Professional Documents
Culture Documents
rr'anr Yargsnn
ini Bitirnck in*
Franszcadan eviren:
Esra zdoan
"Her eye
yle bir ayar vermeli ki
ramak kalsn
patlamaya"
*SEL
YAY 1 N C 1 L 1 K
GECEYARISI KTAPLARI
Antonin Artaud
* S E L YAYINCILIK
geceyars kitaplar
SEL YAYINCILIK
Antonin Artaud
TANRI YARGISININ
llNl BlTlRMEK llN
Franszcadan eviren:
Esra zdoan
NSZ
Kasm 194 7; Radio-Information'dan "La voix des
poetes" adl program iin krk be dakikalk bir yayn
teklifi aldnda lmne bir yl vard; bir kavram olarak
vahet tiyatrosu on ikinci yln doldurmu, Meksika'dan,
Tarahumaralar lkesinden ayrlal on bir yl gemi, lke
sine dndnde dokuz yllna kapatld klinikten
henz kmt. Antonin Artaud; 51 yandayd, kafatas
biimsizlemi bir aktrd, iirle varolmuyor yazyla ya
yordu, atein ve otun snavndan getii, organlarndan
ve onlarn bamsz ileyiinden kurtulup mutlak, st
rapsz bir beden gibi varolmay becerdii tek lkeyi, G
ney Amerika'nn kzl topraklarn aryordu, yazsnda da.
Arayn yorgunluu bir znme, bir dilsizlik, bir din
ginlik gibi gelmemiti, bir beden soumas, bir duru de
ildi, fke ve taknlk sryordu, dncenin ve beynin
yerine duyular koyduu, tasarsz, modelsiz, birikimsiz
bir yazya, sinir hcrelerini saydamlatraca, barbar ve
ilkel olanaklarla ileyen, brt seslerle duraksz kmlda
yan, bedende balayan, bedenden szan bir iire, bir tiyat
roya en ok inand dnemde, Babil'in imgesini bile kl
etmeye hazrd. te yandan kendisi, Antonin Artaud, da
ha o vakitlerde topraksz, bedensiz, hakikilikten uzak bir
imgeye dntrlmt ve kpryordu.
10
?edeni gibi.
Dele
Esra zdoan
11
TANRI YARGISININ
N BTRMEK N
Her eye
yle bir ayar vermeli ki
ramak kalsn
patlamaya.
Dn rendim
(geri kalyor olabilirim, ya da yalnzca bir sylenti,
bir kez daha tktrlan yemekler kuburlara
boaltlrken keneflerle lavabo arasnda yay
lan u pis dedikodulardan biri belki),
Amerikan devlet okullarndaki en arpc resmi
uygulamalardan birini
dn rendim
bu lkenin ilerlemede ba ektiini dnmesine
de byle iler yol ayor tabi
Sylenen o ki, bir devlet okuluna yeni balayan
bir ocua dayatlan yokhmalar ya da snavlar
arasnda, ersuyu ya da meni snav denen bir
tanesi varm ki
bu yeni ocuktan, bir kavanoza konmak zere
biraz sperm alnyor
ve sonradan gerekebilecek her trl yapay dllenme giriimi iin hazr tutuluyormu.
nk Amerikallar kol ve ocuk eksikliini,
ii degil ama,
nefer eksikliini
iyiden iyiye hissettike,
ne pahasna olursa olsun, akla gelebilecek her yo
la bavurarak nefer yapmak ve retmek niye
tindeler
16
TUTUGURI
KARA GNE AYlNl
20
rlplak
ve bakir
bir adamla
kara atn.
Yerlerinden frlayp frdolay
ilerliyorlar
ve lgna dnyor kanl etten at
kayasnn tepesinde
ark ediyor durmakszn
alt adam
alt ha
tamamen
evreleyene dek.
Ayinin nirengi noktas da bu
DIKILAMA ARAYII
KAKA
(uultular.)
23
Bok, yani et
sahibi olmak iin,
ve ncesinde bir tek kan
ve kupkuru kemik hurdas varken
ve kazanlacak bir varlk yokken
bir tek yaam yitirmek varken
24
o re che modo
to edire
di za
tau dari
do padera coco
25
en kusursuz temsili de
s2.ysz bir grup ambitinin yry.
"ldrmsnz siz Msy Artaud, peki ya
kilisedeki ayinler?"
Vaftizi ve ayini tanmyorum.
l erotik planda
szde lsa'nn
sunaklarn zerine
inii kadar tehlikeli
bir insan edimi yoktur.
nanmayacaklar bana
insanlarn nasl omuz silktiini grr gibiyim
burdan
ama lsa denen herif
ambiti tanrnn karsnda
bedensiz yaamaya raz olmu
biri hepsi bu,
ki o srada, tanr uzun zamandr
ivilediini zannetse de onlar
hatan inen bir ordu insan
bakaldrd
demirle,
kanla,
27
28
MESELE U K...
