You are on page 1of 54

Do. Dr.

Yahya ULUSOY,
U.. Teknik Bilimler MYO, Tarm Makinalar Program

SUNUMUN ER

Trkiyenin Enerji retimi Ve Tketiminin


Deerlendirmesi,
Kyoto Protokol Ve Trkiye,
Trkiye'de Sera Gaz Salnm,
Biyoktle Enerjisi,
Trkiyede Ve Dnyada Biyoktle Enerjisi,
Mikroalg Nedir?
Dnyada Ve Trkiyede Mikroalgler,
Mikroalgler Kullanm,
Sonular.

Giri
Konvansiyonel enerji rezervlerinin gittike tkenmeye

balad gnmzde enerji, en pahal retim


girdilerinden biri olmas ile birlikte evreyi kirletici
zelliiyle de her geen gn arln hissettirmektedir.
Bu ve buna benzer nedenlerle gelimi ve gelimekte
olan tm lkelerde olduu gibi lkemiz de yeni ve
yenilenebilir enerji kaynaklarndan en yksek oranda
yararlanmaya ynelmitir.
lkemizde de alternatif enerji yasas karlarak bu
alandaki reticiler tevik edilmeye balanmtr.
3

Son yllarda Trkiyede enerji

sektr olduka hzl biimde


bymektedir.
Enerji tketimi Avrupa Birlii
lkelerine gre dk olmasna
ramen artan nfus ve
sanayileme ile birlikte birincil
enerji tketim oranlarnn
referans senaryoya gre 2020
ylna kadar ortalama %4-5
artaca ngrlmektedir.

106,3

Milyon TEP

Toplam birincil enerji tketimi

Enerji retimi

29,2

retilen enerjinin,

tketimi karlamada
ok yetersiz kaldn
gstermektedir.

Milyon TEP

2008 yl
4

Tketilen enerjinin byk ounluu ithalat yoluyla

karlanmak durumunda kalmaktadr.

thalat Deerleri (%)


Dier YEK; 8,6

Doalgaz; 32
Kmr; 29,5

Petrol; 29,9

Kurulu G 2010
Toplam : 48.591 MW

Elektrik retimi 2010


Toplam : 209.000 GWh
7

MW

Trkiyenin Kurulu G Projeksiyonu

Yl
8

Birlemi Milletlere sunulan Sera Gaz Envanteri

Raporlarna gre Trkiyenin sera gaz emisyonu, 1990


ile 2007 yllar arasnda %118,8 orannda artmtr.
1997 ylnda Birlemi Milletler klim Deiiklii
ereve Szlemesi kapsamnda imzalanan ve 2005
ylnda yrrle giren Kyoto Protokolne 2009 yl
Austos aynda taraf olan Trkiye, bu hzl art oran
sebebiyle, protokolde 2012 yl sonras iin
ngrlecek ykmllkleri karlayamama ve bunun
sonucunda da ar yaptrmlara maruz kalma riski
tamaktadr.
10

11

12

Trkiye'de sera gaz salnm


Trkiye, karbondioksit salnm hzla artan bir lke

olarak konumunu korumaktadr.


Enerji retimindeki glklerin yansra evre kirlilii
ve Kyoto Protokolnn devreye girmesiyle yaplan
muhasebede;

13

Trkiyenin 1990-2007 yllar arasndaki sera gaz


emisyonlar ve bileenleri
Art Oran
% 118.8
372

170

14

Trkiyenin 1990-2007 yllar arasndaki


kaynaklarna gre sera gaz emisyonu

15

Sera gaz yutak alanlarna bakldnda,


1990 ylnda 44 Milyon ton CO2 edeeri sera gaz

emisyonu yutak alanlar tarafndan yutulmu olup,


2007 ylnda bu deer yaklak 77 Milyon ton CO2
edeeri olarak gereklemitir .
Trkiyenin 2007 yl kii ba sera gaz emisyonu
deeri 5,3 ton CO2 edeerdir.
Ayn dnemde OECD kii ba emisyonu ortalama 15,0
ton CO2, ve Avrupa Birliine ye 27 lkede ortalama
10.2 ton CO2 edeeridir.
16

