You are on page 1of 389

I

2013

saxelmZRvanelos SeqmnaSi mniSvnelovani wvlili Seitanes


saqarTvelos universitetis humanitaruli skolis istoriis departamentis profesorebma. gansakuTrebiT aRsaniSnavia istoriis departamentis y xelmZRvanelisa da saqarTvelos
universitetis proreqtoris samecniero dargSi, istoriis mecnierebaTa doqtoris profesor Tamaz beraZis Rvawli.
calkeuli monakveTebis damuSavebaSi monawileobdnen istoriis
mecnierebaTa doqtori, profesori lali fircxalava, istoriis
mecnierebaTa doqtori, profesori Tea qarCava, anTropologiis
mecnierebaTa doqtori, profesori TinaTin RuduSauri. mniSvnelovani samuSao Seasrula istoriis departamentis profesorma
Tamar qoriZem.

.
.
, 2013
:

:


ISBN 9789994050611
, , 0175,
. 77.
: ug@ug.edu.ge


wigni I

istoriis dargebi

Tavi I. paleografia, epifrafika, diplomatika, wyaroTmcodneoba...

1. Sesavali - istoriis sagani, istoriis wyaro

2. paleografia, diplomatika, sfragistika, epigrafika


3. wyaroTmcodneoba

11
16

Tavi II. istoriuli qronologia ..

32

Tavi III. istoriis periodizacia ...

66

Tavi IV. arqeologia, eTnografia, eTnologia, anTropologia ..

98

1. arqeologia

101

2. eTnografia, eTnologia, anTropologia

104

Tavi V. istoriuli geografia .

130

Tavi VI. civilizaciisa da religiis istoria

164

1. civilizaciis istoria

167

2. religiis istoria

173

Tavi VII. ekonomikis istoria .

192

1. metrologia

195

2. fulis istoria

197

3. ekonomikuri ganviTarebis maxasiaTeblebi

200

4. warmoeba da mwarmoebluroba

206

5. warmoebis ganviTarebis etapebi

209

6. ekonomikis struqtura da struqturuli cvlilebebi

212

7. Warbwarmoebis ekonomikuri krizisi

217

Tavi VIII. ekonomikuri azris ganviTarebis istoria .

222

Tavi IX. saxelmwifos istoria ..

252

1. saxelmwifos Sesaxeb Teoriebi

255

2. rogor icvleboda da viTardeboda saxelmwifo?

269

3. genealogia

280

4. heraldika

285

5. politikuri reJimebiavtoritarizmi da demokratia

286

6. saxelmwifoTaSorisi kavSirebi da gaerTianebebi

287

Tavi X. samarTlisa da diplomatiis istoria ...

290

1. samarTlis istoria

293

2 diplomatiis istoria

307

Tavi XI. politikuri azris istoria

324

Tavi XII. istoriuli azris istoria istoriografia

346

Tavi XIII. istoriiis filosofia ..

372

Tavi I



:
.

: ,
VIII, .. V-VI .

,
,

.

:
VIII, , .. II .

500
..

900
..

0
4

1822

1926

-

. .
. (),
,

.

1900

1800

:
1.
2.
3.
4.

i ?
?
?
, , ,
?
5.

?

I istoriis dargebi
paleografia, epifrafika,

sarCevi:

diplomatika, wyaroTmcodneoba
1.
.

. / , ,
, , : , ,
, .. ?
. . V - ,
. , .
.
,
.
,

, .
(XI-XVIII -)
.
,
, ,
.
,
; ,
, , , , , ,

. . ,
, , ,
.. ,
, , - , , ,
.

1. -
,
........................... . 7
2. ,
,
,
.................. . 11
3. ... . 16

. . 484-425
,
. . . 500-449.
.
.. 500-478
.



XVII - .


?
, ,
- .

. . 200-118

, :
;
; ;
; ; ; - -
;
: ,
; -
, ; : ,
.
: -

,
?

. -
,
,
.

warsulis

Semecnebas,

sxva

yvela

codnaze

ufro

metad,

SeuZlia

sargebloba moutanos adamianebs


,
( , .) . ,
.
..... ..... ., ,
,
.
,
. , ,
, , , , r
, - ,
. , ,
,
( , .) ?
, ,
, ?

