A. S.

Pukin - SEME RLER

eviri: Halk Madenciolu

t
YON
BEYAZIT

DEVLET KTPHANES

YN YAYINCILIK LTD. T.
Yerebatan Cad. Salkmst Sok. 9
34410, Caalolu/STANBUL Tel:(0.212)511 79 16-526 82 07/Faks:(0.212) 526 82
11Yn Yaynclk
102
iir
041
iirler
021
Birinci Basm
Kasm 1998
ISBN
975-7959-27-8
Kapaktaki Resim
Orest Kiprensky'nin Pukin tablosu/1927

(Tretyakovskaya Resim Mzesi)

Kapak Tasarm
Arslan Kl
Uygulama
Songl Ycel
Renk Ayrm
Mondo Grafik
0.212.2253076
Dizgi
Telos Dizgi/Times Trk l l,5pt
0.212. 249 24 80
Melek anc
Bask
Yn Matbaaclk/ 0.212. 544 66 34 B. Birkan, B. Kl, H. Ik, Ali Aydn
Cilt
Yaln Mcellit/0.212. 544 50 73 Mustafa Yaln
EVRENN NSZHALKLARIN AR
Pukin, Rusya'da "Ruslarn kendi airi" olarak bilinir. Ruslar, dnyay gl, ateli ve
nazl Rus ruhu ile kavrayamayanlarn, Rus olmayanlarn, Pukin'i eksik anlayacaklarn dnr,
"Pukin evrilemez" derler. Bunun gerekesi de, Pukin' in hem dneminin son rencilerinden,
hem de nndeki dnemin dahi yaratclarndan biri olmasdr. Gl, zgr ve duyarl Rus
ruhunu, ulusal zne sadk kalarak ve Avrupa'nn n yaylm edebiyatlarnn tarzn aarak
ortaya koymay Pukin baarmtr. Bunu yaparken Pukin, u-lusunun diline de, yzyllardr
sayg ile anlan katklar yapmtr.
iir dndaki yazn trlerinde de birok nemli eser veren Pukin, "halknn airi" olarak
anlmaktadr. Bu kadar "halknn airi" olan bir yetenek, "halklarn airi" de olmay hakediyor.
Cesaretimiz bundandr. stedik ki, eer Rus o-kuru Pukin'i duyunca, okuyunca dnyay daha iyi
ve hakk ile kavryor ise, Trk okuru da bunu bilsin, duysun, Bu bereketli topran byn
grsn, okusun, duysun.

Pukin baz iirlerine balk koymu, bazlarn ise balksz brakm. Bu iirler,
genellikle Rusya'da ilk dizeleri ile a-nlr ya da adlandrlrlar, ama balksz baslrlar. Bu kitapta
da balksz(bahk yerine * konarak) sunuldular.
Kitaptaki iirler, 1993 yaznda evrildiler. Yaymlanmalar ise, 1998'i ve Yn
Yaynclk'la bulumay bekledi.
Halk Madenciolu Mart 19981 zmir

ALEKSANDR SERGEYEV PUKN

(1799-1837)SOYLU VE DEVRMC
Aleksandr Sergeyevi Pukin Moskova'da dodu (6 Haziran 1799). Ailesi, Rusya'nn eski
aristokrat ailelerin-dendi. Babas, kkl bir Boyar ailesinden geliyordu. Annesi ise, stanbul'da
kle pazarnda satlan ve I. Petro(B-yk) tarafndan evlat edinilen Habe prensi Abram
Hanni-bal'n torunuydu.
Kk yatan balyarak ok iyi bir eitim grd. 19. yzyl balarnda yaayan btn
dier Rus soylular gibi Pukin'in ailesi de Fransz kltrne sempati duyduu i-in, Pukin ve
kardeleri kk yata Franszca konuup yazmay rendiler. Pukin, olduka erken yalarda
Rusa ve Franszca iirler, ksa ykler, komediler yazarak eser vermeye balad.
1811'de, giri snavlarnda onur derecesi alarak, sekin rencilerin eitim grd St.
Petersburg yaknlarnda bulunan Tsarskoye Syelo'daki liseye balad. 1817'de mezun olduktan
sonra, yine St. Petersburg kentinde, d ilikiler okulunda memur olarak ie girdi.lk iir kitab Bir
air Dosta, 1814'de yaymland. 1917-1819 arasnda daha ok, "Rus Divan" diyebileceimiz
biimi kullanarak lirik iirler yazd. Bu iirlerinde (zgrlk, aadayev'e, Ky), daha ok
yurtseverlik motifleri kulland; dostluk, ak, nee temalarn iledi.
1820 Mart'nda ilk uzun ve ayrntl almas olan Ruslan ve Lyudmila'y tamamlad.
airin ilk yaratclk dneminin son yapt olan bu romantik iirde Pukin, yerleik kural ve
trlerden ayrld iin ar saldrlara ura-dysa da, kendini de iyice kabul ettirdi.
Ynetim kart hicivleri ve zgrlk iirlerinden dolay saray ile aras alnca,
Kiinev'e (Moldavya) tayini karld. Gerekte bu bir srgnd. Kiinev'e gitmeden nce ksa
sreli bir Kafkasya ve Krm gezisi yapt. Gney'in grkemli yabanl doas birok eserme konu
oldu. Gney'de geirdii ksa srede, romantik at Gnn I Snd'y ve Bahesaray
emesi'ni yazd.
Kiinev'de bulunduu sre iinde (1820-1823), devrimci fikirleri glenip ekillendi.
Burada Gney Birlii adl rgtn yeleri ile iliki kurdu. Bu rgtn yeleri daha sonra
Dekabristler olarak bilinen devrimci grubu o-luturdular.

Moldavya'da zor fakat verimli yllar geirdi. Burada, bata Haner, eytan, Bilge Oleg'in
arks, Kafkas Mahkmu, ingeneler, Haydut Kardeler adl olanlar olmak zere, birok iir ve
uzun iir yazd. zellikle uzun
10
iirlerinde kendi ann kahraman tipini anlama isteini dile getirdi. Bu eserlerden en ok
ingeneler, Pukin'in ada eletirmenlerce vld.
1823 yl Hazirannda dostlarnn yardm ile ksmen affedilerek Odessa'ya (Ukrayna)
geebildi. Ertesi yl ise, (Pskov kenti yaknndaki) Mikhailovskoye'de bulunan ailesinin yazlk
evine yerleti. Burada geirdii yllarda dehas daha da olgunlat. Bir Mucize Ann
Hatrlyorum, K Akam, Baks Onuruna ark, 19 Ekim 1825 en nlleri olmak zere, burada
yazd birok iirinde kendi yaamn gereki bir tutumla inceledi. Bu dnemde oluturduu
gereki tavr, daha sonraki eserlerindeki btnsel estetik iin bir snr ta oldu. Pukin, yetime
anda eski bir serf olan bakcs Arina Rodionovna'dan Rus halk yklerini renmiti.
Mikhailovskoye'de ise Rus kylsn tand.
1833'de, Gney'de srgnde bulunduu srada balad Yevgeniy Onegin isimli manzum
roman bitirdi ve Bo-ris Godunov' yazd.
1825 yl 14 Aralk gn St. Petersburg'da Dekabristler ayaklandlar. Bu hareketin ar'a
bal birliklerce kanl biimde bastrlmasnn ardndan, aralarnda Pukin'in ok eski dostlarnn
da bulunduu yzlerce devrimci aydn, ar ilerde altrlmak zere Sibirya'ya srldler.
Bylece Pukin iin bir direni dnemi balad. Prolog'u bu dnemde yazd.
11
Dnemin yeni tahta gemi ar 1. Nikola'nn, onu denetim altna almak iin ska yapt
sahte yardm tekliflerine ve art niyetli yaknlama abalarna ok ilgi gstermedi. Ancak yine de
lmne kadar gz hapsinde kald. Ksa bir dnem ar'n liberal vaatlerinden mitlenmi olsa da,
ilerici grlerinden hi vazgemedi. Dekabristlerin amalarna nasl bal olduunu, Arion ve
Sibirya Madenlerinin Derinlerinde balkl iirlerinde aka belirtti. A-ralk ayaklanmasnn
idamlar ve srgnlerle bastrlmasndan sonraki boucu gericilik yllarnda Pukin yalnzl
yaar. air'e adl iirinde, bu yalnzlk ortamnda iirine ve dncelerine dayanarak ayakta
kalmay dile getirdi.
1826-1830 aras, kahramanlk destan Poltava, manzum yk Kolomna'daki Ev gibi ok
sayda olgunluk dnemi yaptlarn yazd.
1830 sonbaharnda, Moskoval sevgilisi Natalya Gon-arova ile evlenmek iin gereken
hazrlklar yapmak a-mac ile Nijny Novgorod yaknndaki Boldino'da bulunan evine yerleti.
Burada geen aylk yaamnda, Boldino Sonbahar'ndaki dramatik ba yaptlar Kk
Trajediler ve van Beikin'in ykleri'ni yazd. Bu eserleri daha sonra birok eletirmence 19.yy
Rus gereki nesrinin temeli olarak kabul grd. Yine bu dnemde, gnlk yaamdan alnm
kiiliklerle, belirgin bir akla betimlenmi kr manzalarnn etkin biimde kullanld Cinler, At
ve Yakar balkl iirlerini yazd.

12
1830 yln izleyen dnemde daha ok dzyazya arlk verdi. Dubrovsky, Maa Kz,
Kaptann Kz, Puga-ev'in Tarihi bu dnemin eserleridir. Dzyaz eserlerinin yannda yine bu
dnemde, valyelik Zamanlarndan Sahneler, Msr Geceleri, Bat Slavlar'nn arklar i-simli
iir yaptlarn yazd.
1836 ylnda bir edebiyat dergisi (Sovremennik-ada) yaymlamaya balad. Ksa
mrne karn, nitelii ve ciddi tutumu sonucu, Sovremennik o dnemde Rusya'da kan en iyi
edebiyat dergisi olarak kabul ediliyordu,
A.S.Pukin, 15 ubat 1837'de, karsnn onurunu korumak iin, dnemin Hollanda
bykelisinin evlatl Ge-orge D'Anthes ile giritii delloda ldrld.
YAPITLARI - Bir air Dosta(1814)/iir; Ruslan ve Lyudmila(1820)/iir;
ingeneler(1824)/manzum yk; Boris Godunov(1825)/oyun; Byk Petro'nun Arabi
(1828)/tarihsel roman; Poltava(1828)/destan; Goryuhino Ky(nn Tarihi) 1830/taih/Trkede
yaymland; Kolomna'daki Ev(1830)/manzum yk; Boldino Sonbahar (1831)/oyunlar;
Yevgeniy Onegin(1833)/manzum roman/ Trkede yaymland; Dubrovsky(1833)/roman; Maa
K-z(l834)/yk/Trkede yaymland; Pugaev Ayaklan-mas(mn Tarihi)/l834/tarih/Trkede
yaymland; valyelik Zamanndan Sahneler(1835)/iir; Kaptann Kz (1836)/tarihsel
roman/Trkede, Yzbann Kz ad ile yaymland; Erzurum Yolculuu(1836)/gezi/ Trkede
yaymland; Msr Geceleri(1837)/iir; Bat Slavlar'n ar-klan(1837)/iir.
13
PUKN'N RUS VE DNYA EDEBYATINDAK YER
i"UZUN YILLAR SEVGLS KALACAIM BU HALKIN"
Her ulusal kltrn kilometre talar, geliimindeki -nemli ilerleme ya da sramalar
simgeleyen adlar vardr. O ulusun kendi znden yaratp yetitirdii "bykler" vardr. Bu
bykleri uluslar kendileri setii gibi, bu seimi Dnya uluslar da benimseyerek baka
kltrlere tarlar. iir dili Rusa'y konuan ve bayaptlarla zenginlemi bir edebiyatn
yaratcs ve mirass Rus ulusunun, bylece seilmi ve tm dnyada kabul grm
bykle-rindendir Aleksandr Sergeyevi Pukin.
Pukin'in anadili Rusa, hem genilii, hem de derinlii ile byk bir ulusal edebiyata
beik olacak kadar yetkin ve ince bir dildir. Rus dilinin kurgusu genitir; anlatlmas amalanan
bir varolua trl kollardan uzanabilir. Ayn zamanda Rus dili derindir. Ayrntlara ok virgl
kullanmadan girebilir ve cokulu duyumlar yaratp, sze braktnz yerden rahata devam
edebilirsiniz. Bu dil, onunla eser veren sanatnn elinde hem vurgularla keskinleir, hem de Rus
karakterinin zgr geniliinde, hereyi kaln bir rt gibi efkatle rtebilir.
Seme iirler (A.S. Pukin) l F2

17Ondokuzuncu yzyl, Rus dilinin szcklerde ve kurallarda sakl gcnn hareket

kazand, bir yandan dnemin eserlerinde somutlat, dier yandan da bu srete geliip
geniledii bir dnemdir. Bu dnemi yaratan ve onun oluum srecinde eitilerek yola devam
eden birok byk e-debiyats vardr Rusya'nn. Yzyln bandaki dnmlerle de etkileen
bu sre, daha sonra Sovyet edebiyatnn itici glerinden birisi olarak sreklilik kazanmtr.
Pukin, ite byle bir srecin banda, onun en nemli yaratclarndan birisi ve rencisi
konumundadr. ou kez, Rus edebiyatlarndan sz edilirken, "Pukin'den sonra" deyimi
kullanlr. Pukin bu nn, bakalarnda zor rastlanabilir tarzna ve dehasn diline ve eserlerine
u-yumlu yanstabilmesine borludur.
Pukin iirini okurken ilk farkedilen, yaptlarnn estetik btnldr. Betimlemeleri
parlak ve aktr. Akl prltlar dokunakl bir duygusallk ile sunulur. Dilini iyi tanyan ve
kullanan Pukin, ritm ve sesler zerinde ustaca gezinir. Bazen, ona henz yatknlk salamam
okur iin bu sanatsal etkinin gc o kadar ne kar ki, iirin ierii dahi glgelenebilir. Biimin
akna kaplanlar bazen ana-fikri karabilirler. Pukin iirini dikkatli okumak, szcklere
hakkn vermek gerekir. Onun zenle seilmi szcklerinin, para-btn ilikisini kavramaktaki
nemi byktr. Gen eletirmen N. Gogol, yirmi yanda yazd bir makalesinde, Pukin'in
ayrc zelliklerinden yle szetmiti:
18
Cmleleri, allmadk bir hzla ve birka ynden tm konuyu ustaca anlatarak sona
ererler. mgeleri o kadar hesapl ve gldrler ki, bazen tek bir tanesi btn bir eserin yerine
geebilir. Bir scack iiri destanlara bedeldir. Sanmam ki dier airlerden birisi kp da,
kendisinin bir ksa iirinde Pukin iirlerinde olduu kadar grkem, sadelik ve g olduunu
syleyebilsin... Burada gzel szler deil, yalnzca iir var; hibir prlts darda kalmayan,
yaln, arbal, iindeki ltlar hemen aa kmayan, zl szler ile bezeli temiz iir... ok
szck yok, ama hepsi yle yerli yerindeler ki, hereyi anlatyorlar. Her szckte hacimsel
sonsuzluk var...
Pukin, Rus ulusal edebiyat dilinin ve modern Rus edebiyatnn kurucusudur. O'na bu
byk tarihi rol oynatan etkenler ya da kaynaklar nelerdir?
Kukusuz, en bata iyi bir eitimden gemesidir. O, kk yanda balayan, zel ve
genel (okul) ok iyi bir e-itimden geti. Ama O, sadece bu zorunlu eitimle yetinen biri olmad
hibir zaman. Ta bandan beri, eitim zamanlar dnda kendi kendine de hep okuyan, aratran,
yazma denemeleri yapan bir ocuk ve gen oldu. Ayrca, yine erken yandan balyarak,
evlerinde dzenlenen kltrel toplantlarn konuu olan dnemin nde gelen yazarlaryla tant.
Onlarn dnsel ve sanatsal birikim ve deneyimlerinden yararlanma olana buldu. Btn bu
olanaklar ve frsatlar (ve kukusuz yetenei) sayesinde, erken yata Rusa ve Franszca ykler
yazacak kadar yetkin-leti. Fakat O, modern Rus edebiyatnn ve Rus ulusal e-debiyat dilinin
kurucusu olmasn asl, bir Rus kyl kadn olan sevgili bakcs Arina Rodionovna'ya borludur.
19Bu sradan ve becerikli Rus halk kadnnn anadilini kullanmaktaki ustal, kk
ocua ska anlatt halk hikayeleri, masallar, okuduu halk iirleri, yaama Rusa bak; o
dnemde Fransz kltrn kendine bayrak edinen Rus aristokrasisine domu, kk yata

Franszca e-itim grm Pukin'in, Rus halk edebiyatna, Rus konuma dilinin deyimlerine ve
anlatm tekniklerine ilgisini salam, Rus geleneini anlamas, halka ve Rus insanna ynelmesi
iin itici g olmutur.
Ald iyi eitim, onun tarzn gelitirip yetkinletirmi, ufuklarm amtr. Batl yazarlar
ile kk yata tanan Pukin, Servantes'i, Bayron'u, ekspir'i, Russo'yu merak eder, aratrr,
sever, eletirir. Daha sonralar hem ap hem de ilerledii yolda bu gl eitimin izleri hep
grlr.
Pukin, eserlerinde duygularn, isteklerini esiz tarz ile zarif ve derin bir anlatmla
yanstm olsa da, hibir zaman sadece kiisel temalar ile snrl kalmamtr. Ufku, dnyas kendi
duygular ve yaam ile snrl bildik airlerden farkl olarak, dier insanlara kar yakn dikkati,
a-teli ilgisi, onlarn sevinlerine, aclarna yaklam, hepsi iirlerinde ses bulur. Yaratclna
halk ve onun kaderi belirgin biimde konu olmu ve Pukin'i hararetle heyecanlandrmtr.
Genliinde yazd aadaev'e balkl iirinde Pukin yurdunu zgr grme arzusunu dile getirir
ve bu arzuyu bir an ihtiras ile karlatrr:
...zgrln o kutsal ann, amaz bulumalar bekleyen Gen ak gibi, Umudun
strab ile bekleriz...
20
Genlik dnemi eserlerinde Pukin, kendi kendine zm arayan bir aydndr. zm
arar, ama bir yol da belirtmez. Rusyann iinde bulunduu karanl anlatr, aydnlk gnler ister.
Dostlua, gemi gzel gnlere coku ile iirler yazar. Uzak, mutlu gnleri haber verir. Aka
sylemez ama topyekn deiim istemektedir. Byk ve ciddi bir eser vermek iin yzn
halkna dner. Ustaln ortaya koyan ve uzun anlat-iiri tarzndaki ilk byk e-seri Ruslan ve
Lyudmila(l92G), bir Rus halk destanndan uyarlanmtr.
Siyasi grlerindeki kanlmaz snrlla ramen Pukin yine de, liberal vaadlere
inanmay denedii dnem dnda, elinden geldiince egemenlerin karlar ile halkn ve insann
mutluluu arasndaki atmay vurgulamtr. ar ve ayrcalkl snfn, bu tuhaf aristokrat gencin
Dekabristler olarak bilinen devrimci harekete yakn olmasndan ve henz aka devrim isteyen
bir tutumu yoksa da, iirlerinin gelenee meydan okuyan tarz ve genel halk, zgrlk ierii
yznden Pukin'i gneye srgne gndermesiyle, airin yaamnda ve yaptlarnda yeni bir
dnem balar. Yalnz ve henz mtereddit aydn, gneyde yaam ve insanlar daha farkl
incelemeye balar, halkn yeniden renmeye giriir. Bu dnemde ounlukla ak ve net siyasi
grler iermeyen eserler verir, ama arada dzene ksknln de belli eder. Kafkasya'nn
grkemli ve vahi doas, insan ilikilerindeki doallk ve sertlik, Pukin'e yeni ufuklar
kazandrr. Bu dnem iirlerinin tema'snda, Kafkasya doasndan fkran zgrlk duygusu,
insan ilikilerindeki doallk ve yaln21
\par
lk, doa gzellii vb ne kar. Da ve deniz, zgrlk imgeleridir.

Kendini iirlerinde de anlatt gibi o, herkes iin iyilik dnen, iyilik dilenen bir
aydndr. deallere, dostlua, i-nanca tutunur, yaamn anafikrini ve kendini, kendi yntemini
yakalamak peindedir. Aka sz gemese de, iirlerinde kendinde grd kusurlar eletirir.
Ksa sreli, ska deien aklar, kat oyunlarna giderek artan dknl, bazen kavgalara yol
aan sinirli davranlar a-ka betimlenmeden iirlerine konu olur:
...Ve tiksinti ile yaamm okurken, Titrerim, lanet okurum, Acyla szlanrm, acyla
gzya dkerim. Ac satrlar silemem...
Yalnzln anlatrken de ortaya aresiz bir aydn olarak kar. Bunu o gl ve ince Rus
ruhu ile yapar. Doay malzeme olarak kullanr. Ufku geni, gr derindir. Betimledii
nesnelere kiilik kazandrr. Halknn karakterindeki, acy umut ile karlama geleneini
srdrr. izdii mekanlar, bir yn ile snrszdr. Grntnn arkasndaki ruhu arar. ekilleri
asla donuk deildir. Rus dilinin ayrntlara dokunabilme yeteneini kullanr. Anlattklar Rusya'ya
zeldir. Rusa yazar, ama syleyeceini Pukince syler. Onun bu tarz, kendinden sonraki Rus
airlerinin bazlarnda yeniden belirir. Sovyet dnemi liriklerinden Yesenin, bu anlamda onun
devam saylabilecek bir tarza sahiptir.
22
Pukin eserler verip iini dktke kendini aar; ufuklar geniler. Kendince bulduu trl
areyi eserlerinde a-ar ve tketir. ingeneler'de yartt akn aydn Aleko, daha ilkel yaama,
bir adm geriye dnmeyi dleyen bir aresizdir. Mlkiyet ilikileri farkl kurulmu ingene
toplumuna uyum salamaya giriir. Kentli aydnn dar dnyas ingenelerin geleneklerine ters
dnce, "su ileyen" ve dlanan zavall Aleko, telal ve yapay dnyasna geri dnp, aslnda
hi bulamayaca kendi yaam tarzn ve areyi yeniden aramaya giriir. Pukin, byle hedefsiz
telalar ile alay eder. Yaam kesitlerinde ne kard bilge ruh, dnyay sabrla seyreder.
"Ne yapmal?", o da bilemez; bununla birlikte, Pu-kin'in, bir airin tavr ve yaam tarz
ile air yaratcl erevesinde ait olduu topluma neler verebilecei hakknda yaklam ok
belirgindir: air, eserinde sadece kendi fikirlerini duygularn vermemeli, sadece kendi
deneyimlerini anlatmamaldr. O, az rastlanr yeteneklerin sahibi olarak, kendi yaratclnda
kabilecei en st yere kadar kmal, hep kendini amaldr. indeki derinliklerde yakaladklar
ile de okuyucuyu "zehirlemeli"dir. Yoksa air, eer ite ylesine yaarsa, Pukin'in deyii ile, iir
tanrs Apollon'un kurban olmazsa, deersiz dnya ocuklar arasnda en deersizidir. Ama eer
ruhu, uyanan kartalnki gibi silkinirse, alan gzleri o zaman, bakalarnn gremediklerini
grmeye balar. Gklerin titremesini, suyun altndaki kprtlar duyabilir. Dnyay, denizleri
dolar ve insanlarn kalplerini sz ile yakar.
23Pukin'e gre yaratclk emektir, kahraman olmaya cesaret etmektir. Elyazmas
notlarnda, yapt almalar zerindeki karalama ve dzeltmelere ska rastlanr; bazen tek bir
szc bile defalarca deitirmitir. Pukin, kendi eserlerine kar son derece nesnel, ama
virglne kadar da sorumluluk duyarak ve titizlik gstererek yaklar. Onun eserlerindeki estetik
grnm, iindeki etik btnl destekler. Pukin'in sanat doasnda ve yaratc tarznda
dnya gr ile para-btn ilikisini kurma becerisi, tpk ierik ve biimin birbirlerini
bomadan denge-lemesindeki baars gibi, ylesine kaynaarak yaptlarn-daki ak oluturur.