Biyoktle Enerjisi
Fosil yaktlarn kullanm atmosfere karbon yaymaktadr.
Bu durum byk lde kresel iklim deiikliine neden

olmaktadr.
Biyoktle enerjisi, bu karbonu kaynana yani biyoktleye
hapsederek kresel karbon dengesini yeniden kurma olana
salamaktadr.
Bu da, dier yenilenebilir enerji kaynaklara gre daha evreci bir
seenek oluturmakta ve bu sebeple her geen yl geliim
gstermektedir .
Msr, sorgum, kanola, soya ve ayiei gibi enerji bitkilerinden

biyogaz, biyodizel ve etanol reterek geleneksel fosil yaktlara


alternatif bir yakt oluturaca dnlen birinci nesil biyoktle
enerji kaynaklarnn yakn gemite gda piyasalar ve ime suyu
kaynaklar zerinde baz yan etkileri grlmeye balanm ve
daha evreci biyoktle kaynaklar zerinde almalar
younlamtr.
17

Trkiyede Biyoktle Enerjisi


Sanayileme ve kentleme ile birlikte enerji talebi gnden gne

daha da artrmakta olan Trkiye, dnyada da hzl byyen


enerji piyasalarndan birine sahiptir.
Trkiyenin son 10 ylda ham petrol, kmr ve doalgaz ithalat
ile d ticaret ann %41i enerji ihtiyacndan kaynakland
grlmektedir.
Bu durum Trkiyenin nemli bir enerji ithalats olduunu
gstermekte, enerji arz gvenlii sorunu ve da bamllklarn
ulusal gvenlik kapsamnda deerlendirilmesini
gerektirmektedir .

18

Trkiye'deki kullanlabilir
biyoktle kaynaklar
Biyodizel,
Biyogaz,
Etanol,
Metanol

vb.,
Gda tarmna elverili alanlarn enerji tarmna ayrlmas ve

gda gvenlii asndan kresel bir risk oluturmaktadr.


Bu durum biyoyakt tarmnn en ok eletirilen yn
olmaktadr.
19

Dnyada Biyoktle Enerjisi


Dnya gndeminde yerini hi kaybetmeyen kresel iklim

deiiklii yalnzca evresel bir felaket olmaktan ok teye


gemi ok farkl disiplinleri bir araya getiren bir olgu halini
almtr.
Bu noktada ekonomik bymeyle e zamanl olarak iklim
deiikliiyle mcadelenin gerekletirilebilecei temiz
kalknma modelleri zerinde durulmaktadr.
klim deiiklii oluturduu ok eitli ve ciddi problemlere
karn ekonomik adan bu yzyldaki en nemli frsat da
ierisinde barndrmaktadr.

20

Dnyada Biyoktle Enerjisi


ABD yeil ekonomi iin 2009 ylnda 5,4 milyar $ bte

ayrmtr ve kard yeni yasalarla on binlerce kiiye temiz


enerji sektrnde i olanaklar yaratmaktadr.
inde 586 milyar $ tevik paketinin yaklak %40 yeil
projelere gitmektedir. Yine inde her 10 evden birinde gne
enerjili termal su stc kullanlmaktadr.
Ayn zamanda Asyann en byk ve dnyann 4. byk rzgr
santrali portfyne sahiptir. 10 yl ierisinde Almanyada temiz
enerji sektr lkenin lokomotif sektrlerinden biri olan
otomotivden ok daha fazla istihdam olana salayaca
dnlmektedir.
Uygulad istikrarl politika sayesinde 2025 ylnda
Danimarkada yenilenebilir enerjiye verdii destekten dolay,
50 yldr fosil enerji kullanmn hi artrmamtr
21

Mikroalg Nedir?
Algler veya genel ismiyle yosunlar, uzun yllar alternatif bir enerji

kayna olarak gndeme gelmesinden ok, hayvan yetitiriciliinde


besin katks olarak retilip deerlendirilmilerdir.
Son yllarda artan petrol fiyatlarnn da etkisiyle hzlanan biyoktle
enerjisi aratrmalar sonucu algler, umut vadeden bir enerji kayna
olarak grlmeye balanmtr.
nc nesil biyoyakt teknolojisi olarak da adlandrlan ve doada yer
alan birok alg trn enerji kayna olarak kullanmay hedefleyen
almalar, laboratuvar aratrmalar, pilot ve kk lekli
denemelerde baarl olunmasna ramen byk lekli yerel
retimlerde ideal proseslerin oluturulamamas durumunda istenilen
verim elde edilememektedir.
22