,
8


,
?
.
. . . ,
, , -
. , ,

, , .
.


, , . . , , . ,
, ,
, : ,
. , , , ;
: -


(1937 -1907)
,

istoria didebuli taZaria, saca uwiravs erTians sulsa erisas


, , ,
, , .
,
, . -
, - . .... , : ,
, -.
, .
,
, , ,
, - ,
?
..... ,

, . , ...
, , , -
. ,
. , , -

.
,
, , , ....
, .

,
9

, , - ,
, , ; , (), -; : , , , , - . . , . , , , , .

, :
, , (),

- , ,
,
, .
,
, , :
.
:
,
, , .
, , . ,

, , .
sxvadasxva saxis istoriuli wyaro


.
. . VI-IV .



10


.
. ,

,
. , , ,
.
: , /, , ,
, , , , - , , , , , , , , , .
, .

. , (, ),
,
. .
,
-,
, ,
.

2. , ,
,

.

,
. .

, . ,
() .
. . IV-III . , , , . . ,

11


1790-1832


(1810 1895)

.

. XIX - I
,
.

. , , ;
. XIX - .
( ) .
.
, . .
, . . II-I .
,
.
-
,
. , ,
- .
. . XII-XI
.- .
- . , - ,
- .
. . IX-VIII -
. , -



12

,
.
14 . 11 : , , , (), , ,
, , , , (); : , .
, ().

. IV , IX . .

,
.
. . IX
- .
,
.
. , ,
.

, , ,
- ,
.
,
- , ,
,
.

()

13


()
()


.


.
.

,
.
, . , ,
.
,
. .
. , - . V - . VIIVIII - .
XI-XII - , , XV-XVI - .
.

()
,

.
,
XVI-XVII
-.

.
, .
, ,
. , ,
.

14

()

, .

- .
, : ,
,
. ,
.
. ,
,
, , .
,
, ,
. ,
: , - (
.
, ), , ; - , - . .
,
, .

,


.
:
(), (), (),
); :
, (),
().

,

,
.
XIII


.

urartus mefis menuas kldeze amokveTili warwera


(Zv. w.

IX s.

dasasruli da

VIII s. daawyisi)

,,
.
;
. : ,
, /
,
- .

, . ..... :
, ,
, ; -
. ,
. , ,
.
: -
.
, ,
.
: , ,
, :
, , , ,
.
15

ra mxareSi laSqrobda menua?





-.

:
-

-

,

(1042-1066)



I (306-337) VIIIIX .-
,


I- (314-335.)
,
.



.



,
.
,


.

. ,
, , ,
, .
.

.

.
. ,
. .
,
.
.
. , , .
,

.


.
. ,
.

. , ,
, (,
), , , ,
, - -, , , .

.. .

3.

, . . .
. .

16

, , . ,
,
,
,
.
:



?
, ,
. , ,
,
. , , , . ,
,

.
, , , : , ,
, ,
- .
.
,
(, , ) .
,
.
, .
, , , . ,
, , ,
. , VIII -
IV,
VI -
, , .. ,
,
, .
,
,
.

17

,
:
,
, , .

, , , , .
, IV,
VI - , VIII - , VIII - .

:


?

(1875-1955)
, ,
,

(1929).

,
25,
30-40 , 16
, ,
,
, , 14-24
. , ,
, ,
, ,
. -

warsuli amoucnobi siRrmis ormoa^ ukeTesi xom ar iqneba, Tu mas uZiro ormos
vuwodebT?
, , ,
, ,
(. . 668-627, .)...
,
....
, ,
. .... - , ,
, ,
, .
, , &&&&
& ,
,
, , ,
, , .
, ,
, , .


18

, ,

, .

.
,
, .
,
,
?
, , :

,
?
,
.
()
, - () - XIV - .
:

?
, , , ?
,

,
.
,
. ,
,
. ,

. , , ,
, , ,
, , ,
- , , - , .
,

19

,

.
,

,

,
,
,

,

,
(, ,
..),
(,
,
..), ,


.



VI .

I,

527-565


(Anecdota ) .

VI -
.

,
I .

.

. , I- ,
.

,
, ,
, ,
.
, ,

(1453) (1623)
.

,, ?
,
, ,
,
, . , : , ,

prokopi kesarieli iustiniane keisarsa da mis mmarTvelobaze:


, ,
. ,
, .
.
.
, ,
, , ,
, ...

