Ölçme Konu Anlatımlı Test

RETMEN ADAYLARI N
KAMU PERSONEL SEME SINAVI

ETM BLMLER
GARANTL MODLER SET
ETMDE
LME VE DEERLENDRME
KONU ANLATIMI, KONU TARAMA TESTLER, DENEME SINAVLARI VE

SON SEKZ YILIN KONULARA GRE YERLETRLM IKMI SORULARI
NDEKLER
NDEKLER
Sayfa
TAKDM ......................................................................................................................................... i
KM NE DED? ............................................................................................................................. ii
PUSULA ...................................................................................................................................... iii
LME VE DEERLENDRME .................................................................................................. 1

ETMDE LME VE DEERLENDRME ................................................................................................7
1. LME VE DEERLENDRMENN ETMDEK YER VE NEM ..................................................................... 9
2. LME VE DEERLENDRME LE LGL TEMEL KAVRAMLAR ...................................................................... 9
2.1 lme .............................................................................................................................................................. 9
2.2 lt ................................................................................................................................................................ 9
2.3 Deerlendirme ................................................................................................................................................ 9
2.4 lm .............................................................................................................................................................. 9
2.5 lme Kural ................................................................................................................................................... 9
3. LME ................................................................................................................................................................... 9
3.1 lme Trleri ................................................................................................................................................ 10
3.1.1 Dorudan (Temel) lme ...................................................................................................................... 10
3.1.2 Dolayl (Gstergeyle) lme ..................................................................................................................11
3.1.3 Tretilmi lme ................................................................................................................................... 12
3.2 lmede Birim .............................................................................................................................................. 13
3.2.1 Bir Birimin Sahip Olmas Gereken zellikler......................................................................................... 13
Eitlik ........................................................................................................................................... 13
Genellik ........................................................................................................................................ 14
Kullanllk ................................................................................................................................... 14
4. LT .................................................................................................................................................................. 14
4.1 Mutlak lt.................................................................................................................................................. 14
4.2 Bal lt .................................................................................................................................................... 15
5. DEERLENDRME ............................................................................................................................................... 16
5.1 Deerlendirme Trleri ................................................................................................................................... 17
5.1.1 lte Gre Yaplan Deerlendirme Trleri .......................................................................................... 17
Mutlak Deerlendirme .................................................................................................................. 17
Bal Deerlendirme .................................................................................................................... 18
5.1.2 Amacna Gre Yaplan Deerlendirme Trleri....................................................................................... 20
Tanma ve Yerletirmeye Ynelik Deerlendirme......................................................................... 20
Biimlendirme ve Yetitirmeye Ynelik Deerlendirme
(renme Eksikliklerinin Deerlendirmesi) ................................................................................. 21
Dzey Belirlemeye Ynelik Deerlendirme
(renci Baarsnn Deerlendirilmesi) ...................................................................................... 21
Eitim Programnn Deerlendirilmesi.......................................................................................... 22
retimin Deerlendirilmesi ......................................................................................................... 23
Rehberlik Amacyla Yaplan Deerlendirme
(rencileri yneltme amacyla yaplan deerlendirme) .............................................................. 23
Hazrbulunuluk Dzeyinin Deerlendirmesi ............................................................................... 23
5.2 Deerlendirmede Kullanlan ltler ......................................................................................................... 23
6. LEK VE LEK TRLER .............................................................................................................................. 24
6.1 Snama (Adlandrma/Nominal) lekleri................................................................................................. 24
6.1.1 Snama leklerinin zellikleri........................................................................................................... 24
6.2 Sralama lekleri ........................................................................................................................................ 24
6.2.1 Sralama leklerinin zellikleri ........................................................................................................... 25
vii
NDEKLER
6.3 Eit Aralkl lekler .................................................................................................................................... 25

6.3.1 Eit Aralkl leklerin Ayrt Edici zellikleri .......................................................................................... 26
6.4 Eit Oranl lekler ...................................................................................................................................... 27
6.4.1 Eit Oranl leklerin Ayrt Edici zellikleri ........................................................................................... 27
TEST I ........................................................................................................................................................31
IKMI SORULAR ....................................................................................................................................41
LMEDE HATA VE LME ARALARINDA BULUNMASI GEREKEN TEKNK ZELLKLER .........47

1. LMEDE HATA .................................................................................................................................................. 49
1.1 Sabit Hatalar ................................................................................................................................................. 49
1.2 Sistematik Hatalar ........................................................................................................................................ 49
1.3 Tesad (Rastgele, Random) Hatalar......................................................................................................... 50
2. HATA KAYNAKLARI............................................................................................................................................. 51
2.1 lmeciden Kaynaklanan Hatalar .............................................................................................................. 51
2.2 lme Aracndan Kaynaklanan Hatalar ..................................................................................................... 51
2.3 lme leminin Yapld Ortamdan Kaynaklanan Hatalar ..................................................................... 51
2.4 lme leminin Yapld (llen) Kiiden Kaynaklanan Hatalar ......................................................... 51
3. BR LME ARACINDA BULUNMASI GEREKEN TEKNK ZELLKLER ....................................................... 53
3.1 Gvenirlik...................................................................................................................................................... 53
3.1.1 Gvenirlik Hesaplama Yntemleri ......................................................................................................... 54
Test-Tekrar Test Yntemi .............................................................................................................. 54
Paralel (Edeer) Formlar Yntemi.............................................................................................. 55
ki Yar (Edeer Yarlar) Yntemi ................................................................................................ 56
Tutarllk Gvenirlii Yntemi.................................................................................................... 56
3.1.2 Gvenirlik Artrma Yollar ....................................................................................................................... 58
3.2 Geerlik ......................................................................................................................................................... 60
3.2.1 Geerlik Trleri ...................................................................................................................................... 61
Kapsam Geerlii ......................................................................................................................... 61
Kapsam Geerliini Belirlemede Kullanlan Yaklamlar ................................................... 61
Bir lte Dayal Geerlik ............................................................................................................ 61
Yordama Geerlii ............................................................................................................. 62
Uygunluk Geerlii ............................................................................................................ 62
Yap Geerlii ............................................................................................................................... 63
Bir Testin Yap Geerliini Belirlemede Kullanlabilecek eitli Yntemler ....................... 63
3.2.2 Geerlik Arttrma Yollar......................................................................................................................... 63
3.2.3 Gvenirlik ve Geerlik Arasndaki liki ................................................................................................. 63
3.3 Kullanllk ................................................................................................................................................... 65
TEST II .......................................................................................................................................................69
IKMI SORULAR ....................................................................................................................................75
TEST HAZIRLAMA SREC VE ETMDE KULLANILAN LME ARALARI ...................................81

1. TEST HAZIRLAMA SREC ................................................................................................................................ 83
1.1 Test Amacnn ve Kapsamnn Belirlenmesi .............................................................................................. 83
1.2 llecek Davranlarn Belirlenmesi........................................................................................................ 83
1.3 Belirtke Tablosu Hazrlama ......................................................................................................................... 83
1.4 Kullanlacak Soru Trnn Belirlenmesi................................................................................................... 85
1.5 Madde (Soru) Yazma.................................................................................................................................... 85
1.6 Sorularn Gzden Geirilmesi ve Seilmesi .............................................................................................. 85
1.7 Ayrntl Puanlama Cetvelinin (Anahtarnn) Hazrlanmas ....................................................................... 85
1.8 Sorularn oaltmaya Hazrlanmas .......................................................................................................... 85
viii
NDEKLER
1.9 Uygulama...................................................................................................................................................... 85
1.10 Puanlama ...................................................................................................................................................... 85
2. TESTLERN SINIFLANDIRILMASI ...................................................................................................................... 87
2.1 Puanlama Bakmndan Snama Trleri.................................................................................................... 87
2.1.1 Objektif Puanlanan Testler .................................................................................................................... 87
2.1.2 Subjektif Puanlanan Testler................................................................................................................... 87
2.2 Testi Hazrlayan Bakmndan Snama Trleri ......................................................................................... 87
2.2.1 retmen Yapm Testler....................................................................................................................... 87
2.2.2 Uzman Yapm (Standart) Testler .......................................................................................................... 87
2.3 Uygulamaya Katlan Birey Saysna Gre Snama Trleri ..................................................................... 87
2.3.1 Bireysel Testler ...................................................................................................................................... 87
2.3.2 Grup Testler........................................................................................................................................... 87
2.4 Uygulama Sresi Bakmndan Snama Trleri ....................................................................................... 87
2.4.1 Hz Testleri ............................................................................................................................................ 87
2.4.2 G Testleri ........................................................................................................................................... 87
2.5 lt zellik Bakmndan Snama Trleri .......................................................................................... 87
2.5.1 Tipik Performans Testleri ....................................................................................................................... 87
2.5.2 Maksimum Performans Testleri ............................................................................................................. 87
3. ETMDE KULLANILAN LME ARALARI ................................................................................................... 87
3.1 Bilisel Alandaki Davranlarn llmesinde Kullanlan Aralar ........................................................... 88
3.1.1 Doru-Yanl Testleri ............................................................................................................................. 88
3.1.2 oktan Semeli Testler ......................................................................................................................... 89
3.1.3 Ksa Cevapl Testler .............................................................................................................................. 95
3.1.4 Eletirmeli Testler ................................................................................................................................ 97
3.1.5 Yazl Yoklamalar (Uzun Cevapl, Kompozisyon Tipi ya da Essey Tipi Snavlar) .................................. 97
3.1.6 Szl Snavlar ..................................................................................................................................... 101
3.1.7 dev ve Projeler ................................................................................................................................. 102
3.1.8 Portfolyo (Bireysel Geliim Dosyalar-renci Etkinlik Dosyalar) ...................................................... 103
3.1.9 Performans Grevi .............................................................................................................................. 109
3.2 Duyusal Alandaki Davranlarn llmesi ........................................................................................... 110
3.2.1 lgi lekleri (Envanteri) .......................................................................................................................110
3.2.2 Tutum lekleri ....................................................................................................................................110
3.2.3 Gzlem Teknii.....................................................................................................................................110
3.3 Devinisel Alandaki Davranlarn llmesi ..........................................................................................111
3.3.1 Kontrol Listesi.......................................................................................................................................111
3.3.2 eteleme Arac.....................................................................................................................................111
3.3.3 Derecelendirme lekleri .....................................................................................................................111
3.3.4 Performans Testleri .......................................................................................................................112
3.3.5 Dereceli Puanlama lei / Puanlama Anahtar (Rubrik) ....................................................................113
TEST III ....................................................................................................................................................117

IKMI SORULAR ..................................................................................................................................127
LME SONULARI ZERNE STATSTKSEL LEMLER ...............................................................137

1. TEST STATSTKLER ....................................................................................................................................... 139
1.1 Merkezi Eilim (Vasat) lleri ................................................................................................................. 139
1.1.1 Aritmetik Ortalama............................................................................................................................... 139
1.1.2 Arlkl Ortalama................................................................................................................................. 143
1.1.3 Ortanca (Medyan) ............................................................................................................................... 143
1.1.4 Mod (Tepe Deer) ............................................................................................................................... 144
1.2 Merkezi Dalm (Yaylma) lleri ........................................................................................................... 147
1.2.1 Standart Sapma (Standart Kayma) ..................................................................................................... 147
ix
NDEKLER
1.2.2 eyrek Sapma .................................................................................................................................... 149

1.2.3 Ranj (Dizi Genilii)............................................................................................................................. 150
2. MADDE STATSTKLER ................................................................................................................................... 151
2.1 Madde Glk ndeksi ............................................................................................................................... 151
2.2 Madde Ayrt Edicilik Gc ndeksi............................................................................................................ 153
2.3 Madde Varyans .......................................................................................................................................... 157
2.4 Madde Standart Sapmas .......................................................................................................................... 157
2.5 Madde Gvenirlik ndeksi .......................................................................................................................... 157
3. MADDE STATSTKLERNDEN HESAPLANAN TEST STATSTKLER ........................................................ 157
3.1 Aritmetik Ortalama ..................................................................................................................................... 157
3.2 Testin Ortalama Gl........................................................................................................................... 158
4. DAILIMLARIN YORUMLANMASI ................................................................................................................... 159
4.1 Bal Deikenlik Katsays....................................................................................................................... 159
5. DAILIMLAR ...................................................................................................................................................... 159
5.1 Normal Dalmlar ...................................................................................................................................... 159
5.2 Normal Olmayan Dalmlar ...................................................................................................................... 160
5.2.1 Soldan arpk Dalmlar .................................................................................................................... 160
5.2.2 Sadan arpk Dalmlar ................................................................................................................... 160
5.2.3 ok Modlu Dalmlar.......................................................................................................................... 161
6. STANDART PUANLAR VE BAARI KARILATIRILMASI ............................................................................ 161
6.1 Z Puan ........................................................................................................................................................ 162
6.2 T Puan ........................................................................................................................................................ 163
7. SINAV SONULARININ NOTA EVRLMES ................................................................................................... 164
7.1 Mutlak Deerlendirme................................................................................................................................ 164
7.2 Bal Deerlendirme .................................................................................................................................. 164
8. ARATIRMA YNTEM VE TEKNKLER .......................................................................................................... 164
8.1 Bilimsel Yntem ......................................................................................................................................... 164
8.2 Aratrma Trleri ........................................................................................................................................ 165
8.2.1 Deneysel Aratrma ............................................................................................................................. 165
8.2.2 Korelasyonel Aratrma ....................................................................................................................... 166
Pozitif Dorusal (Ayn Ynde) liki ............................................................................................ 166
Negatif (Ters Ynde) liki .......................................................................................................... 166
8.2.3 Nedensel Karlatrma Aratrmas.................................................................................................... 168
8.2.4 Tarama Aratrmas ............................................................................................................................. 168
8.2.5 Etnograk Aratrma............................................................................................................................ 168
8.2.6 Tarihi Aratrma ................................................................................................................................... 168
8.2.7 Eylem Aratrmas ............................................................................................................................... 168
8.3 Bilimsel Aratrmann Temel Kavramlar.................................................................................................. 169
TEST IV ....................................................................................................................................................171
IKMI SORULAR ..................................................................................................................................180
DENEME ..................................................................................................................................................188
KAYNAKLAR ...........................................................................................................................................194
KURAMCILAR .........................................................................................................................................195
SZLK ...................................................................................................................................................196
x
LME
VE
DEERLENDRME
1
YAZAR PENCERES
Sevgili renci Arkadalarmz,
lme ve deerlendirme dersi; kendisine kar en ok n yarg beslenen derslerin banda gelir.
Bu n yarg dersin gerei gibi anlalmasn engeller, ders anlalmaz hale geldike de renciler
iin bir kabus halini alr. Oysa lme ve deerlendirme hayatmzn her annda ie kotuumuz
yani kullandmz geleri ierir. Pazardan bir elbise alrken, manavdan domates seerken, evle-
neceimiz insan belirlerken, verdiimiz birok kararda lme ve deerlendirme i bandadr.
lme ve deerlendirme dersi masallatrlabilecek kadar kolay ve anlaml bir derstir.
zellikle rencilerimiz unu bilmelidirler; hibir ders uzaydan gelmemitir ya da uzay ocukla-
r iin verilen bir ders deildir. Yani btn dersler bizimle, bizim hayatmzla dorudan doruya
ilgilidir. Bu nedenle her dersin hayatmzdaki yeri iyi bilinmeli ve dersin hayatla ba kurulmal-
dr. Bunun iin azck bir hayal gc yeterlidir.
Bu kitapta dier kitaplardan farkl olarak ekillere, emalara, orijinal rneklere ve tablolara
yer verilmitir. Bunun amac anlatm somutlatrmak olduu gibi rencilerimize ders alrken
tabloyla, ekille, emayla, grakle ve yeni rneklerle alma imkan salamaktr.
zellikle lme ve deerlendirme dersini baaran rencilerimiz kendi renme stratejile-

rini kullanarak baarl olmulardr. Bu kitabn, her satr izilmeli, bunun iin renkli kalemler
kullanlmal, anlaml notlar tutulmal, gerekirse karikatr izilmeli, ok alp az ilem yapmak
yerine, gnnde ve zamannda yeteri kadar allmaldr.
Baarlar...
htiya Yaynclk
Eitim Bilimleri
lme ve Deerlendirme
Dersi yeleri
3
KPSS SORULARININ YILLARA GRE DAILIMI
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME LE LGL 1 1 1
TEMEL KAVRAMLAR
LME VE TRLER 1 1
Dorudan lme 1 1
Dolayl lme 1 1 1
Tretilmi lme
LT VE TRLER 1 2
Mutlak lt 1
Bal lt
DEERLENDRME 1 1 1
AMACINA GRE DEERLENDRME TRLER 1
Tanmaya ve Yerletirmeye Dnk Deerlendirme
zleme ve Biimlendirmeye Ynelik Deerlendirme 1 1
Deer Bimeye Ynelik Deerlendirme 1 1
Eitim Programnn Deerlendirilmesi
retimin Deerlendirilmesi
Hazrbulunuluk Dzeyinin Deerlendirilmesi
LTE GRE DEERLENDRME TRLER
Mutlak Deerlendirme 1
Bal Deerlendirme 1 1 1
LEK VE TRLER 1
Snama (Adlandrma) lei
Sralama lei
Eit Aralkl lek
Eit Oranl lek 1 1 1
lmede Aracn Rol
LMEDE HATA
Sabit - Sistematik ve Tesad Hata 1
Hata kaynaklar 1
lmenin Standart Hatas 1 1
ans Baars 1
LME ARALARINDA ARANAN NTELKLER
GVENRLK 1 3 3 2 1 1
Gvenirlik Hesaplama Yntemleri
Test-Tekrar Test Gvenirlii 2 1
Paralel (Edeer) Formlar
ki Yar (Edeer Yarlar) Gvenirlii
Tutarllk Gvenirlii (KR-20 ve KR-21)
Gvenirlik Artrma Yollar 1 1 1 1
GEERLK 1 1
Geerlik Trleri
Kapsam Geerlii 1 1 1
Yordama Geerlii 2 1 1
Yap Geerlii
4
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Grn Geerlii
TEST HAZIRLAMA SREC 1
BLSEL ALANDAK DAVRANILARIN 2 1
LLMES
Doru-Yanl Testleri (Snama Gerektiren Testler) 1
oktan Semeli Testler 1 1 1 1 1 2 1
Ksa Yantl (Cevapl) Testler 1 1 1 1 1
Eletirmeli Testler
Yazl Yoklamalar 1 1 1 1
Szl Snavlar
dev ve Projeler
Portfolyo le Deerlendirme 1 1 1 1 1 1
DUYUSAL ALANDAK DAVRANILARIN 1
LLMES
lgi lekleri
Tutum lekleri
Gzlem Teknii 1
DEVNSEL (PSKOMOTOR) ALANDAK
DAVRANILARIN LLMES
eteleme Arac
Derecelendirme lei
Performans Testi 1 1
Performans Deerlendirme Testi 3
Dereceli Puanlama lei/Puanlama Anahtar 1
(Rubrik)
Kontrol Listesi 1
LME SONULARI ZERNE STATSTKSEL
LEMLER
TEST STATSTKLER 1 1 2
Merkezi Eilim (Vasat) lleri
Mod (Tepe Deer) 1 1 1
Ortanca (Medyan) 2
Aritmetik Ortalama 1 1 2
Arlkl Ortalama
Merkezi Dalm (Yaylma) lleri
Ranj Dizi Genilii 1
Standart Sapma (Standart Kayma) 1 1
eyrek Sapma
MADDE STATSTKLER 3 2
Madde Glk ndeksi 1
Madde Ayrt Edicilik Gc ndeksi 3 1
Madde Varyans
Madde Standart Sapmas
Madde Gvenirlik ndeksi
MADDE STATSTKLERNDEN HESAPLANAN
TEST STATSTKLER
5
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Aritmetik Ortalama 1
Testin Ortalama Gl 1
DAILIMLARIN YORUMLANMASI
Bal Deikenlik Katsays 1
DAILIMLAR
Normal Dalmlar 1 1
Normal Olmayan Dalmlar
Soldan arpk Dalmlar
Sadan arpk Dalmlar
ok Modlu Dalmlar
STANDART PUANLAR
Z Puan
T Puan 1
SINAV SONULARININ NOTA EVRLMES
Mutlak Deerlendirme
Bal Deerlendirme
KORELASYON 1
Pozitif Dorusal (Ayn Ynde) liki 1
Negatif (Ters Ynde) liki 1
ARATIRMA TEKNKLER
Srekli Deiken
Sreksiz Deiken
Nicel Deiken
Nitel Deiken
Baml Deiken 1
Bamsz Deiken 1
Aratrma Sonularnn Yorumlanmas
TOPLAM 14 15 21 18 16 16 18 18
6
ETMDE LME VE DEERLENDRME
BLM ER
1. LME VE DEERLENDRMENN ETMDEK YER VE NEM
2. LME VE DEERLENDRME LE LGL TEMEL KAVRAMLAR

