tp trung c.

Thiu t| ci u v{ i ra.
Murat ang tm th ngi ta bo c hip s Alcala - tng qun ca
hong thn Infantado, thng c thnh ph n thm. Ng{i cho mang
nhng tm chn gm, nhng chn tri ging v nhng gh b{nh n.
Murat cng hi thy xc ng v s quan t}m .
Ng{y hm , v{o qu~ng hai gi tra, tng Nunziante t
Sainttropen n vi ba nghn ngi. Murat thy vui sng c gp li
bn c, nhng vi c}u ni u tin ng cng nhn thy mnh ng trc
mt quan ta. S c mt ca ng ta c mc ch khng phi l cuc n
thm bnh thng m{ l{ chnh thc ly khu cung. Murat tr li l ng
t o Corse n Trieste theo nh t h chiu ca ho{ng o cp th b
bo v thiu lng thc nn buc phi vo Pizzo. Vi tt c nhng cu
hi kh|c, Murat u ngoan c khng tr li. Cui cng, mt v b hi qu
nhiu, Murat ni:
ng i tng, yu cu ng a qun |o cho ti ti thi khng
tm na.
Vin tng hiu l{ khng cn c tr li g thm na lin cho vua
ra v. Mi pht sau Murat nhn c ton b ng phc, ng lin mc
vo v yu cu giy bt, vit cho tng ch huy qu}n i o Naples, cho
s thn Anh v cho v ng bo cho h bit cuc giam gi ng Pizzo.
Vit xong ng ng ln, i do trong bung mt c|ch kch ng. Sau
thy cn khng kh, ng m ca s. Quang cnh din ra l bi bin ngay
ni ng b bt.
C hai ngi {n ng ang {o mt ci l trong ct, Murat nhn h
mt cch v tnh. Khi hai ngi xong vic, h i v{o trong cn nh{ v{
sau khing ra mt xc cht. Vua c nh li v ng thy hnh nh gia
cnh gh gm y c mt ngi ng xung bn cnh ng, nhng ng
khng bit l ai. Xc cht hon ton trn trung, nhng b tc d{i en,
hnh dng tr trung lm vua nh li l{ Campana. l{ mt s quan ty
tng m{ ng a nht. Cnh tng , nhn v{o lc ho{ng hn, nhn t
mt ca s nh t, cuc chn ct trong c tch, trn bi bin kia, trong
ct, lm Murat cm ng su sc m tnh cnh khng may ca ng cng

khng bng. Nhng git nc mt tro ra v lng l chy xung g m| s

t ca ng. V{o lc , tng Nunziante bc vo bung giam, ngc
nhin thy b mt Murat m nc mt, hai tay gi ra. Murat nghe thy
ting ng quay li, thy v ngc nhin ca ngi lnh gi, ng ni:
Tha tng qu}n, v}ng, v}ng, ti khc. Ti khc trn x|c ngi
thanh nin hai mi bn tui kia m{ gia nh anh ta ~ ph th|c cho ti,
v{ ti ~ g}y ra c|i cht cho n. Ti khc cho c|i tng lai bt hnh,
phong ph v sng ln va mi tt i trong mt ci h khng ai bit n,
trn mt mnh t th v trn mt bi bin hung c. i, Campana?
Campana! Nu nh ti tr li ngi bu, ti s xy cho anh mt nm m
vng.
Vin tng ~ cho chun b mt ba n ti trong bung bn cnh,
Murat i theo ng ta, ngi v{o b{n nhng khng th n{o n c. Cnh
tng m ng va chng kin lm tan nt lng ng, th m{ con ngi
~ tng i qua m{ khng chau m{y nhng trn a Aboukir, Eylau v
Matxcva.
Sau ba n, Murat v bung trao cho tng Nunziante nhng bc th
m{ ng ~ vit v{ ngh ng c mt mnh. Vin tng i ra.
Bui sng ngy mng 9, nhng ngi th may m Murat yu cu ~
n. ng t cho h nhiu b qun o v chu kh gii thch cho h
nhng chi tit v nhng thi ngng xa hoa ca mnh. ng ang bn lm
vic th tng Nunziante bc vo. ng bun ru lng nghe nhng ch
th ca vua, ng va nhn c nhng cng vn in tn lnh cho ng xt
x vua Naples nh mt k th ca qun chng qua mt hi ng qun s.
Nhng tng Nunziante thy vua ang rt tin tng, rt bnh tnh v{ hu
nh vui v th kia l{m sao ng c can m bo cho ng ta bit tin phi
mang ra xt x. ng t nh phi hon vic m hi ng qun s cho n
khi no nhn c mnh lnh vit tay. N n vo bui ti ngy 13, c
th nh sau:
Naples 9 th|ng mi 1815 Ferdinand, nh n s|ng ca Cha, v.v...
h lnh nh sau:

iu 1. Tng Murat s b a ra trc mt Hi ng qun s m

cc thnh vin s c B Chin tranh ch nh.
iu 2. S ch chp nhn cho ti phm na gi nhn s cu gip
ca tn gio.
K tn: Ferdinand.
Hi ng hp trong m ng{y 13 th|ng mi vo su gi s|ng. i u
Stratti {nh i ra. Nhng lc ra n ca th vp phi chic gh lm vua
tnh dy.
i y cn g ti th? - Murat hi.
Stratti mun ni, nhng ni khng nn li. Murat hi tip:
Chc l ng va nhn c tin tc t Naples phi khng?
Vng, tu b h - Stratti thu tho.
Tin g th?
a b h ra xt x.
ngh cho bit ai s xt x? Tm }u ra nhng v i thn xt
x ti? Nu ngi ta coi ti nh mt ng vua, phi tp hp mt ta n cc
v vua. Nu ngi ta coi ti nh mt thng ch Php, cn phi c mt ta
n cc v Thng ch. Nu ngi ta coi ti nh mt vin tng, l{ iu
ti thiu ngi ta c th tin hnh v phi c mt bi thm o{n c|c
tng lnh.
Tu b h, b h b tuyn b l k th ca dn tc. V{ nh vy, b h
c th b a ra mt hi ng qun s. l{ lut m chnh b h ~ ra
chng li nhng k phn nghch.
Lut ra cho nhng bn k cp ch khng phi cho
nhng c|i u c vng min, tha ng - Murat ni mt cch khinh mit
- Thi c, ti sn s{ng cho ngi ta m st. Ti khng th ng vua
Ferdinand li c th c mt h{nh ng nh vy. ti c th tha nhn

c nhng v ta m{ ngi ta ~ ch nh cho ti, ti phi x khng bit

bao nhiu trang lch s. Mt ta |n nh vy khng c thm quyn v ti
ly lm xu h phi ra trc ta |n . Ti bit l ti khng th cu vn
c tnh mng ti, nhng t ra cng ti cu c phm c|ch
vng.
Lc thiu y Francesco Freio bc v{o hi tn tui v quc tch
t nhn. Nghe thy nhng cu hi , Murat ng ln vi mt s khip
m:
Ti l Joachim Napolon, vua ca Hai-Siciles(#4). Ti lnh cho anh
bc khi ni }y.
Th ri Murat mc qun v hi Stratte c th vit nhng li vnh bit
cho v v{ con khng. Stratte khng ni c na m ch bit gt u. Lp
tc Joachim ngi vo bn v vit th sau }y(#5):
Caroline th}n yu ca anh.
Gi nh mnh ~ n. Anh sp cht, hnh pht cui cng. Trong mt
gi na em s mt chng, cc con mt cha. Hy nh n anh v{ ng bao
gi qun k nim v anh.
Anh v ti, v cuc i anh ~ mt do mt ta n bt cng.
Vnh bit Achille ca cha, Lactitia ca cha, vnh bit Lucien ca cha,
vnh bit Louise ca cha!
H~y t ra xng |ng vi cha. Cha cho m v cc con li trn mt
mnh t v mt vng quc th ch. Hy t ra hn hn k th v{ ng
c tng mnh ang l{ g m{ phi nh mnh ~ l g.
Vnh bit em v cc con. Hy nh rng ni au kh ln nht m cha
phi chu ng trong hnh pht l phi cht xa v, xa cc con v khng c
ngi bn thn no bn cnh vut mt cho mnh.
Vnh bit Caroline ca anh. Vnh bit cc con. Hy nhn li chc lnh
ca cha, nhng git nc mt yu thng v{ nhng ci hn cui cng.

Vnh bit. Vnh bit. ng qun ngi cha ti nghip.

Pizzo 15 th|ng 10 nm 1815.
Joachim Murat
Th ri ng ct mt nm tc ca mnh b v{o phong b. Lc tng
Nunziante bc v{o. Murat ra n v{ gi tay cho ng:
Tha tng qun, ng l cha, ng l chng. Mt ng{y n{o ng s
bit th n{o l{ vnh bit v v cc con. Xin ng hy th vi ti l bc th
ny s c giao n ni.
Xin th danh d. Vin tng ni v chi mt.
Thi n{o, h~y can m ln tng qun. Chng ta l nhng ngi
lnh, chng ta bit th no l ci cht. Ch xin ng mt c n ring: hy
cho ti ch huy cuc h{nh hnh ti. c ch?
Vin tng gt u ra hiu ngh cui cng ny ca Murat s c
chp thun. Lc mt lin lc vin bc vo vi bn phn quyt trong
tay. Murat o|n bit ni dung, lin bo lin lc vin:
ngh anh c to ln, ti xin nghe.
Lin lc vin tun lnh. Murat ~ khng lm: ch tr c mt phiu,
ton th ng thanh ti t hnh.
Nghe c bn phn quyt xong, vua quay li Nunziante ni:
Tng qu}n, h~y tin tng rng ti tch b trong t tng ti cng
c ging vo ti do bn tay ca k ~ iu khin n. Ti khng ng rng
Ferdinand li em bn ti nh bn mt con ch, hn khng li bc
trc s nhc y. Ta khng ni n y na. Ti ~ khng tha nhn
cc quan ta, ch tha nhn c|c ao ph ca ti. ng nh my gi hnh
quyt ti?
Xin b h nh ly.

Murat rt trong ti ra chic ng h trong c ch}n dung v ng.

Tnh c bc ch}n dung quay v pha ng ch khng phi mt ng h.
ng nhn n mt cch u ym ri gi n ra cho tng Nunziante xem v
ni:
}y l{ ch}n dung ho{ng hu, ng cng ~ bit. Ging lm c phi
khng?
Tng Nunziante quay u i. Murat tht ln mt ting th di v b
ng h vo ti. Lin lc vin ln ting nhc:
Tu b h, xin b h cho bit Ngi nh lc my gi.
nh - Murat mm ci ni. - Nhn thy chn dung v ti, ti ~
qun mt ti ly ng h ra lm g. Vy th - ng nhn li ng h mt
ln na, ln ny vo mt ng h - Vy th, s vo lc bn gi nu ng
ng . By gi hn ba gi ri. Ti ch yu cu ng c nm mi pht
na, c nhiu qu khng?
Lin lc vin nghing mnh v{ lui ra. Tng Nunziante cng mun ra
theo.
Nunziante, - Murat ni. - Ti c cn gp tng qun na khng?
Lnh cho ti l phi chng kin cuc hnh quyt b h, nhng ti
khng lc.
Thi c, thi c, tng qun ! Ti min cho ng khi phi
}y v{o lc cui cng, nhng ti mun c vnh bit ng mt ln na v
m hn ng.
Ti s gp b h trn ng i.
C|m n. B}y gi xin ti mt mnh.
Tu b h, ngo{i kia c hai gi|o s, b h c tip khng ?
C, a h v{o }y.

Vin tng i ra. Mt l|t sau hai gi|o s xut hin ngng ca, mt
ngi tn l Francesc Pellegrino v mt tn l Antonio Masdes.
Cc ng mun lm g }y? Murat hi.
Mun hi b h, b h c mun cht nh ngi o gio khng?
Ti s cht theo nh ngi lnh. H~y ti yn.
Francesc Pallegrino rt lui, cn Antonio Masdes li trn ngng
ca.
ng khng nghe thy ti ni ?
C ch ! ng gi{ |p. Nhng xin php b h cho ti c cho rng
y khng phi l cu ni cui cng ca b h. }y khng phi l ln u
tin ti gp b h v cu xin b h, ti ~ c dp c gp Ngi v cu
xin Ngi mt n h.
G th?
Khi Ngi n Pizzo v{o nm 181khng, ti ~ xin Ngi hai mi
nhm ng{n Frng xy dng nh th ca chng ti. B h ~ gi cho ti
bn mi nghn.
Bi v ti thy trc l ti s c chn y, - Murat mm ci
ni.
Vy th, tu b h, ti tin rng Ngi s khng t chi li thnh cu
th hai ca ti cng nh trc kia Ngi khng t chi li thnh cu th
nht. Tu b h, ti xin qu xung t thnh cu b h.
ng gi qu xung chn Murat v ni tip:
H~y cht nh mt gi|o d}n.
iu s l{m ng sung sng sao?

 Tu b h, ti xin dng s t ngy cn li ca i ti cu xin c

Cha tri s ti thm b h vo gi pht cui cng ca b h.
Nu vy, - Murat ni. - hy nghe li th ti ca ti. Ti kt ti ti hi
cn b ~ khng v}ng li cha m. T , t khi ti tr th{nh ngi, ti
chng c g kh|c m t trch mnh.
Tu b h, b h c ban cho ti t chng ch l b h s cht theo
o C c khng?
Tt nhin.
Murat ni v cm bt vit: Ti, Joachim Murat, ti cht theo o C
c, tin tng nh th Tn gio v Gio hi La M~, v{ ng k tn ri ni
tip:
Tha cha, b}y gi nu cha cn mun c mt yu cu th ba na, xin
ni nhanh ln, v trong na gi na s khng kp. Lc n{y ng h ca lu
{i ~ im ba ri.
Gi|o s ra hiu khng cn g na. Murat ni tip:
Vy h~y ti mt mnh. ng gi{ i ra. Murat do nhng bc di
trong bung, ri ng ngi xung ging, hai tay m ly u. C l trong
mi lm pht cn li ca i mnh, ng mi m suy ngh, ng nhn thy
lt qua trc mt ng ton b cuc i mnh, t qun tr m{ ng ~ i
ra n l}u {i m{ ng ~ v{o; hn l cuc i phiu lu ca ng ang
din ra, ging nh mt gic mng vng, nh mt cu chuyn trong
Nghn l mt m, nh mt chic cu vng m{ hai u chm trong |m
my lc ng sinh v lc ng cht. Sau cng ng tnh li v ngng trn ln,
mt t|i xanh nhng bnh tnh. Th ri ng li gn c|i gng, chi li m
tc. L v hn phu ca ci cht, ng l{m p v n.
Bn gi im.
Murat t mnh ra m ca. Tng Nunziante ang ng i ng. ng
ni:

 Cm n tng qu}n, ng ~ gi li ha vi ti. Hy hn ti, nu ng

mun, sau ng rt lui.
li.

Vin tng lao mnh vo hai cnh tay vua ri khc v khng ni nn
H~y can m ln, - Murat ni. - ng thy ti ang rt bnh tnh.

Chnh s bnh tnh ~ b gy lng can m ca vin tng. ng ta

lao ra khi hnh lang, ra khi l}u {i v{ chy nh mt ngi mt tr.
Th ri vua bc ra sn, tt c ~ sn sng cho cuc hnh quyt. Chn
lnh v mt vin i ~ xp thnh hng gn ca ra vo ca Hi ng.
Trc mt h l mt bc tng cao mi hai pi. Ba bc trc bc
tng l{ mt chic bc ch c mt bc. Murat ln ng trn bc , n
l{m ng cao hn nhng ngi lnh mt pi. ng gi ng h ra, hn chn
dung v, v cp mt vn nhn vo v, ng ch huy cuc h{nh trnh. n
ting ng h: Bn! nm trong chn ngi bn, Murat vn ng nguyn
ti ch. Nhng ngi lnh ~ xu h phi bn vo vua ca mnh, h ~
nhm ln tri qua u ng.
C l l{ lc biu hin mt cch tuyt diu lng can m ca mt
con s t, l{ c tnh c bit ca Murat. Khng mt nt mt thay i,
khng mt bp tht n{o trong ngi ng yu i, ng ch nhn nhng
ngi lnh vi mt v bit n chua ch|t. ng ni:
C|m n c|c bn. Nhng v sm hay mun cc bn cng s buc phi
nhm trng ch. Vy xin ng ko di cnh hp hi ca ti. Tt c nhng
g ti yu cu cc bn l nhm trng tim v tha cho b mt. Chng ta bt
u li.
V{ cng vi ging y, cng bnh tnh nh vy, vi cng b mt, ng
nhc li tng c}u trc sau, khng chm chp, khng vi v~, nh th ng
ch huy mt chin dch n gin. Nhng ln ny, may mn hn ln trc,
n c}u bn ng ng~ xung v trng t|m vin n, khng mt c ng,
khng mt ting th, khng ri b chic ng h cm trong lng bn tay
tri(#6).

Nhng ngi lnh nht x|c ng ln, t nm trn ging m{ mi

pht trc }y ng cn ngi v mt i y gc ca.
Bui ti c mt ngi {n ng n xin vo bung ngi cht, lnh gc
t chi. Nhng ngi yu cu c gp ch huy l}u {i. n trc mt
v ch huy, ngi a ra mt mnh lnh. V ch huy c, va ngc
nhin va gh tm. Ri sau khi ~ c xong, ng dn ngi n bt
g|c lc n~y ~ t chi.
H~y cho cha cng Luidgi }y v{o.
Lnh gc bng sng cho v ch huy v{ Luidgi v{o. Mi pht tri qua,
lc Luidgi i ra, tay cm mt gi bao ti m mu. Trong chic gi
ngi lnh gc khng bit l vt g.
Mt gi sau ngi ta mang |o quan n lim x|c vua. Ngi th
mc vo bung, nhng ngay lp tc ngi ku gi lnh gc vi mt v
s hi khip m. Lnh gc h m ca bung nhn xem iu g ~ l{m
ngi th mc s h~i n th. Ngi th ly tay ch mt xc cht khng
u.
Lc Ferdinand cht, ngi ta tm thy trong mt t b mt trong
bung ng ca ng, chic u y ng}m trong ru(#7).
Tm ngy sau cuc hnh quyt Pizzo, mi ngi u nhn c
phn thng ca mnh: Tranta Capelli c bt thiu t|, tng
Nunziante c phong hu tc, cn Luidgi b u c cht.
Ch thch:
(1-) Murat: em r Napoleon I, ly Caroline Bonaparte, thng ch Php.
Vua Naples, ~ b buc phi ri khi vng quc ca mnh, ng tm cch
chim li, nhng b bt Pizzo v b x bn (ND).
(2-) Nhng chi tit ny rt c nhiu ngi Toulon bit v k cho
bn thn ti nghe ti vi chc ln trong hai ln ti n y vo nhng nm
1834-1835. Mt s nhng ngi ni vi ti, c nghe t chnh ming
Donadieu v Langlade (TG).

(3-) Vua Ferdimend; vua Naples v{ Secile nm 1759 di danh hiu

Ferdinand IV, vua PlaiSicile 1815 b trut ngi vua Napoles nm 1806, khi
phc li vng quyn nm 1815 (T.G).
(4-) Sicile l{ mt hn o ln a Trung Hi, u tin l thuc a ca
Phnicien ri n Hy Lp. Nc Sicile l vt tranh ginh gia La M v
Carthage, n chuyn t ch bo h ca Hong
(5-) Chng ti c th bo m s chnh x|c v chng ti ~ t tay chp
li Pizzo trn o Sao do hip s Aleala gi c (T.G).
ri sang ca nh Anjou ri n Ty Ban Nha. Th k 18 hp nht vi
Naples gi l{ vng quc Hai-Sicile (N.P).
(6-) Chic ng h n{y b{ Murat ~ mua li vi gi tin l{ 200 ng
Luy.
(7-) V ti khng tin c tn khc li khng c mc ch ti bn hi
tng T... ng ta tr li, v Murat b xt x v b bn ti mt ni ho lnh
ca Calabre, Ferdinand vn c s s c mt k liu lnh n{o , xut hin
mo nhn l{ Joachim, lc ngi ta ch vic a c|i u l}u ra tr li
(T.G).
VANINKA
(18001801)
V{o nm cui cng ca triu Ho{ng Pn nht, ngha l{ v{o
khong nm th nht ca th k th XIX, ng h nh th Xanh Pie va
im bn gi chiu th mt |m kh| ng cng chng ca mi tng lp
bt u tp trung ti trc mt nh{ vin i tng b| tc Checmaylp,
cu t lnh mt thnh ph kh ln trong chnh ph Puntava. Nguyn
nhn li cun s t m ca khn gi, u tin l s chun b gia sn
cho mt cuc trng pht bng roi mt ngi n l gi chc v th co
cho vin i tng.
Khn gi khng phi ch i lu, v n bn gi ri, ngi ta thy
mt thanh nin khong 25, 26 tui mc binh phc h v quan, ngc y
hu}n chng xut hin trn bc g cao trc ca nh{ i tng.