Mikroalg Nedir?
Mikroalgler karbonhidrat, protein, lipid ve vitamin ieren

mikroorganizmalardr.
Genel olarak, tre gre deimekle birlikte, mikroalgler yaklak
% 15-77 ya ierebilmektedir .
Dier ya bitkilerine kyasla yksek ya oran ve hzl byme
verimine sahip olmalar mikroalgleri biyodizel ve biyogaz retimi
iin cazip klmaktadr.
Bu yaktlarn mikroalglerden retilmesi, artan kresel enerji
ihtiyacna cevap verilebilme ve ksmen de olsa atmosferdeki
gereinden fazla karbondioksiti fotosentez yoluyla verimli rne
dntrerek, kresel snmann nlenmesine katkda bulunma
potansiyeline sahiptir.
23

Mikroalgler
Mikroalgler son derece zengin karbonhidrat, protein ve

zellikle ya asidi ieriine sahiptirler.


Besin deeri yksek olan algler sudaki canllar iin besin
maddeleri, vitamin ve iz elementlerin en nemli kaynadrlar.
Ayn zamanda balk ve dier su canllarnda renklenmenin
gelimesinde gerekli temel pigmentleri salarlar.
Deniz ve tatl sulardaki su rnlerinin ar miktarda avlanmas
ve evre kirlilii sorunlarnn art ile deniz ve i sularn
kirlenmesi buralarda yaayan organizmalarn azalmasna neden
olmutur.
Bu nedenle yetitiricilik almalar hz kazanmtr.
Yetitiricilik yaplan tesislerde larva beslenmesinde alg kltr
niteleri sistemin kanlmaz ve en nemli basamadr. Bu
nitelerdeki baar kurulan zincirin dier halkalarna yansr.
24

25

Algae Biotechnology transforms


Carbon Management
Algal Biotechnology Converts Flue Gases & Sunlight into
Biofuels through Photosynthesis

Used Algae have Multiple


Potential Uses

Cleaned
Gases
Co-Firing

Sunlight

Power Plant /
Energy Source

GreenFuel bioreactor
Esterification

Flue
Gases

NOx + CO2 from


combustion flue gas
emissions

Fermentation

Green Power
Aus$60/t
Biodiesel
Aus$700/t
Ethanol
Aus$380/t
Protein Meal
Aus$400/t

Patented Algal
Biotechnology

26

Yllk retim baznda


bioyakt kaynaklarnn
karlatrlmas
Ya kayna

Ya retimi (l/ha)

Soya fasulyesi

446

Kanola

1190

Palm ya

5950

Mikroalg (%30 ya

58700

ierikli)
Mikroalg (%70 ya
ierikli)

136900
27

Dnyada Mikroalgler
Mikroalglerin alternatif bir enerji kayna olarak kullanlmas birok

aratrmac tarafndan yllardr nerilmektedir .


Uzun yllar hayvan yetitiriciliinde besin katks olarak retilen
mikroalgler son yllarda artan petrol fiyatlarnn da etkisiyle hzlanan
biyoktle enerjisi aratrmalar sonucu umut vadeden bir enerji kayna
olarak grlmeye balanmtr.
nc nesil biyoyakt teknolojisi olarak da adlandrlan ve doada yer alan
birok mikroalg trn birer enerji kayna olarak kullanmay hedefleyen
almalar genelde prosesten kaynaklanan zorluklardan dolay teknolojik
olarak fazla geliememi, ancak laboratuvar aratrmalar, pilot ve kk
lekli denemelerle snrl kalmtr.
Tilman ve ark. (2006), mikroalgleri enerji alternatifi olarak rakipsiz grm,
ayn zamanda gaz emisyon sonularna da katksn vurgulamlardr.
ok az bir su ile, mikroalgler sadece gn n kullanarak
poplasyonlarn bir gnde iki katna karmaktadrlar. Hatta baz
mikroalgler bu bymeyi sadece birka saat iinde
tamamlamaktadrlar.
28

Dnyada Mikroalgler
Dolaysyla mikroalgler biyoyakt hammaddesi olarak u an

en gzde seenekler arasndadr.