Bize ar gelen
biliyor olmak
bu dnyann dzeninden sonra
bir bakasnn olduunu.
Ne dzeni?
Bundan haberimiz yok.
Bu alandaki olas varsaymlarn says ve basama
tam olarak
sonsuz!
Sonsuz nedir peki?
lin dorusu bundan da haberimiz yok!
Bilincimizin
lsz,
durak bilmez ve lsz
olasla
almn
belirtmek iin
29
kullandmz
bir szck bu.
Bilin tam olarak nedir peki?
lin dorusu bunu bilmiyoruz.
Boluk.
Bilmediimiz bir ey oldugunda
neresini bilmediimizi
belirtmek iin
kullandmz
bir boluk,
bu durumda
bilinten sz ediyoruz ite,
bilintir bu da
daha yz binlerce farkl yz var ama.
Eee n'olmu yani?
Grnen o ki bilin
iimizde
cinsel arzuya
ve ala
balanyor;
30
ama bunlarla
ilgisi olmayabHirdi
pekala.
yle deniyor
denebilir,
bilin
bir itahtr
diyenler var;
ve birdenbire
yaama itahnn yannda
beslenme itah
geliyor akla
birdenbire;
itaha benzer hibir ey duymadan yemi;
ve a kalm
insanlar olmam sanki,
nk bu da
var
itahszken
a kalmak;
31
ee nedir mesele?
yle ki
gnn birinde bana da verildi
olasln uzamndan,
salacam
koca bir osuruk gibi arkamdan;
ama ne uzamdan
ne de olaslktan
haberim vard tam,
ve dnme gerei duymuyordum bunlar,
varolan
ya da olmayan
eyleri tanmlamak iin uydurulmu
szcklerdi her biri,
fikri ortadan kaldrma
ihtiyac vard
skboaz eden ivedilii vard bunun
fikri ve onun efsanesini yok etmek vard,
ve onun yerine oturtmak
grleyen kn
patlamaya hazr u zorunluluun:
l gecemin bedenini bytmek,
32
i boluun
ben' imin
gece o,
boluk,
eblehlik,
patlamaya hazr bir kesinleme stelik,
yer verilecek
birey var:
Bedenim.
Gerekten de
u kokumu gaza m indirgemeli onu,
bedenimi?
Bir bedenim olduunu
nk
kendi iimde oluan
kokumu bir gazm olduunu mu
sylemeli?
Ne bileyim
ama
biliyorum ki
33
uzam,
zaman,
boyut,
olu,
gelecek,
ilerisi,
varlk,
varolmay,
ben,
ben olmayan,
hibir ey ifade etmiyorlar bana;
ama bir ey var
bir ey ifade eden,
tek bir ey
bir ey olan
ve hangi kapya
IKACAGINI
hissettiim:
Bedenimdeki
strabn
varl,
34
kendi
bedenimin
tehditkar
hi yldrmayan
varl;
sorularla skboaz edildike
ve grmezden geldike tm sorulan,
hayr demeye
mecbur kaldm
bir an geliyor,
HAYIR
35
suyumu kardklarnda
iimdeki
besleyici madde
beni besleyen madde
ve onun z,
yok olana dek
sadklarnda beni,
ne mi kalyor geri?
soluum kesilmi oluyor;
bir eylem midir bu bilemem
ama yle
soru bolua dene
yoklua karana dek
skboaz edilince sorularla
beden ve
bir beden olma fikri
boulana dek
iimde
skboaz ettiler beni,
ite o vakit fark ettim mstehceni
36
ve osurdum
apallktan
ve arlktan
ve boulmann
isyanndan.
nk skboaz ediyorlard beni
bedenime inene dek
bedene varana dek
ve
an ite
37
SONU
3.
Artaud.
39
6.
7.
42
43
MEKTUPLAR
FERNAND POUEY'E
Ivry, 7Aralk 1947
Sayn Pouey,
Ekte szlemeyi gnderiyorum, onayladm
bildiririm. Hem de her maddesini.
En iten duygularmla.
ANTONIN ARTAUD
Ivry-sur-Seine.