Tc th ca m ra v khn gi trng thy phm nh}n i gia |m n

l, h b bt buc phi ra xem ly l{m gng. K thi h{nh thay ao
ph l{ tn |nh xe, c l ti hn quen ma roi nga tn l{ Ivng.
Phm nh}n l{ ngi khong ba mi s|u tui, r}u tc , thn hnh
trn mc tm thc. Nhn cp mt, ngi ta cng bit hn ngun gc Hy
Lp. Sau v mt t ra s hi, hn cn giu v tinh qu|i. Lc i gn n ni
x ti, phm nh}n ng li. Ivng li gn hn lt |o s mi k sc ang
ph trn vai hn. Li dng c hi , Ivng kh ni vi hn:
Grgoa ny, phi can m ln ch. - My bit m{y ~ ha vi tao th
no ri ch? Phm nhn van ni.
Khng phi l nhng c u }u y nh. M{y ng c hy vng
v{o y v tn v quan s gim st nhng c u, cn nhng c sau chng
ta s tm cch bp hn.
My phi cn thn, nht l{ u nhn ci roi y nh. - Grgoa , tao
s c gng. My khng hiu tao sao?
Than i! C ch.
Th no? - H v quan ln ting hi.
Bm quan, xong ri }y !
Bm quan - Grgoa ni mt cch ti nghip - xin h~y khoan ~ ! Ti
thy hnh nh ca s phng tiu th Vaninka ~ m th phi.
Vin s quan tr tui ngc mt nhn ln ni va ni, nhng khng
thy mt np ri ng y, anh khng nhn v{o ni nhng anh cng
mong n s m ra, anh ni:
qu , my nhm ri . V li c ch qu tc ca my c lin can
g n vic ny?

 Tha xin li ng - Grgoa li ni. - Nhng chnh v tiu th m{ ti b

mc ti ny... C th l tiu th s r lng thng n k ti t khn kh
ny... v...
Thi. - V quan ni vi mt ging c bit nh th ly lm tic l
Vaninka khng thy t lng lng. - Thi, th ri. Ta tin hnh
nhanh ln.
Ngay lp tc }y ! - Ivng |p ri quay li bo Grgoa. - Ny anh
bn, ~ n lc ri y.
Grgoa th d{i |nh tht mt ci, lic nhn ln cui cng ln ca s.
Sau khi thy tt c vn y nguyn nh c, hn mi chu nm sp xung
sn. Cng lc y, hai ngi n l kh|c m{ Ivng ~ chn gip vic hn
nm ly hai tay phm nhn ko thng ra ri tri hai c tay vo hai ci cc
t cch xa nhau, thnh ra trng hn nh hnh ch thp, ri ngi ta
buc mt ci xing vo c hn. Mi vic ~ xong xui. Trn pha ca s
khng thy c mt du hiu g c li cho phm nhn, cnh ca vn ng
im m, vin v quan gi tay ra hiu v h:
Tin h{nh i.
Ivng dn ngi ng ln trn c|c u ngn chn, quay trn ci roi
trn u ri bt thnh lnh h n xung, hn gi|ng v{o ngi Grgoa kho
n ni si roi qun v{o ngi phm nhn nhng ba vng nh mt con
rn v qut c|i mi nhn ca cn roi xung sn. Mc du ~ lng trc
nh vy, Grgoa cng phi tht ln mt ting v{ Ivng m mt.
Nghe ting tht , vin s quan lic mt nhn ln ca s, nhng c|nh
ca vn ng, anh quay li phm nh}n v{ m nh mt ci my:
Mt c|i roi ~ li ba vt ln trn vai Grgoa. Ivng li ly {, cng
kho lo nh ln u, si roi li qun ba vng v{o ngi phm nhn, ci
u roi cng khng phm v{o ngi. Grgoa tht ln mt ting th hai v
Ivng li m: hai. Ln n{y m|u cha te ra nhng ~ thy xut hin trn
mt da.

n n th ba, vi ba git m|u ~ bt ra. n n th t, m|u mi

tht s te ra. n th nm, mt vi git ~ bn v{o ngi vin s quan,
anh phi ly khn mi xoa ra lau mt. Ivng lin li dng c hi
m by, |ng l mi l su, v quan khng c nhn xt g.
n n th chn Ivng dng li thay si roi vi hy vng s gian
tr trt lt nh ln u, hn m mi mt |ng l l{ mi. Lc mt
ca s i din vi ca s tiu th Vaninka m ra, xut hin mt ngi
trc 45-48 tui mc binh phc i tng. ng h:
Thi ri.
V cnh ca s li ng li. Va thy c bng ngi xut hin trn
ca s, vin v quan lin quay v pha i tng ca mnh, tay tr|i
thng theo ng may ca ng qun, tay phi ln m v{ ng im lng
nh th trong lc i tng xut hin. Sau khi ca s ~ li ng, anh
nhc li nguyn vn c}u ca i tng. C|i roi ~ gi ln lin b ri xung
sn bn cnh phm nh}n. Ivng qun si roi vo cn v ni:
Grgoa, h~y c|m n quan ln i. Quan ln ~ tha cho m{y hai roi hn ci xung ci tri tay cho phm nhn ri ni thm - cng vi hai
roi tao ~ n gian cho m{y, nh th l my ch b c t|m, |ng l l{ mi
hai. Ny chng my, ci nt cho n tay kia.
Nhng Grgoa khn kh khng cn sc cm n ai na, hn gn
b ngt v qu| au n. Hai ngi n l phi xc nch hn ln du v,
Ivng vn i theo sau. Tuy vy lc v n cng, Grgoa quay li thy vin
v quan vn nhn theo mnh vi v thng hi, hn ni:
Tha ng Foo, ngh ng cm n quan ln h ti. Cn v tiu
th Vaninka - hn kh ni thm - C ti t cm n.
My lm bm ci g trong mm y? - Vin v quan gin d ku ln
v lm tng Grgoa e da mnh.
Khng , khng c g }u . - Ivng ni: - Tha ng Fo, n cm
n ng v ng ~ qu| b ti d bui trng pht n. N ni rng l mt
vinh d cho n. Ch c th thi !

i tng b| tc Checmaylp, sau khi ~ cai qun mt trong nhng

thnh ph quan trng nht ca Puntava, c Ho{ng Pn nht
triu v Xanh Ptecbua. ng chu ga vi mt c con gi. Con gi ng
c tha hng di sn ca m v gia ti, sc p v v tnh kh kiu
ngo na. B l dng di ca mt trong nhng i y ngi Tacta l mt
dn tc di s ch huy ca Jenjit th k th XIII ~ x}m chim nc
Nga. Do s ngu nhin ca nh mnh, nhng a v cao sang ca tiu th
Vaninka li cn c tng thm do s gio dc ca c na. Trong cc
mn hc, Vaninka c bit say sa mt mn. l{, nu ngi ta c th
ni, l mn khoa hc v a v ca c, do c hiu rt r v tnh hnh qu
tc v th lc ca tt c c|c gia nh qu tc, gia nh n{o hn, gia nh
n{o km gia nh c, c c th c ln m khng bao gi nhm tc v
ca tng dng h mt. Do c rt khinh mit nhng gia nh thp km.
Nhng ngi n l h hiu tnh nt tiu th Vaninka nh th nn h
chng ngha l g i vi c, h ch l nhng con vt c ru, cn km c
con ch, con nga ca c na.
Nm 17 tui, chng trnh hc tp ca c kt thc. B gio dy c
khng chu c thi tit khc nghit Ptecbua nn xin ngh vic. Cn
mt mnh Vaninka, c khng cn s gio dc no khc ngoi tnh yu m
qung ca ngi cha. Nh chng ta ~ bit, ng ch c mnh c, nn trong
tnh yu qu bu man r v khc nghit, ng coi c nh mt tp hp ca
tt c c|c c tnh hon ho nht ca con ngi.
Tnh hnh nh{ ng nh vy, bng nhin ng nhn c mt bc th
ca mt ngi bn hi th u vit trn ging bnh lc sp cht.
Sau khi bt ha vi Potenkin, b| tc Rmaylp thy s nghip ca
mnh n y phi b d v khng th ly li c nhng c }n ~ mt,
ng rt v hu cch Ptecbua bn trm dm. Ni au kh ln nht ca
ng l nh hng xu n tng lai s nghip ca a con trai c nht
l{ Fo. B| tc thy mnh sp phi li con mt mnh trn i khng
ni nng ta, ng trng vo tnh bn c vi i tng, y thc cho bn
ngi con trai ca mnh, mong rng bn l{ ngi c Pn nht tn
nhim, s xin cho con trai mnh mt chc s quan trong qu}n i. Vin i
tng lin vit th tr li ngay l ng sn s{ng coi con trai b| tc nh
chnh con ca mnh. Lc bc th n, b| tc ~ mt. Fo nhn

th v{ mang n n vi i tng cu mong c che ch. i tng

~ xin c vi Pn nht cho mt chc h s quan trong o qun ca
Xmnpki, cho nn ch mt ng{y sau khi n nh{ i tng, Fo ~ ra
i nhn nhim v.
Mc d ch nh{ i tng c mt ng{y, Fo cng c th gi
nhn thy tiu th Vaninka v{ mang theo trong lng mt k nim su sc.
Cn Vaninka, c chng thm n Fo, mt h s quan khng gia
sn, khng tng lai, c ngha g i vi c? C m mng n mt hong
t mnh c th tr thnh mt trong nhng b ln c th lc ln nht
nc Nga, hoc t ra thc hin c gic m nghn l mt m ca
c. Ch{ng thanh nin Fo chng c th ha hn c g.
Vi ngy sau bui gp g u tin y, Fo tr li cho t bit i
tng i theo n v sang chinh chin bn di s ch huy ca ph
Thng ch Xuvarp.
Ln ny, c th l do b qun phc lch s cng vi v p trai t
nhin ca ch{ng Fo, c th l{ do trc lc ra i, s ho hng v phn
khi trong hy vng ~ trang im thm cho Fo mt nh ho quang
th mng nn ~ lt c vo mt xanh ca tiu th. Vaninka ngc nhin
trc s thay i k l ca ch{ng thanh nin. Trc li ngh ca cha,
c chu h c a b{n tay cho k sp ra i. Fo khng cn d|m mong g
hn cho nn anh t mt u gi xung t nh trc mt mt b hong,
a hai b{n tay run run ca mnh ly bn tay trng ngn ca Vaninka
v{ d|m tho|ng lt mi trn ln da ngt ngo. Nhng mc d n hn
ht sc nh nhng, tiu th Vaninka cng rng mnh v c cm thy rn
ngi v mt bng ln. Do khi c va rt nhanh tay ra lm cho
Fo tng rng d ~ ht sc knh cn, mnh cng ~ l{m c thng
tn. Anh qu th mi, hai bn tay chp li, cp mt y lo }u ngc ln
nhn c lm cho Vaninka qun mt c t kiu, bn an i anh bng mt n
ci.
o qu}n c Fo tham gia i qua nc c, vt qua dy ni
Tyrn v{ v{o Vrn, nc ng{y 14 th|ng 4 nm 1799. Lp tc Xuvarp
bt lin lc vi tng Mlat v nm quyn ch huy c hai o qun.

Ng{y hm sau tng Chattel ngh m mt cuc trinh s|t, nhng

Xuvarp ngc nhin nhn ng v{ |p:
hiu qun th, ti khng bit cch no khc l tin ln v chin
u.
Trc }y Xuvarp ~ c ting tm ly lng, uy nghi, mnh lit,
khng bit mi, thn nhin, mt cuc sng gin d ca ngi Tartare,
chin u vi lng mnh lit ca ngi Cdc. ng l{ mt con ngi
tip tc chin cng ca tng Mlat i vi qun lnh ca nn Cng ha
~ nn lng v s bt lc do d ca Shr. V li o qun o - Nga, gm
trm ng{n ngi, ch c trc mt n hai mi chn n ba chc ngn
qun Php.
Xuvarp bt u, nh thng l, bng mt n sm st. Ngy 20
th|ng 4, ng n trc Cresia ang chng c mt cch tuyt vng. Sau
mt trn pho kch lu chng na gi, cng Peschria b ba ru ph v,
v{ s o{n Khngcxacp, trong c trung i ca Fo l{m nhim v
tin tiu ~ v{o c trong thnh ph xung phong ui theo qun lnh
n tr gm mt nghn hai trm ngi ang n|u trong th{nh.
i b phn qu}n i tin ln pha trc, chia l{m hai o qu}n vt
qua Oglie, mt o di s ch huy ca tng Rosemberg v pha
Bergame, v{ o kia di s ch huy ca tng Mlat tin n tn Srie.
Trong khi c|c o qun khc gm by t|m ng{n ngi ch huy do cc
tng Kaim v Hohenzolen, tin v Plaisance v Cromhne, bao vy tt c
mn tri sng Po. Vy m{ qu}n i \o Nga t|m mi nghn ngi trn
trn mt mt trn mi tm dm.
Trng thy qu}n ch ng gp ba qun mnh, Scherer va |nh va
li trn khp trn tuyn. Ph y cc cu trn sng Adda v khng hy vng
bo v c chng v di chuyn b ch huy v Milan, ch i tr li bc
th m{ ng ~ gi cho Hi ng chp chnh, trong ng th nhn bt
lc v xin t chc.
Nhng v ngi k tip ng n chm, v qun Xuvarp c tin mi,
tng Scherer lo s cho trch nhim ca mnh, bn trao chc ch huy vo

tay mt trong nhng s quan t{i gii nht ca mnh, l{ tng Moreau.
Li mt ln na tng Moreau chin u chng li cng nhng ngi
Nga y m ng s phi t trn v h.
S b nhim bt ng c tuyn b gia nhng ting h reo ca
c|c binh s, ngi m chin dch tuyt diu trn sng Rhin ~ l{m ni
danh l{ Fabius ngi Php, mi ngi u ln ting h: Moreau mun
nm! Mun nm v cu tinh ca qu}n i .
Nhng s nhit lit khng l{m cho Moreau qu|ng mt trn v tr
khip m ca mnh.
ng v{o trung t}m ch th}n bo v chic cu ~ c cng c
thm Caseano m{ u ca n c con sng {o Ritorto che ch vi
rt nhiu c pho, nhng v tr tin tiu x}y th{nh p ly.
Th ri rt thn trng cng nh dng cm, Moreau tm mi bin php
nu b tht bi s c ng rt lui v Anpennine v v b bin Gnes.
Mt trn b tr ca Moreau va xong th Xuvarp, con ngi khng
bit mt, ~ v{o Triveglio. ng thi vi s tin qun ca qu}n i Nga
|nh v{o th{nh ph cui cng n{y, Moreau c tin s u hng ca
Bergame v{ l}u {i ca ng. Ngy 25 thng 4 ng trng thy tin o ca
qu}n i ng minh.
Bui ti hm , Fo thuc s o{n ca tng Chastell, vit th
cho i tng Checmaylp:
Cui cng chng ti cng ~ trc mt qu}n i Php. Ngy mai s
m mt trn ln. Ti mai chu s l trung y hoc cht.
Hm sau, ngy 26 thng 4, t sng sm, i b|c ~ gm ln c|c u
trn tuyn. Cc pho th ca hong thn Bagration tn cng mt tri.
Tng Seckendorif, tch ri khi mt trn Triveglic, tin v Crma.
Hai mt tin cng u thu c nhng thng li khc hn nhau.
Cc pho th ca Bagration b y li v tn tht nng n. Cn

Seckendori, tri li, ui c qun Php ra khi Crma, v{ i trinh st

tin n tn cu Lodi.
Th l din ra mt trn chin u c lit gia qun Php v qun o.
Chnh l v cc cu chin binh ca Bonaparte, trong nhng trn chin u
u tin nc , ~ c thi quen khng th b c l{ |nh c|c thn
dn ca Ho{ng khp ni m{ h gp.
Cuc chin u cn tip din gn ba gi, trong thi gian hu qun
l{m c nhng chuyn phi thng. Cui cng, Mlat thy l{ qu}n ch
~ tho|t khi tay mnh v{ qu}n i ca mnh ~ mt mi sau mt trn dai
dng nh vy cn phi c ngh ngi, ng lin ra lnh cho ngng chin
u v dng li trn b tri ca Adda, ri qun tng chng trn cc lng
mc Imago, Gorgonloza v ca Cassano. Nh vy l lm ch c chin
trng, trn qu}n Ph|p mt hai ng{n nm trm cht, mt trm c i
b|c v{ hai mi sng phng lu n.
Bui ti, Xuvarp mi i tng Beker, ch huy hu qun Php ti d
ba n ti v hi ng ta ai l ngi ~ bt ng ta lm t binh. Beker tr
li l{ mt s quan tr tui u tin vo Pozzo. Lp tc Xuvarp tm
hiu s quan tr tui l{ ai? Mt lt sau ng nhn c b|o c|o, l{
chun y Fo Rmaylop. Fo mang n cho Xuvarp thanh gm
ca tng Beker. Xuvarp gi chng thanh nin li cng n vi t binh
ca chng.
Ng{y hm sau Fo vit th cho i tng:
Ch|u ~ gi c li ha, ch|u ~ l{ trung y v{ ng{i ph thng ch
Xuvarp ~ ngh vi Ho{ng thng Pn nht thng cho chu
Hu}n chng Xanh Vladimir.
n khi , tt c u tt p. Chng no cn li trn nhng cnh
ng ph nhiu ca nc , Xuvarp ch c vic tuyn dng lng dng
cm v tn tm ca c|c binh s ca mnh. Nhng tip sau l{ nhng con
ng khc nghit ca Lvantine, thy dng ln trc mt nhng ngn
ni quanh nm ph tuyt ca Xanh Gthard. Th l lng nhit tnh v
dng cm ngui dn v nhng linh cm m m tr{n y trong lng

nhng a con min Bc y. Nhng ting thm th bt ng lan khp trn

tuyn, ri bng nhin pha tin v dng li v tuyn b khng mun i xa
hn na. Fo ch huy mt trung i tha h m van ni qun lnh ca
anh tin ln h{ng u, ng bt chc cc bn. Qun lnh ca Fo
qung v kh xung t v nm xung bn cnh. Vo lc h t th|i
khng phc tng y, li c nhng ting th thm mi ni ln ng ui
o qun, chng tin dn n nh mt cn b~o. l{ Xuvarp ~ i t
ui ln u, i n }u cn phn nghch ni theo n y. Lc ng i ti
u hng qun, nhng ting th thm tr thnh nhng li nguyn ra.
Th l Xuvarp mng cho binh s mt trn nn th}n nhng nhng
ting ku Rt lui! Rt lui! vang ln |t c ting ni ca ng. ng lin cho
bt nhng a phn ng nht, |nh cho mt trn bng roi cho n khi
phi qu xung. Nhng nhng n trng tr khng hiu nghim hn
nhng li khuyn khch, nhng ting ku li tip tc. Xuvarp nhn thy
hng ht c nu khng dng vi bin php mnh m v bt ng. ng tin
n Fo v{ ni:
Trung y, h~y bn qui qu y y. Tp trung cho ti tm h s
li }y v{ {o cho ti mt ci h.
Fo ngc nhin, trng mt nhn ng tng ca mnh nh mun
mt li gii thch v mnh lnh k qui y. Vin tng ni tip:
H~y thi h{nh lnh ca ti.
Fo tu}n lnh, tm h s bt tay vo lm vic. Mi pht sau ci h
~ {o xong. To{n qu}n i tp trung th{nh vng trn trn sn hai tri
ni bn v ng, nh trn c|c bc ca mt h trng. H ht sc ngc
nhin.
Th ri Xuvarp xung nga, b gy thanh gm ca mnh vt vo
trong h, ri ln lt rt cc cu vai, c|c hu}n huy chng trn ngc v
nm ht xung h. Cui cng ng trn trung bc xung h nm ri h
to:

