Muhammed Nur Doğan - Leyla Ile Mecnun - Metin - Düz Yazıya Çeviri - Notlar Ve Açıklamalar (Istanbul-2000)

KAZ1Yl Tl\KE:\'T KLASiK Y\VlTLAR DIzisi
/'
LEYLA VE MECNUN
Metin, Dzyazya eviri,
Notlar ve Aklamalar
Ilazrlayan: f\fuhmmcr Nur Doan
".
0110
Aslnda bir Arap l efsanesi olan Leyla ve

1\1ecnun hikayesi, Arap edeb'iyannda bedev
geleneklerini yanstan derinlikli bir gelime
izgisi izler. Bu acl ak serveni, Arap edebi
yatndan daha ok ran ve Tii-rk edeb-iyatlarn
da hayat bulmu; en gzel ve en grkemli
meyvesini Fuzulf'nn kaleminqen vermitir.
Trk edebiyatnn nde gelen. eserlerinden bi
r olan Fuzulf'nn
LeyJ ve Mecn un undaki s

'
lUp ve ifade gzellii, bir l menkbesini ra

savvfun duygular coturan ve nsan ruhunu
kanatlandran almlar ile yourup bir lirzm
alayan haline getirmitir.
Leyla ve Mecnun,
insanf z korumasndaki baars,
nsan
derinden etkileyen itenlii ve yazld dne

min birok sosyal, kltrel, estetik, din ve ta
savvuf bilgi unsurunu yanstmas ile dnya
edebiyatnn aheserleri arasnda anlmay hak
etmitir.
Fuzul
lLEYLA VE .MlECNUN
Metin, Nesre eviri,
N otlar ve Aklanakl'
LEYLA VE
MECNUN
Metin, Dzyazya eviri,

Notlar ve Alldannalar
Hazrlayan:
Muhammet Nur Doan
omo
iSTANBUL
Yap Kredi Yaynlar - 1350

Kazm Takent
Klasik Yaptlar Dizisi - 38
Leyla ve Mecnun i Fuzulf
Hazrlayan: Prof. Dr. Muhammet Nur Doan
Kitap Editr: M. Sabri Koz
Redaksiyon: Mustafa Ko
Dzelti: Alev zgner
Kapak Tasarm: Mehmet Ulusel
Bask: Altan Matbaaclk Ltd. ri.
1.
Bask: stanbul, Temmuz

ISBN 97S-08-0198-9
2000
Yap Kredi Kltr Sanat Yaynclk Ticaret ve Sanayi A.., 2000

Yap Kredi Kltr Sanat Yaynclk Ticaret ve Sanayi A..
Vap Kredi Kltr Merkezi
tstiklal Caddesi No. 285 Beyolu 80050 lstanbul
Telefon: (O 212) 252 47 QO (pbx) Faks: (O 212) 293 07 23
http://www.ykykultur.com.tr
http://wwv...shop.superonline.comlyky
e-posta: ykkultur@ykykuhur.com.tr
Eserleriyle bize blmsz gzellikler sunan byk air

FUZUL!'nin aziz ruhuna
KTABA NSZ 1 3
KAYNAKA 21
DAsTAN- LEYLI V MECNON
24
nsz 25
Yce Allah 'tan, Hamt Ederek Arzularn Gereklemesini
Dileme ve kr ile Kusurlarn rtlmesini steme 29
Tevhit Bahesinin iei ve Allah' Ululama Bostannn
Taze Yemii 3 1
Allah'a Yakarma Deryasndan Bir nci ve Niyaz Madeninden
Bir Mcevher. 37
Bu Kaside Yce Yaratc Allah'n annda Sylenmitir. 45
Allah'n Varlnn Zorunlu Olduu Yolunda
Su Gtrmez Kant ve Dier Varlklarn Baki Olmad
ile lgili Kesin Delil. 49
Cahillii tiraf ve Gnah Taknln Kabullenme 53
Nebiler nderinin Sfatlar Kitabndan Bir Yaprak ve
Azizler Kafilesinin ncsnn Ltuflar Gl Bahesinden
Bir Tabak 59
Mira Gecesinin an ve Gkyz Gneinin
Douunun Destan. 67
. Hz. Muhammed AleyhisseHim'n annda Kaside 73
Kudretsizlii Arz ve Kuvvet Yoksunluundan Dolay

zr Dileme 77
slam Padiahnn Devletinin Devamna Dua ve nsanlarn En
Kahramannn Heybetine vg. 85
Bir Yolla Nefsin steklerini Krma ve Asrn Padiahn
vmeye Balang. 89
Padiah Hazretlerinin vgsnde Kaside. 93
Kitabn Nazmedilmesinin Nedeni ve Azab Hak Etmenin
Sebebi 97
Saadetli Beg Hazretlerinin vgs. 105
Sevgi Fermannm Turas ve Meakkat Divannn nsz 109
Bela Binasnn Temeli ve Tutku Sancsnn Balangc 123
Mecnun 'un Sfat ve Gitgide Artan Belann Balangc 127
Annesinin Leyla'y Azarlamas ve Vuslat Baharnn
Hazana Dnmesi. 137
Leyla'nn, Anresine nkar ile Cevap Vermesi ve
N ee Sahasndan Sknt Sarayna Girmesi. 143
Leyla Dilinden Gazel. 149
Sz Sonu 1 5 1
Mecnun Dilinden Gazel 161
Mecnun'un Yolda Leyla'ya Rastlamas ve Ak Hilalinin Gne
Karsnda Dolunay Olmas 163
Mecnun'un lgnlnn Tarifi ve Ak Vadisi
Sevdasnn Nitelii. 179
Mecnun'un Babasnn Durumundan Haberdar Olmas ve Onu
Mihnet lnde Bulmas. 181
Mecnun'a Anasnn t Vermesi ve Knama Bahesinden
Pimanlk Dikeni Dermesi 187
stadn Gazeli 191
Mecnun'un t Kabul Etmemesi ve Babasnn Derdine
Derman Bulunmamas. 193
Mecnun Dilinden Gazel. 199
Mecnun'un Babasnn Leyla'y stemesi ve Leyla'nn
Babasnn Mecnun'dan Rahatsz Olduunu Bildirmesi 201
Mecnun'un Babasnn Eli Bo Dnmesi ve Baka Bir
Kapdan are Aramas 207
Biare Mecnun'un Kabe'ye Ynelmesi ve Allah'a Yalvarma ile

Sevdasn Artrmas 213
Mecnun'un Kabe'den Geri Dn ve Yabani Hayvanlarla
Arkadal. 219
Mecnun'un Derdini Daa Amas ve Oradan mitsiz Bir
Halde Gitmesi 221
Mecnun'un Ceylan Yavrusu ile Konumas ve Ak
Meselesinde Onunla Olan Halleri 225
Dertli Mecnun'un Halini Gvereine Amas ve Gnlndekini
Ondan Dilemesi 229
Leyla'nn Durumundan Bir Haber ve Ana Gnl Balam
Maukun Hal ve Hareketlerinden Bir Bilgi. 235
Leyla'nn era ile Maceras ve Ondan Gnl Derdine
are Dilemesi 239
Leyla'nn Pervaneye Srrn Amas ve Onunla Btn
Dileklerini Ortaya Koymas 243
Leyla'nn Ay ile Konumas ve Gne Gibi
Arzu Ateine Yanmas 247
Leyla'nn Melteme Halinden Sz Amas ve
Bu mit ile zntsn Gidermek stemesi 249
Leyla'nn Baharda Gl Bahelerinde Gezmesi ve
Gl Bahesinde Muradna Ermesi 253
Leyla'nn Bulur ile Arzusunu Aa Vurmas ve Ak Meselesi
ile lgili Srrn fa Etmesi 259
Leyla Dilinden Gazel 265
Leyla'nn Gam Kelerinde Alamas ve Mecnun'un Ak
Vadisinde Babo Dolamas. 267
Leyla'nn bni Selam'a Yakalanmas ve Yardan Mahrum Kalp
Yabanclara Balanmas 269
Nevfel'in Mecnun'la Dostluunun Balamas ve O Parlak
nci ile Hayatn Sslemesi 275
Mecnun'un Nevfel'e Gnl Derdini Dkmesi ve Macerasn
Batan Sona Ona Anlatmas 279
Mecnun Dilinden GazeJ 281
Nevfel'in Mecnun'a mit Vermesi ve Gzel Konumalarla
Honurluunu Elde Etmesi 283
LO
Nevfel'in Leyla'nn Kabilesi ile Savamas ve Savata Malilp

Olup Anlama stemesi 285
Nevfel 'in kinci Kez Savap Galip Gelmesi ve Sznde
Durmada Yalanc kmas' 295
Mecnun'un Kendisini Zincire Balamas ve Bir Bahane ile
Leyla'nn Tarafna Gitmesi. 301
Mecnun'un Gamn Zincire Amas ve Art Arda Gelen
Dertlerini Anlatmas' 305
Leyla Dilinden Gazel' 307
Mecnun'un Leyla'nn Karsna kp Halini Ona Anlatmas ve
Bu Frsatla Gizli Srrn Aklamas' 309
Mecnun Dilinden Gazel' 313
Sz Sonu' 313
Mecnun'un Krlk Bahanesiyle Sevgilisinin Yzn Grmesi
ve midinin Gzne Arzu Turyasn Ulatrmas' 3 15
bni Selam'n Leyla ile Evlenmeye Heveslenmesi ve
Bu Davada midi Sabahnn Gereklememesi' 3 19
Sz Sonu' 327
Vefal Zeyd'in Mecnun'a Haber Getirmesi ve bni Selam ile
Leyla'nn Birletii Mjdesini Ulatrmas' 339
Mecnun'un Leyla'ya Yazd Sitem Dolu Mektubu ve
ikayetini Bildirmesi' 343
Mecnun Dilinden Murabba 355
Sz Sonu' 357
Leyla'nn Mecnun'a Cevab Mektubu ve zr ile Sitemi' 361
Leyla Dilinden Murabba 367
Sz Sonu' 369
Babasnn Mecnun'u lde Bulmas ve Nasihatle Onu Yola
Getirmekte Baarsz Olmas' 371
Mecnun'un Babasnn ekimeyi Terk Etmesi ve aresiz,
Hasretle Veda Etmesi' 391
Mecnun'un, Babasnn Vefatndan Haberdar Olmas ve
Mezarn Ziyaret Etmesi 393
Sz Sonu' 401
Mecnun'un Durumundan Kk Bir Haber ve Baz
Yksek Sfatlar' 405
II
Mecnun'un hlasla Allah'a Yalvarmas ve Duas Okunun Kabul

E dilme Hedefine Ulamas' 409
Allah'a Yakar' 421
Sz Sonu' 421
Leyla Dilinden Gaze 429
Sz Sonu' 431
bni Selam'n lm ve Leyla'nn O Beladan Kurtulmas' 437
Leyla'nn bni Selam'dan Sonraki Maceras ve Mihnet
Kesinde Bana Gelen Belalar' 447
Allah'a Yakar' 455
Sz Sonu' 457
Leyla'nn Deveye Srnn Amas ve Hal Diliyle Yalvarmas' 457
Mecnun Dilinden Gaze 467
Leyla'nn Mecnun'u Tanmas ve Can Pahasna Kavumaya
Talip Olmas' 469
Mecnun'un Sonsuz aknl ve Lakayt Kalp
Leyla'y Tanmamas' 473
Sz Sonu' 477
Mecnun'un Leyla'ya lgisiz Davranmas ve Ahlaknn
Temizliinin spat '483
Leyla'nn, Mecnun'un Hal ve Hareketini Beenmesi ve
mannn Salamlna Tam Olarak nanmas' 489
Leyla Dilinden Gaze 495
Sz Sonu' 497
Mecnun'un Eritii Yksek Erdemler ve Gzel Ahlaknn
Derecesinin Aklanmas' 499
Leyla'nn mr Baharnn Hazana Dnmesi ve m
Frtnasnn Hayatnn Glln Tarumar Etmesi 503
Leyla'nn, Annesine Vasiyet Etmesi ve Sevgilisini Anarak
Dnyadan Gmesi 509
Gazel' 519
12
Sz Sonu 5 1 9
Mecnun'un Leylii'nn lmnden Haberdar Olmas ve
Hasretle Dnyadan Gitmesi 521
Mecnun Dilinden GazeL 531
Sz Sonu 533
Sz Sonu 539
Kitabn Yazl Sebebinin Aklanmas ve Kapnn Ald
Zamann Tarihi 547
Vefa Sahiplerinden, Kusura Bakmama Beklentisi ve Zekii Sa
hiplerinden Balanma in Dua Temennisi 549
METN LE LGL1 NOTLAR VE AIKLAMALAR. 553
MNYAT RLER
577
13
KliTABA NSZ
Aslnda bir Arap l efsanesi olan Leyla-Mecnun Hikayesi,
Arap edebiyatnda bedevi geleneklerine uygun bir gelime iz
gisi takip eder.
Bu acl ak ve strap serveni, Arap edebiyatndan daha zi
yade ran ve Trk edebiyadarnda akis bulmu ve nihayet en
gzel ve muhteem meyvesini byk airimiz Fuzurnin kale
minden vermitir.
ran edebiyatnda "Leyla-Mecnun" konusunu ileyen air
lerin en nemlileri Genceli Nizami (lm. 1 204), Emir Hsrev-i
Dehlevi (lm. 1 325), Abdurrahman- Cami (1414-1493) ve Ati
fi'dir (lm. 1521). Bu airler, Leyla ve Mecnun yazan Trk airle
rinin de ilham aldklar stadardr.
Trk edebiyatnda da bu konu XV. yzyldan itibaren i
lenmeye balamtr. nceleri ranl byk stadarn Leyllt ve
Mecnu1Z vadisinde atklar yolu takip ederek mesnevilerini ka
leme alan airlerimiz, zamanla kendi ahsi izgilerini yakala
may bilmiler ve yerli eday yanstan gzel eserler vemiler
dir.
Trk edebiyatnda ismi geen Leyla ve Mecnun says otuzu
bulmakla beraber, ktphanelerde ve zel ellerde nshalarna
tesadf edilenlerin says yirmiyi gememektedir. Bunlarn en
eskileri; Osmanl sahasnda Edirneli ahidrnin, aatay saha
snda ise Ali ir Nevayi'nin Leyllt ve Memun'lardr.
Trk dilinde Ley/ ve Mecnun mesnevisi yazanlar arasnda is

mi tespit edilen airler unlardr: ahidi, Nevayi, Bihiti, Ham
dullah Hamdi, Ahmed Rdvan, Kadimi, eelili, Sevdayi, Hakiri,
FUZU, Uirendeli Hamdi, Halife, Atay, Faizi, rfi, Andelil> ve
Nakam.
Hi phe yok ki, "Leyla ve Mecnun" konusunda yazlm
mesnevilerin en esiz rnei, Fuzuli'nin eseridir. Trk edebiya
tlnn en byk aheserlerinden biri olan Fuzuli'nin Leyla ve Mec
nun'u, slp ve ifade zellii, bir l menkbesini tasavvufun
duygular coturan ve insan ruhunu kanatlandran almlar ile
yourup bambaka bir gzellikle takdim ederken beeri z ko
rumasndaki baars ve insan gerekten etkileyen samimiyeti
ile btn dnya edebiyatlarnn aheserleri arasnda ilk srada
yer almay hak etmitir denebilir.
Btn hayat boyunca, melankolik duygularn gelimesine
ok uygun bir mekan durumundaki lrak- Arap'tan hi ayrlma
yan, srekli olarak dnyann btn gamlarna ve meakkatleri
ne gnll talip olma halini yaayan ve belalara mptela olma
eilimini tayan air, bu ruh hali ile, basit bir ak servenini,
dnyann en etkili duygu ve strap antna dntrmeyi baar
mtr. Esasen bu psikoloji Fuzu!i'nin bata Dvan' olmak ze
re, hemen her eserinde kendini hissettirir.
Fuzuli'nin bu eseri, "Leyla ve Mecnun" hikayesinin gele
neksel kalplar ierisinde vahdetivcut (varln birlii) akide
sini ve platonik ak anlayn yanstacak tarzda kaleme alnm;
'
bununla birlikte, satrlar ve beyideri arasnda btn yanlar ile
beeri hayatn, insani ilikilerin en canl tezahrlerini sergileme
baarsn gstermitir.
Fuzu!i, Leyla veMecnun'unu hangi duygularla kaleme ald
n eserinin giriine koyduu kt'alarn ikincisinde aka ifade
eder:
Dursam taleb-i hakikate riih- mecaz
Efsane behanesiyle arz etsem riiz
Ley!i sebebiyle vasfun etsem aaz
Mecnun dili ile etsem izhar- niyaz
15
"(Ey Tanr), hakikat arzusu ile, mecaz yoluru

tutup da, hikaye sylemek bahanesiyle srlar ak
ladmda; Leyla vastasyla senin sfatlarn anlat
maya balayp, Mecnun'un dili ile, sana olan ihtiya
cm ortaya koyup yalvardmda ... " (Bkz. Bu kita
bn 24.-25. sayfalar).
Grld gibi, Fuzuli, eserinde "mecaz yolu" dedii ede
biyat vastas ile, ilahi hakikatleri ve srlar aklamak istediini
sylyor ve "Leyla" smi altnda "Allah'n sfadann", "Mec
nun" kimlii ile de "Allah' arayan ve O'na ulama yolunda me
akkatlere katlanan insan" anlatmak istediini ifade ediyor.
Ayrca yine Fuzuli, dibacenin bu manzum giriinin hemen
arkasndan gelen mensur blmn ilk cmlesinde, "Leyla'y,
hakikat srrnn; Mecnun'u di insan ruhunun sembol olarak
kul landn" aka syler:
"lahi! Leyli-i Slff- hakikat seril-perde-i vahdet
ten iktiza-y zuhur edip tecelli-i cemaliyle feza-y
sureti mzeyyen etdkde ve Mecnun- ruh, ser
gete-i badiye-i gaflet iken, ol a'a'a-i cemali grp
inan- ihtiyar elden getdkde... " (Bkz. s. 24)
Leyla ve Mecnun mesnevisinin ierisinde, yani vak'ann hika
ye ediliinde de esere hakim olan nh, vahdetivcut inanc ve pIii
tonik ak anlaydr. Bu anlay, duyu ve idrak sistemi, stn e
ker ierisinde dal gibi eserin her yannda kendini hissettirir.
Ancak, Fuzuli'nin Leyla ve Mecnun'u, tasavvuf retisini ku
ru kuruya sunan didaktik bir eser deil; fakat, beeri bir ak ma
cerasnn btn canl tezahrleri arasna ilahi akn, cokun pan
teist duygularn lirizmi douran ruhunu byk bir ustalkla yer
letiren bir aheserdir.
Evet, tekraren ifade edelim ki; byk boyutlara varan felse
fi derinlii ve tasavvufi enginliine karlk, Fuzuli'nin Leyla ve
Mecnun'u, didaktik hibir hususiyet tamamakta, aksine eserde
sanat endiesi ve estetik aray en n planda gzkmektedir.
16
Zaten Fuzuli, eserinde b u hususa temas etmekte v e niye

tinin, nceki stadarn at nazm ve sanat vadisinde yrmek
ve kendisinde bulunduuna inanlan gzel sz syleme kabili
yeti ile dnyaya gizli bir hazine karmak; Acemlerde oka rast
lanan Leyld ve Mecnun hikayesinin Trkler arasnda hi bulun
mamas sebebiyle-, bu destan yeniden yazp, bylelikle eski bir
baheyi tazelemek olduunu aka sylemektedir (Bkz. 417422. beyider). Yine Fuzuli, eserinin son blmlerinde ayn ko
nuya bir kez daha temas etmekte ve "adeta sz ile lleri dirilt
tiini; bylelikle Mecnun ile Leyla'nn ruhlarn ad ettiini"
ifade ile, "eer bir alc bulunsayd, daha nice bylesi hazineler
ortaya karabileceini" ileri srmektedir (Bkz. 3035.-3098. be
yider).
Denebilir ki; Fuzuli, zellikle tasavvufun alem ve insan te
lakkisini mecaz yolu ile anlatmak iin eserini kaleme almam;
fakat, airimiz, Mecnun ve Leyla adndaki iki ak arasnda ge
en bu dramatik ak, ayrlk, strap ve ile ile dolu macerann,
tasavvuftaki asl vatandan (vahdet) kopuu ve gurbete (kesret
alemi) d (seyr-i nzfil) ve bu andan itibaren, ayr dlen.
varla (Allah'a) ulama (fenalillah) yolunda (seyr-i urfic) duyu
lan itiyak ve hasreti (ak- hakiki), bu uurda verilen nefsi m
cahedeyi ve ekilen skntlar ifade eden "devir nazariyesi"
yaklamna ok uygun dmesi sebebiyle bu formu semi ve
bylelikle eser, gerek hayatn insan ruhunu yakan tezahrleri
ile varln tasavvufi yorumunu birlikte yanstacak ekilde bu
dahi sanatkarn estetik heyecanlarla zenginleen ruhunun bah
esinde nadide bir iek gibi amtr
Eserdeki bu tasavvufi ynelie karlk, hikayenin sunuluu
srasnda zaman zaman yle tasvirlere, anlatmlara, insan ve me
kan tanmlamalarna tesadf edilir ki, bunlardaki beeri ve tabii
z, derin psikolojik ve sosyolojik tahlil ve maddi hayata ynelik
gzlem, Leyld ve Mecnun'a beeri bir ak hikayesinin btn un
surlarn ihtiva eden bir zellik de kazandrmtr.
.. Fuzulf, "Leyla ve Mecnun, Trkler arasnda hi yoktur" derken, kendinden nce
Trke olarak Leyl veMecnun'lar yazlm olduundan tamamen habersiz gzkmekte
dir. Halbuki, bu hik:1yeyi Trkede ilk defa , XV. yzylda Ali ir Nevayi yazm; aym
efsane Fuzuliden nce Celilfve Sevdaftarafndan da Trke olarak kaleme alnmtr.
17
Edebiyat tarihimizde ok mstesna bir yeri olan FuzuIi'nin

Leylli ve Mecnun 'u zerinde gerek yurtiinde ve gerekse yurtd
nda saysz aratrmalar yaplm, mesnevi birok dile tercme
edilmitir.
Leylli ve Mecnun'un yunii ve yurtd ktphanelerde bir
ok gzel yazma nshas mevcuttur. Eski harflerle baslm Kl
liylit- Dtvlin-t Fuzuli'Ier ierisinde Leylli ve Mecnun metinlerine
de tesadf edilmektedir. Ayrca yine bu mesnevinin Tebriz'de
ve Takent'te yaplm basklar da vardr.
Trkiye'de Leylli ve Mecnun'un yeni harflerle ilk basks,
"
Prof. Necmettin Halil Dnan tarafndan yaplmtr. yurtd
ndaki ktphanelerde olmak zere on drt yazma nshann
gzden geirilip, aralarndaki farklar karlatrlarak elde edil
mi olan bu transkripsiyonlu Leylli ve Mecnun metni, banda
adet kt'a nazm ekliyle yazlm iir bulunan bir mensur diba
ce ile 3096 beyitten ibarettir. Prof. Necmettin Halil nan'n,
zenle hazrlad bu Leylli veMecnun metni Maarif Vekilleti kl
tr eserleri serisinin . kitab olarak 19S9'da stanbul'da yaym
lanmtr.
Metni oluturma srasnda er ok yararlandmz bu neir,
Azeri ivesinin hususiyetlerini yanstmaktadr.
Leylli ve Mecnun'un yeni harflerle baslm ekilleri dnda,
baz mellifler bu byk edebiyat aheserini nesre de evirmi
lerdir.
Bu evirilerin en baarls, Vasfi Mahir Kocatrk'n 1943'te
yaymlad kitaptr. Cumhuriyet'in 20. yldnm iin hazrla
nan eser genel olarak baarldr. Leylli ve Mecnun 'un ruhuna sa
dk kalnmaya zen gsterilerek yaplan bu evitide zaman za
man anlama hatalarna da rastlanmaktadr. Vasfi Mahir Koca
trk'n bahsi geen Leylli ve Mecnun evirisinde manzum metin
yoktur.
Trkiye'de gerekletirilen Leylli ve Mecnun evirilerinden
biri de, Prof. Dr. Hseyin Ayan tarafndan yaplan ve Dergah
Yaynlar arasnda 1981 ylnda yaymlanan Leylli ve Mecnun
Fuzult isimli almadr. Kitapta manzum metnin tamam yeni
harflerle de verilmitir.
"Elinizdeki kitap da byk air Fuzuli'nin Trk dili ve ede-
18
biyatna brakt bu en byk armaann yeni harflerle metni

ni ve evirisini ihtiva etmektedir.
Ley/ ve Mecnun 'un metin ksm, bata Necmettin Halil
Onan'n yeni harflerle nerettii nsha olmak zere, eserin k
tphanelerde mevcut yazma nshalarnn ve H.130S tarihli Ah
ter Matbaas'nda yaplan eski harflerle basksnn (Kl!iyat- D
van- Fuzu/t ierisinde) gzden geirilmesi sonucunda ortaya
kmtr. Bu arada, Necmettin Halil Onan'n, kitabnda varl
ndan hi bahsetmedii Sleymaniye Ktphanesi, Laleli 1912
numarada kaytl H.990 tarihli nsha batan sona kadar okun
mu, mukayese yaplm ve gerekli grld yerlerde bu ns
hadan yararlanlmtr.
Fuzuli'nin Leyla ve Mecnun'u, dil olarak nisbeten sade olma
sna karlk, ierisindeki birok estetik, semancik, kltrel ve
tarihi hususiyetler bakmndan kolay anlalabilir bir metin de
ildir. Yksek kltr ve bilgiye dayal bir sanat kimliinin r
n olan bu eserde kelimeler, msralar, beyitler ve blmler ara
snda bu gelimi kltr, edebiyat geleneine ve dil unsurlarna
dayal ilikiler kurulmutur ve bu ilikilerin dayand hususlar
aa kavuturulmadan btn ile doru bir ekilde anlalmas
mmkn deildir. Bu gerek, kitabn sonundaki "Metin ile lgi
li Notlar ve Aklamalar" blmnn tetkikinden sonra daha iyi
grlebilir. te biz bu sebeple metni btn bu zellikleri gz
nnde bulundurarak, dikkatli ve titiz bir ekilde bugnk dile
evirdik.
Biz bu kitapta okuyucunun metinle eviriyi kolay ve rahat
bir ekilde karlkl takip edebilmesi iin pratik bir yola bavur
duk ve ayn blmlerin metinleri ile evirilerini karlkl sayfa
larda verdik. Bylelikle soldaki sayfalar arka arkaya manzum
metne, sadaki sayfalar da arka arkaya mensur eviriye ayrlm
oldu. Dileyenin sol sayfalarda manzum metni, dileyenin de sa
sayfalarda eviriyi okumasna imkan hazrlanm oldu.
eviri yaplrken metnin btnlnn korunmasna
zen gsterildi. Bunun iin kimi beyitlerin zerinde onlarn
doru anlalabilmesi iin saatlerce hatta gnlerce dnld
oldu. Fuzuli'nin iirde kelimelerle oynayan, sz anlam
katmanlar ierisinde gizlemeyi seven karakteri gz nnde
19
bulundurulduunda, onun iirini eksiksiz anlamann ve gere

e uygun bir ekilde nesre aktarmann ne kadar zor bir i oldu
u anlalr.
Yine eviride zen gsterilen bir husus da, beyitleri nesre
evirirken ifadelerin iirsel gzelliini nesir diliyle de yansltabil
mekti. Bu sebeple zaman zaman devrik cmle kullanma yoluna
gidildi.
Bu kitabn bir baka zellii de metin iinde yer alan 24 ga
zel ve 2 murabbann evirisinin tarafmzdan nazmen yaplm
olmasdr. Bunlar kitapta italik harflerle dizilmitir.
ok zengin bir kltrel gemii bulunan ve saysz kaynak
lardan ilham alm bir edebiyat geleneini rn olan Divan
iiri metinlerinin doru anlalmas, bu kaynaklarn bilinmesi ve
metinlerde geenlerinin doru tespit edilmesi artna sk skya
baldr. Aksi halde bu kaynaklara dayal olarak yaplan sz ve
anlam sanatlarn; mecazlar, istiareleri, tebih, tehis ve telmih
leri, tevriye, iham ve hsntaliIleri anlamak mmkn olmaz ve
edebi metinler karmzda byk ounluuyla bir muammalar
yn olarak kalr.
te Ley/a ve Mecnun da, bu sz ve anlam sanatlar ile, dini ve
tasayvufi bilgilerle, halkn o dnemde ,yaad hayatn kltr
deerleri, yani yzlerce yllk bir birikimin zengin maddi ve ma
nevi rnleri ile sk skya irtibatdr ve ancak bu unsurlar do
ru tespit edilip hesaba katld taktirde ruhuna nfuz edilme
imkan vardr.
Bu sebeple metinlerde geen bu gibi meseleler 170 not ha
linde ele alnm ve izaha kavuturulmutur. Kitabmzn sonun
daki bu "Metin ile lgili Notlar ve Aklamalar" blmnde za
man zaman yukarda yazarlar ve isimlerinden bahs"dilen Ley/a
ve Mecnun evirilerinin okuma ve anlama hatalarna da temas
edilmi ve yaplan baz yanllklardan rnekler verilmitir.
Elinizdeki kitap, ilki 1 996 ylnda tarafmzdan yaplan yay
mn, gzden geirilmi ikinci basksdr. Bu ikinci baskda evi
ri (eksiklikleri giderilmek suretiyle) byk oranda deimi; ki
tabn sonunda bulunan metin ile ilgili notlar ve aklamalarn bir
ksm kaldrlrken, bir ksm da geniletilmi ve bunlara yeni
baz'notlar ve aklamalar ilave edilmitir.
20
Kitabmzn sonunda, hikayenin eitli safhalarn dramatik

sahneler halinde aksettiren, yazma kitaplardan diyalar alnarak
renkli basmar yaplm 22 adet minyatr yer almaktadr. Hika
ye ierisindeki nemli sahneleri gz nnde canlandran bu
minyatrlerin hangi yazmadan alnd ve hikayenin hangi saf
hasna ait olduu da sayfalarn altnda kaydedilmitir. Bunlarn,
hikayeyi daha iyi anlamaya yardmc olaca phesizdir.
Uzun ve yorucu bir abann sonucunda ortaya koyduum
bu almay milletimizin byk evlM Muhammet Fuzuli'nin
aziz ruhuna armaan ediyorum.
Kltrne, z deerlerine, tarihine ve edebiyatna yabanc
lama tehlikesi ile kar karya bulunan gen nesillerimizin b
yk bir kltr hazinesinin kapsn aralamalarnda ve ondan isti
fade edebilmelerinde kk bir hizmetim oldu ise, kendimi
gerekten mutlu sayacam.
Prof. Dr. Muhammet Nur DOGAN
21
KAYNAKA
Hseyin Ayan, Fuzu/i-Leylii v Mecnun, stanbul, 1981.
Nihad Sami Banarl, Resimli Trk Edebiyat Tarihi, C. I, stanbul,
1971.
Muhammed Nur Doan, Fuzuli'nin Poetikas, stanbul, 1997.
Sabir Eliyef, Mehemmed Fuzuli-Leyl1ve Mecnun, Bak, 1991.
brahim Hakk (Erzurumlu), Mllnletnllme, Osmanlcadan Sadeletiren: Faruk Meyan, stanbul, 1 980.
Mehmet Kanar, Byk Farsa-Trke Szlk, stanbul, 1993.
Abdlkadir Karahan, Eski Trk Edebiyat ince/emelen, stanbul,
1 980.
Vasfi Mahir Kocatrk, Fuzu/i-Leylli ve Mecnun (eviri), stanbul,
1 943.
M. Fuad Kprl, "Fuzuli", isllim Ansiklopedisi, C. IV, s. 686699 (s. 694).
Cemal Kurnaz, Hayilli Bey Divlln J.'ahlili, Ankara, 1 987.
Klliyllt- Divlln- Fuzuli, Ahter Matbaas, stanbul, 1 308.
Agah Srr Levend, Divan Edebiyat-Kelime/er ve Remizler, Maz
munlar ve Mejlumlar, stanbul, 1984.
Necmettin Halil Onan, Fuzu/i, Leylli ile Mn, stanbul, 1956.
22
Ahmet Talat Onay, Eski Trk Edebiyatnda Mazmun/ar, Hazrlayan: Do. Dr. Cemal Kurnaz, Ankara, 1992.
M. Nejat Sefereiolu, Nev'i Divnnn Tah!ili, Ankara, 1990.
Sleyman Nazif, Fuzuli, stanbul, 1343 ( 1 925).
Ziya kiln, Farsa-Trke Lugat-Cencfne-i Cftr-Ferheng-i Ziy,
stanbul, 1984.
Ali Nihad Tarlan, s/m Edebiyatnda Ley/ ve Mecnun Mesnevisi,
Edebiyat Fakltesi Doktora Tezi, No. 1, stanbul, 1922.
Sleyman Uluda, "Fark" maddesi, Trkiye Diynet Vakf sfm
Ansik/opedisi, C. 12, stanbul, 1995. s. 1 7 1 -112.
DAS1rAN-I
LEYLK V MECNN
(LEYLA VE MECNUN HKKAYESK)
Dtbce
Ey ne'et-i hsni aka re'sir klan
Akyla bina-y kevni ta'rnir klan
Leyli ser-i zlfini girih-gir klan
Mecnun- hazin b oynma zenclr klan
Dutsam taleb-i hakikare rah- mecaz
Efsane behanesiyle arz etsem raz
Leyli sebebiyle vasfun etsem agaz
Mecnun dili ile etsem izhar- niyaz
Lutf ile eb-i mrnidmi ruz eyle
kbalmi tevfik ile firuz eyle
Leyli kimi lafzum dil-efruz eyle
Mecnun kimi nazmum ciger-suz eyle
lahi Leyli-i Slff-I hakikat sera-perde-i vahdetten iktiza
y zuhur edp tecelli-i cemaliyle feza-y sureti mzeyyen er
dkde ve Mecnun- rOh ser-gete-i badiye-i gaflet iken ol
a'a'a-i cemali grp inan ihtiyar elden getdkde, eger ala
ka-i aba- ulvi ve rabta-i mmehat- sfli ol lezzet-i can-feza
ya ve meserret-i dil-kaya vakf olmayp firib-i mevaz-gune
ve hile-i nesayih-nmune. ile mharrik-i silsile-i inkta- pey
vend-i visal ve mdebbir-i vesile-i infisal-i akd-i ittisal olmak
25
nsz
Ey gzellii:(inin ortaya k aka sebep olan (ve) ak ile
kainat binasn mrl klan!
Ey Leyla'nn zlfn kvnm kvnm eyleyip de, kederli
Mecnun'un boynuna zincir klan (Tann)!
Gerei:(e ulamak arzusu ile, mecaz yolunu tutup da, hika
ye (sylemek) bahanesiyle srlan akladmda;
Leyla vastas ile (ey Tanr), senin sfatlanm anlatmaya
baladi:(mda ve Mecnun 'un dili ile sana olan ihtiyacm ortaya
koyup yalvardi:(mda;
Ltuf ile, midimin gecesini gndze evir; talihimi yar
dmn ile kutlu eyler
Szm Leyla'nnki gibi gnl aydnlatc, nazmm da
Mecnun'un (iirleri) gibi yrek yakc kl!
lahi! Hakikat sm Leyla's, vahdet (birlik) perdesi arkasn
dan grnmesi gerekip, gzelliinin tecellisiyle suretler fezasn
sslediinde ve ruh Mecnun'u, gaf1et llerinde akn bir halde
dolamakta iken, o gzellii:(in parlak klann grp, iradesinin
dizginleri elinden gittii:(inde; eer aba- ulvi alakas ve mme
hat-I sf1il ba o cana can katan lezzetten ve gnl aan sevin
ten habersiz olarak, de benzer oyunlar ve nasihat yollu hileler
ile vuslata engel olan zincirleri harekete geirseler ve kavuma
26
etseler, tevakku' oldur ki ne ol Leyli-i alem-araya bu takrir

rer -i hiciib- cismanide milcib-i te'hir ola ve ne ol Mecniln- ci
han-peymaya bu tezvir nefy-i silret-i nefsanide bais-i taksir.Ve
eger behiine-i fesane ile ak- hakiki ve hsn-i ezeliden fuda- .
la-y belagat-pie ve bulega-y fes ahat-endie cevahir-i esrar
rite-i izhara ekp ve semere-i agmaz ecere-i ibaretde gs
terp nikab- hafa ve hiciib- ana rer etmek etseler, terakkub
oldur ki, hsn-i msiiadet-i Sbhani ve lutf- muavenet-i Rab
bani husill-i mertebe-i vusille ve huzilr- derece-i zuhilra m
midd olup Leyli-i tehayylat- hasarna ve Mecniln- hsn-i
ihlaslarna ihiinet-i teni'-i sfehiidan ve zillet-i i'tiraz- ble
hadan, ki tlak- ta'arruzlar e'ara ve tasavvur- meayibleri gf
tara mesabe-i ta'n- bihilde-i Leyli ve menzile-i men'-i bi-m
ide- Mecnilndur, mmteni't-te'sir ola ve eger bu fakir-i ms
tehiim Fuzilli-i bi-ser-enciim gayet kllet-i bidaat ve nihiiyet-i
naks-i emtia-i fesahat ile istid'a-y indirac- silk-i erbab- haka
yk ve temenna-y inhrat- silsile-i ashab- dekayk edp hiza
ne-i hsn-i Leyli teshiri ve harabe-i ak- Mecniln ta'mirine
azim olur. Tarassud oldur ki, ol tarz- hame ve nak-i name ah
sen-i vech ile myesser olup hikayet-i Leyli kimi alem-gir ve
mahabbet-i Mecniln kimi beka-pezir ola... V'Allah'l-mu'in ve
bihi't-tevfik.
27
dmn koparma yolunda tedbirler alsalar; umulur ki, ne o,

alemi ssleyen Leyla'ya bu ifade, cismani perdenin kaldnlmasn
da bir gecikme sebebi olur; ne de o cihan gezgini Mecnun'a bu
hileler, nefse ait grnleri gidermede bir kusur sebebi (olur).
Ve eer belagat peinde koan ustalar ve fesahata nem veren
edebiyatlar gizli sr incilerini grnt ipine ekip, sanat meyve
lerini sz ve yaz aacnda gstererek gizlilik peesini ve zahmet
ve meakkat perdesini kaldrsalar; umulur ki, Allah'n gzel m
saadeleri ve Rabbmn ltufkar yardmlar, vuslat mertebesinin
ortaya kna ve zuhur derecesinin meydana geliine yardmc
olup, kendisi ile ilgili hayaller Leyla'sna (Leyla sembol ile anla
nlmasna) ve kendilerine gzel bir ekilde balanma Mecnun'una
aklszlann knama ihaneti ve ahmaklarn itirazlar zilletinin (ki,
iire uluorta saldnlar ve sze kusur isnatlar, Leyla'y faydasz ye
re ayplamada bulunma ve Mecnun'u bouna engellemeye al
ma anlamndadr) tesir etmesini imkansz eylesin. Ve eer b u a
kn fakir, sefil Fuzuli, bilgi sermayesi yoksunluunun son haddin
de ve fesahat emtias noksanlnn en son ucunda hakikat erbab
arasna girme talebinde bulunup, ince nkte sahipleri dizisinin
arasna sokulma cretinde bulunarak Leyla'nn gzellii hikaye
sini yazma iinin stesinden gelmeye ve Mecnun 'un ak harabe
sinin tamirine gayret ediyorsa; beklenti odur ki; o kalem slfibu
ve yaz tarz en gzel bir ekilde gerekleip, Leyla hikayes i gibi
cihan tutsun ve Mecnun'un ak gibi sonsuzlua ulasn... Allah
yardmcdr ve onun yardm ve inayetine kavuma midi ile (ba
lyorum).2
28
Bu Hazret-i lzzet'den
izhlir- hamd ile

istimdlid- husu/-i metlilibdr
ve
Asr-t kr-ile istid'li-y setr-i
Meyibdr
1 Elhamd li-v1ihibi'l-mekarim
Ve'-kr li-sahibi'I-merahim
2 Veh've'l-ezeliyy fi'l-bidiiye
Veh've'l-ebediyy fi'n-niMye
3 Kad a'a bi-sun'ihi beyiineh
Ma a'zamu fi'l-bakiii aneh
4 SbMnallah zihi hudavend
Bi-ibh erfk misi manend
S
Meata-i nev arus-i alem

Gevher-ke-i silk-i nesl-i A.dem
6 Sarraf- cevahir-i hakayk

Keaf- gavamz- dekayk
7 Peyda-kn-i her nihan ki baed
Pinhiin-kn-i her iyan ki baed
8 Mi'mar- bina-y aferini
Sir-ab-kn-i riyaz- bini
9 Ya Rab mededi ki derd-mendem
A.fte v zar mst-mendem
1 0 Ez feyz-i huner haber ne-d1irem

Cuz bi-huneri huner ne-darem
29
Yce Allah 'tan, Hamt Ederek,

Arzularn Gereklemesini Dileme
ve
kr ile Kusur/arn rtlmesini isteme
1 Cmertlikler balayan ve merhametler sahibi olan (Allah)a
hamt ve kr olsun.
2 O, balang olarak ezeli ve sonu bakmndan ebedidir.

3 Bakilik hususunda an ok yce olan (Allah)m beyan, kud
retinin eseri olarak cihana yayld.
4 Suphanallah! Benzeri, orta, misli ve menendi bulunmayan
ne yce bir efendi!
5 (O), alemin taze gelininin yzn ssleyen, Adem'in nesli
ipliine inciler dizen(dir);
6 Deimez gerekler cevahirinin sarraf; ince nkte srlarnn
zcs(dr);
7 Gizli olan her eyi aa karan, her ak olan eyi de gizle
yen(dir);
8 Yaratl binasn kuran; dnce imenini sulayandr.
9 Ya Rab, elimden tut; nk, dertliyim, dknm; alayp

inliyorum, kederliyim!
10 Hner cokusundan habersizim; hnersizlikten baka yok
bir hnerim.
1 1 ugl-i acebi girifteem pi

Pi u pes-i il tamam tevi
1 2 Sengist be-riihem uftade
Bahrist mera hiriis dade
13 Tevfik-i tuem eger ne-baed
V'er lutf- tu riihber ne-baed
14 Mukil ki der in girive-i teng

La'li beder arem ez dil-i seng
15 Mkil ki milrad ruh numayed
Zin bahr duri be-destem ared
16 An kn ki dilem furilg- gired
Levham rakam- safa pezired
1 7 Ayine-i hatram eved pak

Rilen gerded eriig- idriik
18 Kufl-i der-i arzil bitabem
Her iz taleb knem biyabem
19 Bahed be-riyaz- devletem ab
Ebr-i kerem-i Rasill u ashab
Bu kufe-i g!-zdr- tevhfddr

ve
. Nev bdve-i bustdn- temeddr
20 Ey milnis- ehl-i zevk yadun
Ebvab- emel kilidi adun
21 Ey genc-i ata thsm ismn
Sen genc-i nihan cihan thsmun
31
1 1 (yle) alacak bir ie giritim ki; ba, sonu btn ile s
knt ve endie...
12 (Sanki) yolumun zerine bir ta dm; yahut karma kor
ku veren bir deniz kmtr.
13-15 Eer senden bir yardm gelmez ve eer senin ltfun bana
yol gsterici olmazsa; o tan barndan bir liil karabilmem
g; muradmn yznn grnp de, bu denizden elime bir
inci gemesi mkldr.
16 (Ya Rabbi), iimi aydnlatan ve gnl levham parlatan eyi

!tfet!
17-19 (Bylelikle) gn!mn aynas temizlensin ve anlaymn
era aydnlansn da; arzu kapmn kilidini aaym ve ne is
tersem elde edeyim; bahtmn bahesini Peygamber'in ve
ashabnn cmertlikleri bulutll sulasn.
Tevhit Bahesinin iei

ve
Allah ' Ulu/ama Bostannn Taze Yemii
20 Ey zikri zevk sahiplerinin yolda ve ad emel kaplarnn ki
lidi olan (Tanr)!
21 Ey ismi ba hazinesinin tlsm(l anahtar) olan (Tanr);
sen, gizli bir hazinesin; cihan da o hazinenin gz aldatan yan
slmasdr.3
32
22 Ey cild- vcild kevne vahib

Zat kimi i'tirM viicib
23 Ey silsile-i vcilda nazm
Rezzak- erazil e'azm
24 Ey perde-ke-i rmilz- mbhem
Mstahfz- intizam- alem
25 Ey milnis-i hatr-I perian

Bi-cin olana mahabbetn can
26 Ey nak-triiz- safba-i hak
Sahib-rakam- hutilt- eflak
27 Ey mhtesib-i cihat- erkan
Kan- gher-i vcilb imkan
28 Ey mebde-i feyz-i aferini
Senden rilen erag- bini
29 Ey perde-i masiva nikabn
Senden zge senn hicabn
30 Ey Slff-I vcildn emr-i ma'lilm
Mevcild hemin sen zge ma'dilm
3 1 E y yeddi gl tokz glistan
Feyz-i keremnle sebz handan
32 Ey yar yoh eyleyen yoh var
Yoh varlgnda zann inkar
33 Ey ahid-i gayb perde-dan
Fikrn gli ma'rifet bahan
22 Ey evrene varlk ltfunu balayan ve zat gibi, varlnn

itiraf da vacip olan (Tanr)!
23 Ey varlk sistemini dzenleyen ve hem en aalklara hem
de yksek ruhlu insanlara rzk veren (Tanr)!
24 Ey rtl remizler perdesini ekip alemin nizamn koru
yan!
25 Ey perian gnln yakn! Ey muhabbeti canszlara can
olan!
26 Ey yeryzn naklarla ssleyen ve gklerin sayfasna yaz
lar yazan!
27 Ey drt ynn hesabn tutan (ve ey) vcup ve imkan cev
herinin maden oca!
28 Ey yaratl feyzinin kayna! drak era, senin nurundan
tutumutur.
29 Ey masiva perdesi, yznn peesi olan! Senden gayri olan
lar, seni gizleyen bir rtdr.
30 Ey varlnn srr bilinen bir ey olan! Var olan, yalnz sen
sin; senden bakas ise (aslnda) yoktur.
3 Ey yedi (gn) gln ve dokuz (semann) glistann c
mertliinin feyzi ile yeerten ve gldren!
32 Ey var olan yok eyleyen, you da var! Yok asla varln hu
susunda ne zan ne inkar.
33 Ey gizlilikler gzelinin yznden perdeyi kaldran! Ey fikir
(bahesi)nin gl ve irfan (bahar)nn iei!
34 Ey aleme feyz-i cfid senden

Halka eref-i vcfid senden
35 Ey cmle cihan sana rza-efi
Senden hali sennle memlfi
36 Ey em'-i ezel fetile-sfiz
Bezm-i ebed encmen-frfiz
37 Ey irk erikden mnezzeh
Srr- ezel ebedden ageh
38 Ey bar- Huda-y alem-aray
Tahsin ine hemin ola ray
39 Ahsent zihi hakim-i kamil
Ne kr ola sun'una mukabil
40 Ftrat rakamn eken zamanda
Hakka ki bu emr-i kn fe kanda
41 Hkm etdn kim ne ola ahval
Ne vaz' ile izgine meh sal
42 Devran ne zamanda ola ahir
Her devrinde ne ola zahir
43 Nie ola ferd-i nesl-i Adem
Her ferdi anun ne ede her dem
44 Eyaya oh etmezem tehayyr
Senden yanadur hemin tefekkr
45 Eya aceb olmaz olsa zahir
Kim varsenn kimi muzahir
35
34 Ey aleme cmertlik feyzi ve halka varolu erefi bala

yan!
35 Ey btn cihann rzasn arad! Evren batan baa seninle

dolu.
36 Ey ezel lambasnn fitilini yakan ve ebediyet meclisini ay
dnlatan!
37 Ey irkten ve erikten mnezzeh (bulunan) ve (ey) ezel ve

ebet srrndan haberdar olan!
38 Ey alemi ssleyen Tanr! lerinin karsnda, hayran ol
maktan baka ne dncem olabilir?
39 vgler sana (ey) en gzel ve en yce hakim! Senin yapt

na karlk, sana nasl kredilsin?
40 Yaratma yazsn yazdnda, (yani, her eyin) senin, "Ol!"
emrinle olduu zaman, dorusu bu ki;
41 lerin nasl olacana, aylarn ve yllarn nasl devredecei
ne;
42 Devrann ne zaman son bulacana; her dnnde nelerin
ortaya kacana;
43 Adem oullarnn her birinin nasl olacana ve her an ne ya
pacana sen hkmettin.
44 Varla ok hayret etmiyorum; nk btn (bunlar izah
eden) dnce, senden yanadr.
45 Eya, eer (varlk sahnesinde) grnyorsa buna almaz;

nk senin gibi bir koruyucusu var.
36
46 Amma sana kadimdr zat

drilk sana yeter mi heyhat
47 drilkmze kemal-i hayret
Tevhidne besdrr delalet
48 Endie-i zat klmak olmaz
Bilmek bu yeter ki bilmek olmaz
49 OL dem ki urup binay muhkem

ekdn rakam- nizam- alem
SO Hakka ki ho intizam verdn
Arilyiini tamam verdn
5 1 Etdn geregin ger az ger oh

Bir nesne gerekl yoh ki ol yoh
52 Bir nev' ile eyledn mheyya
Kim geldi kusurdan mberra
53 Eyada egeri diz ohdur
OL kim ola rilzun anda yohdur
54 Eya ni e senden olsun agah
El kudretu ve'l-bekilu li'llah
Bu mnacat deryasndan bir cmherdr

ve
Tazarru' ma 'deninden bir gevherdr
SS Ya Rab kerem et ki har zarem
Dergaha besi m1d-varem
56 Toprag idm eyledn bir insan

Mstevcib-i akl kabil-i can
37
46 Ama senin zatn kadim (ncesiz) olunca, akl seni idrak ede
bilir mil Heyhat!
47 (Seni idrak etmedeki) aknlmzn bykl, senden
baka ilah olmadna yeterli delildir.
48 Senin zatn hakknda dnmek mmkn deildir. ( nsana)
bilgi olarak, (senin) zatnn hakikatini bilmenin imkanszl
n bilmek yeterlidir.
49 B inay. salam bir ekilde kurup, alemin nizarn yazsn yaz
dnda;
50 Gerekten, (ona) ho bir dzen verdin; ssn, bezeini
tam tuttun;
5 1 -5 2 Az olsun ok olsun, gereini yaptn. Gerekli olup da var
olmayan ne varsa, (onu) yle bir ekilde hazrladn ki, kusur
lardan tamamen uzak olarak (vcuda) geldi.
53 Geri eyada sr oktur, fakat (iinde) senin srrnn bulun

duu hibir ey yoktur.
54 Eya senden nasl haberdar olsun kil "Kudret ve kalclk
yalnzca Allah'a aittir."
Allah'a Yakanna Deryasndan Bir nci

ve
Niyaz Madeninden Bir Mcevher
55 Ya Rabbi! Yardm et, nk hor ve hakir bir halde alayp in
liyorum, fakat, dergahna fazlas ile mit balamm.
56 Ben topraktm, beni akla layk ve can tamaya kabiliyetli bir
insan yaptn.
57 Ger can ise hak-i dergehndr

V'er akl ise salik-i rehndr
58 Men glen-i can iinde harem
Ayine-i akla bir gubarem
59 Nem var ki laf edem zmden
Mahv eyle meni men m gzmden
60 OL gn ki yoh idi mende kudret

Kldun mana gaybetmde efkat
6 1 Can verdn sahib-i dil etdn
drak-i umfira kabil etdn
62 Ger safha- sfirete misal m
ekrriezdi kaza n'olurd hillm
63 Hala ki havalegah- cildem
Makbfil- sa'adet-i vcfidem
64 Yz kr ki yoh sana hililfum
nsilfum var i'tirafum
65 Eyle deglem ki bu arada
Sedd ola slfikm i'tikilda
66 Her lahza akidem ola zail
Tevhidne isteyem delail
67 Rah-i talebnde bi-kararem
Amma talebmde erm-sarem
68 Dogr yola getmedm ne hasl
Bir menzile yetmedm ne hasl
39
57 ' Eer can (dersen); senin dergahnn tozu topra; akl ise, se
nin yolunun yolcusudur.
58 Ben can gleni iinde dikenim ve akl aynas zerinde bir
tozum,
59 Neyim var ki, sz edeyim zmden? . (Rabbim), mahvet
beni benim gzmden!
60 Bende hibir kudretin bulunmad o gnde, gyabrnda ba
na efkat eyledin;
61 Can verdin (bana) ve beni gnl sahibi yaptn; olan biteni
kavramaya yetenekli kldn.
62 Eer kaza, suretler sayfasna benim temsilimi izmeseydi,
ne olurdu halim?
63 u an, zerine cmertliin bol bol yad biriyim; varlk sa
adetine kavumuum.
64 Yzlerce kr olsun ki, sana kar inkanm yok; insaf sahi
biyim, (varln ve nimetlerini) itiraf ediyorum;
65 (krolsun), u durumda gnlden inanmaya gtren yo
lum kapal deil;
66 Ve, her an inancm zayflayp, senin birliine srekli deliller
arama durumunda da kalmyorum.
67 Seni arzulama yolunda kararsz haldeyim; ama, (dnyay) ta
lep ettiimden dolay da utanyorum.
68 Ne fayda, doru yola gidemedim! Bir menzile ulaamadm,
ne are!
40
69 Bu arsada her eser ki grdm

Sensen dedm ol eser ygrdm
70 n verdi hayal ana ham pi
Men mnfa'il oldum ol eser hi
7l Men akldan isterem delalet
Aklum mana gsterr dalalet
72 Tahkik yohnda akl n'etsn

A'ma v garib handa getsn
73 Tevfik edesen meger refikum
Ta sehl ola iddet-i tarikum
74 Gr hrsum istegnce ver kam
Senden ikbal menden ikdam
75 lmnde yandur i'tikildum
Sensen senden hemin muradum
76 Dnya nedr ta'aHukat
Endie-i mevtdr hayat
77 Amma demezem yamandur ol hem
Ser-menzil-i imtiMndur ol hem
78 Bi'Hah ki bu dil-firib menzil
Eyle mana verdi rahat-i dil
79 Kim eski makamum unutdum
Sandum vatanum makam dutdum
80 Mkil gelr imdi terkin etmek
Bir zge makama dahi getmek
41
69 Bu arsada hangi eseri grdmse; o, sensin diyerek ona ko

tum.
70 Hayal ona erilik, dolaklk verdiinde, ben zldm; o
eser ise bir hi oldu.
71 Ben, akldan yol gstermesini istiyorum; aklm bana yoldan
kmay dyor.
72 (Senin hakikatini) aratrma yolunda akl ne yapsn? . Ama
ve garip biridir, nereye gitsin?
73 Eer yardmn benim yoldam yaparsan; ite o zaman, yo
lumun zorluklar kolaylar.
74 Seni istemedeki hrsm gr ve beni emelime kavutur. Ta
lihimi yar etmek senden; gayret ve sebat benden.
75 Sana olan imanm bilmektesin .. Sensin, (yine) senden her
zaman muradm.
76 Dnya ve iindekiler nedir? . Btn hayat, lm dnce
sinden ibarettir.
77 Fakat, ona da ktdr demiyorum. nk ayn zamanda o
bir imtihan yeridir.
78 Allah iin, bu gnl aldatan yer bana o kadar kalp huzuru
verdi ki;
79 Artk eski makamm unuttum; sandm ki, (asl) varanm
makam tutmuum.
80 Zor geliyor imdi onu terk edip de bir baka diyara git
mek.
42
8 1 Men beyle klurdum i'tibar

Kim munda olur gnl kariir
82 Mundan zge makam olmaz
Zevki bu yern tamam olmaz
83 Amma senndrr bu gftar
Kim dnyeden zge ahiret var
84 Oldur ki makam- cavidandur
Kam- dil rahat- revandur
85 Gftaruna i'tikad kldum
OL yahrag oldugm bildm
86 Bildm ki budur senn muradun
Kim ehl-i kemal ola ibadun
87 Munda yere rtbe-i kemale
Anda yere devlet-i visale
88 Farz ald bu azmi cezm klmak
Mi'riic- kemale azm klmak
89 Bu riihdan etmek olmaz ikrah
Ho riihdrr sana geden riih
90 Evvelde lurfun ald ma'lOm
Ahir gnde hem etme mahrum
91 n yad- visal edp revanum
Azm-i reh-i kurbn ede canum
92 Ol lahza hem etme efkatn kem
Tevfiki refikum eyle bir dem
93 n akl ile dil emanetndr
Mende eser-i nayetndr
81-82 Ben yle zannederdim ki; gnln rahat ve huzuru yalnz

burada olur; bundan baka makam olmaz ve buradan baka
bir yerin zevki tam deildir.
83-84 Ama, madem ki, "Dnyadan baka ahiret var; o, ebedilik

makamdr, gnln lezzeti ve bitmeyen bir rahatlktr" sz
sana aittir;
85 Szne iman ettim ve onun en doru sz olduunu anla

dm.
86-87 Bildim ki; kullarnn kemal sahibi olmalarn, burada
(dnyada) olgunlap, orada (ahirette) vuslat saadetine ka
vumalarn istiyorsun.
88 (Benim iin) bu niyette kesin karar klmak ve olgunluk mi

racna ykselmeye gayret etmek (artk) farz oldu.
89 Bu yoldan uzak durmak olmaz; nk en gzel yoldur sana
giden yol.
90 Madem ki balangta ltfettin; ahiret gnnde de, ne olur
sun, mahrum etme!
91 Ruhuma kavuma arzusu dp, canm sana yaknlk yoluna
revan olduunda;
92 O an efkatini esirgeme de, yardmn bana yolda eyle!
93 Madem ki akl ile can senin emanetindir ve bunlar bende

yardmnn eserleridir;
94 Munlan menmle zar klma

Bir nie azizi hdr klma
95 Ta kim bu makam terk edende
Senden yana azm edp gedende
96 Menden azrde getmesnler
Dergaha ikayet etmesnler
97 ilm olmasun anlara visalm
Olmasun olardan infi'alm
Bu Kaside Hazret-i Bliri lintndadur

98 Aferin ey sani' -i ten-perver-i can-aferin
Haliku'l-eya lahu'l-halk Rabbu'l-alemin
99 Mbdi'-i asar- kudret akd-peyvend-i vcild

Zabit-i erkan- ftrat nak-bend-i ma' tin
100 Ey semilm- satvetn te'siri niran- cahim

V'ey sehilb- rahmetn sir-ab Firdevs-i berin
1 0 1 Kudretn gl-zanna bir sebze Sidr'l-mntehil

Hikmetn em'ine bir pervane Cibril-i emin
102 Sun'un eyvannda bir kandildr nh asman
San'atun dibileesinden bir varak rily-i zemin
103 Dergeh-i ta'zim tekrimnden alem kam-cily
Hrmen-i ihsan eltafundan ildem hile-in
45
94 Bunlar benimle birlikte alayp inletme, bu azizleri hor ve

hakir klma!
95-97 Ta ki, bu diyar terk edip de senden yana yola dp git
tiimde, benden incinmi olarak ayrlmasnlar ve (ilahi)
dergaha (beni) ikayet etmesinler; (ahirete) kavumam on
lara uursuzluk (sebebi) olmasn da, onlara gcenmeye
ym.
Bu Kaside Yce Yaratc

Allah 'n amnda Sylenmitir
98 En yksek vgler senin iindir, ey teniere ekil veren ve
onlara can balayan kudretli Tanr! Ey eyann yaratcs,
halkn ilah ve alemlerin Rabbi!
99 Kudret ve iktidar ahmetlerini ortaya karan, varlk ban
dmleyen, yaratln esaslarn elinde tutan, su ve top
raktan ekil karansn.
100 Ey ezici kudretinin yakc rzgar, cehennemin nann alev
!endiren ve ey rahmetinin bulutu yksek Firdevs cennet
lerini sulayan Tanr!
101 Sidret'l-mmeha,4 senin kudretinin gl bahesinde bir ye
illik; Cebrail ise, senin hikmetinin lambasna bir pervanedir.
102 Dokuz kat gk, kudretinin kknde bir kandil; yeryz
ise, senin sanat kitabnn nsznden bir yapraktr.
103 Alem, senin kerem ve yceliinin kapsnda muradn arar;
insanolu ise, senin ihsan ve ltuf harmanndan baak top
laycdr.
46
104 Arsa-i idr1l.k-i fevz-i re'fetn darl-eman

Rite-i mmid-i feyz-i rahmetn habl'l-metin
105 Hakdan her zerre te'yidnle bir cism-i latif
Abdan her katra tevfiknle bir drr-i semin
106 OL amim'l-feyz mn'imsen ki feyz-i amiln
Rzk taksiminde klmaz imtiyaz- kfr din
107 Viidi-i derkndedr ser-gete fehm-i tnd-seyr

Mlk-i tevhidndedr mahsur akl- dr-bin
108 lm-i irfanunda her kim bir yakn bulmu veli
Hi ek yohdur kim ol idrilki hasr etmez yakn
109 ktizil-y hikmetn izhilr- kudret klmaga
lhtiliif- tab' ile ezdild etmi hem-niin
1 10 Hiidisilt- ihtiliif- devrden grmez halel

Kime kim ma'mre-i hfzun olur hsn- hasin
1 1 1 Hi kim crm ile dergiihundan olmaz nil-mid
Senden ister kam eger rsvii v ger halvet-niin
1 1Z Sensen izhar eyleyen ma'ka ak evkini

Ak sensen klan ma'k evkiyle hazin
1 13 Ne'e-i akunladur Mecnun srd sz-nak
Pertev-i hsnnledr Leyli cemiili nazenin
47
104 Senin esirgemenin selimet arsas, bizim snamz; rah

met yamurunun mit ipi ise, en salam tutanamzdr.
105 Her zerre toprak, senin kudretinle latif bir cisim olur ve her
damla su, senin yardmnla kymetli bir inci haline gelir.
106 Sen yle ba bol ve yaygn bir nimet sahibisin ki, her e
yi kuatan rahmetin, nzk datmnda kafir ve mmin ay
nm yapmaz.
107 abuk yryl anlay, senin gereini kavrama vadisin
de akndr; uzak grl akl ise, seni birleme mlknde,
kuatlm haldedir. 5
108 Senin gereini renme yolunda herkes bir yakin (gveni
lir bilgi) elde etmi olabilir; lakin, hi ek ve phe yoktur
ki, yakin6 bile o idraki asla kuatamaz.
109 Hikmetinin gerei, senin kudretini ortaya koymak iin,
huylan, tabiatlar farkl farkl klm ve ztlar bir araya ge
tirmitir.
1 10 Kim senin koruyuunun salam kalesine snrsa, zamann
ihtilafl hadiselerinden zarar grmez.
1 1 1 Hi kimse, su ve gnah sebebi ile senin kapndan midi
ni kesmez; ister tannan-bilinen biri olsun, ister tenhalarda
yaayan biri ... Herkes yalnz senden muradm ister.
1 12 Sensin mauka an arzusunu gsteren ve a mauk ar
zusu ile hznlendiren.
1 13 Mecnun 'un arklar senin aknn neesi ile bylesine ya
kcdr; Leyla'nn yznn byle zarif oluu ise, senin g
zelliinin avkyladr.
1 1 4 Padiaha iktiza-y hikmetn tenbih ed p

Geri havra ravza-i ta'ata konmdr rehin
1 15 Ta'atun eyler Fuzli takat olduka veli
Hrs ile ne ravza-i Rdvan diler ne hOr-i 'in
1 16 HOr- 'in ravza- Rdvan havayilikdrr
N efsden gemidr ol senden rza ister hemin
Bu Viicib'!-vdid 1sMtna Brht'in-t Kiitt'dur

ve
Bekt'i-i Siiir-i Mevcudiita De!i!-i Miini'dr.
1 17 Etmek gerek ehl-i feyz bini
Tahkik-i vcOd- aferini
1 18 Bilmek gerek an kim cevahir
Ne genc-i nihiindan ald zahir
1 19 Ne dairedr bu devr-i eflak
Ne zabtadur bu merkez-i hiik
120 Cisme araz kim etdi kaim
Nara neden ald nOr lazm
121
]jer hilkate geri bir sebep var

Aya sebebi kim etdi izhar
122 Ger Mf ile nundan ald alem

Aya neden ald klif nun hem
123 Bi-hde degl bu kar-hane
Bi-mide gerdi-i zemane
1 14-1 15 Ey Padiah! Geri, hikmetin gerei, huriler tenbih edi

lerek taat (kulluk) cennetine rehin olarak konmutur; ve Fu
zuli de gc yettiince sana kullukta bulunmaktadr; ama,
hrs ile ne rza cennetini ister, ne de gzel gzl hurileri !..
1 16 Gzel gzl huriler ve rza cenneti (bir eit) havailiktir;
halbuki o (Fuzuli), nefisten gemitir ve senden sadece r
za istemektedir.
Allah 'n Varlnn Zorunlu Olduu Yolunda

Su Gtrmez Kant
ve
Dier Varlklarn Baki Olmad ile Ilgili Kesin Delil
1 1 7 Aydn gr sahiplerinin varlk ve yaratl(n hikmetleri)
zerinde dnmeleri gerekir.
1 18 Bilmeleri gerekir; cevherler hangi gizli hazineden ortaya
kt? .
1 1 9 Bu feleklerin dn nasl bir dairedir, dnya nasl bir mer
kezdir?7
120 Cisme, araz kim yerletirdi; k, ate iin neden gerekli ol
du?
121 Geri her yaratla bir sebep vardr; peki, sebebi ortaya ko
yan kim?
122 Evet, alem kdj ile nun'dans oldu; peki ama, kdjve nun (kn
emri) neden verildi?
123 Bu i g (amel) yeri9 bouna yaratlm deildir. Zamann
dn de beyhude deiL.
50
124 Haa ki bu turfe nak- garra

Nakkandan ola mberra
125 Haa ki bu bargah- ali
Bir dem eyesinden ola hali
126 Fikr eyle v gr nedr bu slilb
Ne sani'edr bu sun' mensilb
127 Her zerre-i zahirn zuhilr
Bir zgeye bagludur zarilri
128 Ger gayete eylesen teemml
Zahir olur anda mazhar- kl
129 Versen zne fena-y mutlak
sbat olur ol fena ile Hak
130 Ger var ise ma'rifet mezak
Fani sana bes de1il-i baki
131 Hakka ki hemin vcfid birdr
Bir zata vcfid mnhasrdur
132 Aksidr anun vcfid-i agyar
Ma'nide yoh i'tibar ile var
133 Var olan halk yoh sanurlar
Yoh varlgna aldanurlar
134 Yohdur bu vcfidun i'tibar
Hak ayinedr cihan gubar
135 Ey akl edeb ri'ayet eyle
Bu bilmek ile kifayet eyle
51
124' Haa ki, bu muhteem ve benzersiz nak, bir nakkasz ol

sun!
125 Haa ki, bu yce kat, bir an sahibinden bo bulunsun!
126 Dn de gr; nedir (yaratltaki) bu yol yordam; bu eser
hangi yaratcya ait olabilir?
127 Her grnen zerrenin ortaya k; zorunlu olarak, bir ba
kasna baldr,
128 Eer sonluluk zerinde iyice dnrsen, her eyin tecelli
si onda ortaya kar,
129 zne mutlak yokluu versen, o yok olu ile Hakk'n var
l ispat olur,
130 Eer sende marifet zevki varsa, fanilik, senin iin bir baki
lik delitidir,
131-132 Dorusu (u ki), btn varlk birdir; (gerek) varolu,
yalnz bir ahsa mahsustur. Dierlerinin varl, onun
yansmasdr, Aslnda onlar yokturlar, ama var saylmakta
laL
133 nsanlar, var olan yok zannederler; yok olann varlna al
danrlar,
134 B u varln bir deer ve itibar yoktur", Hak, bir aynadr,
cihan ise (o aynann) tozudur,
135 Ey akl, edebini gzet de, bu kadar bilmekle yetin!
52
136 Tahkik-i sf1ita kani' olgl
Endie-i zata mani' olgl
137 OL perdeye kimse dlh bulmaz
Tahltik bil am bilmek olmaz
138 Ger yetse idi bu srra idrak
Demezdi Resul ma arefnak
139 Halk old bu bahr- hayrete gark

Ta halkdan ola Halika fark
140 Her rite ki Hak yan edpdr '
Ser-ritesini nihan edpdr
141 Bir kimse eger olayd agah
Kim halk nie yaradur Allah
142 Mmkin ki iraderiyle ol hem
Halk edebileydi zge alem
143 Vermez kemal-i hikmet-i Hak
Tahkik-i rmuza riih- mutlak
144 Fa old ki SIrr- Hak nihandur
Alemde niam bi-niandur
Bu izhar-t i'tiraf- cehaletdr

ve
krar- israf-t ma'siyetdr
145 Ey hikmete bahmayan nazarsuz
Ahval-i zemaneden habersz
53
136 (Allah'n) sfadann renmenin gereine inan da, zat ile

ilgili dncelere engel ol!
137 O perdeyi (ama)ya kimse yol bulamaz. unu kesin olarak
bil ki; (onun zatnn) hakikatini bilmek mmkn deildir.
138 Eer ak ile bu sr anlalabilseydi, Hz. Peygamber, "Seni
hakk ile bilemedik (ey Tann!)"IO demezdi.
139 Halk, bu hayret deryasna gark oldu ki, yaratlanla yaratan
arasndaki fark anlallsn. l 1
140 Allah, hangi ipi aa karmsa, onun ucunu saklayp giz
lemitir.
141-142 Bir kimse eer Allah'n halk nasl yarattndan haber
dar olsayd; onun da iradesiyle bir baka alem yaratmas
mmkn olabilirdi.
143 Bu yzden, Hakk'n yce hikmeti, gizli srlarn ve sembol

lerin gereinin aratrlmasna asla msaade etmez.
144 Anlald ki; Hakk'n srr gizlidir ve dnyada onun nian,
nianszlktr.
Cahillii itiraf
ve
Gnah Taknln Kabu!!enme
145 Ey hikmete bakmayan kr ve ey zamann hallerinden ha
bersiz olan!
54
146 Ta'n etme ki erh bi-vefadur

Daim ii cevr ile cemdur
147 erh eyle mana ki erh n'etdi
Andan ne cem zuhura yetdi
148 Nen var idi kim elnden ald
Ne mertebeden aaga sald
149 Devrana getrdi mihr mah
Anc'etdi sipidi v siyah
150 Geh atee zecr-i ab verdi
Geh bada gam- trab verdi
1 5 1 em'-i emeln mnevver etdi
Her ne diledn myesser etdi
152 Kld seni hiden bir adem
Esbab- tena"umun ferahem
153 erhun hod ii sennle byle
Sen n'eyledn anun ile syle
154 Her dem an bi-vefa ohursen
Dnsn dey min du'a ohursen
155 n ol sana kld mihr-banlg
Yahlga eyleme yamanlg
156 Ey ruh ki cam- cehl edp nu
Hubb-i vatan eyledn feramu
157 Kim sald seni bu teng raha
Handan ddn bu dam-gaha
55
146-147 Vefaszdr v e daima ii cevr ile cefadr, diyerek felei

knama da, bana syle; felek ne yapt ve ondan (sana) ne
eziyet dokundu?
148 Neyin vard ki, elinden ald? Seni hangi mertebeden aa

ya yuvarlad?
149 Gnee ve Ay'a dnme emri verdi ve bylelikle ak ve ka
ray ortaya kard. z
150 Bazen atee su ile eziyet verdi; bazen rzgar toz-toprak ile
kederlendirdi.
1 5 1 midinin lambasn aydnlatt; her ne diledin ise onu ger
ekletirdi.
152 Seni, bir hi iken, insan yapt; bolluk iinde yaarnan iin
gerekli eyleri bir araya getirdi.
153-154 te felein seninle ii byle... Peki, syle bakalm sen
onun iin ne yaptn ki, her an ona (vefasz) deyip, (tersine)
dnsn diye binlerce beddua okuyorsun?
155 Madem ki o sana efkat ve merhametle davrand; yleyse
sen de iyilie ktlkle karlk verme!
156 Ey ruh! Belli ki, cahillik kadehini iip, vatan sevgisini
unutmusun...
157 Kim sald seni bu dar yola? . Neden dtn bu tuzaa?
56
158 Sen terk klup adem diyarn

Buldukda vcild- i'tibarn
159 Klmd sennle hikmetullah
Ecnas- havas u akl hem-rah
160 Ta aleme geldgn zamanda
Bazar- tereddd-i cihanda
161 Sermayelernden edesen sild
OL sOd nedr rza-y Ma'bild
162 Hala ki hasaret old vaki'
Sermayelern tamam zayi'
163 Hayran mkedder tehi-dest
Ahvali haril.b rtbesi pest
164 Dnsen yine geldgn makama
Kabil mi dersen ihtiriima
165 Elbetde zelil har olursen
Bu fi'l ile erm-sar olursen
166 Ey nefs-perest cism-perver
Olma gam- hrs ile mkedder
167 Cehd ile azab- gOr ygma
Sa'y eyle meta'- mOr ygma
168 Alma ele sagar- mey-i nab
Kim garka eder seni bu girdab
169 Olma nigeran- sebze-i beng
K'ayine-i dinne salur jeng
170 Def kimi ggsde lehv koyma
Ney kimi heva-y nefse uyma
57
158-161 Sen yokluk diyarn terk edip de geici varln buldu

unda, Allah'n hikmeti sana eit eit duygular ve akl
yolda etti ki; dnyaya geldiinde, cihann kararszlk paza
rnda sermayelerinden kar edesin... O kar nedir? . Allah'n
rzas!. ..
162 imdi ise zarar ve ziyan ortada; sermayelerin tamamen zayi

olmu.
163-164 akn, kederli ve eli bo bir ekilde, harap ve alalm
bir halde geldiin makama dnsen; yine sayg ve hrmet
grmen mmkn mdr?
165 Elbette hor ve hakir olur, bu fiil ile utanca yuvarlanrsn.
166 Ey nefsine tapan ve kendini seven! Hrs gam ile kalbini

karartma!
167 alp abalayarak kabir azab kazanma; gayret et de, ka
rnca mal13 biriktirme!
168 Eline arap kadehi alma! Yoksa bu girdap seni boar.
169 Haha bitkisine sakn gzn dikme! nk dininin ay

nasn pasandrr.
170. Def gibi, oyun ve elenceyi gsne (kalbine) yerletirme;
ney gibi de nefsinin hevasna (arzusuna) uyma!
58
1 7 1 Daman- tarik-i er' dutgl

Her ne ki hilaf- er' unutgl
172 Tahkik-i vesile-i vusul et
Taklid-i eriat-i Resul et
Bu ser-defter-i enbiyann kitab-

evsa/tndan bir varakdur
ve
Server-i asfiyanun g!-zar-
e!ta/tndan bir tabakdur
173 Ey padieh-i serir-i /ev/dk
Maksud- vcud- hak eflak
174 Olm eflak hak-i riihun
ekmi eflake hak ciihun
175 Ey riikm- nsha-i me'ani
Ma'mure-i ilm-i dine bani
176 aheneh-i mesned-i risalet
Ressam- kava'id-i adalet
177 Ey ar-nevaz fer-perver
Defterdar- hisab- maher
1 78 Ser-defter-i enbiya-y mrsel
Anlara hem ahir hem evvel
79 Ey vaz' -I stlah- iman
Hakdan sebeb-i nzUl-i Frkan
180 Sensen sultan gayr hayln

Senden zge senn tufeyln
59
171 eriat yolunun eteine yap ve eriata aykr ne varsa onu

unut!
1 72 (Allah'a) ulamann yollarn aratr ve Hz. Muhammed'in
eriatn izle!
Nebiler nderinin Sfatlar .!tabndan Bir Yaprak ve

Azizler Kafilesinin Oncsnn Ltuflar
Gl Bahesinden
Bir Tabak
173 Ey levldk4 tahtnn padiah, yerin ve gklerin varolu se
bebi!
174 Felekler senin yolunun tozu topra olmu; makamnn y
celii, feleklerin zerine toprak samtr.
175 Ey maniilar kitabnn yazar ve din binasnn kurucusu!
176 (Ey) elilik tahtnn ahlar ah ve adalet kurallarnn koyu

cusu!
177 Ey ar'n gnln okayan ve ferin yolunu yordamn gs
teren;15 maher gnnn hesap defterini tutan!
178 (Ey) mrsel nebiler defterinin ba sayfas; onlarn hem son
ras, hem ncesi l 16
179 Ey iman ilkelerini koyan ve hakla batl ayran kitabn AI
lah'tan iniine sebep olan!
180 Sen sultansn, dier insanlar senin tebaandr. Senden baka
herkes sana muhtatr.
60
lSl Ey halvet-i kudse em'-i mahfil

Cibril teredddine menzil
lS2 Hak emri sennle halka diri
Kavlnle ol emrn i'tibar
lS3 Ey kble-nma-y ehl-i ta'at
Gencine-i gevher-i efa'at
lS4 Tilc- ser-i ar hak-i payun
em'-i eb-i Kadr nr- rayun
ls5 Ey vasta-i nizam- alem
Divan- Haka vezir-i a'zam
lS6 rfan- sfat u zata arif
Keyfiyyet-i kainata vakf
187 Ey zatun in beer vcd
Ademde sana melek scd
188 Yasin sadef-i dr-i sfatun
Taha gl-i bstan- zatun
189 Ey mekteb-i danie mu'allim
Mahrse-i hkm-i er'e hakim
190 Dergahuna enbiya rc'
Ta'zmne asman rkli'
191 Tahsin sana ey huceste-fercam
Kim vaz' klup tarik- slam
192 Keyfiyyet-i hali ren etdn
Hayr er iin mu'ayyen etdn
193 Ahval-i evamir nevah1
Ma'lm etdn bize ke-mahi
61
181 Ey Cebrail'in yaklaamad ilahi halvet meclisinin parlak

mumuP7
182 Allah'n emri seninle halka ulat; o emrin geerlilii senin
sznledir.
183 Ey Allah'a kulluk edenlerin yol gstereni ve ey efaat cev
herinin hazinesi!
184 Ayann tozu, ar'n bana tatr; fikrinin nuru, kadir gece
sinin dr.
185 Ey alemin dzenine sebep olan ve Hak d ivannn bave
ziri!
186 (Ey) zat ve sfat bilgisinin alimi, ey evrenin niteliinden
haberdar olan!
187 Ey insann varl, zat! iin vcuda getirilen! Meleklerin
Adem'e ettikleri secde, (aslnda) senin iindir.
188 Ydsn, sfatnn incisine sadef; Tdhd, zatnn bahesine
gl(dr).i8
189 Ey bilgi mektebine retmen, eriat hkmnn ehrine
hakim!
190 Nebilerin ricas kapnadr, gklerin rku senn saygn
iindir.
1 9 1-192 vgler olsun sana ey akbeti uurlu olan (Peygamber)!
slam yolunu kurup, hayatn anlamn bildirdin; hayr ve er
iini apak ortaya koydun.
193 Emirler ve yasaklamalarn durumunu bize olduu gibi

akladn.
62
194 Sen bildrdn ki kimdr Allah

Sensz kim olurd andan agah
195 Gm-rahlar tanka saldun
ftadelern elini aldun
196 Fa old nasihatn cihana
Sen koymadun ortada behane
197 Amma bize yohdur ol sa'adet

Kim hfz- tankun ola adet
198 hmal ederz ita'atnde
Taksir edi-y hidm<tnde
199 Her nie ki har erm-saruz
Bu crm ile hem mid-varuz
200 Kim feyz-i avatf- amimn
ad eyleye gnlin ehl-i bimn
201 Asilern olasen penah
Nevmidlern m1d-gahl
202 Sensen efi'-i her me'asi
Ne gam eger olsa kimse asi
203 Ger bende ola tamam- ta'at
zhar neden bulur efi'at
204 Sensen bu serir padiah
Bu mlkde olanun penah
63
194 Allah'n kim olduunu sen bildirdin... Sen o lmasaydn, on

dan kim haberdar olurdu?
195 Yolunu aranar sen yola getirdin; dknlerin elinden de

sen tuttun.
196 tlerin tm cihana yayld; ortada hibir bahane brak
madn.
197 Ama, yolunda gitmeyi huy edinme saadeti bize nasip o lma
d.
198 Sana uymada hep ihmalkarlk gsteriyoruz; hizmetini ger
ekletirmede de kusurlarmz oluyor.
199-201 Her ne kadar hor, hakir ve utan dolu isek de; bu su ve
gnahlarmzia bile, iyiliklerinin yaygn feyzinin akbetle
rinden korkanlarn gnln ad eyleyeceinden; isyankar
larn sna, mitlerini kaybetmilerin kaps olacan
umuyoruz.
202 Madem ki sen her gnaha efaatisin; (artk) insanlar isyan

kar olsa da ne gam!
203 Eer itaat etmekte kusurum olmazsa, efaatin neden orta
ya ksn?
204 Sensin bu tahtn padiah ve bu (yeryz) lkesinin sna
...
64
205 Her asrda bir nebi zuhur

Her devrede bir resul nur
206 Ftrat yaln mzeyyen etdi
Yz min em' ile ruen etdi
207 Ta gelmege rOen ola dhun
Budur reh resmi padiahun
208 Hab- adem ire ah- alem
Grmidi vcudn mukaddem
209 Kim lem'a-i nOrdan bir efser
Geymi vermi zine zver
210 Bidar alanda ol yuhudan
Getmidi karar arzudan
2 1 1 n istedi ol menama ta'bir
Senden ana mjde verdi takdir
212 Dnyaya peyam- feyz-i nurun
Tenbih-i sa'adet-i zuhurun
213 Halka verp intizar- makdem
OL dem geldi ki geldi Adem
214 Dnya talebnde ald kaim
Devr ile seni dilerdi daim
215 Bir bir yetp zge enbiyaya
Mi'raca hard paye paye
216 Gezmezdi sennle saye hem-rah
Guya ki nihal-i kaddn ey mah
2 1 7 Bu aleme vermi idi vaye
ol aleme salm idi saye
65
20S-207 Her asrda bir peygamberin ortaya k, her devirde bir

elinin nuru ftrat yolunu ssledi, onu yz binlerce lamba
ile datt ki, senin geli yolun aydnlansn ... 1te budur
padiahlarn yolu ve usUl.
208-209 Alem ah, daha varlk sahnesine kmadan, yokluk uy

kusunda kendini nur parltsndan bir ta giyinmi ve ss
lenmi bir vaziyette grd;
210 O uykudan uyandnda, arzudan, btn rahat ve huzuru

kamt.
2 1 1 Grd ryay tabir etmek istediinde, takdir, ona seni
mjdeledi.
212-213 Dnyay nurlandracann cokulu haberi ve ortaya
knn kutlu mjdesi, yaratlmlar senin geliinin zlemi
ne drd ... Zaman geldi, Adem de dnyaya geldi.
214 Dnya, arzu ve isteinde srarl idi; dne dne daima seni
diliyordu;
21S Her gn bir peygambere yetiip, adm adm miraca kyor
du.
216-217 Glge seninle yolda olarak gezmezdi; ey ay (yzl),
sanki, boyunun fidan meyveyi bu alemde vermi, glgeyi
de br aleme salmt.
66
Bu eb-i mi'rac antdur

ve
Tu!ii'-i afitab- asman? dastantdur
218 n feyz-i vcudun ile ey pak
Rek-i felek ald arsa-i hak
219 Didarun grmegi melekler
Pa-busuna yetmegi felekler
220 oh eyleyp ztrab peyda
Allah'dan etdiler temenna
221 Bir yah zaman erefl sa'at
Ref'old du'alara ic1i.bet
222 Cibril yetp yetrdi ferman
K'ey serv-i riyaz- ilm irfan
223 Ey kadri blend padieh dur
Lutf et eb-i Kadr kadrin artur
224 Huridni ara saye klgl
Mi'rac blend-paye klgl
225 Ref' eyle hic1i.b-1 masivan
Seyr eyle mekan- lamekan
226 Mtak- cemaldr melekler
Muhtac- visaldr felekler
227 Eyvan- sipihrde sitare
Min min gz aupdur intizara
228 Ho ol ki minp Buraka ho-hal
Buldun derecat-I izz ikbal
67
Mira Gecesinin an
ve
Gkyz Gneinin Douunun Destan
218 Ey temiz ruhlu (insan)! Varlnn feyzi ve bereketi ile yer
yz, gkyznn kskanlna sebep oldu.
219-220 Melekler (senin) gzel yzn grmeyi, felekler de aya
na ba koymay, ok straplar ekerek, Allah'tan dilediler.
221 Bir iyi zamanda ve erefli bir saatte, dualarn kabul perde
si araland;
222-223 Cebrai! gelip u ferman ulatrd: "Ey ilim ve irfan bah
"
esinin servisi, ey kadri yce padiah, kalk; ltfet de. Kadir
gecesinin deerini artr!"
224 "Gneini ara glge eyle! Miracn deerini ycelt!"
225 "Masiva perdesini kaldr, mekanszlk mekann seyret!"
226 "Melekler gzel yzn zlyorlar, felekler sana kavuma

ya muhtalar."
227 "Gkyznn eyvannda yldzlar seni beklemeye binlerce
gz amlar."
228 Ne ho bir and ki, saadede Burak'a bindin de, stn dere
celere ykseldin.
68
229 Basdun ayagun bu ar-taka

hdun derecat- nh-revaka
230 Na'leynne srdi yz meh-i nev
Hurid ruhnden ald pertev
23 1 Gsterdi Uclrid ihtidmun
Hat verdi ki men senn gulamun
232 Nahid'n edp fzun neatn
Bezm-i tarab eyledn bisatn
233 tkbaln olup karin-i hurid
gretdi Mesih'e resm-i tectid
234 Tigunda bulup nizam eyyam
Ta'lim-i ec1l'at ald Behdm
235 Birels'e msa'id old ikbal
Feyz-i kademnden old ho-hal
236 Keyvan eb-i Kadrin eyledn ruz
Oldun ana em'-i meclis-efruz
237 Rayet saf- sabitata ekdn
OL mezra'a mihr tohmn ekdn
238 Kldun felek atlasn rengin
OL mahfile verdn zge ayin
239 Levh u kalemi mzeyyen etdn
Krsi ile ar ruen etdn
240 Cibtil'i koyup Burak' saldun
Tevhid yolnda ferd kaldun
241 Ref' old sana hicab- mabeyn
Nzhet-gehn old Kiibe kavseyn
69
229 Ayan bu ardaa (dnyaya) bastn ve gklerin dokuz ka

tna ykseldin.
230 Yeni Ay senin pabularna yz srd; Gne ise, n se
nin yznden ald.
231 Utaritl9 sana sonsuz hrmet gsterdi ve "Ben senin hizmet
inim" diye yaz verdi.
232 Zhre yldznn neesini artrarak, sathn elence meclisi
ne dndrdn. zo
233 Talihin gnee yaklap, Mesih'e tecrit yolunu retti.ZI
234 Zaman senin klcn ile dzen buldu. Merih yldz da (kl
cndan) kahramanlk dersi ald. ZZ
235 Talih Mteri'yeZ3 uygun dnce, senin ayann uurun

dan tr ileri yoluna girdi.
236 Satrn'n Kadir gecesini gndze evirdin; onun meclisini
aydnlatan k oldun.
237 Sabit yldzlar safna bayrak ektin; o tarlaya sevgi tohumu
nu ektin.
238 Felek atlasn renklendirdin; o mahfile bir baka ekil ver
din. z4
239 Levh'i ve Kalem'i ssledin; Krsi'yi ve ar aydnlattn.
240 Cebrail'i (Sidre'de) brakp Burak' koturdun; tevhit yo
lunda tek bana kaldn. zs
241 Aradaki perde senin iin kaldrld; Kabe kavseynZ6 senin
seyrangahn oldu.
70
242 Getdn oraya ki getmek olmaz

Yetdn oraya ki yetmek olmaz
243 Bizden Hak'a arzlar yetrdn
Hak'dan bize mjdeler getrdn
244 Lutf etdi sana inayet-i Hak
Tevfik- nefaz- emr-i mutlak
245 Hem mahzen-i ma'rifet kilidi
Hem ni'met-i merhamet midi
246 Deryada olup gani gherden
Zevk ile dnende ol seferden
247 Germ idi henz hab-gahun
Cnbide gubiir- hak-i rahun
248 nsiif hemin ola siyahat
Beyle sefer ile istirahat
249 Old sana mu nca feyz hasl
Bu vak'adan zemane gafl
250 Gaflleri eyledn haberdar
Esrar- nihan etdn izhar
251 Adun der-i iltifat u in'am
Verdn geregince her kime kam
252 n efkat-i amun ald maksfim
Lutf eyle meni hem etme mahrfim
253 Bi-are Fuzfiliyem ki zarem
Zll-i gneh ile hak-sarem
254 Tedbirde sstem sebk-ray
Sen bir meded etmesen mana vay
71
242 yle bir yere gittin ki, gidilmesi mmkn deil; yle bir
yere ulatn ki, ulalmas mmkn deiL.
243 Bizden Hakk'a dilekler ulatrdn; Hak'tan ise bize mj
deler getirdinP
244 Hakk'n inayeti, sana grevini tam olarak yerine getirme
gcn tfetti.
245 Hem marifet mahzeninin kilidini, hem merhamet nimeti
midini (bahetti).
246-247 Deryada (eteini) inci ile doldurup, zevk ile o seferden
dndnde, yatan henz scakt ve yolunun tozu topra
daha uumakta idi.
248 nsafla syleyelim ki, yolculuk ve yolculukta rahata ve hu

zura ermek ite byle olur.
249 Sen bunca feyz ve bereketler elde ettin; fakat insanlar bu
olaydan habersiz idiler.
250 Gafilleri haberdar eyledin ve gizli srlar aa vurdun.
251 ltifat ve nimetler kapsn atn ve herkese gereince sa

adetler dattn.
252 Herkesi kuatan efkatin insanlara datldnda, ltfet
de, beri mahrum etme!
253 Biare Fuzull'yim; alayp inliyorum; gnah zilleti yzn
den perianm.
254 Tedbirde gevek ve iradesizim; sen yardm etmezsen, vay
halime!
72
255 Ey me'ale-i tank- tarik
V'ey rah-nma-y rah- bank
256 hsanum hil.di-i tank et
Bir feyz-i nazar mana refik et
257 K'alayi-i ihtilMdan pak
Pey-revlign eyleyem tarab-nak
258 Gl-zar- veudum ede sir-ab

Baran- rza-y al ashii.b
Bu Kastde Hazret-i Muhammed A/eyhisseldm

anzndadr
259 Ya menba'a'l-mekarim u ya ma'dine'l-vefil.
Ya meema'a'l-mahasin u ya mazhara'l-ata
260 Ente'llezi bui'ste ileyna mubeiran
V'ahtareke'l-ilahu ani'l-halki v'astafil.
261 Ente'llezi tafaddalahu'l-kurbu ve'l-kabul
V'ente'llezi tefarradah'l-izz ve 'I-ula
262 Men irteca bi-Iutfike mahii.be v'entefil.
Men ikteda bi-er'ike madaa v'ehteda
263 Ya avne men tefakkadehu inde iddetin

Ya kehfe men tehassene fi'd-darri v'elteca
264 Isi ne-miresed be tu der kadr u menzilet
Ber erh eger nihed zi ser-i iktidar pa
265 Mi'rae yafti tu v ber Tur d Kelim
Fark ez tu ta Kelim zi arzest ta sema
255 Ey karanlk yollarn me'alesi ve ey dar geitlerin klavuzu!