47
FERNAND POUEY'E
Ivry,
Rue de la Maine, 23
Sayn Pouey,
Havale vard ya, elime gemedi. Acilen gn
derebilir misiniz?
yle sanyorum ki yayn metninde ilenen
temalan grdnzde siz de acayip elzem ol
48
FERNAND POUEY'E
Sayn Pouey,
Sizinle radyo iin
yayn
"deneme"mi tartrken
sra "aktrlk" cretime geldiinde,
yle demitim:
bu ii size brakyorum,
benim iin yeni bir yol amann, baya ra
kam tartmalarnn gndeme gelecei, u ka
dar daha, biraz inelim gibi ricalarla harcana
cak bir abaya tahammlm olmadndan,
sizin bu konuda azami gayret gstereceinizi
dnyordum hepsi bu
ve kendi yorumculanmn herhangi birinden
daha az cret almama izin verebileceiniz ak
lma gelmemiti.
lin "peini brak maya" gelmiyor,
yiyecek bir eyler lazm,
giyecek,
urdan uraya gitmek iin vasta,
49
anlamalan
gerekiyor.
Aynntlar es geildiinde nnzde duran
ey karman orman, tutarsz bir alma izle
nimi verebilir;
50
Edimlerimizin yargsna
talihin getirdikleriyle
ve baskn
bir gle
son vermek,
eylerin ve talihin ritmik dzeninin edimlerin
seyrini degitirdigini gstermek zere
yepyeni
bir yolla
gnlnden geeni
ifade etmektir,
Yayn iin hazrladgm metinde
gcrdayan
zonklayan
bana buyruk
patlayc
bir sr ge var
51
yeni bir dzen iinde k urgulandk lan nda hedefe ulaldgna tanklk etmelerini istedim nk,
benim iim size paralar sunmakt.
Becerebildim mi acaba?
Kt olanlar var,
bana kalrsa mkemmel olanlar da var,
sundugum paralara onlar iin arzuladgm
btn o acayip degerleri verebilecek akl ba
nda bir montajc bulursunuz umarm.
En iten duygularmla.
ANTONIN ARTAUD
52
RADIO-DIFFUSION MDR
VLADIMIR PORCHE'YE
Baym,
Radyo yayn iin hazrladm
T ann
Bense bu yaynn,
nyargl
ve u an oldugu gibi
daha nce
tavr almam .
insanlar arasnda yol aabilecei skandal bo
yere aranp duruyorum.
Yazar olarak ben de herkes gibi hazrladgm
paralan teybe okudum,
kararlydm da
insanlarn zevkine,
ahlaka
bu toplumun ahlak anlayna,
Saygnlk arayna,
zarar verebilecek,
te yandan
sknt szdracak,
oktan grlm ve
nceden sylenmi olan
hep sylenmi olan
aktacak
bir i kmasna izin vermeyecektim,
hayatn baz organik noktalaryla arpan ye
ni bir yapt istedim,
yle bir yapt ki
btn sinir sistemi
54
titreimleri ve
ahengiyle birlikte
bir fotoforla aydnlatlmasna aa kacakt,
gklerdeki o yepyeni, grlmemi ve l l
Yortuyu izlesin diye
insan
bedeniyle
BlRLlKTE
KENDNDEN IKMAYA
davet edecekti.
Ama bedenin zaferine
ancak,
okunan metindeki
tek bir nokta bile
u zafer msveddesini arayanlar
sarsmadnda
bozmadnda
ulalabilir.
Bense unlar aryorum.
Buluyorum da
1) Dklama aray,
iddet dolu szckler ve kudurgan szler ser
pilmi bu metne,
iddet dolu szckler, kudurgan szler var el
bette,
ama hayatn ylesine dnda bir atmosferdeler
55
4 ubat 1948.
56
FERNAND POUEY'E
Ivry-sur-Seine, 7 ubat 1948
yazdm
59
Baym,
Btn bu olup bitenler ziyadesiyle ho,
ne kadar acayip olursa olsun
ne kadar k armak grnrse grnsn,
iki ritelle
BAGLANMI vaziyettesiniz,
bu szleri telaffuz ederken
2 ritel EllNlZl KOLUNUZU BAGLIYORDU
aslnda,
kendi rzanzla
60
fel ediyorlard
ellerinizi.
yle ki btn papazlar gibi
bu iki ritelle
takdisle,
ekmek ve arap ayiniyle
eliniz kolunuz balanmt
ve u anda da bal.
yle ki btn Katolik papazlar gibi
daha o sabah ayin duanz okuyup gelmitiniz.
61
mayasndan
ve ekirdeinden
daha stn olacaktr.
ANTONIN ARTAUD
64
PAULE THEVENIN'E
65
bedenine
bireyler kazandracak bir tiyatro,
tiyatroda oynamayz
zaten,
bedenimizi oynatrz.
Tiyatro yaradln nvesidir aslnda.
Bu i olacak.
Bir hayal grdm bu gleden sonra -beni
seyretmeye gelecek olanlar grdm, kusursuz bir
bedenleri oldugunu syleyemem, dn gittigimiz
restorandakileri dn, onlar gibi domuz yavrula
r ok fazla yiyorlar da ondan. ok fazla yiyen
insanlar var, bir de benim gibi artk balgam atma
66