MELS ULA LE BESLENMEDE DORU BLNEN

YANLILAR
BESLEMEYEN ve ZEHRLEYEN GEREKLER
1. KARIN DOYURMAYIN, GEREK GIDA LE BESLENN.
Evet sylemesi kolay. zellikle, spermarket raflar her geen gn binlerce yeni
rnle dolup tamaya, tasarmlar, renkleri, grsel ihtiamlaryla gzmz boyayp
czdanlarmzn iini kasada bizlere boalttrmaya devam ederken...
Ancak bil ki, bu rnlerin hemen hibirisi gda deil, yalnzca yenilebilir (yani annda
ldrmeyen) dzeyde gda taklidi yapan maddeler. Gda bilimciler (!) tarafndan
laboratuvarlarda tasarlanp gelitirilen, ounluu msr, soya gibi genetii ile
oynanm hammaddeler ve bol miktarda kimyasal koruyucu maddesi, rafine tuz,
rafine eker, kvam arttrc ve salksz yalar ieren bu rnler, bedenin aslnda tm
yaamsal btnl ve salkl ileyiine saldran kimyasal gda silahlar.
Gnmzde, karn doyurma ve beslenme arasndaki fark, yediimiz eyin gerek
gda olup olmay ve bu endstriyel tuzaktan kendimizi ne kadar koruyup
koruyamadmz belirliyor.

2. ANNEANNENZN, BABAANNENZN GIDADAN SAYMADII

EYLER TKETMEYN.
Dn ki ninenle birlikte market raflar arasnda geziniyorsun. Sence aylar sonra
bittii vaat edilen o uzun sreli raf mr (!) etiketleri ve o son tketim tarihlerini
grdnde gzleri yuvalarndan frlar m!? Sen ii kimyasallarla dolu hazr
yourtlar seerken, byk ninen onu di macunu bile zannedebilir! J kisi de plastik
kaplar iinde, ikisi de renklendirici, tatlandrc, kvam arttrc kimyasallarla dolu
neticede! Ve bunun aslnda sen de farkndasn. Byklerimizin, atalarmzn hibir
fikri olmayan, gda grnml bu rnlerin ieriklerindeki zararla beraber daha da
nemli olan konu birounun toksik oluu ve bedeni yava yava ve srekli kk
dozlarda zehirliyor oluuGnmzde market raflarndaki rnler, eker-tuz-ya
ls eliinde srekli tat duyumuzu batan karmaya ve aklmz bamzdan
almaya odakl. Ve srekli yeme istei oluturmak, bir trl doymama, yediinden
tatmin olmama hisleriyle birleince, laboratuvarlarda tasarlanan bu kimyasal
karmlar bizi srekli ve daha ok tkettiimiz bir ksr dngye sokuyor.

3. DREK KENDSN ALIP TKETMEYECENZ,

DOLABINIZDA,KLERNZDE TUTMAYACAINIZ ERKL
RNLERDEN SAKININ.
Etoksilat digliserit? Sellloz? Xanthan Gum? Kalsiyum propionat ? Amonyum slfat?
Potasyum sorbat? Eer sen bunlar kullanarak kendine GIDA hazrlamyorsan,
neden bakalarnn bunlar kullanarak sana sunuyor olduu GIDA grntl rnleri
alyorsun? Gda bilimcilerinin kullandklar kimyasal set, herhangi bir rnn raf
mrn uzatmak, eski bir rn hala taze ve diriymi gibi gsterebilmek ve tadn
gereinden daha cazip hale getirmek zerine kurulu. Dolaysyla, bu ilave katk
maddelerinin bedenine ve salna verdii zarar ne boyutta olursa olsun, yllardr
atalarn tarafndan tketilmediine gre, sen de tketmesen iyi edersin.

4. YKSEK FRUKTOZLU MISIR URUBU EREN GIDA

RNLERNDEN UZAK DURUN.
Yksek fruktozlu msr urubu (YFM) msrdan elde edilen kalorili bir tatlandrc
yani bir eker trdr. Kahvaltlk gevrekler, et rnleri, soslar, biskviler,
attrmalklar, eniler, alkolsz iecekler ve dier iecekler dahil olmak zere ok
eitli yiyecek ve ieceklerde kullanlmaktadr. Ayn zamanda, normalde eker
iermeyen ekmekler, hamur ileri, tuzlu biskviler, krakerler ve attrmalk rnlerde
de kullanlmaktadr. Dolaysyla, bunu ihtiva eden rnlerden uzak durman demek,
eker tketimini azaltman demek olur. Dier rnlerde bulunan YFM iermez
uyarsna kanmaman, o rnlerin de baka tatlandrclar ierdii iin yksek oranda
eker ihtiva ettiini aklndan karmaman neririm.