 Hy ph t ln ngi ti v b v tng ca cc anh li }y. C|c

anh khng cn l con ti na v ti khng cn l cha cc anh na. Ti ch
cn c vic cht!
Nhng cu k l y c tht ln bng mt ging mnh lit lm cho
o qu}n u nghe thy. Lp tc nhng lnh pho th Nga lao xung h,
va khc va n}ng ng tng ca h ln, va xin li v van ni ng dt
dn h ti qun th. Xuvarp ku ln:
By gi ta mi nhn ra cc con ca ta. No tin ln xng vo qun
th.
Khng phi l nhng ting ku, m l nhng ting tht |p li li ni
ca ch tng. Trong lc Xuvarp mc li qun o, nhng tn phn
nghch nht lt trn mt t ti hn chn ng. Th ri nhng cu vai li
c g{i ln vai v{ c|c hu}n chng li lp lnh trn ngc. ng ln nga,
theo sau l c o{n qu}n u ng thanh ni ln mt ting cht ch
khng chu b cha.
T cuc chin u li bt u. Trong ba ngy, mt ng{n nm trm
qun Php chn ng ba mi ng{n qu}n Nga. Xuvarp gm ln nh con
s t mc li v ng khng hiu g v vn mnh ca mnh. Sau cng sang
ngy th t, ng c tin tng Khngrsakiff l{ ngi ~ i trc ng v
ng phi ui kp, ~ b Molitor |nh thua, v{ Messana ~ ly li c
Zurich v{ ang chim ng a phn Glaris. Th l ng quyt nh khng
i theo thung lng Reuss na v vit th cho Khngrsakhngff v{
Jallachieh: Ti s n sa li khuyt im do cc ng gy ra. Hy gi
vng nh nhng bc tng thnh. C mi bc cc ng li l phi tr li
ti bng u c|c ng.
Xuvarp tin chc l k hoch ca mnh s th{nh cng, do khi ti b
h Klon Thal, ng c mt nhm i biu n thng thuyt buc Molitor
phi u hng v ~ b bao vy t pha.
Molitor tr li l ch hn ca Xuvarp vi c|c tng ~ khng thc
hin c v c|c tng ln lt ~ b thua trn v b y li n tn

Grisons. Ngc li, v Massna ~ tin n Muotra. Vy chnh Xuvarp b

mc vo gia hai gng km. Molitor yu cu Xuvarp phi h v kh.
Nghe thy cu tr li k d y, Xuvarp tng nh mnh ang nm
m. Nhng lc tnh li, ng hiu mi nguy nu c li trong nhng con
ng hm ny, ng lin lao v{o Molitor v{ c n tip bng li l.
Molitor lin ng ng hm li v cng vi mt ng{n nm trm qu}n,
ng chu ng c trong tm gi chng vi mi tm ngn qun Nga.
m n, Molitor rt khi Klon Thal v ti Linth bo v cc cu
Noefels v Mollis. Th l Xuvarp tr{n qu}n nh th|c xung Glaris v
Mitlodi. Ti }y ng mi bit l{ Molitor ~ ni ng: Jallachieh v{
Linsken ~ b |nh tan, Massana ang tin v Schwitz v{ tng
Rosemberg l{ ngi c giao nhim v bo v cu Muotra ~ b y li,
n ni by gi ng qu trong tnh trng nh Molitor ~ ni.
Khng c l thi gian rt lui, Xuvarp lao v{o c|c ng hm
Engi, Schwauden v Elm, vi v~ n ni phi b li thng binh v{ mt
phn c pho.
Do , tc gin v ~ b bi trn bi chnh nhng qun Cng ha m
ng ~ tuyn b trc ng s lm c. ng li thua trn cho qun o v
tuyn b ng s khng tin hnh vn lin minh trc khi nhn c
ch th ca Ho{ng m ng va bo co v s phn bi ca ng minh:
Tr li ca Pn nht l cho qun Nga rt v nc v bn thn
Xuvarp phi tht nhanh tr v Ptecbua, ni ang ch n cuc tr v
chin thng ca ng. Cng sc lnh ni rng Xuvarp s li hong
cung nhng ngy cn li ca i mnh v s xy dng cho ng mt l}u {i
trn mt qung trng Ptecbua.
Vy l{ Fo li sp c gp Vaninka.
Thng ch ~ kt thn vi anh. Khng ai bit c tnh bn ca
Xuvarp s dn n }u. ng ~ c Pn nht ban cho vinh d c
ngang hng vi mt chin s ng{y xa.
Nhng khng ai tin c Pn nht, tnh nt ngi l mt tng hp
nhng h{nh ng cc oan. Do khng l{m g mt lng ch m li c s

tht sng y. Lc v ti Riga, Xuvarp nhn c mt bc th ca mt c

vn ring, c ngha l{ nh}n danh ho{ng ~ dung tng cho qu}n lnh vi
phm lut ph|p. Ho{ng tc b ca ng tt c nhng vinh d m ng
~ c hng v cm khng c trnh din trc mt Ngi.
Mt tin nh vy l mt ting st i vi ngi cu chin binh ~ b
ch v nhng tht bi mi }y ging nh nhng cn ging bui ti lm
xm xt mt ngy huy hong. V th ng tp trung tt c c|c s quan ca
ng trn qung trng Riga, khc v t bit h nh mt ngi cha xa ri
gia nh. Ri sau khi ~ m hn c|c tng t, bt tay nhng ngi khc,
ng ni vnh bit h mt ln na. ng h t do i theo con ng ca
h m khng c ng v nhy ln mt chic xe trt. ng i sut m
ngy, b mt n th m{ l ra ng c c thng tin v{o. ng i ti
mt khu cch bit n nh mt ch|u g|i. Mi lm ng{y sau ng cht
y vi tri tim tan nt.
V pha Fo cng vy, cng v mt chuyn vi thng ch ca mnh,
cng nh ng i v{o Petecbua khng th b|o trc. Fo khng c
ngi thn th , v li cuc i anh ~ ho{n to{n ph thuc vo mt
ngi. Anh tin thng v b sng Nepki, gc ph l nh ca i tng.
Anh xung xe, lao vo trong sn, nhy chm ln cc bc thm, m ca
phng ngoi v bt ng ri v{o gia |m gia nh}n. Anh hi i tng
}u, ngi ta ch vo bung n, ng ang trong n cng vi tiu th.
Th l do mt phn ng k l, Fo cm thy i ch}n nh mun
qu xung, anh phi vn v{o tng khi ng vo lc sp c nhn
thy Vaninka. Nhng cng v{o lc c|nh ca bung m ra, Vaninka
xut hin. Trng thy chng thanh nin, c kh ku ln mt ting ri quay
li pha cha gi:
Cha i cha, anh Fo ~ v ka.
Fo {. }u?
i tng cng ku ln nh vy ri chy ra, dang rng hai cnh tay.
Fo ang c ch n, hoc di chn Vaninka hoc trn ngc
i tng. Anh hiu c l{ pht u tin phi dnh cho lng knh trng

v bit n, anh lin lao v{o c|nh tay ng gi{. L{m kh|c i ngha l{ th
nhn tnh yu ca mnh. Anh ~ c quyn th nhn cha trc khi bit
n c c chp thun hay khng?
Fo quay li, v{ cng nh ln trc, anh qu mt u gi xung
trc mt ngi p. Nhng ch mt l|t thi cng th gi cho c tiu
th kiu k y chn s}u trong |y lng mi xc ng m c va cm thy.
Mu hng trn m| c ~ bin mt, c tr li gi lnh nh mt bc tng
|, sn phm lc u do bm sinh v kt thc do gio dc. Fo hn b{n
tay c, b{n tay run run nhng gi| lnh. Fo cm thy nh tim mnh
ngng p v mnh sp cht.
i tng mi chng thanh nin ngi v{o b{n n.
Ba n, nh ngi ta cng bit, tin hnh trong cu chuyn v chin
dch nc ngoi, bt u t di mt tri nng bng ti nc v kt
thc trn nhng bng tuyt ti Thy S. V Ptecbua cha c b|o h{ng
ng{y ni ln nhng s vic khc vi nhng iu m{ Ho{ng cho
php ni, ngi ta bit rt r nhng thng li ca tng Xuvarp, nhng
khng bit c mt tri ca n. Fo k li nhng mu chuyn mt
cch va khim tn va thnh tht.
i tng rt ch n nhng cu chuyn ca Fo. Hai cu vai i
u ca anh, ngc anh y hu}n chng, chng t nhng chin tch ca
anh trong nhng cu chuyn anh k. Khi anh k xong, n lt i tng
biu dng nhng thnh tch ca Fo trong mt chin dch cha y
mt nm. Sau ng li ni thm rng hm sau ng s n tu vi Hong
cho b tr anh lm v quan hu cn ca ng.
Qu nhin, hm sau i tng v bo tin mng, ngh ca ng ~
c chp thun.
Mt hm, v{o lc hai ngi ch c mt mnh, Vaninka nhn thy
nhng c gng v ch ca anh thanh nin che giu ni lng mnh, c i
thng n anh, nhn thng vo anh ri hi:
Anh yu ti lm c phi khng?

 Xin li, xin li. - Fo ku ln v{ chp tay li.

Ti sao anh li xin li ti, Fo? Tnh yu ca anh khng trong sch
sao?
Vng, vng, vng! Tnh yu ca ti trong sch lm. N cng trong
sch bao nhiu th li khng hy vng by nhiu.
Ti sao li khng hy vng? Cha ti khng yu anh nh con sao?
i, tiu th ni g vy? Nu i tng bng lng ti th tiu th cng
bng lng ch?
Tri tim anh v dng di anh khng qu tc sao, anh Fo? Anh
khng giu, ng nh vy, nhng ti c tin cho c hai chng ta.
Vaninka! - Fo reo ln mng vui khn t.
C tiu th ch t mt c ch kiu k, Fo ni tip.
Xin li, ti phi lm g by gi? Xin tiu th c ra lnh. Trc mt
tiu th ti khng cn l tr na. Ti ch s mi h{nh ng ca ti li
lm pht lng ngi ti yu. Tiu th c ra lnh, ti xin chp hnh.
Vn m anh cn l{m trc tin l phi cu xin s tha thun ca
cha ti.
Vy l tiu th cho php ti l{m vic ch?
V}ng, nhng vi mt iu kin.
iu kin g? i, xin tiu th c cho bit.
l{ mc d cha ti tr li th n{o, anh cng khng c ni cho
cha ti bit l{ ti ~ bo anh n gp cha ti, l khng mt ai c bit
iu , l{ tt c mi ngi u khng bit c s th nhn ca ti i
vi anh. Cui cng l mc d xy ra vic g, anh cng khng c yu cu
ti gip g khc ngoi nhng li th nguyn ca ti.

Ni xong Vaninka i ra, ch{ng s quan li run ry xc ng gp

trm ln c, mc d c l ph n.
Cng ng{y hm , Fo xin php c gp i tng. i tng
tip anh vui v ci m nh mi khi, nhng khi mi nghe nhng cu ni
u tin ca anh, sc mt ng ~ sa sm xung. Tuy nhin, trc mi tnh
ch}n th{nh, say m v bn vng ca ch{ng thanh nin i vi con gi
mnh, khi chng ni chnh mi tnh ~ l{ ng lc thc y nhng
h{nh ng dng cm ca chng m nhng h{nh ng ng ~ phi
nhiu ln khen ngi, ng gi tay ra cho ch{ng v{ cng xc ng nh
ch{ng. ng ni trong khi ch{ng i vng, ng khng bit ~ c mi tnh
v{ cng khng nhn thy mt du hiu g con g|i ng. ng ~ nhn li
lm mi cho Ho{ng g Vainka cho con trai mt ng c vn c bit.
iu c nht m ng yu cu l khng lm ng phi xa con gi mnh
trc khi c mi tm tui. Vy l Vaninka ch cn li vi cha c nm
thng na.
Vn khng cn i |p l{m sao c na. nc Nga, mun
ca Ho{ng l mt mnh lnh; mt khi n ~ ni ra, khng g c th
cng li c. Vy l s khc t y lm cho b mt chng thanh nin
l r v tht vng l{m i tng phi xc ng v ni au kh thm lng
v nhn nhc y. ng dang rng hai cnh tay cho chng, chng lao mnh
v{o y v khc nc n. Ri i tng hi v tnh hnh con g|i mnh. Nh
~ ha, Fo tr li l{ Vaninka cha bit g, anh tin hnh vic l do mt
mnh anh. Thy vy ng cng yn t}m i cht v ng lo ngi l{ ~ l{m
cho hai ngi phi au kh.
Bui ti hm , Vaninka ang nh xung bung n ung tr{, ~ thy
ngi hu mang ln, bo vi c l{ i tng kh ~ lui v bung ring.
Vaninka hi thm my cu v tnh hnh sc khe ca cha mnh. Sau khi
c bit l khng c triu chng g |ng lo ngi, c bo ngi hu n
bo co vi ng l nu ng cn g xin c ni, c sn sng chp hnh mi
mnh lnh ca ng. i tng cho ngi tr li con gi l lc ny ng ch
cn c yn tnh ngh ngi. Lc ngi hu ~ rt lui ri, Vaninka bo
vi Anutka, ngi ch em cng h vi c, lc ny l hu bung ring ca
c, theo di xem lc n{o ch{ng Fo v th bo c bit.

Mi mt gi m c|nh ca l}u {i m ra, Fo bc xung xe

trt tuyt v{ i ngay v bung ring. Na m anh nghe c ting g ca,
anh ngc nhin dy m ca, l{ Anutka n bo tin l c ch ang i
chng bung ring. Tht l mt vic anh khng dm ng ti, anh vi
v{ng n ngay.
Anh thy Vaninka ang ngi v mc mt o cnh di trng, c xanh
xao hn ng{y thng. Fo dng li ca bung v tng trng thy
mt bc tng v n.
Anh v{o }y! - Vaninka ni vi mt ging khng th phn bit c
l c cht xc ng no hay khng.
Fo tin li gn nh c mt sc ht cc mnh.
Anutka ng ca li sau lng anh.
Th no? - Vaninka hi. - B ti tr li ra sao?
Fo lin k li s vic ~ xy ra, c thiu n ngi nghe vi v thn
nhin.
By gi nh ca anh th no? - Vaninka hi tip cng vn vi
ging gi lnh nh nhng cu hi khc.
C hi nh ca ti , Vaninka? C cn mun ti lm g, v ti cn
c g m lm na? Nu khng phi l{, khi ph lng tt ca ngi
~ bo tr ti, bng mt hnh ng hn nht v b i n{o , l{ ct khi
Ptecbua n{y v{ i b xc mt ni x xnh n{o ca nc Nga?
Anh in y ?
Vy th tiu th ch bo cho ti i, ti khng phi l n l ca tiu
th hay sao?
Anh phi li.
li?

 Phi. Ch c {n b hay tr con mi chu thua ngay hip u. Mt

ngi {n ng, nu xng |ng vi danh ngha th phi tut gm ra.
Tut gm ra chng ai? Chng li cha tiu th {? Khng i no.
Ai bo anh chng li cha ti? Chnh v phi chng li nhng bin c
ca cuc i m chng ta phi c quyt. Nhng con ngi tm thng
khng ch huy c nhng bin c , ngc li cn b chng cun theo.
Trc mt cha ti, anh phi lm ra v chng li tnh yu ca anh v lm
ch c n. Cn ti xem nh khng bit g v chuyn , ngi ta s
khng nghi ng g ti. Ti s yu cu ko d{i thm hai nm na v ti s
c chp thun. Bit bao bin c s xy ra trong hai nm y, ai l{ ngi
bit c nhng iu g? Ho{ng c th bng h{, ngi con trai gn
ghp cho ti c th cht, cha ti c th... Cu Thng bo h cho cha
ti, cha ti c th mt...
Nhng nu ngi ta c p tiu th?
Nu ngi ta c p ti ? - Vaninka ngt li v m c bng ng
ri tr li bnh thng, ai l{ ngi p ti c iu g? Cha ti qu yu
ti khng bao gi n lm th. Ho{ng th bn trm cng nghn vic
Hong cung, cn th gi }u m{ gieo rc au thng cho k khc. V li
bao gi ti cng cn c mt ngun cui cng na, khi no cc ngun khc
u cn c, nc sng Nva chy c|ch }y ba trm bc, nc sng y
su lm.
Chnh vi ngy, sau cuc hi {m ban m y trong bung ring tiu
th Vaninka m{ xy ra cuc x pht bng roi chng ti ~ ni u cu
chuyn. Phm nhn l Grgoa, ch v phm mt li nh vi tiu th, tiu
th ~ m|ch vi cha c.
Fo vi chc v v quan hu cn ~ ch huy cuc trng pht .
Anh ~ khng ch n nhng li e da ca phm nhn lc tan cuc.
Tn x{ ch Ivng sau khi ~ ng vai ao ph, by gi li ng vai thy
thuc. Hn p ln hai vai rch tht ca nn nhn nhng mu vi tm
nc mui n chng ln so. Grgoa phi nm bnh x mt ba ngy.
Trong ba ng{y hn quay trong u c nhng mu k bo th. Ri

ba ngy sau vt thng khi, hn li tip tc i l{m vic. Mi ngi ~

qun s vic va xy ra, tr hn. Nu hn l mt ngi Nga chnh cng,
hn cng c th qun v hnh pht . Nhng nh chng ti ~ ni, hn
c dng mu Hy Lp trong tim nn gi mi th lu trong c.
Mc d Grgoa ch l n l, nhng nhim v ca hn li rt gn gi vi
i tng nn dn dn hn tr nn thn thit vi i tng hn nhng
n l khc. V li, trn khp c|c nc trn th gii, ngi th co bao gi
cng c s u ~i ca khch. V vy Grgoa do ngh nghip, c
hng nhng c quyn ca i tng qua cc bui c ni chuyn gn
gi h{ng ng{y vi ng.
Mt hm, v phi i d mt cuc duyt binh, i tng cho gi Grgoa
n co r}u trc lc tri s|ng. Trong khi li dao ang lt nh ln m
i tng, cu chuyn n ra ri v{o anh ch{ng thanh nin Fo. Grgoa
rt khen ngi anh. i tng trong bng thm ngh n cuc hnh pht
hm n{o do v s quan tr tui ch huy, bn hi hn ngoi nhng c tnh
t n mc hon ho ca Fo m{ hn ht lng ca ngi, hn c thy
anh c khuyt im g khng, d l rt nh.
Grgoa |p, ngo{i tnh kiu ngo ra, hn cho Fo l{ mt thanh nin
hon ho.
Tnh kiu ngo? - i tng ngc nhin - l{ mt tnh xu m ti
cho l anh y khng th c c.
Bm quan ln, con phi ni l lng tham vng th ng hn.
Th no, tham vng {? Nhng t khi anh y vo nhn nhim v
}y, tao khng nhn thy c g l tham vng c. V sau khi lp c nhiu
chin cng trong chin dch va qua, anh y c kh nng v{o Ho{ng cung
y ch!
i, bm quan ln: - Grgoa mm ci mt cch nh, c nhiu loi
tham vng ch ! Ngi ny tham vng mt v tr cao sang, ngi kia
mt mi quan h lng danh. Ngi ny mun t lc c|nh sinh, ngi kia
li thch dng v lm bc thang danh vng. V th l h ngc mt nhn
ln cao m{ |ng l ra khng c php.

 M{y nh ni g th? - i tng ku ln, ng ~ bt u hiu hn

mun i n }u.
Bm quan ln, con mun ni l c nhiu ngi c i x rt tt
}m ra qun mt v tr ca mnh li i c vng mt v tr cao sang hn
mc d h ~ c mt a v trn u ca h ri.
Ny Grgoa, my li sp hc u vo mt vic xng by ri y! My
m mun ln |n ngi ta v{ cho tao tin th my phi c bng chng
y y.
Ly thnh Bazin. Nu khng phi l s thc con }u d|m ni l|o !
c! My c khng khng l{ cu Fo m con g|i tao ch g!
i, bm quan ln! Con }u d|m nu tn tiu th Vaninka. M{ chnh
quan ln ni ln y !
Nhng nh ca m{y l{ nh th ch g? C ni tht
Bm, qu c th .
V theo my th con gi tao cng ng ch g?
Bm, con lo cho tiu th v{ cho quan ln lm.
C|i g ~ l{m cho m{y tin l{ nh th? C ni tht i.
Trc ht l{ ng Fo khng l mt c hi no m khng ni
chuyn vi tiu th.
cng trong mt nh, my li mun ng y phi tr|nh i sao?
Lc tiu th v mun v tnh c ng Fo khng phi i hu quan
ln th mc d vo gi no ng y cng c }y a tay cho tiu th,
gip tiu th xung xe.
Fo i tao, l{ nhim v ca ng y. - i tng ni v bt u
cho rng Grgoa ch da trn nhng b ngoi hi ht m nghi ng - ng

y i tao v bt c gi n{o trong ng{y hay m, tao v lc n{o l{ cng c

th c vic giao cho.
Bm quan ln, khng c ng{y n{o l{ Fo khng v{o bung tiu
th Vaninka, mc d khng phi l mt thi quen, mt n hu c
ban cho mt thanh nin trong ngi nh{ nh nh{ quan ln.
Thng thng th chnh tao ~ sai ng y vo.
Bm vng, vo ban ngy ! Nhng cn... ban m th sao?
Ban m! i tng ku ln v{ ng pht dy, mt t|i mt n ni
ng phi da vo mt ci bn mi ng vng.
Bm quan ln v}ng, ban m ! - Grgoa bnh tnh |p. V{ v con ~
bt u ni ln mt vic xu, nh quan ln ~ ni, con phi ni cho y
. V li d con c phi chu mt hnh pht mi gh gm hn ln trc,
con cng khng th cho ngi ta la di c mi mt ng ch nhn
c nh quan ln.
Ny, thng n l kia. My phi liu hn v li ni ca m{y y. Tao
hiu ci dng ging ca my lm. Nu ch v mun bo th m my kt ti
ngi ta, khng c bng chng c th chnh xc v tch cc na th my
s b trng tr nh mt k phn bi y.
Con xin vui lng.
M{y ~ trng thy Fo v{o bung con g|i tao lc ban m c phi
khng?
Con khng ni rng con ~ trng thy ng y vo, m l con ~
trng thy ng y i ra.
Bao gi?
C|ch }y mi lm pht ! Lc con i ln ch quan ln.
My ni lo. - i tng ht v{ gi qu m ln g vo mt Grgoa.

