Makine Teknolojileri Elektronik Dergisi

Cilt: 7, No: 1, 2010 (111-118)

Electronic Journal of Machine Technologies
Vol: 7, No: 1, 2010 (111-118)

TEKNOLOJK
ARATIRMALAR
www.teknolojikarastirmalar.com
e-ISSN:1304-4141

Teknik Not

Polimerik Nanokompozitler ve Kullanm Alanlar

Faruk EN, Hakan PALANCIOLU, Kemal ALDA
Aksaray niversitesi Makine Mhendislii Blm, 68100, Aksaray

zet
Gnmzde allagelmi metal ve metal alamlarnn yerine eitli yaplara sahip kompozit malzemeler
kullanlmaya balanmtr. Bunun doal bir sonucu olarak, kompozit malzemelerin endstrideki nemi giderek
artmaktadr. Dolaysyla, stn ve istenen zelliklere sahip farkl matrislere ve takviye elemanlarna sahip
kompozitler gelitirilmektedir. Polimerik nanokompozit malzemeler ise en son gelitirilen kompozit
malzemeler grubunu oluturmaktadr. Nano boyutta takviye taneciklerine sahip bu tr kompozitlerin
gelitirilmesi, retimi, malzeme zelliklerinin belirlenmesi ve farkl alanlara uygulanmas son zamanlarda
olduka nemli bir alma alan haline gelmitir. Bu almada, polimerik nanokompozitler ile ilgili olarak
yaplan olduka nemli bilimsel almalardan ve bu malzemelerin endstrideki kullanm alanlarndan sz
edilmitir.

1. GR
Yaygn olarak kullanlan yap elemanlar, metaller, polimerler, kompozitler ve seramikler olmak zere
drt gruba ayrlabilir [1]. eitli kompozit malzemeler ok eski alardan beri bilinmekte ve
kullanlmaktadr. Fakat son yllarda gelitirilen ileri kompozit malzemeler, malzeme uygulamalarnda bir
devrim meydana getirmitir [2]. Kompozit malzemeler genel olarak kullanlan takviye elemanna gre
fiber takviyeli ve tanecik takviyeli olarak snflandrlrlar [1]. Tanecik takviyeli kompozit malzemelerde
matris malzemesi bir veya daha fazla farkl malzemeden oluan tanecikler iermektedir. Bu tanecikler,
metalik veya metalik olmayan malzemelerden olabilir. Ayn durum matris malzemesi iinde geerlidir.
Ksacas drt farkl bileim tanmlanabilir, a.Metal olmayan matris ierisinde metal olmayan tanecikler,
b.Metal olmayan matris ierisinde metalik tanecikler c. Metal matris iinde metal tanecikler d. Metal
matris iinde metal olmayan taneciklerden meydana gelen kompozit malzemelerdir [3]. Tanecikli
kompozitlerde takviye eleman olarak kullanlan tanecikler eitli ekil ve boyutlarda olabilir. ekil 1de
[4] kaba ve orta sinterlenmi karbr alaml kesici takmlarn mikro yaplar gsterilmektedir. Sert metal
kesici ular, bir metalik matris iine sert seramik paracklarn bu ekildeki gibi kelmesinden oluur
[4].

Bu makaleye atf yapmak iin

EN F., PALANCIOLU H., ALDA K.,Polimerik Nanokompozitler ve Kullanm AlanlarMakine Teknolojileri Elektronik Dergisi, 2010, (7) 111-118

Teknolojik Aratrmalar: MTED 2010 (7) 111-118

Polimerik Nanokompozitler ve Kullanm Alanlar

ekil 1. Dz sinterlenmi karbrlerin (WC-Co) mikro yaplar [4]

Kompozit malzemelerde polimer esasl matrislerin yan sra metal, seramik trevi malzemeler de matris
olarak kullanlmaktadr. Dier matrislerin kullanlmasna ramen kompozit malzemelerin % 90 polimer
esasl matrislerle retilmektedir [5]. Polimerlerin kullanm alanlarnn eitlenerek artmas dolaysyla
kullanmlarnn gerektirdii mekanik, sl ve elektriksel zellikleri salayan polimerlerin gelitirilmesi ya
da mevcut polimerlerin katk maddeleri ile istenilen zelliklere getirilmesi nem kazanm ve bu ynde
yaplan almalar artmtr [6]. Polimerler genel olarak fiberler ve tanecikler ile takviye edilmektedir.
Fiber takviyeli polimerik kompozit yaplarda, polimer matrisler eitli ekillere sahip fiberler ile takviye
edilebilmektedir. Fakat gnmzde polimer matrisler nano boyutlara sahip tanecikler ile de takviye
edilmeye balanm ve elde edilen kompozit malzemeler polimerik nanokompozitler olarak
adlandrlmtr. Dolgu paracklarnn nanometrik boyutlarndan dolay nanokompozitler yksek
alan/hacim oranlarna sahiptir ve ok dk kil younluklarnda bile fazlar aras etkileim alan ok geni
olduundan fiziksel ve mekanik zelliklerinde ok nemli artlar grlebilmektedir [7]. Endstriyel
termoplastik ve termoset polimerlerin nanokompozitlerinin gelitirilmesi iin aratrma almalar, hzla
artarak devam etmektedir. zellikle poliolefinler (PE, PP) gibi apolar yapl polimerlerin
nanokompozitlerinin hazrlanmasnda byk zorluklar bulunmaktadr [8].