5. EKER EKERDR. EKERN HERHANG BR TRN

(TATLANDIRICI) AIRLIKLI OLARAK EREN RNLERDEN
SAKININ.
eriindeki dalma baktnda, arlnn yksek bir ksmn eker oluturan
rnlerden uzak dur. i karmak hale getiren yle bir durum var: Sa olsun (!) gda
bilimciler; gnmzde hazr gdalarda u an 40tan fazla eker tr (tatlandrc)
kullanlyor. Eer etikette listelenmi olan katk maddelerinden ilk birka tanesi
arasnda arpa malt, sakkaroz (skroz), esmer (kahverengi) pirin urubu, eker
kam zt, msr urubu, dekstrin, dekstroz, frukto-oligosakkarit, meyve suyu
konsantresi, glukoz, polidekstroz, turbinado ekeri, fruktoz, maltoz, melas (eker
erbeti) veya yksek fruktozlu msr urubu varsa, o halde o rn yksek miktarda
eker ieriyor demektir ve kanmalsn.

6. BE TANE ERKTEN FAZLASINI HTVA EDEN RNLERDEN

SAKININ.
Burada 5 rakamn rnek olsun diye veriyorum ancak unu bilin ki bir rn ne kadar
fazla madde ieriyorsa, ilenmilik oran da o oranda yksektir. Burada bahsettiim
durum uzun bir malzeme listesi ieren herhangi bir yemek tarifi deil J Bahsettiim
ey ierdii koruyucu, tatlandrc, kvam arttrc, renklendirici vb. katk maddeleri.
Tkettiin gdalar basitletir. Etiketinde okuduun ierikleri doadaki ham halleriyle
gznden canlandrabildiin gdalar se. Bu seni kimyasallarla dolu p gdalar
tketmekten koruyacaktr. Bir ilkokul rencisi aldn rnn etiketindeki ierikleri
okuyamyorsa, o rnden uzak dur. J

7. AMBALAJI ZERNDE SALIK VAATLER YAZAN VE BU TP

TANITIMLAR VE DDALAR SUNAN RNLERDEN SAKININ.
Bu iddiam, genel kannn aksine olduu iin yine seni artabilir. Ama unutma ki,
margarin de (ki ilk endstriyel gdalardan birisidir) ilk kt zaman geleneksel
tereya ve sade yadan ok daha salkl olduu iddia edilerek piyasalara
srlmt. Ardndan, zaman ierisinde margarinle ilgili btn gerekler su yzne
kt ve insanlarda kalp krizi orann artrd, kalp krizi riskini ok ykselten trans
yalar ierdii ve genel sala zararl olduu tespit edildi. Paketlenmi ve zerinde
vaatler bulunan rnlerden sakn. Ad zerinde; bir rn paketleniyor,
ambalajlanyorsa orada iki kez dn. Market raflarnda ambalajlanmadan, yksek
reklam bteleriyle salkl vaatlerde bulunmadan, olduu haliyle ortada olan
rnlerin dierlerine gre daha az ilenmi ve daha gerek gdalar olduu aikar.

8. TANITIMDA, AMBALAJINDA LIGHT, DK YA, YARIM

YALI, YASIZ BARELER BULUNAN RNLERDEN
SAKININ.
Hazr gda endstrisinde yaklak 50 yldr sregelen ve bildiimiz gdalar yarm
yal, yasz versiyonlarn bizlere sunup, reklam kampanyalaryla da bu rnleri
gklere karan propagandann ne kadar ii bo bir balon olduu oktan ortaya kt.
Yasz veya yarm yal iddiasyla sunulan bu rnleri tkettike daha ok kilo aldk.
Neden? nk bir gdann doal ieriindeki ya karmak, o gdann bizim
zerimizdeki ya yapc, kilo aldrc zelliklerini ortadan kaldrmaz. Karbonhidratlar
da kilo aldrabilir ve pek ok yarm yal ve yasz rnde, nihai rnn tadn
gzelletirebilmek ve daha cazip hale getirmek iin bol miktarda ilave eker de
kullanldndan, uzun vadede salmza yapt olumsuz pek ok etkiyle beraber,
kilo verdirmekten ok kilo almaya hizmet eden tuzaklardr.