 Bm quan ln. - Grgoa |p li - Nh th ny th khng phi l giao

c ca chng ta ! Con s ch b trng pht khi n{o con khng c y
chng c.
Th chng c ca m{y }u?
Con ~ tha vi quan ln ri y !
My hy vng rng tao tin vo li ni ca my sao?
Khng }u ! Nhng con hy vng rng quan ln s tin vo cp mt
ca quan ln.
Nh th no?
Khi n{o ng Fo c trong bung tiu th lc ban m, con s n
tm quan ln, v th l quan ln c th t suy xt con c ni lo khng?
Nhng cho n lc ny mi iu kin ca s vic con ~ trnh quan ln,
mi thua thit u v pha con c.
Th l th no?
Vng ! Ngha l{ nu con khng c chng c c th, con s b x ti
nh mt tn phn bi, con vui lng nh vy. Nhng nu con c th con
c li g?
Mt nghn rp v t do ca mi.
Bm quan ln, th l tha thun i bn. Con mong rng trc tm
ngy con s c quan ln minh x cho con hn bui hm nay.
Ni xong Grgoa thu xp dao ko v{ i ra, li v i tng lo lng
mt tai ha ln sp ln u.
Bt u t lc y, i tng nghe ngng tng cu, nghin cu tng c
ch trao i gia Vaninka v{ Fo trc mt ng, nhng khng thy g
c th x|c minh c ni lo u ca ng. Tri li Vaninka c v d dt v
lnh nht hn bao gi ht.

T|m ng{y tri qua nh vy. Trong m th tm rng ngy th chn,

vo qung hai gi s|ng, c ngi g ca bung i tng, l{ Grgoa.
Hn ni:
Nu ngay by gi quan ln vo bung tiu th s bt gp Fo
trong .
i tng t|i ngi, mc qun o vo, khng ni mt cu, lng l i
theo Grgoa n tn ca bung con g|i. n , ng khot tay ra hiu cho
tn theo di ~ t c|o rt lui. Nhng |ng l phi i khi ni , hn li
np vo mt gc nh.
Lc i tng tng ch cn mt mnh, ng g ca ln th nht, thy
tt c u im ng, s im ng cha th ni ln iu g v Vaninka c th
ang ng. ng g ln th hai v thy mt ging con gi hi rt bnh tnh.
Ai ?
Cha }y. - i tng ln ting ging cm ng.
Anutka! - C gi gi ngi ch em ng gian bn. - Dy m ca cho
cha ti. Xin cha tha li cho. Anutka cn phi mc qun o, ch mt lt thi
!
i tng bnh tnh ch i v ng nhn thy khng c g l bi ri
trong ging ni ca con gi mnh v ng hy vng l Grgoa lm.
Mt lt sau ca m ra v{ i tng bc vo v nhn rt lu xung
quanh ng. Trong gian th nht chng c ai khc ngoi Vaninka vn ang
nm, c th l{ c xanh hn thng ng{y nhng ho{n to{n bnh tnh. C
ct ting hi.
Lm sao m con c dim phc c cha ti thm v{o gi ny th?
Cha mun ni vi con v mt vn h trng, mc d vo gi ny
cha ngh rng con cng khng o|n cha ~ l{m con mt ng.

 Con g|i cha lc n{o cng vui sng c n tip cha vo bt c

gi no!
i tng li nhn xung quanh mt ln na, ng thy rng khng th
c mt ngi {n ng np kn c trong gian bung th nht ny.
Nhng cn gian th hai.
Con xin nghe cha }y: - Vaninka ni sau mt pht im lng.
c, nhng ch c mt mnh hai cha con ta thi ch? Ngi ngoi
khng th c nghe cu chuyn quan trng ny.
Ch c Anutka thi m{ cha cng bit l ch em vi con.
Cng khng c.
i tng va ni va cm ly mt cy nn ang ch|y tin sang gian
bung bn cnh, gian ny nh hn gian ca con gi. ng ni:
Anutka, ra ngo{i h{nh lang canh khng cho ai n ca phng.
Ni xong ng a cp mt soi mi nhn xung quanh, nhng ngo{i
Anutka khng cn ai khc.
Anutka ra ngoi ri, i tng li nhn xung quanh mt ln na ri
mi tr li gian ca con gi v ngi xung ch}n ging. ng a tay cho
con, Vaninka nm ly khng cht lng l.
Cha c mt vic quan trng mun ni vi con.
Vic g th, tha cha?
Con sp mi tm tui ri, l{ tui m nhng c gi Nga qu tc
thng ly chng.
i tng ngng li mt l|t thm d xem c}u ni t|c ng nh
th n{o n Vaninka. Nhng b{n tay c vn nh thng trong bn tay
ng, ng ni tip:

 Cha ~ ha hn cho con t mt nm nay ri.

Con c th bit c l vi ai khng? - Vaninka lnh lng hi.
Vi con trai ng c vn hin nay, con thy th no.
Con thy ngi ta ni anh y l mt ch{ng trai cao thng v{ c t
c|ch, nhng con khng th c kin no khc ngoi kin ca mi
ngi.
Vy l con khng chng li cha ch?
Tha khng ! Nhng con ch xin cha ban n cho con mt iu.
iu g vy?
Con khng mun ly chng trc tui hai mi.
V sao?
Con ~ c li nguyn.
Nhng nu c nhng bin c cn thit phi dt b li nguyn
tin hnh l th{nh hn th con ngh sao?
Bin c no ?
Fo yu con. - i tng ni v nhn chm chp vo con gi.
Con bit ri. C gi tr li thn nhin nh khng lin can g n
mnh.
Con bit ri ? - i tng ku ln.
Vng, anh y ~ ni vi con.
Bao gi?
Hm qua !

 Con tr li th no?
Anh y phi b i ra khi ni }y.
N c bng lng khng?
Tha cha c !
Bao gi n i?
Anh y i ri !
Nhng n va gp cha lc mi gi ti kia m?
Cn con, anh y vnh bit con lc na m.
A! - i tng ni v lc ny ng mi th c y lng ngc. - Con
l mt a con xng |ng. Vaninka, cha chp thun ngh ca con,
ngha l{ hai nm na. Nhng con nn nh rng chnh Ho{ng l{ ngi
quyt nh cuc hn nhn ny.
Tha cha, xin cha hiu cho con, con l{ a con gi bit vng li th
khng th l mt ngi dn phn ng c.
Tt lm, con gi yu ca cha ! Vy l{ tn Fo ti nghip n ~ th
ht vi con ri.
Vng ! - Con ~ bit, trc tin l n ni vi cha? - Vng !
Vy l qua n m con bit c con ~ ha hn ri? - Vng !
V{ n ~ ng b i! N l{ mt thanh nin tt v{ cao thng. N i
n }u cha cng s bo tr cho n. i! Gi| m{ cha cha nhn li, cha yu
n qu! V nu con khng ch n, c th cha s g con cho n.
Th cha khng th ly li c li ha ? - Khng th c.
Vy th iu g cn n, c mc n, cha ! - Con phi ni nh th
mi c. - i tng va ni va ci xung hn con. - Tm bit con, cha

khng hi con c yu n khng. C hai c|c con u ~ l{m trn bn phn,

cha khng i hi g hn.
Ni xong ng ng dy v{ i ra. Anutka vn ng ngoi hnh lang,
ng ra hiu cho vo bung ri tip tc bc i. V n bung ring, ng
thy Grgoa ng ca bung. Hn hi:
Bm quan ln, th no ?
My va ng v{ va sai. F yu con g|i tao thc, nhng tiu
th khng yu hn. Hn vo bung tiu th lc mi mt gi m,
nhng ~ ra i lc mi hai gi, v{ ra i vnh vin. Thi, d sao tao cng
cho m{y c cuc, ng{y mai n m{ lnh thng.
Grgoa ra v lng y kinh ngc.
Trong lc Anutka v{o bung ng cht ca li. Lp tc Vaninka
chm dy lao khi ging ng v{ n gn ca bung gh tai lng nghe
ting nhng bc chn ca cha mnh i xa dn. Khi khng cn nghe thy
g na, c lin chy vo gian bung Anutka v lp tc hai ngi ph n
cng nhau bi ng qun |o ~ b nm vo trong khung ca s, di
ng qun o l mt ci hm ln c l xo, Anutka n vo mt ci khuy,
Vaninka nng np hm ln. C hai c ng thanh r ln mt ting, hm
qun |o ~ tr th{nh quan t{i, ch{ng s quan tr tui ~ b cht ngt
trong .
Hai c hy vng chng ch mi b ngt. Anutka ly nc l t vo mt.
Vaninka cho ngi thuc mui, tt c u khng tc dng. Trong thi gian
ni chuyn qu lu gia hai cha con, Fo khng th tho|t ra c v
np hm b l xo kha li, ch{ng ~ b thiu khng kh v cht ngt.
Trong trng hp ny tht l khng khip, hai c gi trong bung
vi mt x|c ngi con trai. Anutka ~ vin tng n x s Xibri. Cn
Vaninka thc tnh m ni, ch nhn vo mt Fo. C hai c u tuyt
vng.
Tuy nhin ni tuyt vng ca c hu ch k hn ca c ch, Anutka
lin tm ra c mt li thot cho c hai, c reo ln:

 Tha c ch, chng ta c li thot ri! Vaninka ngng u ln v

nhn c hu vi cp mt m l:
Thot. Chng ta c th, nhng cn ch{ng? - Xin tiu th h~y nghe
em, tnh cnh ca tiu th lc n{y tht l khng khip. V}ng, ng l{ nh
th. Tai ha tht l to ln v em xin th tht l n cn c th to ln hn
nhiu na. Tnh cnh ca tiu th cn c th khng khip hn na nu
i tng bit c tt c.
Tao cn g no? Lc ny tao phi khc chng cho thu t tri!
V}ng, nhng thu c t tri th danh d ca tiu th cn }u
na. Ngy mai bn n l, ngy kia c Ptecbua s bit l c mt chng trai
cht trong bung tiu th. Xin tiu th h~y ngh li, danh d ca tiu
th tc danh d ca ng nh, ca gia nh tiu th.
M{y ni cng c l! Vy phi lm sao by gi?
Tiu th c bit Ivng l{ anh rut ca em khng?
C.
Ta cn phi ni cho anh y bit.
M{y ngh th ? - Vaninka ku ln. - Tit l vi mt ngi {n ng
? Mt ngi g, mt tn n l ?
Tn n l cng thp hn bao nhiu, cng gi c b mt by nhiu,
v hn s c hng nhiu nu hn bit gi.
Anh my ch l mt thng say ru: - Vaninka ni va s st ln
khinh b.
V}ng, ng th! Nhng chng ta tm }u ra ngi t t giao cho
lm vic ny? Anh em c nghin ru, nhng cha bng nhiu tn khc,
vy khng |ng s bng nhng tn khc v bng bt c tn no khc! V
li, trong tnh cnh ca chng ta hin nay cng phi bit liu mt cht
ch!

 M{y ni nghe c. - Vaninka |p v{ dn dn ly li c lng c

quyt vn c v{ tng ln n mc nguy him. - Vy i gi anh m{y n
}y.
Sng nay chng ta chng l{m g c }u. - Anutka va ni va vn
mn ca s ln. - Tri ~ hng sng ri.
Nhng cn x|c ch{ng, ta l{m th n{o c?
N ~ np kn c }u, c nn nguyn n y c ngy hm
nay. Bui ti, lc c i d d hi trong triu, anh em s n mang n i.
Phi y, phi y. - Vaninka lm bm vi mt ging l lng. - Ti
nay ta s n d hi, ngi ta s khng nghi ng g c. i, ly Cha.
Xin tiu th gip em vi, mnh em khng sc }u.
Vaninka t|i xanh i mt cch khip m. Nhng do nguy him thc
gic, c cng quyt li gn x|c ngi yu xc hai bn vai ln, cn
Anutka khing hai ch}n, t n vo trong hm. Lp tc Anutka y np
v kha li, cha
kha eo v{o ngc. Ri c hai c li nm ng qun o ln trn np
hm.
Mt tri ~ ln cao m{ Vaninka vn khng sao nhm mt c.
Nhng n ba n tra c vn c phi xung bung n cha c khi
nghi ng. Sc mt c ch t|i xanh nh ngi va nm m chui ln. i
tng cho v nguyn nh}n mnh ~ l{m con mt ng.
Mt iu may mn k l ~ xi c ni Fo ~ b i, v i tng
khng nhng khng ngc nhin v s vng mt ca vin v quan hu cn,
m s vng mt ca anh li cn xc minh li ni ca con g|i ng l{ ng.
c l do cho s vng mt y, ng tuyn b ~ ph|i anh i l{m nhim
v xa. Cn Vaninka li ngo{i cho m~i n lc sp i mi vo bung
mnh trang im. T|m ng{y trc }y c ~ cng Fo d d hi
trong triu.

Sau khi trang im xong, c bo Anutka kha ca bung li, v c

mun nhn thy ln cui cng ngi tnh ca mnh. Anutka tun lnh v
Vaninka tr|n y hoa, ngc y kim cng ngc qu, nhng di tt c
c|c c|i , c ch l mt pho tng gi lnh. C tin ln vi nhng bc i
ca con ma ti gian bung cnh. Anutka li m np hm ln. Khng mt
git nc mt, khng mt ting th d{i, nhng vi mt nim lng thinh
su xa v v tri ca tuyt vng, Vaninka ci xung mt ngi yu, tho
ly chic nhn thng ca ch{ng eo v{o ngn tay mnh gia hai chic
nhn tuyt diu, ri hn ln trn chng v lm bm:
Vnh bit chng cha ci ca em!
Mt lt sau Anutka nhn thy c xe ch i tng v con gi ra khi
cng l}u {i. C i na gi na ri mi d|m i xung tm Ivng. C gp
anh c ang ngi ung ru cng vi Grgoa. Grgoa ~ c i tng
thng cho mt ngn rp v tr li t do. May thay hai ngi ch mi bt
u ba chn, u c Ivng cn tnh to lm nn Anutka khng cn lo
ngi g.
Ivng i theo em g|i ln phng c ch. n }y c mi ni ht vi anh
mnh v s rng lng ca c ch vi nhng ai trung thnh vi c ch.
Mt vi ngm ru m{ Ivng ~ ung trc lm cho hn sn sng t lng
bit n. Li ni ca Ivng t ra ho{n to{n v{ y lm cho Anutka
khng cn lng l g na, c m np hm ra cho Ivng thy xc cht ca
Fo.
Trc s xut hin bt ng v khng khip y, Ivng lng ngi i
mt lc, nhng ri hn tnh ton mnh s nhn c bao nhiu tin, bao
nhiu th vui t iu b mt ny. Hn lin th vi nhng li th thing
ling nht l khng bao gi phn li c ch, hn nguyn lm mt tch xc
cht nh Anutka mong mun.
Vn tht l d d{ng. |ng l quay li ung ru vi Grgoa cng
my a bn, Ivng i chun b mt xe trt tuyt, cht ln trn y rm,
giu di |y mt ci thung st, dt xe ln ca nh{ v{ sau khi ~ kim
sot khng b ai theo di, hn vo vc xc cht ra giu v{o trong ng
rm; tro ln trn, ra m ca l}u {i, cho xe i dc ph Nepki ri y xe

n b sng Nva, dng xe trn mt sng ng bng, rt thung ra khot

mt l trn mt bng. Sau khi ~ lc ti o xc cht ly ra c mt t
tin, hn y n xung h, u xung trc, cho dng sng Nva cun i
ra vnh Phn Lan. Cng vic hn l{m c bng m che ph, ch mt gi
na bng tuyt s lp y h v khng cn du vt g na. Xong }u y
Ivng ung dung tr v l}u {i.
Na m hai cha con Vaninka v nh. C gp Anutka trong phng
ngo{i. Anutka i c ci o khoc. Va cho ci o, Vaninka va a
mt d hi. C hu gt u t du hiu mi vic ~ xong xui.
Vaninka th nh mi c ngi ta nhc cho mt tr|i ni ang
ln ngc mnh. C v bung, sau khi ca bung ~ ng li, c git hoa
trn trn v cc vng ngc trn c, c ly ko ct chic cocx ~ l{m c
nght th, ri c nm ln ra ging v khc nc n.
Cn th nht qua i, Vaninka cu kinh. C qu mt gi. Ri v c hu
nn n qu|, c i nm.
Anutka c giao nhim v thng cho anh. Nu a mt lc mt
mn tin kh ln cho k n l s l{m cho ngi ta phi , do
Anutka bo vi Ivng khi n{o cn n tin c n hi.
Sau khi c t do, Grgoa mang s tin nghn rp ra kinh doanh
kim li. Hn tu mt qu|n n nh pha bn kia sng. Nh ti kho lo
v quen bit nhiu Ptecbua, hn bt u kh gi v t lu sau qun tr
nh tr th{nh Tim n c nhiu ngi bit n. Mt ngi khc
n thay th Fo hu cn i tng v tt c li tr li bnh thng
trong l}u {i b| tc i tng Chcmaylp.
Hai th|ng nh vy tri qua, khng mt ai nghi ng v s vic ~ xy
ra. Bng mt bui s|ng, i tng cho i con g|i n bung ng.
Vaninka git mnh s hi, v t c|i m khng khip y, c|i g cng c th
lm c s h~i c.
i tng ch c mt mnh, nhng tho|ng nhn qua c cng bit l
khng c g |ng lo ngi. Vi v bnh tnh thng ngy, Vaninka li gn
cha, ci u a tr|n cho cha hn.

i tng ra hiu cho con gi ngi xung v{ a cho xem mt bc

th ~ m rng. Ngc nhin c nhn cha mt lc ri mi quay xung nhn
bc th, n ni v ci cht ca mt ngi {n ng m{ c ~ ha hn, b
cht trong mt trn u kim.
i tng theo di nh hng ca bc th trn nt mt con gi. Mc
d mnh m i vi bn th}n, nhng bit bao ngh mung lung, bit bao
ni luyn tic au thng, bit bao hi hn ng cay n xm chim lng
c khi bit rng mnh ~ c t do, lm cho c khng th no che giu
c mi xc ng. Thy vy i tng li cho l do tnh yu ca con gi
i vi thanh nin Fo, ng mm ci ni:
Thi, th l cha thy mi vic u tt lnh c!
Cha ni th l th no ?
Tt nhin l th. Phi chng Fo phi xa con v yu con?
Vng, - Vaninka kh th tho.
Nu vy by gi n c th tr li c ch sao.
Vaninka cm bt, mt m trng trng, cp mi run run, mt lc sau
mi ni c:
Tr li...
Phi, tr li! - i tng mm ci ni tip. - Hoc l chng ta gp
s chng lnh, hoc l{ chng ta tm c trong nh ny k no bit Fo
hin ang }u. Con tm hiu xem, Vaninka. Ni cho cha bit n hin
}u, cha s m nhim phn cn li.
Chng ai c th bit c hin chng }u. - Vaninka ni ging m
u - Khng ai c th bit c, tr... Thng . Vng ch c Thng .
Th no! - i tng ku ln. - T ngy n b i, khng c th t tin
tc g v ?