256"258 hsann yol gsterici eyle; ltufkar bakn bana yolda
kl ki, ihtilar bulandan kurtulmu olarak, cokun bir se"
vinle izinden gideyim; (bylelikle) al ve ashabnn rzas"
nn yamuru, varlmn gl bahesini suya kandrsn.
Hz. Muhammed A!eyhisse!lim'n anznda

Kaside
259 Ey cmertlikler kayna ve ey vefa madeni! E y gzellikler
kava ve ey balara mazhar olan!
260 Sen bize bir mjdeci olarak gnderildin. Allah seni halkn
iinden seti ve stn kld.
261 Sen Allah'a yaknlk ve kabul ile stn klndn; ululuk ve
ycelikte de teklie layk grldn.
C:.
\" --
262 Senin ltfunu dileyen, mil'sizlie dmez ve kazanl "

kar; eriatna uyan, yoklua yuvarlanmaz ve doru yolu bu"
lur.
263 Ey iddet zamannda yardm arayanlarn yardmcs! E y s"
knt annda snak arayanlarn barna!
264 sa, kudretle arha ayak bassa da, deer ve rtbece sana eri"
emez.
265 Sen mira yaptn; Musa (Kelim), Tr'a kt ... Seninle Mu"
sa arasndaki fark, yerle gk kadardr.
74
266 A-b- tu bGd k'ate-i NemrGd-ra niilnd

RGzi ki kerde bGd der ilte Halil ca
267 kril.r- kafirist zi er'-i tu inhirilf
Burhan- gm-rehist be gayr-i tu iktida
268 Ta munkat' ne-gerded ez asib-i ihtililf
d beste ber tu silsile-i silk-i enbiya
269 Bil enbiyast nisbet-i zat- tu un elif
Hem ibtida tui be hakikat hem intihil
270 Takdir cuz riza-y to kari ne-mikned
Peyveste ta'at-i tu eda mikned kaza
271 Ey ilftab- zatuna her zerre bir nebi
Min er' din diyarna her zerreden ziya
272 Sen gayet-i vcGdsen zgeler tufeyl
Sen padiah- mlksen zgeler geda
273 CarGb-i gerd-i reh-gzern bil.l-i Cebrei!
Tak- revak- dergehn eyvan- Kibriya
274 Dar'-ifil-y harde bimar- ma'siyet
ehd-i efil'atnden umar erbet-i ifa
275 Ey ar-yar- kil.min a'yan- mlk-i din
Erbab- s dk u ma'dilet re'fet haya
276 Devrn bu drt fasl ile bir mu'tedil zaman
er'n bu drt rkn ile bir mu'teber bina
277 Ya Mustafa FuzGli-i muhtaca rahm edp
zhilr- iltifat ile kl hacetin reva
75
266 brahim Halilullah'n atee dt gn; o atei sndren,

senin suyundu.
267 Senin eriatndan (yolundan) sapmak, kafirliin ikrardr ve
senden gayrisine uymak, yoldan kmann iaretidir.
268 htilM belas yznden kopmasn diye, peygamberler ku
a zinciri sana balanmtr.
269 Senin zatnn enbiya iindeki durumu, elif harfi gibidir;
nk, gerekte sen hem ba, hem sonsun. 28
270 Kader, senin honutluunu kazanmaktan baka bir i yap
myor; kaza ise daima sana boyun emeye devam ediyor.
271 Ey zatnn gneine her zerre bir haberci olan (ve ey) bin
eriat ve din lkesine her zerreden den k!
272 Sen, yarln gayesisin ve senden bakalar sana muhta.
Sen mlkn padiahsn ve senden gayriler ise dilencidir.
273 Yolunun tozunun sprgesi, Cebrail'in kanaddr. Dergah
nn ardann kubbesi, Allah'n yce ardr.
274 Gnah hastalar, maher hastahanesinde senin efaatinin
balndan ifa erbeti umarlar.
275 Ey doruluk, adalet, merhamet ve haya sahibi drt olgun
dostlln, din lkesinin gzdeleri olan! 29
276 Zamann, bu drt mevsim ile lman bir zamandr ve eri
atn, bu drt direk ile salam bir binadr.
277 Ey Muhammed Mustafa! Bu muhta Fuzu!i'ye merhamet
buyur da, iltifat gsterip, talebini yerine getir.
76
Bu arz-t adem-i kudretdr

ve
zr-i fakd-i kuvvetdr
278 Arayi-i sohbet eyle saki
Ver bade mrvvet eyle saki
279 Bir cam ile kl dimagum ter
Lutf eyle bir iltifat gster
280 Gam merhalesinde kalmam ferd
Ne yar u ne hem-niin ne hem-derd
281 Hem-cinslerm tamam getmi
Sz mlkinden nizam getmi
282 Bir bezmde sen kalupsen men
Bu bezmi gel edelm mzeyyen
283 Sen ver bade men eyleyem nfi
Men nazm ohuyam sen ana dut gu
284 Bir devrdeem ki nazm olup har
E'ar bulup kesad- bazar
285 OL rtbede kadr-i nazmdur dun
Kim kfr ohunur kelam- mevzun
286 Bir mlkdeem ki ger yudup kan
Mazmun-i ibarete ekp can
287 Min riteye turfe la'l eksem
Min ravzaya nazenin gl eksem
288 Klmaz ana hi kimse nezare
Derler gle har la'le hare
77
Kudretsiz/ijfi Arz ve
Kuvvet Yo!sun/uundan
Do/ay Ozr Di/eme
278 Ey saki! Sohbeti ssle; bir iyilik et, arap sun!
279 Bir kadeh ile dimam tazele; ltfet, bir iltifat gster!
280 Gam merhaesinde yapayalnz kalmm; ne yarim, ne arka

dam, ne de dert ortam var.
281 Hemcinslerimin hepsi kayboldu; sz lkesinden dzen
gitti.
282 Mecliste bir seninle ben kaldk; gel bu meclisi enlendire
lim.
283 Sen arap ver, ben ieyim; ben iir okuyaym, sen dinle.
284 yle bir zamandaym ki, nazm horland; iirin, pazarda s
rm azald.
285 Nazmn deeri o kadar dt ki; ll sz kfr saylyor.
286-288 yle bir diyardaym ki; eer kan yutarak, szn maz
mununa can verip bin iplie taze laller dizsem, bin bahe
ye nazl gller diksem; hi kimse onlara bakmaz; gle di
ken, lale ise ta derler.
78
289 Ancak demezem ki hak-i Bagdad

Alayi-i nazmdandr aziid
290 Y ohdur bir mlk bu zamanda
Kim nazm revac ola anda
291 Ne Hind ne Frs Horasan
Ne Rum Aeem ne am irvan
292 Olsayd birinde bir shan-sene
Elbette yan olurd ol gene
293 Gencine-i nazm gizl kalmaz
Sanman gne olsa nur salmaz
294 Kan nie kim nihan dutar da
Eyler an la'l aleme fa
295 Hala meger iktiza-y devriin
Oldur ki ola bu gene pinhan
296 Devran ile men nakiz-seyrem
Devr ehlinden meger ki gayrem
297 Devriin iste ki har ola nazm
Bi-izzet i'tiMr ola nazm
298 Men muntazram verem revacn
Bimar ise eyleyem ilacn
299 OL nefy-i kemal-i hikmet eyler
Lazm bilrem hasaret eyler
300 Ta'mir-i haril.ba dilibem men
naallah galibem men
301 Saki meded et ki derd-mendem
Gam silsilesine pay-bendem
79
289 Sadece Badat toprann nazm bulandan30 azade oldu

unu sylemiyorum;
_ _
290 Bu zamanda hibir memleket yoktur ki, orada nazma deer

verilsin.
291 Ne Hindistan, ne ran, ne Horasan, ne Rum -ne Acem ne
am ve ne irvan...
292 Onlarn birinde bir sz ustas olsayd, elbette o hazine orta
ya kard.
293 Nazm hazinesi gizli kalmaz; sanmayn ki, gne olur da
grlmez.
294 Ta, maden ocan gizler, ama lal onu aleme fa eder.
295 B ugn de zamann icab, bu hazinenin aa kmamasdr.
296 (Fakat) benim gidiim, dnyannkine terstir. Sanki ben bu

devrin insanlarndan bakaym.
297 Zaman istiyor ki, nazm hor hakir kalp, izzet ve itibardan
dsn.
298 Ben amn deer ve kymetini kazandrmaya, hasta ise ilac
m vermeye haznm.
299 Zaman, en stn hikmeti31 yok sayyor; fakat dorusu bu
ite zarar ediyor.
300 Ben bir harabeyi tamir etmeye talibim; Allah'n izni ile bu
nu baaracam.
301 - Saki! Yardm et; dertliyim; gam zincirine balanmm.
80
302 Gam derine cam- mey devadur

Tedbir-i gam eylemek revadur
303 Senden ne inayet olsa vaki'
Fikr etme ki menden ola zayi'
304 Men bir sadefem sen ebr-i nisan
Ver katra v al drr-i galtiln
305 Sensen hurid men siyeh hak
Ver ate al eevher-i pak
306 Rahm et ki garlb hak-sarem
Bi-munis yar u gam-gsarem
307 OL bir nie hem-dem-i muvilfk
Ya'ni u'ara-y devr-i sabk
308 Tedrle ile geldiler eihana
Ta'zim ile aldlar revane
309 Devran olar mu'azzam etdi
Her devr birin mkerrem etdi
310 Her birine hami ald bir ah
Zevk- shaninden ald agah
3 1 1 Trk Arab Aeemde eyyam
Her aire vermi idi bir kam
312 ad etmi idi Ebi Nuvas
Harun Halife'nn atas
313 Bulmd safa-y dil Nizami
irvan ah'a dp girami
314 Olmd Nevayi-i shan-dan
Manzur- eheneh-i Horasan
SI
302 Gamn giderilmesi iin ila, araptr. Gam iin tedbir almak
uygun olur.
303 Senden (bana) gelecek hibir iyiliin benim tarafmdan
karlksz braklacan dnme!..
304 (Ey saki), ben bir sadefim, sen nisan bulutusun; bana dam
lay ver, inci tanesini al...32
ben ise kara toprak... Ver atei ve al saf cev305 Sen gnesin,
.
heri...33
306 Merhamet et; nk, garibim ve yerle bir olmuum; kimse
sizim, bir dostum ve gam ortam yok!
307-308 Bir ksm ansl dostlar, yani gemi devirlerin airleri
birer birer cihana geldiler ve hrmet grerek bu dnyadan
gittiler.
309 Kader onlar yceltti; her devirde birini eref ve itibar sahi
bi yapt.
310 Her birini bir padiah himayesine ald ve iirlerinin zevkin
den haberdar oldu.
3 1 1 Trk, Arap ve Acem diyarlarnda, zaman her aire bir mut
luluk tattrmt:
312 Halife Harun'un balar, Ebu Nevas' mutlu etmi idi.
313 Nizarn, irvan ah katnda sayg grerek, gnl rahatl

buldu.
314 Sz stad N evay, Horasan ahnn gzdesi olmutu.
82
315 Sz gevherine nazar salanlar

Gencine verp gher alanlar
3 1 6 n kalmad kalmad fesahat
Erbab- fesahat ire rahat
317 OL t1i.ife ekdi hrkaya ba
Halederin etmez aldlar fa
3 1 8 Ta olmaya resm-i i'r mefkild
Ebvab- fniln- nazm mesdild
319 Lazm mana ald hfz- kaniln
Zabt- nesak- kelam- mevziln
320 Naar durup tarik-i namils
Rahatdan olup mdilm me'yils
321 Ahdi sze stvar kldum
E'ar demek i'ar kldum
322 n halka hi laf- mdde'ayem
Anlar zu'mnca sst-rayem
323 Her sz ki gelr zuhilra menden
Min ta'ne bulur her encmenden
324 Eyler hased ehli baglayup kin
Tahsin ivazna nefy nefrin
325 mnld ki ref' olup kdilret
Tagyir-pezir ola bu silret
83
315-316 Sz incisine itibar edenler, hazine verip cevher satn

alanlar grlmeyince, ne fasihlik kald, ne de fesahat sahip
leri arasnda rahat.
317 O topluluk da, balarn hrkalarna ektiler ve himerini di

le getirmez oldular.
318-319 iirin yolu yordam unutulmasn ve nazm sanatlarnn
kaplar kapanmasn diye, kanunu korumak ve ll sz
slbuna yeniden dzen vermek ii bana dt.
320-321 aresiz, namus yolunu tutarak ve artk rahattan tama

myla midi keserek, yemini sze temel yaptm ve iirler
sylemeyi iar edindim.
322 nsanlarn iddialarna kar ktm iin, onlarn nazarnda

yanl dnen birisiyim.
323 Benden doan hibir sz yoktur ki, her topluluktan binler
ce knamaya uramam olsun.
324 Kskanlar, kin tutarak, takdir yerine inkar ve lanet yad
mlar.
325 mit ediyorum ki, skntlar ortadan kalkar da, bu vaziyet
deiir.
84
326 OL kavm bu glene girende

Bu glen iinde gl derende
327 Gl taze idi v gonca nev-hiz
Depretdke nesim-i gl-riz
328 Anlar gli derdiler men-i zar
Hala dilerem derem has har
329 Bu bezme olar verende tezyin
Mey saf idi bezm hem nev-ayin
330 Mey saf olara ald ruzi
Kald mana dag- derd suz
33 1 Bu drde men olmam heva-hh
Bir ne'e verr mi bilmezem ah
Bu plidiah- slamun du'a-y devletidr

ve
Kahraman- enamun sena-y evketidr
332 Sak! kerem eyle cam gezdr
Dutma kadehi mdam gezdr
333 Devrilna ok i'tibar klma
Gezdr kadehi karar klma
334 Tk al up ele gm srahi
Zer sagara ruh-bah rah
335 Sarf eyle ri'ayetmde eltaf
Tenhahgum gr eyle insaf
336 uglm bu bi sat iinde ohdur
Senden zge mededci yohdur
85
326-328 O (eski airler) topluluu bu baheye girdikleri ve bu

glen iinde gl derdiklerinde; gl, taze idi ve gonca he
nz yetimiti. Gl saan meltem estike, onlar gl topla
dlar; ben zavallnn ise imdi gz er p dermekte...
329 Onlar bu meclise ss verdiklerinde, hem arap saf idi, hem

de meclis yeni kurulmutu.
330 Onlara saf arap imek ksmet oldu; bana ise sknt yaras
nn harareti kald.34
33 1 Ben de bu tortuya heves baladm; ama bir nee verir mi,
ah ite onu bilmiyorum!
isiilm Padiahnn Devletinin Devamna Dua

ve
insanlarn En Kahramannn Heybetine vg
332 Saki; kerem eyle, kadehi dolatr; elinde tutma, boyuna
gezdir!
333 Dnyaya fazla deer verme; gezdir kadehi, durma!
334 Al ele gm srahiyi ve doldur altn kadehe ruh baheden

arab!
335 Beni gzet de, bana ltuflarda bulun; yalnzlm gr, bana
insaf eyle!
336 Bu yerde dertlerim, skntlarm oktur; senden baka yar
dmcm ise yoktur.
86
337 Hem-demligm eyle ar klma

Menden nefret i'ar klma
338 Ger bilmez isen ki men ne zatem
Ne zulmet-i eme-i hayatem
339 Feyz-i hnerm arabdan sor
Silz- cigerm kebabdan sor
340 Dutsan elini men-i fakirn
Hak ola he:nie dest-girn
341 Men air-i Milsevi-kelamem
Sahirlere mu'ciz-i tamarnem
342 Men sahir-i Babili-nijadem
Harilta bu ide stadem
343 Sz derkine sarf ed p firaset
Emlakine bulmam riyaset
344 Geh tarz- kaside -eylerem saz
eh-bazum olur blend-pervaz
345 Geh de'b-i gazel olur i'arum
OL de'be revan verr kararum
346 Geh mesneviye olup heves-nak
OL bahrden isterem dr-i pak
347 Her dilde ki var ehl-i razem
Mecmil'- fnilna ak-bazem
348 Bir kar-gerem hezar-pie
Canlar ekp isterem hemie
349 Dkkanum ola revac- bazar
Her istedgin bula hridar
87
337 Bana arkada ol, utanma; benden nefret etmeyi bir i belle
me!
338-339 Eer benim nasl bir kii olduumu, nasl bir hayat su
yunun fki r karanlklar lkesi 0lduumu35 bilmiyorsan,
hnerimin feyz ve bereketini araptan sor; yreimin ya
nklm da kebaptan ren.
340 Ben fakirin elinden tutarsan, Hak da her zaman senin yar
dmcm olur.
341 Ben, Musa (gibi mucize) kelaml bir airim, sihirbazlara
kar tam bir mucizeyim.
342 Ben, Babil soylu bir sihirbazm; Harut'a bu ite statlk
ederim.36
343 Ferasetimi, sz anlamaya harcayp, sz (ve iir) lkesinin
reisliine ykselmiim.
344 Zaman olur, kaside tarzn uygun bulurum, tabiatmn ahi
ni ykseklerde uar;
345 Zaman olur, gazel yolunu tutarm, kararm o tarza can verir;
346 Kah mesnevlye heves ederek, o denizden pak inciler kar
mak isterim.
347 Her gnlde bulunan srra ainaym; btn iir fenlerine
vurgunum.
348-349 Bin sanatl bir mcevher iisiyim. Candan ve gnlden
isterim ki; dkkanm pazarn en rabet edileni olsun da,
mteri her aradn bulsun.
88
Bu bir tarik ile kesr-i nefsdr

ve
Mukaddime-i medh-i padiah- asrdur
350 Saki ne idi bu cam- gl-giln
Kim eyledi halmi diger-gn
351 Ser-mest olubem szm hebadur
Her laf ki eylerem haradur
352 Te'sir salup dimaga tevir
Tevir mizaeum etdi tagyir
353 Men handan liif- lutf- gftar
Kim sz demege olam seza-var
354 Olsayd menm szmde bir hal
Elbette olurdum ehl-i ikbal
355 Mstevcib-i izz dh olurdum
ayeste-i bargah olurdum
356 Makbl derdm astana
Manzr- eheneh-i zamana
357 OL padieh-i blend-bini
Kim hak-i rehidr afertni
358 Mstahfz- din penah- slam
Mahdm- zaman melaz- eyyam
359 Ebr-istihsan berk-kine
aheneh-i Mekke v Medine
360 Mstakdim-i hak muhill-i batl
Sultan- murad-bah- adil
89
Bir Yolla Nefsin isteklerini Krma

ve
Asrn Padiahn vmeye Balang
350 Ey saki; bu gl renkli kadeh neydi ki, beni byle bamba
ka bir hale koydu?
351 Sarho olmuum, szlerim bo ve nafiledir; ettiim her ar
hatadr.
352 Gsteri metak, dimama tesir ederek, saf ve temiz miza
cm bozdu.
353 Ben nerede, gzel sz nerede? Kald ki, r sylemeye la
yk olaym!
354-356 Eer benim szmde bir tat olsayd, elbette bahtm ya
ver giderdi de, hrmet ve itibara hak kazanr, yce divana
layk olurdum; sarayda kabul grerek, zamann padiahnn
ilgisini ekerdim.
357 O yksek grl padiah ki, yaratlmlar, onun ayann

tozudur;
358 Dinin koruyucusu,. slam (milletinin) srrc, zamann
efendisi, kudret ve iktidarn barnadr.
359 hsan bulut, kini ise imek gibi olan, Mekke ve Medi
ne'nin padiahdr.
360 Hakk ayakta tutan, batl yok eden ve muratlar balayan
adaletli sultandr.
90
361 Erbab- hner mid-gah

Trk Arab Acem penah
362 Derya kimi eyleyen demadem
Endie-i kurb bu'd- alem
363 Lutf ile veren yahna lu'lu

Ebr ile yraga gnderen su
364 Lu 'Isn eyleyen cihan-tab
Leb-tene1eri dr ile sir-ab
365 Gerdn kimi Imf edende zahir
Damen damen tken cevahir
366 Gn kimi olanda cda mazhar
Hrmen hrmen nisar eden zer
367 Tugra-y misal-i AI-i Osman
Sultan- sipeh-iken Sleyman
368 Yerde der olsa feyzi hake
Ta'n eyleye hak ruh- pake
369 Gkde nazar etse bir hmaya
Huride salur hmay saye
370 Ger arka urur sinan- ser-ke
Gn kimi har sipihre ate
371 V'er garba alarsa tig-i brran
Gerduna yeter afak kimi kan
372 Dn erh yana nigah kldum
Nezzare-i levh- mah kldum
373 Grdm bu hat ki hame-i hilr
OL levhde eylemidi mastilr
91
361 Sanat ve hner sahiplerinin mit kaps, Trkn, Arabn ve

Acemin snadr.
362-363 Derya gibi, her zaman dnyann yakn ve uzann kay
gsn ekip, ltfu ile yakna inci datan, uzaa ise bulutla
su gnderendir.
364 ncisi ile cihan ssleyen; suyu ile de, susamlar suya kan
drandr.
365-366 Gkler gibi, ltfunu gsterdiinde, etekler dolusu ceva

hir dken; gne gibi, cmertliin kayna olduunda, har
manlar dolusu altn saandr,37
367 Osmanoullarnn fermannn turas, asker kran Sultan

Sleyman' dr.
368 Yerde, onun feyzi topraa decek olsa; toprak, temiz ruhu
(bile) beenmez olur;
369 Gkte ise (o), bir hma kuuna bakar olsa; hma, Gne'e
bile glge salacak hale gelir.
370 Eer dik bal mzran douya vursa, gne gibi gkyz
ne ate saar;
371 Ve eer keskin klcn batya alsa, afak gibi krmz kan
ge srar.
372 Dn gkyzne doru yzm evirdim ve Ay'n levhas

na bir baktm;
373 Grdm ki, hurilerin kalemi o levhaya u yazy naketmi

tr:
92
Bu kastde Hazret-i Pildiah anzndadur

374 Zihi kamil ki akl- nkteodan derkinde hayrandur
Veud- bi-misali intihab- nev'-i insandur
375 Felek bir dre anun zat-I eifi gevher-i yekta

Cihan bir eism anun hkm-i revan fi'l-mesel candur
376 Tarik-i ta'ati hem mezhebe hem millete nafi'

Hililf- merebi hem devlete hem dine noksandur
377 ki ksm eylemi kfr ile iman yeddi iklimi

Anun hkmindedr ba'z v ba'z kafiristandur
378 Esas- hkmidr ma'nide bir sedd-i Sikender kim

Anun Ye'euedur bir yan v bir yan insandur
379 Bina-y kadridr ma'nide bir ali imaret kim
Mukames tak-i gerdun ol imaretden bir eyvandur
380 Muzaffer daima Sultan Sleyman Han- adil-dil
Ki her kim tabi'-i ferman olmaz na-mselmandur
381 Cihan-giri ki gn tek mlk teshirine azm etse

Muhakkar eilve-gah arsa-i Iran Turandur
382 Sahi-tab' u mrvvet-piedr kim bahr- eltM

Temevve klsa mevei fakr bnyadna tumndur
93
Padiah Hazretlerinin vgsnde Kaside

374 Bu ne yce bir zattr ki, inceliklere vakf akl bile onu i drak
etmekte yaya kalmtr. nk onun benzersiz varl insa
noullar arasndan seilmitir.
375 Fe1ek, bir mcevher kutusu; onun yce zat da esiz bir
cevherdir. Cihan bir cisim ise, onun yryen hkm de
adeta can yerindedir.
376 Ona hizmet etme yolu, hem mezhep, hem de millet iin
faydalar getirir; merebinin hilafna hareket ise, hem devle
te, hem dine eksiklik demektir.
377 Kfr ile iman, yedi iklimi iki ksma ayrmtr: Bir ksm,
onun hakimiyeti altndaki topraklardr; bir ksm ise kafiris
tandr.
378 Saltanatnn temeli, aslnda bir skender seddidir; onun bir
yan Yecc, br yan ise insandr.38
379 Kadir ve kymetinin binas, gerekte yce bir imarertir. y
le ki, gk kubbenin tavan ancak o imaretin bir eyvandr.
380 Her zaman muzaffer olan, kalbi adaletle dolu Sultan Sley
man... Her kim onun buyruuna ba emez ise, Mslman
deildir.
381 ( yle kudretli bir) cihan hkmdar ki; gne gibi, lkeler
elde etmeye niyet etse, at oynataca arsalarn en deersizi
ran ve Turan olur.
382 (O yle) cmert tabiatl ve iyilii huy edinmi (bir padiah
tr) ki; ltuflarnr denizi coup tasa; dalgalar, fakirlik bi
nasn ykan bir tufan olur.
94
383 Kem1ne kimseye kemter atas hasl- derya
Muhakkar meclise bezl-i hakiri behre-i kandur
384 Vcud- paki-Ie Hak rahmetidr aleme nazil

ca'at ehline gsterdgi ad ile ihsandur
385 Sleyman bargahdur yakin heybetl dergah
Kim anda divler tabi' periler bende-fermandur
386 Mu'azzam lekeridr bir bulut kim dmene andan

Firengiler sadas ra'd toplar da barandur
387 Semendi segridende lami' alm ahter-i sakb

Sipah deprenende mevce gelmi bahr- ummandur
388 Seferde ekmek in hamet ikbal esbabn

Arabe ar levhi ordus gerdOn- gerdandur
389 Zamannda yetp cem'iyyet-i esbaba arifler
Olup derhem hemin mahbOblar zlfi periandur
390 Halayk subh-tek handan olup mihr-i cemalnden

Dil-i suzan ile devrinde ancak em' giryandur
391 Havadisden mizac- mlk tagyirine imkan yoh
Kemal-i ad ile ca mlke Osman ogl sultandur
392 Bi-hamdi'lIah bugn havf hatadan er' namOsn

Bulup tevfik- nusret sahlayan Sultan Sleymandur
383 Zavall bir kimseye en nemsiz ba, deryalar haslatdr;
en deersiz bir toplulua datt en nemsiz ihsan, ma

den ocandan bir pay gibidir.
384 Tertemiz varl ile, aleme inen Hakk'n rahmetidir; itaat

sahiplerine gsterdii de adalet ve ihsandr.
385 Heybetli kat, Hz. Sleyman'n saray gibidir; yle ki, ora
da cinler ve eytanlar itaat edici; periler ise emir kullardr.
386 Muazzam ordusu bir buluta benzer... yle ki; kafirlerin fer
yat ve figanlar, (ondan kopan) gk grlts; toplarnn

glleleri ise, (ondan yaan) yamurdur.
,
387 Onun at, kotuu zaman, parlayan bir Zhal yldz; aske
ri, harekete getiinde, comu bir ummandr.
388 Ar levhas, savata (onun) ululuk ve kutluluunun ara ge

relerini tamak iin bir araba; dnp duran felek ise, or
dusudur.39
389 Arifler, (onun saltanat) zamannda zihin ve hatrlarn yal
nz Allah ile megul etmenin saadetini tattlar; bu yzden

btn mahbuplarn zntden zlfleri darmadanktr.40
390 Varlklar, (onun) cemalinin gneinden, sabah gibi gler

yzl olmutur. Devrinde, gnl atei ile yanp alayan, sa
dece mumdur.
391 Olaylarn geliiminden dolay lkenin dzeninde bir bozul

ma ihtimali yoktur; nk lkede eksiksiz bir adalet ile h
kmran olan, Osmanoludur.
392 Allah'a hamt olsun ki, bugn Sultan Sleyman, Allah'n

yardmn kazanarak eriatn namusunu korkudan ve hata
dan korumaktadr.
96
393 Nian- feyzidr ol nusret ikbal kim hala

Ne yan kim azm klsa rehberi te'yid-i Yezdandur
394 Dil candan Fuzfili izz ikbaline ol ahun
Rza-y Hakk in daim du'a-gily sena-hondur
395 oldur hami-i slam vacibdr anun medhi
Ne kim medhinden zge sz demi andan peimandur
396 lahi baki olsun daim insan-perver ikbali
Cihan- fani ire ta bina-y nev'-i insandur
397 Ya Rab ki muzaffer ola daim

Zatiyle bina-y ad kaim
398 ayeste ana serir efser
Alemlere adli saye-gster
Bu sebeb-i nazm-t kitlibdur

ve
Bliis-i irtiklib- azlibdur
399 Saki dut elm ki haste-halem
Gam reh-gzerinde pay-malem
400 Sensen men-i mbtelaya gam-har

Senden zge dahi kimm var
401 Mkil ie dmiem meded kl

Mey hrziyle belam red kl
402 Hall eyleye gr bu mkilat

Kemm etme kulundan iltifat
97
393 yardm, zafer ve saadet, onun feyzinin iaretidir. yle

ki; u an ne tarafa doru ynelmeye niyetlense, yol gsteri
cisi, Allah 'n yardm ve desteidir.
394 Fuzul1 Allah rzas iin o ahn izzet ve ikbaline candan ve
gnlden daima duac ve onu vcdr.
395 0, slamn koruyucusu olduu iin, onun vlmesi gerekli
dir. (Fuzuli) onun vgsnden baka ne sz sylemise, on
dan pimandr.
396 lahi! (Onun) insan koruyup gzeten saltanat dnya dur
duka kalc olsun; nk o (saltanat), fani olan cihann
iinde insanolunun binasdr.
397 Ya Rabbi! 0, daima muzaffer olsun; nk adalet binas
onun varl ile ayakta durmaktadr.
398 Taht ve ta ona hakk ile layktr. nk onun adaleti,
alemlere glge salmaktadr.
Kitabn Nazmedilmesinin Nedeni

ve
Azab Hak Etmenin Sebebi
399 Saki, elimden tut! Hastaym; gam yolunun zerinde ayak
lar altnda kalmm ...
400 Sensin, benim gibi bir dknn kederini gideren... Benim
senden baka kimim var?
401 Zor bir ie dmm; yardm et! arabn koruyuculuu ile
"belam benden uzaklatr!
402 Bu glkleri halletmeye bak; ben kulundan iltifatn esir
geme!
98
403 Bir gn ki mey-i Sheyl-te'sir

Vermidi miziic- pake tagyir
404 Hem-reng-i bahar olup hazanum

Dnmidi akike za'feranum
405 Cem' idi yanumda ittifaki
Saz meze v arab saki
406 Peyveste lebaleb peyapey
NO eyler idm kadeh kadeh mey
407 Zevk zre mey artururd zevkm

evk zre ziyad olurd evkm
408 OL bezm idi afiyet bahan
Men blbl-i zar bi-karar
409 Bir hadde eridi ne'e-i cam
Kim kalmad ehl-i bezme aram
410 Esrar- dil old aikara
MesdOd oluben der-i mdara
4 1 1 Olmd refik hem-zebiinum

A.yine-i tOti-i revanum
412 Bir nie zarif-i htta-i ROm
ROmi ki dedk kaziyye ma'IOm
413 Ya'ni ki kamu dekayk ehli
Her mes'elede hakayk ehli
414 Hem ilm feninde nkte-danlar
Hem sz reviinde dr-feanlar
415 Kim eyler idi dekayk-i raz
eyhiden Ahmediden agaz
99
403 Bir gn, Sheyl tesirli arap,41 saf ve temiz mizacm dei
tirmiti:
_
_ _
404 Sohbaharm, bahara dnm; safran (gibi sar yz)m, akik

tama benzemiti.
405 Yanmda saz, meze, arap ve saki, tesadfen bir araya gel
miti;
406 Boyuna dolu dolu ve pepee kadehlerce arap iiyordum;
407 arap, zevkimin stne zevk koyuyor, neem gittike art
yordu;
408 O meclis, bir afiyet bahar idi ve ben (o meclisin) alayp in
leyen kararsz blbl idim.
409 arabm neesi yle bir dereceye vard ki; mecliste bulunan
larn sessizlikleri bitti;
410 kiyzllk kaplar kapanp, gnldeki srlar aa vurul
du.
41 1-412 Rum (Anadolu) lkesinin birka zarif insan; arkadam,
dildam ve ruh papaanmm aynas olmulard... Anadolu
lu dedik ya, mesele anlalyor...
413 Yani, tamam inceliklerden haberdardlar ve her konuda

gerek bilgiye ulam insanlard.
414 Hem, ilim sahasmda ince anlamlara vakfnlar, hem de sz
syleme yolunda inciler samakta idiler.
-415 - Kimi srlardan nkteler karyor, eyhi' den ve Ahme
di' den sze balyor;
100
416 Kim syler idi gp kelam

Evsaf- Celili v Nizami
4 1 7 Bilmiler idi ki hsn-i gfcir
Kadrm kaderince mende hem var
418 n var idi mestlikde IMum
Kim anlana sdkum hilafum
419 Men hasteni etdiler niane

Bir reng ile tir-i imtihana
420 Lutf ile dediler ey shan-senc
Fa eyle cihana bir nihan gene
421 Leyli Mecnun Acemde ohdur

Etrakde ol fesane yohdur
422 Takrtre getr bu dastan

Kl taze bu eski bustan
423 Bildm bu kaziyye imtihandur

Zira ki bu bir bela-y candur
424 Sevdas draz bahn kutah
Mazmun figan nale v ah
425 Bir bezm-i musibet beladur

Kim evveli gam son fenadur
426 Ne badesine neatdan reng
Ne nagmesine ferahdan iiheng
427 drake verr hayali azar
Efkan eder melali efgar
428 Olsayd tevecchi mnasib

Tevcihine oh olurd ragb
101
416 Kimi Celili ve Nizami'nin vasflarn vp duruyordu.

. . . . 417 . Anlamlard ki, gzel sz syleme kabiliyeti, kudretim ora
nnda bende de var.
418-419 Yalanm ve gereim meydana kacak derecede sarho
olduumda, ben hastay bir oyun ile imtihan okuna hedef

yaptlar;
420 Nazike dediler ki: "Ey sz ustas; dnyaya gizli bir hazi
nenin kaplarn asana!"
421 "Leyla-Mecnun, Acemlerde oktur, lakin Trkler arasnda

bu hikaye bulunmuyor."
422 "Gel, bu hikayeyi yaz da, bu eski baheyi tazeleyiver!"

423 Anladm ki, bu teklif bir imtihandr; zira byle bir i, (asln
da) can belasdr.
424 Sevdas uzun, bahr ksadr42; mazmunu da figan, feryat ve

ahm.
425 (Bu) bir felaket ve bela meclisidir ki; balangc gam, sonu
yokluktur.
426 N e arabnda, needen bir renk; ne de namesinde, sevin

ten bir ahenk var...
427 Hayal edilmesi, insan idrakini incitir; dnmesi, hzn

(bile) yaralar.
428 Eer, niyetlenmesi (her nne gelen iin) uygun olsayd,

ok kii teebbs etmeye istekli olurdu.
102
429 Olsayd tasarrufnda rahat
oh kamil ana klurd ragbet
430 Bi'Ilah ki ne ho demi Nizami

Bu babda hatm edp kelam
431 Esbiib- shan neiit u nazest
Z'in her d shan behane-sazest
432 Meydan- shan ferah bayed

Ta tab' svarii nmayed
433 Der-germi-i dk u sahti-i kh
Ta end shan reved be-enbh
434 Bir i ki klur ikayet srad

agirde olur rc' bi-dad
435 Geri bilrem bu bir sitemdr
Teklifi munun gam zre gamdur
436 Amma nie etmek olur ikrah

Bir vak'adur ki ddi nagah
437 Yegdr yine zrden rum

Bu i de tevekkle rc'um
438 Ey rab'- latif akl- vala
dr1ik-i blend nutk- gya
439 Ddi seferm diyar-I derde
Kimdr mana yar bu seferde
440 Her kimde ki vardur istita'at
Derd gam mihnete kana'at
441 Old ur bu msaferetde yarum
Zevk ehline yohdur i'tibarum
103
429 Eer rahatlkla baarlabilir bir i olsayd, birok kamil in

san ona rabet ederdi.
30 Allah iin, Nizarn bu hususta szn en gzelini sylemi
ve ne gzel demitir:
43 "Szn sylenme sebebi, nee ve nazdr. Sz bu ikisinden
doar."
432 "Sz meydan geni olmal ki, (airlik) tabiat orada binici
likteki ustalin gstersin."
433 "Kurnun scakl ve dan sarpl arasnda sz ne zamana
kadar skklk iinde gitsin?"
434 stadn ikayet eyledii bir ii raa yklemek adaletsiz
lik olur.
435 Geri, ben bunun bir zulm, hatta byle bir eyin teklifinin
bile gam stne gam olduunu bilmekteyim;
436 Ama artk bundan kamak mmkn m? . Bir kabustur ki,
anszn bama geliverdi.
437 Bahaneler ileri srmektense, balamak ve tevekkle sarl
mak daha iyidir.
438 Ey nazik tabi at ve stn akl; (ey), yksek anlay ve konu
an natka!
439 Yolum dert diyarna dt ... Kimdir bana b u seferde yol
da?
440-44 Kimde dert, gam ve mihnete dayanma gc varsa, bu
yolculukta arkadam odur. Zevk sahiplerine itibar et
mem...
104
442 Merkeb gerek olsa azm-i raha
Besdr bize hame v siyahe
443 V'er tGe-i rah olursa matlGb
MazmGn- ho u ibaret-i hGb
444
Azm eyleyelm te'alll etmen

Menzil keselm teg1ifl etmen
445 Ey baht vefasuz olma sen hem

Hem-rahlg et bizmle bir dem
Bu sa'lidetl Beg hazretlerinn medhidr

446 Ey hame-i ser-ke sebk-hiz
Vakt old ki olasen gher-riz
447 Men 1icizem bu emr mkil

lmdad demidr olma gafil
448 Asar- mrvvet eyle izhar
Tez depren eger mrvvetn var
449 Sen kl hneri men eyleyem ad

Sen ek elemi men olayum ad
450 n nahl-i hadika-i hnersen

Miftah- hizane-i ghersen
451 Cehd eyle har cevahir-i pak
Fikr etme ki yohdur ehl-i idr1ik
452 Deme ki bulup kesad bazar
Bulmaz bu meta'muz hridar
os
442 Yola kmak iin binek lazm olsa; bize kalem ve kat ye
ter;
. 443 Ve eer yoI azl istenirse; o da, ho anlamlar ve gzel iba
relerdir. .
444
Gayret edelim; ar davranmayn! MenziI keselim; vakit

kaybetmeyin!
445 Ey talih, sen de vefasz olma; bir kerecik olsun bizimle yol
dalk yap! .
Saadetli Beg Hazretierinin vgs

446 Ey dik bal ve tez ayakl kalem! nciler sama vaktidiL ..
447 Ben, ilcizim ve bu i ok etin... mdat zamandr, anlamaz
lk etme!
448 Cmenliinin eserlerini gster! Eer yiit isen, abuk ol!

449 Sen hner gster, ben hret kazanaym; sen elemi ek,
ben sevineyim...
450 Madem sen hner bahesinin fidan ve mcevher hazinesi

nn anahtarsn;
451 Gayret et de, parlak mcevherler kar! Sakn, anlay sa

hipleri yoktur diye dnme!
452 Sakn, pazarn deeri dt iin bu malmz alc bulmaz

deme!
106
453 Yetmez mi sana emir-i kamil
Serdar- zemane Veys-i adil
454 OL bahr-i ata v kan- eltM
Kim anna geldi ad insM
455 Serdar- mu'azzam mkerrem

Canane-i mlk can- alem
456 Zatnda anun hemie mevcild

Ad edeb eca'at cild
457 Adlinden eger terane-i eng
Fi eylese bezmde bir aheng
458 Yel em'e dahi ta'arruz etmez
Pervaneye em' zulmi yetmez
459 Hsn-i edeb ile eyle mu'tad
Kim niln yannda klsalar yad
460 OL sz dilemez ki ola tekrar

Ta yetmeye sayesine azar
461 slilb- eca'at ire mahir
Hurid-sfat cihanda zahir
462 Hem has an sylemekde hem am

Hem Rilm dolu ad ile hem am
463 Ger cildna kimse olsa talib
Mmkin ola kahn lurfa galib
464 Ya'ni mana gredp sahavet

Bir haceti isternek ne hacet
107
453 Yce emir, zamann bakumandan, adalet sahibi Veys (Pa
a) sana yetmez mi?43
454 O (yle bir) balar denizi ve ltuflar madenidir ki; adalet

ve insaf, onun an iin gelmitir.
455 Yce ve saygdeer bir kumandan, lkenin sevgilisi ve ale

min can(dr).
456 Onun ahsnda daima adalet, edep, cesaret ve cmertlik

bulunmaknidr.
457-458 Eer engin namesi mecliste onun adaletinden bir

ahenk ortaya koysa; rzgar, muma bile satamaz; mum ise
pervaneye zulmedemez (olur).
459-460 Edebi yle huy edinmitir ki; yannda ktan bahsetse
ler, o szn tekrar edilmesini istemez ki, glgesine bir za

rar getirmesin.
461 Cesaret ve kahramanlk yolunda ustadr. (Bu husus) cihan

da gne gibi apaikardr.
462 Onu hem sekin insanlar konumakta, hem de halk... Hem

Anadolu ve hem de am, onun ad ile dopdoludur.
463-464 Eer bir kimse ondan, cmertliine snarak bir ey ta

lep etse, mmkndr ki, "Bana cmertlik reterek bir is
tekte bulunmann ne gerei var?" diyerek kahn ltfuna s
tn gelir.
108
465 Olm ana hiine-i emaret
B u drt bina ile imaret
466 Ey dust-nevaz dmen-endaz

ahin-revi blend-pervaz
467 Dzdm sana turfe aiyane

Ya'ni ebedi neat-hiine
468 Ma'mur edbem bina-yi ali

Cennet sfat rem misali
469 Ta ruz-i ebed mun makam et

Bi-dagdaga iret-i mdam et
470 B i'l!ah ki degl yaman eser bu

Ger ad ise mdde'a yeter bu
471 Men kim sana olmam sena-han

Sultan Veyis'e nik ki Selman
472 Budur garazum ki cavidani

Adun duta arsa-i cihiin
473 Ta baki ola bu sebz glen
Hem men olam ehl-i zikr hem sen
Bu tugra-y misa/-i mahabbetdr

ve
DiMce-i divan- mihnetdr
474 Dihkan- hadika-i hikayet
Sarrilf- cevahir-i rivayet
475 Ma'ni emenine gl tikende

Sz ritesine gher ekende
109
465 Belik evi, bu drt bina44 ile ona bir imaret olmutur.
-66 Ey dostun gnln okayan ve dman ezen; ahin gidili
ve yksek uulu!
467 Senin iin yeni bir yuva kurdum; yani sonsuza kadar yaa
yacak bir sevin ve nee evi (yaptm);
468 Cennet benzeri, rem misali yksek bir bina imar ettim...
469 Kyamete kadar bunu makam edin; grltsz, patrtsz
ebediyen mr sr!
470 Allah iin (sylemek gerekirse), bu kt bir eser deildir.

Eer dava hret ise; bu, yeter de artar bile ...
471-472 Selman'n Sultan Veys'e45 (duac) olduu gibi, senin

duacn olan benim de maksadm, adnn ebediyen dnyay
tutmasdr.
473 Ta ki; bu taze gl bahesi sonsuza kadar yaasn ve (byle

ce) hem benim adm dillerde dolasn, hem de senin adn ...
Sevgi Fermannn Turas

ve
Meakkat Divannn nsjz
i
474-475 Hikaye bahesinin bahvan, anlam imenine gl (fi
dan) diktiinde ve rivayet cevherlerinin sarraf, sz i plii
ne inci dizdiinde;
HO
476 Klm bu revide nkte-danlg

Gl-rizlig gher-feanlg
477 Kim hayl-i Arabda bir cevan-merd

Cem'iyyet-i izz cah ile ferd
478 Mstecmi'-i cmle-i fezail

B ulmd riyaset-i kabail
479 Emrine Arab muti' mnkad
Geh Basra makam gah BagdM
480 Bir buk'ada olmayup karar

Gezmekde geerdi rzgar
481 Her lahza ururd ol yegane

Ser-emelere siyah hane
482 Seyr eyler idi srp tena"um
Gzler zere mislll-i merdm
483 Evza'- hyam- mg-fam
Halka eb-i Kadr tek girani
484 Her menzile kim gzar ederdi

Sahran benefe-zar ederdi
485 Gl-zarlar ire lale ag
Benzerdi evine lale dag
486 Emvali cemi'-i cinsden oh
Amma bu cihanda varisi yoh
487 Ger klsa an telef hayMis

Yoh bir halefi ki ola varis
488 Ferzendsz ademi telefdr

Baki eden ademi halefdr
476 ylece nkteler sarf etmi, gller sam ve inciler dat

m:
477-478 Vaktiyle, Arap kavminden eref ve itibar sahibi olmada

esiz, btn faziletleri ahsnda toplam asil bir insan kabi
leiere bakan olmutu.
479 Btn Araplar onun emrine itaatle ba emilerdi... B azen

Basra'y, baen Badad' karargah tutard.
480 Bir yerde karar klmaz; zaman, gezmekle geerdi.

481 O biricik, her an su kenarlar na kara konaklar kurar;
482-483 (Oralarda) sefalar srerek, gzler iinde gz bebei mi
sali ve halk iinde Kadir gecesi gibi deerli olan misk (si
yah) renkli adrlarn grnmn seyrederdi.
484 Her nereye yolu dse, sahralar (siyah adrlarla) meneke

bahesi haline getirirdi.
485 Lale anda, gl bahesi iindeki evi, gelirciin zerinde

ki siyah benee benzemekteydi.46
486 Her cinsten mal mlk oktu, ama bu dnyada varisi yok
tu.
487 Hadiseler kendisini ortadan kaldrsa; bir halefi yoktu ki, va

risi olsun.
488 Oulsuz insan, telef olmu saylr. nsan lmsz klan,

halefidir.
112
489 Nesi ile olur beka-y insan
Nazm- be er nizam- devran
490 Can cevherine bedeldr eviad

EviM koyan koyar hemin ad
491 Ho ol ki halefden ola ho-dil

Dnyada bir ogh ola kabil
492 Piril.yesi ola dest-gaha
Sermayesi ola izz caha
493 Ah er ola bir sefih ser-ke

Etvan kerih hulk na-ho
494 Teni' ohma olup niane

Bizar ola andan ata ane
495 El kssa ol efdal-i kabail
OL pir-i hamidet'l-hasail
496 Ferzende olup hemie talib

Tahsil-i beka-y nesle ril.gb
497 oh mah-lika sanemler ald
oh turfe zemine tohm sald
498 oh nezrler etdi her mezara

oh kld niyaz Kirdgara
499 Te'sir klup figan ah

Avn etdi inayet-i lahi
500 Bir gece ald bil.b- rahmet

Buld eser-i du'a icabet
501 Maksad em'i mnevver ald

Sandilk- emel dr ile dold
113
489 nsanln devam, beeriyetin ve dnyann dzeni, soy ile

olur.
_ _
490 Evlat, can mcevherine bedeldir. Dnyada evlat brakan,

adn ebediletirir.
491 Ne mutludur o kii ki; dnyada kabiliyetli bir olu vardr ve

de haleften yana gnl rahattr;
492 (Bu oul), onun tezgahna ss, eref ve itibarn(n dkka

nn)a sermaye olur.
493 Fakat, eer aklsz ve serke, hareketleri irkin ve ahlak

naho olursa, ne yazktr!..
494 Ana babas srekli ayplama oklarra hedef olduklarndan,

ondan bkp usanrlar...
495-497 zetle; o kabilelerin en erdemli insan ve er iyi huylu
su olan o reis, devaml ocuk sahibi olmay isteyerek ve so

yunun devam etmesini salamaya alarak birok ay yzl
gzeller ald ve ok taze zeminlere tohum sald.
498 Her nne gelen trbeye saysz adaklar adad ve Allah'a

pek ok yalvard.
499 (Sonunda) feryat ve figan sonu verdi de, Allah'n inayeti

imdada yetiti.
500 Bir gece rahmet kaps ald ve duann kabul gerekleti.

50 - Arzusunun mumu yand ve emel sand inci ile doldu.
114
502 Tedrle ile kld kilk-i takdir
Nak- garaz rahimde tasvir
503 Ber verdi nihal-i bag- maksud

Ald gl-i hadika-i efid
504 n va'de eridi dogd bir ay

Hurid ruhyla alem-aray
505 ad oldlar andan ata ane
krane verildi oh hizane
506
kssa ademden old peyda

Bir tfl- mzekker mzekka
EI
507 Hurid kimi kemale kabil

sa kimi tflhkda kamil
508 OL dem ki bu hak-dana ddi

Halini bilp figana ddi
509 Ahir gnine evvel eyleyp yad

Ahtd sirik kld feryad
510 Ya'ni ki vcfid dam- gamdur

Azadelern yeri ademdr
5 1 1 Her kim ki esir olur bu dama
Sabr etse gerek gam- mdama
512 Olmd zebiln- hali gfiya
Sylerdi ki ey cefac dnya
513 Bildm gamun senn ki ohdur

Gam ekmege bir harif yohdur
115
502 Takdir kalemi, arzusunun nakn rahimde yava yava e

killendirdi .
. 503 stek bahesinin fidan yemi verdi ve cmertlik bahesi

nin gl ald.
504 Vade eriince, yle bir ay dodu ki; gne onun yanandan
ald kla alemi sslemekte...
505 Anne baba ondan dolay pek sevindiler ve kr olarak ha- .

zineler dattlar.
506 Velhasl, yokluktan bir kusursuz erkek ocuk vcuda geldi;

507 Gne gibi ykselmeye kabiliyetli, sa gibi, daha bebekli
inde olgun (idi).
508 Yeryzne der dmez, bana gelecekleri bilerek feryat

etmeye balad.
509 Son gnn nceden dnerek gzya dkt ve alayp

inledi.
510-5 1 1 Sanki yle diyordu: "Varlk, gam tuzadr; hrlerin ye
ri ise yokluktur. Kim bu tuzaa derse, artk sonsuza kadar

skntlara katlansa gerektir."
51Z-513 Hal dili konuur olmutu ... Diyordu ki: "Ey cefac dn
ya! Anladm ki senin gamn oktur ve bu gamlar ekmek

iin bir usta yoktur."
116
514 Geldm ki olam gamun harifi

Gel tecribe kl men-i za'ifi
515 Her handa gam olsa klma ihmal

Cem' eyle dil-i hazinme sal
516 Hem ver mana gam yemek kemali

Hem alemi gamdan eyle hali
5 1 7 Peyveste meni esir-i gam kl
Kem klma nasibmi kerem kl
518 Zevk ile germe rllzgarum

Fani olana yoh i'tibarum
519 Ey ak garib-i alem oldum

Avare-i vadi-i gam oldum
520 Tedbir-i gam etmek olmaz old
Geldm ger getmek olmaz old
521 Senden dilerem meded ki daim

Temk!nm ola sennle kaim
522 Bir bezmde kim arab kandur

Sak! cellad- bi-emandur
523 Bir mey mana sun ki mest medhU

Daim zmi klam feramu
524 Ne geldgmi bilem cihana

Ne an ki niedr zemane
525 Alem gzme grnmeye hi
Bu ritede bulmayam ham u pi
526 Daye an pak kld kandan
Kaldurd bu tire hak-dandan
1 17
514 "Geldim ki, gam ekmenin ustas olaym. Gel, ben zayfn
grg sn artr!"
, _
515 "Her nerede gam bulunursa; ihmal etme, topla, hepsini be

-
nim dertli gnlme sa!!"
516 "Hem bana gam ekme olgunluunu bala, hem de (by

lece) alemi gamdan kurtar! "
517 "Beni daima gam esiri k!! Kerem eyle, (gamdan) nasibimi
az eyleme!"
518 "Zamanm zevk ile geirtme; (nk) geici olana deer

vermem."
519 "Ey ak! Alemin garibi, gam vadisinin avaresi oldum."

520 "Gama are bulmann imkan kalmad; (bu dnyaya) gel
dim; artk geri dnmek mmkn deiL."
521 "Senden daima bana yardm etmeni istiyorum ki, tahanm

ve huzurum hep seninle birlikte olsun."
522-523 "arab kan ve sakisi amansz cellat olan bu mecliste bir

arap sun ki, ba ho ve akn bir halde daima kendimi
unutaym;"
524 "Ne cihana geldiimi bileyim, ne de zamann ne olduunu

anlayaym! "
525 "Alem hi gz me grnmesin ve bu (hayat) ipinde hi

kvnm ve dm bulmayaym!"
526- Dads onu kandan temizleyerek bu kara yerden kaldrd.
L LS
527 Guslin verp ab- em-i terden

St yerine verdi kan cigerden
528 Akvam u kabaili olup ad
OL nev-res e Kays koydlar ad
529 Can ile klurd daye i 'zaz
Esbab- kemal-i terbiyet saz
530 Lakin o edp hemie nale

Honild degldi hi hale
531 A'zasn edp eliyle efgar
Eylerdi mdam nal e-i zar
532 St ise sanurd kim ier kan
Emcek grnrdi ana peykan
533 Yoh idi firib ile karar
Yannda firibn i'tibar
534 Bir gn an gezdrrdi daye

Derdini yetrmege devaya
535 Bir evde meger ki bir peri-ve

OL tfh grp besi mevve
536 Rahm etdi eline ald bir dem

Tfl an grnce old hurrem
537 Hsnine bahup karar durd

F eryad figann unutd
538 Olduka elinde old handan
Ddkde elinden etdi efgan
539 Mahiyyetini daye bil di

OL mah ana enis kld
119
527 Onu taze gzya ile ykayarak, st yerine, cierinden kan

verdi.
, . . 528 Kavim ve kabilesi sevinerek o ke Kays adn verdiler.

529 Dad, canla bala ona zen gsteriyor, en gzel ekilde b
ymesi iin ne lazmsa yapyordu.
530 Lakin, o boyuna feryat ediyordu. Halinden hi honut de

ildi.
531 Uzuvlarn elleriyle yaralyor, srekli olarak alayp inliyor

du.
532 St ise, kan iti sanyor; meme ona ok gibi grnyordu.

533 Oyun ile avunmuyor, oyuncaa bakmyordu.
534 Bir gn dads, derdine deva bulmak iin (ocuu) gezme
ye karmt;
535 O srada, evin birinde peri gibi bir gzel, bu ocuu ok z

gn ve akn grd;
536 Acyp, onu bir an iin kucana ald. ocuk onu grnce
sevinle doldu;
537 Gzelliine bakp sustu; feryat ve figann unuttu;

538 Onun ellerinde bulunduka hep gld, kucandan uzak
latnda da alamaya balad;
539 Dad durumu kavraynca, o ay yzly ocua yolda eyle

di.
120
540 Old bu dahi anunla mu'dd

Ne daye ne ane eyledi yad
541 Zatnda var idi mahabbet

Mahbb grnce dutd lfet
542 Ak idi ki old hsne mail

Hsni ne bilrdi tfl- gafl
543 Ma'lm idi ehl-i hale ol hal

Kim nsha-i akdur bu timsal
544 Elbette bu tfl zar eder ak

Afte-i rzgar eder ak
545 Elbette klur bu subh te'sir

Hurid hup olur cihan-gir
546 n terbiyeti edip o daye

Verdi eser-i tamam ol aya
547 Gn gnden edp kemal hasl

OL mah- nev old bedr-i kamil
548 Geldke mey-i vefadan eyyam

Her devrede sund ana bir cam
549 Ta kld an tamam ser-mest
Tedric ile dam- aka pa-best
550 n sr'at ile dnp zemane

On yana yerdi ol yegane
551 Babasna mukteza-y ader
Farz old ki an ede snnet
552 Cem' etdi ehali-i diyar

Her sahib-i izz i'tibar
121
540 ' ocuk da ona balanarak, ne dad arad ne ana...

541 Kendinde muhabbet olduu iin, (o) gzeli grdnde
alp kaynat.
542 Ak idi aslnda gzellie meyleden; yoksa zavall bir ocuk,

gzellii ne bilirdi?
543-544 Hill ehli insanlar bu durumun bir ak rnei olduunu,

bu ocuu da elbette sadece akn alatp .inlettiini, onu
byle dnyann en dkn haline getirenin ak olduunu
biliyorlard.
545 Elbette bu sabah, tesirini gsterecek; Gne doacak ve

dnyay tutacaktr.
546-547 Dad, ocuu gzelce yetitirip, o aya tam bir eser hvi
yeti verdikten sonra, o yeni ay her gn biraz daha gelierek

tam bir dolunay haline geldi.
548 Zaman, gnler getike, her devirde ona vefa arabndan

bir kadeh verdi.
549 Nihayet, onu tam anlam ile mest ederek yava yava aya
n ak tuzana balad.
550-551 Zaman hzla geerek o biricik on yana ulatnda,

adet gerei, babasna onu snnet ettirmek gerekli oldu.
552. Memleket ahalisini, btn eref ve itibar sahiplerini top

lad.
122
553 Bezl eyledi ol kadar zer sim

Kim yetdi kyasa fakrdan bim
554 Halk anda grende kesret-i mal

Bim old ki mn'akis ola hal
555 OL saf-zamlr pak-mereb

Bir bezm-geh eyledi mretteb
556 Kim grmedi an em-i sagar

Cemidden zgeye myesser
557 tmama yetp tarik-i snnet
Ta'lim-i ulOma yetdi nevbet
558 Esb1lb ana eyleyp mretteb

Verdiler anunla zib-i mekteb
Bu bnytid- binti-y beMdur

ve
Mukaddime-i elem-i ibiltidur
559 Mektebde anunla old hem-dem
Bir nie melek-misal kz hem
560 Bir saf kz oturd bir saf oglan

Cem' old behite hOr glman
561 Oglanlara kzlar olsalar yar

Aka bulunur revac- bazar
562 Kz nergis-i mest edp fsOn-saz

Oglana satanda ive v naz
563 Oglan nie sabr pie klsun
Ve sabr hem olsa nie klsun
123
553 O kadar altn ve gm harcad k, fakirlik korkusu son

haddini buldu.
554 Halk orada bu kadar ok mal grnce, durumun tersine d

neceinden endie edilmeye baland.
555-556 O saf gnll ve temiz tabiatl adam yle bir meclis d
zenledi ki; kadehin gz byle bir meclisin imdiye kadar

Cemid'den47 bakasna nasip olduunu grmemiti.
557 Snnet ii bittikten sonra, sra ilim retilmesine geldi.

558 ocua ders levazmat hazrladlar ve onunla mektebe ss
verdiler.
Beld Binasnn Temeli

ve
Tutku Sancsnn Balangc
559 Mektepte birok melek gibi kz onunla arkada oldu.
560 Bir sra kz oturdu, bir sra olan... Sanki cennette huriler ve
glmanlar toplanmt.
561 Kzlar olanlara yar olsalar, akn pazarda deeri artar.

562-563 Kzlar mest gzleri ile byler yaparak olanlara ive ve
naz satarlarsa, olanlar nasl sabrl davransnlar; sabrlar bi
le olsa ne yapsnlar? .
124
564 OL kzlar iinde bir peri-zad

Kays ile mahabbet etdi bnyad
565 Bir mrfe sanem ki akl- kamil

Grdkde an olurd zail
566 Zlfeyn-i mselseli girih-gir

Can boynna bir belalu zencir
567 Ebru-y ham bela-y uak

Hem cft letafet ire hem cik
568 Her kirpgi bir hadeng-i hiln-riz

Peykan- hadengi gamze-i tiz
569 Derya-y bela cebin-i paki

in cnbii mevc-i sehm-naki
570 em-i siyehine srmeden ar

Hindilsna srme hem giriftar
571 Ruhsarna reng-i gazeden neng
Hergiz ana gaze vermemi reng
572 Gz merdmeginden olsa hali

Gz merdmegi olurd hiili
573 La'l dri gsterrdi her dem

Evriik- gl ire kd-i eb-nem
574 Ebvab- tekellm etse meftilh

Emvata verrdi mjde-i rilh
575 imad- latifine mrekkeb

Sib-i zenah u trnc-i gabgab
576 Endam latife-i iliih!
Derya-y letafet ire mahi
125
564 O kzlar iinde peri kz gibi birisi, Kays ile muhabbet kur
du.
. . 565 yle put (gibi) benzersiz bir gzeidi ki; olgun akl onu gr
se (batan) giderdi.
566 Dalgal zlfleri, cann boynuna (dolanm) halka halka be

lal bir zincir gibiydi.
567 Yay gibi kalar, aklarn belas idi. Bir iftti, ama, gzellik
te tekti.
568 Her kirpii bir kan dkc ok; keskin gamzesi ise, o okun
temreni idi.
569 Temiz aln, bela deryas; aln krkl ise, (o denizin) kor
kun dalgalar idi.
570 Siyah gz iin srme, bir arlanma (vesilesi) idi ve srme,

kara benine tutkundu.
571 Yana iin alln rengi bir utanma (sebebi) idi ve all k as
la ona aldatc bir renk vermemiti.
572 Eer gz, bebeinden mahrum kalsa, onun yzndeki ben,

(insann) gz bebei olurdu.
573 Lal dudaklar ve inci dileri, her an gl yapraklar zerinde

bir dizi ebnem manzaras gsterirdi.
574 Dudaklarn asa,48 llere ruh (can) mjdesi verirdi.

575 enesinin elmas ve gerdannn turuncu, gzel boyunun
imirine meyve olmutu.
576 Endam, Allah'n latif bir (eseri) idi; sanki gzellik denizin
de bir balktl.
126
577 ehbaz bahlu ahu gzl
irin hareketl ehd szl
578 Rah u revii mdam gamze
Badan ayaga tamam gamze
579 Ayruhsca-ekl hoa-peyker

Yahice sanem gzelce dilber
580 Alem ser-i muynun tufeyli

Mahbube-i alem ad Leyl1
581 Kays an grp helaki ald
Min evk ile derd-naki ald
582 OL nildire hem ki Kaysi grd

Min zevk bulup zin itrdi
583 Grdi ki bir ilfet-i zemane
Misli dahi gelmemi cihilna
Bu sfat- Mecniindur
ve
btida-y mihnet-i jziindur
584 Bir dilber-i serv-kadd gl-ruy
Serv-i ho u gl-ruh u semen-buy
585 irin lebi mene'-i letafet
Ra'na kadi durdugiyle afet
586 Evsaf- letafetinde sz ah
Eltaf- melahatinde sz yah
587 ehla gzi nergis-i pr-efsun

Ziba ka nergis zreki nun
127
571 ahin bakl, ahu gzl, irin davranl ve tatl szl idi.
578 i gc daima szgn szgn bakmaktl; adeta batan aya
a szgn bak kesilmiti.
579 Apayr biimli, hoa yzlyd. Gzellikte sanki bir puttu

ve gnl ekiciydi.
580 Nem, zlf telinin tutkunuydu ve herkesin sevgilisi idi.

Ad Leyla idi.
581 Kays onu grerek mahvoldu; bin arzu ile derdine dt.
582 O emsalsiz (gzel) de Kays' grdnde bin zevk bulup
kendisini kaybetti.
583 Bakt ki; benzeri daha dnyaya gelmemi, zamann bir afe
ti ...
Mecnun'un Sfatt
ve
Gitgide Artan Bellinn Balangct
584 Servi boylu ve gl yanakl bir dilberdi; ho bir servi, gl
yzl ve yasemin kokulu bir gzeldi.
585 irin duda, tatllk kayna; gzel boyu, olduu gibi

afetti.
586 Holuunu anlatma yolunda ok sz sylenebilirdi, ama

yznn gzelliine sz yoktu.
587 ehlil. gz, efsun dolu bir nergis; ssl ka, sanki "ner
gis"in zerindeki nun'di.49
128
588 Hsni gli IilI e-i afak-film

Zlfi ham lille zreki Htm
589 Agz sfat had etmek olmaz
Esrar- nihilna yetmek olmaz
590 Zlfi szi zikr-i halka-i raz

La'l-i lebi ilb- eme-i nilz
591 Devr-i meh-i rilyi eme-i nilr

Hilk-i kef-i pily srme-i hilr
592 Bir gilyet ile emilili hilb
Kim Leyli alanda ana mat!ilb
593 Bir gzgye ger aup gzini

Gzgde greydi z yzini
594 z ilrzna olurd meyli
Klmazd hevil-y hsn-i Leyli
595 OL iki semen-ber sehi-kad

Bir birine aldlar mukayyed
596 Bir camdan idiler mey-i zevk

OL iki harilb- bilde-i evk
597 Girdilb- belilya aldlar gark

Kalmad aralarnda bir fark
598 Evzil- muhillif ald yek-siln

G1yil iki tende idi bir ciln
599 Her kim sorar olsa Kaysa bir raz

Leyliden ana gelrdi ilvaz
129
588 Gzelliinin gl (krmz yana), afak renkli bir lale; zl

fnn kvrm, sanki "lale"nin stndeki flim harfiydi.SO
589 Aznn tarifini yapmak mmkn deildi; nk gizli srla

ra vakf 01uiamazd.
590 Zlfnn bahsi, gizli srlar halkasnn zikri; lal renkli duda
, naz emesinin suyu idi.
591 Ay gibi yuvarlak yz, nur emesi; ayann altndaki top

rak, hurilerin gzlerinin srmesi idi.
592-594 ekli emaili yle gzeldi ki, Leyla ona arzu duyduu
zaman, eer bir aynaya bakp kendi yzn grseydi,
(Mecnun) z yanann sevdasna der, Leyla'nn gzelli
ine heves etmezdi.
595 Bu iki yasemin gsl ve fidan boylu, birbirlerine tutul

dular.
596-597 O iki arzu sarhou, bir kadehten zevk arab ierek be

la girdabna battlar ve aralarnda ayrlk gayrlk kalmad.
598 Birbirinden farkl halleri bir oldu; sanki iki bedende bir can
vard. ..
599 Her kim Kays'a bir srdan sorsa, Leyla'dan ona ses gelirdi;
130
600 Kim Leyliye klsa bir hitab

Kays idi ana veren cevab
601 Eylerler idi hat-I vefa mek
Artard demadem anlara ak
602 Leylide ohumak ztrab
Olsa ruh-i Kays idi kitab
603 Mek etmege Kays alsa her hat

Leyll ka idi ana ser-hat
604 Hat zre klurd ol gzeller
Min naz ile bahsler eedeller
605 Amma ne eedel kemal-i lfet

Ne bahs nihayet-i mahabbet
606 n bir nie mddet ol iki pak

Evkat gerdiler tarab-nak
607 Ak oldugu yerde mahfi olmaz

Ak ire olan karar bulmaz
608 Ak ateine budur alamet
Kim ba eke u'le-i melamet
609 Hsn afet-i ak olup demadem

Geldke iradet ald muhkem
610 Bir gayete yetdi ne'e-i hal
Kim ald havas- akl pa-mal
6 1 1 Kalmad zebana tab-i gftar
Kim eyleyeler mahabbet izhar
612 Keyfiyyet-i hal klmaga fa
Gelmidi tekellme gz ka
131
600' Ve kim de Leylii'ya bir hitapta bulunsa, ona cevab Kays

verirdi.
601 Vefa yazsn birlikte mek ediyorlar ve aklar gittike art

yordu.
602 Leyla'da okumak arzusu ba gsterse; kitab, Kays'n yz

olurdu;
603 Kays, mek etmek iin eline bir yaz alsa, ona en gzel r
nek, Leyla'nn ka olurdu.
604 O gzeller, yaz zerinde binlerce nazla iddialara giriir, tar

tma yaparlard.
605 Ama ne iddialama! Tam bir lfet... Tammalar ise mu

habbetin son haddi ...
606 O iki temiz ruhI u (insan) bir nice mddet bylece neeli
gnler geirdiler.
607 (Fakat), bir yerde ak bulundu mu, gizli kalmaz ve aka d

enin (artk) rahat ve huzuru kaar.
608 Ak ateinin belirtisi, knama ve ayplama alevlerinin ba

gstermesidir...
609 Gzellik, akn afeti olarak, arttka (o yoldaki) iradeleri

glendi.
610 Ak halinin neesi yle bir hale vard ki, akln telkinlerinin
artk kymeti kalmad.
611 Dillerinde sz sylemeye takatlar yoktu ki (birbirlerine)

sevgilerini aklasnlar.
612. Hallerini (birbirlerine) anlatmak iin (artk) gzleri ve ka

lar dile gelmiti;
132
613 Eylerdi gziyle bu hitab

Kaiyle vernrdi ol cevab
614 Ka gz ilen olan tekellm
Hem klmad def -i zann- merdm
615 Merdmden edem deme kenare

Merdm gz iindedr ne are
616 Hem-raz iken ol iki vefa-dar
Dem-saz iken ol iki ciger-bdr
617 Ref ald hicab- ahid-i raz
Ak ald melamet ile dem-saz
618 Aklara gizl kalmad hal

Ma'lfim ald cemi'-i ahval
619 Gerd ayne-i neata ddi
Min-ba'd i ihtiyata ddi
620 Sylemege ol iki yegane
Kalmad sebep meger behiine
621 Ta olmaya raz aikara
Devran ile kldlar mdara
622 Bir nev'-i behiine ile her dem

Gnlini klurdu Kays hurrem
623 Kasden unudurd dersin ol zar

Leyliye der idi ey vefa-dar
624 Hfz- sebak etdi bagrum hOn
Menden bilrem bilrsen efzOn
625 Men bilmedgm mana ohutg!1

Dersm ohuyam kulag dutgl
133
613 Birisi gz ile hitap ediyor, dieri kayla cevap veriyordu.

. 614 Fakat ka ve gz yardm ile konuma, insanlarn phele
rini gidermedi...
615 nsandan uzak durabilirim zannetme! nkii, ne are ki,

insan gz iindedir.SI
616 O iki vefal (insan), birbirinin srda iken ve o iki bar ya

nk, dostluk halini yayorken;
617 Gizli srlar gzelinin yznden perde kalkt ve ak, aypla

ma ve knama ile arkada oldu.
618 Bu durum aklara gizli kalmad; btn hallerden haberdar

oldular.
619 Nee ve sevin aynasna toz dt ve artk ihtiyata nem

verildi.
620 O biriciklerin konumalarna, bahanelerden baka imkan

kalmad.
621 Srlar aa kmasn diye, herkese oyunlar yapmak zorun

da kaldlar.
622 Kays her an baka bir bahane ile gnln tazeliyordu;

623-625 O zavall, dersini unutmu gibi yaparak Leyla'ya derdi
ki: "Ey vefal! Ders ezberlemek beni perian etti ... (Dersi)
benden fazla bildiini biliyorum. Gel, u bilmediimi bana
ret! Ben okuyaym da sen bir dinle!"
134
626 n levhler zre hat yazard

Amden hatn galat yazard
627 Ya'ni ki hata tevehhm ede

OL gl alup tebessm ede
628 Gftara gele ki bu galatdur
Terk et ki hilaf- i resm-i hatdur
629 Ola sebeb-i tekelIm-i yar
Fehm etmeye mdde'an agyar
630 Etfal klanda devr bnyad
Var bile eyleyende feryad
631 OL yarna arz- hal ederdi
zge devrin hayal ederdi
632 Klmazlar idi szini ma'lfim
Bilmezler idi szine mefhfim
633 Mektebden olan zamanlar azad

Vasl in ederdi hile bnyad
634 Kasd ile nihiin edp kitabn

Hadden aururd ztrabn
635 Leyli yoln durup dururd
Sen grdn ola deyp sorurd
636 Ya'ni bu behline ile bir dem

Yarn gre ola ad hurrem
637 lIm-i hata mrin eyleyp sarf
Mek etmi idi hemin iki harf
135
626-629 Levhalar zerine yaz yazd zaman, bile bile yanl
yazard ki, o gl, hata zannederek alp tebessm etsin ve

dile gelip "Bu yanltr, yaz usulne aykndr, yapma! " de
sin de bu, sevgili ile konumaya sebep olsun, ama bakala
r maksad anlamasn.
630-631 ocuklar derslerini okuyarak hepsi birden barp ar

maya baladnda o, sevgilisine durumunu anlatr,
. baka
bir dersi hayal ederdi.
632 (Dierleri) onun szn anlamazlar, ne dediinin farknda

olmazlard.
633 Mektepten ktklar zaman, sevgilisi ile bulumak iin hi

le kurard.
634-635 Kitabn kasten gizleyip, ok fazla zlyormu gibi ya

par ve Leyla'nn yolunu bekleyerek, "Acaba sen (kitab
m) grdn m?" diye sorard.
636 Yani, !:iu bahane ile, bir an iin bile olsa sevgilisini grsn
de ii sevinle dolsun (isterdi).
637 mrn yaz ilmine harcad halde sadece iki harf ren
miti; .
136
638 Bir safhada Ilim yli mkerrer
Yazard an klurd ezber
639 Kim bu iki harfdr muradum

ROen bular iledr sevadum
Bu LeyHye anas itdb etdgidr

ve
Bahdr- vas!a hazdn yetdgidr
640 n mekr ile Kays-i bi-ser-encam
Bir nie zaman gerdi eyyam
641 Tedbir ile ak zevk vermez

Tedbir diyar- aka girmez
642 Ak ile riya degl muv1ifk

Rsvay gerek hemie ak
643 Dilden dile ddi bu fesane

Fa ald bu macera cihiina
644 Kim Kays oluben esir-i Leyli

Leyli dahi salm ana meyli
645 Tedric-i mesavi ile nagah

Leylinn anas ald agah
646 Odlara dutud yasa batd
OL gonca-dehiina dil uzatd
647 K'ey Oh ne dr bu gft gOlar

Klmak sana ta'ne ayb-cOlar
648 Nin zne ziyan edersen

Yahi adun yaman edersen
137
638-639 Arka arkaya lm ve y harflerini yazar, onu ezberler

di. 52 Demek isterdi ki: "Muradm, bu iki harftir (Leyla' dr);
karanlklarm bunlar ile aydnlanr."
Annesinin Leylli'y Azar/amas

ve
Vus/at Baharnn Hazana Dnmesi
640 Talihsiz Kays, hayli zaman byle hileler kurarak gnlerini
geirdi...
641 Ak, tedbir ile zevk vermez; ak diyarna tedbir giremez.

642 Ak ile ikiyzllk birbirleriyle uyumaz, nk ak da
ima ak olmaldr.
643-644 Bylece bu efsane dilden dile dolamaya balad ve ma

cera btn cihana yle yayld: "Kays, Leyla'nn esiri ol
mu; Leyla da ona gnln kaptrm!"
645 Kt dedikodularn giderek artmas sebebi ile, Leyla'nn

annesi anszn durumdan haberdar oldu.
646 Atelere tututu, yasa batt ve o gonca azlya dil uzatt:

647 "Ey hoppa! -dedi-, nedir bu dedikodular? Bu ayp arayan
larn seni knamalar ne demek oluyor?"
648 "Niin kendine yazk ediyorsun da iyi adn ktye kar

yorsun?"
'fi
138
649 Nin sana ta'ne ede bed-g
Namsa ta'alluk i midr bu
650 Nazk beden ile berg-i glsen
Amma ne deyem igen yglsen
651 Lille kimi sende lutf ohdur
Amma ne deyem yzn auhdur
652 Temkini cnuna klma tebdil

Kzsen ucuz olma kadrni bil
653 Her surete aks kimi bahma
Her grdgne su kimi ahma
654 Mey geri safa verr dimaga

Ahdug in der ayaga
655 Gzg kimi kat yzl olma
Nergis kimi hire gzl olma
656 Gzden gerek olasen nihan sen

Ta demek ola sana ki cansen
657 Sen em'sen uymagl hevaya

Kim em'i heva verr fenaya
658 Lu'bet kimi zni bezetme
Revzen kimi keler gzetme
659 Sagar kimi gezmegi haram et
Nagme kimi perdede makam et
660 Saye kimi her yere yz urma

Hi kimse ile oturma durma
661 Sen sadesen zge ehl-i nireng
Cehd eyle verilmesn sana reng
139
649 "Niin kt dilliler seni kmasm?.. Namusa uygun bir i mi

dir bu?"
"650 "Nazik bedeninle bir gl yaprasm ama, ne diyeyim, ok

hafiflik yapyorsun!"
65 "LiUe gibi ltfun ok ama, nasl syleyeyim; yzn gzn

alm!"
652 "Arball, lgmla deime!.. Sen kzsm, ucuz olma,

deerini bil!"
653 "Her grntye aksinmi gibi bakma!.. Her grdne su

gibi de akma!"
654 "arap geri dimaa nee verir ama, akt iin de ayaa d
er. "53
655 "Ayna gibi donuk yzl olma ama, nergis gibi de baygn
gzl olma!"
656 "Gzlerden gizli kalmalsm ki, sana 'cansm' demek mm

kn olsunl"
657 "Sen bir mumsun, gel havaya uyma; nk hava, mumu

sndrr!"54
658 "Kendini oyuncak bebek gibi ssleme! Pencere gibi de so

kaklar gzetleme!"
659 "Kadeh gibi ellerde dolamaktan sakm; name gibi perde

arasnda yer tut!"
660 "Glge gibi her yete yz srme! Hi kimse ile oturup kal
ma!"
661 "Sen safsm, dierleti dzenbazdr; uyank ol da sana hile ile

bir leke bulatrmasmlar!"
140
662 Derler seni aka mbtelasen
Btganeler ile ainasen
663 Sen handan ak zevki handan
Sen handan dust evki handan
664 Oglan aeeb olmaz olsa ak

Akhg ii kza ne layk
665 Ey iki gzm yaman olur ar

Namusumuz itrme zinhar
666 Biz alem iinde ntk-namuz
Ma'ruf- tamam- has u amuz
667 Ne neng ile dahi edelm liif
Biz demeyelm sen eyle insiif
668 Dut kim sana kzmazem ben zar
Menden ulu bir mdebbirn var
669 N'eylersen eger atan eitse

Kahr ile sana siyaset etse
670 Min-ba'd gel eyle terk-i mekteb

Bil mektebni hemtn eed eb
671 Etme kalem ile mekden yad
Suzen dut nak eyle bnyad
672 Etfiilden eyle kat'- lfet
Hem-raz yeter yanunda lu'bet
673 Bt kimi bir evde eyle menzil

Olma dahi her yanaya mail
141
662' "Senin aka tutulmu olduunu, yabanclarla dp kalkt

n sylyorlar!"
663 "Sen neredesin, ak heyecan nerede? . Sen nesin, sevgili

heyecan ne?"
664 "Olan ak olsa almaz; ama, ak olmak ii kza layk m

dr?"
665 "Ey iki gzm, utanmak ktdr; sakn namusumuzu leke

leme!"
666 "Biz dnya alem iinde iyi adlyz, herkes bizi tanr."
667 "Bundan sonra artk hangi addan andan sz ederiz? Biz
sylemeyelim, sen insaf etI"
668 "Tut ki, ben zavall (annen) sana kyamaz; fakat senin, ben
den byk bir dnenin var!"
669 "Eer baban iitir ve seni kzgnlkla cezalandrrsa ne ya

parsn?"
670 "Gel, bundan byle artk mektebi brak da, atan baban
mektebin bil!"
671 "Artk kalemle mekten sz etme; ine tut ve nak yap!"

672 "ocuklarla grmeyi kes! Sana srda olarak oyuncak be
bek yeter!"
673 "Put gibi, bir yerde konak kl, her yana gitmeye meylet
me!"
142
674 Anka kimi uzlet eyle pie
Eyle revi eyle kim hemie
675 Geri adun ola dilde mezkilr
Grmek seni ola gayr-i makdilr
676 Ho ol ki kz hemie gizler
Had gizl gerek hemie kzlar
Bu inkar ile Leylt anasna cevab verdgidr

ve
Feza-yt iretden thup seray-t srete girdgidr
677 Leyli bu itab n eitdi
z gnlinde mukarrer etdi
678 Kim u'bede-i sipihr-i zalim
Tarh eyledi nakna-mlayim
679 Eyyam- visale yetdi hicran
Vakr ald cigerler ola bryan
680 Amma ne desn ne are klsun

Tedbir ne oldugm ne bilsn
681 Naar durup rarik-i inkar

Asar- recahl erdi izhar
682 Gl-zar- iraba ab verdi
Giryan giryan cevab verdi
683 K'ey milnis-i rilzgarum ane

Drc-i dr-i ah-varum ane
684 Szler dersen ki bilmezem men
Mazmilnn fehm klmazam men
143
674675 "Anka kuu gibi yalnzl adet edin! yle hareket et ki,
adn daima dillerde dolasn ama, seni grmek mmkn 01masn."
676 "Kzn daima gizleyen kimse ne mutludur! Zaten kzlarn

da hep gizli olmas gerekir."
Ley/ii 'nn Annesine inkar ile Cevap Vermesi

ve
Nee Sahasndan Sknt Sarayna Girmesi
677-679 Leyla bu azarlamay iitince, gnlnden geirdi ki; za
lim felein hilesi uygunsuz bir oyun dzenlemi; vuslat

gnlerine ayrlk gelip atm ve cierlerin yanma zaman
balamtr.
680 Ama ne desin, ne areye bavursun; tedbirin ne olduunu

nereden bilsin?
681 aresiz, inkar yolunu tutup hibir eyden haberi yokmu

gibi davrand.
682-683 Azarlama bahesini sular gibi, alaya alaya (yle) ce

vap verdi: "Ey hayat yoldam anne, ey varlk ncirnin hok
kas!"
684 "Bilmediim ve manasn anlamadm szler sylyor

. sun!"
144
685 Dersen ma'ilk u ak u ilk

Men silde-zamir tf1- sildk
686 Bilmem nedr ol hadise mazmiln

Syle ni e olmayam diger-giln
687 Akun klmazd kimse yildn
Ha senden eitdm imdi adn
688 Bi'llilh nedr ane aka mefhilm

Bu srr- nihiln eyle ma'lilm
689 Hildi-i reh-i muradum olgl

Bu ive de stiidum olgl
690 Men mektebe re'ym ile getmen

Bir ugl hilaf- re'yn etmen
691 Hem sen dersen ki mektebe var
Hem dersen sen ki getme zinhilr
692 Hans sze i'tikadum olsun

Sana nie i'timildum olsun
693 Men hem deglem bu zecre kilil
Kim her dem olup erilg- mahfil
694 Nil-cinsler ile hem-dem olam
Bir yerde mukayyed-i gam olam
695 Her dideden ede ede perhiz

Evkilt gee kdilret-ilmiz
696 Peyveste mu'allim eyleyp cevr

Gilhi sebak ohuda gehi devr
697 Bi'llilh mana hem bu idi maksild

Mektebden olur m tf1 ho nil d
145
685-686 "Mauk, ak ve aktan sz ediyorsun. Saf kalpli temiz

bir ocuk olan ben, bu szn sylenilmesine neyin sebep
olduunu anlamyorum. Syle, nasl karma kark olmaya
ym.?.. "
687 "Kimse bana aktan bahsetmedi; ite imdi senden iittim

adn!"
688 "Allah akna anne, nedir bu akn anlam? . Bu gizli srr

bana ret!'"
689 "Muradmn yolunu gster, bu ite bana stat ol!"

690 "Ben mektebe kendi isteimle gitmiyorum ve senin arzu
nun hilafna bir i grmyorum."
691 "Sen hem, 'Mektebe git' diyorsun, hem de, 'Sakn gitme'
diyorsun!"
692 "Hangi sze inanaym ve sana nasl gveneyirn? ."

693-696 "Zaten ben de her dem mahfil mumu gibi, ne id be
lirsiz kiilerle birlikte olup, bir mekanda gam zincirine ba
lanp kalmann skntsna katlanmaya hevesli deilim!
Gzlerden sakna sakna skntlar iinde vakit geirmek,
kah ders yapp kah eski dersleri okutan retmenin bitmez
tkenmez eziyetlerine katlanmak istemiyorum."
697 "VaHahi zaten benim de isteim buydu! Hi ocuk mek

tepten holanr m?"
146
698 Ayruk bu szi mkerrer etme
Lutf eyle meni mkedder etme
699 n ane eitdi ol cevab
Terk etdi ikayet itab
700 eksz ana reien old k'ol meh

Aklgndan degldr ageh
701 Bi-hGdedr ol kamu fesane

Kim akdur flan flana
702 n vak'a ek mahalli old

OL vak'adan teselli old
703 Leyli hem oturd evde na-ar
Dndi sadefine drr-i eh-var
704 Bir brcde sabit old ahter
MahbGs-i hizane old gevher
705 La'l old esir-i sine-i seng
Habs old gl-aba ie-i teng
706 Gamdan tebeh old rGzgar

Nevmid dil-i mid-var
707 Ah eyler idi veli ne hasl
OL yel aamazd gonca-i dil
708 Gz ya tkerdi lik ne sGd
Bitmezdi anunla nahl-i maksGd
709 Zlfi kimi pi tiiba ddi
Hayran kalup ztraba ddi
710 Agz kimi hulkn etdi gam dar

emi kimi cismi old bimar
ir
147
698 "Artk bu sz bir daha tekrar etme ve ltfen beni zme!"

699 Anne bu sz iittikten sonra, ikayeti ve azarlamay b
rakt.
700-701 0, aka kanaat getirdi ki; ay paras kz aklktan ha
berdar deildir ve btn o, falana filana ak olduuna dair

sylentilerin asl astar yoktur.
702 e (bylece) phe karnca, bu durumdan teselli buldu.

703 Leylii da aresiz, evde oturdu... (Sanki) kymetli inci, sade
fine geri dnmt...
704-705 (Sanki), yldz bir burta sabit kalmt; mcevher, hazi
ne iinde mahpus dmt; liil, tan sinesinde esir olmu- .

tu ve (sanki) dar ie, gl suyuna bir hapishane oluvermiti.
706 Kederden, dnyas ykld; mit dolu gnl umutsuzlat.

707 Ah edip duruyordu, ama ne fayda? . Bu rzgar gnlnn
goncasn amyordu ki!
708 (Srekli) gzya dkyordu, fakat ne kar? . Onunla mu

radnn aac yemi vermiyordu ki!
709 Zlf gibi kvrm kvrm oldu; ne yapacan arp straba

dt.
710 Gam, az gibi ruhunu da daraltt; gz gibi, cismi de has

taland.
148
7 1 1 Ne derdini sahlasa karan
Ne erh-i gam etse gamgsan
712 Fanils- hayale girdi ol em'
Gnlini klup hayal ile cem'
713 Her dem ekp ol gam ire min ah

Sabr etdi zarilret ile ol mah
714 Derd ile dzp terane-i gam
Bu bir gazeli ohurd her dem
Bu gazel LeylZ dilindendr

715 Felek aytrd meni cevr i/e clinlinumdan
Hazer etmez mi aceb nli/e v efglinumdan
7 16 Oda yandurmasa bir u 'le i/e nh felegi

Ne biter lite-i lih- di/-; sUMnumdan
717 Gam- pinhlin meni ldrdi bu hem birgam kim

G/-ruhum olmad ligeh gam-t pinhlinumdan
718 Ah idi hem-nefesm lih ki o/ hem lihir
thdt ikrlih k/up k/be-i ahzlinumdan
719 Men ne hlicet ki kt/am dlig- nihlinum erhin

.
Aktbet zlihir olur lik-i giriblinumdan
720 Hak bi/r ylir deg/ elin di/mden gliib

N'ola ger gliib ise dide-; girylinumdan
721 elin eger hsa tenmden eser-i mihri i/e
Eser-i mihri sagnman ki har clinumdan
149
71 1 Ne derdiili saklasa rahat! ve huzuru (kalyor); ne de kede

rini anlatsa, bir derr orra (bulabiliyordu) ...
.. "
712 O mum (gibi parlak gzel), gnln hayallerle ssleyip bir

hayal fenerine55 dnd.
713 O ay (yzl), her dem bu keder ierisinde b inlerce ah e

kerek mecburen sabretti;
714 Dertli dertli gam teraneleri mndanarak devaml u gazeli

okuyordu:
Leyl Dilinden Gaze!

