You are on page 1of 4

21/11/2016

FolhadeS.Paulo+indito:ApalavranuadeFoucault21/11/2004

Assine08007033000 SAC

Batepapo Email EmailGrtis PagSeguro


BUSCAR

SoPaulo,domingo,21denovembrode2004

TextoAnterior|PrximoTexto|ndice

+indito
Leiatrechodeentrevistade1966emqueofilsofo
explicaarelaoentreescritaemorte

ApalavranuadeFoucault
DO"LEMONDE"

MichelFoucaultjconcedeumuitasentrevistas,maspoucas
vezesfalousobreaquiloqueoligademaneirantima
escrita,qualelechegoutardeepornecessidade.Nesta
entrevistade1966,aindainditaedadaaClaudeBonnefoy
apsolanamentode"AsPalavraseasCoisas"[Martins
Fontes]econservadanoCentroMichelFoucault,ofilsofo
francsfaladesuasdvidas,convicesedesuarelao
ntimacomaescrita.

Osr.poderiaexplicarcomoabordouaescrita?Umade
minhaslembranasmaisconstantescertamentenoamais
antiga,masamaisobstinadaadasdificuldadesquetive
paraescreverbem.Escreverbemnosentidoemquese
entendeotermonaescolaprimria,ouseja,criarpginasde
escritabemlegveis.Acreditonaverdade,tenhocerteza
que,emminhaclasseeminhaescola,eueraomaisilegvel.
Issocontinuoupormuitotempo,atosprimeirosanosdo
ensinosecundrio.
Assim,minharelaocomaescritaeraumpouco
complicada,umpoucosobrecarregada.Masexisteoutra
recordao,bemmaisrecente.ofatodeque,nofundo,eu
nuncaleveimuitoasrioaescrita,oatodeescrever.O
desejodeescreverssurgiuforteemmimquandoeutinha
cercade30anos.Parachegaradescobriroprazerpossvel
daescrita,foiprecisoestarnoexterior.
EuestavavivendonaSuciaemeviaobrigadoafalarouo
sueco,queconheciamuitomal,ouoingls,quepraticava
commuitadificuldade.Meuconhecimentofracodessas
lnguasmeimpediudedizeroqueeurealmentequeria
durantesemanas,meses,atmesmoanos.
Euviaaspalavrasquequeriadizersendotravestidas,
simplificadas,tornandosecomopequenasmarionetes
irrisriasminhafrente,assimqueaspronunciava.
Nessaimpossibilidadedeusarminhalnguaprpria,percebi,
emprimeirolugar,queestapossuaumaespessura,uma
consistncia,queelanoerasimplesmentecomooarque
respiramos,umatransparnciaabsolutamenteinsensvel,mas
quetinhasuasleisprprias,seuscorredores,suaslinhas,seus
http://www1.folha.uol.com.br/fsp/mais/fs2111200424.htm

1/4

21/11/2016

FolhadeS.Paulo+indito:ApalavranuadeFoucault21/11/2004

declives,suascostas,suasirregularidadesemsuma,que
tinhaumafisionomiaequeformavaumapaisagemnaqual
podamoscaminharedescobriremvoltadaspalavras,das
frases,derepente,pontosdevistaquenoapareciamat
ento.
NessaSuciaemquetinhaquefalarumalnguaquemeera
estranha,compreendiquepodiahabitarminhalngua,com
suafisionomiarepentinaparticular,comoolugarmais
secreto,masmaisseguro,deminharesidncianesselugar
semlugarqueopasestrangeironoqualnosencontramos.
Quandoosr.comeouaescrever,houveumareviravolta,
ento,comrelaoaessaconcepoprimeirae
desvalorizadoradaescrita?Areviravoltaveio,
evidentemente,demaislonge.Mascairamosnuma
autobiografiaaomesmotempoanedticademaisebanal
demaisparaquefosseinteressantefalarmosdela.Digamos
quefoipormeiodeumtrabalholongoqueeufinalmente
conferiaessapalavratoprofundamentedesvalorizadaum
certovaloreumcertomododeexistncia.
Hoje,oproblemaquemepreocupaeque,narealidade,no
prademepreocuparhdezanososeguinte:emuma
culturacomoanossa,emumasociedadecomoanossa,o
quesignificaaexistnciadaspalavras,daescrita,do
discurso?Mepareceuquenuncaatribumosimportnciato
grandeaofatodeque,aofinaldetudo,odiscursoexiste.
Osdiscursosnosoapenasumaespciedepelcula
transparenteatravsdaqualegraasqualenxergamosas
coisas,elesnososimplesmenteoespelhodoqueedo
quepensamos.Odiscursopossuiumaconsistnciaprpria,
suaespessura,suadensidade,seufuncionamento.Asleisdo
discursoexistemdomesmomodoqueasleiseconmicas
existem.