Mikroalgler konusunda dnyada yaplan almalar da
biyodizel retimine uygun olmas nedeniyle laboratuar
artlarnda kolay retilebilen tatl su algi (Chlorella)
zerinki almalar younlamtr.
Converti ve ark. (2009), mikroalgdeki ya ieriini
arttrmak iin scaklk ve azot ieriinin arttrlmas
zerine almalar yapmlardr.
Bir ton algin byyebilmesi iin 1,8 ton CO2e ihtiya
duyulmaktadr.
Bu adan algler byk bir CO2 absorplaycdr.
Blge secicilii olmayp her yerde yetitirilebilme
zelliklerine de sahiptirler.

29

Na
nn
Na oc
nn hlo
Na oc ro
nn hlo psi
oc ro s s
S
Sy p hlo ps p.
ne iru ro is
ch lin ps sp
oc a p i s .
Sp ys lat sp
iru tis e n .
Sp lin aq sis
iru a p uat
Sp lin lat ilis
iru a p e n
Sp lin lat sis
iru a p e n
lin la sis
a te n
pl
at sis
en
si
Sc C
s
en hlo
ed re
e s lla
Sp S mu s p
iru pir s .
lin uli Sp
a na
An pla . sp
a b te n
si
a
Du Spi ena s
Ph
na rul sp
ae
S
od pi lie ina .
ac rul lla s
p
Pl tylu ina sa .
e u m p lin
ro tr late a
ch ic
n
ry orn sis
Du sis u
na c tum
lie art
lla era
sa e
lin
a

-2

g.m .d

-1

Comparison of productivity of microalgae


60

50
Closed photobioreactors
Open ponds

40

30

20

10

30

31

32

33

34

35

36

37

38

Horizontal system
(Gen 4)

39

Closed Cycle Biomass Carbon Management


Fuel Carbon
(100%)

Open Cycle Carbon

Clean
Gases

Fuel Carbon
(60%)

Gross Calorific Value


measures 27 MJ/kg for
our current microalgae

Algae Biomass as Fuel Source (40% Fuel Carbon)

Closed Cycle Carbon


Management

40

41

Trkiyede Mikroalgler
Trkiyede mikroalglerle ilgili bilimsel almalar byk oranda,

su rnleri fakltelerinde ve ounlukla larva yemi retimi ve


deniz ve yzey sularndaki trofikasyonu izlenmesi alanlarnda
gereklemektedir.
Ayrca Ege niversitesi Biyomhendislik Blm tarafndan
gda ve etken madde retimine ynelik fotobiyoreaktr tasarm
almalar da mevcuttur.
Bata Ege niversitesi olmak zere baz niversitelerimizin
almalar sonucu Trkiyede mikroalgal biyoktle retimi
balam durumdadr;
Ancak enerji retimine odaklanm yeterli sayda alma
bulunmamaktadr.
Enerji odakl yaplmaya allan almalar zmir, Ankara ve
Gebzede yapld grlmektedir.
Yaplan almalarn ortak yanlar laboratuvar bazl olup bu
koullarda baar salanmasna ramen, uygulamaya ynelik
almalarn henz balatlamam olmasdr.
42

Trkiyede Mikroalgler
lkemizdeki alg retimine ilikin almalardan biriside Nisan 2010

ylnda balam olan ve Gebze Yksek Teknoloji Enstitsnce


yrtlen TBTAK destekli Mikroalgal Biyoktle retiminde
Yeniliki Yaklamlar isimli projedir.
Bu projede mikroalglerden biyodizel retiminde karlalan maliyet
sorunlarnn zm ile birlikte kresel snmann en byk
sorumlusu olarak gsterilen CO2 emisyonunun algler tarafndan
kullanlarak azaltlmas ve biyolojik artm dearj suyu kullanlarak alg
retimiyle azot, fosfor giderimi sayesinde dearj suyunun verildii
alc ortamlarda trofikasyon riskinin drlmesi amalanmaktadr.
merli Evsel Atk su Artma Tesisinden belirli aralklarla alnan dearj
suyu kullanlarak eitli doal ortamlardan toplanan alg numuneleri
kltre edilerek besi maddesi kullanm hzlar, CO2 zmleme
kapasiteleri ile birlikte biyoktle ve ya retimlerini gzlemlemek
amal laboratuvar bazl denemeler yaplmtr.
Proje sonucunda getirilen yeniliklerin mikroalglerden biyodizel
retiminin maliyetini nemli derecede azaltmas beklenmektedir.
43