715 Fe/ek hakszca ayrd beni canammdan;
Hi saknmaz m acep feryat vefiganmdan?
716 Bir alevle yakvennezse dokuz katlelei,
Ne kar yank gnlmn ate gibi ahndan?
717 Gizli gamlar beni ldrd; bu da bir dert ki;
Gl yanaklm da haberdar deil gizli gammdan.
718 Yoldam ah idi; ah ki o da en sonunda,
Usanp kt benim klbe-i ahzanmdan.56
719 imin gizli dertlerini ne diye anlataym?
Sonunda grnecek zaten yakamn yrtndan...
720 Sevgili, yal g'zmden uzak olmu, ne kar?
Hak bilir ki, ayr deil zaten ne dilimden, ne canmdan...
721 Ak yznden ksa da canm bedenimden
Aknn izi sanmayn ki kar bu canmdan...
150
722 Lutf edpsen meger ey Md bu gnden beyle

Veresen bir haber ol setv-i hramanumdan
723 Ey Fuzi2lf gam- hecr ileperiandur MI

Kimse agah degiil MI-i perianumdan
Tamam-i shan
724 Saki getr ol mey-i mugan
Kim unudalum gam- ciham
725 Rahm eyle ki kasd- din eder gam

Bagrum sitem ile kan eder gam
726 Kl aklum bade ile zail
erhn siteminden eyle gafil
727 Feryad ki erh bi-vefii dur

Daim ii cevr ile cemdur
728 Bir adet ile medar yohdur
Devriimnun i'tibar yohdur
729 Ger hem-nefes etse iki yar

Bir yere getrse iki zar
730 Elbette sebeb salup araya

Anlar esir eder belaya
731 Bi'llah ne yamandur ainalg

n vilki' olur yine cdalg
732 Gl-zar- kelilm bag-bam
Beyle bezemi bu bOstan
151
'
72Z Ltfedersin ey rzgar, bugiinden sonra
Verirsen bir haber, o selVi boylumdan,
Ey Fuzu/i, ayrlk derdi ile ok gamlym,

Kimsenin hi haberi yok bu perian halimden,
Sz Sonu
724 Saki, getir o ate gibi arab da, unutalm dnya gamn!
725 Bana ac; nk gam canma kastetmekte ve barm zu
!mle kan eylemekte",
726 Aklm arap ile gider de, beni felein siteminden habersiz
kl!
727 Bana imdat eyle; nk felek ok vefaszdr ve ii gc da

ima eziyet ile cefadr;
728 Bir usul zere dnmez; hareketine gven olmaz;

729-730 ki dostu yaknlatrsa, iki zavally bir araya getirse; el
bette araya bir sebep salar ve onlar bela tutsa yapar,
731 Vallahi, ne yaman eydir u aina olu? . nk eninde so

nunda yine ayrlk baa gelmekte!
73Z Sz glistannn bahvan, bu bostan yle bezemi:
152
733 Kim serv-i riyaz- mihnet derd

Sevda-zede Kays-i derd-perverd
734 Her subh gederdi mektebe ad

Mektebde olurd gamdan azad
735 Mek-i hat- hsn-i yar ederdi

Del'-i gam- rilzgar ederdi
736 Zevk ile durup tarik- sabk

Adet zerine subh- sadk
737 Geldi yine mektebe ferah-nak

Ta kim kla zevk- vasl idrak
738 Grdi ki behite hOr gelmez
Gn hd henz nilr gelmez
739 Huridsz ald rilz ra eb
Ald bana karanu mekteb
740 Bildi ki sipihr-i u'bede-bilz
Bir u' bede eyleypdr agaz
741 Elbette cefa-y ta'n- agyar
Ol gn yalna brahd bir har
742 Nevmid olup etdi nale bnyad

Dedi nedr ey felek bu bi-dad
743 N'etdm sana kasd- canum etdn

Kat'- reh-i dil-sitanum etdn
744 Kesdn taleb-i garazda riihum
Bildr mana kim nedr gnahum
745 Evvel meni eyledn mkerrem

Vasl- sanem ile ad lurrem
153
733:734 ile ve dert bahesinin servisi, sevdaya dm dertli
Kays her sabah mektebe sevinle gider, mektepte gamdan

kurtulurdu;
735 Sevgilisinin gzellik yazsn mek edince dnyann sknt

ve kederini bandan atard.
736-73 7 Adeti olduu zere sabah erkenden zevkle her gnlk

yolunu tutarak, sevgilisi ile buluma zevkini tatmak iin
neeli bir M.lde yine mektebe geldi.
738 Grd ki; cennete huri gelmiyor; gne domu, ama he

nz k yok!
739 Gn, gnesiz kalm, sanki gece olmutu... Mektep gz

ne zindan kesildi.
740 Anlad ki, dzenbaz fe\ek bir oyuna niyetlenmitir;

741 Ve mutlaka, yabanclarn ayplama cefas o gln yoluna bir
diken brakmtr...
742 mitsizlie kaplp in\emeye balad. Dedi ki: "Ey felek,

nedir bu zulm?"
743 "Sana ne yaptm ki, benim canma kastettin de, sevgilimin

yolunu kestin? ."
744 "Muradma ulama yolunda bana engel oldun. Syle bana,

nedir gnahtn?"
745 "nce beni ycelttin, sevgilime kavuturarak mutlu ettin;"
15-1
746 Dndn yine beyle cevr edersen
OL devre nakiz devr edersen
747 Vehm eylemedn mi kim ekp ah

Silz- ciger ile bir seher-gah
748 Yanduram oda tokuz revakun

Silzn sana bildrem firakun
749 Tedbir kl ey mu'allim-i pir

Et sihr ile ol perini teshir
750 Ancak mana sanma yerdi bu gam

Kim yerdi mana yeten sana hem
751 D ey elif istikametnden
erm eyle bu kadd kamernden
752 Kaddi hevesiyle dem urursen
OL getdi aceb ki sen durursen
753 Ey niln nihilndur ebru-yi yar

Sen dahi nazarda durma zinhar
754 Ey mim agz old gfiib
Old sana hem adem mnasib
755 Olsan nola ey devat dil-teng

A.yine-i hatrun durup jeng
756 OL turra-i mg-bildan ayru
Hicran kara bagrun eylemi su
757 Ey hame sirik-bar olupsen
Ser-gete v bi-karar olupsen
758 Gilya bu gn etmemi myesser

Devran sana dest-bils-i dilber
155
746 "Dndn, imdi byle eziyet ediyorsun ve nceki haline

ters bir ekilde davranyorsun."
747 "748 "Bir seher vakti gnlmn atei ile ah ekip dokuz kat
l kubbeni yakmamdan ve ayrln ne yaman bir yangn
olduunu sana bildirmemden hi korkmadn ml .. "
749 "Ey yal retmen, tedbirini al, o periyi by ile ele ge

if!"
750 "Bu gamn sadece bana dokunduunu sanma; nk bana

dokunan, ayn zamanda sana da ulamtr!"
751 "Ey elif, bu dzgnln terk et, bu boyundan posundan

utan!"
752 "Onun boyunun hevesinden dem vuruyorsun. O gitti, aca

ba sen niye durmaktasn"
753 "Ey nun (harfi), madem ki yarin ka (artk bana) gizlidir;

yleyse artk sen de gz nnde bulunma!"
754 "Ey mfm (harfi), madem ki onun az kayboldu; sana d a ar

tk yokluk uygundur!"
755-756 "Ey hokka, gnlnn aynas tozlanp iin daralsa yeri

dir; nk o misk kokulu zlften uzak dnce, ayrlk,
kara barn su haline getirmitir. "
757-758 "Ey kalem, gzya dkp duruyorsun; akn ve karar

sz bir haldesin... Sanki devran sana bugn o sevgilinin eli
ni pmeyi nasip etmemi gibi!"
157
75 9 "Ey kat, onun zlfnn gzelliini hatrla da, gsne

gam yazsn naket!"
760 O hicran tutsa gnlerce mektepte gezerek feryat ediyor

du.
761 Mekteptekiler her gn onun akama kadar sren feryat ve

figanndan azap ekiyorlard.
762-763 Geceleyin yine alayp inleyerek o sevgiliye yle ses

leniyordu: "Ey gzmn nuru, gnlmn neesi; sensiz,
gzmn yok oldu!"
764 "nceden bu ahbaplk ne idi; sonra neden ayrla kalk

tn? . "
765-766 "nce niin beni mest eyledin, muhabbet gstererek

tuzana drdn de, sonra neden ba arsna salp bu
bekleme sknts iinde braktn? ."
767 "Zavall gnlme ayrlk atei saldn, gzm hasret gzya

ile doldurdun;"
768 "Gnlmn atei, yana yana gkyzne afak gibi krmz

bir renk verdi;"
769 "Gzyalarm aka aka usuz bucaksz bir deniz oldu... "
770-771 "Ben bugn arkada istemiyorum; hayalini de yanm
dan uzaklatr! (nk), ey ay yzl; olur ki, anszn (gn

lme) dp de atee yanar veya suya batverir."
Jl
158
772 Ser-mest-i arilb- itiyakem
Medhil-i tehayyr-i frilkem
773 Koyma gamun menmle hem-rah

Fa eylerem an halka nagah
774 Ser-mestde ihtiyar olmaz

Medhda i'tibar olmaz
775 Can ald gamun gelende ber-bild

Tevi-i fenadan oldum azild
776 Gsterdi mana gamun mezilk

Ay- ebedi neilt- bilki
777 Ger gelse ecel menm nem ala
Ciln had yohdur meger gam ala
778 em'-i eb-i mihnet belayem

Afte-i cnbi-i hevilyem
779 Sz- dil ile tklse yaum
Tig-i gam ile kesilse' baum
780 Candan harp heva-y ak
Terk eylemezem bela-y ak
781 Bu gnleri kim gam ire zilrem

Hicran elemiyle bi-kararem
782 Ger name-i mre kilk-i takdir
Gndr deyben klursa tahrir
783 Eyler meni ol hisab magbn
Kim sret-i haldr diger-gn
159
772-774 "Arzu arab ile sarho olmuum; ayrln hayreti ile a
rm haldeyim; gamn bana yolda yapma; olur ki onu bir

anda halka ifa ediveririm. (nk) sarhoun iradesi kendi
. elinde deiLdir ve arm insana gven olmaz."
775 "Gamn gelir gelmez canm tenden kt ve yokluk karga

alndan kurtuldum."
776 "Senin gamnn zevki bana sonsuz bir hayat ve bitmez t

kenmez bir nee bahetti."
777 "Ecel gelse, benim neyimi alacak? . Can zaten yok; alsa al
sa ancak gam alr."
778 "Mihnet ve bela gecesinin mumuyum; arzu ve ak rzgar

nn sarsntsna tutulmuum."
779-780 "Gnl atei ile yalarm aksa, gam klc ile bam ke
silse; canmdan ak hevesini karr, ak belasn terk et
mem!"
781-783 "Takdir kalemi, gam iinde alayp inlediim, ayrlk

acsyla huzursuz olduum bu grleri gr diye yazacak
olursa, o hesap beni artr. nk gerek vaziyet baka
dr. "
160
784 Gn art deyerIer aftiib
Bi'llah ki bu nktedr hisabi
785 Her gn ki grnmez afdbum
Men gn demezem budur hisabum
786 Yoh kimse bu derd-i dilden agah

Bu derd-i dil ile neyleyem ah
787 Derdm sze ge1dgince artar

Oddur yel ile zebane dartar
788 Eyyam- visali eyleyp yad
OL haste bu i'ri etdi bnyiid
Bu gazel Mecnun dilindendr

789 Ey ho ol gnler ki men hem-raz idm canan i/e
Ni'met-i vasn grp nazm ekerdm can ile
790 Grmemidi glen-i ayum hazdn- tefrika

Olmamd tIre eyyamum eb-i hicran ile
791 Meh-vemden diistlar devrlin cda ister meni
Dmenmdr hI bilmen n 'etmiem devran i/e
792 Yetse ger ak/arun efldke efgan ne siid
Yetmek olmaz mah-ve/er vas/ma efgan ile
793 Yaurup sahlardum elden dag- hicrann eger

Etmek olsayd mdara dtde-i giryan ile
794 Zevkden dlbace bagland kitab- mrme
Koymad devran gee evkdtum ol unvan ile
795 Ey Fuziill ahter-i bahtum msa'id olmad
Kim olam bir dem mukdrin ol meh-i taban ile
161
784-785 "Gn, gnein domas ile balar, diyorlar... Vallahi bu,
(astronomik) hesaplara gre sylenmi bir szdr... Gne

yzl sevgilimin grnmedii hibir gne ben gn demem;
benim hesabm da budur!"
786 "Bu gnl derdinden anlayan kimse yok! Ah, ben bu gnl
derdi ile ne yapaym?"
787 "Derdim, dile geldike artyor. Sanki bir atetir; rzgar es

tike alevleri ykselmekte... "
788 O (ayrlk) hastas, vuslat gnlerini hatrlayarak bu iiri sy

ledi:
Mecnun Dilinden Gazel

789 Ah ne ho gnlerdi onlar; srda idim canan ile;
Vus/ai nimetini griip, nazn ekerdim can ile...
.." 790 Grmemiti mriimn gl bahesi, ayrlk sonbaharn,

Olmamt gnlerim zindan, henz, hicran gecesi ile...
791 Dostlarm! Devran, beni ay yzlmden ayrmak istiyor...

Dmanm mdr ki, bilmem, n 'etmiim devran ile?.
792 Yelre de aklarn feryad gklere, ne kar?
Kavumak mmkn olmaz gzel/ere feryat vefigan ile...
793 Giz/eyip sak/ardm el/erden ayrln yarasn;
An/aabilmek mmkn olsayd eer alayan gzlerim ile.
794 mriimn kitabna zevkten nsz yazld;
Koymad devran ki, gesin gnlerim o unvan ile.
7% Ey Fuzulf; bahttmn yldz hi uygun dmedi ki,

Olaym bir dem beraber, o parlak ay ile...
162
796 Sz muhtasar ol esir-i sevda
Bir nev' ile old halka msva
797 Kim Kays iken ad old Mecniin

Ahvalini etdi gam diger-giin
Bu LeyHye Mecnun gzerde mukabil oldugdur

ve
Gn mukabefesinde hillil-i mihri bedr-i kamil
Oldugdur
798 Bir gn ki bahar- alem-efruz
Vermi di cihana feyz-i nevruz
799 Salmd nikab ehreden gl
ekmidi srud- nale blbl
800 eb-nem mey-i nab ile lale

Doldurm idi kzl piyale
801 Olmd gl ile sebze-i ter

Firuze-fruz la'l-perver
802 Bir nie musahib-i vefa-dar
Mecnun- ikesteni grp zar
803 Her yan dediler ki ey bela-ke

Gl agdur olmagl mevve
804 Bu fasda ademi gerek ad
Enduh bela v gamdan azad
805 n ebr deglsen olma giryan
n seyl deglsen etme efgan
806 Gl kimi brahma sineye ak
Sebze kimi etme bistern h1l.k
163
796-797 Szn ksas; o sevda tutsa halk iinde yle bir dillere d
t ki; ad "Kays" iken "Mecnun " oldu ve ayrlk acs, halini ta
mamen deitirdi.
Mecnun 'un Yolda LeyM'ya Rastlamas

ve
Ak HiMlinin Gne Karsnda
Dolunay Olmas
798 AIemi(n gzn) aydnlatan baharn cihana Nevruz neesi
verdii bir gnd...
799 Gl, yznden rty atm; blbl, inleyen arklar syle
meye balamtl. ..
800 Uile, saf ebnem arab ile kpkrmz bir kadeh doldur
mutu ...
801 Gl, yeil imen firuzesine parlaklk veriyor; yeil imen,

gl Hilelerini yetitiriyordu.
802-803 Birka vefal arkada, zavall Mecnun'un alayp ini edi

ini grerek her yandan dediler ki: "Ey bela ekip duran;
gl zaman geldi; byle perian olma!"
804 "Bu mevsimde insann sevinmesi, sknt, bela ve gamdar

uzak olmas gerekir."
805 "Bulut olmadna gre, alama; sel olmadna gre feryat

ve figan eyleme!"
806 "Gl gibi sineni yrtma; imen gibi, topraklara serilme! "
164
807 Ancak zni esir-i gam kl
Lutf eyle hrama gel kerem kl
808 Sahrii dutalum mey ielm ad

Enduh ile olma beyle mu'tad
809 Ey gonca-dehan serv-kamet

Gl oyna zaman kl feragat
810 Pakize vcuda hayfdur gam
Beyle dahi kalmaya bu alem
8 1 1 ayed ala gl-i muradun
Muhkem kl esas- i'tikiidun
812 Seyr zre bu nevbahar fasl

ayed bulma nigar vasl
813 Mecnun- hazin ayaga durd

Sahriilara seyr in yz urd
814 Giryan giryan klurd seyran
Hayran hayran gezerdi her yan
815 Geh sebzeye atz-I raz ederdi

Geh laleye min niyaz ederdi
816 emine srerdi lale dagm

Ak sagmup pp ayagm
817 Nergis gzine nigah ederdi

Yar gzin anup ah ederdi
818 Sylerdi benefeye gam- dil

Kim syleye olsa yara vasl
819 Blbllere erh ederdi halin

Kumrilere mihnet melalin
165
"Bari sadece ruhunu gam esiri eyle de; ltfet, kerem kl, bi
raz k dola!"
"Krlara yaylalm, keyifle arap ielim; byle, znt ve s
kntlar adet edinme!"
809 "Ey gonca azl ve servi boylu; gl, oyna; zaman unut!" 57
810 "Gzel vcuduna gam (ekmek) yazktr; bu alem elbette
byle kalmaz."
811 "Bakarsn, arzunun gl alr... nancn salam tut!"

812 "Bu ilkbahar mevsimi sryor; bakarsn sevgili ile kavuma
imkan da bulunur."
813 Kederli Mecnun ayaa kalkt; dolamak iin krlara kt.

814 Alaya alaya geziyor, akn akn her yan dolayordu.
815 Bazen imenlere srrn ayor, bazen lalelere binlerce ni
yazda bulunuyordu.
816 Lalenin dan (beneini) yuzune gozune sryor, onu

kendisi gibi ak sanp ayan pyordu.
817 Nergisin gzne bakyor; sevgilisinin gzn hatrlayarak

ah ediyordu.
818 Yarine rastlarsa ona sylesin diye, gnlnn skntsn me

nekeye anlatyordu.
819 Blbllere halini ayor, kumrulara hznn ve derdini d

kyordu.
166
820 Her turfe iek grp ekp ah

Menzil menzil gezerdi nagah
821 Bir menzile ddi reh-gzar

Kim seyrde idi anda yar
822 Bir nie ped-ruh ile hem-dem
Mecnun- ikesteden mukaddem
823 Leyli gzer etmi ol fezaya

Salm gl liile zre saye
824 Bir sebzeye sebz har-geh urm
Meh sahn- felekde hale kurm
825 Gonca kimi ol latif har-gah
Gl berki kimi iinde ol mah
826 Mecnuna mukabil ald Leyli

Bahr- gama yetdi derd seyli
827 Leyli deme em' -i meclis-efruz

Mecnun deme ate-i cige:-suz
828 Leyli deme cennet ire bir hur
Mecnun deme zulmet ire bir nur
829 Leyli deme evc-i hsne bir mah
Mecnun deme mlk-i aka bir ah
830 Leyli deme bir yegane-i dehr
Mecnun deme bir fesane-i ehr
831 Leyli emen-i bela nihali
Mecnun felek-i vefa hilali
832 Leyli meh-i asman- hamet
Mecnun eh-i kiver-i melamet
167
820-821 Her yeni iei grdke ah ekerek konak konak ge

zerken, anszn yolu sevgilisinin dolamakta olduu bir ye
re dt.
822-823 Leyla, birka peri yzl gzelle birlikte zavall Mec

nun 'dan nce o yere gelmi; gl ve lalenin zerine glge
salmtl.
824 Bir imenlie yeil adr kurmutu... Sanki ay, gkyznde

haleye brnmW.
825 O gzel adr bir gonca gibiydi ve o ay (yzl Leyla) da,

sanki iinde bir gl yapra..
826 Mecnun, Leyla ile karlanca, dert seli gam denizine ka

vutu.
827 Leyla deildi, meclis aydnlatan bir mumdu; Mecnun de

ildi, yrek yakan bir ateti ...
828 Leyla deildi, sanki cennetin ierisinde bir huriydi; Mec

nun deildi, sanki karanln iinde bir kt...
829 Leyla deildi, gzellik gne bir ayd; Mecnun deildi,

ak lkesine bir aht...
830 Leyla deildi, dnyann biricii idi; Mecnun deildi, ehir

lerde dolaan bir efsaneydi ...
831 Leyla, bela imenliinin fidan; Mecnun, vefa gnn hi

ali...
832 Leyla, nezaket semasnn ay; Mecnun, knama lkesinin

padiah...
168
833 Leyli saf- ehl-i hsn em'ri
Mecnfin ser-i kfiy- gam fakiri
834 Leyl' ii ive v kirime
Mecnfin gzi ya eme eme
835 Leyl' v neat- hsn karn
Mecnfin bela-y ak dam
836 Leyli v let1ifet-i dil-aray
Mecnfin melamet-i gam-efzay
837 Leylide kemal-i hsn ile zevk
Mecnunda cemal-i Leyliye evk
838 Leyli sadef-i hayaya bir dr
Mecnuna anunla min teffihr
839 Leylide visal-i dust meyli
Mecnunda hem arzu-y Leyli
840 OL iki seh'-kad semen-ber

Birbirine oldlar beraber
841 Fulada satad seng-i hare

Od ddi karar ihtiyara
842 Bir saza dzildi ol iki tar
Germ old revac- nale-i zar
843 OL baht muna neat bul d
Bu grdi an mukayyed old
844 Mecnfinda karar dutmayup hfi

Derya-y tehayyr eyledi cfi
169
833 Leyla, gzeller safnn reisi; Mecnun, gam diyarnn ba fa

kiri...
834 Leyla'nn ii naz ve ive; Mecnun'un gz ya eme e
me...
835 Leyla ve gzellik neesinin zevki (beraber); Mecnun da
ak belasnn tuzanda...
836 Leyla ve gnl ssleyen incelik (birlikte); Mecnun da gam
artran knama ile (ba baa)...
837 Leyla'da esiz gzellii sebebi ile zevk; Mecnun'da ise
Leyla'nn cemaline duyduu iddetli arzu...
838 Leyla, haya istiridyesinde bir inci (idi); Mecnun'a ise, sade
ce onunla binlerce kez vnmek (dyordu)...
839 Leyla'da dosta kavuma meyli (vard); Mecnun'da ise sade
ce Leyla arzusu...
840 Bu iki servi boylu ve yasemin gsl (sevgili) birbirleri ile
beraber oldular.
841 Sert ta elie deince, rahata, huzura ve irade gcne ate
dt.
842 Bir saza ekilince o iki tel; alayp inlerne meclisi de kz
verdi...
843 O, buna baknca nee buldu; bu da onu grnce tutuldu
kald.
844 Mecnun'un akl (bandan) gidip, hayranlk denizi cotu;
170
845 Bir dem bahabilmedi ol aya

Ddi yzi zre misl-i saye
846 Leyli hem itrdi ihtiyarn
Bir dem grebilmedi nigarn
847 Hayranlg ol makama yetdi
Kim d di ayakdan us s getdi
848 Gl suyu sepp revan yzine
Leylini getrdiler zine
849 Her yan dediler ana ki ey mah
Nageh olur atan anan agah
850 Kim gayr ile aina olupsen
Bir dilbere mbtela olupsen
851 Vermez bu revi netice-i hb
, ayeste degl sana bu slb
852 Yahi nazar eylesen yamandur
Hem bize v hem sana ziyandur
853 Andan gtrp bisat har-gah
OL mah-likan hah na-hah
854 z brcine kldlar revane
Ta olmaya vakf ata ane
855 Sz demediler bu maceradan
Ne gencden ne ejderhadan
856 Mecnn hem etdi em-i hn-bar
Sular sauben yzine bidar
171
845 O ay (yzl LeyHi)ya bir an bile bakamad da, glge gibi

yz st yere dt.
. . . 846 Leyla da iradesini kaybetti ve bir an bile olsun, sevgilisini

gremedi.
847 Hayranl o dereceye vard ki; yere dt ve kendinden

geti.
848 Hemen yzne gl suyu seperek Leyla'y aylttlar.

849-850 Her bir taraftan ona dediler ki; "Ey ay (yzl)! Anan ba
ban bakalar ile aina olduunu ve bir dilbere baland

n neredeyse duyacak!"
851 "Bu gidi iyi sonu vermez; bu hareket sana yakmyor!"

852 "yi dnecek olursan, (bunun) kt olduunu, hem bize
ve hem de sana zarar vereceini (anlarsn) ... "
853-854 Oradan yaygy toplayp adn kaldrarak, o ay yzly,
babas ve annesi durumdan haberdar olmasn diye, zor er

kendi evine gtrdler.
855 Hi kimseye bu maceradan sz etmediler; ne defineden,

ne ejderhadan bahis atlar. ..58
856 Mecnun'u da, kanlar dken gz, yzne sular sap uyan
drd.
172
857 Grdi ki nigardan nian yoh

Bir cism-i fsrde var can yoh
858 Divane kalup per! gedpdr
Salup an dil beri gedpdr
859 iik eyledi came kld n1ne
Hali bedel old zge hale
860 Terk etdi libas- lale-gOn
Raht old tenine ek-i hOn
861 Ger matem in misal-i hame
Sarmd baa siyeh imame
862 izgindi bana dOd-1 ah
Yandurd imame-i siyah
863
lkrah ile hd pirehenden

Ar etdi ehid-i gam kefenden
864 Na'leyni brahd ol bela-cO

Kim aka pay-benddr bu
865 Hem-demlere zr kld agaz
K' ey bir nie hem-niin hem-raz
866 Seylab- hcOm- ak yetdi
Men ifte-hali garka etdi
867 Olman men-i haste ile hem-dem
Ta batmayasuz bu suya siz hem
868 Men reng-i melamete boyandum
Sevda-zedelig odna yandum
869 Elbette bir od ki d di cana
Ahir dutuup eker zebane
173
857-858 Grd ki; sevgiliden eser yok... (Sanki) donmu bir ci

sim var, ama can yok; divane yerinde duruyor, peri ise kay
bolmu... (Sanki) ruhu kendisini terk edip bir baka tarafa
.
.
gtm...59
859 stn ban yrtt, feryat etti, hiHi bir baka hal oldu.
860 Liile renkli (krmz) elbisesini kard ... Kanl gzyalar,
bedenine kaftan oldu.
861-862 Matem iin, kalem gibi, bana siyah sark sarmt ama,
ahnn duman bana dolaarak siyah sarn yakt.
863 Nefretle gmleinden soyundu; (sanki), gam ehidi kefene

brnmeyi ar saymt...
864 O bela dkn, aa ayak badr, diye ayakkablarn
kard.
865 Arkadalarndan zr dilemeye balad: "Ey benim yolda
Iarm ve srdalarm!"
866 "Ak bir sel gibi zerime hcum etti ve ben dkn bo
du... "
867 "Benim gibi bir (ak) hastas ile birlikte bulunmayn ki, bu
suya siz de batmayasnz! "
868 "Ben, melamet (knama, ayplama) rengine boyandm, ak
ateine yandrn... "
869 "Elbette cana den ate, sonunda tutuup alevlenecek
tir!"
174
870 Dvar belam sehl sanman
Siz dahi menm oduma yanman
871 Menden size dmesn bir ahker

n degmedi hayr degmesn er
872 Sevda siyeh etdi n1zgarum

Ak ald inan- ihtiyarum
873 Men bir kuem udum aiyandan
Men handan meyl-i hane handan
874 Klman mana ev hikayetin oh
Dahi menm anda varmagum yoh
875 Sizden sorar olsa ata halm
Keyfyyet-i mihnet melalm
876 Sylen ki fenaya verdi rahtn

Eyyam siyah kld bahtn
877 Ey pir-i ikeste-hal na-ad
Tanr'yn dmden eyleme dad
878 Deme ki nedr bu maceralar
Senden mana yetdi bu belalar
879 Men bilmez idm gam- ciham

Tevi-i zemin asmam
880 Asfide serae-i ade md e
Ne gussada idm ne gamda
881 Bilmezlig ile hem-raz idi halm

Ne hsn ne ak idi hayalm
882 Sen vasta-i vcfidum oldun
Sen mani'-i feyz-i cfidum oldun
175
870 "Benim mkl belam kolay (bir ey) sanmayn da, ak

atei sizi de yakmasn!"
871 "Benden size bir kvlcm dmesin! Madem size bir hay
nm gemedi; bari errim dokunmasn!"
872 "Sevda, talihimi karartt; ak, irademin dizginlerini eline al
d."
873 "Ben bir kuum; utum yuvadan... (Artk) ben nerede, eve
dnme arzusu nerede? ."
874 "Bana ev hikayesinden bahsetmeyin. Artk benim oraya
gideceim yok!"
875-876 "Babam sizden halimi, sknt ve kederlerimi soracak
olursa; deyin ki: Vann yoklua verdi; gnler talihini karart
tL .. "
877 "Ey bedbaht ve perian ihtiyar! Allah iin benden bir me

det umma!"
878 "Deme ki, nedir bu maceralar ve senin yznden bama
gelen belalar? ."
879 "nk ben (nceden) dnya gamndan, yer ve gn kar
gaalndan haberdar deildim;"
880 "Yokluk evinde rahat ve huzur iindeydim; ne kayg bilir
dim, ne gam;"
881 "Bilmezlik ile halim hotu; hayalimde ne gzellik, ne de
ak vard;"
882 "Sen benim varlma sebep oldun; (bylelikle) cmertlik
ten bol bol nasiplenmeme engel oldun."
176
883 Umdun ki menmle olasen ad
Derda ki midn ald ber-bad
884 Men yoh olubem sen imdi var ol

zge halefe mid-var ol
885 Ma'zur dut ey aziz ma'zur
Men kasd ile senden olmadum dur
886 oh sdk ile eyledm ana azm
Kim devlet-i vasluna yetem cezm
887 Su sald yoluna ek-i hasret
Damanum dutd har- mihnet
888 Tahrir klup mnasib-i hal

Bu i'ri hem etdi ana irsal

889 Fesld- ak, t grdm salh-, akldan durem
Meni riisv griip ayb etme ry nsih ki ma'zurem
890 Eger k-i giri'bn rylesem men' rylemen iin men

Met'- nengden ri libs-, rdan urem
891 Men sahr-yi vahet menzil etmen fiyet kncin

Esir-; dm- zulmet olmazem n t/ib-i nurem
892 Temerriid akljermnndan etsem dustlar bi'lIh

Men; re'ymle sanman ak sultnna me'murem
177
883 "Benimle mutlu olacan ummutun. Yazklar olsun ki,

mitlerin hep boa gitti! "
884 "Ben yok olmuum, sen imdi var ol; attk bir baka oul
iin mit besle!"
885 "Mazur gr beni ey aziz (babam), mazur gr; nk ben is

teyerek senden uzaklam deilim."
886 "Sana kavumak saadetini elde etmeye karar vereyim diye,

gerekten ok aba sarf ettim;"
887 "Ama, hasret gzyalar yolumu kesti ve mihnet dikenleri

eteimi tuttu ... "
888 Bylece, durumu izah eden bir mektup yazd ve bu iiri

ona gnderdi:

889 Akfesadna uradmdan beri yok aktmda huzurum;
Beni rsva grp ayp/ama ey t; nk mazurum.
890 Eer yakam yrtarsam, engellemeyin; nk ben,
Utanma duygnsundan arnm ve ar /ibasndan soyunmuum.
891 Ben ya/nzlk sahrasn setim; artk afiyet kesini konak edin
mem;
Zu/met tuzann tutsa o/amam; nk ben num talip o/mu
um.
892 Ak/n /ernann dinlemiyarsam dost/ar, billllhi
Beni, imdem elimde sanmayn; ak sultanna memurum.
178
893 Mana kim ta'ne eyler kim nasihat ehl-; lilemden

Hoem kim ;'tibar-t ak ile her dilde mezkurem
894 Belli-y ak u derd-i dust terkin klmazem zlihid
Ne mtlik- behitem sen kimi ne tlilib-i hurem
895 Haylili n-i zlj tlik- ebrUsiyle zevkm gr
Sanasen hamet ile Kisriyem kadr ile Fagfurem
896 Garaz bir ad imi lilemde men hem eyledm bir ad

Bi-hamdi'lllih Fuzu/f rind rsvlilkda mehurem
Bu Mecniinun cniinunun sfatdur

ve
Vlid-i ak sevdlisnn keyftyyetidr
897 OL ive-i ak iinde mahir
Kldukda vasiyyerini ahir
898 Kld gzedp rarik-i vaher
Eshil.bdan inkra'- lfer
899 Sahraya dp gne misali
Tenha yrr old labali
900 Her daa ki yerdi rkdi yan
La'l eyledi kilh der dan
901 Gz yan bes ki rkdi her sil
Her merhaleden ahrd min cil
902 Bir ebr-i bela idi gvah
Baran sirik berk ah
179
'
893 Bana kimi insan nasihat verir, kimi de ayp/ar;
Akhk erefi i/e her di/de byle anlmaktan memnunum.
' :' L.
894 Ben ak betasn ve dost derdini terk etmem q zahit;

Ne huri!ere ta/ibim senin gibi, ne de cennete can atyorum!
895 Onun kvrtm kvrtm sa ve hi/ii! kann hayaliyle ne kqifteyim
gr!
Sanrsm ki; hamet iinde bir kisraym, deer ve kymete fafu
rum. 60
896 Maksat dnyada bir ad sahibi olmaksa; ben de bir ad sahibi
ytm;
Ey Fuzu/t, ham! o/sun, artk rint!ik/e ve rsvahk/a mehu
rum.
Mecnun'un lgnlnn Tarifi

ve
Ak Vadisi Sevdasnn Nitelii
897-898 O ak yolunun stad, vasiyetini bitirdikten sonra, vah
et (yalnzlk) yolunu tutarak, arkadalar ile ilgisini kesti.
899 Gne gibi, sahraya dp, yalnz bana ve kaytszca do

lamaya balad.
900 Rastlad her taa gzyalarn dkp, dan ve ln ta
larn lal tana dndrd.
901 Gzyalarn her yana yle sat ki, her taraftan bin rmak
aktt.
902 Tan yalnzca bela bulutuydu... (O bulutun) yamuru,
gznn ya; imei ise, ahyd.
180
903 Baran ile berki cism candan

Bir mertebede ki mundan andan
904 Deryalara yetse lem'a-i tab
Sahralara dse katra-i ab
905 Deryalar olurd cmle sahra
Sahralar olurd cmle derya
906 Feryad ile doldurup bu deyri
Feryada getrdi vah tayr
907 Efgan yetrdi asmana
Efgan ile asman cana
Bu Mecnunun atas vakf- hal oldugdur

ve
An beyabiin- mihnetde buldugdur
908 Gencine-ka-y genc-i gftar
Olm bu eda ile gher-bilr
909 K'ol bir nie bi-karar mahzun
Na-ar klup veda'- Mecnun
910 Nevmid dnp ikeste v har
Kldlar atasn haberdar
9 1 1 OL pir vakf old hale
Mecnun kimi etdi ah nale
9 1 2 Sahralara dutd seyl tek yz
Vadilere ad eme tek gz
913 oh arad gezdi her mekan
Buhnmad oghnun nian
lS1
903-905 Cisminden ve canndan kopan (gzya) yamuru ve

(ah) imei yle bir derecede idi ki, ahndan deryalara bir
ate kvlcm ulasa ve gzyandan da sahralara bir damla
dse; btn deryalar sahra olur, btn sahralar da deryaya
dnerdi.
906 Feryat ile doldurup bu dnyay; feryada getirdi btn vah

i hayvanlar"ve kular.
907 Efgann gklere ulatrd ve efgan ile gkyzn cana ge
tirdi.
Mecnun'un Babasnn Durumundan Haberdar Almas

ve
Onu Mihnet lnde Bulmas
908-910 Sz (mcevherlerinin bulunduu) hazinenin (kapsn)
aan, inci samaya yle devam etti: O birka huzuru ka
m ve hznl (arkada), aresiz kalp Mecnun'dan ayr
larak, mitsiz, krgn ve perian bir halde, dnp babasn "
haberdar ettiler.
911 htiyar, vaziyeti anlaynca, lgn gibi ah ekip feryat etme

ye balad.
912 Yzn sel gibi, sahralara tuttu; gzn eme gibi, vadile
re at.
913 ok arad, her yeri dolat; lakin olundan bir eser bulun
" mad!.
182
914 Ta alubet ol ikeste-hali

Bir gOede grdi lab1ili
915 Dmi yere hak-sar gam-nak

Ahvali hadb sinesi ak
916 Dnmi gl-i s rhi zagferana

imad- latifi hzdna
917 Ayinesini gub1ir durm
Jeng-i gam- rOzgar dutm
918 Etmi elifin sitem yki dal
Klm kalemin felek gam nal
919 Hem-sohbeti mOr u hem-demi mar

Tekye-gehi hak bisteri har
920 Har zre ana delk delk ten
Am gam evine drl revzen
921 OL pir grdi sOret-i hal
SOret kimi kald bir zaman lal
922 Bir lahza an tehayyr ald

Hayret gzi ile bahakald
923 Sonra yaha yrtup etdi feryad
K'ey blbl-i bOstan- bi-dad
924 Hal-i dilni mana beyan et

Esdr- nihanun yan et
925 Kim ald elnden ihtiyarun

Kim eyledi tire rOzgarun
183
914 Nihayet, o perian olunu bir kede, kendisinden gemi

bir halde grd...
.915 Yere dm; toz toprak iinde, kederlere batm; hali ha
rap ve sinesi yaral ...
916 Krmz gl (gibi yz), safrana ve imir (gibi dzgn bo
yu), hezaren aacna dnm ...
917 (Gnlnn) aynas tozlanm; felein ykledii gamlarn
pas (o aynay) btnyle kapatm ...
918 Sitem yk, (boyunun) elitini dljf (harfi gibi iki bklm)
etmi; felein gam da kalem (gibi mevzun bedenini) nal6
gibi inceItmi ...
919 Karncalarla konuuyor, ylanlarla arkadalk ediyoL .. S
na toprak, yast diken...
920 Dikenler zerindeki delik delik vcudu, onun iin gam
evine trl trl pencere amt.
921 O ihtiyar (baba) bu durumu grnce, resim gibi, bir zaman
donup kald.
922 Bir an aknlk iine dt ve hayretten alm gzleri ile
ylece bakakald.
923-924 Sonra yakasn1 yrtp yle feryat etti: "Ey eziyet bahe
sinin blbl! Gnlnn halini bana anlat, gizli srlarn ba
na a!"
925 "Kim ald elinden iradenil,. Kim zindan eyledi (byle)

gnlerini?"
184
926 Bi'llah nie bi-karar olupsen

Afte-i ruzgar olupsen
927 Ne seyrdesen sana taleb ne
Bu nale v zaruna sebeb ne
928 Deryada ise sana dr-i kam
Sen syle men eyleyem ser-endlm
929 Zulmatda ise em'-i maksud
Ruen kl menden iste mevcud
930 Mecnun dedi ey mana veren pend
Dana-y shan-ver hred-mend
931 Kimsen nedrr bu gft gular
Bi-filide batl arzular
932 Get derdme sen deva deglsen
Biganesen a ina deglsen
933 Men beyle kelama dutmazem gu
Leyli szi syle yohsa hamu
934 Dedi menem atan ey bela-ke
Men seng-i nedametem sen ate
935 Dedi nedr ata yohsa ane
Leyli gerek zgedr fesane
936 n grdi itii'atinde ihmal
Bildi ki fakire zgedr hal
937 Verdi bu frib ile teselli
Kim dur gedelm agrd Leyli
938 Leyli bize geldi mihmandur
La'li talebnde dr-feandur
,t
185
92{ "Allah akna, neden bu kadar huzursuzsun, niin byle,

dnyann en dkn olmusun?"
927 "Ne yoldasn, ne istiyorsun? . Bu alayp inlemene sebep
ne?"
928 "Saadetinin incisi eer denizlerde bile olsa; sen syle, ben
(o inciyi getirip, saadetini) tamamlayaym!"
929 "Arzunun mumu eer karanlklar ierisinde bile olsa, ak
la da, benden olmasn iste!"
930 Mecnun dedi ki: "Ey bana t veren gzel szl, akll ve
bilgin kii!"
931 "Kimsin? . Nedir bu szler, sohbetler? . Nedir bu faydasz
ve bouna arzular?"
932 "Git; sen derdime deva deilsin; yabancsn, tandk bildik
deilsin! "
933 "Ben byle szleri dinlemem! Ya Leyla'dan bahset ya da
sus!"
934 (Babas) dedi ki: "Ben babanm, ey dertli! Ben pimanlk
taym; sen ise (o tatan srayan) atesin!"
935 (Mecnun) dedi ki: "Ana baba nedir? . (Bana) Leyla gerek,
gerisi hikaye!"
936 (Babas Mecnun'un) kendisine itaat etmediini grnce,
zavallnn durumunun baka olduunu anlad.
937-938 yle bir hile ile (ona) teselli verdi; (dedi ki): "Kalk gi
delim, Leyla seni aryor... Leyla bize misafir geldi; lal
dudaklar, senin arzu n ile ilgili olarak inciler sayor... "
186
939 Mecniln ki eitdi Leyli adn

Sand ki felek verr muradn
940 Lebbeyk deyp ayaga durd
OL ka'be-i maksada yz urd
941 Pir ile cevan- dil-ikeste
Geldi eve dil-figar haste
942 Banda heva-y vas I-I Leyli
N e ata gam ne ana meyli
943 Geh ata nasihat etdi agaz
Geh anesi ald pend-perdaz
Bu Mecniina anas pend verdgidr

ve
Biistlin- metlimetden hlir- nedlimet derdgidr
944 K'ey rahat-I can nilr- dide
Ferzend-i yegane-i gzide
945 anunda riyaset-i Arab var
Miras- eca'at edeb var
946 Etvar- mlilk dut hemie
Ayin-i eca'at eyle pie
947 Ebril-y ham ise ger muradun
Sst etme keman- i'tikadun
948 Mjgan- siyahdan gtr dil
OL naveng-i can-sitana mail
949 Olsan nigeran- kadd kamet
Kl llze-i hiln-feana ragbet
187
939 Mecnun, Leyla adn iittiinde, felek kendisini muradna

kavuturuyar sand;
>
__
940 "Lebbeyk!" diyerek ayaa kalkt ve maksadnn kabesine

yzn gzn srd.
-
941 O ihtiyar ile gnl krk gen, ileri yaral ve hasta halde
eve geldiler.
942 Banda sadece Leyla'ya kavumann iddetli arzusu vard;
ne baba kederi, ne ana sevgisi (duyuyordu).
943 Kah babas nasihate balad, kah anas tten dem vurdu.
Mecnun'a Anasnn t Vermesi

ve
Knama Bahesinden Pimanlk Dikeni Dermesi
944 (Anas yle dedi): "Ey canmn dinlencesi ve gzmn nu
ru; biricik ve sevgili olum!"
945 "Senin annda Araplara reislik etmek, kahramanlk ve
edep mirasnn sahibi olmak var;"
946 "Daima hkmdarlarn yolunu tut ve kahramanl adet
eyle!"
947 "(Hilal gibi) eri bir ka arzulasan bile, inancnn yayn
gevetme! "
948 "Gnln siyah kirpikierden uzak tut da, can alc oka
meylet!"
949 "Gzn (gzellerin) boyuna posuna taklacak olursa, he
men kan saan klca sarl!"
188
950 Ger zlf ile grmek istesen hal

Gr hey'et-i nokta peyker-i dal
951 Gnln gz kaa olsa meftun
Gr dide-i ayn ebru-y nun
952 Sen servsen olmagl giran-bar
Azad olagr ne kim giriftar
953 Sen la'lsen olmagl sebk seng
Dndrme gne grp revan reng
954 Etme zni habab-manend
Baunda olan hevaya hursend
955 Kim yohdurur ol hevaya bnyad
Baun olur ol hevada ber-bad
956 Ser-germlig etme em'-nisbet
Suz- gam- ak ile mrvvet
957 Gr em'i nie der belaya
Bandakiden geder fenaya
958 Zevk- dil dide klma adet
Salma mey ahide iddet
959 Mahbub mey ile besleyen can
Sanma olur ehl-i akl iman
960 Akl m olur mdam mestn
Iman olur m mey-perestn
961 i're heves etme kim yamandur
Yahi deseler ana yalandur
962 Hala klagr kemal hasl
F evt etme kemali gezme gafil
_------
189
950 "Eer zlf ile ben grmek istersen, noktann haline ve d/jf
harfinin ekline bak!"
95 1 "Gnln gz ve kaa tutulursa, ayn harfinin gzn ve
nun'un ejl;rilijl;ini gr!"
952 "Sen bir servisin, ar ykler yklenme! Hr ol, esir dejl;il!"
953 "Sen lalsin, kymetsiz bir ta olma; gne grp hemen
rengini bozma!"
954-955 "Kendini, sudaki kabarck gibi, banda bulunan hava
ya (aka) balama! nk o havann esas yoktur; yoksa ba
n o yolda yok olur gider."
956 "Mum gibi ban atelere yakp da ak gamnn harareti ile

yiitlik satma!"
957 "Muma bak, nasl dyor belaya; bandaki (ate) yzn
den nasl da gidiyor yok olua?"
958 "Gnl ve gz zevkini adet edinme, gzel sevmeye ve iki
imeye kendini kaptrma!"
959 "Ruhunu gzeller ve iki ile besleyen kii akl ve iman sa
hibi olur sanma!"
960 "Srekli sarho olann akl m olur? . arap dknnde
man m kalr? ."
961 "iire heves etme; nk kt eydir. Eer ona 'iyi' derler
se, yalandr!"62
962 "(Sen) imdi olgunluklar dermeye bak; deerini drp
akn akn gezme! "
190
963 Ey bag- midmn nihaI i
Klma bizi neng paymali
964 MahbOb hem istesen kem olmaz
Biz kim sennz sana gam olmaz
965 Vardur bu haemde min kabile

Her tiiife ire min cemile
966 Bir bir klalum kamu sana arz

Yetsn yerine bize olan farz
967 Bir serv-i sehi-kad semen-ber

Tezvicne edelm mukarrer
968 Ta'yin edelm sana meh sal

Sarf eyleyebildgnce emval
969 Sen dutma hemin tarik- vahet

Kat' - neseb eyleme emanet
970 Bizden bu nasihati kabOI et
Her lahza yeter bizi melOlet
971 Uak sefiihetin klup yad
Bu i'ri ne ho demi bir stad
Gazel-i sad
972 Can verme gam- aka ki ak afet-i candur
Ak afet-i can o/dug mehfir- cihandur
973 Sfid isteme sevda-y gam- akda hergiz
Kim has/- sevda-y gam- ak ziyandur
974 Her ebru-y ham kat/ne bir hancer-i hfin-tfz

Her z/f-i siyeh kasduna bir efiylandur
191
963 ' ''Ey mit bahemin fidan; bizi utancn ayaklar altnda b
rakma!"
964 "Elbette sevgili istemen kt bir ey deildir, madem biz
senin iin varz; o halde artk gam ekme!"
965 "Ynetimimiz altnda bin kabile ve her kabitede de bin g
zel var;"
966 "Hepsini sana tek tek gsterelim de, zerimize farz olan
(grev) yerine gelsin."
967 "Sana bir servi boylu ve yasemin gsly almaya karar
verelim."
968 "(Dnn) ayn gnn belirleyelim de" sana harcayabi
lecein kadar mal mlk verelim."
969-970 "Sen yeter ki yaban yolunu tutma, soyun sopunla iliki
ni kesme; bizim bu dmz bir emanet olarak kabul et.
Artk her an bizi zp kahrettiin yeter!"
971 Bir stat, :klarn aklszln anarak bu iiri ne gzel sy

lemi:
stadn Gazeli
972 Ak derdine can verme; (nk ak cana ziyandr.
Akn can afeti olduu, cihanda herkese ayandr.
973 Ak derdi sevdasndan aslafayda bekleme;
nk, ak derdi al veriinin sonu ziyandr.
974 Her hiMI ka, katlin iin kan dkc bir hatel';
Her siyah zlj, canna kasteden engerek cinsi bir ylandr.
192
975 Yahi grinr sureti meh-velern amma

Yahi nazar etdkde ser-encamt yamandur
976 Ak ire az!ib oldugn andan bilrem kim
Her kimse ki akdur ii ah u figandur
977 Yad etme kara gzNilern merdm-i emin
Merdm dcyp aldanma ki idkleri kandur
978 Ger derse Fuzult ki gzel/erde vefa var
Aldanma ki air szi elbette yalandur
Bu Mecnunun nashat kabu! etmedgidr

ve
Atasnn derdi demana yetmedgidr
979 Mecnfin ki eitdi ol hitab
Verdi bu tarik ile cevab
980 K'ey rfih- revanum ata ane
Kam- dil canum ata ane
981 Tahkik edbem i m hatadur
Her ne desenz mana revadur
982 Alfide-i reng-i dild- ahem
Zll-i gneh ile rfi-siyahem
983 Men hem olubem bu iden agah
Amma ne deyem ne syleyem ah
984 Yohdur bu imde ihtiyarum
Zabtumda inan- iktidarum
985 Akl old za'if ak galib
Hatr nigeran nigar cazib
193
975 Ay yzllerin ehre!eri gzel grnr ama;

yi dnlrse, iin sonu yamandr. 63
. 976 Akta azap olduunu undan bilirim ki;
Her kim ak olduysa, ii ah vejigandr.
977 Kara gbzllerin gz bebeklerini sakn anma!
"Bebek " deyip de aldanma; nk itikleri hep kandr.
978 Eer Fuzu/Z ''gzellerde vefa var" derse, aldanma;
nk air sbzdr bu, elbette ya/andr.64
Mecnun'un t Kabul Etmemesi

ve
Babasnn Derdine Derman Bulunmamas
979 Mecnun bu hitab iittiinde yle cevap verdi:
980 "Ey benim ruhum olan anam babam! Ey benim gnlmn
ve canmn arzusu olan anam babam!"981 "Yaptmn hata olduunu biliyorum; bana ne deseniz la
yktr!.."
982 "Ahlarn dumannn rengine brnmm. Gnahmn
glgesi ile yzm simsiyah ... "
983-984 "Ben de bu iten haberdanm. Ama ne diyeyim, ne sy
leyeyim; ah, iradem yok oldu ve kudretimin dizginleri
elimden kt!"
985 "Akl zayf dt ve ak galip geldi ... Zihnim donakalm

. bir halde; sevgili ise beni kendine ekiyoL .. "
194
986 Dutd ten canum gam- yar

Gayri'l-mahbubi leyse fi'd-dar
987 Mende dahi nie menlig olsun
Mende meni isteyen ne bulsun
988 Takdir beyledr ne tedbir
Takdiri eder mi kimse tagyir
989 Olsayd mana neilt ruzi
ster mi idm bu derd suz
990 Ger shhate kadir olsa bimilr
Derde zin eylemez giriftilr
991 Elverse gedaya pildiilhg
Sanman ki klut dahi gedilhg
992 Ftratda ne hillet olsa maksum
Ret" olmadugdut emr-i ma'lum
993 Islahuma eylemen teemml
Kim gl tiken olmaz tiken gl
994 Keyfiyyet-i ab cevher-i hilk
Demek ola m kabul-i idriik
995 Su sifleliginden ayrlut m
Od yandurabilmeyebilr mi
996
91 gn ki rahimde kilk-i kudret

!cilduma verdi zib suret
997 Doldurd hevil ile dimagum

Sevdil ile baglad ayagum
1%
986 "Sevgili gam tenimi ve canm kaplad. (Benim iin, artk)

dnyada sevgiliden bakas yok!"
,_
987 "Artk bende nasl benlik olsun? Benden beni isteyen ne

bulacak?"
-
988 "Madem ki takdir byle imi, tedbire ne hacet? Takdiri

kimse deitirebilir mi?"
989 "Eer ksmetime sevin ve nee dseydi, ister miydim bu
derdi ve atei?"
990 "yi olmak hastann elinde olsa, kendini derde drr
mu... "
.-
991 "Dilenci iin padiah olmak mmkn olsa, sanr msnz ki

artk dilenmeye devam eder? ."
992 "Yaratlta ksrnet olan bir halin deimeyecei, bilinen bir
gerektir."
993 "Beni yola getirmek iin dnp durmayn! nk gl,
diken olmaz; diken de gl..."
994 "Suyun niteliinin ve topran cevherinin deiebileceini
sylemek mmkn m? ."
995 "Su akmadan durabilir mi; ate yakmayabilir mi? ."
996-997 "Kudret kalemi ana rahminde bana gzel bir ekil ver
diinde, dimam ak ile doldurdu ve ayam sevda ile
balad;"
196
998 Dold bedenmdeki rek pust

Badan ayaga mahabbet-i dust
999 Mlk eyledi gnlmi belaya
Vakf eyledi canum cefaya
1000 Yoh mende bu hkmden tehallf
OL mlk ile vakfa bir tasarruf
1001 Derd-i ezeli deva bulur m
Mihr-i ebedi fena bulur m
1 002 Men em'-i serae-i fidkem
Suz- ciger ile ho-mezakem
1 003 Menden dileyen bu suz zail
Bi-daduma olm ola mail
1004 em'n ki hayat old ate
Hali anun ate iledr ho
1 005 Oddan dileyen anun necatn
Fani dilemi ola hayatn
1006 Dmenlige dusthg klup ad
Tedbir-i necatum eylemen yad
1007 Men garka-i bahr- evk-i yarem
Berhem-zede-i gam- nigarem
1 008 Ancak sebeb-i kadrum oldur
Aram- dil-i figarum oldur
1009 Anunla edn bu derde merhem
Urman dahi andan zgeden dem
1010 Dersz mana var dil-rbalar
Leyli kimi oh peri-likalar
197
988 "Vcudumun derisi ve damarlarm batan baa dost mu

habbeti ile doldu."
999 "(Kudret kalemi) gnlm belaya mlk edip, canm da
cefaya vakfeyledi."
1000 "Benim bu hkme kar gelmem imkansz; nk o mlk
ve vakf zerinde kullanm hakkm yok... "
1001 "Ezeli derde deva bulunur mu/ .. Ebedl sevgi son bulur
mu ?. .. "
1002 "Ben ayrlk saraynn mumuyum; iimin atei ile bam
hotur."
1003 "Bu atein benden gitmesini isteyen kii, bana zulmetme
ye niyetlenmi olur."
1004 "Mumun hayat ate olunca, hali de ancak atele ho
olur."
1005 "Onun ateten kurtulmasn isteyen, hayatnn yok olma
sn dilemi olur."
1006 "Dmanla dostluk adn verip (bu aktan) kurtulma
mn arelerini aramaynl"
1007 "Ben dost arzusu denizine gark olmuum, sevgili gam ile
alt stm."
1008 "Benim rahatmn sebebi ancak odur; yaral gnlmn
huzuru da ancak ondadr."
1009 "Bu derdime (ancak) onunla merhem bulun! Ondan ba
kasndan bahsetmeyin bile!"
1010 "Bana diyorsunuz ki; daha birok gzeller, Leyla gibi ni
ce ay yzller var..."
198
101 1 Bi'llah demenz bu harfi zinhar

A\emde bir andan zge kim var
1012 Blbl gl in klanda nale
Derdine deva olur m lale
1013 Husrev deg1em ki mana dilber
irin ola gah gah ekker
1014 Men yek-cihetem tarikatmde
Tagyir ii yoh cibilletmde
1015 zrini beyan edp hem ol dem
Takrire getrdi bir gaze1 hem
Bu gazel Mecnun dilindendir

10 1 6 Ak derdi try mualic kdbil-i derman degl
Gevherinden trylemek cismi cda asan degl
10 1 7 Devr cevrinden ikayet edene ak demen
Ak mesti vakf- ktryfiyyet-i devran degl
1018 ehrden sahraya birfark oldugm her kim bi/r

Bi/mi o/ kim ak sahrasnda ser-gerdan deg/
1019 Her kim idrak tryler az ktryfiyyet-i hdlin henz
Dust ruhsartna ayn- evk ile hayran degl
1020 Gam canan ittihdd farig tryler cismden
Gismden agah o/an can vllsl- canan degl
1021 Der imi dmen ki hem-demdr Fuzu/f yar i/e

Her szi bhtan ise hakka bu sz bhtan deg/
199
1011 "Allah iin, bu sz bir daha sakn sylemeyin! Alemde

ondan baka kim var? ."
:
1012 "Blbl, gl iin alayp inlerken, Hile onun derdine der

man olur mu? ."
1013 "Ben Hsrev deilim ki sevgilim bazen irin olsun, bazen
eker!"
1014 "Ben yolumu tek yne dorultmuum; yaratl1mda d
neklik yoktur!"
1015 Bylece zrn ortaya koyarak, ardndan bir gazel dile ge
tirdi:

1016 Ey tabip!.. Ak derdi derman kabul eder deil;
Cismi, cevheriden ayrmak kolay deil.
1017 Dnyann ce/asdan ikayet edee sakm dk demeyi!
k, ak sarhou, aslnda devrann keyfiyetindei haberdar
deil.
1018 ehirle l arasmda birfark olduunu dnen kii,
Bilmi ol ki, ak lnde kendinden gemi deil.
1019 Hdld kendi hdlinin keyfiyetini idrak eden kii,
Arzu gz ile sevgilinin yznn hayran olmu deil.
1020 Canan' ile bir olmak, can cisimden ayrr...
Hdld cisimden haberdar olan can ise, canana kavumu deil.
1021 Dman, "Fuzu/fydrile beraberdir" dermi;

Her sz bhta ise de, dorusu bu sz bhtan deil.
200
Bu Mecniin atasnun Leyliye hlistlirlgdr

ve
Ley!f atasnn Mecniindan bizlirlgdur
1022 Saki getr ol ar1l.b- nab
Kim yetdi nisaba gam hisab
1023 Gam dmen-i can- mbteladur
Der eyleye gr ki bir beladur
1024 Sz cevherine olan hridar
Bu nev' ile germ kld bazar
1025 Kim aciz olup gam ire ol pir
MecnOnna kld fikr-i zencir
1026 Bildi ger olmaz olsa Leyli
Mmkin degl olmag teselli
1027 Kld talebin zine lazm
Cem' etdi e'ali v e'azm
1028 mmid ile baglad umup kam
OL ka'be-i arzOya ihr1l.m
1029 n Leyli atas bildi hali
ydrdi ekabir ehali
1030 Karularna olup revane
Kld olarunla azm-i hane
1031 Ehlen sehlen deyp demadem
Min kez dedi ola hayr makdem
1032 n em'-sfat olar oturd
B u serv kimi ayaga durd
201
Mecnun 'un Babasnn Leyla'y stemesi ve

n Babasnn Mecnun 'dan Rahatsz Olduunu
ey!li'n
L
Bildirnesi
1022 Ey saki! Getir o saf arab; nk gam artk son had de
vard.
1023 Gam, (aka) tutulmu cann dmandr; onu defeyleyiver;
nk bir beHldr.
1024 Sz mcevherinin alcs, (szlerine) yle (devam ede
rek) pazar kztrd:
1025 O ihtiyar (baba), gamlar iinde aciz kalp, aklna, M ec
nun'unu(n ban) balama fikri dt.
1026 Anlad ki; eer Leyla olmazsa, (Mecnun'un) teselli bul
mas mmkn deiL.
1027 Leyla'y istemeyi kendine grev bilerek eraf ve byk
leri toplad.
1028 Emeline nail olacan umarak, o arzu kabesi iin mitle
ihram balad.
1029 Leyla'nn babas, durumun farkna varnca, ileri gelenler
ile ahaliyi ard;
1030 Onlar karlayarak, birlikte eve doru yrd.
1031 Durmadan merhaba ederek, binlerce kez, "Ho geldiniz,

sefalar getirdiniz!" dedi.
1032 Onlar, mum gibi oturduunda; bu, servi gibi ayakta dur
du.
-------
202
1033 Ortaya brahd drl hanlar

Ta kam- dil ala mihmanlar
1034 Olm d dolup kebab ile hn
Cedy hamel ile asman-san
1035 Amma aceb er kla hred-mend
OL hanlar asmana manend
1036 Her kim garazn bulurd handan
Bu mmkin olur m asmandan
1037 Hanlar gtrildginde ol pir
Takrib ile derdin etdi takrir
1038 K'ey kadr ile kble-i kabail
Senden kamunun murad hasl
1039 As nesebm sana yandur
Hkmm nie min eve revandur
1040 Mehur- kabailem sahilda
Ma'ruf- tavaifem atada
1041 Hem var mahabbetmde te'sir
Hem var adavetmde tevir
1042 Ser-defter-i ehl-i ruzgarem
Her nie desem yz anca varem
1 043 Nahl-i emel m semer verpdr
Ized mana bir gher verpdr
1044 Hala dilerem bu turfe lu'lU
Bir la'l ile ola hem-terazu
1045 Til lu'lU olanda la'le vasl
Terkb klam mferrih-i dil
203
1033 Konuklar gnllerince doysun diye ortaya trl trl sof

ralar at.
Sofra ylesine kebapla dolmutu ki; Olak' ve Ko'u65
ile gkyzne benzemiti.
1035-1036 Ama akll bir insan o sofralar gkyz ile nasl bir
tutard ki? nk, sofrada kim ne ararsa bulurdu ... Bu
mmkn olur mu gkyznden?
1037 Sofralar kaldrldktan sona, o ihtiyar (baba), derdini bir

bahane ile (Leyla'nn babasna) yle dile getirdi:
1038 "Ey deer ve kymette kabilelerin kblesi olan ve herkesi
muradna kavuturan!"
1039 "Soyum sopum sence bilinmektedir; szm binlerce eve
geer."
1040 "Cmertlikte kabilelerin en hretlisiyim; bata ise ka
vimlerin en tannmym."
1041 "Dostluum etkili olduu gibi, dmanlm da nsan
mahcup eder."
1042 "Bu devir insanlarnn en ileri geleniyim; (kendim iin) ne
desem, onun yz kat kadar deerim vardr."
1043 "Emelimin fidan meyve verdi ve Tanr bana bir mcev
her balad."
1044-1045 "imdi de istiyorum ki; bu taze inci bir IilI ile tartlsn
da, inci, lal ile birletiinde, kalbi ferahlatan ilac elde et
mi olaym."
201
1 046 oh kanlara tie-ve yz urdum

oh la'l hakikatini sordum
1 047 Her kanda egeri la'l ohdur
Bir la'l ki layk ola yohdur
1 048 Bir la'ln eitmiem senn var
Kim 11'lOme oldurur seza-var
1 049 Lutf eyle inayet et kerem kl
OL la 'I ile drri muhterem kl
1050 Klsun gli serv saye-perver
Olsun gle serv saye-gster
1051 Fehm et szmi tegafl etme
Hayr idr bu te'aIll etme
1052 Ger hasl olur bu kam senden
Her ne diler isen iste menden
1053 Anca klayum sana revan gene
Kim yer yzin eyleye nihan gene
1054 Anca gher eyleyem revane
Kim bulmayasen ana hizane
1055 OL serv-i semen-bern atas
OL genc-i nihanun ejdehas
1056 Lutf ile dedi ki ey hred-mend
Men kimi esir-i dam- ferzend
1057 Sen ho geldn sara getrdn
Topraklardan bizi gtrdn
1058 Mkilce hitabdur hitabun
Bilmen nie vereym cevabun
205
1046 "Klnk gibi, birok maden ocana bavurdum, birok

Iiilin asln aratrdm;"
Geri her ocakta liil ok; ama, (bize) Iiiyk olan yok... "
. 1 047 "
1048 "ittim ki, senin bir Iiilin varm... te benim incime en
uygun liil oduL"
1049 "Ltfeyle, inayet et, kerem kl da inciyi o liil ile ereften
'dir! "
1050 "Servi, gl glgelendirsin; onu himaye etsin."
1051 "Szm iyi dinle, anlamazlktan gelme! Bu hayrl bir i
tir; kaamak arama!"
1052 "Bu muradma senden olumlu cevap gelirse, benden ne
dilersen dile!"
1053 "Sana o kadar mcevher gnderirim ki, yeryzn esiz
bir hazine hiiline getiriL .. "
1054 "Sana o kadar inciler saarm ki, onu koyacak hazine bula
mazsn!"
1055-1056 O yasemin gsl servinin babas, yani o gizli hazi
nenin ejderhas, nezakede dedi ki: "Ey anlayl insan, ey
benim gibi evlat tuzann dkn!"
1057 "Sen ho geldin, sefalar getirdin; bizim deerimizi ycelt

tn! "
1058 "Szn ok zor bir szdr; bilmem ki nasl vereyim ceva
bn? ."
------
206
1059 Kurbn bilrem mana erefdr

Amma halefn aceb halefdr
1060 Mecnun dey ta'n eder halayk
Mecnuna menm kzum ne layk
1061 Leyli demezem ki nilzenindr
Bir tire keniz-i kem-terindr
1 062 Olmaz m keniz cins-i merdm
Yohdur m keruze hem terahhum
1063 Div ile peri olur m hem-dem
Olmaz szi ama ebsem ebsem
1064 Divaneye zayi' eyleme renc
Virane gerek nedr ana gene
1065 Tedbir ile dnderp mizacn
Sevdasnun eylesen ilacn
1066 Leyli anun olsun eyledm ahd
Var imdi sen et ilacna cehd
Bu Mecm2nun atasnun hrmandur

ve
Gayr Mbdan tedbfr-i dermandur
1067 OL sahib-i neng nam namus
Dndi eve geldi bdr me'yus
1068 Mecntina dedi ki ey bela-ke
Hacet biter olmagl mevve
207
"Biliyorum ki sana akraba olmak, bana ereftir; ama senin

olun garip bir kiidir."
"nsanlar onu divane diyerek kmyorlar. .. Benim kzm bir
deliye mi layktr?"
"Leyla, ei bulunmaz bir gzeldir demiyorum; evet ikiz
ve basit bir cariyedir;"
"Ama cariye (bile olsa), insan deil mi? . Cariyeye bile ac
mak gerekmez mi?"
"Dev ile peri beraber olur mu? . Olmayacak sz syleme;
sus, sus!"
1064 "Divane iin zahmet ekme; ona virane yakr, hazine
deil!"
1065-1 066 "Ama tedbir ile halini dzeltir, kara sevda hastaln
iyiletirirsen; sz veriyorum, Leyla onun olacak. .. imdi
git, aresini bulmaya al !"
Mecnun'un Babasnn Eli Bo Dnmesi

ve
Baka Bir Kapdan are Aramas
1067 O soylu (ihtiyar), mitsiz ve aalanm bir ekilde dnp
eve geldi.
1068 Mecnun'a dedi ki: "Ey cefake (olum); zlme, gereken
ne ise elbette yerine gelecektir!"
208
1069 Akl ile alur ol mu'amma

Leylini sana verrler amma
1070 art bu ki olasen hred-mend
Erbilb- hredden alasen pend
1071 Ref ola alamet-i cnunun
Akl ola hemie reh-nmunun
1072 Mecnun dedi ey edib-i kamil
Divane-i ak olur m akil
1073 Ger mende bu ihtiyar olayd
Tedbirme i'tibilr olayd
1 074 Evvelden edeb i 'ar ederdm
Temkinmi stvar ederdm
1075 Olmazd bu hille ihtiyaeum
Kim ola azab ile ilaeum
1076 Mende bu ilaea yoh mdara
Min kez gamum etdm aikara
1077 Yohdur revimde inklabum
Evvelki cevabdur cevabum
1078 Sen ehl-i hredsen eyle tedbir
Tedbirn ede meger ki te'sir
1079 Leylini dahi men etmeyem yad
Men akil-i vakt olam sen had
209
1069- 1071 "O bilmece, akl yolu ile zlecektir. .. Leylil'y sana
verirler ama u artla ki; akll olacaksn ve akl sahiplerin
den t alacaksn; divaneliinden eser kalmayacak ve
yol gstericin akl olacak... "
1072 Mecnun dedi ki: "Ey olgun terbiyeci! Ak delisi akllanr

m?"
1073-1075 "Eer bende bunu yapma iradesi bulunsayd ve
tedbirim de bir ie yarasayd; nceden akll uslu olma
ya bakar, rahat ve huzurumu artrmaya bakardm da, bu
ekilde, azab ila edinmezdim!"
1076-1077 "Benim bu ilaca minnetim yok! Derdimi bin kez a

a vurdum; yolumdan asla dnmem! Cevabm nceki ce
vaptr... "
1078-1079 "Sen akll adamsn, bir tedbir al! Aldn tedbir

belki ie yarar da LeyHi'y bir daha anmam. .. O zaman,
ben zamann en akll insan olurum, sen de kurtulursun ... "
210
1080 OL pir-i ikeste-hal hayrlin

Tedbir-i ilik ed p firavan
1081 Her handa eitdi bir tabibi
Gl-zannun ald andelibi
1082 zhar edp ana ihtiyacn
Bimannun istedi ilacn
1083 Birnanna min tabib-i hazk
Bir erbet irmedi muvafk
1084 Her yerde ki bildi bir nazar-gah
Varup ana ald hak-i dergah
1085 oh el gtrp du 'alar etdi
oh nezr verp atillar etdi
1086 Re'yiyle meltilin etmege ad
Min pirden almad bir irad
1087 oh sihr olunup yazld ta'vlz
oh mekrlere dutuld mmiz
1088 Edilmedi hi biriyle are
Ne are kaza-y Kirdgara
1089
ir gn dediler ana ki ey pir

Alemde sana bu kald tedbir
1 090 Kim Ka'beye iltesen esirn

Ola ki Hak ola dest-girn
1091 Tavf- Harem olsa ana hasl
Ser-getelig andan ola zail
1092 Ursa Hacer-i mb1ireke ba
Yumana eger ola kara da
211
1080- 1082 O hali perian ve akn ihtiyar, birok areler ara

yp, nerede bir doktorun adn iitti ise, (onun) glistan
nn blbl oldu; ihtiyacn ona aarak hastasna ila is
tedi.
1083 (Ama) binlerce iinin ehli doktordan hibiri hastasna uy

gun bir erhet iiremedi...
1084 Her nerede bir ocak, dergah olduunu rense, gidip ora
nn kapsnn tozu oldu.
1085 ok eller ap dualar etti, ok adaklar adayp balarda
bulundu;
1086 (Ama), binlerce eyh ve pirden, tedbiri ile, dertlisini se
vindirecek bir irat alamad...
1087 ok byler yaplp muskalar yazld; birok hilelere mit
baland;
1088 Hibirinden bir are bulunmad. .. Tanr'nn kazasna ne
are?..
1089-1090 Bir gn, ona dediler ki: "Ey ihtiyar! Dnyada senin
iin bir tek are kald: O da, esirini Kabe'ye gtrmendir.
Ola ki Allah yardmcn olur."
. 1091 "Eer Harem'i tavaf edebilirse, aknl geip gider.

1092 "Mbarek Hacer'l-esved'e yz srecek olursa, kara ta
bile olsa yumuar... "
212
Bu Mecnun- bt-arenn Ka'beye yz urdugdur

ve
Mnacat ile sevdasn arturdugdur
1093 OL pir bu hayr ie klup cehd
Mecnuna mretteb etdi bir mehd
1094 Ald an azm-i rah kld
Azm-i harem-i iHih kld
1095 n Ka'beye erdi ol niku-huy
Mecnuna dedi ki ey beHi-cuy
1096 Dut Ka'beye ruy ta'at eyle
Temkin edeb ri'ayet eyle
1097 Ta'zim eraitin eda kl
hHis-1 drst edp du'a kl
1098 Ola ki kabul ola niyazun
Hak efkati ola are-sazun
1099 Bu yerde kabUl olur du'alar
Bu buk'ada bah olur atalar
1 100 Kl tevbe ki ahsen-i ameldr
Cehd eyle necata kim meheldr
1 1 0 1 Mecnun bulup o l makamdan zevk
Sald an erhe ne'e-i evk
1 102 Suz ile ekp cigerden avaz
Arz etdi bina-y Ka'beye raz
1 103 K'ey sakf blend kadri ali
Mihrab-i e' azm e' ali
213
Biare Mecnun 'un Kabe'ye Yne!mesi

ve
AI!ah'a Yalvarma ile Sevdasn Artrmas
1093 O ihtiyar (baba) bu hayrl ie girierek Mecnun iin bir
tahtrevan hazrlatt.
1094 Onu ald ve Allah'n haremine doru yola koyuldu.
1095-1096 O iyi huylu (adam) Kabe'ye ulatnda Mecnun'a
dedi ki: "Ey bela arayan; yzn Kabe'ye evir de, ibadet
eyle! Arbal ve edepli olmaya dikkat et!"
1097 "Saygnn gereini yerine getir, ihlasn tam tutarak dua

et!"
..
1098 "Ola ki, niyazn kabul olur ve Allah'n efkati senin derdi
nn dermann verr."
1099 "(nk), bu yerde kabul edilir dualar; bu kapda dat
lr ihsanlar. .. "
1 100 "Tevbe et; nk (tevbe), amellerin en gzelidir... Kurtu
lu iin gayret et; nk bu gereklidir... "
1 101 Mecnun o makamdan zevk ald ve arzu neesi onu tavafa
yneltti.
1 102 Yank yank yrekten bir feryat kopararak Kilbe binasna
srrn at:
1 103 "Ey kk byk her cins insann yneldii, tavan yk
sek ve deeri yce mihrap! "
1 104 Ey kble-i ehl-i izz ikbal

Ruhsar- zemine anberin hal
1 105 Ey magz- vefilya kisvetn pilst
Hem-reng-i pelas- Mne-i dilst
1 106 Ey glbn-i gonca-i ibadet
Sandilk- cevahir-i sa'adet
1 107 Ey daim olan menmle hem-derd
Amma ne menm kimi cihan-gerd
1 108 Ggsine uran Hacer kimi da
Zemzem kimi gzden ahdan ya
1 109 Peyveste siyeh klan libilsn
Gnlinde niMn duran hevasn
1 1 10 Bi'llah kimesen bu yerde ak
Syle ki enisnem muvilfk
1 1 1 1 Olm sana ak feyzi Msl
Klm seni kble-i kabilil
1 1 1 Ya Rab bu harem-sera hakiyn
Bu ma 'bed-i pr-safil hakiyn
1 1 13 Kl mende bina-y ak daim
Manend-i esas- Ka'be kaim
1 1 14 Sal gnlme derd-i akdan gam
Her lahza v her zaman her dem
1 1 15 Ak ire mdam evkm artur
evk ile hemie zevkm artur
1 1 1 6 Her handa ki alem ire gam var
Kl gnlmi ol gama giriftar
_----- 215
\
1 1 04 "Ey izzet ve ikbal sahiplerinin kblesi, (ve ey) yeryznn yanandaki siyah ben!"
1105 "Ey sevgilinin adrnn kuma rengindeki rtn, vefa to
humunun kabuu olan!"
1 106 "Ey kulluk goncasnn fidan ve saadet mcevherlerinin
sand!"
1 107 "Ey daima benimle dert orta olan, ama benim gibi ciha
n dolamayan! "
1 108 "(Ey) gsne Hacer gibi ta basarak, gzlerinden Zem
zem gibi ya aktan!"
1 109 "(Ey) daima siyah elbiseler giyerek, arzusunu gnlnde
gizli tutan!"
1 1 10 "Allah akna, bu yerde kime aksn? . Syle, nk sana
en uygun arkada benim... "
1 1 1 1 "Akn cokusu sende tecelli edince, seni btn insanla
rn kblesi yapm."
1 1 12-1 1 13 "Ya Rabbi; bu mukaddes beyt hakk iin; bu gnle
huzur veren mabet hakk iin; bende akn binasn Ka
be'nin temelleri gibi devaml kl!"
1 1 14 "Gnlme her lahza, her zaman ve her an ak derdinden

gamlar sal!"
1 1 15 "Ak iinde daima arzumu artr; bu arzu ile her zaman
zevkimi oalt!"
1 1 1 6 "Alem iinde nerede gam varsa, benim gnlm o gama
tutkun eyle!"
216
1 1 1 7 Endie-i akldan cdil. kl

Ak ile hen1e il.ina kl
1 1 18 Artur mana zevk evk- Leyl1
Daim mana anda kl tecelli
1 1 1 9 ohdur beni Adem ire bi-dM
Et gnlmi vahet ile mu'tad
1 1 20 Bir mlkde ver mana karar
Kim yetmeye ademi gubar
1 121 OL zair-i Kil.'be-i inabet
sterdi du'a klup icabet
1 1 22 Tugyan- beladan etmeyp fikr
Bu i'r idi her dem etdgi zikr
Bu gaze! Mecnun dilindendr

1 123 Ya Rab bela-y ak ile ktl aina meni
Bir dem be/a-yt akdan etme cda meni
1 124 Az eyleme inayetni ehl-i derdden
Ya'ni ki oh belalara ktl mbtela meni
1 125 Olduka men gtrme beladan iradetm
Men isterem be/an ister bela meni
1 126 Temknmi be/a-yt mahabbetde klma sst
Ta dust ta'n edp demeye bt-vefa meni
1 1 27 Getdke hsnin eyle ziyade nigarumun
Ge/dke derdine beter et mbtela meni
1 1 28 Men handan mlazemet-i i'tibar Ct'lh
Kl kabil-i sa'adet-ifakr fena meni
_----- 217
1 1 17 "Beni akl endiesinden uzaklatrarak daima ak ile tan

k et!"
II 18
"Benim Leyla'ya kar duyduum zevki ve arzuyu artr;

her zaman bana byle ltufta bulun!"
1 1 19 "nsanlar iinde zulm oktur; sen benim gnlm tenha

la altr!"
1120 "Beni yle bir diyarda karar kldr ki, oraya insanolunun
tozu bile ulamasn!"
1 121-1 122 O tevbe Kabe'sinin ziyaretisi, dua edip kabuln
diliyor; belann tufan gibi coacan hi dnmeden, s
rekli bu iiri okuyup duruyordu:
Mecnun Dilinden Gaze!

1 123 Ya Rab, ak bellis ile kl aina beni;
Bir an bile ak bellisndan ayr brakma beni!
1 124 Dert sahiplerine yardmn az eyleme;
Yani, ok ok bellilara kl mpteli beni!
1 125 Ben var olduka, bellidan kesme meylimi;
nk ben bellilar istiyorum, bellilar da beni...
1 1 26 Muhabbet bellisnda kararm sarsma ki;
Sevgili, knayarak, zannetmesin bivefa beni...
1 127 Gittike sevgilimin artr gzelliini;
Geldike, derdine daha ok eyle mptelli beni!
1 1 28 Ben nerde, hret ve makam gayreti nerde?
Sen ancak fakir/ik ve yokluk saadetine Myk eyle beni...
------
218
1 129 Eyle za'tj eyle tenm frkatinde kim

Vaslna mmkn ola yetrmek sabd meni
1 130 Nahvet klup nasib Fuzi2/i kim; mana
Yd Rab mukayyed eyleme mutlak mana men;
Bu Mecnunun Ka'beden mraca'atidr

ve
Vuhu ile musahabetidr
1 13 1 Bir bir eidp szin atas
Bildi ki kabili olur du 'as
1 132 Efziln olur gam metamet
Mmkin degl oglna selamet
1 133 oh kld figan nale v zar
Oghndan mid kesdi na-ar
1 134 OL pir kalup orada hayran
Mecniln duruben reh-i beyaban
1 135 Tenha sefer ihtiyar kld
Azm-i ser-i kily-i yar kld
1 136 Gndz gzi ya hadi-i riih
Gece yal em'i u 'le-i ah
1 137 Gerd-i reh-i yar yad ederdi
Geh orura geh dura gederdi
219
1 1 29 Ayrlnda oyle wyiflat ki bedenimi;

A!tp, ot/un vuslatna ulatrabilsin saba beni...
1 130 Fuzulf gibi bana da gurur, kibir nasip edip,
Rabbim, balama hibir zaman bana beni!
Mecnun'un Kabe'den Geri Dn

ve
Yaban Hayvanlarla Arkadaft
1 131-1132 Babas, szlerini kelime kelime iitince, (olunun)
duasnn kabul olacan; gamlarnn ve rsvalnn daha
da artacan, artk kurtuluunun mmkn olmadn an
lad.
1 1 33 ok feryat ve figan etti, alayp inledi ve (sonunda) are
siz, olundan mit kesti.
1 134- 1 135 O ihtiyar (baba), orada akn bir halde kald. Mec
nun da ln yolunu tutarak, tek bana yollara dt ve
sevgilisinin bulunduu yere doru yneldi.
1 1 36 Gndzleri, klavuzu, gznn ya; gece ise, yolunun ay

dnlatcs, ahnn alevi idi.
1 137 Yar yolunun tozunu topran hatrna getiriyor, kah otu
rup kah yryerek yol alyordu.
2.20
Bu Mecnunun derdini daga erh etdgidr

ve
Andan nevmid getdgidr
1 138 Bir daga eridi yolda nagah
Kaddine libils- vehm kOtflh
1 139 Tiginde ukab- erh kan
MazmOn kemerinde la'l kan
1 140 Mn'im sfat libas filhir
Ceyb bagali dolu cevahir
1 141 Derya kluben ana tazarru'
Eylerdi zahiresin tevakku'
1 1 42 Sahra edben ana teveWl
Eylerdi ma'ietin temenna
1 143 OL emeler eyleyp revane
Olmd olara ata ane
1 144 Ta'zim ile klm an Hak yad
Kur'anda ki el ci'ba!e evtiid
1 145 MecnOn ana eyleyp temaa
Bir odlu srOd kld ina
1 146 Oldukda srOd ile neva-saz
Andan hem eitdi aks-i avaz
1 147 Sand ki ziyle hem-nefesdr
Dedi mana bu refik besdr
1 148 Yz kr ki yar- gar buldum
Gezdm bu cibiin yar buldum
221
Mecnun 'un Derdini Daa Amas

ve
Oradan mitsiz Bir Hlilde Gitmesi
1138 Yolda anszn bir daa rastlad. .. (yle yksek bir da ki);
boyuna hayal elbisesi dar gelirdi;
1 139 Klcn (ucuna benzeyen zirvesinlde gkyz kartalnn
kan var; kemerinde ise liil ta ocaklan gizli ...
1 140 Nimetler datp durmakta... Kymetli elbiseler giymi...
Koynu, koltuu mcevher dolu ...
1 141- II 42 Deniz ona yalvararak rzkn istiyor, sahra da ona ya
naarak geimliini diliyordu.
1 143 O da, emeler aktarak (adeta) onlara ana baba olmutu ...
1 144 Allah ondan hrmetle bahsedip, "Biz dalar direk yap
madk m" demitir..66
1 145 Mecnun onu seyrederek ateli bir arkya balad.
1 146 arky syledike ondan da sesinin yanksn iitiyordu.
1 147-1 148 (Dan) kendisi ile dost olduunu dnerek, dedi

ki: "Bana arkada olarak bu yeter. Yzlerce kere krolsun
ki, maara arkadan67 buldum! Btn dnyay dolatm,
ama, bir yiir buldum!"
222
1 149 Ak odn ana hem etdi ren

K'ey ge-niin-i pak-damen
1 150 Silz- cigermden oldun agah
Ahsen ahsent bareka'Ilah
1 15 1 Bir a k- mbtela imisen
Derd ehline aina imisen
1 152 Sensen mana hem-dem-i muvafk
Dag ile olur hemie ak
1 153 Bi-dad ile ggsne urup da
Derd ile gznden ahdup ya
1 154 N'old sana beyle mest olupsen
Gam damna pay-best olupsen
1 155 Kan ile dolupdurur kenarun
N e glden ola bu H\le-zann
1 156 Bagrun grrem olupdurur su
Ne serv-kadn hevasdur bu
1 157 Gel aglayalum bu mil.ceraya
Bir dem koalum sada sadaya
1 158 n bir dem anunla aglad zar
Derd-i dil-i zann etdi izhar
1 159 Azm eyledi hilk-i ky- yara
Leylinn evi olan diyara
223
1 149-115 1 Aknn ateini ona da anlatarak, dedi ki: "Ey etei

temiz mnzevi! Yreimin yangnndan haberdar oldun;
aferin, aferin, Allah mbarek eylesin; sen de tutkun bir
akmsn ve dert sahiplerinin ainas imisin!"
1 152 "Sensin bana en uygun arkada. nk aklar daima da

larla, yaralarla beraber olurlar." 68
1 153- 1 154 "Sana ne oldu ki byle; acmadan gsne talar vu
ruyor, dert ile gznden yalar aktyor ve mest bir halde
gam tuzanda aya bal bekliyorsun?"
1 155 "Kucan kan ile dolmu... Bu lale bahen hangi gl y

znden bu hale geldi?"
1156 "Barnn suya dndn gryorum... Bu hangi servi
boylunun akdr?"
1 157 "Gel, bir an iin ses sese vererek bu maceraya alayalm!"
1158-1 159 (Mecnun) bir mddet onunla yank yank alayp, in
leyen gnlnn derdini dktkten sonra, sevgilinin yaa
d topraklara, yani Leyla'nn evinin bulunduu diyara
doru yola koyuldu.
-------
224
Bu Mecnunun gazal ile mlakatdur

ve
Ak Mbnda onunla olan haftdur
1 160 Grdi ki bir avc dam kurm
Damna gazaller yz urm
1 1 6 1 OL dama cefa-y erh-i gaddar
Bir ahun ey1emi giriftar
1 162 Bir ahu esir-i dam olm
Kan ya kara gzine dolm
1 163 Boyn burlu ayag baglu
ehla gzi neml can daglu
1 164 Ahvaline rahm kld Mecnn
Bakd ana tkdi ek-i gl-gn
1 165 Gnline kat gelp bu bi-dad
Yumak yumak dedi ki sayyad
1 166 Rahm eyle bu mg-b gazale
Rahm etmez mi kii bu hale
1 167 Sayyad bu na-tvana kyma
Kl canna rahm cana kyma
1 168 Sayyad sakn cem yamandur
Bilmezsen mi ki kana kandur
1 1 69 Sayyad mana bagla kann
Yandurma cem odna cann
1 170 Sayyad dedi budur ma 'aum
Aman ayagn gederse baum
225
Mecnun'un Ceylan Yavrusu ile Konumas

ve
Ak Meselesinde Onunla Olan Halleri
1160 Grd ki; bir avc tuzak kurmu ve tuzana ceylan yavru
lar yz srm;
1 1 6 1 Zalim felein cefas, bir ahuyu o tuzaa drm;69
1 162 Bir ahu, (a'vcnn) tuzann esiri olmu; kanl gzya kara
gzlerine dolmu;
1 1 63 Boynu kvrlm; aya bal; ehlii gzleri nemli ve can
yaral ...
1 164 Mecnun (ceylann) haline acd; ona bakarak gl renkli
gzyalar dkt.
1 165-1166 Bu zulm gnlne kat geldi ve yumuak yumuak
dedi ki: "Avc, bu misk kokulu ceylan yavrusuna merha
met et! nsan bu hale acmaz m?"
1 167 "Avc, bu zavally ldrme!.. Kendi canna merhamet et

de, cana kyma! "
1 1 68 "Avc, yapma; eziyet ok kt bir eydir! Bilmiyor musun
ki kan kan getirir?"
1 1 69 "Avc, (bunun) kann bala; cann cefa ateine yakma!"
1 170 Avc dedi ki: "Benim geimim bundandr. Bam bile git
se, ayan amam!"
226
1 17 1 Kadinde bu saydun etsem ihmal
Etfal yalme n'olur hal
1 1 72 Mecnlin ana verdi cmle rahtn
Pak eyledi berkden drahtn
1 173 OL turfe gazaln ad bendin
ad eyledi can- derd-mendin
1 1 74 Yz urd yzine kld efgan
Gz srdi gzine old giryan
1 1 75 K'ey badiye-gerd bad-naverd
Nazk bedeniyle naz-perverd
1 1 76 Sen zlnet-i her gil-i zeminsen
Gl kimi latif nazeninsen
1 177 Ey sebze-i cliy-bar- vahet
Ra'na semen-i bahar- vahet
1 178 Tenha koyma men-i zeblin
Olgl mana det reh-nmlin
1 179 Gez bir nie gn menmle hem-rah
nsan deyp etme menden ikrah
1 1 80 Yaum kimi getme em-i terden
Kesme ayagun bu reh-gzerden
1 181 Ser-eme-i emm eyle menzil
Ser-menzilmzden olma gafil
1 182 Olsun bebegm karar-gahun
Ek mje ab ile giyahun
1 183 Ey em-i nigar yadigan
Sehl eyle mana gam- nigan
227
11 7 1 "Eer bu av ldrmekten vazgeersem, ocuklarmn ve

ailemir hali nice olur? ."
11 72 Mecnun btn elbiselerini ona verdi; (bedeninin) aacn
yapraklardan temizledi.70
1 1 73 O gzel ceylann ayann ban zd ve dertli ruhunu
enlendirdi.
1 174 Yzn yzne dayayp inledi; gzn gzne srp y
le alamaya balad:
1 1 75 "Ey ller gezen ve rzgarla yanan; nazik bedeninde na
z besleyip byten!"
1 176 "Sen yeryznde her topran sssn; gl gibi ince ve
nazlsn. "
1 1 77 "Ey sszlk rmann bitkisi; ey rkeklik bahannn yase
mni!"
1 1 78 "Ben acizi yalnz brakma; bana llerde klavuz oll"
1 179 "Benimle bir zaman birlikte dola, benden insanm diye
uzaklama! "
1 180-1 181 "Gzyam gibi, nemli gzlerimden akp gitme! Bu
uraktan ayan kesme de, gzmn pnarnn banda
menzil tut; konamzdan habersiz olma!"
1 182 "Gz bebeim karargahn; gzyam ile kirpiklerim de su

yun ile otun olsun!"
1 183 "Ey bana sevgilimin gzn hatrlatan! Bana onun ayrlk
acsn kolaylatr!"
228
1 184 Kldukda hayal-i em-i Leyli

Sen ver men-i hasteye teselli
1 185 n ol beeriyyetin unutd
Ahil hem anunla ns dutd
1 1 86 Anun sebebiyle hem oh ahil
Sahrada onunla dutdlar hil
Bu Mecnt2n-t derd-mendn kebt2ter ile erh-i Mlidr

ve
Andan iltimas-t ma-fi'l-balidr
1 187 Bir menzile yetdi zar muztar
Bir damda grdi bir kebilter
1 188 Her revzen-i dam bir der-i gam
Min gam mteveeeih ana her dem
1 189 Meeniln ana bahd yand can
Ya kimi eila geldi kan
1 1 90 Sayyadma eyledi tazarru'
Kurtarmagm eyledi tevakku'
1 1 9 1 Sayyad dedi ki men fakirem
Fakra bu hamame tek esirem
1 1 92 Haa ki bu mrg-i dz-reftar
Azad ola men kalam giriftar
93
Ger var ise kymetin eda kl

Andan mun damdan reha kl
1 1 94 Evvel meni eyle gussadan ad

Andan mun dam- gamdan azad
229
1 1 84 "Ben Leyla'nn gzn hayal ettike, sen, ben hastaya te

selli ver!"
1 185 (Mecnun) insan olduunu unutunca, ahu da onunla yakn
lk kurdu.
1 186 Bu sebeple daha birok ahu sahralarda onunla dost oldu.
Dertli Mecnun 'un Halini Gvereine Amas

ve
G'nlndekini Ondan Dilemesi
1 187 (Mecnun), aresiz ve alar halde bir menzile ulatnda,
tuzaa dm bir gverci: grd;
1 188 Tuzann her bir delii, her an binlerce gamn yneldii
bir dert kaps idi...
1 189 Mecnun ona bakt ve can yand. Kan, gzyalar ile co
tu.
1 190 Avcya yalvard ve (gvercini) brakmasn istedi.
1 19 1 Avc dedi ki: "Ben fakirim ve fakirlie bu gvercin gibi
tutsak olmuum;"
1 192 "Allah etmesin ki, bu hzl uan ku kurtulsun da, ber tut
sak kalaym!"
1 193 "Eer imkann varsa, bedelini de, ondan sonra bunu tu
zaktan kurtar!"
1 1 94 "nce beni skntdan kurtararak sevindir; ondan sonra
bunu gam tuzandan azat eyler'
230
1 195 Var idi kolunda bir dr-i ter

effaf dide-i kebOter
1 196 Verdi an ald ol esiri
ftadenn old dest-giri
1 197 Srdi kademine em-i pr-hOn
Anca ki ayagm etdi gl-gOn
1 198 Her dem ana arz- raz ederdi
Min nagme-i evk saz ederdi
1 1 99 K'ey riz-per blend-pervaz
Erbab- vefaya mahrem-i raz
1200 Bu reng-i libas- nil-ramun
EndOh melamet-i mdamun
1201 zhar klup niane-i gam
Kim kld seni esir-i matem
1202 Ger ak isen sen ey cihli:n-gerd
Kama ki menem sennle hem-derd
1203 Bir lahza menmle hem-niin ol
Gencine-i razuma emin ol
1204 Baum tgin aiyane klgl
Gz yaum ab dane klgl
1205 Sen kasd imisen ey hamame
Menden hem ilet nigara name
1206 Gr hecr-i ruhmda ztrabum
Peygamum ilet getr cevabum
------
231
1 195 (Mecnun'un) kolunda gvercin gz gibi effaf ve parlak

bir inci vard;
1 196 Onu verdi ve tutsa ald; dknn yardmcs oldu.
1 197 Ayaklarna kanl gzlerini srd; yle ki, gvercinin ayak
lar gl rengine boyandl. 11
1 1 98 Heran ona srlarn ayor; dudaklarndan bin (trl) evk
ve arzu namesi dklyordu:
1 199 "Ey hzl kanadaryla ykseklerde uan ve vefal insanla
ra suda olan!"
1Z00-1Z01 "Bu gk renkli elbisen, skntn ve hi tkenmeyen
rsvaln, sende gam olduunu gsteriyor... Kim seni
(byle) matem tutsa yapt? ."
1Z02 "Ey dnyay dolaan (ku); eer aksan, benden kama;

nk ben de seninle ayn derde tutulmuum... "
1203 "Bir sre benimle arkadalk et de, srlarmn hazinesine
muhafz ol!"
1204 "Bamdaki salar yuvan; gzmn ya da suyun ve ye
mn olsun!"
1205 "Sen postacsn ey gvercin; benden de sevgiliye mektup
iletI"
1206 "(Onun) yzne hasret kalmdan dolay ektiim aclar
gr; haberimi gtr, cevabm getiri"
232
1207 Bi'llah ser-i kuyna gedende

Her izginben tavar edende
1208 Yad eyle meni sevabuma gir
Bir tavf sevabm mana ver
1 209 Kon hak-i derine iste dane
Kl zne daneni behane
1210 Olduka meealn etme namus
Menden yetr ol yere zemin-bus
1 2 1 1 Anca dedi ana hem gam- dil
Kim kld am hem nse mail
1212 Banda olup eb aiyam
Gndz ol olurd pasbam
1213 Zatnda grp niane-i hayr
Hem vah muti'i old hem tayr
1214 Ram old behilyim ol figara
Bir feve ygld yara yara
1215 OL zar idi mlk-i derd ah
Hayl-i ded dam anun sipah
1216 Olmd beerden eyle bizar
Kim z aksin sanurd agyar
1217 Dartup gge dud- u'le-i ah
z sayesin istemezdi hem-rah
233
1207-1208 "Allah akna, mahallesine gidip onun etrafnda her

dnp dolatnda, beni de hatrla, sevabma gir; bana bir
tavaf sevabn bala!"
1209-1210 "Kapsnn nne kon ve yem iste de, yemi kendine

bahane ederek, mecalin olduka, utanmayp benim nam
ma o topra p!"
1 2 1 1 Gnlnn gamn gvercine yle anlatt ki, onu da ahbap

la raz etti.
1212 (Gvercin), geceleri (Mecnun'un) banda yuvalanr; gn
dz de (Mecnun), onun bekisi olutdu.
1213 Kendisinde layr iaretleri grdkleri iin, hem vahi hay
vanlar hem de kular (Mecnun'un) buyruuna girdiler.
1214 Yrtc hayvanlar da o gnl yaralya boyun ediler ve et
rafnda gide gide byk bir kalabalk topland.
1215 O gz yal (Mecnun), dert lkesinin padiah; vahi hay
van srs de, onun askeri idi.
1216 nsanlardan yle usanmt ki, kendi aksini bile dman
sanyordu.
1Z17 Ah alevinin dumann ge frlatp, kendi glgesi ile bile
yolda olmak istemiyordu.
234
Bu Leyli ahvalinden bir haberdr

ve
Ma'iik- ak-pie elvarndan bir eserdr
1218 Saki mteellim-i humarem
Mtak- arab- ho-gvarem
1219 fcadeIigm gr etme ihmal
Rahm et bir ayag ile eIm al
1220 zhar klup safa-y mereb
Bu bezmi n eyledn mretteb
1221 Bezm ehline nevbet ile ver cam
Hem has ri'ayet eyle hem am
1222 Mecnuna hemin arab dutma
Leylini ki asldut unutma
1223 Dihkan- fasih-i Farisi-zad
Bu glene beyle tikdi imad
1224 Kim ol emen-i vefa bahan
Dag- gam- ak Ule-zar
1225 Ya'ni revi-i vefada muhkem
Leyli sadef-i cevahir-i gam
1226 Girmidi hisara genc manend
Urmd ayaga pendden bend
1227 Ne bir ferah ne bir neat
Ne kimse ile bir ihtilat
1228 Bzar atadan anadan
Bigane cemi'-i ainadan
235
Leyld'nn Durumundan Bir Haber ve

Azna Gnl Balam Maukun Hill ve
Hareketlerinden Bir Bilgi
A
1Z18 Ey saki!.. Sarholuktan sonra gelen ba ansndan ikilyet

iyim; tath araplar zlyorum...
1Z19 Dknlm gr de, beni ihmal etme! Bana ac; bir ka
deh ile elimi tut!
1Z20-1Z21 Madem ki, iinin temizlii ni gstererek bu meclisi
dzenledin; mecliste bulunanlara sra ile kadeh dat;
hem sekinlerin, hem de sradan insanlarn hakkn gzet!
1222 Sadece Mecnun'a arap tutma; dertli Leyla'y da hatrla!