2.1. lme
2.2. lt
2.3. Deerlendirme
2.4. lm
2.5. lme Kural
3. LME
3.1. lme Trleri
3.1.1. Dorudan (Temel) lme
3.1.2. Dolayl (Gstergeyle) lme
3.1.3. Tretilmi lme
3.2. lmede Birim
3.2.1. Bir Birimin Sahip Olmas Gereken zellikler
Eitlik
Genellik
Kullanllk
4. LT
4.1. Mutlak lt
4.2. Bal lt
5. DEERLENDRME
5.1. Deerlendirme Trleri
5.1.1. lte Gre Yaplan Deerlendirme Trleri
Mutlak Deerlendirme
Bal Deerlendirme
5.1.2. Amacna Gre Yaplan Deerlendirme Trleri
Tanma ve Yerletirmeye Ynelik Deerlendirme
Biimlendirme ve Yetitirmeye Ynelik Deerlendirme
(renme Eksikliklerinin Deerlendirilmesi)
Dzey Belirlemeye Ynelik Deerlendirme
(renci Baarsnn Deerlendirilmesi)
Eitim Programnn Deerlendirilmesi
retimin Deerlendirilmesi
(rencileri Yneltme Amacyla Yaplan Deerlendirme)
Hazrbulunuluk Dzeyinin Deerlendirmesi
5.2. Deerlendirmede Kullanlan ltler
7
BLM ER
6. LEK VE LEK TRLER

6.1. Snama (Adlandrma/Nominal) lekleri
6.1.1. Snama leklerinin zellikleri
6.2. Sralama lekleri
6.2.1. Sralama leklerinin zellikleri
6.3. Eit Aralkl lekler
6.3.1. Eit Aralkl leklerin Ayrt Edici zellikleri
6.4. Eit Oranl lekler
6.4.1. Eit Oranl leklerin Ayrt Edici zellikleri
8
2. LME VE DEERLENDRME LE
LGL TEMEL KAVRAMLAR
Eitim bilimlerinde bu lme deerlendirme ile ilgili temel kavramlar bu b-
blmle ilgili her yl lmde ksaca aklanm, ilgili olan kavramlarn daha
ortalama detayl aklamas kitabn ilerleyen sayfalarnda yapl-
mtr.
1
soru kmaktadr. 2.1. lme

Nesnelerin gzlemlenip, gzlem sonularnn say veya
sembollerle ifade edilmesine lme ad verilir.
2.2. lt
lme sonularyla karlatrlan ve deerlendirmeye
dayanak oluturan deere lt ad verilir. Matema-
ETMDE LME VE tik dersinden geebilmek iin en az 60 almak gerekir.
DEERLENDRME ifadesi lte rnek olarak verilebilir.
Eitim, insanlarda var olan baz davranlar belli ama-
lar dorultusunda deitiren ve yine bu amalar dorul- 2.3. Deerlendirme
tusunda bireylerin baz yeni davranlar kazanmalarn Bir nitelii gzlemleyip, gzlem sonularn bir lt ile
salayan bir sistemdir. Bir sistemde genel olarak girdi- karlatrarak karar verme ilemine deerlendirme
h t i y a Ya y n c l k
ler, sre, ktlar ve deerlendirme olmak zere drt ad verilir.

ge vardr. Eitim sistemindeki kontrol, deerlendirme
gesi tarafndan yerine getirilir. Sistem ve geler genel 2.4. lm
olarak aadaki gibi bir ema ile ifade edilebilir. lme ilemi yapldktan sonra elde edilen say veya
semboldr. rnein; Aye zik dersinden 75 puan
ald. ifadesindeki 75 puan bir lmdr.2
2.5. lme Kural

lme ilemini yaparken, lmeye konu olan zelliin
hangi miktarna ne deer verileceinin belirlenmesidir.3
rnein; Fizik dersinden snav yapan bir retmen, 2.
soruya tam cevap veren renciler 20 puan alacaktr.
1. LME VE DEERLENDRMENN diyerek, o soruya tam cevap veren rencilere ka puan
ETMDEK YER VE NEM1 verileceine dair bir lme kural belirlemitir.
1. renciye davrann nasl deitirecei, nasl ge-
litirecei hakknda bilgi verir. 3. LME
2. Yeterince baarl olan renciyi motive eder. lme; herhangi bir niteliin gzlemlenerek, gzlem so-
3. renci hakknda verilecek kararlara dayanak nularnn say veya sembollerle ifade edilmesidir.
oluturur.
4. retmenin kendi retiminin ne derece etkili oldu- Bir betimleme ilemi olan lmenin temelinde fark kav-
unu anlamasna yardmc olur. ram vardr. Btn insanlar farkl deil de ayn arlkta
5. Uygulanan bir eitimin baarl olup olmad hak- olsayd, arlk kavram olmayaca gibi bunun llme-
knda yneticilere ve dier ilgililere bilgi verir. si de sz konusu olmazd.
2
Tan, . retimi Planlama ve Deerlendirme, (10. Bask). Ankara
2006, Pegem A Yaynclk. S. 208
1
Turgut, M. F. Eitimde lme ve Deerlendirme Metotlar. Ankara 3
Tan, . retimi Planlama ve Deerlendirme, (10. Bask). Ankara
1995, 10. Bask, Yargc Matbaas 2006, Pegem A Yaynclk. S. 207
9
rnekler:
Snfn scakl 29Cdir.
Alinin arl 79 kgdir.
Park yerinde 25 araba var. Arlk lmlerinde eit kollu terazi kullanm dorudan
Masann boyu 185 cmdir. lme kullanldnn bir gstergesidir. nk kefeli
terazinin kefelerinden birinde lmek istenen zellik
lme ileminin yaplabilmesi iin; yani arlk, dier kefesinde ise bu zellii lmede
1. llecek zelliin tanmlanmas, kullanlan baka bir arlk vardr. Kefeli terazide arlk
2. llecek zellie uygun say ve semboller kme- baka bir arlk ile dengelenmi araya baka bir
sinin belirlenmesi, deiken girmemitir.
3. llecek zellie hangi say ve sembollerin verile-
ceini gsteren kuraln belirlenmesi gerekir.
lme sonular her zaman saylarla ifade edilmez.

Baz lme sonular bykkk, iyiortakt gibi
2006 KPSS
sembollerle de ifade edilebilir. rnein; Serkan iyi bir
sunu hazrlad. cmlesindeki iyi, bir lme sonucunu SORU...
gsteren semboldr. Bu tr lme ilemleri snama
Aadaki renci zelliklerinden hangisi doru-
dzeyinde yaplan lme ilemlerine rnektir.
dan llebilir?
3.1. lme Trleri

lme, llen zellie ve bu zelliin gzlenme ekli- A) Zeka puan B) Boy uzunluu
ne bal olarak e ayrlr. C) Derse kar tutum D) Yetenek
E) Ders baars
ZM...
lmeye konu olan zelliklerin dorudan doruya
araya baka bir deiken girmeden gzlenmesine
dorudan lme denir. Boy uzunluu dorudan do-
3.1.1. Dorudan (Temel) lme ruya araya baka bir deiken (snav, test, civa vb.)
llecek zelliklerin, araya baka bir deiken girme- girmeden metre ile llr. rencilerin zeka puanla-
den dorudan doruya gzlenmesi sonucu yaplan l- r, derse kar tutumlar, ders baarlar ve yetenekleri
me trne dorudan (temel) lme denir. Dorudan dorudan llemez. Bu zellikler rencilere snav-
lmelerde llecek zellikle, bu zellii lmek iin lar uygulanarak, yani baka bir deiken yardmyla
kullanlacak aracn zellii ayndr. llr.
rnekler: CEVAP: B
Sudenin boyu 178 cmdir.
Kitaplkta 15 tane zik kitab var.
Snfta 20 renci var.
Son yllarda sklkla kullanlan performansa dayal
deerlendirmeler (portfolyo deerlendirme, beden
eitimi dersinde futbol oynama) dorudan lmeye
rnektir.
10
Dorudan ve dolayl lme yaparken kullanlacak lme

lme Trleri zellikleri ve rnekler
aralar aadaki tabloda verilmitir.
llecek zelliklerin, araya ba-
ka bir deiken girmeden doru-
Dorudan lme Dolayl lme
dan doruya gzlenmesi sonucu
Metre Snavlar
yaplan lme trdr.
Kefeli terazi Termometre
llecek zellikle bu zellii l-
Saymak (Adet, kii Saat
mek iin kullanlan aracn zellii
says) Bilisel davranlar
Dorudan ayndr.
Kronometre lmek
(Temel) rnekler: Performansa bakmak
lme Metre ile boy lmek Psikomotor
Cetvel ile uzunluk lmek davranlar lmek
Bir rencinin CD saysn belir-
lemek 3.2. lmede Birim
Bir lme aracn oluturan en kk paraca birim
Kefeli terazi ile arlk lmek
ad verilir. rnein; Hava scakl 35C denildiin-
Snfta bulunan renci saysn de, birim C, Ayenin boyu 165 cm denildiinde, birim
belirlemek cmdir. Eitimdeki testlerin birimi ise sorularn her birisi
Dorudan gzlem yaplarak l- dir. Her soru bir birimdir.
lemeyen bir deikenin, onunla
ilgisi olduu bilinen ya da sanlan
FADE BRM
baka bir deikenin gzlenerek Hava scakl 35Cdir. C
Dolayl llmesidir.
Ayenin boyu 165 cmdir. cm
(Gstergeyle) rnekler: Kitabn arl 2 kilogramdr. kg
lme Termometre ile scaklk lmek
rencilere uygulanan snavlar Bir lme ileminde birim kullanlmas, yaplan lme
ileminin objektif olmasn ve yaplan lme ileminde
Zeka puann lmek
bir standart olumasn salar.
Akademik baary lmek
Tutum lmek 3.2.1. Bir Birimin Sahip Olmas Gereken zellikler
ki veya daha fazla deiken ara- lme ilemini kolaylatrmak ve lme sonularnn
snda yaplan matematiksel bir daha anlalr olmasn salamak amacyla bir birimin
ilem sonucu elde edilen lme sahip olmas gereken eitli zellikler vardr.
trdr.
rnekler:
Tretilmi
Bir cismin younluunu belirlemek
lme
Bir aracn hzn belirlemek
Aritmetik nfus younluunu be-
lirlemek
rencilerin IQsunu (zeka bl-
Eitlik: Kullanlan lme aracndaki birimlerin hem
mn) belirlemek
lme ilemi boyunca hem de bir lmeden dierine
deimemesi ve birbirine eit olmasdr. rnein; bir
uzunluu lmek iin metre veya kar kullanlabilir.
Metreyi oluturan her cm birbirine eitken, her insa-
13
Kullanlabilecekleri
lek
zellikleri ve rnekler Baz statistiksel
Trleri
Teknikler
Nesneler gzlenen zellikler bakmndan birbirlerine benzeyip benzememe- Frekans hesap-
lerine gre gruplara ayrlr. lama
Benzerlik ve denkliklerin belirlenmesinde kullanlr. Tepe deer (mod)
En basit lek trdr. hesaplama
Belli bir balang noktas ve birimi yoktur.
Snama Frekans ve mod hesaplama dnda hibir matematiksel ilem yaplmaz.
lekleri rnekler:
Bireyleri medeni durumlarna gre evlibekar eklinde gruplamak
rencileri baar durumlarna gre baarlbaarsz eklinde gruplamak
Bireyleri ten renklerine gre sarnesmerkumral eklinde gruplamak
llere kod numaras vermek
llen zellie sahip olu miktar bakmndan, nesneler ya da kiiler byk- Ortanca (med-
lk srasna konulur. yan) hesaplama
Azlk ve okluklarn belirlenmesinde kullanlr. Yzdelikleri he-
Bu lekte kullanlan saylar nesnelerin, belli bir zellie birbirlerine gre saplama
daha az ya da daha fazla sahip olduunu gsterir. Sra farklar kore-
Sralama
Sralar gsteren saylar arasndaki farkn miktarn belirtmez. lasyon katsays-
lekleri
rnekler: n hesaplama
rencileri boy uzunluklarna gre sralamak
Okulda 3. olmak
Bilgi yarmasnda 1. olmak
Madenleri sertliklerine ve zgl arlklarna gre sralamak
Nesneler belli bir zellie sahip olu dereceleri bakmndan belli bir balan- Ortalama hesap-
g noktasndan itibaren sralanr. lama
Balang noktas tanmlanm, yani key olarak belirlenmitir. Standart sapma
lme sonular zerinde arpma ve blme ilemleri yaplamaz. (kayma) hesap-
rnekler: lama
Eit Aralkl
Takvimler Pearson - arpm
lekler
Zeka testleri momentleri kore-
Tutum lekleri lasyon katsays-
rencilere uygulanan snavlar n hesaplama
Baar testlerindeki standart puanlar
Termometre ile scaklk lme (Hava scakl 15Cdir.)
Gerek bir sfr noktas vardr. Varyasyon katsa-
lme sonular zerinde arpma, blme gibi oranlama ilemleri yaplabilir. ysn hesaplama
lme sonular zerinde btn matematiksel ilemler yaplabilir. Logaritmik dn-
rnekler: mleri hesap-
Eit Oranl
Metre ile boy lmek (Ahmetin boyu 1,90 cmdir.) lama
lekler
Terazi ile arlk lmek (Aye 45 kgdr.) Her trl istatis-
Okulda bulunan renci saysn belirlemek tiksel ilemler
Bir rencinin karde saysn belirlemek
Sayma ilemleri
28
Test
1
3. Aadaki seeneklerin hangisinde lme de-

ETMDE LME VE erlendirme sreci doru olarak verilmitir?
DEERLENDRME
A) lm - lme - lt - Deerlendirme
1. Aadakilerden hangisi bir lt ifade etme-
mektedir? B) lme - lm - lt - Deerlendirme
C) lme - lt - Deerlendirme - lm
A) rencilerin takdir belgesi alabilmeleri iin not D) Deerlendirme - lme - lm - lt

toplamlarnn en az 45, Trke notunun ise en E) lme - lt - lm - Deerlendirme
az 4 olmas gerekmektedir.
B) Diploma notu en yksek 3 renciye hediye
verilecektir.
C) Tp fakltesine girebilmek iin SSde ilk
1000e girmek gerekmektedir.
D) lk sorunun toplam deeri 20 puandr. 4. Aadakilerden hangisi lme sreci ile ilgili
E) Trke sorularnn %70ini, matematik sorun- deildir?
larnn %65ini doru cevaplayan renciler
dersi geebilir.
A) lm B) lme kural
C) Say ve sembol D) renci puan
E) lt
2. I. Elif KPSSde 90 puan ald.

II. Ali snfta kald.
5. Aadakilerden hangisinde lme ve deerlen-
III. Masann boyu 150 cmdir. dirme arasndaki temel fark doru olarak ifade
IV. Murat snf ortalamasndan yksek not ald edilmitir?
iin dersten geti.
V. Aye 15 sorudan 10unu doru cevaplad. A) lme ileminin sonular sadece saylarla ifa-
Yukardaki ifadelerden hangisi lme, hangisi de edilirken, deerlendirme sonularnda say
deerlendirmedir? kullanlmaz.
B) lmede bir karar verme yokken; deerlendir-
lme Deerlendirme mede karar verme vardr.
A) I, III II, IV, V
C) lt lme iin, lme kural deerlendirme
B) III, IV I, II, V iin kullanlr.
C) I, III, V II, IV D) lmeye gre deerlendirmede hata pay azdr.
D) II, V I, III, IV E) lme deerlendirmeye gre daha geni bir
E) II, III I, IV, V kavramdr.
31
Test
1
58. I. Okuldaki retmenleri branlarna gre ayrma 61. leklerle ilgili olarak aadaki ifadelerden
II. rencileri verdikleri doru cevap saysna hangisi yanltr?
gre sraya koyma
III. ki ehir arasndaki scaklk farkn bulma A) lekler arasnda en ok bilgi tayan lek
IV. rencilerin Trke testi baarsn bulma aralkl lek iken en az bilgiyi sralama lei
tar.
V. Snav notlarna gre en baarl ilk 3 renciyi
belirleme B) Eitim alannda en fazla kullanlan lek tr
aralkl lektir.
Yukarda verilenlerden hangisi ya da hangileri
C) Sralama leklerinde kullanlan sfrn anlam
snama tr lek ile belirlenmitir?
yoktur.
D) Snama leinde daha ok nitel ifadeler kul-
A) Yalnz I B) I ve II C) II ve III
lanlr.
D) III ve IV E) IV ve V
E) Metre kullanm oranl lek kullanmna rnek
olarak verilebilir.
59. llere plaka numaralarnn verilmesi, okuldaki s-

narn A, B, C gibi ubelere ayrlmas, insanla- 62. Muhammet Hoca, elindeki bir lein ne tr bir
rn mesleklerine gre ayrlmas gibi lmlerde lek olduuna karar vermek iin lein gerek
aadaki lek trlerinden hangisi kullanlr? sfrnn olup olmadna bakmtr. nceleme sonu-
cunda kullanlan lein gerek sfrnn ve doal

A) Sralama B) Aralkl C) Snama birimlerinin olduuna karar vermitir.
D) Oranl E) Duyarl Muhammet Hocann inceledii bu lek tr
aadakilerden hangisidir?
A) Sralama B) Snama C) Oranl

D) Aralkl E) Duyarl
60. lmlerle ilgili olarak aadaki ifadelerden

hangisi dorudur?
A) Snama leinde daha ok nicel ifadeler kul-

lanlr.
B) Termometre, takvim birer oranl lektir.
C) Eit oranl lek daha ok fen bilimlerinde kul-
lanlr.
D) Eitimde yaplan lmlerde genellikle aralkl
lek kullanm sz konusudur.
E) Sralama lei ile sralama sonular sembol-
lerle ifade edilir.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Test D C B E B E D D C
A C E A C B A A B C B E D D D E C D E C A C
1 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62
B C B B E B D E A D C E B A E D C D E A B C D D D A A C D A C
40
IKMI SORULAR
3. Aadaki seeneklerden hangisi bir lme i-