Rusya'nn bu dev ve dahi sanats, kendisine, kendi e-meine bitii deeri, olgunluk
dneminde yazd Exegi Monumetum balkl iirinde anlatr; grevini kendince yapmtr:
...Uzun yllar sevgilisi kalacam bu halkn, Lirizmle yarattm duygular iin. insafsz
amda ben, zgrlk dualar okudum ve
dmlere efkat dilendim...
O, kendisini byle anlatsa da, tarihin ona biecei deeri belki de en doru biimde,
genliinde yakn dostu aadaev'e yazd iirini bitirirken yazd gibi, yine kendisi sezmiti:
"...Ve Rusya silkinip kalkdnda bu uykudan, Banabuyruk zorbaln ykntlarnda,
Bizim admz yazacak...."
24

III
RLERNDEN SEMELERzgrlk
-kasideKa, gizlen gzlerden ak tanras!
Neredesin, neredesin krallarn deheti?
zgrln kibirli arkcs!
Gel de al benden tacm,
Kr nazl lirimi.
zgrl akmak istiyorum dnyaya,
Ve bozguna uratmak sefahati tahtlarda.
A soylu yolumu gideyim, Yce Galyal'nn izinden. anl sefilliin ortasnda, Ona da
cesur yeminler retmitin. Hafif ruhlu kaderin beslemeleri, Dnya zorbalar, titreyin! Ve siz,
metin olun, dinleyin! Kalkn ayaa, dkn kleler!
27Yazk! Nereye evirsem gzlerimi, Heryerde krba aklamas, Yasalarn kahreden
ayb, Tutsakln aresiz gzyalar. Heryerde haksz egemenlik. Hurafelerin koyu sisinde,
Kurulmu oturuyor kleliin rkn dehas ve insafsz, hret ihtiras.
Yalnzca orada, ar'n ba stnde, Susmad halklarn sancs. Gl yasalarla kutsal

zgrln, Smsk btnletii yerde; Sert kalkan uzatmlar hepsine. Bir kl, smsk
kavranm, Sadk, inanl ellerinde halkn. Hepsi de ayn boyda kafalar stnde, Onlarn klc
kayyor; ayrmadan.
Ve su, gururla vuruyor,
ndiriyor adaletli darbelerini.
Ne hrsl cimrilie, ne de korkuya,
Satlmam onlarn elleri.
Siz, efendiler! Size tac ve taht,
Kanun vermi-doa vermez,
Halktan yksek olsanz da,
Sizden de yksek bir yasa var; lmsz.
28
Ve ac, nesillere ac verir,
te o uyuklarsa aymazlkla;
ster halk, ister arlar,
Yneten kanun zoruysa.
Seni, tankla aryorum,
Frtnann grltsnde, yakn gemite,
Atalar iin ban veren,
nl yanllarn ilekei.
lme gidiyor Lui,
Suskun bir torun gibi.
Emi itibarsz ban,
Kanl ktkle ihanet baltas arasna.
Yasa susmu-halk susmu,

niyor sulu balta...

te u-cinayetin ssl cbbesi,
Esir Galyallarn srtna rtlm.
Despot zorbaln canisi,
Senden de, tantndan da, nefret ediyorum.
Yokoluunuzu, senin ve ocuklarnn,
Zalimce honutlukla izliyorum.
Alnnda yazan,
Sadece halklarn laneti.
Sen, dnya felaketi,
Doann aybsn.
Ve yeryznde yanlsn Tanr'nn.
29zgn Neva'y,
Geceyarsnn yldzlar aydnlatp,
Tasasz bam,
Huzur dolu uyku arlatrnca,
Bir arkc, dalgn dalgn bakar,
Sisin iinde uyuyan,
Korkun, ssz antna zorbann,
Unutulmulua terkedilmi saraya.
Klio'nun korkun sesini duyar,
Bu duvarlar tesinde,
Kaligula'nn son saati,

Canlanr gzleri nnde.

arap ve hnla kendinden gemi,
Bilinmez katiller geer.
Giysileri parlak eritlerle, yldzlarla ssl,
Yzlerinde cret, kalplerinde korku.
Dnek nbeti susar,
Asma kpr bombo ve sessiz,
Gece karanlnda yarlm kaplar,
Kiralk ihanetin elleriyle.
Ah utan! Ah felaket!
Vahi hayvanlar gibi saldrd yenieriler.
niyor aalk darbeler...
tibarsz cani yok artk.
30
Ve bugn siz, ders aln krallar;
Ne ceza, ne dl,
Ne zindanlarn kan, ne sunaklar,
Ne de duvarlarnz sadktr size.
Yasann gvenli rts altnda,
Ebedi bekisi tahtnzn,
Sadece zgrl ve bardr uluslarn.
15/7
31aadayev'e*
Uzun srmedi,

Akn, umudun,
Suskun hretin yalanlaryla marklmz.
Dalp gitti genliin elentisi,
Bir uyku, bir sabah sisi gibi.
Yine de iimizde,
Felaketin ar boyunduruuna inat,
Sabrsz bir can,
Kalm bir ate yanar.
Yurdun arsna kulak verip,
zgrln o kutsal anm,
amaz bulumalar bekleyen,
Gen ak gibi.
Umudun zdrabyla bekleriz.
Dostum!
Yakarken zgrlk iimizi,
Ve kalplerimiz,
Onurlu yaamak iin,
* P.Y. aadayev (1794-1856): Dekabristlerle ilikisi olan tarih, kltr, felsefe yazan;
Pukin'in yakn dostu.
32
Hl canlyken,
Ruhumuzdaki bu yce cokular,
Vatana adayalm.
nan yoldam, er ge doacak,

Talihimizin o, byleyen yldz.

Ve Rusya silkinip, kalktnda bu uykudan,
Bana buyruk zorbaln ykntlarnda,
Bizim admz yazacak.
1818
Seme iirler (A.S. Pukin) l F3
33Ky
Selam olsun sana, ssz ke,
abalarn, ilhamn, huzurun sna,
Mutluluk ve unutulmuluun gsnde,
Gnlerimin grnmeden akt yer.
Ben, seninim: Deitim,
arlarn ahlaksz sarayn,
Gz kamatran ziyafetleri,
Elenceleri, yanlglar,
Deitim sakin hrtsna meelerin,
Ovalarn sessizliine,
zgr aylaklma, dlerin sevgilisine.
Ben, seninim: Seviyorum u lo baheyi;
Serinliini ve ieklerini.
Bu kr; kokulu tnazlarla bezeli,
Aydnlk derecikler rldar,
allklar arasnda.

Her yerde, yaayan resimler nmde.

Buradan grdm,
ki gln tozmavi enginlii,
Balknn, kimi zaman beyazlanan yelkeni,
Onlarn da telerinde,
Sra sra tepeler,
Yol yol srlm msr ekili tarlalar,
Uzaklara serpilmi evcikler,
Islak kylarda gezinen srler,
Dumanl ahrlar, yeldeirmeninin kanatlar,
Her yerde emek ve doymuluun izleri.
Burada, grltl zincirlerimden kurtulmu,
reniyorum, gerekliin iinde,
Ebed huzuru bulmay.
zgr ruhumla, yasay,
Taparcasna sevmeyi.
Cahil ynlarn homurtusuna,
Kulak amamay.
Boynu bkk yakar,
Yaknlkla cevaplamay.
Ve imrenmemeyi,
Kaderine caninin, ya da,
Sahte byklne budalann.
34

35Yzyllarn khinleri,
Sorarm size!
Burada,
Hametli birliktelikte,
Duyulan mutlu sesiniz, defeder,
Tembelliin suratsz uykusunu.
abaya zenen ateler douyor iimde,
Ve yaratc fikirleriniz,
Gryor ruhumun derinlerini.
Ama bir korkun dnce burada,
Ruhumu zyor.
u ieklenmi dalar
Ve msr tarlalar arasnda,
Her insanlk dostunun farkedecei,
Dehetli grnts cehaletin, her yerde.
Grlmeden gzyalar,
Duyulmadan iniltileri,
Kaderin setikleri mahvolurken,
Vahi kibir burada,
Duygusuz, kanunsuz.
Sahip kt sopa zoruyla,
Emee, mlke, iftinin zamanna.
Bakasnn pulluuna yaslanp,

Krbaca hkmetti.
Burada, canszlam klelik,
Amanvermez dizginlerinde malsahibi efendinin,
Doludizgin srnyor.
Herkes burada, mezara kadar srklyor,
Eziyetli boyunduruu.
mitleri, hevesleri beslenmemi,
Krpe kzlar iekleniyor,
Caninin itahna uygun.
htiyar babalarn tek dayana,
Gen oullar,
abann yoldalar,
Kulbelerinden kyor,
Bitkin klelerin kalabal,
Ve oalmaya gidiyor.
Ah! Keke kalbe dokunan bir sesim olsa.
Neden yanar gsmde,
Bu meyvesiz ate?
Ve neden vermemi kader bana,
Tatldillilik denen korkun armaan?
Grecek miyim, ah, dostlarm,
Ezilmemi bir halk?!
ar'n kuruntusu gibi,
Yklm bir klelik?

Ve doacak m yurdum stne,

Aydnlk zgrln,
Gzel afa, sonunda?
1819
36
37* * *
Gnn snd.
Akamn pusuyla kapland, denizin mavisi.
rpn! Gacrda uslu yelkenli!
Kabar! alkalan tepemde suratsz okyanus!
Benim grdm bir uzak ky,
Gney topra, sihirli lke,
Heyecan ve zlemle kamak istediim,
Hayaliyle kendimden getiim.
Duyuyorum; gzlerimde yine yalar belirdi.
At duruyor kalbimin, delice arpmaktan.
Tandk bir hayal uuuyor evremde.
Gemiin lgnl bir ak hatrladm,
Ve her eyi, bana ac veren, beni mutlu eden,
Arzularn ve umudun kahreden ihanetini.
rpn! Gacrda uslu yelkenli!
Kabar! alkalan tepemde suratsz okyanus!
U gemim! Uzak yerlere brak beni.

Aldrma korkun kaprisine gvenilmez denizlerin.

Ama sakn gitme,
zgn ve sisli kylarna yurdumun.
38
Orada, aclarn aleviyle,
Gen duygularm kavrulmutu.
Orada sevecen esin perileri,
Bana gizlice glmserdi.
Yitik genliim orada,
Frtnalarla yapraklarn dkt.
Gdk kanatl mutluluk,
Beni orada aldatt.
Soumu kalbim, acya tutsakt orada.
Yemi heyecanlarn kaifi ben,
Sizlerden hep katm,
ata yurdum,
Sizlerden de neenin ocuklar! Uar genliimin iyign dostlar, Sizler, ahlaksz
yanlglarmn yoldalar, Sevgisizce size kurban etmitim kendimi, Huzurumu, adm,
zgrlm ve kalbimi. Artk unuttum sizi gen hainler! Altn baharmn gizemli sevgilileri,
Sizi de unuttum. Ama kalbimin eski yaralarn, Derin ak yaralarn, yiletiren hi olmad.
rpn! Gacrda uslu yelkenli! Kabar! alkalan tepemde suratsz okyanus!

1820
39
l* * *
Seyrekleiyor, sra sra uuan bulutlar. Ey zgn yldz, akam yldz, Inla

gmlendi,
solgun dzlkler, Uykudaki krfez ve doruklar,
kara kayalklarn. Severim, yksek gklerdeki, Clz n.
Dalp gitmi dncelerimi, O uyandrd.
Ykseliini hatrlyorum, Bu tandk ldan, Huzurlu lkem stnde; Heybetli
kavaklarn byd, Nazl mersinle, Karanlk servinin uyuklad, len dalgalarnn, Tatl tatl
grldedii, Orada, dalarda bir yerde, Akmn anlaryla doluydum.
40
Denizin stnde srkledim durdum, Endieli tembelliimi. Kulbelere kerken gecenin
glgeleri, Bir gen kz arad seni sisin iinde, Ve kendi adyla seslendi sana,
arkadalar nnde.
1820
41* * *
Tutkularm bitti. Dlerimden de sdm. Sade ilem kald bana, Kalbimdeki boluun
meyvas.
Zalim kaderin frtnasyla, Snd grbz hlem. zgn ve yalnz yaarken, Beklerim,
gelecek mi sonum?
Byle duyulurken frtnann k sl,
Bir yaprak;
plak dalda tek bana,
Ge souklarla vurgun yemi,
Titriyor, ok ge kalm.
1821
42
Tutsak
Demir parmaklklarn ardndaym, kfl karanlkta. Avluda bir gen kartal, zgndr
dostum, kanat rparken,

unutulmu tutsaklnda, Gagalarken kanl yemini pencerenin dibinde.

Frlatr gagaladn, gider bakar pencereden. Ve sanki aynsn dnmz gibi,
Bakyla, lyla seslenir bana, Haykrr: "Vakti geldi artk dostum, ualm!
Bizler, zgrln kularyz,
Oraya! Bulutlarn ardnda dalarn beyazland yere, Oraya! Denizin gkyzyle
buluup maviletii yere, Oraya! Yalnz rzgarlarla benim gezindiimiz
yere."
1822
43Gece
Denize Kar
Sana efkatli ve baygn gelen sesim, Telaa verir
ge suskunluunu koyu gecenin, Yatamn yanndaki zgn mum, Ir; iirlerim
kaynap aldayarak, Akar; derecikleri akmn,
akar senle dolu,
Karanlkta gzlerin, yle ldarken nmde, Ve glmserken bana sesler; Sesini
duyarm; "Bir tanem, mfik dostum...
seviyorum... seninim, yalnz seninle..."
1823
Elveda ey zgr doa!
Son kez nmde,
Tozmavi dalgalar yuvarlyor,
Ve marur gzelliinle ldyorsun.
Bir dostun i karartan homurtusu gibi, Ayrlk annda mitsiz seslenii gibi, Son kez
iitiyorum zgn uultunu, Yalvaran, aran seslerini.
Ey ruhumun can attm snr! Ne kadar ok dolatm kylarnda, Sessizce ve bam
dumanl, Gizli niyetimin hzn ruhumda.

Nasl da severdim seslerini, Bouk grltn, derin yanklarn, Akamlan sessizliini,

Asi atllarn.
44
45Uysal bir balk yelkenlisi, Sen yle istedin diye, Cesurca kayp gider dalgalar aras;
Ama coup kkredin mi sen, Batar birbiri ardna gemiler.
Beceremedim, sonsuza dein, Skntl, kprtsz kyn terketmeyi; Seni cokuyla
kutlayp, Ardndan ykselen dalara, airce bir ka.
Sen bekledin, sen, ardn... Ben zincirliydim. Bo yere paraland ruhum: Gl ihtirasla
bylenmi, Ben, bu kylarda kaldm.
Niin hayflanaym? Nereye evirsem de kaygsz yolumu, Senin lnde bir ey bugn,
Yine altst edecekti u ruhumu.
Bir kaya, anl bir varln mezarta... Gz kamatran anlar: Orada, souk uykuya
dalm, Orada snm Napolyon.
Orada ld, aclar iinde,
Ve ardndan da, frtnann grltsyle,
Yitirdik bir baka dehay da,,
Bir baka hkmdarn aklmzn.
Yitip gitti, ardndan alanan zgrlk gibi, Brakarak dnyaya tacn. Uulda, alkalan,
bozmu hava gibi! Ey, deniz! O, senin airindi*.
Yz, seninkine benzerdi, Ruhuyla o senin cehnerindendi, Senin gibi gl, derin ve
hznl, Senin gibi, hi bklmezdi.
Dnya boald... imdi beni,
Alp da nerelere gtrmek istersin okyanus?
Dnyann kaderi hep byle:
Nereden bir damla iyilik gelse,
Ya aydnlk, ya zorbalk orada nbette.
Hoakal deniz!
Unutmayacam cokulu gzelliini. Ve uzun zaman duyacam, Uultunu, akam

saatlerinde.
46
Pukin, ngiliz airi Lord G. Byron'dan szediyor. Byron, Osmanl ynetimine kar
Yunan bamszlk savana katlm, 1824'de hummadan lmt.
47Ormanlara, ssz llere gidiyorum, senle dolu. Kayalklarn gtryorum oraya.
Koylarn, prltn, glgeni. Ve dalgalarnn konumasn.
1824
***
48
Yamurlu gn karard.
Yamurlu gecenin pusu,
Kurun giysisini giydiriyor gklere.
amln arkalarndan,
Ay ykseldi,
Hayalet gibi,
Dumana boulmu.
Herey, yreime skntl zlemler getiriyor.
Uzakta, orada ay,
Bir ltnn iinde ykseliyor.
Orada hava,
Akamn lklnda.
Orada deniz,
Ssl perdeler gibi oynayor,
Tozmavi gkler altnda.
Vakit tamam; ite o; geziniyor dalarda,

Grldeyen dalgalarn dvd kylarda,

Orada, gizemli kayalklarn dibinde,
imdi zntl ve yalnz oturmakta.
Tek bana...
Seme iirler (A.S. Pukin) l F4
49Hi kimse yok nnde,
Ne alayan, ne de zlem duyan.
Kimse dizlerini,
Kendinden gemiesine pmyor.
Teslim etmiyor kimseye,
Ne omuzlarn,
Ne slak dudaklarn,
Ne de gslerini; karbeyaz.
Kimse onun akna layk deil.
Yalan m?
Sen yalnzsn, sen alyorsun...
Ben...
Huzurluyum.
Ama, eer..............................
1824
50
O'na
Anmsyorum bir mucize ann, Karmda sen belirivermitin, Grnp kaybolan bir
hayal;, Sade gzelliin dehas gibi.

mitsiz acnn skntlarnda, Grltl kouturmann telalarnda, Uzun uzun nlayan

bir zarif ses duydum, Gzelim izgiler girdi ryalarma.
Yllar geti. Frtnalar zalimce krp, Datt eski hayallerimi. Ben de unuttum senin tatl
sesini, lahi gzellikteki izgilerini.
Bu ssz yerde, karanlnda tutsakln, Sradan gnler geirdim. Ne inancm vard, ne de
esin geldi, Gzyasz, yaamsz, akszdm.
51Uyanma vaktinde ruhumun, Ve ite sen yeniden belirdin. Grnp kaybolan bir hayal,
Saf gzelliin dehas gibi.
te arpyor kalbim, kendinden gemiesine, Onda canlanyorlar yeniden, nan ve esin,
Yaam ve gzyalar, Ve ak.
1825
Baks* Onuruna ark
Neden susuverdin yle mutluluun sesi?
alsn Baks'n trkleri,
Yaasn krpe bakireler,
Ve bize ak gen kadnlar.
Daha da doldurun bardam,
Atn kutsal yeminin yzklerini,
Fnn zangrdayan dibine,
Koyu arabn iine.
Kaldrn bardaklar, tokuturalm,
Yaasn Muzler**, yaasn akl,
Sen, kutsal gne, parla!
u kandilin,
Doudaki afak nnde,
Solup da lmesi gibi,

Yalandan bilgelik de,

Titrek aleviyle erk iin iin,
Akln lmeyen gnei nnde.
Yaasn gne,
Ve kaybolsun karanlk.
1825
52
*Baks: Roma mitolojisinde arap tanrs.
Muzler: Yunan ve Roma mitolojisinde mziin dokuz karde tanralar.
53* * *
Aldatsa da yaam seni, zlme, kzma,
Kader gnnde boyun esen de, nan gelecek mutluluk gnne.
Kalbin gelecekte yaar, Gerek kederle, Anlktr herey, hepsi geer de, Ancak yaanp
biten tatldr.
1825
54
Yank Mektup
Hoakal ak mektubu, hoakal, Ne kadar ardan aldmsa da, Ne kadar istememi olsam
da, Elim emrediverdi, Btn mutluluklar
atee vermeyi. Ama yeter, vakit tamam; Yan ak mektubu!
Hazrm, aldrmaz artk ruhum hibireye. Hrsl alevler, oktan sard sayfalarn. Bir
dakika! te parlad, Cayr cayr yanyor... Hafif bir duman,
Bklp kvrlarak kayboluyor gzden. Pahal talardan yaplma, Sadk bir yzn
Hatras oktan unutulmu. Erimi mhr mumu, kpryor. Ah! Saduyu!
55te bitti hepsi, Kapkara artk tm yapraklar. Hafif kller zerinde, Gizli sakl izgileri

beyazlanyor... Gsm darald. Sevgili kl,

Hazin kaderimdeki sefil lezzet, Acl gsmde, Asrlarca kal benimle.
K Akam
1825
56
Frtna sisle kaplayp gkleri, Dndrp savururken karlar, Vahi hayvanlar gibi
uluyarak,
ve bir ocuk gibi alayarak; Bir bakarsn, stndeki khne damn, Samanlarn hrdatr;
Bir bakarsn, ge kalm bir yolcu gibi, Cammz tklatr.
Eski harap kulbemiz, Hznl ve lo.
Ya sen niye susuverdin kocakar, yle pencere dibinde? Yoksa frtnann ulumas m,
Seni byle yoran? Ryalara m daldn yoksa, Kirmeninin vzltsnda?
57elim gel can dostum, Benim yoksul genliime, Ac ve kahrdan ielim; enlensin
gnller; Benim bardam nerede? Bir ark syle bana, Denizin kysnda mutlu yaayan
isketenin arksn, Sabahleyin suya giden Bir dilberin trksn.
Frtna sisle kaplayp gkleri, Dndrp savururken karlara, Vahi hayvanlar gibi
uluyarak
ve bir ocuk gibi alayarak, Biz de ielim can dostum, Benim yoksul genliime, Ac ve
kahrdan ielim; enlensin gnller; Benim bardam nerde?
***
Son iekler, hep en tatlsdr, Ovalarn ssl goncalarnn. Onlarn da ardndan anlar,
Hep hznl, ama canl kalr. Bir ac ayrln ansnn, bazen, Sevecen bir bulumannkinden,
ok daha canl kalmas gibi.
1825
1825
58
5919 Ekim 1825
Kzarm orman, dkyor elbisesini yerlere.

Solmu ova, ayazla gmlenmi.

