Professional Documents
Culture Documents
DUYGULAR ve DETLER
K l t r
S e r i s i
Prof. S U U T
Y
KEMAL
N in
f a r e i n i p
ANDR MAUROIS
Fransz Akademisi zasndan
Duygular ve detler
KNC BASKI
eviren
Vahdi HATAY
STANBUL
REMZ
KTABEY
YKSELEN MATBAASI
S T A N B U L 1960
EVLENME
EVLENME
DU YGULAR ve DETLER
EVLENME
10
DU YG U LAR ve ADETLER
EVLENME
11
12
D U Y G U LA R ve DETLER
EVLENME
13
14
D U YG U LAR v e AD ETLER
EVLENME
15
16
DUYGULAR ve ADETLER
EVLENME
17
18
DUYGULAR v DETLER
EVLENME
19
20
DUYGULAR v e DETLER
viskinin yapt gibi ona bir zaman ye'sini unutturmya yardm eder, fakat duygular ne mcerret
te, ne de kendiliinden reyile doamyacaklarndan, hovarda kendini herhangi kuvvetli bir duygu
dan mahrum kalmya mahkm ediyor demektir.
Onu bekliye bir ey varsa, o da yaamaktan
bkmak ve lm gzlemektir ki, bu iki duygu ok
defa sefahetin tabii arkadalardr. Ahlk bir d
knln eit eit zevklerle gelitirilmesi, duygu
nun da incelmesi demek deildir. Muhayyele, nor
mal cins zevklerin tatmini iinde, en akla gelmiyecek ekiller bulmya alabilir ve bulur da. Fa
kat sefahetin btn eitlerinde, ruh netice ayn
dr: Hznle kar kbir utanma ve alalma duy
gusu.
Bir yuva kurmya yanamadan, birbiri ardndan
tekrarlanan mnasebetlere gelince, bu yolun da, me
selenin glklerini nasl arttrdm grdk; bu
mnasebetler, erkek veya kadm ihtiyarlk eiin
de kuru bana brakr; ocuklarn saadetiyle de te
lifi kolay deildir. Polygamie, yani birok kadnla
evlenmek de kar bir yol deildir. Bu ekle daya
nan medeniyetler monogamique yani bir kadnla
yuva kurma esasna dayananlar tarafndan daima
alt edilmitir. Gen Trkiye poliygamieyi orta
dan kaldrmakla hem maddeten, hem de mne ye
niden canlanma yolunu tutmutur. Geriye evlilikte
hrriyet kalyor: Birka yldan beri, Rusyada g
rlen ahlk ve det evrimini inceleyin. nklbn
balangcnda, birok erkek ve kadn, nikh orta
EVLENME
21
22
DUYGULAR ve A DETLER
EVLENME
33
24
DUYGULAR ve DETLER
EVLENME
25
26
DUYGULAR ve DETLER
EVLENME
27
28
D U YGULAR ve ADETLER
EVLENME
29
3e
D U YG U LAR V A DETLER
EVLENME
31
32
D U YGULAR ve DET,ER
EVLENME
33
34
D U YG U LAR ve DETLER
EVLENME
35
36
DUYGULAR ve DETLER
EVLENME
37
38
DUYGULAR ve DETLER
EVLENME
39
40
D U YGULAR ve DETLER
EVLENME
41
42
D U YGULAR ve DETLER
EVLENME
43
44
DUYGULAR ve DETLER
A N A , B A B A v e OCUKLAR
48
DUYGULAR ve ADETLER
49
50
DUYGULAR ve DETLER
51
52
DU YGULAR ve DETLER
53
54
DUYGULAR ve DETLER
55
56
DUYGULAR ve DETLER
57
58
DUYGULAR ve DETLER
59
60
DUYGULAR ve DETLER
61
62
DUYGULAR ve DETLER
63
64
D U YGULAR ve DETLER
6 "
66
D U YGULAR ve DETLER
67
68
D U YG U LAR ve DETLER
69
70
DUYGULAR ve DETLER
71
72
DUYGULAR ve DETLER
73
DOSTLUK
DOSTLUK
78
DU YGULAR ve DETLER
DO STLU K
79
80
DUYGULAR ve DETLER
DOSTLUK
81
82
DUYGULAR ve DETLER
DOSTLUK
83
84
D U YGULAR ve DETLER
DOSTLUK
85
86
DUYGULAR ve ADETLER
drr ve en iten gelen acma duygumuza tarif edemiyeceim bir gururlu zevk katar. Bu yzden yine
zorla La Rochefoucaud: En iyi dostlarmzn fel
ketlerinde, houmuza giden bir taraf buluruz diyor.
Mauriac da Tara adl eserinde, Sanrm, fe
lkete uryanlara yardm etmek isteriz, fakat sa
lonlarndaki asma saati satmadan muhafaza etme
lerine de raz olamayz diyor.
Sen bahtiyar olduka, ok dostun olacaktr; za
manlar ktleyince, kimse kapn almyacaktr.