1223-1 ZZ6 Fars asll fesahat bahvan, bu glene imir aac
n yle dikti: O vefa imeninin bahar, o ak gam yarala
rnn lale bahesi, yani vefa yolunda sapasalam duran
gam incisinin istiridyesi Leyla, hazine gibi, bir kalenir ii
ne kapanm, ayana tten bir ba vurmutu.
1227 Ne bir ferahh vard, ne bir sevinci, ne de bir kimse ile

grp tantl. ..
1228 Anasndan babasndan usanm, btn tandk ve bildik
lerinden uzaklamtl...
236
1229 Yanma olurd hublar eem'

Pervane-sfat havali-i em'
1230 ad olmaga hatr- hazini
Eglenmege tab'- nazenini
1231 Min turfeee turfeee fesane
irin sz ile ekp beyana
1232 Eylerler idi zaman zaman yad
Takdb ile lahza lahza bnyad
1233 OL terk klup neat rahat
Bir uzvm eyleyp eedhat
1234 Eylerdi behane ile nale
Dmezdi olar den hayale
1235 Kzlar kaa verse vesmeden reng
Can gzgsine salurd ol jeng
1236 Kzlar yze koysa nilden hal
OL nile ekerdi raht fi'l-hal
1237 Kzlarda hayal-i nak- diba
OL nak- hayal ile ikiba
1238 Kzlarun eli hmada gl-gun
Anun eli eki ile pr-Mn
1239 Ne ignede ne ipekde meyli
Mjgana tkerdi ek seyli
1 240 Kzlar kl up arzu-y ziver
Ger riteye ekselerdi gevher
1241 OL dahi ekerdi eyleyp rek
Tar- bedenine gevher-i ek
-------
237
1229 Yanna, mumun etrafndaki pervaneler gibi, gzeller top

lanrd. ..
1230,1232 (Bunlar Leyla'nn) mahzun kalbini sevindirmek ve
ince ruhunu elendirmek iin tatl szlerle binlerce du
yulmadk hikayeler, masallar anlatp, yava yava ona yak
lar, zaman zaman gnln yaparlard.
1233-1234 O ise btn neeleri ve sevinleri terk edip, bir uz

vunu yaralayarak, bu bahane ile alar, inler ve onlarn dal
dklar hayallere dalmazd.
1235 Kzlar, kalarn rastkla boyasalar; bu onun ruhunun ayna

sn paslandrrd. ..
1236 Kzlar, ivitotu ile yanaklarna ben yapsalar; o hemen elbi
selerini ivite ekerdi.. .72
1237 Arkadalar ipek kumalarn nakiarn hayal ederken; o,
hayal naklar ile yetinirdi ...
1238 Kzlarn elleri, kna ile gl gibi krmz; onun eli ise, gz
yalar ile kan rengine boyanm idi.
1239 Gnl ne ineyi, ne ipei arzu ediyor; gzya selini kir
pikierine dkyordu...
1240-1241 Kzlar sslenmek arzusuyla iplie inci dizseler; o da
onlar kskanp, bedeninin teline gzya mcevherleri di
zerdi.
238
1242 Mecnfindan idi cnfin efzfin

Leyli deyene der idi Mecnfin
1243 Dnler ki gedp yanndan ol cem'
Bir gfiede ol kalurd v em'
1244 em'e gam- dil beyan ederdi
Sfiz- cigerin yan ederdi
Bu Leyltnn erlig ile macerlistdur

ve
Andan lire-slizi-i dil temannlistdur
1245 K'ey didesi neml bagn daglu
Ba karalu ayag baglu
1246 Gel olalm hem-nefes men sen
Raz- dil-i zarun eyle rfien
1247 Ne derd seni nizar edpdr
Afte v zerd zar edpdr
1248 Badan ayaga nedr bu yanmak
Dfid- dile dem-be-dem boyanmak
1249 Ne cinsdr as un ey bela-ke
Kim ab- hayatun ald ate
1250 erh-i dil-i germ em-i ter ver
Ser-rite-i razdan haber ver
1251 Her lahza dersen ztraba
Hem atee garkasen hem aba
1252 Ne sihr klursen ey seher-hiz
Kim aten abdan olur tiz
-------
239
1242 Divanelii Mecnun'dan fazla idi; kendisine "Leyla" diye

ne, (hayr ben) "Mecnun" um derdi.
1243-1244 Geceleri, o topluluk yanndan ayrlp, bir kede o,
bir kede de mum ba baa kaldklarnda, muma gnl
nn gamlarn aar ve yreinin yangnn (yle) onaya
koyard:
Ley/'nn era ile Maceras

ve
Ondan Gnl Derdine are Dilemesi
1245 "Ey gz yal, bar yaral, ba karal ve aya bal! "
1246 "Seninle ben arkada olmuuz; gel, inleyen gnlnn sr
rn akla!"
'K
1247 "Seni byle eriten, bozup saranan ve alatp inleten den

nedir?"
}:'
,
f:
1248 "Bu, batan ayaa yanmak ve boyuna gnl dumanna

boyanmak neyin nesidir?"
'li
,-,
1249 "Ey bela eken; asln nedir ki, hayat suyun ate oldu?"
if,
1250 "Yank gnlnn ve yal gzlerinin halini, anlat da, (by

lelikle) gizli srlarn zmnden haber ver!"
125 1 "Her an strap iindesin; hem atee, hem de suya batm
sn... "
1252 "Ey seher vakitleri uyank olan! Byle ne by yapyor
, sun ki, atein sudan daha akcdr?"
240
1253 Men silhteden hem olma gafil

Mende dahi var bir gam- dil
1254 Men hem sana benzerem vefiida
Belkim nie mertebe ziyade
1255 Sen gece hemin yanarsen ey zar
Men gece v gndzem giriftar
1256 Sende eser-i heva ziyandur
Nisbet mana r1ihat- revandur
1257 Hildur sana srrum tkp ya
Meclisler iinde eylemek fii
1258 Gnln degl vefiid a kaim
Gnlndekidr dilnde daim
1259 Men sabit-i arsa-i belayem
Ney kimi hizane-i hevayem
1260 Olman olur olmaz ile dem-saz
Baum kesilrse sylemen r1iz
1261 Derdm sana syleyem gam- dil
Sende dahi tab yoh ne hasl
1262 Dymez cigern bu erh-i raza
Ahum getrr seni gdaza
1263 Bir yara bu derdi eyledm Ea
Olmad mana bu yolda yolda
1264 Sabr eylemedi bu derd daga
Katlanmad ddi daa daga
-------
241
1253 "Ben bar yan ihmal etme! Benim de gnlm gaml

dr. "
1254 "Vefa hususunda ben de sana benziyorum; belki de bir
ka basamak senden stnm."
1255 "Ey alayp inleyen (murn)! Sen sadece geceleri yanarsn;
ben ise gece ve gndz (bu atee) tutulmuum!"
1256 "Hava, senin yok olmana (snmene) sebep olur; benim
ise ruhumuri huzur kaynadr."
1257 "Gzyalar dkp meclisler ierisinde srrn ortaya dk
mek, senin huyundur;"
1258 "Gnln vefada devaml olmadndan, iindekiler hep
dilindedir;"
1259 "Ben ise, bela arsas oruranym ve ney gibi heva (ak ve
arzu) hazinesiyirn;"
1260 "yle, olur olmaz kiilerle dp kalkmam; ba m bile
kesilse srrm sylemem... "
1261 "Sana gnlmn gamn anlataym diyordum; ama ne fay
da, sende dayanma gc yok!"
1262 "Bu srrn aklanmasna yrein dayanmaz; ahm seni d e
yakar, tutliturur."
1263 "Bir dosta bu derdi ifa eyledim de, bu yolda bana arkada
olamad;"
1264 "Bu derde ve yaraya sabredemedi; katlanmad ve daa ta
a dt."
-------
242
1265 Yanunda senn hem urmayam dem

Ta kamayasen raga sen hem
1266 em'n grrdi yoh zebiln
Dem urmaga yoh yannda can
1 267 Pervaneye erh ederdi razn
Arz eyler idi olan niyazn
Bu Leylinn pervaneye kef-i razdur

ve
Anunla fi'l-cmle izhar- niyazdur
1268 K'ey t1lir-i aiyane-i ak
Ser-gete-i ab dane-i ak
1269 Sensen reh-i ak iinde sadk
Ak amma tamam ak
1270 Bir grmege yar can verrsen
Bir zevke iki cihan verrsen
1271 Hem-razdur taleb-i fenada haln
Gya ki fenadrr visaln
1272 Her end ki hre-i cihansen
Ak ire ser-amed-i zamansen
1273 Mkil ki men m kimi olup zar
Mence ola sende evk-i didar
1274 Sen seyrdesen hemie ser-mest
Men dam- bela v derde pa-best
1275 Dnler sana dst- hem-niindr
Hicran mana muttasl karindr
243
1265 "Senin yannda bundan sz etmeyeyim ki, sen de uzaa

kamayasn... "
1266-1267 Fakat mumun konumadn, derdini anlatmaya ca
n olmadn grnce, srrn pervaneye aar, btn yalva
rlarn ona (yle) arz ederdi:
Leyla'nn Pervaneye Srrn Amas

ve
Onunla Btn Dileklerini Ortaya Koymas
1268 "Ey ak yuvasnn kuu; (ey) ak yemi ve suyunun avare
"'"
s.
1269 "Sen, ak yolunda iten balsn... Aksn, ama tam anla
myla aksn... "
1270 "Yari bir kere grmeye cann verirsin; bir zevk iin iki ci
han gzden karrsn... "
1271 "Yok oluu arzularken halin ok ho ... Sanki yok olu, se
nin vuslatn olmu ... "
1272-1273 "Her ne kadar (bu yolda) ok tannmsan ve ak yo
lunda zamann ncs saylsan da; hi zannetmem ki, be
nim gibi alayp inleyesin ve benim kadar vuslat hevesli
si olasn!"
1274 "Sen daima sarho bir halde dnp duruyorsun; ben ise
bela ve dert ruzana tutulmuum!"
1275 "Geceler, seninle her zaman birlikte olan dostundur. .. Be
. nim ayrlmaz yaknm ise, ayrlktr. .. "
1276 Bir u'leye sen nisar edp can

Dvar gamun klursen asan
1277 Men can ile isterem ekem gam
Min can dilerem gamnda her dem
1278 Mence sana yoh gam- nihani
Ger var desen ham niam
1279 Ham nem-i em-i ek-rizn
Ham dem-i serd-i germ-hizn
1280 Ham sitem-i belaya dzmek
Aka dben cefaya dzmek
128 1 Pervanede hem grrdi noksan
Bulmazd anunla derde derman
1282 Na-ar klup tahamml sabr
OL kesre dilerdi gaybden cebr
1 283 Yarum geceler ki eme-i hab
Gzler emenin klurd sir-ab
1284 Zulmata derdi nr- bini
Aram bulurd aferini
1285 Uyhuya gederdi yar u agyar
Derd ehli hemin kalurd bidar
1286 Sahraya hard evden ol mah
Kamnca klurd nale v ah
1287 Feryadn edp blend-paye
Raz- dilini aard aya
245
1276-1277 "Sen, bir a cann kurban ederek, zor olan derdini

kolaylatryorsun; ben ise, canla bala, gam ekmek isti
yor ve her an gam iinde bulunan bin canm olsun istiyo
rum... "
1278 "Bana gre senin gizli derdin yok... Eer var diyorsan, ha
n eseri?"
1279 "Nerede, ya dken gznn nemi? Hani, atei coturan
sert ahlarn?;'
1280 "Hani, bela sitemine barn amak? Hani, aka dp
eziyetlere katlanmak? ."
1281 Pervanede eksiklikler grr, onunla da derdine derman
bulamazd.
1282 aresiz, katlanp sabreder; krnn sarlmasn gayptan
dilerdi.
1283-1286 Uyku pnarnn gzlerin imenini sulad, gz nufil
nun karanlklara dp dnyann istirahata getii, dost
dman herkesin uykuya dalp da yalnz dert ehlinin uya
nk kald gece yarlarnda, o ay (yzl), evden sahralara
kar, arzusunca feryat ve ah ederdi...
1287 Feryadn ykseltip, gnlnn srrn Ay'a (ylece) aar

d:
246
Bu Leylt'niln mh ile milnzara ktldugtdur

ve
Hurtd kimi evk odna yaktldugtdur
1288 K'ey gah kadm kimi hamide
Gahi pr olan misal-i dide
1289 Geh zahir olan mana gamum tek
Geh gaib enis hem-demm tek
1290 ahidd ana bu inkilabun
Kim aksen bir iifti'ibun
1291 Hicran ilen nizar olupsen
Ser-gete-i ruzgar olupsen
1292 Ey mihnet-i akdan haberdar
Gr Tanr in ne mihnetm var
1293 Kl u'le-i ahuma nezare
Ger var ise rahmun eyle are
1 294 Seyr eyle feza-y her diyar
Gez cmle-i det kuhsar
1295 Gr handadur ol menm penahum
ahum mahum mid-gahum
1296 Hal-i dilm ana irza eyle
Bi'Ilah nie grdn ise syle
1297 Ta vakt-i seher bu idi hali
Teviden olmaz idi hali
1298 Mrg-i seheri ekende avaz
Eylerdi bir zge nevha agaz
247
Leylt!i'nn Ay ile Konumas

ve
Gne Gibi Arzu Ateine Yanmas
-
1288 "Ey bazen boyum gibi eri, bazen de gzm gibi dolu do
lu olan!"
1289 "Kah kederim gibi bana grnen, kah yarim ve yoldam
gibi kaybolan!"
1290 "Bir gnee ak olduunu, halindeki bu deiiklik gste
riyor;"
1291 "Onun ayrl ile inceliyor, alemin akn oluyorsun... "
1292 "Ey ak derdinden haberdar olan; Allah iin, ne skntlar
iinde olduumu gr!"
1293 "Ahmn alevine bir bak da, eer merhametin varsa, are
bu!!"
1294 "Her diyarn semasn dola, btn lleri ve dalar gez;"
1295 "Bak, nerededir o benim snam, padiahm, ay'm ve
mit baladm (sevgili)? ."
1296 "Gnlmn halini ona bildir; Allah iin, beni nasl grdn
ise anlat!"
1297-1298 "De ki: yle bir halde idi ki, seher vakitlerine kadar
skntlarla bouur; seher kuu tmeye baladnda ise
yle garip bir at tuttururdu:"
-------
248
1299 K'ey vay tkendi maye-i mr

Huride eridi saye-i mr
1300 Demdr der-i fursat ola mesdfid
Mkil grine beyan- maksfid
1301 Demdr uyana yuhudan agyar
erh-i gam derdm ola dvar
1302 Men ahter-i burc-i itiyakem
Men em'-i serae-i firakem
1303 Gndz habsm gece neditum
Gndz mevtm gece hayatum
1 304 Olm dnme gnm mutabk
Gn grmez imi belalu ak
Bu Leylinn sabliya peytim- ahvtilidr

ve
Bu mmid ile def-i meltilidr
1305 Eylerdi sabaya derdin izhar
K'ey bild- sabil dur imdi zinhar
1306 El gafil iken bu maceradan
Sultana sena yetr gedadan
1307 Gr mfinis gam-gsan kimdr
Bizden ki usand yar kimdr
1308 Gnli kimn iledr teselli

Yadna gelr mi hi Leyli
249
1299 "Eyvah, mrn sermayesi tkendi, hayatn glgesi gne

e ulat !"
1300 "Neredeyse frsat kaps kapanacak ve arzunun ifadesi
gleecek! "
1301 "Neredeyse dman uykudan uyanacak da, derdimin ve
kederimin izah zorlaacak!"
1302 "Ben arzu burcunun yldz, ayrlk sarayesinin mumu
yum."
1303 "Gndz tutsak olurum, gece kurtulurum; gndz l
rm, gece dirilirim."
1304 "Gndzm gecemle bir oldu ... Zaten belal aklar gn
grmezler ki! ..
"
Leyl'nn MeI!.eme Hli.nden

Sz Amas ve Bu Umit ile Uzntsn
Gidermek Istemesi
1305-1306 Melteme derdini yle aard: "Ey saba rzgar;
aman, dur; eliHem bu maceradan habersiz iken dilenciden
sultana vg gtr!"
1307 "Bak bakalm, (o sevgilinin) can yolda kimdir, kiminI e

kederini paylayor? Madem ki bizden usanm; dostu
kimdir?"
1308 "Gnl kiminI e teselli buluyor? Hi, hatrna Leyla geli
yor mu? . "
250
1309 Arz eyle ki ey gzel ehenah

Hakdur sana bendeden bu ikriih
1310 Evvel ki men-i figar grdn
Bir taze v ter bahilr grdn
1 3 1 1 Halil ki eslr-i dam- derdem
Manend-i hazan zaif zerdem
1 3 1 2 Meyl eylemesen men-i nizara
Dndiyse iriidetn ne are
1 3 1 3 Men berg-i hazanem olmam hr
Sen taze baharesen taleb-kar
1 3 14 Her nie ki hdr hilk-sarem
Hem efkatne mld-varem
13 15 Terk etme avatf- amlmi
Yad eyle meveddet-i kadmi
1316 eb-til-seher ol bt-i semen-ber
Bldar kalup misal-i ahter
1 3 1 7 Eylerdi bu szi ile iven
Ol dem ki olurd rz ren
1318 Nagme kimi perde-dar olurd
Bir perde iinde zar olurd
1319 Daim gerrdi ol ciger-sz
Evkat bu resm ile eb rz
1320 Peyveste ekerdi ol gl-endam
Endie-i subh u mihnet-i am
251
1309 "Ona dedi ki: Ey gzel padiah! Kulundan byle nefret

etmekte haklsn... "
1310 "Ben yaralya ilk baktnda, taptaze bir bahar grm
tn;"
1311 "imdi ise ben dert tuzann esiriyim; sonbahar gibi zayf
ve solgunum!"
1312 "Ben zayfa meyletmiyorsun ... steinden dndn ise, ne
are? . "
1313 "Ben, dkn bir hazan yapraym; sen ise taze bir bahar
arzuluyorsun. "
1314 "Her ne kadar ayaklar altnda kalm isem de, yine efkat
ve merhametinden umutluyum."
1315 "Karlksz iyiliklerde bulunma huyunu terk etme; eski
dostluklar hatrla!"
1316-1318 O yasemin gsl gzel, yldz gibi, geceden saba
ha kadar uyank kalp bu atele inleyip szlanr; gn aydn
landnda da name gibi perdeye girer, bir perde iinde
alard.
1319 O bar yank (LeyHi), gece ve gndz, zamann hep bu

ekilde geirirdi.
1320 O gl bedenli, srekli olarak sabahn kaygsn ve akamn
skntsn ekiyordu.
252
Bu Ley/inn eyyam- bahtirda seyr-i g/zar etdgidr

ve
G/zarda muradna yetdgidr
1321 Bir gn ki bahar- alem-aray
Zevk ehline ald rahat-efzay
1322 A.yine-i devrden gedp jeng
Devr etdi zemini asman-reng
1323 Feyz-i eb-i kimya-eserden
Te'sir-i emame-i seherden
1324 Ald ham- benefeden tab
eb-nem gle sad lil'lil-i nab
1325 Gl-zara hava abir tkdi
Sahraya gubar- mg kdi
1326 Yagdurd sehab jale dan
OL da ile yard gonca ban
1327 Zahmine urup kilfe merhem
Panbuh yeniler ana demadem
1328 Sebze gle verdi mali bilcn
Yer sebzeye mlkinn haracn
1329 Ho reng ile ygdlar tecemml

Firilze v la'li sebze v gl
1330 Derk eyledi gonca remz ima
Gl adna ad yz mu 'amma
1331 Mazmiln- rubil'i-i anasr
Feyz oldug old halka zahir
------
253
Leylti'ntn Baharda Gl Bahelerinde Gezmesi

ve
Gl Bahesinde Muradna Ermesi
1321 Dnyay bezeyen baharn zevk sahiplerine huzur bahet
tii bir gnd...
1322 Devrann aynasndan pas gidip, zaman yeryzn gk
rengine brndrd ...
1323-1 324 Gecenin byl etkisi ve seher rzgarnn esintisi ile,
menekenin boynunun bkkl dzeldi ve ebnem
gl e saf inciler sat...
1325 Hava gl bahesine amber dkt; sahraya misk tozu yay1d!...

1326 Bulutlar iy talar yadtp, goncann ban
d!. ..
talarla yar
1327 iekler, (goncamn) yarasna merhem vurup, her zaman

onun iin pamuk hazrlamaktalar. ..
1328 emen, gl (beylerbeyin)e malnn vergisini verdi; yery
z de, gkyz (padiahn)a mlknn (arazisinin) harac
m dedi .. J3
1329 emen ve gl, gzelce firuze ve lal ziyneti topladlar.
1330 Gonca, sembol ve iaret dilini renerek, gl adna yzler

ce muamma at...
133 1 (Bylece) insanlar, drt unsurun74 anlamnn feyz olduu
nu anladlar.
254
1332 Ssen varak uup semaya

Her sebzeye kim salurd saye
1333 OL sebzeye ugrayup ahan c
Plade eger verrdi bir su
1334 Plild deminde din bulurd
emir-sfat zeban bulurd
1335 Arayi-i sebzeden zemane
Benzetdi zemini ilsmana
1336 Hurid-i erag- em-i alem
Gkden yer ddiginde her dem
1337 Tahkik edben hup gmandan
Bilmezdi zemini asmandan
1338 Gl-zarlar ald iret-abad
Her yerde alnd bezm bnyad
1339 Her gede her kim ald bir kam
Her buk'ada her kim idi bir cam
1 340 Leylinn anas grdi mutlak
Yoh Leyli-i nil-tvanda revnak
1341 Meyl-i gl seyr-i sebze klmaz
Min gonca ald ol almaz
1 342 Sarf etdi kfe tek diremler
Cem' eyledi nazenin sanemler
1 343 Sahraya hard ol nigiln
Kld gle arz nevbah1in
1344 Ta gussa v gamdan ola azad
Bir dem gle oynaya ola ad
255
1332: 1334 Susam yapra gkyzne dikilerek hangi emene

glge salsa ve akarsu o emene urayp da bu elie bir su
verse; elik o an can bulur ve kl gibi dil sahibi olurdu
(gerek kl haline gelirdi).
1335 Zaman, emeni (ieklerle) yle ssledi ki, yeryiz (yl

dzlarla bezdi) gkyzne benzediJ5
'-:-
1336- 1 337 Alemin gznn olan Gne, gkten yere indi

inde; aratrmak iin tekrar yukar kar, phe iinde ka
larak yeri gkten ayramazd.
1338 Gl baheleri, iret yerleri oldu; her yerde meclisler ku

ruldu...
1339 Herkes bir kede bir mutluluk tatt; herkes bir mecliste
arap iti ...
1340-1342 Leyla'mn annesi artk bitkin kznda hibir nee
kalmadn; gllerle ilgilenmediini, krlara kp gez
mediini, binlerce gonca ald halde onun almad
m grnce, iek gibi akalar sarf edip nazl gzelleri
toplad ...
1343 Gzel kzn krlara kard; gle ilkbahar gsterdi;

1344 . Ta ki, gam ve kederden kurtulsun, bir an bile olsa glp
oynayarak mutlu olsun...
------
256
1345 OL bir nie bikr-i pak-daman

Hem-dlh olup oldlar hraman
1 346 Yzden gtrp edeb nikilbn
Re!' eylediler haya hicilbn
1347 Her kim ne bilrse lu'b ya lehv
zhara getrdi etmeyp sehv
1 348 Gah eyleyben srfidlar saz
Blbllere oldlar hem-avaz
1 349 Geh gsterp oynamakda halet
imada yetrdiler hacalet
1350 Likin heves eylemezdi Leyli
Olmazd bu lu'b lehve meyli
1351 Arturm idi bahar derdin
Gl zevki ruh-i nigar derdin
1352 sterdi feragat ile bir dem
Tenha duta bir bucakda matem
1353 Ayrlmayup ol peri-likalar
Artard belasna belalar
1354 n eyledi kesret an dil-teng
Nireng ile verdi anlara reng
1355 K'ey servler eylemen ikamet
Ta evde ekilmeye nedamet
1356 Durman klalum taraf taraf get
Seyr eyleyelm havali-i det
1357 Sancup bele nazenin etekler
Cem' eyleyeym gzel iekler
-------
257
1 345 ' O bir grup temiz gen kz, (Leyla'ya) yolda olup (onun
la) birlikte dolamaya baladlar. ..
. , 1,346- 1347 Yzlerinden edep rtlerini ve utanma perdelerini
atlar. Oyundan, elenceden kim ne biliyorsa, ekinme
den ortaya dkt...
1 348-1349 Kah arklar syleyerek blbllere elik ettiler, kah

oyunda gsterdikleri hnerlerle imir aacn bile mah
cup ettiler.
1350 Fakat Leyla heves etmiyor, bu oyun ve elenceye ilgi gs

termiyordu...
1351 Bahar, derdini artrm; gl zevki, sevgilinin yanana
duyduu hasreti oaltmt.
1352 Her eyden el ekerek, bir mddet iin bir kede ma
tem tutmak istedi.
1353 O peri yzller, yanndan ayrlmayarak, belasna bela ka
tyorlard ...
1354 Kalabalk, iini daraltt iin onlar bir hile ile atlatt;
1355 (Dedi ki): "Ey servi boylular! Byle oturmayn ki, eve
dndnzde piman olmayasnz!"
1356 "Hadi, durmayn, her yeri gezelim; ln her tarafn do
laalm!"
1 35 7 , "Bellerimize zarif eteklerimizi takp gzel iekler topla
yahrn!"
258
1358 ah dermege her kim alsa !cidir

Oldur bu sanemler ire mahir
1359 Bir yanaya getdi her peri-ve
Dagld erer dutlld ate
1360 Tenha kalup etdi n1ile-i zar
Kld gzin ebr-ve gher-bar
Bu Leyltnn ebr ile izhar- niyazdr

ve
Ak babnda kef-i razdur
1361 Ebr ile tekellm etdi agaz
K'ey ahum ile hemie hem-raz
1362 Ger baun ile gge yetersen
Sanma men-i zardan betersen
1363 Arz eyleme ra'd berk u baran
Bahs etme menmle ruz- hicran
1364 Feryad klup dem-i seher-gah
Eflake ekende u'le-i ah
1365 Seyl1ib-1 sirik edende cari
Gel gr men-i zar bi-karan
1366 Ey ebr her eksilende suyun
Deryalara tkme 1ib-1 ruyun
1367 Al suy bu em-i hun-feandan
Deryalara hem bagla andan
1368 Ey ebr demi mana vefa kl
Ddi sana hacetm reva kl
259
"Kim daha ok toplarsa bu gzeller iinde en beceriklisi

odur!"
Peri gibi gzellerin her biri bir yana gitti... Kvlcmlar da
ld ve ate tututu...
(Leyla) yalnz kalarak alayp inledi; gznden bulut gibi,
inci yadrd!. ..
Leylli'nn Bulut ile Arzusunu Aa Vurmas

ve
Ak Meselesi ile lgili Srrn ifa Etmesi
1361 Bulut ile konumaya balad. (Dedi ki): "Ey ahm ile her
zaman srda olan!"
1362 "Geri ban gklere deiyor ama, sanma ki ben dertliden
daha betersin!"
1363 "Gk grlts, imek ve yamur gstererek bana ayr
lk gnn(n ne olduun)u anlatmaya kalkma!"
1364-1365 "Seher vakti feryat edip ahmn alevini gklere yk
selttiimde ve gzyalarm sel gibi akttmda, alayp
inleyen bu zavally gel de bir gr!"
1366- 1367 "Ey bulut; suyun her eksildiinde denizlere yalvarp

durma!.. Gel o suyu bu kan saan gzmden al; hatta on
dan denizlere de bala!"
1368 "Ey bulut; bir an iin bana vefa gster! Sana bir iim d
t, bunu hallet;"
------
260
1369 Var ol yzi gl nigara menden

Zar agla v syle yara menden
1370 K'ey turfe nigar- nazeninm
V'ey arzu-y dil-i hazinm
1371 Gel gr ki gamunda nie zarem
Sensz nie zar bi-kararem
1372 Gel gr ki nedr gamunda halm
Reng-i ruh-i zerd ek-i alm
1373 Can bar- beden gtrmez old
Gz reng-i vcd grmez old
1374 Canm cam gzm erag
Rahm eyle ki geldi rahm ag
1375 Men bilmez idm bela imi ak
Bir derdl macera imi ak
1376 Derdn ki bela yolnda merdem
Ak ire sana erik-i derdem
1 3 77 Saldun men-i hasteni bu hale
Derde meni eyledn havale
1 3 78 Her derd ki var Leyli ald
Ma'lmdrr sana ne kald
1379 Ey merd-i rehem deyp uran liif
nsiif mdur bu ham insiif
1380 Dut kim has har- reh-gzarem
Toprag kimi yolunda harem
_-----
261
1369 "Var, benim tarafmdan o gl yzl sevgiliye git; alayp

inle ve yarime benim dilimden de ki:"
1370 "Ey gzel ve nazl sevgilim ve ey kederli gnlm n arzu
su;"
13 71 "Gel bak, gamnla neden alyorum; sensiz nasl inliyo
rum ve huzursuzum!.."
1372 "Gel de, ayrlnn acs ile ne hale dtm anla; sol
gun yzmn ve kanl gzyalarmn halini gr!"
1373 "Bu can, artk beden ykn ekemez ve gz, varln
rengini seemez oldu!"
1374 "Ey canmn can ve gzmn ; bana ac, nk mer
hamet vaktidir!"
1375 "Ben bilmiyordum; meer ak bir bela ve dertli bir mace
ra imi."
1376 "Her zaman diyordun ki; bela yolunda ncym ve ak
iinde sana dert ortaym ... "
1377 "(imdi) ben hastan bu halde braktn ve beni derde sal
dn!"
1378 "Ne kadar dert varsa Leyla ald!. .. Sana ne kald artk or
tada!"
1379 "Ey (bu) yolun ncs olduundan dem vuran! Bu insaf
mdr? . nsaf eti"
1380 "Tur ki, yollarn eri pym ve toprak gibi yoluna seril
miim... "
262
1381 Hurid-i cemaln ey meh-i nev
Topraga nola brahsa pertev
1382 Baran- visaln ey dr-i nab
Klsa has har nola sir-ab
1383 Olma mey-i gaflet ile medhu
Hem-sohbetn eyleme feramu
1384 Ey yar- muvafk vefa-dar
Ey men kimi v mana seza-var
1385 Gel yanuma kesme ainalg
Yahi mi olur bu bi-vefalg
1386 Derler seni ak ey niku-ruy
Aklara beyle mi olur huy
1387 Her kim gerek z iinde kamil
Ak ne reva ki ola akil
1388 Ak gerek olmayup karar
Tavf ede mdam kuy- yar
1389 Dmez bu yana senn gzarun
Ver ola meger bir zge yarun
1390 Yarun men isem mana nazar kl
Gahi bu yanaya bir gzer kl
263
1381 "Ey yeni ay! Yznn gnei topraa (biraz) k salsa ne

olur? ."
1382 "Ey saf inci! Vuslatnn yamuru, eri p suya kandr
sa ne kar? ."
1383 "Gaflet arab ile ararak sohbet arkadan unutma!.."
1384 "Ey gnlme uygun vefal sevgili! Ey benim gibi (dertli
ve ak) olan ve bana yaraan sevgili!"
1385 "Yanma gel de, ainal kesme! Bu vefaszlk sana yak
yor mu?"
1386 "Ey gzel yzl !.. Senin iin ak diyorlar. .. Aklarn hu
yu byle mi olur? ."
1387 "Herkes, kendi iinde kusursuz olmal... An akl sahi
bi olmas doru mudur?"
1388 "An duru dura olmamal ve devaml olarak sevgilinin
diyarn dolamal!"
1389 "Senin yolun bir trl bu tarafa dmyor; yoksa bir ba
ka sevgilin mi var? ."
1390 "Eer sevgilin ben isem bana gzn evir, ara sra bu ta
rafa bir ura!"
------
264
1391 Ger sende olan ferilgat-i dil

Bir dem mana olsa idi hasl
1392 Gsu-y mselsel-i girih-gr
Boynumda ger olmasayd zencir
1393 V'er baglamasayd bend-i halhal
Kayd ile ayagum meh sal
1394 Ayb ile ekilmeseydi adum
Bi'llah bu idi hemin muradum
1395 Kim saye-misal senden ey nur
Olduka vcudum olmayam dur
1396 Amma n'edeym esr-i kaydem
Bir boyn ayag baglu saydem
1397 Bildrmege mihnet melalm
Bu i'r yeter beyan- halm
Bu gazel Leylt dilindendr

1398 Ak damna girifttir olal zar olubem
Ne betadur ki ana beyle girifitir olubem
1399 Dil demekden kesilp hareketden veh kim
Knc-i gam-haneye bir suret-i divar olubem
1400 Kudretm yoh ki klam kimseye erh-i gam- dil
Eyle kim arza-i hecr ile bimar olubem
1401 Hazerm ta'neden ol gayete yetmidr kim
Yara agyar oup agyarum ile yar olubem
1402 Demezem dahi sana akem ey gl zira
Sana aklgum izhar edeli har olubem
265
1-1395 "Eer sendeki rahatlk bir an iin bana ksmet olsay

d; dalgal ve kvrm kvrm salar boynumda zincir olma
sayd, eer aylar ve yllarca halhal ba pranga gibi aya
m balamasayd, adm utanla dile dmeseydi; Allah bi
liyor ki dileim; var olduka senden glge gibi uzak kalmamaktl. .. "
1396 "Ama, ne are ki balarn tutsaym ve boynu bal bir

avn."
1397 "Skntm ve zntm anlatmak, hillimi izah etmek iin
bu iir yeterlidir:"
Leyla Dilinden Gazel

1398 Ak tuzana deli, alar inler olmuum...
Bu ne be/adr ki; ona byle tutulmuum?
1399 Dilim konumaktan, tenim hareketten kesildi;
Eyvah, sanki bir gamhane kesinde duvar resmi olmuum!
1400 Gnlmn derdini kimseye amaya kudretim yok...
Ayrlk derdi ile yle hasta olmuum.
1401 Knamalardan oylesine bezdim ki;
Yarime yabanc oup, yabanclada yar olmuum.
1402 Arttk, sana !ittm demem ey gl,.
nk sana !ik olduumu diye/i, hor olmuum.
266
1403 Akl u sabr u dil dfn getdi bi-hamdi'l/lih kim
Sefer-i slihil-i sevdliya sebk-bdr olubem
1404 Yoh Fuzuli haberm mutlak zmden bes kim
Vlilih-i nak-, haylil-i ruh-i dildlir olubem
Bu Leylinn knc-i gamda girynlgdur

ve
Mecnunun vdf-i akda ser-gerdnlgdur
1405 Zar aglar iken bu resme ol mah
Bir turfe sada eitdi nagah
1406 Bir kimse ohurd i'r-i Meenun
Bu nkte ibaretinde mazmun
1407 K'ey ne'e-i akdan uran dem
Meenun sagnma Leyden kem
1408 Meenfin ile Leyllni beraber
Ger kimse der ise klma baver
1409 Leylide egeri derd ohdur
Meenun- haznee derdi yohdur
1410 Leyli eli ignedendr efgar
Meenfina kllar eylemez kar
141 1 Leylini eder harir dil-gir
Meenfina verr neat zencir
1412 Leyli ister ki eksile gam
Meenun gamn anurur demadem
1413 Mecnfindur ola gama giriftar
Leyli kime alm ola gam-hlir
_------ 267
1403 Gitti elden ak!, sabr, gnl ve din... Hamt olsun;

Sevda sahiline hafifykle seferber olmuum.
. 1404 Ey Fuzuli, kendimden asla yoktur haberim;
Ben artk yar yznn hayali nakna hayran olmuum.
Leyla'nn Cam Kaelerinde Alamas

ve
Mecnun 'un Ak Vadisinde Babo Dolamas
1405 O ay yzl (Leyla), bu ekilde gzya dkp alarken,
anszn tuhaf bir ses iitti.
1406 Birisi Mecnun'un iirini okuyordu. (iirin) szlerinden u
mana kyordu:
1407 " Ey ak halinden dem vuran! Mecnun'u (bu hususta)
Leyla'dan aa kalr sanma!"
1408 "Eer birisi, Mecnun ile Leyla ayn derecededir, derse sa
kn inanma!"
1409 "Geri Leyla'da ok dertler var ama, kederli Mecnun ka
dar derdi olamaz."
1410 "Leyla'nn eli ineden bile yaralanrken; Mecnun'a kl
lar kar etmiyor."
1411 "Leyla'y ipek elbiseler skntya sokarken; Mecnun'a
zincirler nee veriyor."
1412 "Leyla diliyor ki gam eksilsin; Mecnun ise gn getike
gamn artryor."
1413 "Gama tutulmu olan, asl Mecnun'dur. .. Leyla kimin ta
sasna dm ki? ..
"
268
1414 Mecnna yeter ikence-i teb

Leyli kimedr tabib ya Rab
1415 Mecnndur esir-i dam- Leyli
Leyli kime salm ola meyli
1416 Leyli durup ol teraneye g
z nagmesin eyledi feram
1417 Tahkik ile bildi bu hisab
Kim yoh ererinde u 'le tab
1418 Elbette bela v derdi gerdn
Mecnna verpdr andan efzn
Bu Leylinn lbni Se/ama girifMr oldugdur

ve
Yardan mahrUm mukayyed-i agyar oldugdur
1419 Mi'mar- serae-i ibaret
Beyle bu evi klur imaret
1420 Kim seyrden olmayup teselli
z menziline dnende Leyli
1421 Vermidi zine drl ziver
Her zivere bir netice muzmer
1422 Ta mahv ola gzden ahdur hn
Hem gnlegi hem donyd gl-gn
1423 Ta kim ola dd-i aha manend
Baglanm idi benefe ser-bend
1424 Ta kim ola savt- nale pa-mal
Kollanm idi sadalu halhal
269
141 4 "Ateli titremelerin ikencesi Mecnun'un (canna) yeti

yor; Tanrm, LeyHi kimin derdi ne tabip olmu? ."
. 1415 "Mecnun, Leyla tuzann tutsadr; acaba Leyla kimin
le ilgilenmekte? ."
1416 Leyla bu arkya kulak tutarak kendi namesini unuttu.
1417-1418 Dnd ve sonunda, gnl ateinin kvlcmlarnda

(ak) alevinin harareti bulunmadn; felein, belay ve
derdi kendinden daha ok Mecnun'a verdiini anlad.
Leyld'nn bni Selam 'a Yakalanmas

ve
Yardan Mahrum Kalp Yabanclara Balanmas

1419 Sz saraynn mimar bu evi yle imar etti:
1420- 1421 Leyla, gezip dolamaktan teselli bulamayp konana
dndnde, kendisini trl trl sslerle bezemiti. y
le ki, her ssn iinde bir anlam gizli idi:
1422 Gzden aktt kanlar belli olmasn diye krmz gmlek

ve krmz elbise giymiti;
1423 Ahnn dumanna uysun diye, meneke rengi baba tak
mt;
1424 Ayana, nlayan halhallar balamt ki, inlemesinin sesn bastrsn;
270
1425 Ta olmaya eki yzde ma'lum

Ruhsanna 11'I1' idi manz1m
1426 Ra'na baa serpben leekler
Nazk bele sancuben etekler
1427 Pervanesz eylemezdi em'in
Eylerdi dr-i sirik cem'in
1428 Ra'na ra'na yrrdi mah
Bir ekl ile kim tebareka'llah
1429 OL asrda var idi Arabda
Bir mu'teber aslda nesebde
1430 Manzfir- e'azffi II e'ftli
Makbfil-i ekabir eMI i
1431 draki blend hsni dil-ke
Etvan huceste sireti ha
1432 Vermi Hak anun olan muradn
Baht bni Selam klm adn
1433 OL turfe hma-y evc-i ikbal
As1de-zamir farigu 'I-bill
1434 Av kasdna eylemidi pervaz
Altnda ukab elinde ehbaz
1435 Bir rah-gzerde ol nigara
Ugrad v kld bir nezare
1436 Can cigerinde kalmad dib
Mahv old nite ki odda sim-ab
1437 Terk etdi azimet-i ikan
Geldi eve getdi ihtiyan
1
ii
271
1425 Yanana inciler dizmiti ki, yznden gzyalar belli 01masn...
.i.
O ay yzl, gzel bana bartler alp, nazik beline

.1426-1428
.
etekler takarak, mumunu pervanesiz brakmaz; gzya
incilerini (eteine) toplar, yle edal edal szlrd ki,
Allah uurunu versin!..
ife
"
i
i
,
if
i;
!':'
1429 O devirde, Araplar arasnda soy ve sop bakmndan gzde

birisi vard.
".
,
t 1430 Kudretli ve yksek mertebeli insanlarn sayd, halkn

i
ye ileri gelenlerin beendii bir kiiydi.
;
W,
" 1431 Anlay yksek, gzellii gz alc, hal ve hareketleri ho,
F'
"
ahlak gzeldi.
,;
,.f,
1432 Allah, onun btn muradm vermi, talih de adm bni Selam koymutu ...
J-
1433-1434 0, mutluluk doruunun gzel hmas, gnl rahat ve

ba din bir halde, altnda at ve elinde ahinle av maksadyla kanatlanmt...
'.
ef
1435 Bir yol zerinde o gzele (Leyhl'ya) rasdad ve yzne bir

bak att.
1436 Camnda ve yreinde takat kalmad; atee dm cva
gibi mahvoldu.
1437 radesi elinden gitti; ava gitmekten vazgeti, eve geldi.
272
1438 Tarh etdi bina-y resm-i peyvend

Tedbir ile buld bir hred-mend
1439 Kim lutf ile sz klanda takrir
Takriri verrdi daa tagyir
1440 n'am edben ana besi mal
Leyli talebine kld irsal
1441 art eyledi ol blend-ahter

Kim olsa bu kam- dil myesser
1442 Sarf eyleye gene mal-i alem
Canane yohnda belki can hem
1443 n geldi bu raz- dil beyana
Old ana raz ata ane
1444 OL mteriye verildi zhre
ayeste grildi mara mhre
1445 n lbni Seliima yetdi peygam
Tenbih-i neat mjde-i kam
1446 Derya-y neat geldi mevee
Ba ekdi nihiil-i baht evee .
1447 Mahzen mahzen eevahir ad
Hrmen hrmen nisar sad
1448 Ad der-i gene-i gevher zer
F akr ehlini eyledi tevan-ger
1449 OL servn ayag baglu old
Azade iken adaglu old
273
1438 Ona kavumann arelerini dnerek, sonunda akll bir

adam buldu.
1439 (Bu yle birisiydi) ki, gzel gzel konumaya baladn
da; sz, ta bile yumuatrd.
1440 Onu, birok mal balayarak, Leyla'y istemesi iin eli
gnderdi.
1441-1442 O, baht ak (bni Selam), gnlnn bu arzusunu
gerekletirdii takdirde sevgili uruna dnya dolusu ha
zine ve mal harcayacana, hatta cann bile vereceine sz
verdi.
1443 Gnlndeki bu sr dile geldiinde (Leyla'nn) ana ve ba
bas raz oldular.
1444 Zhre, o Mteri'ye verildi; mhre ylana layk grld,76

1445-1446 bni Selam'a sevin haberi gidip, emeline kavutuu
mjdesi verildiinde, neesinin detyas cotu ve bahtnn
fidan gklere ba ekti...
1447 Mahzenler dolusu mcevher datt; harmanlar kadar ok

sa sat.
1448 nci ve altn hazinesinin kapsn ap yoksullar zengin
etti...
1449 O servinin (Leyla'nn) aya baland; bekar iken, nian
land.
------
274
Bu Ner;jeln Mecnun ile mukaddime-i ihtilatdur

ve
OL cevher-i pakden tezyfn-i bisatdur
1450 Said yine kas d- can eder gam
Ver cam- lebaleb demadem
145 1 Bi-kes kalubem men-i sebk-ray
Sen eylemesen mana meded vay
1452 Men iftenn penah olgl
Bi-kesler mid-gah olgl
1453 Cehd eyle v klma bir ie ahd
V'er ahd etsen vefaya kl cehd
1454 emir-i mbariz-i fesane
Bu rezmde beyle batd kana
1455 Kim var idi bir huceste-fercam
OL asrda adil niku-nam
1456 Tigiyle mesaff mkili hall
Ma'rfif- zemane ad Nevfel
1457 Hem ak yolunda oh ygrmi
Hem oh sitem-i zemane grmi
1458 Bezminde mis1il-i drr-i meknun
Bir gn ohunurd i'r-i Mecnun
1459 G1iyetde begendi tarz- pilkin
Mazmun- kelilm suz-nakin
275
Nevfel'in Mecnun 'la Dostluunun Balamas

ve
O Par/ak nci ile Hayatn( Sslemesi
1450 Ey saki !.. Gam yine cana kastediyor. Durma, dolu kadeh
leri art arda ver! ..
1451 radem elimden gitmi ve kimsesiz kalmm; sen bana
yardm etmezsen vay halime!..
1452 Ben dknn snc ve kimsesizlerin mitgah ol!
1453 Dikkat et de, bir i iin kesin sz verme; eer sz verirsen
de, onu mutlaka yerine getirmek iin al!
1454
Hikaye savasnn klc, bu dvte yle kana batt:
1455 O devirde adalet sahibi, iyi adl ho biri vard;

1456 Klc ile ordunun nndeki engeller ortadan kalkard ve
zamann en yiidi idi. Ad Nevfel idi ...
1457 Hem, ak yolunda ok koturmu; hem de, zamann ok
eziyetlerine uramt...
1458 Bir gn, bulunduu mecliste Mecnun'un el dememi in
ciye benzeyen bir iiri okunuyordu...
1459 Temiz slObunu ve yakc szlerinin
anlamn ok be.
endi.
------
276
1460 Sord sfatn dediler ey ah

Afte klupdur an bir mah
1461 Rsvalg edp zine pie
Dam ded ile gezer hemie
1462 Nevfel klup arzu-y Mecnun
Ashab ile kld azm-i hamfin
1463 Bir gfiede grdi hr mehcfir
Hali nesak- salahdan dfir
1464 Etrafn tayr vah alm
Vahet an bir hisara salm
1465 n daire-i sba'- Mil
Kat' etdi sipeh grp selasil
1 466 Mecnfina yetidi ol vefa-dar
Asar- telattuf etdi izhar
1467 K'ey haste nedr bu ekdgn renc
Viranede zayi' etdgn genc
1468 Vahi ne bilr senn makamun
Hem-cinslernden iste kamun
1469 Hal ehlisen iste ehl-i hali
Sahralara dme labali
1470 Devlet dilesen hmadan iste
Genc istesen ejdehadan iste
1471 Gam ekme ki men olnca gam-har
Yarun sana an-karib olur yar
277
1460- 1461 (Mecnun'un) kim olduunu sorduunda, dediler ki:

"Ey ah! Onu ay yzl bir gzel perian etmitir. Dillere
dmeyi kendine huy edinmi; devaml olarak kurtla ku
la gezip dolayor... "
1462 Nevfe!, Mecnun ile grme arzusu na kaplarak adamla
ryla ln yolunu tuttu.
1463 Onu bir kede hor, yalnz ve mitsiz bir halde grd...
1464 evresini kular ve kurtlar sarm; kimsesizlik, onu sanki
bir hisarn iine kapatmtl.
1465-1466 (Mecnun'un) etrafndaki korkun canavar dairesi, or
duyu grp emberi bozunca, o vefal (Nevfel) Mec
nun'un yanna giderek kendisine dostluk gsterdi.
1467 (Dedi ki): "Ey hasta! Nedir bu ektiin eziyet? Niin ha

zineyi viranede ziyan ediyorsun?"
1468 "Vahi hayvanlar senin deerini ne bilsin? Meramn hem
cinslerinden istesene!"
1469 "Sen dert ehlisin, MIden anlayanlar ara; byle babo ve
perian, llerde dolap durma!"
1470 Saadet istiyorsan hma kuundan iste; hazine diliyorsan
ejderhadan dile!"
1471 "Gam ekme artk! nk ben senin derdine ortak olun
ca en yakn zamanda sevgilin sana yar olur."
-------
278
1472 Ger olsa zer ile i ser-encam

Yk yk tkelm zer alalum kam
1473 V'er olsa garaz mesaffa muhtae
Biz kan tkelm sen eyle tarae
1474 Ancak ola gr menmle hem-dem
Men kim sennem senndr ol hem
Bu Mecnunun Nev/e! ile derd-i dil edasdur

ve
erh tofsil-i macerasdur
1475 Meenun dedi ey yegane-i ahd
Tedbirme ohlar etdiler cehd
1476 oh ehl-i azayim etdi tedbir
Olmad peri bu dive teshir
1477 Topragara tkildi oh zer
Olmad bu kimya myesser
1478 Sende bilrem ki Imf ohdur
Ne sud mende baht yohdur
1479 Srme bilrem ki arturur nur
Ne mide gz eger ola kur
1480 kbillme yohdur i'timadum
Mkil grinr menm muradum
1481 Ah er klasen bu ugle ikdam
Rayunea i olmaya ser-encam
1482 Hem dustum olmaya mana yar
Hem dmen ola ne dust kim var
_----- 279
1472 "Eer i altn yolu ile zlecekse, yklerce altn harcaya

lm ve arzumuza kavualm;"
. . 1473 "Yok, eer maksada savala ulalacaksa, biz kan dkelim,
sen ganimetleri topla!"
1474 "Ancak, benimle arkada olmaya bak!.. Ben senin (arka
dan) olduuma gre, o da senin olacaktr... "
Mecnun'un Nev/e/'e Gn/ Derdini Dkmesi

ve
Macerasn Batan Sona Ona An/atmas
1475 Mecnun dedi ki: "Ey asrn biricii! Hillimi dzeltmek iin
ok kiiler aba sarf ettiler;"
1476 "Birok byc are bulmaya alt; ama peri bu devin
eline gemedi... "
1477 "Topraklara ok altn dkld, ama bu kimya bir trl
tutmad."77
1478 "Biliyorum ki sende ltuf ok; ama, ne are ki benim bah
tm ak deil!"
1479 "Srmenin gz nurunu artrdn! biliyorum; lilkin, gz
kr olursa ne fayda? ."
1480 "Geleceime gven duymuyorum. Emelime ulamam zor
grnyor..."
1481-1482 "Ah, bir de bu i iin urap da, i senin arzuna uy
gun olarak sonulanmaz ve hem sevgilim bana yilr olma
yp hem ne kadar dostum varsa bana dman olursa? ."
280
1483 Bahtum bilrem menm yamandur

Sud istedgn mana ziyandur
1484 Bahtum sfatnda bir gazel var
Dilim klurem men an tekrar

1485 Vefli her kimseden kim istedm andan cefli grdm
Kimi kim b-vefli dnylida grdm b-vefli grdm
1486 Kime kim derdmi izhlir kldum isteyp dermlin
zmden min beter derd be/liya mbte/Ii grdm
1487 Mkedder Mtrumdan klmad bir kimse def-i gam
Sa/lidan dem uran hem-demIeri ehl-i riyli gordm
1488 Eger su dlimenin dutdum reviin dnderdi yz menden

Ve ger gzgden umdum stdk aks-; mdde'li grdm
1489 Ayak basdum reh-i mmtde ser-gerdlinltg elverdi

Emel ser-ritesin dutdum elmde ejdeM grdm
1490 Mono gsterdi gerdun ttre bahtum gzgsin yz kez
Men-i bed-baht ana her glih kim bahdum kara grdm
1491 Fuzu!t ayb klma yz (evirsem ehl-i lilemden
Neden kim her kime yz dutdum andan yz belli go"rdm
_-----
281
1483 "Biliyorum, talihim ktdr. Benim yararma dnd

n ey bounadr."
1484 "Bahtszlm anlatan bir gazel var ki, ben onu devaml
okuyup duruyorum;"

1485 Her kimden bir vefa istedimse ondan cefa g'rdm;
Vefasz dnyada kimi g'rdmse bvefa grdm.
1486 Kime derdimi ap da derman istediysem,
Kendimden bin beter derde, belaya mptela grdm.
1487 Kederli gnlmn derdini gidermedi hi kimse;
Sevin ve needen dem vuran ahbaplan batan baa riyada gr
dm.
1488 Ne zaman suyun eteine yapsam, hemen yz evirdi benden
Ne zaman, aynadan sadakat umsam, sznn aksini onda gr
dm.
1489 Baboluk el verip de mit yoluna ayak bastmda,

Arzu ipine san/dm; ama elimde ejderha grdm.
1490 Felek bana kem talihimin aynasn yz kez gsterdi;
Ama ben bedbaht ona ne zaman baktysam, kara grdm.
1491 Ey Fuzu/i, eer insanlardan yz evirirsem, ayp/ama beni;
nk, kime sokulduysam ondan yz trl be/IJ grdm.
282
Bu Nevfeln Mecnuna mmZd-vlir!g verdgidr

ve
Hsn-i muslihaberiyle rzlisn ele getrdgidr
1492 Nevfel dedi ey edib-i kamil
Feyz-i nazarumdan olma gafl
1493 Li'l!ahi'l-hamd gayretm var
Gayret kadannca kudretm var
1494 Sen cehd eyle ki yar ola ehl
n yar ola ehl kardur sehl
1495 Mecnun hem mid ile olup ad

Terk etdi tarik-i tab'- mu'tad
1496 Hem sildi gubar- fark u gisu
Hem eyledi kat' -I nahun mu
1497 Hem cismine verdi zib-i came
Hem bana ziver-i imame
1498 Bezm-i tarab makam dutd
Meyl-i tarab etdi cam dutd
1499 Nevfel hem olup mlazim-i ahd
mdadna kld can ile cehd
1500 Ald ele mg-bar hame
Leyli haemine yazd name
1501 K'ey taife-i blend-paye
Bi-ganelig etmen ainaya
1502 Edp meni iltifata memnun
Leylini edn refik-i Mecnun
_-----
.,
283
Nevfel'in Mecnun'a mit Vermesi

ve
GZel Konumalada Honutluunu Elde Etmesi
1492 Nevfel dedi ki: "Ey usta air! Benim grm, dnce
lerimi yabana atma!"
1493 "Allah'a kr, gayret ve cesaret sahibiyim; gayretli oldu
um kadar, kudretliyim de... "
1494 "Sen de aba gster ki (Leyla'nn) kabilesinin insanlar
bize dost olsunlar. Onlar bize yardmc olurlarsa, i kolay
lar. "
1495 Mecnun da mitlenip sevindi ve alkanlklarn terk etti.
1496 Hem sann bann stndeki topraklar sildi, hem de

sakaln ve trnaklarn kesti.
1497 zerine ssl elbiseler giydi, bana da gzel bir sark
sard.
1498 Sevin ve nee meclisini makam edindi;78 neeye meyle
dip kadeh tuttu.
1499 Nevfel de sznde durarak canla bala (Mecnun'un) yar
dmna giriti.
1500 Eline, misk saan kalemi alarak Leyla'nn kabilesine (y
le) bir mektup yazd:
1501 "Ey deerli insanlar topluluu! Ben dostunuza kaytsz
davranmayn;"
1502 "Beni ltuflarnzia mutlu ederek Leyla'y Mecnun'un
yolda yapn!"
284
1503 Ol tille ise bu nesterendr

imad ise ol bu narvendr
1504 OL muna bu anadur seza-var
Ey ehl-i garaz nedr bu azar
1505 Kam olsa nizasuz myesser

Ha genc-i dr hizane-i zer
1506 V'er olsa bu hayr ide te'hir
Ha ta'n- sinan darb- emir
1507 OL kavme ren old ahval
Old bu cevab olardan irsal
1508 Kim bizde cnn ilac yohdur
Divaneler ihtiyac yohdur
1509 Genc zere eyleme tefahur
Besdr bize gencmzdeki dr
1510 Laf ile kldan urmagl dem
Kim var klcumuz bizm hem
Bu Nevfel'n Leyl; haemiyle rezm etdgidr

ve
Rezmde magliib olup sulha azm etdgidr
1 5 1 1 Nevfel ki eitdi ol cevab
Terk eyledi ahed arab
1 5 1 2 Cem' etdi sipah- bi-nihayet
aldurd nelr ekdi rayet
1513 OL kavm hem oldlar haberdar
Cem' eylediler sipah- hn-hr
285
1503 "O \ille ise, bu da yaban gldr; o imir aac ise, bu da

karaaatr;"
_
1504 "O buna layktr, bu da ona... Ey kindar insanlar, neden

bu incitme (yolunu tutuyorsunuz)?"
1505 -1506 "Eer arzu edilen ey kavgasz grltsz ele gee
cek olursa, ite (size) hazineler dolusu inci ve altn; yok,
eer bu hayrl ii geciktirecek olursanz, o zaman da mz
ran aalamasna ve klcn darbesine hazr1ann!"
1507 O topluluk, durumdan haberdar olunca, onlardan yle bir

cevap ulat:
1508 "Bizde cinnetin ilac yoktur ve delilerin ihtiya duydukla
r ey de bulunmaz!"
1509 "Hazinelerle ve altnla bu kadar nme! Hazinemizde
bulunan inci bize yeter!"
1510 "Kltan hi sz etme! nk bizim de klcmz var ! "
Nev/el'in Leyld'nn Kabilesi ile Savamas

ve
Savata Malup Olup Anlama stemesi
15 1 1 Nevfel bu cevab iitince gzelleri ve arab terk etti;
1512 Saysz asker toplad; boru aldrd ve bayrak at...
1513 O topluluk da haberdar olunca, kan dkc askerler top

lad.
286
1514 Ref old iki tarafdan azerm
Hengame-i rezmi etdiler germ
1515 Bir subh ki kld husrev-i Rum
am ehline Hind fethini um
1516 Seyyareden ald mihr meydan
Sald kl u getrdi kalhan
1517 Gn haneri old aikare
Gerdun znhm etdi pare
1518 Satranc-sfat ol iki leker
Birbirine durdlar beraber
1519 Geh nize klurd can-sitanlg
Geh navek ederdi hun-feanlg
1520 OL benzer idi kad-i nigara
Bu gamze-i dil-firib-i yara
1521 Eylerdi zeban- ta'n- emir
Ahval-i adem vcuda takrir
1522 Ahvaline halkun aglayup zar
em-i znh olm idi huncbar
1523 Grz ile olurd hurd her su
Cevenlere sthan- pehlu
1524 Rezm old i bela yaglu bir mig
Ra'd berki tfeng ile tig
1525 Gsterdi gzar- grz peykan
Kalhanda znh znhda kalhan
1526 Mecnun olara klup nezare
ekmi di zini bir kenara
287
1514 Her iki taraftan da acma duygusu gitti ve sava hengame

si kzt...
1515-1518 Rum padiahnn, Hind lkesini fethetmek isteyen
am ahalisini bozguna uratt; Gne'in, gezegenler
den meydan ald, kl alp kalkan gsterdii, Gne
hanerinin ortaya kp dnyann zrhn paralad bir sa
bah,79 o iki ordu satran (tahtasndaki) gibi birbirinin kar
snda durdular. ..
1519 Kah mzrak can alyor, kah ok kan dkyordu...
1520 O (mzrak), sevgilinin boyuna; bu (ok) ise, yarin gnl al

datan gamzesine benziyordu ...
1521 Klcn keskin ve sivri dili bedenlere yokluun ne olduu
nu anlatyordu...
1522 Zrhn gzleri, halkn haline alayp kanlar samakta idi...
1523 Her yanda, grz(n darbesi) ile, kabuega kemikleri ufa

lanarak zrhlara karyordu ...
1524 Sava (meydan), adeta tfek ile klcn, gk grlts ve
imee dnd, bela yadran bir bulur olmutu.
1525 Grzlerin inip kalk ve oklarn gelip geii; kalkanda
zrh, zrhta da kalkan (paralar) gsterdi ... 80
1526 Mecnun onlara bakarak kendini bir kenara ekmiti...
288
1527 Durmd alem-misal bi-bak

Bir arsada erm-sar gam-nak
1528 ekmidi bu leker ire rayet
Ol leker in dilerdi nusret
1529 Munlar ile hity huy ederdi
F eth anlara cst cuy ederdi
1530 Bu leker ana mu'in gam-har
OL talib-i feth-i leker-i yar
1531 Ger z sipehinde grse maktul
kr eylemege olurd megul
1532 V'er grse katil-i kavmi dildar
Derd ile klurd nale v zar
1533 Sebze kimi olsa ger myesser
z lekerine ururd haner
1534 Bir kimse dedi ki ey siyeh-ruz
Hasmn diler mi kimse Rruz
1535 Biz can kluruz yolunda pa-mal
Sen dmen in dilersen ikbiil
1536 Akla bu i eylemez delalet
Ger akil isen nedr bu hitlet
1537 Mecnun dedi men feda-y yarem
Yaslna anun mid-varem
1538 n leker-i yardur klan rezm
Ol rezme ne layk eylemek azm
1539 n dust sipahdur eden ceng
Dmenlige hem-raz degldr aheng
289
1527 Bir meydanda utan iinde ve gamla dolu olarak, bayrak
gibi hareketsiz durmaktayd...

. 1528 Bu ardu8 1 iinde bayrak ekmiti, ama o ordu82 iin zafer
diliyordu ...
1529 Bunlarla83 dp kalkyor, ama onlar84 iin zafer yollan
arauryordu ...
1530 Bu asker onun yardmcs ve dert orta idi ama, o (Mec
nun), sevgilisinin ordusunun stn gelmesini istiyordu ...
1531 -1532 Kendi ordusunda ldrlm birisini grse Allah'a
krediyor; eer sevgilinin kabilesi iinde birinin ld

n grrse, alayp inliyordu...
1533 Eer mmkn olsa, kendi askerlerine ot (bier) gibi han
er vururdu ...
1534 Birisi ona dedi ki: "Ey bahu kara! nsan, dmannn se
ynnesini ster mi?"
1535 "Biz senin yolunda canmz feda ediyoruz; sen ise dma
nn zaferini istiyorsun!"
1536 "Bu i akll ii deil! Eer akll biri isen, bu ne hill?..
"
1537 Mecnun dedi ki: "Ben kendimi sevgiliye feda etmiim ve
ona kavumay mit ediyorum...
"
1538 "Karda savaan, sevgilinin ordusu olunca, o savata yer
almak doru olur mu? .. "
1539 "Cenk eden, dostlln askeri ise, vaziyet dmanla uygun
deildir. "
290
1540 Hem-razdur ki bulam visale fursat
Yarum tarafndan ola nusret
1541 Canum ola dOst dil-peziri
Ya ktesi ola ya esiri
1542 Bu ma'rekede neat-mendem
OL silsilede esir-i bendem

1543 Mkil ie olmem giriftar
Agyarum yar u yarum agyar
1544 Ger katlme dOst ekse emir
Yoh mende nzadan zge tedbir
1545 HonOd degl miyem bu hale
Kim can verem yetem visale
1546 n beyle cevab eitdi sail
OL faz kemale old kail
1547 Geldke olup ziyade aOb
Az kald ki Nevfel ola maglOb
1548 El-kssa myesser olmayup kam
OL gn cedel old subh-ta-am

1549 n old yan tali'a-i eb
Meydan- sipihri dutd kevkeb
1550 Asayie hasl oldu fursat
Can almaga merg verdi mhlet
1551 Her saf bir arada dutd menzil
Birbirine kondlar mukabil
1552 Hem-demlere razn ad Nevfel
Kim mkil-i halmi klun hall
_-----
291
1540-1541 "Arzu ediyorum ki; sevgilimin taraf galip gelsin de,
kavumaya frsat bulaym; canm ya sevgilinin makbul

olsun; ya da (sevgili) onu ldrsn, yahut tutsa etsin... "
1542 "Bu savata ok sevinliyim; nk o zincirin gnlden
bal bir esiriyim... "
1543 "ok zor bir ie dmm; dmanm dost, dostum ise
dmandr;'
1544 "Eer dostum beili ldrmek iin kl ekse, buna raz
olmaktan baka bir arem yoktur... "
1545 "Canm verip de sevgiliye kavuursam, bu halden honut
olmaz mym? ."
1546 Soran kii byle bir cevap alnca, (Mecnun'un) ok stn
ruhi zelliklere sahip olduunu anlad...
1547 Sava ve kargaalk gittike artt; az kald Nevfel yenili
yordu.
1548 Szn ksas, zafer (hibir tarafa) nasip olmad ve sava sa
bahtan akama kadar devam etti.
1549-1550 Gecenin belirtileri grnp gkyz meydann yl
dzlar kapladnda, asayie frsat dodu ve lm can al

maya ara verdi.
1551 Her blk bir yerde topland ve birbirine kar saf ba
lad.
1552 Nevfe!, arkadalarna, "Bir glm var; bunu zn!"
diyerek srrn at:
-------
292
1553 Men eca' -I ehl-i ruzgarem
Hurid-i sipihr-i kar-zarem
1554 Yoh kimsede tab- tig-i tizm
Endie-i takat- sitizm

1555 Bu rezmde bilmezem nedr hal
Kim fethme nusret eyler ihmal
1556 Elbette ki Hak rzasdur bu
Bir ehl-i Hakun du'asdur bu
1557 Arz eylediler ki ey cihan-dar
Mecnundan olup msen haberdar
1558 Biz can kluruz anun fedas
A'damuzadur anun du'as
1559 Biz kas d ederz anun muradn

OL dmene baglar i'tikadn
1560 Nevfel ki eitdi ol kelam
Kalmad ol emre ihtimam
1561 Bilmidi ki sahib-i nazardur
Elbette duas mu'teberdr
1562 Bildi ki myesser olmaz ol kam
Te'sir klur du'a ser-encam
1563 n vasl degldi hkm-i takdir
Mkil ki eser vereydi tedbir
1564 Vehm etdi ki mn'akis ola hal
Rezminde mbarek olmaya fal
293
155 3 "Ben dnyann en korkusuz adamym, sava gklerinin

gneiyim."
1554 "Keskin klcmn kuvveti ve savalk kudretim hi kim

sede yoktur."
155 5 "Bu savata ise, bilmiyorum ne Midir ki, galibiyetim ge
cikiyorI"
1556 "Elbette ki Allah'n honutluu bundadr. Belki de bir
Hak dostunun duasdr bu? ."
1557 Dediler ki: "Ey hkmdar! Mecnun'dan haberin var m?"
1558 "Biz onun uruna canmz veriyoruz; o ise dmanmzn
zaferi iin dua ediyor!"
1559 "Biz onun muradna ermesi iin alyoruz; o ise inancn
dmana balam durumda!"
1560 Nevfel bu sz iitince artk sava iinin istedii gibi git
meyeceini anlad.
1561 Anlad ki, (Mecnun) keramet sahibidir ve duas geerli bir
insandr.
1562 Mecnun'un duas, sonucu etkiledii iin, artk zaferi kaza
namayacaklarn iyice anladlar.
1563 Kader kavumaya ruhsat vermedii iin, tedbirin sonu
vermesi mmkn deildi.
1564 Durumun tersine dnmesinden ve savata talihinin yaver
gitmemesinden korktu.
294
1565 Kirdann grmedi mnasib
Nezr etdi ki ger olursa galib
1566 Zikr etmeye dahi Leyli adn
Terk ede bu emr in inadn
Bu Nevfeln ikinci nevbet rezm edp galip oldugdur

ve
Vefa-y ahdde ktlzib oldugdur
1567 n tig ekp mbariz-i Rum
am ehlini etdi emre mahkum
1568 Feth ald sipah- Trke mensub
Old Arabn sipah maglfib
1569 Adete yine ol iki leker
Rezm etmegi etdiler mukarrer
1570 TIg ald eline pehlevanlar
Balar kesilp tkildi kanlar
1571 Can eyledi terk-i hane-i ten
Ol hmaga ad tir revzen
1572 Balarda belan oh grp akl
Bir zge makama eyledi nakl
1573 Peykan snk ire ald peyvend
Gl ahlannda gonca manend
1574 EI-kssa hilaf- res m-i evvel
A'daya muzaffer old Nevfel
1575 Hasm etdi kabl-i hkm-i ta'at
Baland tazarru'- effi'at
2%
1565-1566 Yapmakta olduu ii uygun bulmad ve eer galip ge
lirse bir daha Leyla'nn adn anmamaya ve bu iteki ina

dndan vazgemeye kendi kendine sz verdi.
Nev/el'in kinci Kez Savap Galip Gelmesi

ve
Sznde Durmada Yalanc kmas
1567-1569 Anadolu lkesinin savas, kl ekip am ahalisini
buyruu altna ald ve Trk askerine zafer nasip olup da

Arap askeri yenildiinde,8s iki ordu, adet olduu zere
birbirleri ile tekrar savamay kararlatrdlar.
1570 Yiitler ellerine kllan aldlar; balar kesilip kanlar d
kld.
1571 Canlar, ten evini terk etti; oklar da, canlar ksn diye
(tenlerde) pencereler atl. ..
1572 Akl, balardaki belay ok grp bir baka makama g
t...
1573 Ok temrenleri, gl dallarndaki goncalar gibi, kemiklere
saplandI.
1574 Sonunda Nevfel, nceki savan aksine, dmana stn
geldi.
1575 Hasm, itaati kabul etti ve af iin yalvarmalar balad.
296
1576 Leylinn atas ad ban
Doldurdu gzine kanlu yan
1577 Acz ile dedi ki ey hudavend
aheneh-i adil hred-mend
1578 Ger Leyli indr ztrabun
kriih ile vermezem cevabun
1579 Amma reh resmdr mukarrer
Bir avrete aybdr iki er
1580 Leyli bu haemde nam-zeddr
Akd ile mukayyed-i ebeddr
1581 n hkmn eder bu resmi pa-mal
Bar an gayre verme sen al
1582 Gl bergmzi hevaya verme
Namusumuz fenaya verme
1583 Nevfel dedi ey gzln-i eriif
Yoh mende hilaf- ad insiif
1584 Men mahz- mrvvet vefayem
GenCne-i gevher-i atayem
1585 Bl-dad sitem degl i'arum
Ad ire tamamdur yarum
1586 Men hem hacllem bu maceradan
Acizlere kldugum cefadan
1587 Hakka bu degldi i'tikadum
Kim hasl edem men z muradum
1588 Bir snma mumya dilerdm
Bir haste in ifa dilerdm
297
1576-1577 Leyla'nn babas, ban ap gzlerini kanl gzyala
r ile doldurarak, gszlk iinde dedi ki: "Ey hkm

dar, ey adil ve akll padiahL."
1578-1579 "Her ne kadar, sen Leyla yznden sknt ekiyor
san ve ben zor altnda sana uygun cevap vermiyorsam da,

rfe ve adete gre, bir kadna iki erkek ayptr!"
1580 "Leyla bu kabile iinde nianlanm, sz ile ebedi olarak
balanmtr."
1581 "Madem ki senin hkmn bu adeti iniyor; bari onu bir
bakasna verme de, sen al!"
1582 "Gl yapramz havaya savurma, namusumuzu berbat
etme!"
1583 Nevfe! dedi ki: "Ey erefli insanlarn en sekini! Bende
adalete ve insafa ters bir ey bulunmaz;"
1584 "Ben mertlik ve vefann ta kendisiyim; yardm ve ba
mcevherlerinin hazinesiyim;"
1585 "Zulm ve hakszlkla iim yok; benim adalet hususunda
ayann tamdIf."
1586 "Ben de bu maceradan ve aciz insanlara verdiim eziyet
ten dolay manyorum!"
1587 "Allah biliyor ki, niyetim asla kendi arzularma hizmet de
ildi;"
1588 "Sadece bir dknn derdine deva, bir hastaya ifa bul
mak istiyordum."
298
1589 Grd Um grinr bu emr mkil
Bimar degl illica kilbil
1590 Bi-diiddan olmem peimiln
Afv ede meger bu sehvi Sbhan
1591 Gelmez gzme iyill milln
Man senn olsun iyaln

1592 Var imdi sen eymen ol hatardan
Min-ba'd tevehhm etme erden
1593 Mun dedi ad illet-i rezm
z memleketine eyledi azm
1594 Mecnfin der-i i'tirilz edp baz

OL servere ta'ne etdi agaz
1595 K'ey bihfide kavln kararun
Ahdnde bu mdur i'tibarun
1596 N e filide sikkesz diremden
Ne sfid netcesz keremden
1597 Sayen uludur veli ne hasiI
Kim feyz degende old zail
1598 Her nie ki etdiler mril'at
Kim eyleyelm muna mkafat
1599 Andan yegin edelm sana yar
Asan ini gel etme dvar
1600 Mutlak eser etmedi ana pend
Zencir-i heva kaan dutar bend
1601 Efgan edp etdi hrkasn ak
SahrilIara ddi zar gam-nak
----
299
1589 "Anladm ki bu i zor; hasta ila kabul etmiyor."
1590 "(Bu sebeple), yaptm hakszlktan dolay piman ol
dum. Umarm ki Allah bu gnah affeder!"
1591 "Senin oluk ocuunda ve malnda gzm yok; maln da
oluk ocuun da senin olsun!.."
1592 "Var git, artk sen tehlikelerden emin ol; bundan sonra
(benden geiecek) ktlkten korkma!.."
1593 Byle syleyip, sava aralarn datt ve kendi memleke
tine doru yola koyuldu.
1594 Mecnun, itiraz kapsn ap, Nevfel'i yle ayplamaya
balad:
1595 "Ey sz ve karar boa giden! Sen sznde byle mi du
rursun?"
1596 "Damgasz paradan ne kar? . Gereklemeyen cmert
likten ne fayda? ."
1597 "Glgen ulu ama, ne are, iyilikte bulunma zaman geldi
inde, yok olup gitti!"
1598-1601 Yanndakiler, (Mecnun'u) her ne kadar, "Brak, bu ii
tehifi edelim; sevgili olarak sana bundan daha iyisini bula

lm; kolay iini gel zorlatrma!" diye sakndrmaya alt
larsa da, ona nasihatn hibir faydas olmadL .. Ak zinciri
ba tutar m? . Feryat ve figana balayp hrkasn yrtt; in
leyerek ve gaml bir halde sahralara dt ...
300
Bu Mecnunun zencire i/zin bend etdgidr

ve
Behiine ile Leylt tarafna getdgidr
1602 Bir gn seher ol mcavir-i det
Eylerdi grh- vilh ile get
1603 Bir pir-i hazin grindi nilgah
Zencirl bir esiri hem-rah
1604 Mecnunun esire yand can
Ol pir-i hazine sord an
1605 Kim bu ne esirdr beyan et
Crmin men-i mcrime yan et
1 606 Srr- dilin etdi pir ruen
Kim dustdrr degl bu dmen
1607 Men haste-i beste-i iyalem
Fakr ile igen ikeste-halem
1 608 Bu hem men-i zardan beterdr
Avare v har derbederdr
1609 Bir ruzi in olup fsun-saz
Her dem k luruz fsunlar agaz
1610 Ta hasl ola ma'a- etfal
Bir u 'bed ed r bu grdgn hill
161 1 Bu kanlulga kl up dur ikrar
Men eylemiem mun giriftar
1612 Sahib-diyetem men bu huni
Gr vech-i ma'a in fsun
301
Mecnun'un Kendisini Zincire Balamas

ve
Bir Bahane ile Leyla'nn Tarafna Gitmesi
1602 Bir gn seher vakti, o l sakini, vahi hayvanlarla dola
yordu.
1603 Anszn bir zavall ihtiyar grd. Beraberinde zincirli bir
tutsa vard.
1604 Mecnun'unyrei tutsaa yand; durumu o kederli ihti
yara sordu:
1605 "Bu tutsak neyin nesidir, syle? . Ben suluya bunun ka
bahatini akla!"
1606 htiyar, iindeki srr ortaya dkt; (dedi ki): "Bu dman
deil, dosttur."
1607 "Ben oluk ocuu geindirmeye mecbur, hasta bir insa
nm; yoksullukla perian bir hilldeyim."
1608 "Bu da ben zavalldan daha beterdir; babo, zavall ve
derbeder birisidir."
1609 "Bir para geim iin insanlar aldatarak her an yeni bir hi
leye bavuruyoruz;"
1610 "Ta ki, oluk ocuumuzun geimini salayalm... te bu
grdn hill bir oyundan ibarettir."
1611 "Bu, (yalancktan) katillii kabul etti, ben de onu esir tut
tum.
1612 "(Szde) ben diyet sahibiyim, bu da kanl ... Geim sala
mak iin (yaptmz) hileye bak!"
-------
302
1613 Ta kim gezp eyleye gedalg
Bendeni kla girih-kalg
1614 Her ne kazanur gezende ev ev
Taksim ederz arada cev cev
1615 Ksmerde hem ermiz karar
Men yaryem bu ahs yar
1616 Mecnun dedi sehv edpsen ey pir
Divanelere gerek bu zencir
1617 Gel Mcetmi menm reva kl
Bend eyle meni mun reM kl
1618 Sayen tek olup sennle hem-seyr
Men ehl-i keremden isteyem hayr
1619 Her ne yglursa bi ya kem
Yarn sana eyleyem msellem
1620 Kasdum bu ki eyleyem men-i zar
Evden eve seyr mteri-var
1621 ayed ki bir evde ola mmkin

OL zhreye olmagum mukarin
1622 Pir old mid-i ner ile ad
Evvelki esiri n erdi azad
1623 Zenctre girp remide Mecnun
Erbab- cnuna dzdi kanun
303
1613 "imdi, bu gezerek dilencilik yapyor ve kefaretini de
meye alyor;"
1614 . "Ev ev dolaarak ne kazanrsa, aramzda tek tek blyo
ruz."
1615 "Ksmeti bu kii ile yan yanya blmekte karar kldk."
1616 Mecnun dedi ki: "Ey ihtiyar, hata ediyorsun! Bu zincir an
cak divanelere gerektir."
1617 "Gel benim dileimi yap; beni zincire vur ve bunu azat
ed"
1618 "Glgen gibi seninle birlikte gezeyim de cmert insanlar
dan yardm dileneyim;"
1619 "Az ok ne toplanrsa hepsini sana teslim edeyim... "
1620-1621 "Benim de niyetim u ki; zavall ben, Mteri gibi
evden eve dolarsam, belki bir evde o Zhre86 ile kar

lama frsatn yakalanm... "
1622 htiyar, kazan midi ile sevindi ve nceki tutsan sal
verdi.
1623 Mecnun rke rke zincire girdi ve (bylelikle) divaneler
iin (zincire vurulma) kanununu koydu.
Bu Mecnunun zenctre erh-i gamdur

ve
Beyan- silsile-i elemidr
1624 OL silsileye olup hem-avaz
Aglard ki ey menmle hem-raz
1625 Sen genc-i belaya ejdehasen
Ser-rite-i mihnet belasen
1626 erh-i gama var min dehanun
Deprendke kar figanun
1627 Badan ayaga delk delk ten
Gnlndeki razun etdi ruen
1628 Ey muntazr- nezare-i yar
Nezzare-i yara min gzn var
1629 Gezmek hevesiyle hane hane

OL pir ile oldlar revane
1630 Tevfik olup anlarunla hem-rah
Leyli haemi gezerdi bir bir
1631 Mecnun reseni elinde ol pir
Ev ev haemi gezerdi bir bir
1632 Leyli evine eridi nevbet

OL hasteye galip old hayret
1633 Ser-gete-i alem old pa-best
Meyhane ninde ddi ser-mest
1634 n ekdi bir ihtiyarsuz ah
Leyli ev iinde old agah
305
Mecnun'un Gamn Zincire Amas

ve
Art Arda Gelen Dert/erini An/atmas
1624-1625 (Mecnun) o zincirlerin sesine ses verip alayarak y
le diyordu: "Ey benim srdam! Sen bela hazinesini bek

leyen ejderhasm; mihnet ve bela dmnn ipucu
sun... "
1626 "Gamm anlatacak binlerce azn var; kprdadka feryat
ve figamn duyuluyor."
1627 "Batan ayaa kadar delik delik olan tenin, gnlndeki
srlan ortaya koyuyor..."
1628 "Ey yari grmenin hasretini eken (zincir! Ne mutlu ki)
yari grmek iin binlerce gzn var!"
1629 (Mecnun), ev ev dolamak hevesi ile, o ihtiyarla birlikte
yola koyuldu.
1630 Allah'm yardm onlara yolda olup, anszn Leyla'nn ka
bilesi grnd.
1631 O ihtiyar, Mecnun'un ipi elinde, tek tek kabilenin btn
evlerini dolayordu.
1632 Sra Leyla'nn evine gelince dertli Mecnun hayret ve a
knla kapld.
1633 Btn alemi gezip dolaan Mecnun'un ayaklar tutuldu,
meyhanenin nnde sermest bir ekilde dt.
1634 Kendinden gemi olarak yle bir ah ekti ki, Leyla evin
iinde haberdar oldu.
306
1635 Bir ah ile kld haymesin ak
Mazlumma ad em-i nem-nak
1636 Grdi ki grinmez olmu ol zar
Olm gam ile za'if bimar
1637 Ka kimi kameti bkilmi
Ya kimi peykeri tkilmi
1638 Cismi gam Iinde can ebihi
Oerk-i nazan gam- bedihi
1639 Oidar ile ol eh-i letafet
Mihmanma eyledi ziyaret
1640 Raz- dil-i zann etdi ifa
Bu i'ri bedihi kld ina
Bu gazel Leylf dilindendr

1641 Yar rohm etdi meger nale v ejganumuza
Ki kadem basd bugn klbe-i ahzanumuza
1642 Ek baran meger kld meded kim nageh
Bitdi bu ah- gl-i taze glis!numuza
1643 Bize ah ateinn yandug andan bilinr
Ki erag eyledi rUen eb-i hicranumuza
1644 Bu visale yuhu ahvali demek mmkin idi
Eger olsayd yuhu dfde-i giryanumuza
1 645 Bir hayal ola meger giffdgmz yohsa nigdr
Mutlaka hatro gelmez ki gele yanumuza
307
1635 (O da) bir ah ile adrn paralad ve ya dolu gzlerini
mazlum sevgilisine evirdi.
1636 Grd ki, o zavall, gam ile o kadar zayflam ve hasta
dm ki, neredeyse grnmez olmu ...
1637 Boyu, ka gibi bklm; ehresi, ya gibi dklm...

1638 Cismi, sanki gam iinde kalm can gibi... Bakanlar onun
bedeni yerinde sadece gam grmekteler. ..
1639 O zarafet sultan (LeyHi), gzel yzn gstererek misa
firine ziyafet ekti.
1640 Alayan gnlnn srrn aa vurarak bu iiri okudu:
Leyla Dilinden Gaze!

1641 Sevgili, demek ki, acd da feryat vefiganmza;
Ayak bast bugn artk hznlerle dolu kubemize.
1642 Belki gzya yamuru anszn tesir etti de,
Bitiverdi bu taze glfidan, glistanmza.
1643 Bizim iin ah ateinin bile yand ondan belli ki;
Aydnlk bir era oldu ayrlk gecemize.
1644 Bu vuslata rya demek mmknd;
Eer, uyku girebilseydi alayan gzlerimize...
1645 Bir hayal olmal meer bu g1-dmz;
Yoksa, sevgili, hi hatra gelir miydi ki geliversin yanmza?
308
1646 Yar mihmanumuz o/d ge/n ty can gnl

K/a/um sarf nemz var ise mihmanumuza
1647 Di/bern cana imi kasd Fuzu/t gel ki
Can verp di/bere minnet koya/um canumuza
Bu Mecnunun Leyltye muklibil olup

Ahvalin beyan etdgidr ve
Fursatla raz- pinhann yan etdgidr
1648 Meenn ki ana nezare kld
Raz- dilin aikare kld
1649 ekdi felege figan ah
Sultannun ald dad-hah
1650 K'ey kadri blend padiahum
Bildr mana kim nedr gnahum
1651 Fermilna muhillefet mi kldum
A'daya muvilfakat mi kldum
1652 Bed-hahlarun mdur bu tedbir
Gammazlarun mdur bu tezvir
653 Men mu'tekidem bu asitana
Ya Rab n'ola reddme behilne
1654 Kimdendr ola mana bu hile
Kim ald ola muna vesile
1655
Ta hak-i dernden almem dr

Afte v haste-hill rener
1656 Gilhi ekerem ikenee-i gam
Gahi olurem belaya hem-dem
309
1646 Yr konuumuz o/du; gelin ry can ve go'n/;

Harcayalm nryimiz var ise bugn misafirimize!
. 1647 Ey Fuzu/i, dilberin kasft cana imi; ge! de,
Di/bere can verip, minnet brakalm cammza.
Mecnun'un, Leyl'nn Karsna kp Halini Ona

Anlatmas
ve
Bu Frsatla Gizli Srrn Aklamas
1648 Mecnun ona baknca gnlnn srrn aa vurdu;
1649 Ahn ve feryadn gklere ykselterek sultanna yle i
kayette bulundu:
1650 "Ey deeri yksek padiahm! Bana gnahmn ne oldu
unu syle!"
1651 "Emrine kar m geldim? Dmana m uydum?"
1652 "Bu i, senin ktln isteyenlerin bir oyunu mu? Bu
yalan dolanlar dedikoducular m ortaya atyor?"
1653 "Ben bu dergaha balanmm... Allah'm, reddedilmeme
sebep ne?"
1654-1655 "Bu hile bana kimden geldi, buna sebep acaba kim
oldu ki; perian, hasta ve incinmi bir halde kapnn top
randan uzak kaldm?"
1656 "Kah gam ikencesi ekiyorum, kah belaya yolda oluyo

rum."
310
1657 Tenha geer old rfizgarum
Sahrada ne mfinis ne yarum
1658 Sen hod gzelm gamum yemezsen
OL ifte handadur demezsen
1659 Menden bu tegafln acebdr
Gfiya ki niane-i gazabdur
1 660 Men beyle nin zebiln harem
Ha geldm eger gnahkarem
1661 kdm yere gerdenmde zencir
Bismillah eger olursa ta'zir
1662 Ferman senden kab(\] menden
Olma gzelm melill menden
1 663 Zlf mje haner resen bes
Hkmni yrt hem as hem kes
1 664 Gel arada bir gubiir koyma
ldr meni erm-sar koyma
1 665 Ta'zirme eylesen te'alll
Lazm meni ldrr tegafl
1 666 Ey lale-izar anberin-mil
Gencine-cemal mar-gisfi
1 667 Ta zlfne olmem giriftar
Zencir-i cnilna ragbetm var
1 668 Gam siIsilesine pay-bendem
Divaneler ire ser-blendem
1 669 Sevdada dnp ziyana sfidum
Peyveste bu i'rdr srfidum
1657 "Zamanm yalnz bama geiyor. lde ne yaknm ne de

dostum var!"
1658 "Gzelim! Sen de benim zntm gidermiyor ve 'O bi
are acaba nerelerde?' demiyorsun!"
1659 "Bana kar bu ilgisizliin ok tuhaf! Bu, sanki kzgnl
nn bir iareti gibi ...
"
1660-1663 "Ben neden byle gsz ve perianm? .. Eer sulu

isem, ite geldim; boynumda zincir, yere ktm; Allah'n
adna diyorum ki; azarlansam bile, sen ferman eyle, ben
kabul edeceim... Gzelim! Benim yzmden sklma;
haner ve ip olarak zlfn ve gamzen yeterlidir. Hkm
n yrt; ster as, ster kes!"
1664 "Hatta, gel, arada bir toz bile kalmasna izin verme; beni
ldr de utan iinde brakma!"
1665 "Beni azarlamada ve cezalandrmada ar davranrsan, bu
kaytszlk beni ldrse gerektir."
1666 "Ey lale yanakl ve amber sal! Ey hazine yzl ve ylan
(gibi siyah ve kvrm kvrm) rkl!.."
1667 "Zlf ne tutulduumdan beri delilik zinciri ile iIi dl
ym... "
1668 "Ayaklarm gam zinciri ile bal ama, divaneler iinde ba
m ycedir."
1669 "Sevda yolunda kazancm ziyana dnd... Name olarak
daima bu iiri okuyorum:
312
1 670 Kfr-i z/fn sa/al rahneler imanumuza
Kajir ag/ar bizm ahva/-i penanumuza
1671 Seni grmek mte'azzir grinr beyle ki ek
Sana bahdukda dolar dtde-i giryanumuza
1672 Cevri oh eyleme kim olmaya nageh dkene
Az edp cevr cefalar klasen canumuza
1673 Eksk olmaz gamumuz munca ki bizden gam alup
Her ge/en gamlu geder ad ge/p yanumuza
1674 Var her ha/ka-i zendrmzn bir agz
Muttasf vermege ifa gam- pinhanumuza
1675 Gam- eyyam FuzU/t bize bt-dad etdi
Ge/miz acz ile dad etmege sultanumuza
Tamam-i shan
1676 Bir lahza klup bu resme feryad
Sultanna zulm-i akdan dad
1677 Zencirini etdi pare pare
Dutd yine halkdan kenare
1678 Endam ikeste emi nem-nak
Rsva Y harab mest bi-bak
1679 Ardnca koun koun uaglar
Ahvaline kim gler kim aglar
313

1670 Z/fnn kfrii87 gedik/er aal imanmza;
Kafir bile alar bizim perian halimize.
1671 Seni grmek zorgibi grnyor; zira,
Sana baktka, Y14lar doluyor, alayan gzlerimize.
1672 Cefan byle ok etme; olmaya, birden tkenir de,

Az edip (gerekten) eza ve cefa edersin canmzo.
1673 Cammz asla tkenmez; o kadar ki,
Bizden gam alr, gaml gider, sevinle kim ge/se yanmza.
1674 Zincirlerimizin her halkasnda bir az var;
Srekli tercman olmak iin gizli gamlarmza.
1675 Ey Fuzulf, z.amann gamlar bize ok zulmetti;
Biz de ge/dik, acz iinde, ikayet etmeye sultanmzo.
Sz Sonu
1676-1678 Bir mddet bu ekilde feryat edip, sultanna akn
zulmnden ikayette bulunduktan sonra, zincirlerini par

a para eyleyip, bedeni krk, gz yal, rsva, perian,
mest ve korkusuz bir halde yine halkn arasndan uzak
lat.
1679 Arkasnda yn yn ocuklar (vard); haline kimi gl

yor, kimi alyordu.
Bu Mecnunun kur/g behnesiyle dilddn

Cemdlin grdgidr ve
Dide-i mmidin tutiyd-y maksuda yetrdgidr
1680 Bir gn dahi ol beMne-perdaz
Bir zge behane kld agaz
1681 Baglad iki gzin ki kurem

Ahval-i ciMna bi-u'urem
1682 Arz eyledi za'f bi-nevalg
Ev ev gezp eyledi gedalg
1683 Takrb ile azm-i yar kld

Leyli evine gzar kld
1684 OL dusta zahir eyleyp raz
Ya dust deyp yetrdi avaz
1685 Leyli ki eitdi ol sadam

Bildi eigindeki gedan
1686 Evden hup etdi arz- didar

Kld sadaka zekat-I ruhsar
1687 Pinhan bahuben ol aftaba
Mecnun yine geldi bu hitaba
1688 K'ey Ml-i siyah gz sevad

Can arzus gnl murad
1689 Ger baglu ise gzm revadur

Ser-eme-i lcce-i beladur
1690 Bend eylemesem nin demadem

Seylaba geder tamam- alem
315
Mecnun 'un Krlk Bahanesiyle Sevgilisinin

Yzn Clirmesi ve
midinin Czne Arzu Tutyasn88 Ulatrmas
1680 Bir gn, yine o bahaneci (Mecnun), bir baka bahaneye
bavurdu;
1681 Gzlerini, "Krm, dnyay grmyorum! " diyerek (ya

lancktan) kapatt;
1682 Zayf ve fakir grnerek, ev ev gezip dilenmeye balad.