ekil 2. Kil taneciklerle takviye edilmi polimerik kompozit yap [11].

112

en F., Palancolu H., Alda K.

Teknolojik Aratrmalar: MTED 2010 (7) 111-118

Polimer matrisli nanokompozit malzeme retmek amacyla eitli retim yntemleri zerinde nemli
almalar srdrlmektedir. Bunlar, eriyik harmanlama, yerinde polimerizasyon ve dier tekniklerdir. Bu
yntemlerden her biri, amalanan kompozit zelliklerine ve retim verimliliine uygun olarak tercih
edilir [9]. Birok aratrmac tarafndan genellikle eriyik harmanlama, ekstrzyon ve basnl kalplama
yntemlerinin birleimi genel olarak tercih edilmektedir. stenen zellikte polimer matrisli nanokompozit
numune elde edebilmenin n koulu taneciklerin matris ierisinde dzenli dalm olmalardr [6].
Polimerik nanokompozit malzeme retebilmek iin, polimer matrisin nano boyuttaki eitli malzemeler
ile takviye edilebileceinden yukarda bahsedilmiti. rnein, doal olarak tabakal yapda olan kilin
polimer iinde datlabilmesi nedeniyle ok iyi katk malzemesi olabilecekleri anlalmtr. Bylece
kil/polimer nanokompozitlerin hazrlanmas, karakterizasyonlar ve zelliklerinin belirlenmesi ile ilgili
almalar balamtr [10]. Kil taneciklerle takviye edilmi polimerik kompozit yap ekil 3te
gsterilmitir [11]. Geleneksel kompozitlerde polimer kilin birim hcre aralna ok girmez.
Tabakalanm nanokompozit tipinde polimer matrisi iine eklenen organokiller kristalografik olarak
grnr. Bu tr nanokompozitlerde polimerin bir veya birka molekler tabakas kilin basal aralna
girer. Ayrlm tabakal nanokompozitlerde silikat tabakalar polimer matrisinde tek tek disperse olmular,
pul pul dalmlardr. Kilin kristal tabakalar tamamen polimer matrisi iinde dalr [10].
2. POLMERK NANOKOMPOZTLERN KULLANIM ALANLARI
Gnmzde kaynaklar her geen gn azalan doal malzemelere alternatif olan polimerler yaygn bir
uygulama alanna sahiptirler. Polimerlerin ilenme kolayl, mekanik davranlar, esnek yaplar ve
dk younlua sahip olmalar nemli avantajlardr [12]. Polimerik nanokompozitlerin kullanld
eitli alanlar ekil 3te gsterilmitir [13].

ekil 3. Polimerik nanokompozitlerin eitli kullanm alanlar

Polimerik kompozitler daha ok elektronik elemanlar, otomotiv sanayi, uak sanayi alanlarnda
kullanlmaktadr. rnein, elektronik elemanlarda kullanlan polimerlerin yksek sl iletkenlie sahip
olmalar istenmektedir, bu yzden sl iletken olan polimerler zerine almalar yaplmaktadr [6]. lk
defa Toyota aratrma laboratuarlarnda polimerizasyon ile birletirilen kil-polimer nanokompozitleri
113