Vaninka lc u, c cm thy tim mnh tht li nn khng ni c

nn li.
Cng ng{y hm , i tng tu ln vi Ho{ng , k cho Ngi
nghe mi tnh Fo vi con g|i mnh, nay v ngi ha hn th nht ~
cht ri, xin c php cho con gi ty la chn. Ho{ng chp thun.
Thy Ho{ng ang trong lc d di, ng li tu xin thm mt vic na.
ng tu rng t hai th|ng nay Fo mt tch, tt c mi ngi, k c con
g|i ng cng khng bit chng hin ang }u, ng ngh cho ngi i
tm kim. Lp tc Ho{ng cho vi ng thanh tra mt th|m n v ban
nhng ch th cn thit.
Su tun l tri qua khng em li kt qu g.
T ng{y c c bc th v ci cht ca ngi ~ ha hn, Vaninka
bun b u su hn bao gi ht. i khi i tng mun em li cho con
gi mt vi hy vng, c ch lc u v{ rt lui. i tng thi khng ni
n Fo na.
Nhng trong nh th khng th nh th c, Fo c bn gia
nhn yu mn, ch tr c Grgoa, khng mt ai mun chng gp phi iu
chng lnh. Do t khi ngi ta bit ch{ng khng c i tng phi
i l{m nhim v m li mt tch l ngun ti v tn ca nhng cuc
bn tn ngoi phng, trong bp v trong chung nga.
Cn mt ni na ngi ta rt quan t}m n vn y, l{ Tim n
. T ngy bit cuc ra i b mt y, Grgoa li bt u thc mc. Hn
chc chn l{ ~ c trng thy Fo v{o bung tiu th Vaninka v{ nu
ch{ng khng i ra lc hn n bung i tng ti sao i tng li
khng gp chng trong bung tiu th? Mt vn na cng l{m hn
phi suy ngh, c th l mt s trng hp n{o vi s kin y, l s chi
tiu ca Ivng t thi , mt s chi tiu k l i vi mt tn n l, m
tn n l li l anh rut ca ngi ch em thn mn ng thi li l
hu phng ca tiu th, l{m cho Grgoa khng th khng nghi ng v
ngun gc s tin ca Ivng. Mt im lm hn phi tng thm lng nghi
ng, l{ mc d Ivng l{ bn rt thn ca hn, ng thi cn l k hc
ngh chm ch nht ca hn, th m hn chng bao gi nghe Ivng ni

n Fo c. Ivng im lng khi ngi ta ni n ngay trc mt hn, v

nu c b ngi ta hi dn cng ch thy tr li cc lc: Thi ta ni sang
vn kh|c.
Ngy hi Vua Cha, Ivng li dng c hi n Tim n .
Tim n ca Grgoa rt ng kh|ch v{ Ivng c n tip rt nhit
tnh v ngi ta bit trong ti hn lc n{o cng y. Ln n{y cng vy,
va mi n hn ~ v ti ku xng xng lm mi ngi thm thung.
Nghe thy ting y, Grgoa ~ chy ra mi tay mt chai ru. Hn st
sng nht v hn bit nu kh|ch h{ng l{ Ivng, hn c hai u li: va l
ch bn hng, va l{ kh|ch c mi. Ivng khng hp hi g mi lun c
ch tim cng ngi |nh chn.
Cu chuyn lao vo vn n l. Ivng ~ ng{ ng{ say lin bc ng.
M kip. T thy c n l cn t do hn c ch!
Cu ni th l th no? - Grgoa va hi va rt y ru vo cc
ca Ivng.
T mun ni sung sng hn - Ivng vi v{ng |p.
Vn y kh chng minh lm - Grgoa ra v nghi ng.
Ti sao? Cc ng ch ca chng ta... khi mi lt lng ~ b treo vo
tay ba thy : Ph|p, c, Anh. Cc ng b c yu h hay khng cng phi
vi h n nm mi by tui, v{ d thch hay khng thch cng phi
hc ba th ting man r so vi th ting Nga p ca chng ta, ri
hc ting ny qun ting kia. Th ri cu ch ca chng ta c mun lm
ny lm n th phi i lnh c|i ~. Nu l chun y phi l n l cho trung
y. Nu l trung y phi l n l cho i y, vn vn... c th tin n
Ho{ng mi chng phi lm n l cho ai na. Nhng mt ng{y n{o b
ngi ta bt gp trn b{n n, trn ng do chi, hay trn ging ng,
ngi ta b thuc c, ngi ta }m chm, ngi ta bp c. Nh th m
gi l sng ? Cn n l chng ta th sao? Lt lng m ra, l{ ni au
n c nht chng ta gy cho m chng ta, cn th ph mc cho ch ht.
Chnh ch ta nui ta. Nu chng ta m au? Thy thuc ca ch cha cho

chng ta khng ly tin, v nu chng ta m cht th ch thit. Chng ta

c hng bn ba cm mi ng{y. m m li tro ln bp l ng cho
m. Nu chng ta m gi, chng cn ai ngn cm chng ta c tr phi l c
nng. Nu c nng bng lng th ch chng ta vi v~ cho ci tht nhanh
v mong cho chng ta c tht nhiu con. Nu chng ta c con th con
chng ta li i theo con ng ca chng ta. Cc cu th tm h t c v
lnh cha no li sng hn n l ca mnh no!!!
Phi, phi! - Grgoa ni v rt thm cho hn mt cc ru. - Nhng
vi tt c c|c iu , cu li khng c t do.
T do g no? - Ivng hi.
T do mun i }u th i, mun i lc n{o cng c.
T y ? T t do nh khng kh! - Ivng |p.
c thi! - Grgoa ni. - C cho l{ ngi ta ban cho cu nhng ci
th cu li khng c tin.
Khng i no! - Ivng ni v{ nc thm mt cc ru.
Khng bao gi Ivng n{y thiu tin chng no m trong ti tiu th
cn mt ng Kpch.
T khng bit tiu th li rng r~i n th kia y!
Grgoa nhn xt v chua cht.
, tr nh ca cu ti qu! Cu cng bit rng tiu th chng thit g
n bn b, chng c v pht roi...
T khng mun nhc n y! - Grgoa ni tip. - n roi th t bit
tiu th rng ri lm, nhng cn tin th li khc, t cha h trng thy
mu sc ng tin ca tiu th n th n{o }u!
Vy th cu c mun xem mu sc ng tin ca t khng? Ivng ni
mi lc mt say thm. - }y l{ nhng ng Kpch, }y l{ nhng t xanh
tr gi| nm rp, }y l{ nhng t hng tr gi| hai mi nhm rp. V{ ng{y

mai nu cu mun, t s mang cho cu xem t trng tr gi| nm mi.

No ta ung chc sc khe tiu th.
S vic ni ln Ivng c duyn thm }y! - Hai ngi n l nh
i tng ni: - V ngi ta coi hn c nh ng cha y!
V cu ta l anh ca Anutka y m! - Grgoa ni. - v Anutka li l
ch em vi tiu th.
C th l{ nh vy. - Hai ngi n l kia |p. - V l hay v l khc,
Ivng nhn mnh, cui cng cng vn l{ nh th, khng th kh|c c.
Phi! - Grgoa ni. Nhng nu em gi cu cht! - Nu em gi t m
cht th qu l{ |ng tic, v em t l mt c gi tt. Chc sc khe em gi
t n{o. Nhng em g|i t m cht, s vic cng s chng thay i g c.
Chnh l{ v ngi ta trng t. M{ ngi ta trng t l{ v ngi ta s t, c
th thi!
Ngi ta s ng cha Ivng, a ha! - Grgoa ph| ln ci. - Kt qu l
nu cha Ivng ch|n khng mun lnh na v{ n lt mnh ra lnh, th
l{ ngi ta li chp hnh lnh ca cha Ivng }y!
C th! - Ivng |p. - Hn ni: c th! - Grgoa nhc li v{ ci to
hn. - Hn ni: c th! Cc cu ~ nghe r cha?
Nghe r ri! - Hai ngi n l kia ch tr li c cc lc nh th l
v h nc nhiu ru say qu.
Ny, t khng ni: c th na, m by gi t ni chc chn.
A, t mun bit r nh th lm! - Grgoa ch cn c vy. T vui lng
mt th g c th bit c th lm.
Nu vy th cu ui ht bn kia i, chng ch bit ung v{ say nh
nhng con ln! Ri cu s c bit m chng cn mt g ht.
Chng mt g! - Grgoa ni. - Cu a y ? D thng cu cho l t
mi h ung khng y hn?

 Vy th cu c ung i. T gi n na m bn chng c th ung

c bao nhiu ci th ru nht nh nc c ny ca cu?
Cng v{o khong hai mi rp. - }y, cm ly ba mi! Tng c
bn chng ra i, ch cn li chng mnh vi nhau thi.
Ny cc bn i! - Grgoa va ni va rt ng h ra nh xem
gi- Sp na m ri, cc bn ~ bit lnh ca quan tng trng ri y,
vy cc bn v i thi!
Mi ngi khch hng rt lui ngay m chng h phn nn. Cn li mt
mnh Grgoa v{ Ivng cng hai ngi n l na ca nh{ i tng.
Th no? - Grgoa gic. - By gi ch cn mnh hai ta, cu nh lm
g no?
Cu s thy th no nu nh, mc m khuya, mc tri rt v mc
d chng ta ch l n l, tiu th cng s ri khi l}u {i ln li n }y
ung mt cc ru vi chng ta?
T thy l cu nn li dng c hi ni vi tiu th l{ mang
theo n }y mt chai ru, hn l trong hm ru nh{ i tng c loi
ho hng hn ca t.
C loi ngon hn nhiu y! - Ivng ni ra v chc chn lm. - V
tiu th s mang mt chai n }y.
Cu in ri y!
Hn in ri tht. - Hai ngi n l kia cng nhc li nh c|i m|y.
T m{ in {! - Ivng c li. - Cu c d|m |nh cuc khng?
Cuc g no?
T mt cho cu hai trm rp. Ngc li cu mt cho t mt nm th
ca ung ru khng mt tin.
c! - Grgoa tr li.

 Chng t c c tham d khng? - Hai ngi n l kia hi.

C ch. - Ivng gt u. - Vy th gim thi hn xung su thng,
c ch?
c lm! - Grgoa |p.
Hai ngi |nh cuc p bn tay vo nhau, th l tha thun c. Sau
Ivng kho|c |o ra i. Na gi sau hn li xut hin. Grgoa v hai
ngi n l kia cng ct ting hi:
Th no?
Tiu th i sau t!
Ba tn nhn nhau ht hong. Cn Ivng bnh tnh v{o ngi gia bn
chng, rt mt cc ru khc ri nng cc ln ni:
Chc sc khe tiu th! Tht l{ iu vinh d cho chng ta c tiu
th ti thm trong mt m gi| rt tuyt ph y tri nh th ny.
Mt ging trong tro pha ngoi ca ni:
Anutka, g vo ca ny v hi xem c tn y t no ca ta cn
}y khng?
Grgoa v{ hai tn y t kia rng ri nhn nhau, chng va nhn ra
ting ni ca tiu th Vaninka.
Anutka m ca ra ri ni:
Tha tiu th, c anh ca em v c anien v{ Alchzit na.
Vaninka bc vo ni vi mt n ci k l:
Cho cc bn! Thy ni cc bn ung ru chc sc khe ti, ti
n gp thm phn vui v vi cc bn. }y l{ mt chai ru c ca
Ph|p m{ ti ~ chn c trong hm ru ca cha ti. a cc }y n{o!

Grgoa v hai tn n l kia chp hnh mt cch chm chp v do d v

kinh ngc. Cn Ivng a mnh cc ca hn ra vi mt v ngo mn.
Vaninka ch th}n rt y ru vo tng cc mt. Thy chng cn do d,
c lin ni:
No cc bn, ung mng ti i. - Hoan h!
Ging ni du dng v thn mt ca mt tiu th dng di qu tc lm
chng reo ln v ung mt hi cn cc. Tc th Vaninka li rt cho chng
mt cc na ri chai xung bn v ni:
Cc bn c ung ht chai ru n{y i, khng phi lo n ti. Ti v
Anutka n cnh bp l i cho cn b~o n{y qua i.
Grgoa mun ng ln y my chic gh ti bp l, nhng hoc l
do hn qu say, hoc l do tc dng ca cht thuc m ha ln v{o ru,
hn li ngi phch xung, mun th tho vi cu xin li cng khng ni ni
nn li.
Thi thi - Vaninka ni - Khng phi phin n cc anh. C ung i,
ung na i c|c bn!
Li dng s mi mc n cn , bn chng cn ht chai ru trc
mt. Grgoa va cn xong cc ca hn lin gc xung bn.
Tt ri. - Vaninka ni. - Thuc phin ~ t|c dng ri! - Nhng nh
ca tiu th l{ th no? - Anutka hi. - Lt na mi s bit.
Mt lt sau hai tn n l kia cng gc theo Grgoa. Ivng cn li cui
cng, hn c gng h|t chng li cn bun ng. Nhng chng my chc
li hn ~ ru li, cp mt hn nhm tt li khng th n{o cng c
na. Cui cng hn cng ng~ ra m man bt tnh bn cnh ng bn.
Lp tc Vaninka ng ln nhn bn chng vi cp mt ny la ri gi
tn tng a mt, chng a no tr li. Th l c v tay mt cch vui v.
~ n lc ri !

Ni xong c i s}u vao trong nh{ m ra mt b rm vo mt gc

bung. C li l{m nh th cho c bn gc, ri ti bp l rt ra mt cnh
thng ang ch|y rng rc, c chm la t c bn b rm cht bn gc
nh. Anutka ku ln:
Tri i, tiu th l{m g vy?
Ta chn vi b mt ca chng ta di ng tro.
Nhng cn anh ca em, ngi anh ti nghip ca em?
Anh my l mt thng phn bi. N ~ phn li chng ta. n sng
th chng ta s phi cht.
i anh i!...
My c mun cht vi n th c vic! - Vaninka lnh lng ni.
Ka chy ka, tiu th i!
Ta ra khi ni }y thi!
Vaninka ni v ko theo c hu ang khc st mt v nm chic
cha kha ca ra xa v{o ng tuyt.
Tri i! - Anutka ku ln. - Chng ta v nh nhanh ln. Em khng
th nhn c ci cnh khng khip ny.
Tri li. - Vaninka ni v nm cht c tay c hu gi li vi sc lc
nh ca {n ng. Chng ta phi li cho n khi no ci nh ny sp
xung, cho n khi no chng ta chc chn l khng c mt tn no thot
cht.
Ly Cha! - Anutka qu xung v ku ln. - Xin Cha r lng thng
anh con v Thn cht ~ bt anh y i trc khi c chun b ln
chu Cha.

 Phi. Phi, my c cu nguyn i, v tao mun tiu dit ci phn xc

ca chng ch khng phi ci phn hn. C cu nguyn i, ta cho php
y.
V{ Vaninka ng thng ngi, hai tay khoanh trc ngc, ton thn
rc s|ng trc nh la ca |m ch|y, cn Anutka qu v{ cu nguyn.
|m ch|y khng l}u v nh{ to{n bng g v{ v|n ghp nh nhng nh
nng dn Nga, cho nn ngn la xut hin t bn gc c cn gi kch
thch, chng my chc ~ tr nn mt l la ch|y ng ng. Vaninka
theo di |m ch|y ang ng{y c{ng lan to ra, lun lun run s phi nhn
thy mt bng ma chy hng hc lao ra khi ng la. Sau cng mi nh
sp xung v Vaninka ht mi lo lng, ung dung ln ng v l}u {i i
tng.
Hm sau c Ptecbua n m ln v v ch|y Tim n . Ngi ta
li ra di ng tro bn xc cht ch|y en thui. V nh{ i tng c ba
n l khng thy v nh{, ngi ta tin l ba xc cht thui khng cn nhn
din c ng l{ Ivng, anien v{ Alchzit, cn xc th t chc chn l
Grgoa.
Nguyn nhn v ch|y cn l{ iu b mt i vi mi ngi. Cn nh{
chy bit lp, m hm b~o tuyt khng ngi i li trn ng nn
khng mt ai gp c hai ph n. Vaninka tin tng vo c hu, vy l
iu b mt ca c cht theo vi Ivng.
Nhng ri ni n nn chim ch ca lng s hi, c thiu n y cng
rn l th trc bin c li khng sc chng li k c ca mnh. C
cm thy nu em t b mt v ti c ca mnh vo trong lng mt cha
c, c s trt c mt gnh nng kinh khng. Do c i tm mt gio
trng ni ting v lng t thin v c th ht mi s vic ~ qua.
Gi|o trng sng st trc cu chuyn . Lng lng ca Cha
tri l khng b bn, nhng ca lo{i ngi th li c hn nh. Gio
trng t chi khng ban cho Vaninka l ra ti m c yu cu.

Li t chi tht l khng khip, n s lm cho Vaninka phi xa lnh

gi|o ng. S xa l|nh s l{m ngi ta v qui nguyn nhn do
mt ti |c n{o gh gm lm.
Vaninka qu xung ch}n gi|o trng v nhn danh cha c m ti c
ca c s lm mt danh d, c cu xin gi|o trng lm sao cho gim nh
s khc nghit ca nhng li ph|n o|n y.
Gi|o trng suy ngh rt lu ri tm ra mt bin ph|p dung ha.
Vaninka s n Th|nh ng cng vi nhiu c g|i kh|c. Gi|o trng s
dng li trc mt c nh trc mt nhng c g|i kh|c, nhng ch ni
vi c: H~y cu nguyn v{ khc i. Nhng ngi c mt ti }y s
tng nhm l{ c ~ nhn c Thnh th ca Cha Jsu. Ch c th nh
th c i vi Vaninka.
Bui xng ti tin hnh vo lc by gi ti. S tnh mch ca nh
th cng vi bng ti ca ban m, ~ to cho gi|o trng mt v d tn.
ng v n nh mt mi t|i mt v{ to{n th}n run ry. V ng l Elizabet
va mi t lng nm vo bung bn cnh a con gi ln tm tui tn l
Arina.
Nhn thy ng chng, b ku ln mt ting v thy ng tiu ty v thay
i nhiu qu|. Gi|o trng tm cch lm yn lng v, nhng ging ng
run run cng lm cho b v thm hi hng. Hm qua b nhn c tin
m b m, b{ tng chng ~ nhn c tin g xu. Hm nay l ngy th
hai, mt ng{y en i i vi ngi Nga. S|ng hm nay, lc i ra ngo{i b{
li gp mt ngi tang, ton l nhng im g bo tin chng lnh.
B Elizabet khc nc n v{ ku ln: M ti cht ri phi khng?.
Gi|o trng c gng lm yn lng v, ng ni xc ng khng phi v
nguyn nhn y. Nhng b{ v ch tp trung vo mt ngh, b{ ch |p li
bng mt cu mun thu: Vy l m ti cht ri!.
Th l{ xua i ni au u y, gi|o trng th nhn l ng b xc
ng v mi c nghe cu chuyn v mt ti c trong bui xng ti va
qua, nhng v ng c lc u lia la ni rng ng ba chuyn che giu
iu bt hnh ca b.

Th l{ cn ca b li ni ln d di hn. Nc mt ~ ngng chy,

nhng s co git li bt u. ng {nh lng phi bo b th gi b mt
nhng b mt thing ling ca li xng ti ~ b tit l.
Nghe thy ting ku khc ca m, b Arina ~ thc dy. Em va lo
lng va t m v s vic xy ra gia cha m lin tr ra nghe ca
bung v{ em ~ nghe c ht.
Th l s b mt v th|i ~ c dp tt, nhng v mt ti c th li
c lan truyn.
Ngy l ban thnh th ~ ti, nh th Xanh Ximng y nhng con
chin. Vaninka n qu trc bao ln ban ng ca, ng sau l cha c v
cc v quan hu, sau na l cc gia nhn.
Em Arina cng v{o trong nh{ th cng vi m. Em t m mun xem
mt Vaninka m{ em ~ c nghe tn trong cu chuyn gh gm nghe
lm c m hm n{o. Trong lc m em ang cu kinh, em ri ch ngi,
lch mnh trong cc con chin v ti c tn bao ln. Ti }y, em b gia
nhn ca i tng ngn li. Nhng chng khi no em chu dng li dc
ng, em c vt qua tay bn h, h quyt cn li, th l xy ra x xt.
Mt gia nhn ni nng y em ra mt ci tht mnh l{m em vng ng
p u vo mt thnh gh. au qu|, bu c u, em ng dy v ku
ln:
Hnh din nh! C phi ti anh nh{ c|i b{ ~ t ch|y Tim n
phi khng?
Nhng c}u ni c pht biu rt to gia chn im lng trong bui
l thnh lm cho tt c mi ngi u nghe thy mt ting ku |p li:
Vaninka va b ngt xu.
Hm sau i tng qu di ch}n Pn nht, k cho Ho{ng cng
l quan ta nghe tt c cu chuyn di v gh gm y m Vaninka b
bp di cuc ging x ni t}m l}u d{i, ~ th l vi cha trong m xy
ra s kin trong nh th bui l Thnh.