Aspessoassentemminhaescrita
comoumaagressoelassentemque
existenelaalgumacoisaqueas
condenamorteeunoascondeno
morte,simplesmentesuponhoque
jestejammortas

claroqueelamarcaumaconversototalcomrelao
quiloque,paramim,eraadesvalorizaoabsolutada
palavraquandoeueracriana.Meparececreioqueconsiste
nissoailusodetodosaquelesqueacreditamdescobrir
algumacoisaquemeuscontemporneossovtimasdas
mesmasmiragensdeminhainfncia.Tambmelescrem
facilmentedemais,comoeufazianopassado,comose
acreditavaemminhafamlia,queodiscurso,alinguagem,
nograndecoisa,nofundo.
Oslingistas,eusei,descobriramquealinguagemmuito
importanteporqueelaobedecealeis,maselesinsistiram
sobretudonaestruturadalinguagem,ouseja,naestruturado
discursopossvel.
Maseumeperguntosobreomododesurgimentoe
funcionamentododiscursoreal,sobreascoisasqueforam
efetivamenteditas.Tratasedeumaanlisedascoisasditas,
namedidaemquesocoisas.issoqueoopostodoque
http://www1.folha.uol.com.br/fsp/mais/fs2111200424.htm

2/4

21/11/2016

FolhadeS.Paulo+indito:ApalavranuadeFoucault21/11/2004

eupensavaquandoeracriana.
Sintoumaimpressodeveludoquandoescrevo.Paramim,a
idiadeumaescritaaveludadacomoumtemafamiliar,no
limitedoafetivoedoperceptivo,quenopradeassombrar
meuprojetodeescrever,nopradeguiarminhaescrita
quandoestouescrevendo,quemepermiteacadamomento
escolherasexpressesquequeroutilizar.Adourauma
espciedeimpressonormativaparaminhaescrita.Assim,
ficomuitoespantadoaoconstatarqueaspessoastendema
enxergaremmimalgumcujaescritasecaemordaz.
Refletindosobreisso,achoquesoelasquetmrazo.
Imaginoquedeveexistir,emminhacaneta,umavelha
heranadobisturi.Talvez,afinal,eutracesobreabrancura
dopapelosmesmossinaisagressivosquemeupaitraava
sobreoscorposdosoutrosqueeleoperava.Transformeio
bisturiemcaneta.Passeidaeficciadacuraineficciada
livreproposta,substituacicatrizsobreocorpopela
grafitagemsobreopapel,substituoinapagveldacicatriz
pelosinalperfeitamenteapagvelerasurveldaescrita.
Talvezsejamesmoocasodeirmaislongeainda.Afolhade
papel,paramim,talvezsejacomooscorposdosoutros.
Oquecerto,oqueeusentiimediatamentequando,perto
dos30anosdeidade,comeceiasentiroprazerdeescrever,
queesseprazerdeescreversempreguardouumpoucode
relaocomamortedosoutros,comamortedemodogeral.
Essarelaoentreescritaemortealgodoqualmalouso
falar,poisseiquantoalgumcomo[Maurice]Blanchotj
falousobrecoisasmuitomaisessenciais,gerais,profundase
decisivasdoqueoqueeupossadizeragora.
Eudiriaqueaescrita,paramim,estligadamorte,talvez
essencialmentemortedosoutros,masissonosignifica
queescreverseriacomoassassinarosoutroserealizarcontra
eles,contrasuaexistncia,umgestodefinitivamente
mortferoqueosexpulsariadapresena,queabririaum
espaosoberanoelivreminhafrente.Demaneira
nenhuma.Paramim,escreversignificalidarcomamortedos
outros,sim,mas,essencialmente,significalidarcomos
outrosnamedidaemquejestomortos.Decertamaneira,
falosobreocadverdosoutros.Devoconfessarque,at
certoponto,eupostulosuamorte.Falandodeles,mevejona
situaodoanatomistaquefazumaautpsia.
Comminhaescrita,eupercorroocorpodooutro,fao
incisesnele,levantoostegumentoseaspeles,procuro
trazerosrgostonae,comisso,fazeraparecerfinalmente
olocaldaleso,olocalonderesideomal,essealgoque
caracterizousuavida,seupensamentoeque,emsua
negatividade,acaboupororganizartudooqueelesforam.
Essecoraovenenosodascoisasedoshomensisso,no
fundo,oqueeusempreprocureitrazertona.
Eucompreendo,tambm,porqueaspessoassentemminha
escritacomoumaagresso.Elassentemqueexistenela
algumacoisaqueascondenamorte.Narealidade,soubem
maisingnuodoqueisso.Eunoascondenomorte.
Simplesmentesuponhoquejestejammortas.porissoque
mesurpreendoquandoasouogritar.Ficotoespantado
quantooanatomistaquesentisseredespertarderepente,sob
aaodeseubisturi,ohomemsobreoqualpretendiafazer
umademonstrao.Bruscamente,osolhosseabrem,aboca
semeteagritar,ocorpoaseretorcer,eoanatomistase
espanta:"Entoelenoestavamorto!".
Achoqueissooqueacontececomigoemrelaoqueles
quemecriticamougritamcontramim,depoisdemehaver
http://www1.folha.uol.com.br/fsp/mais/fs2111200424.htm

3/4

21/11/2016

FolhadeS.Paulo+indito:ApalavranuadeFoucault21/11/2004

lido.Sempremuitodifcilparamimresponderaeles,
excetoporumadesculpa,desculpaqueelestalvez
interpretemcomoironia,masque,narealidade,a
expressodemeuespanto:"Entoelesnoestavam
mortos!".
TraduodeClaraAllain.

TextoAnterior:Lanamentos
PrximoTexto:+msica:ODuchampdorock
ndice
Assine08007033000 SAC

Batepapo Email EmailGrtis PagSeguro


BUSCAR

CopyrightEmpresaFolhadaManhS/A.Todososdireitosreservados.proibidaareproduodocontedodestapginaemqualquermeiodecomunicao,
eletrnicoouimpresso,semautorizaoescritadaFolhapress.

http://www1.folha.uol.com.br/fsp/mais/fs2111200424.htm

4/4

You might also like