Hamdm, pitim, yandm

Mevlanadan

Altn tler
i
D e rle y e n : Z\ K ite/

kozmik

MEVLANA'DAN ALTIN TLER-I

D erleyen : Z iy a Elitez

Yayn Ynetmeni: Ali Dndar

Editr: Hatice alar Kapak Tasarm: Onur Gkalp
Bilgisayar Uygulama: Adem enel Genel Koordinatr: Muttalip Asl

5. Bask: O cak 2006 210.000

ISBN: 975-8973-10-X

Kozm ik Kitaplar

Kelebek Matbaas
Litres Yolu, 4/1 Blok Topkap / ST
Tel: (0212) 612 48 35

KOZMK KTAPLAR
Bykdere Cad. Tevfik Erdnmez Sok.
Diker Apt. No: 26/5 Esentepe/STANBUL
Te l: 0 212 273 22 34 Fax: 0 212 273 25 19
info@ kozmikkitaplar.com.tr

Ham dm , pitim, yand m

! H m 7 3 D 3 u r - r y .
- d H J

I
Derleyen: Zya Elitez

kozmik

- stanbul niversitesi iktisat fakltesi istatistik blmnden me

zun oldu.
- Ayn niversitenin letme Fakltesi bnyesinde yer alan
personel ynetimi blmnde Lisans-st almalarm srdr
mtr.
- Askerliini Manisa Krkaa 6. Jandarma Komando Alaynda
yapt.
- yaamn hizmet sektrnde bankaclk ve sigortaclk ze
rinde younlatrmtr.
- 1983-90 yllarnda T. Sma Kalknma Bankas'nda alm.
-1990 ylmda balad sigorta sektrnde farkl kademelerde
yneticilik yapmtr.
- Trkiye Yazarlar Birlii yesidir.
- Fenerbahe Spor Kulb Kongre yesidir.
- Profesyonel yat kaptanlnn yan sra, SRC ve STCW belge
lerine sahiptir.
- 12 adet Sivil Toplum Kuruluu (STK) yesidir.
- Halen hizmet sektrnde 4 irketin Ynetim Danmanl'n, 2 irketin Mavir Danmanln yapmaktadr.
- ELTEZ ORTAK GRM GRUBU'nun orta olup, zm
ortaklar ile birlikte sigorta acentelerinin retim srecine katkda
bulunmaktadr.
- (TAKP EDLEN OL, TAKP EDEN OLMA), (ncinsen de N
CTME), (Drt Denetimsizlii ve Duygu sarl iinde olma),
(Yaamdaki Sadelik, Dncede grkem esastr...), (Laf beyne git
mesin, kalbe gitsin...), (Baarya giden yolda tesadflere yer yok
tur...), (Bakp da grmedikleriniz Zihinsel Krlma Yaratr), (Kay
betmeyi renen Kazanmay abuk renir.), (Fark Yarat, Farkllk
lara ak ol.), (Baar iin TAAT mi? LYAKAT m?), (Gnl Gzy
le Bak), (tibar Paradan Kymetlidir)
FELSEFESN BENMSEMTR.
Yazarn Yaynlanm Kitaplar:
1. Zamann Eskitemedii Gzel Szler (Neden Kitap)
2. Mevlana'dan Altn tler (Kozmik Kitaplar)

Bu kitab
B u g n lere gelm em d e p ay sah ibi olan, bent yetitiren A n n e ve
B a b a m a kran ve m innet histerimle ith af ediyorum

MEVLANA MU HAMME D
C E I E D D N U R U M

Byk Trk-slam airi ve mutasavvf Mevlana, 30 Eyll

1207'de bugnk Afganistan topraklarnda bulunan Belh-Horasan'da dodu. Belh'in nde gelen limlerinden olan babas Bahaddin Veled, Melmet felsefesini benimsemi bir sufiydi. (Bahaddin
Veled'in babas da sevilen ve saylan bir din bilgini olan Hseyin
Hatibi'ydi.) Mevlana'nm babas Veled, engin bilgisi ve grs ne
deniyle "Bilginlerin Sultan (sultan-l ulema)" olarak n salmt.
Annesi ise, Belli emiri Rkneddin'in kz Mmine Hatun'du (M
mine Hatun'un annesi de Harzemahlardan bir prenses olan Melike-i Cihan Emetullah Sultan'd). Bir emirin kzyla evli olmasna
ramen Bahaddin Veled'in devrin yneticileriyle aras pek iyi de
ildi. O yllarda Belli'de slam, en kat kurallar ve yaptrmlarla uy
gulanmaya allyordu. Gerek derslerde gerek bilimsel tartma
larda karsnda her zaman kat slami yaptrm uygulamaya al
an ama slamla ilgisi olmayan bu kesimi buluyordu. Bahaddin Ve
led bu hogrszle muhalefet oluyordu. Ama kendisine
Belh'de yer olmadn anlayan Veled, 1212'de (baz kaynaklara g
re 1218) yaklaan Mool istilasn da bahane edip ailesi ve yaknla
rm da yanma alarak Belh'den ayrld.
ran zerinden Anadolu'ya uzanan g yolculuunda Mevla
na, ilk retmeni babas sayesinde Ferideddin-i Attar, ihabeddin
Shreverdi, Muhyiddin-i Arabi gibi devrin en nemli sufileri ile ta
nma frsat buldu. 1222'de Anadolu'ya ulatlar. O zamanki ad
Larende olan Karaman'a gelip, Suba Emir Msa'nn yaptrd
medreseye yerletiler, Mevlana burada 1225'te erefeddin Lala'nm
kz Gevher Banu ile evlendi (Gevher'den iki olu oldu: Sultan Ve-

led ve Aladdin elebi). Annesi Mmine Hatun da burada ld. lk

olu ve ileride Mevleviliin kurucusu olacak olan Sultan Veled de
burada dodu.
1228'de Anadolu Seluklu sultam Alaaddin Keykubat'm ar
syla aile, bakent Konya'ya geldi. Mevlana ve ailesi Altunapa (Ipliki) medresesine yerleti. Konya o yllarda Anadolu'nun en
nemli kltr merkeziydi. Hem bakent olmasndan hem de daha
nce buralara gmek zorunda olan Hristiyanlarm getirdii klt
rel ve dini miraslardan dolay ehrin grkemli yaplar, medresele
ri, saraylar vard. Bu da ehri kltr dzeyi yksek sanat, d
nr ve bilim adamlar tarafndan ok sk ziyaret edilen, bir yer hali
ne getirmiti. Ayrca Mool istilasndan kaan Dou'lu bilgin ve sa
natlarn da urak yeriydi; ki slam' Batya tayan etmenler bu
dnemdeki hareketlenmelerle gereklemiti. Bu kozmopolit yap,
Konya'da Rumca, Trke, branice ve Farsa konuan insanlar biraraya getirmi ve Mevlana'daki sonsuz hogrnn temellerini at
mt.
Mevlana'nm babas Bahaddin Veled, Konya'ya geldiklerinde
ksa srede kymeti bilinen, hatr saylr, sz dinlenir bir insan
olarak n sald. Medereselerde vaazlar vererek bir ok renci ye
titiriyordu. Mevlana da bu ans deerlendiriyor, babasndan
dersler almay srdryordu. 1231'de babasnn lmyle birlikte,
mistik eitimine, babasnn da eski rencisi olan dervi Seyyid
Burhaneddin Muhakkik ile devam etti. Eitiminin devam ve de
rinlii iin Burhaneddin'in talebiyle Halep ve am'a gitti. Yedi yl
sren gezilerini (eitimini), dnemin nemli sufilerinin yan sra,
farkl inanlara sahip dervi, gezgin ya da felsefecileriyle yakm tar
tmalar, sohbetler ve fikir alverileri yaparak deerlendirdi. Hem
babasnn hem de Seyyid Burhaneddin'in tevikleriyle, hem de
kendi istek ve arzusuyla Arap, Hint ve Yunan dnrlerinin ya
ptlarn okudu. Engin bilgisi ve davranlaryla evresinde ok se
vilen ve aranan biri haline geldi. Bylelikle medreselerde herkesin
ilgisini ve arzusunu eken dersler vermeye balad.

Bir gn medresedeki vaazm bitirdikten sonra evine gitmek

zere dar ktnda dikkatini celbeden birine rastlad. (1244 y
lnda gerekleen bu karlama, kimine gre Ekim aynn sonlar,
kimilerine gre ise Kasm aynn sonlardr.) Aralarnda geen il
gin bir diyalogtan sonra emseddin Tebriz ile tanan Mevla
na'nrn yaam o vakit deiti. Hangi tarikata mensup olduu ya da
kimden el ald bilinmeyen ems, Iran, Irak, Suriye ve Anadolu'yu
dolam gezgin bir Trk dervii idi. Agresif ve krc bir konuma
tarz olan ems, uzun boylu, yapl, garip kyafetler ve serpular (ki
bunlardan biri Konya Mevlana Mzesi'nde bulunmaktadr) giyen,
kendine zg dnceleri olan biriydi. Bir ok yer dolam, so
nunda dnemin en nemli ilim irfan merkezi olan Konya'ya gel
miti. ems'in kiilii, bak alar, tarz Mevlana'y ok etkiledi.
Onunla tantktan sonra sk sk sohbet eden, neredeyse hi ayrl
mayan, ok yakn iki dost oldular. O sralarda yazd gazellerde
erns'e olan sevgisini sk sk dile getirdi. ("Senden baka bam varsa
yok olsun. Sensiz yaarsam varlm yak. Kabe'de de sevgilim setisin, ki
lisede de", "Akmn ateleri Ar' da geli, feri de. Bu ate iinde em
seddin'in yzn gizleyemiyor um.") Mevlana, em sle olan uzun soh
betlerinden sonra, o gne dek rendii, yapt hereyin Allah yo
lunda birer ara olduunu idrak etti. Alt ay kadar sren bu yakn
lktan sonra Meviana'nn evresi bu birliktelikten rahatsz olmaya
balad. Mevlana medresesini kapatm, ailesi, rencileri ve yakn
lar ile ok az ilgilenir olmutu. Bu nedenle ems'e kar muhalif bir
ounluk olutu. Meviana'nn engin bilgisinden, vaazlarndan ve
sevgisinden yararlanamadn dnen ve bam kk olu Aladdin'in ektii bir grup ems'i Mevlana'dan uzaklatrmak iin
bir takm entrikalara giritiler. Sonunda ems bir gece Mevlana'ya
haber vermeden Konya'y terk etti. Ama bu M evlana'y daha da ii
ne kapatt. Derin translarna bu dnemlerde balad. Ayrlk iirleri
yazyor, evresiyle, sevdikleriyle yine daha az gryordu. Mev
lana ems diyor, baka bir ey dilemiyordu. Meviana'nn byk
olu (ki ems ve Mevlana ilikisinden rahatsz olmayan hatta soh

betlerine katlmaktan zevk alan) Sultan Veled, am'a gidip ems'i

buldu. ems tekrar Konya'ya geldi. En nde Mevlana olmak zere,
byk bir trenle karland.
Mevlana, ems'in dnmesiyle ona daha ok baland. Bu ilgi
evresindekileri yine ok rahatsz ediyordu. stne Mevlana, k
k olu Aladdin elebi'nin ak olduu bir kz ems ile evlendi
rince olunu daha da fkelendirdi. elebi bir gece em s'i arkada
laryla birlikte sktrp ldrd. Olay renen byk olu Sultan
Veled, ems'in cesedini kuyudan kartp bir baheye gmd. Ba
basnn renmesini istemiyordu. (ems'in ldrlmedii; ortalk
ta dolaan dedikodular ve entrikalardan ok rahatszlk duyan
ems'in, nereye gittiini kimseye sylemeden izini kaybettirdii de
sylenir.) ems'in aniden ortadan kaybolmas Mevlana'y ok de
rinden etkiledi. ems'i bulmak umuduyla iki kez am'a gittiyse de,
Mevlana Konya'ya zgn ve bitkin dnd.
ems'siz geen gnlerin ardndan, mtevaz bir kuyumcu olan
Selhaddin Feridun ile tant. ems'e duyduu gnl dostluunu
Selhaddin'e de gsterdi. evrenin kskanl ve dedikodular yine
balamt. Ama dostluklar 1259'da Selhaddin Feridun lene dek
tam on yl srd. Artk belirli bir ruh olgunluuna erien Mevlana,
Selhaddin'den sonra Ahi Trk olan elebi Hsameddin ile kar
lat (elebi adn Mevlana vermitir). Hsameddin'in babas da bir
Ahi eyhiydi. Hsameddin ve Mevlana arasndaki mistik doygun
luk, Ahilerin de Mevlevilie olan ilgilerini arttrd.
Mesnevi'nin yazlmasnda elebi Hsameddin'in etkisi olduu
bilinir. elebi'nin srarlar, Mevlana'y mthi eserini yazmaya y
neltti. Mevlana lene dek (15 yl kadar) sren dostluklar bu sefer
kimseyi rahatsz etmemiti. Meviana'nn n yayldka yayld,
bir ok arif ve dervi ona geldi.
Ve bir gn hastaland, yataa dt.
lm gnn, yeniden dou gn olarak gren Mevlana, 17
Aralk 1273'te Konya'da ld.

NSZ
MEVLANA OKYANUSUNDAN...

Mevlana (30 Eyll 1207, Belh-17 Aralk 1273, Konya) byk

mutasavvf, gnl eitimcisi, bir lim, esiz bir sanatkrdr. Man
zum eserleri Mesnevi ve Divn- Kebir'i binlerce beyit tutar.
Meviana'nn be eseri vardr. 6 ciltlik Mesnevi; kaside, gazel,
rubai ve iirlerini iine alan Divn- Kebir'i; 61 blmden oluan
tasavvuf! dncelerim anlatan Fihi Mfih; yedi vaazndan oluan
Meclis-i Seb'a; yz elli mektuptan oluan Mektbt.
M ev lan a bir gn l eitim cisidir. M esnevi'de insanlara sev
giyi, gerek ak, rnek insan olmay, gzel ahlak, drstlk, c
mertlik, alkanlk, alak gnlllk, sabr, iyilik etmek, doru
szl olmak, bakalarnn iyiliini ilemek, hell lokma yemek,
Hakk'a kretmek, ibadet konularn ileyen yzlerce hikaye
den oluur. Kssadan Hisse alnmas gerekir,

M eviana'nn tasavvufu g zel ah laktan ibarettir. Divn-

Kekik i 21 divn olup, kaside, gazel, rubai ve iirlerini kapsar. i
irlerinde Meviana'nn duygu ykl lemi grlr; gazellerinde
ilahi ak ifade eder. Divn'daki rubailer, Divn- Rubaiyyet
adyla bir kitapta toplanmtn Toplam 1725 rubaiyi iine alan
tercme Abdlbaki Glpmarl'ya aittir.