9. TELEVZYON REKLAMLARINDA GRDNZ GIDA

RNLERNDEN SAKININ.
Gda pazarlamaclar, onlara ynelen eletirileri ve ortaya kan gerekleri bile kendi
lehlerine kullanmakta ylesine ustalar ki, ayn ilenmi hazr gdalar yalnzca
tanmlamalar ve sloganlar yeniden formle ederek piyasaya sunuyorlar (dk ya,
yasz, yarm yal, yksek fruktozlu msr urubu iermez, trans ya iermez, vb.)
Bu tip pazarlama kandrmacalarndan uzak durabilmenin ve tuzaa dmemenin
yegane yntemlerinden biri televizyonda ve dier grsel medyada karmza kan
reklamlardan uzak durmak ve bu tip rnleri almay brakmak. Unutma, yalnzca
byk, dev hazr gda endstrisi firmalar byle byk bteli TV reklamlar verebilir.
Ve reklamlarn byk yzdesini bu tip hazr gdalarn reklamlar doldurur. Sahte,
dzmece salk vaatleri ieren ve gerek bilimsel temellere dayanmayan gda
bilimi(!) kesimleri tarafndan bizlere empoze edilen bu rnlerden uzak durmak iin
markette alveri yaparken bu kural hatrlamaya gayret et. Eer bir gdann,
yiyecein ad tm dnyada ve her dilde aynysa (dev markalarn rnlerinin market
raflarndaki isimlerini ve restoran zincirlerinin men isimlerini hatrla J) orada
duraksa ve tm bu gereklerin nda bunun doal ve gerek bir gda olup
olmadn bir kere daha dn. Elma, armut, muz her dilde ayn m? Ya nohut? Ya
spanak? Ya badem? J

10. RYEBLEN, BOZULABLEN GIDA RNLER TKETN. J

Bir gdann bozulmas, rmesi ne anlama gelir? Bahsedilen gdadaki besinden ve
kaloriden en az bizler kadar faydalanmak isteyen mantar ve kf ailelerinin,
bakterilerin, haerelerin ve kemirgenlerin o gdaya biz tketmeden, bizden nce
ulam olduklarn gsterir. J Bir gdann ilenmesi olarak adlandrlan sre, bu gibi
rakiplerimizi ekarte ederek gdann rafmzda daha uzun sre sakl kalabilmesini ve
onlar uzakta tutabilmeyi salamak amacyla ortaya kmtr. Bu da sklkla u
yollarla baarlr: ilgili gdann ierdii kaliteli besin ieriini drerek, onlara daha az
ekici ve cazip hale getirerek veya iinden besin deeri ok kymetli ancak hzla
bozulup ryebilen, ekileebilen ierikleri (omega-3 ya asitleri) kartarak.
Bir gda ne kadar ok ileme tabi tutulursa, raf mr o kadar uzar ve besin deeri de
ayn oranda azalr, yok olur. Gerek gda canldr, dolaysyla rmeye, bozulmaya
mahkumdur (bununla ilgili ok az da olsa istisnalar vardr: baz ballarn yz yl
boyunca bile kvamn koruduu ve bozulmad bilinir.). Dnya genelinde ve
lkemizde de hemen hemen tm spermarketlerde uygulanan taktik; raf mr ok
uzun ve ilenmi gdalar marketlerde orta reyonlara koymaktr. Daha taze, raf mr
daha ksa ve daha az ilemden gemi gdalar kenar, ke reyonlara yerletirilir.
Farket. J

11. SPERMARKETLER YERNE, MMKN OLDUUNCA YEREL

PAZARLARDAN ALIVER YAPIN.
Mahalle pazarlarna veya organik rn pazarlarna gittiinde orada bulacaklarnn
iinde yksek fruktozlu msr urubu olmayacak. J Etiketindeki ierikleri okumakta
zorlanacan, bol ambalajl, paketli ilenmi gdalar da olmayacak. Bulacan ey,
taze meyveler, sebzeler, yemiler, baklagiller, ilenmemi tahllar ve hayvan/st
rnleri tketiyorsanz da geleneksel yntemlere yaplm olanlarn bulacaksnz.
Bunlarn hepsi kolayca bozulan, ryen yani raf mr ksa ve gerek besin ieren
gdalar olacak. Yani anneannenizin, ninenizin hatta Neolitik dnemden atalarnzn
bile grse tanyaca, ilenmemi, ham, gerek gdalardan bahsediyorum. J