ETMDE LME VE
lemidir?
DEERLENDRME
IKMI SORULAR
A) Yazl yoklamada bir rencinin verdii cevap-
1. lmenin yapld gruba bal deerlendirme larn doruluk derecesinin bir notla belirtilmesi
iin bir lt olmayan seenek aadakilerden B) rencinin bir dersten baarl saylp saylma-
hangisidir? yacana karar verilmesi
C) Snfn bir snavdaki baar ortalamasnn bu-
A) Ortalamann bir standart sapma zerinde puan lunmas

D) Bir snavda baarl saylabilmek iin gerekli
alma
olan en kk puann belirlenmesi
B) Snftaki rencilerin % 50sinden daha baar-
E) Bir yazl yoklamadaki cevaplar iin puanlama
l olma
anahtarnn hazrlanmas
C) Snfta ortalama baar dzeyi gsteren ren-
2002 KPSS
ciden daha baarl olma
D) Snfta en yksek baar gsteren ilk be -
rencinin arasna girme
E) llecek olan kapsamn en az % 60n bilme
2001 KMS
4. Bir rencinin aadaki zelliklerinden hangisi

zerinde yaplacak lme ilemi dolayl lme-

ye rnektir?
A) Karde says
B) Arkada says
C) Boyunun uzunluu
D) Akademik baars
E) Sahip olduu CD says
2002 KPSS
2. I. Uygun bir arala karlatrarak sonucu say

ve sembollerle ifade etmek
II. Bir gzlem sonucunu uygun bir ltle kar-
latrp, bu sonuca ilikin bir karara ya da yar- 5. Oranl lekle elde edilmi ltlere rnek ola-
gya ulamak bilecek seenek aadakilerden hangisidir?
I. ve II. tanmlar aadaki hangi iki kavrama
aittir? A) rencilerin boylar
B) Snarn genel baar dzeyleri
A) Deerlendirme - Geerlik C) Babalarn eitim dzeyleri
B) lme - lek D) Okullarn niversiteye giri snav sonularna
C) Gvenirlik - lme gre sralar
D) lme - Deerlendirme E) Akademik baar ve okula ynelik tutum ara-
E) Deiken - Deerlendirme sndaki iliki
2001 KMS 2002 KPSS
41
IKMI SORULAR
27. Deerlendirme yaplrken, lt ile lme sonula- 30. Durum deerlendirme ya da dzey belirleme
rnn ayn birimle ifade edilmesi gerekir. denen lme ve buna bal deerlendirme sre-
Bunun en nemli amac aadakilerden hangi- cinde temel ama aadakilerden hangisidir?
sidir?
A) retim programnda belirtilen kazanmlarn
A) lme aracnn geerliini artrmak
gerekleme derecesini belirlemek
B) Karlatrmada doru karar verilmesini sala-
B) rencilerin yaadklar renme glklerini
mak
ortaya karmak
C) lme aracnn gvenirliini artrmak
D) Sonularn anlalmasn kolaylatrmak C) rencilerin sosyal, psikolojik ve ekonomik
E) ltn uygun olmasn salamak durumlarn belirlemek
2007 KPSS D) rencileri belli zelliklere gre sralayp ilgili
programlara yerletirmek
28. Aadaki durumlarn hangisinde kriter refe- E) rencilerin kavramsal geliim dzeylerini ve
ransl (lt dayanakl) deerlendirme, norm kavram yanlglarn tespit etmek
referansl (norm dayanakl) deerlendirmeden 2008 KPSS
daha uygun olur?
31. Aadakilerden hangisi llrken dolayl l-
A) rencilerin mezun edilip edilmemelerine ka-
me yaplr?
rar verilmesinde
B) Kontenjanlar snrl olan yksekretim prog-
ramlarna renci seiminde A) Park yerindeki aralarn says
C) rencilerin hazrladklar fen bilimleri projele- B) Bilgisayar masasnn ykseklii
rinden en iyisinin belirlenmesinde C) Bir sepet elmann ktlesi

D) Okulda dereceye girecek rencilerin belirlen- D) rencilerin drt ilem becerileri
mesinde
E) Koridorun uzunluu
E) Bir snf iindeki en baarsz rencilerin belir-
2008 KPSS
lenmesinde
2007 KPSS
32. Deerlendirme, lme sonularnn bir ltle kar-
29. Aadaki rneklerin hangisinde sz edilen latrlarak bir yargya varlmas iidir.
lme ileminde bal (key, itibari) sfr sz Aadakilerden hangisi mutlak ltn kulla-
konusu deildir? nld deerlendirmeye rnektir?
A) Ankara ili ankaya ilesinin deniz seviyesin- A) Bilgi yarmasnda en az puanla elenen kii
den ykseklii 870 metredir. olma
B) rencilerin felsefe dersine kar tutum puan-
B) Yksek atlamada en iyi dereceyi yapma
lar ortalamas 207dir.
C) Snfta baar asndan ilk yzde yirmilik grup-
C) Tarih sorularndan en az drt tanesine doru
ta olma
cevap veremeyenler sfr puan almtr.
D) Bugn hava scakl 15Cdir. D) 100 sorudan 50sini doru cevaplama
E) Bu kitabn ilk 4 sayfasnda kitabn kapsam ta- E) Grup ortalamasnn zerinde performans gs-
ntlmaktadr. terme
2007 KPSS 2008 KPSS
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
km E D A D A D A E D B A E B D C A
Sorular 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32
E B A C E B C E B B B A E A D D
46
LMEDE HATA VE LME ARALARINDA BULUNMASI
GEREKEN TEKNK ZELLKLER
BLM ER
1. LMEDE HATA
1.1. Sabit Hatalar
1.2. Sistematik Hatalar
1.3. Tesad (Rastgele, Random) Hatalar
2. HATA KAYNAKLARI
2.1. lmeciden (lmeyi Yapan Kiiden) Kaynaklanan Hatalar
2.2. lme Aracndan Kaynaklanan Hatalar
2.3. lme leminin Yapld Ortamdan Kaynaklanan Hatalar
2.4. lme leminin Yapld (llen) Kiiden Kaynaklanan Hatalar
3. BR LME ARACINDA BULUNMASI GEREKEN TEKNK ZELLKLER

3.1. Gvenirlik
3.1.1. Gvenirlik Hesaplama Yntemleri
Test Tekrar Test Yntemi
Paralel (Edeer) Formlar Yntemi
ki Yar (Edeer Yarlar) Yntemi
Tutarllk Gvenirlii Yntemi
3.1.2. Gvenirlik Artrma Yollar
3.2. Geerlik
3.2.1. Geerlik Trleri
Kapsam Geerlii
Kapsam Geerliini Belirlemede Kullanlan Yaklamlar
Bir lte Dayal Geerlik
Yordama Geerlii
Uygunluk Geerlii
Yap Geerlii
Bir Testin Yap Geerliini Belirlemede Kullanlabilecek eitli Yntemler
3.2.2. Geerlik Artrma Yollar
3.2.3. Gvenirlik ve Geerlik Arasndaki liki
3.3. Kullanllk
47
LMEDE HATA VE LME ARACINDA
BULUNMASI GEREKEN TEKNK ZELLKLER
bir renci tarafndan bu sorunun cevaplandrla-

Eitim bilimlerinde bu mamas, bu nedenle snavda her renciden bir
blmle ilgili her yl puan kesilmesi
40 cmlik bir cetvelin ilk 2 cmlik ksmnn krk ol-
ortalama
duunu dnelim. Bu cetvel her lmde bir kez
4-5 kullanlmak artyla, yaptmz btn lmlerde
soru kmaktadr. 2 cmlik sabit hata yaplr.
1. LMEDE HATA
Hata: Bir zelliin gerek deeri ile llen deeri ara-
sndaki farktr.
lme ilemi yaplarak bir zelliin gerek deeri bulun-

mak istenir; ancak lme ilemine karan eitli hatalar
gerek deerin bulunmasna engel olabilir. 1.2. Sistematik Hatalar

Sistematik hatay iki farkl ekilde tanmlamak mmkn-
lme ilemine karan hatalar e ayrlr. dr. Fen bilimlerinde sistematik hata llen zelliin
miktar deitike miktar deien hatalardr. Sosyal bi-
limlerde ise sistematik hata daha ok retmenin puan-
lamadaki yanll/taraf tutmas ile ortaya kar. rnein;
bir retmenin yazs gzel rencilere daha yksek not
vermesi, kendi grnden olmayanlardan puan krma-
s sistematik hataya rnektir.
1.1. Sabit Hatalar
lmeden lmeye ve lmeciden lmeciye miktar rnek: Bir terazinin 100 gramlk nesneyi 110 gram tart-
deimeyen, btn lme sonularna ayn miktarda mas, 200 gramlk bir nesneyi 220 gram tartmas siste-
karan hatalara sabit hatalar denir. matik bir hatadr. Dikkat edilirse 100 gramda 10 gram
hata yaparken 200 gramda 20 gram hata yapmtr.
rnekler:
Snav sonularn dk bulan bir retmenin, tm Sistematik hatalarda yaplan lmn birden fazla tek-
rencilerin snav sonularna 10 puan eklemesi rarlanmas gerekir. rnein; ilk 2 cmlik ksm krk olan
30 soruluk bir ksa cevapl testteki 15. sorunun 40 cmlik bir cetvelin byk bir uzunluu lmek ama-
okunamamas nedeniyle hibir renci tarafndan cyla birden fazla kullanlmas durumunda, hata miktar
cevaplandrlamamas cetvelin kullanm saysna bal olarak sistematik olarak
Bir terazinin nesneleri 100 gr. eksik tarttn d- artacaktr. Bu cetvel 3 kez kullanlrsa 2 x 3 = 6 cmlik
nrsek, her tarttmz nesnede 100 grlk sabit hata, 4 kez kullanlrsa 2 x 4 = 8 cmlik hata meydana
hata yaplmas gelecektir. Yani cetvelin her kullanlnda hata miktar
Son sorunun fotokopide kmamas nedeni ile hi- sistematik olarak artacaktr.
49
LMEDE HATA VE LME ARALARINDA
3.2. Geerlik
Bir lme aracnn lmek istedii zellii baka deiken-
lere veya zelliklere kartrmadan tam ve doru olarak
lmesine geerlik denir. 2005 KPSS
Bir lme aracnn geerlii, o aracn kullanl amacna
hizmet etme derecesi ile ilgilidir. Bu nedenle bir lme ara- SORU...
c amalad ilevi yerine getirebildii lde geerlidir. Aadakilerden hangisi bir yabanc dil dersinde
yaplan bir snavn geerlii iin bir kanttr?
rnein: rencilerin szel yeteneklerini lmek amacy-
la, matematik problemlerini zme yeteneini len test
A) Testin hatasz puanlanabilmesi
uygulandn dnelim. Matematik problemlerini zme B) Testin oktan semeli maddelerden olumas
yeteneini len testin gvenirlii yksek olsa bile kullan- C) Testten alnan puanlarn ranjnn geni olmas
l amacna hizmet etmedii iin geerli deildir. D) Yabanc dili iyi bilenlerin testten yksek puan al-
mas
Sabit ve sistematik hatadan dorudan, tesad hatadan E) Testte farkl yaplarda sorularn bulunmas
dolayl olarak etkilenen geerlik, 1,00 ile +1,00 arasn-
da deer alr. ZM...
Bir lme aracnn temel amac, bilen renci ile bil-
meyen renciyi; baarl renci ile baarsz ren-
ciyi birbirinden ayrmaktr. Bu testte dili iyi bilen -
rencilerin yksek puan, bilmeyen rencilerin dk
puan almas sz konusudur. Bu da testin amacn
gerekletirdiini gsterir.
CEVAP: D
60
LMEDE HATA VE LME ARALARINDA
BR LME ARACINDA BULUNMASI GEREKEN TEKNK ZELLKLER
lme sonularnn hatalardan arnk olmas ve lme sonularna hata karmadan lme ileminin yapla-
bilmesidir.
lme aracnn llmek istenen zellie kar duyarllk derecesidir.
Gvenirlik; duyarllk, tutarllk, kararllk ve objektiik kavramlaryla yakndan ilgilidir.
Gvenirlik Duyarllk, lme aracndaki birimlerin bykl ile ilgilidir. lme aracnn birimi kldke duyarll artar.
Kararllk, bir lme aracnn lmeden lmeye deimeyen sonular vermesidir.
Objektiik, bir lme ilemi kim tarafndan yaplrsa yaplsn lme ilemine ayn sonuca ulalmasdr.
Tutarllk, benzer koullar altnda, ayn lme aracnn birden fazla uygulanmas sonucu benzer sonular
vermesidir.
1. TestTekrar Test Yntemi: Hazrlanm olan bir test belli bir zaman aralyla ayn renci grubuna iki kez
uygulanr. ki uygulama arasndaki korelasyon katsays hesaplanp, bu korelasyon katsays gvenirlik katsays
olarak kabul edilir.
Hesaplanan korelasyon katsaysnn yksek olmas (0,70in zerinde olmas), her bir uygulamadan elde edilen
lmlerin ve testin gvenilir olmas anlamna gelir.
2. Paralel (Edeer) Formlar Yntemi: Ayn davranlar len; fakat farkl sorulardan oluan iki test hazrlanr
ve rencilere uygulanr. ki testten elde edilen puanlar arasndaki korelasyon katsays hesaplanr. Hesaplanan
korelasyon katsays gvenirlik katsays olarak kabul edilir.
Korelasyon katsaysnn yksek olmas; uygulanan iki testin birbiriyle tutarl, dolaysyla da gvenilir olduu ve
uygulanan testlerin edeer olduu anlamna gelir.
Gvenirlik
3. ki Yar (Edeer Yarlar) Yntemi: Gelitirilmi olan bir test bir grup renciye uygulanr ve uygulama so-
Hesaplama
nular yani test maddeleri ikiye ayrlr. rencilerin her bir yar iin puanlar hesaplanarak, aldklar puanlarla
Yntemleri
iki dalm elde edilir. ki yardan elde edilen puan dalmlar arasndaki korelasyon katsays hesaplanr ve bu
korelasyon katsays gvenirlik katsays olarak kabul edilir.
Hesaplanan korelasyon katsaysnn yksek olmas, iki yardan elde edilen puanlarn birbiriyle tutarl olduu ve
testin gvenilir olduu anlamna gelir.
4. Tutarllk Gvenirlii Yntemi: Hazrlanm olan bir test rencilere uygulandktan sonra; testte yer alan
maddeler analiz edilerek, maddelerin birbirleriyle ne derece tutarl olduunun belirlenmesi iin kullanlan gvenirlik
hesaplama yntemidir.
tutarllk gvenirliini hesaplamak iin KR20 ve KR21 formlleri kullanlmaktadr.
KR20 veya KR21 formlleri ile hesaplanan gvenirlik katsaysnn yksek olmas, testi oluturan maddelerin
birbiriyle uyumlu olduu anlamna gelir.
Bir lme aracnn kullanl amacna hizmet etme derecesi ile ilgilidir.
Geerlik llmek istenen deikenin baka deikenlere ya da zelliklere kartrlmadan tam ve doru olarak ll-
mesidir.
1. Kapsam Geerlii: Bir lme aracnn llmek istenen hedefdavranlar ne derece kapsad ya da ll-
mek istenen hedefdavranlar ne derece yeterli ve dengeli rnekledii ile ilgilidir.
2. Bir lte Dayal Geerlik:
a. Uygunluk Geerlii: ltten elde edilen puanlarn, uygulanan snav sonucu elde edilen puanlarla ayn za-
Geerlik manda ya da daha nce elde edilmesi durumunda sz konusu olan geerlik trdr.
Trleri b. Yordama Geerlii: ltten elde edilen puanlarn, snav sonucu elde edilen puanlardan daha sonra elde
edilmesi durumunda sz konusu olan geerlik trdr.
3. Grn Geerlii: Bir testin ya da maddenin lmek istedii deikeni lyor grnmesidir.
4. Yap Geerlii: Testle llmek istenen deikeni oluturan maddelerin birbiriyle ilikili olmas ve ayn yapy
oluturmasdr.
Bir lme aracnn kullanl olabilmesi iin;
Uygun bir ynergesinin olmas,
Hazrlanmas, uygulanmas ve puanlanmasnn kolay olmas,
Kullanllk
Ekonomik olmas, uygulama sresinin ksa olmas,
lmeyi yapan kiiden istenen becerinin az olmas,
Puanlamann pratik olmas ve puanlarn yorumlanmasnn kolay olmas gerekir.
67
Test LMEDE HATA VE LME ARALARINDA
2 BULUNMASI GEREKEN TEKNK ZELLKLER
3. Bir aratrmac rencilerin renme stillerini len

LMEDE HATA VE LME bir ara gelitirmek istemektedir. ncelikle ren-
ARALARINDA BULUNMASI
me stillerinin ne olduunu, bunlara ait boyutlarn
GEREKEN TEKNK ZELLKLER
neler olduunu belirledikten sonra her bir boyuta
1. Bir testin gvenirliini artrmak iin o teste benzer ilikin maddeler yazmtr. Bu maddeleri belli grup-
nitelikte yeni sorular eklenerek testteki soru says lar zerinde uygulam, uygulama sonunda baz
artrlr. istatistiksel ilemleri gerekletirmitir. statistiksel
ilemler sonunda renme stillerinin boyutlar ara-
Testteki soru saysnn artrlmas aadaki
snda dk korelasyon kmtr.
olumsuzluklardan hangisini ortaya karmaz?
Bu durumda lme arac iin aadakilerden
hangisi sylenebilir?
A) rencilerde yorgunluun artmasn
B) rencilerin dikkatlerinin dalmasn
A) lein tmnn i tutarlk katsays dktr.
C) rencilerin canlarnn sklmasn
B) Grn geerlii istenen dzeydedir.
D) rencilerin performanslarnn artmasn
C) Yordama geerlii dktr.
E) rencilerde bkknlk gzlenmesini
D) Kapsam geerlii yoktur.
E) Gvenirlii yksektir.
2. Bir retmen yapt snav sonucunda snavn

standart hatasn 2.75 puan olarak belirlemitir. Be-
lirlenen bu hata miktarn kz rencilerin puanla-
rna 3.25 puan, erkek rencilerin puanlarna ise; 4. Gzlenmek istenen bir zellik gerekte kiide
2.25 puan olarak eklemitir. yokken, lme aracnda varm gibi gstermesi
Bu retmenin yapt hata tr aadakiler- lme aracnn hangi zelliinin ncelikle olma-
den hangisidir? dn gsterir?
A) Sabit hata B) Tesad hata A) Ekonomiklik B) Yanllk
C) Sistematik hata D) Yanllk hatas C) Geerlik D) Objektiik
E) Standart hata E) Kullanlk
69
LMEDE HATA VE LME ARALARINDA Test
BULUNMASI GEREKEN TEKNK ZELLKLER 2
31. Aadakilerden hangisi yap geerlii iin do- 33. Bir retmen hedef davranlarn hepsini lemedi-
ru bir ifade deildir? ini fark ederek 10 soruluk lme aracn, 20 soru-
luk bir lme arac haline getirmitir.
A) Testteki sorularn benzerlii artka, yap ge- Bu durumda, yeniden hazrlanan lme arac
erlii de artar. iin aadakilerden hangisi sylenemez?
B) Yap geerlii, yksek olan bir testin kapsam

geerlii yksek olmayabilir. A) Birimler artka duyarllk artmtr.
C) Yap geerlii, testin llmek istenen zellik- B) Soru saysnn artmas gvenirlii artrmtr.
lere ait tm alt faktrleri temsil eder. C) lme aracnn kapsam geerlii ykselmitir.
D) Yap geerlii olan bir test, llmek istenen D) Soru says gvenirlii ok etkilememitir.
zellik ile birka zellii birlikte ler. E) Duyarlln artmas gvenirlii artrmtr.
E) Bir testin yap geerliinin belirlenmesinde,
testteki maddelerin birbiriyle uyumu arasndaki
ilikiye baklmas bir yntem olarak kullanlr.
34. I. Hata miktar lmeden lmeye deimez.