Trkiyede Mikroalgler
Trkiyede yllk toplam gnelenme sresinin 2640

saat, bir baka deyile elde edilebilecek ortalama


enerjinin 3,6 kWh/m2 gn olduu EE Genel Mdrl
tarafndan bildirilmitir.
Bu durumda mikroalg retimi iin gerekli enerji olan
gne enerjisi asndan son derece zengin olan
lkemiz iin bu alanda yaplacak bilimsel almalar
retime gei yolunda k tutacaktr .

44

Mikroalglerin Kullanm Alanlar


Son rn

Biyodizel

Etanol

retim Prosesi
Alglerden ya karlmas ve transesterifikasyon ile retim
metodu

Fermantasyon metodu

Metan (biyogaz) Alg posasnn anaeorobik fermantasyonu

Is ve Elektrik

Alg posasnn direk yaklmas veya biyoktlenin


gazlatrlmas

45

Mikroalglerin retimi ve Yakt Amal Kullanm


retim Metodlar
Mikroorganizmalarn tm hcre iinde belirli miktarda protein ierirler; bu proteine Tek
Hcre Proteini (THP) denir.
Elde edilen bu proteinler de, insan ve hayvan gdalarna protein kayna olarak eklenir.
Mikroalgler, THP retiminde en ok kullanlan ve gnmzde, insan ve hayvanlarn

beslenmesinde geni uygulama alan bulan organizmalardr.


Mikroalglerin tercih edilme nedenlerinden biri, fotosentez yapabilmeleridir. Su ve havadaki
karbondioksiti k enerjisiyle organik maddeye (ekere) dntrrler.
Alglerin retiminde k gereklidir; n %12-20si kimyasal bileimde enerjiye dnr.
Alglerin retimi iin havada bulunan karbondioksit yeterli deildir.
Havadaki karbondioksit miktar % 0,03tr ve bu nedenle ortama karbondioksit verilmelidir.
Gllerde kalsiyum karbonat miktar yksek olduundan, THP retiminde gllerin
kullanlmas uygundur.
THP retiminde dnyada en yaygn kullanlan alg tr ise Spirulina maximadr.
Mikroalgler remek iin organik karbon bileiklerine gereksinim duymazlar.

46

Mikroalglerin retimi ve Yakt Amal Kullanm


retim Metodlar
remeleri iin karbon kayna (karbondioksit, bikarbonat), azot kayna

(amonyum tuzlar, re) gerekir.


Geliimleri iinse, fosfat, sodyumklorr, magnezyum, bakr, klor ve slfat
iyonlarna ihtiya duyarlar. Bu da dk maliyetle retim avantaj salar.
Algler ok kolay ve abuk rerler.
Alglerin kullanm avantajlarndan biri, gda atklarnn giderimidir.
Gnmzde alglerin endstriyel dzeyde retimi iin, ii tatl su ve
kanalizasyon suyu ile doldurulmu, derinlii 20-30 cm kadar olan, st ak,
betondan yaplm, kartrc ve santrifjleme dzenekleriyle donatlm
havuzlar kullanlmaktadr.
Hazrlanm havuzlara, farkl bir ortamda gelitirilmi alg kltrleri alanr.
Havuz ortamndaki organik madece zengin olan kirli su algin geliimi iin
azot ve fosfor kayna salarken, bakteriler tarafndan paralanan organik
maddeler de algin yararlanabilecei kk yap talarna dntrlrler.
Bu tip havuzlarda, kanalizasyon sular yerine endstriyel ve tarm atk
maddeleri de kullanlabilir.
Bylece bu atk maddeler proteine evrilmi ve evre kirlilii ortadan kalkm
olur.