M eviana'nn tasavvufunda yaradln, hayatn m anas

aktr. 61 blmde toplanm, meclislerdeki sohbetlerinden olu
an Fihi Mfih adl eserinde; tasavvufi dnceleri, iir telakki
si, dnya ve ahiret, cennet ve cehennem, insan, din, iman, ak,
ibadet gibi konular ele alnmtr.

M eviana'nn tasavvufunda gaye, kulluk ve yokluktur. Meclis-i Seb'a adl eseri 7 vaazndan oluur. Gerek zenginlik mal
deil, gnl zenginliidir. Hakk klar hrs, kibir, kinden uzak,
akllaryla gafletten kurtulup imana ynelirler. Gnl temiz,
gsteriten arnm, dnya ve ahirette deil, Hakk'a tapan Al
lah'n sevgili kullandr.

M eviana'nn tasavvufunda esas gaye, Gnl sahibine eri

mek ve Cevher olmaktr. Mektbt adl eseri, eitli kimselere
yazd 150 mektuptan oluur. Mektuplar vet, hadis, hikaye ve
iirler ssler. Mektuplar e ayrlr: Devlet adamlarna nasihatlar, skntda olanlara maddi-manevi yardm, kendisine sorulan
dini ve ilmi konularda verdii yantlar.

Meviana'nn en belirgin zellii hogrdr. Kimsenin hata

s dolaysyla incitilmesini istemez, kendi fikrini kabul etmeyen
leri mahup etmemek iin cevap verememi grnmeyi tercih
ederdi. Dostlarnz ktlklerini size anlatrsa, 'bunun srrn o bilir,'
deyip konuyu kapatnz ki dnyada dostsuz kalmayasnz; nk ayp
sz dost arayan, dostsuz kalr.
M eviana'nn alak gnll oluu, gurur ve kibirden uzak
oluu ve btn dncelerine tevaznn hakim olmas, dier
bir zelliidir. Gnller sultan olmas da ayr bir zelliidir.
Mevlana, cmertliini ne dnya hayatna ne de dnya mal
na deer vermeyerek ortaya koyard. Kendisine hediye edilen
para ve eyalar muhtalara datr; maddi skmtdakilere yar
dm ederken bunu karsmdakini incitmeden, bakalarna sez
dirmeden yapard.
Hazreti Meviana'nn tasavvufunda gaye, kulluk ve yokluktur.
Hazreti M eviana'nn tasavvufunda yaratln, hayatn ma
nas aktr.
Hazreti M evlana'm n tasavvufunda esas, gnl sahibine
erimek ve cevher olmaktr

Hazreti Meviana'nn bir Kmil mrit olarak mnevi vazife

si, yaratln gayesi erevesinde, insanlarn hidayetine ve ebe
di saadetine vesile olmaktr.
Hazreti Meviana'nn tasavvufu da gzel ahlaktan ibarettir.
Meviana'nn nazarnda insan son derece deerli bir varlktr.
Alemden maksat, insandr (Meclis-i Seb'a, s.45).
Mevlana eserlerinde insan bu stnln vurgulayarak
ele alr; ama "cannda bir can var, o cam a ra ... ama darda de
il, aradn kendinde ara" (Rubailer 22) buyurmutur.
Mevlana, Yaratklar e ayrr: Melekler, hayvanlar, insanlar.
Melekler yalnzca akldr, ibadet ve kulluk onlarn yaradlnda
vardr; hayvanlarda akl yok yalmz ehvet vardr. nsan ise akl ve
ehvetten mrekkeptir, ibadet ve kulluk sorumluluu tar. Yalnz
insan, kendisine ayak ba olan vasflarndan kurtulmaldr: eh
vete dkn olmak ve karga gibi uzun mre tamah etmek. Akim
armh olan bu huylar, insanlk uuruna ykselmeye manidir.
Meviana'nn btn eserleri aka dairdir. Ak, hayatn asldr,
zdr, kainatn yaradl sebebidir. Bu dnceden hareketle,
binlerce beyitte ilahi aktan sz etmitir: Akn stnl ve de
eri, aktan nasibi olmayanlarn zavalll.
Meviana'nn tasavvuf dncesinde akl ve ilim, metafizik
gerekleri kavramada yetersizdir. Bunlar insan bir noktaya g
trr ama hedefe ulatrmaz, insan aktan kanatlara sahipse, il
min ve akln hayal edemeyecei kadar ycelir.
Mevlana'ya. gre; ancak akla sevgiliye, Hakk'a balanan g
nl muteberdir. nsan, akl ile Allah'a ulaamaz; yar yolda kalr.
nsan ile Allah aras bir deniz mesafesi ise, yolculuk iin yetmez;
insan yzerken yorulur ama gemiye binen hedefe ular.
M evlana'ya gre; gnee delil, yine gnetir. Sana delil la
zmsa gneten yzn evirme, buyurmutur (Mesnevi 1/117).
Ak yznden elbisesi yrtlann hrstan ve ayptan temizlen
diini; akn btn hastalklarn hekimi, kibir ve azametin ise
ilac olduunu buyurmutur (M esnevi 1/22).

M evlana'ya gre, insan dnyadaki geimi iin sanat renir;

ahireti kazanmak iin de bir sanat renmelidir. Bu din sanat
nn kazancnn da ak olduunu tler (Mesnevi 11/2618).
M evlana'ya gre, Allah aknn dndaki sevgiler ak deil
dir; Ak, renge ve kokuya bal olursa, o ak deildir; kiiye bir
utantr (Mesnevi 1/214).
Mevlana, yaradln zn ve insann fni benliinden yk
seliini akta bulur; aksz geen mr, mr saylmaz. "Bu a
ka bende kabiliyet yok," deme. M evlana'ya gre; kll'e ak
olanlar, cz'e itibar etmez. Cz'e meyleden, klln m tk de
ildir (Mesnevi 1/2903).
Mevlana, M esnevi'deki hikayelerin grnrdeki ekillerini
deil, asl manasn, gayesini anlamamz gerektiini ifade ede
rek, "M aksat kssadan hisse almaktr, yoksa sana hikye anlat
mak deildir," buyurmutur (Mesnevi 1/108).
Mevlana'ya gre, insanlar iin bir imtihan yeri olan bu gei
ci dnyada Allah sevgisiyle yanp tutuanlarn hepsi ayn yol
lardan gemitir; bu ayn zamanda etin, strap ve dertlerle do
lu, ama vermeyen bir yoldur. Herkesin hedefi birdir.
Mevlana, Hakk a insanlara Mesnevi ile mesaj verir, yol
gsterir, yrdkleri yolda yalnz olmadklarn, onlara rehber
lik ettiini belirtir.
M evlana'ya gre; topraa mensup olan vcut yerde kalr, Ruh
ise yce gklerin ssdr (Mesnevi 11/3811). nsan nerede olursa
olsun, grn neye benzerse benzesin; Allah akna sahipse,
onun deeri gklerden ycedir.
M evlana'ya gre; nasl ki ayna tozlannca suretleri gstermezse,
gnl de dnyevi arazlarla kirlenince H akkn tezahr gereklemez.
O nedenle gnl temiz olmal, samimiyet ve akla dolmal; hrs, kin,
riya gibi duygulara izin verilmemelidir. Allah suretlerinize, malla
rnza bakmaz; fakat ancak gnllerinize, amellerinize bakar, buyur
mutur. Velilerin gnl, temiz kiilerin secde ettii bir mescittir
(Mesnevi 11/31). Allah sevgisiyle dolu gnl, Hakk gneinin nuru

nu aksettirir (Mesnevi 1/35). hls sahibinin kurtarcs, gnl sal

dr (Mesnevi 11/1329).
Mevlana'ya gre Akl ikiye ayrlr: Cz'i Akl ve Kll-i Akl.
Cz'i akl, ferde akldr; her zaman renmeye muhtatr. Klli akl ise yaratc kudretindir; faal olarak yeryzndeki herey
kll-i akln glgesidir. Akl, ak mukayesesinde akn stnl
nden yanadr.
Mevlana'ya gre Akln hususiyeti, neticeyi dnmektir.
Nefis ise akbeti dnmez. Akl galip olursa, nefsin zayflar.
Hasta, aklyla hekime gider; ama akl, tedavisinde ie ya
ramaz.
nsanlarn akllar birbirinden farkldr; nasl ki, gzellerin g
rnleri de baka bakadr (Mesnevi III/1542). Baz akl, ksz
yanmayan bir mum gibidir. Bir bakasnda ise yldz gibi parlar
(Mesnevi V/762).
Akl ilim ve tecrbe artrr, bylece insanlar birbirlerinden
daha tecrbeli olurlar; ancak yaradltan olan stnlk, almak
la artar (Mesnevi III/1546).
Hasl, ilacn faydasnn iinde gizli olduu gibi, her gr
nen eyin de hikmeti iinde gizlidir (Mesnevi IV/2900).
Mevlana'ya gre iyi de, kt de senden yetimitir. irkin de,
gzel de kendi elinle kazandndr (Mesnevi III/3458); Hayat
imanla ebedidir. Yoldan iman olursa lmezsin (Mesnevi III/3311).
iradi lm, zaruri lm, lm korkusu, lme hazrlk iin; "Aksz olma ki lmeyesin; Akla l ki diri kalasn!" diye buyurmu
tur (Rubailer 181).
Mevlana'ya gre; insan cz'i aklyla ve ahsi grleriyle
gerek bilgi sahibi olamaz. Herkesin gr as ve derinlii
farkldr. Herkesin kendine has bir gr olduu ve tek olan
geree farkl ynlerden bakt iin, hakikati bir btn halinde
gremeyip yanlmaya mahkum olduklarn belirtir.

M evlana'ya gre; ilim, Hz. Sleym an'n mhr gibidir. Dn

ya bir suret, ilimse onun candr; insanlk, ilimle itibar kazanr (Mes
nevi 1/1071). Allah sevgisi ilimle elde edilir. limden nasibi olmayan
lar ve aklszlar bu sevgiden uzaktr (Mesnevi II /1545). lim, insana
rehberdir. nsan, ilmiyle btn varlklardan stn olmutur (Mesne
vi 11/3361).
M evlana'ya gre bilgi, gaye deildir; insan Hakk'a gtren
bir aratr. "Nefsini bilen, Rabb'ini bilir," hkmnce asl olan,
insann nereden gelip nereye gideceini idrak etmesidir.
M evlana'ya gre; fkr odr k, insan bir yola ulatrr. Yol o yol
dur ki, yolcusu padiah olur (Mesnevi 11/3237).
M evlana'ya gre insan aslna ulatrmayan, yaratcsna ita
ati retmeyen ilmi yorgunluk olmak niteler. lim, sahibine yk
deil, yr olandr. Gnldeki ilmi, sahibine dost; zahirdekileri
de yk telakki eder (Mesnevi 1/2552). lim olmak yetmez (Fihi
mafih, s.93).
M evlana'ya gre; yalanclarn yeminine inanlmaz, dorula
rn ise yemine ihtiyac yoktur (Mesnevi 11/2902). nk yalan
gnlde phe uyandrr, doru sz kalbe huzur verir (Mesnevi
11/2762).
M evlana'ya gre, alak gnlllk insan ycelten bir de
erdir (Mesnevi III /457).
M evlana'ya gre; sabr, ferahln anahtardr. Sabrla her g
lk ortadan kalkar (Mesnevi III/1848).
M evlan a'ya

gre; kzd

zaman

fkesine

hakim

olan-

, Hakk'n hmndan korunur (Mesnevi IV/114).

M esnevi'nin 18'inci beyitinde belirtildii gibi; "Sz uzar,
kesmek gerekir vesselam!" Bir okyanus, zamana kar dayana
bilen bir beyin ve zamann andramad bir ahsiyet olan
M evlana, satrlara smaz. Herkesin Hazretin Rubailerini, iirle
rini, Gazellerini derledii ve yorumladn fakat szlerinin top
luca derlenmediini grdm. Bu konuda bir ilk olmann hakl

gurura ile elinizdeki derlemeyi gerekletirdim. Benden sonra

iyi, daha iyi, en iyi ve mkemmeli mutlaka yaplacaktr. Bu a
lmann zellii bir ilk olmasnda yatar. Bu almann hazr
lanmasnda yardmlarn esirgemeyen;
Konya l Kltr Turizm Mdr ABDSSETTAR YARAR'a,
Konya l Kltr Mdrl Kltr ve Sosyal ler Dairesinden
Sn. FAHR AHN'e,
Mevlana Mzesi Mdr Dr. ERDOAN EROL ve Md. Yrd. Dr.
Naci BAKIRCI'ya,
Konya l zel dare Mdr Sayn MUAFAK ZSOY'a,
Konya Bykehir Belediyesi zel Kalem Mdr SLEYMAN
SAYAN'a,
Konya Bykehir Belediyesi KlAir Mdrl' nden AL BEKTA, Mmin TEMZYREK, Mehmet BREKIJL'a teekkrlerimi su
narm.
Ziya Elit ez
Kasm, 2004

ALER'DEN SEMELER
Yoklukla kavu varla, dnyay brak,
Vuslatla yolun ahreti, ukbay brak,
Tanrysa muradn dnp durma derin,
Dnyay unut, maddeyi, mny brak.

Gece stadma sordum ka kez;

"Bana bildir bu cihan srrm, tez."
Glerek verdi cevap stadm;
"O ki ancak bilinir, sylenemez."

inenen salkm-zm etir bana,

Ak beni ekmektedir drt bir yana.
Dndm gerek, fakat evren deil,
Kendi evrem dndm yer, baksana!

Anszn girdi kapmdan o gzel,

ti mey, bekledi bir an o gzel.
Seyredip tutmak iin salarn,
Oldu tekmilce yzm gz, gzm el.

ekemem el, nicedir srlardan,

Konuup amama hi imkn yok.
Seni memnun edecek sr bende;
Diyebilsem ama hi imkn yok.
Mest iken bir gn varp stadma,
Syledim; "varlk nedir, yokluk nedir?"
"yle dur, halkn ezasndan uzak,"
Var ve yok, insan iin, bir perdedir.

Hep O'dur, varlk ve yokluk, haz, keder,

Neyse istek, hep O yoktan var eder.
Can gzn h olsa candan grmee,
Sen o'sun, bil, byledir kutsal kader!

Sevgilim tekmil cihandan gizlidir.

Duygudan, her trl zandan gizlidir.
Aikr gnlmdedir bir ay gibi,
Can ve tendir, ten ve candan gizlidir.

Ben miyim ben, sen misin sen, ben mi sen?