32. lme aracndaki maddeleri doru cevaplayan II. Hata miktarnn lmeden lmeye, llecek
renci ile doru cevaplayamayan renciyi bykle gre deitii hatalardr.
birbirinden ayrt etmesi lme aracnn hangi III. lme sonularna karan, kayna, miktar
zellii ile dorudan ilgilidir? ve yn kesin olarak bilinmeyen hatalardr.
Yukarda zellikleri verilen hata trleri hangi se-
A) Gvenirlik B) Geerlik enekte doru olarak verilmitir?
C) Kullanllk D) Tutarllk
I II III
E) Kararllk
A) Sabit Tesad Tesad
B) Sabit Sistematik Tesad
C) Sistematik Sabit Tesad
D) Sistematik Sistematik Sabit
E) Tesad Sabit Sistematik
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
D C A C C D C B C B A A E A C B D
Test 2
18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34
D D E A C C B B A D E A A D B D B
74
IKMI SORULAR
4. Bir matematik retmeni derste problem zme

LMEDE HATA VE LME
becerilerine ynelik etkinliklere arlk verdii halde
ARALARINDA BULUNMASI
GEREKEN TEKNK ZELLKLER uygulad snav daha ok drt ilem yapabilme
IKMI SORULAR becerisini len sorulardan oluturmutur.
retmen bu yaklamyla aadakilerden han-
gisini gz ard etmitir?
1. Aadakilerden hangisi, testin gvenirliini ar-
tran bir etkendir?
A) Sorularn ayrt etme gcn
B) Testin objektiiini
A) Sorularn bilen ve bilmeyeni ayrc nitelikte ol-
C) Snavn kullanlln
mas
D) Testin kapsam geerliini
B) Cevaplama sresinin ksa olmas
E) Puanlayc gvenirliini
C) Sorularda yoruma ak ifadeler kullanlmas
2001 KMS
D) Puanlarn bir puanlaycdan dierine deimesi
E) Sorularn zor olmas
2001 KMS
2. Bir retmen snav sorularna verilen yantlar drt

be gn arayla iki kez puanlam; bu iki puanlama-
dan elde ettii sonular karlatrarak aralarndaki
tutarlla bakmtr.
retmenin yapt bu i aadakilerden han-
gisini belirlemeye yneliktir?
5. Aadakilerden hangisinde bir testin gvenir-

A) Snavn geerliini
liinin yksek, geerliinin dk olmas duru-
B) Sorularn doruluunu
mu ifade edilmitir?
C) Sorularn glk derecesini
D) Puanlama anahtarnn tutarlln
A) Test puanlarnn standart hatas byktr;
E) Puanlama gvenirliini
ancak testte ok sayda ve eitli konulardan
2001 KMS
soru vardr.
B) Test puanlar beklenene yakn biimde dal-
makta, test kapsam llmek istenen davra-
3. Aadakilerden hangisi bir snavn geerliini
nlar rnekler grnmektedir.
artrr?
C) Test puanlarnn kararll yksektir, ancak
test kapsam llecek davranlar rnekle-
A) Yantlarn puanlanmasnda yanl davranlmas
mede yetersiz kalmaktadr.
B) Sorularn zm iin retmenin doru ceva-
D) Test puanlarnn i tutarllk katsays dk
bn bir ksmn sylemesi
grnmekte; ancak test kapsam yoklanmak
C) Sorularn rencilere, snavdan bir sre nce
istenen kritik davranlar iermektedir.
verilmesi
E) Test maddelerinin ayrt edicilii dk, test
D) Snav sorularnn kolay olmas
kapsam dar tutulmu ve uygulama denetim
E) Snavda her hedef-davranla ilgili sorular so-
altnda tutulamamtr.
rulmas
2002 KPSS
2001 KMS
75
IKMI SORULAR
28. Bir snavda her renciye 5 puan fazla verilmesi

----hataya rnektir. rencilerin puanlarn, aldklar
puanlarn yzde 10u kadar artrmak ise ---- hataya
rnek olabilir.
Bu paradaki boluklara, aadakilerin hangi-
sindeki szckler srasyla getirilmelidir?
A) rastgele - sabit
B) rastgele - sistematik
C) sabit - sistematik
D) sabit - rastgele
E) sistematik sabit
2008 KPSS
29. Bir retmen ayn kapsamda ve dzeyde iki ayr

snav hazrlam ve ayn gruba uygulamtr. Bu s-
navlarn zellikleri yledir:
Birinci snavda 25 soru vardr ve her soru 4
puan deerindedir.
kinci snavda 10 soru vardr ve her soru 10

puan deerindedir.
Birinci snavdan elde edilen puanlarn gvenirlii
daha yksektir. diyen bir kii bu iddiasn aa-
daki aklamalardan hangisiyle destekleyebilir?
A) Bir snavda yantlarn nasl puanlanaca kul-

lanlan soru tipine gre deiir.
B) Puanlamann nesnellii lmeden kaynakla-
nabilecek hatay azaltr.
C) Sorularn ayrt edicilik dereceleri test puanlar-
nn gvenirliini etkiler.
D) Sorularn glk dereceleri test puanlarnn
gvenirliini etkiler.
E) Testteki soru says arttka lme sonularna
karan hata miktar azalr.
2008 KPSS
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
km A E E D C C C C B E C D C D B C A B E A
Sorular 21 22 23 24 25 26 27 28 29
E B A C D A E C E
80
TEST HAZIRLAMA SREC VE
ETMDE KULLANILAN LME ARALARI
BLM ER
1. TEST HAZIRLAMA SREC

1.1. Test Amacnn ve Kapsamnn Belirlenmesi
1.2. llecek Davranlarn Belirlenmesi
1.3. Belirtke Tablosu Hazrlama
1.4. Kullanlacak Soru Trnn Belirlenmesi
1.5. Madde (Soru) Yazma
1.6. Sorularn Gzden Geirilmesi ve Seilmesi
1.7. Ayrntl Puanlama Cetvelinin (Anahtarnn) Hazrlanmas
1.8. Sorularn oaltmaya Hazrlanmas
1.9. Uygulama
1.10.Puanlama
2. TESTLERN SINIFLANDIRILMASI
2.1. Puanlanma Bakmndan Snama Trleri
2.1.1. Objektif Puanlanan Testler
2.1.2. Subjektif Puanlanan Testler
2.2. Testi Hazrlayan Bakmndan Snama Trleri
2.2.1. retmen Yapm Testler
2.2.2. Uzman Yapm (Standart) Testler
2.3. Uygulamaya Katlan Birey Saysna Gre Snama Trleri
2.3.1. Bireysel Testler
2.3.2. Grup Testleri
2.4. Uygulama Sresi Bakmndan Snama Trleri
2.4.1. Hz Testleri
2.4.2. G Testleri
2.5. lt zellik Bakmndan Snama Trleri
2.5.1. Tipik Performans Testleri
2.5.2. Maksimum Performans Testleri
3. ETMDE KULLANILAN LME ARALARI

3.1. Bilisel Alandaki Davranlarn llmesinde Kullanlan Aralar
3.1.1. Doru-Yanl Testleri (Snama Gerektiren Testler)
3.1.2. oktan Semeli Testler
3.1.3. Ksa Cevapl (Yantl)Testler
3.1.4. Eletirmeli Testler
3.1.5. Yazl Yoklamalar (Uzun Cevapl, Kompozisyon Tipi ya da Essey Tipi Snavlar)
3.1.6. Szl Snavlar
3.1.7. dev ve Projeler
3.1.8. Portfolyo (Bireysel Geliim Dosyalar-renci Etkinlik Dosyalar)
3.1.9. Performans Grevi
3.2. Duyusal Alandaki Davranlarn llmesi
3.2.1. lgi lekleri (Envanteri)
3.2.2. Tutum lekleri
3.2.3. Gzlem Teknii
81
BLM ER
3.3. Devinisel (Psikomotor) Alandaki Davranlarn llmesi

3.3.1. Kontrol Listesi
3.3.2. eteleme Arac
3.3.3. Derecelendirme lekleri
3.3.4. Performans Testleri
3.3.5. Dereceli Puanlama lei / Puanlama Anahtar (Rubrik)
82
Snavn kapsamnn belirlenmesi ise snavn ilgili oldu-

u dersin, snfn ve kapsayaca konularn belirlenme-
Eitim bilimlerinde bu sidir.
blmle ilgili her yl

rnein; ilkretim drdnc snf dzeyindeki renci-
ortalama
lerin drt basamakl saylarla yaplan arpma ve blme
3-4 ilemlerini ne derecede yapabildiklerini belirlemek ama-
cyla yaplacak bir lme aracnn amac, doal say-
soru kmaktadr.
larla yaplan arpma ve blme ilemini ne derecede
kazandklarn belirlemek ve buna dayal olarak da
rencilere not vermek olabilir. Bu amaca dayal ola-
rak lme aracnn (snavn) kapsam basamakl
doal saylarla arpma ve blme ilemi kullanlarak
yaplabilecek problemler olabilir.
1.2 llecek Davranlarn Belirlenmesi

1. TEST HAZIRLAMA SREC Okul renmelerini ortaya karmak amacyla hazrlan-
Eitim etkinlikleri ile kazandrlmak istenen davranlar m testlerde, ounlukla rencilere kazandrlmak iste-
rencilerin kazanp kazanmadklar, eer kazandlar- nen davranlar llr. Bu aamada deerlendirmenin
sa bunun derecesini belirlemek iin hazrlanacak lme amacna ve trne gre bu davranlardan hangilerinin
aracnn tr ne olursa olsun belli bir plan dahilinde ha- yoklanaca ya da test kapsamna hangi davranlarn
zrlanmas belli aamalardan gemesi gerekir. alnaca belirlenir.
TEST HAZIRLAMA SREC 1.3 Belirtke Tablosu Hazrlama

1 Test Amacnn Belirlenmesi Test kapsamn belirlemenin en etkili yolu, kapsam ile
Kapsamn ve llecek Davranlarn Belirlen- ilgili bir uzman grne bavurmak ya da kazandrl-
2
mesi maya allan davranlarn ierikle ilikisini gsteren
3 Belirtke Tablosu Hazrlama bir belirtke tablosu hazrlamaktr.
4 Kullanlacak Soru Trnn Belirlenmesi
5 Madde (Soru) Yazma Belirtke tablosunda; satrlar lmenin yapld konula-
6 Sorularn Gzden Geirilmesi ve Seilmesi rn ana hatlarn; stunlar ise davranlarn ve bunlarn
taksonominin hangi basamanda bulunduunu; her bir
7 Ayrntl Puanlama Anahtarnn Hazrlanmas
gzdeki rakamlar da o konu ve taksonomik basamakla
8 Sorularn oaltmaya Hazrlanmas
ilgili ka davrann dolaysyla ka sorunun olmas ge-
9 Uygulama
rektiini gsterir.
10 Puanlama
Arka sayfada doal saylar konusuyla ilgili bir belirtke

1.1. Test Amacnn ve Kapsamnn Belirlenmesi tablosu rnei bulunmaktadr.
Test hazrlanrken ilk aamada, yaplacak deerlendir-
me trne gre testin amacnn belirlenmesi gerekir. Bir
testin amac, uygulanan retim programn, renci
hazrbulunululuunu, retimi, renmeyi, rencile-
rin ilgi ve yeteneklerini, rencilerin baarlarn deer-
lendirmek olabilecei gibi rencileri belli bir programa
semek de olabilir.
83
SOSYAL BLGLER 7, NTE III: AVRUPADA YENLKLER BELRTKE TABLOSU
HEDEF
BLG KAVRAMA UYGULAMA ANALZ SENTEZ DEERLENDRME TOPLAM
KONULAR
A. YEN X X X 3
BULULAR VE
SONULARI
B. KEFLER VE X X 2
SONULARI
C. RNESANS X X 2
. REFORM X X 2
D. AYDINLANMA X X 2
AI
E. SANAY X X 2
F. AKILCILIK VE X X X 3
BLM
TOPLAM 2 3 1 5 1 4 16
84
Test TEST HAZIRLAMA SREC VE
3 ETMDE KULLANILAN LME ARALARI
3. Aadakilerden hangisi doru-yanl testleri-

nin hazrlanmasnda dikkat edilmesi gereken
ETMDE KULLANILAN LME
ARALARI konulardan deildir?
1. Aadakilerden hangisi ksa cevapl snavlar

A) Bir doru-yanl test maddesi ya kesinlikle
hazrlanrken dikkat edilmesi gereken noktalar-
doru ya da yanl olmaldr.
dan biri deildir?
B) Madde kknde ift olumsuz ifade kullanma-
maya dikkat edilmelidir.
A) Tek doru cevab olan sorular seilmelidir.
C) Tm madde kklerinin uzunluklar birbirine eit
B) Puanlama yaplrken eksik cmleye puan veril-
olmaldr.
melidir.
D) Doru-yanl testlerinde kullanlan her bir mad-
C) Kitapta yer alan ifadenin ayns madde kkn-
de tek ve belirli bir kri belirtmelidir.
de kullanlmamaldr.
E) Madde kkleri ak ve anlalr ekilde hazr-
D) Her bir madde bir davran yoklamaya ynelik
lanmaldr.
olmaldr.
E) Bir madde kk dier baka bir madde iin ipu-
cu niteliinde olmamaldr.
4. Aadakilerden hangisi ksa cevapl snavlarn

gl yanlarndan biri deildir?
A) Ksa cevapl snavlarn puanlanmas yazl

2. Aadakilerden hangisi doru-yanl testleri-
yoklamalara gre daha objektiftir.
nin zelliklerinden birisi deildir?
B) Ksa cevapl snavlarn yantlar ksa olduu
iin daha ok soru sorulabilir. Bu da kapsam
A) ans baars en yksek olan snavdr. geerliini ykseltir.
B) Daha ok alt dzey zihinsel becerilerin ll- C) Ksa cevapl snavlar eitimin her kademesin-
mesinde kullanlr. de kullanlabilir.
C) rencilerin yanl ve eksik renmelerinin or- D) Ksa cevapl snavlarn maddeleri yazl yokla-
taya karlmasnda olduka etkilidir. malarn maddelerine gre daha kolay hazrlanr.
D) Eitimin her kademesinde kullanlabilir. E) Ksa cevapl snavlarn puanlanmas daha ko-
E) Puanlamasnn objektif olmas gvenirlii artrr. laydr.
117
TEST HAZIRLAMA SREC VE Test
ETMDE KULLANILAN LME ARALARI 3
55. Aadakilerden hangisi rubrik puanlamann 57. Bilisel olan snamasna gre aadaki ka-
retim srecine salad katklardan biri de- zanmlardan hangisi dierlerine gre daha st
ildir? dzeyde zihinsel beceri gerektirir?
A) rencinin gelimesini lmek ve deerlendir- A) Eitimde kullanlan lme aralar nelerdir?

mek iin ltler salar. B) Felse akmlar ile eitim felsefeleri arasndaki
B) rencinin kendi performansn deerlendir- ilikiyi aklaynz.
mede kullanabilecei kriterler hakknda bilgi C) Geleneksel ve ada eitim felsefelerinin ba-
sahibi olmasn salar. ar kriterlerine gre karlatrmasn yapnz.
C) rencinin ortaya koyduu etkinliinin nasl D) Verilen bilgiler dorultusunda snfn ald pu-
puanlanaca hakknda renciye bilgi verir. anlar grak haline getiriniz.
D) retimin banda rencilerden ne beklendi- E) Metinde geen kiilerin adlarn ve karakter
ini ortaya koyar. zelliklerini yaznz.
E) Daha znel ve tutarl lme salar.
56. Bilisel alan snamasna gre aadaki ka-

zanmlardan hangisi dierlerine gre daha alt
dzeyde zihinsel beceri gerektirir?
A) Yukarda verilen puan dizisinin aritmetik ortala-

masn hesaplaynz.
B) Herhangi bir ite baarl olabilmek iin yete-
nek mi yoksa ilgi mi daha nemlidir? Neden?
C) Ankaradaki su sorununun zm iin neri-
leriniz nelerdir?
D) lkemizde hangi turizm eidine arlk verilir-
se daha fazla kazan elde edilir? Neden?
E) KPSSye ynelik lme ve deerlendirme ki-
tabnn hazrlanmasnda sizce nelere dikkat
edilmelidir?
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29
B C C D C E B B C C D D C E E E B B D C D D C B C D E E C
Test 3
30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57
B C B B B C D A D D E D E B D A D C D E B E E B C E A C
126
IKMI SORULAR
3. Yaplan bir snavda yksek puan alanlarn iyi

ETMDE KULLANILAN LME renenlerden ok iyi ezberleyenler olduunu
ARALARI belirten bir kiinin bunu kantlamas iin aa-
IKMI SORULAR daki grlerden hangisi gl bir destek olu-
turur?
1. Bir Trke retmeni rencilerin yaz yazarken

A) Ders konularnn renci dzeyinin zerinde
yazm kurallarna ne derece uyduklarn belirlemek
olmas
istemektedir.
B) Snavlarda daha ok hatrlama dzeyinde so-
retmenin, bu amala yapaca snavda aa-
rular sorulmas
daki soru tiplerinin hangisinden yararlanmas
C) Eitimde baarya ilikin kararlarn oktan se-
en uygun olur?
meli testlere dayandrlmas
D) renci notlarnn retmenin kanlarndan et-
A) Proje
kilenmesi
B) oktan semeli
E) retiminin, renci merkezli deil; retmen
C) Yazl yoklama
merkezli olmas
D) Doru-yanl
2001 KMS
E) Tamamlama
2001 KMS
2. Aadakilerden hangisi boluk doldurmal s-

nav trnn kullanlmasnn en nemli snrll-
4. Bir retmen oktan semeli bir test iin soru hazr-
dr?
larken; rencilerin sklkla dtkleri hatalar eldi-
rici olarak kullanmaktadr.
A) rencileri hatrlama dzeyinde renmelerle
Bu durum, retmene en ok hangi konuda yar-
yetitirmeye yneltmesi
dmc olur?
B) rencilerin renme gdlerini zayatmas
C) Puanlamadan kaynaklanabilecek hatalar ar-
A) Testin kullanlln artrma
trmas
B) Puanlamay kolaylatrma
D) Snavn kapsam geerliini drmesi
C) Sorunun anlalmasn kolaylatrma
E) Snavlarn tahminle cevaplandrlma olasln
D) Puanlarn gvenirliini ykseltme
artrmas
E) Yanl renmeleri saptama
2001 KMS
2001 KMS
127
IKMI SORULAR
36. Aadakilerden hangisi performans grevle-

rine dayal lmelerin geleneksel kt - kalem
testlerine gre stn zelliklerinden biridir?
A) rencilerin gerek hayata yakn ilemler ger-

ekletirmesi
B) Puanlamann daha objektif olmas
C) Uygulamann daha az zaman almas
D) Velilerin renci almalarna yardm etmesi
E) rencilerin hazrbulunuluk dzeyine uygun
olmas
2008 KPSS
37. Dnem boyunca az sayda snav yapp, ren-

cilerin z deerlendirme ve akran deerlendir-
me formlarn, performanslarn ve hazrladkla-
r rn dosyalarn deerlendirmeye daha ok
zaman ayran bir retmen bu uygulamasyla
aadakilerden hangisine en az hizmet eder?
A) Deerlendirmenin renmeye katksn artr-

maya
B) z denetim becerilerini gelitirmeye
C) Deerlendirme becerilerini kazandrmaya
D) Bireysel geliim dzeylerini belirlemeye
E) rencilerin baarlarn karlatrmaya
2008 KPSS
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
km C A B E B C B C D B E D E B D A E D E
Sorular 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37
A E D C A B E C E D E B D B E C A E
135
LME SONULARI ZERNDE STATSTKSEL LEMLER
BLM ER
1. TEST STATSTKLER
1.1. Merkezi Eilim (Vasat) lleri
1.1.1. Aritmetik Ortalama
1.1.2. Arlkl Ortalama
1.1.3. Ortanca (Medyan)
1.1.4. Tepe Deer (Mod)
1.2. Merkezi Dalm (Yaylma) lleri
1.2.1. Standart Sapma (Standart Kayma)
1.2.2. eyrek Sapma
1.2.3. Ranj (Dizi Genilii)
2. MADDE STATSTKLER
2.1. Madde Glk ndeksi
2.2. Madde Ayrt Edicilik Gc ndeksi
2.3. Madde Varyans
2.4. Madde Standart Sapmas
2.5. Madde Gvenirlik ndeksi
3. MADDE STATSTKLERNDEN HESAPLANAN TEST STATSTKLER