Gn, isteksiz, yle bir grnp,
Gizleniyor evre dalar tesine.
Yan, alev alev minem!
Metruk ve ufack odamda;
Ve sen arap, gz ayaznn iyi dostu,
Akt gsme sevinli mahmurluu,
Ve ac eziyetlere bir anlk bovermilii.
zgnm: bir dostum olsun yok, Uzun ayrl birlikte iecek, Eli yrekten sklp, Uzun
ve mutlu yllar dilenecek. Tek bama iiyorum. Bo yere hayal gcm, Yanma dostlarm
aryor. Tandk, sessiz bir yaknlama... Kalbim, sevgiliyi aramyor.
60
Neva kylarnda iiyorum, tek bama. Bugn, isim takyor dostlarm bana... ok mu
sizden, lene katlan? Saylmadk kald m? Kim bu ihanet eden byl gelenee? Aranzdan
kimi srkledi souk dnya? Kimin sesi sustu, kardelerin yoklamasnda? Kim o gelmeyen, kim
eksik aranzda?
Gelmeyen, kvrck arkcmz*. Gzlerinde ate, tatldilli gitaryla; talya'nn gzel
mersinleri dibinde, imdi sessizce uyuyor. Ve dostluun keskisi, Yazamad Rus mezartana;
Birka szck; anadilinde, Kaybolan selam bulsun diye, Dolarken kuzeyin ocuu gurbette.
Oturuyor musun, dostlar arasnda,
Baka gklerin huzur bulmaz a?
Yoksa yine kzgn dnenceyi mi ayorsun?
Ya da geceyars denizlerinin, sonsuz buzunu?
Yolun, ak olsun.
Lisenin eiinden, atladn akayla bir gemiye,
Ve o gnden beri,
Yolun, hep denizlerde,

Ey, dalgalarn ve frtnann sevgili ocuu!

* Bu dizede szedilen "kvrck arkc", 1820'de talya'da len Rus m-zksi
Korsakov'dur.
61
LKorudun, gezgin kaderinde, Gzel yllarn krpe huylarn; Lisenin* grltsn, lisenin
telalarn. Takn dalgalar arasnda dledin onlar. Bize uzattn elini, denizin telerinden. Gen
yreinde yalnzca bizi tadn. Hep sylerdin: "Belki de bizi, Bu uzun ayrla mahkum eden,
Bilinmez kaderimizdi" diye.
Dostlarm, birliimiz ne gzel! Bir ruh gibi, paralanmaz ve ebed. Sarslmaz, zgr ve
dertsiz, Dostluk perilerinin kanadnda bym, Nereye atarsa atsn kader bizi, sterse uramasn
mutluluk oraya, Biz hep aynyzdr: tm dnya gurbet, Tsarskoye Syelo, anayurt bize.
Bir diyardan dierine,
z peindeyiz, bel gibi.
Kaderin etin anda,
Ben, yeni dostluun kucanda, titreyilerle,
Yorulup, yaslandm, bama huzur verene.
Acl ve bakaldran yakarmla,
lk yllarn, kandrmas kolay umuduyla,
Baka dostlara atm nazik kalbimi.
Ama kardee deildi selamlan, acyd.
* Pukin'in okuduu Tsarskoye Syole lisesi.
62
Ve imdi burada, bu unutulmu sarlkta,
Issz tipilerin ve souun manastrnda,
Bana tatl bir keyif sunuldu.
Sizlerden nz, can dostlarm,

Burada kucakladm.
Bu airin sefil evine,
Ah, Puin'im! lk sen konuk oldun.
Kovulmuluun ac gnn,
Sen tatlandrdn.
Lise gnlerimiz gibi bir gne,
Onu sen evirdin.
Sen, Gorakov, ilk gnlerden beri,
Mutlu olmu adam,
vgm, sana.
Talihin donuk prlts,
Bozamad zgr ruhunu.
Yine aynsn sen,
Onurun ve dostlarn iin.
etin kader hepimize,
Farkl yollar sundu.
Atlp yaama, abucak daldk.
Ama istemeden, bir ky yolunda,
Karlatk ve kardee sarldk.
63Kaderin fkesi beni yakaladnda,
Herkese yabanc, evsiz yetimler gibi,
Frtnada bkp bezgin bam,
Seni bekledim, Permessos bakirelerinin* bilgesi,
Tembelliin ilham dolu olu,

Ah, Delvig'im; sesin uyandrd,

Uzunca zaman uyutulmu,
Yrek ateimi ve ben,
Neeyle krettim kadere.
Genliimizden beri,
arklarn ruhu yand iimizde,
Muhteem heyecanla tantk.
Genliimizden beri, bize doru,
ki muz utu.
Onlarn efkatiyle tatland yazgmz.
Ben, alklar setim.
Sen gururla, mzler ve gnln iin,
Syledin arklarn.
Ben, yaamm gibi,
Armaanm da harcadm tasaszca.
Sen, dah,
Yetitirdin seninkini,
Byttn, sessizlikte.
* Permessos bakireleri: Mziin tarnalar olan 9 karde (Mzler).
64
L
Mzlerin hizmeti gelmez yle telaa, Zarif ve azametli olur, olacaksa. Ama genliin
tavsiyesi zere biz, Yerinde duramayan, oynak, Yaramaz ocuklar gibi kurnaz, Grltl
ryalarda mutluyuz. Kendimize gelsek-ok ge artk! Geriye bakyoruz-bouna! Hi iz kalmam
ki... Sylesene Wilhelm, Bamza gelen bu deil miydi, lham ve kader ortam, z kardeim?

Vakit geldi.Aylalm artk!

Demez bu dnya,
Canmza ektirilen eziyete.
ekelim birlikteliin rtsn,
Yaammz stne.
Seni bekliyorum, gecikmi dostum.
Gel de sihirli masaln ateiyle,
Can ver gnl efsanelerine.
Frtnal Kafkas gnlerinden konualm,
Schiller'den, hretten, aktan.
Seme iirler (A.S. Pukin) l F5
65Benim de vaktim tamam.
Bir len verin ah, dostlarm!
Bir mutlu buluma seziyorum.
airin kehanetini atmayn yabana:
Bir yl gelip geer,
Yine sizinle olacam.
Ryalarmn d doru kacak.
Yl gelip geince ben de,
kp geleceim size.
Ah, ka damla gzya, ka haykr!
Ka kadeh elimizde, gklere kalkm!
Daha da doldurun birinciyi dostlarm, doldurun!

Ve iin hepsini dibine kadar,

Birliimiz erefine!
Esirgeme bizden hayr duam,
Sevin dolu, takn muz,
Kutsa da ok yaasn lisemiz!
Genliimizi canl tutan akl hocalarmza!
Merhum ya da hayatta,
Hepsinin erefine!
Kaldrp kadehleri dudaklara,
Unutup kty,
alalm iyi adna!
Daha da doldurun! Tutusun kalbiniz.
Onu da iin dibine kadar!
Damlas kalmasn!
Ama kimin iin?
Ey dostlarm, bilin bakalm...
ok yaa sen ar! te byle!
ar'a iiyoruz!
O da insan, ona da anlar hkmeder.
O da klesi sylentilerin, phelerin ve
ihtirasn.
Haksz kovuturmasna boverin, O ki Paris'i alm, lisemizi kurmu.
Bir len verin,
Henz buradayken hepimiz!

Yazk, evremiz seyrekleniyor her saat;

Kimi tabutta uykuda,
Kimi yetim kalm uzaklarda.
Kader, seyrediyor;
Biz soluyoruz, gnler kouyor.
Belli belirsiz bklp souyarak,
Kendi balangcmza dnyoruz...
Hangimizin aklna gelir ki,
u khnemiliin iinde,
Lisenin gnn kutlamak?
66Zavall, mutsuz dostum!
Yeni neslin arasnda,
Skc konuk, gereksiz ve tuhaf,
Bizi ve birliktelik gnlerimizi anacak.
Titreyen eliyle gzlerini kapatp...
O zaman, bu gn,
Kadehler arkasnda bitirecek.
Bugn ben, dkn mnzevnin,
Onu, ac ve telatan uzak tkettiim gibi.
1825
***
Mavi gkleri altnda yurdunun,
Sararp, soluyordu.

Gp gitti sonunda ve tam tepemde,

Gen glgesi uutu bir sre,
Bouna bir ak yarattm ben;
Kaytsz dudaklardan lm haberi duydum
ve kaytszca dinledim. te byle sevdim onu, Alevli canmla, Byle ar gerginlikle,
Byle nazik, ileli zlemle, Cinnetle ve ikenceyle, Nerede ac? Nerede ak? Yazk! Kalbimde,
Bu sefil ve bn glge iin, Gerigelmez gnlerin tatl ansna, Bulamam, ne gzya, ne ac.
1826
68
69
K Yolu
Kaln, kvrml sisler arasndan, Szlp geiyor ay, Kederli ormanlar stne Hznl
n sayor.
Kasvetli k yolunda, Kouyor troyka* taz gibi, Usandryor beni, ngran tekdze
sesi.
Yank, uzun trklerinde arabacnn, Yrekten, bildik bir hava var: Kh dizginsiz, delice
bir sevin, Kh gnl sknts.
Ne bir ate, ne bir kulbe kararts, Karma kan sadece, -Onlar da, birer birer-Mesafe
direkleri.
Sknt ve hzn... Yarn Nina,
Yarn dnp sevgiliye,
Ocak banda kendimden geeceim.
Hayran ve doymakszn bakacam her eye.
Saat, yksek sesli tik-taklaryla, Sabit dairesini tamamlayacak, Gece yars herkesi
defedip, Babaa brakacak bizi.
Dertliyim Nina, yolum ok skc, Uykusu geldi, susuverdi arabac, nlyor ngrak
tekdze, Ayn ehresi dumanl.
1826

 atl kzak.
70
71Bakcma*
mitsiz gnlerimin dostu, Tirit ve khnemi gvercinim, am ormanlarnn kuytusunda,
Uzunca zamandr beni beklersin. Aydnlk odann penceresi dibinde, Bir nbeti gibi
kederlenirsin. rg ilerin yavalar her dakika, arplm, irkin ellerinde. Almaya hasret
kalan kapya bakarsn, Uzak, kapkara yollara. zlem, nseziler, tasalar, Zalimce artr kalbini,
Bireyler sezersin...
1826
* Pukin'in ocukluk yllarndaki bakcs Arina Rodionovna, szkonusu olan.
72
tiraf
Aleksandra vanovna Osipova'ya
ster kudurmuluk deyin,
sterse bo utan ve aba olsun ad,
Bu talihsiz enayiliimle,
Ayaklarnzn dibinde itiraf ediyorum;
Sizi seviyorum.
Ne adma yarar, ne yama...
Daha akll olmam gerek!
Ama belirtiler ak artk;
Ak hummas bu, ruhumdaki.
Siz olmaynca yanmda,
Herey skc bana-esniyorum,
Yannzda zgnm-katlanyorum,

Gcm yok -ama sylemek istiyorum,

Meleim, sizi nasl sevdiimi.
73Ne zaman duysam,
Konuk odasndan gelen hafif admlarnz,
Ya da giysinizin hrtsn,
O bakir, gnahsz sesinizi,
Yeniden kaybederim aklm.
Glmsersiniz-sevinirim,
Dnp gitseniz-bozulurum.
Bir ikence gn sonunda,
Solgun elinizdir dlm.
Gergefi alp, gayretle oturur,
Savsaka eilirsiniz stne.
Gzleriniz ve kvr kvr salarnz,
ner aalara.
Ben, tarifsiz heyecanlarda,
Susarm efkatle,
Hayranlkla seyrederim, ocuk gibi!
Bahsetmeli mi acaba size,
Zaman zaman yamurda yrdmzde
Talihsizliimden, kskan acmdan?
Uzaklara m gidecekmisiniz?
Ya yalnzken dktnz gzyalar?
Kede sylenmi iki kiilik laflar?

Opoka'ya yaplan gezi?

Akamlar piyano?
Alina! Acyn bana.
Ak dilenmeye cesaretim yok.
Belki de, gnahlarm yznden meleim,
Bu ak haketmiyorum.
74
Ama sevyormu gibi oynayn siz rolnz! u bak hereyi dile getirebilir, mucize gibi!
Ah! Aldatmak hi de zor deil, Benim gibi, aldatarak kendini
mutlu olan birini.
1826
75Puin'e
Peygamber
lk dostum,
Dostlarn en deerlisi,
Kaderime krler etmitim,
Kuytudaki saraym,
Senin kzann zleriyle enlendiinde.
Yalvarrm ilahi takdire, Sesimle, senin ruhuna da, Ayn huzur gelsin de, Lise
gnlerimizin aydnlyla, O zindan lasn.
1826
Gnl susuzluundan kavrularak,
Kasvetli lde zgn srklenirken,
Altkanatl melek Serafim*,

Yolaznda grnd birden.

Gezdirdi, ty kadar hafif parmaklarn
Uyku gibi gzbebeklerimde.
Bilge gzbebeklerim byd;
rkm bir dii kartalnkiler kadar.
Kulaklarnla dokundu;
Ve kulaklarm uultu ve nlamayla doldular.
Ve duydum ben de gklerin titremesini,
Meleklerin yksek uuunu,
Denizdeki srngenlerin sualt gezintisini,
Ovadaki stlerin amasz yaamn.
Azma bastrp,
Tuttu, kopard
Bo laflar eden, kurnaz ve gnahkar dilimi.
Ve bilgelik ylannn inesini,
Suskun azma yerletirdi.
* Haberci melek
76
77Kanl sa eliyle.
Gsm yard klcyla,
Skt kt kt atan yreimi.
Ve sonra yark gsme,
Alev Alev yanan
Bir kmr parasn koydu.

Ceset gibi yatyorken lde.

Tanr'nn sesi geldi birden;
"Kalk! Ayaklan peygamber,
Gr ve duy!
Emrime uy ve gez denizleri, dnyay,
Tututur szlerinle insan yreklerini".
1826-1828
air
Bir airi armadka Apollon*
Kutsal kurban olmaya,
Gnlk yaamn kayglarna,
Dalmtr o yreksizce;
Kutsal liri suskun,
Ruhu, souk uykunun tadnda,
Ve dnyann nemsiz ocuklar arasnda,
Belki de en nemsiz kiidir air.
Ama bir kez tanrnn seslenii, Duyarl kulaklarna ulamaya grsn, Silkinir ruhu airin,
Uyandrlm bir kartal gibi. Sklr dnya megalelerinden, Yabanclar insan szlerine.
78
1 Mitolojide, sanat/iir tanrs.
79Ulusal putun ayaklar dibinde, Emez gururlu ban. Kap gider, yabanldr ve serttir;
Sesler ve korkulu heyecanlarla dolu, Issz dalgalarn kylarna koar. Uultusu derin ormanlara...
1827\par
19 Ekim 1827
Tanr yardmcnz olsun dostlarm. Yaam tasalarnzda, ar'in emrinde, Zevke dkn

dostluun lenlerinde, Ve akn tatl srlarnda!

Tanr yardmcnz olsun dostlarm. Kasrgalarda, yaam danda, Yaban yerlerde, ssz
denizlerde, Ve karanlk uurumlarnda dnyann!
1827
80
Seme iirler (AS. Pukin) l F6
81 Pnar
Arion
Bu dnyann bir bozkrnda,
Hznl ve snrsz dzlklerde,
Gizemle fkrm pnar.
Genlik pnar, sabrsz ve si,
Kaynar, taar, ltlarla kkreyerek.
Kastal Pnar*, ilham dalgas airin,
Dnya bozkr srgnlerini,
Suya doyurur.
Sonuncu pnar,
Souk pnar unutulmuluun,
En tatls hepsinin.
htiras alevlerini,
En iyi o sndrr.
1827
ok kiiydik aatan oyma kaymzda,
Kimisi yelkenleri gerip,

Dierleri elbirliiyle salarken,

Derinlere ar krekleri.
Sessizlikte, abanm hnerli dmenci,
Suskun, gtrmekteydi ykl kay.
Bense, kaygsz, hafif bir inanla dolu,
Denizcilere arklar sylerken,
Birden, denizin karn,
Patlayan gmbrtl kasrgayla buruuverdi,
Denizciler de, dmenci de gmld sulara!
Kurtulan sadece ben oldum; gizemli arkc.
Kasrgann frlatt kyda,
Islak giysilerimi bir kayaya sermi, kuruturken,
Gemiin yeminleri,
Artk sylediim tek ark.
* Sanat tanrs Apollon ve mzik tanralar Mzler'e adanm esin pnar.
82
1527
83* * *
***
Sibirya madenlerinin koyu derinliinde, Koruyun gururlu sabrnz. Boa gitmeyecek
kahrl emeiniz, Ve dncelerimizin soylu kavgas.

Felaketin sadk kardei umut, Karanlk maaralarda, Ayaklandrdnda yaam ve neeyi,

Beklenen o an da gelecek.
Sevgi ve kardelik, size kadar ulaacak, zgr sesimin,

Tutsaklk hcrelerinize vard gibi. Karanlk ve kasvetli kilitlerin tesine.

Ar prangalarnz krlp koparken, Gerken zindanlar ve zgrlk sizi, Sevinle
karlarken kapda, Klc size, kardeleriniz verecek
1827
84
Syleme bana gzel kz, O hznl Grc arklarm. Hatrlatr arklarn bana, Uzak
kylar ve baka bir yaam.
Ah! Hatrlatr bana, Senin o zalim arklarn, Bozkr, geceyi ve ayndaki, Uzaktaki bir
kzn zgn yzn.
Unutsam da gzelliinle, Bu ac veren hlyay, Sylediin u arklar, Diriltir anlar.
Syleme bana gzel kz, O hznl Grc arklarn. Hatrlatr arklarn bana, Uzak
kylar ve baka bir yaam.
1828
85An
lml iin kesilirse sesi grltl gnn,
Ve ehrin dilsiz meydanlarna,
reklenirse yan saydam glgesi gecenin,
Ve uyku; gnlk abalarn dl,
O zaman benim iin sessizlikte,
Srklenme vaktidir, ikence nbeti saatlerinin.
Gecenin eylemsizliinde,
Alevle yanar iimde gnl acsnn ylanlar.
Ryalar kaynar, zleme boulmu aklmda.
Ylr ar dlerimin tortusu.
Anlar sessizce nmde,

Uzun yuman yuvarlar.

Ve tiksintiyle yaamm okurken,
Titrerim, lanet okurum.
Acyla szlanrm.
Acyla, gzya dkerim.
Ac satrlar silemem.
1828
86
Anar*
orak ve plak bir lde,
Kzgn scan kavurduu toprakta,
Anar, korkutan bir nbeti,
Ve evrende tek banaym gibi durmakta.
Susuzluktan atlayan toprak, Dourduunda Anar' bir fke gnnde, Dallarna lm
yeili, Kklerine zehir doldurmutu.
lene doru kzgn bir eriyik olarak,
Kabuundan akan zehir,
Akama doru katlar,
Dnr koyu, saydam bir reineye.
Ne kular yaklar yanma onun,
Ne kaplanlar; sadece kara kasrga,
Urasa da bir ara bu lm aacna,
O da srayp ekilir hemen, zehire boularak.
* zsuyu ve meyveleri zehirli aa (Pukin'in notu).

87Eer yanlp da bir kk bulutuk, Islatverirse dolarken, gr ve sk yapraklarn,

Zehirli sular iner Dallarndan kzgn kuma, oktan zehire bulanm.
Fakat gnn birinde, bir adam buyrukla, Gndermi bir baka adam Anar'a, Adamcaz
itaatle kp yola, Sabaha kar dnm auyla.
Elinde, zehirli reine damlayan, Cansz yaprakl rktl bir dal, Ve solgun alnnda ter,
Boanr souk derecikler gibi.
Fenalap, dvermi sonunda adamcaz, Kulbenin arda altnda, hasrlar stne. Ve
lm zavall klecik, Yenilmez zorbann ayaklan dibinde.
Ve zorba beslemi o zehirle, taatkar oklarm.
Bunlarla sam lm ve ykm, Snrtesi komularna.
1828
iek
Kurumu, kokusuz bir iek grdm, Unutulmu bir kitabn sayfalar arasnda; Ve bu
iek tuhaf hayallerle, Doldurdu ruhumu anszn:
Nerede atn, ne zaman, hangi baharda? ok mu yaadn, kim seni koparan? Tandk m,
yabanc bir el mi? Ve neden seni byle brakp gittiler?
Sevecen bir bulumann m,
Yoksa lmcl ayrlklarn ansna m,
Ya da ssz krlarda,
orman glgelerinde yaplm, Bir yalnz yryn ardndan m buradasn?
Yaar m imdi iei solduranlar? Acaba imdi neredeler? Yoksa onlar da, u gizemli
iek gibi, oktan canszlap gittiler mi?
1828
89Sen ve Siz
Ruhsuzca siz'i,
yrekten sen'le. Kartrverdi dili srerek. Ve sevdal gnldeki, Tm mutlu dlere,
Yeniden can verdi. yle dnceli, dururken nnde, Ve alamazken ondan gzlerimi,
Dudaklarmdan dklen: "Siz ne kadar hosunuz!", Oysa yreimdeki: "Nasl seviyorum seni!"

1828
90
Kafkas
Altmda Kafkas da. Dorukta tek basmaym, Karlarn stnde,
uurumun kysnda duruyorum.
Bir kartal uzak doruklardan kalkm,
Kanat rpmakszn szlyor, benimle ayn ykseklikte.
Buradan grebiliyorum rmaklarn douunu,
ve korkun larn ilk kmltsn.
Burada bulutlar uuuyor usulcack altmda. Aralarndan derek grldyor alayanlar,
Aalarda, sarp kayalarn plak gvdeleri, Diplerinde clz yosunlar, kavruk al topaklar.
uralarda, i dm yeil rt, Kular cvldaan, geyikleri
seke seke oynaan barnak.
91Tepelerde yuvalanm ky evleri,
imeni gr yamalarda otlayarak inen koyun srleri
iekli vadilere doru iner bir oban,
Glgelik kylar arasndan koturur Aragva*,
Yoksul bir atl dar geitte bekleir,
Terek'in** kuduz neesiyle kaynat yerde.
Kprr Terek, uuldar,
Kafesinden avm gren,
Gen bir canavarn hrsyla.
Dver kylarn aresiz bir fkeyle,
Yamalar, a dalgalaryla yalar.
Bouna! Terek ne doyar, ne mutlu olur.

Onu, sadece, rkn ktleleriyle dilsiz dalar kuatr.