Teknolojik Aratrmalar: MTED 2010 (7) 111-118

Polimerik Nanokompozitler ve Kullanm Alanlar

organik ve mineral malzemeler saf polimerlere gre ok daha stn mekanik ve termal zellikler
gstermilerdir [10]. Yaplan birok alma sonucunda, polimerik nanokompozitler gnmzde
otomobillerde kullanlmaya balanmtr (d asi paneli, vs.). ok dk dolgu maddesi ierikli
malzemelerde geleneksel talk dolgulu kompozitlere gre 10 kat daha hafif ve 10 kat daha mukavemetli
durumdadr. Bu nemli zellik bu malzemeleri otomotiv iin ok uygun klmaktadr [7].
Polimerler yaltkan malzemeler olmasna ramen, son zamanlarda polimer matris ierisine iletken
tanecikler katlarak elde edilen baz iletken polimerik nanokompozitler gelitirilmitir. letken
polimerlerin yaygn olarak kullanld alanlar; arj olabilen pil yapm, elektronik alet (transistr,
kapasitr, sensr) yapm, iyon seici elektrot yapm, korozyon nleme, biyokimyasal analizler, foto
elektrokimyasal hcreler ve elektroreolojik almalardr [14].
Salk sektrnde de youn bir ekilde polimerik nanokompozit gelitirme ve kullanm zerine
aratrmalar yaplmaktadr. N-zopropil akril amid proteinler, DNA, RNA gibi biyomolekllerin ayrlmas
ve saflatrlmas, eitli enzimlerin immobilizasyonu amacyla da kullanlmaktadr. lkemizde
nanoteknoloji en ok bu tr akll polimer olarak adlandrlabilen polimerleri gelitirme, akll
molekllerle tepkime trn kontrol altnda tutma eklinde gelimektedir. Baz aratrclar da nano
tanecik eklinde polimerleri hazrlayarak gen tedavisinde kullanlabilmesini hedeflemektedirler [15].
3. Polimerik Nanokompozitlerin Malzeme zellikleri
Nanokompozitler, saf polimerlerle karlatrldnda nemli derecede gelitirilmi mekanik, termal,
optik ve fizikokimyasal zellikler sergilemektedirler [16]. Benzer ekilde, nanokompozitlerde, geleneksel
kompozit sistemlerine kyasla, elde edilen sl kararllk, yanmazlk, fiziksel, mekanik ve bariyer zellik
geliimleri ok daha iyi boyutlardadr [7]. lk olarak Toyota aratrma gelitirme grubunun, poliamid-6 ve
montmorillonit kullanarak oluturduu polimer nano kompozit malzemenin mekanik ve bariyer
zelliklerinde ok nemli gelimeler salanmtr [16]. Takviye faznn elastiklik, sl genleme gibi
fiziksel zellikleri kompozitin mekanik zelliklerini etkileyen en nemli faktrlerden biridir. Ayrca ana
yap ierisindeki parack bykl de kompozitin mukavemetini etkiler. Parack takviyeli kompozitler
ana yapya gre olduka yksek mukavemet zellii gsterirler [17].

a) Grafit ve Kil takviyeli polimerik nanokompozitler [18]

114

en F., Palancolu H., Alda K.

Teknolojik Aratrmalar: MTED 2010 (7) 111-118

a) ki farkl tip kil takviyeli polimerik nanokompozit [19]

ekil 4. Elastiklik modlnn nanokompozitin tanecik ieriine bal deiimi
Yukarda deinildii zere, polimerik nanokompozitlerde takviye malzemesi olarak yaygn bir ekilde
kullanlan malzemelerden birisi kildir. Kil, tabakal yaps, doada bol miktarda ve ucuz olarak
bulunabilmesi gibi avantajlarndan dolay ok tercih edilmektedir. Yasmin ve ark. [18-19] yaplan
almalarda polimerik nanokompozit malzemelerin elastiklik modlnn kompozit ierisindeki tanecik
miktarna bal artan bir deiimi olduu ortaya konulmutur (ekil 4-a ve b). Her iki almada matris
malzemesi olarak epoksi reine kullanlmtr. Fakat, nano takviye tanecikleri olarak ilk almada [18]
grafit ve kil kullanlarak retilen iki farkl polimerik kompozitin elastiklik modlleri karlatrlmtr
(ekil 4-a). kinci almalarnda [19] ise matris farkl reticiler tarafndan retilen iki farkl nanokil
tanecikleri ile takviye edilmitir (ekil 4-b). Her iki ekilden polimerik nanokompozitin elastiklik
modlnn artan tanecik ierii ile artt aka grlmektedir.
Nanokompozitlerin nemli avantajlarndan biri de nanoboyutlu inorganik katk maddelerinin sl
kararlln arttrmasdr. Birok uygulamada, polimerik malzemenin farkl scaklklarda ve uzun zamanl
kullanmda nemli oranda boyutunu deitirmemesi, yani sl kararl olmas arzu edilmektedir [7].
Polimerlerin sl iletkenliklerinin arttrlmas amacyla uygulanan farkl yntemler vardr. Bunlardan
birisi, retim esnasnda polimerlere sl iletkenlii yksek olan tanecik veya lifler katlmasdr. Bu tanecik
katklar sayesinde polimerin sl iletkenlii artmaktadr. Fakat baz durumlarda polimerin mekanik
zelliklerinde zayflamalar meydana gelmektedir [6]. ekil 5te Gojny ve ark. [20] tarafndan retilen
polimerik nanokompozit malzemelerin s iletim katsaylarnn matris iindeki tanecik ieriiyle deiimi
gsterilmitir. Bu almada, epoksi reine matris alt farkl tipte nano malzemeler ile takviye edilmitir.
retimi gerekletirilen her bir polimerik nanokompozit malzemenin s iletim katsaysnn, matris
ierisindeki taneciklerin hacimsel oranndaki arta bal olarak nemli lde artt grlmektedir.