47

Mikroalglerin stn ve
dezavantajl ynleri
Mikroalgler ya bitkilerine gre, gne n ve CO2i daha etkili

kullanan organizmalar olup, blnme potansiyelleri ve byme hzlar da


olduka yksektir.
Hzl byme srasnda mikroalgin biyoktleyi ikiye katlama sresi 3,5
saattir.
Gereksinime uygun besin deeri olan rnlerle beslenmede de
mikroalgler nemlidir.
Alg hcreleri %60a varan ham protein, %16-55 karbonhidrat (selloz ve
niasta), ya ve vitaminleri ierirler.
Bu stnlklerinin yan sra alg proteininin hayvan ve insanlarn
beslenmesinde kullanm, sindirim gl, tat ve lezzet bakmndan
fazla ilgi grmemesi ve son rn maliyetinin yksek olmas nedeniyle
snrldr.
Ayrca hastalk etmeni birok mikroorganizmann ortamda kolayca
geliebilmesi, alglerin geliimini snrlad iin, bir dezavantaj olarak
grlmektedir.
48

Mikroalglerin
hasad
Mikroalglerin hasadndaki kolaylk ncelikle

organizmalarn byklne baldr.


Bykl gre kolaylkla ktrlebilmekte veya filtre
edilebilmektedir.
Mikroalglerin balca hasat metodlar unlardr;
ktrme ve sedimantasyon
Filtrasyon- filtrasyon kullanarak mekanik hasat, salam
membranlar kullanarak.
Kimyasal metodlar- kimyasal kullanarak veya biyolojik
hasat.
Santrifj teknii
49

Mikroalglerden biyodizel retimi

50

Mikroalglerden biyogaz retimi

51

Sonu
Alternatif enerji kaynaklarnn hammadde salaycs olarak grlen alglerin

yetitirilmesi iin gerekli olan klima artlar ve besin kayna olarak kullanlan bata
CO2 olmak zere besin elemanlar lkemizde bol miktarda mevcuttur.
Bu adan lkemiz ekonomik alg retimine uygun grlmektedir.
Sadece doal gazla alan termik santraller gz nne alndnda mikroalgin ana
besin kayna olan CO2 asndan olduka byk bir potansiyelin olduu
grlmektedir.
Trkiyede 2008 ylnda 198418 GWh elektrik retilmitir.
Bunun yaklak % 48i doal gazdan retilmitir.
Bu miktar ise yaklak 95240 GWhlik elektrik retimine karlk gelmektedir.
1MWh doal gazn yanmas sonucunda atmosfere 0,6 ton CO2 salnm
yaplmaktadr.
Bu verilere gre doal gazla alan termik santralarmzdan bir ylda salnan CO2
miktar 57144000 ton dolayndadr.
Bu miktar Trkiyenin CO2 salnmnn yaklak %20sini oluturmaktadr.

52

Sonu
Bursada ise 2006 yl verilerine gre, elektrik retiminin kurulu kapasitesinin

% 91,16 doal gazdan salanmtr.


Bursann toplam termik gc (kmr dahil) 2398,2 MWtr.
Bursada kurulu termik santrallerden retilecek enerji miktar termik santralarn 2008
yl ve ykleme miktar olan %71 oran gz nne alnarak 14915844 MWh/yl
olaca hesaplanmaktadr.
Bu retim srasnda salnacak olan CO2 emisyonunun da 8949506 ton/yl olaca
sylenebilir.
Kurulu gc 1400 MW olan Ovaaka termik santrali dnldnde, yllk
8584800 MWh/yl elektrik retimi yaplabilmekte ve bu retim sonucu atmosfere
5150880 ton/yl CO2 salnm yapmaktadr.
Bu santral ile 2884493 ton kuru mikroalg yetitirilebilecek kapasite ortaya
kmaktadr (1ton CO2 ile beslenerek, retilebilecek kuru mikroalg miktar 0,56 ton.)
Hektardan 200 ton mikroalg retebilme kapasitesi dnldnde, 14400 ha alanda
mikroalg yetitirme potansiyeli bulunmaktadr.

53

Teekkrler

54

You might also like