ARSTOTELES GE:

Helenistik kent srecini deerlendirirken, bunu Aristo ile birlikte ele almak o kadarda
byk bir anlam ifade etmiyor. Aristo byk skenderin eitmenliini yapm olabilir ancak
Aristonun kent geliimindeki srece ve gerekliliklere bak asna baktmz zaman;
Aristoteles kentler ierisindeki snf ayrlklarna pekte bulamam (kafa yormam) gibi
grnr. O bu konuda hocas platondan beslenmi olup, bu konuda hocas platon ile ne kadar
farkl yada mtevaz dnse de, yinede platonun kent olgusu zerine sylediklerini
dzenlemeyi kendisine bir grev yada bor bilerek, platonun sylediklerini bir sistematie
dkmeye almtr.
Beklide bylesi bir hamle yapmasndaki tek sebebi; (her ne kadar bu konuda yazarla ayr
dn sekte ) Makedon krallnn ileride gelecei konumun farknda olaraktan hali hazrda
sylenmesi gereken bir eylerin olmasnn ihtiyacn duymasdr.
Aristoteles gibi bir filozoftan bahsederken yazar ve benim bu kadar ters dmemiz normal
bir durum olsa gerek. Yazarnda hemen arkasndan gelen paragrafta bahsettii zere
Aristotelese gre her doal srete bir ama bulunduunu dnrsek; Aristo niye kendisini
bu sreten ayr tutsun ve kendi grnden kendisini soyutlayarak eksik braksn ki kent
olgusunda bulunduu krallk ve dnem itibariyle pekala bir eyler sylemesi gerekiyordu ve
her ne kadar bu konu zerinde farkl dnse yada hi dnmese de hocas platondan
syledikleri ve yazdklaryla beslenmek ve bir eyler sylemek durumundayd. nk
Aristoteles de doal sreteki aman bir paras ve kendisini bundan ayr tutamazd.
Aristonun entelekheia kavramn kullanmas dnemi itibariyle okta yanl bir hamle
olmasa gerek, hatta akllca bir hamle. Aslnda bu konu incelenirken Aristotelesin yapt
eyin tam olarak farkna varmamz gerekiyor. Nedir Aristotelesin yapt; Aristo gelecei
yaplandryor. Niye Aristotelesi bu kavramdan ayr tutuyoruz ki! Pekala bahsettiimiz
filozof 21. yzyl dnyasna bile halen etkileri olan bir kii, arche sorusuyla dnemine
skp kalm bir filozof deil ki elbette doa filozoflarnn da bilime etkileri azmsanamaz
ama Aristoteles mant bizim felsefe okullarmzda kavramakta en ok zorlandmz konuyu
oluturmakta ve dier filozoflara gre snavlar bile saatler alabilen bir konu
Bu durumda skenderin olas krallnda (ki byk bir olaslk) Aristotelesin
sylediklerinin ve rettiklerinin neminin ne derece olacann farknda olan Aristoteles ne
yaptnn ve neyle ilgilenmesi gerektiinin tamamen farknda olup, yapmas gerekeni
yapyordu. Sadece kent konusunda deil birok konuda skenderin hayallerini genileterek
yetitiriyordu onu ve fazla kafa yormad konularla bile ilgilenerek onu eiterek daha fazla

konuya hakim olmasn salamtr. Yazar bu konuya yaznn en banda ket vurarak
Aristotelesin skender zerindeki etkisini batan yok saymtr. Ama bu bana gre byle
deildir. Hatta birok konuda politik yaklaarak eitim srecini birazda skenderin kendi
yetenekleri dorultusunda ilerletmitir. Helenistik kentlerinde sreci bence Aristotelesi
geite bu noktada temellenir ve buradan ilerler.