1683 Yava yava sevgilisinin tarafna yneldi ve Leyla'nn evi
nin nne geldi.
1684 O dosta srrn ap, "Ey dost!" diyerek bard.

1685 Leyla o sesi iitince, kapsnn nndeki dilencinin kim
olduunu anlad.
1686 Evden karak yzn gsterdi; sadaka olarak yanann

zekatn verdi.
1687 Mecnun, o gnee gizli gizli bakarak yine ylece hitaba

balad:
1688 "Ey kara beni gzmn bebei olan; canmn arzusu, gn

lmn murad (sevgilim)!"
1689 "Gzm eer bal ise, bu yerindedir; nk (o), bela der

yasnn akarsuyudu;"
1690 "Eer her an nn tutmasam, btn alem sele gider."
316
1691 Gz ki seni eyleyp nezare
Rsva klur ehl-i ruzgara
1692 Tahkik edbem ki dmenndr

Men kydm ana rza senndr
1 693 Dergahuna bagladum getrdm

Ba zre ayaguna yetrdm
1694 Ey gamze v la'li ehd emir

Hhi afv eyle hh ta 'zir
1695 Dergahuna geldgmde ey hur

Sermayem idi gzmdeki nur
1696 gretdi gamun mana ticaret
Yz kr ki klmadum hasaret
1697 Gz nurn hak-i paya verdm
Az cinsmi oh behaya verdm
1698 ahum nazar et men-i gedaya

Biganelig etme ainaya
1699 Can bagna gam nihali tikdn
Ten mlkine derd tohm ekdn
1700 OL tohm nihale net' -i hasl

Old nem-i ek suzi-i dil
1 701 Gel mlkne bilguna gzer kl

MahsfiI
li
menali' e nazar kl
1702 Mun deyp ol garib hayran

Dutd reh-i badiye kema-kan
317
169 1 "Gz sana bakyor, sonra seni elaleme rsva ediyor... "
. 1692-1694 "Senin dmann olduunu anlaynca, ona kydm...
Karar senindir. .. Balayp huzuruna getirdim; bamn s

tnde ayana yetitirdim! Ey duda bal ve gamzesi kl
(olan sevgili); ister onu affet, istersen cezalandr!"
1695 "Ey huri! Kapna geldiim zaman sermayem gzmn

idi;"
1696-1697 "Gamn bana ticaret yapmay retti ... ok kr ki

zarar etmedim; ayamn toprana karlk gz nurumu
verdim; az bir malm ok yksek bir pahaya deitim."
1698 "ahm! Ben dilenciye bir bakver; tandna yabanclk

gsterme!"
1699 "Can bana gam fidan diktin; ten mlkne dert tohumu
ektin... "
1700 "O tohumu ve o fidann rn, gzya ve gnl yangn

dr. "
1701 "Gel mlkne de, bana bahene ura; mahsule ve r

ne bir gz atver!"
1702 Byle syleyerek, o akn ve garip (Mecnun), eskisi gibi

ln yolunu tuttu.
318
Bu bni Se!amun Leyli visaline ragtb oldugtdur

ve
Bu da'vada subh-t mmidi kdzib oldugtdur
1703 Saki bize rahat- revan ver
Cansuzlara himmet eyle can ver
1704 Kl mest bizi mey-i mugandan
Evvel ho hurrem eyle andan
1705 Sor kim niedr sebilt-I alem

Encam- ferah nihayet-i gam
1706 Dnya ii i'tibilrsuzdur
erhn revii kararsuzdur
1707 oh kimsene gene in eker rene

Gayrine nasib olur anun gene
1708 Gr an ki her nihal-i ser-ke

Sudandur sarfn eyler ate
1709 Takdiredr as- emr mensb
Hodur bu ki talib ola Mat/b
1710 n bni Selam bildi hali
Meydan- murad grdi hali
1711 Cem' etdi ekabirin diyarun

A'yann ehl-i ruzgarun
1712 Gnderdi nikah in besi mal

art etdgin etdi cmle irs,U
1713 Min zerrn-na'l rah- tazi

Msr v lrilki v Hieazi
319
lbni Selam 'n Leyla ile Evlenmeye Heveslenmesi

ve
Bu Davada midi Sabahnn Gereklememesi
1703 Saki! Bize ruh dinlii bala; himmet eyle de canszlara
can ver!..
1 704-1705 Bizi ate gibi arapla mest eyle! nce en akrak et,
ondan sonra, sor ki; alemin sreklilii var mdr; rahatln

akbeti ve gamn sonu nicedir?
1706 Dnyann iine gven olmaz; alemin gidii ise kararsz

dr. ..
1707 Pek ok kimse bir hazine ele geirmek iin sknt eker;
ama hazine bakalarna nasip olur...
1708 u duruma bak ki; her taze fidan sudandr, ama ondan ate
kmaktadr.89
1709 (Her) iin asl Allah'n takdirine baldr ve Allah ne d iler

se gzeldir.
1710-17 1 1 bni Selam, durumu renip emel meydannn bo
olduunu grnce memleketin byklerini ve zamann

ileri gelenlerini toplad.
1712 Nikah iin ok mal gnderip, art ettii her eyi yollad:
1713 Msr, Irak ve Hicaz cinsi bin altn nall Arap at;
320
1714 Min diriye v gulam- ziba

Pidyeleri harir dlbil
1715 Min naka nebat-I kand ykl

Nesrin deril benefe tgl
1716 Min tabla abir anber mg
Yz yk gher-i ter zer-i hug
1717 Esbab- nikah olup revane

Kabini kesildi nakd-i cana
1718 Leyli bu cemdan old agah
Kim buld baharna hazan rah
1719 mmidi gzine dold toprag

Maksud nihali tkdi yaprag
1720 Aks-i garaz oldi suret-i hill
dbara mbeddel old ikbill
1721 Gl ister iken satad hara
Nur ister iken dutud nara
1722 Efgan ile matem etdi sun
Matem-kede mahfil-i srun
1723 Meata silerdi zlf halin

Arturmaga zib ile cemalin
1724 OL ah u sirik ile demadem
Hilli gm ederdi zlfi derhem
1725 Egmezdi hililli vesmeye ba
Gzden giderrdi srmesin ya
1726 Gisus ekerdi aneden ser
Bir bar idi gerdeninde gevher
321
171 4 pek ve atlas giyinmi bin cariye ve yakkl hizmeti;

1715 Yaban gl renkli, meneke tyl, eker kam ykl bin
deve;
1716 Bin tabla abir, amber ve misk;9o yz yk saf inci ve som

altn...
1717 Nikilh gereleri gnderilip, mihir olarak can bedeli tayin

edildi.
1718-1 719 LeyHl, baharn hazana dndren bu kahredici habe
ri alnca, midinin gzne toprak doldu ve emelinin fida

n yapraklarn dkt.
1720 Durum, istenmeyen bir hiU ald; saadeti felakete dnd.

1721 Gl isterken, dikere takld; k isterken, atelere yand.
1722 Dnn, feryat ve figanla materne evirdi; enlik evini
yas yerine dndrd.
1723-1724 Ssleyici kadn, yznn gzelliini artrmak iin
zlfn tarar ve benlerini boyarken, o, boyuna ah eke

rek ve gzya dkerek benlerini bozuyor, zlfn dat
yordu ...
1725 Hilal ka rasta ba emiyor; yalar gznden srmesini

gideriyordu ...
1726 Salar taraktan kayar; boynundaki inci ona yk gibi ge

.
liyordu ...
322
1727 Gzgye keder verrdi ah
Zulmat- hat istemezdi mah
1728 Pa-bsna bulmayup hna dest

Klmd nekareni ni pest
1729 klile ruh ururd ate
Buy-i ho ana gelrdi naho
1730 Ta'ne tikeninden etmeyp bak

Gl kimi klurd geydgin ak
1731 Her lahza klurd ah feryad
Derdi ki elnden ey felek dM
1732 Senden bu midi men m muradum

Devranuna baglu i'tikadum
1733 Vasln tevakku' etdgm yar
Bi'llah bu degl yanlma zinhar
1734 OL nak- sahife-i vefadur

Bu tarz- ceride-i fenadur
1735 OL garka-i bahr- zevk-i dndur
Bu mahv- tena"um- cihandur
1736 OL hayr yolna riih-berdr

Bu baladug tank erdr
1737 Cananesi in ol diler can
z can in diler bu canan
1738 Men anunem ol menm ezelden

Sahla bu aliikan halelden
1739 Ey erh bu akd alanda muhkeni

Belkim yoh idn arada sen hem
323
1727 Ah, aynann yzn karartyor; ay yz, zIfnn gIge

sini istemiyordu...
1728 Kna, ayan pmeye yoI buIamam; feryad dmbeIein

sesini bastrmt...
1729 Yana, bandaki gelin tacn yakyordu. Gzel kokuIar

ona irkin geImekteydi.
1730-1731 Knama dikeninden hi korkmayp, gI gibi, eIbise

sini paralyor, her an ah ve feryat ediyor ve diyordu ki:
"Ey felek, senin elinden feryati"
1732 "Senden istediim ve dnne baIadm mit bu

muydu?"
1733 "VusIatn umduum yar vaIlahi bu deil! Sakn yanIm

olmayasn?"
1734 "O, vefa kitabnn nak; bu ise, yokIuk defterinin iIeme

si!"
1735 "O, ruh zevkIer deryasna gmImt; bu ise, dnya ni

meterinin mahvettii biri! "
1736 "O, hayr yoIuna kIavuzIuk ediyordu; bunun koyuIduu

ise er yoIu!"
1737 "O, sevgiIisi iin can diIiyor; bu ise, sevgiIiyi kendi can
iin istiyor!"
1738 "EzeIden ben onunum, o da benim... Bu ball boz

maktan sakn!"
1739 "Ey felek! Bu szIeme saIam bir ekiIde yapId za

man, belki sen daha ortada yokrun! "
324
1740 Gel terk-i tegallb sitem kl

Tanrn arada gr kerem kl
1 741 Verme kaviye za'if miilin
DmenIere dustlar halalin
1742 Mecnunum sanma kimseden kem

Bir merd-i reh-i beladur ol hem
1 743 Ey bni Selam- bi-ser-encam
Bilsen sana mekr edpdr eyyam
1744 Mecnuna koyupdur ad Leyli

Eyler seni ola kim tesellt
1 745 Sen kam- dil iste men belayem

Sen genc dile men ejdehilyem
1746 Amma demezem in hatadur

Nisbet mana gayet-i atadur
1747 Kurtar meni atadan anadan
Bir gam yeg olur iki beladan
1 748 Derd ile klurdu nale v ah
Esbab- tecemmlinden ikriih
1749 Devriindan edp figan feryad

Bu i'ri ohurd ol peri-zad
Bu gazel Leyli dilindendr

1750 Hillif- re'ym ile ry felek medar etdn
Meni gl ister iken mbtela-y har etdn
1751 Mrfir- mrde bir do'nmedn muradum ile

Dne do'ne mana zulm etmegi i'ar etdn
------
325
1740-1741 "Gel bu zorbalk ve zulmden vazge! Arada Tan

n'y gr; ltfet de, kuvvetliye zayfn hakkn verme; d
manlara dostlarn heliilini yedirme! "
1 742 "Mecnun'umu kimseden aa sanma; o da bela yolunun

yoCusu olan biridir."
1743 "Ey talihsiz bni Seliim! Biliyor musun, zaman sana rasl
bir tuzak hazrlamtr? ."
1744 "Mecnun'a Leyla adn koymu, seni bu adla avutuyor."9

1 745 "Sen gnl zevki isteyeceksin, ben ise beHiym; sen hazi
ne arzulayacaksn, ben ise ejderhaym."
1 746 "Ama hata ediyorsun demiyorum; aksine, yaptn bana

gre en byk ltuftur;"
1747 "Beni anamdan babamdan kurtar! Bir sknt, iki beladan

daha iyidir..."
1 748 Dert ile inleyip ah ekiyor, sslenmekten ve ss eyaIa

nndan nefret ediyordu."
1749 O peri kz (gibi gzel Leylii), felekten ikayet edip bu i

iri okuyordu:
Ley/ Dilinden Gazel
1750 Ey fe!ek, hep arzumun hiMfina dtinp durdun;

Beni, g! ister iken diken!ere tutkun ettin.
1751 mrm boyunca bir kere dnmedin arzumca;
Dne dne bana zu!metmeyi mi kendine lidet ettinP
326
1 752 lMnetmde nedr bilmezem muradun kim
Aztz-i alem iken har Mk-sar etdn
1 753 md-var idm evvel ki bir neat grem

Bina-y mihnetmi imdi stvar etdn
1754 Cefa eliyle klup ak perde-i sabrum
NiMn olan gamum halka aikar etdn
1755 Vefada vermege can vermedn mana mhlet

Meni bu ahd ve/asnda erm-sar etdn
1 756 Bir zgeni mana yar eylemekdesen gf)ya

Menmle yar olan zge ile yar etdn
1757 Meger bilindi Fuzf)!t sana/elek Mli
Ki varn bu cihanun yoh i'ttbar etdn
Tamlimt-i shan
1 758 OL nev' grenler ztrabn
Tezyin ciladan ietinabn
1759 Eylerler idi gman ki ol zar

Bir zge belayadur giriftar
1 760 Klmd al artab muztar
Hecr-i peder firiik- mader
1761 Derlerdi hakundur ey semen-buy

Dutmdun atan anan ile huy
1762 Hala ki bulardan ayrlursen
Gurbet sitem oldugn bi1rsen
_-----
327
175 2 Bana ihanet ederek ne istersin bilmem;

llemin gzdesi iken, beni zelil ve perian ettin.
1753 nceden bir sevin yz grmekten mitliydim;
imdi ise beM ve skntmm binasn abat ettin.
1754 Cefa eliyle yrtp da sabrmm perdesini,
Gizli olan gamm halka aikdr ettin.
1755 Vefa iin can vermeye vernedin bana mhlet;
Beni, bu sznde durna pazarnda mahcup ettin.
i
1756 Biryabancy band dost eylemektesin gya;

Ama benimle ydr olan bakas ile ydr ettin.
1757 Ey Fuzu/f, yoksa sana felein hdli mi grnd ki,
Bu cihann varn, yok gibi hesap ettin?
Sz Sonu
1758-1760 Bu ekilde strap ektiini ve yzn boyamaktan
uzak durduunu grenler, o zavallnn bir baka belaya
dm olduunu; baba ve anasndan ayrlmann o gne
yzlye zor gelmi olabileceini dnyorlard;
1761-1762 Diyorlard ki: "Ey yasemin kokulu! Hakkn var, anan

ve babana almtn. imdi onlardan ayrlyor ve iinde
gurbetin bir skntsn duyuyorsun ... "
328
1763 Efganuna hi men' yohdur
Sen kimi yanan fidka ohdur
1764 Amma bu imi halka adet
Sen hem ceza eyleme ziyadet
1 765 Kz daim ata evinde kalmaz
Peyveste anaya mihr salmaz
1766 Lazm mey-i gaflet eyleyp nu

Eylersen atan anan feramu
1767 Leyli bu sze klurd ikriir
Demezdi bir zge mihnetm var
1768 Grmezdi zine an layk
Kim ta'ne ede ana halayk
1769 Kz her nie olsa yara talib

Elbette gerek hayas galib
1 770 El ta'nesi ile hah na-hah
Teklife dp bezendi ol mah
1 771 Bir ehl-i haya min ehl-i ibdm

syan ile olmaz i ser-encam
1772 OL ziver zeyne zib zinet

Bir ekl ile verdi zib-i suret
1773 Kim an grende derdi gerdun

nsaf kemal-i sabr- Mecnun
1 774 Pirayesz idi ol meh afet
Pirayeden arrurup letafet
1775 Bir hadde eridi aftab
Kim old nikiib hsni tab
329
1 763-1764 "Tabii, alamana bir ey denemez, ayrlk yznden
senin gibi yanan yaklan oktur; fakat, madem ki adet

buymu; o halde, sen de artk fazla zlme! "
1765 "Kz ksm devaml babasnn evinde kalmaz; sevgisini

hep anasna ayrmaz!"
1766 "Yaknda gaflet arab ier, anam babam unutursun."

1767 Leyla bu szlere kar ses karmyor ve bir baka sknt
s olduundan bahsetmiyordu.
1768 Aalk insanlarn ayplamalarn kendisine yaktram

yordu ...
1769 Bir kz sevgilisini ne kadar isterse istesin, yine de utanma

duygusu ona stn gelmelidir.
1770 O ay yzl, ellerin kendisini knamas sebebiyle, ister is

temez skntya katlanarak sslendi.
1771 Bir yanda edep sahibi bir kii; karsnda srarc bin kii ...
syan bir ie yaramazd ki!
1772-1773 Ss ve bezek, o ziynete92 yle bir gzellik verdi ki,
felek onu grnce, "Aferin dorusu Mecnun'un sabrnn

byklne!" derdi.
1774-1775 O ay (yzl), sssz iken zaten bir afet idi; holuu
ssle artarak, gne yz yle bir hale geldi ki, gzellii

nin parlts, ona pee oldu.
330
1 776 n dutd arfis- halvet-i am

Temkin ile halvetinde aram
1 777 Zulmat ziyaya old galib
Yandurd mea'ilin kevakib
1778 Encm gheri olup eb-efrilz

Kld eb-i tan gayret-i rfiz
1 779 Gl-ehre sanemler oldlar cem'
Her bir sanemn elinde bir em'
1780 Resm-i tarab etdiler mretteb
Be yz bt-i gl-ruh eker-leb
1781 Yz gonca dehenl mah-pare

Gl suy seperdi reh-gzara
1 782 Yz gl-ruh elinde micmer-i fid

Eylerdi havan anber-alild
1783 Yz mah-lika olup gma- saz

Komd sada-y saza avaz
1784 Yz nergis-i mest gezdrp cam

Ahbaba verrdi cam- gl-film
1785 Yz gl ba zre yz tabak zer

Olmd ni sar in mukarrer
1786 Bir tahtrevan iinde Ley
N e evket ne kilha meyli
1 787 Her lahz. figan ah ederdi
Ser-gete v muztarib gederdi
1788 Ende-i zevk u ayden pak
Seyl ire sagm gederdi haak
331
1776-1777 Akam evinin gelini, hcresinde yava yava dinlen
meye ekildiinde,93 karanlk, a galip gelerek, yldzlar

me'alelerini yaktlar. ..
1778 Yldz incileri, karanlk geceyi aydnlatarak, onu, gndz

kskandracak bir hale getirdiler. ..
1779 Gl yzl gzeller toplandlar. Her bir gzelin elinde bir

mum vard.:.
1780 Be yz gl yanakl ve eker dudakl gzel, enlik dzen

ledi...
1781 Yz gonca dudakl ve ay yzl, yollara gl suyu serpmek

te idi...
1782 Yz gl yanakl, elinde d aac94 mangal, havay amber

kokusu ile kokulandryordu ...
1783 Yz ay yzl, ark sylemeye balayp sazn sedasna ses

veriyordu ...
1784 Yz mest olmu nergis (gzl), kadeh dolatrarak konuk

lara gl renkli araplar datyordu...
1785 Yz gzel, bann zerinde yz tabak altn, sa iin hazr

bekliyordu ...
1786-1787 Leyla, bir tahtrevan iinde, atafata hi aldrmaya
rak, srekli alayp inliyor, aknlk ve strap ierisinde

ilerliyordu ...
1788 Zevk, nee ve yaama dncesinden tamamen uzakt.

Sanki, sel ierisinde bir p paras srkleniyordu ...
332
1 789 n yetdi harem-seraya ol mah

Dagld olan refik hem-rah
1790 Gl halveti old sahn- gl-zar

Dur old bisatdan has har
1791 Baht bni Selam etdi agah
Kim old sana msellem ol mah
1792 OL calib-i gevher-i yegane
Gevher hevesiyle girdi kana
1'793 Ne grdi nikab iinde bir nur
Gzden ruh-i dil-fruz mestur
1 794 Germ old mahabbetn merak

Deprendi visale itiyak
1795 EI urd ki aa ol nikab
Ret' eyleye ortadan hicab
1796 Leyli dedi ey harif-i kabil
Sensen ser server-i kabail
1797 Evsafun eitmiem ziyade
Kamilsen edebde v haylida
1798 Ma'J(lm edbem ki KM-ta-KM

nsafuna el verpdr insaf
1799 Men kim deglem gani fakirem

Mihman demeyem sana esirem
1800 Zulm eylemek etme bir esire

zhar- terahhum et fakire
1801 Gr can tenmde znrabum

Sor hal-i dilm eit cevabum
333
1789 O ay yzl, harem dairesine ulatnda, btn arkadala

n ve yoldalan dald.
1790 Gl bahesi, gle halvet yeri oldu; toprak er pten te

mizlendi.
1791 Talih, bni Seliim'a o ay yzlnn kendisini bekledii ha

berini verdi...
1792 O esiz inciye talip olan bni Seliim, cevher elde etmek
hevesiyle ocaa girdi.
1793 Ne grsn? Pee arkasnda, gnl aydnlatan yana, san

ki gzden sakl bir nur!
1794 Muhabbet zevki coarak, vuslat arzusu harekete geti...

1795 O peeyi amak ve aradan perdeyi kaldrmak iin elini
uzatt!. ..
1796 Leylii dedi ki: "Ey hiilden anlayan dost! Sen kabilenin ba
ve nderisin;"
1797 "Erdemlerini ok duydum; edep ve hayiida en stn bir

insansn;"
1798 "Biliyorum ki, dnyann bir ucundan br ucuna herkes

senin insafnn bykln teslim etmektedir;"
1 799 "Ben ise zengin deil, bir fakirim; senin misafirin deil,
tutsanm!"
1800 "Bir tutsaa zulmetmeyi brak; fakire merhamet gster!"

1801 "Canmda ve tenimdeki strabm gr; gnlmn hiilini
sor da cevabm iit:"
334
1802 Men mektebe getdgm zamanlar

Hfz- sebak etdgm zamanlar
1803 Bir ahs mana grindi nagah
Oldum ped oldugndan agah
1804 Cinniler iinde ol peri-zad
lfet menm ile kld bnyad
1805 Her lahza durur mana beraber
Der kim beni f\dem etme hem-ser
1806 Yohsa klurem deminde filni
Bir darb ile hem seni hem an
1807 ok mekr klnd old tedbir
Boynumdan alnmad bu zencir
1808 Def' olmad bu beliyye hergiz

Hem ata hem ana old aciz
1809 n bulmad kimse are-i kar

Menden ata ana old bizar
1810 eydalgum old aleme fil
Nefret klur old yar u yolda
1811 Sen hem ki bizm diyara yetdn

Elbette bu kssan eitdn
1812 Hala ki sennle ddi Mzar
Oldun dr-i akdme hridar
1813 Karumda hem ol ped durupdur

Gayret klcna el urupdur
335
1802 "Mektebe gittiim ve dersime altm zamanlard!. ..
"
. . . 1803 "Anszn gzme bir kii grnd. Onun bir peri olduu
nu anladm... "
1804 "Cinniler iinde o peri soylu kimse benimle yaknlk kur

du;"
1805- 1806 "Srekli benim karma geer ve der ki: 'Sakn insan
lardan e seme! Yoksa, bir vuruta, hem seni, hem de

onu o an yok ederim!"
1807 "Bunun iin ok hileye bavuruldu, tedbirler alnd, ama

boynumdan bu zincir kaldrlamad."
1808 "Bu byk bela hi bamdan gitmedi. Annem de babam

da bu meselede aciz kaldlaL"
1809 "Kimse bu ie are bulamaynca babam ve anam benden

usandl. .. "
1810 "nsanlar arasnda benim deli olduum dedikodusu yayl

d; dostlarm ve arkadalarm benden uzaklamaya bala
dlar. .. "
1811 "Sen de bizim diyara geldiine gre, elbette bu hikayeyi

iitmisindiL"
1812 "imdi de pazar seninle kuruldu; nikahmn incisine sen

mteri oldun... "
1813 "O peri yine karmda durmakta ve gayret klcna davran

maktadr. "
336
1814 Terk et ki bu vasl bim-i dindur
Hem zne hem mana ziyandur
1815 Bir nie zaman tahamml eyle

Derman iste tevekkl eyle
1816 Ola ki myesser ola maksud
Senden ala bu bab- mesdild
1817 Kat' ola zeban- ta'n- dmen
Hem sen yetesen murada hem men
1818 OL sade-zamir ona inand
Cinni haberin sahih sand
1819 Vehm etdi ki olsa yara vasl
Noksan ola mr diha has!
1820 Canane yalnda mr dih

OL naksun ald sedd-i dh
1821 Bir resm-i kadimdr cihanda
Sild isteyen isternek ziyan da
1822 Canan dileyen cefiiya dzmek
Genc isteyen ejdehaya dzmek
1823 Ak ehli mahabbet etse izhar

Evvel an imtihan eder yar
1824 Ger grse anun cefiiya sabrn

Kesrinn eder tamam cebri n
1825 V'er grmese cevre ihtimali n

Salmaz ana saye-i vis ali n
337
1814 "Vazge! nk bu nikahta can korkusu vardr. Hem

kendine, hem de bana yazk edersin!"
. 1815 "Bir nice zaman sabret; derdine are ara, tevekkl gster;"
1816-1817 "Bakarsn, bir kolaylk olur da, bu kapal kap senden
yana alverir; dmann knayC1 dili kesilir ve bylece

hem sen muradna erersin, hem ben... "
1818 O saf kalpli (bni Selam), ona inand; cin ile ilgili hikayeyi
gerek sand.
1819 Sevgiliye kavuursa hayatna ve makamna bir zarar gele

ceinden korktu.
1820 O zavallnn hayat ve mevkii, sevgili urunda yolunun

engeli oldu.
1821-1822 Cihanda eski bir usuldr; kar isteyen, zarar da gze

almaldr; canan dileyen, cefaya katlanmal; hazine iste
yen, ejderhaya tahamml etmelidir.
1823 Bir ak, sevgisini aa vurduunda, onu nce sevgilisi

imtihan eder;
1824 Eer onun eziyetlere sabrettiini grrse, knn tama

men onarr;
1825 Yok, bu skntlara katlanamadn anlarsa, onun zerine

vuslatnn glgesini salmaz.
338
1826 n bni Selama bim-i noksan

OL vasda ruzi etdi hicran
1827 Meyl etmedi mutlak ol nigara

Hergiz ana klmad nezare
1828 Tedbir- il1ica durd k1iim
Derdine deva sorard daim
1829 Her handa grrd ehl-i teshir

Divanesine dilerdi zencir
Bu Zeyd-i vefa-darun Mecniina haber getrdgidr

ve
lbn-i Selam ile Leylinn peyvendi mjdesinin
yetrdgidr
1830 Sahib-haber-i efsane-perdaz
Bu tarz ile kld kssa agaz
1831 Kim var idi bir nedim-i nadir
Zeyd adlu vefa-y ahde kadir .
1832 Mehur idi fazl v kemali
Ma'rM idi hsni v cemali
1 833 Olmd esir bir nigara
Bt zibl Zeyneb ad u yara
1834 ekmidi mahabbetn cefasn

Grmidi melametn belasn
1835 OL ak- mst-mend mahzun
Eylerdi hemie meyl-i Mecnun
1836 Sylerdi ana kem1il-i akn
stadna gsterrdi mekn
339
1826-1827 (Hayatn ve mevkiini) kaybetme korkusu, bu men

zilde bni Selam'a aynl ksmet edince, o sevgili ile hi
ilgilenmedi ve ona asla bakmad.
1828 are aramaya niyetlenip, srekli olarak derdine deva soru

yordu;
1829 Her nerede bir bycye rastlasa, ondan (ak yznden)
lgna dnm (gnl) iin zincir (muska) i stiyordu.95
Vefal Zeyd'in Mecnun 'a Haber Getirmesi

ve
bni Selam ile Leyla'nn BideJtii
Mjdesini UfaJtrmas
1830 Efsunlu szler syleyen hikayeci, kssaya yle balad:
1831 Zeyd adl, sznde durmasn bilen ve ei az bulanan bir

sohbet arkada vard...
1832 fazilet ve olgunlukta n yapm, gzellik ve ahlaka ta
nnmt ...
1833 Bir gzele, Zeynep adl put gibi bezekli bir sevgiliye tu
tulmutu...
1834 Muhabbetin ok ilesini ekmi, knama ve ayplamann
ok belasna uramt...
183$-1836 O biare ve kederli ak daima Mecnun'a yaklar,
ona aknn yksekliinden bahseder; hocasna dersini
gsterirdi.
340
1837 Leyli ere getdginden ol zar
Tahkik ile old n haberdar
1838 Mecnuna zin yetrdi fi'l-hal

Reng-i ruh-i zerdi ekden al
1839 Dolm gzi peykeri bozlm

Nutknda tekellmi dutlm
1 840 Mecnun dedi ey vefalu yarum
Gam merhalesinde gam-gsarum
1841 Adete grinmez ihtilatun
Her gnkiye benzemez neatun
1 842 N'old sana beyle zar olupsen

Bi-takat bi-karar olupsen
1 843 Akrebde idi meger bugn mah

K' etd n bu yana azlmet-i rah
1 844 Handan bu kduret old has l

N'old sebeb-i melamet-i dil
1 845 Zeyd ol has-i huke urd ate

Suz ile dedi ki ey bela-ke
1 846 Dn ahter-i bahtun old tire
Devriin sitem etdi sen fakire
1 847 Yar bni Seliima ruzi old
Ruzi sana derd suzi old
1 848 Yar zgeye old em'-i mahfil

Kald sana tab- ate-i dil
1 849 Agyar ile yar old Leyli
Var imdi sen andan ol teselli
1837-1839 O alayp inleyen ak, aratrma sonucu Leyla'nn
kocaya gittiinden haberdar olunca, solgun yznn ren

gi gzyalar ile kzarm, gz dolmu, ehresi allak bul
lak, aznda dili tutulmu bir halde hemer Mecnun'a
kotu.
1840-1841 Mecnun dedi ki: "Ey vefal dostum, gam yolurda

dert ortam! Sohbetin her zamanki gibi grnmyor, ne
en her gnkne hi benzemiyor?"
1842 "Sana ne oldu ki, byle alayp inliyorsun, takatsiz ve hu

zursuzsun?"
1843 "Yoksa bugn Ay, Akrep burcunda myd da yolun bura

lara dt?"96
1844 "Bu keder neyin nesi? Bu gnl krgnlnn sebebi ne

dir?"
1845-1846 Zeyd bu kuru ota ate sald; yana yakla dedi ki: "Ey
bela eken! Dn senin bahtnn yldz karard; felek sen
fakire hakszlk etti;"
1847 "Yarin bni Selam'a nasip oldu, sana da dert ve yanp ya

klma dt."
1848 "Yarin, bir bakasnn meclisine k oldu; sana da dert ve

yanp yaklma dt!"
1849 "Leyla bakalarna yar oldu. Var imdi artk sen kendini
teselli et!.."
1850 Zayi' senn ol figan ahun
Silz-i eb ah- subh-gahun
1851 Mecniln ki haberden old agah

Gerdilna yetrdi u'le-i ah
1852 Vahiler iinde ol girifar
Bir derd ile kld nale-i zar
1853 K'efgana getrdi mar milr

Aglatd vuhil v [Uyilr
1854 Hame kimi ya tkp demadem

Name kimi kametini klup ham
1855 Yazd aluben eline hame

Dildarna bir itab-name
Bu Mecnunun LeyHye niime-i itiib-iimzidr

ve
Peygiim- ikiiyet-engtzidr
1856 Dibace-i name nam- Ma'bild
Kayyilm Kadim Hayy Mevcild
1857 OL perde-ke-i hiciib- esrar
Kim alemi yohdan eyledi var
1858 Gn gzgsin eyleyen mcella

Dn turrasn eyleyen murarra
1859 n bir nie hamd thmn ekdi

Derd-i dilini beyana ekdi
343
1850 "Senin o figanlarn ve ahlarn, gece yanmalarn ve sabah

vakitleri ektiin ahlar artk bouna!.."
1851 Mecnun bu haberi alnca ahnn alevini gklere ykseltti.
1852-1853 O tutkun, vahi hayvanlar iinde dert ile yle bir a
layp inlemeye balad ki; ylanlar ve karncalar bile fer
yada getirdi, kurdu kuu alatt.
1 854-1855 Kalem gibi srekli ya dkp, mektup gibi belini b

kerek, eline kalem ald ve sevgilisine sitem dolu bir mek
tup yazd.
Mecnun 'un Leyl'ya Yazd! Sitem Dolu Mektubu

ve
ikayetini Bildirmesi
1856-1858 Mektuba, sr rtlerini perdeleyen, alemi yoktan var
edip gndzn aynasn parlak klan ve gecenin san
miskle kokulandran97 KayyOm, Kadim, Hayy ve Mev
cOd98 olan yce Allah'n ad ile balyordu.
1859 Sonra, biraz lamt ve dua tohumu ekti ve ardndan gnl

nn derdini ylece aklad:
1860 Kim bu mtehammil-i beladan

Ser-gete v zar mbteladan
1861 Bir name ki mahz- derd gamdur

zhar- ikayet-i sitemdr
1862 dilbere kim vefas yohdur

Aklarna cefas ohdur
1863 Ey ahde vefas olmayan yar
Agyaruma gl olan mana har
1864 N'old sana nakz- ahd kldun

Sndurmaga ah di cehd kldun
1865 Tenhalga m getrmedn tab

Kim eyledn arzu-y hem-hab
1866 Tar ald m oldugun niimen
Kim eyledn anda em' ruen
1867 ncitdi mi derd-i dil mizacun

Kim ald tabibe ihtiyacun
1868 Pejmrde mi ald serv-i dil-cu
Kim cehd ile vermek istedn su
1869 Bed-hah m etdi kas d- gl-zar

Kim beyle urld rahneye har
1870 Ne bim ile hfz- gevher etdn
Kim beste-i akd-i evher etdn
1871 Mucib ne idi meni unutdun
Terkm klup zge yar dutdun
186-1862 "Bu, ben bela yk altnda bulunan akn, alayp
inleyen, tutkun aktan; vefas olmayan ve aklarna ok

cefa eden o dilbere, dert ve gamn ta kendisi olan ve zu
lmden ikayeti tayan bir mektuptur:"
1863 "Ey verdii szde durmayan sevgili! Ey dmanma gl,

bana ise diken olan yar!"
1864 "Ne oldu sana da, sznden dndn? Neden byle yemi
nini bozmaya abaladn?"
1865 "Yalnzla m dayanamadm da, bir koca istedin?"

1866 "Meskenin mi karard ki, orada bir mum yandrdn?"
1867 "Gnl derdi hatrn m incitti de, bir tabibe ihtiya duy
dun?"
1868 "O gnl eken servin99 mi sol du ki, alelacele ona su ver
mek istedin?"
1869 "Kt niyetliler gl bahesine mi kastettiler de, kapmn

nne byle diken konuldu?"
1870 "Neyin korkusundan incini (zn) muhafaza etmek iste

din ki, evlilik,ba ile bir kocaya balandn?"
1871 "Ne vard ki, beni unuttun, terk edip bir baka sevgili tut
tun!"
---
3'i16
1872 Her lahza olup gvilh- halm

Hak-i derne sirik-i (Hm
1873 Mutlak gzer eylemez mi ald
Menden haber eylemez mi ald
1874 Aya ne idi bu bl-vefalg

Biganeler ile ainalg
1875 ekdn yeni yarun kenara
Ruhsat mdur imdi eski yara
1876 Menden idi mihnet melaln

Ho ald ola anunla haln
1877 Men ahd-i vefaya aldanurdum

Ahdnde vefa ola sanurdm
1878 Bilmezdm ola za'lf rayun

Noksan ola tamam ayun
1879 Gftarun ola menmle dilim

Gnln ola zge ile kaim
1880 Zahirde menmle olasen yar

Batnda durasen zge dildar
1881 Senden men olam cihanda bed-nam

Bir nam nian yoh ala kam
1882 Ma'zilrsen ey nigar ma'zilr
Bu devr iledr zemane mehilr
1883 Gl goncalgnda har ilendr

Alsa bir zge yar ilendr
1884 Aslnda tiken eker azabn
Faslnda hakim alur gl-abn
347
1872-1873 "Artk kanl gzyalarm her an halimin tan olarak

eiinin toprana uramaz ve benden haber vermez mi
oldu?"
1874 "Ey sevgili, peki nedir bu vefaszln ve yabanclarla d

p kalkmann sebebi?"
1875 "Yeni sevgilini kucana ektin, imdi eskisine yol mu ve

riyorsun?" .
1876 "Skntn ve zmn benim yzmdendi... imdi artk

onunla birlikte ho olmalsn!.."
1877 "Ben, verilen szn yerine getirileceini dnr, senin

sznde duracam sanrdm;"
1878-1881 "radenin byle zayf olduunu, dolunayn da noksa
m bulunduunu; sznn daima benimle olup, gnlnn

ise bakalar ile birlikte olacan; grnte benimle yar
olup, gizli gizli bir baka sevgili tutacan; senin yzn
den ben dnyada kt adla amlrken, bir ad sam yok ki
inin senden murat alacan dnemezdim!"
1882 "Fakat, mazursun ey sevgili, mazur! nk zaman hep bu

ekilde dnp durmakta;"
1883 "Gl, gonca iken dikenle birliktedir; aldnda ise bir

baka yar ile birlikte olur;"
1884 "Aslnda azab eken dikendir; fakat mevsimi geldiinde

gl suyunu hekim alp gider... "
1885 Ey arzu-yi diI-i figarum
Kahn oh mihri az nigarum
1886 Ey ad olan vefilda mezkur
Cismmdeki can gzmdeki nur
1887 Sevda-y dimagumun ilae
Bazar- cnfinumun revac
1888 Sen mihr-eemal meh-eebnsen

Gayetde lanf nazennsen
1889 Men Mr-mizac Mk-huyem

Bes tnd-zeban nre-ruyem
1890 Sen Ml diliyle eyleyp ar
Dersen ki sana ne nisbetm var
1891 Men hem sana sylerem muvafk

Kim men sana sen mana ne layk
1892 Men had olubem hayale kani'

Sen laykun istesen ne mani'
1893 Amma men senden zge ohdur

Kim szleri bizden zge yohdur
1894 Grdkde men eyleyen vefilm

Bildikde sen eyleyen eefam
1895 Aya kime b-vefa diyerler

Kimn iini hata deyerler
1896 Yahi midr eylemek yaman ad
Kim klmaya kimse hayr ile yad
349
1885 "Ey yaral gnlmn arzusu! Ey kahn ok ve sevgisi az

sevgilim! "
1886 "Ey ad vefal olarak anlan! Cismimdeki can ve gzm
deki nurI"
1887 "Ey dimamdaki kara sevdann ilac ve divanelik pazan
mn srm!"
1888 "Sen gne yzl ve ay alnlsn; ok ho ve narinsin;"
1889 "Ben ise diken tabiatl ve toprak huyluyum; ok hain dil

li ve kara yzlym;"
1890 "Sen, benden utanarak, hal diliyle, 'Seninle ne ilgim var?'
diyorsun.. .-"
1891 "Ben de seni dorulayarak diyorum ki: Ne sen bana layk
sn, ne de ben sana!"
1892 "Ben (senin) hayalinle yetiniyorum; senin laylU\ isteme
ne ne engel var?"
1893- 1895 "Ama ikimizin dnda o kadar ok insan var ki, biz
den baka bir eyden sz etmiyorlar. Bunlar benim sana
vefa gsterdiimi grp, senin ise bana cefa ettiini
rendiinde, artk ey sevgili, kime vefasz deyip, kimin ii
ni yanl bulurlar?"
1896 "Kt ad sahibi olmak ve kimsenin hayrla anmad biri

si haline gelmek ho bir ey mi?"
350
1897 Sen geri dutup hililf- ader
Bir zgeye bagladun idder
1898 ohdur sana men kimi ciger-hun
Her kime ki bahdun ald mecnun
1899 Men kim keseym derin selam

Senden ekeym bu intikam
1 900 Durmak dilerem senn kimi yar

Amma aceb er senn kimi var
1901 Peyvendni gayr ile eitdm
Bi'llah ki besl te'accb etdm
1902 Ey eme-i ab- zindegani
Sen canum iindesen nihanl
1903 Bir lahza gzmden olmadun dur

Vaslun nie ald gayre makdur
1904 Ger bni Selama nur- Leyl1

Bir vech ile eylemi tecell1
1905 Leyl1den olan hayali grmi

z vahimesiyle ay srmi
1906 Leyl1 demesn mana karlndr

Kim ana hayali hem-nilndr
1907 Mecnundan eder mi ol cdalg

Kim gayr ile ede ainalg
1908 Ey gevher-i tac tac- tarek
Maksduna yetdgn mbarek
3S1
1897-1898 "Geri sen adet d bir yol tutup bir yabancya gnl
baladn ama, sana benim gibi ban yank oktur. Sen ki

me baktnsa divane oldu."
1899-1900 "Ben de selam kesip senden intikam almak ve senin
gibi bir baka sevgili edinmek istiyorum, ama, acaba senin

gibisi var m?"
1901 "Bir bakas ile birletiini iittim; Allah biliyor ki ok a

tm!"
1902 "Ey hayat suyunun pnan!.. Sen benim canmn iinde

gizlisin; "
1903 "Bir an bile gzmden uzak olmadn. Vustatna ermek, bir

bakasna nasl mmkn oldu?"
1904-1905 "Eer Leyla'nn nuru bni Selam'a herhangi bir e
kilde tecelli etmise; aslnda o, Leyla'nn hayalini grm

ve kendi kuruntusu ile yaamtr."
1906-1907 "Leyla benim yanmda, demesin; nk onunla bir
likte olan, ancak hayalidir. 0, hi Mecnun'dan aynlabilir

mi ki, bir bakas ile dostluk kursun?"
1908 "Ey ta incisi ve ba tac; maksadna ulatn, mbarek 01sun!"
352
1909 Ashab ygup tarab klup ad
Bu hayr ii eyleyende bnyad
1910 oh zevk ile ekdm intizan

Kim yad edesen men-i figar
191 1 Sen hod demedn ki bir kulum var

Boynnda tank ile yolum var
1912 Ger sandun ise ki pr-huzurem

ayeste-i servet-i srurem
1913 art idi mana hem etmek i'lam
Ta men hem alam bu bezmden kam
1914 Li'l!ahi'l-hamd elm degl dar
Can kimi nukuda kudretm var
1915 V'er sandun ise ki na-tvanem

Azrde-i mihnet-i cihanem
1916 Hem art idi zr klmak irsal
Etmek meni bir sz ile ho-hal
1917 Ne beyle ed p ne eyle ey gl

Yahi midr eylemek tegafl
1918 Ey canum iinde cana dmen
Her nie ki dmenem sana men
1919 Ayin-i kadimni unutma
Min yar dut zge huy dutma
1920 Gayr ile olanda ad hurrem

Takrib ile yad kl bizi hem
1921 Nak et bu murabba harire

Gr an getr bizi zamire
353
1909-1910 "Sen dostlarn toplayp nee iinde enlik dzenle
diin ve bu hayrl ii gerekletirdiin zaman, ok byk

bir sevinle bekledim ki ben yaraly da hatrlayasn ... "
191 1 "Sen ise hi, bir klem var ve onun zerinde adet gerei
hak sahibiyim, demedin!"
1912-1913 "Eer benim huzur dolu, nee ve sevin servetine sa
hip birisi oduumu dnyorduysan; bu meclisten be

nim de muradm alabilmem iin beni de (oraya) arman
gerekirdi;"
1914 "Allah'a hamt olsun ki, elim dar deildi; can gibi, (senin
yolunda) harcanacak bir servetim vard;"
1915-1916 "Yok, eer beni cihann bela ve musibetleri altnda

ezilmi, bitkin birisi sanyorduysan; bu takdirde de maze
retini bildirip beni bir szle honut etmen lazmd!."
1917 "Ey gl! Ne yle, ne de byle davranmayp bu ekilde

bilmezlikten gelmek doru mu?"
1918-1920 "Ey canmn iinde bulunup, canma dman olan!
Ben sana ne kadar dman olsam da, sen eski adetinden

vazgeme; bin sevgili tut, ama baka bir huy edinme de,
bakalar ile glp elenirken bir yolunu bulup bizi de ha
trla!"
1921 "Bu murabbay ipee naket; ona bakp bizi hatrna getir:"
Bu murabba' Mecnun dilindendr

1922 Cayr ile her dem nedr seyr-i glistn etdgn
Bezm edp halvet kdup yz lut[ u ihsan etdgn
1923 Ahd bnyadn mrvvetdr mi vtran etdgn

Ham ey zalim bizmle ahd peyman etdgn
1924 Lahza lahza mddetpendin dr-i gu eyledn

Kana kana gayr cam- evkini nu eyledn
1925 Vara vara ahd peyman< feramu eyledn
1926 Cayre salup mihrni bizden savutdun akbet
Terk-i mihr etdn tarik-i zulm dutdun akbet

1927 Ahdlerpeymanlar etmidn unuttun akbet
1928 Crmmz n 'old ki bizden eyledn bfzar/g
Biz gamun ekdk sen etdn zgeye gam-harltg
1929 Sizde adet bu mdur beyle olur m yar/g
1930 erh tek bed-mihrlig resmini bnyad eyledn
Yahi adun var iken dndn yaman ad eyledn
1931 Dne dne bizi gam-nak zgeni ad eyledn
1932 Cnlmz min-ba'd zljnn perian olmasun

Bagrumuz la'ln hevsiyle dahi kan olmasun
1933 Bt-vefasen emmz yadunla giryan olmasun

------
355
Mecnun Dilinden Murabba

1922 zge/erle, her dem, nedir Myle glistan seyri etme/er?
Meclis kurup, tenhaca onlara saysz ltuf ve ihsanlar etme/er?

1923 nsaf mdr, sz verme binasn byle viran etme/er?
Hani, ey zalim, bizimle ant verip sjzletiin?
i
1924 Her an dman ogdn kulana kpe eyledin;
Kana kana bakalarnn arzu kadehini nt2 eyledin;
1925 Gide gide soz ve yeminlerini kulak ard eyledin;

Hani, ey zalim, bizimle ant verip szletiin?
1926 Sevgini bakalarna salp, bizden geip gittin sonunda;

Ik samay terk edip, zulm yolunu tuttun sonunda;
1927 SiJz!er verip yeminler etmitin, nasl da unuttun sonunda?

1928 Suumuz neydi ki, bizden bu kadar bkar oldun?
Biz gamn ektik, sen bakasnn derdine ortak oldun.

1929 Sizde Ildet byle mi, bu mudur insana yllr olduun?
Hani, ey zalim, bizimle ant verip sozletiin?
1930 Fe/ek gibi insafszltk yolunu abat eyledin;
yi adn var iken, dndn de kt ad eyledin.
1931 Dne dne bizi gamlt, gayriyi lld eyledin.
1932 Gnlmz bundan byle z/fn iin perian olmasn;
Barmz Iili renkli dudann hevesiyle artk kan olmasn;

1933 Ey vefasz, gzmz bir daha seni anp, inleyen alayan olma
sn.
356
1934 Va'de-i vasl ile aldun sabrumuz lirlimumuz
Olmad her gn vislilnden myesser klimumuz
1935 Gedi hecr ile Fuzu/iden beter eyylimumuz
Han ey zlilim bizmle ahd peymlin etdgn
Tamamt-i shan
1936 Payana yetdi sa'y-i hame
Teslim alnd Zeyde name
1937 Mektub ile Zeyd olup sebk-per

Azm eyledi eyle kim kebuter
1938 n yetdi nigar olan diyara

Mekr ile visale kld are
1939 Efsun ile urd sihrden dem
Ta bni Selama ald hem-dem
1 940 Leylinn eitdi vasf- halin
Keyfiyyet-i mihnet melalin
1941 Dedi bilrem nedr devas

U yazlu mendedr du'as
1942 Bagland anun szine ihlas
Halvet-geh-i kurbe kldlar has
1943 n Leyliye Zeyd ald vasl

Maksudn etdi baht hasl
357
1934 Aldn sabrmtz ve huzurumuzu, vuslat vaadiyle;
Eruedik bir gn dahi yle mumdtmtzca visJine;

1935 Geti mrmz Fuzu/t'den de beter, hicran ile,
Sz Sonu
1936 Kalemin ii bitince, mektup Zeyd'e teslim edildi.
1937 Zeyd, mektupla birlikte gvercin gibi uup yola koyuldu.
1938 Sevgilinin bulunduu diyara ulatnda bir hile ile yanna
sokulmaya alt.
1939 By ve sihirden sz ederek, sonunda bni Selam ile ar

kada oldu.
1940-1941 Leyla'nn halini, znt ve skntsnn ne olduunu

iitti ve dedi ki: "Ben onun derdinin devasn biliyotum.
te, onun duas benim elimde yazldr. ..
"
1942 Zeyd'in szne inandlar ve onu Leyla'nn yaknlk sara

yna konuk ettiler.
1943 Zeyd, Leyla'nn yanna girdiinde, talih onu maksadna

ulatrd.
358
1944 Bir dem oturup gelp kyama

El urd revan hard name
1945 Ta'viz dedi v kld ta'zim
Evvel pp andan etdi teslim
1946 n nameni ald Leyli-i zilr
OL nameden ald bfiy- dildar
1947 Bildi ki bir zge kayddr bu
Ne nsha-i Amr Zeyddr bu
1948 OL feyzi bilp zine ikbill
Gz merdmine yetrdi fi'l-hal
1949 n nameye kld bir nezare

Can kisvetin etdi pare pare
1950 Kim dr ala bahr- em-i terden

La'l ala hizane-i cigerden
195 1 OL namenn eyleye nisarn

Efzfin ohd bildi mazmfin
1952 n drcden ald drr-i meknfin

Mektfib ohd bildi mazmfin
1953 Fehm etdi maani v ibaret

Bildi neyedr olan iaret
1954 Canna klup itab te'sir
OL name cevabn etdi tahrir
359
1944 Biraz oturdu. Sonra ayaa kalarak elini koynuna sokup

hzla mektubu kard.
1 945 "Muskadr" diyerek sayg ile nce pp, ardndan onu

(Leyla'ya) teslim etti.
1946 Zavall Leyla, mektubu eline alnca, ondan sevgilisinin

kokusunu duydu;
1947 Bunun, baka bir yaz olduunu; unun bunun elinden

km bir risha olmadn anlad. 1 00
1948 O feyzi kendi iin bir tali h bilip onu hemen gz bebeine
gtrd.
1949-1951 Mektuba bir gz annca, cannn giysisini para para

etti ki; yal gzlerinin denizinden inci, cierinin hazine
sinden lal alsn ve o mektubun bahiini vererek kadir ve
kymetini artrsn...
1952 Tpk, kurudan esiz bir inci alr gibi, mektubu okudu ve
maksadn kavrad;
1953 Anlamn ve ifadesini gzden geirince, neye iaret olun

duunu anlad.
1954 Sitem canna iledi ve o mektubun cevabn yazd.
360
Bu Leylinn Mecnuna peygam- cevabdur

Ve zr itabdur
1955 Bu tarz ile old kilki cari
Kim evvel-i name nam- Bari
1956 Mi'mar- bina-y akd peyvend

Vehhab- atil-y mal ferzend
1957 zhar- vcud eden adernden
cad- hudus eden kdemden
1958 Meata-i ahed-i zemane

Sultan- blend-asitane
1959 Bu name ki bir figardandur

Ya'ni men-i bi-karardandur
1960 Bir sahib-i izz i'tibara
Ya'ni Mecnfin-i dil-figara
1961 Ey hak-bisat har-bister
Kam- dil-i teng dide-i ter
1962 Her ta'ne ki eylesen revadur
Senden hacHem yzm karadur
1963 Besdr mana ekdgm hacalet

ermendeligmdeki melalet
1964 n mu'terifem ki var gnahum

z lutfun eyle zr-hahum
1965 Men gevherem zgeler hridar

Mende degl ihtiyar- hazar
361
Ley/ii 'nn Mecnun'a Cevab Mektubu

ve
zr ile Sitemi
1 955-1958 (Leylil.'nn) kalemi yle yrd: "Mektubun balan
gc, nikah ve iliki binasnn miman, mal ve evl1it nimet
lerini balayan; yokluktan varl karan; sonsuzluktan,
snrl varlk iilemini vcuda getiren; zaman gzelinin y
zn ssleyen, dergiih ok yce bir sultan olan Allah'n
ad iledir... "
1959-1960 "Bu mektup, bir yaraldan, yani huzur ve rahat kal

mam olan benden, izzet ve itibar sahibi birine, yani gn
l yaral Mecnun'adr:"
1961 "Ey dei toprak ve yast diken olan ve ey daralm y

reimin ve yal gzlerimin arzusu!"
1962 "Beni nasl ayplarsan aypla, hakkn var. .. Senden utan
yorum, yzrn kara!"
1963 "ektiim rezillik ve utanmann bana verdii znt ye
ter! "
1964 "Madem ki gnahm olduunu itiraf ediyorum; o halde
sen de ltfet, benim bu mazeretimi kabul et!"
1965 "Ben inciyim; mteri olan bakalar ... Alm satm iradesi
bende deiL."
362
1966 Devriin ki meni mezada sald
Bilmem kim idi satan kim ald
1967 Olsayd menm bir ihtiyarum
Olmaz idi senden zge yarum
1968 Ger thmete olmem giriftar

krah ile menden olma bizar
1969 Bir dr deglem ki ola hakkak

Aldukda tasarrufumda alak
1970 Ger bni Selama dil-frilzem

em'-i eb aftab- rllzem
1971 Kani'dr ragdan ala bir nilr
Men andan menden ola ol dilr
1972 Dilr olsa grr frilg tabum
Oldukda yahn eker azabum
1973 Fikr etme ki men neat-mendem

Bir dam- gam ire pay-bendem
1974 Ne zehre-i seyr-i kile v kily

Ne tab- tapance-i ser rily
1975 Gihi heves eylesem figina

Evvel ana isterem behine
1976 Ya ata v ane eylerem yad
Ya sohbet-i hem-niin hem-zad
1977 Ger rahtm etmek eylesem ik

Hayyatna olurem gazab-nak
1978 Kim aybudur bu dimen ceyb

Cehd eyle ki zihir olmaya ayb
363
1966 "Devran beni mezata koyduunda; satan kimdi, alan kim

di bilmiyorum."
1967 "radem benim elimde olsayd, senden baka bir yarim 01,
mazd..."
1968 "Eer sulanma tuzana dmsem, tiksinerek benden

uzak durma!"
1969 "Ben, hakkakn, eline ald zaman istedii gibi davrana

ca bir inci tanesi deilim."
1970-1972 "Geri bni Selam'n gnln aydnlatyorum, onun

gecesinin , gndznn gneiyim ama; o sadece
uzaktan bir k almaya ve birbirimizden uzak durmamza
razdr. Uzak durursa, m ve alevimi grr; eer yakla
rsa, azabm eker."
1973 "Benim neeli olduumu sanma; bir gam tuzana tutsa

m."
1974 "Ne ar pazar dolamaya cesaretim var, ne de bama y

zme vurmaya takatm... "
1975 "Ara sra feryat figan etmeye heves etsem, nce bunun
iin bir bahane aryorum;"
1976 "Ya ana ve babam hatrlyor ya da arkada ve kardeimin

sohbetini anyorum... "
1977-1978 "stm bam paralamak istesem; terzime, 'Bunun

etei ve cebi kusurlu; bu kusurlar gizlemeye al!' diye
rek kyorum ... "
364
1979 Gahi taleb eylesem visaln
Bilmek dilesem ki n'old haln
1980 Bir eme yana olup revane
Gasl-i beden eylerem behane
1981 Tenha olurem orada ryan
M ily- serm eylerem perian
1982 Ayineye eylerem nigah
Haln grrem senn ke-mahi
1983 Boynunda yoh zge tavkdan bar

La'lmde bulnmaz zge gftar
1984 Boynum kolu diler havadan

La'lm lebni sorar sabadan
1985 Candan gamun ire na-midem

emir-i cefii ile ehidem
1986 Kanlu kefenmdr al perde
Men gOrdaem sagnma erde
1987 Gel em'-i mezarum eyle ilhun

Zib-i lahd et gubilr- rahun
1988 Men blbl-i bilg- firkatem zar

Amma kafes ireem giriftar
1989 Bilmem bu kafesde n'ola Mlm

Sndurd bela per ile balm
1990 Bir vahi ile ger etmiem hil
Mstevcib-i serzeni degl bu
1991 Vahiler imi sennle hem-dem
Hem-reng olubem sennle men hem
365
1979-1982 "Ne zaman ki sana kavumay arzu etsem ve ne hal
de olduunu bilmek istesem; bir eme kenarna gidip y

kanmay bahane ederek tenhaca orada soyunuyor, salar
m datyor ve aynaya baktmda tpk senin halini gr
yorum."
1983-1984 "Boynumda baka bir boyunduruun yk yoktur;
azmda baka bir sz de bulunmaz ... Boynum, havadan

yalnz senin kolunu istiyor ve azm, meltemden sadece
senin dudaklarn soruyor."
1985 "Senin gamnla artk canmdan mit kestim; cefa klc ile
ehit olmuum."
1986 "Al duvam, aslnda benim kanl kefenimdir... Ben me

zardaym, kocada sanrna!"
1987 "Gel de, ahn mezarma mum yap; ayann tozu ile de
mezar tam ssle!"
1988 "Ben, ayrlk bahesinin alayan blblym ama kafes

iine kapatlmm."
1989 "Bilmem ki bu kafeste halim ne olacak? .. Bela, kanadm

kolumu krd!"
1990 "Eer, bir vahi ile tantmsa, bu, knanmama sebep 01mamal!"
1991- "Senin de yoldalarn vahilermi ... Ben de ite sana ben

/'
zedim."
366
1992 Ey ak- mst-mend mehcur
Dutgl men-i mst-mendi ma'zur
1993 Sabr et nie gn ki ola gerdun

Bu gnleri ey1eye diger-gun
1994 Ancak zni nizar sanma

Ser-gete-i r1zgar sanma
1995 Bu i'ri ger ohsan demadem
Ma'lmun olur menm gamum hem
Bu murabba' Leyli dilindendr

1996 CinMn old rsvalg eliyle ak damen hem
Mana rsvalgnnda dusthem ta'n etdi dmen hem
1 997 Reh-i ak ire can k/dum giriftar- beM ten hem
Bu yetmez, mi ki bir derd arturursen derdme sen hem
1998 Eger dutsam gamum elden nihan sabr u kararum yoh
Ve ger erh-i gam- pinhanum etsem gam-gsarum yoh
1 999 Esr-i bend zindanem elmde ihtiyarum yoh
Bu yetmez mi ki bir derd arturursen derdme sen hem
2000 Olupdur ek-i hun-ab ile gl-gun ehre-i zerdm
Yanupdur ate-i hicrana can- derd-perverdm

2001 Cefa-y erh-i kec-reftar elinden var min derdm
2002 Ceht evk-i visal geh beM-y hecr ile zarem
zm hem bilmezem derdm nedr men nie bimarem
2003 Cam- ak ire min derman yoh derde girif!rem
367
1992 "Ey zavall ve terk edilmi ak; ben garibi mazur gr!"
. . 1993 "Bir mddet sabret! nallah, fe1ek bu gnleri bir baka
ekle dndrr. .. "
1994 "Sadece kendini perian ve dnyann akn sanma!"

1 995 "Eer bu iiri okursan, benim de sknt ve gamlarm an
larsn:"
Leyla Dilinden Murabba

1 996 Rsva/tk eliyle pare pare oldu, yakam da, eteim de;
Beni r5valmda dost da ayplad, dfman da;

1997 Afk yolunda belaya tutsak oldu; canm da, hem tenim de...
Bu yetmez mi ki, bir dert katamn derdime sen deP
1998 Eer kederimi ellerden sak/asam; sabrm, kararm yok;

Ve eer gamlarm dksem; bir dert ortam yok;
1999 Zindan ve ba tutsaym; elimde iradem yok...
Bu yetmez mi ki, bir dert katarsn derdime sen deP
2000 Soluk ehrem, kanl gzyaflarmla kzarmf;
Dertli canm, ayrlk atefiyle yanm;;

2001 Kt huylu felein cefasyla derdim bine varn...
Bu yetmez mi ki, bir dert katamn derdime sen deP
2002 Kah vuslat hevesiyle, kah ayrlk belasyla alarm;
Ben de bilmiyorum; nedir derdim, ben neden hastaymP
2003 Akn gamyla, binlerce dernansz derde tutsam...

. Bu yetmez mi ki, bir dert katarsn derdime sen deP
368
2004 Cda senden beM v derd-i hicran ile dutdum hf1

Klur her dem mono bt-dad derd ayru beM ayru
2005 BeM v derde ddm rf1zgarum beyle halm bu
2006 Tablb-i akla (oh izhar k/dum derd-i pinhan
Men-i btmara kat'a olmad bir shhat imkan

2007 Ezelden var min derdm yohdur hi derman
2008 Fuzfl!i her zaman bir ta'n ile bagrum klursen kan
Aceb bilmez misen akdan gemek degl asan
2009 Bilrsen dmiem bir derde kim yohdur ana derman
Tamam-i shan
2010 Yazld nimeye gam- dil
Zeyde dedi ey hakim-i kimil
201 1 Ta'vizn ile ho old hilm
Ziil oluben gam melilm
2012 Hattun mana nsha-i ifadur

Ta'vizn eser klur du'idur
2013 Her gn gel yaz beyle ta'viz
Ti shhate bulmak ola mmiz
2014 Bir yazlu nsha var mende

Bi'llih bile al an gedende
2015 Geri bilrem an ki hatdur

Bilmen ki sahih ya galatdur
369
'
2004 Belli ve f4k derdine altm, senden ayn kalalt;
Her dem bana zulmetmedeler,' dert ayn, belli ayn" ,

2005 Belliya, derde dmm; gnlerim byle, hlilim bu",
Bu yetmez mi ki, bir dert katarsn derdime sen dd'
2006 Ak tabibine ok atmsa da gizli gamlanm,'
Ben hastaya hi bulunmad bir shhat imklint;
2007 Ezelden, yle bin derdim var ki, yok asla dennant",
Bu yetmez mi ki, bir dert katarsn derdime sen de?
2008 Ey Fuzulf, hep beni ayplayp, banm eylersin kan,'
Accp bilmez misin ki, kolay deil vazgemek aktan?

2009 Biliyorsun, yle bir derde dmm ki, yok ona dennan",
Bu yetmez mi ki, bir dert katarsn derdime sen de?
Sz Sonu
2010-20 1 1 Gnln znts mekmba yazldnda, (Leyla)
Zeyd'e dedi ki: "Ey yce hekim! Yazdn muskayla der

dim kederim gitti ve halim iyileti."
2012 "Yazn, benim iin bir ifa kitab; muskan ise, etkili bir
duadr,"
2013 "Her gn gel de, bunun gibi muska yaz; ta ki iyileme

midi dosun."
2014 "Bende de yazl bir nsha var. Allah iin, giderken onu
yannda gtr!"
2015 "Geri, biliyorum ki o bir yazdr; ama, doru mudur yok

sa
yanl mdr bilmiyorum."
----
370
2016 Aglatna ver kemal-i izah
Ger var ise sehvi eyle slah
2017 Takrib ile verdi Zeyde mektOb
Beyle gerek ehl-i akla slOp
2018 MecnOna name old vasl
Dr grdi akikine mukabil

2019 MefhOmdan etdi kesb-i maksOd
Leyli tarafndan old honOd
Bu Mecnun atas sahrada buldugdur

ve
Nasihatle slahndan aciz oldugdur
2020 Tahrir klanda ehl-i ina
Beyle bu misa1e ekdi tugra
2021 Kim gussa-i dehr mbtelas
MecnOn- ikestenn atas
2022 Kalmd melalet ire dn gn
Ne gni gn idi ne dni dn
2023 Getmidi elinden ihtiyar
Gndz sabr gece karar
2024 Klmazd teredddinde taksir
Bulmazd bu derde hi tedbir
371
2016 "Hatalarn, karklklarn gzelce gider; eer var ise yar
llarn dzeltl"
2017 Mektubu ihtiyatla Zeyd'e verdi... Akl sahiplerinin tarz
byle olmal.
2018 Mektup Mecnun'a ulatnda, nnde akiine karlk
inci grd. I O I
2019 Anlamndan, maksad kard; Leyla'dan yana honut
oldu.
Babasnn, Mecnun'u lde Bulmas

ve
Nasihatle Onu Yola Getirmekte Baarsz Olmas
2020 Kalem sahibi, bu ferman yazd zaman, yle tura
ekti:
2021-2022 Dnya gamna tutulmu ve perian Mecnun'un ba
bas, gece gndz znt ekiyordu ... Ne gn gn idi,

ne gecesi gece ...
2023 radesi elinden gitmi; gndz sabr, gece rahat ve huzu
ru kalmamt ...
2024 Saa sola bavurmakta kusur etmiyor, ancak bu derde hi
bir are bulamyardu.
372
2025 Bir gn an etdiler haberdar

K'ey pir-i ikeste-i dil-efgar
2026 Dn Leyl1 atas ol siyeh-dil
OL mn'im-i sifle pir-i cahil
2027 Ser-hayli yannda dM ederdi

Mecnun- hazini yad ederdi
2028 Kim bu del hkme olmayp ram

Halka bizi eyler old i bed-nam
2029 Peyveste yeter bize belas
Nevfel gazabndan et kyas
2030 n mahz- er old zat- eri

V1l.cib grinr mdam deri
2031 Her nie ki tende can vardur

Namusumuza ziyan vardur
2032 Namus bizm degl senndr
Der eyleye gr ki dmenndr
2033 nkim zararnda grdiler ner

Azm eylediler ki edeler der
2034 Yadun degl eyle oglun yild
Kl are ki dmen olmaya ild
2035 OL pir dp min ztraba

Nil-ar zin verp azaba
2036 Sahrillara dutd seyl tek ru
Cehd ile ygrdi gezdi her su
2037 Menzil menzil siriki kann

Rehber klup istedi niann
2025-2034 Bir gn, ona yle bir haber verdiler: "Ey gnl yara
l perian ihtiyar! Dn Leyla'nn babas, o kara yrekli,

alak ve ve adi kimselerin koruyucusu cahil adam, kabile
reisinin yannda zavall Mecnun'dan bahsediyor ve yle
ikayette bulunuyordu: 'Bu deli, sz dinlemeyerek bizi
herkese rezil etti. Bu bitmez tkenmez belasndan artk
bktk. Nevfel felaketinden pay bi! Ylan, ktlun ta
kendisi haline gelince, artk onun ortadan kaldrlmas va
cip olur... Bunun, can teninde bulunduka, namusumuza
zarar vardr. Namus bizim deil, serindir. Bunu ortadan
kaldr, nk dmanndr!' Ona zarar vermekte yarar g
rnce, ortadan kaldrmaya karar verdiler. .. (Onun) yaban
c deil, z olun olduunu unutma! Bir are bul da, d
manlarn bayram etmesin!"
2035-2036 O ihtiyar, binlerce straba dp, aresiz, kendini s
kntya soktu ve sel gibi, llere doru yneldi. Gayretle

koup durarak her yan dolat.
2037 Bir konaktan dier bir konaa, kanl gzyalarnn ardn
dan giderek ondan bir iz arad.
374
2038 n geceye gndz ald tagyir

Old gece zulmeti cihan-gir
2039 Ref' ald alame-i menazil
OL pife tereddd ald mkil
2040 Ser-gete gezerken isteyp rah

Bir u'le ana grindi nagah
2041 OL pirn olup delil-i rah
Ruz erdi ol ad eb-i siyah
2042 Sand ad yanduran Arabdur
Hayl haem ol oda sebebdr
2043 Pervane kimi yz urd nara

n yerdi ve eyledi nezare
2044 Grdi ki bu u'le bir nefesdr

Ne u'le-i ci rm-i har hasdr
2045 Mecnundur bu ki ah- ser-ke

ekmi urm cihana ate
2046 Kat' - nazar eylemi cihandan
Gemi ser em cism candan
2047 Ne mlk ne mal csr cus

Ne ata ne ana arzus
2048 Getmi yele berg-i i'tiban

OL kalm merg intizan
2049 OL pir grdi ogl halin
Tkdi ruh-i zerde ek-i alin
2050 Yannda oturd zar gam-nak

EI urd ki ehresin ede pak
375
2038-2039 Gndz geceye dnp, gecenin karanl dnyay
kapladnda, menzillerin alametleri de lO grnmez ol

du. Bu durum ihtiyarn hareketini zorlatrd.
2040 akn akn yol arayp gezerken, anszn gzne bir ate
parlts grnd.
2041 O ate, bu ihtiyarn yolunu aydnlatarak siyah geceyi gn

dze evirai.
2042 Sand ki, o atei kavim kabile aydnlansn diye bedeviler

yakmtr. ..
2043-2044 Pervane gibi atee yneldi... Yaklap baknca, grd

ki bu alev al rp atei deil; bir nefestir.
2045 Bu, Mecnun'dur; gklere ykselen bir ah ekmi ve ciha

na bir ate salmtr.
2046 Dnyadan yz evirmi; batan, gzden, tenden ve can

dan gemi;
2047 Ne maldan, ne mlkten sz ediyor; ne babasn, ne de

anasn arzuluyor;
2048 eref ve itibarnn yapra rzgarlara karm; ortada bir o

kalm, bir de lm arzusu...
2049 O ihtiyar, olunun hillini grnce, sararm yanaklarna

kanl gzyalar dkt.
2050 Kederle alayarak yanna oturdu, yzn silmek iin elini

uzatt.
-------
376
2051 OL ifte ad em-i pr-nem
Kimsen dedi ey menmle hem-dem
2052 Ger eli isen yetr peyamun
Ver mjdesin ol meh-i tamarnun
2053 V'er yolcu isen oturma gafil
Azm eyle gzet bir zge menzil
2054 OL pir tazarru' etdi agilz
K'ey nakd-i hayata kise-perdaz
2055 Men drcem sen dr-i eb-efnlz

Ya'ni atanem men-i siyeh-ruz
2056 Ey hasl- mezra'- vcudum

V'ey mr ticaretinde sudum
2057 Ey cevher-i canumun beMs

V'ey dide-i bahmmun ziyas
2058 Derdm olasen men m penahum

Fahrum erefm mid-gahum
2059 Menden bu serir alanda MIl

Sen olasen ehl-i mlke vali
2060 Halk ede seni grende yadum

Baki senn ile ola adum
2061 Ger tflhgunda me st bi-bak
Sahraya dp yahan klup ak
2062 Oldun reh-i ak iinde mehur
Ma'zur id n ol zamanda ma'zur
2063 Her vaktdedr bir emr galib
Her ahddedr bir i mnasib
377
205i O dkn (Mecnun), yal gzlerini at: "Kimsin, dedi, ey

benim yanma geleni"
2052 "Eer eli isen, getirdiin haberi ulatr, o dolunayn (do

duu) mjdesini ver;"
2053 "Yok, eer bir yolcu sen, gafil oturma da kendine bir
menzil ara!"
2054 O ihtiyar yalvarmaya balad: "Ey hayatnn nakdini harca

mak iin kesenin azn aan!"
2055 "Ben hokkaym, sen ise geceyi aydnlatan bir inci ... Yani,
ben siyah yzl, senin babanm! "
2056 "Ey varlk tarlamn mahsul ve ey mr ticaretimin ka

zanc!"
2057 "Ey can cevherimin bahas ve ey bahtmn gz aydnll"

2058-2060 "Benim sna m, vncm, erefim ve midim ol
man bekliyor; tahtm braktm zaman lke insanlarn

senin ynetmeni diliyordum ve istiyordum ki, halk seni
grdnde beni hatrlasn ve adm seninle ebedilesin."
2061-2062 "Evet, ocukluunda, mest ve pervasz bir halde l
lere dp yakan yrtarak ak yolunda hret yaptn. Ama

o vakit mazurdun."
2063 "Her devirde bir i ne kar, her an kendine yakr bir

davran vardr."
378
2064 Nev-reslere ak bir hnerdr
Ser-hadd-i kemille rah-berdr
2065 Hillil ki makilm- akl buldun

Tahsil-i kemale kabil oldun
2066 Senden ne reva bu maceralar

Sermilye-i ayb olan sadillar
2067 Ger gafl idn ol imdi akil
Sahdlara dme gezme gafl
2068 Vahiler ile nedr bu birlig
nsiln ile ho degl mi dirlig
2069 Gr vah ile vah tayr ile tayr
Hem-cins ile hodur eylemek seyr
2070 Rahm et men-i zar na-murada

Koyma bu meakkat belilda
2071 Kilfi1r-ve ald mg-i nilbum

Bu subhda sensen aftilbum
2072 Olmak elifm karine-i dili
Meylm sana olmagnadur dili
2073 Devran sitemiyle cana yetdm

Men zge diyilr azmin etdm
2074 Gel tapurayum sana makamum

Zabt eyle bisilt- ihtiramum
2075 Ne sUd hemie mestligden

Ne faide bt-perestligden
-------
379
2064 "Yeni yetmeler iin ak bir marifettir ve olgunlua gt

ren bir klavuzdur;"
2065 "Fakat, imdi artk akl makamna ulatn, olgunluklar el

de edebilecek hale geldin;"
2066 "Bu maceralar, bu ayplanmaya sebep olacak eyler sana

yakyar mu?"
2067 "Eer gaflette idi isen, imdi artk akllan; llere dp

kendinden" habersiz dolama!"
2068 "Vahi hayvanlarla bu beraberliin neyin nesi? nsanlarla

birlikte yaamak daha ho deil mi?"
2069 "Bak vahi hayvanlarla vahi hayvanlar, kularla kular bir

likteler... Herkesin kendi hemcinsi ile dalamas daha uy
gundur."
2070 "Ben zavall bahtsza ac! Beni bu sknt ve belada brak

ma!"
2071 "Saf misk gibi simsiyah olan sam ve sakalm aararak ka

furao3 benzedi. Bu sabahmn gnei sensin."
2072 "Elif gibi (dzgn) olan boyumun dlil gibi bklmesi, 104
sana duyduum sevgimin bir iaretidir."
2073 "Dnyann zulm ve hakszl canma yetti... Ben artk

bir baka diyar iin yola koyulmuum."
2074 "Gel, makamm sana brakaym da bana duyulan sayg ve

hrmete sen sahip ol."
2075 "Devaml mesdikte ne kazan, purperesdikte ne fayda

var?"
380
2076 Ey mest kemal-i hiddetnden
Yohdur habern kabahatnden
2077 Ol lahza ki hfiyar olursen
Elbette ki erm-sar olursen
2078 Ey btkedeler sanem-peresti

n rer ola bu hicab- mesti
2079 Mezmfim olup etdgm bu halet

Elbette sana verr hacalet
2080 Bir dilbere ver gnl ki daim

Bnyad- sebat ola Mim
2081 Ger olsa yohnda bu cihan hak

Daman ola gubiirdan pak
2082 Sen sayd olan huceste ehbaz
Her lahza klur bir elde pervh
2083 Geh Nevfeledr muti'-i ferman

Geh bni Selama mfinis-i can
2084 Sen beyle belalara giriftar
OL eyle eriig- bezm-i agyar
2085 erm eyle bu ak-bazhgdan

Bi-faide can-gdazhgdan
2086 Yohdur bekas rfizgarun

Farz eyle ki old yar yarun
2087 Vasl etme anunla kim bilrsen

Bir gn olur ondan aynlursen
2088 Terk eyle bu herze herze seyri

Yad eyle lah anma gayri
381
2076 "Ey fkesinin iddetiyle sarho olan! Kabahatinden hi

haberin yok!"
2077 "Akln bana gelince elbette utanacaksn!"

2078-2079 "Ey puthanelerin puta tapcs! Bu sarholuk perdesi
aradan kalkt zaman bu hin senin knanmana sebep olur

ve elbette seni utandrr." 105
2080-2081 "yle bir dilbere gnl ver ki, sznde durma bina
snn temeli salam olsun; yolunda (btn) bu cihan top
rak olsa, (onun) etei tozdan temiz kalsn ... "
2082 "Seni avlayan talihli ahin, her an bir baka elde kanat r
pyor;"
2083 "Kah Nevfel'in fermanna ba eiyor, kah bni Selam'n

can dostu oluyor."
2084 "Sen byle belalara urarken, o ite yle yabanclarn

meclisinin ras oluyor."
2085 "Bu ak oyunundan, bu cann faydasz yere atee atmalar

dan uranl"
2086-2087 "Dnyann kalcl olmad iin, sevgili senin yarin
olsa bile ona kavumaya heves etme! nk bilirsin ki, bir

gn olur, ondan ayrlman gerekebilir."
2088 "Bu sama sapan gidii terk et! Allah' zikret, bakasn
anma!"
382
2089 Kim nefse me'ad merca' oldur

Kat' et ana sz ki makta' oldur
2090 Hak sun 'ma dehr kar-gehdr
Munda amel etmemek gnehdr
2091 Her kime gerek gelen mahalde

Bu kar-geh ire bir amelde
2092 Her kim ne amel klursa bnyad

Mzdini verr amelce stad
2093 Ey kar-geh-i cihana dilhil
Sen hem amel eyle olma kilhil
2094 Vakt old sefer klam cihandan

Avare olam bu hak-dilndan
2095 Vakt old verem fenilya tahtum

Kadr ile ekem bekaya rahtum
2096 Gel yanuma eyle fikr halm
Bigilneye verme mlk millm
2097 oh genc ygmca ekmiem renc

Koyma ki nasib-i gayr ola genc
2098 Akun bilrem ki beyle kalmaz

Dilim seni gam bu hale salmaz
2099 Bahtun uyananda bu yuhudan
Hrsun yorulanda c st cOdan
2100 Korhum bu ki zge ola halm
Dnyilda ne men kalam ne millm
2101 Bi-keslig olup sana mukarrer
Bi-kes olasan mdilm bi-zer
2089 "nk, insann balangc ve dnecei yer odur. Szn

yalnz ona tahsis et; zira, yollarn var ancak onadr."
2090 "Dnya, Allah'n sanat iin bir i yeridir. Burada alma

mak, gnahtr."
2091 "Herkese, bu i yerinde, bulunduu yerde bir i zerinde

olmak yarar."
2092 "Her kim de ne ilerse, Allah, iine gre karln verir."

2093 "Ey bu cihann i yerinde bulunan! Sen de i gr; tembel
lik yapma! "
2094 "Benim cihandan gme ve b u dnyadan ayrlma zama

nm geldi;"
2095 "Tahtm yoklua verip, dengimi erefle sonsuzluk n

balama vakti geldi...
"
2096 "Yanma gel de, halimi anlamaya al; malm mlkm

yabancya kaptrma!"
2097 "Bu hazineyi biriktirinceye kadar ok sknt ektim; onun

bakalarna nasip olmasna izin verme!"
2098 "Biliyorum ki, akn byle kalmayacak ve gam, keder se

ni hep bu halde brakmayacak... "
2099-2101 "Bahtn bu uykudan uyandnda ve hrsn bu arayp
durmalardan yorulduunda, korkuyorum ki halim deiir;

dnyada ne ben kalrm, ne de malm mlkm... O zaman
da sen kimsesizlie der, devaml yalnz ve parasz pul
suz kalrsn... "
2102 Akil kii dr-bn gerekdr
Dnyaya m1d bir direkdr
2103 n pendi dketdi ol hred-mend

Meenna tefilvt etdi ol pend
2104 Devletl szine old mail

Bir fikr etdi ki ola akil
2105 Kat' ede selasil-i enun
Sevdasnun olmaya zebn
2106 Terk eyleye arzu-y dildar

Aka dahi olmaya giriftar
2107 Amma yine ak ehriyar
F ermanna ekdi ol figar
2108 K'ey var menm olan cihanda
N en var senn bu eism eanda
2109 Cana tama' etme kim menmdr

Terk eyle teni ki meskenmdr
2110 Menden ge can tenden ayrl

Koy varhgun znle sen bil
2 1 1 1 Gl-bn kimi kan eua geldi

Blbl sfat hurua geldi
2112 K'ey ayn- salah olan beyan

Va'z mana afiyet nian
2113 Men hem muna kailem ki pendn

Mazmun- kelam- sud-mendn
21 14 Nisbet mana hayrdr degl er

Ger olsa eitmegi myesser
385
2102 "Akll insan uzak grl olmaldr; mit dnyay ayakta
tutan bir direktiL .. "
2103 O akll (ihtiyar), dn tamamladnda, bu t Mec
nun'un akln kartrd.
2104-2106 (Babasnn) kutlu szlerine kulak verdi ve bir an iin
akll bir insan olmay, delilik zincirlerini krp, sevdasnn

tutsaklndan kurtulmay, sevgili arzusunu terk ederek,
artk ak tutkusundan kurtulmay dnd.
2107 Fakat, ak padiah yle (diyerek) o dertliyi emrine bo
yun edirdi:
2108 "Ey dnyada btn varl benim olan! Bu bedende ve
canda senin neyin var ki?"
2109 "Canna gvenme, nk bana aittir; tenini de terk et,
nk benim meskenimdir."
2 1 1 0 "Benlikten vazge, can ve tenden ayrl; varln brak, sen
znle dn!.."
2 1 1 1 Gl fidan gibi kan cotu ve blbl gibi yle dile geldi:
2 1 1 2 "Ey sz huzur kayna ve d benim iin esenliin
nian olan!"
21 13-2 1 14 "Ben de inanyorum ki, tlerin ve faydal szleri
nin anlam benim iin er deil, hayrdL .. Ama iitmek

mmkn olsa!"
386
2 1 1 5 Geri szne kulag dutdum
Ne sud eitdm unutdum
2 1 1 6 Sen deme ki dut haber szmden
Kim yoh haberm menm zmden
2 1 1 7 Ak ald derunum birunum
Getdi yele sabrum skunum
2 1 1 8 Men akla tevecch eylerem oh
Sevda yolum duta ki yoh yoh
2 1 1 9 Sen handan terk-i ak handan
Ak- ezeli har m candan
2 1 20 Halkun sitemiyle cana yetdm
Terk eyle meni ki terkn etdm
2121 Lutf eyle zaman zaman verp pend
Islahuma olma arzu-mend
2122 Artar elemm bu maceradan
Ate kimi cnbi-i hevadan
2123 Bir ie ki old pare pare
Peyvendine hi var m are
2124 Teklifmi klma hanmana
Gr sr'at-i gerdi-i zemane
2 1 1 5 n sen hem an koyup gedersen
Anda meni iledp n'edersen
2 1 1 6 Ancak mana arz- mlk mal et
Oglun zn kimi hayal et
2127 Farz eyle ki male old vali
Getdi yine gayre koyd mali
387
2115 "Geri szne kulak verdim; ama ne fayda ki, iittim ve

hemen unuttum."
2116 "Bana, 'Szmden haberdar ol' deme; nk benim ken

dimden bile haberim yok!"
2117 "imi ve dm ak doldurdu; sabrm ve huzurum yele

gitti. "
21 1 8-21 19 "Ben akla ok uymak istiyorum, ama, sevda yolumu
tutarak diyor ki: Hayr! Sen nerede, ak terk etmek nere

de? . Ezeli ak, candan ayrlr m?"
2120 "Halkn eziyeti beni canmdan bezdirdi. (Babacm), be

ni terk et, nk ben seni terk etmiim!"
2121 "Ltfet de, bana srekli t verip dzelmemi arzula

ma!"
2122 "Ate nasl rzgarn kprtsyla parlarsa, benim elemim de

bu macera yznden artp duruyor."
2123 "Parampara olan bir ienin tekrar eski haline getirilmesi

mmkn m?"
2124 "Eve dnmemi bana teklif etme! Zaman nasl hzla dei
iyor, gr!"
2125 "Kendinin terk edip gittii n bir yerde beni brakp da ne

yapacaksn?"
2126 "imdi bana mlk ve mal teklif et, ama olunu da kendin
gibi dn;"
2127 "Farz et ki mala sahip oldu ... Ama o da, gidince mal ml
k bakasna brakacak!.."
388
2128 OL kiver-i ak padiah
OL evc-i bela v derd mah
2129 zr ile klurd eyleyp ah
Babasna erh-i gam ki nagah
2130 Lerzan oluben ten-i hazini

Kan dold kohndan astini
2131 Elverdi atasna tehayyr
Mecnfin dedi eyleme tefekkr
2132 Fasd eyledi ol bt-i peri-zild

Ni urd anun kohna fessad
2133 OL zahm eseri grindi mende

Biz bir rfihuz iki bedende
2134 Bizde ikilik nian yohdur
Her bir tenn zge can yohdur
2135 Sagnma ki oldur menem men

Bir can ile zindedr iki ten
2136 Hurrem olurem ol olsa hurrem
Gam yetse ana mana yeter gam
2137 OL pir vakf old hale

nsiif getird ol kemale
2138 Bildi ki degl bu nak batl

Olmaz hiyel ile ak zail
2139 Min-ba'd nasihat etmez old

Ta'n ile fazihat etmez old
2140 Terk etdi tarika-i niza'n
Nevmid olup eyledi veda'n
389
2128-2130 O, ak lkesinin padiah, o dert ve bela gnn do
lunay ah ekip, zrlerle babasna gamn anlatrken, an

szn kederli bedeni titredi ve elbisesinin kolu kan doldu.
2131-2133 Babas hayretlere dnce, Mecnun dedi ki: "Merak

etme! O peri soylu gzel kan aldrd. Hacamat, onun ko
luna neter vurunca, o yarann eseri bende de grnd.
(nk) biz iki bedende bir tek ruhuz;"
2134 "Bizde ikilikten eser bulunmaz; her bedenin ayr bir can
yoktur."
2135 "Onun o, benim de ben olduumu sanna! tki ten, bir can
ile yaamakta... "
2136 "O sevinse, ben de sevinirim; o gamlannca, ben de gam

lannm... "
2137 htiyar, duruma vakf olunca, bu ycelik karsnda insafa

geldi.
2138 Bunun bo bir grnt olmadn; akn tedbir ile ortadan

kaldrlamayacan anlad.
2139 Bundan byle artk nasihat etmez oldu ve ayplayarak onu

azarlamaktan vazgeti.
2140 ekime yolunu brakt, mitsiz bir MIde ona yle veda
etti:
390
Bu Mecnun atasnun terk-i niza' etdgidr
ve
Na-ar hasretfe veda' etdgidr
2141 K'ey rite-i gevher-i muradum
A.yine-i hsn-i i'tikadum
2142 Bir lahza bana terahhum eyle

Gftamm eit tekellm eyle
2143 Perva-y men-i ikeste-hal et
Azm-i sefer eyledm helal et
2144 Na-ho sana menden idi ahval
Men getmel oldum imdi ho kal
2145 Zinhar ikayet etme menden
ncikl hikayet etme menden
2146 Dirlikde n senden almadum kam

Tevsenlige ddn olmadun dm
2147 Budur keremnden iltimasum
Kim dutasen ldgmde yasum
2148 Her lahza ed p figan zari

Topraguma ed esen gzan
2149 Teklif-i neat ay klman
Kim sen deyesen bu resmi bilmen
2150 Feryad figandur as- matem
Sen hod bu revidesen msellem
2151 z adetn ile nale eyle
Ecrini mana havale eyle
------
391
Mecnun 'un Babasnn ekimeyi Terk Etmesi

ve
aresiz, Hasretle Veda Etmesi
2141 "Ey emel incimin ipi ve ey beslediim gzel duygularn
aynas!"
2142 "Bir an iin bana ac da, szm dinle ve benimle konu!"