Sau s th nhn k d y, Ho{ng suy ngh mt lt ri ng ln i li

bn giy vit mt quyt nh nh sau:
Gi|o s ~ vi phm iu khng c vi phm, ngha l{ s b mt ca
xng ti, b i y sang Xibri v b tc b mi gio chc. B v cng
phi i theo v b{ phm ti ~ khng tn trng c tnh ca mt gi|o s.
Em b gi khng phi xa b m.
Anutka, ngi hu phng g|i, cng phi i sang Xibri v ~ khng
bo cho ng ch bit v hnh vi ca c ch.
Ti d{nh cho i tng tt c s tn nhim ca ti. Ti phn nn v
bun phin cho ng v ng ~ gp phi mt n khc lit.
Cn v Vaninka, ti khng bit bt pht c v hnh ti g. Ti ch thy
c ngi con gi ca mt qu}n nh}n dng cm sut i hy sinh cho s
nghip ca T quc. V li trong s pht hin ti |c, c iu g k l, n
t phm nhn ra ngoi vng nghim tr ca ti. Ti mun t phm nhn
s dnh cho mnh mt hnh pht thch |ng. Nu ti hiu r c tnh y,
nu phm nh}n cn c cht t c|ch n{o, th t}m hn v lng hi hn s
vch cho mnh con ng phi theo.
Pn nht trao quyt nh ng y cho i tng v truyn cho
ng mang n cho b| tc Palen, thng c Ptecbua.
Hm sau lnh ca Ho{ng c thi hnh. Vaninka t giam mnh
trong mt nh tu kn. Cui nm c cht v ti nhc v{ au kh. Cn i
tng th hy sinh trn Auteclit.
CH THCH CA TC GI
Nhng chi tit trong cu chuyn bi thm n{y cng nh nhng li
phn xt ca Pn nht, chng ti u mn trong tc phm ni ting
xut bn c|ch }y my chc nm di u Ngi n dt nc Nga
ca ng uypr Xanhm.
N HU TC BRANHVILI
(1676)

Vo khong cui nm 1665, trong mt bui chiu thu p, c mt

|m ngi kh| ng tp trung pha cu Mi i xung ph phin. Gia
|m ng mi ngi ang xem, l{ mt c xe nga ca ng kn v{ mt s
quan ang c gng m, trong khi bn ngi lnh i theo s quan th hai
ngi nm ly cng nga bt dng li v{ hai ngi na ang ghm
ngi |nh xe, hn c gi ic mc nhng li h ht, c cho nga phng
ln. Cuc ging co y tin h{nh c mt lc, bng nhin cnh ca xe m
tung ra v mt ngi thanh nin mc qun phc i y k binh t trong
xe nhy xung ng v{ ng nhanh c|nh ca xe li, nhng cng khng
th nhanh bng cp mt ca nhng ngi ng gn y. H ~ nhn thy
trong xe c mt ph n khoc chic |o mng t, mt ph mt chic khn
voan nh mun giu kn khng ai nhn thy mt mnh.
Ngi tr tui va nhy trong xe ra ng gia ng ni vi vin s
quan, ging ngo mn:
Tha ng, ti chc ng ch c vic vi mnh ti. Ti yu cu ng cho
bit, nhn danh g m ng gi c xe ny li? V by gi ti khng trong
xe na, vy yu cu ng ra lnh cho qun ca ng cho xe tip tc cuc
hnh trnh ca n ch.
Vin s quan chng h nao nng trc nhng li l trch thng y, ra
lnh cho qun ca mnh c tin h{nh nh ang l{m ri ni:
Trc ht yu cu ng tr li nhng cu hi ca ti ~.
Ti nghe }y! - Ngi thanh nin ni v l r v c gng gi th|i
bnh tnh.
ng c phi l hip s Ganh Xanhcroa? - Vng.
Vy th nh}n danh c Vua, ti bt gi ng. - ng cn c vo chiu
ch no?
Ti cn c vo chiu ch trc n~ }y!

Hip s a mt lic nhanh ln t giy v nhn ngay thy ch k ca

ng chnh mt thm. Anh ch cn ngh ti ngi ph n ngi trong xe
na thi nn nhc li ngh ca anh lc ny:
V}ng, c thi! Nhng chiu ch ny ch ghi c mt mnh tn ti,
vy xin nhc li l ng khng c quyn cho ngi ph n ngi trong xe
vi ti phi phi mt ra trc nhng cp mt t m ca cng chng nh
ng ang l{m }y. Vy ti yu cu ng ra lnh cho qun ca ng cho xe
n{y c tip tc ln ng. Cn ti th ty ng mun dn ti n }u
ty .
Yu cu c v hp l, vin s quan ra lnh cho qu}n cho c xe
c t do. N lp tc r |m ng lao ln mang theo ngi ph n m
hip s c v rt quan t}m n.
V pha mnh, nh ~ ha, Xanhcroa khng phn khng g c, anh i
theo tp lnh gia |m ng. Mi t m u ch vo anh. Ri ti mt
gc ph, ngi i dn anh ti mt c xe, anh tro ln. Vin s quan cng
tro ln xe ngi xung bn cnh. Hai ngi lnh ngi ng sau xe, cn hai
ngi lnh kia, sau khi bo ngi |nh xe: V ngc Basty lin rt lui.
Hip s Ganh Xanhcroa, ngi ta khng bit tng tch nh th
n{o. Ngi th ni hn l{ con hoang ca mt lnh cha, tri li, mt s
ngi li ni hn l con mt gia nh ngho. Nhng khng chu ng
c mt ngun gc ti tm nh vy, hn thch mt iu s nhc t son
hn, hn ~ i mt lt khc. Tt c nhng g ngi ta bit c r rng
v hn l hn sinh trng Mngtbng, hin l{ i u trong qu}n o{n
Traxy.
Xanhcroa vo thi k bt u cu chuyn ny, tc l vo cui nm
1665, trc 28, 30 tui. Hn p trai, v mt sng sa. Hn l mt ngi
bn n chi thoi mi v l mt i y dng cm. Hn vui ci vui ca
ngi khc, d d{ng yu ng, ghen tung n in cung d ch l mt
giang h min l hn thch. Hn tiu ph| phung ph nh mt vng
mc d chng bit da v{o }u. Sau cng, hn rt nhy cm vi nhng li
tha m~n nh tt c nhng ai trong tnh trng c bit lun lun ngh
l mi ngi bit ngun gc ca mnh nn chi x.

Nm nm v trc, tc nm 166khng, trong qu}n i, hn lm quen

vi mt hu tc tn l{ Branhvili, s quan trong qu}n o{n Nocmngi.
Hai ngi gn bng tui nhau, cng ngnh ngh, u khuyt im cng
ging nhau. T ch quen bit thng, h tr thnh thm thit n sau
khi ht ngha v qun s, Branhvili gii thiu Xanhcroa vi v v thu
xp cho bn trong nh mnh.
Mi thn mt y chng bao l}u ~ em li nhng kt qu tt yu.
B hu tc Branhvili hi cng trc hai mi t|m tui. Chn nm
v trc, b ly hu tc Branhvili, mt ngi h{ng nm hng th li
tc ba mi nghn livr. B{ cng mang thm v{o hai trm nghn livr ca
hi mn, cha k hi vng cn c chia phn gia ti. B tn l Mary
Naien, b{ c hai anh v{ mt em g|i. Cha b{, ng bray l{ h{m s
quan trong ph|o {i Pari.
Sc p ca b hu tc Branhvili n rc r nht v{o nm b{
hai mi t|m tui, thn hnh b nh nhn nhng ho{n to{n c}n i,
ng nt ca b{ u n nh mt pho tng sng.
Mi gp nhau ln u, Xanhcroa v b hu tc ~ m nhau ngay v{
chng bao l}u ~ tr thnh nhn tnh, nhn ngi ca nhau. Cn v phn
ng hu tc, hoc v ng l{ ca mn trit hc v chng thi by
gi, hoc v ng mi vui chi m chng ri th gi nhn thy s vic
ang xy ra ngay trc mt ng. ng chng h ngn cn mi quan h qu
sung s y v ng c tip tc n chi thoi mi, mc d ng ~ l{m cho
gia ti mnh v th m ngy cng khnh kit. Chng bao lu cng vic ca
ng bn bu qu| n ni b hu tc chn ngy ng v{ say sa trong mi
tnh mi. B hu tc mun c t do hn na nn yu cu ly thn v
c chp thun. T b{ la b gia nh chng v khng cn d dt g
na, i }u cng cp k vi Xanhcroa.
Mi quan h , d sao cng ~ c php do nhng tm gng ca
cc v i cha cng, khng gy mt t|c ng n{o i vi ng hu tc
Branhvili. ng vn tip tc t ph sn mt cch vui v, chng h thc
mc v hnh vi ca v mnh.

Nhng khng th nh th c i vi ng bray, ng vn gi

c nn np gia gio, ng s nhng cu chuyn ln xn ca con gi s
nh hng n thanh danh mnh. ng xin c mt chiu ch cho php
bt gi Xanhcroa bt k }u. S vic tin trin ra sao chng ta ~ c
bit, ngay khi Xanhcroa ang ngi trong xe vi b hu tc Branhvili m
hn cc bn c gi ~ nhn ra ngi ph n c tnh giu mt phn
trn.
Ngi ta ~ hiu rng vi c tnh ca Xanhcroa, hn ~ phi c gng
bit bao khi lm liu v b bt gia ph. Tuy nhin, hn cng gi
c bnh tnh khi bc qua cnh ca bung giam v tr li nhng cu
hi thng thng ca vin gi|m c ngc. Ging ni ca hn vn thn
nhin, v{ khi ngi ta a cho quyn s ngc, hn khng khi khng run
tay lc k v{o y. Lp tc tn cai t, theo lnh ca gim ngc, ra hiu
bo hn i theo. V{ sau mt vi ch quanh co ca hnh lang lnh lo v
m t, ni m{ |nh s|ng i khi c di vo, cn khng kh th khng bao
gi, tn m mt ca bung, Xanhcroa va bc v{o ~ nghe ting
cnh ca ng sp sau lng.
Thy ting kha ca, Xanhcroa quay li: tn cai ngc ch li cho
mnh khng g kh|c ngo{i cht |nh trng lun qua chic ca s c chn
song st cao mi pi v chiu xung mt mnh ging nm ti tn, cn
tt c trong bung u ti nh bng. T nh}n ng dng li mt lc nghe
ngng, ri nghe thy ting bc chn xa dn v mt hn. Hn nguyn ra
tri t v gi ku mi th lc, d l th lc no, min l mang li
c cho hn t do v bo th.
Ngay lc y, v{ nh th c nhng li ni li t lng t ln, mt
ngi gy g xanh xao, tc di, mc o chn en, t t bc vo vng nh
sng xanh t trn ca s chiu xung v{ i li ch}n ging Xanhcroa
ang nm. Hn vi ngi nhm ngay dy v{ theo thi quen a tay v{o
ch chui gm m{ c|ch }y hai gi n c y. C mi bc m nhn
vt k d v b him y tin li pha hn, hn li cm thy tc mnh dng
ngc ln v mt git m hi lnh ngt chy xung mt. Cui cng bng
ma y dng li, n v t nhn nhn nhau trng trng mt lt, ri nhn vt
b him y ln ting ni trc:

 Ny anh bn tr, anh ~ ku xin a ngc cho anh mt bin ph|p

bo th nhng k ~ giam cm anh v{ chng li Cha Tri ~ b ri
anh. Bin ph|p ti c v{ ti mang li cho anh }y. Anh c can m tip
thu khng?
Nhng ng l{ ai ~?
Anh cn g bit tn ti khi anh ku gi ti n v mang li cho anh
ci m anh yu cu?
Mc d th - Xanhcroa |p v vn ngh rng mnh ang gp phi mt
con ngi phi thng. - Khi ngi ta mun hip c vi nhau ngi ta
vn mun bit ngi ta lm vic vi ai.
Thi c, nu anh mun bit: Ti l{ ngi , tn l Exili.
Xanhcroa cm thy rng c mnh, v hn va chuyn t mt o nh
ma qu sang mt thc t khc lit. Qu tht l ci tn m hn va c
nghe l mt ci tn ni ting mt cch kinh khng, khng nhng khp
nc Php m cn khp nc na. B trc xut khi La M v b mang
ting l{ ~ tham gia nhiu v u c m{ ngi ta khng th tm ra c
bng chng, Exili n Pari v chng bao l}u ~ b cc nh chc tr|ch
n. Mt sc lnh truy n hn ban ra v th l hn b bt a v ngc
Basty trc Xanhcroa su thng. Thi k t nh}n rt ng nn ngi
ta phi giam ngi mi vo vi ngi c, th l{ ngi ta ~ tp trung
Xanhcroa vo vi Exili m{ khng ngh rng nh vy l lin kt hai con qu
vo vi nhau.
Exili khng phi l mt tn u c tm thng, hn l mt nh ngh
thut v thuc c nh nhng Mixit v{ Booc g ia. i vi hn, git
ngi l mt ngh thut, hn khng ch n bng nhng cng thc nht
nh v chc chn, do hn i ti im khng phi v li ch m l v say
m th nghim khng th cng c.
Xanhcroa lng l mt lc, nhng ri cui cng hn cng phi khut
phc trc nhng li ch giu ca t nhn cng bung. Exili ln |n ngi
Php cn c c thin trong nhng ti c ca h, trong nhng cuc tr
th h li cng nhau chu cht vi k th m{ |ng l h c th sng st

c m{ ci v{o mi c|i cht. Hn nu ln cho Xanhcroa nghe tn

nhng th thuc bt, thuc nc, th th m v pht huy hiu qu rt
chm lm cho bnh nhn phi rn xit rt lu; th th mnh v nhanh, n
git ngi nh ting st, nn nhn khng kp ku mt ting.
Dn dn Xanhcroa thch th th tr chi y, n t cuc sng ca
nhiu ngi vo tay mt ngi. Hn bt u hc hi nhng kinh nghim
ca Exili, v sau hn cng kho lo t ng lm ly mt mnh. V
mt nm sau, ht hn t, hn ra khi ngc Basty, hc tr ~ ngang t{i vi
thy gio.
Xanhcroa li bc vo x hi ~ c lc y a hn, vi mt sc mnh
khng khip. Nh c n hn c th tr th x hi mi ni bt hnh m
hn ~ phi nhn. t l}u sau Exili cng c ra khi t, khng r v l do
g v{ n tm ngay Xanhcroa. Xanhcroa thu cho hn mt cn phng ng
k tn ngi qun gia ca hn l{ Mactanh bri.
Ngi ta khng r trong thi gian hn ngc Basty, b hu tc
Branhvili c ti thm hay khng, ch bit l ngay sau khi hn ra khi
ngc, cp tnh nhn y li tm gp nhau v{ m ui vi nhau hn bao
gi ht. Tuy nhin h cng ~ c kinh nghim cn phi bit phng. Do
h quyt nh phi th nghim ngay th khoa hc m{ Xanhcroa ~ thu
lm c v{ ng bray c chnh con gi mnh chn lm nn nhn
th nht v ng l mt chng ngi cho nhng cuc truy hoan ca chng,
ng thi m hu tc li cn c tha hng gia ti ca cha b li
gia ti ca mnh ~ b chng ph gn ht.
Nhng mt n nh vy phi l mt n quyt nh, cho nn m hu
tc mun th nghim th thuc c ca Xanhcroa v{o ai kh|c trc khi
vo cha mnh. Do mt hm ngi hu phng ca m tn l{ Frngxoa
Rtxen vo bung m sau ba n tra, m lin a cho ch mt khc
Jmbng cng vi mt t mt mn cng n tr|ng ming vi m nhn
th. Ch hu phng khng nghi ng g c lin n ngay my th ca b ch
a cho. Nhng ng{y sau ch b au bng v cm thy nh c ngi
cm kim ch}m v{o tim mnh, nhng ch khng b cht. M hu tc thy
l mn thuc c cn phi tng thm liu lng. Xanhcroa lin pha
ch th thuc khc, my hm sau a li cho m.

Thi c s dng th thuc ~ n. ng bray sau mt thi gian

lm vic cng thng, cn phi v ngh h ti l}u {i Ofmng ca ng. M
hu tc tnh nguyn i theo phc v cha. ng bray tng con gi
mnh ~ ct t mi quan h xu vi Xanhcroa, ng sung sng nhn li.
ng bray ra i cng vi con gi v mt ngi y t. Cha bao gi
m hu tc li chm sc cha n nh vy, m c nhng quan t}m c
bit trong sut cuc hnh trnh y. M lun lun bn cnh cha, ng
bung bn cnh bung cha, n cng vi cha nh khng mun ai khc
phc v cha mnh. Vi ci v b ngo{i , mt bui ti m bng cho cha
mt bt xp nng c b thuc c. ng bray cm ly t tay con gi, cp
mt m theo di cho v{o n tn trong lng ngc ng. Mt vn lnh nh
tin, lng m khng mt cht xao xuyn. Ri sau khi ng bray ~ ung
ht, m ly c|i b|t cha a cho, tay m khng h run. M rt lui v
bung ring, ch i v nghe ngng.
Hiu qu ca thuc tht l nhanh, m hu tc nghe thy cha rn ln
vi ting, ri rn la lin tc. Sau , v khng chu ng c nhng cn
au bng, ng phi ln ting gi con gi. M hu tc vo.
Ln ny th nt mt m l r v rt lo lng, chnh ng bray li phi
an i con gi. ng b nn thc nn tho km theo l nhng cn au bng
d di khng th chu c, ng phi nhng b con g|i cho ngi i tm
cu vin. Tm gi sng hm sau mt v thy thuc ti. Tt c nhng du
vt v thuc c u ~ bin ht. Thy thuc ch thy li khai ca ng
bray nhng triu chng v mt bnh kh tiu, ng lin k n thuc
ri tr v Cmpi.
C ng{y hm m hu tc khng ri bnh nh}n. m n m sai
k ging sang cng bung cha v tuyn b ch mnh m chm sc.
Hm sau thy thuc li ti, bnh tnh ng bray nng hn, ng
khng nn na nhng li rt au bng. ng thy nh c la t trong
lng. Thy thuc phi lnh a ng v Pari iu tr.
Trn ng i, ng bray phi nm trong xe, u ta ln vai con gi.
Cui cng ng cng ti c Pari. Tt c u tin h{nh theo ng

nguyn ca m hu tc. Sn khu ca tm kch ~ thay i, ngi thy

thuc ~ c chng kin nhng triu chng s khng nhn thy cn hp
hi, nghin cu s pht trin ca bnh tnh, khng mt con mt nh y
lnh ngh no pht hin c nguyn nhn, si d}y d xt ~ b t
qung gia, by gi th hai phn xa nhau qu, kh m c th ni li vi
nhau.
Mc d c chm sc rt khn trng v{ chu |o, bnh tnh ca ng
bray tip tc xu i. M hu tc rt trung thnh vi nhim v khng
ri cha ra mt gi no. Cui cng, sau bn ngy hp hi, ng bray trt
hi th cui cng trong tay con gi, ming ng lm bm cu phc cho k
~ |m s|t mnh.
Th l ni au n ca m hu tc n ra thnh nhng ting khc
than nc n tri su t thm lm cho tnh cm ca nhng anh em m
phi tr thnh gi lnh bn cnh m. Cui cng khng c ai nghi ng l
mt ti c nn khng cn m x, v nm m ng kn li khng mt
vn vng mt cht nghi ng no.
Tuy vy, m hu tc cng ch mi t c mt na nguyn vng,
m c t do hn trong yu ng, cn vic tha hng gia ti ca cha
khng c nhiu nh m tng. Phn ln di sn cng vi trch nhim
u thuc v ngi anh c v anh th, hai ngi anh n{y u l c vn
ca Quc hi. Vy l tnh trng gia ti ca m chng thay i c my t.
Cn Xanhcroa, hn sng rt phong lu sung sng, mc d ngi ta
thy hn chng c gia ti g, th m hn thu mt qun gia tn l
Mactanh, ba y t tn Jooc, Lapie v Lastxt. Thm na, li cn c mt
c xe nga trang b y v nhng ngi phu khing v|c phc v
cho nhng cuc i chi m ca hn.
Trong nhng cuc giao du, hn |nh bn vi nhiu ngi, hoc trong
gii qu tc, hoc trong nhng ngi giu sang. Trong s nhng ngi
giu, c mt ngi tn l{ Rchpnt l{m gi|m thu ph|i gi|o s v th qu
Lnggnc, mt nh triu ph.