Ben miyim, sen sensin elbet, sen de ben.
Ey hatemli yr, seninle bir houm,
Sen mi bensin, ben mi sen, ge pheden.

Biz yle harabz, yine yok olmaya bak!

Gam verme aman, haydi rebb almaya bak!
Irtyla gzel yr, sana mihrap kesilir,
Var bunca rk, secde; namaz klmaya bak!
Drt cihette saklanan esrr, dolun-ay nerdedir?
Nerdedir, can-dost, hayatta zlenen "hay" nerdedir?
urda, burda sylemek elbet muhl, lem O hep,
Grmee bir canl gz, yetmez O 'nu "vay" nerdedir?

Bir canm, gel gr ki var yz bin tenim,

Neyleyip, netsem ki azm sr benim.
Bunca insan var, "benim " hep "ben " diyen,
Yok ki bir er, sylesin tek "ben enim ."

Bize yetmez ki denizler, bize rmak netsin?

stemezken gl hi, trma canlar yetsin.
Sevgilim can skacak eyleri yapsn, hotur,
Bize mahsus bu sabr, yr ne ederse etsin.

nsaf ederek syle a dost, ak iyi bir ey,

Artarsa verir aka evet, bunca zarar, mey.
Sen ehvete ak ismini vermisin ayptr,
Ak dendi mi bir dur, bu asil duyguya ba e!

A gzel huylu, gren hep senin aknla yaar,

Bunca varlk ve mekndan hani tatka taar.
Ne zuhaldir, ne de ay, yok ki gzellikten eser,
Btn lem gnein nuruna bin akla koar.

Ey susuz, yorgun gnl, rmak ara;

Ko, ayaksz gelme, kan-ter, yle gel!
Dil-damak olmakszn d yollara;
Neyse gerek, haydi bir ey syle gel!

Ei yok sevgili bir tatl oyun sundu cana,

"tek mi, ift mi dilein neyse, hemen syle bana!"
Glerek, ift olalm, gel gzelim, haydi" dedim,
"ift olup tek kalalm sevdicem, anlaana..."

u zaman renklerinin burcuna bir d olsam,

O gzel huyluya can trim rm olsam
Ona baktka grp kendimi bir ayna gibi,
Bakarak kendime her an onu grm olsam.

Ayn ruhtan ycelen bir nice unsur gibiyiz,

ki can-ire biriz, sonsuza yansr gibiyiz.
Bir gzel anlam elbet olacak sevgimizin;
Bil ki sen bende ve ben sende birer sr gibiyiz.

Can kuum bir gzel i etti de yemden geti,

Erce bir i yaparak srd demden geti.
Geti bir andan gnlden, uzatp dost eli yr.
Yre ba edi hemen bunca elemden geti.
O erin ben kuluyum, ho ve gzel bunca sefa,
O erin derdi benimdir, doludur gnl vefa.
Ayr tat, ayr tr, baka da yok bir haberim,
Sade derdiyle houm, can gibidir onda cefa.

Gn gelir, mahere solgun nice erkek ve kadn,

Toplanr sorguya, bin h ile, bir velvele-kim.
Ben senin akm drt elle koyup dizlerime,
"bir suum varsa sorun, ite budur sulu," derim.

Yr yum gzlerini, gnln olur bir nice can,

Ki o gzlerde ldar sana bir baka cihan!
Uyarak nefsine olmazsan eer sen marur,
Sevilen bir er olursun, can olursun o zaman!

Ala candan, ala ey dost, komudur bir tek duyan,

Bir ocuk alarsa iten, annedir istek duyan.
Anne serbesttir, evet i g yapar, sen ala dur,
Alay sermayedir dost, ak deyip artk uyan!

O sem h sunar her gece bir baka sem,

O ki gl bahesisin rzgar br baka eser.
Bu sem avkna kanmaz nice blbl, ku ama,
Bu semda dal, aa yepyeni bir aka eser.
yle mest olduk bu akam yr ile,
Gnlmzden h neler ekmekteyiz.
Sevgiden dermekteyiz gl, durmadan,
Bir kamlk; hep eker ekmekteyiz.

M ansur ki akla dillenir yaprak yaprak,

Toplar durur kirpikleriyle toz, toprak.
Yokluk sedas gllenir derya-deniz,
Bir bengi-candan seslenir: "Enelhak!"

"Alt iklimde de hak nurlar var" der, yine dost,

"Nerdedir nur," soruyor halk bize, bildirsene dost.
Gz dener grmei lkin ycelir bir nice ses;
"Sa veya sol demeden bakmay bir kez dene, dost!.

Seslenir dost, gln bulmal son, z barn;

Aver zevki sefa devrini, efkr an!
Bir rmcek gibi dman re-dursun an;
Zmrd anka bilir ancak gzelim kaf dan.

Salman sevgili bak bunca tuzak,

Sana olsun; emi, kem gzler uzak!
Cansn yeryznn, gkyznn,
Senin olsun bu huzur, keyfine bak!

Gn bitti fakat mutluluun can sesiyiz.

Batanbaa bir engi-gnl bahsiyiz.
Hem a, hem muuyuz kendimizin,
Hem meclisiyiz, blbl, gl baheyiz.

Sevgilim, gitse de herkes ne olur sen gitme!

Bekle dert arkadam, bekle otur, sen gitme!
Gl-eker rnei doldur kadehim taze arap;
ite meclis, gzelim mhrn vur, sen gitme!

Bir sava vermektesin, karnda korkun bir gece,

At da gnlnden bir ok vur, yar karanlk evreni!
Kbesin aklarn, her gn tavaf et ylece,
Kbe gelsin akman, her gn tavaf etsin seni!

Bugn sem ne ho, sem ne ho, sem,

Ikl gn, k gzel, k yaln.
Bu ak gzel, derin, derince daima,
Ved akl, bu yol uzun, esen kaim!

Ten iin elbet haram mey, deme,

Ten, kayttan kurtulur, kalmaz haram.
Sun gzel dost, yok arap artk deme,
Durmadan iek te olsak h tamam!..

MESNEVlNN L

tZ BEYT

Duy ikyet etmede her an bu ney,

Anlatr hep ayrlklardan bu ney.
Der ki, feryadm kamlktan gelir;
Duysa her kim, gzlerinden kan gelir.
Ayrlktan paralanm bir yrek,
isterim ben, derdimi dkmem gerek.
ayet aslndan biraz ayrlsa can,
Oyle bekler, vuslata ersin zaman.
Aladm yer yerde hep l eyledim,
Grdm her kul iin "dostum " dedim.
Herkesin zannrnda dost oldum ama,
Kimse talip olmad esrarma.
Hi deil feryadma srrm uzak,
Gzde lkin yok k, duymaz kulak.
Aikrdr can-beden, gr insan,
Yok izin, grmez fakat insan, can.

Ney sesi tekmil hava oldu ate,

Hem yok olsun, kimde yoksa bu ate!
Ak ate olmu dklmtr ney'e,
Cezbesi akn karmtr mey'e.
Yardan ayr dostu ney dost kld hem,
Perdesinden perdemiz yrtld hem.
Kanl yoldan ney sunar hep arzhal,
Hem verir mecnnun akndan misal.
Ney zehir, hem panzehir, h nerde var,
Byle bir dost, byle bir zlemli yar?
Srr bu akln, bilinmez akl-ile,
Tek kulaktr mteri ancak dile.
Srf keder, gam, gitti ka gn, ka gece,
Geti yanllarla gnler, ylece.
Gese gnler, korku yok, herey masal,
Ey temizlik rnei, sen gitme kal!
Kand her ey, tek balk kanmaz sudan,
Gn uzar, rzkn eer bulmazsa can.
Anlamaz olgun adamdan bil ki ham,
Sz uzar, kesmek gerektir vesselam!

I A

ALTIN T L E R

Cmertlikte ve yardm etmede akarsu gibi ol

efkat ve merhamette gne gibi ol
Bakalarnn kusurunu rtmede gece gibi ol
Hiddet ve asabiyette l gibi ol
Tevazu ve alak gnlllkte toprak gibi ol
Hogrlkte deniz gibi ol
Ya olduun gibi grn ya grndn gibi ol
-

2-

Her gn bir yerden gmek ne iyi

Her gn bir yere konmak ne gzel
Bulanmadan, donmadan akmak ne ho
Dnle beraber gitti cancazm,
Ne kadar sz varsa dne ait,
imdi yeni eyler sylemek lazm.

Gel, gel, gel, ne olursan ol yine gel!

ster kfir, ister putperest, ister mecusi ol, gel
Bizim derghmz
m itsizlik dergh deildir.
Yzbin kere tvbeni bozmu olsan da
Yine g el...
.___
-

4-

Alem in bal erbetinden bana ne!

te nmde benim ayran tasm,
Ne m alm mlkm var benim ne azm,
Ben gene de senin maln mlkn olsun diye alrm
Senin ban sokacak bir yerin olsun diye,
Senin bir dikili aacnm.
A M A HRRYET KULLUA,
TA ATLASA SATMAM
Yalnz sayda oktur onlar alabildiine
H ani u bademler gibi, bademler gibi.
Ama hepsindeki ya bir.
Dnyada nice diller var, nice diller,
Ama hepsinde anlam bir.
SEN KAPLARI TESTLER HELE BR KIR,
SULAR NASIL BR YOL TUTAR GDER

Mmkn m bu, olsun ruhumuz ilgisiz?

Sen bende ve ben sende doar, gizleniriz.
Sen ben deyiim anlatabilmek iin,
Sen ben aramzda yok ki gerekte biliriz.
-

6-

Her ne istiyorsan kendinde ara!

Senin cannn iinde bir can var, o can ara!
Senin dann iinde bir hazine var, o hzineyi ara!
Eer yryen dervii aryorsan;
ONU SENDEN DIARIDA DEL,
KEND NEFSNDE ARA!

Gnl O'nu ister, Ierey bahane..

Bam koyduum her yerde, secde edilen O'dur.

Drt ke ve alt bucakta taplan O'dur.
Ba-bahe, gl-blbl, sema, sevgili;
Btn bunlar hep bahane; asl maksat olan O'dur.
d ,

~ 'r

-A

Sabr, gamdan kurtulmak iin anahtardr.

yiler gittiler. Gzel usl ve adetleri kald;

kt adamlardan da zulmler ve lanetler!

Car konan aramadysan, ii biliyorsun demektir:

NEY ARIYORSAN O'SUN SEN.

RT DE SENN DE AYIBINI R T S N LER ...

Keseyle daarcn deeri altndadr.

inde altn olmayan keseyle daarcn ne kym eti var.

Ne kutludur o kii ki, yolda hased deildir.

Altn ne oluyor, Can ne oluyor; nci, Mercan danedir, bir sev

giliye harcanmadktan, bir gzele feda edilmekten sonra.

Hiddet ve ehvet insan a yapar; Ruhu doruluktan ay

rr... Zalimlerin Zulm de karanlk bir kuyudur.

Ben u dnyada gzel huydan daha iyi bir haslet ve ehliyet

grmedim.

Ayran ksem nmde olduka, vallahi kimsenin balm d

nmem bile. Azkszhk, lmle kulam bursa bile,

HRRYET KULLUA SATMAM BEN!

Kimden kayoruz, kendimizden mi? Ne olmayacak ey!

Kimden kapp kurtaryoruz, Hakk'tan m? Ne bo zahmet!

Kimin aka meyli yoksa o kanatsz ku gibidir, Vah Ona!

TE ST D E NE VARSa D IIN A O SIZA R.

Rvet alan,
Para pul padiah deiliz;
Parampara olmu gnl hrkalarm diker,
Yamarz biz.

Demedim mi sana gitme oraya; seni tanyan, bilen benim an

cak; u yokluk serabnda yaay kaynan benim ancak.
Kzsan da, bin yll yola gitsen de sonunda gene bana gelir
sin; varacan yer benim ancak.

Toprama, mezarma syleyecein o szleri, u gaml kula

ma sa; imdi syle bana.

Kon... Biz Pergel gibiyiz. Bir ayamz eri'at'de salamca

durur, teki ayamz yetmi iki milleti dolar.

Sana Allah bu can bedava verdi de o yzden cannn kyme

tini bilmiyorsun. Hangi ho vardr ki naho olmamtr? Hangi
tavan vardr ki yklmam, yere serilmemi. lim gnle yansr
sa, insanln iyiliine kullanlrsa yardm olur; amma tene,
maddeye yansrsa, bu bir yk, bir arlk, bir felaket olur.

Ey zulmle bir kuyu kazan! Sen kendin iin tuzak hazrl

yorsun. Ey bakalarna alayan gz! Gel, bir mddetcik otur da
kendine ala! Mum, alamakla daha aydn bir hle gelir.

Cenab- Hakk, yzbinlerce kimya, ila yaratt; amma insa

nolu sabr gibi bir kimya grm deil.

Denizi bir testiye dksen ne kadar sar?

Bir gnlk ksmet! Harislerin gz testileri dolmaz; halbuki
sedef kanaat etmedike ii inci dolu olmaz.

Hayvan otla semirir, insan da ycelikle, erefle geliir. Gzel

ne iyi suret; bil ki kt huyla beraber olunca bir kalp, aka bile
etmez. Ak o yalmdr ki, parlad m sevgiliden baka ne varsa
hepsini yakar.

Bir sofrann evresine yz tane adam oturur, yer. Fakat ba

olmak isteyen iki adam, dnyaya samaz.

Bizden sonra Mesnevi ehlik edecek ve arayanlara dora yolu

gstererek onlar ynetecek ve onlara nderlik edecektir.

Sema klarn gdasdr; nk semada A llah'la buluma

hayali vardr. Cbbe ve sark ile insan lim olmaz. lim lik insa
nn zatnda olan bir hnerdir. Bu hner ister ipekli bir kaba, is
ter ynden bir aba iinde olsun.

Allah, insana al damarndan daha yakndr. Halbuki sen

ok gibi olan dnceni uzaklara frlatmadasn. Ey yayn ekip
oku atan! Av yaknda., sense uzaa bakmaktasn.

insan hereyi gremez; Sevdiin eyler, seni kr ve sar

eder.

Kitaptan maksat iindeki bilgilerdir; ama dilersen sen onu

yastk yapp bann altna da koyabilirsin. Bu, klc ivi yerine
duvara akp malubiyeti batan kabul etmeye benzer.