2143 Ben zaval; ile ilgilen! Yola kmaya niyetlendim; hakkm
helal et!"
2144 "Halini naho bulan bendim... te gidiyorum, artk sen

hoa kal!"
2145 "Sakn daha benden ikayet edip, incindiini anlatp dur

ma!"
2146 "Hayatta senden beklediimi bulamadm; inada dtn,

ba emedin."
2147-2148 "Artksenden ricam; ldm zaman yasm tutman,

her an feryat ve figan ederek mezarma gelmendir."
2149 "Sana enlik ve ziyafet teklif etmiyorum ki, bu ii bilmem

diyesin!"
2150 "Matemin asl feryat ve figandr. Sen de zaten tam bu yol

zerindesin. "
2151 "Kendi adetin zere feryat edip inI e de, sevabm bana ba
la! "
--
--
392
2152 Budur garazum ki dilst dmen

stmde durup klanda iven
2153 Bi-kesligm olmaya mana ar
Ma'lilm edeler ki varism var
2154 n kld vasiyyet ol perian

Dndi eve geldi zar giryan
2155 Derd elem etdi an rencilr

Kalmad hayat em'ine nilr
2156 Derdine bulnmaz ald derman

Mecniln dedi verdi akbet can
2157 Dnyaya mid dutmak olmaz

Hergiz lmi unutmak olmaz
2158 Ho hane-i aydr bu alem
Derda ki degl esas muhkem
Bu Mecnunun atasnun vefatndan haberdar oldugdur

ve
Mezarna yol buldugdur
2159 Saki mey-i lale-film yoh m
Dzmen bu humara cam yoh m
2160 ldrdi meni gam- nihani

Yohdur m arab- ergavani
2161 Gam derine durma eyle tedbir

Elden geleni gel etme taksir
2162 Dnya ki nigar- dil-rbadur

Zinlar sagnma bi-vefildur
------
393
2152-2153 "Bunu unun iin istiyorum ki; (sen) benim mezan
ma kapanarak feryat edesin de, bylece kimsesizliim be

nim iin bir utan vesilesi olmasn ve dost dman benim
de bir varisimin bulunduunu grsnler...
"
2154 O perian adam, vasiyet ettikten sonra alaya alaya eve

dnd.
2155 Dert ve elem onu harap etti. Hayatnn mumunda k kal

mad.
2156 Derdine derman bulunmaz oldu ve nihayet, "Mecnuun!"

dedi ve cann verdi...
2157 Dnyaya mit balamamal ve lm asla unutmamaldr.

2158 Bu alem ho bir geim evidir; ama, ne yazk ki temeli sa
lam deildir.
Mecnun 'un, Babasnn Vefatndan Haberdar Olmas

ve
Mezarn Ziyaret Etmesi
2159 Ey saki! Lale renkli arap yok mu? Bu ba arsna daya
namyorum, (baka) kadeh yok mu?
2160 Bu gizli gam beni ldrd; erguvan renkli arap nerede?

2161 Durma, gam gidermek iin, elinden geleni ihmal etme de
bir are bul!
2162 Gnl elen bir dilber olan dnyaya sakn inanma; ok ve

faszdr.
394
2163 Sen geri olupsen ana meftun
Oldur talebnde senden efzun
2164 Sensen ana cehl ile taleb-kar

Oldur sana ilm ile heva-dar
2165 Her nie ki ana mihmansen

Ay tarab ile kam-ransen
2166 Andan sefer ihtiyar edende
Kurb-i Haka yz durup gedende
2167 Gz srmesi eyleyp gubi'irun

Ta maher ola nigah-darun
2168 Yolunda zin verr fenaya
Sahlar seni tapurur bekaya
2169 Her kim ki bu nktedendr agah

Devran- felekden etmez ikr1ih
2170 Hem dirlikde azab olmaz
Hem mevtden ictinab olmaz
2171 Bir gn ahdup sirik-i gl-gun
Necd zre oturm idi Mecnun
2112 Min ta'n ile bir cefiic sayyiid

OL zara yeti di kld feryiid
2173 K'ey ardan el iinde ari
V' ey naks olan yar-I ar
2174 Yoh sende nian- nam namus

Efsus ki arsuzsen efsus
2175 nsaf degl sitemde is raf

nsafsuz olduguna insaf
395
2163 Geri sen ona tutulmusun ama, o seni senden fazla iste
mekte ...
2164 Sen ona bilgisizce talip olmusun; o ise sana bilinli bir e
kilde baldr;
2165 Onun konuu olduun mddete, yeme ime ve elence

ile muradn alrsn;
2166-2168 Ondan ayrlp Hakk'n dergahna doru yneldiin
de, toprandan gzne srme yapp, mahere kadar senin

muhafzn ve gzcn olur; kendini urunda yoklua vere
rek seni saklar ve sonsuzluk diyarna ulatrr.
2169-2170 Bu incelikten haberdar olan kimse, devrann dn
nden rahatsz olmaz; hem hayatta sknts kalmaz, hem

de lmden ekinmez...
2171 Bir gn, Mecnun bir tepe zerinde oturmu gl renkli

gzyalar dkyordu.
2172 Cefakar bir avc, binlerce knama ile o zavallnn yanna

gelerek barmaya balad:
2173-2174 "Ey insanlar iinde ardan hayadan nasibini almam

ve ey manmasnn ayar eksik olan! Sende eref ve namus
duygusundan eser yok! Yazklar olsun sana, ne arszm
sn!"
2175 "Zulmde bu kadar ileri gitmek doru mudur? . Byle in

safsz olma, nsaf et!"
396
2176 Dirlikde atan etmedn ad

Bari kl an lende bir yad
2177 Can verdi mahabbetnde ol pir
Yad eylemedn nedr bu taksir
2178 Yohdur m cibilletnde azerm
Allahdan eylemez misen erm
2179 Mecnuna brahd ol sada suz

Arturd figann ol siyeh-ruz
2180 Baran kimi daa urd ban
Mey kimi ayaga tkdi yan
2181 Kabrin sorup istedi niane

Old gzi ya tek revane
2182 n grdi atasnun mezarun

em' eyledi ana cism-i zarn
2183 Tar- tene derdi tab verdi

Dil ate dide ab verdi
2184 Levh eyledi ggsini mezara

Drnag ile kld pare pare
2185 Bagrna basup mezar- pakin
Gl yaprag etdi le'vh-i hilkin
2186 Efgan ile taze kld matem
Efgan iinde derdi her dem
2187 K'ey bilni-i bnye-i vcudum

syan ziyan rzas sudum
2188 radun bilmedm ganimet

Yz vay ki fevt alnd fursat
397
2176 "Babann yzn hayatta iken gldrmedin; bari onu l

mnde olsun bir kerecik hatrla!"
2177
"O ihtiyar senin sevgin yolunda cann verdi; sen ise onu
anmyorsun. Bu ne ihmalkarlktr?"
2178 "Sende efkat duygusu yok mu? Allal'tan da haya etmez

misn?"
2179 Bu ses, Mecnun'un iini yakt ve o kara bahtl, feryat ve

figann ykseltti.
2180 Ban yamur gibi, tatan taa vurdu ve gzyalarn arap

gibi, ayana dkt.
2181 (Babasnn) mezarnn yolunu sorarak, gzlerinden akan

ya gibi yola dt.
2182 Babasnn mezarn grnce zavall vcudunu ona mum

yapt;
2183 Derdi zayf teninin ipini bklm bklm eyledi; gnl

ate, gz ise ya verdi.l06
2184 Gsn, trnaklar ile blk blk ederek, mezara ta

yapt. 107
2185 Temiz mezar barna basp, toprann yzn gl yapra

(gibi kpkrmz) etti.
2186 Feryat ve figanla matemini tazeIiyor ve inleyerek her an

yle diyordu:
2187 "Ey varlmn binasn kuran ve ey isyan benim iin zi

yan, honutIuu ise kazanc m olan! "
2188 "Uyarlarn ganimet bilmedim; yazklar olsun, frsat el

den gitti !"
------,--- 398
2189 Yz hayf ki dutmadum tarikun

Bir nie gn olmadum refikun
2190 Feyzn bana olmad myesser
Sen hayr dedn mey eyledm er
2191 Cevr ile sana eefiilar etdm
Yanl vardum hatalar etdm
2192 Ey devletm olma dur menden
V'ey em' gtrme nur menden
2193 Olsam gam- aleme giriftar
Aneak sen idn enis gam-har
2194 Hem-razum idn ikayetmde
Dem-sazum idn hikayetmde
2195 N'old gamuma getrmedn tab

Korhutd seni meger bu girdab
2196 N'old sebep eyledn azimet

Menden mi idi sana hezimet
2197 Ey mene'-i eevher-i hayatum

Honudlgundadur nedltum
2198 Bildm imi gnahkarem
Geldm sana har erm-sarem
2199 Dnyada seni men eyledm zar

Ukbada meni sen eyleme har
2200 Yahdun meni ate-i eefilya
Saldun gam u mihnet belaya
2201 Sen meyl-i ferag u rahat etdn

Bir kne durup feragat etdn
399
2189 "Eyvahlar olsun ki, yolunda yrmedim ve birka gn

iin olsun, sana yolda olamadm! "
2190 "Senden feyz almak bana nasip olmad; sen hayr istedin,
ben ise er iler yaptm."
2191 "Sana hakszca eziyetler ektirdim; yanl yollara saptm,

hatalar iledim."
2192 "Ey saadetim, benden uzak olma ve ey mum, benden

n esirgeme!"
2193 "Alemin gamna tutsak olsam, yaknm ve dert orta m

ancak senclin;"
2194 "ikayet ettiim zaman sr ortam, derdimi anlattmda

arkadamdn...
2195 "Ne oldu da derdime tahamml edemedin? Yoksa bu gir

dap seni korkuttu mu?"
2196 "Ne sebep oldu da (ahirete) g ettin? . Benim yzmden

mi bozguna uradn?"
2197 "Ey hayat cevherimin kayna; kurtuluum, senin honut

luundadr."
2198 "Yaptm hatay biliyorum; gnahkarm... imdi sana gel

dim; aalanm haldeyim ve utanyorum .....
2199 "Dnyada ben seni alattm; ahirette, sen beni ayaklar al

tnda brakma!"
2200 "Beni cefa ateine yaktn; gamlara, skntya ve betilya d

rdn;"
220. "Sen dinlenme ve rahat yolunu setin; bir keye yerleip

her eyden elini ayan ektin.....
400
2202 Gster mana hem tarik-i rahat
Kim sen ni e eyledn feragat
2203 Kim eyledi hall mkilatun
Kim verdi bu gussadan nedtun
2204 eb-ta-seher ol esr-i hicran

Matem dutup etdi ah u efgan
2205 n mge tkildi gerd-i kaffir
Zulmata brahd pertevin nfir
2206 hya kluben merasim-i vecd
Dutd reh-i gfir-hane-i necd
Tamam-i shan
2207 Erbab- kemale ol yandur
Kim hsn ile ak tev'emandur
2208 Ak ayine-i cihan-nmadur
Keyfiyyet-i hsn ana ciladur
2209 H sn olmasa ak zahir olmaz
Ak olmasa hsn bahir olmaz
2210 Hsn olmasa akdan ne hasl
Ma'fik eder ehl-i ak kamil
22.1 1 Ak olmaz olursa hsn olur har
Ak iledr ehl-i hsne bazar
2212 Ne ansuz olur munun srfin
Ne munsuz olur anun zuhfir
2213 Mecnfin idi em'-i meclis-efrfiz
Leyli ana ate-i ciger-s fiz
-101
2202-2203 "Sen nasl her eyden elini eteini ektin, mkl

n kim zd, seni bu endieden kim kurtard ise, bana
da bu rahat ve huzur yolunu gster!"
2204
0, aclarn tutsa,
ledi...
gece gndz matem tutarak alayp in
2205-2206 Misk zerine Mfur tozu dklp, os k, karanlklar

zerine parltsn gnderdiinde, (Mecnun) coku ayinini
tazeleyerek l mezarlnnog yolunu tuttu ...
Sz Sonu
2207 Kemal sahipleri aka bilirler ki, gzellikle ak ikizdir.
2208 Ak dnyann btn gereklerini gsteren bir ayna; gzel
lik ise onun cilasdr;
2209 Gzellik olmasa, ak ortaya kmaz; ak olmasa, gzellik

belli olmaz.
2210 Gzellik olmasa aktan ne fayda? . Ak sahiplerini mauk

lar olgunlatrr.
221 1 Ak olmazsa, gzellik hor ve zelil olur; gzellik sahipleri

nin pazar ak ile srm bulur.
2212 Ne onsuz bunun neesi vardr; ne de bunsuz onun ortaya

kma imkan ....
22E Mecnun, meclis aydnlatan bir mum idi; Leyla ise onun
gnl yakc atei...
------
402
2214 Mecnun idi dim- rahat-efza

Leyli ana bade-i musaffa
2215 Leyliden idi kemal-i Mecnun

Hsn ile olurd ak efzun
2216 Mecnundan idi cem1n-i Leyl,

Ak idi eden cemale meyli
2217 Bir gn Mecnun- dil-ikeste

Sahrada gezerdi zar haste
2218 Bir safhada grdi iki peyker

Leyli Mecnun ile musavver
2219 Mahv eyledi nak- dil-sitann

Koyd zinn hemin niann
2220 Sordlar ana hakikat-i hill
Kim nie bir old iki timsal
2221 Dedi bize birdrr hakikat

Birlikde yaramaz iki suret
2222 Olmak gerek ehl-i dani ageh
Kim biz ikilikdenz mnezzeh
2223 Sail dedi bu degl midr ar
Kim yar ola yoh sen olasen var
2224 Sen nie kalursen ol olur hak

Bari an koy sana kalem ek
2225 Dedi reh-i akda ne layk

Ma'uk ola nikab- ak
2226 Uak ten habib candur
Ten zahir tende can nihilndur
403
2214 Mecnun, ruh dinlii veren bir kadeh idi; Leyla ise onun
iindeki saf arap...
2215 Mecnun'un kemal i Leyla'dan kaynaklanyor; ak (Ley

Hi'nn) gzellii ile artyordu;
2216 Leyla'nn gzellii de Mecnun'dan ileri geliyordu. Gzel

lie olan ilgi, aktand...
2217 Bir gn, gnl yaral Mecnun, lde alayp inleyerek ve

hasta bir hiide gezmekteydi.
2218 Bir levhada Leyla'nn ve Mecnun'un grntsnde izil

mi iki yz resmine rastlad.
2219 (Hemen) sevgilisinin resmini levhadan kazd ve kendi

resmini brakt.
2220 Kendisine iki resimden birini neden sildiini sordular;

2221 Dedi ki: "Bizim iin gerek birdir. Birlikte, iki ayr grn
t bulunmaz."
2222 "Bizim ikilikten kurtulmu olduumuzu bilgi sahiplerinin

ok iyi bilmesi lazm."
2223 Soran kii dedi ki: "Sevgilinin resmi kaznsn, senin res
min dursun; bu ayp deil mi?"
2224 "Sen nasl kalrsn da, o, toprak olur? Bari onu brak da
kendi resmini kaz!"
2225 (Mecnun) dedi ki: "Ak yolunda sevilenin sevene rt ol

mas uygun mudur?"
2226 "Aklar ten; sevgili ise candr. Ten gzle grnen; can ise
tende gizli alandr."
2227 Ma'fika ne bak olursa mestfir

Ak gerek el iinde mehfir
2228 Kim aleme ak ahdan ya
Ma'fik kim oldugn klur fa
Bu Mecnunun emme-i keyfiyyet-i Mdr

ve
Ba'zt sft- kemlidr
2229 Mecnfin idi mlk-i derd ah
Hayl-i ded dam anun sipahi
2230 Ahfinun alurd mgi bacn

Rfibah semfirnun harilcn
2231 Bir server idi kerim adil
Cmle ded dama adli amil
2232 Hfin-i cigerinden ol vefa-dar

Hfin-harlar klurd hfin-har
2233 Hfin-ab- ciger tkp demadem

Klmazd siba' rzkn kem
2234 Devrinde derendeler olup ram

Dutmd biri biriyle aram
2235 Gfir alm idi perenge hem-raz
Grg alm idi gevezne dem-saz
2236 ir alm idi erus-i nahir

Nahir emerdi irden ir
2237 Yannda dutard mfir hane
Gz yandan ygard dane
405
2227-2228 "Sevilen, rtl olursa bunun ne zarar var? An ise

herkes iinde grnr olmas gerekiL .. nk, aleme
sevgilinin kim olduunu gsteren, (ancak) an gzn
den dkt yatr.."
Mecnun 'un Durumundan Kk Bir Haber

ve
Baz Yksek Sfatlart
2229 Mecnun dert lkesinin padiah idi; btn yabani hayvan
lar ise onun askerleri...
2230 Ahulardan, misklerinin 1 o vergisini alr, tilkilerin krkleri

nin haracn keserdi.
2231 yle cmert ve adil bir bakan idi ki; adaleti, yrtc olan
veya olmayan btn vahi hayvanlar iine alyordu.
2232-2233 O vefal (Mecnun), yrtc hayvanlara cierinin kann

dan kan iirir; boyuna barnn kanl suyunu (gzlerinden)
aktarak, canavarlar azksz brakmazd.
2234 Devrinde, btn vahi hayvanlar (ona) itaat ederek bir

birleri ile huzur iinde geinirlerdi.
2235 Yaban eei, parsa srda olmu; tilki, geyikle arkadalk

kurmutu.
2236 Arslan ceylann dostu olmutu ve ceylan arslandan st

emiyordu. 1l l
2237 Yannda, karncalar yuva yapyor, (Mecnun'un) gzyala

rndan tane yyorlard.
406
2238 Ga olup eki seyli kaim
Seylaba gederdi min beh1iyim
2239 Geh odm tende tab ederdi

Min dn-veri kebab ederdi
2240 Bel olm idi elinde drnag
Yerden savururd baa toprag
2241 Muynda gub1ir olup ferahem
Ekiyle ekp zaman zaman nem
2242 Ahu-bere sebze-zar old
Gl-zar- cnun bah1ir old
2243 Ger dutsa idi gevezn ile hu
Ahard gzinden ol kadar su
2244 K'ol sudan olurd taze v ter
Hem berg verrdi ah hem ber
2245 Her lahza alup eline bir mar
Hursend oluben der idi ol zar
2246 K'ol snbl-i mg-bum durdum

Ser-rite-i arzum dutdum
2247 Kaplan kimi dn urd min dag

Aslan sfat uzatd drnag
2248 Arslanlarun old plvas
Kaplanlarn oldu muktedas
-------
107
2238 Bazen, gzyalarnn seli coup, binlerce hayvan sel suyu

na kaplrd;
2239 Bazen de, ateini teninde alevlendirir, binlerce canavar

kebap ederdi.
2240 Trnaklar, elinde krek olmu, yerden bana toprak at

yordu...
2241-2242 Sanda sakalnda toz toprak birikerek bunlar zaman

zaman gZyalar ile nemleniyor ve ceylan yavrularna i
menlik ve cinnet glistanna bahar oluyordu.
2243-2244 Eer geyikle beraber olsa, gzlerinden o kadar ya

akard ki; o su, geyiin boynuzunu yeertir ve boynuz,
yaprak ve meyve verirdi.
2245-2246 O zavall, her an eline bir ylan alyor, sevinerek di

yordu ki: "O mis k kokulu snbl l l Z buldum; arzu ipinin
ucunu ele geirdim!"
2247-2248 Kaplan gibi, gsne binlerce yara at; 1 l3 arslan mi

sali, trnak uzatt; arslanlarn ve kaplanlarn nderi oldu.
------
408
Bu Mecnunun sdk ile mnacat etdgidr

ve
Navek-i du 'as hedef-i icabete yetdgidr
2249 Bir gece ki zulmet-i ziya-suz
Zlf-i ebi etdi brka'-i ruz
2250 Bir la'li edp sipihr na-yab
Gsterdi yerine min dr-i nab
2251 Bir saneag eyleyp nigun-sar

Min mehe-i rayet etdi izhar
2252 Katra katra hakim-i efIak
Hahalarnda dutd tiryak
2253 Dane dane arus- gerdun
Kaftanna tikdi drr-i meknun
2254 Girdaba dp sefine-i Milh

Kld zine mecerreden rilh
2255 Sald Utilridn midild
Arturd bu safhaya sevild
2256 Zhre dagdup siyilh gsu

Gisus iinde gizledi ru
2257 Hurd nihiln olup sitilre

Gz ad tilrik-i intizilra
2258 Deprendi ser-i siniln- Behrilm

Feth ald ana vililyet-i am
2259 Bires girp siyeh libilsa
Hurd gamnda batd yasa
409
Mecnun'un hilisla Allah 'a Yalvannas

ve
Duas Okunun Kabul Edilme Hedefine Ulamas
2249'2250 I mahveden karanln, gndzn yzne gece
nin sandan pee ektii bir akam, gkyz, bir llil yuta
rak onun yerine binlerce saf inci ortaya kard; 114
2251 Bir sanca "ba aa eyleyerek binlerce bayrak alemini

ykseltti. i s
2252 Felek hekimi, (gkyznn tarlasnda yetitirdii) ha
halar izerek, damlalarndan afyon macunu hazrlad; 1 16
2253 Dnya gelini, kaftanna tane tane kymetli inciler dikti; 11 7

2254 Ay gemisi girdaba derek, kendisine samanyolunu yol
edindi; 11 8
2255 Utarit'in mrekkebi dklerek, bu sayfann siyahln ar

trdl; 11 9
2256 Zhre, siyah salarn datp, salar iinde yzn gizle

di; 120
2257 Gne, ortadan kaybolunca, yldzlar (onu) beklemek iin

yoluna gzlerini diktiler;
2258 Behram, mzrann ucunu depretince, akam lkesini ele

geirdi; 1 2 1
2259 Mteri, siyah elbiselere brnp, Gne'in gam ile yasa

batt; 1 22
410
2260 Ayine olup sipihr-i gerdan
Bahd ana aks sald Keyvan
2261 GerdOna sevabit old i mismar
Ta tkmeye dn bisat perkar
2262 Gkde Hamel ald aikare

AhO-bere hd sebze-zare
2263 Gav- felek ald gav- anber

Doldurd cihiina anber-i ter
2264 Cevza kemeri murassa' old
GerdOn bedeni mlemma' ald
2265 Harenk klup seher yelin del"

Hasyyeti verdi zulmete nef'
2266 Old Esed aftabdan dOr
Pr-dOd misal-i em' -i bi-nOr
2267 GisOsna verdi Snble tab
Mg stine tkdi anber-i nab
2268 Mizan edp felek teraO
Sarriif- zemine ekdi 10 'W
2269 Akreb brahup kemend-i pr-ham

Div-i ebe kld kayd-i muhkem
2270 Kavsini kurup sipihr-i la'ib
Atld hadeng-i necm-i sakib
2271 Bzgale-i asman tkp mu
Gk safhasn eyledi siyeh-rO
2272 De1vi de1p iifet-i zemane

Min katra sald asmana
411
2260 Dnp dolaan gk, ayna oldu; Zhal da ona bakarak ze

rine aksetti;1 23
2261 Sabit yldzlar, gece atsnn tavan rts dklmesin di

ye, gkyzne ivi oldu;
2262 Hamel, gkte gzkt ve ceylan yavrusu imenlii:;e k

t; 1 24
2263 Gkyz Boi:;as, amber boi:;as olarak dnyaya taze amber

sat;1 25
2264 Cevza'nn kemeri bezendi; gkyznn

bedeni parlad ve
.
renklendi;1 26
2265 Yenge, seher yelini uzaklatrarak, etkisiyle karanli:; da

ha da koyulatrd; 127
2266 Arslan, ksz bir mum gibi dumanlar iinde kalp, G

ne'ten uzak dt;1 28
2267 Baak, sana kvrm verip, misk zerine saf amber sa

tl;1 29
2268 Felek, Terazi'yi kullanarak, yeryz sarrafna inci tart

t; 130
2269 Akrep, di:;m di:;m kemendini salarak, gece devini

smsk bai:;lad; l3 l
2270 Oyuncu felek, yayn kurup, karanli:; delen oklar flflat

t; 132
2271 Gk kubbenin Oi:;lai:;, tylerini dkerek, gkyz sayfa

sn simsiyah etti; 133
2272 Zamann felaketleri (dolusu), Kova'y deldi ve gkyzne

binlerce damla sald;134
412
2273 Hilt eyledi habs-i Yilnis-i rilz

Berk- afak old asman-silz
2274 Arz eyledi Ahbiye hibasm
Cebhe dahi cebhesin ziyasm
2275 Hek'a verdi cemille zlver
Hem Hen'a mkelle! etdi efser
2276 arteyn B utin Similk klil

Nilr etdiler asmana tahvil
2277 Ta sadr varide Ne!iyim
Sarf eyleye Sarfe ile daim
2278 Tezyin in etdiler mheyya
La'lin Deberan drin Sreyya
2279 Verdi revi-i sipihr-i ah dar
Tertib-i mukaddem muahhar
2280 Mecniln mtehayyir perian

Kalmd sipihr iinde hayran
2281 Gerdilna aard dlde-i ter
Yer yzine doldururd ahter
2282 Her ahtere arz- Ml ederdi

Min arzil-y muMl ederdi
2283 Evve! olup asmana mail
erh etdi Utaride gam- dil
2284 K'ey ehl-i hisaba kar-fermay

Mstevfi-i akl mrif-i ray
2285 Ey nasih-i nsha-i me'ani

Fihrist-i rmilz- asman!
413
2273 Balk, gndz Yunusunu karnnda hapsetti ve afak im

ei gkyzn yandrd; 135
2274 Ahbiye, vergisini verdi; Cebhe de yznn n gnder

di;136
2275 Hek'a, yznn gzelliini artrd, Hen'a da bana ta gi

yindi;13 7
2276-2277 arteyn, Butin, Simak ve klil; Neayim ile Sarfe her
zaman gelene gidene datsnlar diye, gkyzne k

gnderdiler; l 38
2278 Sslenmek iin Deberan lalini, Sreyya da incisini hazr

ladlar. ..
2279 Mavi gn dn, gemiin ve gelecein ilerini dzen

ledi ... 139
2280 Mecnun, akn ve perian bir halde bu gkyznn iine

hayran kalmt.
2281 Yal gzlerle semaya bakyor, yeryzn (gzya) yldz

lar ile dolduruyordu.
2282 Her yldza halini anlatyor ve binlerce olmayacak dilek

lerde bulunuyordu.
2283 Gklere dnerek, gnlnn gamn evvel. U tarit'e at:

2284 "Ey hesap sahiplerinin yneticisi ! Ey akln tam hakkn
veren, tedbirin deerini ycelten!"
2285 "Ey anlamlar kitabnn yazcs ve gklerin gizli iaretle

rnn fihristi!"
414
2286 Kassam- mekilsd metalib
Ressam- menasb u meratib
2287 Derd-i dilmn hisab ohdur

Sende zge debir yohdur
2288 Bir nameye derdmi rakam kl

Sultanuma arz et kerem kl
2289 ayed eser ede feyz-i hamen
Ta'viz-i cnnum ola namen
2290 Grdi ki Ucarid anlamaz raz
Bir zge terennm etdi agaz
2291 Dnderdi yz andan aglayup zar

Merrihe niyazn etdi izhar
2292 K'ey vali-i mesned-i eca'at

emirne alem ehl-i ta'at
2293 Sen sahib-i nusret zafersen

Erbab- silaha tac- sersen
2294 Men acizem kavidr agyar
Men bi-kes hasmdur sitem-kar
2295 Acizlere lutf edp meded kl

Bi-keslerden belan red kl
2296 ek ngun eyle der' -i dmen

Ta dsta hem-niin olam men
2297 n grdi blend yerdedr kam

Ne Tir yeter ana ne Behram
2298 Tig ile kalemden old i nevmid

Dutd reh-i bargah- tevhid
415
2286 "Ey niyetler ve isteklerin cevabn veren ve e y mevki v e

rtbeleri ayarlayan!"
_ _
2287 "Gnlmn derdinin hesab oktur. Senden baka da (bu

hesab) yazacak kimse yok... "
2288 "Derdimi bir mektuba yazver de, ltfen sevgilime ilet! "
2289 "Belki kaleminin feyzi etki eder de, mektubun, benim
lgnlm giderecek bir muska olur!"
2290 Grd ki, Utarit, gizli srlardan anlamyor. O zaman bir

baka terennme balad.
2291 Ondan yzn evirdi ve alayp inleyerek Merih'e yal

vard:
2292 "Ey kahramanlk tahtnn sahibi! Btn alem senin klc

na ba emitir."
2293 "Sen nusret ve zafer sahibisin; savalarn ba tacsn."

2294 "Ben kizim, dman gl; ben kimsesizim, hasmlarm
zalim...
"
2295 "Acizlere ltfedip yardm et; kimsesizlerin bandan bela

lar kaldr!"
2296 "Klcn ek, dmanlar uzaklatr ki ben de dostuma ka

vuaym... "
2297-2298 Fakat, bakt ki arzusu ok yksek yerdedir ve ona ne
Utarit ulaabilir, ne de Merih; (o zaman) kalem ve kl

tan40 midini keserek bir olan Allah'n huzuruna varacak
. yola yneldi.
416
2299 Dergaha durup ruh-i niyazn
Ma'budna arz kld razn
2300 K'ey tige mu 'in kilke rehber

Behram-gulam TIr-aker
2301 Ey fark- emel kHih-duzl

Sahib-rakam- berat- ruzi
2302 Rahm et men-i zar bi-nevaya

Derd-i dilmi yetr devaya
2303 Leylini sen eyledn peri-ve

Kim cana cemali urd ate
2304 Sen kldun an bela-y alem

ol etdi meni ikeste-i gam
2305 Verdn ana hsn-i alem-efrilz

Sald mana ate-i cihan-suz
2306 Derd ile meni sen eyledn zar
Men handan u Leyli-i cefa-kar
2307 Leyli ki meni belaya sald
Bir grmek ile kararum ald
2308 Yohdur reviinde ihtiyan
Kim dndre aldug karar
2309 Bi-aredr z iinde ol hem
Senden bulunur bu zahma merhem
2310 Hem sen keremnden et ilacum

Kes gayr kiiden ihtiyacum
23 Ey derde klan meni giriftar
Kimdr mana senden zge gam-har
41 17
2299 Yalvararak, yzn iHihi dergaha dndrd ve srrn Ma

buduna at:
2300 "Ey klca yardmc ve kaleme rehber olan! Ey klesi Beh

ram ve hizmetisi Tir olan!" 141
2301 "Ey emellerin bana ta giydiren ve rzklarn beratn ya

zan!"
2302 "Ben zavall fakire ac da, gnlmn derdine bir are ula
tr!"
2303 "Leyla'y peri gibi gzel yapan sensin. Bu yzden gzel

lii byle ruhu yakyoL"
2304 "Sen onu(n gzelliini) alemin bana bela ettin; o da be

ni gamla perian eyledi."
2305 "Sen ona (Gne gibi) dnyay aydnlatan bir gzellik

verdin; o ise (benim canma) alemi yakan bir ate sald."
2306 "(Ama) beni dertle alatan, (gerekte) sensin. Yoksa ben

nerede, cefakar Leyla nerede? ."
2307-2308 "Beni belalara salan ve bir grmede kararm alan

Leyla, kendi iradesi ile hareket etmiyor ki, kararndan
dnsn!"
2309 "O da kendi iinde aresiz bir haldediL.. Bu yaraya ancak

senden merhem bulunur!"
2310 "Sen de bana ltuf ve kereminden ila ver de, beni ba

kalarna muhta olmaktan kurtar!"
231 1 "Ey bu derde beni dren Allah'm! Senden baka bana

dert orta kim var ki?"
-------
418
2312 ol ol lkemaya syledm hill

Tehis-i marazda oldladal
2313 Bildm ki hakim-i ferd sensen

Dana-y cemi'-i derd sensen
2314 Ger derd eger deva senndr

Hakim sensen rza senndr
2315 Rahm eyle v kl deva-y derdm

Bi-dad yeline verme gerdm
2316 Ya'ni ki yetr kemale zevkm
Gnden gne kl ziyade evkm
2317 Sal emme la'linn hayalin
Ver tab'uma hsninn kemalin
2318 Daim an mende zahir eyle

Lurf et iki sureti bir eyle
2319 Kadrm gam ire mu'teber kl

Derdin mana ruzi ol kadar kl
2320 Kim kimseye ol olup myesser

Kimse mana olmaya beraber
2321 Grmek ruhn olmaz olsa makdur

Hun-bar gzmde olmasun nur
2322 Zevk-i elemi olursa na-yab
Mecruh tenmde olmasun tab
419
2312 "Nice nice hekimlere hillimi anlattm da, hastalm te

his etmekte aresiz kaldlar."
2313 "Anladm ki, biricik hekim sensin; btn dertleri (ve a
relerini) yalnz sen biliyorsun;"
2314 "Derdi de, devay da veren sensin. nk, hkm senin
elindedir ve razlk senindir."
2315 "Bana merhamet et ve derdime derman kl; tozumu zu
lm rzgarha verme!"
2316 "Yani, zevkimi en yksek noktaya ulatr ve neemi gn
den gne anr!"
2317 "Gzme onun IilI dudann hayalini sal ve ruhuma onun
gzelliinin yksekliini ver!"
2318 "Her zaman onu bende gster; ltfet, bu iki grnty bir
eyler'
2319-2320 "Saygnlm onun gam ile ykselt! Onun derdini
bana ylesine ksmet eyle ki, o den kimseye nasip olma
sn da, bana (bu konuda) hi kimse e olmasn!"
2321 Eer onun yzn grmek bana nasip olmazsa;

Kan saan gzmde k kalmasn!"
2322 "Eer onun acsnn zevki kaybolacaksa; yaral bedenim
de derman kalmasn!"
Mndcdt
2323 Ya Rab kemaf-i mertebe-i Mustafa hak
Sdk u safa-y silsile-i enbiya hak
2324 Senden yeter ve!tere te'y'id-i iktida

Sen mukteda-y alem eden evfiya hak
2325 Dmez harim-i kurbne bi-gane!er yoh

OL bargaha mahrem olan aina hak
2326 Kahrondaki siyaset asib havfi-n

Lutfundaki letafet-ifeyz reea hak
2327 Uaka yar ktldug eevr aja ifn
Ma'uka ak etdgi mihr vefa hak
2328 Leylide eyledgn feyz-i hsn ifn
Meenuna verdgn gam derd bela hak
2329 Fakr u fena sa'adeti verdn Fuzuliye

Anda olan sa'adet-ifakr u fena hak
Tamdmt-i shan
2330 Eylerdi bu suz ile mnacat
Mihnetlere isteyp mkafat
2331 K'ald gl-i hadika-i ruz
Gsterdi gne cemal-i firuz
2332 Mrg-i dem-i subh ekdi avaz

Zag- eb-i tire kld pervaz
2333 Hem safua-i alem old ruen
Hem dane-i encm old hrmen
421
Allah 'a Yakar

2323 Ya Rabbi!MuhammedMustafa'nn yce rtbesi hakk iin!
Nebiler zincirinin sdk, sefas hakk iin!
2324 Senin emrin, velilere uymak iin, yeterlidir;

A leme nder kldn veliler hakk iin!
2325 Sana yakn olma sarayna dmez yabancnn yolu;

O yce divana mahrem o/an aina hakk iin!
2326 Kahrndaki ceza ve be/Ii korkusu iin;
Ltfundaki feyz ve umut holuu hakk iin!
2327 Ylirin, lik/ara ettii cevr ve cefa iin;
An maua gsterdii sevgi ve ballk hakk iin!
2328 Leylli'da aa vurduun gzellikfeyzi iin;
Mecnun'a verdiin gam, dert ve belli hakk iin!
2329 Fakr vefena42 mutluluu baladn Fuzulf'ye;
Onda bulunanfakirlik veflinilik saadeti hakk iin!
Sz Sonu
2330 Bu ekilde yan yakla Allah'a yalvaryor ve ektii skn
tlarn karln istiyordu...
233 Bird&:n, gn bahesinin gl ald ve Gne kutlu yz

n gsterdi.
2332 Sabah vaktinin kuu tmeye balad ve karanlk gecenin

kargas uup gitti.
2333 Hem alemin yz aydnland, hem de yldz tanelerinin

harman kalkt. 43
2334 Gn ayine-dan old gerdun
Tkdi kademine drr-i meknun
2335 Subh urd safa v sdkdan dem

Ald gl-i neat- alem
2336 Te'sir-i safil.-y cam- hurid
Gk glenin etdi bezm- i Cemid
2337 Lale kimi daga hd Mecnun
Nezzareye ad em-i pr-hun
2338 Grdi ki gelr nedim-i kamil
Hem-raz- kadim Zeyd-i kabil
2339 Ruhsarnda neatdan nur
Behcet gzine cemali manzur
2340 Yoh zerrece gussa v melali

Mecnuna aceb grindi hali
2341 Sord ki nedendr inbisatun
Adete grinmeyen neatun
2342 Maksuduna dest-res mi buldun

Dildatuna hem-nefes mi oldun
2343 Ne kadr ile ser-blend olupsen

N'old ki neat-mend olupsen
2344 Zeyd ad der-i hizane-i raz
K'ey turfe hma-y evc-i i'zaz
2345 Dn tavf- diyar- yar kldum

OL serv yana gzar kldum
2346 Ta'viz vesilesiyle bir dem
Oldum harem-i visale mahrem
423
2334 Gkyz, gndz (gzelinin) yzne (Gne'ten) ayna

tuttu ve onun ayana kymetli inciler sat.44
2335 Sabah, saflktan ve dotuluktan dem vurdu ve alemin ne

esinin gl ald.
2336 Gn kadehinin verdii nee, gk glenini Cemid'in

meclisine dndrd.45
2337 Mecnun, gelincik gibi, daa karak kanl gzleri ile etra
f gzlemeye balad.
2338 Bakt ki; akll arkada, eski srda, anlayl Zeyd gel
mekte;
2339 Yananda neenin aydnl vard ve sevincin gzleri, y

zne evrilmiti.
2340 Zerrece gam ve kederi yoktu. Hali Mecnun'a pek garip

grnd;
2341 Kendisine sordu: "Bu ferahlnn ve adet d sevincinin

sebebi nedir?"
2342 "Arzuna eriip, sevgiline mi kavutun?"

2343 "Ban ne yzden byle ykseklerde?.. Ne oldu ki byle
neelenmektesin?"
2344-2345 Zeyd, srlar hazinesinin kapsn at (ve dedi ki): "Ey

ycelikler gnn esiz hmas! Dn yarinin diyarn
dolatm, o servi boylu (Leyla)nn yanna uradm;"
2346 "Muska yazmak bahanesiyle bir an iin onun vuslat hare

mine mahrem oldum;"
------
424
2347 Grdm meh-i arzn ziyasuz

Ayine-i tal'atn cilasuz
2348 Ne la 'l-i lebinde katrai ab
Ne mah- ruhnda zerre! rab
2349 La'l-i tere eki gevher-engiz

Berg-i gle nergisi gher-z
2350 Grd meni etdi nale-i zar
Raz ad mana ki ey vefa-dar
2351 Ddi ola necde reh-gzarun

Grdn ola halin ol figarun
2352 MecnOnum grdn ise bi'llah

Eyle men-i zar andan agah
2353 Nie geer ola mah sali

Kim ola refiki n'ola hali
2354 Bi'llah gzer etsen ol yanaya
Rahm et men-i zar mbtelaya
2355 Menden ana erh-i za'f- hal et

Halin men- hasteden sual et
2356 Syle niesen hcOm- gamdan
Tugyan- meakkat sitemden
2357 Matem-zede oldugun eitdm
Kldum yaha ak iven etdm
2358 OL serv ki hd bu emenden
Menden geldi degl ki senden
---
425
2347 "Grdm ki, yanann dolunay ksz; yznn aynas

ciHlsz kalm ... "
2348 "Ne lal dudanda bir damla su, ne de ay yznde bir zer
re k var.. ,"
2349 "Gzyalar, taze lal( e dnm gzn)e inci sunuyor; g
znn nergisi, gl yanana mcevher (gibi iy taneleri)

sayor... "
2350-2351 "Beni" grnce alayp inlemeye balad ve bana sr

rn at. Dedi ki: Ey vefal! Acaba yolun le urad m?
O zavall sevgilimin halini hi grdn m?"
2352 "Eer Mecnun'umu grdn ise, Allah iin ben zavally

ondan haberdar et!"
2353 "Aylar, yllar acaba nasl geiyor? Yolda kimdir, hali ni

cedir?"
2354-2355 "Allah akna, eer o tarafa yolun derse, ben zaval
l dkne ac da, zayfl m ona anlat; ben hastadan yana

onun halini su al et;"
2356 "De ki: Gamlarn art arda geliinden, sknt ve eziyet tu

fanndan ne haldesin?"
2357 "Mareme uradn iittiimde, yaka yrtarak feryat et

tm," 146
2358 "Bu (dnya) imenliinden ayrlan o serviyi, 1 47 sen deil,

asl ben yitirdim!"
-------
426
2359 Ancak bir ol idi kim ekp gam

sterdi meni sennle hem-dem
2360 oh grdi bize sipihr-i gaddar

Yz min agyar iinde bir yar
2361 Bir zulmdrr bu aikare
Elden ne gelr mu na ne are
2362 B u derd ki az degl ykdr
Hem sabr edeym ki sabr hodur
2363 Men dut ki mukayyed-i hisarem

Mahbs- hici\b- neng arem
2364 Ger em'e alsa erh-i razum
Sayemden olur min ihtirazum
2365 V'er sayerne sylesem gam- dil

em'n hasedi gelr mukabil
2366 Ne yazmaga name ihtiyarum

N e etmege arz raz-darum
2367 Gonca kimiyem men-i perian

Agzum durulu im dolu kan
2368 Sen kim eh-i kiver-i nzasen

Her kime dilersen ainasen
2369 Yoh hkmi sana hame gayrn

z baunadur hemie seyrn
2370 Aya ne in klursen ihmal
Hal-i diln eylernezsen irsal
427
2359 "Bir oydu yalnz, gam ekerek, birlememizi isteyen ... "
2360 "Zalim felek yz bin yabanc iinde bize bir dostu ok
grd!"
2361 "Bu apak bir zulmdr! Elden ne gelir? Buna ne are?"

2362 "Bu dert az deil, oktur. Artk ben de sabredeyim; n
k sabr, en gzel eydir."
2363 "Tut ki, ben bir kalede balym; ar ve haya perdesinin

mahpusuyum;"
2364 "Eer gizli srlarm muma alsa, glgemden binlerce kez

saknnm;"
2365 "Ve eer, gnlmn derdini glgeme sylesem, bu sefer

mumun kskanl karma kar."
2366 "Ne mektup yazmaya iradem var, ne de srlarm amaya

bir srdam... "
2367 "Ben perian, gonca gibiyim; azm kapal, iim ise kan
dolu... "
2368 "Sen ki, bana buyrukluk lkesinin padiahsn; kimi di

lersen, onunla dost olursun."
2369 "Sana, kalem gibi, bakasnn hkm gemez; her zaman

kendi bana hareket edersin;"
2370 "yleyse, ne diye ihmal ediyorsun da, gnlnn halinden

haber yollamyorsun?"
428
2371 z nazm- latif dil-kenden

Mazmfin- ibaret-i houndan
2372 Lutf ile klup hemie tahrir
Gndermedgn degl mi taksir
2373 Senden deglem bu i de razi

Hala kerem et hiliif- mazi
2374 Nazm eyleyben beyan- haln

erh-i ruh- i zerd ek-i aln
2375 rsal ede gr men-i hazine
K'ol cevhere can edem hazine
2376 Elf1lz olup hemie zikrm
Bu kar-geh ire bikr-i fikrm
2377 Tarz- gam edende cana tasvir

OL nakdan ola ani-gir
2378 Hem hal-i dilin klutd izhar
Hem bu gazeli ederdi tekrar

2379 Nin ol sajha-i ka/ura kilkin mg-br etmez
Yazup bir ruk'a lutf ile bizi mmd-var etmez
2380 Menmle dust lutfin az bilp (oh ta'n eder dmen

Nin lutfeyleyp dmenleri bir erm-sar etmez
2381 Ge! ey gz yar hattn namede grmek heves klma

Ki hatt- name de/'-i derd-i hecr-i hatt- yar etmez
-------
429
2371-2372 "Kendi gzel ve gnl ekici iirlerinden, ruhu oka
yan szlerinden ltfederek arada srada yazp gnderme

yiin bir hata deil mi?"
2373-2375 "Senden bu ite honut deilim. Artk, !tfet, nce
kinin aksine olarak halinin ne olduunu, yanann ne ka

dar solgun, gzyalarnn nasl kanl olduunu iirle arla
tp bu kederliye gnder ki, o cevhere canm hazine yapa
ym!"
2376-2377 "(Gnder ki), szleri hibir zaman dilimden dme
sin ve bu nakhanede fikrimin gzeli can sayfasna gam

eklinde resimler izdiinde, o naktan da eni katsIn."
2378 (Leyla), hem gnlnn halini ortaya koyuyor, hem de bu

gazeli tekrar tekrar okuyordu:

2379 Niin o sevgili beyaz bir sayfaya kalemiyle miskfer dkvermez'?
Yazp da bir kk mektup, ltf ile bizi mitvar etmez'?
2380 Dman bana dostun ltfunu az grirp, ok ayplad;
Niin o yar ltfedip de dmanlar bir kez olsun mahrop etmez'?
2381 Gel ey gaz; yarin yazsn mektupta grmeye heveslenme;
Mektubun yazs, yarin yznden ayr kal derdini hafif/et

mez.
------
430
2382 KeNtterden umrdum nmesin gr za'J- tli' kim

Grp hum odn menden yana ol hem gzr etmez
2383 Fuzuli nme-i dildr bir ta'vzdr guy
Ki ansuz haste-diller htr bir dem karr etmez
Tamam-i shan
2384 MecnOn ki eitdi ol peyarn
Baht- mtemerrid old ram
2385 kb1Uine i'tikad old
Dildarna i'timad old
2386 HOn-ab- sirikden ekp nem

Gl-zar- zamiri old hurrem
2387 Hem gldi yzi eraglar tek
Hem gnIi ucald daglar tek
2388 Zeyde dedi ey refik- sadk
Men vahiye hem-dem-i muv1ifk
2389 n mjde-i merhamet yetrdn

Yarum haberin mana getrdn
2390 Menden hem ana yetr seniUar

Raz eyle drOdlar du'alar
2391 Hak-i derine yetr niyazum

Dergahma arza eyle razum
2392 K'ey canuma datlu derd dag

Gnlm ferah gzm erag
2393 Li'IIahi'l-hamd yar imisen
Men istedgmce var imisen
431
2382 Gvercinden umardm mektubunu; ama tatihe bak ki,

O da grp ahmm ateini, benden yana geip gitmez.
2383 Ey Fuzuli! Yarin mektubu bir muska gibidir;
yle ki, giinl hastalann hatn onsuz bir an bile karar etmez.
Sz Sonu
2384 Mecnun bu haberi iitince, inat talihinin ona yar oldu
unu sand;
2385 Geleceinin ank gzel olacana inand, sevgilisine gve

ni tazelendi.
2386 Ruhunun gl bahesi kanl gzyalarndan nem ekip

enlendi.
2387 Bir yandan, yz eralar gibi gld; bir yandan da. gnl
dalar gibi yceldi. 48
2388 Zeyd'e dedi ki: "Ey sadk dost; ey benvahiye uygun yol
da!"
2389 "Madem ki bana merhamet mjdesini ulatrdn ve yari

min haberini getirdin;"
2390 "Benden de ona vgler gtr, selamlar ve dualar sun;"

2391 "Sayglarm kapsnn toprana ulatr; srlarm dergah
na (yle) arz eyle:"
2392 "Ey derdinin yaras, canma tatl gelen! Ey gnlmn se

vinci, gzmn aydnl! "
2393 "Allah'a krolsun ki sen dostummusun v e tam benim

istediim gibi birisi imisin."
432
2394 Ahdnde vefa bulnd ahir
ehdnde ifa buhnd ahir
2395 Bildm ki meni seversen ey mah

Ahsem ahsem bareka'llah
2396 Lutfun haberi kararum ald

irin szn ihtiyarum ald
2397 Lutfun eidp ciger olur ab
irin szne getrmezem tab
2398 Ah er klup zge resm bnyad

Nageh dutasen tarik-i bi-dad
2399 Telh ola szn misal-i bilde

Lutf olmaya kahr ola arada
2400 Hblar ii cevr ile cefadur
Senden grinen mana vefadur
2401 Kurban sana zge nazeninler

drakne yz min Metinler
2402 Kimse sana vefada yetmez
Cann sana kimse verse yetmez
2403 a'k idn ey bt-i vefil-dar

Akhgun hem etdn izhar
2404 Ak der imi mana halayk
Grmen muna hem zmi layk
2405 Men naksem ey harif- kabil
Sensen reh-i ak iinde kamil
2406 Tahsin ki yegane-i zamansen
Can vermek olur sana ki cansen
2394 "Nihayet, sznde durduun anlald; bahnda ifa bulun

du."
2395 "Anladm ki beni sevmektesin ey ay! Ne gzel, ne gzel!

Mbarek olsun!"
2396 "Bana ltfettiinin haberi rahanm ve huzurumu kard;

tath szlerin irademi elimden ald."
2397 "Ltfunu iitince cierim su gibi eriyor ve tath szlerine

takat getiremiyorum."
2398-2399 "Ah, eer baka bir adet edinir, anszn zulm yolu
nu tutarsan; szn arap gibi aclar, ltufyok olur ve ara

ya znt girer."
2400 "Gzellerin ii her zaman eziyet ve cefadr; ama, sen -bana

vefa gsteriyorsun."
2401 "Dier btn cilveli gzeller sana kurban olsun! Anlay

na yz binlerce defa aferin!"
2402 "Sznde durmada kimse sana yetiemiyor. Bu sebeple,

insan sana cann verse yetmez!"
2403 "Ey vefah gzel; sen mauk idin; imdi ise ak da olduunu gsterdin... "
2404 "Btn alem bana ak diyormu; ben ise buna da kendi

mi layk grmyorum."
2405 "Ey deerli dost! Ben eksiim; sensin ancak ak yolunda

kusursuz olan."
2406 "Merin sana ki, zamann biriciisin. Senin urunda can

verilir; nk sen cansm."
-------
434
2407 Her uhda ger olayd bu tavr
Sen olmaz idn yegane-i devr
2408 Ger gayre bu hal olayd makdur

Sen olmaz idn cihana mehur
2409 Yad eylemegnden olmem ad

Sen ad olasen hemie men yild
2410 Ha beyle men-i hazini ild et
Geh gah terahhum eyle yad et
241 1 Ey serv-i semen-ber gl-endam

Tarac- mera-' sabr u aram
2412 Ey husrev-i kiver-i melahat

Mehtab- eb-i neat rahat
2413 n bendeye rahmet eyler oldun

zhilr- mahabbet eyler oldun
2414 Min-ba'd tarik- mihr dutgl

Evvelki tarikum unutgl
2415 Koyma ha hasret ile canum

Hadden te nale v figanum
2416 Meyl-i men-i zar bi-karar et

Gilhi bu yanaya bir gzar et
2417 Hem-derdm isen menmle yar ol

Hem-derdlign yoh ise var ol
,2418 Sen eyle mukim-i mesned-i naz
Men beyle bela v derde dem-saz
2419 Sen mahfil-i ay kam-kar
Men gue-i derd dil-figar
435
2407 "Bu (vefahhk) davran eer her uh gzelde olsayd, sen

zamann bir tanesi olmazdn;"
2408 "Eer bu hal bir bakasna da ksrnet olsayd sen cihanda

(byle) tannmazdn...
"
2409 "Beni hatrlamandan dolay ok sevindim. Yeter ki sen her

zaman mutlu ol, ben uzanda kalaym (buna razym)."
2410 "Ben garibi ite byle sevindir; arada srada ac da, beni
hatrna getir."
2411 "Ey yasemin gsl ve gl endamh servi! Ey sabr ve

huzur metam yama eyleyen!"
2412 "Ey gzellik lkesinin padiah ve ey sevin ve rahat ge

cesinin mehtab!"
2413-2414 "Madem ki kuluna acyp sevgi gstermeye baladn;
artk bundan byle acma yolunu tut da, nceki tutumunu

terk et;"
2415 "Canmn hasret ile kmasna, feryat ve figanmn son s

nra varmasna zin verme!"
2416 "Ben kararsz ve alayan (an)a birazck iltifat gster ve

arada srada buralara bir ura!"
2417 "Eer dert orta isen, benim yarim ol; yok, eer dert or
ta deilsen de, var ol!"
2418 "Sen ylece naz tahtna kurul; ben bylece bela ve derde
yolda olaym;"
2419 "Sen, zevk ve sefa meclisinde keyif sr; ben dert kesin
de gnl krk kalaym;"
---
--
436
2420 Ak ire begm reva mdur bu

Rah u revi-i vefa mdur bu
2421 Ger dogn ise vefada lafun
Menden ne indr inhirafun
2422 Gel rer edelm gam- firak

Yanduralum oda itiyak
2423 Olsun dn gn menmle seyrn
n men sennem sen olma gayrn
2424 V'er bni Selam mani' olsa

Sed d-i reh-i vasl vaki' olsa
2425 Bildr klayn siyah bahtn

Bir ah ile tarmar tahtn
2426 n raz- dilin dketdi ol zar
Zeyd eyledi azm-i kfiy- dildar
2427 Pervane szin deyp erilga
Blbl haberin yetrdi bilga
Bu bn-i Se!dmn keyfiyyet-i vifdtdur

ve
Leylnn ol belddan necatdur
2428 Saki felegn gr inklabn
Gster kadeh ire mey habilbn
2429 Mey ayine-i cihan-nmadur

Haki zer eden bu kimyadur
2430 Bu faide bes degl mi andan
Kim farig eder gam- cihandan
------
-l37
2420 "Ak iinde, a efendim, bu reva mdr? Vefa usul ve yo

lu bu mudur?"
' 2421 "Vefa ile ilgili sznde sadk isen, peki benden ne iin
uzaklayorsun?"
2422 "Gel de ayrlk derdini ortadan kaldralm ve arzu ateini

alevlendirelim! "
2423 "Gece ve gndz benimle birlikte ol... Madem ki ben se

ninim, o halde sen de bakasnn olma!"
2424-2425 "Eer bni Selam engel olur ve vuslat yolu kapanr
sa, bildir, onun talihini karartaym, bir ah ile tahtn yerle

bir edeyim!"
2426 O alayan inleyen (Mecnunl, gnlnn srlarn dktk

ten sonra, Zeyd, sevgilinin memleketine doru yola kt;
2427 Pervanenin szn eraa iletti; blbln haberini baa

ulatrd!.
bni Selam'n lm
ve
Leylli'nn O Beladan Kurtulmas
2428 Saki! Felein dnne bak da, kadehin iinde arap ka
barcklar gster.
2429 arap, cihan gsteren aynadr. 149 Topra altn yapan da

ite bu kimyadr. 1S0
2430 Ondan gelen, insan dnya gamlarndan kurtarma faydas

insana yetmez mi?
-------
438
2431 Bir hab hayal imi bu alem
Bu hab hayale olma hurrem
2432 Ahval-i zemane mnkalibdr
Andan hred ehli mctenibdr
2433 Gam maternin eyleyende bnyad

Neyyaha bu nev' ekdi feryad
2434 Kim bni Selam etdi gerdn
Amiic- hadeng-i ah- Mecnn
2435 OL seddi gtrmege aradan

Ek old revan iki yanadan
2436 OL nev-res-i na-tvan demadem

evk ile ekerdi mihnet gam
2437 Hasret elemi yaman elemdr
Gam bedraka-i reh-i ademdr
2438 Derd gam- hasret-i nihani

Serv-i kadin etdi hizrani
2439 Yz urd bozlmaga thsm
Bir gayete yetdi za'f- cismi
2440 Kim peykeri nak- bister old

Ra'na kadi bister ister old
244 1 Gn gnden olup harab hali

Kalmad sagalmak ihtimali
2442 Derdine deva bulnmaz old

Rencine ifa buhnmaz old
2443 Endie-i mri old batl
Can verdi v old Hakka vasl
2431 Bu alem bir rya ve hayal imi. O halde bu ryaya ve ha

yale fazla bel balayp sevinme!
2432 Zamann hillleri ok deikendir. Akll insanlar ondan e

kinirler...
2433 At okuyan kadn, gam matemine balayarak yle feryat

eyledi:
2434 "(Eyvah), felek bni Selam' Mecnun'un ah oklarna he

def yapt!"
2435 "O engeli aradan kaldrmak iin, gzyalar iki yandan ak

maya balad. .. "
2436 "O zavall gen, boyuna arzu ile hasret acs ve gam eki
yordu."
2437 "Hasret acs yaman acdr. Gam ise, yokluk yolunun kla
vzudur."
2438 "Gizli gizli (ektii) dert ve hasret gam, servi boyunu sa

za benzett."
2439-2440 "Bys bozulmaya yz tuttu. Bedeninin zayfl
yle bir hill ald ki, yznn izgileri yasta nak oldu ve
gzel vcudu yatak dek ister hale geldi."
244 "Hali gnden gne harap olup, iyilemek ihtimali kalma

dl."
2442 "Derdire deva, hastalna ifa bulunmaz oldu."

2443 "Yaama midi ortadan kalkt; can verdi ve Hakk'a kavu
tu ... "
440
2444 Kimdr ki gelp cihana getmez

Kim kamil olur zevale yetmez
2445 B udur reh resmi rilzgarun

Kim ola hazan her baharun
2446 Ley!ni getrmege figana

OL vak'a ald bir behane
2447 Matem durup etdi ol giriftar

Drnag ile yzini efgar
2448 ak etdi feragat ile came

Fa etdi figan has ama
2449 Yandurd evin kopard tahtn

Tarilc- fenaya verdi rahtn
2450 Gisil-y muanber etdi ber-bad

Eflake yetrdi ah u feryad
2451 Gerdiln kimi raht nile urd

Ate kimi baa kl savurd
2452 Derler bu idi Arabda adet
Kim er eger lse kalsa avret
2453 Bir yl iki yl dutard matem
Feryad figan edp demadem
2454 Ho geldi bu adet ol nigara

Feryad figilna bul d are
2455 Matem-kede eyledi makarnn
Matemde gerdi subh u amn
2456 Bir nie gn anda aglayup zar

Hem ata evine dndi na-ar
441
2444 Dnyaya gelip de gitmeyen mi var? . Olgunlua eriip de

sonu gelmeyen kim? .
2445 Zamann iideti ve rf budur: Her bahann bir sonbahan

vardr.
2446 Bu olay Leyla'y feryat ve figana getirmek iin bir bahane

oldu;
2447 O ak esiri, matem tutup, trnaklan ile yzn yaralad;

2448 Kendinden geerek stn ban paralad; feryadn her
kese duyurdu.
2449 Evini yakt, tahtn devirdi; elbisesini yokluun yamas

na verdi.
2450 Amber gibi san datarak ah ve feryadn gklere yk

seltti.
245 1 Gkler gibi, elbisesini maviye boyad; s ate gibi, bana

kl sat...
2452-2453 Derler ki; Araplarda yle bir adet vardr: Kocas lp
de kadn kalrsa, bir iki yl durmadan feryat figan ederek

yas tutard!.
2454 O gzel Leyla'ya bu adet ok ho geldi; bylelikle feryat

ve figan etmeye bahane buldu.
2455 Evini matem yeri hilline getirerek gecesini ve gndzn

yas iinde geirdi.
2456 Bir nice gn orada alayp szlayarak, ardndan aresiz, ba

ba evine dnd.
------
442
2457 Amma dn gn figan ederdi

HOn-ab-1 ciger revan ederdi
2458 Feryada gelende gah u bi-gah

z gnlinde der idi ol mah
2459 Kim bn-i Selama rahmet-i Hak

Akum reviine verdi revnak
2460 Ref eyledi perde-i mdara
Pinhiln gamum etdi aikara
2461 OL vak'adan olup haberdar
Durd reh-i det Zeyd-i gam-har
2462 Grdi ki ikeste-hill MecnOn
Durm ded dam iinde mahzOn
2463 n verdi selam kld i'lam
Kim lbni Selama n'etdi eyyam
2464 Verdi bu kaziyyeden biaret

Kim kld mu'arzun hasaret
2465 Dehr bni Selam kld pa-mal

Leyli z evine dndi ho-hill
2466 MecnOn ekp ah kld nale

Efgan edp aglad bu hille
2467 Hayretlere ddi Zeyd-i gafil

Bu hillet ana grindi mkil
2468 Kim fevt-i rakib eitse ak
Glrnek gerek aglamak ne layk
2469 Tahkik-i beyan- hill kld

OL vak'adan sual kld
-------
443
2457 Fakat gece gndz hi durmadan snrapla inliyor, barn

dan kanl yalar dkyordu.
3458 Vakitli vakitsiz feryada geldiinde, o ay yzl kendi ken

dine yle derdi:
2459 "bni Selam'a Allah rahmet etsin; akmn gidiine hz

verdi;"
2460 "Gizlilik perdesini kaldrd da, iimdeki gamlar ortaya

kt...
"
2461 Gam orta Zeyd, o olaydan haberdar olup ln yolunu

tuttu.
2462 Grd ki; zavall Mecnun, yabani hayvanlar arasnda ke

derli bir halde oturuyor.
2463 Selam verdikten sonra, zamann bni Sehim'a ne ettiini

ona aklad.
2464-2465 Bu olayla ilgili yle mjde verdi: "(Zaman) senin ra
kibini helak etti. Felek bni Selam' mahvedince, Leyla

sevinli bir halde kendi evine dnd... "
2466 Mecnun ah ekip inledi, feryat ederek bu hale gzya

dkt.
2467 Zavall Zeyd hayretlere dt. Bu durum ona garip g

rnd:
2468 Halbuki rakibinin ldn duyduu zaman an ala

mas deil, glmesi lazmd!
2469 Durumun izahn istedi ve gerei sordu.
2470 Mecnun dedi ey vefalu yarum
Yohdur m bu yolda neng arum
2471 Cananeye can veren yetpdr

Can vermeyen arada itpdr
2472 OL dusruma degldi dmen
Hem ol ana ak idi hem men
2473 OL cann verdi vas! old
z mertebesinde kamil old
2474 Naksum menm ermedi kemale

Ayb eyleme aglasam bu hale

2475 Ak oldur kim klur cann feda cananna
Meyl-i canan etmesn her kim ki kymaz canna
2476 Cann canana vermekdr kemali akun
Vermeyen can i'tiraf etmek gerek noksanna
2477 Vasl eyyam vtrp canana can rahat bulan
Yegdr andan kim salur cann gam- hicranna
2478 Ak resmin k grenmek gerek pervaneden
Kim kiiyer grdkde em'n ate-i siizanna
2479 Fan ol ak ire kim benz.erfenas akun
Feyz-i cavd ile Hzmn eme-i hayvanna
2480 Ak derdinn devas terk-i can etmekdedr
Terk-i elin derler bu dert/n mu'teber dermlinna
2481 H kim canan in can vermege laf etmesn

Kim gelpdr bu s/at ancak Fuziili anna
2470 Mecnun dedi ki: "Ey vefal dostum! Bu yolda beni ardan,
hay!idan yoksun mu sanyorsun?"
2471 "Canan iin cann veren, maksadna ulamtr; cann

veremeyen ise arada kaybolup gitmitir."
2472 "O, benim dostumun dman deildi. Ona hem o !ikt,

hem ben... "
2473 "O, cann vererek kavutu, kendi derecesinde en ykse

e kt;"
2474 "Benim eksikliim ise henz giderilemedi. B u hale al

yorsam, beni ayplama!"

2475 Ak odur ki, cann feda eyler cananna;
Canana hi mey!etmesin, kim ki kymaz canna!
2476 An kemali, cann canana vermesidir;
Vermiyorsa cann, inansn noksan olduuna!
2477 Vuslat deminde cann canana verip rahat bulan,
Daha yedir, terk edenden, ruhunu hicran gamna.
2478 Ak, akn yordamn pervaneden rensin;
O pervane ki, grnce, dverir mumun yakc ateine.
2479 Ak iinde yok ol; nk !in yok oluu,
Benzer ebedflikfeyzine ve Hzr'n bengisu pnarna.
2480 Ak derdinin aresi, candan vazgemektedir;
Can terk etmek, diyorlar, bu derdin geerli dermanna...
2481 Hi kimse canan iin can vermekten bahsetmesin;
nk bu sfat ancak yarar Fuzuli'nin anna.
446
Bu Leyltnn lbn-i Sefmdan sonra macerasdur

ve
Zaviye-i mihnetde vaki' olan beitistdur
2482 n ata evine dnd Leyli
Efgana olup hemie meyli
2483 Dutmd tarik-i ehl-i matem

Tecdid-i aza klup demadem
2484 Her handa bilrdi var bir zar

Enduh-i musibete girifrar
2485 Cem' edp olurd encmen-saz

Eylerdi srud- nevha agaz
2486 Ger bni Selam idi behane

Mecnun idi bais ol figana
2487 Agznda idi bir zge zikri
Gnlinde idi bir zge fikri
2488 zhar klurd zge adn
Pinhani ederdi zge yadn
2489 B u reng ile daim ol peri-zad

Eylerdi feragat ile feryad
2490 Suz-i diline getrmeyp rab

Bir gece dagld yar u ashab
2491 Ancak ana em' kald hem-dem

Sndrdi bir ah ile an hem
2492 Ya'ni ne reva eb-i siyahum
em' isteye gayr- berk-i iihum
-------
447
LeyIJ'nn Jbni SeIJm 'dan Sonraki Maceras

ve
Mihnet Kesinde Bana Gelen BeIJ/ar
2482-2483 Leyla babasnn evine dnnce, daima feryat ve figa
na meyledip, sk sk matem toplantlar dzenleyerek,

yasl gibi davrand.
2484-2485 N erede musibet belasna tutulmu bir zavalldan ha
ber alsa, bulur, onlar bir araya getirerek meclis kurar ve

inleyi namelerine balard.
2486 bni Selam bahane olsa da, o feryada asl sebep Mecnun
idi.
2487 Aznda ayr bir zikri, gnlnde ise baka bir fikri vard.
2488 Birinin adn syler; bir bakasnn hatrasn iinde sak
lard.
2489 O peri soylu (Leyla), daima bu hile ile var gcyle feryat
ediyordu.
2490 Dostlar ve arkadalar, iinin ateine dayanamayp bir ge

ce etrafndan daldlar. .. .
2491 Onunla birlikte sadece mum kald. Onu da bir ah ile sn

drd.
2492 Sanki diyordu ki; ahmn imei varken karanlk gecele

rimin baka bir a ne ihtiyac var? .
--
--
448
2493 Tenha kalup etdi ni\le v zar
Derd gama kld aczin izhar
2494 K'ey derd gam- zemane bi'IHth
Olman bu gece menmle hem-rah
2495 Tenhalg ile men eyledm hu

Siz zge musahibe durun ru
2496 Grdi gam u derde yoh nihayet

Kld eb-i tireden ikayet
2497 'ey baht- siyahumun nazri

Afte klan men-i esri
2498 Evvel yoh idi senn kararun

Seyr ile geerdi ruzgarun
2499 Hala ne in karar edpsen
Terk-i revi ihtiyar edpsen
2500 Bir menzile mi zn yetrdn

Ya zulmet iinde yol itrdn
2501 Matem-zedesen siyeh libasun

Kimdr ol niedr bu yasun
2502 Derd elemn denizi dad
Seylab- bela baumdan ad
2503 Tlr-i felege niane oldum
Tahune-i erhe dane oldum
2504 Matem-kededr bu gece alem
Men baht kara bir ehl-i matem
2505 Ne sabr kalupdurur ne aram
Bilmem ki n'olur mana serencam
------
449
2493 Yalnz kalp alad ve inledi. Aczini derde ve gama yle

aklad:
2494-2495 "Ey zamann dertleri ve gamlan! Allah iin, bana bu
gece yolda olmayn! Ben yalnzla altm; siz baka bir

arkada bulun!"
2496 Gamn ve derdin sonu gelmediini grnce, karanlk ge

ceden ikayete balad:
2497 "Ey kara bahtmn benzeri ve ey ben tutsa penan

eden!"
2498 "Eskiden sen kararszdn; zamann, dnp dolamakla ge

erdi;"
2499 "Peki, imdi ne diye adetini terk edip de yerinde kalyor

sun?" lS2
2500 Son menzile mi ulatn, yoksa zulmette yolunu mu kay

bettin?"
2501 "Matemlisin, elbiselerin siyah... Kimden dolaydr, ne

dendir bu yasn?"
2502 "Derdim ve elemimin denizi tat; bela seli bamdan

at. "
2503 "Felein okuna hedef, felein deirmenine tane oldum."

2504 "Bu gece alem bir matem yeridir; ben kara bahtl da bir
matemliyim. "
2505 "Ne sabnm kalmtr, ne de huzurum... Bilmem ki benim

sonum ne olacak? ."
450
2506 Olm bu gece tamam- kevkeb
Azarum iin felekde akreb
2507 Subh ayinesini jeng durm
F eyz-i seheri felek unurm
2508 Ey subh senn ne old haln
Dem urmaga kalmam medln
2509 Gnln ho ise tebessm eyle

Mihrn var ise terahhum eyle
2510 eryaduma hem-dem et horOs

Avazuma ko sada-y kOs
251 1 Mrg-i seheri getr zebana
Gster dem-i subhdan niane
2512 oh aglad etdi nale-i zar
Derd-i dil-i zann etdi tekrar
251 3 Grdi mededine subh yetmez

eb derd-i diline are etmez
2514 Yz dutd ana ki feyz-i am
ekmi bu medara subh u am
2515 Raz- dil-i zann etdi izhar
K'ey vakf- hal arif-i zar
25 16 Yohdur gam derdme nihayet

Gamdan kime eyleyem ikayet
2517 Gam bi-had men besi za'ifem

Men beyle gama haan harifem
2518 Ya ver mana mihnetmce takat

Ya takatum oldugnca mihnet
-------
451
2506 "Bu gece gkyznde yldzlarn her birisi beni incitmek

iin (sanki) bir akrep olmu ... "
2507 "Sabahn aynas pas tutmu; felek, seher vaktinin feyzini

unutmu ... "
2508 "Ey sabah, nedir bu senin halin? Nefes almaya153 bile me

calin kalmam!"
2509 "Gnln ho ise bir glmse; sevgin var ise biraz ac!"
2510 "Feryadma horozu da ortak et; davulun sesini avazma
kat!"
251 1 "Seherin kuunu dile getir de, sabah vaktinden bir niane
gsted"
2512 ok alad, inleyip szland; zavall gnlnn derdini tek

rarlayp durdu.
2513-2514 Sabahn, imdadna yetimediini; akamn da, gnl

derdine bir are bulmadn grnce, kuatc bereketi ile
sabah ve akam dndrp durduran (Allah)a yneldi.
2515 Alayan gnlnn srrn yle dkmeye balad: "Ey hal

den anlayan ve garipleri tanyan!"
2516 "Sknt ve derdimin sonu gelmiyor. Gamlarmdan kime

ilciyet edeyim?"
251 7 "Gamlar snrsz; ben ise ok zayfm. Ben byle gama na

sl yolda olurum?"
251 8 "Ya bana derdim kadar takat ver, ya da takatim lsnde

dert!"
-------
452
2519 Ger came-i sabrum eylesem ak
Hkmn yolu grinr hatar-nak
2520 V' er gnlme versem istimalet

Takate degl gam melalet
2521 Namusdan eylesem cdalg

Mecnun ile klsam ainalg
2522 Korhum bu ki ismet ola pa-mal

Fermana muviifk olmaya hal
2523 Klsam bu havada hfz- namus

Ma'mure-i vaslum ola mahrus
2524 Korhum bu ki dfid- ah- Mecnun

Ahvalmi eyleye diger-gun
2525 Sadklarun ah mu'teberdr
Andan hazer etmemek hatardur
2526 OL eyle bu beyle n'eyleyem vay

Bilmen men-i acize nedr ray
2527 Ya Rab mtehayyirem men-i zar

Mihnetlere alm em giriftar
2528 Ser-menzil-i emne rah bilmen

Senden zge penah bilmen
2529 Gr bilde-i gaflet ile medhfi

Kl perde-i lutfuU! hata-pu
2530 Derler ki sitem-reside Mecnun
Olm men-i mbtelaya meftun
2531 Men bi-ser pa ana ne layk
Kim hsnme kimse ola ak
453
2519-2520 "Eer sabrmn elbisesini paralasam, kurallar ine

menin tehlikesi var; yok, eer gnlm avutaym desem,
gam ve keder dayanlacak gibi deil!"
2521-2522 "Namustan ayrlarak Mecnun ile dostluk kursam,
korkarm ki iffetim ayaklar altna der de, halim senin

emrine uygun olmaz."
2523-2524 "Bu durumda, namusumu koruyup vuslatmn ehri
ni kapasam, Mecnun'un ah dumannn hiBimi ters yz et

mesinden endie ederim."
2525 "Sadklarn ah etkilidir; ondan saknmamak tehlikelidir."

2526 "O yle, bu byle... Ya ben ne yapaym? Bilmem ki ben
aczin aresi nedir?"
2527 "Ya Rabbi, zavall ben, armm; aclara tutsak olmu

um;"
2528 "Gven menziline gidecek yolu bilmiyorum. Senden ba

ka snacak yerim yok!" l S4
2529 "Beni gaflet arab ile arm grerek, ltfunun perdesi

ile hatalarm rt!"
2530 "Zulme uram Mecnun'un ben tutkuna vurgun olduu

nu sylyorlar;"
2531 "Benim gibi deersiz birinin gzelliine ak olunmas,

olacak bir ey mi?"
------
454
2532 Bir zerre-i har hak-sarem
Gerd-i reh hak-i reh-gzarem
2533 ROhum ki bedendedr senndr
Her ne'e ki mendedr senndr
2534 Gencine-i hsnne eminem
Sensen sebebm ki nazeninem
2535
ya Rab meded et ki bu emanet

MahfUz ola ta dem-i kyamet
2536 Ta kurbe tevecch etdgm ag

Alnum aug ola v yzm ag
Mnacat
2537 Ya Rab kemal-i Mr-geh-i Kibriya hakt
Ya'nfrfjg-t nur-t ruh-t Mustafa hakt
2538 Ktl garka bahr-t aka vei2dum sefinesin

Ferman-t Htzra Mus eden iktida hakt
2539 Subh-i visale ey/e bedelam-t hecrmi
Subhun demindeki nefes-i dil-ka hakt
2540 Derd be/amt rah-t mahabbetde klma kem

Rdh-t mahabbetndeki derd be!a hakt
254 EhI-i da!aletem mana gster hidayetn
hda-yt rah-t rst ktlan reh-nma hakt
2542 Enduh derde gnlmi sahib- tahamml et

Derde tahamml ey!eyen ehl-i rza hakt
2543 h!asum et du'aya Fuzut kimi drst

Dergahda icabete !aytk du'a hakt
455
2532 "Ben basit ve zavall bir zerreyim; yollarn tozu, yoldan

geenlerin ayann topraym;"
2533 "Bedenimdeki ruhum senindir; bendeki varlk sevnc

sendendir;"
2534 "Gzelliinin hazinesine bekiyim; byle naz ve nimet

iinde bulunmam senin eserindir."
2535 "Allah 'm, bu emaneti kyamet gnne kadar koruyabil

mem iin bana yardm et!"
2536 "Ta ki, sana dnme yoluna girdiimde, alnm ak, yzm
ak olsun...
"
Allah'a Yakar
2537 Ya Rab, iMhi derglihnn kemali hakk iin!
Yani Mustafa'nn nurlu cemali hakk iin!
2538 Cark eyle ak denizine vcudum gemisini,
Hzr'n fermanna Musa'nn uymas hakk iin!
2539 Ayrlk gecemi, kavuma sabah et;
Seher vaktinin gnl aan nefesi hakk iin!
2540 Ak yolunda derdimi ve be/lim hi azaltma;
lllihi ak mesleinin derdi ve be/lis hakk iin!
2541 Yolumu kaybetmiim, gster hidliyetini bana;

Hakk'a gtren yolun rehberi hakk iin!
2542 Gnlm bu dertlere tahamml sahibi yap;

Derde katlananlarn rzas hakk iin!
2543 Duann kabulne Fuzu!i gibi inancm tam kl;

Katnda makbu! olanlarn duas hakk iin!
456
Tamami-i shan
2544 Acz ile du'a klurd ol mah
zhilr- niyaz edp ki nagah
2545 ekdi ceres'r-rahil avaz
Resm-i hudi etdi sarban saz
2546 G old ald bar-gehler
Buhtilere mehd ekdi mehler
2547 Bir mahmile bindi Leyl1-i zar

Kilh- gamn etdi nakaya bar
2548 Efgan edp ceres nin pest

Ak meyi etdi nakan mest
Bu Leyltnn nakaya arz- razdur

ve
Zebtin- MI ile izMr-1 niyazdur
2549 n nakada grdi ne'e-i hill
Kld ana hem beyan- ahval
2550 K'ey giiliye-mily anberin-bily
Gl-ehre v hilr-har ho-hily
2551 Ey ba aug ayag yaln
Bulm nie kez Harem yisiilin
2552 Sevda-zede niedr dimiigun
Ggsnde nedr bu eski dagun
2553 Kimden sana yetdi zulm bi-diid

Her lahza nedr figan feryad
457
Sz Sonu
2544-2545 O ay yzl, yalvarp yakararak acz iinde Allah'a dua
ediyordu ki, anszn g an ald ve deveci g ars
yapt.
2546 G kalkt, adrlar ald; ay yzl gzeller develerin s

tne mahmil balad.
2547 Zavall Leyla bir mahmile bindi; gamlarnn da gibi y

kn deveye ykledi.
2548 Feryat ve figan an sesini bastrd; aknn arab deveyi

mest etti.
Ley/a'nn Deveye Srrn Amas

ve
Hal Diliyle Yalvarmas
2549 Devede cokunluk neesi grnce, ona da halinden bah
setmeye balad:
2550 "Ey misk gibi simsiyah tyl ve amber kokulu! Ey gl

yzl, diken yiyici ve gzel huylu!"
2551-2552 "Ey nice kez ba ak yalnayak Harem'e kavumak

mutluluuna erimi olan! Niin ban byle sevdaldr?
Gsndeki bu eski yara nedendir?"
2553 "Kimden sana zulm ve hakszlk dokundu? Nedir her an

eylediin bu feryat ve figan?"
458
2554 Uak tatikdur tarikun
Ger ak isen menem refikun
2555 Nalan gam- ak- yardansen
Sen dahi bizm katilrdansen
2556 Men kimi yoh elde ihtiyarun

Bir zge elindedr mehilrun
2557 n ddi sennle ittifakum
Rahm eyle mana gr itiyakum
2558 Lutf eyle bina-y kar- hayr et
Mecnunum olan diyara seyr et
2559 B u ifteni yetr ol aya
B u derdi yetidr ol devaya
2560 Nagah gederken ald bi-hu

Mutlak zin eyledi ferilmu
2561 Bi-huhgnda ddi ol nur
Hem-rah olan gruhdan dur
2562 OL nev' idi zulmet-i eb-i tilr

Kim olmad sarban haberdar
2563 n geldi zine ol peri-ve
Old bu kaziyyeden mevve
2564 Gz ad zini grdi itmi
Hem-rah brahm an getmi
2565 Derd zre muza'af ald derdi
Depretdi heyun- reh-neverdi
2566 oh cehd ile eyledi tek pu
oh yol arayup ygrdi her su
459
2554 "Yolun aklarn yolu mu? Eer ak isen, ben senin yol
danm."
2555 "Sevgili akni gam ile inliyorsun... Sen de bizim kafile

densin."
2556 "Ben gibi senin de iraden elde deil; yularn bir bakas
nn elindedir."
2557 "Madem ki sana rastladm; bana ac, arzumu anla!"

2558 "Ltfet de bir hayrl i yap; Mecnun'umun bulunduu
diyara doru git!"
2559 "Bu perian o ay yzlye ulatr; bu derdi o devaya yeti

.
tiL, .. "
2560 Giderken, anszn akl bandan utu; kendini tamamen

kaybetti.
2561 O nur (gibi gzel Leyla) kendinden geii esnasnda yol

arkadalarndan ayr dt.
2562 Gecenin karanl o derece koyu idi ki, kervan ba (Ley

la'nn kayboluundan) haberdar olmad.
2563 O peri gibi gzel, kendine geldii zaman bu duruma ap

kald.
2564 Gzn atnda, kendisinin kaybolduunu, yol arkada

larnn onu brakp gittiini anlad.
2565-2566 Derdi stne dert katld. Bindii deveyi mahmuzla

yarak, gayretle teye beriye koturdu; her tarafa ynelip
ok yol arad.
-------
460
2567 Ne rah ne rah-ber bulnd
Ne kafileden eser bulnd
2568 Tenha yrr old ol semen-ber

Zulmetde misal-i mah- enver
2569 n seyr-i felekde leyl!-i mah

eb kafilesin itrdi nagah
2570 Leyl! sfatnda gn hup ferd
Cemmazeye ekdi mahmil- i zerd
257 1 Ddi gzer ol semen-izara
Mecnfin- hazin olan diyara
2572 Her yan nigeran gezerdi ol mah

Bir ahs- hazin grindi nagah
2573 Sormaga alame-i menazil
OL ahs- hazine old mail
2574 Lutf ile tekelI m etdi agaz
Kimsen deyben yetrdi avaz
2575 Ba kaldrup ol esir-i mahzfin
Dnderdi cevab ana ki Mecnn
2576 Leyli dedi ey zine magrfir
Haa deye ejdeha szin mr
2577 Haa deye zag blblem men
Ya IM ura har kim glem men
2578 Mecnn dedi ey dr-i yegane

Mecnna bilr misen niiine
2579 OL iftenn nedr niiin
Grdkde neden bilrsen an
------
461
2567 Ne yol, ne (bir) yolcu bulundu; ne de kervandan bir ize
rastland.
2568 O yasemin gsl (Leylil), karanlk iinde parlak ay gibi
yalnz bana yrmeye balad.
2569-2571 Felein gece bekisi olan Ay, gkyzn dolar
ken, anszn gece kervann kaybetti. Gne, (gece soy

guna kan) hrsz gibi tek bana ortaya karak (gk) de
vesinin srtna altn eyeri vurduunda, lss o yasemin ya
nakl (Leyfa)nn yolu, dertli Mecnun'un bulunduu di
yara dmt.
2572 O ay (yzl), her yan arayarak gezerken, anszn kederli
bir kiiye rasdad.

2573 (Leyla) yoldaki konaklarn tarifini sormak iin bu gaml
kiiye yneldi.
2574 Nezakede sze balayp, "Kimsin?" diye seslendi.
2575 O kederli ak tutsa, ban kaldrp ona, "Ben Mec
nun'um!" diye cevap verdi.
2576 Leyla dedi ki: "Ey kendini aldatan kii! Bir karnca, ejder
halktan nasl bahseder?"
2577 "Haa ki, karga, 'Ben blblm' desin; diken, gl oldu
undan dem vursun!"
2578-2579 Mecnun dedi ki: "Ey biricik inci! Mecnun ile ilgili
bir iaret biliyor musun? . O periann nian nedir; onu

grdnde neden tanrsn? ."
462
2580 Leyli dedi ol peri-likildur
Ruhsar ile kaddi dil-rbadur
2581 Sen iftesen esir-i matem
Ruhsar ikeste kameti ham
2582 Sen harsen ol aziz-i alem
Sen bi-ser pasen ol mu'azzam
2583 Mecn1n dedi ehl-i ak olur har

Hsn ehlinedr sara seza-var
2584 Leyli dedi ey beMne-perdaz
Kayd-i dil-i zamma fs1n-saz
2585 Peyker dutalum tkildi gamdan

Ya kametn old ham sitemden
2586 Mecn1n deyeder ehl-i idri'ik

E'ar latif lehcesi pak
2587 Sende han ol eda-y dil-s1z

E'ar hikilyet-i dil-efr1z
2588 Mecn1n dedi ehl-i MI olur lal

Besdr nem-i ek ahid-i MI
2589 Tertib-i ibaret fesahat
Ak ehlinedr delil-i ri'ihat
2590 Rahatdan olan menm kimi d1r

Ger samit ola degl mi ma'z1r
2591 Leyli dedi n sana ekm var

Mecn1n isen eyle haln izhar
2592 Leylini seversen eyle bnyild
Bir i'r geen zamanum et yad
463
2580 Leyla dedi ki: "O, peri gibi bir gzeldir, yz ve endam
gnl alcdr;"
2581 "Sen, yz krm, beli bklm, matem esiri bir zaval
lsn!"
2582 "Sen sefil birisin, o alemin stndr; sen aciz ve gsz
sn, o ulu bir kiidir!"
2583 Mecnun dedi ki: "Ak ehli, sefil ve perian olur. Nee ve
elence gzellere yarar."
2584-2587 Leyla yle dedi: "Ey yalanlar syleyerek zavall gn
lm byleyip kendine blamak isteyen! Tutalm ki,

yzn gamdan bozulmu, belin de sitemden bklm...
Mecnun'un bilgili, iirlerinin ok gzel, dilinin dzgn ol
duunu sylyorlar... Sen nerede, o yrek tututuran eda
lar, o iirler ve gnl yakan hikayeler nerede?"
2588 Mecnun dedi ki: "Dertliler dilsiz olur. Gzyalar durumu
anlatmaya yeterlidir;"
2589-2590 "Ssl ve dzgn sz sylemek, aklar iin rahatlk
iaretidir. Benim gibi rahattan uzak olan biri sessiz kalrsa

mazur deil midir?"
2591-2592 Leyla, "Madem ki senin hakknda pheye dtm;
eer Mecnun'san kendini ispat et! Leyla'y seviyorsan bir

iir syle de, gemi zamann hatralarn yad et!" dedi.
-------
464
2593 MecnOn- hazin eitdi sevgend

Grdi an i're arzO-mend
2594 Tafsil-i gamna verdi icmal

Kld ana arz- sOret-i hal
2595 K'ey sebze-i derdme veren ab

Ser-rite-i razdan aan tab
2596 Sorma nie gedi rOzgarun
Ak ire ne old hal-i zarun
2597 Dildar gamn m syleyem ah
Ya pend-i muhibb ta'n- bed-hah
2598 ekdm nie gn cefa-y mekteb

Her rOz meakkat ile ta eb
2599 Ahir ki oh old ta'n- agyar
Ayrld men-i ikesteden yar
2600 Fa old aleme fesanem
Tedbirme ddi atam anem
2601 Geh dagdaga-i tabib grdm
Geh sa'y ile Ka'beye ygrdm
2602 Almad hi babdan bab
Tedbirme aciz old ahbab
2603 Geh Nevfele eyledm tazarru'

Feyzinde bulnmad temetru'
2604 Geh bni Selama yar olup yar

Verdi men-i mbtelaya azar
2605 Geh Zeyd peyamna inandum
Her va'de ki verdi dogru sandum
465
2593-2594 Kederli Mecnun, Leyla'nn ant verdiini ve iir iste
diini grnce, gamlarnn tafsilatn zetleyerek ona hali

ni anlatt:
2595-2596 "Ey derdimin imenliine su veren ve srlarn ipu

cundan dm zen! mrn nasl geti, perian halin
ak iinde ne hale geldi, diye sorma!"
2597 "Ah, sevgili gamn m anlataym, dostlarn tlerini mi,

yoksa kt niyetlilerin ayplamalarn m? ."
2598 "Nice gnler sabahtan akama kadar skntlar iinde

mektebin cefasn ektim ... "
2599 "Nihayet, dmanlarn sulamas artnca, sevgilim ben za

valiy terk etti... "
2600 "Hikayem btn aleme yaylnca, babam ve anam beni bu

durumdan kurtarmak iin tedbir aramaya baladlar;"
2601 "Kah tabiplerin bo 'szlerine muhatap oldum, kah gayret

le Kabe'ye bavurdum;"
2602 "Hibir yandan bir kap almad; dostlar derdime are bu

lamadlar;"
2603 "Bazen Nevfe!'e yalvardm, yardmndan bir fayda gelme

di;"
2604 "Bazen, sevgilim, bni Selam'a yar olarak ben dkn ir

citti;"
2605 "Bazen de Zeyd'in haberine inanp verdii her vaadi do

ru sandm."
-------
466
2606 mmid ile mrm old ziiyi'

Hiilm tebeh erdi za'f- tiili'
2607 El-kssa vcfidum old berbad
Bir lahza felekten olmadum iid
2608 Gnline klup flriik te'sir
Bir turfe gaze1 hem etdi takrir

2609 Ah kim bir dem fe/ek re'ymce devran etmedi
Vasl dennaniyle de[-i derd-i hicran etmedi
2610 Yardan min derd-i dil ekdm bu hem bir derd kim
Bildi min derd-i dilm bir derde dennan etmedi
261 1 Vadi-i gurbetde can verdm meni ol ah- hsn

Bir gece han-t visali zre mihman etmedi
2612 Dfist!ar ak-i giribnum grp ayb eylemen

OLili kim grdi kim ak-i giriban etmedi
2613 Fakr m/kin dut ger istersen kemal-i saltanat

Kim bu mlkn fethinifagfur hakan etmedi
2614 Ttg-i bf-dad ile her dem kanumt tkmek nedr

Eyfelek her kim dem urd akdan kan etmedi
2615 Md peyman etdi yarum kim sana yarem veli

Yarlg vakti sanursen ahd peyman etmedi
------
467
2606 "mrm mit iinde ziyan oldu, talihim dkl hiili

mi harap etti."
2607 "Hasl, varlm berbat oldu; bir an bile felek yznden '
glmedim... "
2608 Ayrlk, gnln etkiledi ve gzel bir gazel syledi:

2609 Ah ne are ki, felek bir an bile arzumca devreylemedi;
Ayrlk derdimi vuslat ilac ile defeylemedi.
2610 Yliryznden bin grinl derdi ektim; bu da bir dert ki;

Giin lmn bin derdini bildi, ama birine derman eylemedi.
261 1 Gurbet vadisinde can verdim de, o gzellik ah,
Birgece bile olsun beni vuslat konanda misafir eylemedi.
261 2 Dostlar! Yakamn yrtn grp beni ayplamayn;
O gl kim grd de yakasn para para eylemediP..
2613 Eer gerek sultan olmak istersen, jakidik mlkn tut;
nk bu mlk henz ne fafurl S6 ne de hakanlS7 fetheyle

medi.
2614 Zulm klcyla her dem kanm dkmek neden?
Eyfelek; aktan sz eden hi kimse kan eylemedi!
2615 Sevgilim bana dost olduuna yeminler etti ama,

Dostluk deminde, sanrsn ki, hi szler verip yeminler eyle
medi.
468
2616 Akl meydann zindan- bela bilmez henz
Kim ki bir mddet cnun m/kini seyran etmedi
2617 Srr- akn etmedi ancak Fuzu/f aikar
Bu mbarek ii her kim etdi pinhan etmedi
Bu Leyltnn Mecnundan haberdar o/dugdur

ve
Meta'- vas/ma nakd-i can ile hr'7dar oldugdur
2618 n bildi kim oldugn Leyli
Ruhsarna ahd ek seyli
2619 Giryan dedi ey gzm erllg

Vahilere el menmle yag
2620 Sen men dedgm habib imisen

Derd-i dilme tabib imisen
2621 Sensen dn gn dilmde zikrm

Gnlmde olan hayal fikrm
2622 Ger tanyabilmedm revadur
Mestem men mest ii hatadur
2623 Kimse ki zinden ola gafil
Bir zgeni bilmege ne kabil
2624 OL dem ki dimaga yetdi bilyun

Gz grdi u'a'- mah- rilyun
2625 Can bi-haber ald akl eyda
Ten kld min ztrab peyda
------
469
2616 Akl vadisinin bir be/d zindan olduunu bilemez henz;

Her kim ki, bir mddet iin olsun lgnlk mlkn seyreyleme
di...
2617 Ak srrn sadece Fuzuli aa vurmu deil;

Bu mbarek ii kim ilediyse, hi gizlemedi!
Leyla'nn Mecnun'u Tanmas

ve
Can Pahasna Kavumaya Talip Olmas
2618 Leyla onun kim olduunu anlaynca, gzya seli yanakla
nna akt.
2619 Alayarak dedi ki: "Ey benim gzmn ! Ey vahiler
le dost ve benimle dman olan!"
2620 " Benim bahsettiim sevgili ve gnl derdimin tabibi sen
sn.I "
.
2621 "Gece ve gndz dilimden drmediim, gnlmdeki
hayalim ve dncem sensin!"
2622 "Eer seni tanyamadm ise buna ama; nk ben ken
dimden gemiim; sarhoum; sarho olann da ii zaten

hep hatadr."
2623 "Bir kimse kendinden haberli deilse, bir bakasn tan
mas nasl mmkn olsun?"
2624-2625 "Kokun dimama gelip de gzm senin ay yznn
n grdnde, canm kendinden geti, akhm divane

oldu ve vcudumda binlerce strap ortaya kt;"
470
2626 Derya-y tehayyre olup gark

Agyardan etmedm seni fark
2627 Ma'zilr dut ey sanem bu halm

Ta'n eyleme verme infi'alm
2628 Sensz men idm ikeste-hatr

Yz kr sana yetidm ahir
2629 Gl-zar- midm old sir-ab
Ya Rab bu hayaldr mi ya hab
2630 Ay tarabum erag yand
Bahtum yuhudan meger uyand
2631 Ey dil ki ederdn ah nale

Daim nigeran olup visale
2632 Ha devlet-i vasl u zevk-i dildar

Bi'llah dahi etme nale-i zar
2633 Ey dide tkp sirik-i gl-giln
Her dem der idn ki ham Mecniln
2634 Manzilriln olupdur ol semen-ber

Kl makdemine nisar gevher
2635 Ey can ki ekerdn intizar
Grmek dileyp hemie yar
2636 Yetdn ana gel h imdi tenden

Get yara kes ihtilat menden
2637 Derdini der iken ol peri-zad

Silz ile bu i 'ri etdi bny1i.d
------
171
2626 "Hayret denizine bararak, seni bakalarndan ayrama

dm."
2627 "Ey put gibi gzel! Benim bu halimi mazur gr; beni
ayplama, bana krlma!"
2628 "Sensiz ben gnl krk bir haldeydim. Yzlerce kr ol

sun ki, sonunda sana kavutum!"
2629 "midimin gl bahesi suya kand... Allah'm bu bir hayal

midir, yoksa rya m?"
2630 "Nee ve sevincimin era yand. .. Belki de artk bahnm

uykudan uyand! "
2631-2632 "Ey gnlm! Her an kavumay gzleyerek ah ve fer
yat ediyordun ... te kavuma saadeti ve sevgiliyi grme

zevki ... Allah akna, artk alayp inleme!"
2633-2634 "Ey gzm! Kanl yalar dkerek, 'Mecnun nerede/'

deyip dururdun... O yasemin gsl sevgili ite karnda
duruyor. Haydi, ayaklarna inciler sasana!"
2635-2536 "Ey canm! Her an, sevgiliyi greyim diye bekleyiin

acsn ekerdin... Ona artk kavutun; gel k imdi ten
den! Sevgiliye git, benden ban kes!"
2637 O peri soylu (Leyla), derdini anlatrken yana yakla bu i

iri okudu:
472

2638 Amad gnlm felek ta bagrum kan etmedi
Kalmad hurrem meni ta zr giryan etmedi
2639 Klmadm yz pare bf-dad ile pr-hun gnlmi

Bu emende gl kimi bir lahza handan etmedi
2640 kr kim verdifelek kamum menm nevmtd edp

ive-i mihr mahabbetden peman etmedi
264 Derdyohdur kimsede yohsa tabtb-i feyz-i ak
Kimde grdi derd kim ol derde derman etmedi
2642 Sabr yohdur merdm-; alemde yohsa rUzgar

Hans mkil ii tedtic ile asan etmedi
2643 Dutd seyl-i ab- emm yer yzin amma hoem

Kim binasm sabrumun ol seyl vfran etmedi
2644 Ak sevdasnda sud etfm meta'- vasl- dust

Ey Fuzulf can veren canana noksan etmedi
Bu Mecnunun nihayet-i hayretidr

ve
Leylidm utia v gafktidr
2645 Mecnfin dedi ay mana aan raz
Lutf ile klan meni ser-efraz
2646 Kimsen mana zahir eyle adun

Bu hadiyede nedr muradun
2647 Can tazelenr fesahatnden
Bu lehce-i pr-melahatnden
Leylfi Dilinden Gaz.el

2638 Fe/ek, barm kan etmeden, gnlm alp serpilmedi;
Beni byle alatp inletmeden sevindirmedi.
2639 Klmadan zulm ile yz para u yaral ggsm,

Bu bahede, gl gibi, bir anlk bile gldrmedi.
2640 kr ki, fe/ek muradm verdi de; mitsiz klp,

Bu ak ve sevgi iinde beni piman eylemedi.
2641 DertYDkmu kimsede; yoksa, akfeyzi tabibi
Kimde dert grd de, o derde derman eylemedi.?.
2642 nsanolu sabmzdr; yoksa zaman
Hangi ii yava yava kolaya dndrmedi? .
2643 Gzyalarmn seli yeryzn kaplad, ama mutluyum;

nk o sel, sabrmn binasm viran eylemedi...
2643 Ak al veriinde, dosta kavuma kazancn elde ettim;
Ey Fuzuli! Canana canm veren, asla ziyan eylemedi...
Mecnun'un Sonsuz aknl

ve
Lakayt Kalp Leyla'y Tanmamas
2645-2646 Mecnun dedi ki: "Ey bana srrn aan ve ltufkar
szleri ile beni ereflendiren! Kimsin? Bana adn akla ...
Bu lde ne aryorsun?"
2647 "Tatl dilinden ve gzel szlerinden can tazeleniyor;"
-------
474
2648 Hulk ho lafz din-fezasen

Beyle grinr ki ainasen
2649 Bi'll1lh ne diyardan gelrsen

Ne rah-gzardan gelrsen
2650 Ger lille isen ne dagdansen
V' er ssen isen ne bagdansen
2651 irin irin tekellmn var
Hal-i dilme terahhumun var
2652 Biganeden ummazem bu hali

Bir lfetden degl bu hali
2653 Bihde degl bu gnlm almak
Gelmek baum zre saye salmak
2654 Akl olsa idi menmle hem-rah

Ahvalnden olurdum agah
2655 Gam gnlmi etmeseydi bi-tab

Gz perdesi olmasayd hn-ab
2656 Gaflet halelinden aynlurdm
Elbette kim oldugun bilrdm
2657 n mende yoh ihtimal-i idrak
Sen syle zn ki kimsen ey pak

2658 Eyle ser-mestem ki idrdk etmezem dnyd nedr
Men kimem sdk, olan kimdr mey-i sahM nedr
2659 Geri cdndndan dil-i eydd in Mm isterem
Sorsa cd"d" bilmezem kdm-t dil-i eydd "edr
475
2648 "yi huylu ve szleri cana can katan birisin. yle grn
yor ki beni tanmaktasn."
2649 "Allah akna, hangi diyardansn, hangi yoldan geliyor

sun?"
2650 "Eer lale isen, hangi dadan; zambak isen, hangi ba

dansn?"
2651 "Tatl tatl szler sylyor, gnlmn haline acyorsun."