Hn chung nhau kinh doanh vi mt ngi tn l Alibe, vin tham t

u tin ca hn, ng ny bng nhin trng phong cht. Ci cht y c
Pnt bit trc khi gia nh bit. Nhng giy t ca cng ty y b mt
ht, ngi ta khng hiu v sao. Th l v con ngi cht b ph sn.
Anh v ca ngi cht tn l{ Matlen t v nghi ng v ci cht y
v mun i s}u tm hiu. Nhng trong khi ang tm ti, bng nhin cng
ln ra cht nt.
Trong khi , mi quan h gia Xanhcroa v m hu tc Branhvili
sau thi k tang li ni li mnh lit nh xa. Hai ng anh ca m
khuyn bo em gi v mi quan h y. M pht hin ra l{ trc khi cht,
cha m ~ dn cc anh m l phi trng nom n hnh vi ca em gi.
Nh vy ti c git cha ca m coi nh khng t|c dng my. M mun
thot khi nhng cuc cn tr v{ c tha hng ton vn gia ti.
Nhng c|i gia t{i y, tr phn ca c|c ng anh, n tay m khng
m tr n. Nhng s phn i li c ti sinh t ca ming cc ng anh,
mt ng l hm thiu y, ng c quyn lc chia r m vi nhn tnh
mt ln na.
Cn phi phng trc vn . Tn y t Lastx ang l{m vic
vi Xanhcroa bng dng thi vic v ba thng sau thy hn vo lm vic
trong nh ng c vn Quc hi do mi gii ca m hu tc. ng c vn
cng mt nh vi em trai l hm thiu y.
Ln ny khng phi l th thuc c cht nhanh nh ~ dng cho ng
bray, v trong cng mt gia nh m{ xy ra hai v cht ging nhau c
th l{m ngi ta nghi ng. Ngi ta lm li th nghim, khng phi l trn
sc vt v tm vc khc nhau c th cho nhng kt qu khc nhau m l
trn con ngi thc s.
M hu tc vn c ting l mt ph n c hnh v c lng t
thin. i khi m thng gip c|c b{ phc trong vic chm sc
ngi m trong nhng bnh vin m m vn gi ru v thuc men n
tng. Nh vy, ngi ta khng ly lm l v s c mt ca m bnh
vin. Ln ny m mang n bnh bch qui v ko mt cho nhng ngi

ang dng sc. D nhin l{ qu{ ca m c tip nhn vi lng nhit

lit bit n.
Mt thng sau, m hu tc Branhvili quay li bnh vin v hi
thm sc khe ca mt s bnh nhn m m quan t}m n. M c bit
sc khe ca h b gim st v bnh tnh ca h thay i c tnh cht
nng hn. l{ mt s cht dn cht mn mt cch k d. M hi cc
thy thuc, cc thy thuc chng bit th no m tr li. Th bnh h
cha thy, khoa hc {nh b tay.
Mi lm ng{y sau m li n, mt vi bnh nh}n ~ cht, s cn li
vn sng, nhng trong cn hp hi tuyt vng, nhng b xng bit c
ng ch cn ting ni qua c|i nhn v{ hi th.
Hai thng sau tt c u cht. Y hc m tt, trong khoa m x cng
nh trong khoa iu tr.
Th nghim nh vy l{ yn tm ri. Do Lastx i nhn nhim
v mi.
Mt hm ng hm thiu y rung chung, Lastx bc vo ch lnh.
Hn thy ng ang l{m vic vi ngi th k ring tn l{ Cutt, ng
bray cn mt cc nc v{ ru. Mt lt sau Lastx mang vo.
ng bray n}ng cc ln, nhng va mi ung hm u ng ~ b
xung v mng:
Thng khn kip kia, mi a cho tao nc g vy? Mi mun u c
tao hay sao y? Ny anh Cutt, anh th xem trong ny c ci g vy?
Ni xong ng a cc nc cho vin th k, anh n{y ly mt tha c
ph mc ln vi git ri a ln mi ngi v nm, n c mi v v ng
ca cht lu toan. Cng lc Lastx tin li vin th k, va i va ni
hn bit l cht g ri. Mt ngi hu hm nay b m nn ~ ung thuc
lc bui sng, c l v tnh hn ~ ly phi cc ca ngi m. Ni xong
hn cm ly cc a ln mi gi v nm mt t ri ni rng ng nh vy,
hn cng nhn ra mi, ri ht cc nc v{o l si.

V ng bray ung cha nhiu nn khng vic g v ri ng qun

ngay v . Cn Xanhcroa v{ m hu tc coi l{ n |nh ht. Chng
quyt tm ch c hi khc.
Ba th|ng ~ tri qua m{ c hi cha n.
Nhng ri vo nhng ng{y u th|ng t nm 167khng, ng h{m
thiu y a ng c vn v d l phc sinh trn t ca ng Vinlquay.
Lastx i theo ch, v{ lc i hn li nhn c nhng ch th mi.
Hm sau v n qu nh, trong ba n, ngi ta phc v mn chim
cu quay. By ngi n mn ~ b kh chu trong ngi, cn ba ngi
khng n khng vic g.
Trong nhng ngi b cht c c ng hm thiu y, ng c vn v
ng hip s tun phng. C th l ng hm thiu y n nhiu hn nn ng
l{ ngi u tin b nn ma. Hai gi sau ng c vn cng b nh vy.
Cn ng hip s v{ my ngi kia vi ngy sau mi thy au bng d di,
nhng bnh tnh ca h khng nng nh ca hai anh em bray.
Ln n{y cng nh c|c ln trc, y hc chu b tay. Ngy 12 thng 4
tc l{ nm ng{y sau v u c, hai anh em bray tr v Pari. Hai ng
ho{n to{n thay i, ngha l{ ngi ta tng hai ng va mi b mt trn
m di v c lit. M hu tc lc qu nh v khng tr v sut thi
gian hai ng anh b bnh.
Cuc chn o|n bnh ng hm thiu y u tin, cc thy thuc
khng t c kt qu g, cng l{ nhng triu chng ca ng bray b
trc kia. Ngi ta cho l chng bnh di truyn nhng khng hiu l
bnh g.
Tnh trng cc bnh nhn ngy cng xu i, hai ng rt s tht v cc
cn nn ma khng chm dt. Ba ngy cui cng trong i ng hm
thiu y, ng ku nh c mt l la bn trong ang hun c ng, nh
pht ra t cp mt ng l{ c quan c nht trong ngi cn sng st, cc
b phn kh|c u ~ l{ ca th}y ma. Sau cng, ng{y 17 th|ng 6 nm
167khng, ng th hi cui cng. Thuc c ~ ph|t huy t|c dng trong
ngi ng by mi hai ng{y lin.

Nhng mi hoi nghi bt u ny n, thi th ng hm thiu y c

em ra m x v bin bn c thnh lp. Cuc m x c tin hnh vi
s tham gia ca c|c ng uypr v{ Duyrng, thy thuc ngoi khoa v do
ng Bas thc hin. Ngi ta thy d dy v honh t trng b en v{ ri
ra tng mng, gan b h v chy.
Mi ngi u cng nhn rng l{ do thuc c g}y nn. Nhng v
s c mt ca mt s dch th cng c th gy nn nhng hin tng nh
vy, cho nn chng ai dm kt lun ci cht khng c t nhin, v
th l thi th c chn ct bnh thng. Sau khng cn mt cuc xt
nghim no na.
Cn Lastx th khng nhng khng b nghi ng m li cn c ng
c vn di chc li cho mt trm ng cu tr n hn ~ sn sc ng
trong nhng ngy ng m au. Hn li cn nhn c thm mt nghn
frng tin tng ca Xanhcroa v ca m hu tc.
Trong thi gian Xanhcroa l{m quen vi ng Xanh Lrng, chnh l{
ngi m{ Pnt ngh c thay ch}n m{ khng c. Pnt l bn
ca Xanhcroa, ~ c tha hng rt nhiu ca ci ca ng b v mi
b cht mt c|ch t ngt vo lc khng ai ng n nht. Nhng Pnt
vn thm mun a v ca ng Xanh Lrng, mt nhn vin thu nhp ca
gio phi.
Cng trong trng hp ny, s tnh c li gip cho Xanhcroa. Vi
ng{y sau khi ng Xanh Lrng nhn mt ngi y t mi cng do
Xanhcroa gii thiu, tn hn l{ Jooc, ng cng b bnh. Bnh tnh ca ng
chng bao l}u cng th hin nhng c tnh trm trng nh ca ba cha
con ng bray, ch khc l n pht trin nhanh hn, ch trong hai mi
bn gi.
Cui cng, cng nh c|c ng kia, ng Xanh Lrng cht sau nhng
cn au d di. Cng ng{y hm mt s quan trong triu ti thm ng,
bo ngi nh k li nhng chi tit v ci cht ca bn ng. Nghe xong
ng yu cu ng chng l Xanh Fry cho m t thi xt nghim. Mt gi
sau tn y t Jooc bin mt, khng ni vi ai v{ cng chng i tin
cng. Nhng hoi nghi li tng ln, nhng cng ch m h. Cuc m x ch

nu ln c nhng hin tng thng thng, khng c g c th v mt

v u c, ch c b rut m cht c cha th gi ph hy nh
trng hp ba cha con ng bray b nhng nt nh rn cn.
Th|ng s|u nm 1669, Pnt nhn nhim v ca ng Xanh Lrng
qu c.
Tuy nhin, tin n v nhng v cht t ngt l lng lan trn khp
Pari lm dn chng khip s. Xanhcroa vn c ho hoa phong nh. Hn
nghe c nhng li n i y trong cc phng khch m hn tham gia
v c phn lo lng. Tuy cha c mt mi ho{i nghi n{o i vi hn, nhng
phng vn l{ hn. Hn ngh n mt a v cn phi c trnh ni lo
u y. C mt v tr bn cnh c vua sp sa b khuyt, n phi tn n
trm nghn cu. Nh chng ti ~ ni, Xanhcroa chng c mt ngun ti
chnh n{o, nhng ngi ta li n hn s mua v tr y.
Hn bn cu cnh n Pnt, nhng vn gp phi mt s kh
khn v pha Pnt. Mn tin ln qu, v li Pnt cng chng cn g
n Xanhcroa na, hn lin thng tay t chi.
Xanhcroa lin v nh nghin cu mt th thuc c rt nhy, ch cn
ngi phi hi ca n cng cht ngi. Hn ~ nghe ni n chic khn
tay tm thuc c m{ ngi anh c ca Sacl VII ~ dng lau tay trong
mt v|n chi cu v{ ~ b cht. Nhng cu chuyn k v nhng chic
gng tay ca Jan anbret, nhng b mt ~ mt i ri nhng Xanhcroa
vn hy vng s tm c.
Chnh do m{ ~ xy ra nhng hin tng l lng, khng phi l
mt tai nn tnh c, m{ hnh nh l{ mt s trng pht ca Thng .
Lc Xanhcroa ci u v{o trong l nhn liu thuc ang i n m
c nht th chic mt n bng thy tinh m hn dng bt mt phng
tr|nh hi thuc xng ln bng ri ra l{m Xanhcroa ng~ b nh{o nh b
st |nh.
Ti gi n, v hn khng thy chng ra, bn ti phng lm vic ca
hn g ca, chng thy tr li. B gi cc gia nhn ti ph ca, mi ngi

nhn thy Xanhcroa nm cht thng cng bn cnh l, chic mt n thy

tinh v tan nm bn cnh hn.
Khng th no che mt c mi ngi trng hp ci cht l lng
v bt ng ny. Nhng gia nh}n ~ trng thy xc cht c th s t co.
ng chnh cm Pica cho nim phong phng lm vic v{ ngi v ga ca
Xanhcroa ch c th th tiu c ci l v chic mt n thu tinh v.
Chng bao lu s kin lan ra khp th Pari. Xanhcroa rt c
mi ngi bit n, v tin hn sp mua mt chc v trong triu li cng
lm hn ni danh. Lastx l ngi u tin bit v s phn ca ch hn
v bit rng ngi ta ~ nim phong phng l{m vic, hn lin vit mt t
khng co.
Ngay khi c tin v v ny, m hu tc Branhvili l{ ngi bit rt
r nhng iu b mt trong cn bung lm vic y, m vi chy ngay n
nh ng chnh cm. Mc d lc by gi ~ mi gi m, m cng c yu
cu c gp ng. Nhng khi c ngi hu ca ng l Pie tr li ng
ch ~ ng, m khn khon ngh |nh thc ng dy m xin mt
chic hm con ring m gi trong phng lm vic ca Xanhcroa m m
khng mun n phi m ra trc mt mi ngi. Mt l|t sau ngi hu
li i xung tr li iu khng th c v ng ch ~ ng ri. M
Branhvili thy c n{i cng v ch {nh rt lui v{ hn hm sau s cho
ngi n ly. Qu nhin s|ng hm sau ngi n v nhn danh m
hu tc xin biu ng chnh cm nm mi ng Luy nu ng tr cho ci
hm. Nhng ng ch|nh |p li hm ~ nim phong ri v n s c
cng khai m ra. Nu vt bn trong qu l ca m hu tc, n s
c tr cho m mt cch nguyn vn.
Cu tr li l{ mt n st |nh i vi m hu tc. Khng th
chm tr na, ngay bui ti hm m b i, ln xe i Liej. Hai hm sau
ti ni, m vo mt nh tu kn.
Ngi ta nim phong phng lm vic ca Xanhcroa ngy 31 thng 7
nm 1672 v{ bc nim phong ng{y 8 th|ng 8 nm 1672. ng ch|nh Pica
trc tip m ca. Mt cun giy nh ri xung, bn ngo{i c my ch
Bn sm hi ca ti. Tt c nhng ngi c mt y u cha c mt

l do g coi Xanhcroa l k c ti. Mi ngi u quyt nh khng c

tp giy . Ngi thay mt ng chng l c hi kin cng t|n
thnh. Th l bn sm hi ca Xanhcroa c em t i ngay.
S vic thuc v lng t}m thc hin xong, ngi ta bt u kim
k. Mt trong nhng vt u tin lm cc nh chc trch phi ch l
chic hm nh m m Branhvili yu cu rt khn khon, do ngi ta
m n trc xem bn trong c nhng g. Chng ti xin cho t bin
bn ni ln v khng c g mnh m v gh gm bng nhng giy t chnh
thc.
Trong bung lm vic ca Xanhcroa c mt chic hm nh hnh
vung mt pi, m np ra thy mt t giy, pha gc trn ch Di chc
ca ti" vi nhng dng ch sau:
Ti tr}n trng ngh tt c nhng ng b no thy ci hm ny, t
tay em trao tr n tn tay b hu tc Branhvili ph Xanhpn mi, v
tt c cc th ng bn trong u l ca b y c. V li chng cng
khng c tc dng g i vi bt c ai. Trong trng hp b y cht trc
ti, ngh em thiu hy n cng vi tt c cc th bn trong v khng
m ra.
L{m ti Pari ng{y 25 th|ng 5 nm 1672.
K tn: Xanhcroa.
V{ pha di c vit hng ch sau:
Ch c mt c|i gi tn ng Pnt l gi cho ng y..
Ngi ta cng hiu rng mt s m u nh vy ch l{m tng thm
lng hiu k ca mi ngi. Nhng li bn tn ni ln, ri yn lng tr
li. T bin bn tip tc nh sau:
C mt c|i gi ng t|m du n kh|c nhau, trn vit:
Trng hp ti cht, nhng giy t ny cn phi t i, n khng c
tc dng g i vi ai c. Ti khn khon ngh nhng ai m{ n ri v{o

tay, phi t n i ngay v{ nht thit khng m n ra. Trong c cha

hai liu thuc bt.
Mt gi na nim phong chn du n kh|c nhau, trn cng ghi
dng ch nh gi trn, trong gi c cha mt liu thuc bt khc nng
na livr.
Mt gi na nim phong su du n kh|c nhau, trn cng vit
dng ch nh vy. Trong cha ba gi nh: mt gi ng na ngx
thuc bt, gi kh|c ng hai ngx cht lu toan la m~, v{ gi th ba
cht lu toan nung kh.
Trong hm c mt c|i chai to hnh vung y nc trong m theo
nhn xt ca thy thuc Mor th cn phi em xt nghim mi bit c
l cht g.
Mt ci chai na chng na lt nc trong, di |y c lng cn
trng. ng Mor cng ni nh vi chai trn.
Mt ci l bng s trong ng hai ba vin thuc phin.
Mt t giy gp li, trong ng mt th thuc n mn bng bt.
Thm na, mt chic hp nh, ng mt hn | c tn l{ | a
ngc.
Thm na, mt t giy gi mt t thuc phin. Thm na, mt cc
ngtimoan.
Thm na, mt gi bt trn vit my ch cm mu cho ph n".
ng Mor ni l hoa v n cy mc qua phi kh.
Ngo{i c|c vt ni trn, ngi ta cn thy c hai t phiu tr tin cho
ngi mang n, mt phiu ca b hu tc Branhvili, ci kia ca Pnt.
Ci th nht vi s tin l{ ba mi nghn frng, c|i th hai mi nghn.
Ci th trng vi thi gian ng bray cht, ci th vi ci cht ca ng
Xanh Lrng. S chnh lch gia hai mn tin cho thy Xanhcroa c mt
bng gi: gi mt v git cha t hn gi| mt v |m s|t ngi thng.

Nh vy l khi cht, Xanhcroa di tng li nhng mn thuc c ca

mnh cho nhn tnh v cho bn. Trong qu kh n thy cha g}y ti
c, n cn mun ng la vi nhng k gy ti |c trong tng lai.
Cng vic u tin ca cc nh chc tr|ch l{ a cho ph}n tch c|c
cht v{ th nghim ln trn cc loi vt. Kt qu cho thy Xanhcroa l
mt nh ha hc su sc, ng thi cng l{m cho ngi ta ngh rng hn
lao vo nhng cng cuc nghin cu khng v li sao? Ngi ta lin
nh n nhng v cht b him v{ t ngt, n nhng t ngn phiu ca
m hu tc Branhvili v ca Pnt nh nhng mn tin tr cho mu.
Nhng v m kia vng mt, g ny giu, c thn th, khng th bt m
khng c chng c c th. Ngi ta lin nh n t khng co ca
Lastx.
Trong t kh|ng c|o ni rng Lastx ~ l{m vic vi Xanhcroa
trong by nm lin, vy th thi k Lastx chuyn sang lm vic vi ng
bray khng th coi l{ gi|n on c. C|i ti ng mt nghn ng
pittn v ba t ngn phiu mi t mt trm livr c tm thy ni t
kh|ng c|o ~ ghi, vy l Lastx bit rt r mi ch trong phng. Nu hn
bit phng hn phi bit ci hm, hn khng th v ti c.
Nhng chng c b{ ga bray ph|t n kin hn. Lastx
b bt v{ ngi ta khm thy trong ngi hn c cha thuc c. Hn
chi ci kch lit. Ngi ta phi em hn ra tra tn kiu i ng, ngha l{
mi chn b kp vo hai tm vn ri ghp vo vi nhau bi mt vng st,
ri ng nhng ci nm vo gia hai tm vn gia, thng thng th
bn c|i nm, cn c bit l tm ci.
n ci th ba, Lastx xin c ni. Ngi ta tho kp ra, khing
hn ln mt ci nm gn phng. V hn qu yu, hn xin php c
ngh na gi trc khi khai. Sau }y l{ trch trong bin bn li khai ca
hn:
... Hn khai hn c ti, Xanhcroa ~ bo hn b Branhvili s a cho
hn thuc c u c cc anh b. Hn ~ b thuc c v{o cc
nc v bt xp ca hai anh em ng bray....