Nice toprak gibi mezarda yatanlar var ki faydalar, feyizleri

bakmndan yzlerce diriden iyidir, stndr. Glgesini gizle
mi, lm; ama topra glge vermekte. Fikir, ona derler ki, bir
yol asn. Yol, ona derler ki, nne bir padiah kagelsin. Padi
ah, ona derler ki, kenliinden padiah olsun; hzinelerle, asker
lerle deil. Hangi kova kuyuya salnd da dolu dolu kmad;
can Y usufu ne diye kuyudan feryd etsin? Bu yanda azn
yumdun mu, a o yanda; artk senin hay huyun, meknszlk
leminin havalarndadr.

lydm, dirildim; alaytm, gl oldum; ak devleti

geldi; durup duran geip gitmeyen devlet kesildim.
Tek bir gnlm var, pek bir yreim; aslanlarn d var ben
de; doup parlayan zhre oldum ben.

Canm tenimde olduka K u fan'm klesiyim. Ben Hakk'n se

kin peygamberi Muhammed (a.s)'in yolunun topraym. Her
kim bundan baka benden bir sz naklederse, ona ok zlr ve
o szden de ok znt duyanm.

Ac, m utlaka aclara katlr. Btl sz, nasl olur da H akk'a

e olur?

Denizi gren gz baka, kp gren gz b ak a... Kp

brak da denizin gzyle bak sen! Kpkler, gece gndz deniz

den meydana gelir, onlar deniz harekete geirir. Fakat ne a

lacak ey ki, SEN KP GRYORSUN DA DENZ GR
MYORSUN.

Bu yoldaki kk, sayvan, hreti, an terk et. Klavuzun

hareket etmedike hareket etme. Basz hareket eden, kuyruk
olur. Byle adamn hareketi, akrebin hareketine benzer.

Takdir haktr; ama, kulun almas da hak! Kendine gel de

koca eytan gibi kr olma.
Suu kendinde bul, tohumu sen ektin. Allah'n cezalandr
masyla, adaletiyle uzla! Zahmetin sebebi, ktlk etmektir.
Ktl yaptn ilerde gr; "talihim den" deme.

Yce Allah, iyiliin-ktin karln kyamette verme

yi vadetmitir ama pein olarak da onun rnei, dnya yurdun
da soluktan-solua, baktan baka belirip durmadadr. Bir in
san gnlne bir ne'e, bu sevin, birisini neelendirmesine, se
vindirmesine karlktr. Sklr, gamlanrsa da birisini skmtr,
birisini gamlandrmtr. Bunlar, br dnyann armaanlardr;
ceza gnn gsterir; u azck eyler o ok eyi anlatr; hani
buday dolu bir ambardan bir avu buday gsterirler ya, tpk
onun gibi.

Yoksullarn gnllerini de krmamak gerek. Cenb- Hakk,

"Yetimi horlama; isteyeni bo evirme," buyurmutur. Duvar,
iviye, "Ne diye beni deliyor, incitiyorsun?" dedi. ivi de ona
"Beni akana bak!" diye cevap verdi.

Ey Allah! lm anda, can kuumuzun, beden kafesinden

kaca zaman, ona yemyeil kutluluk aacnn dallarm gster
de onlar dilesin, istesin; o dilekle, o istekle bir hoa kanat rp
sn, rkmeden, sevinle kafesten uup gitsin.

Pi, ol da bozulmaktan kurtul... Yr, Burhan- Muhakkik

gibi nr ol. Kendinden kurtuldun mu, tamamyla Burhan olur
sun. Kul olup yok oldun mu, sultan kesilirsin.

Allah ile oturup kalmak isteyen kii, veliler huzurunda otur

sun. Velilerin huzurundan kesilirsen helak oldun gitti. nk
sen klli olmayan bir cz'sn. kretmek, surat ekitmekse; sir
keden ok kreden yok.

Vesveseli dncelerden sakm. nsanm kalbi, sazlk ve or

man gibidir. Orada aslan gibi de, yaban eei gibi de fikirler bu
lunur.

Sel, selliini yapmaya, grleyip akmaya balad m, baman

kes seli; yoksa her yan rezil eder, ykar gider.

Byk Allah'tan bizler neden terbiye isteriz? nk terbiye

sizler, Allah'n ltfundan mahrumdurlar. Terbiyesiz, yalnz ken
dine ktlk etmez, btn utan ve erdem ufuklarn ateler.

Allah iin atee atlmak vardr. Lkin atee atlm adan nce
kendinde brahimlik olup olmadn aratr. nk ate, seni
deil, Ibrahimleri tanr ve yakmaz.

arpk ayakkab, arpk ayaa uyar.

mitsizlik kyne gitme; mitler var,

Karanla doru yrme; Gneler var.

Grevini tam yerine getirmemi olann vicdan yarasna, ne

mazeretin aresi, ne ilacn ifas are getirmez.

Ecel, verileni almadan nce, verilmesi gereken hereyi ver

mek gerekir.

Birlikte olduum insanlardan yalnzl rendim. Perhizler,

gerekten de ilacn temelidir; perhiz et de, canndaki gc kuv
veti seyret.

Sen zulmle bir kuyu kazmadasn, ama unu bil ki o kuyu

yu kendin iin kazyorsun. pekbcei gibi kendi evreni rme;
kendin iin bir kuyu kazacaksan, bari boyunca kaz.

Demirci Zenci olursa, duman onun yznde bir iz brak

maz.

Ta yeermez gemi olsa da nevbahar,

Toprak ol da bak nasl gller aar.
Ta gibi idin ok gnl krdn yeter,
Toprak ol stnde ho gller biter.

Btn kainat birbirine sevgi ile balanm, sevgini vermesi

ni ren. nk gnln anlasn ki, hepsine yer varm, Sevgisiz
insandan dnya korkarm.

le t veren, szle t verenden iyidir.

YA HZ. M EVLANA HAK D O ST,

Gndz gibi yp durmay istiyorsan, geceye benzeyen
nefsini yakadur.

Akl, bir baka aklla ift oldu mu; k oald, yol belirdi
demektir. Fakat efs, bir baka nefsle sevindi mi; karanlk artar,
yol belirsiz olur.

Hamdm, pitim, yandm.

Keskin kl, yumuak ipei kesmez.

fke ile istek, insan a eder; can doruluktan ayrr; garez

geldi mi hner rtlr; gnlden yzlerce perde gelir de gzn
nne ekiliverir.

unu bil ki lmedike, can ekimen bitmez. lmden evvel

lmediin iin, can ekimen uzayp gitti.

Gelmez sana bir ziyan bu aktan gnlm!

Can gitse de korkma baka bir candr lm.

Varlkta eer dostu dilersen bulmak

Kurtul grnten, z kefetmeye bak!
Kat kat rtyle sakldr varl,
Kendinde o, ondaysa cihandr tutsak.

Gmn d aktr, berraktr, ama onun yznden el de ka

rarr, elbise de. Atein kvlcmlaryla al-al bir yz vardr, ama
yapt kt ie bak, sonundaki karal seyret.

Ey Akll! Sakm akim bana gelince, piman olacan bir

sarholua dme!

Meydan geni amma ortalarda er yok,

Bir yle zaman ki bildiin haller yok.
Herkes grnte sanki bir evliya!
slm olarak ruhta ate yok, fer yok.

Eer tamamyla zorluklara daldra, daralp kaldra, sab

ret; nk sabr geniliin anahtardr.

Yaadn dnyaya bak; Yce Tanr, hangi eserini sevginin

kucanda bytmemi? Neden okamak ve kucaklamakla gi
dilecek yere, tekme ve tokatla erimeyi tercih edersin?

Sevgiden aclar tatllar; sevgi yznden bakrlar, altn olur;

sevgi yznden tortular durulur, arnr; sevgiden dertler ifa
bulur; sevgi yznden padiah kul kesilir.

Mest etti beni gzlerinin nergisi,

Kovdun arp, doru olan hangisi?
Kanmam dudam slanarak ben yle,
At sen beni rmanda bo en iyisi.

nsanlarn skntlarna katlanmak, Allah- Tel'mn been

dii, ve Resulullah'm sevdii ve evliyann zendii bir ahlaktr.

Ar ykn altna giren hammal, bakalarndan yk kapar.

Byklerin sz verileri, yryp duran bir definedir; ehil

olmayanlarn sz verileri ise akp giden bir zahmettir, bir ezi
yettir.

Mert insan isteince gnlnce v; sz erleri her vgye l

yk elbet.

Su, atee galiptir. Ancak bir kaba girerse, ate o suyu kayna
tr yok eder.

Su arama! Susuzluu elde et ki, yukardan ve aadan sana

gelecek su cosun.

Atee benzeyen ehvet, yanp durduka eksilmez; o, ona di

leini vermemekle eksilir. Bir ate, odun attka hi sner mi?
Hi odunu yakmaz m?
Sen, sudan ibaretsin; fakat kendini testi sanyorsun.

Bu dnya bir aaca benzer; biz de bu aata yar ham, yar

olmu meyveler gibiyiz.

nsanlar iyi tanyn! Her insan kt bilip ktlemeyin, her

insan da iyi bilip vmeyin.

Dile, zle; fakat ll dile, zle; bir saman p bir da

kaldramaz. Dnyay aydnlatan gne, birazck yaklasa herey yanar gider.

lmmzden sonra mezarmz yerde aramaynz! Bizim

mezarmz, ariflerin gnllerindedir.

yilik aradn m, insanda ktlk kalmaz.

Yrek yanmadka, gz yaarmaz.

Kanaat etmekten hikimse lmemitir, hrs besleyerek hi

kimse padiah olmamtr.

Ayakkabm yok diye zlyordum, yolda karmdan gelen

ayaksz bir adam grdm.

Marabamz kk ise deryay sulamaya hakkmz olmaz.

Ne kadar zengin olsan,

Ancak yiyebilecein kadar yersin.
Denize testiyi daldrsan,
Alabilecei kadar su alr, gerisi kalr.
C----'

>r

Kitaplardan nce, kendimizi okumaya alalm.

Ne bahtiyardr o kii ki, yolda hased deildir.

Bizler bir oyuncaz onundur kudret;

Zenginlik onun, fakir olan biziz elbet!
Bizler niye stnlk arar kendinde;
Hep bir kapnn yolda herkes nihayet.

nsan dnyay zapteder, ama azn zaptedemez.

Dnyada diken tohumunu eken kii; kendine gel, onu gl

bahesinde arama sakn.

Kimseden sana ktlk gelmesini istemiyorsan; fena syleyici, fena retici, fena dnceli olma.

Allah ile olduktan sonra lm de, mr de hotur.

Hem gam anda, hem esenlik anda Tanr'ya dayan

m adan, tm den ona teslim olm adan baka herey dzendir,
tuzaktr.
=srb
Krmak, krlan onaran kiinin harcdr. Dikmeyi bilen, yr
tar da; neyi satarsa, yerine daha iyisini alr.

Eli grmeyen kii, yazy kalem yazd sanr!

Bil ki grnen ekil, yok olur gider; mn alemidir lmsz

olan. Niye bir testinin ekliyle oynayp duracaksn? Brak testi
nin eklini, suyu ara.

Yce mevkiler elde etsen bile, gene kaybetmek korkusun

dan can ekiirsin.

Deniz gibi mal kazan, fakat sen zerinde gemi ol.

Muhabbet ve merhamet, insanln; hiddet ve ehvet de hay

vanlarn sfatlardr.

Dnyada herey bir eyi ekmitir; scak sca ekmitir,

souk souu. Asl olmayanlar; asl olmayanlar eker durur.

Ancak fikirdir varln,

Gerisi et ve kemiktir bir yn.

Gece neye gebeyse onu dourur.

Genlerin aynada grdklerinin daha fazlasn, ihtiyarlar bir

tula parasnda grrler.

Hi el gnlden gizli bir i yapabilir mi?

Gnl kimin elinden tutarsa, o kimse, kirli arzularn amu

runa dmez.

Gnln vermedike, gnl bulamazsn.

ocuk, elmay grmeden kokulu soan elinden brakr m?

Tavus kuunun dman ayaklardr. Nice padiah vardr ki;

gc, kuvveti ldrmtr onu.

Gnein varlna delil yine gnetir. Delil ararsan gneten

yz evirme.

Kimde bir gzellik varsa, bilsin ki dntr.

Kh czdan, keseni para ile doldurmak kaygs ile, kh iyi

yemek imek endiesi ile, bu aziz mr geip gitmekte, say ile
verilen her nefes de eksilmekte.

Kargalar tmeye balaynca, blbller susar.

Sava aslann peine den kiinin kebab, gece gndz

eksik olmaz.

Adamn, birgn evine ulaabilmesi iin, birok konaklar b

rakp gitmesi gerek.

Dostlarn ziyaretine eli bo gelmek, deirmene budaysz

gitmektir.

Hrs brak, kendini bo yere harcama,

Su toprak altnda, rak da bir ustada.

oban ol dedik, kurt oldu. Beki ol dedik, hrsz oldu.

Yllardr gnller trmalayan ta oldun; denemek iin bir zamancaz da toprak kesil.

Kt huyu adet edinme; kkleir, yerleir.

oban uyudu mu, kurt emin olur.

Akll o kiidir ki, ekilen beladan, dostlarn lmnden ib

ret aln

Kalbi ve sz bir olmayan kimsenin yz dili bile olsa, o, yi

ne dilsiz saylr.

Her rzgarla otlar gibi sallanrsan, dalar kadar bile olsan

bir ota demezsin.

la, lemde dertten baka brey aramaz

Ey ekmek uruna iman cevherini atan,

Ey bir arpaya br hzineyi satan zavall!
Nemrit, gnln brahim'e kaptrmad,
Ama cann bir sivrisinee teslim etti.

Bilip inanmada konaklama. Yanmadka gzle grp inan

maya eriemezsin. Kulak da grmeye balarsa gz kesilir; yok
sa sz, ancak kulakta kalr.

nsana, arad eye bakarak deer biilir.

Bata dnp koan nice bilgiler, nice hnerler vardr ki, in

san onunla ba olmak isterse, ba elden gider. Bann gitmeme
sini istiyorsan ayak ol.

Cibilliyetsize ilim retmek, ekiyanm eline kl vermektir.

Dostun dostlarla birlemesi hotur; sen mn eteini tut; g

rn inatdr, ba eker. nat grn eziyetlerle erit gitsin
de onun altnda defineye benzeyen birlii seyret.

Cahil olanlarn merhameti ve ltf azdr.

Sen cansn, yle olduu halde kendini beden sanmaktasm.

Can da ne oluyor, inci mercan da ne oluyor, canan iin harcanmadktan sonra?

Mecliste bulunan edepsiz, olmayanlardan daha hotur; hal

ka da eridir, ama kapda deil mi ki?

Sual de bilgiden doar, cevap da.

Irmak kysnda suyu saknan, suyu grmeyen kiidir.

Krler arsnda ayna satma; sarlar arsnda gazel atma.

Kpeklerin dudaklar dedi diye deniz kirlenmez.

Dert, daima insana yol gsterir.