Hayr, insan ac gnlerinde yalnz kalmaz. O gn
lerde felketinizin manzaras karsnda zevk almya gelen fenalar yannda, buna takaddm eden saa
detiniz dolaysiyle sizden bkk boyunla uzak du
ran, fakat kendilerini ac gnlerinizde size daha ya
kn hisseden zavalllar da vardr. Bahtsz Shelleyin
henz tannmad zamanlarda bile parlak Byrondan daha ok dostu vard. Kafasnn iinde en ufak
bir menfaat dncesi saklamadan iyi gn dostu ola
bilmek iin ok byk bir ruh asaleti ister.
O halde fedakrlk dostluun bellibal vasfla
rndan biridir, diyelim ve buna unu da katalm:
Yardm edebilecek durumda bulunan dostun vazi
fesi, tekinin kaygsn hissetmek ve onun isteme
sine meydan brakmadan yardmna komaktr. Dos
tunu zevk verdii ve saygya deer olduu iin gr
mek ho J5ir eydir. Ona yalnz menfaat kaygsiyle
balanmaksa ok acdr. Hem bu, ona yasaklanm ak
tan baka bir ey olmaz. Biz de, elimizde olduka,
onlarn arzularn evvelden kefedip yerine getire
DOSTLUK
87
88
DUYGULAR ve DETLER
D OSTLUK
89
90
DUYGULAR ve DETLER
sine kr sevgi besliyeplerin kafasnda da grse yineaar, derim. te bundan faydalanarak, kt insan
lar, yalan sylemeden, doru fakat tedbirsizce sy
lenmi szleri ilgililere tayor ve en gzel duygu
lar bylece ldryorlar.
Bunu nliyecek arelerin unlar olduu akla ge
liyor:
1 ok gizli kalmas gereken tehlikesi byk
srlar, ancak meslek icab sr dinliyen papaz, dok
tor gibi adamlara amalyz; ben bunlara romancy
da katacam. nk o, srlarn arlndan sanat
sayesinde yazlarnda, onlar trl ekiller altnda
syliyerek kurtulduu iin dili sk bir adamdr.
2 Bakalarnn hakkmzda syledii gerek
doru, gerek yanl szleri getirip yetitirenlere kar
ok sert davranmalyz. nk bu szler ya zer,
ya da ara aarlar. Byle durumlarda yaplacak do
ru bir hareket var: (Doruluu hibir zaman tahkik
edilemiyen) o szleri sylemi olanlarla deil, on
lar bize yetitirenlerle derhal bozumak.
3 Her durumda dostumuzu mdafaa etmeli
yiz. Bu da tabi ak olan hakikati kabul etmiyerek
deil, nk dostlarmz evliya deil ya, onlar da,
hatt bzan ok byk kabahatler iliyebilir fakat
o kabahat yannda onun esas olan deerini belirte
rek yaplmaldr. Bir kadn tanyorum ki dost ola
rak semi olduu insanlar nnde ktlenince' sa
dece dostumdur der ve daha fazla mnakaaya ya
namaz. te doru hareket buna denir.
Bylece ok nemli olan u dnceye varyo-
DOSTLUK
92
DUYGULAR ve DETLER
$**
DOSTLUK
93
94
DUYGULAR ve ADETLER
DOSTLUK
95
96
DU YGULAR ve DETLER
D O STLU K
97
98
DUYGULAR ve ADETLER
DO STLU K
99
100
DUYGULAR ve DETLER
DOSTLUK
101
102
D U YGULAR ve DETLER
DOSTLUK
103
104
D U YGULAR ve DETLER
DOSTLUK
105
106
DUYGULAR ve DETLER
CEMYET ve MESLEK
CEMYET v e M ESLEK
110
DUYGULAR ve ADETLER
CEM Y ET ve MESLEK
111
112
D U YGULAR ve DETLER
CEM Y ET ve MESLEK
113
114
D U YGULAR ve DETLER
CEM Y ET ve MESLEK
115
116
DUYGULAR ve ADETLER
CEM Y ET ve MESLEK
117
118
D U YGULAR ve DETLER
CEM Y ET ve M ESLEK
119
120
D U YGULAR ve DETLER
CEM Y ET ve M ESLEK
121
122
DUYGULAR ve ADETLER
CEM Y ET ve M ESLEK
123
**
Otoriteli rejimlerin baka memleketlerde mu
vaffak oluu, Fransadaki messeselerin tenkid edil
mesini daha hakl gstermektedir. Tarih, bz zel
olaylarn genel dnceleri nasl deitirebildiini
bizlere retiyor. Parlmento ile idare edilen bir
monari olan ngiltere mparatorluunun zaferleri
124
DUYGULAR ve DETLER
CEM Y ET ve MESLEK
125
126
DUYGULAR ve DETLER
CEM Y ET ve MESLEK
127
128
DUYGULAR ve ADETLER
C E M Y E T ve M ESLEK
129
130
DUYGULAR ve DETLER
C EM Y ET ve M ESLEK
131
132
DUYGULAR ve D ETLER
CEM Y ET ve MESLEK
133
134
DUYGULAR ve DETLER
CEM Y ET ve MESLEK
135
ve reddediyordu. Fazla istihsale mni olmak maksadiyle bir meslek seme hakk Cumhurreisi Rooseveltin N.R.A. adl ktisad nazarivesinde ok daha
sk kaytlar altna konmutu.