115

Teknolojik Aratrmalar: MTED 2010 (7) 111-118

Polimerik Nanokompozitler ve Kullanm Alanlar

ekil 5. Is iletim katsaysnn tanecik ieriiyle deiimi [20]

letken polimer kavram; kendi rgs iindeki elektronlarla yeterli dzeyde elektrik iletkenlii salayan
polimerler iin kullanlr. Bu bir elektronik iletkenliktir. Ancak iletkenliin metaller seviyesinde
olmamas, hem konjugasyonun yksek dzeyde iletkenlie yeterli olmadn hem de polimerlerin yariletken snfna dahil olduunu gstermektedir [21]. letken polimerlerin zelliklerini iyiletirmek iin,
balca kimyasal ve elektrokimyasal yntemlerle; kopolimer, kompozit veya blendler hazrlanarak iletken
polimerler gelitirilmektedir [14]. Bir baka ifadeyle, retim esnasnda yaplan eitli ilemlerle,
polimerik nanokompozitler, elektriksel zellikleri iyi malzemeler olarak retilebilmektedir. rnein,
epoksi matrise sahip bir polimerik nanokompozit malzemede, katyonik ve anyonik katalitik
krletiricilerin krleme prosesi srasnda, Levis asit yada bazn krlemesiyle reinenin
homopolimerizasyonu balar. Bu tip krletiriciler yardmyla malzemenin elektriksel ve fiziksel
zellikleri iyiletirilir [16]. letken polimerlerin kullanm alanlarndan birisi de, gne ndan elektrik
enerjisi reten yar iletken devre elemanlar olan fotovoltaik hcrelerdir [21]. Ayrca, iletken polimerlerin
yaygn olarak kullanld alanlar; arj olabilen pil yapm, elektronik alet (transistr, kapasitr, sensr)
yapm, iyon seici elektrot yapm, korozyon nleme, biyokimyasal analizler, foto elektrokimyasal
hcreler ve elektroreolojik almalardr [14]. Gojny ve ark. [20] tarafndan retilen polimerik
nanokompozit malzemelerin elektrik iletkenliinin, matris iindeki tanecik ieriindeki art ile
ykseltilebileceini gstermilerdir (ekil 6).

116

en F., Palancolu H., Alda K.

Teknolojik Aratrmalar: MTED 2010 (7) 111-118

ekil 6. Elektrik iletkenliinin tanecik ieriiyle deiimi [20]

4. SONU
Polimerik nanokompozit malzemeler geleneksel mikro ve makro kompozitlere oranla nispeten yksek zellikler
gsterirler. Bu zellikler, yksek elastiklik modl, yksek mukavemet, sl kararllk, dk gaz geirgenlii ve
biyobozunur polimerlerin kullanlmas ile artan biyobozunurluk zellikleridir. Bunlarn yannda, yukarda
bahsedildii gibi bu malzemelerin ok iyi elektriksel zellikleri de iletken takviye elemanlarnn kullanlmasyla
salanabilmektedir. Gnmzde, polimer nanokompozitler zerine yaplan almalar daha stn zelliklere sahip
yeni malzemeler hazrlamak ve daha ksa srede, yksek verimle nanokompozitler elde etmek zere iki temele
ayrlabilir [22]. Yaplan aratrmalar neticesinde, polimerik nanokompozitlerin, istenen ve elde edilebilen
stn mekanik, sl ve elektrik zellikleri nedeni birok alanda uygulama imkn bulduu gzlenmitir. Benzer
ekilde, polimerik nanokompozitler konusu lkemizde zellikle iki binli yllardan sonra TBTAK ve baz
niversitelerimiz tarafndan da desteklenen birok proje ile olduka nemli bir akademik alma alan haline
gelmitir.