Dertli bir adamn tereddt ve dumanlarla dolu bir gnievi

vardr. Derdini dinlersen o evde bir pencere am olursun.

Dinin aslm anlamaya imkn yoktur, ona ancak hayran olunur.

Dini, babandan bedava miras olarak buldun; o yzden ba

n diktin, kretmiyorsun. Mirasa konan adam m maln deeri
ni bilecek?

ark syleyenin duraklamas sesine ses katmyor mu?

Sz sylemek iin nce duymak, dinlemek gerek. Sen de s

ze, dinlemek yolundan gir.

nsanlarla dost ol. nk kervan ne kadar kalabalk ve hal

k ok olursa, yol kesenlerin beli o kadar krlr.

Dua ve ibadet, Allah ile olmaktr. Allah ile olan kimse iin
lm de, mr de hotur.

Duann ekilleri vardr, seslisi, sessizi vardr; dudaklardan

dkleni, ruhlarda filizleneni vardr; mbedleri vardr, seccade
si vardr. Fakat duann en ycesi, hayatn dua mayas ile yoru
labilmi olmasdr. Kin ve hased, hrs ve adaletsizlik, gurur ve
kibir, bu niyaz bedeninin iine szamaz ve gnl ferah ile yer
yznn kiri ykanr.

Geminin yzmesi iin, suya ihtiya vardr. Ama su, geminin

iine girerse, onu batrr. Gemi iin su ne ise, m'min iin dn
ya odur.

Dnya mknats gibidir, btn samanlar eker; ancak zl

buday, onun ekiinden kurtulur.

Dncen gl ise, gl bahesisin; diken ise, klahna atla

cak odunsun.

Ey kardeim! Sen fikirden ve dnceden ibaretsin. Senin

varln bunlardandr. Geri kalan sinir ve kemiktir ki, onlar hay
vanlarda da vardr.

Edepsiz, yalnz kendine ktlk etmez; btn evreye ate

salar. u gk, edep yznden klarla dopdolu bir hale gelmi
tir; melek edep yznden sutan arnmtr, temiz olmutur.

nsanla hayvan arasndaki fark, edepdir.

A gzllk ve dnya nimetlerini elde etme hrs, insan

hakk olmayan eylere el uzatmaya zorlar.

Adalet nedir? Aalara su vermek. Zulm nedir? Dikeni su

lamak. Adalet bir nimeti yerine koymaktr; her su eken tohumu
sulamak deildir. Zulm nedir? Bir eyi yerinde kullanmamak,
yeri olmayan yere koymaktr.

nsanlarn lmlerine deil, doumlarna alayn.

Birisi alad m, merhamet denizi kabard, dalgaland de

mektir.

Hangi dere topra gmld de tekrar kmad? Niin iman

edenin hakknda phe ediyorsun?

Btn cihan aratrdm. Gzel ahlaktan daha stn bir liya

kat bulamadm.

Demir gibi cahili, altn gibi bilginden daha kymetli yapan

ey, ahlaktr.

Akl, akl olduundadr ki ilerin sonunu grr; sonu gr

meyen akl, nefs kesilir.

Komularndan av kapmak aslanlara ayptr, kpeklere deil.

Bak hele, ok uuyor, yay gizli; canlar ortada da, canlara can
olan gizli.

te ile yanmaz dilim iz... ancak O!

Eksik olan m enzilim iz... ancak O!
Hali edilemez mkilimiz.. . ancak O!

Her var olann, var daha mkemmeli; madem ki deil o en

gzel, sevmemek. Gnlndeki sevgi putlarndan kurtul; sret
ve ekilsiz olarak gr gzeli.

Altn definesini karmak iin ykmtr evi; o defineyle de

evi daha salam yapar.

Sende ne var; sen ne elde ettin? Denizin dibinden nasl bir

inci kardn? lm gnnde bu duygu kalmaz; can nn var

m ki gnlne dost olsun? Mezarda bu gze toprak dalar. Krn

bile gzn aydnlatacak n var m?

Ne kadar bilirsen bil; sylediklerin karsndakinin anlayabildii kadardr.

Hereye doru demek, aptallktr; hereye yanl diyen zor

badr.

Bir eyi bulunmad yerde aramak, onu aramamak demektir.

Aratrma yolunda yetimi olmak, cihandan eteini ek

mek gerekir. Sen gzndeki krl iyiletirmeye bak. Yoksa
alem hep O'dur, ama grecek gz gerek.

Ku, ancak kendi cinsinden kularla uar.

Elden geldii kadar ka kt arkadatan; kt ahbp, kt

dr en zehirli ylandan; ylan zehir aktp, insan candan eder;
ama kt arkada, can ve imandan eder.

Bin bahar grse de ta yeermez.

k altma benzer, bela atee; halis altn ate iinde hotur.

Ak, ateten baka hibir ey sndremez.

Gerek akta, ne vefa vardr ne de cefa.

Ak, altn deildir, saklanamaz; an btn srlar meydan

dadr.

Ak, davaya benzer, cefa ekmek de ahide; ahidin yoksa,

davay kazanamazsn ki.

Akn beni sarm, nasihatlar bouna; itim o zehri ben, bu

eker bouna.

Ycelere bakmak nce gz kamatrr, ama gze k verir,

aydnlk balar. Gzn aydnla altr; yarasa deilsen o ya
na bak. in sonunu grmek, senin nn belirtisidir.

Rzgr ate iin neyse, ayrlk da ak iin odur; kk bir a

k sndrr, byk bir ak daha da glendirir.

Gzlerini kamatran renkli camlar kr da yle bak ki, gz

ne arpan eyin ne olduunu anlayabilesin.

Denizden bile yerine konmamak artyla su alsan, denizi ku

rutur l haline getirirsiniz.
\<r->

jl

Gam, olmayacak dileklerden meydana gelir.

Dil, hem tkenmeyen bir hazine, hem derman olmayan bir

derttir.

Dili ve sz bir olmayan kiinin, yz dili bile olsa, o gene

dilsizdir.

Eein ban bo brakma, yularm tut, nk o yeillie git

meyi sever.

Dorularn yemin etmeye ihtiyac yoktur.

Krler grmese de yldzlar vardr.

Dostlarnz ska ziyaret ediniz. nk zerinde yrnme

yen yollar, diken ve allarla kaplanr.

Huzur aryorsan; dost ol, abuk pimanlk getir, ie gce koyul.

nsan zden ibarettir; geri kalan deridir.

Gz de, dostu gren gze derler.

iyi dostu olann, aynaya ihtiyac yoktur.

Duygu akla, akl da ruha esirdir.

Dnyay grmek iin gerek gze ihtiya vardr.

Dnmeden syleyen, nian almadan atan avcya benzer.

Her diken gl vermez.

Bir mum, dier bir mumu tututurmakla ndan birey

kaybetmez.
4>=M-=fr
Fare huylulara, kedi bey olur.

Kalemin rzgardan, kadn sudan olursa, ne yazarsan der

hal yok olur.

Yzn renginde, gnl halinden bir nian vardr.

Kaa bir ok aalar kkten skerse de alack bir ota ih

sanda bulunur.

Eri karga, kendi irkinliini anlasayd, derdinden kar gibi

erirdi.
dr5
Ayakkabnn biri ayana dar gelirse, ikiside ie yaramaz.

plak geldik; giyindik, soyunduk, gidiyoruz.

Dnya kuru bir istek, faydasz bir oyuncaktan ibarettir. Biz

de ocuklarz.

Diken ekersen rasl gl biebilirsin? Toprak olmaynca nar

iei nasl meyve verebilir? Senin ilerin birer tohum, cihan bir
deirmendir; deirmene koyup gtrrsen tepip getirirsin.

Gln dikene katlanmas, onu gzel kokulu yapt.

Hakk'tan bahar ferman gelmedike toprak srrn amaz.

teki kiri su deil ancak gzya temizler.

Rzgarlar, ok zaman gemilerin istemedikleri bir istikamet

te eser.

Kty adet etme; kkleir, yerleir.

Kainat birbirine, sevgi ile zincirleme balanm. Sevgini ver

mesini ren; nk gnln de anlasn ki hepsine yer varm.
Sevgisiz insandan, dnya, unutma ki korkarm. Ya korkudan
yana kaar ya dman olur kovalarm.

Gizli olan eyler zdd ile aa kar. Hakk'n zdd olmad

ndan gizlidir.

Herkes herkese bir lokma bir ey verebilir ama boaz ba

lamak ancak Allah'n iidir.

Ahmaklarn igal ettii makama yapt ktl, yzlerce

aslan bir araya gelse yapamaz.

Akim yoksa yandn. Ya kalbin yoksa, o zaman zaten sen

yoksun ki.

Yeilliklerden, ieklerden oluan bahe geici; akldan olu

an gl bahesi, hep yeil ve ebedidir.

Eek mteri olup bir ey alacak olsa, elbette ham kavunu

alrd.

Bir gzel penesine bir irkini takyorsa, onunla alay ediyor

demektir.

Anlamak bilmek; bilmek affetmektir.

Altm demesi, bilinmeyen yerlere gizlenir.

Ak, saygya smaz, lye gelmez sevgidir.

-t!= n = fr
Benlii hor ve hakir klp insan ykselten, ak ve sevgidir.
Onsuz btn beden tamahtan ibarettir. Tamah ise alaltandr.
Sevgi ve efkat insann, fke ve efkat hayvann hasletleridir.
Sevgide gne gibi; kusurlar rtmekte gece gibi ol.

Sevenle sevileni ayr varlklar sanyordum. Meer onlar bir

imiler; bense biri, iki grmm.
-t=g=fr
Sevgi ve acma, insanln niteliidir.

Aym dili konuanlar deil, ayn duygular paylaanlar, anla

abilir.

Sevgi; bilmenin, anlamann meyvesidir.

Ayrlk iindeki insann gzn ap kapayncaya kadar ge

en zaman, bir yl gibi gelir.

Nasl bakarsan yle grrsn.

Ayna bir eye tamah etseydi, bizim gibi mnafk olur, hereyi olduu gibi gstermezdi.

Gne batnca kandiller parlar.

nsann kanad, gayretidir.

Taklitten doan bilgi, canmzn vebalidir.

Cahil olanlarn merhameti ve ltf azdr.

Cahilin sonunda grecei eyi aklllar nce grr.

Tavus kuunun kanad kendisine dmandr.

Terazide arpa altnla e olmutur, fakat bununla arpann da

altm gibi kymetlenmesi icap etmez.

fkenizden vazgeebilirseniz, hak da gazabn sizin zeri

nizden alr. hsann karl ihsandan baka ne olabilir ki?

inden gelmeyene, dardan verilen nasihatin faydas yok

tur.

Hayat tatl olann, lm ac olur; tenine tapann ruhu iin

kurtulu yoktur.

Ben lp de tabutumu getirdikleri zaman, benim bu cihan

derdiyle uratm zannetme.
Cenazemi grnce feryad edip alama! Benim vuslat ve milakatm (sevdiimle bulumam) asl o zamandr!

Bu aalar toprak altndaki insanlara benzerler; ellerini top

raktan karp halka doru yz trl iarette bulunurlar. Duya
na sz sylerler... yeil dilleriyle, uzun elleriyle, topran iin
deki srlar anlatrlar!

Bir zlimin, kt bir kiinin vlmesinden gkler titrer. A l

lah'tan korkan bu ie cr'et edemez.

Denizin dibinde incilerle talar kark bulunurlar. vlecek

eylerde, kusur ve yanllarn arasnda bulunurlar.

Eer insan cismiyle, cesediyle insan olsayd, Hz. Mulammed ile Eb cehil arasnda fark olmazd!

Hatrmz iin birka gn daha sabrediniz;

nk Sabr, sevincin anahtardr.

Kiinin kendi miktar, sznden belli olur.

Su, hibir zaman ateten korkmaz.

Suyun yzlerce kerem ve ihtiam vardr ki; kirlileri kabul

eder ve kirlerini temizler vesselm.

Hayatnn gidii, Hz. Muhammed'in snnetinden sapmasm.

Onu brakma! Aklna ve hnerine az gven!

Her kanat denizi aamaz.

Kr ancak takvada, dinde ve gzel ameldedir ki, iki alemde

kurtulu bunlarla olacaktr.

Bir kimseyi tanmak istiyorsan; dp kalkt arkadalarna

bak.

Akl, sonradan ah ekmek iin deil; dnp tedbir almak

iindir.

Kpek bile atlan bir kemii veya ekmei koklamadan ye

mez.

Eer dndn gl ise; sen bir gl bahesisin; yok diken

dnyorsan klhan ktsn.

Salihlerin tembellii, fasklarm hakimeyitini salar.

Cenab- Hakk kfir iin "necis" dedi. Fakat dikkat et ki; k

firlerin d pis deildir. O pislik onlarn din ve ahlkmdadr.

Zahiri pislik, su ile temizlenir; fakat batini pislik, gnahlar,

su ile temizlenmez, belki artar.

Sopayla kilime vuran, kilimi dvmez, tozlarn silkeler.

Skntl zamanlarnda sakn midini kesme; al, gayret

gster. Greceksin ki bir gn gneli, neeli gnler sizi kucakla
yacaktr. Glk kolaylkla beraberdir, kendine gel, midini
kesme.

mitsizlik tarafna gitme, mitler vardr; karanlk tarafa git

me, gneler vardr.

Alak insanlar vefa grdler mi, cefakar olurlar.

Sende en iyi ne ise, dostuna ondan ver.

Aalk adam ykseklie dmandr; her eyin bir mteri

si vardr.

Yzn rengi kalplerin casusudur.

O verdiin zekat, senin kesen iin bir bekidir. Kldn na

maz da zektn obandr.

Zekat vermeyen bir kavmin zerine bulut gelmez, yamur

yamaz. Zinaya mptela olan bir topluluun iinde de, eitli
bulac hastalklar belirir.

insanlarn dnceleri havada uuan kular gibi zgrdr.

Tutulup hapsedilemez.

Her gnah iki gibi sarholuk verseydi, kimseyi ayk gre

mezdin.

Uzun sz, maksadn anlatamayan syler.

En byk israf, mrn bo yere harcanmasdr. nk bir

saatlik mr, yz bin dinarla geri evrilemez.

Her an iyilik tohum u ekedur; ekm edike hibir ey biemezsin.

Uzanan her eli tutmak doru deildir. nk insan yzl

eytan pek oktur.

Kalplerin bykl aslnda birdir, lkin orlardaki marifet

lerin bykl baka bakadr.

Yklm bir kalbin gnl kubbesini tamir etmek, yz defa

hacca gitmekten hayrldr.

Kpek, kalp kran insanlardan daha vefal ve ereflidir.

Bizim tarikatmzda kin tutmak kfrdr; kalbimizi ayna gi

bi saf ve temiz tutmak ayinimizdir.