3.1. Aritmetik Ortalama
3.2. Testin Ortalama Gl
4. DAILIMLARIN YORUMLANMASI
4.1. Bal Deikenlik Katsays
5. DAILIMLAR
5.1. Normal Dalmlar (an Erisi, Normal Olaslk Erisi, Gauss Erisi, Normal Eri, Birim
Normal Eri)
5.2. Normal Olmayan Dalmlar
5.2.1. Soldan (Sola) arpk Dalmlar
5.2.2. Sadan (Saa) arpk Dalmlar
5.2.3. ok Modlu Dalmlar
6. STANDART PUANLAR VE BAARI KARILATIRILMASI

6.1. Z Puan
6.2. T Puan
7. SINAV SONULARININ NOTA EVRLMES

7.1. Mutlak Deerlendirme
7.2. Bal Deerlendirme
137
BLM ER
8. ARATIRMA YNTEM VE TEKNKLER

8.1. Bilimsel Yntem
8.2. Aratrma Trleri
8.2.1. Deneysel Aratrma
8.2.2. Korelasyonel Aratrma
Pozitif Dorusal (Ayn Ynde) liki
Negatif (Ters Ynde) liki
8.2.3. Nedensel Karlatrma Aratrmas
8.2.4. Tarama Aratrmas
8.2.5. Etnograk Aratrma
8.2.6. Tarihi Aratrma
8.2.7. Eylem Aratrmas
8.3. Bilimsel Aratrmann Temel Kavramlar
138
TEST STATSTKLER
Merkezi Eilim (Vasat) Merkezi Dalm (Yaylma)
Eitim bilimlerinde bu lleri lleri
1) Aritmetik Ortalama 1) Standart Sapma
blmle ilgili her yl
2) Arlkl Ortalama 2) eyrek Sapma
ortalama 3) Ortanca (medyan) 3) Ranj (Dizi Genilii)
4) Tepe Deer (mod)
4-5
soru kmaktadr. 1.1. Merkezi Eilim (Vasat) lleri

Belli bir zellie ya da deikene ilikin, bir grup l-
mn ya da bir dizi puann hangi deerler etrafnda top-
landn gsteren deerlere ya da llere, merkezi
eilim lleri ad verilir.23 Bunlara ayn zaman y-
lm lleri ismi de verilir.
Grubun llen zellik bakmndan tipik deerlerini

LME SONULARI ZERNE ifade eden merkezi eilim lleri unlardr:
STATSTKSEL LEMLER 1.1.1. Aritmetik Ortalama
1.1.2. Arlkl Ortalama
lme sonularna dayal olarak renciler, retmen- 1.1.3. Ortanca (Medyan)
ler ve eitim sistemi hakknda eitli kararlar verilebilir. 1.1.4. Tepe Deer (Mod)
lme sonularna bakarak karar verebilmek iin lme
sonular zerinde baz istatistiksel ilemler yaplmal- 1.1.1. Aritmetik Ortalama
dr. Bu ilemler test ve madde istatistikleri olmak zere Bir renci grubunun bir testten aldklar puanlarn top-
ikiye ayrlr. lamnn (ya da verilerin toplamnn), renci saysna ya
da veri saysna blnmesi ile hesaplanan merkezi ei-
lmede statistiksel lemler lim lsne aritmetik ortalama denir. Verilerin biri
ya da birka deil, tamam dikkate alnarak hesaplanan
Test statistikleri Madde statistikleri
aritmetik ortalama, mod ve medyana gre daha fazla
Merkezi Eitim
lleri
Merkezi Dalm
lleri
Glk ndeksi bilgi tar. Bir dalmdaki verilerin arlk merkezini gs-
Aritmetik Standart Ayrt Edicilik teren aritmetik ortalama, dalma yeni deerlerin eklen-
Ortalama Sapma Gc ndeksi
Arlkl Madde
mesinden ve karlmasndan etkilenir.
Ranj
Ortalama Varyans
Medyan eyrek Madde Stan-
(Ortanca) Sapma dart Sapmas Aritmetik ortalamann hesaplanmas:
Mod
Varyans
(Tepe Deer) Bir grup verinin aritmetik ortalamasnn hesap-
lanmas: Bir grup verinin aritmetik ortalamas veri
deerlerinin toplamnn, veri saysna blnmesi ile
1. TEST STATSTKLER hesaplanr. X ile gsterilen aritmetik ortalama aa-
Bir testin uyguland gruptan elde edilen saysal veriler daki forml ile hesaplanr.
olan test istatistikleri, merkezi eilim (vasat) ve merkezi X : Aritmetik ortalama
dalm (yaylma) lleri olmak zere ikiye ayrlr; X X : Verilerin ya da lmlerin
X=
N toplam
N : Veri ya da kii says
23
Atlgan, H., Kan, A., Doan, N., Eitimde lme ve Deerlendirme.
Ankara 2006, An Yaynclk, Sy. 41.
139
X (puan) f f.x
100 1 100 (100 x 1)
Bir snftaki 5 renci matematik dersinden 40, 60, 75, 90 2 180 (90 x 2)
95 ve 80 puan almlardr. 80 3 240 (80 x 3)
Bu rencilerin aldklar puanlarn aritmetik ortala- 70 2 140 (70 x 2)
mas katr? 60 4 240 (60 x 4)
50 3 150 (50 x 3)
40 2 80 (40 x 2)
30 2 60 (30 x 2)
X 40 + 60 + 75 + 95 + 80 20 1 20 (20 x 1)
X= = = 70 ' tir.
N 5 N = 20 fx = 1210
Frekans tablolarnda aritmetik ortalama hesap-
lama: Frekans tablolarnda puanlarla (x), bu puan fx = 100+180+240+140+240+150+80+60+20
alan kii says (f) arplr ve f . x deeri bulunur. fx = 1210
fx 1210
Daha sonra bulunan f. x deerlerinin toplam he- X= = = 60,5 ' tir.
N 20
saplanarak, toplam kii saysna blnr. Bu du-
rumda aritmetik ortalama aadaki forml ile he- Gruplandrlm verilerde aritmetik ortalama he-
saplanr. saplama: Gruplandrlm verilerde ncelikle puan
aralklarnn orta deerleri (X0) bulunur. Orta deer,
o puan aralndaki kii saysyla (f) arplr. Daha
X : Aritmetik ortalama
f x sonra X0 . f deerlerinin toplam, dalmdaki top-
X= N: Toplam kii says

N lam kii saysna blnr. Bu durumda aritmetik or-
fx: f. x deerlerinin toplam
talama aadaki forml ile hesaplanr.
f X0
Matematik dersinden 20 rencinin aldklar puanlar X= N: Toplam kii says
N
aadaki gibidir. fX0: f. X0 deerlerinin toplam
X (puan) f
100 1
90 2
80 3
Fizik dersinden 20 rencinin aldklar puanlarn dal-
70 2
60 4 m aadaki gibidir.
50 3
40 2 Puan Aral (x) Frekans (f)
30 2 45 49 2
20 1 40 44 3
35 39 5
Tablodaki bilgilere dayanarak bu puan dalmnn 30 34 4
25 29 2
aritmetik ortalamas katr?
20 24 4
Yukardaki puan dalmnn aritmetik ortalamas

Bu dalmn aritmetik ortalamasn hesaplamak iin pu-
katr?
anlarla, bu puan alan kii says arplarak f . x deer-
leri bulunur ve bunlarn toplam hesaplanp, toplam kii
saysna blnr.
140
Bu rnekte sralanan zelliklerin en yksek olduu

ders, aritmetik ortalamann en yksek olduu (90)
Bu dalmda aritmetik ortalama hesaplamak iin nce beden eitimi dersidir.
puan aralnn orta deeri bulunur. Aadaki tablonun
f.Xo stununda grld gibi orta deer ile o grup ara-
lndaki kii says arplr. Daha sonra f. X0 deerleri-
nin toplam, dalmdaki toplam kii says olan 20ye
blnr. 2008 KPSS
Puan f X0 (Orta
f.X0 SORU...
Aral (frekans) Deer)
Mehmet retmen, rencilerine uygulad bir test
45 49 2 47 94 (47 x 2)
40 44 3 42 126 (42 x 3) sonucunda elde ettii puanlardan baz istatistikleri
35 39 4 37 148 (37 x 4) hesaplamtr. Daha sonra, rencilerden birinin pu-
30 34 4 32 128 (32 x 4) ann yanl yazdn fark etmi ve gerekli dzeltmeyi
25 29 2 27 54 (24 x 2) yaparak istatistikleri tekrar hesaplamtr.
20 24 5 22 110 (22 x 5) Buna gre, Mehmet retmenin dzeltmesi so-
N = 20 fX0 = 660
nucunda aadaki istatistiklerden hangisi kesin
olarak deimitir?
f X0 660
X= = = 33
N 20
A) Ortalama B) Ortanca C) Mod
D) Ranj E) Ymal frekans
Bir gruptaki rencilerin 5 dersten olduklar snavlar 100

ZM...
zerinden puanlanm ve bu puanlardan aadaki tab-
Aritmetik ortalama, bir renci grubunun bir testten
lodaki istatistikler elde edilmitir.
aldklar puanlarn toplamnn (ya da verilerin toplam-
Ders X Mod Ortanca Sx
nn), renci saysna ya da veri saysna blnmesi
Fizik 50 70 60 5
ile hesaplanan bir veridir. rencilerin aldklar her bir
Kimya 60 40 50 7
puan aritmetik ortalama deerini deitirir.
Biyoloji 75 65 70 4
Matematik 55 80 70 3
Beden eitimi 90 95 92 2 CEVAP: A
Bu tr tablolarn verildii sorularda;

grubun baar dzeyinin Not Alnz......................................
grubun mutlak baar dzeyinin
rencilerin ortalama baar dzeyinin
rencilerin renme dzeyinin en dk veya
en yksek olduu ders (ya da test) hangisidir
eklinde ifadeler bulunursa aritmetik ortalama-
ya baklr ve aritmetik ortalamaya gre yorum
yaplr.
Bu rnekte yukarda sralanm zelliklerin en d-

k olduu ders, aritmetik ortalamann en dk
olduu (50) zik dersidir.
141
Aadaki tabloda bir testte sorulan 10 sorunun madde Aadaki tabloda bir testte yer alan 15. maddenin se-
puanlar matrisi verilmitir. enek dalmlar verilmitir.
Sorular (Maddeler) X SEENEKLER
15. Madde Toplam
Ham A B* C D E
renciler 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
puan st Grup 10 60 5 10 15 100
Nisa 1 0 0 0 0 1 1 0 1 0 4 Alt Grup 20 10 30 15 25 100
Ceren 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 8
Toplam 30 70 35 25 40 200
mer 1 0 0 1 1 0 1 0 1 1 6
Mge 0 0 1 0 0 0 0 1 0 1 3 * Anahtarlanm doru yant
Nazl 1 1 0 1 0 1 1 1 1 1 8 Bu maddenin ayrt edicilik gc katr?
brahim 1 0 0 0 0 1 1 0 1 0 4
Yasin 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 8
Selcen 1 0 0 1 1 0 1 0 1 0 5
Hilal 0 0 1 0 0 0 0 1 1 1 4
Ata 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 10 Bu tabloda ncelikle iaretlenmi olan doru cevaba ba-
(toplam) 8 4 5 6 5 4 8 4 9 7 60
klr. B seenei iaretlenmi doru cevaptr. Doru se-
enei st grupta doru cevaplayan renci saysndan
Tablodaki bilgilere gre 6. sorunun madde ayrt edi-
(60), alt grupta doru cevaplayan renci says (10)
cilik gc indeksi katr?
karlarak alt veya st grupta bulunan renci saysna
blnr (Ya st grupta yer alan renci saysna, ya da
alt grupta yer alan renci saysna blnr.).

Elde edilen sonular madde ay-
X jD = 26 / 4 = 6.5
rclk gc indeksi hesaplama n(d,) n(d,a) 60 10
Xx =6 rjx = = = 0,50
formlnde yerine konulur. n 100
pj = 0.40
qj = 0.60 6.5 6.0 0.40
rjx = = 0.17 ' dir.
Sx = 2.36 2.36 0.60
Not Alnz......................................
%27lik Alt ve st Gruplarda Madde Ayrt Edi-
cilik Gc ndeksi Hesaplama: rjx ile gsterilen
madde ayrt edicilik gc indeksi %27lik alt ve st
gruplarda aadaki forml ile hesaplanr.
rjx : Madde ayrclk gc in-

deksi
n(d,) : Maddeye st grupta doru
cevap verenlerin says
n(d,) n(d,a) n : Maddeye alt grupta doru
rjx = (d,a)
n cevap verenlerin says
n : st ya da alt gruptaki -
renci says
154
Madde ayrt edicilik gc indeksi;

Maddenin kalitesi hakknda bilgi verir.
Maddenin bilen ve bilmeyen rencileri birbirinden
2006 KPSS ayrp ayrmad hakknda bilgi verir.
1,00 ile +1,00 arasnda deer alr.
Negatif ayrcla sahip maddelerin testte llmek
SORU... istenen ama dnda baka bir deikeni lt
A B C D E Bo N sylenebilir.
st
18 30 10 10 10 22 100
Grup
Alt
2 25 15 14 10 33 100
Grup
Yukarda analizi verilen maddede doru cevap Aadaki tabloda bir testte yer alan 5 sorunun madde
hangi seenekte olursa ayrt edicilik en yksek glk indeksleri (Pj) ve madde ayrt edicilik indeksleri
olur? (rjx) verilmitir.
A) A B) B C) C D) D E) E
Sorular Pj rjx
1. Soru 0,15 0,13
ZM... 2. Soru 0,60 -0,17
n(d,) n(d,a) 3. Soru 0,23 0,89
rjx = 4. Soru 0,85 0,83
n
5. Soru 0,90 0,35
rjx = Madde ayrt edicilik gc indeksi

n(d,) = Maddeye st grupta doru cevap verenlerin
says Yukardaki sorularda eer dzeltme yaplamyorsa
n(d,a) = Maddeye alt grupta doru cevap verenlerin testten mutlaka karlmas gereken sorular madde
says ayrt edicilii 0,19 ve altnda olan sorulardr. Bu ne-
n = st ya da alt gruptaki toplam renci says denle testten 1. ve 2. sorunun karlmas gerekir.
Eer testten sadece bir soru karlacaksa madde
18 2 ayrt edicilii en kk ve negatif olan soru tercih
A seenei iin rjx = = 0,16
100
edilir. Bu durum gz nne alndnda rnekteki 2.
30 25
B seenei iin rjx = = 0,05 soru testten karlmaldr.
100
Bavuran renci saysnn ok, alnacak renci
10 15
C seenei iin rjx = = 0,05 saysnn az olduu bir snavn sorularnn g ve
100
10 14 ayrt edici olmas beklenir. Bu nedenle byle snav-
D seenei iin rjx = = 0,04
100 lardaki sorularn ounun bu rnekteki 3. soruda ol-
10 10 duu gibi glk indeksi dk, ayrt edicilik indeksi
E seenei iin rjx = = 0,00
100 yksek olmaldr.
0,16 > 0,04 > 0,00 > 0,04 > 0,05 Yukardaki sorulardan hem kolay (madde glk in-
Veriler formlde yerine konulduunda madde ayrt deksi yksek), hem de ayrt edici olan (ayrt edicilik
edicilik gc en yksek olan seenek A seenei ol- gc yksek olan) soru 4. sorudur.
duundan, doru cevap A seeneinde olursa madde
ayrt edicilik gc en yksek olur.
CEVAP: A
155
ZM...
2008 KPSS Sorunun ayrt edicilik indeksi -1,00 ile +1,00 arasnda
deer alr. Eer ayrt edicilik indeksi;
0,40 ve zeri Ayrt edicilii ok yksek.
SORULARI AAIDAK TABLOYA GRE
0,30 ve 0,39 aras Ayrt edici ve kullanlabilir.
CEVAPLAYINIZ.
0,20 ve 0,29 Dzeltilip (0,30 zerine) kullanlr.
0,19 ve alt Madde dzeltilmeye allr dzeltilmi-
Bir testteki maddelere ilikin aadaki deerler elde
yorsa testten karlr.
edilmitir.
Soruda verilen maddelerden ayrt edicilik indeksi
negatif olan madde yani II. madde negatif ayrt edici
Maddeler I II III IV V
olduu iin en kkl deiiklik bu maddede yaplma-
Madde gl 0,1 0,15 0,5 0,6 0,9
ldr.
Madde ayrclk
0,08 -0,15 0,5 0,28 0,43 CEVAP: B
gc
SORU...
Tabloda verilen bilgilere gre hangi maddenin g- 2003 KPSS
venirlie katks en yksektir?
SORU...
A) I B) II C) III D) IV E) V
Aada numaralandrlm be sorunun doru cevaplan-
ma yzleri (Pj) ile ayrt edicilik deerleri (rjx) verilmitir.
ZM... Soru Pj rjx
Gvenirlii yksek olan bir testin ayrt edici ve orta- 1 0,35 0,60
lama glkte olmas gerekir. Ayrt ediciliin yksek 2 0,40 -0,35
olmas gvenirlii artrr. III. madde ortalama glkte 3 0,80 0,10
(0,50), ayrt edicilii (0,50) yksek bir madde olduu 4 0,25 0,15
iin gvenirlie katks en yksek olur. 5 0,85 0,50
CEVAP: C Bu durumda eer dzeltilemiyorsa yukardaki so-
rulardan hangisi, testten mutlaka karlmaldr?
SORU...
A) 4 B) 3 C) 2 D) 1 E) 5
Yaplandrlacak bir testte bu maddeleri kullanma
zorunluluu olsayd, en kkl deiikliin hangi
maddede yaplmas gerekirdi? ZM...
Madde ayrt edicilik deeri 0,19 ve altnda olan mad-
A) I B) II C) III D) IV E) V delerin testten karlmas gerekir. Bu soruda 2., 3. ve
4. maddelerin ayrt edicilik deeri 0,19un altndadr.
Bu durumda ayrt edicilk deeri en dk ve nega-
tif olan madde tercih edilir. Bu nedenle doru cevap
ayrt edicilik gc en dk ve negatif olan 2. sorunun
bulunduu C seeneidir.
CEVAP: C
156
2.3. Madde Varyans (Sj2)