1829
(Bu iirin, Pukin' in vaktiyle yazp da, sansr nedeniyle yaymlanrken iptal ettii son
drtl:
Byle kuatr zgrlk cokusunu yasalar, Vahi alev, byle arzu duyar boyundurukta,
imdi suskun Kafkas byle fkelenir, Yabann gc byle zor gelir ona imdi.)
* Aragva: Kafkasya'da bir rmak ** Terek:

"

''

''

92

Paralanarak geliyor korkutucu kayalklardan, Grldyor, kpryor dalga dalga,

stmde kartallar, lk la, Homurdanyor am orman, Dalgal sislerin arasndan, Doruklar
ldyor.
te, dt , Gelmekte ar uultusu, Tkayp kayalar aras u geidi, Durduruverdi
Terek'in dalgal suyunu.
Ah, Terek! Gcn tkettin, sustun bir an, Kesiliverdi kkremen. Ama gelen dalgalarnn
direnli fkesi, Delip geti karlar ve sen, cokuyla, Kavutun kylarna.
93ylece durdu, uzunca bir sre, Erimeden, gs yarlan , Ve Terek akt zerinden
hiddetle. Su tanecikleriyle bezeli kpkleri, rldayarak erittiler buzdan kemeri.
Ve geni yolun ona yanat yerde,
Bir at srad geti,
kz, kalakald.
Ve bir bozkr taciri devesini,
Sadece,
Gklerin konuu
ve rzgarlarn tanrs Aelus'un* uzanabildii,
O yerlere doru srp gtrd.
1829

***
Grc dalarn sis basarken akamla,
Aragva grlder nmde.
zgnm ve bir hafiflik var iimde,
Hznm, yaamla dolu,
Seninle dolu,
Karasevdam, yalnz seninle.
Yok artk acs hibireyin.
Yine de acyla yanar kalbim ve sever.
Bilemez nk, ne olduunu akszln.
1829
* Aelus: Yunan mitolojisinde rzgarlar tanrs. 94
95* * *
(2 kasm

K,
Ne yaplr kyde? Uakla karlayorum. Bana sabah aym tayor. Hava snd m?
Tipi dindi mi?
Taze kar yad m?
Yatmay brakp, eerleri komal m? Gibi sorular... Ya da yemee kadar, Komunun
eski dergileriyle oyalanmal.
Taze kar;
Hemen kalkalm, koalm atlar.
Trs giderek ovalarda,

lk yla gnn,
Kamlar elimizde,
Solgun kara sorgulayan gzlerle baknp,
Fr dnelim, ileri-geri atlarak.
Ve gnn ileri saatlerinde,
96

Vurulmu iki yaban tavanyla

eve dnelim.
Bundan iyisi mi olur?
te akam, tipi kyor.
Mum, cansz aleviyle,
Utanga yla yanyor.
Kalbim szlyor.
Damla damla, yavaa yutuyorum,
Bezginliin zehirini.
Okumak istiyorum;
gzlerim harfler zerinden kayp geiyor.
Dncelerim, telerde. Kapatyorum kitab, Kalemi alp oturuyorum. Zorla skp almak
iin
Mz'n sabuklanmalarn. Sesler, seslerle uyumsuz. Kaybediyorum tm gcm, Ritmin
ve tuhaf yardakmn zerinde. iir, geveke sunuyor, Souk ve dumanl. Tartmay lirimle
kesen ben, Yorgunum.
Misafir odasna gidiyorum. Orada da duyduum, Gelecek seimler, eker fabrikas. Evin
hanm somurtmu, hava gibi. elik rg ilerini, kvraka oynatyor, Veya kupa papazyla fala
bakyor. zlem! Bylece gnler inzivada,

Seme iirler (A.S. Pukin) l F7

97Birbiri ardna geip giderler.
Ama eer akama doru,
Hznl kye,
Ben dama talarmla kemdeyken,
Gelirse uzaklardan kzakla,
Beklenmedik bir aile:
Kocakar ve iki gen kz,
(iki sarn, iki endaml kzkarde) Nasl da canlanverir, Bu, tanrnn boverdii yerler.
Nasl da anlaml olur hayat. nce, gzucuyla dikkatli baklar, Sonra birka sz ve sohbet,
Dosta bir kahkaha, akam arklar, Canl valsler, masada fsltlar, Baygn baklar, uuk laflar,
Dar merdivenlerde uzatlan karlamalar, Alacakaranlkta sundurmaya kan bakire, plak
boynu ve gsleri, Yzne esen tipi...
Ama zarar vermez bu kuzey frtnalar, Rus glne.
Nasl da alev alev yanar, Bir scak pck buz stnde, Nasl krpedir Rus kz, kaba
karn iinde!
***
Sevmitim sizi; ve ak yine de mmkn;
Henz tmyle,
Snp gitmedi iimden.
Ama sizi daha fazla zmesin sevgi;
stemem hibir eyle zlmenizi.
Bazen rkeklikten,
Bazen kskanlktan eziyet eken ben,
Sizi sessizce ve mitsizce sevmitim,
ylesine iten ve efkatle.

Ksmet etsin Tanr da size,

Bir bakasnn sevdals olmay.
1829
1829
98
99* * *
Dolatm m grltl sokaklarda, Girdim mi tk tk dolu kiliseye, Oturdum mu lgn
genler arasnda, Ben, hayallerime dalarm.
"Yllar geiyor" derim, "Buradaki herkes, Hepimiz yitip gideceiz, Ve birilerinin saati
yakn."
Baknca bir yalnz meeye, "Ormanlarn papaz", diye dnrm. "Beni de eskitecek,
Dedemi eskittii gibi."
Bir tatl bebei okarken,
"Hoakal" derim,
"Dnyadaki yerim senin olsun,
Benim rme, senin tomurcuklanma vaktin."
Altm, her gn, her saati, Ayn dncelerle tketmeye. rpnrm bilmek iin,
Gelecekteki lm vaktimi.
Ne zaman gsterecek kader lm?
Kavgada m? Ya da bir gezide, dalgalarn koynunda m?
Veya komu ova,
Soumu kllerimi kabul eder mi?
Duyarsz bedenime,
Her yer ayn, rmek iin.
Ama yine de sonsuz uykuya dalmay,

sterdim sevdiim yerlerin yaknnda.

Mezarln giriinde, o gn, Brakn, bir gen yaam kprdasn. Ve doa, kaytszca,
Ebedi gzelliiyle ldasn.
1829
100
101K Sabah
Ayaz ve gn,
Muhteem bir gn,
Hala pinekliyorsun gzelim.
Tamam dilberim, uyan,
A artk,
Tatl ryalar grmek iin,
rttn o gzlerini. llere ve tanrlara, Ik tayan Aurora'nn nne, Sen de kutup
yldz gibi k.
Gece vakti, hatrlar msn,
Tipinin kzp,
Bulank gkte sisin gezinmesini?
Bir donuk leke gibi ay,
Kasvetli bulutlarda sararrken,
Sen zgn, karamsar oturmaktaydn.
te imdi bakyorsun.
Bak bakalm pencereden:
102
Mavi gkler altnda, Masallardaki hallar gibi, Gnee kar ldayarak yatar kar. Saydam
orman kararr yalnz bana. Kra arasndan yeeren kknara yakn, Bir derecik parldar buz
altnda.

Kehribar sars aydnlk tm oda, Mutlu trtlarla lm ocak. Ve ocak dibindeki

kerevette, Ho ryalar gryorsun. Bilirsin ki boz ksra, Kzaa komamak.
Sabah karnda kayarken.
Sabrsz atlarn kousuna kaplp, tatlm,
Issz ovalan gezelim,
Ormanlar, nceleri byle gr olmayan,
Ve o kyy, benim beendiim.
1829
103Cinler
Srkleniyor bulutlar, kvrlyor; Ve ay hayalet bir k gibi, Aydnlatyor uuan kar
tanelerini; Gk kapal, gece bulutlu, ngraklar n n ederek Gidiyor arabam, ssz ovada,
rperiyor yreim korkudan Bilinmez dzlkler ortasnda.
Hey! Arabac hzlan!
Yapamam, atlarda can kalmad beyim,
Tipiden kreldi gzlerim,
Kar kapam yollar,
ldrsen bulamam bir tek iz.
Kaybolduk! Ne yapmal?
Bir cin, bizi yoldan karan,
Grnyor, frdnyor evremizde.
104
Bakn, bakn, ite oynuyor, flyor, tkryor bana. Bir hendee doru srklyor,
rkterek beygirleri. Grlmedik boyuyla urada, nme dikiliverdi. Cansz bir kvlcm gibi
burada, akp snyor karanla.
Srkleniyor bulutlar, kvrlyor,
Ve ay, hayalet bir k gibi,

Aydnlatyor uuan kar tanelerini;

Gk kapal, gece bulutlu.
Gcmz yok daha fazla gitmeye.
ngraklar birden sustu.
Atlar durdu.
Nedir o karart?
Kim bilir, bir ktk ya da kurt belki?
Tipi kuduruyor, tipi alyor; rkm atlar, horulduyor; Karart daha da uzaa sryor;
Siste gzleri parldyor, Yeniden ahland atlar, ngraklar n n etti. Gryorum, cinler
toplanm, Bembeyaz ovalarn ortasnda.
105Sonsuz sayda garip yaratk olarak,
Canszca oynaan aynda,
Frdnyordu eit eit cin,
Kasm yapraklan gibi...
Ne kadar da oklar? Nereye kouturuyorlar?
O ac ac syledikleri arklar nedir?
yi huylu bir ev perisine at m?
Yoksa bir cadnn dn arklar m?
Srkleniyor bulutlar, kvrlyor. Ve ay hayalet bir k gibi, Aydnlatyor uuan kar
tanelerini; Gk kapal, gece bulutlu. Ar srs gibi cinler, stmdeki sonsuz bolukta, Ac
haykrlar ve ulumalarla, Kalbimi paralayarak, Uup gidiyorlar...
1830
106
Anonim iire Cevap
Her kim olursan ol,

Sevecen arkn,
Diriliimi neeyle ve lgnca alklarsa,
Elin, elimi kavrayp, serte skarsa,
Yol gsterir, s verirse,
Her kim olursan ol,
ster, esinle dolu bir ihtiyar,
ster genliimin, imdi eskilerde kalm
bir yolda,
Ya da, esin perileriyle korunan,
yeniyetmenin biri;
Utanga, masum melek, uysal ocuk, Sana mteekkirim, tm duygulu canmla. lgim
zayf, kuytularda kalm. Almadm hi iyi niyete, Ve onun efkatli, konuksever sesine.
Glntr u dnyada yaknlk arayan! Ruhsuz, souk kalabalklar bakar aire. Bir gezgin
cambaz seyredercesine. Eer duyurursa air, Yrekten, ar iniltisini derince, Ve ac ykl iiri,
keskin yalnzlnda,
107Bilinmez gcyle artrsa kalpleri, Titrerse avularda ve vgler dzerse, Ya da
erdemsiz anlarda kafa sallarsa, Anszn bir tela alrsa arkcy, Acl bir kayp, kovulma,
mahpusluk... "Bylesi daha iyi" derler,
sanatn okbilmileri. "Bylesi daha makbul! Yeni duygular, Baka fikirler edinecek ve
bize sunacak". Ama airin mutluluu, Bulamaz bunlarn arasnda, Arad dosta selm; Korkak
suskunlua gml kaldka...
1830
108
air'e
-soneEy air! nemseme halkn sevgisini o kadar, Tez geer cokun vglerin uultusu;
Duyarsan, yargsn bir budalann, Ya da kahkahasn souk kalabaln, Sk dur yine de, Sakin
ol.
Sen ar'sn: Yalnz yaa

Yr zgr yolunda,
Her nereye gtrrse zgr akln seni.
Yetitir dlerinin deerli meyvelerini,
dl bekleme soylu abalarn iin.
Her ey senindir, sensin kendinin yargc. rnne en iyi sen deer biersin, Ey zor
beenir sanat! Honut musun kendi abalarndan?
109Sen honutsan eer, Varsn kalabalklar svsn sana, Tkrsnler ateinin yand
sunaa, Ve yaramaz ocuklar gibi, Sarsp dursunlar masan.
1830
110
Veda
Senin sevecen hayalini son kez,
Hayalimde okayp,
Kalbimin gcyle ryama can vermeye,
Ve kimsesiz, rkek, ilahi huzurumla,
Akn hatrlamaya,
Cesaret buldum kendimde.
Koup gidiyor yllarmz deierek, Deitirerek hereyi ve bizi. Sen, oktan giymisin
airin iin, Mezarlklarn alacakaranln. Ve dostun senin iin, Snp gitmi oktan.
Kabul et, uzaklardaki sevgilim, Kalbimin vedasn, Dul kalm e gibi, Bir mahpusluk
ncesi, Dostuna suskunca sarlan, yi dost gibi.
1830
111Admdan sana ne?
O da lecek,
Kasvetli bir uultu gibi.

Uzak kylara arpan dalgalarn,

Sar ormanlkta yanklanan,
Gece sesleri gibi.
Bir hatra defterinde, lm izler kalacak acmdan, Bir mezar tana kaznm, Bilinmez
dildeki yazlar gibi.
Nesi kald,
Taze ve gergin telalarda, oktan unutulmu admn? Temiz ve krpe anlar Sunamaz
artk senin ruhuna.
Ama zntl gnnde,
Sessizlikte,
Syle onu zlemle.
De ki benim de bir hatram var,
Bir kalp var dnyada,
inde yaadm...
1830
112
Seme iirler (A.S. Pukin) l F8
113
JGzya dkeceim.
Belki de,
zntl gnbatmmda,
Ak prldayacak.
Bir veda glc gibi.
At
1830

Aklsz yllarn snm neesi,

Ar ve hznl,
Bir iki sersemlii gibi.
Ama, arap misali,
Geen gnlerin hzn,
Ruhumda yalandka,
Daha da gleniyor.
Yolum, ssz.
aba ve kahr bana,
Gelecein alkantl denizini vaadediyor.
Fakat istemiyorum,
Ah! Dostlarm, lmeyi.
Yaamak dileim,
Dnmek ve kavga iin.
Ve biliyorum ki, eleneceim,
Aclar, telalar ve dertler arasnda.
Kimi zaman,
Yine uyumla iip, sarho olup,
Uydurduklarm iin,
114
115* * *
tedeki yurdunun kylar iin,
Bu gurbeti terkettiin,

O unutulmaz anda, zgn vakitte,

nnde, uzunca zaman alamtm.
Souyan ellerim,
rpndlar, alkoymaya seni,
Alkoymaya, o korkun bezginliin ayrln.
niltim yalvard,
Bitmesin diye.
Ama sen, acl pmemizden, Koparr gibi aldn dudaklarn. Kapkara srgn yerimden,
Beni baka yerlere ardn. Dedin ki: "Grtmz gn, Sonsuz mavilikler altnda, Bir
zeytinin glgesinde, Akn pcn, Yeniden birletirelim."
116
Ama yazk ki orada,
Gkyz kemerlerinin,
Tozmavi aydnlkta d,
Zeytin glgelerinin,
Sulara dt yerde,
Son uykuna daldn oktan.
Gzelliin ve aclarn,
Yok olup gittiler lm sandnda.
Ve onlarla birlikte,
Bir buluma pc de...
Ama bekliyorum;
Borcun var...
1830
117Yank

Kkredi mi bir vahi hayvan bir orman kuytusunda,

ald m borular, grledi mi gk,
Bir gen kz ark syledi mi, tepelerin ardnda,
Her sese, bolukta,
Bir yant yaratrsn yeniden.
Gk grltlerini dinlersin,
Frtnann ve kabaran dalgalarn sesine,
Ky obanlarnn barmalarna,
Yant gnderirsin.
Fakat yoktur seni yanklayan...
Sen de bylesin ite,
Sen airsin!
1831
118
***
Vaktidir dostum, vaktidir!
Artk yrek dinginlik istiyor.
Gnler birbiri ardna uup giderken,
Ve geen her saat,
Yaamdan bir para daha alp gtrrken,
Seninle ikimiz,
Sanrz ki yayoruz.
Bir de bakacaksn ki, lmz.

Dnyada mutluluk yok dostum,

Fakat huzurlu ve zgr olunabilir.
Uzunca bir zamandr,
mrenilecek bir ksmet dlyorum:
Uzunca bir zamandr,
Ben, yorgun kle,
Kamay dler dururum.
Uzaklara,
almann ve kusursuz doyumlarn tapnana.
1834
119* * *
Yeniden konuk oldum,
Bu kesine dnyann,
Nasl getiini anlayamadan
ki ylm yitirdiim srgn yerime.
On yl gemi stnden,
ok baka artk yaamm.
Ben de deitim zamanla,
Evrensel yasaya tutsak oldum.
Ama burada yeniden,
Canl gemiim beni saryor.
Ve sanki dn akam,
Bu korulukta gezinmiim.
te talihsizliimin evi, Zavall bakcmla yaadm yer. Yal kadncaz yok artk.

imdi duvarn ardndan, Duyamyorum onun ar admlarn, Yok artk titiz ilgisi.
te ormanlk tepe;
ou zaman stnde,
Hareketsizce oturur
Gle bakarak hznle,
Baka kylar,
Baka dalgalar zlerdim.
Altn msr tarlalar,
Yeil ayrlar arasnda,
Genie yaylyor, masmavi.
Kefedilmemi sularnda,
Bir balk gezmiyor,
Tutmu, kendine ekiyor,
Sefil alarn.
Aalar salm,
Kylarn yumuak eimli yamalarna.
Arkadaki deirmen vaktiyle,
Rzgarda yana yatar,
Var gcyle evirirdi kollarn.
120
121Dede topramn ucunda,
Yamurlarla kellenmi yolun,
Daa trmand o yerde,
am dikilidir.

Biri ayr dm,

Dier ikisi yakncack birbirine.
Ne zaman tepeden
Yanlarndan gesem aynda,
Doruklarnn hrts
Beni o tandk sesiyle selamlard.
imdi geerken o yoldan,
Yeniden grdm onlar,
Hi deimemiler.
Hrtlar bile ayn.
Ama yorgun kkleri dibinde,
(vaktiyle bo ve plakt oralar)
imdilerde bir krpe koruluk dallanm.
Yeil aile; glgeleri altna,
Sk tk al topaklar snm,
ocuklar gibi.
tede suratsz yolda duruyor,
Aksi ihtiyar, mzmin bekar,
Ve evresi,
Bombo eskisi gibi.
Merhaba! Gen, tanmadk kuak,
Gremeyeceim nasl kocaman olduunu.
Boyun, dostlarmnkini geince,

Ve yal tepelerini onlarn,

Glgen gizleyince yoldan geen yolcudan,
Brak duysun torunum,
Konuksever hrtn.
Bir dosta sohbetten dnerken,
Mutlu ve ho dlerle dolu,
Gesin yannzdan.
Gecenin koyu karanlnda,
Beni ansn.
1835
122
123Birinei Petro'nun leni
Neeyle oynayor, kvraka,
Neva stnde, yce divann alacal bayraklar.
Krekilerin berrak, uyumlu arklar,
Kopup geliyor kayklardan.
Petro'nun saraynda bir neeli len;
Mahmur konuklarn sohbeti uultulu.
Ve salvo atele dvlmekten,
Neva'nn teleri kpkl.
Byk ar'n bu leni neye acaba,
Petersburg ehrinde? Neden bu salvo ate ve kalabalklar? Ya nehirde demirli filo? Yoksa
yeni ve erefli bir zafer m, Aydnlatan Rus sngsn ve bayran? etin sveli'yi mi
yendik? Bar m dileniyor korkun dman? Ya da aldmz sve toprana, Brandt'n elimsiz
teknesi mi urad? Ve gney donanmamz ailecek, Dedesini grmeye mi gitti? Sava torunlar,
htiyarn nnde esas duruta, Verilen dersin onuruna, Duyulmakta koro ve top grlemesi.

Poltava'nn yldnm m,
Kutlad efendilerimizin?
Rus ar tahtn, o gn kurtarmt Karl'dan.
Yoksa Katerina doum mu yapt?
Ya da isim gn m kendinin,
Kahraman Dev'in, sihirbazn,
Karakal karsnn?
124
125Hayr, tebsyla baryor ar.
Sulunun suunu affedip, neeyle,
Kprterek dolduruyor bir kadehi.
Ve alnndan perek onu,
Aydnlk kalbi ve yzyle,
Af gnn kutluyor,
Dmana kar bir zaferi kutlar gibi.
te bundan, grlt ve kalabalklar var,
Petersburg ehrinde.
Salvo ate ve mziin gmlemesi, bundan. Ve nehirde demirli filo. Bu yzdendir ki mutlu
vakitte, ar'n kadehi dolu. Ve salvo atele dvlmekten, Neva'nn teleri kpkl.
1835
Bulut
Dinmi tufann son bulutu! Bir sen gezinirsin ak mavi gkte. Senindir, kimsesiz, neesiz
glge. Sevin dolu gn, bir tek sen zersin.
Az nce epeevre sarmtn gkyzn, imek de seni sarverdi dehetle. Sen ise satn
gizemli grlemeni, Ve agzl topraa yamur iirdin.

Yeter, defol! in bitti artk. Toprak tazelendi, tufan da kat buralardan. Ve ite rzgar da
yaprakklar okarken, Kovuyor seni u huzurlu gklerden.
1835
126
127Exegi monumentum*
Bir Ant Diktim
yle bir ant diktim ki kendime,
Yaplamaz insan eliyle.
Ynla insan da birikmeyecek nnde.
Uysal ba antmn,
Aleksandr'n stununu** oktan geti.
Hayr, tmyle lmeyeceim. Ruhum, Kutsal lirimle kalarak, Kurtulurken rmekten,
Tozlarm yok olacak. Ben de nleneceim, Duyulacak nm her yerde, Yeryznde, ayn altnda,
Tek bir air yaadka.
Sylentim byk Rusya'y dolaacak. Ses veren her dilde anacaklar adm; Onurlu Slav
torunum, Finli, imdilerde vahi olan Tunguz, Bozkrlarn dostu Kalmuk.
Uzun yllar sevgilisi kalacam bu halkn, Lirimle yarattm duygular iin. nsafsz
amda ben, zgrlk dualar okudum ve dmlere
efkat dilendim.
Tanr emridir ilham perisi, biraz sz dinle! Dargnlktan korkmadan, bana ta istemeden,
Duay ve iftiray, kabul et, ayn ilgisizliinle, Ve knama hibir aptal.
1836
* Bir ant diktim (Latince).
** Aleksandr'n stunu: St. Petersburg'da, Klk Saray alannda bulunan,
1834'de yaplm zafer ant.
128

Seme iirler (A.S. Pukin) l F9

129indekiler
evirenin nsz: Halklarn airi / 5-6
7. Aleksandr Sergeyevi Pukin: Soylu ve Devrimci / 7-9
77. Pukin'in Rus ve Dnya
Edebiyatndaki Yeri: "Uzun Yllar Sevgilisi
Kalacam Bu halkn" / 15-17 777. iirlerinden Semeler 125
1. zgrlk/27
2. aadayev'e/32
3. Ky / 34
4. Gnn I Snd/ 38
5. Seyrekleiyor Bulutlar / 40
6. Tutkularm Bitti / 42
7. Tutsak/43
8. Gece/44
9. Denize Kar / 45
10. Yamurlu Gn Karard / 49 ll.O'na/51
12. Baks Onuruna ark / 53
13. Aldatsa da Yaam Seni / 54
14. Yank Mektup/55
15. K Akam/57
16. Son iekler En Tatlsdr / 59
17. 19 Ekim 1825/60
18. Mavi Gkler Altnda Yurdunun / 69

19. K Yolu/70
20. Bakcma / 72
21. tiraf/73
13122. Puin'e/76
23. Peygamber/77
24. air/79
25. 19 Ekim 1827 / 81
26. Pnar/ 82
27. Arion / 83
28. Sibirya Madenlerinin Derinliklerinde / 84
29. Syleme Bana Gzel Kz / 85
30. An / 86
31. Anar/87
32. iek / 89
33. Sen ve Siz/90
34. Kafkas / 91
35. /93
36. Grc Dalarn Sis Basarken / 95
37. K, Ne Yaplr Kyde? / 96
38. Sevmitim Sizi / 99
39. Dolatm m Grltl Sokaklarda / 100
40. K Sabah / 102
41. Cinler/l 04

42. Anonim iire Cevap / 107

43. air'e/109
44. Veda/111
45. Admdan Sana Ne? / 112
46. At / 114
47. teki Yurdunun Kylar in / 116
48. Yank/l 18
49. Vaktidir Dostum / 119
50. Yeniden Konuk Oldum / 120
51. Birinci Petro'nun leni / 124
52. Bulut/l 27
5 3. B ir Ant Diktim/l 29
132Bu kitap, Patates Bask Ekibi tarafndan tek kopya olarak, Beyazt Devlet Ktphanesi
Grme Engelliler blmnde kullanlmak zere grmeyen okuyucularn yararlanabilecei hale
dntrlmtr.
Bu alma Patates Bask'nn sz konusu kamu hizmetine destek salamak amac ile
gnll olarak yrtt bir faaliyettir.