12. ST RNLER GERE

Bize stn ve peynirin iyi kalsiyum kaynaklar olduu retildi. Biz her ne kadar bu
rnleri kalsiyum kayna olarak tketmeye ynlendirilmi olsak da, aslnda bu
besinlerden gelen kalsiyumdan yeterince faydalanamayz. Hayvan stnden (en ok
da inek st) yaplan rnlerde mevcut olan proteinlerden bazlar, vcudun
baklk sistemini rahatsz eder. Her bnyede bunun dozu deikenlik gsterir.
Ancak ikayetler hemen ortaya kmad iin rahatszln bu proteinlerden
kaynaklandn anlamak da ok zordur. Baklk sisteminin reaksiyon gsterdii
hayvan st proteinleri vcutta bir takm enflamatuar reaksiyonlar oluturup,
asitlenmeye katkda bulunan olaylar meydana getirir. Baklk sistemi, bu proteinleri
antijenik, kendine zararl alglad iin her seferinde onlara kar saldrya geer. Ve
bu saldrnn, bu rnleri tkettiimiz yaam srecimize yayldn dnrsek, tm
bu mcadele baklk sistemimiz zerinde kronik bir yk yapar. Bedendeki
asitlenme arttka, beden onu dengeleyecek daha fazla kalsiyuma ihtiya duyar. Bu
rnlerde bulunan kalsiyum, asitlenmeyi durdurmaya ve dengelemeye yetmez.
Bylece, eksik kalan kalsiyum kemiklerden ekilerek salanr. Bizler kalsiyumu st
rnleriyle almaya altka, st rnleri sebep olduklar asitlenmeyle kemiklerden
daha ok kalsiyum kaybna sebep olur. Osteoporoz (kemik erimesi) ile st rnleri
tketiminin arasnda ne yazk ki kuvvetli bir ba vardr. Ve u da bir gerek ki, lahana
gibi yeil ve geni yaprakl sebzeler en az st kadar hatta ondan daha iyi kalsiyum
kaynaklardr. Pek bilmemiz istenmez ama; i lahana, herhangi bir miktar pastrize
st, yourt, iftlik peyniri veya doal nitelii bozulmu dier st rnlerinden daha
fazla kalsiyum salar.
Laktoz, doada yalnzca stte bulunan, st ekeri de denilen bir disakkarittir. Stn
en nemli karbonhidratdr. Hayvan stnde bulunan Laktozun insan sindirim
sisteminde yol at tahribat ise nemsenmeyecek boyutta. Asya ve Afrika
kltrlerinden gelen birok kii st ekeri laktozu hazmedemezler ve bu yzden ishal
ve gaz sorunu yaarlar.
u bir gerek ki, Doulular ve Afrikallar geleneksel olarak, mshil amal kullanm
hari stten uzak durmulardr; lakin, bat dnyasnda insanlara hayatlar boyunca
her gn st imeleri sylenir. Hatta her yerde afiler, reklamlar ve benzeri
almalarla halkn st ve st rnlerini tketmesi salanr. St, mideye girdiinde
hemen kesilir ve mevcut baka bir yiyecek varsa kesilmi st tanecikleri dier
yiyecek taneciklerinin etrafnda phtlar, onlar mide zsularndan yaltarak sindirimi
geciktirir, rme balangcna ortam salar.
Bugn st, iindeki doal enzimleri yok eden ve proteinleri deitiren
PASTRZASYON tekniinin her yerde uygulanmas yznden, daha da
sindirilemez hle gelmitir. i st, stn sindirimini salayan laktaz ve lipaz aktif
enzimlerine sahiptir. Canlln yitirmi laktaz ve dier aktif enzimleri ieren
pastrize st, yetikin mideler tarafndan gerektii gibi sindirilemez. ieyle beslenen
bebeklerin yaad karn ars, piik, solunum rahatszlklar, gaz ve dier
rahatszlklarn da gsterdii gibi, ocuklar bile bu konuda sknt eker. Enzimlerin