Madde varyans bir maddeyi doru cevaplayanlarn ora-
nyla yani madde glk indeksi ile (pj), o maddeyi ce- Bir maddenin varyans 0,16 ise bu maddenin stan-
vaplayamayanlarn orannn (qj) arpmna eittir. dart sapmas katr?
Maddeyi doru cevaplayamayanlarn oran 1den mad-

de glk indeksinin karlmas ile elde edilir.
Sj = pj qj Sj = 0,16 Sj = 0, 40 tr.
qj: Maddeyi doru cevaplayamayanla-
qj = 1 pjdir. rn oran
pj: Maddeyi doru cevaplayanlarn 2.5. Madde Gvenirlik ndeksi (rj)
oran Madde gvenirlik indeksi, madde ayrt edicilik gc in-
deksi ile maddenin standart sapmasnn arpm sonucu
elde edilir. rj ile gsterilen madde glk indeksi aa-
daki forml ile hesaplanr.
Bir maddenin glk indeksi 0,40 ise bu maddenin
varyans katr? Sj: Maddenin standart sapmas
rj = rjx . Sj rjx:Maddenin ayrt edicilik gc indeksi
rj: Maddenin gvenirlik indeksi
qj = 1 pj Sj2 = pj . qj
qj = 1 0,40 S2 = 0,40 . 0,60
qj = 0,60 S2 = 0,24tr.
Standart sapmas 8, madde ayrt edicilii 0,50 olan
bir maddenin gvenirlilii katr?
rencilerin ounun maddeyi doru ya da yanl
cevaplamas durumunda madde varyans 0 (sfr)a
yaklar. Yani madde varyans kk ise rencile-
rin verdikleri cevaplar arasndaki deiim de azdr.
rj = rjx . Sj rj = 8 . 0,50 rj = 4tr.
Eer tm renciler maddeyi doru cevaplamsa
veya hibiri doru cevaplayamamsa madde var- Bir maddenin standart sapmas ya da ayrt edicilik
yans 0 olur. gc arttka gvenirlik indeksi de artar.
Madde varyansnn en byk deeri 0,25tir.
3. MADDE STATSTKLERNDEN
HESAPLANAN TEST STATSTKLER
2.4. Madde Standart Sapmas (Sj)
3.1. Aritmetik Ortalama
Bir maddenin standart sapmas, o maddenin varyans-
Bir testteki maddelerin glk indekslerinin toplam, tes-
nn karakkne eittir.
tin aritmetik ortalamasna eittir. Bylece madde glk
indeksleri toplam bilindiinde testin aritmetik ortalama-
Sj: Madde standart sapma
s kestirilebilir ve bunun iin aadaki forml kullanlr.
Pj: Maddeyi doru cevaplayanlarn
Sj = pj qj oran
qj: Maddeyi doru cevaplayamayan- k X: Testin aritmetik ortalamas
X = pj
larn oran
j=1
pj : Testteki maddelerin glkleri
toplam
157
rnein; bir testin madde glk indeksleri toplam 6

ise, o testin aritmetik ortalamas da 6dr.
Bu forml, ortalamas yksek bir test oluturmak iin 2008 KPSS

glk indeksleri yksek maddelerin, ortalamas dk
bir test oluturulmak isteniyorsa glk indeksleri dk
maddelerin seilmesi gerektiini ortaya koymaktadr. SORU...
Bir grup renciye uygulanan dnem sonu snavlar-
na ilikin istatistikler tablodaki gibidir.
3.2. Testin Ortalama Gl
Soru Aritmetik Standart
Testin ortalama gl, genel olarak testin btnnn Dersler Medyan Mod
Says Ortalama Sapma
ne kadar zor ya da kolay olduunu gsterir. Kimya 20 8 6 4 4
Tarih 40 30 35 39 7
Madde glk indeksleri toplamnn ya da testin aritme- Trke 30 15 18 23 6

Fizik 50 30 30 30 11
tik ortalamasnn testte bulunan madde saysna bl-
Felsefe 40 14 10 7 9
m testin ortalama gl olarak tanmlanr. P ile
rencilerin en baarl olduu ders hangisidir?
gsterilen testin ortalama gl aadaki forml ile
hesaplanr. A) Kimya B) Tarih C) Trke
D) Fizik E) Felsefe
P : Testin ortalama gl
X
P= X : Testin aritmetik ortalamas ZM...
K
K: Testte bulunan madde says Grup baars yorumlanrken en kuvvetli yorday-
c aritmetik ortalamadr. Aritmetik ortalama yannda
standart sapma, medyan ve mod deerleri grup baa-
rsnn yordanmasnda kullanlan dier verilerdir. So-
ruyu birka yoldan zmek mmkndr; ancak soru
Aritmetik ortalamas 6 olan ve 10 sorudan oluan bir
saylar farkl olduu iin testin ortalama glne
testin ortalama gl katr?
bakarak zmek daha doru olacaktr.
X
T.O.G. =
Soru Says
6
P= = 0,6dr
10 8
T.O.G.Kimya = = 0.40
20
30
Not Alnz...................................... T.O.G.Tarih =
40
= 0.75
15
T.O.G.Trke = = 0.50
30
30
T.O.G.Fizik = = 0.60
50
14
T.O.G.Felsefe = = 0.35
40
T.O.G baktmzda en kolay test tarihtir. Tarih dersin-

de renciler daha baarldr.
CEVAP: B
158
4. DAILIMLARIN YORUMLANMASI Normal Dalm Erisinin zellikleri

4.1 Bal Deikenlik Katsays (V) 1. Z = 0,00 noktasnda dalmn iki taraf birbirine eit
Hem aritmetik ortalamay hem de standart sapmay ie- olduundan dalm simetriktir.
ren ve daha ok bilgi veren deikenlik katsays bal 2. Normal dalmlarda aritmetik ortalama, tepe deer
deikenlik katsaysdr. Bal deikenlik katsays ve ortanca birbirine eittir ve normal dalm erisi
standart sapmann aritmetik ortalamaya blnp, yz- zerinde ayn noktada (Z = 0,00 noktasnda) ak-
le arplmas sonucunda elde edilen bir yzdedir. Bal rlar.
deikenlik katsays aadaki forml ile hesaplanr. 3. Normal dalm erisi ortalamann sanda ve so-
lunda sonsuza kadar uzanr; fakat uygulamada ei-
V: Bal deikenlik katsays rinin %99,74lk ksmn oluturan ortalamann 3

Sx standart sapma uza arasnda snrlandrlmtr.
V= 100 Sx: Standart sapma
X Normal dalmlarda eri taban birlemez.
4. Kuramsal bir dalmdr ve matematiksel bir eitlii
vardr.
Normal dalm gsteren bir veri grubunda bal
5. Normal dalmlarda rencilerin:
deikenlik katsays 20 ile 25 arasnda deiir.
%68i (+1) (1) standart sapma alan iinde,
Bal deikenlik katsaysnn 20den daha kk %95i (+2) (2) standart sapma alan iinde,
olmas standart sapmann aritmetik ortalamaya %99u (+3) (3) standart sapma alan iinde yer
gre kk olmas demektir. Standart sapmann alr.
kk olmas ise, puanlarn birbirine yakn olduu,
yani puan dalmnn sivri olduunu gsterir.

Bal deikenlik katsaysnn 25ten daha byk
olmas standart sapmann aritmetik ortalamaya
gre byk olduu anlamna gelir. Standart sap-
mann byk olmas ise, puanlarn birbirinden uzak
olduu, yani puan dalmnn bask olduunu gs-
terir.
Bal Deikenlik Katsays ve Dalmlar

Arasndaki likiyi Gsteren Tablo Yzdelik 1 0,3 2,27 15,86 49,99 84,12 97,71 99,85
Bal Deikenlik
Puan Dalm Dalm zellii
Katsays
26 ve yukars Heterojen Bask
20 25 Normal Normal dalm rnein; Bir snavda alnan puanlarn aritmetik orta-
19 ve aas Homojen Sivri lamas X = 60 ve standart sapmas da Sx = 4 olarak
belirlenmitir.
5. DAILIMLAR rencilerin %68inin puan aritmetik ortalamann

5.1. Normal Dalmlar (an Erisi, Normal 1 standart sapma yukarsnda (60+4) ve aasn-
Olaslk Erisi, Gauss Erisi, Normal Eri, da (604) yer alr.
Birim Normal Eri)
Normal dalmlar, sa ve sol alanlar birbirine eit olan +4 4
56
60
64
simetrik dalmlardr.
rencilerin %68inin puan 5664 arasndadr.
159
rencilerin %95inin puan aritmetik ortalamann 2 arpk dalmlarda ortalamadan yksek puanlarn fre-
standart sapma yukarsnda (60+2.4=68) ve aa- kanslar gittike artar veya yksek puanlarn saysnda
snda (602.4=52) yer alr. art olur. Bu nedenle dalm yksek puanlarda yani
52
8
60
68
+8 saa doru ylma gsterir. Kk puanlar ise sola
doru dalr.
rencilerin %95inin puan 5268 arasndadr.
rencilerin %99unun puan aritmetik ortalama-
Soldan arpk dalmlarda yaplabilecek yorumlar:
nn 3 standart sapma yukarsnda (60+3.4 = 72) ve
1. X < Medyan < Moddur.
aasnda (603.4 = 48) yer alr.
12 +12 2. Negatif kayldr.
48 60 72
3. retim yeterlidir.
rencilerin %99unun puan 48 72 arasndadr.
4. Test kolaydr.
5. rencilerin baarlar yksektir.
Sivri ve Bask Dalmlar (Simetrik Dalmlar)
6. rencilerin renme dzeyi yksektir.
Eer dalmn standart sapmas kkse grubun pu-
7. renciler hedefdavranlar kazanmlardr.
anlar birbirine yakn demektir. Dalm kk bir alana
skt iin sivri bir grnm alr. Bu dalma sivri da-
lm denir.
5.2.2 Sadan (Saa) arpk Dalmlar

Sadan arpk dalmlar; modun medyandan, medya-
Eer dalmn standart sapmas byk ise grubun pu- nn da aritmetik ortalamadan kk olduu dalmlar-
anlar birbirinden uzak demektir. Dalm geni bir alana dr. (Mod < Medyan < X ) Sadan arpk dalmlar po-
yayld iin geni bir grnm alr. Bu dalma bask zitif puanlardan yani aritmetik ortalamann zerinde ka-
dalm denir. lan puanlardan kayd iin pozitif kayldr. Puanlarn
yarsndan fazlas aritmetik ortalamann altnda kalr.
Byle bir dalmda ortalamann altnda kalan puanlarn
frekanslar gittike artar veya dk puanlarn saysn-
da art olur. Bu nedenle dalm dk puanlarda yani
sola doru ylma gsterir. Yksek puanlar ise saa
doru dalr.
Sadan arpk dalmlarda yaplabilecek yorumlar:

5.2 Normal Olmayan Dalmlar 1. Mod < Medyan < X dir.
(arpk Dalmlar) 2. Pozitif kayldr.
5.2.1 Soldan (Sola) arpk Dalmlar 3. retim yetersizdir.
Soldan arpk dalmlar aritmetik ortalamann, med- 4. Test zordur.
yandan; medyann da moddan kk olduu dalmlar- 5. rencilerin baarlar dktr.
dr ( X <Medyan<Mod). Soldan arpk dalmlar negatif 6. rencilerin renme dzeyi dktr.
puanlardan yani ortalamann altnda kalan puanlardan 7. renciler hedef davranlar kazanamamlardr.
kayd iin negatif kayldr. Puanlarn yarsndan
fazlas aritmetik ortalamann zerinde toplanr. Soldan
160
eitli snavlardan alnan ham puanlarn ortak bir puan

sistemine, yani standart puanlara dntrlmesi puan-
larn, birbiriyle karlatrlabilmesine ve toplama, kar-
ma ilemlerinin yaplabilmesine olanak salar.
Standart puanlarn kullanld durumlar:27

Farkl lmleri ayn birime evirmek
Birden fazla test alan bir rencinin, ald puanlara
gre hangi testte daha baarl olduunu belirlemek
Birden fazla testten aldklar puanlara gre ren-
5.2.3 ok Modlu Dalmlar cilerden hangisinin daha baarl olduunu belirle-
rencilerin baar dzeylerinin farkllk gsterdii, bir- mek
den fazla modu olan dalmlardr.
Testten alnan puanlar dorultusunda hangi snfn (gru-
rnek: 10, 20, 20, 30, 30, 30, 40, 40, 50, 50, 50, 60,60, 70 bun) ya da rencinin baarl olduunu ortaya koymak
3 amacyla baar karlatrlmas yaplr.
rencilerin farkl testlerden aldklar ham puanlar stan-
2
dart puanlara evirerek u sorulara cevap bulunabilir.
1
Birden ok teste giren renci, ald puanlara gre
10 20 30 40 50 60 70
hangi testte daha baarldr?
Birden ok testten aldklara puanlara gre renci-

Saa arpk Sola arpk
lerden hangisi daha baarldr?
Deerlerin X > Medyan > Mod X < Medyan < Mod
Sralan
Grup ya da renci baars karlatrrken aadaki
Test Zor Kolay
tablodaki verilerden yararlanlr.
retim Yetersiz Yeterli
Kayllk Pozitif Negatif
Birey (Puan): renci Puan
Baar Dk Yksek
Mutlak Baar Grup ( X ): Grup aritmetik ortala-
renme Dk Yksek
mas
Dzeyi
Hedef Kazanlmam Kazanlm Grup ( X ) : Grup aritmetik ortala-
Davranlar maya baklr. Aritmetik ortalama
X
eitse Z =
S.S.
6. STANDART PUANLAR ve BAARI renme Dzeyi

Birey: Z puanna evrilir.
KARILATIRILMASI
rencilerin snavlardan aldklar ham puanlarn, stan- Xi X
Zi =
dart bir dalm haline dntrlmesine standart SX
puan denir. Z puan kkse baarsz,
bykse baarldr.
Standart puanlar aritmetik ortalamas ve standart sap-
mas farkl dalmlarn, ayn aritmetik ortalama ve stan-
Ham puanlar, standart puanlara dntrmek iin Z
dart sapmaya sahip dalm haline dntrlmesini
ve T puanlar kullanlr.
salar.
27
Tekin, H. Eitimde lme ve Deerlendirme, Ankara, 17. Bask,
Yarg Yaynlar, S. 303
161
6.1. Z Puan
Aritmetik ortalamas sfr (X = 0 ) , standart sapmas bir
(Sx = 1,00) olan puanlara Z puan, dalmlara ise stan- Btn derslerden 80 alan bir rencinin renme dze-
dart normal dalm ya da birim normal dalm denir. yinin en yksek ya da en dk olduu dersi bulmak iin
Z puan istatistiksel ilemlerde ve karlatrmalarda ko- btn derslerin Z puanlar hesaplanr.
laylk salar. Ayn zamanda Z standart puannn balan- 80 60
Zmatematik = = 2,5
8
g noktas olan sfrn bal (iza) sfr ve birimlerinin
80 68
standart olmas nedeniyle, eit aralk leinde puanlar Zzik = =1
12
verir. Bu nedenle eit aralk leindeki verilere uygula- 80 70
Zkimya = =2
nabilecek her trl ilem Z puanlarna uygulanabilir. Z 5
puan aadaki forml ile hesaplanr. 80 65
Zbiyoloji = = 1,5
10
Zi : Herhangi bir i bireyinin standart Z 80 90
Zedebiyat = = 2
5
puan
Xi : i bireyinin lme sonucu (puan) Zmatematik > Zkimya > Zbiyoloji > Zzik > Zedebiyat
X X X : Puan dalmnn aritmetik ortala- rencinin renme dzeyinin en yksek olduu
Zi = i
SX mas ders (en baarl olduu ders), Z puannn en yk-
Sx : Puan dalmn standart sapmas sek olduu matematik dersidir.
rencinin renme dzeyinin en dk olduu
Z puan rencilerin herhangi bir konu ya da dersteki ders (en baarsz olduu ders) ise, Z puannn en
renme dzeylerinin belirlenmesi ve karlatrlmasn- dk olduu edebiyat dersidir.

da kullanlr. Z puan byk ise renme dzeyi yksek,
dk ise renme dzeyi dktr. renme dzeyleri
karlatrlrken Z puanlar bykten ke sralanr.
Z puan byk olan rencinin renme dzeyi dier
rencilere gre yksek, dk olan rencinin ren-
me dzeyi dier rencilere gre dktr.
Bir renci grubuna uygulanan snavlardan elde edilen

istatistikler aada verilmitir.
Bir baba srekli olarak olu Fatihin ders notlarn ku-
zeni Ebrunun ders notlaryla kyaslamaktadr. Fatih
Aritmetik
Medyan Mod Sx ise babasna:
ortalama
Biz Ebru ile farkl niversitelerde okuyoruz. Bi-
Fizik 68 75 80 12 zim niversitenin baar ortalamas ok yksek,
Kimya 70 50 40 5 herkes derslerden yksek not alyor. Bizim ni-
Biyoloji 65 65 65 10 versitede aritmetik ortalama tavana vurdu. Sen
Edebiyat 90 70 60 5 bu hesaplamalar gz nne almadn iin benim
aldm notlar kmsyorsun. Grup baarsnn
Btn derslerden 80 alan bir rencinin renme etkili olduu an erisi sistemi var bizde.
dzeyinin en yksek ve en dk olduu dersler Fatihin babas sinirli bir ekilde:
hangileridir? Sen yine de 80den dk not alma.
Fatih ise:
Tamam da babacm aritmetik ortalamay ve
162
standart sapmay grmezden geldiin iin beni

Ebru ile kyaslyorsun. Ebrunun okuduu niver-
ZM...
sitenin aritmetik ortalamas ve standart sapmas
benim okuduum niversiteden farkl. En basit Herhangi bir konu ya da dersteki renme dzeyleri-
rnei ile bizim niversitede Trke dersinden 60 nin belirlenmesi ve karlatrlmasnda Z puan kulla-
puan aldnda ders notun CC olurken, Ebrularn nlr. Z puan, byk ise, renme dzeyi yksek yani
niversitede 60 puanla BB oluyor ders notun. Ama renci baarl, dk ise; renme dzeyi dk
ben sana bunu anlatamyorum babacm. Birileri yani renci baarszdr. Tabloda Alinin farkl ders-
sana aritmetik ortalamay ve standart sapmay lerden ald puanlar verilmitir. Bunlarn karlatr-
retmeli. Z puanndan bahsetmeli. masn yapabilmek iin Z puanlarn hesaplayalm.
Xi X
ZZ puan =
SX
Xi = Bireyin lme sonucu

X = Puan dalmnn aritmetik ortalamas
SX = Standart sapma
2007 KPSS Ders Aritmetik Standart Alinin Z
ortalama sapma puan puan
65 50
Matematik 50 5 65 =3
SORU... 5
Aadaki tabloda be dersin snavlarnn puan da- 65 50

Trke 50 8 65 1,8
lmlarna ilikin aritmetik ortalama ile standart sap- 8
malar ve Alinin bu snavlardan elde ettii puanlar 65 50
Fizik 50 10 65 = 1,5
verilmitir. 10
65 50
Kimya 50 15 65 =1
Ders Aritmetik Standart Alinin 15
ortalama sapma puan 65 50
Biyoloji 50 20 65 0,75
Trke 50 8 65
Fizik 50 10 65 CEVAP: B
Kimya 50 15 65
Biyoloji 50 20 65 6.2. T Puan
Z puan dalmnn aritmetik ortalamas 50 ve standart
Alinin snfna gre, en baarl ve en baarsz sapmas 10 olacak ekilde dntrlmesi ile elde edi-
olduu dersler hangileridir? len puanlara T puan ad verilir. T puan aagdaki
forml ile hesaplanr.
En baarl En baarsz Ti : Herhangi bir i bireyinin
A) Matematik Trke standart T puan
B) Matematik Biyoloji Xi : i bireyin lme sonucu