Fakat sonralar XVIII. asrn nihayetine doru
yle bir zaman geldi ki insanlar bu gibi dnce
lere kar isyan ettiler. ktisatlar, tabi kanunlarn
doru fiyat deimelerini kooperatif bir kontrolden
daha iyi tanzim edebileceini ileri srdler. Her in
san, bunlara gre, ahsi menfaatlerine uygun bir
tarzda hareket edecekti; bu menfaatlerin bir araya
gelmesi de umumun menfaatini douracakt. Bu nazariyeyi byk arazi sahipleri ihtillci bir sistem
olarak kabul ettiler. Liberal olmak, o zamanlar, mf
rit olmak demekti. Fransz ihtillini hazrlyan trst
liberalist iktisatlardan mrekkep deil miydi? Korporasyonlar, o vakitler radikallerin mcadele ettik
leri mfrit messeselerden maduttu.
Aradan bir buuk asr geti. Devre tamamlan
d. Zira bugn iktisadi sahada liberal olmak, mf
rit olmak yle dursun, muhafazakr olmak demek
tir. Byk Ortodoks mtefekkirleri ortaan benim
semi olduu o devletin idaresi altnda inkiaf eden
iktisadi sistemi mfrit ve tehlikeli buluyorlard.
ngiltereye bakalm. Serbest mcadele sistemi
nin ve laisser faire, laisser aller (*) nazariyesinin
en hd ekli olan ve bu nazariyeler sayesinde h
(*) ktisad sahada serbest nazariye, Brak yapsn,
brak gitsin demektir.
136
DUYGULAR ve D ETLER
CEM Y ET ve MESLEK
137
138
D U YGULAR ve DETLER
SAADET
SAADET
142
DUYGULAR ve DETLER
SAADET
143
144
DUYGULAR v e DETLER
SAADET
145
146
D U YGULAR ve A DETLER
SAADET
147
148
DUYGULAR ve DETLER
o iki milletin gazetecilerini de kendi aleyhine kkrtmyacaksn. Btn bu saydm hazlar yerine
rahat rahat yaam ya,, bo zamanlarn hazla geirmiye, sevdiin kitaplar tekrar okumya, eer soh
betten de holanyorsan dostlarnla bol bol geveze
lik etmiye mahkm olduunu greceksin. Eer ka
fan bir para iletirsen, bu muvaffakiyetsizlin sa
na neler bahettiini anlyacaksm. Bunlara teiket
denir mi? Stendhal yle yazyor: iki muavinim
de: vali olduu halde ben olamadm diye bu akam
bir znt iimi kemiriyor. Fakat, belki de, diyo
rum, eer vali olsaydm alt bin nfuslu ku umaz,
kervan gemez bir yerde dnyadan uzak yaamak
zorunda kalacaktm. O zamanki zntm imdikin
den daha da byk olacakt.
nsanlar kendi hayatlarndaki olaylar sakin bir
kafa ile grebilselerdi umumiyetle elde edemedik
leri eylerin, kuvvetle istemedikleri eyler oldukla
rn fark ederlerdi. nk, Evlensem ok iyi olur
du, yahut Vali olmak houma giderdi, yahut da
Gzel bir tablo yaratm ak isterdim gibi lfla te
mennilerde bulunmakla o eyi btn varliyie is
temek arasnda dnyalar kadar fark vardr.
insan bir eyi btn varliyie isterse onu elde
etmiye urar ve bz imknszlklar mstesna, ok
kuvvetle diledii eyi de elde eder. an ve erefe
dkn bir insajasa an ve erefe kavuur. Dost edinmec isti yenmede dostlan olur. Bir kadn erkeklerin
kendisini beenmelerini ve ona k olmalarn isti
yorsa onun da istedii mutlak olur. Gen Bona-
SAADET
149
150
D U YGULAR ve DETLER
SAADET
151
152
D U YGULAR ve DETLER
SAADET
153
154
DUYGULAR ve DETLER
SAADET
155
156
D U YG U LAR ve DETLER
SAADET
157
158
D U YG U LAR ve DETLER
SAADET
159
160
D U YGULAR ve DETLER
SAADET
161
162
D U YGULAR ve DETLER
SAADET
163
164
DUYGULAR ve DETLER
SAADET
165
166
DUYGULAR ve DETLER
mrab
SAADET
167
168
DU YGULAR ve A DETLER
SAADET
169
170
D U YGULAR ve DETLER
SAADET
171
172
D U YGULAR ve DETLER
SO N
NDEKLER
Evlenme
........................
...
5
45
Dostluk...................................
75
107
Saadet............ ........................
139