eksikliinin ve hayt proteinlerin deimesinin, stteki kalsiyumu ve mineral

elementleri erittii de kuku gtrmez bir gerek olabilir.
UHT teknii ise apayr bir kabustur. UHT (Ultra High Temperature) adndan da
anlalaca gibi ok yksek s ile ilem demektir. UHT denilen ilemde ifte fiziksel
ilem uygulanr. Bu ilemin anlam udur; st bir yandan 140 derecede stlr. St
normalde 140 dereceye kamayaca iin, bir de bu ilem yksek basn altnda
yaplmaldr. Bu ilem, stn ierisindeki proteinlerin boyutlu yapsn tamamen
deitirir ve doa d bir forma sokar. Doada byle bir ey yoktur. Bu ilem
srasnda sizin vcudunuzun tanmad molekller oluur. Doasnda olmayan
molekllerin vcudunuza ne zararlar verecei bilinemez, tpk GDOlu rnler gibi.
UHT teknolojisiyle "steril" edildii sylenen, ambalajl kutu stler, kapan asanz
bile bir ay kadar bozulmadan kalabilir! Bu size ne ifade ediyor?
Stn vcuttaki nihai temel etkisi nedir? St, vcutta mukus (balgam) yapar. Bu
balgam da vcudun grevini iyice zorlatracak ekilde ince barsa sertletirir ve
buradaki her eye yaparak tka grevi yapar. Bedendeki asitlenmeyi srekli
artrd iin de, kalsiyum deposu olan kemiklerimiz de dahil bedenin i sistemi ve
dengesi srekli saldrya urar.
Ev yapm yourt ve kefirin ise, fermente rn olmalar sebebiyle ste oranla laktozu
nispeten paralanmtr.

13. BUDAY-ARPA-AVDAR-YULAF GERE (GLUTEN)

Baklk sistemini rahatsz eden proteinlere sahip dier yiyecek grubu, buday,
arpa, avdar, yulaf drtlsnden oluan gruptur. Bunlarn iinde glten vardr.
Gluten, gliadin isimli bir proteinden oluur. Gliadin, baklk sisteminin hi
sevmedii bir proteindir. Tpk st rnlerindeki baz proteinlere reaksiyon gstermesi
gibi, gliadini de antijenik olarak alglar ve onu yok etmeye alr. Eski devirlerde
buday, yap talar bozulmam haldeyken ierdii gluten bu seviyede deildi.
Sanayi devrimini takiben daha ok rn elde etmek iin srekli modifiye edildi ve bu
drtl, gnmzde yksek oranda gluten ieriyor. Glutenin sebep olduu hastalklar
aratrldnda, nce lyak hastal karmza kar. Ancak bu hastalk,
duyarlln ok ilerledii, barsak eperlerinin ileri dzeyde zedelendii durumlarda
ortaya kar. Hasar o boyuta gelmeden ok nce, gluten vcudu asitlendirir. Ve
gltenin yaratt asitlenmenin ve mukus birikiminin bedelini tpk yava yava
ilerleyen osteoporoz ve kas erimesi gibi zaman iinde deriz. Hazmszlk, ikinlik,
dklamada sorunlar, kilo verememe vb grece basit problemlerden, migren,
egzema, alerjik reaksiyonlar gibi farkl problemlere kadar pek ok ikayetin arkasnda
gluten duyarll olabilir. Gnmzde, Alzheimer, Otizm ya da Multipl Skleroz gibi,
tedavide zorlanlan hastalklarda, gluten ve st rnleri iermeyen beslenme
rejimlerinin iyilemeye salad devasa katklar bilinmektedir. Bu tip otoimmun
hastalklarda gluten rnleri diyetten karldnda baklk sisteminin zerindeki
yk azaltlm olur. Baklk sisteminin kendisi ile yabanc olan ayrma kapasitesi
artar. Bylece kendi vcuduna saldrmaktan vazgeer ve iyileme hzla desteklenir.
Daha fazla detay iin, Trkeye de evrilmi olan kitab incelemeni, okuman
gnlden tavsiye ederim:
Buday Gbei, Dr. William Davis, Pegasus Yaynlar, Ekim 2014.
Tahl Beyin, Dr. David Perlmutter ve Kirsten Loberg, Pegasus Yaynlar, 2015.
GAPS Barsak ve Psikoloji Sendromu iin Doal Tedavi Yntemi, Uzm. Dr. Natasha
Campbell-McBride MD, Adalin Yaynclk, Ocak 2014.
Neden yksek glten ieren tahllar tketmemeliyiz konusunda, Fitoterapi
Uzman Dr. mit Aktan aadaki demecini dikkate alman tavsiye ederim:
nk genetii deitirilmi bir rndr buday. 1943'te baan verimini arttrmak
ve sapn kalnlatrmak iin yaplan mdahalelerle bugn dnyaya yaylan buday
tohumu ortaya kt. Bu tohumla ilgili GDO patenti falan aramayn, nk tm bu iler