KAYNAKLAR
1. Staab, G. H. 1999. Laminar Composites (1th ed.). US: Butterworth-Heinemann.
2. en, F. Sayman, O. 2006. Fiber takviyeli kompozit levhalarda balant ekilleri ve pim balantlar.
MakineTek Dergisi, Bileim Yaynclk, stanbul, Kasm says, 92-94.
3. Jones, R. M. 1999. Mechanics of Composite Materials (2th ed.). US: Taylor & Francis.
4. ahin, Y. 2006. Kompozit Malzemelere Giri, Sekin Yaynclk, Ankara.
5. Bac, . 2006. Epoksi reinesi ile nanokompozit sentezi, Gazi niversitesi Fen Bilimleri Enstits,
Yksek Lisans Tezi.
6. Tavman, .H., Turgut, A. Mikro ve nano boyutlu tanecik katkl polimer kompozitlerin mekanik
zellikleri, Proceedings of 11th International Materials Symposium, April 19-21, 2006, Denizli,
Trkiye 570-575.

117

Teknolojik Aratrmalar: MTED 2010 (7) 111-118

Polimerik Nanokompozitler ve Kullanm Alanlar

7. Ylmazbayhan, A. 2006. Maleik anhidritle graftlanms oligomerlerin ve i-pp/silikat

nanokompozitlerin tepkimeli ekstrzyon yntemiyle sentezi ve karakterizasyonu, Hacettepe
niversitesi, Yksek Lisans Tezi.
8. Durmu, A., Kagz, A., Macosko C.W. Eriyik Harmanlama le Hazrlanm Lineer Dk
Younluklu Polietilen (Lldpe) / Org-Kil Nanokompozitleri, Proceedings of 11th International
Materials Symposium, April 19-21, 2006, Denizli, Trkiye 295-300.
9. Park, C.I. Park, O.O. Lim, J.G. Kim H.J. 2001. The fabrication of syndiotactic
polystyrene/organophilic clay nanocomposites and their properties. Polymer 42/17; 7465-7475.
10. i, S. 2007. Kil/pva ve organokil/pva nanokompozitlerin sentezi ve karakterizasyonu, stanbul
Teknik niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Doktora Tezi.
11. http://www.nrc-cnrc.gc.ca/eng/ibp/imi/research/polymer-nanocomposites.html
12. ahmetliolu, E., Toppare, L., Demir, . 2007. Metal erikli letken Polimerlerin Sentez ve
Karakterizasyonu adl Tbitak projesi sonu raporu, Proje No: 104M406, Nide.
13. http://cmpnd.org
14. Yurdagl, T.Z. 2007. Poliinden/poli(oksimetilen) iletken karmlarnn hazrlanmas ve zelliklerinin
incelenmesi, Gazi niversitesi, Fen Bilimleri Enstits, Yksek Lisans Tezi.
15. http://yunus.hacettepe.edu.tr/~dogan/42.html
16. Bac, . 2006. Epoksi reinesi ile nanokompozit sentezi, Gazi niversitesi Fen Bilimleri Enstits,
Yksek Lisans Tezi.
17. Bedir, F., Senthilvelan, T. 2006. Parack takviyeli kompozitlerde takviye faznn kompozitin
mekanik zellikleri zerine etkisi, Proceedings of 11th International Materials Symposium, April 1921, Denizli, 590-594.
18. Yasmin, A., Luo, J.J., Daniel, I.M. 2006. Processing of expanded graphite reinforced polymer
nanocomposites,Composites Science and Technology 66; 1182-1189.
19. Yasmin, A., Luo, J.J., Abot, J.L., Daniel, I.M. 2006. Mechanical and thermal behavior of clay/epoxy
nanocomposites Composites Science and Technology 66; 2415-2422
20. Gojny, F.H., Wichmann, M.H.G., Fiedler, B., Kinloch, I.A., Bauhofer, W., Windle, A.H., Schulte, K.
2006. Evaluation and identification of electrical and thermal conduction mechanisms in carbon
nanotube/epoxy composites, Polymer, 47; 2036-2045.
21. Ouz, . 2005. letken polimer/krmz amur nanokompozitlerinin kimyasal yntemle hazrlanmas ve
zelliklerinin incelenmesi, Sleyman Demirel niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Yksek Lisans
Tezi.
22. Kytepe, S., Akst, D., Sekin, T., Alc, B. 2007. Poliimid-kil nanokompozitlerinin mikrodalga
teknii ile elde edilmesi, 21. Ulusal Kimya Kongresi, 23-27 Austos, Malatya.

118