2652 "Bunu bir yabancdan ummam. Bu hal bir tanklktan
uzak olmamal;"
2653 "Bu, gnlm alp, bamn zerine glge salmak bouna

deiL. "
2654 "Eer akl bana yolda olsayd, halinden anlardm;"

2655-2566 "Gam, gnlm takatsiz brakp, kanl ya, gzme
perde olmasayd; gafillik kargaasndan kurtulur, elbette
senin kim olduunu bilirdim;"
2657 "Madem ki bende anlama ihtimali yok; ey gzel insan,

bari sen kendinin kim olduunu syle!"

2658 yle sarhoum ki, idrak edemem, dnya nedir;
Ben kimim, saki olan kim, acaba bu arap nedid..
2659 Geri, canandan lgn gnlmn arzusunu istiyorum; ama,

Bilemem lgn gnl arzusunu ki, canan sorsa, nedir?
----
476
2660 Vasldan n lik mstagn eyler bir visiiI
Aka ma'ukdan her dem bu istignli nedr
2661 Hikmet-; dnyli v ma-fihli bilen lirij degl

Arij oldur bilmeye dnya v ma-fihli nedr
2662 l.h u jerylidun Fuzu/f incidpdr Iilemi
Ger belli-y ak ile honud isen gavgli nedr
Tamdmz-i shan
2663 Leyli dedi ey karine-i ruh
Kam- dil-i mbtela-y mecruh
2664 Mjde ki zemane verdi kamun

Dold mey-i iret ile camun
2665 Mjde ki myesser old maksud

Sevda ile ahir eyledn sud
2666 Mjde ki muradun old hasl

Maksuda seni Hak etdi vasl
2667 Leyli menem arzu-y canun
Kam- dil-i zar- na-tvanun
2668 Mrak- cemal idn hemie

Muhtac- visal idn hemie
2669 Hala ki myesser old didar
Taksir te'alll etme zinhar
2670 Gr devlet-i vaslum ganimet
Gel yanuma klma fevt-i fursat
2660 Madem, bir kez kavumak, a vus/ata kandrr;

Peki mauktan aa her dem bu istina nedirP
2661 Dnya ve alem felsefesinden an/ayan, bi/ge saylmaz;
Bi/ge ona derler ki, bilmesin hi, dnyadaki/er ve dnya ne

dir!
2662 Ey Fuzu/t! Ah veferyat/arn incitmekte alemi;
Eer ak belas i/e ban hosa, o zaman bu dava nedir.P
Sz Sonu
2663 Leyla dedi ki: "Ey ruhumun yakn, ey yaral ve tutkun
gnlmn arzusu!"
2664 "Mjdeler olsun ki, zaman seni muradna kavuturdu; ka

dehin, sevgiliye yakn olma arab ile doldu! "
2665 "Gzn aydn, maksadna ulatn; sonunda ak ile kazan

elde ettin!"
2666 "Mjdeler olsun ki, arzun gerekleti ve Hak seni emeli

ne ulatrd!"
2667 "Cannn arzusu, hasta ve yaral gnlnn murad olan

Leyla, benim... "
2668 "Her zaman yzme hasret, bana kavumaya arzulu idin;"

2669 "te, imdi sevgilin ilI" grmek ksmet oldu; aman, e
kingenlik gsterip bahane arama!"
2670 "Vuslatma erme mutluluunu ganimet bil; yanma gel de

frsat karma!"
----
78
2671 Dil nezr-i visal-i kametndr

V'er canum ise emanetndr
2672 n ddi mecaln etme ihmal

Gel nezrni dut emanetn al
2673 Ger haste isen menem tabibn

V'er ak isen menem habibn
2674 Gel bezm-i visale mahrem olgl
Bir lahza menmle hem-dem olgl
2675 Ver nergise lale ile revnak
Reyhan- ter ile zib-i zanbak
2676 Firilzeni et karin-i yakilt
Kl tiltiye kand-i nabdan kilt
2677 Peyvend-i gl eyle ergavan

Hzra yetr ab- zindegani
2678 V'er ak- mbtela deglsen
Mecrilh- gam li bela deglsen
2679 Taklid ile gsterp aliimet
Klma zni meni me1amet
2680 Bir akl firilset eyle peyda .

Ancak bizi etme halka rsva
479
2671 "Gnlm, sana kavuma (yoluna) adanm (bir kurban);

canm ise emanetindir... "
. 2672 "Madem ki eline imkan geti; ihmal etme, gel adan ye

rne getir ve emanetin al!"
2673 "Eer hasta isen, tabibin benim; yok, eer ak isen, sev
gilin de benim."
2674 "Gel, vuslat meclisine mahrem ol da, bir an iin olsun be

nimle birlikte bulun!"
2675 "Lale (gibi krmz yanan) ile nergis (gibi sararm eh

rem)e parlaklk ver; taze reyhan (gibi kokulu salarn) ile
zambak (gibi bembeyaz yzm) ssle!"
2676 "Firuze (gibi yeil ayva tylerinin bulunduu yanar)

yakut (gibi krmz dudaklarm)a yaklatr; bylelikle pa
paana halis ekerden rzk ver!"
2677 "Erguvan (renkli dudan) gl (gibi krmz) dudamla

birletir ve Hzr'a hayat suyunu ulatr!"
2678-2679 "Ama, eer bela ve gam yarals, tutkun bir ak de

ilsen; akm gibi yapmack davranlar gsterip kendine
ve bana sz getirme!"
2680 "Bir para akl ve feraset sahibi ol da, bizi halkn diline d
rme!"
-------
430
2681 Ey gl bu ana degl midr neng
Kim olmayasen menmle hem-reng
2682 Men arz ed em aftab- ruhsar
Sen klmayasen hararet izhar
2683 Men cam dutam deyem ki gel al

Sen durmayasen ayaga fi'l-hal
2684 oh tecribe klmem olur az

Ma'ilkna ak eylemek naz
2685 zhar cemalin eylemek gl
Blbl grp eylemek tegafl
2686 Takrib ile ol bt-i dil-ara
Bir turfe gazel hem etdi ina
Bu gaze! LeylZ dilindendr

2687 Ey klan eydt] meni menden bu istignli nedr
Ni{e sormazsen ki ahvlil-i dil-i eydli nedr
2688 Ger mana halk ire pervli klmasan ma'zursen
Bu ki tenhliltgda klmazsen mana pervli nedr
2689 Sehldr gel bilmeyp Mlm terahhum klmasam

Hlilmi bilmek teglifl eylemek amdli nedr
2690 Gl temenniisnda derler blbln gavglilarn
n gli gb'rdkde klmaz meyl bu gavgli nedr
2691 Alperi mutlak men-; rosvaya klmaz iltifat
Ey Fuzu/t bilmezem crn-i men-i rosva nedr
-------
481
2681-2683 "Ey gl, (ben sana bu kadar arzulu iken) sen bana
ayak uydurmayasn; ben yanarnn gneini sana suna
ym, sen hararet gstermeyesin; ben (vuslat) kadehimi sa
na uzatp 'gel' diyeyim, sen davranmayasm; bu bana ar de
il midir?"
2684-2685 "ok tecrbe etmiim; an, maukuna bu kadar

naz etmesi;'gln, yzn gstermesine karlk, blb
ln bunu anlamazlktan gelmesi az grlen eylerden
dir!.. "
2686 O gnl ssleyen put gibi gzel, bunlar syledikten son

ra bir de yeni ve taze gazel okudu:

2687 Ey beni lgn eden; benden bu ka hali nedir.?
Niye sormazsn ki, bu /gn gnlnn ahvali nedir.?
2688 Eer bana halk iinde ilgi gstermezsen mazursun;

Ama tenhada da yz vermezsin, bu korku nedirP
2689 Halimi bilmediin iin bana acmtyorsan, an/arm;

Ya ha/imi bilip de kasten bilmezden gelmek nedir.?
2690 Blbln gayreti gl arzusu yolundadr derler;
Ama gl grdnde de meyletmez, peki bu dava nedir.?
2691 O pe'; yzl, ben rusvaya hi etmez iltlfat
..
Ey Fuzuli! Bilmem ki, ben rusvann suu nedir.?
-------
482
Bu Leyltye Mecnunun istignlisdur

ve
Jsblit- sa/Ii-y imliisdur
2692 Mecnun dedi ey bt-i peri-ve
Haak-i za'ife urma ate
2693 Yandurmaguma yeter hayaln

Yohdur mana takat-i visaln
2694 Zinhar getrme ey semen-ber

Ayine-i anzun beraber
2695 ir zerreye kim vcud yohdur

Ayineden ana sud yohdur
2696 OL gn ki gzmde var idi nur
Gzden yzini yaurdun ey hur
2697 Hala ki nezaren old mkil
Durmak ne in mana mukabil
2698 Ak etdi bina-y vasl muhkem
Ma'nide meni sennle hem-dem
2699 Ref old bu i'tibar- suret

Haa ki olam ik1ir-1 suret
2700 Lezzet ruh-i yar- dil-sitandan

Candur bulan ey dirig candan
2701 Canum gedeli besi zamandur
Cismmdeki imdi zge candur
2702 Sensen hala tenmde canum
Gzde nurum cigerde kanum
483
Mecnun'un Ley/'ya ilgisiz Davranmas

ve
Ah/knn Temizliinin ispat
2692-2693 Mecnun dedi ki: "Ey peri gibi gzel! al rpya ate
vurma! Beni yakman iin hayalin yeter. Sana kavumaya

dayanacak gcm yok!"
2694-2695 "Ey yasemin gsl! Sakn, yznn aynasn varl
olmayan ve aynadan da kendine fayda gelmeyen bir

zerreye kar tutma! "
2696-2697 "Ey huri! Gzmde k bulunduu zaman yzn

gzmden gizledin de; sana bakmann, grmenin zor ol
duu bugn niin karma kyorsun?"
2698 "Ak, vuslat binasn salamca kurup, mana aleminde se

ninle beni buluturdu;"
2699 "Bu, grne deer verme perdesi kalkt. Artk hibir za

man ekle tutsak olmam!"
2700-2701 "Gnl alc sevgilinin yanandan holanan, candr...
Benim canma yazklar olsun ki, beni terk edeli ok zaman

oldu; cismimde artk bir baka can bulunuyor."
2702 "imdi, tenimdeki can, gzmdeki nur ve cierimdeki

kan sensin... "
2703 Menden beri eyledn meni sen

Arza kime eyleyem seni men
2704 Mende olan aikar sensen
Men hod yohem ol ki var sensen
2705 Daim sana mendedr tecelli
Men gayrden olmuam teselli
2706 Ger men men isem nesen sen ey yar

V'er sen sen isen neyem men- zar
2707 n men olubem sennle memlO

Vahdet reviinde ho degl bu
2708 Kim darada isteyem nianun
Bir zge mekan bilem mekanun
2709 Evvel bu ii edende bnyad
Men tfl idm zemane stad
2710 Etmidi sana beni mukayyed

Gfiya ohudurd ders-i ebced
271 1 Hala klubem kemal hasl
Ebced sebakn ohur m kamil
2712 n yetdi kemale ser-hat-I ak
Ser-hat grp ancak eylerem mek
27 .; Rsvalga n men etmiem ad
Sen hem bu slfiki etme bnyad
2714 Dut perde-i ismet ire aram
Rfisvay menem sen ol nikfi-nam
485
2703 "Sen beni benden kurtardm; ben seni kime ikayet ede
yim?"
. 2704 "Bende grnen sensin; ben yokum; var olan, sadece sen
den ibarettiL"
2705 "Daima Sen bende tecelli ediyorsun. Ben senden bakala

r ile iliiimi kesmiim."
2706 "Eer ben ben isem; sen nesin ey yar? Ve eer sen sen
isen; ben zavall, neyin nesiyim?"
2707-2708 "Ben seninle dopdolu olduktan sonra, vahdetl 58 yo
lunda artk senin izini benim dmda aramam ve mekan

n baka bir mekanda bilmem ho deil..."
2709-2710 "Felek hocas, nceleri bu iin temelini att sra,
ben ocuktum; beni sana balamt. Sanki ebcet dersi 1 59

okutuyordu;"
271 1 "imdi artk olgunlatm... Olgunlam biri hala ebcet

dersi okur mu?"
2712 "Bugn, ak (hocas)nm ders olarak okuttuu yaz, olgun
lukta en st noktaya ulat iin, artk dersimi bu ba ya

zya gre yapyor, yazm buna bakarak yazyorum."
2713 "Benim bir defa rsvalkta adm kt; sen de bu yola gir
me!"
2714 "Sen masumluk perdesi arkasmda kal ! Ben rsvaym; sen

iyi adl ol!"
------
486
2715 Mecnun mana derler ehl-i alem
Ancak manadur cnun msellem
2716 Sen olma fes ane-i halayk
Mecnun ii Leyliye ne layk
2717 Mecnun menem ey vefalu dildar

Divanelige menem seza-var
2718 Sen eyleme halni diger-gun

Leyli ne reva ki ola Mecnun
2719 Gam-hr isen ey bt-i peri-ru
Gam-hrhgun hemin yeter bu
2720 Kim perde-niin olup hemie

Daim klasen hiCil.b pie
2721 Gn kimi hup mdam seyre

Gstermeyesen cemal gayre
2722 Kim sende ne olsa resm adet

Ervammadur menm ehadet
2723 Men ak gzer-gehinde hakem

El cmle bilr meni ki pakem
2724 Rahm et mana ey bt-i vefa-dar

Ta'n ehlinn agzn ama zinhar
2725 n men reh resm-i ak dutdum

Namus tarikini unutdum
2726 Sen akl etegini koyma elden

Namusn sahla her halelden
2727 Takrib ile ol esir-i mehcur
Bu nadire i'ri etdi mezkur
487
2715 "nsanlar (sana deil) bana Mecnun diyorlar; lgnlk an

cak bana vergidir."
2716 Sen sakn alemin diline destan olma! Mecnunluk ii Ley

la'ya uygun der mi hi?"
2717 "Ey vefal sevgili! Mecnun benim; divanelie de ben laygm... "
u
2718 "Sen halini bozma; Leyla ne diye Mecnun olsun?"

2719-2720 "Gam ekmeye mptela isen, ey peri yzl gzel;
gam ekmek iin, hep perde arkasnda kalarak, daima giz
lenmeyi adet edinmen yeterlidir;"
2721 "Gne gibi, devaml dolamaya kp yzn bakalarna

gsterme!"
2722 "nk sende ne adet ve davran grnse, benim hal ve

hareketlerime delildir." I 60
2723 "Ben ak gzergahnn topraym; cmle alem benim te

miz olduumu bilir."
2724 "Ey vefal gzel! Bana ac; sakn, knayclarn azn atr
ma!"
2725-2726 "Ben artk ak yolunu tutup, namus yolunu unuttum.
Sen, sakn akl eteini elden brakma da, namusunu her

trl pheden koru!"
2727 O ayrlk tutsa byle dedikten sonra bu gzel iiri sy

ledi:
-------
488
Bu gaze! Mecnfin dilindendr

2728 Hayal ile tese!lldr gnl meyl-i visal etmez
GiJizlden dara bir yar oldugn ak hayal etmez
2729 Hakiki ak (n mstevcib-i noksan degl mutlak

zin ehl-i hakikat valih-i hsn cemal etmez
2730 Kemal-i aka talib muhterizdr hsn-i sfiretden

Ki kayd-i hsn-i sfiret ak shib- kemal etmez
2731 Delil-i cehldr ak ehline sfiret-perest olmak

Ki akil iftirak mmkin ile ittisal etmez
2732 Gnlde dfist temkin bulsa olmaz gzde cevtan

Mahabbet sabit olsa iiz yerinden intikal etmez
2733 Sevad-t msivadan levh-i dil hIlligerek daim
Muvahhid safha-i idrake nak- hatt u hill etmez
2734 iradet zayi' etmez ehl-i ma 'ni sfirete hergiz
Hakikat cevherin cehl-; mecaza pay-mal etmez
2735 Mukayyed olmaz ehl-i sfiretn rengine hill ehli
Fuzfili kim mukayyeddr meger idrak-; hill etmez
Bu Leyliden Mecnfin etvarna tahsindr

ve
Hsn-i i'tikdna kemal-i yakindr
2736 Leyli dedi ey vcd- kamil
Kurb-i Haka ismet ile kabil
2737 Mi'r1ic-1 kemani snardum
Keyfiyyet-i halni snardum
------
489

2728 Gnl hayale avunup, vuslata meyletmez;
Gnl dnda biryar olduunu dk hayal etmez.
2729 Hakikat ehli, kendini gzellik ve cemale kaptrmamal;

Gerek ak asla bir kusur kabul etmez...
2730 Kamil ak isteyen, ekil gzelliinden saknr;
nk ekle balanmak, a olgunluk sahibi etmez.
273 ekikilik, ak ehlinin cehaletine delildir;
Halbuki, akll olan, bir gn ayrlnacak olanla birlemez.
2732 Dost, gnlde yerlese, goZde niin dolasn?
Muhabbet, sabit olsa, o"z mekanndan gp gitmez...
2733 Gnl levhas masiva161 lekesindendaima beri olmal;
Tevhit ehli olan, idrak sayfasna zlften ve benden nak ek

mcz...
2734 Mand ehli, ekil iin iradesini kaybetmez asla;
Hakikat cevherini mecaz cahilliine inetmez...
2735 Gnl ehli olan, suret ehlinin hilesine balanmaz;
Fuzu/t ise balanmtr; demek ki, hdli idrak etmez...
Leyla'nn, Mecnun'un Hal ve Hareketini Beenmesi

ve
mannn Salamlna Tam Olarak nanmas
2736 Leyla dedi ki: "Ey kamil varlk, ey gnahszlkla, Allah'n
yaknln kazanan insan!"
2737 "Olgunluunun ulat dereceyi smyor, halinden haber

dar olmak istiyordum;"
490
2738 Oldum nie oldugundan agah
Ho mertebedr bu bareka'llah
2739 Ahsent ki zat- pak imisen

Pakize-vcud hak imisen
2740 nsiif hemin ola kanll'at
Teskin-i hevaya istita'at
2741 Akunda riya gman ederdm

Etvarum imtihan ederdm
2742 El minnet li'llah old ma'lum
Vasl oldug merebnde mezmum
2743 Gam-nak idm eyledn meni ad

Bir kayd ta'allukndan azad
2744 Bir gafil-i hod-perest idm men
Cehl ile mdam mest idm men
2745 A.rayi-i z1f hal ederdm
Peyveste mum hayal ederdm
2746 Kim sen taleb-i visal edersen

N ezzare-i zlf hal edersen
2747 Hala mana ruen old haln

Mi'riic- hakikat-i kema1n
491
2738 "imdi nasl bir h,Ue sahip olduunu anladm. Bu, ok y
ce bir merrebedir. Allah mbarek etsin!"
2739 "Merin, dorusu, terremiz bir insanmsn; toprak gibi le
kesiz aratll birisi imisin!"
2740 "Maallah, arzu ateini yattrmak ve kanaat ite byle

olur!"
2741 "Aknda gsteri olduunu sanyor, hal ve hareketlerini

snyordum";"
2742 "Allah'a hamt olsun ki, tuttuun yolda birleme arzusu

nun bulunmad anlalyor... "
2743 "ok kederliydim, beni mutlu kldn ve kayg esaretinden

kurtardn;"
2744 "Kendini beenmi bir gafildim ve devaml olarak ceha

letle sarho bir haldeydim;"
2745-2746 "Salarm ve benlerimi sslyor; devaml, senin be
nimle birlemeyi arzulad n ve hep salarm ve benleri

mi dndn hayal ediyordum;"
2747 "imdi halin bana aydn oldu, olgunluunun gerek dere

cesini rendim."
492
2748 Men besledgm bu zlf hali

em-i siyeh izar- ali
2749 z canum in degl eb rllZ

Nezr-i nazarundur ey dil-efrz
2750 Ta eylesen deml nezare
Teskin veresen dil-i figara
2751 Hem sen olasen muriida vasl

Hem ola mana sevab hasl
2752 Yohdur nezare meyli sende
N'eyler bu cemal-i hb mende
2753 Ten drcnde dr- revanum
Genc- bedenmde nakd- canum
2754 Derdm ola sarf- reh-gzarun
Grdkde klam revan nsarun
2755 Tevfik- vsaln ed em idrak

Endie-i hecrden olam pak
2756 Hala ki myesser olmaz ol kam

Olmak ne reva arada bed-nam
2757 Nesh-i hat-I 'tibilr kldum
Rah- adem htiyar kldum
2758 Ta ne vere gubar- sret

Ayine-i zatuma kdret
2759 Vakt ald
rGen ola mir'at

Mstagni ola sratdan zat
ki
2760 Hn-ab- gam ile dald gnlm

Gonca sfat dutuld gnlm
493
2748-275 1 "Bu zlf ve benlerimi, bu siyah gzlerimi ve al ya
nam kendi canm iin beslemiyorum; onlar gece gn

dz senin baknn kurbandr. Ne olur, onlara bir an iin
bak da, yaral gnlm teskin et! Bylece, sen muradna
kavu, ben de (kurban) sevab kazanaym... "
2752 "Senin bakmaya meylin olmadktan sonra, bendeki bu

yz gzellii ne ie yarar?"
2753-2755 ''Tenimin mahfazasnda bulunan ruhumun incisini
ve bedenimin hazinesinde sakl olan canmn nakdini yo

luna sarf edip, seni grdmde onlar ayana samak,
bylelikle, seninle birleme baarsn elde edip, ayrlk
endiesinden uzak bulunmak isterdim;"
2756 "Bugn madem ki bu saadet nasip olmad; arada kt ad

l olmaya ne sebep var?"
2757 "eref ve itibar yazsn silip, yokluk yolunu setim... "

2758 "Artk suret tozu, kiiliimin aynasn nasl karartacak
m? ."
2759 "imdi, aynann parlayaca ve zatn, sfatlarndan kurtu

laca vakit geldi."
2760 "Gnlm, gamn kanl suyu ile dolmu, yreim gonca gi

bi kapanmtl;"
494
2761 Vakt old bu gonca ola handan
Te'sir ede feyz-i vasl- canan
2762 Farz old ki tayy klam bisamm
Kat'edem zmden ihtilatum
2763 Setr-i ten edem adem hicabn
Ruhsara ekem fena nikabm
2764 Ta hsn-i ruhum ki istemez yar
Olmaya nasib-i em-i agyar
2765 Zira ki nian- hsn-i kabil
Oldur k'ana ak ola mail
2766 Hsnmde yoh kabfil-i ak
Noksan ile olmagum ne layk
2767 Bu hale mnasip ol peri-zild
Fi'l-hill bu i'ri etdi bnyad
Bu gazel Leylt dilindendr

2768 Ne di/ber kim demadem aka a1'%-1 cemal etmez
Kalur naks bulup feyz-i nazar kesb-i kemal etmez
2769 Degl cezb etmeyen uak ma'uk olmaga kabil
Ne Msl hsn-i suretden ki cezb-i ehl-i MI etmez
2770 Gerek ruhsare-i ma'Uk mahfi gayr- arifden
Ki arif olmayan idrak-i sun '-i Zlcelal etmez
2771 Heva-y nefsdr kim hublar vaslna talibdr
Ve ger ne ak- kami/fark- hicran visal etmez
2772 Olan nakd-i hayatn akun ma'uk saifeyler
Bu zulmi ah eger ma'ukna ak heMI etmez
2761 "(Artk), sevgiliye kavuma neesiyle bu goncann alp

serpilme zaman geldi;"
. 2762 "Ykm toplayp kendimle bam koparmam bana farz

oldu... "
2763 "Tenimi yokluk perdesi ile gizleyecek, yzme yok olu

peesini ekeceim;"
2764 "Ta ki, sevgilimin istemedii yzmn gzelli bakala

rnn gzne nasip olmasn!"
2765 "nk gerek gzelliin belirtisi, an ona meyletme

sidir;"
2766 "Madem ki gzelliim ak tarafndan kabul grmyor; bu

noksanla var olmamn ne anlam var? ."
2767 O peri soylu gzel bu hale uygun olarak hemen u iiri

syledi:
Leylti Dilinden Gazel

2768 O dilber ki, devaml, a yzn gstermez;
Noksan kalr; bakfeyz; bulup, olgunluk kesbetmez...
2769 Aklar kendine ekmeyen, gerek mauk saylmaz;
Ne kar o suret gzelliinden ki, hdl ehlini cezp etmez? .
2770 Maukun yz, bilge olmayandan gizli kalmal;
nk bilge olmayan, Allah 'n sanatn idrak etmez...
2771 Gzellerin vuslatna talip olan, nefsin arzusudur;
Yoksa, gerek ak iin; ayrlk, ya da vuslat;jark etmez...
2772 Mauk, tn var olan hayat nakdini harcyor;
Korkulur ki, bu zulm maukuna titk heMI etmez!
--
---
496
2773 Mecaz eh/ine hfiblar cilve-i naz eylesnler kim
zin eh/-i haktkat mbtelii-y zlj hdl etmez
2774 Fuzu/t alem-i suretde ser-gerdan gezergajil
Zehi gajil bu sevdanun ser-encamn hayal etmez
Tamami-i shan
2775 Hatm eylemedin szini ol mah
Bir naka-niin grindi nagah
2776 Naka eseriyle bir sebk-hiz
Grdi ki gelr nesim tek tiz
2777 Bildi bt-i gl-ruh u semen-bOy

Kim zi indr ol tek pOy
2778 Bildi ki rakib-i bed-gmandur

EndOh-i dil bela-y candur
2779 OL mah-ve oldugnda gaib

Olm ana sr'at ile talib
2780 Gl-zara henz yetmedin har
Gl kld veda' -I sahn- gl-zar
2781 OL halete vakf olmadan gayr
Depretdi cemaze-i sebk-seyr
2782 COyende grp ol aftiib
Terk etdi tab ztrab
2783 Tevfk-i murada old ho-dil
Ddi ne kld azm-i menzil
2784 ehbaz yetrdi aiyana
Tapurd nihali bag-bana
------
497
2773 'Gzeller naz cilvelerini mecaz ch/ine gstersinler;
Hakikat ehli, kendini zlj ve bene mptelli etmez!
2774 Fuzulf, suret lileminde akn ve gafil gezer durur.. .

Nasl gafilPBu sevdann sonunu hi hayal etmez.. .
Sz Sonu
2775 O ay yzl daha szn tamamlamadan, anszn deve s
tnde birisi grnd.
2776 Deve zerinde usta bir binieinin rzgar gibi hzla geldii
ni grd.
2777 O yasemin kokulu ve gl yanakl gzel, bu kouun ken

disi iin olduunu anlad.
2778-2779 Anlad ki, bu, gnle sknt ve cana bela olan kt d
nceli kervan bekisidir; o ay yzl kaybolduunda, hz

la onu aramaya kmtr. ..
2780 Diken, henz gl bahesine varmadan; gl, glistanna

veda etti.
2781 Leyla, Mecnun'la buluup konutuunu bu yabanc

renmesin diye, altndaki hzl koan deveyi mahmuzlad.
2782 (Adam), o gne yzl (Leyla)nn aray halinde olduu

nu grnce, komay ve tela brakt;
2783 Muradna kavutuu na sevindi; ne dt ve menzil e

doru yola kt;
2784 ahini yuvaya getirdi; fidan bahvana teslim etti.
----
498
2785 Mecnun yine kald zar mehcur

Hem-sohbeti mar hem-demi mur
2786 Ne durmaga tiikat karan
Ne gezmege elde ihtiyan
Bu Mecnunun mi'rc-tjezilidr
ve
Beyn-t mertebe-i hsn-i hasilidr
2787 aheneh-i mlk-i mihnet derd
Ya'ni Mecnun- derd-perverd
2788 Bir pak idi kim bu arsa-i hak
Anun kimi grmemidi bir pak
2789 Ma'mure-i kurb-i Hak makam
Ervaha fariza ihtiriim
2790 n nefret-i err-i nesl-i Adem
Kld ana vaheti msellem
2791 Her vah donunda bir tirite
Yar old ol ademi-sirite
2792 Zahirde refiki vah ile tayr
Batnda melaik ile hem-seyr
2793 Klmd kemal-i i'tidali
Kisvet eleminden an hali
2794 ekmezdi cihanda ol cihan-gerd
Endie-i gem gussa-i serd
2795 Bilmidi cihanun i'tibann
Yoh yerine saym idi varn
499
2785 Mecnun yine ylanlarla ve karnealarla ba baa, a/(lar inler

ve terk edilmi bir Mide kald;
2786 Ne oturmaya kararll/( ve gc, ne de dolamaya elinde

iradesi vard...
Mecnun'un Eritii Yksek Erdemler

ve
Gzel Ahfknn Derecesinin Aklanmas
2787-2788 Mihnet ve dert lkesinin padiah olan dertli Mec
nun, yle temiz idi ki, bu dnya onun gibi ar duru birisi
ni grmemiti.
2789 Onun makam, Allah'a yaknlk saray idi ve ona sayg gs

termek ruhlara farz klnm idi.
2790-2791 nsanlarn errinden rkp kamas kendisini l ha
yatna ynlendirdi/(inde; melekler, vahi hayvan kl/(na

girerek o insan tabiatl ile dost oldular.
2792 Grnte, yoldalar vahi hayvanlar ve kulard; gerek

te ise, meleklerle dolayordu.
2793 Ilmllkta ulat/( yksek derece, onu elbise skntsndan

kurtarmt.
2794 O cihan gezgini, dnyada scak endiesi ve souk derdi

ekmezdi.
2795 Cihann (gerek) de/(erini anlam ve onun varn yok say

. mt.
500
2796 Durmd tarik-i ehl-i tevhid
Bulmd kemal-i terk tectid
2797 Olmd vcud- paki bir nur

Aayi-i ek rbden dur
2798 Tahsil klup sara-y siret
Grmidi mecazdan hakikat
2799 A'yana yoh idi i'tibar
Nakka idi nakdan murad
2800 Mevziln idi tab'- nkte-dan

Her nktede vakf- me'ani
2801 Avaz idi besi mlayim
slilb drst usilli kaim
2802 Tahrir ile her ekende avaz
Kulara dutard riih- pervaz
2803 Gahi gazel gehi kaside
na klup ol sitem-reside
2804 Silz ile ohurd gah bi-gah
Bir nie aziz anunla hem-rah
2805 Yazarlar idi tamam i'rin
Ohurlar idi mdam i'rin
2806 Alemlere ol garib mehcilr
Ekser bu sebebden old mehilr
2807 Avaz v zihni v cemali
Klmd mukayyed ehl-i hali
501
2796 Tevhit ehlinin yolunu tutmu, (masivay) terk ve her ey
den el ayak ekip A1lah'a ynelme anlaynn zirvesine

ykselmiti.
2797 Tertemiz bedeni adeta bir nur olmu ve yeme ime kl
fetinden tamamen kurtulmutu.
2798 Manevi saflk kazanm, mecazdan hakikate gemiti.
2799 Eyaya itibar etmiyordu; naktan murad, nakka (Allah)
idi.
2800 Her nkteli szn ince anlamlarna vakf ve iirden anla
yan zarif tabiat, ok ll idi.
2801 Sesi ok tatl, slbu gzel, dzeni salam idi.
2802 Yank yank ark sylemeye baladnda, kulara uu
yolu gsterirdi.
2803-8035 O mazlum (Mecnun), bazen gazel bazen kaside sy
leyerek her zaman yank sesi ile (bunlar) okurdu. Onun

la birlikte bulunan baz kymetli dostlar da onun iirlerini
yazya geirirler ve devaml okurlard.
2806 O garip ve gzel sesli Mecnun ounlukla, u sebeple
hret sahibi olmutu:
2807 Sesi, zek1ts ve yznn gzellii ... Hal ehlini (bunlarla)
kendine balamt...
-------
502
2808 Kim olsa bu kemftle kftbil

Demek olur ana Zftt-I kftmil
2809 Peyveste klup kemftlin izMr
Bu beytleri klurd tekrftr
Bu gazel Mecnun
dilindendr
2810 Biz cihn ma'muresin ma'n1de vzrn bilmifz

Ajiyet gencin bu virn irepinhn bilmiz
281 1 Ger zin dn bilr tak/id ile suret-perest

Alem-i tahkikde biz ant n-dn bilmz
2812 BI-haberler erbet-i nihat bilr/er Mdeni
Biz hakim-i vaktz ant tkmiz kan bilmiz
2813 Bilmz kim mlk-i lem kimseye klmaz vef

OL zamandan kim ant mlk-i Sleyman bilmiz
2814 Ayru bilmifsen Fuzu!i mescidi meyhneden
Sehv imif ol kim seni biz ehl-i irfn bilmiz
Bu Leylmn
bahr-t mrine haziin erdgidr

ve
Gl-bn-i hayiitna sarsar-t noksiin yetdgidr
2815 Sftki gze geldi ne'e-i mey
Bir nie kadeh yrt peyftpey
2816 Azm-i tarab etdk ihtimftm et
Zevkin tarab ehlinn tamftm et
2817 Bezm ehline dm- Iftle-gOn dut
Ammft mana cmleden fzOn dut
503
2808 Kim bu olgunluga sahip olursa, ona kmil insan demek
uygun olur...
2809 Durmadan bu beyideri tekrar ederek olgunlugunu ortaya
koyuyordu:

2810 Biz cihan sarayn gerekte viran bilmiiz;
Esenlik hazinesini bu virane iinde gizli bilmiiz.
281 1 Geri suretperest, taklit ile kendini lilim bilir;

Gerek/er lileminde biz onu cahil bilmiiz.
2812 Habersiz/er, arab, rahatltk ikisi sanrlar;
Biz, zamann bilgesiyiz; onu t!ijkm, kan bilmiiz.
2813 Anladk ki, iiiem mlk kimseye vifa eylemez;

O zamandan bendir, onu Sleyman mlk bitmiiz.
2814 Ey Fuzu/t! Ayr sanmsm mescidi meyhaneden;
Meer ne hata imi ki, biz seni hep itfan eh/i bilmiiz!
Leyl'nn m1' Baharnn Hozana

Dnmesi ve Olm Frtnasnn Hayatnn
Glln Tammar Etmesi
2815 Saki! Gzme arabn neesi geldi; art arda birka kadeh
daha ver!
2816 Neelenmeye karar verdik, sen de himmet eyle; keyif sa
hiplerinin zevkini tamamla!
2817 Mecliste bulunanlara lle renkli kadeh tut; ama bana hep
. sinden daha fazla arap ver!
504
2818 Zira ki henuz nim-mestem
Gam silsilesine pay-bestem
2819 Hodur tarab ehlinn bu bezmi

Daglmaga olmasayd azmi
2820 Hodur ferah ehlinn bisat

Olsayd sebat- inbisat
2821 Tarih-nvis-i hal-i eyyam
Bu kssaya beyle verdi itmam
2822 Kim vasdan olmayup teselli
Mecnundan alanda dur Leyli
2823 Kesmidi ta'allukn cihandan
Kat'- nazar eylemidi candan
2824 Bir fasl ki dest-i garet-i dey

Gl-zar bisatn eyledi tayy
2825 Matem-kede ald arsa-i bag

Matemde srud nale-i zag
2826 Leyla kimi ald lale mestur
Mecnun kimi ah- ergavan 'ur
2827 Renc-i yerekandan ald ecar

Lerzan za'if zerd-ruhsar
2828 Sndi gl lalenn erag
Sarsar yeli zulmet etdi bag
2829 Gl blm-i ta'arruz- havadan

Lale sitem-i dem-i sabadan
2830 Rahtm yaurd baglarda

La'lini itrdi daglarda
505
2&18 nk ben henz yar sarhoum ve gam zincirine balan
mm.
2819 Neeli insanlarn bu meclisi ne hotur. Bir de, dalmak

zorunda olmasayd!
2820 Gnl aklarn meclisi ne gzeldir. Bir de, verdii keyfin

sonu gelmeseydi!
2821 Gnlerin hillini kaleme alan tarih yazcs bu hikayeyi u

ekilde tamamlad:
2822-2823 Leyla, sevgilisi ile birleme hususunda umduunu
bulamayp Mecnun'dan ayrlmak zorunda kalnca, dnya

ile ban koparm ve canndan midini kesmiti.
2824 Kn yamac elinin gl bahesinin yaygsn drp kal

drd bir mevsimdi;
2825 Ban arsas matem yerine dnm, kargann t de ma

temin namesi olmutu.
2826 Lale, Leyla gibi (topraktan) rtlere brrm; erguvan

dal ise Mecnun gibi rlplak kalmt. 162
2827 Aa, sarlk hastalna tutulmu gibi titrek, zayfve soluk

yzl bir hill ald.
2828 Gl ve lalenin era snd ve kn dondurucu rzgar ba

karam.
2829-2830 Gl, havanr satamas korkusu ile elbiselerini ba

larda saklad; gelincik iei de, saba rzgarnn sitemin
den ekinerek lillini dalarda gizledi.
506
2831 Bir mar misali old her nehr

Her nehrde su mesab e-i zehr
2832
!el ab - hayat ate old
Ate yel iinde dil-ke old
2833 Gkden yere yetdginde b aran

Her katra olup misal-i peykan
2834 Gya ki yetrdi b aga b i-diid
Kim u'b ede-i taharrk-i b ad
2835 Bir sihr ile ab ahen etdi
Andan ten-i b aga ceven etdi
2836 Bir gn b u haviida Leyli-i zar
Gam derine etdi meyl-i gl-zar
2837 Grdi gl laleden eser yoh
Enva'-I ecerde b erg b er yoh
2838 Sahn- emenn safas getmi
Noksan- safa kemale yetmi
2839 Ne seb ze teninde tab kalm
Ne b erg yzinde ab kalm
2840 Matemkede grdi b stam
Rikkat odna dutud cam
2841 Sz- ciger ile yana yana
erh etdi gamn b stana
2842 K'ey b ag nedr b u ah- serdn
Men hasteye zahir eyle derdn
2843 Men dahi senn kimi nizarem
Bir glden rag zerd zarem
507
283 Her rmak bir ylana benzedi; rmaklardaki su da zehire
dnd.
2832 Rzgar, hayat suyu yerine ate yaldrd; ate de rzgar
iinde alevlendi.
2833-2835 Yalmur gkten yere indilinde, (sanki) - her bir dam
la, ok gibi bala zulmetmekteydi de; rzgar, hokkabaz gi

bi, bir hareketle suyu demire dndrd ve ondan baln
vcuduna zrh yapt... 163
2836 Bir gn, zavall Leyla bu havada gamlanndan kurtulmak
iin gl bahesine dolru yrd.
2837 Grd ki, glden ve laleden eser kalmam; hibir alata
ne yaprak, ne de meyve var...
2838 imenlilin sefas gitmi ve nee yoklulu son hadde var
m...
2839 Ne yeillilin teninde parlaklk, ne de yapraln yznde
canllk kalm...
2840 iek bahesini byle matem yerine dnm grnce , ru
hu ince duygularla alevlendi.
284 Balnnn atei ile yana yana gamn baheye at:
2842 "Ey bahe! Ben hastaya derdini syle; nedir bu sert ahla
rn?"
2843 "Ben de senin gibi zayfve hastaym; bir glden uzak, sol
gun ve allayp inliyorum;"
508
2844 Ne devlet-i kurbine kabillm
Ne ravza-i kilyna vusillm
2845 Sen geri hazanasen giriftar
Elbette bahara yetmegn var
2846 mrnid-i visal mende yohdur
Senden gam gussa mende ohdur
2847 Arturd gam agladuka derdin
Giryan gge dutd rily- zerdin
Bu Leylinn anasna vasiyyet etdgidr

ve
Dust yadiyle dnyadan getdgidr
2848 Ma'bildna arza kld razn
Bildrdi gnldeki niyazn
2849 K'ey hakim-i arsa-i kyamet

Sultan- serlr-i istidamet
2850 Nevmldlig ateine yandum
Bi'l!ah bu vcilddan usandum
2851 n dil st yannda na-kabillem

Bi'l!ah bu hayatdan melillem
2852 Men em'-i eb-i firak- yarem

Silzan siyah-rilzgarem
2853 Yandurd meni cefa-y alem
Dinlenmezem lmeyince bir dem
2854 Derdm ki vcildum olsa baki

ayed de vasl ittifak
----
509
2844 "N e ona yaknlk devletine kabul ediliyorum, ne de bu

lunduu yerin bahesine ulaabiliyorum."
2845 "Sen geri hazana yakalanmsn, ama bir gn elbette ba

hara kacaksn;"
2846 "Bende ise sevgiliye kavuma midi kalmad. Benim gam

ve kederim senden ok. .. "
2847 Aladka, gam, dertlerini daha artrd. Solgun yzn, a

layarak gkyzne evirdi.
Leylti'nn, Annesine Vasiyet Etmesi

ve
Sevgilisini Anarak Dnyadan Gmesi
2848 Tanr'sna srrn at ve gnlndeki yalvarn yle dile
getirdi:
2849 "Ey kyamet meydannn hakimi ve ebedilik tahtnn sul

tan!"
2850 "mitsizlik ateine yandm. Vallahi, artk bu vcuttan

usandrn!"
285 "Dostum tarafndan kabul edilmediim iin bilHihi bu ha

yattan bezmi haldeyim!"
2852 "Ben sevgiliden ayrlma gecesinin mumuyum; yanmakta

ym ve baht karaym."
2853 "Dnyann cefas beni yakt... lmedike bir an bile hu

zur bulamayacam."
2854 "Dnrdm ki; sevgiliye kavumak frsat ele gese de,

varlm sonsuzlua ulasa ... "
510
2855 Pertey brahanda aftabum
Bildm ki vcild imi hicabum
2856 Ya Rab meni et fenaya mlhak
Kim rah- fena imi reh-i Hak
2857 Pak idi duas etdi te'sir
Fi'I-h1i1 mizac buld tagyir
2858 Te'sir-i hava-y na-mnasib
Terkibine za'f kld galib
2859 Geldke ziyade old derdi
Teb-Ierze feragatin giderdi
2860 Mahv old teb ire ol peri-ve
Bir em' kimi ki gre ate
2861 Eksiidi arakda hsni tab
Bir gl kimi kim geder gl-ab
2862 Za'f- teni ol makama yetdi
Kim bister iinde cismi itdi
2863 Bisterde taleb klan niann
Grmezdi vcfid- na-tvann
2864 Ref' old niane-i selamet
Mevtine grindi min alamet
2865 Azm eyledi olmaga msafir
Rihlet eseri oldi zahir
2866 Ref' etdi hiciib- ihtirazn
Fa etdi anaya gizl razn
2867 K'ey derd-i dilm devas ane
em'-i emelm ziyas ane
------
511
2855 "Fakat, gneim bana k sald;nda anladm ki, (ebedi

lik yolunda) bana engel olan, varl;mm."
2856 "Ya Rabbi, beni yoklu;a kat! nk grdm ki, yokluk
yolu, sana giden yolmu... "
2857 Duas ok itendi, etkisini gsterdi; hemen mizac de;iti.
2858 Uygunsuz havann tesiriyle vcudu hastal;a yenildi.
2859 Derdi gitgide artt, nbet titremeleri rahatn huzurunu

kard.
2860 O peri gibi gzel, ate grm mum gibi yana yana eriyip
bitti.
2861 Yznn gzelli;i, terler iinde, suyu ekilmeye balayan
bir gl gibi soldu.
2862 Bedeni o kadar inceldi ki, adeta dekte kayboldu.
2863 Kendisini yatakta arayan kii bitkin vcudunu bulamazd.
2864 Sa;lk iaretleri kaybolarak lmne bin belirti ortaya

kt.
2865-2866 Artk, g yolu grnp lmn iaretleri ortaya k
tnda, ekinme perdesini kaldrarak annesine gizli srr
n aklad:
2867 "Ey gnl derdimin devas ve emel mumumun an

ne!"
512
2868 Gam gizlemek ile cana yetdm
Ta mmkin idi tahamml etdm
2869 Hala ki mukarrer ald getmek

Farz ald bu srr zahir etmek
2870 Olsun sana ey za'ife ruen
Kim tig-i heva helakiyem men
2871 Cismmde yoh zge derd tab

l11a gam- ak ztrab
2872 Men ak- zar bi-nevayem

Bir mah-likaya mbtelayem
2873 Sevdas ile yoh ald varum

Gedi hevesiyle ruzgarum
2874 oh arzu eyledm cemalin
Bir gn grebilmedm visalin
2875 Hala gederek gnlde suz

Elden ne gelr bu idi rOzi
2876 Ancak deglem men-i perian

OL yar gamnda zar giryan
2877 OL hem men-i zara mbteladur

Ser-gete-i vadi-i beladur
2878 Mendendr anun cnum efzun

Kays iken olupdur ad MecnOn
2879 Daim gerr gamumda eyyam

Bir gn ana hasl olmayup kam
2880 Rsva-y zemane ald menden

Afaka fesane ald menden
513
2868 "Gamlanm gizleyerek canmdan bezdim. Buna dayanabi

leceim kadar dayandm;"
2869 "imdi de artk yolculuk gn geldi ve bu srr aklamak

farz oldu."
2870 "Ey zavall kadn! Bil ki, beni helak eden, -sevda klc
dr. "
2871 "Bedenimde ak strabndan baka bir derdin atei yok

tur."
2872 "Ben dertli ve kimsesiz bir am; bir ay yzlye tutul

muum."
2873 "Varlm onun sevdas ile yok oldu; mrm onun hevesi
ile tkendi."
2874 "Yzn ok arzuladm; bir gn ona kavumak nasip 01madl."
2875 "imdi de gnlde (onun) atei ile gidiyorum. Elden ne

gelir ki? Ksmet bu imi!"
2876-2877 "Sadece ben deilim o yarin derdi ile alayp inle
yen; o da ben zavallya tutkundur ve bela vadisinde akn

akn dolamaktadr."
2878 "Onun lgnl benden ok ... Bu sebeple, ad Kays iken

Mecnun oldu."
2879 "Gnlerini hep benim derdimle geirdii halde, bir gn

bile muradna erememitir."
2880 "Benim yzmden zamann en rsvas oldu ve herkesin

diline dt."
------
514
2881 Bihfide degl figan ah
Yahmaz m meni anun gnah
2882 Men kim gederem bu hak-dandan

Derdm bu ki erm-sarem andan
2883 Ey munis-i ruzgarum ane
Gam-hrum gam-gsarum ane
2884 Men dar- bekaya azm edende

Dnyaya veda' edp gedende
2885 Mensz ekp ahlar figanlar
Sahralara ddgn zamanlar
2886 Dse yolun ol olan diyara

Arz- gamum eyle ol figara
2887 ZinMr ana olanda vasl
Ho kimsedr andan olma gafil
2888 D ayagna rzasn iste
Men mcrim in du'asn iste
2889 Arz eyle ki ey vefalu dildar
Can verdi yolunda Leyli-i zar
2890 Akunda yerine yetdi laf

Da'vasnun olmad hilaf
2891 Syle men-i zar mbteladan

K'ey akda laf eden beladan
2892 Halvet-geh-i nse mahrem oldum

AzMe v M hurrem oldum
2893 Sen hem gelegr te'alll etme
Men muntazrem tegafl etme
515
2881 "Ah ekmesi ve feryad bouna deildir. Onun gnah be

ni yakmaz m?"
2882 "Ben arrk bu dnyadan gidiyorum. Ona kar mahcup ol
duum iin dertliyim."
2883-2886 "Ey mrmn yakn anne! Gam orram ve arkada
m anne! Ben lmszlk diyanna doru yola kp dn
yaya veda ettiimde, bensiz ahlar ekip feryat ve figanlar
kopararak llere dtn zaman, eer yolun o sevgilinin
bulunduu diyara urarsa, o dkne derdimi arz et."
2887-2888 "Onunla karlatn zaman, ondan sakn gafil olma!

Ho bir insandr; ayana kapan, honutluunu al; ben
sulu iin de duasn iste!"
2889 "Ona de ki: Ey vefal sevgili! Zavall Leyla senin yolunda

can verdi;"
2890 "Aknn yolunda verdii sz tuttu; iddiasnn aksine ha
reket etmedi."
2891-2892 "Ben dertli ve dkn tarafndan ona de ki: Ey akta
beladan sz eden! Allah'n cemalini seyretme sarayna
mahrem oldum; her trl badan kurtulmu, sevinli ve
en bir Mideyim;"
2893 "Sen de geliver! Vesile ve bahane arama! Ben bekliyo

rum, ihmalkarlk gsterme!"
516
2894 Ger sadk isen bu yolda sen hem
Sabr eyleme eyle terk-i alem
2895 Gel kam- dil ile olalum yar
Bir yerde ki yohdur anda agyar
2896 Daim olalum bir evde hem-raz

Kim hmaya dara andan avaz
2897 Ho menzil-i emne bulmem riih
Bi-ta'ne-i dilst cevr-i bed-hdh
2898 Menden seni eylemek haber-dar
Bismillah eger iriidetn var
2899 n kld vasiyyetini ahir
Azm-i sefer etdi ol msafir
2900 Yad eyledi yar- mihr-bilnn
Vasl arzilsiyle verdi cann
2901 Kimdr ki cihanda filni olmaz
Devr-i felegn eman olmaz
2902 Dnya yedi balu ejdehadur
. Endie-i lfeti hatadur
2903 Her lutfnadur deflne min kahr
Her ehdinedr karine min zehr
2904 Devran zerindedr zemane
Elbette gelen geder cihana
2905 Erbab- zemaneye verp pend
Bu i'ri ne ho demi hred-mend
517
2894 "Eer bu yolda sen de samimi isen, ayak direme de, dn
yay terk et!"
2895 "Gel, yabanclarn bulunmad bir yerde gnlmzce

dost olalm;"
2896 "Darya ses ve sr kmayan bir evde l 64 eb"diyen srda

olalm!"
2897 "Dostlarn ayplamasndan ve kt niyetli dmanlarn

satamalarndan uzak, ho bir menzile yol bulmuum;"
2898 "Eer benden haberdar olmak istiyorsan, haydi bismil

lah!.."
2899 O yolcu, vasiyetini bitirdikten sonra, yola koyuldu;

2900 efkatli sevgilisinin adn and ve kavuma arzusu ile ca
nn verdi...
2901 Dnyada gelip geici olmayan kim var .. Fe1ein dn

kimseye aman verc" . ;yor ki!
2902 Dnya yedi bal bir ejderha gibidir. Bu yzden, onunla

dostluk kurma dncesi hatadr;
2903 Her ltfunda binlerce kahr gizlidir; her damla balna bin
zehir karmtr.
2904 Zamann ii dnp durmaktr; cihana gelen elbette gider.

2905 stat, zamann insanlarna t vererek bu iiri ne gzel
sylemitir:
518
Gaze!
2906 Bu alem kim gnl kaydn ekersen mihnet gamdur
Fena ser-menzilin seyr eyle kim bir hoa alemdr
2907 Anup tenhhg kabr ire nefret ktfma lmekden
Tarik-i ns dut kim her avu toprak bir ademdr
2908 Degl muhkem cihn mlkinde her bnyad kim k/san
Fena mlkinde dut menzil kim ol bnyad muhkemdr
2909 Ecel aMyi-i hav/ hatadan kurtarur nefsi
Bu cevher kimya-y devlete iksir-i a'zamdur
2910 Kemal-i ak- insan mevt ilendr rah- hikmetde
Beli mcra klan hkmn misalin nak- htemdr
291 1 Bahr eyyam girsen MIe-zara hkn eczasin
Muhakkar grme kim her zerre bir cam ile bir Cemdr
291 2 Esir-i nefsdr ehl-i cihn bilmez/ena kadrin

Fuzu/i terk tevfiki sana ancak msellemdr
Tamam-i shan
2913 Leyli gl-i glen-i letafet
n grdi hazan yeliyle afet
2914 Pa-mal-i hazan olup bahar

Encama yetidi rzgar
2915 Bi-are anas ad ban
Bandan aurd kanlu yan
519
Gaze!
2906 Ey gnl! Skntsna dersen, bu alem eziyet ve gamdr;
Yokluk menzilini seyreyle ki, bir hoa ,#emdir...
2907 Kabirdeki yalnzl dnp, lmden tiksinme!
Onunla dostluk yolunu ara; nk her avu toprak, bir
!dem'dir...
2908 Cihan mlknde kurduun bina salam olmaz;
Fena mlknde menzil tut; nk o bina muhkemdir...
2909 Ece!, korku ve hata irkefinden kurtarr nefsi;
Bu cevher mutluluk kimyas iin iksir-i azamdr.165
2910 Hikmetyolunda, akn kemafi lm iledir;
Evet, Jernann hkmn geerli klan, mhrn nakdr. 166
291 1 Bahar gnlerinde Jale bahesine girersen, hor bakma topra
a!
nk her zerre birer kadeh ve birer Cem'dir. 167
2912 Cihan ehli, nefsin tutsadr, bilmez yokluun kymetini;
Fuzuli! Dnyay terk stnl ancak sana verilmitir.
Sz Sonu
2913-2915 Gzellik bahesinin gl LeyHi, (lm) hazannn ye
li ile mahvolup, (mrnn) bahan, hazann hmna ura

d ve hayat sona erdiinde, zavall annesi ban at ve
kanl gzyalarn bandan ard;
520
2916 Kafilnm tkdi zagferana
Silz- dil ile gelp figana
2917 Ahtd gzinden ek-i gl-giln

Sylerdi
ki
ey garib-i mahziln
2918 Sensz n' ederem hayat baki
Min-ba'd men lmek itiyak
2919 oh aglayup etdi ah nale
Aglar kim olursa beyle hale
2920 El-kssa durup tarik-i matem

OL vak'aya ygld alem
2921 Ahya- Arabda kopd iven
Yanmlara evler ald klhan
2922 Ta'zim ile durdlar azasm
Kabrin dz p urdlar binasm
2923 Ten ald mukim-i arsa-i hak

Rilh ald karin-i evc-i eflak
2924 evk ehline kurb hasl old

Deryasma katra vasl old
Bu Mecnunun Leyli vefatndan haber eitdidr

ve
Hasretle dnyadan getdidr
2925 Mihnet emeninde gl derenler
Nernde yaman haber verenler
2926 Gam nshasm eyleyende tahrir

Vermiler ana bu nev' tehir
------
521
2916-2918 Kilfur (gibi ak salarn safran (gibi sararm yz)ne
dkt. inin atei ile feryat figan eyleyip gzlerinden gl

renkli yalar aktt. Diyordu ki: "Ey mahzun ve garip
(Leyla)! Sensiz bu hayat ne yapaym? Bundan sonra artk
bana den, ancak lm arzusudur!"
2919 ok alayp, ah ve feryat etti. (yle ki), bu halini kim gr
se, alard. .
2920 Ksaca, herkes matem yolunu tutup o hadise iin topland;

2921 Araplar arasnda matem feryatlar koptu; evler, yanmlara
klhan oldu.
2922 Hrmetle cenaze merasimini yaptlar; mezarn kazp kab
rini hazrladlar.
2923 Beden, topran barna yerleti; ruh, gklerin zirvesine
ykseldi.
2924 Hasret ekenler yaknlk elde etti; damla, denizine kavu-
tu...
Mecnun'un Leyla'nn lmnden Haberdar Olmas

ve
Hasretle Dnyadan Gitmesi
2925-2926 Bela ve musibet bahesinde gl derenler ve alemde
kt haber verenler, gam nshasn yle yazp ortaya

kardlar:
522
2927 Kim Zeyd-i sitem-reside-i zar

OL vakadan olup haberdar
2928 Fi'l-hal klup azimet-i r1ih
Mecnun- hazini etdi agah
2929 K'ey ifte-i ikeste-t1ili'
Efsus ki sa'yn old zayi'
2930 dbar tlsmun etdi batl
Bu megaleden dahi ne hasl
2931 Bazar bozld y bisatun
Bu silsileden kes ircibatun
2932 Leyli sana verdi zindegani

Sen ol baki ol old fani
2933 Sen sadkas olduun peri-ve

Old sana sadka ey bela-ke
2934 Azm-i reh-i cennet etdi ol hur
Firdevs makarnn etdi ma'mur
2935 Mecnun ki haberden ald agah

Suz- ciger ile ekdi bir ah
2936 Kim gulgulesin hem ol zamanda

Canam eitdi ol cihanda
2937 Az kald ki nalesiyle dildar

OL hab- ecelden ola bidar
2938 Bir lahza blend olup huru

Ddi yere getdi akl hu
2939 n geldi zine ekdi nale

Yadurd hazam zre jale
523
2927-2928 Zavall ileke Zeyd, o hadiseyi renince derhal
yola dt ve kederli Mecnun'u durumdan yle haber
dar etti:
2929 "Ey talihsiz rutkun! Yazk ki, emeklern boa gitti!"

2930 "Bahtszlk, tlsmn bozdu. Artk bu uramadan bir so
nu kmaz!"
2931 "Pazar bozuldu; topla yaygn! Bu zincirden ban ko

par!"
2932 "Leyla, mrn sana verdi; o fani oldu, sen baki kal! "
2933 "Ey bela eken! Senin cann yoluna vakfettiin peri yz
l gzel, senin urunda kendini feda etti."
2934 "O huri, cennete doru yola kt ve Firdevs makamn

enlendirdi. "
2935-2936 Mecnun bu haberi alnca, iinin atei ile yle bir ah

ekti ki; sesinin dalgalann o anda br dnyada bulu
nan sevgilisi iitti.
2937
kalsn sevgili, (Mecnun'un) feryad ile ecel uykusun

dan uyanacakt...
Az
2938 Bir an cokun bir sel gibi alad, sonra akl ve uuru ba
ndan giderek yere dt.
2939 Kendisine geldii zaman feryat edip solgun yzne iy ta

neleri (gibi gzyalar) dkt.
524
2940 Ta'ne szin etdi Zeyde bnyiid
K'ey saki-i bezm-i zulm bi-diid
2941 N'etdm sana kas d- canum etdn

Kasd- dil-i na-tvanum etdn
2942 Kydun men-i zar na-tyana

Urdun sitem ateini cana
2943 Zehr idi meer bu verdn cam

Kim merg peyamn etdi i'lam
2944 Bir mOr-eye nedr bu kine

FOlada dzer mi ab-gine
2945 Te'sir-i setemden ictinab et

Bari bu gnaha bir seyab et
2946 let meni yar olan diyara
e m' eyle meni mezar- yara
2947 Ddi yola old Zeyde hem-rah

Bir hal ile kim neuz bi'llah
2948 n grdi mezar- gl-izarn
Ddi Y kucaklad mezarn
2949 Gsini klp lahid kimi ak
Merkad kimi sad bana hak
2950 Kabr zre ahtd kanlu yan

La'l eyledi ya kabri dan
2951 Yer yzin ed p sirik memlO

Gedi yere ol sirikden su
2952 Old dr-i ek-i bi-karar
Kabr ire nigarnun nisar
------
525
2940-2941 Zeyd'e kt szler syleyerek kmaya balad: "Ey

zulm ve ikence meclisinin sakisi! Sana ne yaptm ki ca
nma kastettin de zavall gnlm yaralamaya kalktn?"
2942 "Ben zavall dermansza kydn ve canma zulm ateini

vurdunl"
2943 "Herhalde bu sunduun kadeh, zehir dolu idi ki, lm ha

berini bildirdi!"
2944 "Bir katncaca bu dmanlk neyin nesi? Hi, ie elie

dayanr m? ."
2945-2946 "Zulmn sonucundan sakn! Bari bu gnahn karl
nda bir sevap ile de, beni sevgilimin olduu diyara g

tr; beni yarirnin mezarna mum yap!.."
2947 Zeyd'e arkada olarak yola dt. yle bir halde idi ki; Al
lah korusun!
2948 Gl yzlsnn mezarn grr grmez, zerine kapana

rak kabri kucaklad.
2949 Gsn mezar ta gibi para para etti; kabir gibi bana
toprak sat.
2950 Kanl gzyalarn mezarn zerine dkt ve kabir tan

lal (gibi krmz) etti.
2951-2952 Gzya yeryzn doldurarak o gzyalarndan yere

su geti ve kararsz yalarnn incisi, kabir iinde sevgilisi
nin ayana sat mcevher oldu.
-------
526
2953 Gz yan eyledi muhatab
K'ey tire eb-i firaka kevkeb
2954 hmak sana old imdi vacib

Kim old ol aftab gaib
2955 Bir burc makam dutm ol mah

Kim olmaz ana nesim hem-rah
2956 Sen durma eer mrvvetn var

Gir topraa an iste zinhar
2957 Gr handadur ol dr-i yegane

N'etmi ana afet-i zemane
2958 Pa-busn edp yetr niyazum

Bildr bu tazarru' ile razum
2959 Ke'y em' nedr bu ictinabun

Men baht siyahdan hicabun
2960 Cam- mey-i gam dutanda alem
Sen imi idn bu cam men hem
2961 Mest etdi meer seni bu bilde
Kim bezmde durmadun ziyade
2962 Bir nadire em' idn eb-efrilz

Ddi sana zevk-i akdan suz
2963 Bir nie zaman eeri yandun
Sz- dile durmadun usandun
2964 Bi-darIa getrmedn tab
ehla gzn old mail-i hab
2965 Hem-rahum idn bu yolda ey mah
Hem-rah koyup geder mi hem-rah
527
2953-2954 Gzyan karsna alp dedi ki: "Ey aynln kara ge
cesinin yldz! imdi sana, kmak vacip oldu; nk o
gne batt;"
2955 "O ay yle bir burca yerleti ki, rzgar bile ona yolda ola
maz... "
2956 "Aman, eer insaniyetin varsa, durma, topraa gir de onu
ara;"
2957 "O biricik incinin nerede olduunu, zaman belasnn ona
neler ettiini gr!"
2958 "Ayana yz srerek niyazm ulatr ve u yalvarla sr
nm ona bildir:"
2959 "Ey mum! Nedir bu ekinmen ve ben baht karadan bu
saklanman? . "
2960 "Alem, gam arab kadehi sunduu zaman, hem sen hem
de ben bu kadehten imitik;"
2961 "Demek, bu kadeh seni sarho etmi ki, mecliste fazla
kalmadn!"
2962 "Geceyi aydnlatan esiz bir mumdun; ak zevkinden sa
na ate dt."
2963 "Geri bir nice zaman yanp durdun; ama, gnl ateine
dayanamadn, usandn;"
2964 "Uyank kalmaya fazla tahamml edemedin; ehl. gzn
uykuya meyletti. .. "
2965 "Ey ay! Bu yolda benim yoldamdn; yolda, yolda bra
kp gider mi?"
528
2966 Eflake terahur eyle ey hak
Kim ald definn ol dr-i pak
2967 Zlfine muarz olma ey mar
Kim anda mukimdr dil-i zar
2968 Haline taarruz etme ey mur
Kim baludur anda can- mehcur
2969 Ey mr gel imdi baa sen hem

Kim emme tire old alem
2970 Alem ho idi ki var idi yar
n yar yoh olmasun ne kim var
2971 Ey can ten-i hasteye veda' et

Bir haste ile yeter niza' et
2972 Mtakunem ey ecel kerem kl

Der-i elem eyle rer -i gam kl
2973 Kurtar meni ztrab- gamdan
Ver mjde vcfiduma adernden
2974 Ayinemi eyle jengden pak

Kl perde-i i'tibarum ak
2975 Rer et ne ise arada Mil
Eyle meni ol nigara vasl
2976 Teklif-i visal eder mana yar
Bir yerde ki yohdur anda ayar
2977 Men getmemek eylesem haradur .

Senden mana bir meded revadur
2978 Bi 'Ilah meded mde klma ihmal
Kim bahtuma yz verpdr ikbal
-------
529
2966 "Ey toprak! Gklere kar vn! nk o parlak inci se

nin barnda gizleniyor. .. "
2967 "Ey ylan! (Sevgilimin) zlfne sakn dokunma! nk

yaral gnlm onun iinde bulunuyor. .. "
2968 "Ey karnca! (Onun) benine musaHat olma! Zira onda be

nim ayrlm canm bal... "
2969 "Ey mr! Gel imdi sen de sona er! nk alem, gz

me zindan oldu..."
2970 "Yarim var iken alem hotu. Madem artk yar yok, o halde
var olan ne varsa, yok olsun!"
2971 "Ey can! (Sen de) hasta bedene veda et! Bir hasta ile e
kitiin yetmez mi? ."
2972 "Ey ecel! Seni arzuluyorum; kerem et, aclarm yok et,
gamlarm gider!"
2973 "Kurtar beni bu gam strabndan; vcuduma yokluktan

mjdeler getir!"
2974 (Gnlmn) aynasn pastan temizle; itibanmn perdesini

yrt!"
2975 "Arada engel ne varsa, kaldr; beni o sevgiliye kavutur!"

2976 "Sevgili bana yabanclarn hi bulunmad bir yerde bu
lumay teklif ediyor;"
2977 "Eer gitmezsem, bu hata olur. Senden bana bir yardm

gerek."
2978 "Allah iin bana yardm etmekte ihmal gsterme; nk

talih bugn bahtma yz gstermitir. ..
"
-------
530
2979 Ya Rab mana cism can gerekmez

Cananumsuz cihan gerekmez
2980 Min-ba'd zelil hr klma

Ser-gete-i rzgar klma
2981 Efganda iken gedp karan

Old bu gazeI dilinde cari

2982 Yand cannm Mer ile vasl-, roh- yar isterem
Derd-mend-ifirkatem derman- dtdar isterem
2983 Blbl-i zrem del Nhl2deferyad etdm
Kalmem naMn kafes kaydinde gl-zr isterem
2984 Dehr Mzrnda kdsiddr meta'- himmetm

Bn meta' satmaa bir zge Mzr isterem
2985 Fant olmak isterem ya'ni be/a-y dehrden

Rhat- cism-i za'tj ean- ifgar isterem
2986 N'ola ger klsam eb-i hicran temenna-y ece/
N'eyleyem ohdnr gamnm difine gam-har isterem
2987 n beka bezmindedr diMar men Mm dnnnazem

B nfena deyrinde bezm-i vasl-, diMar isterem
2988 Ey Fnznlt istemez kimse rzosylefena
Men ki mnndan zge bilmen are naar isterem
531
2979 "Ya Rabbi! Bana ten ve can gerekmez; sevgilim olmadan

cihan gerekmez!"
2980 "Artk bundan sonra beni hor ve hakir eyleme; dnyada

akn ve perian bir halde brakma! "
2981 Feryat ve figan ederken, b u gazel, kendinden geerek di

linden dkld:
. Mecnun Dilinden Gazel

2982 Hicranla yand canm; yrin yanan isterim;168
Ayrlk hastasym; sevgilinin yz dernanm isterim.
2983 Zavall bir blblm, ettiim feryat bouna deil;

Kafeste alar hlde kalmm, glzar isterim...
2984 Qemiz kald dnya pazarnda gayret metO/m;

Bu metOt satmaya bir baka pazar isterim...
2985 Fani olmaktr muradm... Yani, devran beMsndan,

Zayfcismimin ve yaral canmn azadn isterim...
2986 Hicran gecesinde ecdi temenni edersem, a/lmaz;
Neyleyim, oktur gam/m; giderneye gam o11a isterim!
2987 Madem ki, sevgili sonsuzluk meclisindedir; ben de arnk dur

mam...
Bu yokluk meyhanesinde yrin vuslat meclisini isterim...
2988 Ey Fuzuli! istemez hi kimse yok/uu kendi arzusuyla;

Bense, bundan baka bilmem are, naar isterim...
532
Tamamt-i shan
2989 n raz- derilnn etdi takrir
Re'yine muviifk old takdir
2990 mdad klup inayer-i Hak
Kld an maksadna mlhak
2991 Gl derdi hadika-i emelden

Mey idi surahi-i ece1den
2992 Kabrini kucaklad nigarun
Can sadkas erdi ol mezarun
2993 Leyli dedi verdi can- irin

OL ak- bi-karar miskin
2994 nsiif hemin ola mahabbet
Bu dairedr makiim- hayret
2995 Gilya ki elinde idi can
Daim gzedrdi ol zaman
2996 n devr ile yetdi ol zemane

Andan bir icazet old cana
2997 Her nie ki var idi nigar

Alemde idi anun karar
2998 n kld nigar terk-i alem

Bu alemi terk kld ol hem
2999 n grdi bu hiUi Zeyd-i gam-nak

Efgan klup erdi yahasn ak
3000 Feryiid ile kld nevha bnyad

Evc-i felee yetrdi feryiid
533
Sz Sonu
2989 Gnlnn srrn dile getirince, Allah'n takdiri de, istei
ne uygun dt.
2990 Allah'n yardm imdadna yetiip onu maksadna ula

trd.
2991 Emel bahesinden gl devirdi; ecel srahisinden mey

iti.
2992 Sevgilinin topran kucaklad; cann o mezara kurban

etti.
2993 Bu kararsz ve zavall ak, "Leylaa!" diyerek tatl cann

verdi...
2994 Pes dorusu! Ak ve sevgi byle olur; hayret makam ite

bu makamdr!
2995 Sanki, can hep elindeydi ve daima o zaman gzetiyordu;

2996 O an dnp dolap geldiinde, cana ondan izin ktL ..
2997 Sevgilisi var olduu mddete onun da dnyada kalma
dncesi vard;
2998 Sevgilisi dnyay brakp gidince, o da bu alemi terk etti ...

2999 Gaml Zeyd bu hali grdnde feryat edip yakasn
yrtt;
3000 Figana gelip alamaya balad; lklar gkyzne yk

seliyordu.
-------
534
3001 ar alad eyle kim hem ol dem

Ah nine yld alem
3002 El cem' olup etdiler nezare

Mecniln- siyah-rilzgara
3003 Kabr stine grdiler yhlm

Cananeye can nisar klm
3004 Ahvaline alayup seraser
Defn etmein etdiler mukarrer
3005 Gasl eyleyben ten-i nizann

Dildannn adlar mezann
3006 Koydlar an hem ol mezara
Gam-nak yetidi gam-gsara
3007 Rilh old felekde rilha hem-raz
Ten old ten ile yerde dem-saz
3008 Ref' old teallukat- Mil
Matlilbna talib old vasl
3009 Bir bezm iki aha mahfi! old
Bir burc iki maha menzil old
3010 Kabr stine koydlar niane .

Fa old bu macera ciMna
301 1 Tavfnda klup murad Msl

Ol kabre halayk old mail
3012 Gedke zaman mkerrem old

Hacet-geh-i ehl-i alem old
3013 Budur eser-i mahabbet-i pak
Ho mertebedr bu klsan idrak
535
3001 yle yank yank alad ki, o anda ahnn sesine btn
,Hem topland.
3002 Halk birikip kara bahtl Mecnun'u seyrettiler.
3003 Grdler ki; kabrin stne ylm ve cann sevgilisine

feda etmi,
3004 Hepsi onun haline alayarak defnetmeye karar verdiler.
3005-3007 Zayf ve hasta bedenini ykayp, sevgilisinin mezar

n aarak onu da ayn mezara koydular... (Bylece) gaml,
gam ortana kavutu; gkyznde ruh ruha srda, yery
znde ten tenle arkada oldu.
3008 Aradan engeller kalkt ve isteyen, istediine kavutu;
3009 Bir meclis iki sultana mahfil, bir bur iki aya konak oldu...
3010 Mezar zerine bir ta diktiler. Bu macera btn dnyada

duyuldu.
301 1 Bu kabri ziyaret edenler muratlarna erdiklerinden, halk
(o trbeye) ok ilgi gsterdi;
3012 Zaman getike saygnlk kazand ve btn insanlarn di
lek yeri oldu.
3013 Temiz bir akn sonucu ite budur... Anlayabilirsen, bu,
ok ho bir mertebedir...
536
3014 OL mehede Zeyd olup mcavir
Asar- sadakat etdi zahir
3015 Ta'mlr in etdi oh atalar
Tedric ile kld oh binalar
3016 Peyveste hararet-i cigerden
Kandil-i mezarn etdi ren
3017 Carb ile ab olanda matlb

Mjgan ile eki ab carb
3018 Her lahza klurd taze matem
Klmazd figan nalesin kem
3019 OL mnis-i mfik muvafk

Bir gece karib-i subh- sadk
3020 Bimftr teninde kalmayup rab
Klmd mezara yasdanup hab
3021 Hab ire grindi ol figara

Bir bada iki mah-pare
3022 Ruhsarlarnda zevkden nr
Bim-i gam derd-i gussadan dr
3023 Ho-vakt neat-mend dil-ad

Ayar taarruzndan azad
3024 Her meh-vee min ferite-sret

hlas ile olm ehl-i hidmet
3025 Sord ki bular ne mahlardur

N e rtbet padiahlardur
3026 Bu ravza ne ravza-i berindr
Bu kavm ne kavm-i nazenindr
537
3014 Zeyd, o ehidiin civarnda yer tutup ballk rnei gs
terdi.
3015 Oray enlendirmek iin ok balarda bulundu; yava

yava (etrafnda) birok bina yapt.
3016 Daima cierinin ateinden (Mecnun'un) mezarnn kandi

line k veriyordu.
3017 Sprge ve su gerektiinde, kirpikieri sprge idi, gz

yalar da su...
3018 Her an matemini tazeler, feryat ve figann hi azaltmaz

d. ..
3019-3020 O efkatli ve cana yakn dost, bir gece sabaha kar,
hasta vcudunda takat kalmad iin, mezara yaslanp uy

kuya dalmt;
3021 O yaralya, ryasnda bir bahe iinde iki ay paras g

rnd;
3022 Yzlerinde zevkten nur (vard); gam korkusundan ve ke

der skntsndan kurtulmu (idiler) ...
3023 Dmanlarn saldrlarndan uzak, nee ve sevin iinde

hoa vakit geiriyorlard.
3024 Her ay yzlye bin melek yzl (hizmeti) ihlasla hizmet

ediyordu.
3025 (Bunun zerine) sordu: "Bu ay gibi gzeller, bu yksek

dereceli sultanlar kimlerdir?"
3026 "Bu yksek bahe hangi bahedir? Bu nazl topluluk kim

lerdir?"
538
3027 Budur dediler riyilz- Rdviln
Bu kavm-i huceste hfir glmiln
3028 Bu iki meh-i huceste-ruhsilr
Mecnfin ile Leyli-i vefil-dilr
3029 n viidi-i aka girdiler pak
OL pilklig ile oldlar Mk
3030 Menzilleri old ba- Rdvan
akerleri old hfir glmiln
3031 n munda nza verp kazaya
Sabr eylediler gam belaya
3032 Getdkde ciMn-1 bi-vefildan
Kurtldlar ol gam beladan
3033 n Zeyd yuhudan old bidar
Bu nkteni etdi halka izhilr
3034 Halkun olup i'tikad efzfin
OL kabre ziyaret old kanfin
Tamamt-i shan
3035 Sak! mtegayyir old Mlm
Sylemee kalmad mecalm
3036 Min-ba'd ziyade verme bade
Rahm eyle ki ser-hoem ziyade
3037 Ho gaflet ile gerdm eyyam
Bilmem ki n'olur im ser-encam
3038 Ser-maye-i mr getdi elden
Sfid etmedm etdm amelden
539
3027 Dediler ki: "Bu, Rdvan cennetidir; bu mbarek topluluk
da huriler ve glmanlardr."
3028-3030 "Bu uurlu yzl iki ay, Leyla ile vefal Mecnun, ak
vadisine tertemiz girip bu temizlikle topraa kartklarn

da, konaklan Rdvan cenneti; hizmetileri de huriler ve
glmanlar oldu;"
3031-3032 "Bu dnyada kazaya rza gsterip, gam ve belaya sab
rettikleri iin, vefasz dnyadan gittiklerinde o gamlardan

ve belalardan kurtuldular... "
3033 Zeyd uykudan uyandktan sonra bu ince gerei halka

izah etti.
3034 Halkn inanc daha da artarak o kabri ziyaret etmek bir

adet haline geldi...
Sz Sonu
3035 Ey saki! Halim karmakark oldu; sylemeye mecalim
kalmad.
3036 Artk bundan byle, daha fazla arap verme! Merhamet

eyle, ok sarhoum!
,
3037 Gnlerimi tatl gafletlerle geirdim... Bilmem ki bu iin

sonu ne olacak? .
3038 mr sermayesi elden gitti, yaptm iten bir kazan el

de edemedim.
540
3039 F eryild bu cevrden ki gerdun
Ahvillmi eyledi diger-gun
3040 Dn dide-i ter klup gher-bilr
Gerduna dedm ki ey cefa-kilr
3041 Hergiz revinden olmadum ild
Dilm- gam mihnetnden ilzild
3042 Ahbilba nakiz devr edersen
Erbilb- kemille cevr edersen
3043 Mecnun eer olsa idi cilhil
Olmazdun itil'atnde kilhil
3044 F ermilnna inkyild ederdn
Gnlini mdilm ild ederdn
3045 Ehl-i hner oldu sebebden
Silhib-nazar olduu sebepden
3046 Akriln iinde hr kldun
Bi-izzet i'tibilr kldun
3047 Leyli ger olayd bir hayilsuz
Ya sen kimi mihrsz vefasuz
3048 Olmazd ana hemie cevrn
Kilmnca mdilm olurd devrn
3049 Faz ehline milil oldundan
drilk ile kilmil oldundan
3050
ilim gam elinde zilr edpsen

Afte-i ruzgilr edpsen
----
541
3039 Ah bu eza ve cefa elinden ki; devran, halimi bambaka

etti!
3040-3041 Dn gzmden taze inci gibi yalar dkerek dnya

ya dedim ki: "Ey cefakar! Hibir zaman gidiinden mem
nun olmadm; gam ve mihnetinin tuzandan da kurtula
madffi."
3042 "Dostlarn arzularnn aksine dnyor, olgun insanlara

eziyet ediyorsun."
3043-3044 "Eer Mecnun, cahil biri olsayd; ona boyun emek

te geveklik gstermez, emrine uyar, gnln daima mut
lu ederdin;"
3045-3046 "Halbuki, hner ve bilgi sahibi olduu iin, onu ak

ran arasnda hor, hakir ve deersiz kldn!"
3047-3048 "Eer Leyla edepsizin biri, yahut senin gibi efkat

siz, vefasz olsayd, ona hi eziyet etmez, daima murad
na uygun olarak dnerdin;"
3049-3050 "Ama, o, fazilet sahiplerine meyledip ak ile olgun
lam biri olduundan, onu boyuna gam elinde alatp in

letiyor, perian ediyorsun!"
542
3051 Men hem ger olaydum ehl-i tezvir
Etmezdn i'anetmde taksir
3052 Senden garazum olup ser-encam
Devrnde mana olurd aram
3053 n ehl-i vekar neng arem
Cevrnle hemie har zarem
3054 Bu yzden imi senn medarun
Var imdi ki yohdur i'tibilrun
3055 Gerdlin eidp menm itabum
Verdi bu eda ile cevabum
3056 K'ey sliret-i halden habersz
Her hikmete ayb eden hnersz
3057 Men emre muvilfk eylerem devr
Hikmetde vefadur etdm cevr
3058 Amma sen eden amel hatadur
Kim pir-i tarikatn hevadur
3059 airlie iftihar edpsen
Kizbi zne iar edpsen
3060 Mecnlin dedn vclid- kamil
Her danie menden old kabil
3061 Divane ana sen eyledn ad
Senden ana yetdi zulm bi-dM
3062 Leyli dedn meh-i tamam
Men perdede sahladum girami
3063 Rsva-y halayk eyledn sen
Min ta'neye layk eyledn sen
------
543
3051-3052 "Eer ben de dolanbaz biri olsayd1m, bana yardmda

kusur gsteremezdin; senden diledikleri m sonulanr,
devrinde rahat ederdim'"
3053 "Vakar, namus ve ar sahibi olduum iin, eziyetinle de

vaml aalanm bir Mideyim'"
3054 "Demek ki senin dnn bu sebeple imi. yleyse var

git, ank benim iin bir deerin kalmad'"
3055 Dnya benim knamalarm iitip yle cevap verdi:

3056 "Ey durumun aslndan habersiz ve hikmetten hi anlama
yan hnersz!"
3057 "Ben emre uygun olarak dnyorum. Eer ince dn

lrse, ettiim eziyet, aslnda bir vefadr."
3058 "Ama senin yaptn i hatadr. nk gittiin yolun piri,

arzu ve aktr... "
3059 "airlikle vnyor; yalan 69 kendine i ediniyorsun.....