1940'l yllarda yapld, o yllarda dnyada GDO diye bir kavram yoktu, ilk patentin
alnmasna daha 40 yl vard. amzn biyolojik silah buday. Sap kalnlatrp
ksaltmay baaran Dr. Norman Borlaug , Minnesota niversitesi'nde alan bir
genetikiydi zaten.
1970 ylnda Nobel dl ald. Tm bu almalar yaplrken meydana getirilen
budayn insan sal zerine etkileri aratrlmad. Sonu neydi? lyak hastal
ilk defa 1953'te tanmland, budayn genleri deitirilene kadar lyak diye bir
hastalk yoktu. Yani ilkel budayn iindeki gluten, hastalk falan yapmyordu. 1980'li
yllarda tam budayl rnlerin youn ekilde tavsiye edilmesiyle lyak, Diyabet ve
Obezitede patlama yaand: lyak ocuklarda 11 kat artt. Tm toplumda diyabet
drt kat, obezite kat artt. Genetii deitirilmi budayn insan salna zararlar
ile ilgili yayn aramayn, bulamazsnz. Bugnk bilimsel yayn "pazarnda" buna
kimse izin vermez. Bugn GDO iin bu kadar alma yaplrken, dnyann en yaygn
tketilen gdasyla ilgili neredeyse hi alma yaplmamas, size de tuhaf gelmiyor
mu? Bu kadar byk bir pazar iin neden kimse almyor? nk zaten yaplacak
olan yapld, ekstra mesai harcamyorlar.

BESLEYEN ve YLETREN GEREKLER

1. GNLK BESLENME REJMNZDE SEBZELERE VE MMKNSE
YAPRAKLI SEBZELERE FAZLACA YER VERN.
Besin deeri yksek ve hem baklk hem de sindirim sistemine katks olan
sebzeler, ilerinde vcudumuzun ihtiyac olan pek ok eyi hemen hemen
barndrrlar.
Her ne kadar bazlarmz sebze yemekten holanmasa da, sebzelerin vcudumuz
iin gerekli olan pek ok maddeyi ierdikleri ve bunlar olmadan salkl ekilde
yaamann mmkn olmad apak bilinen bir gerek. Sebzelere olan bu
ihtiyacmz, kalp ve damar rahatszlklarndan tutun da, eker hastalna ve baz
kanserlerin tedavisinde saladklar destee kadar pek ok alandaki faydalarna
dayanyor. Sebzelerin besleyici zellikleri, ierilerinde bulunan yksek lif oran, A ve
C vitaminleri, magnezyum ve potasyumun varl ile daha da nem kazanyor. Kan
basncndaki dengeden, salkl kemiklere ve cilt gzelliine kadar pek ok iyiletirici
etkisi olan bu maddeleri en kolay alabileceiniz yntem dzenli sebze tketmek. J
Farkl renklerdeki sebzelerin ierisinde farkl miktarlarda faydal mineraller ve
vitaminler yer ald iin, sadece bir ka eit sebze tketimi yerine geni bir skalada
sebze tketmek, ok daha dengeli bir beslenme gerekletirmeni salayacak.
Sebzelerin renkleri koyulatka bedeni alkali yapma gleri artar. Beyaz, sar,
turuncu, krmz, yeil ve mor olarak alkali yapma deerleri artarak ilerler.
Eer sebze yemekten holanmyor ancak yine de daha kolay bir ekilde denemek
istiyorsan yapman gerekenler yegane ey fazla miktarda sebze tketmek iin kendini
zorlamak yerine, taze ekilde skacan sebze sularn imeyi deneyebilirsin. J

2. EER LLE DE ET TKETYORSANIZ, OK MKTARDA VE SIK

TKETMEMEYE VE KAYNAINI BLDNZ YERLERDEN
ALMAYA ZEN GSTERN.
Youn et tketimi bedendeki asitlenmeyi ok ykseltir. Ska rastlanan cier ve dalak
hastalklarnn ar protein yklenmesi sonucunda olutuu bilinmektedir. Etten
gelen, eklemlerdeki rik asit birikimi gut ad verilen ar verici sakatlklara yol aabilir.