Kitap ruhun gdas, akln ilacdr.

Testi tatan korkar.

-t=*<=3Kt syleme, kt dnme, kt tevik ve telkinde bu
lunma; ancak o zaman dnyadaki ktlklerin sana gelmesin
den kurtulursun.

Eer mslmanca yaamak istersen, Kudan'a sarl; nk,

O'nsuz islami hayat mmkn deildir.

Sa ayam ezeli gerekler nizamnn (slam'n) merkezinde

olmak zere, sol ayamla btn insanlarla beraberim.

Gkler kadar az isterim ki; O, meleklerin bile kskand

Peygamberimizi veyim.

Ben sa olduum mddete Kur'an'n kulu, klesiyim, o

sekin Hz. Muhammed'in yolunun tozuyum! Hz. Ahad'a (Al
lah'a) ve Cenb- Ahmed'e iyi sarl;
Ey karde, tez Ebu Cehl'inden kurtul! man ve itaat yolunda
bir nefes alr da, bir kimse, eer ziyan ederse ben kfirim.

Musiki, akn akn, faskm fkn, dertlinin derdini, se

vinlinin sevincini artrr.
Musiki, Allah aklarnn ruhlarnn gdasdr.
Zira, musikide Allah'a ulama midi vardr.

Dmanlarm zerime kpekler salar. O kpekler beni srr.

Ben kpek deilim, sramam; fakat srrm dudaklarm.

Nefis keli dikendir, ne trl koysan batar.

Yapacan ite nefsinle fikir alveriinde bulun ve ne derse

aksini yap.

Her ey incelikten, insan kalnlktan krlr.

Okuyan, akl miktarnca anlar.

Ayna ve terazi yalan syler mi?

Ey delikanl! ok yce yolculukta, maksada vuslat iin, hiz

met kemerini balayp, sabahlara kadar, mihrab yanndaki
mum gibi, huzr-u Hakk'ta kyamda bulun.

Iyadet (hasta ziyareti), nafile ibadetten hayrldr.

Mey gibi her biri haramn sarholuu olsayd eer,

Ol zaman ma'lum olurdu mest kim, ayk kim?

Tamah yznden hak, sana batl grnr. Tamah yznden

sende yzlerce krlkler artar, durur.
k---0 A

t-

Vakf sabununu (mescidin mumunu) yiyen farenin gzleri,

kr olur.
Anbarmda hrsz bir fare yoksa, krk yllk kulluk budayn
nerde?

Ey akll! Akim bana gelince piman olacan bir sarholu

a dme.

arap, zaten edepsiz olan edepsiz eder.

Baz insanlar gsteri ve kazan iin ilim tahsil ederler. Bun

lar fareye benzerler; her taraf talan ederler ama, vuslat nurun
dan habersizdirler!

Beyaz ve siyah iki bayrak dikildi; biri Adem tarafndan, di

eri iblis.

lim aklla, amel iradeyle olur.

lim akim, ibadet kalbin gdasdr.
lim kalbe aksederse, sahibine yr olur.
Kalpta kalrsa sahibine pas olur.

Her iki cins an da ayn yerden gda alrlar,

Fakat birinde zehir, dierinde bal hasl olur.
Her iki cins ceylan da, ot ve su ile beslenir,
Fakat birinde gbre, dierinde ise saf misk hsl olur.
Her iki cins kam da ayn yerden sulanr,
Fakat biri bo olur, dieri eker ile dolar.
Bunlar gibi yz bin misal bulabilirsin,
Fakat her iki ey yetmi yllk yol kadar birbirinden farkl ve
uzaktr.
Biri yer ahmak olur, O'ndan (Allah'tan) uzak der,
Dieri ise yer, batan ayaa Allah'n nru ile dolar.

nsanlarn ou insan yiyicidir; onlarn selam vermelerine

aldanma!

nsanolu bir hamur teknesi boyundadr; ama, tabiattan da

stndr, kainattan da.

Para datmak, cmert iin ereftir. Akn cmertlii ise ca

nn feda etmektir.

Hibir mal sizin deil, neyi blemiyorsunuz?

Hibir can sizin deil, niye dvyorsunuz?

Davul sesinden tilkiler korkar; fakat akll kii onu yle d

ver ki, deme gitsin.

Suyun susuzu kandrmas gibi, doru sz de kalbe temizlik

getirir.

Dost yz grmeden geen gnler ya lmdr, ya uyku.

Dosttur, p deildir; Onu krma.

Bu dnya zindandr; biz de iindeki mahbslar.

Del zindann duvarn, kurtar kendini.

Dnya, velinin kymetsiz oyunca; gafillerin deerli saln

cadr.

Dman, her ne kadar dosta sylerse de, her ne kadar tane

den, yemden bahsederse de, sen onu tuzak bil.

Gznz ap Kur'an'a baknz. Allah kelm olan

Kur'an'm btn ayetleri edep retmektir.

nsanm ilim

edebi, en byk varldr; eskimez, r

mez, kaybolmaz.

Nice insanlar grdk stlerinde elbise yok!

Nice elbiseler grdk ilerinde insan yok!

Aalara su vermek adalet, dikene su vermekse zulmdr.

Adalet bir nimeti yerine koymaktr. Her kke su vermeyi nimet
sanma!

Fakirlik ve zarret beni lmle korkutsa da, ben bu hrriye

ti esirlie deimem.

Belalardan ou peygamberlere gelir. nk ham adamlar

yola getirmek, zaten beladr.

Felsefenin bana ok faydas oldu, ama ben imdi ondan bir

ka dnya uzaktaym.

Filozoflarn felsefesi, insanolunun zan ve phesini artrr.

Islm m hikmeti ise, insan ycelere ulatrr.

Cenabetler elinde madem ki hamam ta

Artrmaz kymetini alfandan yaplmas.

Dnle beraber gitti, dne ait ne varsa cancazm.

Bugn yeni eyler sylemek lazm.

Ey k! Uykudan srayp kalk, strap ek! Bir tarafta su se

si duyulurken, te tarafta susuzun uyumasna imkn var mdr?

nsana, kimse gz gibi lalalk edemez.

ok uza gren gz, yolundaki tuza gremiyorsa n'eyleyim?

Akarsu neredeyse oras yeerir; nerede gzya dklrse

oraya rahmet yaar.

Gel de birbirimizin kadrini bilelim, nk anszn leceiz,

ayrlacaz birbirimizden.

Ululanmak zehirdir; kafana kibir yerleince, kim seni krar

sa onu ezeli dman sayarsn; birisi dnceye aykr sz sy
lerse ona kinlenirsin.

Alelde otlar, iki ay iinde yetiir; fakat krmz gl ancak bir

ylda yetiir,

Kim demi gl yaar dikenin himayesinde?

Dikenin itibar ancak gl sayesinde!

Acele, bir ok ii bozar; dilediin eyi yava yava fakat sa

lam bir ekilde yapmalsn. Unutma ki Allah insan yava ya'va
tam krk ylda olgunlatrr.

Topraa hani tohum atlmtr da bitmemitir? nsanlarn

tekrar dirileceklerinden niin phe ediyorsun?

Tohum topraa dse ld denebilir mi?

yi bil ki; kt ahlkl gzel yz, be para etmez.

Mutlak hakikati aramada tek bana akl, amura saplanm

m erkep gibidir.

Kt huylarndan her birini bir al farzet ki, onun dikenleri

ka kere senin ayana batt.

lim, ucu buca bulanmayan sahilsiz bir deryadr. lim sahi

bi ise, o kenarsz sahile dalm bir dalg.

Nice bilgin vardr ki, hakiki bilgiden, hakiki irfandan nasip

sizdir. Byle bir bilgin bilgi ezbercisidir; bilgi sevgilisi deildir.

Allah merhalesinde akl beygirine yol yoktur.

Allah'm! Senin ayrlndan daha ac bir ey yoktur. Sana s

nmaktan gayr hareket beyhde dnp dolamak ve krd
m olmaktan baka bir ey deildir.

Herkes kulluktan klelikten kurtulunca sevinir. Ben ise en

byk sadeti Allah'a kullukta bulurum.

Bugn sevinirsin benim altunum, akem var deyu,

Anmaz msn ol gn kim, muhta olasn bir pula.

Irz ve namustan mahrum olanlar, millet ve vatan hissi ta

mazlar; bylelerinden sakmlmaldr.
-t

I" l..t
fr-:
~

^t .

,r'

Bal yiyen arsndan gocunmaz.

Kt ylan insann yalnz camn alr; kt arkadasa insan

cehenneme srer.

Bu dnya tuzaktr; tanesi de arzular!

Aypsz dost arayan, dostsuz kalr.

Biz st tayan memeye benzeriz.

Bizi eken ele gre st veririz.

Gln annesi dikendir.

Bugn stne bastn imenler, yarn topran zerinde bi

tecek.

Gnln ykayp artmamsan habire,

Abdest alp durmaktan fayda bekleme.

yi aatan talihli dal kar.

Yz kiinin iinde ak, gkte yldzlar arasnda parldayan

ay gibi belli olur.

Ah aktan ve akn hallerinden!

Gnlm atei yakt kavurdu!

Seven, sevdiinden gzn ayrmaz,

bir dediini iki ettirmez.
Seven, sevdiini unutmaz; onu anar, zikreder.

Herkes bir zaman, hayvani ak emberinden geer.

Siz ehvetin adm ak koymusunuz;

Eer yle olsayd, eek, insanlarn ah saylrd.

Ak, hibir felaketten ders almaz.

Oltaya et takanlar, bu ii cmertliinden deil; balk avla

mak iin yaparlar.

Bala denizden bakas azaptr.

Hayatta baarl olmak iin ey lazmdr: Dikkat, intizam

ve almak.

Cahil kimsenin yannda kitap gibi sessiz ol.

Din dmanlarnn bana kln ol, kurt gibilere ate sa;

nk onlar, Yusuf dmandrlar.

Bakalarna imrenme; ok kimseler var ki, senin hayatma

imreniyorlar.

Mnafkn tvbesi, gnahndan beterdir.

Bir adamn camere altn grrseniz, imanl olduuna

ahitlik ediniz.

Resim, ressama pene vurmaya kalkarsa, kendi san saka

ln yolmu olur.

Sen, anlmas gzel olan bir sz ol. nk insan, kendi hak

knda sylenilen gzel szlerden ibarettir.

Kad kalben rvet almaya karar verirse, zalimi mazlumdan

ayrt edemez.

Henz kanad kmayan ku umaya kalkarsa, her yrtc ke

dinin lokmas olur.

Kimseden sana ktlk gelmesini istemiyorsan fena syleyici, fena retici, fena dnceli olma.

Kt adm irkinlii harften, deniz suyunun acl kaptan

deildir.

Herey "Kader" ile takdir edilmitir. Ksmetine raz ol ki ra

hat edesin.

Agzly minnettar edemezsin; doymaz ki.

Mahzunluk zamannda dost, can aynasdr.

Yirmi drt makamda alg alan algcya, dinleyen yoksa

alg yk olur. Aklna ne yank bir name gelir ne de on parma
n alg alarken oynatas gelir.

Atei daima su ile korkuturlar fakat suyu hi atele korkuta

bilirler mi?

Bir insann bakalarnn kusurunu grmesi ve onlar aypla

mas gerekte kendi kusurunu grmesi demektir.

Gne olmak ve altn klar halinde

Ummanlara ve llere salmak isterdim
Gece esen ve susuzlarn ahna karan
Yz rzgar olmak isterdim.

Biz gzeliz, sen de gzelle, beze kendini,

Bizim huyumuzla huylan, bize al bakalarna deil.

Bir damla olma, kendini deniz haline getir

Madem ki denizi zlyorsun, damlal yok et gitsin.

Nice ku vardr ki uup tane arar. Boaz boaznn kesilm e

sine sebep olur.

Naz iin gl gibi bir yz gerek, yle bir yzn yoksa kt

huyun etrafnda dnp dolama.

Eer bir Trk seslenirse, Tanr Korusun, kpek deil erkek

aslan bile kan kusar.

Her nimetin bir gam vardr.

Taklit eden papaandr. nsan ise daima iyiyi, doruyu ve

gzel olan seer. Seicilik, insann en nemli zelliidir.

Bardamz kkse, deryay sulamaya hakkmz olmaz.

Adam uyur, ruhu gne gibi gkyznde parlar. Bedense

yorgan altndadr. Beden, cann ayanda bir ipe benzer; onu
gkyznden yere eker durur.

Sabr, ardr ama tatl bir meyvesi vardr.

Sabr nceleri zehirdir; huy edersen bal olur.

Sabr, kurtuluun anahtardr.

Geveze birine sr sylemek, atlak testiye su koymaya ben

zer.

iki kiiyi aan, bir bakasna da sylenen her sr, yaylr.

Manasz sz, su yzne yazlan yazdr.

Tereddt etmek, bir bakma kudrete delalet eder.

arpk ayakkab nasl arpk ayaa uyarsa, eytann tlsm

ve efsanesi de doru olmayan gnllere uyar.

mr altn kesesi ise geceyle gndz de para soyan adamdr.

Her ne istiyorsan kendinde ara!

Senin cannn iinde bir can var, o cam ara!
Dann iinde bir hazine var, o hzineyi ara!
Eer yryen dervii aryorsan;
Onu senden darda deil, kendi nefsinde ara!

Dorudan nasihat, kiiyi yaralar.

Bir ta, bin bahar grse de yeermez.

Br bakla alyor gnln her bir grenin,

Vermezler ona elbette tabibler de ila.
Grseler nk onun gl yzn bir kere,
O tabibler de olur baka tabibe muhta.

Her kime akn srlarn retirlerse, onun azn sz syle

memesi iin dikerler.

Karnca, gzelim harmanlar grmez de, bir tanecik buda

yn zerine titrer.

rmcein sofrasndaki kebap, ancak sinek olur.

Ak, hibir afetten t almaz.

Mevlana'ya ak nedir diye sormular:

"Ben ol da bil," demi.

Akn yedi ehrini getikten sonra hl ilk caddenin ilk sokamdaydk.

Akl zorunludur; ama insanda, ancak akln snrl olduunu

anlayacak kadar akl olmaldr.

Altna dman olan var m?

Ak adam iin bake, sevgilisinin kucadr.

Doruyu sylemek deil, anlatmak gtr.

Canl ve cansz her varlk, bir kitaptr.

mitle alp kazanla kapanan br kitap, iyi bir kitaptr.

Hayatta komunun haber almasndan korkacan hibir eyi

yapma.

Dert, Allah' gizlice armana sebep olduundan, btn

dnya malndan iyidir.

Dertsiz dua souktur, bir ie yaramaz; dertli dua gnlden,

aktan gelir.