3060 "Mecnun dediin o yce kii, btn bilgi ve kabiliyetle
rini benden ald;"
3061 "Ona divane adn ise sen verdin; ona asl zulm ve eziyet
senden gelmi olmuyor mu?.'!'
3062 "Leyla dediin o ayn on drdn ben sayg ile perde ar

kasnda saklamtm;"
3063 "Sen ise onu elaleme rusva eyleyip binlerce knamaya he

def yaptn'"
3064 Geh Nevfele zr kldun tlak
Geh bni Selama zulm ilhak
3065 erm et bu ne herzedr ne mhmel
Ne bni Selam hans Nevfel
3066 erh eylemek eyledn fesane
Kldun olarun szin behane
3067 Grdi rmi snkler azar
Thmetlerne olup giriftar
3068 Emvat mezalimine girdn

Asfidelere azab verdn
3069 Crmine alanda halk mlzem
Lazm sonlur bu iftira hem
3070 Yetmez mi bu bais-i azabun
Bu mes'elede nedr cevabun
3071 Ey tfiti-i bfistan- gftar
Sarraf- shan Fuzfili-i zar
3072 Aldanma eer sipihr-i laib
Ta'n ile sana dediyse kazib
3073 E'ara abes deyp usanma
Sermaye-i nazm sehl sanma
3074 Szdr gher-i hizane-i dil
zhar- srat zata kabil
3075 Can szdr eer bi1rse insan
Szdr ki deyerler zgedr can
545
3064 "Bazen Nevfel'e (sznde durmama) kusum yaptirdm;
bazen bni SeHim'l zalimlikle suladm."
3065 "Utan, uran! Bu ne samalk ve ne anlamsz itir? .. Ne b
ni Selam', hangi Nevfel?.. "
3066 "Bir hikaye anlatmak istedin; szne onlarn- isimlerini
bahane yaptn!"
3067 "rm kemikler bile sulamandan nasibini alp incin
diler. "
3068 "lmlere zulmedip, rahat ve huzura kavumu insanla
ra azap ektirdin!"
3069 "Mahlkatn, gnahlarndan dolay sorguya ekilecei za
man, elbette bu iftirann hesab da samiur!"
3070 "Senin iin azap sebebi olarak bu yetmez mi? Bu konud a
ne cevap vereceksin? ."
3071 Ey nutuk bahesinin papaan! Ey sz sarraf, inleyen Fu
zuli!..
3072 Bu dzenbaz felek dil uzatarak sana yalanc demise, bu
na aldr etme!
3073 iiri abes grp usanma; nazm sermayesini kolay (elde
edilir) sanrna!
3074 Sz, gnl hazinesinin mcevheridir; insann kiilik ve s
fadarnn gereklerini yanstan (aynadr).
3075 Eer, insan bilirse; can, sz demektir; can iin bir baka
eydir derlerse, (bil ki) bu (bo) bir szdr.
------
546
3076 Bi'llah bu yaman mdur ki halil

Emvata sz ile verdn ihya
3077 Mecnn ile Leylini klub yad

Ervahlarn eyledn ild
Bu beyan- bzr-i te'lif-i kitabdur

ve
Tarih-i zaman- /eth-i Mbdur
3078 Ey kilk-i revende bareka'llilh
Oldun men-i reh-neverde hem-rah
3079 Min sa'y ile hacetm bitrdn

Bir menzile akibet yetrdn
3080 Rahmet sana kim sen etdn imdad

Bu eski binily etdm 1tb1td
3081 Ek ile dern sim-endd

Ah ile birn anber-1tld
3082 Mahzenleri genc-i gevher-i derd

Revzenleri menfez-i dem-i serd
3083 El-kssa mrerreb old bir b1t

Her lalesi bar zre bin d1t
3084 Hn- ciger 1tb- 1 cy-b1tr
Nevk-i mje ebr-i nevbahar
547
3076 Allah akna, bugn lleri sz ile diriltmen kt bir ey
midir?
3077 Mecnun ile Leyla'y anp, ruhlarn ad ettin...
Kitabn Yazl Sebebinin Aklanmas

ve
Kapnn Ald Zamann Tarihi
3078 Ey hzl yryen kalem! Allah raz olsun; ben yolcuya yol
da oldun.
3079 Bin abayla ihtiyacm giderdin; sonunda beni bir menzi
le ulatrdn.
3080 Sana rahmet olsun ki, bana yardm ettin de bu eski binay
yeniden bayndr hale getirdim.
3081 (Bu binann) ii, gzyalar ile gm ilemeli; d ise ah
(duman) ile amber rengine brnmtr... .
3082 Mahzenleri, dert mcevheri hazinesi; pencereleri, souk
nefeslerin geldii menfezdir...
3083 Hasl, yle bir bahe kuruldu ki; her lalesinin gsnde
bin yara var;
3084 Irmann suyu, cier kan; ilkbaharnn bulutli, kirpiin
ucudur...
548
3085 OL dem ki bu nsha old merkilm
Leyli Mecniln adma mersilm
3086 zhara gelp rmilz- vahdet
Vahdetde tamam olup hikayet
3087 Tarihine ddiler muvafk

Bir olma ile ol iki ak
Bu erbdb- vefadan tevakku '-i kabUl-i ma'zeretdr

ve
Ashab- zekadan temenna-y du'a-y mafiretdr
3088 nsaf ver ey hasild insaf
Ta'n etme ki cevhern del saf
3089 AhviUmi gr hariib muztarr
Endilh- zemaneden mkedder
3090 Sz dairesi del bu ahval

nsaf mana ki olmazem lal
3091 Menden tama' etme fikr-i saib

Ahvalmedr szm mnasib
3092 Azdur deme cevherm safasm

Bir sor ki ne verdiler bahasm
3093 Bi'llah ger olayd bir hridar
Min genc-i nihan klurdum izhar
3094 Fi'lcmle bu hem ki old mastilr

Bir evk ile zevkden del dilr
3095 Ayb- hner ihtiyar klma

i'rm hasedin iar klma
3085-3087 Bu eser "Leyla-Mecnun" ad verilerek yazldnda,
vahdet iaretleri ortaya kt; hikaye vahdette tamamlana

rak, o iki ak bir olmakla, (eserin yazl) tarihine uygun
dtlerPO
Vefa Sahiplerinden, Kusura Bakmama Beklentisi

ve
Zekd Sahiplerinden, Balanma iin Dua Temennisi
3088-3089 nsaf et ey kskan, insaf! Harap ve aresiz, zamann
gamlar ile kederli halime bak da, "Cevherin saf deil" di

yerek bana dil uzatma!
3090 Bu hal sz ile anlatlabilecek gibi mi? . Aferin bana ki, (bu
dunmda) dilsiz kalmyorum!
3091 Benden, isabetli fikir bekleme; nk szm, halime g
redir.
3092 Cevherimin saflna, azdr, deme! Bir sor ki, karlnda
ne verdiler acaba?
3093 Allah biliyor, eer (uygun) bir alc olsayd; ortaya binler
ce gizli hazine karrdm!
3094 Ama, yazdm bu eser de bir nee ve zevkten uzak deil
dir.
3095 Hnerin kusurunu arama yoluna gitme; iirimi kskanma
y alkanlk edinme!
550
3096 BihOde yeter taarruz eyle
Ger kadir isen cevab syle
3097 Terk eyle taarruz u inad
Kim vadi-i cehldr bu vadi
3098 Dem hayr szinden ur demadem
V'er hayr demezsen ebsem ebsem
551
3096 yle, bo yere saldrma da, eer elinden geliyorsa buna

benzer bir eser de sen yaz!
3097 Saldry ve inad terk et! nk bu, bilinsizlik yoludur.
3098 Azn her zaman hayrl szler iin a; eer hayr sz sy
lemeyeceksen; azn kapat, sus, sus!
METN LE LGL
NOTLAR VE AIKLAMALAR
1 Eski felsefeye gre, "aba- ulvi" (yksek mertebeli babalar), yldzlarla
dolu gkleri anlatmakta; "mmehat- sfIi" (alak mertebeli anneler) ise;
hava, su, ate ve toprak'tan ibaret olan drt unsuru ifade etmektedir. Es
ki anlaya gre, varlklar bu unsurlarn birlemesinden :neydana gelmi
tir. (s.
2S-27)
Necmettin Halil Dnan, on drt yazma ve bir basma Lcy/ ve Mecnun nsha
sn gzden geirerek, farklar karlatrmak suretiyle tespt ettii ve ne
rettii Leyla ve Mecnun metnnin bandaki dibacenin mensur ksmnn so
nunda bir deerlendirmede bulunmu ve bu metnin gnlk dile evrilme
snin neredeyse mlclnsz olduunu, hatta vaktiyle Sleyman Nazifin de
Fuzu/'ismli eserinde Leyla ve Mecnun'dan bahsederken, bu paray bir iki
mefhum aklamas dnda gnlk dile evirmeyi baaramadn ifade et
tiini kaydetmitir (Necmettin Halil Dnan,
Fuzu/i-Ley/ i/e Mecnfin,
s. 2, i
no'lu dipnot).
Biz,
Ley/ ve Mecnut hikayesini anlam btnlne azami dikkat gstere
rek gnmz diline aktardmz bu kitapta "Dibace"yi de ayn hassasi

yede anlayarak bugnk dile evirdik ve okuyucunun istifadesine sun
duk. (s. 27)
Bu beytin birinci ve ikincj msralarnda geen "tlsm" kelimesini Fuzuli

iki ayr anlamda kullanmtr. Bunlardan ilki "anahtar" , ikincisi ise "gz
aldatan grnt, tlsm" demektir. aire gre, Allah'n ismi, btn ba
ve nimet hazinelerinin kaplarn aan anahtardr. Yine aire gre Allah 'n
varl gizli bir hazine, kainat ise o gizli hazinenin varlk eklinde ortaya
kan tlsmh yansmasdr. Bu benzetme, vahdetvcut inancnn temel
dayanaklarndan biri olan bir kutsi hadise gre yaplmtr. Sahih hadis ki
taplarnda bulunmayan, ancak sofilerce ok nem verilen bu kuts hadis-
554
te bildicilcliine gre, Davut Peygamber'in Allah'a, "Ya Rabbi, dnyay
ne iin yarattn?" diye sormas zerine, Allah yle cevap vermitir: "Ben
bir gizli hazine idim; bilinmemi sevdim. Bilinmek iin bu dnyay yarat
tm ... " te, mutasavvflar buna dayanarak varln oluumu (tekvin) ile il
gili u fanteziyi gelitrmilcrdir: "Mutlak varlk (vcudmutlak) olan Al
lah, ayn zamanda mutlak kemal (kemalimutlak) ve mutlak gzellik (ce
malimutlak) sahibidir. Onun am, kendini gstermektir. te Tanr'nn
kendi gzelliine ak olmas {akzati} sebebi ile kendini grmek ve gs
termek istemesi, tekyine sebep olmutur. nsan nasl kendini grmek iin
aynaya bakarsa, Tanr da kendi gzelliini seyretmek iin, ayna hkmn
de olarak evreni ve insa'o vcuda getirmitir... Her ey ztt ile meydana
kar. Vcudmutlak'n ztt, ademimutlak (mutlak yokluk)tur. te, v
cudmutlak'n kendi ztt olan ademimutlak ile kar karya gelmesinden
olaylar ve varlklar tecelli etmitir. Fakat bu ademimutlak da bamsz bir
varla sahip deildir. Ancak bir ayna hkmndedir. Tecelliye vasta ol
mak zere geici bir an iin zahir (grnr) olan bir vehimden, bir hayal
den ibarettir." Bkz, Agah Srr Levend, Divan Edebiyat-Kelimeler ve Re
miz/er, MazmUltlarve Meflumfar, Istanbul 1984, s.IS-18. (By. 21)
4 "Sidre", Kur'an'da iki yerde geer (53 Necm/14, 16) ve szlkte "Arabis
tan kiraz" anlamna gelir. Sidre kelimesi, genellikle, "son u" demek olan
"mnteha" kelimesi ile birlikte kuIlanIr (sidret'l-mnteha) ve bu hili
ile "son utaki kiraz aac" demektir... Baz tefsirlerde Allah'n ar'nn
sa tarafnda bulunan ilahi bir aa olduu ve bunun tesine hibir mah
lukun geemeyecei sylenir. Bunu insan bilgisinin ulaabilecei en son
snr olarak izah edenler de vardr. (By, 101)
5 Burada, tevhit gereini anlamada akln yetersiz kald yolundaki safi

anlay dile getiriliyor. (By. 107)
6 "Yakin", lugatta salam bilgi, iyi ve kesin olarak bilme anlamndadr. Bil
gi, gereklik ve kesinlik bakmndan kademede incelenir. Bunlarn il
ki, bir eyi gzle grp mahiyetini renme demek olan "ayne'l-yakin";
ikincisi, bir eyin gereine bilgi ile, ilim ile ulama anlamndaki "ilme'I
yakin"; ncs de, bilinmeye a!lan varlkla btnleme, birleme
yolu ilc kesin bilgi edinmek anlamna gelen "hakka'l-yakin"dir. (By. 108)
7 Fuzuli bu beyitte okuyucuya dnya merkezli eski alem telakkisi etrafn
da dnmelerini tlemekte ve bu yoIla evrenin bir sahibinin bulun
duu gereine ulaabileceklerini anlatmak istemektedir. Batlamyus sis
teminden mlhem bu anlaya gre, dnya, evrenin merkezidir. Dnya
nn etrafnda soan kabuklar gibi st ste dokuz fdek (gk katman) var
dr. Bunlarn ilk yedisi, yedi gezegenin feleirlir. Dnyaya en yakn olan,
Ay feleidir. Daha sonra, yukarya doru srasyla Utarit, Zhre, Gne,
.Merih, Mteri, Zhal gezegenlerinin bulunduu felekler gelir. Sekizin
ci felek, sabit yldzlar ve burlar feleidir. Dokuzuncu fclek se, btn
fdekleri kuatm olan Atlas feleidir. En yksek felek kabul edilen bu
555
felee felek-i azam (en yce felek), felek'l-efliik (felekler felei) adlar
da verilir. Atlas felei, yirmi drt saatte bir dnn (devr) tamamlar. B u
devir, doudan batya dorudur ve dier felekleri de dndrr. Dier fe
leklerin ise Atlas feleine karlk iki trl dn vardr. Biri Atlas fele
i ile birlikte doudan batya; dieri de bunun aksi istikametinde, yani
batdan dauya dorudur. Atlas felei, dn esnasnda dier felekleri
kendi ynnde dne zorlar. Feleklern kendi istikametlerine" ters yn
de dne zorlanmalar, insanlarn hayatlan, talilleri ve geJecekleri ze
rinde olumsuz etkiler yapar. Insanlarn felekten ikayetinin sebebi, ite
bu, Atlas [eleinio ters dn yzndendir. (By. 1 19)
8 Kd! ile nUtl, Kur'an'da varln olumasna sebep olduu bildirilen Al
lah'n "OL" emrinin Arapa ifadesi olan kui'n iki asli harfidir. (By. 122)
9 Yani, dnya. (By. 123)
10 Metinde geen mli are/nak ibaresi, someree Hz. Muhammed'e nispet edi
len (Seni gerektii gibi bilemedik ey Tanr) anlamndaki MIi arefnke hak
ka ma'rifetikeya Ma'ro/sznn ba ksmdr. Bunun hadis olduu yolun
daki deliller ok zayftr. (By. 138)
1 1 Metnin 139. beytinde geen ve szlktc "ayrmak, ayrt ediei nitelik"
anlamna gelen "fark", tasavvufta Aah ile kul arasna madde perdesinin
girmesi veya salikin, halkn Hak'la var olduunu bilmesi anlamna gelen
bir terimdir. Buna gre, varlklarn Hak ile kul arasnda perde oluturma
s ve madde aleminin etkisi altnda bulunan kulun, Allah'tan ayn kalma
sna "fark- evvel" (birinci fark); kulun, kendisini Hak'la hissetme hali
ne (cem) ulatktan sonra yaratklarn Hak ile var olduklarn kavramas
na ve birbirini perdelemeksizin oklukta birlii, birlikte okluu grme
sine ise, "fark- sani" denilmektedir (Tehanevi, et-To'ri/lit, "fark" mad
desi; Il, 1 1 30; Trkiye Diyanet Vakf ls/m Ansiklopedisi C. 12, s. 171'den
naklen). Fuzuli burada, "fark" kelimesinin bu tasayvun anlamna uygun
olarak, halkn, ancak Hak ile var olduunu, idrak mertebesine ulaabil
mek (fark- sani) iin hayranlk (aknlk, idrak yetersizlii) denizine
daldn sylyor. (By. 139)
1 2 "Ak ve kara"dan maksat, Gne ve Ay'n dn sebebiyle ortaya kan
aydnlkla karanlk, yani gndz ve geeedir. (By. 149)
13 Bu beyitteki kabir azabndan kaslt, haram lokma ve haram yoldan kazan
lan mal mlktr. Kannca meta ile ifade edilmek istenen ise, mezarda ka
nncalar iin meta (yem) olacak olan bedendir. Fuzuli, hrsla alp aba
layarak mal mlk biriktirmenin, esasnda cehennem azab kazanmak ol
duunu; haram heli! demeden, a gzllkle yemek yiyen nsann da as
lnda kabirdeki kanncalara yiyecek hazrladn ifade ediyor. (By. 167)
14 Levilik tabir muteber hadis kitaplarnda bulunmayan fakat sofiler arasn
da kutsi hadis olduu iddiasyla byk sayg gren Levlke levlke lem ha
Iqktii'i-efllik (Ey Muhammed, sen olmasaydn, sen olmasaydn; felekleri
yaratmazdm) sznn ilk ksmdr ve airlerce Hz. Muhammed'e nispet-
556
le, tahta, taca, sultanla vs. benzetilecek, bylelikle onun annn yceli
i ifade edilmek istenir. (By. 173)
15 "Ar"tan maksat, gklerin en yksek tabakas; "ferf'ten murat ise, dn
ya ve, nsan bata olmak zere, dnyann iindeki varlklar olmaldr. Fu
zuli'ye gre, Hz. Muhammed mirata gklere ykselerek ae'm gnln
okam ve onu sslemi; yeryznde (fer) ise, nsanlara doru yolu gs
terip onlarn retmeni olmutur. (By. 177)
16 Hz. Muhammed son nebi (haberci, eli) olmakla brlikte, tasavyufa gre
onun ruhu, ilk yaratlan ruhtur. (By. 178)
17 tnanca gre, Hz. Muhammed mraca karken melek Cebrail, SidretO'I
mnteha'ya kadar ona elik etmi; oradan teye geemeyeceini, aksi
halde yanacan ifade etmitir. Beyitteki "Cebrail'in tereddd"nden
kaslt budur. Hz. Muhammed, Sidret'l-mntehil'dan teye tek bana
gitmi ve Allah ile aracsz grmtUr. (By. 181)
1 8 Tona ve Yasin Kur'ankerim'de birer sure ad ve ayrca Hz. Muhammed'in
iki ismidir. (By. 188)
19 Yan Merkr gezegeni ... Utarit, felein yazcs saylr. (By. 231)
20 Metinde "Nilhid" olarak geen Zhre.(Vens, oban Yldz), felein sa
zendesi olarak bilinir ve edebiyatmzda nee, ak, alg ve gzellik ile
birlikte zikredilir. (By. 232)
21 Tecrit; ayrlma, bir tarafa ekilme, dnya ve dnya ile ilgili eylerden ta
mamen alakay kesip Allah 'a ynelme anlamlarna gelir.
Beyitteki Mesih (Hz. sa) ile tecrit yolu ilikisi, sahih olmayan u nanca
dayanmaktadr: Rivayete gre, Hz. sa ge ekilirken zernde dnya
nimeti olarak bir ine bulunmu ve bu yzden drdnc semada (ki bu
sema Gne'in bulunduu felektir) ileriye geememitir. (By. 233)
22 Merih yldz (Bebram, Mars), felein bakomutan kabul edilir. Elinde
bir kl veya hanede tasvir edilir. Yiitlik, fke, kudret, sava gibi zel
liklerle birlikte anlr. (By. 234)
23 Mteri, Mars Opiter) yldznn bir dier addr. Felein kads ve hati
bi olarak bilinen Mteri, dUncedeki isabet ve talihlilik ile birlikte
anlr. Fuzuli, Mteri kelimesinin satn alc anlam ile de oyun yapmak
tadr. (By. 235)
24 Felek-i atlas (Atlas felei) ile ilgili bilgi iin, bkz. 7. aklama.
25 Melek Cebrail, mira esnasnda Hz. Muhammed'e Sidret'l-mnte
hil'dan ileriye geemeyecei ni ifade etmi ve oradan teye yalnz bana
gitmesi gerektiini sylemitir. Burak, Hz. Muhamamed'in mirataki bi
nitidir. (By. 240)
26 Kabe kavseyIt ibaresi, Necm suresi 9. ayette gemekte ve lugat olarak "iki
yay aral" anlamna gelmektedir. Bu ayetlerde Hz. Muhammed'in Ceb
rail aracl ile vahiy alna temas edilmekte ve onun insanlara okuduu
Kur'an', stn akl sahibi melek Cebrail'in vahyettii sylenmektedir:
557
"stn akl sahibi (melek) doruldu... Kendisi yksek ufukta ikm... Soro yak
lat, sarkt... (Muhammed ile arasmdaki mesafe) iki yay uzunluu kadar, yahut
daha az ka/d. Kuluna vahyettiifi vohyetti" (6-10. ayetler)... Baz kaynaklar
da, bunun mira srasnda olduu sylenmektedir.
Necm suresirrin 8. ve 9. ayetlerinde geen smme dent (sonra yaklat);
Kbe kavseyn (iki yay aral); ev edll (yahut daha az) ibareleri klasik ede
biyatmzda Hz. Peygamber'in ykseldii manevi makamlar olarak gste
rilmektc ve bylelikle Resulullah'm am ycelmektedir. (By. 241)
27 Baz hadislere gre Hz. Muhammed, mirata Allah'a mmetinin dilekle
rini iletmi ve Allah'tan be vakit namaz emrn alarak, bunu hakk ile eda
edenlerin kurtulaca mjdesini getirmitir. (By. 243)
28 Hz. Muhammed - ruhu ilk yaratlan insan ve son peygamber olduundan
'
hem ba, hem de sondur. Aynca "peygamberler" kelimesinin Arapas olan
"enbiya"mn hem banda, hem de sonunda "elif' harfi vardr. (By. 269)
29 B u beyitte sralanan drt gzel sfat drt reit halifenin hasletleridir. Bi
lindii gibi, Hz. Ebubekir "sdk" (doruluk, sadakat); Hz. mer "ada
let"; Hz. Ali "merhamet" ve Hz. Osman da "haya" ile tannmlardu.
(By. 275)
.
30 Fuzuli burada nazm iin "a.Iayi" (bulak) tabirini kullanarak tariz yap
makta ve nazma gereken deeri vermeyenleri talamaktadr. (By. 289)
31 airimiz bu beyitte nazm (iiri) "kemal-i hikmet" (hikmetin en stn)
olarak deerlendiriyor. (By. 299)
32 Beyitte geen istiridye (sadeD, nisan bulucu ve inci tanesi arasndaki l
ki, klasik edebiyatnzda oka deinilen bir efsaneye dayanr. Bu efsa
neye gre, nisanda sahile kan istiridye, kapakn aarm. O srada ya
an yamurun damlasn yutup denize dnen istiridyenin karnndaki bu
nsan yamuru damlas, inci olumasna sebep olurmu. Fuzuli, burada
bir air olarak kendisini stiridyeye, yazmak istedii Ley/ ve Mecnun hika
yesini de i dnyasnda oluacak bir inciye benzetmekte; bunun iin de,
nisan yamuruna benzettii Allah'm yardm ve ilhamn istemektedir.
(By. 304)
33 Bu beyitte geen Gne, ate, toprak ve cevher kelimeleri arasndaki an
lam ilikisi de, yine klasik iirimizde ok sk rastlanan bir baka inanca
dayanmaktadr. Lal tann meydana geliini anlatan bu inanca gre lal
aslnda ak bir ta halinde toprakta bulunuyorken, cier kanyla boyanp
Gne'e brakldnda Gne'in yakc etkis ile krmz rengine br
nrm. Fuzuli burada kendini topraa, Allah'n yardm ve ilhamn g
nee, yazaca Leyl ve Mectun hikayesini de lal mcevherine benzet
rnekredir. (By. 305)
34 Leyll1 vc Alcam'un metnini olutururken en fazla yararlandmz Nec
mettin Halil Onan'n nerinde az da olsa okuma ve deerlendirme hata
birna rastlanmakeadr.
558
Bunlar tarafmzdan dzeltilerek kitaba alnmtr. Bu cmleden olmak
zere, Onan, 330. beycin ikinci mscam,
Kald mana da! derd-so.zi
eklinde; 33 . beytin ilk mscam da,
Bu derde men olmuam heva-hdh
tarznda okumutur.
Metnin btnl gz nnde bulundurulduunda, bu 330. beytin ikin
msrann,
Ci
Kald mana d1ig- derd suz;

33 . beytin ilk msrann da,
Bu drde men olmam heva-hh
eklinde okunmas gerektii anlalr. nk "da- derd-suzi" terkili "den
yakcl yaras" gibi bir anlama gelmektedir. Bu ise metnin balarn ieri
snde anlamsz kalmaktadr. Halbuki, bu terkip "dag- derd suz" eklinde
okunursa "dert ve sknt yarasnn atei" anamna gelir ki, bu da metne tam
anlam ile uygun der. Fuzuli, nceki beyiderden anlald gibi, Ley/ ve
Mecnun mesnevisn yazmaya balarken, kendisinden nce bu ii yapan eski
airleri vmekte ve "Onlar bu ii en gzel bir ekilde yaptlar; ben ise bu es
ki binay yeniden tamir etmek istiyorum; onlar bu bahede gl derdiler; ba
na ise er p toplamak kald" diyerek, onlarla kendinin bir kyaslamasm
yapmaktadr. airimz ayn kyaslama duygusu iinde 330. beyitte, "Eski a
irlerin, arabn halisin itiklerini; kendisine ise, bu saf araptan iemediin
den, derdine yanmak dtn" ifade etmekte; 332. beyitte ise kendisinin
yazaca LeyldveMecnun'u (halis araba kyasla ok deersiz olan) "drd" ya
ni tortuya benzeterek, bunun, eski airlerin saf arap deerindeki eserleri gi
bi nee verip vermeyeceinden endieli olduunu sylemektedir. Bilindii
gibi drd, yani tortll, arap kadehinin dibindeki kntdr. Bu tortuyu i
mek (ekmek) de, aa tabakadakilere der. Yksek tabaka insanlar ara
bn safn, durusunu ier; tortusu ise ayak takmna der. (By. 330)
35 Bu beyitlerde lmszlk suyunun bulunuu ile ilgili olarak Hzr ve l
yas efsanesine telmih vardr. (By. 338-339)
36 Fuzuli, airlikteki kudretini anlatmak iin, kendini Hz. .Musa'ya ve ayr
ca, sihirbazlara by reten Harut isimli melee benzetiyor. (By. 342)
37 "Burada, "gklerin eteklerdolusli dkt cevabir" ile anlatlmak istenen,
yamur; "Gne'in harmanlar dolusu sat altn" ise Gne nlar ol
maldr. (By. 365-366)
559
38 aire gre skender seddine benzetilen Sultan Sleyman'n saltanat, in
sanlan Yecc ve Mecc kavminin zararlanndan korumaktadr. (By. 378)
39 Felein orduya benzetilmesi, iindeki kme kme saysz yldzlardan
dolay olmaldr. Gkyznn bir ucundan dier ucuna zayp giden Sa
manyolu ierisindeki saysz yldzlar, gerekten, hanedi ve kudretli bir
ordunun manzarasn yanstr. (By. 388)
40 Bu beyitte tasavvufun nemli meselelerinden birine telmihte bulunulu
yor. Tasavvufta beeri yani mecazi ak, ilahi yani hakiki aka bir kpr
dr; mecazi aktan ilahi aka geilir. Fuzuli, Kanuni Sultan Sleyman'n
saltanatn vmek iin mbalaa sanatna bavuruyor ve diyor ki: "O yle
byk bir sultandr ki, onun zamannda arifler mecazi aka ihtiya duy
madan dorudan.iahi akn lezzerine ulatlar; bu yzden de mahbuplar
(sevgililer), kendilerine iltifat edilmemesi sebebiyle skntya dtler."
(By. 389)
41 nana gre, akik ta, krmz rengini Sheyl yldznn etkisi ile alrm.
arap da yzn rengini deitirip ona krmzlk verdii iin, Sheyl yl
dzna benzetilmektedir. (By. 403)
42 Buradaki "sevda"dan kast, hikayenin siyah mrekkep ile yazlan harfle
ri, cmleleri, beyideri, yani yaz ile ifade edilen konusudur, metnidir.
"Bahr" dan murat ise, vezni ve lsdr. air uzun, sevda dolu zor bir hi
kayeyi byle dar llerle ve snrl imlclnlarla yazmann glnden sz
ediyor. "Sevdas uzun" ibaresinde, bu hikayenin bitmez tkenmez bir
ak ve sevday dile getirdii anlam da vardr. (By. 424)
43 Beyitte vlen bu zat, o srada Badat Beylerbey olan Veys Paa'dr. Fu
zuli, &y? vii MecnBn mesnevisini, daha sonra vezirlik (paalk) rtbesini
de kazanm olan Veys Paa'ya sunmutur. (By. 453)
44 Bu, "drt bina"dan kast, 456. beyitte Veys Paa'ya atfedilen " ad" (ada
let), "edep", "ecaat" (kahramanlk) ve "clid" (cmertlik) sfadardr.
(By. 465)
45 Bu beyitte ad geen Selman, XV. yzylda yaam mehur ran airi Sel
man- Saved'dir. Asl ad Cemaleddin Muhammed olan Selrnan, Celayir
liler (thaniyan) devletini kuran eyh Hasan- Bzrg ile olu Emir
vey,'e (Vey,) birok methiyeler sunmutur. (By. 471-472)
46 Gl bahesi iindeki bu evin, lale (krmz gelincik) zerindeki siyah be
nee benzetilmesi, o evin sahibi olan kabile bakannn ocuk sahibi ol
mamas yznden yal olduunu anlatmak iindir. Yani ev matem rengi
ne brnmtr. (By. 485)
47 Cemid, rnitolojide arab icat ettii ileri srlen Pidadiler sUi.lesinn
drdnc ve en byk ran hkmdardr. (By. 555-556)
48 "Ebvab- tekellm"den (konuma kaplar) kaslt dudaklardr. Yani air,
Leyla'nn azn amasn, "konuma kaplarn amak" olarak tarif edi
yor. (By. 574)
560
49 Arapa harfli levhalarda, harflerin zerlerine veya altlarna onlarn kk
rnekler ss niyeti ile yazlrd .. air, nOil harfine benzertii Mecnun'un
kan, "nergis" yazsnn zerindeki min'a benzetmektedir. Bilindii gibi,
eski edebiyatta nergis, mahmur gze tebih edilmitir. (By. 587)
50 Ayn ekilde, air bu defa, Mecnun'un sann kvnmn "Hile" yazs ze
rne ss olarak konulan Mm harfi ne benzetnitir. (By. 588)
51 "nsan", bilinen manas dnda "gz bebei" anlamn da tar. air " in
san" kelimesinin bu iki anlamn birlikte kuIlanarak sanat yapmaktadr.
(By. 615)
52 Arapada Idm veyd harfleri arka arkaya mkerrer olarak yazldnda "ley
la" kelimesi meydana gelir. air diyor ki: "Mecnun, btn tahsili boyun
ca iki harf renmit; biri lilm, dieri yil... Mecnun bunlar yan yana m
kerrer olarak kaydedip sevgilisinin smi olan "Leyla"y yazyor ve o ismi
ezberleyip duruyordu. (By. 638-639)
53 "Ayak" kelimesinin iki anlam vardr. Birisi bildiimiz ayak; dieri de ka
deh ... airler her iki anlam da kullanarak tevriye sanat yaparlar. (By. 654)
54 "Heva" kelimesinin de, ayn ekilde iki anlam vardr. Birincisi, bildii
mz hava, rzgar; ikincisi de arzu, heves ... Fuzuli de dier klasik airleri
miz gibi szcklerin birbirinden farkl anlamlarn bir arada kullanarak
(tevriye ve iham) gibi sanatlar yapmaktadr. (By. 657)
55 Fanus- hayal (hayal fanusu, hayal feneri), eskiden beri bilinen ve bugn
de kullanlan bir eit gece lambasdr. zerinde eitli desenler, resim
ler bulunan ve bir ark etrafnda dnen effaf bir silindirin ortasna bir
mu m, bir lamba yerletiriJir; snn ykselmesi ile ark bu silindiri dnd
rr ve dndke de silindirin zerinde eitli resimler, hayaller belirir.
Eski iirimizde kendisinden deiik vesilelerle bahsedildiine ahit oldu
umuz bu alete telmihte bulunan Fuzuli, bylelikle, Leyla'nn hayal a:le
mine daldn anlatmaya almaktadr. (By. 712)
56 "Klbe-i ahzan"; skntlar kulbesi, hznler evi demektir. Yakup Pey
. gamber'in, iinde oturarak olu Yusufun hasreti ile alaya alaya gzleri
ni kaybettii kulbenn addr. (By. 718)
57 Fuzuli'nin Ley/ ve Mecnun mesnevisjnn tenkidi metnini yaymlayan
Necmettin Halil Onan, bu beyt ile lgili olarak dipnotta u bilgiyi verir:
"Bu msradaki 'gl ayna' kelimelerini eski yaz ile 'gel evine' diye okuyan ms
tensihlmtl bazlan vezne uydurmak iin bunu 'gel eve'ye evinnijlerdir.
D.T.e.F. il tshoStyla basmoda da btiyledir. <Eve gel' teklifinin burada hi m
nasebeti olmad mCJ'dandodtr." (Necmettin Halil Onan, Fuzuli, Leylil ile
Memu", Istanbul 1956. s. 83).
Buradaki "gl oyna"nn "gel eve" olamayacagnn en kuvvetli delili ise,
beytn birinci msranda bulunmaktadr. Bu birinci msrada Fuzuli, "ey
gonca-dehen serv-kamet" diyerek Mecnun'a iki zellik yaktrmakta
dr: "Gonca azllk" ve "servi boyluluk" ... Eski iirimizde en ok bavu-
561
rulan ve bu beyitte de bunun gzel rneklerinden birini grdmz lef
fneir sanat asndan bakldnda, ikinci msrada bu iki zelliin rnu
kabilleri karmza kar: Gtmek" ve "oynamak" ... Yan "glmek",
az ile; "oynamak" ise boy pS ile ilgili olan hususlardr. "Gel eve"
okunduunda ise bu zellik tamamen ortadan kalkm olur. Eski metin
terin bugnk harflere aktarlmasnda, harflerin okunmas abas yann
da, metnin btn sanat, estetik, bilgi ve eidi muhteva zellikleri ile an
lalmaya allmasnn nem bu vesile ile bir kere daha karmza k
maktadr. (By. 809)
58 Eski bir inana gre, hazine ve defirreleri ylanlar beklerler. Bu inan, es
ki iieinzde birok gzel hayale, tebih, stare, telmil, mbaHia tehis
ve leffneir sanalannn domasna sebep olmutur. Mesela; zaman za
man, sevgilinin yz hazineye ve o yzn zerinde bulunan kvnm kv
rm zlf, o hazineyi bekleyen ylana benzetilmitir. Yine an gnl ha
zine; gnlden geen sevgilinin zlfnn hayali ise, hazineyi bekleyen
bir ylan olark tasvir edilmitir.
Bu beyitte de yine hazine (define) ve ylan (ejderha) motifi kullanlm
tr. Fakat burada neyin hazine, neyin de ylan olduu hususu ak deil
dir. Ancak, hikayenin ak ierisinde dnldnde durum akla
kavumaktadr. nceki beyiderde Leyla'nn arkadalar ile birlikte bir
yeil sahrada adr kurduunu ve Mecnun 'un da onu grerek orada kald
n okumutuk. 1te, Fuzuli bu durumu "hazine-ylan" benzetmesi ile
tasvir ediyor ve Leyla'nn bulunduu yeri hazine, Mecnun'u da bu hazi
neyi bekleyen bir ejderha gibi dnyor. Burada ejderhann rktc
ve tehlikeli vasflarndan dolay deil, hazineye ball ve ondan ayrl
maz bir para gibi olmas zellikleri ile benzetneye konu olduunu unut
mamak gerekir. (By. 855)
59 Fuzuli, kelimelerle oynamay seven bir _airdir. Divan'nda, Fuzuli'nn bu
zelliine ok sk tesadf edilir. Mesela mehur bir gazelindeki,
kma yarim giceler agyar ta'nndan sakn
msra bunun gzel bir rneidir. Msradaki "yarim" szc iki deiik
anlama gelecek ekilde kuanlmtr. Birincisi, - "sevgilim" anlamndaki
"yarim"; ikincisi de btnn yars anlamndaki "yarm" ... Grld gi
bi, kelimenin her iki anlam ile msram da anlam byk oranda dei
mektedir.
1te bu beyitte de airimiz "dil" ve "beri" kelimeleri ile oynamakta ve iki
farkl anlam bir beyite sdrmanm baarsn sergilemektedir. Eer dil
ve beri kelimelerini ayn ayr alacak olursak, ikinci msrada "dil" (gnl)
fail olmakta ve "Gnl onu terk edip beri gitmi" eklinde bir anlam or
taya kmaktadr. Ancak "dil" ve "beri"yi birlikte dndmzde
Farsa "dil-ber" terkibi olumakta ve o zaman da msra, tamamen farkl
562
bir ekilde, "Dilberi (sevgilisi) onu terk edip gitmi" anlamna bro
rnekredir. (By. 857-858)
60 "Kisri" (ksrn), eski ran hkmdarlarnn, fafur" da eski in impara
[arlarnn addr. Byk padiah, ahlar ah demektir. (By. 895)
61 Nal, kam kalemin iinden kan ncecik sazn addr. (By. 918)
62 Bu beyit, LeyIl1 ve Mectutl mesnevisnn baz nshalarnda "yamandr" ve
"yalandr" kelimelerinin yer deiiklii ile
i're heves etme kim yalanclr
Vahi deseler ana yamandr
olarak gemektedir. Bu hali ile beytn nesre evirisi, "iire heves etme
nk yalanclr. Eer ona iyi derlerse, (bil ki) bu ok kt bir eydir" ek
linde olmaktadr. Her iki halde de anlam bulunmakla birlikte, beytn
metne aldmz ekli iirin esprili yapsna daha uygun dmektedir. Bu
sebeple Necmettin Halil Onan'n nerinde dipnotta nsha fark olarak
kaydedilen beyti biz asl metne aldk. (By. 961)
63 Fuzuli burada bir sz oyunu yapmaktadr. Gzel yzl sevgililer her za
man Ay'a benzerilmilerdir. Ay'n da gzellii geicidir. nk onun en
mkemmel hali, dolunay halidir. Ay, dolunay halinden sonra gnden g
ne eksilir, nihayet kaybolur. te bu durum, gzellerin haline benzer. On
lar da kendilerini seven aklara hibir zaman vefal davranmazlar ve bir
gn onlar terk edip giderler. Ite airimiz bu durumu anlatmak istiyor ve
diyor ki: Ay yzl sevgililerin yzleri gzeldir ama, onlara balanmann
sonu her zaman hsrandr. (By. 975)
64 Burada, uara suresinin, "air/ere ge/ilce: Onlara da azgmlar uyar... Grm
yormusun onlart, (110511) hervadide akm akn dolarlar.P.. Ve onlaryapma

yacak/ar eyleri sylerler" mealindeki 224, 225 ve 226. ayetlerine telmih
vardr. (By. 978)
65 Metinde geen "cedy" (Olak) ve "hamel" (Ko), ayn zamanda on iki

burtan ikisinin addr. (By. 1034)
66 Burada Nebe suresinin 6. ve 7. ayetlerinden bir iktibas yaplmtr. Ad
geen ayetlerde, "Elem nec'a/i'I-arda mihdet ve'l-cibdle evtddm" (Biz yeri
bir beik ve dalan birerdirek [kazk] yapmadk mn denilmektedir. air bu
ayetlerden yapt iktibasla, dan Allah'n vgsne mazhar olduunu
anlatmak istiyor. (By. 1 144)
67 Bilindii gibi "yar- gar", yani "maara arkada", Hz. Muhammed ile bir
likte hicret esnasnda maarada gizlenen Hz. Ebubekir iin kullanlan bir
sfat isimdir. air "yar- gar" sz ile, dan kendisine dost ve yolda ol
duunu anlatmak istiyor. (By. 1 148)
68 air burada yine kelimelerle oynamaktadr. "Da" kelimesi, Trkede
corafi ykselti, yksek tepe anlamna gelirken, Farsada uzun vokalli
563
"dilg" ekli ile yara, yank yaras demektir. Fuzuli bu iki kelimenin telaf
fuzundaki benzerlikten istifade ederek sanat yapyor. (By. 1 152)
69 Necmettin Halil Onan'n tenkitli Ley/ ile Mecnlfl metninde bu beyit, kar
latrmada esas alnan Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi Kitapt 1 0 nu
maradaki salam nshada bulunmad halde, basma ve dier nshalarda
bulunduu gerekesi ile metne dahil edilmitir. 1 162 numaral heyit gz
nnde bulundurulacak olursa, aslnda bunun tekrar durumunda olduu
ve metnin dnda tutulmas gerektii anlalr. (By. 1 16 1 )
7 0 Yan elbiselerini avcya verdii iin bedeni plak kald. (By. 1 172)
71 air, burada, gvercinin ayaklarnn krmzhrll, Mecnun'un onlan kan
l gzyalar ile boyamas hayali sebebine balayarak, hsntalil sanat
yapmaktadr. (By. 1 197)
72 Bu beyitte iki kere geen nil" kelimesi, ivitotu demektir. Birinci msra
da air, Leyla'nn arkadalarnn bu ivitotundan elde ettikleri koyu renkle
yanaklarna yapma ben yaptklarn, buna karlk ikinci msrada Leyla'nn
ise bunlar grnce eIbiseIerini ivitle boyadn sylyor. r bakta bu
iki davran arasnda bir ilgi yokmu gibi grnyor ise de, ivit rengi olan
mavinin matem iareti olduu gz nnde bulundurulduunda, Leyla'mn
elbiselerini ividemesinden kastedilenin ne olduu anlalmaktadr. Bura
da elbiselerini ivite ekmesinden anlalan, Leyla'nn, Mecnun'dan ayr
kal sebebiyle materne brnd hususudur. (By. 1236)
73 Beyiete "emen" sz iki defa gemekte ve her iki msrada da birbirin
den farkl anlamlar fade etmektedir. Birinc msradaki "emen", yeillik,
imen, ba, bahe demektir. kinci msradaki "emen" -ise, mecazen gk
yzn anlatmaktadr. lk msradaki "emen", eyalete tebih edilmi ve
gl bu eyaletn beylerbeyine benzetilmitir. imen (bahe, imen) eya
leti bahar geldiinde krmz iekler (laleler) aarak eyaletin beylerbeyi
s olan gle malnn vergisini getirir; yeryz de, ykseklii ve yeil ren
gi sebebiyle Osmanl padiahna benzetilen gkyznn ayaklar altna
firuze renkli iekler ve yeilliklerden oluan haracn dker.
Hara, bilindii gibi daha ok, gayrirnslimlerden alnan arazi (toprak)
vergisidir. Yeryz, siyah rengi (siyahlk ve kfr ilikisi) ve gkyzne
nisbede aa konumda bulunuu sebebiyle, Osmanlya hara veren gay
rimslim tebaa (zmmiter) veya fethedilen yerlerdeki Hristiyan ahali gibi
dnlmtr (By. 1328).
74 Eski bir inana gre, varln esas drt unsurdur. Bunlar "hava"," ate",
"su" ve "toprak"tr. (By. 1331)
75 indeki eidi rnkteki saysz ieklerle yeil bir bahe, gkyznn man
zarasn aksettirir. Yeil menler ierisinde dalm sar, beyaz ve krmz i
ekler tpk masmavi gkyzndeki saysz yldzlara benzerler. (By. 1335)
76 Bu beyitte geen "Mteri" kelimesi Jpiter gezegeninin bir dier ad
dr. Eski mneccimler buna Sa'd-i ekber, Kadi- felek de derlerdi. Es-
ki teHikkiye gre din, ilim, hilm (yumuak huyluluk), tevazu (alak g

nlllk), haya (utanma duygusu), kerem (cmertlik), akl, talakat ve
fesahat (dil akl, dzgn szllk) bu yldzn vasflarndandr.
"Zhre" ise ak, musiki, incelik ve gzelliin semboldr. obanyld
z, Kervankran olarak da anlan bu gezegenin' edebi metinlerde geen
bir ad da Nahid'dir. Beytte "Mteri" kelimesi ile bni Selam, "Zh
re" ile de Leyla kastedilmektedir. Ayrca arin mteri kelimesinin
(satn alc) anlamn da tevriyeli olarak kullandna dikkat edilmeli
dir.
kinci msrada geen "mar" ve "mhre" kelimelerinn de durumu ayn
dr. "Mar" (ylan) kelimesi bni SeHim'l, "mhre" (ylann kafasndaki ye
il veya mavi renkte olan ve panzehir olarak kullanlan yuvarlak knt)
ise Leyla'y temsil etmektedir. (By. 1444)
77 Kimya, eskilerin urat, eitli maddelerden iksir yardm ile altn elde
etmenin, bakr ve gm gibi madenIeri altna dntrmenin yollarn
aratran batl bir ilimdir. Mecnun, Leyla'ya kavumay adeta imkansz
grdnden, bunu kimyaya benzetmektedir. (By. 1477)
78 iirdeki "bezm- tarab makam dutd" sz iki anlama gelmektedir.
"Bezm-i tarab" tamlamas sevin ve nee anlamnda alnrsa, msra yuka
rdaki gibi nesre evrilmektedir. Eer "bezm-i tarab" bir musiki makam
anlamnda alnrsa, msray, "Bezm-i tarab makamnda bir ark tutturdu"
eklinde nesre evirmek gerekir. (By. 1498)
79 Bu beyielerde mecazi ifadelerle bir sabah manzaras izilmektedir. Gne,
husrev-i Rum, yani Anadolu lkesinin padiahna; gece Hindistan'a; ka
ranlklar da am ahalisine tebih edilmi, bylelikle Gne'in domas ile
karanln geceye hakim olma niyetinin bozguna urad, yani sabah ol
duu anlatlmak istenmitir. (By. 1515-1518)
80 Yani, topuzun ini kalk ve oklarn vcuda isabet edileri kalkan ve zrh
lar para para ederek birbirine kartrd; kalkanda zrh paralar, zrhlar
da se kalkan paralar grld. (By. 1525)
81 Yan, Nevfel'in ordusu. (By. 1528)
82 Leyla'nn mensubu olduu kabilenin ordusu. (By. 1528)
83 Kastedilen yine Nevfel'in ordusudur. (By. 1 528)
84 Yani, Leyla'nn kabilesinin ordusu. (By. 1529)
85 1567 ve 1568. beyitlerde de yine mecazi ifadeyle Gne'in douu ile ka
ranln ortadan kalk yani sabah oluu anlatlmtr. "Mbariz-i Rum"
yani Anadolu lkesinn sava-s, Gne'tr; onun kl ekmesi, Gne'in
klarn gndermesidir. Ayn mecaz stemi irisnde, am ehl" karan
lklan, "Trk askeri" aydnl, "Arap askeri" de geceyi temsil etmekte
dir. (By. 1567-1569)
86 Mteri ve Zhre kelimeleri ile ilgili olarak 76. aklamaya baklabilir.
(By. 1620-1621)
565
87 Divan iirinde sevgilinin zlf, siyah rengi ve an gnln acmaszca
incittiinden dolay kfre ve kiifre benzetilmitir. Ayrca iman, aydnlan
may temsil ettii iin nura ve a; kfr ise, inkar ve cahillii temsil et
tii iin karanla benzetilmi ve siyah renk ile ifade edilmitir. (By. 1 670)
88 Turya; ayn sroje tanman tan ezilerek gze srlen cozudur; buna
gzotu da denmektedir. (8.- 315)
89 Fuzuli burada Yasin suresnn 80. ayetine telmihte bulunmaktadr. Bu

ayetin meali yledir: O, size yeil aatan ate yapt da siz ondan yakyorsu
nuz. " (By. 1708)
90 "Abir": Beyaz sandal aac, snbl kk, knnz gl, turuo, ide iei
ve naren gibi gzel kokulu otlada bir miktar dvlm miskten meyda
na gelen ve gzel koku veren bir karm.
"Amber"; Arada balnn barsaklarndan toplanan yumuak, kl ren
ginde ok gzel kokulu bir madde.
"Misk": Asya'nn yksek dalarnda yaayan bir cins erkek ceylann karn
derisi altndaki bir bezeden karlan gzel kokulu bir madde. (By. 1 7 1 6)
91 Yan Leyla, bni SeHim'a demek istiyor ki: "Ben artk Leyla deilim;
Mecnun'la aynlatm. Ben Mecnun oldum, o da Leyla... Beni almakla
Mecnun'un ektii btn skntlara, derdere urayacaksm ... Zaman seni
benim kuru admla aldatyor." (By. 744)
92 airin "ziynet"ten kast, Leyla'nn yzdr. (By. 1772-1773)
93 Yani, Gne battnda... (By. 1776-1777)
94 Yandnda gzel koku veren Hind aac. d aac da denir. (By. 1782)
95 Bu beyitte "zincir" kelimesi tevriyeli olarak kullanlmtr. "Zincir"in bilinen anlam, birbirine gemi demr halkalardan oluan badr. Kelime
nin beyitteki ikinci anlam ise muskadr.
Muskalar boyuna bir ba (zincir) ile asldndan "zincir" kelimesini n ay
n zamanda muska anlamna da geldii anlalmaktadr.
bni Selam, Leyla'nn anlatt cin hikayesine inanm ve korkmutur.
Ondan ve Leyla'nn akndan kurtulmak iin nne kan muskaclardan
kendisine bir muska yazmalarn istemektedir. "Zincir"in, "zincir mus
ka" eklinde adlandrlm olmas kuvvede muhtemel bir cins muskann
ksaltlm ifadesi olduu dnlebilir. (By. 1829)
96 Ayn Akrep burcunda bulunuu, uursuzluk saylrnaktadr. (By. 1843)
97 1857. beyitte, "Allah'n gndzn n ve gecenin karanln var etme
sinden" bahsedilmektedir. air, Gne'i gndzn aynas gibi dnm
ve Allah'n o aynay (kla) parlattn; karanlkla da, gece gzelinin sa
larn gzel kokularla (misk) kokulandrdn ifade etmitir.
Bilindii gibi, eskiden salar siyah renkli misk "ile kokulandrhr, yine y
ze bu madde ile yapma ben yaplrd. Ayrca gzel koksun diye mrekke
bin iine de msk konulurdu.
566
Klasik iirimizde saysz rneine rastlayabileceimiz bu benzetme unsu
runda siyahlk (dolaysyla karanlk), miski; msk ise siyah rengi, sa, zl
f, yzdeki tyleri, zaman zaman mrekkebi ve yazy; yeri geldiinde de
yukardaki beyitte olduu gibi geceyi ve karanl hatrIatmaktadlf.
(1856-1858)
98 Esmalhsna'dan (Allah'n gzel isimleri) olan "Kayyfrm", Allah'n sfat
larndan "Kyam binefsihi" sfat dolaysyla baki ve kaim olan, ezeli ma
nasrraclr.
Yine "Kadim", Allah 'n kdcm yani balangc olmayan eskilik sfatn ifa
de eder.
"Hayy" da ABah'n isimlerndendir ve onun her an var ve diri olduunu,
varln hibir eye borlu olmadn ifade eder.
"Mevcfrd" smi ise, Allah'n vcut sfatn yani varlnn zorunlu oluunu
anlatr. (By. 1856-1858)
99 Yani. endamm, boyun. (By. 1868)
100 Beytte geen "Amr" ve "Zeyd" isimleri, Arapada Ahmet, Mehmet gibi
ve falan filan adam yerinde kullanlan umumi adlardr. zellikle fetva
metinlerinde, daval taraflar belirtmek zere sembolik "Zeyd" ve "Amr"
isimleri kullanlr. Beyitte, Leyla'nn, mektubu grnce bunun herhangi
bir kiinin yazs olmadn, sevgilisinden geldiini anlad ifade edil
mektedir. (By. 1947)
101 Bilindii gibi akik, krmz renkli bir tatr ve ss eyas olarak kullanl
maktadr. air, Mecnun'un gnderdii mektubu akie, Leyla'nn cevabi
mektubunu ise akikten ok daha kymetli olan inciye benzetmekte ve
bylelikle Mecnun'un Leyla'nn mektubuna ne kadar nem verdiin ve
onun kendisini nasl sevindirdin anlatmak istemektedir. (By. 2018)
102 "Menzillerin aHimetleri" ile anlatlmak stenen, ldeki konaklarn uzak
tan seilen siluetleridir. Karanlk basnca bu siluetler silinmi ve yol izle
ri ortadan kalkmtr. (By. 2038-2039)
103 "Kafur", Uzakdou'da yetien bir eit aatan elde edilen beyaz ve yar
saydam, tn kuvvetli bir maddedir. Beyazlndan tr aarm sa ve
sakal, kafura benzetilmitr. Siyah sa ve sakal ise yine siyah renginden
dolay miske tebih edilir. (By. 2071)
104 Osmanl elifbasnda bulunan e!if( ! ) harfi, dzgn ve uzun boyun sembo
l olarak kullanlrken; dal (.:: ) harfi se ile, eziyet, ak ve ayrlk yzn
den iki bklm olmu bedeni anlatr. (By. 2072)
105 Leyld 'Ve Alemi), mesnevisinn Necmettin Halil Onan'n nerettii tcnkit
li metninde bu beyitteki son kelime "mesti". deil, "hesti" olarak ge
mektedir. nceki beyiderde geen sarholuk ve putperestlik kelimeleri
nin brbiri ile olan ilikisi dnldnde ve beytin anlam gz nne
alndnda, bunun "mesti" olmas gerektii ortaya kar. .. Beytte ifade
edildiine gre, Mecnun'un babas, olunun bu kendinden gemi halini
567
eletirmekte, durumu sarholuk olarak deerlendirerek Mecnun'un Ley
Hi'ya duyduu bu umutsuz ve vazgeilmez ilgiyi sarho halde puta tapma
ya benzetmektedir. Bu durumu kavrayan baba, oluna hitap ederek, sar
holuk hali gittikten sonra yaptndan utan duyabileceini" hatrlat
rnaktadr. Grld gibi, "varlk" anlamna gelen "hesti"nin beytn
muhtevas ile bir ilgisi yoktur. (By. 2078-2079)
106 Fuzuli burada bir roum (kandil) manzaras izmektedir. :tvrecun, babas
nn mezarn grm ve bedenini ona roum ve kandil yapmtr. Derdi ve
sknts yznden, bedeni kvrm kvrm, bklm bklm olmu ve mu
ruun fitiline dnmtr. Gnlnn atei o mumun veya kandilin atei,
gzyalar ise mumun (kandilin) ya olmutur. (By. 2183)
107 Mecun, babasnn mezarnn banda kederinden gsn trnaklar ile

yaralam ve onu adeta mezara ta yapmtr. B ilindii gibi mezar talar
nn zerinde birbirine paralel izgiler bulunur ve bu izgiler arasna yaz
lar yazlr. Gsteki trnak izleri mezar tann zerndeki izgilere ve ya
zlara benzetiliyor. (By. 2 184)
108 Yani, afak skp Gne doduunda. (By. 2205-2206)

109 Metndeki "Necd mezarl" ibaresinden kast, insana lmden baka br
ey vaat etmeyen ldr. (By. 2205-2206)
1 1 0 Burada, misk adl gzel kokulu ve kymetli maddenin, bir cins ahunun
(ceylan) karn derisi altndaki bezden karld hatrlanmaldr. (By. 2230)
1 1 1 Beytte geen "ir" kelimesinin iki anlam vardr. Birincis arslan; ikincisi
ise st... Fuzuli, beyitte kelimenin bu iki anlamn br arada kullanarak
hner gstermektedir. (By. 2236)
1 1 2 Yani Mecnun, ylan tuttuunda Leyla'nn kvnm kvrm zlfn tuttu

unu zannediyor. (By. 2245-2246)
1 1 3 Fuzuli, kaplann derisindeki yol yol izgileri, {iklann ak yznden sjne
lerine atklar yaralara benzetiyor. (By. 2247-2248)
1 1 4 Burada ncnin istridye iinde oluumu hadisesine telmihte buluulmak
tadc. Bilindii gibi, okyanuslarda yaayan bir cins ir istiridye, kapandan
ieriye giren kk akl tann etrafna salg salmakta ve bylece bir
mddet sonra istiridyenin iinde inci olumaktadr. Dalglar okyanusla
rn diplernde yaayan bu istiridyeleri karp aarak ilerinden bu incile
ri karrlar.
airimiz, gkyzn, iinde inci oluan istiridyelerin yaad byk bir
okyanusa; Gne'i ise, ekli ve krmz rengi dolaysyla, bu okyanusta kay
bolan bir lal tana; Gne'n batyla ortaya kan yldzlar da denizin di
bindeki istiridyelerin iinden kararak sulara karan binlerce inciye ben
zetmektedir. Bu harika dn, klasik edebiyatmzm ne kadar derin kl
tr kaynaklarndan ilhamn aldn ve bir tabiat hadisesini bile nasl zen
.gin bir estetik anlay ile yanstmaya, ne kadar renkli tablolar olutunuaya
kadir bir edebiyat gelenei olduunun kk bir rneidir. (By. 2249-2250)
568
1 15 Gne'in bat ve yldzlarn grn, bu sefer bir sancan aaya n
dirilip binlerce bayrak aleminin ykseltilii gibi dnlmtr. Bu ben
zetme, Osmanllarda geerli olan bir adete telmhre bulunularak yapl
mtr. Osmanllarda eskiden harplerde dman ordusundan ele geirilen
sancaklar siyah bir tle veya beze sarlm veya siyaha boyanm ve dire
i ortasndan krlarak ba aa vaziyette padiahn huzuruna getirilirmi.
air Necati, bir beytinde menekenin halini bu adece telmhre bulunarak
yle tasvir ediyor:
Dman alemi gibi gelir ah eiine
Ba aaa mnkesir kara benefe
Naima Tarihi nde de, CeHiIi isyanlan anlatlrken bu, dman sancann ters
'
evrilp padiah huzuruna getirilii aderi ile ilgili yle bir anekdot vardr.
" ... CeHiliden alnan drt yz kt'a bayrak -ki her birinde,zerinde celali
zorba balarnn adlar eeli hatla yazlm idi- ba aaa kasr- sultani
nnden geip.. (Nam Tarihi, II, 42, Ahmet Talat Onay'n Eski Trk
Edebiyatmda Mazmunlar adl kitabndan naklen.)
.
Fuzuli de bu beytinde gece gkyzn tasvir ederken, batan Gne'i,

ba aa edilen dman sancana; Gne'in bat ile ortaya kan yldz
lar da, zafer kazanan ordunun ykselen sancaklarna benzetmektedir.
(By. 2251 )
1 1 6 Gkyz, bir hakim (hekim) olarak dnlen felein tarlasdr. O tarla
da felek hekimi hahatan afyon sakz toplamakta ve bunlar ila (tiryak,
panzehir, afyon hap) yapmaktadr. Beyitte, karanln basmas ile ortaya
kan yldzlar, parlak grnleri bakmndan, haha bitkisinden elde
edilen afyon sakz damlalarna veya bu damlalardan imal edilerek yaldz
l katlara veya altn varaklara sarlp muhafaza edilen afyon haplarna
benzetilmektedir.
Bilindii gibi bu yaldzl haplarn bir ad da "necm- seher" dir (seher yl
dz). Mesela Arif Sleyman adl bir air bu benzetmeyi kullanarak yle
demektedir:
Tutsun yerini cam-t meyin habb- mzehheb
Necm- seher olsun bedel-j mihr-i zamane
Beyit, yle nesre evrilebilir: "(arap yasaklandna gre), o zaman, a
rabm yerini yaldzl afyon haplar tutsun da, bylelikle; seher yldz, fele
in Gnei'ne bedel olsun... " (By. 2252)
1 1 7 Gkyz, dnyann (felein) kaftanna; yldzhir da o kaftann zerne di
kilen dmelere benzetilmitir. (By. 2253)
1 18 Ay'n etrafnda bulunan hale, gkyz denizinin anaforu, Ay da bu ana
fora dm gemi gibidir. (By. 2254)
569
1 1 9 Utarit. Merkr gezegeninin dier addr. Felein kiltibi (debir- fdek) sa
ylan Utar!, gzel SZ, gzel yaz ve sanatkarln semboldr. air bu be
yitte, gecenin karanln, sayfaya benzettii gkyznde Utare'n da
lan siyah mrekkebi gibi dnmektedir. (By. 2255)
120 Zhre; Nahid veya Vens de denilen obanyldz'nn dier bir addr. Fe
lein algcs olarak da bilinen Zhre, efsaneye gre Iran'da yaayan ok
gzel ve uh bir kadnn. Harut ve Marut adl meleklerden ge yksel
menn iImni renip oraya km... Yunan mitolojisindeki ak ve mzik
tannas olan Vens budur. Fuzuli, bu beyitte Gne'in batp karanln
kmesini, Zhre'nn salann datmas eklinde dnmtr. (By. 2256)
121 ran mitolojisinde sava tanrs olan Behram, Merih yldznn baka bir
addr. Fuzuli yioe akamn geliini ve karanln kn anlatrken
tebihe bavurmaktadr: Merih, mzran ekmi ve karanlklar lkesini
ele geirmitir. (By. 2258)
122 Mars, Jpiter, Hrmz, Erendiz, Sakt, Bircis gibi adlarla da anlan bu yl
dz eski teHikkide felein kads ve hatibi olarak kabul edilir. (By. 2259)
123 Satrn gezegeninin dier adlan da Keyvan ve Zhal'dir. Nahs- ekber (en
byk uursuzluk) saylr. Mitolojiye gre gk ile yerin oludur. Rengi s
yaha yakn, bozdur. Felein hazinecisi olarak bilinir.
Fuzuli yine bir gece tasviri yapt bu blmde, nce 2254-2260. beyit
ler arasnda yedi seyyareyi (gezegenler) konu etmekte; sonra on iki bur
cu, daha sonra da Ay'n konaklar olan yldzlar saymaktadr.
Eskilere gre gk, soan kabuklar gibi i ie gemi dokuz kat, dokuz
kubbeden olumutur. Bu sebeple gkyz "nh felek" (dokuz gk) ve
"nh kbab" (dokuz kubbe) diye adlandrlr. Bu yedi katn her birinde
(Ay'dan Zhal'e kadar) birer gezegen bulunur. Bunlar, yukarda her biri
ayr bir beyitte kendisinden bahsedilen Ay, Utarit, Zhre, Gne, Me
rih, Mteri ve Zha! gezegenleridir. Bu gezegenler gece tasviri iinde
vasf ve tabiatarna uygun tebih ve stiarelerle ele alnmlardr. Eksi
astronomi anlayna gre dnyann etrafnda dnmekte olan ve en yak
n Mah (Ay) ve en uza Keyvan (Zhal) gezegenlerini iinde bulundu
ran gk katmanlarndan sonraki Ar ve Krsi tabakalarnda yldz bulun
maz.
airimiz, bu blmde yapt gece tasvirinde 2261. beyitten itibaren on
iki burcu konu edinmekte; 2274. beyitten 2278. beyite kadar da Ay'n ko
naklan olan yldzlardan bahsetmektedir.
124 "Hamel", kelime anlam olarak kuzu, ko demektir. Astronomide ise
gkyznn kuzey yarm kresinde Sevr burcu ile Sreyya manzumesi
nin yaknlarnda bulunan bir burtur. Gne bu borca martn dokuzunda
grer.
125 Yani Boa burcu, gbeinden siyah renkli amber kan ceylan oldu ve
dnyaya msk satl.
570
1 26 Cevza, kizler burcudur. Bu, semann kuzey yanm kresinde grnen iki
parlak yldzl bir burtur. Beyitre geen "murassa" ve "mlemma" tahir
ler ayn zamanda edebi terimlerdir.
127 Metinde "Harenk" olarak geen bu bureun dier bir ad da "Sere
tan"dr. Gne bu burca 22 Hazranda girmektedir.
28 Metinde "Esed" olarak geen Arslan burcuna, Gne temmuzun yirmi
nde girer.
129 Eski ad "SUnble" olan Baak, gkyznn kuzey yanm kUresinde bu
lunan yedi parlak yldzdan meydana gelmi olan bir drtgen ve iki kuy
ruklu bir burtur.
130 Terazi burcunun bir ad da, metinde getii gibi; "Mzan"dr.
131 Akrep, semann kuzey yarm kresinde grlebilen byk bir burtur.
132 Metinde "Kavs" olarak geen Yay, burlardan biridir.
133 Olak burcunun ad metinde "Bzgale" olarak gemektedir.
134 Kova burcu metinde "Delv" olarak gemektedir.
135 Bu beyitte Balk (Ho.t) burcu Yunus Peygamber'i yutarak onu karnnda
bir mddet hapseden byk bir bala (yunus bal veya balinaya) ben
zetilmi; gndz de Yunus Peygamber gibi dnlmtr:
Ayrca, beytin ikinci msrasnda "imek" kelimesi ile "balk" arasnda ilk
bakta anlalmayan bir mnasebet vardr.
Klasik iirimizde, msralan ve beyitleri oluturan kelimeler arasnda za
man zaman ok ynl ilikiler kurulur. Bunlar bazen tebih, tehis, m
balaa, leffneir, tenasp ve tezat gibi gzel sanatlar balamnda bir ili
ki olduu gibi; bir tarihi olaya, bir ayet veya hadise; batl ya da hakiki ol
sun, bir bilgiye ve inanca dayal bir iliki de olabilir.
Ite bu beyitte geen "balk" ve "imek" kelimeleri arasnda, halk mu
hayyilesinde eskiden beri yer ettii anlalan ve bugn dahi Anadolu 'nun
hemen her yresinde izlerine rastIayabileceimiz byle bir sylenceye,
batl bir inana dayal bir alaka vardr.
ahsen benim de ilk ocukluk gnlerimi yaadm Erzurum 'da iittiim,
zerinde dndm ve asln esasn o zamanki ocuk kavraymla bir
trl anlayamadm bir inana gre; ak havada, dalarn tesinden ge
len imek panltlar, "baln suda oynamas" veya " baln, karnn yu
karya dndrmesi" sonucunda olumaktadr. Byle parltlar grp ne ol
duunu sorduumuzda, byklerimiz, "Suda balk oynad" ya da "Balk
karnn dndrd" derlerdi.
Aslnda bu balk, tabii, denizde veya glde yaayan bildiimiz balk deil,
efsaneye gk dnyay kuatan byk denizin iinde yaayan dev bir ba
lk olmalyd ki, gm gibi parlak karnn dndrd zaman, bunun su
da oluan yansmas ufuklar aydnlatsn ve imek gibi gzleri alsn... Yi
ne, yal insanlarn dilinde dolaan ve bu inanin hemen arkasndan dile
571
getirilen br tekerlerne daha vardr ki, bizi beyitte kendisine telmhte bu
lunulan inann kaynana gtrc niteliktedir. Kendisine "imek" ve
"balk" arasndaki bu ilgin ilikinin asln sorduum rahmetli babam Ka
mil Doan ( 1913-1999), konu ile ilgili olarak bana u bilgiyi vermiti:
"Biz bu imek parltlarn, baln sudaki oynamasna, baln karnn
dndnnesine baladktan sonra yle bir tekerlerne sylerdik:
.
- Dnya nerededir?
- kzn boynuzunda...
- kz nerededir?
- Baln srtnda...
- Balk nerededir?
- Suda...
"
Bu tr inanlar, kaynak bakmndan bsbtn uydurma ve hayal mahsu

l olmayp, byk nisbette eski alem telakkisinn yani fdekiyyatn hal
kn kltr dnyasndaki yansmalardr. Nitekim, yukarda nakledilen te
kerlernede geen dnya, kz, balk ve deniz arasndaki bu ilikiye dair
bir bilgiye Erzurumlu brahim Hakk'nn Marifetiltime isimli ansiklope
dik eserinde rastlamaktayz:
" ... Hak Teala yedi denizin her birini balklar gibi binlerce eit mahliik
larla doldurmutur. Yedinci kat gkn duvar olan Kaf dann tesinde
byk bir ylan yaratmtr. Bu ylan o byk da, ba kuyruuna gele
cek ekilde evrelemitir. Kyamete kadar Hak Teala'ya yksek sesiyle
tesbih eder. Yedi denizin ortasnda yedi kat yer, bir gemi gibi hareketli ve
mecburi iken, Hak Teala yedi kat yerin etrafn kabz edip, bir omuzu
zerinde sakin klan bir byk melek yaratmtr. O melein, ayan bas
mas iin yeil yakuttan kare eklinde bir byk kaya yaratmtr. Bu ka
yann st yznde bn vadi yaratp her birini su ile doldurup denzler gi
bi yaparak her birini binlerce eit mahluklarla doldurmutur. Hak TeaHi
o yakut kayay sabt tutmak iin bir byk krmz boa yaratmtr. Bu
boanm krk bin ba, krk bin boynuzu ve krk bin aya vardr. Her iki
aya aras bin yllk yoldur. Byk yakut kayay boynuzlar ve srt ze
rinde tar. Bu boann ad Liyunan'dr. Sonra Hak TeaIa bu boann
ayaklarnn karar etmesi n bir byk balk yaratmtr. Yedi denz onun
aznda bir damla gibidir. Sonra Hak Teala, baln altnda byk bir de
nz yaratmtr. Balk bu denizde karar ve skfin bulmutur. Sonra Hak
Teala bu denizin altnda yedi tabaka cehennemi yaratmtr ki, byk de
nz, cehennem zerinde sakin olmutur... " (Erzurumlu brahim Hakk,
Mri/etname, Osmanlcadan sadeletiren, Faruk Meyan, stanbul 1980,
s.44) (By. 2273)
136 Ahbiye ve Cebhe, szlk anlamlar dnda yldz isimleridir. (By. 2274)
137 Hek'a ve Hen'a da ayn ekilde Ay'n menzillerinden olan iki yldzdr.
(ily. 2275)
572
138 2276 ve 2277. beyiderde geen arteyn, Burin, Simak, Iklil, Neayim ve
Sarfe de Ay'n konaklan olan yldzlar veya yldz kmelernn adlardr.
139 lm- ncuma (astroloji) gre her nsan, hayvan, bitki ve maden bir yld
zn etkisinde bulunmaktadr. Gezegenler (dolaysyla gkyz), hareket
ler ve dnleri ile duygular, ahlak ve salk zerinde etkilidirler. te
Fuzuli bu beyitte bu inana deinmektc ve gemiin ve gelecein olay
larnn, gkyz ve iindeki gezegen ve yldzlarn hareketleri ile dzen
lendiini sylemektedir. (By. 2279)
140 Kalem (fdein katibi) Utariein, kl ise (feIein bakomutan) Merih 'n
semboeridir. (By. 2297-2298)
141 Behram, efsanevi bir Iran hkmdarnn ad olduu gibi, tran mitolojisin
deki sava tanrs Mirrih (Mars) anlamna da gelir. Yine bu beyitte geen
"Tir"in de iki anlam vardr. Bunlarn birincisi, bilinen sava aleti olan ok;
ikincisi de, felein katibi olan Utarit (Merkr) gezegenidir. (By. 2300)
142 "Fakr u fena", szlkte, fakirlik ve yok olma demektir. Tasavvufi bir te
rim olarak ise; "insanlarn Allah'a kar fakirliklerini bilmeleri, mevhum
varlklarndan syrlmalar ve Allah'n varlnda yok olmalar" anlamnda
dr. (By. 2329)
143 air, Gne'n douu ile yldzlarn kaybolmasn, yldz harmannn kal
drlmas gibi dnyor. (By. 2333)
144 Yani, Gne'in inci ve mcevher.e benzeyen parlak klarn ... (By.
2334)
145 Cemid, ran mitolojisinde ismi geen ve Pidadiler slalesinn dr
dnc hkmdardr. arab ilk icat eden kii olarak kabul edilir. (By.
2336)
146 Leyla, Mecnun'un babasnn lmne zldn sylyor. (By. 2357)
147 "Servi"den kaslt, Mecnun'un len babasdr. (By. 2358)
148 "Gnl ycelmek"; gururlanmak, kibirlenmek, eref duymak anlamnda
dr. (By. 2387)
149 Metinde arap, cihan! gsteren ayna (ayine-i cihan-nma)ya benzetilmi
tir. "Ayine-i skender" (skender'in aynas), "ayine-i alem-nma" (alemi
gsteren ayna) ismi ile de eski metinlerde geen "ayine-i cihan-nma"
hakknda eitli rivayetler vardr.
Rivayete gre Makedonyal Byk skender zamannda Aristo'nun icat
ettii ayine-i cihan-nma vastas ile, gelen dman daha bir aylk mesa
fede iken grlebiIyor ve bu aynadan yanstIan Gne ile dman
gemileri yaklabiliyormu. (By. 2429)
150 Beyitte arap bu sefer "kimya"ya benzetilmitir. "Kimya", klasik edebi
yatffizda kendisine oka deinilen batl bir ilimdir. eitli maddeler
den, bakr ve gm gibi madenIerden iksr yardm ve anlalmaz, gizli
formller aracl ile altn elde etme ilmidir. airler vuslata, mutlulua,
sevgilinin ve padahlarn ilgisine sebep olan eitli eyleri kimyaya ben-
zetmilerdir. Beyitte arap, mutsuzluklar mudulua dntrd, gam,

keder ve skntlar giderip keyif ve nee dourduu iin, kimya gibi d
nlmtr. (By. 2429)
151 Mavi, matem rengidir. air, Leyla'nn yas ve materne brndn an
latmak istemektedir. Daha fazla bilgi iin bkz. 72 numaral aklama.
152 Leyla, sknt dolu karanlk gecelerinin gememesinden ikayet etmekte
dir. (By. 2499)
153 air, sabah nefes alan bir kii gibi dnp, tehis sanat yapmakta, ayn
zamanda da Kur'ankerim'in Tekvir suresi 18. ayetine de tdmhte bulun
maktadr. Bu ayetin-meali yledir: "Soluk almaya balad zaman saba
ha (ant olsun)..." (By. 2508)
154 Bu beyit, Necmettin Halil Onan nerinde mevcut deildir. Osmanl harf
leri ile basl Leyfd ve MeC11un metninde bulunan beyit, burada 2528. sra
da kaydedilmitir.
155 Daha nce Leyfd ve MeCllUn evirileri yapan Vasfi Mahir Kocatrk ve H
seyin Ayan bu iki beyite (2569. ve 2570. beyider) yanl anlamlar vermi
lerdir.
Vasfi Mahir Kocatrk bu beyiderin evirisini; "Vaktaki gklerin Leylas
olan Ay, gecenin kafilesinden ayrld, anszn Gne Leyla gibi tek ba
na doarak deveye altn bir mahmil ykledi. " (V. M. Kocatrk, o.g.e., s.
77) eklinde yaparak bir lde geree yaklaabilmiken; Hseyin Ayan
bahsi geen beyideri; "Felekte seyrederken Ayn Leylas, gece kafilesni
anszn kaybedince Gne, tek bana LeyIa gibi kp hecin devesine ye
il bir mahmil ekti" eklinde evirerek Fuzuli'yi anlamsz szler syle
yen, kelimeler arasnda hibir mantki irtibat bulunmayan msralar kara
layan bir kii konumuna drmtr. (Bkz. Hseyin Ayan, o.g.e., s. 339.)
Metinlere anlam verirken iine dnlen bu yanllklar, byk nisbet
te kelimelerin klasik edebiyatmzda kazand btn anlamlar ve nans
lar gz nnde bulundurmadan metinlere yaklama hatasndan leri gel
mektedir. Bilindii gibi, kelimeler edebiyat ierisinde zamanla ok dei
ik anlamlar kazanmakta, kltr deimelerini, sosyal yapdaki farklla
malar yanstacak hviyetlere brnmekte ve edebi metinlerde bu ok
ynl muhtevalar ve hatta zaman zaman adeta muammalam halleri ile
karmza kmaktadr. Ite edebi metinlerle uraan bir aratrc, keli
melerin lugattaki yaln anlamlarn aarak, onlarn zaman, mekan, kltr
ve tarih boyutunda kazand anlamlardan doru olann tespit edebildii
ve eseri vcuda getiren kiinin psikoloji, kltUr ve estetik dnyasna yak
laabildii oranda gerei yakalayabilir ve metinleri gnmz insanna
doru olarak yansltabilir.
Yukardaki rnekte grld gibi Ley/ ve MeCnUtl eviricileri "Ieyli" ke
limesinin hikayenin kadn kahraman olan Leyla'dan baka ifade ettii
anlamlar hi hesaba katmamlar ve bu yzden Fuzuli'nn izdii harika
"manzaray tespit edememilerdir.
574
Halbuki, bu iki beyitte Fuzuli, sz edebi bir tarzda ifade etmenin en g
zel yolu olan mecaza bavurmakta ve Ay'n, Gne'in, karanln, yldz
larn ve gkyznn vasflarn mecaz kalplan ierisinde yanstarak gece
nin bitii ve Gne'n douunu tasvir etmektedir.
"Leyli" kelimesi ilk beyitte "gece dolaan kol, gece bekisi" anlamnda
kullanlmtr. Bilindii gibi, Ay, gkyznde klar saarak srekli dola
t iin, gklerin gece bekisine benzetilir (Bkz. Ferit Develliolu, Os
matllca Trke Ansikopedik Lugat, "eb-gir" maddesi).
kinci beyitte ise, aym "Ieyli" kelimesi bu sefer Gne'i anlatmak zere,
yol kesici anlamnda kullanlmtr. Yine bilindii gibi klasik edebiyat
ffizda Gne, seher vakti ufuktan yava yava ortaya k ve yldz ker
vann talan edii (ortadan kaldn) sebebiyle, Samanyolu'na kl eken
bir yol kesiciye benzetilmitir. (Bkz. Cemal Kurnaz, Hay/i Bey Divn
Tohlili, Ankara 1987, s. 451).
air Nefi'nin aaya aldmz bir beytinde de bu durum aka grl
mektedir:
Gevher- gfcinnm kan mteriMi mflis
Kue-i esrarnn hurid dzd-i eb-revi
(Nen, Divon, 3. kaside, l L . beyit)
Ayrca Fuzuli'nin sz konusu beyiderinde gkyz, yuvarlakl sebebiy
le ata veya deveye ve Gne de bu atn veya devenin srtna vurulan ters
eyere benzetilmitir. Bunlara dair de Divan iiri metinlernde bol bol r
neklere tesadf edilmektedir.
Mesela Nc/i Divanr'ndaki u beyit bunun gzel bir rneidir:
Hng- arha ol seher ma 'kGs eyer urd gne
Nfs- kursndan pes-i hane grndi aikar
(M. Nejat Sefereiolu, Nc/i Divantntt Tahlili,
Ankara 1990, s. 327).
Yine Nev'f Divanr 'ndaki bir baka beyitte de gkyz bu sefer Leyli'ye
(sevgili) benzetilen Ay'n mahmilini eken bir deve gibi dnlmtr:
ekmee mahmilini leyli-i mahun ol eb
tr-i arha ihab olmu idi ekiMi mehar
(M. Nejat Seferciolu, a.g.e., s. 327).
Btn bu izahardan da anlalabilecei gibi, byk air Fuzuli, zerinde
durup anlamaya altmz beyiderinde Divan iirinin tebih, stiare ve
tehis kalplar, yani estetik sistemine bal kalarak ve klasik edebiyat m
zn beslendii zengin kltrden ilhamn alarak, gerekten nsan hayret-
575
te brakacak bir baar ile Gne'in douu ve gece karanlnn gndze
dn manzarasm izmekredir.
Bu rnek de bize gsteriyor ki, klasik edebiyat metinlerinin doru an
lalabilmesi ve gereine uygun olarak erhedilebilmesi iin, bu me
tinlerin ok ynl tahlillerinin yaplmas ve kelimeler ve cmlelere, ya
ni metnlere semantik duyarllkla yaklalmas gerekmektedir. (By.
2569-2571)
156 Fafur, eskiden in hkmdarlarrna verilen addr. Edebiyatta kudretli
padiahlarm semboldr. (By. 2613)
157 Hakan da eski Trk, Mool ve Tatar byklerine, hkmdarlarna veri
len addc.
158 "Vahdet"ten kast, vahdetivcut, yani varln birlii felsefesidir. Bu fel
sefeye gre; Allah, varlkta tecelli etmitir. Grnen hibir eyin varl
kendine ait olmayp, Allah 'n onda tecellisinden ibarettir. Eserde youn
bir ekilde bu konu ilenmekte; beeri ilikilere ait maddi unsurlar bolca
kullanlm olmakla birlikte, mesnevinin ana fikri ve atsn asl vahdeti
vcut dncesi tekil etmektedir. Fuzuli, bu hususu daha eserinin giri
inde dile getirmekte ve
Leyli sebebiyle vasfun etsem agaz
Mecniln dili ile etsem izhar- niyaz
diyerek "Leyla" sembol ile Allah'; "Mecnun" ile de ona ulamaya, ya
ni fenafiWih makamna ykselme abas ierisine giren insan ruhunu kas
tettiini sylemektedir. (By. 2707-2708)
159 Ebeet ( .J...f. \ ), Arapa eski Sami alfabesindeki harf srasnn say deerine
gre tertiplenmesinden meydana gelen ilk drt harfin (elif, bd, dm ve dJ/)
bir araya getirilerek bir kelime gibi telaffuz edilmi halidir. Eski Arapa
da "alfabe"njn karldr.
Eskiden mektebe yeni balam ocuklar ve acemiler in de "ebeedan"
(ebeet okuyan) tabiri kuanlrd.
Bu beyiderde Meenun, Leyla'y ilk tand ve beeri (mecaz!) aktan ila
hi (hakiki) aka henz ykselmedi o dnemdeki halini, yeni okumaya
balayan bir ocuun haline benzetmektedir. (By. 2709-2710)
160 Burada, Mecnun Leyla'ya, "Sen ortalkta grndke ben de grnp
aleme rsva oluyorum" demektedir. (By. 2722)
161 Masiva, Allah'tan bata btn varlklar, dnya ile lgili olan eyler demek
tir. Bu beyitte, tasavvuftaki, dnyadan gemek, Allah'tan baka bir eyle
ilgiyi kesmek (terk-i masiva) anlay ilenmekte ve tevlit ehlinin gnl
n Allah'tan baka varlklarn sevgi ve ballndan temizlernesi gerekti
i ifade edilmektedir. (By. 2733)
576
162 Bu beyit de Necmettin Halil Onan nerinde mevcut deildir. Eski harfli
matbu Klliyt-t Divdn-t Fazull'deki Leyla v MeClufl'da bulunan bu beyit
2826. srada kaydedilmitir.
163 Fuzuli 2824. beyitten 2836. beyice kadar bir k tasviri yapmaktadr:
"K. bir yamac gibi gl bahesinin yaygsn drp kaldrntr Ba ve
bahe matem yerine dnm, kargann r de bu maternin namesi ol
mutur. Lale topraklara karm, erguyan dal da yapraklarn dkerek
plak kalmtr. Aalar, sanki sarlk hastalna tutulmu gibi titrek, za
yfve solgundur. Gln ve lalenin snm ve kn dondurucu rz
gar ba kapkara etmitir. Gl ve Jale, havann sauundan etkilenmc
rnek in gizlenmiJerdir. Irmaklar dalgal halleri ile ylana benzemi, r
maklardaki su ise karararak zehir rengine brnmtr. Rzgar, artk ha
yat suyu yerine ate gibi yakc souk samaktadr. Yamurun her dam
las bu souk havada adeta bir oka benzemitir. Ba ise bu oklardan ko
runmak iin zrh edinmek istediinde rzgarn hokkabaz hareketi bir
by ile suyu demire dndrm (yani souun iddeti ile akar sular
donmu ve demir gibi sert bir hal alm) ve ban imdadna yetimitir."
(By. 2824-2836)
164 Bu "ev"den kast, dnyadaki herhangi bir mekan deil, ahiret evi, fena
fiIHih (Allah da fena bulma) makamdr. (By. 2896)
165 "ksr" bir ilm- kimya tabiridir. lm-i kimya, eskilere gre sun'i olarak al
tn ve gm elde etme ilmidir.
lm- kimya ile ilgili yazlan kitaplarda yet alan bilgilere gre altn ve g
m elde etmek iin evvela altn ve gm retimine yarayan iksir bulu
nur. ksir de muhtelif maddelerden, mesela kandan, pislikten, kldan ve
ya yumurtadan elde edilir. Bu maddelerden biri dz ve kat bir ta stn
de desteseng le ezilip, gereken karm da ilave edildikten sonra atee ve
gnee arz edilir. Sonunda sv veya kat bir madde kalr. te bu iksirdir.
Bu iksir atete kzdnlm gm zerne dklrse altn; kalay veya ba
kr zerine dklrse, gm olur.
Beyitte ecel (yani lm), devlet (saadet, mutluluk) elde etmeye yarayan
kimyadan en byk iksir olarak dnlmtr. (By. 2909)
166 Bu beyitte, lm hayatn sonunu belirledii iin, fermanlarn altna vu
rulan ve o fermann geerli olduunu gsteren mhre benzetilmitir.
(By. 2910)
167 Lale, ekil itibariyle kadehe ve padiahlarn tacna benzemektedir. Fuzu
li bu beyitte unu sylemektedir: Ey insan! Bahar mevsiminde bir bahe
ye yolun derse, gzn a da, topraa hor bakma! nk her zerre tOp
rak, ite byle birer kadehe ve taca dnmektedir. Yani her zerre toprak,
gerekte birer kadeh ve birer Cem'dir. (By. 291 1)
168 Klasik edebiyatmzda sevgilinin yz (yana), an gnlnn ateini
sndren bir su gibi dnlr:
577
Ahker- atc-i dil ab- ruhunla synr
Gz karadp n'ola klsam sana ey mal nazar
(Nc;'; Divom, 154. gazel, 2. beyit)

169 Klasik edebiyatmzda airlik ile, yalanclk arasnda kurulan iliki,
Kur'ankerim'in uara suresinn 224, 225 ve 226. ayetlerine istI,lat eder.
Bu ayetlerde Allah, airleri her vadide akn akn dolamak ve yapma
yacaklan eyi sylemekle sular; yalnz inanp salih ameI ileyenleri bun
dan istisna eder: "air/ere gelitce: Qulara da azgm/ar uyar. Glirmyor mu
sun ol1lar, (tast! da) her vadide akm fakm dofarfarP 1'e Ollar yapmaya
cak/an eyi s'ylerler. " te airlerimiz iirden ve airden bahsederken da
ima bu ayetIere telmihre bulunurlar ve bylelikle sanat yapm olurlar.
(By. 3059)
170 FUZllli bu beytin (3087. beyit) ikinc msranda eserin tamamlanna eb

cetle tarih drmtr. "Bir olma ile ol iki ak" sz bu tarihi bize ve
ren ifredir. Bu ifrenin zl yledir: ki "ak" ile "bir". birlikte
olursa (yani toplanrsa) tarih bulunmu olur. Ak ( J!b ) kelimesinin eb
cet deeri 471 'dir (ayn70, e!ifl, tn300, kdf100 : 70+1+300+100471 );
iki "ak" 942 eder (471+47 1=942); iki "ak", "bir" ile (yani 1 ilave edi
lerek) 943 olur. Bu rakam airin Leyld ve .h/eC/lU1l mesnevisni tamamlad
hicri tarihtir. O da milad olarak 1537 ylna tekabl eder. (By. 3085-3087)
MKNYATRLER
(Bibliotheque Nationale, Ancient F. 3 1 6/B.N.)
Mecnun dnyaya geldiinde, anne ve babas OkOr iin hazineler datt

(B.N.,Beyil: 505)
Mecnun'un mektepte Leya ile birlikte okumas (SN., Seyit: 559)
.Y.J ,
Mecnun ile Leyla. mektepte birlikteler (Topkap Saray Ktphanesi,

Revan 891/T.S.K., Beyit: 560)
Mecnun'un yol zerinde LeylA'ya rastlamas (B.N., Beyit: 842)
"
i _
Mecnun'un krlarda gezerken Leyla'ya rastlamas (T.S.K., Seyit: 841 )
Mecnun'un babasnn, ziyafeUe Leyl'y babasndan olu iin istemesi

(BN, Beyit: 1 037)
Mecnun'un Kabe'de dua edii (B.N., Beyit: 1 1 04)
Mecnun'un Kabe'de dua edii (T.S.K., Seyt: 1 104)
Mecnun'un avcya elbiselerini verip ceylan tuzaktan kurtarmas

(B.N .. Beyil: 1 1 72)
i bni Seam'n avda Leya ile karlap ona ak olmas

(BN, Beyit: 1 434)
Nevfel'in, Leya.'nn kabilesi ile sava; Mecnun'un ise Leyla'nn kabilesinin

zaferini dilemesi (B. N . , Beyit: 1525)
Mecnun'un bir ihtiyarn tutsa gibi kendini zincire vurdurup, dilen me bahanesiyle
Leyla'nn bulunduu yere gitmesi (S.N., Seyit: 1 630)
Mecnun'un bir ihtiyann tutsa gibi kendini zincire vurdurup, dilenme bahanesiyle
Leya'nn bUlunduu yere gitmesi (T.S.K., Seyit: 1 630)
i bni Sea.m'n Leya ile evlenip vuslat hevesiyle onun odasna girmesi
(B.N .. Beyit: 1 789)
Mecnun'un lde Zeyd ile grmesi (T.S.K., Seyit: 1840)
Mecnun'un babasnn, olunu lde bularak ona nasihat etmesi

(BN, Beyit: 2049)
Mecnun'un babasnn, olunu lde bularak ona nasihat etmesi

(T.S.K, Beyit: 2049)
Mecnun'un lde LeylA ile karlamas (B.N., Seyit: 2572)
Mecnun ile LeylA'nn lde karlap konumalar (T.S.K., Beyit: 2663)
Leyla. ile Mecnun'un lde ba baa konuurken, anszn Leyla.'y arayan

kervan bekisinin grnmesi (B.N., SeyiL 2775)
Mecnun'un, LeylA'nn mezarna kapanarak hasretle dnyadan gmesi

(BN, Beyit: 2993)

Muhammed Nur Doğan - Leyla Ile Mecnun - Metin - Düz Yazıya Çeviri - Notlar Ve Açıklamalar (Istanbul-2000)

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Muhammed Nur Doğan - Leyla Ile Mecnun - Metin - Düz Yazıya Çeviri - Notlar Ve Açıklamalar (Istanbul-2000)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KAZ1Yl Tl\KE:\'T KLASiK Y\VlTLAR DIzisi

Aslnda bir Arap l efsanesi olan Leyla ve

LeyJ ve Mecn un undaki s

lUp ve ifade gzellii, bir l menkbesini ra

insanf z korumasndaki baars,

derinden etkileyen itenlii ve yazld dne

Metin, Dzyazya eviri,

Yap Kredi Yaynlar - 1350

Bask: stanbul, Temmuz

Yap Kredi Kltr Sanat Yaynclk Ticaret ve Sanayi A.., 2000

Eserleriyle bize blmsz gzellikler sunan byk air

Kudretsizlii Arz ve Kuvvet Yoksunluundan Dolay

Biare Mecnun'un Kabe'ye Ynelmesi ve Allah'a Yalvarma ile

Nevfel'in Leyla'nn Kabilesi ile Savamas ve Savata Malilp

Mecnun'un hlasla Allah'a Yalvarmas ve Duas Okunun Kabul

Trk dilinde Ley/ ve Mecnun mesnevisi yazanlar arasnda is

"(Ey Tanr), hakikat arzusu ile, mecaz yoluru

Zaten Fuzuli, eserinde b u hususa temas etmekte v e niye

Edebiyat tarihimizde ok mstesna bir yeri olan FuzuIi'nin

biyatna brakt bu en byk armaann yeni harflerle metni

bulundurulduunda, onun iirini eksiksiz anlamann ve gere

Kitabmzn sonunda, hikayenin eitli safhalarn dramatik

etseler, tevakku' oldur ki ne ol Leyli-i alem-araya bu takrir

dmn koparma yolunda tedbirler alsalar; umulur ki, ne o,

izhlir- hamd ile

Meata-i nev arus-i alem

6 Sarraf- cevahir-i hakayk

1 0 Ez feyz-i huner haber ne-d1irem

Yce Allah 'tan, Hamt Ederek,

2 O, balang olarak ezeli ve sonu bakmndan ebedidir.

9 Ya Rab, elimden tut; nk, dertliyim, dknm; alayp

1 1 ugl-i acebi girifteem pi

14 Mukil ki der in girive-i teng

1 7 Ayine-i hatram eved pak

Bu kufe-i g!-zdr- tevhfddr

16 (Ya Rabbi), iimi aydnlatan ve gnl levham parlatan eyi

Tevhit Bahesinin iei

22 Ey cild- vcild kevne vahib

25 Ey milnis-i hatr-I perian

22 Ey evrene varlk ltfunu balayan ve zat gibi, varlnn

34 Ey aleme feyz-i cfid senden

34 Ey aleme cmertlik feyzi ve halka varolu erefi bala

35 Ey btn cihann rzasn arad! Evren batan baa seninle

37 Ey irkten ve erikten mnezzeh (bulunan) ve (ey) ezel ve

39 vgler sana (ey) en gzel ve en yce hakim! Senin yapt

45 Eya, eer (varlk sahnesinde) grnyorsa buna almaz;

46 Amma sana kadimdr zat

49 OL dem ki urup binay muhkem

Arilyiini tamam verdn

5 1 Etdn geregin ger az ger oh

Bu mnacat deryasndan bir cmherdr

Dergaha besi m1d-varem

56 Toprag idm eyledn bir insan

53 Geri eyada sr oktur, fakat (iinde) senin srrnn bulun

Allah'a Yakanna Deryasndan Bir nci

57 Ger can ise hak-i dergehndr

60 OL gn ki yoh idi mende kudret

69 Bu arsada her eser ki grdm

72 Tahkik yohnda akl n'etsn

69 Bu arsada hangi eseri grdmse; o, sensin diyerek ona ko

8 1 Men beyle klurdum i'tibar

81-82 Ben yle zannederdim ki; gnln rahat ve huzuru yalnz

83-84 Ama, madem ki, "Dnyadan baka ahiret var; o, ebedilik

85 Szne iman ettim ve onun en doru sz olduunu anla