Trong khi , m hu tc Branhvili vn Liez. Mc d m ~ v{o

tu vin, m vn khng dt b c thi giao du ca m c. Xanhcroa
m m ~ yu say m nh th tng c th cht c v hn, th m
hn cht cha r|o m, m ~ tm c k k tc hn tn l Tira m
chng ti khng c mt cht ti liu n{o ngo{i c|i tn c nhc nhiu
ln trong bn n.
Nh ngi ta ~ thy, mi ti li u ln lt ri xung u m, do
ngi ta quyt nh truy ui m cho n tn ni tr n m m coi l
an ton.
Nhim v kh| l{ kh khn v{ nht l t nh na. Mt s quan cnh
s|t ng ra nhn nhim v . Tn anh ta l{ gr, mt thanh nin p
trai trc ba mi nhm tui. gr i n Liez cng vi mt tp lnh,
km theo mt bc th ca vua Luy XIV gi Hi ng thnh ph yu cu
giao ti nh}n em v trng tr. Sau khi ~ xem xt th tc t tng m
gr ~ cn thn mang theo, Hi ng chun y giao tr m hu tc.
gr mc mt b qun |o gi|o s trnh mi cp mt t m nghi
k. Anh n ca tu vin vi danh ngha mt ng bo t La M~ n,
khng mun i qua th{nh ph Lie m{ khng n cho mt ph n lng
danh v sc p v v nhng ni au kh nh b{ hu tc Branhvili.
gr c tt c nhng iu b ca mt chng cng t con nh kh gi,
hp dn nh mt anh lnh ng lm. Trong bui gp g u tin, gr t
ra c duyn v va thng minh va bng bnh, n ni anh c chp
nhn ngay mt cch d dng cuc gp g th hai.
Cuc gp g ny khng phi ch l}u, ngay ng{y hm sau gr li
n. Mt kiu vi v~ nh vy ch em li khoi tr cho m hu tc, do
gr c n tip nng nhit hn hm trc. L mt ph n c ti
tr v{ c t c|ch, b thiu thn mi quan h vi nhiu ngi trong mt s
gii, m hu tc thy li gr nhng tp qun ca con ngi Pari.
Bun thay vin gi|o s |ng yu y li sp t bit Lie trong vi ngy na,
cn phi tranh th. V cuc n thm ng{y hm sau mang hnh thc
mt cuc hn h.

gr n ng hn, m hu tc ang nng lng i anh. Nhng

mt cuc gp g v tnh nh vy, i ba khi b c ngi n quy ph th
bc mnh bit bao. Do gr c tnh phn nn v s phin phc y. V
li n cng tn hi n danh d ca hai ngi. Chng cn phi gi gn cho
b o chng mc. Th l anh lin ngh m hu tc chp nhn cho anh
mt cuc hn h ngoi thnh ph, trong mt cng vin vng v
khng b ai nhn ra v theo di. M hu tc cng t v mc tng
gi tr cho s nhn li ca mnh v cuc hn h c n nh vo ngay
bui ti hm .
Bui ti n, c hai u st rut ch i n, nhng mi ngi mt hy
vng khc nhau. M hu tc gp gr ti ni qui nh, gr dang
rng hai c|nh tay ra n m. Ri khi m ~ gn trong tay anh, anh lm
mt du hiu, mt nhm lnh xut hin. Ngi tnh lin t lt mt n v
gr t gii thiu. Th l m hu tc Branhvili b tm gn.
gr bn lnh gi m hu tc, cn anh i vi n tu vin. Lc
anh mi a lnh ca Hi ng ra v anh bo m ca bung m hu
tc. Anh tm thy di gm ging mt chic hm con, anh gi ly v
ng du nim phong. Ri anh li n ch m b gi v ra lnh ln
ng.
M hu tc trong thy chic hm con ca mnh trong tay gr, lc
u m t ra rt hong s, sau m ngh cho xin li mt t giy
trong m ~ vit nhng li sm hi ca m. gr t chi. Nhn lc
anh quay i ra lnh cho xe tin ln, m nh t t bng cch nut mt
chic anh ghim. Nhng mt ngi lnh trng thy nn ging c t tay
m ra. gr lp tc lnh tng cng cnh gi|c i vi m.
C mt lc lm ra v ung nc, m Branhvili a chic cc ln mi,
m lin cn v n ra ming v toan nut mt mnh, mt ngi lnh kp
thi trng thy buc m phi l n ra a. Th ri m d ngi lnh
nu cu thot m, m s cho nhiu tin. Ngi lnh hi m mun th
phi lm th no, m bo ct c gr. Nhng anh ta t chi v ni rng
du sao mnh cng l{ cp di. Thy th m lin ngh cho mn mt
ci bt ch v cho xin mt mu giy. M vit my dng nh sau:

Anh Tira th}n mn, em b gr bt v gii t Lie v Pari. Xin anh

mau mau n cu em ngay!.
mu th v{ ha s gi ti a ch, nhng anh em np cho gr.
Ngy hm sau, chc hn ngh rng mu th cha c tc dng
lm, m vit mt bc th th hai trong ni rng o{n h tng m gm
c t|m ngi, ba bn dng s cng |nh bi. M rt trong cy vo hn.
Cui cng khng thy c tr li v hiu qu ca hai bc th, m gi
mt bc th ba cho Tira. Ln ny m gi hn m cho hn. Nu hn
khng c sc mnh tn cng o{n h tng gii thot cho m, th t
ra hn cng git c ba bn con nga v nhn lc hn lon phi cp
cho c chic hm con ca m v nm n vo la. Nu khng c nh
th th m n cht mt.
Mc d Tira khng nhn c bc th n{o ca m c v chng ln
lt ri v{o tay gr, hn cng t ng n i Macttrich l{ ni o{n
h tng i qua. Hn tm cch mua chuc nhng ngi lnh, ha cho chng
chc ng{n livr, nhng chng n thua g.
Ti Rcroay, o{n |p gii gp ng c vn Palco, ng c Quc hi
phi ti bt thn hi cung t nh}n. Nh vy m khng kp th gi
tnh ton cch tr li. gr lin bo co tt c s vic ~ xy ra v np
cho ng chic hm con tr danh y. ng c vn m hm ra, gia cc vt
khc ng thy mt t giy ch Bn sm hi ca ti.
Nh ngi ta ~ thy, Xanhcroa ~ vit mt bn sm hi v{ ~ b
thiu hy. Nay n lt m hu tc Branhvili cng mc phi li khinh
sut y. Bn sm hi ca m gm by mc v bt u bng dng ch nh
sau:
Ti th ti vi Cha v vi cha ti. l{ mt bn th nhn y
nhng ti c m ~ phm phi.
Mc th nht: ~ g}y ra mt ti t nh.
Mc th hai: ~ mt trinh hi mi by tui.

Mc th ba: ~ u c git cha.

Mc th t: ~ u c git hai anh rut.
Mc th nm: ~ c nh git em g|i l{ tu s vin Cacmlit.
Cc mc khc dnh cho nhng chuyn try lc l lng v kinh tm.
Trong con ngi ngi ph n xinh p , ng thi c c Lquyt v
Metxalin(#1). T xa ti nay cha c ngi {n b{ n{o nh m.
Lp tc ng Palu m ngay cuc xt hi. Cng vn may mn cho
chng ti khi c c nhng t bin bn thay cho cu chuyn.
Hi: Ti sao chy trn n Lie?
Tr li: Rt ra khi nc Php v c vic vi ngi ch em chng.
Hi: M c bit nhng giy t trong hm nh khng?
|p: Trong hm c nhiu giy t ca gia nh m. Trong nhng giy
t y c mt bn sm hi do m vit, nhng n khi vit th tm tr b ri
lon khng bit ~ vit g, ~ l{m g, u c b in r, thy mnh trong
nhng x s xa l, khng c vin tr ca gia nh, phi i vay tng ng
cu mt.
Hi: V mc th nht trong bn sm hi, m ~ t nh no.
|p: Khng l{m vic y, lc vit tm tr b ri lon.
Hi: Su mc khc trong bn sm hi.
|p: Khng bit g c v{ cng khng nh g c.
Hi: M c u c git cha v anh khng?
|p: Khng bit g v vn .
Hi: C phi Lastx ~ u c hai anh m.

 |p: Khng bit g v vn .

Hi: M khng bit rng em gi m khng cn sng c lu na v
~ b u c.
|p: M phng em gi m cng s l{ chng ngi vt nh hai
ngi anh, m ~ mt c tr nh lc vit bn sm hi, th nhn ~ ra khi
t Php theo nhng li khuyn ca h hng.
Hi: Ti sao nhng li khuyn li l ca nhng ngi h hng.
|p: Do nguyn nh}n nhng vn ca cc ng anh. Th nhn c gp
Xanhcroa lc hn c ra khi ngc Basti.
Hi: Xanhcroa c d d m git cha khng?
|p: Khng nh na, khng nh c vic c a cho m thuc bt v
thuc kh|c, cng khng nh c vic Xanhcroa ~ ni hn bit cch lm
cho m tr nn giu c.
Hi: Ti sao m li phi cu cu Tira cp ci hm ca m.
|p: M khng hiu l{ vn g.
Hi: Ti sao vit cho Tira li ni l m s cht mt nu khng cp
chic hm ca m.
|p: Khng nh g c.
Hi: Trong chuyn i v Opfmng m c nhn thy nhng triu
chng u tin v bnh tt ca cha m khng?
|p: Khng nhn thy cha mnh b bnh nm 1666 trong chuyn du
h{nh i Opfmng c chuyn i ln chuyn v.
Hi: C quan h bun bn g vi Pnt khng?
|p: Ch quan h vi hn v mn tin ba chc ng{n livr thi.

 Hi: Ti sao Pnt li n mn tin ba chc ng{n livr.

|p: Hai v chng ~ cho hn vay mi ngn cu v hn ~ tr mn
tin . Sau khi tr xong khng cn quan h vi Pnt na.
M hu tc Branhvili thu mnh vo trong mt s hon ton ph
nhn. Ti Pari b nht trong nh giam, m vn tip tc nh th. Nhng
chng bao l}u, thm vo nhng chng c gh gm y, li c nhng
bng chng mi.
C g|i Etm Huy khai: Ng{y n{o cng thy Xanhcroa n nh
Branhvili. Trong mt hm nh ca b y, c trong thy hai ci hp con
cha thuc bt v thuc nh~o. iu c bit r v c l con nh bo ch.
C cn khai thm: b{ Branhvili n ba tra nh c. B rt vui v, b
a c xem mt chic hp con v ni vi c: }y l{ th bo th, n
tuy nh nhng li y nhng tha t. B{ m}n m chic hp trong tay,
nhng ri bng nhin nh bng tnh, b{ ku ln: Tri i! Ta va ni g
vi em vy? Em ng nhc li vi bt c ai nh!.
Lrng l{m vic ti nh bo ch khai: Anh thng gp mt b do
Xanhcroa dn n nh ch anh, mt ngi y t bo anh l{ hu tc
Branhvili v hn cn |nh cuc vi anh l h n bo ch thuc c.
Khi n, h xe nga ti hi ch Xanh Giec Manh.
Mary, ngi hu phng ca m Branhvili khai: T sau ci cht ca
ng c vn bray, Lastx thng lui ti nh{ Branhvili v{ hai ngi th
thm ring vi nhau. Branhvili c ni vi ch rng b y ~ l{m cht
nhiu ngi lng thin v hng ngy hn vn phi dng mt t thuc
linh tinh v s b ly cht c, v c l v cn thn nh vy nn n by
gi vn cn sng c, nhng li s b }m cht v b ch ~ ni cho hn
b mt ca mnh v u c.
gr s quan cnh st khai: chp hnh ch th ca vua, anh ~ bt gi
m Branhvili tnh Lie. Anh ~ tm thy di gm ging ca m mt
chic hm nh, anh ~ nim phong li. M khn khon i li anh mt t
giy trong l{ bn sm hi ca m. Nhng anh ~ t chi. Trn dc
ng v Pari, m ~ ni vi anh l m cho rng chnh Clase ~ cung cp

thuc c cho Xanhcroa, rng mt hm Xanhcroa ~ ni vi m n Xanh

Onr, hn s cho m xem bn c|i chai v{ ni: Clase ~ gi cho ti
nhng th n{y }y. M hi xin mt chai, hn |p th{ cht cn hn cho
m. Cn khai thm ngi lnh Angtoan ~ np cho anh ba bc th ca
m Branhvili vit gi cho Tiera.
Sau cng Frngxoa Rutxen khai: ch l{ ngi hu ca m Branhvili.
Mt hm m ~ cho ch n mt mn. Sau khi n xong thy kh chu ngay.
M li cn cho ch n thm mt l|t Jmbng, t ch b au d dy nng.
Ch cm thy nh b ngi ta chm vo tim mnh. ~ ba nm nay nh
vy, ch ngh rng mnh cng b u c.
Tht l kh m c tip tc ph nhn nh th m~i trc nhng bng
chng c th nh vy, th m m Branhvili vn c ngoan c mi l m
khng c ti. Mt v trng s ni danh thi by gi, tn l Niven nhn ci
cho m.
Trng s Niven ~ ph| ln lt tng bng chng mt. ng cng nhn
nhng v tnh |i i try gia Xanhcroa v{ Branhvili nhng ng ph
nhn s tham gia ca m vo nhng v git ngi u c my cha con
ng bray, v{ ng qui nhng ti v{o Xanhcroa v hn mun tr th.
Cn v bn sm hi l bng chng mnh nht v{ theo ng c nht m
ngi ta c th kt ti m hu tc, ng tn cng vo s hu hiu ca
mt bng chng nh vy bng nhng s vic thc t trong nhng trng
hp tng t, trong bng chng t c|o khng c cng nhn cn c
vo php ch ca cu thnh ng Non audutur perire volema. ng k ra
hai v d m{ chng ti xin chp nguyn vn nh sau:
V d th nht: minicut Xt l{ mt nh thng tho kinh in v
rt gii v thn hc. ng l mt gi|o s nghe xng ti ca Sacl Canh v{ l{
ngi ~ d nhng bui u tin ca Hi ngh Tn gi|o Trngt di
thi Pn III, ng trnh by vn v vic mt ngi |nh mt mt t giy
trong vit bn sm hi ca mnh. C mt v quan ta ca Gio hi tm
thy t giy , ng mun da v{o y iu tra v ngi ~ vit ra n.
V quan ta y b cp trn trng pht, l do v bn sm hi l thing ling
m ngay c ngi vit ra n cng phi chn n vo trong im lng vnh
cu.

 V d th hai: V{o nm 1579, c mt ngi ch qun mt mnh git

cht mt ngi l mt. C nh khng ai hay bit g. Hn em chn x|c nn
nhn xung di hm nh. Tn st nhn b lng t}m gi{y v, hn phi
xng ti v v m st, vch r cnh ng v ni r ni chn giu xc vi
gi|o s nghe xng ti. Gia nh ngi b cht, sau khi lng kim khp ni
m{ khng c tin tc g bn thng bo ngoi tnh s thng mt mn
tin ln cho ngi no pht hin c tung tch.
B mn tin thng qu ln quyn r, v gi|o s ~ nghe xng ti bo
tin cho gia nh bit iu b mt. Theo li ch dn, gia nh tm thy xc.
Tn ch qun b tng giam, b tra tn v phi th nhn ti li. Nhng
trong li th hn khng nh l ch c gi|o s nghe xng ti mi bit c
vic ny v{ ~ phn hn.
Th l Ngh vin ni gin v con ng ~ i tm thy s tht,
tuyn b tn ch qun v ti cho n khi n{o ngi ta tm c nhng
bng chng khc ngoi s t co ca gi|o s nghe xng ti. Cn v gi|o s
ny b kt n treo c v xc b nm vo la.
Mc d nh hng m trng s ch i hai cu chuyn v d y,
hoc l cc v quan ta ph nhn chng, hoc l ngoi bn sm hi cn c
nhng bng chng khc, mi ngi u thy r m hu tc
Branhvili s b x ti.
ng nh vy, t lu sau m b gi n ly khu cung. Bt u ngi
ta t nhng cu hi l}u n nm gi, m hu tc chi khng c ai l
ng bn v xc nhn m khng bit g v pha ch thuc c. Ri cuc ly
khu cung chm dt, cc v ta thy khng moi thm c g khc m,
bn k trt tng giam.
M nghe c trt khng cht s hi v mm yu. Nghe c xong, m
ni:
Tha ng lc s, xin ng l{m n c li cho. S vic n n t ngt
qu| l{m cho ti khng cn nghe c on sau na.
ng lc s c li t lnh v m bit rng t gi pht ny m thuc
v ngi tha hnh. M nhn ngay ra ngi v thy tay cm si dy

thng. Lp tc m cha tay ra v lnh lng nhn ngi t u n chn

khng ni mt li. Ri cc v ta rt lui dn tng ngi mt, v{ lc i ra
l dn nhng dng c tra tn. M hu tc a cp mt rn anh nhn
nhng ci gi, ci vng khip m kia ~ tng l{m gi~n cng bit bao
cnh tay, tht ra bit bao ting tht. Ri khi nhn thy ba x nc dnh
cho mnh, m quay li pha vin lc s, ch khng mun ni vi ngi
ao ph, mm ci ni.
Tha ng, mun cho ti cht ui hay sao m cc ng tp trung lm
nc th kia! V vi thn hnh ca ti nh th ny nut lm sao ht ch
nc ?
Ngi ao ph khng tr li, bt u lt o khoc ca m ri ln lt
tt c c|c |o kh|c cho n khi m hon ton trn trung ri a m n
s|t tng, cho m ngi ln mt ci gi, dng c tra tn bnh thng, ch
cao chng hai pi.
n }y ngi ta hi m tn nhng ng bn v thuc c l nhng
loi g. M tr li c g m ~ ni ht ri v ch ni thm:
Nu cc ng khng tin nhng li ti ni th thn th ti trong
tay cc ng, tha h cc ng hnh h.
Thy tr li nh vy, vin lc s ra hiu cho ngi ao ph lm vic.
Hn bt u buc hai chn m vo hai vng st ng s|t nhau di sn
trc mt m ri bt m nga ngi v ng sau v buc hai tay m vo
hai ci vng st ng tng, ci n cch ci kia gn ba pi. Nh vy
ch}n v{ u cao bng nhau, cn thn mnh b ci gi g to thnh
mt hnh cong nh nm nga trn c|i v{nh b|nh xe. lm cho t chi
cng thm ra na, ngi ao ph ch vic quay ci tay quay hai vng lm
cho hai chn xch li ci vng gn thm.
Ti }y chng ti li chp nguyn vn t bin bn. Trn gi g, trong
khi b ko cng, m ku ln nhiu ln:
Tri i! Ti ~ ni ht s tht ri, vy m{ ngi ta cn git ti!
Dng nc vo mm, m qun qui v ni nhng cu sau:

 Cc ng git ti mt thi!
Tht bo m khai tn ng bn, m tr li khng c ai khc ngoi mt
ngi m{ mi nm v trc ~ xin m thuc c git v, nhng
ngi ~ cht.
Li tng nc, hi ca quy v qun qui nhng khng mun ni.
Li tng nc, hi ca quy v qun qui nhng r r{ng l{ khng
mun ni.
Li tng nc na, qun qui mnh, nhng ch ni v vn ~
ni ht ri, nu ni thm na ch l{m lng t}m cn rt.
Kiu tra tn thng thng ~ ht cch, m hu tc ~ phi nut mt
na s nc m m ~ cho l{ lm m cht ui. Ngi ao ph
ngng li chuyn sang kiu c bit. Hn thay ci gi con bng ci cao
hn mt pi na lm cho thn hnh phi cong thm, tay ch}n cng thm
n mc dy thng sit vo c tay v c chn lm bt mu. Cuc tra tn
li tip tc ngay, n ch ngng khi vin lc s hi v phm nhn tr li.
Cn nhng ting rn la th hu nh khng nghe thy.
Trn c|i gi| cao v{ trong lc ko cng, m nhiu ln ni:
Ly Cha ti! Cc ng rt t chn tay ti ra mt ri! Ly Cha! Xin
Cha h~y thng ly con!
Nhiu ln tht hi, nhiu ln tng nc thm, cng khng moi c
cu no thm.
Cui cng ht cch phi ci tri m ra v{ t m ngi vo gn la
theo thng l.
.......................
V{ sau }y l{ on cht ca cu chuyn lc hnh hnh m hu tc
Branhvili:

... Ngi ao ph rt tm vn ra v ko m hu tc ra khi xe b. Hai

ngi cng i v pha on u {i. M theo ngi ao ph bc ln
thang, lc ln ti mt bc m phi qu xung. Ngi ao ph lt m m
ra, ct tc pha sau gy v hai bn th|i dng, bt m phi quay u i
quay u li, i khi hi t{n nhn. V mc d cuc trang im y lu
chng na gi, m khng h tht ra mt li ku ca v ch biu l ni au
n ca mnh bng nhng git nc mt m thm.
Ct tc xong hn x c o m l ra hai vai. Sau cng hn bt mt m
v ly tay nng cm m ln dn phi gi cho thng u. M tun theo tt
c khng mt cht phn i, m vn c nghe nhng li cu nguyn ca v
gi|o s v{ thnh thong cng c theo. Trong lc tn ao ph nhn
xung tm o khoc ca hn, ni l ra chui mt thanh kim di m hn
~ cn thn che kn khng cho phm nhn trng thy lc theo hn
bc ln thang.
Ri v gi|o s nghe thy mt ting m thm v nng n nh mt ting
cht vo da tht v ting cu kinh ngng bt. Li dao ~ i qu| nhanh
n ni gi|o s cng khng nhn thy nh chp ca n na. ng cng
dng li, tc dng ngc ln, tr|n m m hi, ng tng tn ao ph ~
chm trt v ng khng nhn thy u ri v{ s phi chm li. Nhng
ni lo y ch rt ngn, v ngay lc y c|i u ~ nghing v pha tr|i, trt
xung vai ri t vai tut xung ng sau, trong khi th}n mnh ng~ v
ng trc.
Khi v gi|o s c xong bi kinh, ng ngng u ln v nhn thy ng
trc mnh l{ tn ao ph ang chi mt, hn ni vi gi|o s:
Tha cha, cha c thy nht chm y tuyt khng? Trong nhng
trng hp nh th ny, con phi cu cu n Cha Tri v{ Cha ~
chng gim cho con. T my ngy nay m {n b{ n{y c m nh con mi,
nhng con ~ cu kinh Misa su bui v{ con ~ cm thy tm hn v{ i
cnh tay ca con c vng vng.
Ni xong hn lc trong ti o ly ra mt chai ru, tu mt hi, ri mt
tay cp ci thy ct cn mc nguyn qun |o, tay kia x|ch c|i u cn bt
mt, hn nm c hai th y ln ng ci v chm la t.

Hm sau, b Xvinh ni, c nhiu ngi i kim nhng chic xng

ca hu tc Branhvili, v d}n chng n rng m l Thnh.
Ch thch:
(1-) Locusta: m chuyn u c kht ting ca La M, l cng c ca
Agrippine chng li Claude v ca Neron.
Mssaline, n hong La M ni ting v try lc (N. D).

Chia s Ebook: http://www.downloadsach.com

Follow us on facebook: https://www.facebook.com/caphebuoitoi