X X (puan)
C) Fizik Kimya Ti = 10 i + 50
D) Fizik Biyoloji Sx X : Puan dalmnn aritmetik
ortalamas
E) Kimya Biyoloji
Yukardaki formlde parantez iindeki terim Z puanna

eittir ve forml Ti=10.Zi+50 ekilde de yazlabilir.
163
Matematik dersindeki Z puan +2 olan bir rencinin 27

MBY = 100 = 90 dr.
T puan katr? 30
T = 10Zi + 50
T = 10.(2) + 50 Snavdan alnabilecek maksimum ham puan belirtilme-
T = 70tir. mise, bunun yerine snavdaki soru says kullanlr.
7. SINAV SONULARININ NOTA 7.2 Bal Deerlendirme

EVRLMES Bal deerlendirme, lme ileminin uyguland grup-
Eitimde, lme sonucu elde edilen puanlarn, ren- tan elde edilen ortalamaya bal olan bal lt kullan-
cilerin bir dersi ya da snf geip gememesine ilikin larak yaplan deerlendirmedir.
karar vermek iin nota evrilmesi gerekir.
Bal deerlendirmede, lme yaplan gurubun ortala-

Puanlar nota evrilirken ilk olarak bir ders ya da snf ma puanndan dk puan alan bireyler baarsz olarak
gemek iin gerekli olan baar dzeyinin yani ltn deerlendirilirken, ortalamadan yksek puan alan birey-
belirlenmesi gerekir. Not verirken kullanlan ltler ve ler ise baarl olarak kabul edilir. Bal deerlendirme
bu ltlere dayal olarak yaplan deerlendirme 2ye yaplabilmesi iin; rencilerin ham puanlar zerinden,
ayrlr. puan dalmnn aritmetik ortalamas ve standart sap-

mas hesaplanr. Hesaplanan bu istatistik lt olarak
7.1 Mutlak Deerlendirme ele alnr. Bal deerlendirmede normal dalmdan
Mutlak deerlendirme nceden belirlenen ve kesin bir faydalanlarak ya da rencilerin puanlar istenen Z ve
deeri olan mutlak lt kullanlarak yaplan deerlen- T dalmlarna dntrlerek not verilir.
dirmedir. Mutlak deerlendirmede rencilerin aldklar
ham puanlar, yzde puanlarna evrilerek bu yzdelerin
karl olan notlar verilir. 8. ARATIRMA YNTEM VE TEKNKLER
8.1 Bilimsel Yntem
rencilerin hedef davranlarn ne kadarn (yzde ka- Bilimsel bilgilere ulamak iin izlenen yoludur;
n) kazandklarnda baarl saylacaklarn belirlenme-
Bilimsel Yntem
si yoluyla yaplan deerlendirme mutlak deerlendirme
kapsamna girer. Mutlak baar yzdesi aadaki for-
ml ile hesaplanr: Olgusal Sre Kuramsal Sre
(Betimleme) (Aklama)
MBY : Mutlak baar yzdesi

Xi : i rencisinin ham puan Gzlem Deney lme Hipotez Kuram Yasa ngr
Xi K : Snavdan alnabilecek
MBY = 100
K
maksimum ham puan Olgusal Sre; olgular, olgusal sreleri ve bu sre-
ler arasndaki mevcut balar inceler. Bu aamada gz-
lem, deney ve lme durumlar gz nne alnr.
Bir retmen rencilerine 30 soruluk ksa cevapl test
uygulamtr ve rencilerinden biri bu testten 27 puan Gzlem; Bir olay herhangi bir mdahalede bulunma-
almtr. dan doada olduu gibi incelemedir.
Bu rencinin mutlak baar yzdesi katr?
164
Deney; Doada gerekleen bir olay laboratuvar orta-

mnda, doadaki gibi bir ortam yaratarak inceleme iidir.
lme; Nesne veya nesnelerin belirli bir zellie sahip 2007 KPSS
olup olmadn, sahip olunan zellie ne derece sahip
olduunun say ve sembollerle ifade edilmesidir.
SORU...
Kuramsal Sre; olgular ve lmleri aralarndaki Bir retmen, gelitirmi olduu bir baar testini der-
ilikileri, genellemelere ve baz kuramlara bavurarak se balamadan nce (n test) ve dersin bitiminde
aklar. Bunun iin hipotez, kuram, yasa ve ngr gibi (son test) snftaki rencilere uygulamtr. Uygula-
kavramlar kullanlr. ma sonucunda rencilerin n test ve son test puan-
larna ait stun graklerini inceleyerek kulland -
retim yntem ve tekniklerinin renme zerinde etkili
Hipotez: Probleme sunulan geici zm yoludur. olduu sonucuna varmtr.
Bu retmenin elde ettii grakler aadakiler-
Kuram: Kantlanm bilgilerdir. den hangisi olabilir?
Yasa: Kuramlardan oluan, kantlanm bilgilerdir.
ngr: Eldeki mevcut gerek bilgilerden meydana ge-

lebilecek bir olguyu tahmin edebilme iidir.
8.2 Aratrma Trleri

Aratrma, gereklere ulamak iin yaplan dzenli ve

sistemli almalardr.
Deneysel Aratrma
Korelasyonel Aratrma
Nedensel Karlatrma Aratrmas
Aratrma Trleri Tarama Aratrmas
Etnograk Aratrma
Tarihi Aratrma
Eylem Aratrmas
8.2.1 Deneysel Aratrma: Bu aratrma ynteminde

kesin sonular elde edilir. Burada karlatrlabilir yn-
temler kullanlr ve daha sonra onlarn sonular ince-
lenir.
rnek: Bir biyoloji retmeni rencilerine sindirim

sistemi konusunu retmek istemektedir. Bunun iin
snfn ikiye bler. Birinci gruba snfta kendisi konuyu ZM...
anlatarak ders iler, ikinci gruba da kendi kendilerine Derse balamadan nce uygulanan n testte, ren-
bilgisayardan konuyu renmelerini salar. Daha son- ciler konuyu renmedikleri iin dk puan alanlarn
ra iki gruba ayn snav yaparak hangi grubun daha iyi frekansnn fazla, yksek puan alanlarn frekansnn
rendiini tespit eder. Bylece hangi ynetim renme ise az olmas beklenir. Ders ilendikten sonra ise;
konu renildii iin artk yksek puan alan rencile-
zerinde daha etkili olduu tespit eder.
rin sayca artmas beklenmektedir. Bunu veren grak-
te C seeneinde yer almaktadr.
CEVAP: C
165
8.2.2 Korelasyonel Aratrma Negatif (Ters Ynde) liki

Korelasyonel, iki ya da daha fazla deiken arasndaki Korelasyon katsaysnn yani negatif deerler ald
ilikiyi tespit eden bir tekniktir. iliki trdr. Negatif ilikide deikenlerden biri azalr-
ken, dieri artar. rnein; bir rencinin ders alt
Korelasyonel aratrma, iki ya da daha fazla deiken ortamdaki grlt seviyesi arttka, rencinin motivas-
arasndaki ilikileri tespit etmek iin yaplan aratrma- yonunun dmesi ya da enasyon arttka bireylerin
lardr. alm gcnn azalmas deikenler arasnda ters yn-
rnein; de bir iliki olduunu gsterir.
rencinin n Bilgileri
Biyoloji
rencinin lgileri likili mi?
renme
rencinin Ailesi
Korelasyon, iki veya daha fazla deiken arasnda bir 2008 KPSS
iliki olup olmadn eer iliki varsa, bu ilikinin mik-
tarn ve ynn saysal olarak belirlememizi salayan
SORU...
istatistiksel bir tekniktir.
Bir aratrmada X ve Y deikenleri arasnda sfra
yakn bir iliki bulunmutur.
Korelasyon katsay 1,00 ile +1,00 arasnda deien
Bu deikenler aadakilerin hangisinde veri-
deerler alr. Korelasyon katsaysnn + yani pozitif
lenler olabilir?
olmas iki deiken arasnda ayn ynde (pozitif do-

rusal) bir iliki olduunu, yani negatif olmas ise iki
I II
deiken arasnda ters ynde (negatif) bir iliki olduu-
A) Doum yeri Doum yl
nu gsterir.
B) Boy Ktle
Korelasyon katsays;
C) Ya Eitim dzeyi
+1,00e yaklatka iki deiken arasnda ayn yn-
D) Kayg dzeyi Baar
deki iliki artar.
E) Spor yapma Salk
1,00e yaklatka iki deiken arasnda ters yn-
deki iliki artar.
ZM...
0,00 ise iki deiken arasnda bir iliki yoktur.
Korelasyon, iki veya daha fazla deiken arasnda
bir iliki olup olmadn eer varsa, bu ilikinin mik-
tarn ve ynnn saysal olarak belirlenmesini sala-
Korelasyon katsaysnn yani negatif olmas iki de- yan istatistiki bir tekniktir. Korelasyon katsays -1,00
iken arasndaki ilikinin dk olduunu deil, negatif ile +1,00 arasnda deer alr. Korelasyon katsays
ynde olduunu gsterir. +1,00e yaklatka deikenler arasnda pozitif yn-
de iliki artar. Korelasyon katsays -1,00e yakla-
Pozitif Dorusal (Ayn Ynde) liki tka iki deiken arasnda negatif ynde iliki artar.
Korelasyon katsaysnn + yani pozitif deerler al- Korelasyon katsaysnn 0,00a yakn olduu durum-
d iliki trdr. Pozitif ilikide deikenlerden biri larda ise iki deiken arasndaki iliki miktarnn azal-
azalrken dieri de azalr; biri artarken dieri de artar. d grlr. Doum yeri ve doum yl arasnda sfra
rnein; ok ders alan bir rencinin snavlarndan yakn bir iliki vardr.
yksek puanlar almas ya da ok yemek yiyen birinin CEVAP: A
kilo almas deikenler arasnda pozitif ynde bir iliki
olduunu gsterir.
166
rnek:
Bir grup rencinin zik, matematik, biyoloji testlerinden
aldklar puanlar arasndaki korelasyon aadaki tablo-
2004 KPSS da verilmitir.
DERS Fizik Matematik Biyoloji Felsefe

SORU...
Negatif korelasyon, deikenlerden birinin deeri ar- Fizik 1,00 0,65 0,15 -0,10
tarken dierinin deerinde azalma olduunu gsterir. Matematik 0,65 1,00 -0,20 -0,35
Buna gre, aadakilerin hangisinde verilen iki Biyoloji 0,15 -0,20 1,00 -0,85
deiken arasndaki korelasyonun negatif olmas Felsefe -0,10 -0,35 -0,85 1,00
beklenir?
Tablodaki bilgilere gre en yksek ve en dk iliki
A) Yorulma renme hz hangi dersler arasndadr?
B) Zeka yaratclk
C) lgi olumlu tutum zm:
D) Gelir dzeyi satn alma gc En yksek iliki 0,85lik korelasyonla biyoloji ve
E) Dzenli alma baar dzeyi felsefe puanlar arasndadr (Korelasyon sorula-
rnda iaretin eksi olmas ilikinin dk olduunu
ZM... deil, ters ynde olduunu gsterir.).

En dk iliki 0,10luk korelasyonla matematik ve

Negatif korelasyonda deikenlerden biri azalrken
felsefe puanlar arasndadr.
dieri artar. Yorulma arttka, renme hz azalaca-
ndan doru cevap A seeneidir.
CEVAP: A
Not Alnz......................................
Korelasyon Grakleri28
28
Tan, . retimi Planlama ve Deerlendirme, Ankara 2006, 10 Bas-
k, Pegem A Yaynclk. Sy. 247248
167
8.2.3 Nedensel Karlatrma Aratrmas

Bireyler arasndaki farkllklarn nedenlerini ve sonular-
n incelemek iin bireyler zerinde herhangi bir bask ya
2006 KPSS da mdahelede bulunmadan yaplan aratrmalardr.
rnek: Bir biyoloji retmeni eitimli aileden gelen -

SORU... rencilerle eitim olmam ailelerden gelen rencilerin
Bir grup rencinin tarih, corafya, felsefe ve yabanc baarlarn tespit ederek, eitimli ve eitimsiz aileden
dil testlerinden aldklar puanlar arasndaki korelas- gelen rencilerin akademik baarlarn karlatrarak,
yonlar aadaki tabloda gsterilmitir. ailenin eitim dzeyinin, rencinin akademik baars-
Yabanc na etkisi tespit etmi olur.
DERS Tarih Corafya Felsefe
Dil
Tarih 1,00 0,60 0,85 -0,35
8.2.4 Tarama Aratrmas
Corafya 0,60 1,00 0,40 -0,25
rencilere anketler uygulanarak elde edilen verilerden
Felsefe 0,85 0,40 1,00 0,30
rencilerin durumu tespit edilir ve retmen renciler
Yabanc
-0,35 -0,25 0,30 1,00 iin gerekli olan yntem ve teknikleri uygular.
Dil
Bu tablodaki bilgilere dayanarak aadaki sonu-
8.2.5 Etnograk Aratrma
lardan hangisine varlabilir?
Bu aratrmada bireylerin davranlar dorudan gz-
lemlenir.
A) Yabanc dil testi en dk ortalamaya sahiptir.
B) renciler tarih ve corafya derslerinde ok ba-

8.2.6 Tarihi Aratrma
arszdrlar.
Gemiten gnmze kalan tarihi belgeleri ya da o d-
C) Felsefe ve yabanc dil testleri ok farkl zellikle-
nemleri yaam bireylerle bire bir grlerek yaplan
ri lmektedir.
aratrma trdr.
D) En yksek iliki felsefe ile tarih puanlar arasn
dadr.
8.2.7 Eylem Aratrmas
E) En dk iliki tarih ile yabanc dil puanlar ara-
Bu aratrmada bireylerin aktif katlm salanr. Ama
sndadr.
eylem gerektiren bir durum iin bireyleri harekete ge-
irmektedir.
ZM...
Tablodaki veriler incelendiinde en yksek ilikinin rnein; Bir kurumun daha kaliteli rnleri nasl retile-
0,85lik korelasyonla felsefe ve tarih puanlar arasn- bileceini alanlaryla birlikte belirlemesi
da olduu grlmektedir. Sorunun en gl eldiricisi
en dk ilikinin 0,35lik korelasyonla tarih ve ya-
Aratrma Yapmann Aamalar
banc dil puanlar arasnda olduunun belirtildii E se-
Problemin tespiti
eneidir. Fakat en dk iliki 0,25lik korelasyonla
Hipotez kurma
yabanc dil ve corafya puanlar arasndadr. nk
Kaynak tarama
ilikinin dk olduunu deil, ters ynde olduu-
Evren ve rneklem seimi
nu gsterir.
Veri toplama
Uygulama
CEVAP: D
Mevcut durumun tespiti ve analizi
Raporlatrma
168
8.3 Bilimsel Aratrmann Temel Kavramlar kg aras sonsuz sayda deer alabileceinden ar-
Evren; Aratrmann yaplaca, aratrma sresinde lk srekli deikendir (2,100 kg, 2,200 kg, 2,300 kg
elde edilen verilerin analizi ve sonularnn geerli ola- gibi).
ca grubu ifade eder.
Sreksiz Deiken: Herhangi iki deer arasnda,
rneklem; Evrende seilen, zerinde allacak grubu baka bir deer alamayan, snrl sayda deer alabi-
ifade eder. len deikenlere sreksiz deiken denir. rne-
in; bir bireyin cinsiyeti bayan ya da erkek olmak zere
rnek: Biyoloji retmenlerin mesleki bilgileri zerine 2 deer alabilir. Bunun arasnda bir deer alamaz. Cin-
bir aratrma yaplsn. Bu arada zerinde allacak siyet sreksiz deikendir. Eitim dzeyi, medeni hal
grup Trkiyedeki biyoloji retmenleridir. Bu retmen- (ilk-orta-lise okullar) sreksiz deikenlerdir.
ler aratrmann evrenidir. Ancak bugn Trkiyede yak-
lak 10.000 biyoloji retmeni vardr. Bu retmenlerin Nicel Deiken: Deerleri say ve miktar olarak ifa-
hepsine ulalamayacandan her blgeyi temsil etmek de edilen deikenlere nicel deiken ad verilir.
kaydyla snrl sayda, rnein 400 biyoloji retmeni rnein; Ahmetin boyu 1,74 cm, Aye 45 kg arl-
zerinde aratrma yaplr ve sonular tm lkeye ge- ndadr.
nellenir. Bu 400 biyoloji retmeni aratrmann rnek- Nitel Deiken: Deerleri sfat veya sembollerle ifa-
lemidir. de edilen; deikenlerin, eit ve tr bakmndan ka-
tegorilere ayrld deikenlere nitel deiken ad
Deiken; Deien zelliklere verilen isimdir. verilir. rnein; cinsiyet (bayanerkek); gz rengi
Nicel deiken (mavi, yeil, ela, kahverengi, siyah), medeni durum

A) Yaplarna gre
Nitel deiken (evli, bekar, dul) nitel deikendir.
Srekli deiken
Deikenler B) Deerlerine gre
Sreksiz deiken
Bamsz deiken
C) Neden-sonu
duruma gre Baml deiken Not Alnz......................................
Bamsz Deiken: Bir aratrmada, aratrmann

amacna bal olarak aratrma sonucu zerinde et-
kisi olan deikene bamsz deiken denir. r-
nein; Dzenli alma m yoksa dank alma
m baary artrr. sorusunun cevabnn bulunmaya
alld bir aratrmada bamsz deiken al-
ma yntemidir.
Baml Deiken: Bir aratrmada bamsz de-
ikene bal olarak deien, bamsz deikenin
etkisinin incelendii deikene baml deiken
denir. rnein; eitimde portfolyo deerlendirme
yntemini kullanmann, rencilerin z deerlendir-
me becerilerini gelitirmesi zerine etkisinin incelen-
dii bir aratrmann baml deikeni rencilerin
z deerlendirme becerileridir.
Srekli Deiken: Herhangi iki lm arasnda
sonsuz sayda deer alabilen deikenlere srekli
deiken ad verilir. Bu deerler tamsay olabile-
cei gibi kesirli say da olabilir. rnein; 2 kg ile 3
169
2006 KPSS 2008 KPSS
SORU... SORU...
Matematik dersinde bilgisayar programlarndan yarar-
Bir retmen fen bilgisi retiminde performans de-
lanmann rencilerin matematik baarsna etkisini
erlendirme yaklamn kullanmann rencilerin
lmeyi planlayan bir retmen, bir snfnda gelenek-
bilimsel yntem sre becerilerine etkisini incelemek-
sel retim yntemini kullanrken dier bir snfnda
tedir.
ise ilenen her konudan sonra bilgisayar programyla
Bu aratrmadaki baml deiken aadakiler
altrmalar yaptrmaktadr.
den hangisidir?
Bu aratrmadaki bamsz deiken aadaki-
lerden hangisidir?
A) Bilimsel yntem sre becerileri
B) Fen bilgisi dersi
A) retmenin zellikleri
C) retmen B) Matematik notlar
D) renciler C) retim yntemleri
E) Performans deerlendirme D) Snf mevcutlar
E) renci nitelikleri
ZM...
Bir aratrmada etkisi incelenen deikene bamsz ZM...
deiken, bamsz deikene bal olarak ortaya - Bir aratrmada, aratrmann amacna bal olarak
kan sonutan etkilenen deikene ise baml dei-
kontrol altnda tutulan ve aratrma sonucunu zerin-
ken denir. Sorudaki bamsz deiken performans
de etkisi olan deikene bamsz deiken denir.
deerlendirme yaklamdr. Performans deerlen-
Bamsz deikene bal olarak deien, bamsz
dirme yaklamnn kullanmna bal olarak ortaya
deikenin etkisinin incelendii deikene baml
kan sonutan etkilenen ise bilimsel yntem sre
deiken denir. Soruda rencilerin matematik ba-
becerileri olduundan, baml deiken bilimsel yn-
arsna etki eden deikenlerin incelendii bir ara-
tem sre becerileridir.
trma verilmitir. rencilerin matematik baarlar
CEVAP: A
baml deiken, matematik baarsnn etkilendii
retim yntemleri ise bamsz deikendir
CEVAP: C
Not Alnz......................................
170
Test
4
4. Madde glk indekslerinin toplam 20 olan (her

LME SONULARI ZERNDE bir maddenin bir puan zerinden deerlendiril-
STATSTKSEL LEMLER dii) 40 soruluk bir testin aritmetik ortalamas
katr?
1. Aadakilerden hangisinde madde ayrclk

gc ile ilgili yanl bir ifade verilmitir? A) 20 B) 50 C) 10 D) 0,50 E) 0,20
A) Ayrclk gc (-1.00) ile (+1,00) arasnda deer

alr.
B) Doru cevaplama olasl olarak da tanmlan-
maktadr.
C) Ayrclk negatif (-) deer almsa madde ileri- 5. 40 soruluk bir testin aritmetik ortalamas 28 ise,
de kullanlmamaldr. bu testin ortalama glk dzeyi aadakiler-
D) Maddenin kalitesini gsterir. den hangisidir?
E) Snavda llen zellie sahip olup olmamay
ayrt etme derecesidir. A) 0,75 B) 0,50 C) 0,80
D) 0,70 E) 0,90
2. Madde glk indeksi 0,88 olan bir madde iin

aadakilerden hangisi sylenebilir?
A) Ayrt edicilii yksektir.