A. S. Pukin
eviri: Halk Madenciolu
SEME RLER
t
YON
BEYAZIT

DEVLET KTPHANES

YN YAYINCILIK LTD. T.
Yerebatan Cad. Salkmst Sok. 9
34410, Caalolu/STANBUL Tel:(0.212)511 79 16-526 82 07/Faks:(0.212) 526 82
11Yn Yaynclk
102
iir
041
iirler
021
Birinci Basm
Kasm 1998
ISBN
975-7959-27-8
Kapaktaki Resim
Orest Kiprensky'nin Pukin tablosu/1927
(Tretyakovskaya Resim Mzesi)
Kapak Tasarm
Arslan Kl
Uygulama
Songl Ycel
Renk Ayrm
Mondo Grafik
0.212.2253076

Dizgi
Telos Dizgi/Times Trk l l,5pt
0.212. 249 24 80
Melek anc
Bask
Yn Matbaaclk/ 0.212. 544 66 34 B. Birkan, B. Kl, H. Ik, Ali Aydn
Cilt
Yaln Mcellit/0.212. 544 50 73 Mustafa Yaln
EVRENN NSZHALKLARIN AR
Pukin, Rusya'da "Ruslarn kendi airi" olarak bilinir. Ruslar, dnyay gl, ateli ve
nazl Rus ruhu ile kavrayamayanlarn, Rus olmayanlarn, Pukin'i eksik anlayacaklarn dnr,
"Pukin evrilemez" derler. Bunun gerekesi de, Pukin' in hem dneminin son rencilerinden,
hem de nndeki dnemin dahi yaratclarndan biri olmasdr. Gl, zgr ve duyarl Rus
ruhunu, ulusal zne sadk kalarak ve Avrupa'nn n yaylm edebiyatlarnn tarzn aarak
ortaya koymay Pukin baarmtr. Bunu yaparken Pukin, u-lusunun diline de, yzyllardr
sayg ile anlan katklar yapmtr.
iir dndaki yazn trlerinde de birok nemli eser veren Pukin, "halknn airi" olarak
anlmaktadr. Bu kadar "halknn airi" olan bir yetenek, "halklarn airi" de olmay hakediyor.
Cesaretimiz bundandr. stedik ki, eer Rus o-kuru Pukin'i duyunca, okuyunca dnyay daha iyi
ve hakk ile kavryor ise, Trk okuru da bunu bilsin, duysun, Bu bereketli topran byn
grsn, okusun, duysun.
Pukin baz iirlerine balk koymu, bazlarn ise balksz brakm. Bu iirler,
genellikle Rusya'da ilk dizeleri ile a-nlr ya da adlandrlrlar, ama balksz baslrlar. Bu kitapta
da balksz(bahk yerine * konarak) sunuldular.
Kitaptaki iirler, 1993 yaznda evrildiler. Yaymlanmalar ise, 1998'i ve Yn
Yaynclk'la bulumay bekledi.
Halk Madenciolu Mart 19981 zmir

ALEKSANDR SERGEYEV PUKN

(1799-1837)SOYLU VE DEVRMC

Aleksandr Sergeyevi Pukin Moskova'da dodu (6 Haziran 1799). Ailesi, Rusya'nn eski
aristokrat ailelerin-dendi. Babas, kkl bir Boyar ailesinden geliyordu. Annesi ise, stanbul'da
kle pazarnda satlan ve I. Petro(B-yk) tarafndan evlat edinilen Habe prensi Abram
Hanni-bal'n torunuydu.
Kk yatan balyarak ok iyi bir eitim grd. 19. yzyl balarnda yaayan btn
dier Rus soylular gibi Pukin'in ailesi de Fransz kltrne sempati duyduu i-in, Pukin ve
kardeleri kk yata Franszca konuup yazmay rendiler. Pukin, olduka erken yalarda
Rusa ve Franszca iirler, ksa ykler, komediler yazarak eser vermeye balad.
1811'de, giri snavlarnda onur derecesi alarak, sekin rencilerin eitim grd St.
Petersburg yaknlarnda bulunan Tsarskoye Syelo'daki liseye balad. 1817'de mezun olduktan
sonra, yine St. Petersburg kentinde, d ilikiler okulunda memur olarak ie girdi.lk iir kitab Bir
air Dosta, 1814'de yaymland. 1917-1819 arasnda daha ok, "Rus Divan" diyebileceimiz
biimi kullanarak lirik iirler yazd. Bu iirlerinde (zgrlk, aadayev'e, Ky), daha ok
yurtseverlik motifleri kulland; dostluk, ak, nee temalarn iledi.
1820 Mart'nda ilk uzun ve ayrntl almas olan Ruslan ve Lyudmila'y tamamlad.
airin ilk yaratclk dneminin son yapt olan bu romantik iirde Pukin, yerleik kural ve
trlerden ayrld iin ar saldrlara ura-dysa da, kendini de iyice kabul ettirdi.
Ynetim kart hicivleri ve zgrlk iirlerinden dolay saray ile aras alnca,
Kiinev'e (Moldavya) tayini karld. Gerekte bu bir srgnd. Kiinev'e gitmeden nce ksa
sreli bir Kafkasya ve Krm gezisi yapt. Gney'in grkemli yabanl doas birok eserme konu
oldu. Gney'de geirdii ksa srede, romantik at Gnn I Snd'y ve Bahesaray
emesi'ni yazd.
Kiinev'de bulunduu sre iinde (1820-1823), devrimci fikirleri glenip ekillendi.
Burada Gney Birlii adl rgtn yeleri ile iliki kurdu. Bu rgtn yeleri daha sonra
Dekabristler olarak bilinen devrimci grubu o-luturdular.
Moldavya'da zor fakat verimli yllar geirdi. Burada, bata Haner, eytan, Bilge Oleg'in
arks, Kafkas Mahkmu, ingeneler, Haydut Kardeler adl olanlar olmak zere, birok iir ve
uzun iir yazd. zellikle uzun
10
iirlerinde kendi ann kahraman tipini anlama isteini dile getirdi. Bu eserlerden en ok
ingeneler, Pukin'in ada eletirmenlerce vld.
1823 yl Hazirannda dostlarnn yardm ile ksmen affedilerek Odessa'ya (Ukrayna)
geebildi. Ertesi yl ise, (Pskov kenti yaknndaki) Mikhailovskoye'de bulunan ailesinin yazlk
evine yerleti. Burada geirdii yllarda dehas daha da olgunlat. Bir Mucize Ann
Hatrlyorum, K Akam, Baks Onuruna ark, 19 Ekim 1825 en nlleri olmak zere, burada
yazd birok iirinde kendi yaamn gereki bir tutumla inceledi. Bu dnemde oluturduu
gereki tavr, daha sonraki eserlerindeki btnsel estetik iin bir snr ta oldu. Pukin, yetime
anda eski bir serf olan bakcs Arina Rodionovna'dan Rus halk yklerini renmiti.

Mikhailovskoye'de ise Rus kylsn tand.

1833'de, Gney'de srgnde bulunduu srada balad Yevgeniy Onegin isimli manzum
roman bitirdi ve Bo-ris Godunov' yazd.
1825 yl 14 Aralk gn St. Petersburg'da Dekabristler ayaklandlar. Bu hareketin ar'a
bal birliklerce kanl biimde bastrlmasnn ardndan, aralarnda Pukin'in ok eski dostlarnn
da bulunduu yzlerce devrimci aydn, ar ilerde altrlmak zere Sibirya'ya srldler.
Bylece Pukin iin bir direni dnemi balad. Prolog'u bu dnemde yazd.
11
Dnemin yeni tahta gemi ar 1. Nikola'nn, onu denetim altna almak iin ska yapt
sahte yardm tekliflerine ve art niyetli yaknlama abalarna ok ilgi gstermedi. Ancak yine de
lmne kadar gz hapsinde kald. Ksa bir dnem ar'n liberal vaatlerinden mitlenmi olsa da,
ilerici grlerinden hi vazgemedi. Dekabristlerin amalarna nasl bal olduunu, Arion ve
Sibirya Madenlerinin Derinlerinde balkl iirlerinde aka belirtti. A-ralk ayaklanmasnn
idamlar ve srgnlerle bastrlmasndan sonraki boucu gericilik yllarnda Pukin yalnzl
yaar. air'e adl iirinde, bu yalnzlk ortamnda iirine ve dncelerine dayanarak ayakta
kalmay dile getirdi.
1826-1830 aras, kahramanlk destan Poltava, manzum yk Kolomna'daki Ev gibi ok
sayda olgunluk dnemi yaptlarn yazd.
1830 sonbaharnda, Moskoval sevgilisi Natalya Gon-arova ile evlenmek iin gereken
hazrlklar yapmak a-mac ile Nijny Novgorod yaknndaki Boldino'da bulunan evine yerleti.
Burada geen aylk yaamnda, Boldino Sonbahar'ndaki dramatik ba yaptlar Kk
Trajediler ve van Beikin'in ykleri'ni yazd. Bu eserleri daha sonra birok eletirmence 19.yy
Rus gereki nesrinin temeli olarak kabul grd. Yine bu dnemde, gnlk yaamdan alnm
kiiliklerle, belirgin bir akla betimlenmi kr manzalarnn etkin biimde kullanld Cinler, At
ve Yakar balkl iirlerini yazd.
12
1830 yln izleyen dnemde daha ok dzyazya arlk verdi. Dubrovsky, Maa Kz,
Kaptann Kz, Puga-ev'in Tarihi bu dnemin eserleridir. Dzyaz eserlerinin yannda yine bu
dnemde, valyelik Zamanlarndan Sahneler, Msr Geceleri, Bat Slavlar'nn arklar i-simli
iir yaptlarn yazd.
1836 ylnda bir edebiyat dergisi (Sovremennik-ada) yaymlamaya balad. Ksa
mrne karn, nitelii ve ciddi tutumu sonucu, Sovremennik o dnemde Rusya'da kan en iyi
edebiyat dergisi olarak kabul ediliyordu,
A.S.Pukin, 15 ubat 1837'de, karsnn onurunu korumak iin, dnemin Hollanda
bykelisinin evlatl Ge-orge D'Anthes ile giritii delloda ldrld.
YAPITLARI - Bir air Dosta(1814)/iir; Ruslan ve Lyudmila(1820)/iir;

ingeneler(1824)/manzum yk; Boris Godunov(1825)/oyun; Byk Petro'nun Arabi

(1828)/tarihsel roman; Poltava(1828)/destan; Goryuhino Ky(nn Tarihi) 1830/taih/Trkede
yaymland; Kolomna'daki Ev(1830)/manzum yk; Boldino Sonbahar (1831)/oyunlar;
Yevgeniy Onegin(1833)/manzum roman/ Trkede yaymland; Dubrovsky(1833)/roman; Maa
K-z(l834)/yk/Trkede yaymland; Pugaev Ayaklan-mas(mn Tarihi)/l834/tarih/Trkede
yaymland; valyelik Zamanndan Sahneler(1835)/iir; Kaptann Kz (1836)/tarihsel
roman/Trkede, Yzbann Kz ad ile yaymland; Erzurum Yolculuu(1836)/gezi/ Trkede
yaymland; Msr Geceleri(1837)/iir; Bat Slavlar'n ar-klan(1837)/iir.
13
PUKN'N RUS VE DNYA EDEBYATINDAK YER
i"UZUN YILLAR SEVGLS KALACAIM BU HALKIN"
Her ulusal kltrn kilometre talar, geliimindeki -nemli ilerleme ya da sramalar
simgeleyen adlar vardr. O ulusun kendi znden yaratp yetitirdii "bykler" vardr. Bu
bykleri uluslar kendileri setii gibi, bu seimi Dnya uluslar da benimseyerek baka
kltrlere tarlar. iir dili Rusa'y konuan ve bayaptlarla zenginlemi bir edebiyatn
yaratcs ve mirass Rus ulusunun, bylece seilmi ve tm dnyada kabul grm
bykle-rindendir Aleksandr Sergeyevi Pukin.
Pukin'in anadili Rusa, hem genilii, hem de derinlii ile byk bir ulusal edebiyata
beik olacak kadar yetkin ve ince bir dildir. Rus dilinin kurgusu genitir; anlatlmas amalanan
bir varolua trl kollardan uzanabilir. Ayn zamanda Rus dili derindir. Ayrntlara ok virgl
kullanmadan girebilir ve cokulu duyumlar yaratp, sze braktnz yerden rahata devam
edebilirsiniz. Bu dil, onunla eser veren sanatnn elinde hem vurgularla keskinleir, hem de Rus
karakterinin zgr geniliinde, hereyi kaln bir rt gibi efkatle rtebilir.
Seme iirler (A.S. Pukin) l F2
17Ondokuzuncu yzyl, Rus dilinin szcklerde ve kurallarda sakl gcnn hareket
kazand, bir yandan dnemin eserlerinde somutlat, dier yandan da bu srete geliip
geniledii bir dnemdir. Bu dnemi yaratan ve onun oluum srecinde eitilerek yola devam
eden birok byk e-debiyats vardr Rusya'nn. Yzyln bandaki dnmlerle de etkileen
bu sre, daha sonra Sovyet edebiyatnn itici glerinden birisi olarak sreklilik kazanmtr.
Pukin, ite byle bir srecin banda, onun en nemli yaratclarndan birisi ve rencisi
konumundadr. ou kez, Rus edebiyatlarndan sz edilirken, "Pukin'den sonra" deyimi
kullanlr. Pukin bu nn, bakalarnda zor rastlanabilir tarzna ve dehasn diline ve eserlerine
u-yumlu yanstabilmesine borludur.
Pukin iirini okurken ilk farkedilen, yaptlarnn estetik btnldr. Betimlemeleri
parlak ve aktr. Akl prltlar dokunakl bir duygusallk ile sunulur. Dilini iyi tanyan ve
kullanan Pukin, ritm ve sesler zerinde ustaca gezinir. Bazen, ona henz yatknlk salamam
okur iin bu sanatsal etkinin gc o kadar ne kar ki, iirin ierii dahi glgelenebilir. Biimin
akna kaplanlar bazen ana-fikri karabilirler. Pukin iirini dikkatli okumak, szcklere

hakkn vermek gerekir. Onun zenle seilmi szcklerinin, para-btn ilikisini kavramaktaki
nemi byktr. Gen eletirmen N. Gogol, yirmi yanda yazd bir makalesinde, Pukin'in
ayrc zelliklerinden yle szetmiti:
18
Cmleleri, allmadk bir hzla ve birka ynden tm konuyu ustaca anlatarak sona
ererler. mgeleri o kadar hesapl ve gldrler ki, bazen tek bir tanesi btn bir eserin yerine
geebilir. Bir scack iiri destanlara bedeldir. Sanmam ki dier airlerden birisi kp da,
kendisinin bir ksa iirinde Pukin iirlerinde olduu kadar grkem, sadelik ve g olduunu
syleyebilsin... Burada gzel szler deil, yalnzca iir var; hibir prlts darda kalmayan,
yaln, arbal, iindeki ltlar hemen aa kmayan, zl szler ile bezeli temiz iir... ok
szck yok, ama hepsi yle yerli yerindeler ki, hereyi anlatyorlar. Her szckte hacimsel
sonsuzluk var...
Pukin, Rus ulusal edebiyat dilinin ve modern Rus edebiyatnn kurucusudur. O'na bu
byk tarihi rol oynatan etkenler ya da kaynaklar nelerdir?
Kukusuz, en bata iyi bir eitimden gemesidir. O, kk yanda balayan, zel ve
genel (okul) ok iyi bir e-itimden geti. Ama O, sadece bu zorunlu eitimle yetinen biri olmad
hibir zaman. Ta bandan beri, eitim zamanlar dnda kendi kendine de hep okuyan, aratran,
yazma denemeleri yapan bir ocuk ve gen oldu. Ayrca, yine erken yandan balyarak,
evlerinde dzenlenen kltrel toplantlarn konuu olan dnemin nde gelen yazarlaryla tant.
Onlarn dnsel ve sanatsal birikim ve deneyimlerinden yararlanma olana buldu. Btn bu
olanaklar ve frsatlar (ve kukusuz yetenei) sayesinde, erken yata Rusa ve Franszca ykler
yazacak kadar yetkin-leti. Fakat O, modern Rus edebiyatnn ve Rus ulusal e-debiyat dilinin
kurucusu olmasn asl, bir Rus kyl kadn olan sevgili bakcs Arina Rodionovna'ya borludur.
19Bu sradan ve becerikli Rus halk kadnnn anadilini kullanmaktaki ustal, kk
ocua ska anlatt halk hikayeleri, masallar, okuduu halk iirleri, yaama Rusa bak; o
dnemde Fransz kltrn kendine bayrak edinen Rus aristokrasisine domu, kk yata
Franszca e-itim grm Pukin'in, Rus halk edebiyatna, Rus konuma dilinin deyimlerine ve
anlatm tekniklerine ilgisini salam, Rus geleneini anlamas, halka ve Rus insanna ynelmesi
iin itici g olmutur.
Ald iyi eitim, onun tarzn gelitirip yetkinletirmi, ufuklarm amtr. Batl yazarlar
ile kk yata tanan Pukin, Servantes'i, Bayron'u, ekspir'i, Russo'yu merak eder, aratrr,
sever, eletirir. Daha sonralar hem ap hem de ilerledii yolda bu gl eitimin izleri hep
grlr.
Pukin, eserlerinde duygularn, isteklerini esiz tarz ile zarif ve derin bir anlatmla
yanstm olsa da, hibir zaman sadece kiisel temalar ile snrl kalmamtr. Ufku, dnyas kendi
duygular ve yaam ile snrl bildik airlerden farkl olarak, dier insanlara kar yakn dikkati,
a-teli ilgisi, onlarn sevinlerine, aclarna yaklam, hepsi iirlerinde ses bulur. Yaratclna
halk ve onun kaderi belirgin biimde konu olmu ve Pukin'i hararetle heyecanlandrmtr.
Genliinde yazd aadaev'e balkl iirinde Pukin yurdunu zgr grme arzusunu dile getirir
ve bu arzuyu bir an ihtiras ile karlatrr:

...zgrln o kutsal ann, amaz bulumalar bekleyen Gen ak gibi, Umudun

strab ile bekleriz...
20
Genlik dnemi eserlerinde Pukin, kendi kendine zm arayan bir aydndr. zm
arar, ama bir yol da belirtmez. Rusyann iinde bulunduu karanl anlatr, aydnlk gnler ister.
Dostlua, gemi gzel gnlere coku ile iirler yazar. Uzak, mutlu gnleri haber verir. Aka
sylemez ama topyekn deiim istemektedir. Byk ve ciddi bir eser vermek iin yzn
halkna dner. Ustaln ortaya koyan ve uzun anlat-iiri tarzndaki ilk byk e-seri Ruslan ve
Lyudmila(l92G), bir Rus halk destanndan uyarlanmtr.
Siyasi grlerindeki kanlmaz snrlla ramen Pukin yine de, liberal vaadlere
inanmay denedii dnem dnda, elinden geldiince egemenlerin karlar ile halkn ve insann
mutluluu arasndaki atmay vurgulamtr. ar ve ayrcalkl snfn, bu tuhaf aristokrat gencin
Dekabristler olarak bilinen devrimci harekete yakn olmasndan ve henz aka devrim isteyen
bir tutumu yoksa da, iirlerinin gelenee meydan okuyan tarz ve genel halk, zgrlk ierii
yznden Pukin'i gneye srgne gndermesiyle, airin yaamnda ve yaptlarnda yeni bir
dnem balar. Yalnz ve henz mtereddit aydn, gneyde yaam ve insanlar daha farkl
incelemeye balar, halkn yeniden renmeye giriir. Bu dnemde ounlukla ak ve net siyasi
grler iermeyen eserler verir, ama arada dzene ksknln de belli eder. Kafkasya'nn
grkemli ve vahi doas, insan ilikilerindeki doallk ve sertlik, Pukin'e yeni ufuklar
kazandrr. Bu dnem iirlerinin tema'snda, Kafkasya doasndan fkran zgrlk duygusu,
insan ilikilerindeki doallk ve yaln21
\par
lk, doa gzellii vb ne kar. Da ve deniz, zgrlk imgeleridir.
Kendini iirlerinde de anlatt gibi o, herkes iin iyilik dnen, iyilik dilenen bir
aydndr. deallere, dostlua, i-nanca tutunur, yaamn anafikrini ve kendini, kendi yntemini
yakalamak peindedir. Aka sz gemese de, iirlerinde kendinde grd kusurlar eletirir.
Ksa sreli, ska deien aklar, kat oyunlarna giderek artan dknl, bazen kavgalara yol
aan sinirli davranlar a-ka betimlenmeden iirlerine konu olur:
...Ve tiksinti ile yaamm okurken, Titrerim, lanet okurum, Acyla szlanrm, acyla
gzya dkerim. Ac satrlar silemem...
Yalnzln anlatrken de ortaya aresiz bir aydn olarak kar. Bunu o gl ve ince Rus
ruhu ile yapar. Doay malzeme olarak kullanr. Ufku geni, gr derindir. Betimledii
nesnelere kiilik kazandrr. Halknn karakterindeki, acy umut ile karlama geleneini
srdrr. izdii mekanlar, bir yn ile snrszdr. Grntnn arkasndaki ruhu arar. ekilleri
asla donuk deildir. Rus dilinin ayrntlara dokunabilme yeteneini kullanr. Anlattklar Rusya'ya
zeldir. Rusa yazar, ama syleyeceini Pukince syler. Onun bu tarz, kendinden sonraki Rus
airlerinin bazlarnda yeniden belirir. Sovyet dnemi liriklerinden Yesenin, bu anlamda onun

devam saylabilecek bir tarza sahiptir.