Etin ierdii yksek dozdaki fosfor ve protein kemiklerin kalsiyumunu tketmeye etki
eder.
Sonu olarak, ette bulunan dier toksik maddeler ksa vadede belki ciddi problemler
yaratmaz, ama insan vcudundaki direnci azaltr, stres ykn artrr. Bu maddeler
arasnda ilk srada ar metaller ve bcek zehirleri ve patojenik (hastala neden
olan) organizmalar yer alr.
Hayvanlardaki yaklak 200 hastaln ortalama yarsnn insana bulaabildii ortaya
konmaktadr. Bundan dolay, satlan etlerin denetimden gemesinin yeterli olmas
olas deildir. nk bu ok uzun ve detayl bir ilem gerektirir.
Tkettiin hayvan rnlerinin (et, st rnleri, yumurta)besin kalitesi, ilgili hayvann
ne ekilde beslenmi olduuyla direk balantldr. Dev endstriyel gda endstrisinin
ksa zamanda hzla ve ok sayda hayvan erikinlie ulatrma gayesi, senin hormon
takviyesi yaplm, tka basa antibiyotikle doldurulmu, yapay ve koruyucu katk
maddeleriyle dolu yemlerle iirilmi, salksz ve korkun mezbaha artlarnda ac
ve ikence ierisinde hzla bytlm hayvanlarn rnlerini tketmene yol ayor.
Dolaysyla, kendine has, doal besin zinciriyle beslenmi bir hayvann rnleri
gerek anlamda omega-3, omega-6 ya asitleri, daha yksek dozda vitamin ve
antioksidan ierebiliyorken, dier artlara maruz kalm hayvanlarn rnleri
bahsettiim korkunluklar ieriyor. Ne yazk ki, sen de onlar yiyerek, tm o zararl
maddeleri vcuduna alyorsun. Kaynann olabildiince doal ve temiz olduunu
bildiin bir tedariki bulduunda, etleri de tek seferde tketeceinden daha fazla
miktarda alp derin dondurucuda saklayarak tketmeyi deneyebilirsin.
Dnya Salk rgtnn ok yakn zamanda yaynlad, et tketiminin insan
salna olan zararl etkileri ile ilgili raporunu inceleyebilirsin. Gerekleri bilimsel
aklamalar eliinde izlemek istersen de, balang iin adet belgesel tavsiye
ederim : Forks over Knives, Cowspiracy ve Earthlings.

3. RENKLERN BR ANLAMI VAR.

Gerek gdalarn doal renklerinin bir sebebi var. Tabandaki bu renk paletinin sana
grsel olarak gzellik ve keyif vermesinin yan sra o renklerin her biri, farkl
antioksidan fitokimyasallarn flavanoid, karotenoid, antosiyanin, polifenol,
hesperidin, kuersetin, vb da yansmasdr. Fitokimyasallar, bitkilerde doal olarak
bulunan biyolojik olarak aktif kimyasal bileiklerdir. zellikle baz kanser trlerine ve
kalp hastalklarna kar koruyucu ve nleyicidir. Bu kimyasallarn insanlar asndan
en nemli etkisi, vcutta serbest oksijen moleklleri ve serbest radikallerle
reaksiyona giren antioksidanlar gibi ilev grmeleridir. Bitkilerde youn olarak
bulunan bu kimyasallar pek ok kronik hastaln nlenmesinde ve vcut
savunmasnda ok nemli rol oynar.

4. OLABLDNCE TEMZ TARIM RNLER TKETN.

Organik meyve ve sebzeleri tketin demek ok kolay, evet. Sylemesi kolay. Organik
rn sertifikas alm yetitiriciler ilgili mevzuata gre denetime tabi tutuluyor ve
nispeten daha az kimyasal koruyucu ilaca (bcek ve haerelerden koruma, pestisit,
vb) maruz kalan bir toprakta yetitiriliyorlar. Ancak organik szc bile gnmzde
anlamn yitirmi durumda. Temiz tarm, ekolojik tarm, doal tarm, organik tarm tm
bu tanmlamalar arasnda hepimiz kaybolurken, Trkiyede Buday Derneinin
Tarm-Turizm-Takas a iinde yer alan iftiler ve iftlikler www.bugday.org adresi
zerinden bilgilerine ulaarak, gvenle rn alabilecein doru adreslerden bir
tanesidir. Yine www.toprakana.com.tr adresinden ulaabilecein Toprak Ana
oluumu, kendi ifadeleriyle Anadolu'nun bereketli topraklarna yaylm farkl
kltrlerin rnlerini aracsz olarak buluturmann kymetine inanan insanlar
tarafndan oluturulmu bir inisiyatiftir ve gvenle kullanlabilir. Ayn ihtiya ve amala
oluturulmu bir baka oluum ise, Doal Bilinli Beslenme grubudur. Web siteleri