Nice balk vardr ki, su iinde her eyden eminken, boaz

nn hrs yznden oltaya tutulmutur.

nsan sevinliyse, birini sevindirmitir; zntlyse, birini

zmtr.

Konumay ok sslersen, amacndan uzaklarsn.

Hakiki ahlak, samimiyetin balangcdr.

Ne akarsu bala doyar, ne balk akarsuya; ne dnyann ca

n aklardan bkar ne de ak dnyann canna doyar.

kacam makama sabr merdiven yaparm.

Sabrl ku btn kulardan daha iyi uar.

Sevgi, bilmekten doar.

insanlarn en kts, sevmeyen ve sevilmeyendir.

Kiinin sz, kalbindekini haber verir.

karn eytann zindandr. nk ekmek derdi, onun

leine ve dzenine manidir.

nce fareyi def et, sonra buday topla!

Elbiseleriniz eski de olsa, kalpleriniz yeni ve temiz olsun.

Terbiye, akim grndr.

Ykseklii isterdim, onu alak gnlllkte buldum.

Tvbesiz bir mr, batan baa can ekimedir.

iddet gstermeksizin kuvvetli, zayflk belirtmeksizin yu

muak ol.

Bozuk olunca maya

ne ar tanr ne de haya!

nsanlar uykudadrlar; ldkleri zaman uyanrlar.

stenmeden veren kimse, "Kerim" sfatn kazanr.

Vicdann hrstan koru.

Zenginlik, gurbeti vatan; fakirlik, vatan gurbet yapar.

ok ziyaret usandrr, az ziyaret dostlua zarar verir.

Bin. zulme urasan da bir zulm yapma.

Cihan bir dadr; yapp ettiklerimiz ise bir ses. Daa ne ka

dar kuvvetli barsanz, size yanks da ayn nispette olur.

Selam, kelamdan ncedir.

Sevgi, varln zdr.

Ak, ilahi sim kefeden bir alettir.

Davul almmazsa, bayramdan ne eksilir?

nsanlarm kalp birlii, dil birliinden yedir.

Halk kime secde ederse, onun canm zehirliyor demektir.

kzn rengini dnda, insann rengim iinde ara.

Bir beste gibi ol, ardndan zlemle sz etsinler.

Ak ol Ak, ak se ki sen de seilmi olasn.

Halife, Leyla'ya dedi ki: "O sen misin ki Mecnun sana tutu
larak perian oldu ve kendini kaybetti? Sen baka gzellerden
daha gzel deilsin ki!"
Leyla, "Sus, nk sen Mecnun deilsin ki!" diye cevap verdi.

Bo bir testiyi grl grl akan bir pnarn bana koysalar;

orada krk yl da braksalar, yine de kendi kendine dolmaz.

Dnya ve ahiret, kiinin iki kars gibidir: Koca, birisini ne

kadar raz etse, brn o kadar kzdrr.

Dvmeden nce konumay denemek daha hayrldr.

z varln ldrdnse, zr dilemeden kurtuldun demek

tir; artk lkede sana dman kimse kalmamtr.

Ne akln beenmeyeni grdm, ne talihini beeneni.

Dilin ak yorumlamas geri aydnlatc olur; ama, dile d

meyen ak daha aydndr.

Ak yle bir saltanat ki, vakti yoktur.

Hayrl komu, hayrsz akrabadan iyidir.

Dostun yumruu acdr.

Tatl dili olanlarn dostlar her gn daha da artar.

Btn rmaklar denize akyor; yine de deniz dolmad.

Ekmeini, terine banp yiyeceksin.

Cmertliin dibi yoktur.

Sarn kula duymaz, aptaln hibir yan.

lim renmek, her Mslman'a farzdr.

Suundan emin olmadn kiiyi padiaha ikayet etme, ca

nndan olursun.

Hatalar, kefin giri kaplardr.

Her kitaplk, bir cezaevi kapatr.

Kitapsz bir ev, ruhsuz vcuttur.

Size en ok yardm eden kitaplar, sizi en ok dndren ki
taplardn

Kitaplar hi solmayan bitkilerdir.

Kitap, istikbale yollanan bir mektup.

H Z . M E V L N D Y O Pv K.

1- A llah le olmayan kimse yalnzdr:

Eer herkesleysen ve Bensiz isen, hi kimseyle deilsin
Eer benimleysen ve hi kimseyle deilsen herkeslesin.
(Mesnevi 1/1614)
2- Ey oul hr ol, maddenin esiri olma:
Ey oul balanma hr olmaya bak.
Ne zamana kadar altn ve gmn esiri kalacaksn?
Denizi bir kovaya boaltmaya alsan da,
Kova, bir gnlk ihtiyacn alr ancak.
(Mesnevi III/9-20)
3- A r madde sevgisi insan batrr:
Gemiye su girince gemi batar,
Altna su verilince gemi yzer.
(Mesnevi 1/985)
4- D nya uyankl aldatcdr:
Uyank, grnen kii aslnda derin uykudadr,
Uyankll, uykusundan daha beterdir.
Varln Tanr ile uyank deilse,
Uyankln, hapishanedeki uyanklk gibidir.
(Mesnevi 1/409-410)

5-Diken (maddeci bir insan) iin bu dnya yeterlidir:

Bir diken iin sonbahar bahardr, hayattr.
Onun gznde yakut da, ta da hep ayndr.
(Mesnevi 1/2924)
6-yi niyetler, gl bahesine benzer:
Ey kardeim! sen tepeden trnaa kadar dncesin,
Gerisi kemikler ve dokulardan ibarettir.
Eer dncelerin gl gibiyse sen gl bahesisin,
Eer dikenler gibiysen sen diken bahesisin.
(Mesnevi 11/277-278)
7- nsann gerek gdas, Allah sevgisidir:
Allah aklarnn dndaki halk, ocuk gibidir,
insann gerek gdas, Allah'n nurudur.
O'nu hayvan gdas ile beslemek doru mudur?
stn kiinin gdas yceliktir, ululuktur,
O ne bir vasta, ne de bir boazn kuludur.
(Mesnevi 11/1083-1086)
8-nsan edindii dostlarla tannr:
Eer bir yarasa gneten beslenmeye balarsa,
Belli ki artk o gne, gne deildir.
Eer yarasa gneten nefret ederse,
Belli ki gne, parlayan-gerek gnetir.
(Mesnevi II /2074-2075)

9- B ir insanda A llah 'n lanetinin belirtisi:

A llah'n lanetledii insan her eyi ters grr,
Allah onun gnln haset, bencillik ve kin ile doldurur.
(Mesnevi 11/2513)
10- G nahlarn aff iin A llah'a ala:
Bulutlarn alamasyla dallar geliir, yeerir,
Mumlar aladka parlar, parladka alevlenir.
(Mesnevi 11/480)
11-Allah ak idrakin dndadr:
Ak ok ksa olarak dile getirdim, aklamadm,
Yoksa dilim de, aklm da yanar kl olurdu.
(Mesnevi 1/1758)
12- A llah sevgisi her eyin stndedir:
Ak milleti, btn milletlerden ayrdr,
Aklarn milleti de, dini de Allah'tr.
(Mesnevi 11/1770)
13-Olgun olmayan insan ocuk gibidir:
Gsteriten kurtulamayan kii olgun deildir.
nsanlarn sava, ocuklarn savama benzer,
Hepsi de anlamsz, sama ve irentir.

14-Kibirli insan kabahati bakalannda arar:

Kibirli kii bakalarnn gnahn grdnde,
Cehennem atei gibi alevlenir, kendinden geer.
Kibirliliini, din koruculuu olarak alglar,
Kendi kt nefsine hi bakmaz, kibri seer.
(Mesnevi 173347-3348)
15- stekle Allah'a ynel:
steyerek her ie iki elinle sarl,
Zira hayrl ilerde istek, sana rehberdir.
ster topalla, ister uyuuk ol, ister edepsiz,
Yine de O'na ynel, O'nu dinle, O'na gel.
(Mesnevi III/979-980)
16- Manevi pislik, ancak gzyalanyla silinebilir:
Zahiri pislikler, suyla temizlenebilir,
Ama iteki pislik arttka artar.
teki pislik ortaya kmaya balaynca,
Ancak gz yalan o pislii silebilir.
(Mesnevi III/2092-2093)
17- Dnyalk insan, hep korku iinde yaar:
Dnyalk insan, yoksul ve korkaktr,
Hrszlardan korkmas anlamszdr, bak!
plak gelip, plak gittii halde dnyadan,
Cieri kan alar, hep hrszlann korkusundan.
(Mesnevi III/2633-2634)

18-Maddi akl, insan yanltr:

Dnyalk akl, duygu ve heveslerin esiridir,
Allah yolunda seni al koyan, yol kesicidir.
Kargalarn peine taklp giden canlar,
Yol alsalar bile ancak mezara varrlar.
(M esnevi IV/1246-1310)
19- D nyalk h ileler botur:
Dnya kazanc iin yaplan hileler botur,
Dnya sevgisini azaltan hileler hotur.
Bu dnya zindandr, biz ise esiriyiz,
Bu zindan delip kendimizi kurtarmalyz.
(Mesnevi 1/980-981)
20- lim , maddi hevesler iin yktr:
lim, gnle geerse dost olur,
Bedene kul olursa yk olur.
(Mesnevi 1/3447)
21- A llah'm ! Damla kadar aklm deniz yap:
Bir damla akl verdin bana huzurundan,
Denizlerine ulatr, kurtar beni bu damlalktan.
(Mesnevi l / l 882)
22- K adm dourduu iin A llah'n nurudur:
Kadn Allah'n nurudur, sadece sevgili deil,
O, yaratc olduundan yalnzca yaratlm deil.
(Mesnevi 1/2437)

23- Herey Allah'n akyla hareket halindedir:

Deirmen ta gibi evren dnmekte,
Gece gndz alayp inlemekte.
Mademki evrende aktan dolay huzur yok,
Ey gnlm! Yldzlar gibi dn, sana rahat yok.
(Mesnevi VI/911-914)

24- Manevi gdaya ynel:

Kim ki arpa ve ot yerse, kurbanlk olur,
Kim ki Allah'n nurunu yerse, Kur'an olur.
(Mesnevi V /2478)

25- Allah ak kalcdr:

Bakalarnn ak geer halden hale
Benim akm ve sevgilim gelmez zevale.
(Divn- Kebir, s.1412)

26- Gerekte var olan sevgilidir:

Her ey sevgilidir ve ak ise bir perdedir,
Sevgili canldr, seven ise ldr.
Aka kar duygusuz kalan bir insan,
Kanatsz bir ku gibi kalr, inan.
(Mesnevi 1/29-30)

27- u drt kuun kafalarn kes:

rdek hrstr, horoz ise ehvet,
Tavus kuu gsterilidir, makamlara heves,
Karga nefsindir, kafalarn kes.

28- lim , A llah'n saraydr:

Cehalete dmek, Allah'n zindanna girmektir,
lme dalmak, Allah'n sarayna girmektir.
(Mesnevi III/510)
29- yi ahlak dinlerin anasdr:
Ben bu istek ve aray aleminde,
yi ahlaktan stn bir ey grmedim.
(Mesnevi 11/810)
30- Yere yapp kalma:
Goncay sakla, damdaki basit otlar gibi ol.
Gne, hilal ve dolunay gibi,
Gel de kanatsz, kolsuz gkte dn, dola.
G o nca olursan, ocuklar ezer koparr.

(Mesnevi 1/1105)
31- Saygszlk, gafletten doar:
Benim sevgilime kavuma animdir, o an.
Kstahlk, daima gafletten doar,
Sayg ise manevi gzn aar.
(Mesnevi V /4096)
32- Allah, mtevazi insanlar sever:
Rahmet suyu gerekiyorsa alak gnll ol,
Sonra Allah'n rahmet arabm i sarho ol.

33- Allah'a yakn olan iin kayg yok:

Binlerce tuzak yemleri vardr, hayat yolunda,
Ve biz heves iinde zavall kular gibiyiz.
Binlerce tuzak olsa her adm ba, yolda,
Sen bizimle olduktan sonra kayg yoktur, yolda.
(Mesnevi 1/374-377)

34- Varln z Allah'tr:

Biz neyiz, iimizdeki nefes ensin.
Biz daz, buna yansyan ses ensin.
Varlmz da, havamz da armaanndr Senin.
Mevcutiyetimiz de icatlarndandr Senin.
(Mesnevi 1/590-605)
35- Gsteriten kan:
Tane olursan, k' Tar seni yer bitirir,
Taneleri sakla v. tuzak gibi gizli ol.
(Mesnevi 1/1833-1835)

36- nsan yok olabilir, z yok olmaz:

Cenazemi grdnde "aynlk" diye feryat etme,
Neden gnein ve aym batndan ikayetisin?
Mademki mezara indiriliimi seyrettin, km da gr.
Hangi tohum yere dkld de kmad gitti?
(Divn- Kebir, s.367)

37- Olgun olmann szlerini ancak olgun kii anlar:

Olgun kiinin halinden hi anlayamaz, ham.

N S A N L I IN AYNASI
H Z . MEYLN
N SYLENEN SZLER

M ustafa Kemal Atatrk - Mevlana, M slmanl Trk Ru

huna intibak ettiren byk bir reformatrdr.
Mslmanlk, aslnda geni manas ile msamahal ve mo
dern bir dindir. lahi bir musikinin ahengi iinde dnerek Al
lah'a yaklama fikr, Trk dehasnn, ileri gr ve dncesinin
tabii bir ifadesidir.
ib li Numani - M evlana'nm iirindeki ihtiam, ycelik,
korkusuzluk ve iirsellii baka bir mistik airde bulmak mm
kn. deildir.
M olla Cami - Biz mrmzn sonuna geldik, hl Mevlana'nn vasfnn bandayz. O maneviyat cihannn padiah ki
ahsiyetinin delili Mesnevi'sidir.
Muhammed kbal - M evlana'nm marifet alayan szlerin
den kutsal varln sevincini aldm. P Rum'u (Mevlana) feyzi
ile bilim srlarnn gizli, kapal defterini yeniden okuyaym.
Onun Cam alevler sacdr. Bense - O'nun yannda - kvlcm
gibi bir nefeslik parltym ... Mevlana, topra kimya yapt; be
nim tozumdan cilveler onard.
Prof. Dr. Hani Fauk (Pakistan) - M evlana'mn iiri, delinmez
Semavi karanlkta en bir ktr. Ayn ekilde hayatn karklk
lar ve huzursuzluklarnda onun iiri bir huzur kaynadr.
Anne Marie Schim m el - Mevlana sadece slam tasavvufu
nun deil, genel olarak mistisizmin de en byk airidir.