6. Aadakilerden hangisi medyann tanmdr?
B) Gvenirlii dktr.
C) Geerlii yksektir.
A) En ok tekrarlanan lm
D) Kolay bir maddedir.
B) Sral puanlarn ortasndaki puan
E) Standart sapmas dktr.
C) lmlerin ortalamadan fark
D) En yksek ve en dk lm arasndaki fark
E) Testin zorluunu belirleyen puan
3. Esra retmen hazrlad matematik testini 200

kiiye uygulamtr. Yaplan istatistiki ilemler so-
nucunda 12. soruyu 20 kiinin doru cevaplad
belirlenmitir.
Bu maddenin, madde glk indeksi iin aa-
dakilerden hangisi sylenebilir?
7. Aritmetik ortalamas 56, standart sapmas 8
olan matematik testinin sonularna gre snf
A) ok zor B) Zor
ncs olan bir rencinin puan katr?
C) Orta zorlukta D) Kolay
E) ok kolay
A) 62 B) 65 C) 70 D) 72 E) 80
171
Test LME SONULARI ZERNDE STATSTKSEL LEMLER
4
55. Pozitif korelasyon, iki deiken arasnda pozitif 57. Bir biyoloji retmeni soru-cevap yntemi kullan-
bir ilikinin olduunu gsterir. Bu da unu gsterir. mann rencilerin konuyu renmeleri zerine
zelliklerden biri artarken dieri de artar, biri aza- etkisini aratrmak istemektedir.
lrken dieri de azalr. Bu aratrmadaki bamsz deiken aadaki-
Bu tanma gre, aadakilerden hangileri ara- lerden hangisidir?
snda pozitif ynl bir iliki vardr?
A) Biyoloji retmeni
A) Zeka - renme B) renciler
B) Grlt - renme C) Soru-cevap yntemi
C) Motivasyon eksiklii - Gdlenme D) Konu
D) Dzenli alma - Baarszlk E) Biyoloji dersi
E) yi i imkanlar - Yoksulluk
56. Bir snfn geometri, ngilizce, tarih ve corafya 58. Aada bir aratrma srasnda yaplmas gereken
testlerinden aldklar puanlar arasndaki korelasyon aamalar verilmitir.

aadaki tabloda verilmitir. I. Hipotez kurma
Ders Geometri ngilizce Tarih Corafya
II. Kaynak tarama
Geometri 1,00 0,55 -0,25 0,5
III. Problemin tespiti
ngilizce 0,55 1,00 0,30 0,35
Tarih -0,25 0,30 1,00 -0,75 IV. Uygulama
Corafya 0,15 0,35 -0,75 1,00 V. Raporlatrma
En yksek iliki hangi dersler arasndadr? Bu verilen aamalarn sras aada verilenler-
den hangisi gibi olmaldr?
A) Geometri - Tarih
B) ngilizce - Tarih A) I, II, III, IV, V B) I, III, II, IV, V
C) Corayfa - ngilizce C) I, II, III, V, IV D) I, IV, V, II, III
D) ngilizce - Geometri E) III, I, II, IV, V
E) Tarih - Corafya
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29
Test B D A A D B D E B E D B C E D E C E C B B E E D D B D C A
4 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58
E E E D B C E A E A D B B E A D D D E B C C D E C A E C E
179
IKMI SORULAR
4. Her biri 0 veya 1 eklinde puanlanan 100 soruluk

LME SONULARI ZERNE
genel baar snavnda, eit sayda rencisi olan
STATSTKSEL LEMLER
IKMI SORULAR be snfn puan dalmlar ile aritmetik ortalama
ve standart sapma deerleri aadaki graklerde
1., 2. VE 3. SORULARI AAIDAK TABLOYA gsterilmitir.
GRE CEVAPLAYINIZ.
Aritmetik Tepe Deer Ortanca Standart
Ort. Mod Medyan Sapma

I. Test 65 75 70 7
II. Test 35 55 40 6
III. Test 40 40 40 8
IV. Test 40 25 30 9
V. Test 60 40 45 16
Bir snftaki rencilerin be farkl testteki yantlar

80 zerinden puanlanm ve bu puanlardan aa-
daki tabloda gsterilen istatistikler bulunmutur.
1. Hangi testten elde edilen puanlarn dalm si-

metriktir?
Buna gre grup baars en yksek olan snf
hangisidir?
2001 KMS
A) V B) IV C) III D) II E) I
2002 KPSS
2. En yksek ve en dk ortalama renme d-

zeyleri hangi testlerde gereklemitir?
En Yksek En Dk
5. Bir lmede puanlarla ilgili olarak yalnzca standart
A) I. Test IV. Test
sapmann kk olduu, dier bir deyile deiken-
B) I. Test II. Test
liin az olduu bilinmektedir.
C) II. Test V. Test
Bu durumda aadakilerden hangisi sylene-
D) III. Test IV. Test
bilir?
E) V. Test II. Test
2001 KMS
A) rencilerin testte baarl olduklar
B) Test puanlarnn ranjnn (en byk ve en k-
k puan arasndaki farkn) byk olduu
C) rencilerin testte llen zellik bakmndan
birbirine benzer olduu
3. En ok hangi testte renciler arasnda farkl-
D) Test iin verilen cevaplama sresinin yeterli ol-
lama vardr?
duu
E) Test puanlarnn normal dalma yakn bir da-
lm gsterdii
2001 KMS
2002 KPSS
180
IKMI SORULAR
36. Yaplandrlacak bir testte bu maddeleri kullan- 38. Matematik dersinde bilgisayar programlarndan ya-
ma zorunluluu olsayd, en kkl deiikliin rarlanmann rencilerin matematik baarsna et-
hangi maddede yaplmas gerekirdi? kisini lmeyi planlayan bir retmen, bir snfnda
geleneksel retim yntemini kullanrken dier bir
snfnda ise ilenen her konudan sonra bilgisayar
programyla altrmalar yaptrmaktadr.
2008 KPSS Bu aratrmadaki bamsz deiken aadaki-

lerden hangisidir?
A) retmenin zellikleri
B) Matematik notlar
C) retim yntemleri
D) Snf mevcutlar
E) renci nitelikleri
2008 KPSS
37. Bir aratrmada X ve Y deikenleri arasnda sfra

yakn bir iliki bulunmutur.
Bu deikenler aadakilerin hangisinde veri-
lenler olabilir?
I II
A) Doum yeri Doum yl
B) Boy Ktle
C) Ya Eitim dzeyi
D) Kayg dzeyi Baar
E) Spor yapma Salk
2008 KPSS
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
km C B E A C E C B A B D D E A C E B E C
Sorular 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38
C E D A A A D D C D B C B A D C B A C
187
DENEME TEST
4. retimin eksik kald noktalar retimin he-

deerine ulama dzeyini belirlemek ve retim
DENEME TEST
srecinde kullanlan retim materyallerinin et-
kinliini grmek amacyla yaplan deerlendir-
me aadakilerden hangisidir?
1. Aadaki ifadelerden hangisinde bir deerlen-
dirme ilemi yaplmamtr?
A) Tehise dnk deerlendirme
A) Ankarada bugnk hava scakl 25 C dir. B) Biimlendirme ve yetitirmeye dnk deer-

lendirme
B) Alinin ald not dersi gemek iin yeterli ol-
mutur. C) Dzey belirlemeye dnk deerlendirme
C) rencilerin hazrbulunuluk seviyeleri dk D) Tanma ve yerletirmeye dnk deerlendirme

olduu iin snavdan baarsz oldular. E) Mutlak deerlendirme
D) Trkiyede kii bana den gelir dk oldu-
u iin alm gc dktr.
E) Elifin dersine kar tutumu yksek olduu iin, 5. Bir retmen snfa uygulam olduu tarih snavn-
matematik dersinden gemitir. daki her bir maddenin dier maddelere uyumunu
tespit etmek istemektedir.
retmen bu amala hangi gvenirlik kestirme
yntemini kullanmaldr?
2. Deerlendirme yaplrken aadakilerden han-

gisi bal lt olarak kullanlamaz?
A) Puanlama gvenirlii
A) Standart puanlar B) Test-tekrar test yntemi
B) rencinin yetenei C) Edeer formlar yntemi
C) lke apndaki normlar D) KR 20 / 21 yntemi
D) Eitim retim programnn hedeeri E) Testin iki yarya blnmesi
E) rencinin programa giriteki baars
6. Aadaki lmlerden hangisine tesad hata

3. Aadakilerden hangisi lt kavramn ifade karmtr?
eder?
A) Trke snavnda yazs gzel olan rencilere
A) Uygulanacak bir snav iin puanlama izelge- 5 puan fazla verilmesi
sinin hesaplanmas B) Testi alan btn rencilerin puanlarna 10
B) Uygulanan snavn, aritmetik ortalama ve mod puan eklenmesi
deerlerinin hesaplanmas C) retmen puanlama yaparken baz rencile-
C) Yazl yoklama iin sorularn yazlmas rin puanlarn yanl toplamas
D) Voleybol takm iin renciler arasndan se- D) retmenin sevdii rencilerin snav katla-
im yapmak rn okurken yanl davranmas
E) Test ynergesinde dersi geebilmek iin doru E) devini zamannda getiren rencilere art 5
cevaplanmas gereken soru saysnn yazlmas puan verilmesi
188
DENEME TEST
25. rencilerin nceden neleri renmi oldukla- 28. Yukarda verilen bilgilere gre birinci sorunun
rn ve renme ihtiyalarn ortaya koymak iin hangi seenei ters ynde almtr?
yaplan deerlendirme tr aadakilerden
hangisidir?
A) A B) B C) C D) D E) E
A) Summatif deerlendirme
B) Dzey belirlemeye dnk deerlendirme
C) Biimlendirme ve yetitirmeye dnk deer-
lendirme 29. Sorunun madde analizine ilikin aadaki ak-
D) Tanma ve yerletirmeye dnk deerlendir- lamalardan hangisi dorudur?
me
E) Formatif deerlendirme A) Sorunun dzeltilmeye ihtiyac vardr.
B) Soru rencilere kolay gelmitir.
26. Gvenirlik Geerlik C) Sorunun ayrt edicilik zellii ok yksektir.
Test Soru says
katsays katsays
D) Sorunun tm eldiricileri olduka iyi alm-
I 0,80 0,75 48
tr.
II 0,63 0,48 50
III 0,78 0,62 30 E) Sorunun ayrt edicilii ve gl yksektir.
IV 0,75 0,77 45
V 0,83 0,87 50
Yukarda zellikleri verilen testlerden hangisi

renci baarsn lmede en uygundur?
30. Aadakilerden hangisi eletirmeli snavlarla
ilgili doru bir ifade deildir?
A) Eletirmeli testler daha ok alt dzeydeki zi-

27., 28. VE 29. SORULARI AAIDAK
hinsel becerilerin llmesinde kullanlr.
TABLOYA GRE CEVAPLAYINIZ.
B) Eletirmeli testlerde seenekleri soru saysy-
100 rencinin girmi olduu tarih snavnn 1. so-
la eit olmaldr.
rusunu cevaplandrmalarna ilikin bilgiler aada-
ki tabloda verilmitir. C) Eletirmeli testlerde uzun ifadeler daha ok
I. soru A B C
D E Toplam madde kknde verilmelidir.
st grup 10 5 20 10 5 50 D) Eletirmeli testlerde ynerge eletirmenin
Alt grup 14 12 8 7 9 50 neye gre yaplacan aka gstermelidir.
Anahtarlanm yant
E) Eletirmeli testlerde seenekler belli bir sra-
ya gre dzenlenmelidir.
27. Bu verilere gre birinci sorunun ayrt edicilik
indeksi katr?
A) 0,12 B) 0,18 C) 0,24 D) 0,28 E) 0,32
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
Deneme A D E B D C E B D E A B C D D D D B D D A E D E D
Testi 26 27 28 29 30
E C D A B
192
193
KAYNAKLAR
KAYNAKLAR
Atlgan, H., Kan, A., Doan, N., Eitimde lme ve deerlendirme. Ankara 2006, An Yaynclk
Baykul, Y. (1996). statistik metodlar ve uygulamalar. Ankara: An Yaynclk
Baykul, Y. (1999). lkretimde lme ve deerlendirme, modl 3, ilkretimde etkili retme ve renme ret-
men el kitab. Isparta: Sleyman Demirel niversitesi
Baykul, Y. (2000). Eitimde ve psikolojide lme: klasik test teorisi ve uygulamas. Ankara: SYM Yaynlar
Demirel, . (2003). Planlamadan uygulamaya retme sanat. Ankara: Pegem Yaynclk.
Demirhan, G. ve dierleri. (1999). lkretimde beden eitimi ve spor retimi. ilkretimde etkili retme ve
renme retmen el kitab: modl 11. Burdur: Burdur Eitim Fakltesi Yaynlar
Ertrk, S. (1972). Eitimde program gelitirme. Ankara : Meteksan Ltd. ti.
Kaptan, F. ve Korkmaz, H. (1999). lkretimde fen bilgisi retimi. ilkretimde etkili retme ve renme -
retmen el kitab: modl 7. Burdur: Burdur Eitim Fakltesi Yaynlar.
zelik, D. A. (1992.2). lme ve deerlendirme. Ankara: SYM Yaynlar.
Tan, . retimi planlama ve deerlendirme, (10. Bask). Ankara 2006, Pegem A Yaynclk
Tademir, M. Eitimde planlama ve deerlendirme. (2. Bask). Ankara 2003, Ocak Yaynlar
Tekin, H. Eitimde lme ve deerlendirme, (17. Bask), Ankara. Yarg Yaynlar
Turgut, M. F. (1995). Eitimde lme ve deerlendirme metotlar. (10. bask). Ankara: Yargc Matbaas
Turgut, M. F. ve Baykul, Y. (1992.1). lekleme teknikleri. Ankara: SYM Yaynlar
194

Ölçme Konu Anlatımlı Test

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ölçme Konu Anlatımlı Test

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

RETMEN ADAYLARI N

KAMU PERSONEL SEME SINAVI

KONU ANLATIMI, KONU TARAMA TESTLER, DENEME SINAVLARI VE

LME VE DEERLENDRME .................................................................................................. 1

6.3 Eit Aralkl lekler .................................................................................................................................... 25

LMEDE HATA VE LME ARALARINDA BULUNMASI GEREKEN TEKNK ZELLKLER .........47

TEST HAZIRLAMA SREC VE ETMDE KULLANILAN LME ARALARI ...................................81

TEST III ....................................................................................................................................................117

LME SONULARI ZERNE STATSTKSEL LEMLER ...............................................................137

1.2.2 eyrek Sapma .................................................................................................................................... 149

Sevgili renci Arkadalarmz,

zellikle lme ve deerlendirme dersini baaran rencilerimiz kendi renme stratejile-

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

1. LME VE DEERLENDRMENN ETMDEK YER VE NEM

2. LME VE DEERLENDRME LE LGL TEMEL KAVRAMLAR

6. LEK VE LEK TRLER

soru kmaktadr. 2.1. lme

ler, sre, ktlar ve deerlendirme olmak zere drt ad verilir.

2.5. lme Kural

lme sonular her zaman saylarla ifade edilmez.

3.1. lme Trleri

Dorudan ve dolayl lme yaparken kullanlacak lme

3. Aadaki seeneklerin hangisinde lme de-

A) rencilerin takdir belgesi alabilmeleri iin not D) Deerlendirme - lme - lm - lt

2. I. Elif KPSSde 90 puan ald.

59. llere plaka numaralarnn verilmesi, okuldaki s-

cunda kullanlan lein gerek sfrnn ve doal

A) Sralama B) Snama C) Oranl

60. lmlerle ilgili olarak aadaki ifadelerden

A) Snama leinde daha ok nicel ifadeler kul-

3. Aadaki seeneklerden hangisi bir lme i-

A) Ortalamann bir standart sapma zerinde puan lunmas

4. Bir rencinin aadaki zelliklerinden hangisi

zerinde yaplacak lme ilemi dolayl lme-

2. I. Uygun bir arala karlatrarak sonucu say

rinden en iyisinin belirlenmesinde C) Bir sepet elmann ktlesi

3. BR LME ARACINDA BULUNMASI GEREKEN TEKNK ZELLKLER

bir renci tarafndan bu sorunun cevaplandrla-

lme ilemi yaplarak bir zelliin gerek deeri bulun-

gerek deerin bulunmasna engel olabilir. 1.2. Sistematik Hatalar

BR LME ARACINDA BULUNMASI GEREKEN TEKNK ZELLKLER

3. Bir aratrmac rencilerin renme stillerini len

2. Bir retmen yapt snav sonucunda snavn

A) Sabit hata B) Tesad hata A) Ekonomiklik B) Yanllk

C) Sistematik hata D) Yanllk hatas C) Geerlik D) Objektiik

E) Standart hata E) Kullanlk

B) Yap geerlii, yksek olan bir testin kapsam

34. I. Hata miktar lmeden lmeye deimez.

4. Bir matematik retmeni derste problem zme

2. Bir retmen snav sorularna verilen yantlar drt

5. Aadakilerden hangisinde bir testin gvenir-

28. Bir snavda her renciye 5 puan fazla verilmesi

29. Bir retmen ayn kapsamda ve dzeyde iki ayr

kinci snavda 10 soru vardr ve her soru 10

A) Bir snavda yantlarn nasl puanlanaca kul-

1. TEST HAZIRLAMA SREC

3. ETMDE KULLANILAN LME ARALARI

3.3. Devinisel (Psikomotor) Alandaki Davranlarn llmesi

Snavn kapsamnn belirlenmesi ise snavn ilgili oldu-

blmle ilgili her yl

1.2 llecek Davranlarn Belirlenmesi