22
Pukin eserler verip iini dktke kendini aar; ufuklar geniler. Kendince bulduu trl
areyi eserlerinde a-ar ve tketir. ingeneler'de yartt akn aydn Aleko, daha ilkel yaama,
bir adm geriye dnmeyi dleyen bir aresizdir. Mlkiyet ilikileri farkl kurulmu ingene
toplumuna uyum salamaya giriir. Kentli aydnn dar dnyas ingenelerin geleneklerine ters
dnce, "su ileyen" ve dlanan zavall Aleko, telal ve yapay dnyasna geri dnp, aslnda
hi bulamayaca kendi yaam tarzn ve areyi yeniden aramaya giriir. Pukin, byle hedefsiz
telalar ile alay eder. Yaam kesitlerinde ne kard bilge ruh, dnyay sabrla seyreder.
"Ne yapmal?", o da bilemez; bununla birlikte, Pu-kin'in, bir airin tavr ve yaam tarz
ile air yaratcl erevesinde ait olduu topluma neler verebilecei hakknda yaklam ok
belirgindir: air, eserinde sadece kendi fikirlerini duygularn vermemeli, sadece kendi
deneyimlerini anlatmamaldr. O, az rastlanr yeteneklerin sahibi olarak, kendi yaratclnda
kabilecei en st yere kadar kmal, hep kendini amaldr. indeki derinliklerde yakaladklar
ile de okuyucuyu "zehirlemeli"dir. Yoksa air, eer ite ylesine yaarsa, Pukin'in deyii ile, iir
tanrs Apollon'un kurban olmazsa, deersiz dnya ocuklar arasnda en deersizidir. Ama eer
ruhu, uyanan kartalnki gibi silkinirse, alan gzleri o zaman, bakalarnn gremediklerini
grmeye balar. Gklerin titremesini, suyun altndaki kprtlar duyabilir. Dnyay, denizleri
dolar ve insanlarn kalplerini sz ile yakar.
23Pukin'e gre yaratclk emektir, kahraman olmaya cesaret etmektir. Elyazmas
notlarnda, yapt almalar zerindeki karalama ve dzeltmelere ska rastlanr; bazen tek bir
szc bile defalarca deitirmitir. Pukin, kendi eserlerine kar son derece nesnel, ama
virglne kadar da sorumluluk duyarak ve titizlik gstererek yaklar. Onun eserlerindeki estetik
grnm, iindeki etik btnl destekler. Pukin'in sanat doasnda ve yaratc tarznda
dnya gr ile para-btn ilikisini kurma becerisi, tpk ierik ve biimin birbirlerini
bomadan denge-lemesindeki baars gibi, ylesine kaynaarak yaptlarn-daki ak oluturur.
Rusya'nn bu dev ve dahi sanats, kendisine, kendi e-meine bitii deeri, olgunluk
dneminde yazd Exegi Monumetum balkl iirinde anlatr; grevini kendince yapmtr:
...Uzun yllar sevgilisi kalacam bu halkn, Lirizmle yarattm duygular iin. insafsz
amda ben, zgrlk dualar okudum ve
dmlere efkat dilendim...
O, kendisini byle anlatsa da, tarihin ona biecei deeri belki de en doru biimde,
genliinde yakn dostu aadaev'e yazd iirini bitirirken yazd gibi, yine kendisi sezmiti:
"...Ve Rusya silkinip kalkdnda bu uykudan, Banabuyruk zorbaln ykntlarnda,
Bizim admz yazacak...."
24

III
RLERNDEN SEMELERzgrlk
-kasideKa, gizlen gzlerden ak tanras!
Neredesin, neredesin krallarn deheti?
zgrln kibirli arkcs!
Gel de al benden tacm,
Kr nazl lirimi.
zgrl akmak istiyorum dnyaya,
Ve bozguna uratmak sefahati tahtlarda.
A soylu yolumu gideyim, Yce Galyal'nn izinden. anl sefilliin ortasnda, Ona da
cesur yeminler retmitin. Hafif ruhlu kaderin beslemeleri, Dnya zorbalar, titreyin! Ve siz,
metin olun, dinleyin! Kalkn ayaa, dkn kleler!
27Yazk! Nereye evirsem gzlerimi, Heryerde krba aklamas, Yasalarn kahreden
ayb, Tutsakln aresiz gzyalar. Heryerde haksz egemenlik. Hurafelerin koyu sisinde,
Kurulmu oturuyor kleliin rkn dehas ve insafsz, hret ihtiras.
Yalnzca orada, ar'n ba stnde, Susmad halklarn sancs. Gl yasalarla kutsal
zgrln, Smsk btnletii yerde; Sert kalkan uzatmlar hepsine. Bir kl, smsk
kavranm, Sadk, inanl ellerinde halkn. Hepsi de ayn boyda kafalar stnde, Onlarn klc
kayyor; ayrmadan.
Ve su, gururla vuruyor,
ndiriyor adaletli darbelerini.
Ne hrsl cimrilie, ne de korkuya,
Satlmam onlarn elleri.
Siz, efendiler! Size tac ve taht,
Kanun vermi-doa vermez,

Halktan yksek olsanz da,

Sizden de yksek bir yasa var; lmsz.
28
Ve ac, nesillere ac verir,
te o uyuklarsa aymazlkla;
ster halk, ister arlar,
Yneten kanun zoruysa.
Seni, tankla aryorum,
Frtnann grltsnde, yakn gemite,
Atalar iin ban veren,
nl yanllarn ilekei.
lme gidiyor Lui,
Suskun bir torun gibi.
Emi itibarsz ban,
Kanl ktkle ihanet baltas arasna.
Yasa susmu-halk susmu,
niyor sulu balta...
te u-cinayetin ssl cbbesi,
Esir Galyallarn srtna rtlm.
Despot zorbaln canisi,
Senden de, tantndan da, nefret ediyorum.
Yokoluunuzu, senin ve ocuklarnn,
Zalimce honutlukla izliyorum.
Alnnda yazan,

Sadece halklarn laneti.

Sen, dnya felaketi,
Doann aybsn.
Ve yeryznde yanlsn Tanr'nn.
29zgn Neva'y,
Geceyarsnn yldzlar aydnlatp,
Tasasz bam,
Huzur dolu uyku arlatrnca,
Bir arkc, dalgn dalgn bakar,
Sisin iinde uyuyan,
Korkun, ssz antna zorbann,
Unutulmulua terkedilmi saraya.
Klio'nun korkun sesini duyar,
Bu duvarlar tesinde,
Kaligula'nn son saati,
Canlanr gzleri nnde.
arap ve hnla kendinden gemi,
Bilinmez katiller geer.
Giysileri parlak eritlerle, yldzlarla ssl,
Yzlerinde cret, kalplerinde korku.
Dnek nbeti susar,
Asma kpr bombo ve sessiz,
Gece karanlnda yarlm kaplar,

Kiralk ihanetin elleriyle.

Ah utan! Ah felaket!
Vahi hayvanlar gibi saldrd yenieriler.
niyor aalk darbeler...
tibarsz cani yok artk.
30
Ve bugn siz, ders aln krallar;
Ne ceza, ne dl,
Ne zindanlarn kan, ne sunaklar,
Ne de duvarlarnz sadktr size.
Yasann gvenli rts altnda,
Ebedi bekisi tahtnzn,
Sadece zgrl ve bardr uluslarn.
15/7
31aadayev'e*
Uzun srmedi,
Akn, umudun,
Suskun hretin yalanlaryla marklmz.
Dalp gitti genliin elentisi,
Bir uyku, bir sabah sisi gibi.
Yine de iimizde,
Felaketin ar boyunduruuna inat,
Sabrsz bir can,
Kalm bir ate yanar.

Yurdun arsna kulak verip,

zgrln o kutsal anm,
amaz bulumalar bekleyen,
Gen ak gibi.
Umudun zdrabyla bekleriz.
Dostum!
Yakarken zgrlk iimizi,
Ve kalplerimiz,
Onurlu yaamak iin,
* P.Y. aadayev (1794-1856): Dekabristlerle ilikisi olan tarih, kltr, felsefe yazan;
Pukin'in yakn dostu.
32
Hl canlyken,
Ruhumuzdaki bu yce cokular,
Vatana adayalm.
nan yoldam, er ge doacak,
Talihimizin o, byleyen yldz.
Ve Rusya silkinip, kalktnda bu uykudan,
Bana buyruk zorbaln ykntlarnda,
Bizim admz yazacak.
1818
Seme iirler (A.S. Pukin) l F3
33Ky
Selam olsun sana, ssz ke,

abalarn, ilhamn, huzurun sna,

Mutluluk ve unutulmuluun gsnde,
Gnlerimin grnmeden akt yer.
Ben, seninim: Deitim,
arlarn ahlaksz sarayn,
Gz kamatran ziyafetleri,
Elenceleri, yanlglar,
Deitim sakin hrtsna meelerin,
Ovalarn sessizliine,
zgr aylaklma, dlerin sevgilisine.
Ben, seninim: Seviyorum u lo baheyi;
Serinliini ve ieklerini.
Bu kr; kokulu tnazlarla bezeli,
Aydnlk derecikler rldar,
allklar arasnda.
Her yerde, yaayan resimler nmde.
Buradan grdm,
ki gln tozmavi enginlii,
Balknn, kimi zaman beyazlanan yelkeni,
Onlarn da telerinde,
Sra sra tepeler,
Yol yol srlm msr ekili tarlalar,
Uzaklara serpilmi evcikler,

Islak kylarda gezinen srler,

Dumanl ahrlar, yeldeirmeninin kanatlar,
Her yerde emek ve doymuluun izleri.
Burada, grltl zincirlerimden kurtulmu,
reniyorum, gerekliin iinde,
Ebed huzuru bulmay.
zgr ruhumla, yasay,
Taparcasna sevmeyi.
Cahil ynlarn homurtusuna,
Kulak amamay.
Boynu bkk yakar,
Yaknlkla cevaplamay.
Ve imrenmemeyi,
Kaderine caninin, ya da,
Sahte byklne budalann.
34
35Yzyllarn khinleri,
Sorarm size!
Burada,
Hametli birliktelikte,
Duyulan mutlu sesiniz, defeder,
Tembelliin suratsz uykusunu.
abaya zenen ateler douyor iimde,
Ve yaratc fikirleriniz,

Gryor ruhumun derinlerini.

Ama bir korkun dnce burada,
Ruhumu zyor.
u ieklenmi dalar
Ve msr tarlalar arasnda,
Her insanlk dostunun farkedecei,
Dehetli grnts cehaletin, her yerde.
Grlmeden gzyalar,
Duyulmadan iniltileri,
Kaderin setikleri mahvolurken,
Vahi kibir burada,
Duygusuz, kanunsuz.
Sahip kt sopa zoruyla,
Emee, mlke, iftinin zamanna.
Bakasnn pulluuna yaslanp,
Krbaca hkmetti.
Burada, canszlam klelik,
Amanvermez dizginlerinde malsahibi efendinin,
Doludizgin srnyor.
Herkes burada, mezara kadar srklyor,
Eziyetli boyunduruu.
mitleri, hevesleri beslenmemi,
Krpe kzlar iekleniyor,

Caninin itahna uygun.

htiyar babalarn tek dayana,
Gen oullar,
abann yoldalar,
Kulbelerinden kyor,
Bitkin klelerin kalabal,
Ve oalmaya gidiyor.
Ah! Keke kalbe dokunan bir sesim olsa.
Neden yanar gsmde,
Bu meyvesiz ate?
Ve neden vermemi kader bana,
Tatldillilik denen korkun armaan?
Grecek miyim, ah, dostlarm,
Ezilmemi bir halk?!
ar'n kuruntusu gibi,
Yklm bir klelik?
Ve doacak m yurdum stne,
Aydnlk zgrln,
Gzel afa, sonunda?
1819
36
37* * *
Gnn snd.
Akamn pusuyla kapland, denizin mavisi.

rpn! Gacrda uslu yelkenli!

Kabar! alkalan tepemde suratsz okyanus!
Benim grdm bir uzak ky,
Gney topra, sihirli lke,
Heyecan ve zlemle kamak istediim,
Hayaliyle kendimden getiim.
Duyuyorum; gzlerimde yine yalar belirdi.
At duruyor kalbimin, delice arpmaktan.
Tandk bir hayal uuuyor evremde.
Gemiin lgnl bir ak hatrladm,
Ve her eyi, bana ac veren, beni mutlu eden,
Arzularn ve umudun kahreden ihanetini.
rpn! Gacrda uslu yelkenli!
Kabar! alkalan tepemde suratsz okyanus!
U gemim! Uzak yerlere brak beni.
Aldrma korkun kaprisine gvenilmez denizlerin.
Ama sakn gitme,
zgn ve sisli kylarna yurdumun.
38
Orada, aclarn aleviyle,
Gen duygularm kavrulmutu.
Orada sevecen esin perileri,
Bana gizlice glmserdi.

Yitik genliim orada,

Frtnalarla yapraklarn dkt.
Gdk kanatl mutluluk,
Beni orada aldatt.
Soumu kalbim, acya tutsakt orada.
Yemi heyecanlarn kaifi ben,
Sizlerden hep katm,
ata yurdum,
Sizlerden de neenin ocuklar! Uar genliimin iyign dostlar, Sizler, ahlaksz
yanlglarmn yoldalar, Sevgisizce size kurban etmitim kendimi, Huzurumu, adm,
zgrlm ve kalbimi. Artk unuttum sizi gen hainler! Altn baharmn gizemli sevgilileri,
Sizi de unuttum. Ama kalbimin eski yaralarn, Derin ak yaralarn, yiletiren hi olmad.
rpn! Gacrda uslu yelkenli! Kabar! alkalan tepemde suratsz okyanus!

1820
39
l* * *
Seyrekleiyor, sra sra uuan bulutlar. Ey zgn yldz, akam yldz, Inla
gmlendi,
solgun dzlkler, Uykudaki krfez ve doruklar,
kara kayalklarn. Severim, yksek gklerdeki, Clz n.
Dalp gitmi dncelerimi, O uyandrd.
Ykseliini hatrlyorum, Bu tandk ldan, Huzurlu lkem stnde; Heybetli
kavaklarn byd, Nazl mersinle, Karanlk servinin uyuklad, len dalgalarnn, Tatl tatl
grldedii, Orada, dalarda bir yerde, Akmn anlaryla doluydum.
40
Denizin stnde srkledim durdum, Endieli tembelliimi. Kulbelere kerken gecenin
glgeleri, Bir gen kz arad seni sisin iinde, Ve kendi adyla seslendi sana,

arkadalar nnde.
1820
41* * *
Tutkularm bitti. Dlerimden de sdm. Sade ilem kald bana, Kalbimdeki boluun
meyvas.
Zalim kaderin frtnasyla, Snd grbz hlem. zgn ve yalnz yaarken, Beklerim,
gelecek mi sonum?
Byle duyulurken frtnann k sl,
Bir yaprak;
plak dalda tek bana,
Ge souklarla vurgun yemi,
Titriyor, ok ge kalm.
1821
42
Tutsak
Demir parmaklklarn ardndaym, kfl karanlkta. Avluda bir gen kartal, zgndr
dostum, kanat rparken,
unutulmu tutsaklnda, Gagalarken kanl yemini pencerenin dibinde.
Frlatr gagaladn, gider bakar pencereden. Ve sanki aynsn dnmz gibi,
Bakyla, lyla seslenir bana, Haykrr: "Vakti geldi artk dostum, ualm!
Bizler, zgrln kularyz,
Oraya! Bulutlarn ardnda dalarn beyazland yere, Oraya! Denizin gkyzyle
buluup maviletii yere, Oraya! Yalnz rzgarlarla benim gezindiimiz
yere."
1822
43Gece

Denize Kar
Sana efkatli ve baygn gelen sesim, Telaa verir
ge suskunluunu koyu gecenin, Yatamn yanndaki zgn mum, Ir; iirlerim
kaynap aldayarak, Akar; derecikleri akmn,
akar senle dolu,
Karanlkta gzlerin, yle ldarken nmde, Ve glmserken bana sesler; Sesini
duyarm; "Bir tanem, mfik dostum...
seviyorum... seninim, yalnz seninle..."
1823
Elveda ey zgr doa!
Son kez nmde,
Tozmavi dalgalar yuvarlyor,
Ve marur gzelliinle ldyorsun.
Bir dostun i karartan homurtusu gibi, Ayrlk annda mitsiz seslenii gibi, Son kez
iitiyorum zgn uultunu, Yalvaran, aran seslerini.
Ey ruhumun can attm snr! Ne kadar ok dolatm kylarnda, Sessizce ve bam
dumanl, Gizli niyetimin hzn ruhumda.
Nasl da severdim seslerini, Bouk grltn, derin yanklarn, Akamlan sessizliini,
Asi atllarn.
44
45Uysal bir balk yelkenlisi, Sen yle istedin diye, Cesurca kayp gider dalgalar aras;
Ama coup kkredin mi sen, Batar birbiri ardna gemiler.
Beceremedim, sonsuza dein, Skntl, kprtsz kyn terketmeyi; Seni cokuyla
kutlayp, Ardndan ykselen dalara, airce bir ka.
Sen bekledin, sen, ardn... Ben zincirliydim. Bo yere paraland ruhum: Gl ihtirasla
bylenmi, Ben, bu kylarda kaldm.
Niin hayflanaym? Nereye evirsem de kaygsz yolumu, Senin lnde bir ey bugn,
Yine altst edecekti u ruhumu.

Bir kaya, anl bir varln mezarta... Gz kamatran anlar: Orada, souk uykuya
dalm, Orada snm Napolyon.
Orada ld, aclar iinde,
Ve ardndan da, frtnann grltsyle,
Yitirdik bir baka dehay da,,
Bir baka hkmdarn aklmzn.
Yitip gitti, ardndan alanan zgrlk gibi, Brakarak dnyaya tacn. Uulda, alkalan,
bozmu hava gibi! Ey, deniz! O, senin airindi*.
Yz, seninkine benzerdi, Ruhuyla o senin cehnerindendi, Senin gibi gl, derin ve
hznl, Senin gibi, hi bklmezdi.
Dnya boald... imdi beni,
Alp da nerelere gtrmek istersin okyanus?
Dnyann kaderi hep byle:
Nereden bir damla iyilik gelse,
Ya aydnlk, ya zorbalk orada nbette.
Hoakal deniz!
Unutmayacam cokulu gzelliini. Ve uzun zaman duyacam, Uultunu, akam
saatlerinde.
46
Pukin, ngiliz airi Lord G. Byron'dan szediyor. Byron, Osmanl ynetimine kar
Yunan bamszlk savana katlm, 1824'de hummadan lmt.
47Ormanlara, ssz llere gidiyorum, senle dolu. Kayalklarn gtryorum oraya.
Koylarn, prltn, glgeni. Ve dalgalarnn konumasn.
1824
***
48

Yamurlu gn karard.
Yamurlu gecenin pusu,
Kurun giysisini giydiriyor gklere.
amln arkalarndan,
Ay ykseldi,
Hayalet gibi,
Dumana boulmu.
Herey, yreime skntl zlemler getiriyor.
Uzakta, orada ay,
Bir ltnn iinde ykseliyor.
Orada hava,
Akamn lklnda.
Orada deniz,
Ssl perdeler gibi oynayor,
Tozmavi gkler altnda.
Vakit tamam; ite o; geziniyor dalarda,
Grldeyen dalgalarn dvd kylarda,
Orada, gizemli kayalklarn dibinde,
imdi zntl ve yalnz oturmakta.
Tek bana...
Seme iirler (A.S. Pukin) l F4
49Hi kimse yok nnde,
Ne alayan, ne de zlem duyan.
Kimse dizlerini,

Kendinden gemiesine pmyor.

Teslim etmiyor kimseye,
Ne omuzlarn,
Ne slak dudaklarn,
Ne de gslerini; karbeyaz.
Kimse onun akna layk deil.
Yalan m?
Sen yalnzsn, sen alyorsun...
Ben...
Huzurluyum.
Ama, eer..............................
1824
50
O'na
Anmsyorum bir mucize ann, Karmda sen belirivermitin, Grnp kaybolan bir
hayal;, Sade gzelliin dehas gibi.
mitsiz acnn skntlarnda, Grltl kouturmann telalarnda, Uzun uzun nlayan
bir zarif ses duydum, Gzelim izgiler girdi ryalarma.
Yllar geti. Frtnalar zalimce krp, Datt eski hayallerimi. Ben de unuttum senin tatl
sesini, lahi gzellikteki izgilerini.
Bu ssz yerde, karanlnda tutsakln, Sradan gnler geirdim. Ne inancm vard, ne de
esin geldi, Gzyasz, yaamsz, akszdm.
51Uyanma vaktinde ruhumun, Ve ite sen yeniden belirdin. Grnp kaybolan bir hayal,
Saf gzelliin dehas gibi.
te arpyor kalbim, kendinden gemiesine, Onda canlanyorlar yeniden, nan ve esin,
Yaam ve gzyalar, Ve ak.

1825
Baks* Onuruna ark
Neden susuverdin yle mutluluun sesi?
alsn Baks'n trkleri,
Yaasn krpe bakireler,
Ve bize ak gen kadnlar.
Daha da doldurun bardam,
Atn kutsal yeminin yzklerini,
Fnn zangrdayan dibine,
Koyu arabn iine.
Kaldrn bardaklar, tokuturalm,
Yaasn Muzler**, yaasn akl,
Sen, kutsal gne, parla!
u kandilin,
Doudaki afak nnde,
Solup da lmesi gibi,
Yalandan bilgelik de,
Titrek aleviyle erk iin iin,
Akln lmeyen gnei nnde.
Yaasn gne,
Ve kaybolsun karanlk.
1825
52
*Baks: Roma mitolojisinde arap tanrs.

Muzler: Yunan ve Roma mitolojisinde mziin dokuz karde tanralar.

53* * *
Aldatsa da yaam seni, zlme, kzma,
Kader gnnde boyun esen de, nan gelecek mutluluk gnne.
Kalbin gelecekte yaar, Gerek kederle, Anlktr herey, hepsi geer de, Ancak yaanp
biten tatldr.
1825
54
Yank Mektup
Hoakal ak mektubu, hoakal, Ne kadar ardan aldmsa da, Ne kadar istememi olsam
da, Elim emrediverdi, Btn mutluluklar
atee vermeyi. Ama yeter, vakit tamam; Yan ak mektubu!
Hazrm, aldrmaz artk ruhum hibireye. Hrsl alevler, oktan sard sayfalarn. Bir
dakika! te parlad, Cayr cayr yanyor... Hafif bir duman,
Bklp kvrlarak kayboluyor gzden. Pahal talardan yaplma, Sadk bir yzn
Hatras oktan unutulmu. Erimi mhr mumu, kpryor. Ah! Saduyu!
55te bitti hepsi, Kapkara artk tm yapraklar. Hafif kller zerinde, Gizli sakl izgileri
beyazlanyor... Gsm darald. Sevgili kl,
Hazin kaderimdeki sefil lezzet, Acl gsmde, Asrlarca kal benimle.
K Akam
1825
56
Frtna sisle kaplayp gkleri, Dndrp savururken karlar, Vahi hayvanlar gibi
uluyarak,
ve bir ocuk gibi alayarak; Bir bakarsn, stndeki khne damn, Samanlarn hrdatr;
Bir bakarsn, ge kalm bir yolcu gibi, Cammz tklatr.

Eski harap kulbemiz, Hznl ve lo.