Abdlbaki Glpmarl - Mevlana yksek bir bilgin, esiz bir

air ve derin bir hakim olmakla beraber; fikriyle, gayesiyle, s
zyle tam bir halk adamdr.
Prof. Dr. Neet aatay - Mevlana dnce ve bilim ynle
riyle byk bir mistik, dini ve edebi alanlarda yetenekli bir d
nr oluunun yannda; Divan edebiyatnn da en iyi temsilcilerindendir.
Lois Doncet (Fransz Yazar) - Mevlana, slam alemine ay
dnlk bir dnemi getirmitir. O iyii yalnz msbet yoldan aram/ klelie ker km ve kerkesin elin teriyle heyetim kezanmasn tavsiye etmitir. O'na gre insan hr ve mukaddes
bir varlktr. Sem O'nun felsefesinin sembolik bir ifadesidir. Se
m ile O; "Dndn zaman Allah' grrsn. En mesut oldu
un gn Onu grdn, yani ldn gndr," demektedir.
Aliya zzetbegovi - Mevlana'mn eserleri dillerin ve ideolo
jilerin stndedir. Onun slubundaki gibi; karnca ile gnei, i
ek ile okyanusu, ile dalan insann gzbebei ile gkteki
ay ayn kolaylkla anlatan baka bir air bulmak zordur.
Muhammed kbal - Allah nmze bir merdiven koydu,
onu basamak basamak kmak gerekir.
Prof Dr. Ferid Kam - Cenb- Mevlana, Allah'n bir yeti
dir. Herkes O'nu okudum, anladm zanneder; heyht! O, bi
zim iin yetmi kat rt, yahut bulut altndan grnen bir g
netir. Biz o gnei deil, yalnz rten bulutlarn ardndan, ay
dnlatt sahann bir ksmn grebiliriz; bu grle onu gr
dmz sanrz.
Prof. Dr. rene Melikoff - Mevlana, insan kitlelerini para
layan, insan ruhlarn zincirleyen, insan gnllerini esir eden
btn balar ve insanlar bir tek varln ateinde eritmek iin
yaad. Kendisi de o atete eriyerek kendisinden sonra gelenle
rin gnllerine sindi.

Dr. Afzal k bl - Mevlana kendi zamannda yegane bir k

t ve gnmze kadar o n parlts olduu gibi cihanda par
lamaktadr. Eserleri her aa uyan dnyann bu en byk sfi
airinin ilim nurunu saan ismi, gn getike daha ok parlda
maktadr.
Muhammed kbl - Parlak gnll Pir R m i... Ak ve Sar
holuk kafilesinin rehberi... Onun menzili ay ve gneten yk
sektir. O, samanyolunu, kendi adrnn ipi diye kullanyor...
Prof. Dr. Said N efisi (ranl edebiyat Tarihisi) - Mevlana
Celleddin, slam tasavvufunun ve dnyann en nde gelen
ahsiyetlerinden biridir. Ufkunun genilii, dncelerinin yk
seklii, ifadesinin sadelii ve insani meziyetlere sahip oluu ile
dnyann byk dahileri arasnda yerini almtr.
M arcel Schmeider - Semazenlerin dn insana kainatn
boluunda gezegenlerin dnn hatrlatyor. M ziin ritmi
ne uyarak ve gittike artan bir hzla, vecd halinde dnen sema
zenlerin hallerinde bir huzur ve asalet gze arpyor. Mevlevi
semazenleri dnerken adeta tek bir vcut haline geliyorlar. Bu
dnce ve duygu birlii onlara manevi bir g kazandryor ve
onlar bylece gnlk hayatn maddi dert ve endielerini unutup
kendilerim onlardan syrabiliyorlar.
Ord. Prof. Dr. Sadi Irm ak - Mevlana'y fikir ve felsefe bak
mndan yetiilmez ok byk bir air ve ilmi ierii bakmndan
onu bu derece mstesna klan; zamann amdramad bir ah
siyet olmasdr. nk bir ahsiyetin alt asr anmamas tari
hin ok ender kaydettii bir hadisedir ve O, zalim zamana kar
dayanabilen bir beyindir.
A. Scrima - Meviana'nn dnce sisteminde sema daha
yksek bir bilgiye, daha byk bir hrriyete ve daha derin bir
aka doru bir ilerleyitir. Beyazlara brnm semazenlerin
semas sanki bize akn, "Kainatn amin deyii" olduunu ak
lamaktadr.

Dr. Celaleddin B. elebi - Hz. Mevlana dnya tarihinde bir

ei olmayan, Trk dehasnn gerekletirdii kansz, sessiz seda
sz vuku bulan ve gnmze kadar etkisini srdren, fikri ve
manevi en byk fethin sahibidir.
Prof. Dr. Amil elebiolu - Hakiki byk insanlar yakn
dan tanrsak onlarda, Peygamber ve velilerde daima yanan in
sanlk sevgisi ateinin kvlcmlarn buluruz. O kvlcmlar ki,
dt adrn ateine gre, kk veya byk yangnlar
karr.
A.iya. Izzetbegovi - H?- Mevlana'nr felsefesi eserlerinin ve
iirlerinin yzyllardr gcn koruyarak yaalmas, gururu
muzu artrmaktadr. O'nun ilmi almalar douda ve batda
ok sayda insann gnln fethetmitir.
R. A. Nicholson - Mevlana, Dante'nin doumundan sadece
birka yl sonra ld. Fakat bu Hristiyan air, mslman ada
nn ulat sevgi ve msameha seviyesinin ok daha aasn
da kalr.
Prof. Dr. A. J. Alberry - Rumi, yedi yzyl evvel dnyay b
yk bir kargaalktan kurtarmr. Bugn Avrupa'y kurtaracak
tek ey O'nun eserleridir.
Maurice Barres (Fransz yazar) - O, yle bir airdir ki, se
vimli, ahenkdr, atein ve mfrittir. O yle bir dehadr ki, ondan
tr, nur ve biraz da garabet intiar eder. Bana gre evk, k ve
nee aleminin habercileri olan airlerin, bu ilahi insanlarn hi
birinin hayat Mevlana'nnki ile llemez. O'nun sema ve teganni ykl rini ve mektebini grdkten sonra Dante'nin,
Shakespeare'in, Goethe'nin, Hugo'nun eksik kalan taraflarn
fark ettim.
Mevlana ndan bir kez nurlanan, baka nur istemez.

KAYNAKLAR
Can, efik, Destegl, Konya B. ehir Bld. Yay., Konya 2001
Can, efik, Hz. Mevlana Rubaileri, Kltr Bakanl Yay. An
kara 2001
alkan, Haan, Evrensel Szler Atlas, Nve Kltr M erke
zi, Konya 2001
elebi, Dr. Celalettin, Hz. Mevlana Okyanusundan, Konya
Valilii l Kltr Turizm Merkezi, Konya 2003
elebi, Dr. Celalettin, Hz. Mevlana'da lim, Konya l Kltr
Mdrl, Konya
Eybolu, Cansever, Altn Szler Antolojisi, Simge Yay. Antal
ya 2003
Eva de Vitray, Hz. Mevlana ve Sema, ev: Yrd. Do. A. ztrk,
Konya Valilii l Kltr Turizm Md., Konya 2003
Gldeste, Konya Bykelir Bld. Yay., Konya 1996
Gney, Do. Salih, zl Szler, Siyasal Kitabevi, Ankara 2002
Halc, Feyzi, Mevlana- Rubailer, Konya 1985
Karakaya, Tayyip, Gzel Szler Antolojisi, Nesil Yay stanbul

2002
Krolu, Nuri, Hz. Meviana'nn rad, Konya 2003
La Rochefeucauld, zdeyiler, Varlk Yay. stanbul
Melek, Suat, Anlaml ve Gzel Szler, Ankara 2003
Mevlana /Can, efik, Divan- Kebir - Semeler (4 cilt), O tken
Neriyat, 2000
Mevlana, Gkyzne Merdiven, Om Yaynevi, 2002
Mevlana, Mesnevi (6 cilt), tken Neriyat, 2001
Mevlana, trc.:Abdlbaki Glpmarl, Divan- Kebir, Remzi Ki
tabevi, 1955
Mevlana, trc.: Abdlbaki Glpmarl, M ektuplar, nklap ve
Aka Ktb., 1963

Mevlana, trc.: M.N. Genosmanolu, Rubailer, M.E.G.S.B.

Yay., 1986
Mevlana, trc.: M.. Anbarcolu, Fihi Ma'Fih, Kltr Bak.
Yay., 1974
Mevlana nsanln Aynas, B. ehir Bld. Kltr Yay. Konya
2004
Mevlana, Mesnevi, Trkesi: Feyzi Halc, Ankara 1992
Osmay, Nvit, Dnce Atlas, nc Kitap, Ankara 2000
Osmay, Nvit, nsan Mhendislii, stanbul 2004
zcan, smail. Byklerin Szleri, Tima Yay., stanbul 2004
zcan, smail, zl Szler, Erkam Yay., stanbul 1992
zcan, Do. Dr. Mustafa, Refik Cevad Ulunay'n Mevlana, h
tifaller ve Konya Yazlar, Konya Val. l Kltr Turizm Md. Konya
2003
zmen, smail, Dnya Dnce Antolojisi, Saypa Yay., Anka
ra 1994
afak, Yakup, Divan- Kebir'den Semeler, Konya B. ehir Bld.
Yay. Konya 2000
afak, Yrd. Do. Yakup, Mesnevi'den Semeler, Konya B. ehir
Bld. Yay., Konya 2003
ahinler, Necmettin, Tarihe Adanm Szler, Beyan Yaynlar,
stanbul
imek, M. Selahattin, zdeyiler, Zafer Yaymevi stanbul
1999
Ta, Mustafa, Szler Hzinesi, Dnce Kitabevi, st. 2004
Trkmen, zcan, zden Sze Alp Yaymevi, Ank. 2004
nl, Ali, Vecizeler, tler, ule Yay. stanbul 2003
Yac, mer, Dnce Atlas, Deniz Kitaplar Yay. st. 1994
Yaln, Halit, nsanln Ortak Akl, Kent Yay. st. 2004
Yeniterzi, Prof. Emine, Mevlana, Trkiye Diyanet Vakf Ya
ynlan Ankara 2004
Ylmaz, Burhan, Bilinmeyen Mevlana, Nve Kltr Merkezi
Konya 2004

Meni ana'dar rlTG Ggvtkji II

M eviana'm n sevgisi, yedi yz yllk snrsz bir hogr ve insan

sevgisidir. Bu sevgi kuru ve yaln bir sevgi deildir. G elm i, gelecek
btn insanlk aleminin Hk'km birliinde ve sresiz mutluluunu
isteyen bir sevgidir. Meviana'mn hogrs, insana tannan
hogrnn bir ifadesidir. G n ller sultan M ev ian a'm n
dncelerinden hi kimse ayr bir mn karamaz.
Zya Elitez'in hazrlad ve Meviana'mn hepimizin gnllerine
hitap eden gzel szlerinden oluan bu derleme; M evlana'y bir kez
daha anmsam amza yardm c olacak, kendimize ve y aam a dair bir

kez daha dnmemizi salayacak...

Cansz ekil ancak hayaldir.
A gnl uyumsuz kii, lmsz olmayan saltanat rya bil.
Bedenine tapan canm kurtaramaz.
Sz sylemek iin nce duymak, dinlemek gerek. Sen de sz
dinlemek yolundan gir.

Mevlana

e e

Yunus Emre den Altn tler

Ete kemie brndm Yunus diye grndm

Elinizdeki kitap A nadolunun varln ldatan bir derviin yeniden

tantrlm as ve anmsanmas iin yaplm b ir tantm almasdr.
Y unus Emre, insanlar doru yola aran, gerein peinde dolaan bir
dervitir. O na gre, gnlleri krmam ann yolu onlar onarm akla m m kndr.
nsana gsterilen sayg ve sevgi bir bakm a Y aradan'a gsterilm i demektir.
B anazlk ve kr krne kadercilii ortadan kaldrm ak ve insanlk yolunda
aba gsterm ek gerekmektedir.
Y unus Em re'de yaam a cokusu ve sevinci grlr. nsan'm kendi
benliindeki Y aradan'na ulaabilm esi iin kendi benliini seyretm esi
gerekir.
Y unus Emre, evrenle kaynamtr. O, dinam ik, canl, srekli oluu
m ahade eder. O na gre, evrende asl olan sevgidir, aktr. A k birletirir,
oaltr, lm ve sonsuzluu sevdirir. Y unus Emre, insanolunun ykc,
zalim, hoyrat, kaba taraflarn trpleyip kendini kendi tehlikesinden geri
ekm enin lzum una inanmtr.

Admz miskindir bizim

Dmanmz kindir bizim
Biz kimseye kin tutmayz
Kamu alem birdir bize

'ioijjrd'i r

L4 e^ J

dIrr

H ibir can, aktan cann kurtaramaz!

Felein kadehi zehirle dolu ama, o zehirli arap Hakk klarna
helva gibi gelir.
Akn yakndan kam a! nk ak ateinden baka ne varsa
hepsi tozdan, dumandan ibarettir!
Duman ne ie yarar? Seni piirmez, karartr. Seni piirmede usta
olan ancak atetir!
Atei brakp da dumann etrafnda dnp duran pervane dum ana
bulanr! Ak ateinin ne olduunu bilmedii iin o hamdr,
pimemitir. leme rsva olur.
Ak yolunda salk ie yaramaz. nk ak hastasnn hekimi,
M esih'dir. Mesih her an onun yanndadr, lse bile onu diriltir...

D e v le t B a k a n v e
B a b a k a n Y a rd m c s

Neden Kitap Yaynclk H izm etleri San. ve T ic. Ltd. ti.

Bykdere Cad. Tevfk Erdnm ez Sk. Diker Apt. N o :2 6 /5
Esentepe/tSTANBUL
T r k s la m

m n ta sa v v u fu ve ?tir M ev la n a CeJa1edin~i R u m iyi

andmz Mevlana haftas m nasebetiyle

Mevlanadan Altn
tler adl kitap
alm alarnzda baarlar dilerim.

gnderm i olduunuz
iin
teek k r
eder,

M e h m e t A li SAHN

Devlet Bakan ve
Babakan Yardm cs

B ab akan

17 A ralk 2004
F elsefesi ile btn dnyaya sevgiyi, hogry, iyilii ve gzellii
yanstm ve y o l gstermi Trk-slam mtasavvufu ve airi M evlana
Celaleddin R um iy i andmz Mevlana haftas dolaysyla gnderm i
olduunuz, M evlanadan Altn tler adl kitap iin teekk r ederim.
almalarnzda baarlar diler, sevgi ve selam larm sunann