zerinden temiz tarmla uraan pek ok iftlikten taze rnler listesine ulaabilirsin.
(https://ankaradbb.wordpress.com/ ) Bu sivil toplum inisiyatifinde yer alan
iftliklerin hepsi, ziyarete ve dilersen gnll olarak almaya, bazlar turistik olarak
konuklamaya dahi aktr. Uygulanan yntemleri, rnleri, bu yola ba komu
kymetli insanlar bizzat gidip grerek tanyabilirsin.

5. BALIKLAR, EVRE KRLL, SU KRLL

Sk bir balk tketiciysen, u bilgiler nda tketiminin dozunu belki yeniden
gzden geirmek isteyebilirsin. Bilim adamlarnn Trkiyeyi evreleyen denizlerdeki
metal kirliliini saptamak amacyla dip balklarnn tad iz elementler (ar
metaller) zerine yapt aratrmalarda, Barbun, mezgit, izmarit bal, dikenli
vatoz, Akdeniz midyesi ve deniz salyangozunun civa, kobalt, inko, kurun, bakr
ve kadmiyum gibi metal elementleri tadklarn tespit etti. Sinir, kas fonksiyonlar,
solunum, dolam, baklk sistemi, hormonal denge kayb, davran, byme ve
reme gibi birok hayati fonksiyonunu olumsuz etkileyen bu zehirli metallerin balk
tr baznda lmne dair lkemizde ne yazk ki henz ok kapsaml aratrmalar
yok. Ancak evre problemlerinden birisi olan su kirlilii en ok Karadeniz'de
yaanyor. Birok nehirden denize dklen kimyasal maddeler, boyalar, petrol
rnleri, endstriyel, evsel ve modern tarm atklar denizi hzla kirletiyor. Deniz
suyunda partikl, metal iyonlar, organik ve inorganik bileikler eklinde bulunan
kirletici metaller, canl ekosistemini zehirliyor. Balklarn karacier, i organ, bbrek
ve dalak gibi organlarnda biriken ar metaller ise tketimle insanlara geebiliyor.
Sudaki canllarn avclk yoluyla insan gdas olarak kullanlmas insanlk tarihi kadar
eski ancak su rnlerinin yetitiricilik yoluyla elde edilmesi Sanayi Devrimi ile balar.
lkemizde tatl suda alabalk yetitiricilii ile balayan bu faaliyetler denizlerde ipura
ve levrek reticilii ile devam etmitir.
Tavuk ve tavuk rnleri, et ve et rnlerinde olduu gibi, lkemizdeki iftlik
balklarnn yemlerinde de GDO olma ihtimalini gz ard etmememiz gerekiyor.
GDOlu msrdan retilen yemlerin tavuklardan sonra balk iftliklerinde de
kullanlmaya balad zaten apak ortada olan bir gerek. Bilim adamlar iftlikte
yetitirilen balklarn besin deerinde kat be kat d olduunu sylyorlar. Omega3e bir bakalm rnein; denizlerde byyen balklar omega-3 deniz bitkilerinden
salarlar. Ancak balk iftliklerinde iftlik balklarnn yedikleri besin, msr, soya ve
ok az miktarda omega-3 ieren yemlerden oluuyor. Ayrca doal olmayan yksek
miktarda msr ieren besinlerle beslenen balklarn yanl ya asiti birikmesi gibi
problemleri oluabildii gibi balklarn antibiyotiklerle beslendiklerini ve insanlarda da
antibiyotie kar diren kazanma gibi yan etkileri olduunu unutmayalm. Bugn
tavuklar hakknda konuulan problemlerin aynsnn balklar iin de geerli olduunu
fark et. Denizlerimizle ilgili gerekler byleyken, iftlik bal (alabalk, upra, levrek,
somon, vb.) tketmenin bedenine verdii zarar buradaki tablo kadar ak ve net.
Balk tketimini azaltarak, ceviz, badem, fndk, kuru fasulye, nohut, GDOsuz msr,
GDOsuz msr unu, keten tohumu, tatl patates, marul, lahana, brokoli gibi
besinlerden omega-3 ihtiyacn karlayabilir, cva, kurun, bakr, kadmiyum gibi ar
metallerden uzak kalabilirsin.