Ya sen niye susuverdin kocakar, yle pencere dibinde? Yoksa frtnann ulumas m,
Seni byle yoran? Ryalara m daldn yoksa, Kirmeninin vzltsnda?
57elim gel can dostum, Benim yoksul genliime, Ac ve kahrdan ielim; enlensin
gnller; Benim bardam nerede? Bir ark syle bana, Denizin kysnda mutlu yaayan
isketenin arksn, Sabahleyin suya giden Bir dilberin trksn.
Frtna sisle kaplayp gkleri, Dndrp savururken karlara, Vahi hayvanlar gibi
uluyarak
ve bir ocuk gibi alayarak, Biz de ielim can dostum, Benim yoksul genliime, Ac ve
kahrdan ielim; enlensin gnller; Benim bardam nerde?
***
Son iekler, hep en tatlsdr, Ovalarn ssl goncalarnn. Onlarn da ardndan anlar,
Hep hznl, ama canl kalr. Bir ac ayrln ansnn, bazen, Sevecen bir bulumannkinden,
ok daha canl kalmas gibi.
1825
1825
58
5919 Ekim 1825
Kzarm orman, dkyor elbisesini yerlere.
Solmu ova, ayazla gmlenmi.
Gn, isteksiz, yle bir grnp,
Gizleniyor evre dalar tesine.
Yan, alev alev minem!
Metruk ve ufack odamda;
Ve sen arap, gz ayaznn iyi dostu,
Akt gsme sevinli mahmurluu,
Ve ac eziyetlere bir anlk bovermilii.

zgnm: bir dostum olsun yok, Uzun ayrl birlikte iecek, Eli yrekten sklp, Uzun
ve mutlu yllar dilenecek. Tek bama iiyorum. Bo yere hayal gcm, Yanma dostlarm
aryor. Tandk, sessiz bir yaknlama... Kalbim, sevgiliyi aramyor.
60
Neva kylarnda iiyorum, tek bama. Bugn, isim takyor dostlarm bana... ok mu
sizden, lene katlan? Saylmadk kald m? Kim bu ihanet eden byl gelenee? Aranzdan
kimi srkledi souk dnya? Kimin sesi sustu, kardelerin yoklamasnda? Kim o gelmeyen, kim
eksik aranzda?
Gelmeyen, kvrck arkcmz*. Gzlerinde ate, tatldilli gitaryla; talya'nn gzel
mersinleri dibinde, imdi sessizce uyuyor. Ve dostluun keskisi, Yazamad Rus mezartana;
Birka szck; anadilinde, Kaybolan selam bulsun diye, Dolarken kuzeyin ocuu gurbette.
Oturuyor musun, dostlar arasnda,
Baka gklerin huzur bulmaz a?
Yoksa yine kzgn dnenceyi mi ayorsun?
Ya da geceyars denizlerinin, sonsuz buzunu?
Yolun, ak olsun.
Lisenin eiinden, atladn akayla bir gemiye,
Ve o gnden beri,
Yolun, hep denizlerde,
Ey, dalgalarn ve frtnann sevgili ocuu!
* Bu dizede szedilen "kvrck arkc", 1820'de talya'da len Rus m-zksi
Korsakov'dur.
61
LKorudun, gezgin kaderinde, Gzel yllarn krpe huylarn; Lisenin* grltsn, lisenin
telalarn. Takn dalgalar arasnda dledin onlar. Bize uzattn elini, denizin telerinden. Gen
yreinde yalnzca bizi tadn. Hep sylerdin: "Belki de bizi, Bu uzun ayrla mahkum eden,
Bilinmez kaderimizdi" diye.
Dostlarm, birliimiz ne gzel! Bir ruh gibi, paralanmaz ve ebed. Sarslmaz, zgr ve
dertsiz, Dostluk perilerinin kanadnda bym, Nereye atarsa atsn kader bizi, sterse uramasn
mutluluk oraya, Biz hep aynyzdr: tm dnya gurbet, Tsarskoye Syelo, anayurt bize.

Bir diyardan dierine,

z peindeyiz, bel gibi.
Kaderin etin anda,
Ben, yeni dostluun kucanda, titreyilerle,
Yorulup, yaslandm, bama huzur verene.
Acl ve bakaldran yakarmla,
lk yllarn, kandrmas kolay umuduyla,
Baka dostlara atm nazik kalbimi.
Ama kardee deildi selamlan, acyd.
* Pukin'in okuduu Tsarskoye Syole lisesi.
62
Ve imdi burada, bu unutulmu sarlkta,
Issz tipilerin ve souun manastrnda,
Bana tatl bir keyif sunuldu.
Sizlerden nz, can dostlarm,
Burada kucakladm.
Bu airin sefil evine,
Ah, Puin'im! lk sen konuk oldun.
Kovulmuluun ac gnn,
Sen tatlandrdn.
Lise gnlerimiz gibi bir gne,
Onu sen evirdin.
Sen, Gorakov, ilk gnlerden beri,

Mutlu olmu adam,

vgm, sana.
Talihin donuk prlts,
Bozamad zgr ruhunu.
Yine aynsn sen,
Onurun ve dostlarn iin.
etin kader hepimize,
Farkl yollar sundu.
Atlp yaama, abucak daldk.
Ama istemeden, bir ky yolunda,
Karlatk ve kardee sarldk.
63Kaderin fkesi beni yakaladnda,
Herkese yabanc, evsiz yetimler gibi,
Frtnada bkp bezgin bam,
Seni bekledim, Permessos bakirelerinin* bilgesi,
Tembelliin ilham dolu olu,
Ah, Delvig'im; sesin uyandrd,
Uzunca zaman uyutulmu,
Yrek ateimi ve ben,
Neeyle krettim kadere.
Genliimizden beri,
arklarn ruhu yand iimizde,
Muhteem heyecanla tantk.
Genliimizden beri, bize doru,

ki muz utu.
Onlarn efkatiyle tatland yazgmz.
Ben, alklar setim.
Sen gururla, mzler ve gnln iin,
Syledin arklarn.
Ben, yaamm gibi,
Armaanm da harcadm tasaszca.
Sen, dah,
Yetitirdin seninkini,
Byttn, sessizlikte.
* Permessos bakireleri: Mziin tarnalar olan 9 karde (Mzler).
64
L
Mzlerin hizmeti gelmez yle telaa, Zarif ve azametli olur, olacaksa. Ama genliin
tavsiyesi zere biz, Yerinde duramayan, oynak, Yaramaz ocuklar gibi kurnaz, Grltl
ryalarda mutluyuz. Kendimize gelsek-ok ge artk! Geriye bakyoruz-bouna! Hi iz kalmam
ki... Sylesene Wilhelm, Bamza gelen bu deil miydi, lham ve kader ortam, z kardeim?
Vakit geldi.Aylalm artk!
Demez bu dnya,
Canmza ektirilen eziyete.
ekelim birlikteliin rtsn,
Yaammz stne.
Seni bekliyorum, gecikmi dostum.
Gel de sihirli masaln ateiyle,
Can ver gnl efsanelerine.

Frtnal Kafkas gnlerinden konualm,

Schiller'den, hretten, aktan.
Seme iirler (A.S. Pukin) l F5
65Benim de vaktim tamam.
Bir len verin ah, dostlarm!
Bir mutlu buluma seziyorum.
airin kehanetini atmayn yabana:
Bir yl gelip geer,
Yine sizinle olacam.
Ryalarmn d doru kacak.
Yl gelip geince ben de,
kp geleceim size.
Ah, ka damla gzya, ka haykr!
Ka kadeh elimizde, gklere kalkm!
Daha da doldurun birinciyi dostlarm, doldurun!
Ve iin hepsini dibine kadar,
Birliimiz erefine!
Esirgeme bizden hayr duam,
Sevin dolu, takn muz,
Kutsa da ok yaasn lisemiz!
Genliimizi canl tutan akl hocalarmza!
Merhum ya da hayatta,
Hepsinin erefine!

Kaldrp kadehleri dudaklara,

Unutup kty,
alalm iyi adna!
Daha da doldurun! Tutusun kalbiniz.
Onu da iin dibine kadar!
Damlas kalmasn!
Ama kimin iin?
Ey dostlarm, bilin bakalm...
ok yaa sen ar! te byle!
ar'a iiyoruz!
O da insan, ona da anlar hkmeder.
O da klesi sylentilerin, phelerin ve
ihtirasn.
Haksz kovuturmasna boverin, O ki Paris'i alm, lisemizi kurmu.
Bir len verin,
Henz buradayken hepimiz!
Yazk, evremiz seyrekleniyor her saat;
Kimi tabutta uykuda,
Kimi yetim kalm uzaklarda.
Kader, seyrediyor;
Biz soluyoruz, gnler kouyor.
Belli belirsiz bklp souyarak,
Kendi balangcmza dnyoruz...
Hangimizin aklna gelir ki,

u khnemiliin iinde,
Lisenin gnn kutlamak?
66Zavall, mutsuz dostum!
Yeni neslin arasnda,
Skc konuk, gereksiz ve tuhaf,
Bizi ve birliktelik gnlerimizi anacak.
Titreyen eliyle gzlerini kapatp...
O zaman, bu gn,
Kadehler arkasnda bitirecek.
Bugn ben, dkn mnzevnin,
Onu, ac ve telatan uzak tkettiim gibi.
1825
***
Mavi gkleri altnda yurdunun,
Sararp, soluyordu.
Gp gitti sonunda ve tam tepemde,
Gen glgesi uutu bir sre,
Bouna bir ak yarattm ben;
Kaytsz dudaklardan lm haberi duydum
ve kaytszca dinledim. te byle sevdim onu, Alevli canmla, Byle ar gerginlikle,
Byle nazik, ileli zlemle, Cinnetle ve ikenceyle, Nerede ac? Nerede ak? Yazk! Kalbimde,
Bu sefil ve bn glge iin, Gerigelmez gnlerin tatl ansna, Bulamam, ne gzya, ne ac.
1826
68

69
K Yolu
Kaln, kvrml sisler arasndan, Szlp geiyor ay, Kederli ormanlar stne Hznl
n sayor.
Kasvetli k yolunda, Kouyor troyka* taz gibi, Usandryor beni, ngran tekdze
sesi.
Yank, uzun trklerinde arabacnn, Yrekten, bildik bir hava var: Kh dizginsiz, delice
bir sevin, Kh gnl sknts.
Ne bir ate, ne bir kulbe kararts, Karma kan sadece, -Onlar da, birer birer-Mesafe
direkleri.
Sknt ve hzn... Yarn Nina,
Yarn dnp sevgiliye,
Ocak banda kendimden geeceim.
Hayran ve doymakszn bakacam her eye.
Saat, yksek sesli tik-taklaryla, Sabit dairesini tamamlayacak, Gece yars herkesi
defedip, Babaa brakacak bizi.
Dertliyim Nina, yolum ok skc, Uykusu geldi, susuverdi arabac, nlyor ngrak
tekdze, Ayn ehresi dumanl.
1826
atl kzak.
70
71Bakcma*
mitsiz gnlerimin dostu, Tirit ve khnemi gvercinim, am ormanlarnn kuytusunda,
Uzunca zamandr beni beklersin. Aydnlk odann penceresi dibinde, Bir nbeti gibi
kederlenirsin. rg ilerin yavalar her dakika, arplm, irkin ellerinde. Almaya hasret
kalan kapya bakarsn, Uzak, kapkara yollara. zlem, nseziler, tasalar, Zalimce artr kalbini,
Bireyler sezersin...
1826
* Pukin'in ocukluk yllarndaki bakcs Arina Rodionovna, szkonusu olan.

72
tiraf
Aleksandra vanovna Osipova'ya
ster kudurmuluk deyin,
sterse bo utan ve aba olsun ad,
Bu talihsiz enayiliimle,
Ayaklarnzn dibinde itiraf ediyorum;
Sizi seviyorum.
Ne adma yarar, ne yama...
Daha akll olmam gerek!
Ama belirtiler ak artk;
Ak hummas bu, ruhumdaki.
Siz olmaynca yanmda,
Herey skc bana-esniyorum,
Yannzda zgnm-katlanyorum,
Gcm yok -ama sylemek istiyorum,
Meleim, sizi nasl sevdiimi.
73Ne zaman duysam,
Konuk odasndan gelen hafif admlarnz,
Ya da giysinizin hrtsn,
O bakir, gnahsz sesinizi,
Yeniden kaybederim aklm.
Glmsersiniz-sevinirim,

Dnp gitseniz-bozulurum.
Bir ikence gn sonunda,
Solgun elinizdir dlm.
Gergefi alp, gayretle oturur,
Savsaka eilirsiniz stne.
Gzleriniz ve kvr kvr salarnz,
ner aalara.
Ben, tarifsiz heyecanlarda,
Susarm efkatle,
Hayranlkla seyrederim, ocuk gibi!
Bahsetmeli mi acaba size,
Zaman zaman yamurda yrdmzde
Talihsizliimden, kskan acmdan?
Uzaklara m gidecekmisiniz?
Ya yalnzken dktnz gzyalar?
Kede sylenmi iki kiilik laflar?
Opoka'ya yaplan gezi?
Akamlar piyano?
Alina! Acyn bana.
Ak dilenmeye cesaretim yok.
Belki de, gnahlarm yznden meleim,
Bu ak haketmiyorum.
74
Ama sevyormu gibi oynayn siz rolnz! u bak hereyi dile getirebilir, mucize gibi!

Ah! Aldatmak hi de zor deil, Benim gibi, aldatarak kendini

mutlu olan birini.
1826
75Puin'e
Peygamber
lk dostum,
Dostlarn en deerlisi,
Kaderime krler etmitim,
Kuytudaki saraym,
Senin kzann zleriyle enlendiinde.
Yalvarrm ilahi takdire, Sesimle, senin ruhuna da, Ayn huzur gelsin de, Lise
gnlerimizin aydnlyla, O zindan lasn.
1826
Gnl susuzluundan kavrularak,
Kasvetli lde zgn srklenirken,
Altkanatl melek Serafim*,
Yolaznda grnd birden.
Gezdirdi, ty kadar hafif parmaklarn
Uyku gibi gzbebeklerimde.
Bilge gzbebeklerim byd;
rkm bir dii kartalnkiler kadar.
Kulaklarnla dokundu;
Ve kulaklarm uultu ve nlamayla doldular.
Ve duydum ben de gklerin titremesini,

Meleklerin yksek uuunu,

Denizdeki srngenlerin sualt gezintisini,
Ovadaki stlerin amasz yaamn.
Azma bastrp,
Tuttu, kopard
Bo laflar eden, kurnaz ve gnahkar dilimi.
Ve bilgelik ylannn inesini,
Suskun azma yerletirdi.
* Haberci melek
76
77Kanl sa eliyle.
Gsm yard klcyla,
Skt kt kt atan yreimi.
Ve sonra yark gsme,
Alev Alev yanan
Bir kmr parasn koydu.
Ceset gibi yatyorken lde.
Tanr'nn sesi geldi birden;
"Kalk! Ayaklan peygamber,
Gr ve duy!
Emrime uy ve gez denizleri, dnyay,
Tututur szlerinle insan yreklerini".
1826-1828
air

Bir airi armadka Apollon*

Kutsal kurban olmaya,
Gnlk yaamn kayglarna,
Dalmtr o yreksizce;
Kutsal liri suskun,
Ruhu, souk uykunun tadnda,
Ve dnyann nemsiz ocuklar arasnda,
Belki de en nemsiz kiidir air.
Ama bir kez tanrnn seslenii, Duyarl kulaklarna ulamaya grsn, Silkinir ruhu airin,
Uyandrlm bir kartal gibi. Sklr dnya megalelerinden, Yabanclar insan szlerine.
78
1 Mitolojide, sanat/iir tanrs.
79Ulusal putun ayaklar dibinde, Emez gururlu ban. Kap gider, yabanldr ve serttir;
Sesler ve korkulu heyecanlarla dolu, Issz dalgalarn kylarna koar. Uultusu derin ormanlara...
1827\par
19 Ekim 1827
Tanr yardmcnz olsun dostlarm. Yaam tasalarnzda, ar'in emrinde, Zevke dkn
dostluun lenlerinde, Ve akn tatl srlarnda!
Tanr yardmcnz olsun dostlarm. Kasrgalarda, yaam danda, Yaban yerlerde, ssz
denizlerde, Ve karanlk uurumlarnda dnyann!
1827
80
Seme iirler (AS. Pukin) l F6
81 Pnar
Arion
Bu dnyann bir bozkrnda,

Hznl ve snrsz dzlklerde,

Gizemle fkrm pnar.
Genlik pnar, sabrsz ve si,
Kaynar, taar, ltlarla kkreyerek.
Kastal Pnar*, ilham dalgas airin,
Dnya bozkr srgnlerini,
Suya doyurur.
Sonuncu pnar,
Souk pnar unutulmuluun,
En tatls hepsinin.
htiras alevlerini,
En iyi o sndrr.
1827
ok kiiydik aatan oyma kaymzda,
Kimisi yelkenleri gerip,
Dierleri elbirliiyle salarken,
Derinlere ar krekleri.
Sessizlikte, abanm hnerli dmenci,
Suskun, gtrmekteydi ykl kay.
Bense, kaygsz, hafif bir inanla dolu,
Denizcilere arklar sylerken,
Birden, denizin karn,
Patlayan gmbrtl kasrgayla buruuverdi,

Denizciler de, dmenci de gmld sulara!

Kurtulan sadece ben oldum; gizemli arkc.
Kasrgann frlatt kyda,
Islak giysilerimi bir kayaya sermi, kuruturken,
Gemiin yeminleri,
Artk sylediim tek ark.
* Sanat tanrs Apollon ve mzik tanralar Mzler'e adanm esin pnar.
82
1527
83* * *
***
Sibirya madenlerinin koyu derinliinde, Koruyun gururlu sabrnz. Boa gitmeyecek
kahrl emeiniz, Ve dncelerimizin soylu kavgas.

Felaketin sadk kardei umut, Karanlk maaralarda, Ayaklandrdnda yaam ve neeyi,

Beklenen o an da gelecek.
Sevgi ve kardelik, size kadar ulaacak, zgr sesimin,
Tutsaklk hcrelerinize vard gibi. Karanlk ve kasvetli kilitlerin tesine.
Ar prangalarnz krlp koparken, Gerken zindanlar ve zgrlk sizi, Sevinle
karlarken kapda, Klc size, kardeleriniz verecek
1827
84
Syleme bana gzel kz, O hznl Grc arklarm. Hatrlatr arklarn bana, Uzak
kylar ve baka bir yaam.
Ah! Hatrlatr bana, Senin o zalim arklarn, Bozkr, geceyi ve ayndaki, Uzaktaki bir
kzn zgn yzn.

Unutsam da gzelliinle, Bu ac veren hlyay, Sylediin u arklar, Diriltir anlar.

Syleme bana gzel kz, O hznl Grc arklarn. Hatrlatr arklarn bana, Uzak
kylar ve baka bir yaam.
1828
85An
lml iin kesilirse sesi grltl gnn,
Ve ehrin dilsiz meydanlarna,
reklenirse yan saydam glgesi gecenin,
Ve uyku; gnlk abalarn dl,
O zaman benim iin sessizlikte,
Srklenme vaktidir, ikence nbeti saatlerinin.
Gecenin eylemsizliinde,
Alevle yanar iimde gnl acsnn ylanlar.
Ryalar kaynar, zleme boulmu aklmda.
Ylr ar dlerimin tortusu.
Anlar sessizce nmde,
Uzun yuman yuvarlar.
Ve tiksintiyle yaamm okurken,
Titrerim, lanet okurum.
Acyla szlanrm.
Acyla, gzya dkerim.
Ac satrlar silemem.
1828
86

Anar*
orak ve plak bir lde,
Kzgn scan kavurduu toprakta,
Anar, korkutan bir nbeti,
Ve evrende tek banaym gibi durmakta.
Susuzluktan atlayan toprak, Dourduunda Anar' bir fke gnnde, Dallarna lm
yeili, Kklerine zehir doldurmutu.
lene doru kzgn bir eriyik olarak,
Kabuundan akan zehir,
Akama doru katlar,
Dnr koyu, saydam bir reineye.
Ne kular yaklar yanma onun,
Ne kaplanlar; sadece kara kasrga,
Urasa da bir ara bu lm aacna,
O da srayp ekilir hemen, zehire boularak.
* zsuyu ve meyveleri zehirli aa (Pukin'in notu).
87Eer yanlp da bir kk bulutuk, Islatverirse dolarken, gr ve sk yapraklarn,
Zehirli sular iner Dallarndan kzgn kuma, oktan zehire bulanm.
Fakat gnn birinde, bir adam buyrukla, Gndermi bir baka adam Anar'a, Adamcaz
itaatle kp yola, Sabaha kar dnm auyla.
Elinde, zehirli reine damlayan, Cansz yaprakl rktl bir dal, Ve solgun alnnda ter,
Boanr souk derecikler gibi.
Fenalap, dvermi sonunda adamcaz, Kulbenin arda altnda, hasrlar stne. Ve
lm zavall klecik, Yenilmez zorbann ayaklan dibinde.
Ve zorba beslemi o zehirle, taatkar oklarm.
Bunlarla sam lm ve ykm, Snrtesi komularna.

1828
iek
Kurumu, kokusuz bir iek grdm, Unutulmu bir kitabn sayfalar arasnda; Ve bu
iek tuhaf hayallerle, Doldurdu ruhumu anszn:
Nerede atn, ne zaman, hangi baharda? ok mu yaadn, kim seni koparan? Tandk m,
yabanc bir el mi? Ve neden seni byle brakp gittiler?
Sevecen bir bulumann m,
Yoksa lmcl ayrlklarn ansna m,
Ya da ssz krlarda,
orman glgelerinde yaplm, Bir yalnz yryn ardndan m buradasn?
Yaar m imdi iei solduranlar? Acaba imdi neredeler? Yoksa onlar da, u gizemli
iek gibi, oktan canszlap gittiler mi?
1828
89Sen ve Siz
Ruhsuzca siz'i,
yrekten sen'le. Kartrverdi dili srerek. Ve sevdal gnldeki, Tm mutlu dlere,
Yeniden can verdi. yle dnceli, dururken nnde, Ve alamazken ondan gzlerimi,
Dudaklarmdan dklen: "Siz ne kadar hosunuz!", Oysa yreimdeki: "Nasl seviyorum seni!"
1828
90
Kafkas
Altmda Kafkas da. Dorukta tek basmaym, Karlarn stnde,
uurumun kysnda duruyorum.
Bir kartal uzak doruklardan kalkm,
Kanat rpmakszn szlyor, benimle ayn ykseklikte.
Buradan grebiliyorum rmaklarn douunu,

ve korkun larn ilk kmltsn.

Burada bulutlar uuuyor usulcack altmda. Aralarndan derek grldyor alayanlar,
Aalarda, sarp kayalarn plak gvdeleri, Diplerinde clz yosunlar, kavruk al topaklar.
uralarda, i dm yeil rt, Kular cvldaan, geyikleri
seke seke oynaan barnak.
91Tepelerde yuvalanm ky evleri,
imeni gr yamalarda otlayarak inen koyun srleri
iekli vadilere doru iner bir oban,
Glgelik kylar arasndan koturur Aragva*,
Yoksul bir atl dar geitte bekleir,
Terek'in** kuduz neesiyle kaynat yerde.
Kprr Terek, uuldar,
Kafesinden avm gren,
Gen bir canavarn hrsyla.
Dver kylarn aresiz bir fkeyle,
Yamalar, a dalgalaryla yalar.
Bouna! Terek ne doyar, ne mutlu olur.
Onu, sadece, rkn ktleleriyle dilsiz dalar kuatr.
1829
(Bu iirin, Pukin' in vaktiyle yazp da, sansr nedeniyle yaymlanrken iptal ettii son
drtl:
Byle kuatr zgrlk cokusunu yasalar, Vahi alev, byle arzu duyar boyundurukta,
imdi suskun Kafkas byle fkelenir, Yabann gc byle zor gelir ona imdi.)
* Aragva: Kafkasya'da bir rmak ** Terek:
92

"

''

''

Paralanarak geliyor korkutucu kayalklardan, Grldyor, kpryor dalga dalga,

stmde kartallar, lk la, Homurdanyor am orman, Dalgal sislerin arasndan, Doruklar
ldyor.
te, dt , Gelmekte ar uultusu, Tkayp kayalar aras u geidi, Durduruverdi
Terek'in dalgal suyunu.
Ah, Terek! Gcn tkettin, sustun bir an, Kesiliverdi kkremen. Ama gelen dalgalarnn
direnli fkesi, Delip geti karlar ve sen, cokuyla, Kavutun kylarna.
93ylece durdu, uzunca bir sre, Erimeden, gs yarlan , Ve Terek akt zerinden
hiddetle. Su tanecikleriyle bezeli kpkleri, rldayarak erittiler buzdan kemeri.
Ve geni yolun ona yanat yerde,
Bir at srad geti,
kz, kalakald.
Ve bir bozkr taciri devesini,
Sadece,
Gklerin konuu
ve rzgarlarn tanrs Aelus'un* uzanabildii,
O yerlere doru srp gtrd.
1829
***
Grc dalarn sis basarken akamla,
Aragva grlder nmde.
zgnm ve bir hafiflik var iimde,
Hznm, yaamla dolu,
Seninle dolu,
Karasevdam, yalnz seninle.
Yok artk acs hibireyin.

Yine de acyla yanar kalbim ve sever.

Bilemez nk, ne olduunu akszln.
1829
* Aelus: Yunan mitolojisinde rzgarlar tanrs. 94
95* * *
(2 kasm

K,
Ne yaplr kyde? Uakla karlayorum. Bana sabah aym tayor. Hava snd m?
Tipi dindi mi?
Taze kar yad m?
Yatmay brakp, eerleri komal m? Gibi sorular... Ya da yemee kadar, Komunun
eski dergileriyle oyalanmal.
Taze kar;
Hemen kalkalm, koalm atlar.
Trs giderek ovalarda,
lk yla gnn,
Kamlar elimizde,
Solgun kara sorgulayan gzlerle baknp,
Fr dnelim, ileri-geri atlarak.
Ve gnn ileri saatlerinde,
96

Vurulmu iki yaban tavanyla

eve dnelim.
Bundan iyisi mi olur?
te akam, tipi kyor.
Mum, cansz aleviyle,
Utanga yla yanyor.
Kalbim szlyor.
Damla damla, yavaa yutuyorum,
Bezginliin zehirini.
Okumak istiyorum;
gzlerim harfler zerinden kayp geiyor.
Dncelerim, telerde. Kapatyorum kitab, Kalemi alp oturuyorum. Zorla skp almak
iin
Mz'n sabuklanmalarn. Sesler, seslerle uyumsuz. Kaybediyorum tm gcm, Ritmin
ve tuhaf yardakmn zerinde. iir, geveke sunuyor, Souk ve dumanl. Tartmay lirimle
kesen ben, Yorgunum.
Misafir odasna gidiyorum. Orada da duyduum, Gelecek seimler, eker fabrikas. Evin
hanm somurtmu, hava gibi. elik rg ilerini, kvraka oynatyor, Veya kupa papazyla fala
bakyor. zlem! Bylece gnler inzivada,
Seme iirler (A.S. Pukin) l F7
97Birbiri ardna geip giderler.
Ama eer akama doru,
Hznl kye,
Ben dama talarmla kemdeyken,
Gelirse uzaklardan kzakla,
Beklenmedik bir aile:
Kocakar ve iki gen kz,

(iki sarn, iki endaml kzkarde) Nasl da canlanverir, Bu, tanrnn boverdii yerler.
Nasl da anlaml olur hayat. nce, gzucuyla dikkatli baklar, Sonra birka sz ve sohbet,
Dosta bir kahkaha, akam arklar, Canl valsler, masada fsltlar, Baygn baklar, uuk laflar,
Dar merdivenlerde uzatlan karlamalar, Alacakaranlkta sundurmaya kan bakire, plak
boynu ve gsleri, Yzne esen tipi...
Ama zarar vermez bu kuzey frtnalar, Rus glne.
Nasl da alev alev yanar, Bir scak pck buz stnde, Nasl krpedir Rus kz, kaba
karn iinde!
***
Sevmitim sizi; ve ak yine de mmkn;
Henz tmyle,
Snp gitmedi iimden.
Ama sizi daha fazla zmesin sevgi;
stemem hibir eyle zlmenizi.
Bazen rkeklikten,
Bazen kskanlktan eziyet eken ben,
Sizi sessizce ve mitsizce sevmitim,
ylesine iten ve efkatle.
Ksmet etsin Tanr da size,
Bir bakasnn sevdals olmay.
1829
1829
98
99* * *
Dolatm m grltl sokaklarda, Girdim mi tk tk dolu kiliseye, Oturdum mu lgn
genler arasnda, Ben, hayallerime dalarm.

"Yllar geiyor" derim, "Buradaki herkes, Hepimiz yitip gideceiz, Ve birilerinin saati
yakn."
Baknca bir yalnz meeye, "Ormanlarn papaz", diye dnrm. "Beni de eskitecek,
Dedemi eskittii gibi."
Bir tatl bebei okarken,
"Hoakal" derim,
"Dnyadaki yerim senin olsun,
Benim rme, senin tomurcuklanma vaktin."
Altm, her gn, her saati, Ayn dncelerle tketmeye. rpnrm bilmek iin,
Gelecekteki lm vaktimi.
Ne zaman gsterecek kader lm?
Kavgada m? Ya da bir gezide, dalgalarn koynunda m?
Veya komu ova,
Soumu kllerimi kabul eder mi?
Duyarsz bedenime,
Her yer ayn, rmek iin.
Ama yine de sonsuz uykuya dalmay,
sterdim sevdiim yerlerin yaknnda.
Mezarln giriinde, o gn, Brakn, bir gen yaam kprdasn. Ve doa, kaytszca,
Ebedi gzelliiyle ldasn.
1829
100
101K Sabah
Ayaz ve gn,
Muhteem bir gn,
Hala pinekliyorsun gzelim.

Tamam dilberim, uyan,

A artk,
Tatl ryalar grmek iin,
rttn o gzlerini. llere ve tanrlara, Ik tayan Aurora'nn nne, Sen de kutup
yldz gibi k.
Gece vakti, hatrlar msn,
Tipinin kzp,
Bulank gkte sisin gezinmesini?
Bir donuk leke gibi ay,
Kasvetli bulutlarda sararrken,
Sen zgn, karamsar oturmaktaydn.
te imdi bakyorsun.
Bak bakalm pencereden:
102
Mavi gkler altnda, Masallardaki hallar gibi, Gnee kar ldayarak yatar kar. Saydam
orman kararr yalnz bana. Kra arasndan yeeren kknara yakn, Bir derecik parldar buz
altnda.
Kehribar sars aydnlk tm oda, Mutlu trtlarla lm ocak. Ve ocak dibindeki
kerevette, Ho ryalar gryorsun. Bilirsin ki boz ksra, Kzaa komamak.
Sabah karnda kayarken.
Sabrsz atlarn kousuna kaplp, tatlm,
Issz ovalan gezelim,
Ormanlar, nceleri byle gr olmayan,
Ve o kyy, benim beendiim.
1829

103Cinler
Srkleniyor bulutlar, kvrlyor; Ve ay hayalet bir k gibi, Aydnlatyor uuan kar
tanelerini; Gk kapal, gece bulutlu, ngraklar n n ederek Gidiyor arabam, ssz ovada,
rperiyor yreim korkudan Bilinmez dzlkler ortasnda.
Hey! Arabac hzlan!
Yapamam, atlarda can kalmad beyim,
Tipiden kreldi gzlerim,
Kar kapam yollar,
ldrsen bulamam bir tek iz.
Kaybolduk! Ne yapmal?
Bir cin, bizi yoldan karan,
Grnyor, frdnyor evremizde.
104
Bakn, bakn, ite oynuyor, flyor, tkryor bana. Bir hendee doru srklyor,
rkterek beygirleri. Grlmedik boyuyla urada, nme dikiliverdi. Cansz bir kvlcm gibi
burada, akp snyor karanla.
Srkleniyor bulutlar, kvrlyor,
Ve ay, hayalet bir k gibi,
Aydnlatyor uuan kar tanelerini;
Gk kapal, gece bulutlu.
Gcmz yok daha fazla gitmeye.
ngraklar birden sustu.
Atlar durdu.
Nedir o karart?
Kim bilir, bir ktk ya da kurt belki?
Tipi kuduruyor, tipi alyor; rkm atlar, horulduyor; Karart daha da uzaa sryor;

Siste gzleri parldyor, Yeniden ahland atlar, ngraklar n n etti. Gryorum, cinler
toplanm, Bembeyaz ovalarn ortasnda.
105Sonsuz sayda garip yaratk olarak,
Canszca oynaan aynda,
Frdnyordu eit eit cin,
Kasm yapraklan gibi...
Ne kadar da oklar? Nereye kouturuyorlar?
O ac ac syledikleri arklar nedir?
yi huylu bir ev perisine at m?
Yoksa bir cadnn dn arklar m?
Srkleniyor bulutlar, kvrlyor. Ve ay hayalet bir k gibi, Aydnlatyor uuan kar
tanelerini; Gk kapal, gece bulutlu. Ar srs gibi cinler, stmdeki sonsuz bolukta, Ac
haykrlar ve ulumalarla, Kalbimi paralayarak, Uup gidiyorlar...
1830
106
Anonim iire Cevap
Her kim olursan ol,
Sevecen arkn,
Diriliimi neeyle ve lgnca alklarsa,
Elin, elimi kavrayp, serte skarsa,
Yol gsterir, s verirse,
Her kim olursan ol,
ster, esinle dolu bir ihtiyar,
ster genliimin, imdi eskilerde kalm
bir yolda,

Ya da, esin perileriyle korunan,

yeniyetmenin biri;
Utanga, masum melek, uysal ocuk, Sana mteekkirim, tm duygulu canmla. lgim
zayf, kuytularda kalm. Almadm hi iyi niyete, Ve onun efkatli, konuksever sesine.
Glntr u dnyada yaknlk arayan! Ruhsuz, souk kalabalklar bakar aire. Bir gezgin
cambaz seyredercesine. Eer duyurursa air, Yrekten, ar iniltisini derince, Ve ac ykl iiri,
keskin yalnzlnda,
107Bilinmez gcyle artrsa kalpleri, Titrerse avularda ve vgler dzerse, Ya da
erdemsiz anlarda kafa sallarsa, Anszn bir tela alrsa arkcy, Acl bir kayp, kovulma,
mahpusluk... "Bylesi daha iyi" derler,
sanatn okbilmileri. "Bylesi daha makbul! Yeni duygular, Baka fikirler edinecek ve
bize sunacak". Ama airin mutluluu, Bulamaz bunlarn arasnda, Arad dosta selm; Korkak
suskunlua gml kaldka...
1830
108
air'e
-soneEy air! nemseme halkn sevgisini o kadar, Tez geer cokun vglerin uultusu;
Duyarsan, yargsn bir budalann, Ya da kahkahasn souk kalabaln, Sk dur yine de, Sakin
ol.
Sen ar'sn: Yalnz yaa
Yr zgr yolunda,
Her nereye gtrrse zgr akln seni.
Yetitir dlerinin deerli meyvelerini,
dl bekleme soylu abalarn iin.
Her ey senindir, sensin kendinin yargc. rnne en iyi sen deer biersin, Ey zor
beenir sanat! Honut musun kendi abalarndan?
109Sen honutsan eer, Varsn kalabalklar svsn sana, Tkrsnler ateinin yand
sunaa, Ve yaramaz ocuklar gibi, Sarsp dursunlar masan.
1830

110
Veda
Senin sevecen hayalini son kez,
Hayalimde okayp,
Kalbimin gcyle ryama can vermeye,
Ve kimsesiz, rkek, ilahi huzurumla,
Akn hatrlamaya,
Cesaret buldum kendimde.
Koup gidiyor yllarmz deierek, Deitirerek hereyi ve bizi. Sen, oktan giymisin
airin iin, Mezarlklarn alacakaranln. Ve dostun senin iin, Snp gitmi oktan.
Kabul et, uzaklardaki sevgilim, Kalbimin vedasn, Dul kalm e gibi, Bir mahpusluk
ncesi, Dostuna suskunca sarlan, yi dost gibi.
1830
111Admdan sana ne?
O da lecek,
Kasvetli bir uultu gibi.
Uzak kylara arpan dalgalarn,
Sar ormanlkta yanklanan,
Gece sesleri gibi.
Bir hatra defterinde, lm izler kalacak acmdan, Bir mezar tana kaznm, Bilinmez
dildeki yazlar gibi.
Nesi kald,
Taze ve gergin telalarda, oktan unutulmu admn? Temiz ve krpe anlar Sunamaz
artk senin ruhuna.
Ama zntl gnnde,

Sessizlikte,
Syle onu zlemle.
De ki benim de bir hatram var,
Bir kalp var dnyada,
inde yaadm...
1830
112
Seme iirler (A.S. Pukin) l F8
113
JGzya dkeceim.
Belki de,
zntl gnbatmmda,
Ak prldayacak.
Bir veda glc gibi.
At
1830
Aklsz yllarn snm neesi,
Ar ve hznl,
Bir iki sersemlii gibi.
Ama, arap misali,
Geen gnlerin hzn,
Ruhumda yalandka,
Daha da gleniyor.
Yolum, ssz.

aba ve kahr bana,

Gelecein alkantl denizini vaadediyor.
Fakat istemiyorum,
Ah! Dostlarm, lmeyi.
Yaamak dileim,
Dnmek ve kavga iin.
Ve biliyorum ki, eleneceim,
Aclar, telalar ve dertler arasnda.
Kimi zaman,
Yine uyumla iip, sarho olup,
Uydurduklarm iin,
114
115* * *
tedeki yurdunun kylar iin,
Bu gurbeti terkettiin,
O unutulmaz anda, zgn vakitte,
nnde, uzunca zaman alamtm.
Souyan ellerim,
rpndlar, alkoymaya seni,
Alkoymaya, o korkun bezginliin ayrln.
niltim yalvard,
Bitmesin diye.
Ama sen, acl pmemizden, Koparr gibi aldn dudaklarn. Kapkara srgn yerimden,
Beni baka yerlere ardn. Dedin ki: "Grtmz gn, Sonsuz mavilikler altnda, Bir

zeytinin glgesinde, Akn pcn, Yeniden birletirelim."

116
Ama yazk ki orada,
Gkyz kemerlerinin,
Tozmavi aydnlkta d,
Zeytin glgelerinin,
Sulara dt yerde,
Son uykuna daldn oktan.
Gzelliin ve aclarn,
Yok olup gittiler lm sandnda.
Ve onlarla birlikte,
Bir buluma pc de...
Ama bekliyorum;
Borcun var...
1830
117Yank
Kkredi mi bir vahi hayvan bir orman kuytusunda,
ald m borular, grledi mi gk,
Bir gen kz ark syledi mi, tepelerin ardnda,
Her sese, bolukta,
Bir yant yaratrsn yeniden.
Gk grltlerini dinlersin,
Frtnann ve kabaran dalgalarn sesine,
Ky obanlarnn barmalarna,

Yant gnderirsin.
Fakat yoktur seni yanklayan...
Sen de bylesin ite,
Sen airsin!
1831
118
***
Vaktidir dostum, vaktidir!
Artk yrek dinginlik istiyor.
Gnler birbiri ardna uup giderken,
Ve geen her saat,
Yaamdan bir para daha alp gtrrken,
Seninle ikimiz,
Sanrz ki yayoruz.
Bir de bakacaksn ki, lmz.
Dnyada mutluluk yok dostum,
Fakat huzurlu ve zgr olunabilir.
Uzunca bir zamandr,
mrenilecek bir ksmet dlyorum:
Uzunca bir zamandr,
Ben, yorgun kle,
Kamay dler dururum.
Uzaklara,

almann ve kusursuz doyumlarn tapnana.

1834
119* * *
Yeniden konuk oldum,
Bu kesine dnyann,
Nasl getiini anlayamadan
ki ylm yitirdiim srgn yerime.
On yl gemi stnden,
ok baka artk yaamm.
Ben de deitim zamanla,
Evrensel yasaya tutsak oldum.
Ama burada yeniden,
Canl gemiim beni saryor.
Ve sanki dn akam,
Bu korulukta gezinmiim.
te talihsizliimin evi, Zavall bakcmla yaadm yer. Yal kadncaz yok artk.
imdi duvarn ardndan, Duyamyorum onun ar admlarn, Yok artk titiz ilgisi.
te ormanlk tepe;
ou zaman stnde,
Hareketsizce oturur
Gle bakarak hznle,
Baka kylar,
Baka dalgalar zlerdim.
Altn msr tarlalar,

Yeil ayrlar arasnda,

Genie yaylyor, masmavi.
Kefedilmemi sularnda,
Bir balk gezmiyor,
Tutmu, kendine ekiyor,
Sefil alarn.
Aalar salm,
Kylarn yumuak eimli yamalarna.
Arkadaki deirmen vaktiyle,
Rzgarda yana yatar,
Var gcyle evirirdi kollarn.
120
121Dede topramn ucunda,
Yamurlarla kellenmi yolun,
Daa trmand o yerde,
am dikilidir.
Biri ayr dm,
Dier ikisi yakncack birbirine.
Ne zaman tepeden
Yanlarndan gesem aynda,
Doruklarnn hrts
Beni o tandk sesiyle selamlard.
imdi geerken o yoldan,
Yeniden grdm onlar,

Hi deimemiler.
Hrtlar bile ayn.
Ama yorgun kkleri dibinde,
(vaktiyle bo ve plakt oralar)
imdilerde bir krpe koruluk dallanm.
Yeil aile; glgeleri altna,
Sk tk al topaklar snm,
ocuklar gibi.
tede suratsz yolda duruyor,
Aksi ihtiyar, mzmin bekar,
Ve evresi,
Bombo eskisi gibi.
Merhaba! Gen, tanmadk kuak,
Gremeyeceim nasl kocaman olduunu.
Boyun, dostlarmnkini geince,
Ve yal tepelerini onlarn,
Glgen gizleyince yoldan geen yolcudan,
Brak duysun torunum,
Konuksever hrtn.
Bir dosta sohbetten dnerken,
Mutlu ve ho dlerle dolu,
Gesin yannzdan.
Gecenin koyu karanlnda,

Beni ansn.
1835
122
123Birinei Petro'nun leni
Neeyle oynayor, kvraka,
Neva stnde, yce divann alacal bayraklar.
Krekilerin berrak, uyumlu arklar,
Kopup geliyor kayklardan.
Petro'nun saraynda bir neeli len;
Mahmur konuklarn sohbeti uultulu.
Ve salvo atele dvlmekten,
Neva'nn teleri kpkl.
Byk ar'n bu leni neye acaba,
Petersburg ehrinde? Neden bu salvo ate ve kalabalklar? Ya nehirde demirli filo? Yoksa
yeni ve erefli bir zafer m, Aydnlatan Rus sngsn ve bayran? etin sveli'yi mi
yendik? Bar m dileniyor korkun dman? Ya da aldmz sve toprana, Brandt'n elimsiz
teknesi mi urad? Ve gney donanmamz ailecek, Dedesini grmeye mi gitti? Sava torunlar,
htiyarn nnde esas duruta, Verilen dersin onuruna, Duyulmakta koro ve top grlemesi.
Poltava'nn yldnm m,
Kutlad efendilerimizin?
Rus ar tahtn, o gn kurtarmt Karl'dan.
Yoksa Katerina doum mu yapt?
Ya da isim gn m kendinin,
Kahraman Dev'in, sihirbazn,
Karakal karsnn?
124

125Hayr, tebsyla baryor ar.

Sulunun suunu affedip, neeyle,
Kprterek dolduruyor bir kadehi.
Ve alnndan perek onu,
Aydnlk kalbi ve yzyle,
Af gnn kutluyor,
Dmana kar bir zaferi kutlar gibi.
te bundan, grlt ve kalabalklar var,
Petersburg ehrinde.
Salvo ate ve mziin gmlemesi, bundan. Ve nehirde demirli filo. Bu yzdendir ki mutlu
vakitte, ar'n kadehi dolu. Ve salvo atele dvlmekten, Neva'nn teleri kpkl.
1835
Bulut
Dinmi tufann son bulutu! Bir sen gezinirsin ak mavi gkte. Senindir, kimsesiz, neesiz
glge. Sevin dolu gn, bir tek sen zersin.
Az nce epeevre sarmtn gkyzn, imek de seni sarverdi dehetle. Sen ise satn
gizemli grlemeni, Ve agzl topraa yamur iirdin.
Yeter, defol! in bitti artk. Toprak tazelendi, tufan da kat buralardan. Ve ite rzgar da
yaprakklar okarken, Kovuyor seni u huzurlu gklerden.
1835
126
127Exegi monumentum*
Bir Ant Diktim
yle bir ant diktim ki kendime,
Yaplamaz insan eliyle.

Ynla insan da birikmeyecek nnde.

Uysal ba antmn,
Aleksandr'n stununu** oktan geti.
Hayr, tmyle lmeyeceim. Ruhum, Kutsal lirimle kalarak, Kurtulurken rmekten,
Tozlarm yok olacak. Ben de nleneceim, Duyulacak nm her yerde, Yeryznde, ayn altnda,
Tek bir air yaadka.
Sylentim byk Rusya'y dolaacak. Ses veren her dilde anacaklar adm; Onurlu Slav
torunum, Finli, imdilerde vahi olan Tunguz, Bozkrlarn dostu Kalmuk.
Uzun yllar sevgilisi kalacam bu halkn, Lirimle yarattm duygular iin. nsafsz
amda ben, zgrlk dualar okudum ve dmlere
efkat dilendim.
Tanr emridir ilham perisi, biraz sz dinle! Dargnlktan korkmadan, bana ta istemeden,
Duay ve iftiray, kabul et, ayn ilgisizliinle, Ve knama hibir aptal.
1836
* Bir ant diktim (Latince).
** Aleksandr'n stunu: St. Petersburg'da, Klk Saray alannda bulunan,
1834'de yaplm zafer ant.
128
Seme iirler (A.S. Pukin) l F9
129indekiler
evirenin nsz: Halklarn airi / 5-6
7. Aleksandr Sergeyevi Pukin: Soylu ve Devrimci / 7-9
77. Pukin'in Rus ve Dnya
Edebiyatndaki Yeri: "Uzun Yllar Sevgilisi
Kalacam Bu halkn" / 15-17 777. iirlerinden Semeler 125
1. zgrlk/27

2. aadayev'e/32
3. Ky / 34
4. Gnn I Snd/ 38
5. Seyrekleiyor Bulutlar / 40
6. Tutkularm Bitti / 42
7. Tutsak/43
8. Gece/44
9. Denize Kar / 45
10. Yamurlu Gn Karard / 49 ll.O'na/51
12. Baks Onuruna ark / 53
13. Aldatsa da Yaam Seni / 54
14. Yank Mektup/55
15. K Akam/57
16. Son iekler En Tatlsdr / 59
17. 19 Ekim 1825/60
18. Mavi Gkler Altnda Yurdunun / 69
19. K Yolu/70
20. Bakcma / 72
21. tiraf/73
13122. Puin'e/76
23. Peygamber/77
24. air/79
25. 19 Ekim 1827 / 81
26. Pnar/ 82

27. Arion / 83
28. Sibirya Madenlerinin Derinliklerinde / 84
29. Syleme Bana Gzel Kz / 85
30. An / 86
31. Anar/87
32. iek / 89
33. Sen ve Siz/90
34. Kafkas / 91
35. /93
36. Grc Dalarn Sis Basarken / 95
37. K, Ne Yaplr Kyde? / 96
38. Sevmitim Sizi / 99
39. Dolatm m Grltl Sokaklarda / 100
40. K Sabah / 102
41. Cinler/l 04
42. Anonim iire Cevap / 107
43. air'e/109
44. Veda/111
45. Admdan Sana Ne? / 112
46. At / 114
47. teki Yurdunun Kylar in / 116
48. Yank/l 18
49. Vaktidir Dostum / 119

50. Yeniden Konuk Oldum / 120

51. Birinci Petro'nun leni / 124
52. Bulut/l 27
5 3. B ir Ant Diktim/l 29
132Bu kitap, Patates Bask Ekibi tarafndan tek kopya olarak, Beyazt Devlet Ktph