... ,
( , ) ,
...
, , .

,,
20

, , , -.

,
?
,
( , )
.
,
, ,
,
XII :
, ,
.
, ? I,
, . . 189-160
, ? ,
. . 550-546 . , ,

.
,
.
, ,
.
.
.

-
.



476
.
-

476
1517 (.
. 76) .





V - .


, V-X -
,
V -
,
,

,
-

VII -,
X -
.


?
,
,
.
prokopi kesarieli iustiniane keisarsa da mis mmarTvelobaze:
,
,
, ,
... ( , .) ,
.
, , ,
...
, ,
( , .) .

,,
21



(.. 605-552)


. . .
,
, ?

.
, ,


.


: ,
,
(
) ,
-
.
: , ,
-
. , , .
, - -
.
:



.
. ,
. ,
, .
,
- ,
?
, -

, ,
, , ra aris istorikosis mizani?

... ,
, ,
, ,
,
.
,
22

. ,
,
, , , ,
.
, , ?
- ,
,
,
. ,
, . , (
, ),
.
,
, .
,

. ,
( ,
) , , ,
.
III -
V . VII

. (VII .)
, ,

, -

().
, XV -
. .
, -
,
, .
- .


,
.

23


,
,
.
:
.
, , ,
,

.
,
, (),
, ,
. ,
,
,
,
. ,
:

, ,
.
... . , ....
-
,
,

, . ,
, ,
, ,
() -
.
, ,
,
, ,
, .

24


.

, ,
,
, ,
.
, .

, ,
.
. ,
,
,
. :
- -, , ,
.. -

bibliuri

genealogiuri

sqema

adami + eva

+ +

: -

25


()
(1472 1553)
.

-

.
-
, .
-

.

178 .
-
-

-
-
-

,
.
,
, ,
, :

, , . , ,



.

, , (. . 64-. . 24),

( ) ( . .
276-195). (. ).
,
: ( )

,
, -
. ,

eratosTene gvirCevs, rom advilad ar vendoT SemTxveviT ambebs


, ...
. ,
, , , 3. 000
( ) ,
(, .) .
, , .
....
.... , ,
, -, , ,
. ,
, , .
, , ,
, , , ,
.

,
26

,
, ,

.

,

.

. ,
,
: , , , - ,
,, . ,

,
. ,
.


,
.
,

-


(. . 71).
-
,

.

SemTxzvelebi mliqvnelobaze ufro zrunaven, vidre WeSmaritebaze


,,
, , ,
.
.
( , .)
, 30. 000 ; ( ,
.) , . , (
, .) .
....
( )
, . , ,
,
, - ,
.

,
27


345-410



. ,
,

.

-

.
,
.

-

.

, , .
, -
.

.
,

.

` ~, ,
,

.
` ~
.
, .
,

, . ,
, ,

.
,

,
, , . 325 ,

iberTa moqceca
, ,
,
.

iberTa tomis moqceca tyve qalis meSveobiT


,, , , ,
, . ,
... .
.

28

. ,
.
, . ,
, , , , ,
,
.


,
, , ,
--.
(. ), ,
,
.


(XV-XVI ).
.

, .
, XIX-XX - ,


. 325-395


. 381
II
394 -

. ,
,,
.
,
,

,,
.

es matiane Seicavs Zvelebis - winaprebis Sesaxeb utyuar cnobebs


( , .)
( , .) ,
.
..... , , - ,
,
.
,
.
,
, ,
. ,
.

29

-
,
.
,
.

,
, , ,
, ,
IX

.
XX - II
,
,
,
, ,
, ,
, ,
, .
,
, ,


.

, -
,
. :
-

,
, ?

. , ,
,
,
. ,
, ,
,
, ,

30


, ,
.
, , ,
,
,
,
.

31

T a v i II

.. 46
.. 60

,

.
,

.

325

I-

300
. .

100
..

0
32

1582

1079

XIII-

.

--
,

1500

1000

33


XIII

:
1.
?
2.
?
3.
?
4.
?
5. ?
6. ?
7. ?

34

istoriuli qronologia
,
.
. .
- . .
,
, .
, .
? ,
, ,
.
,
,
,

.

.
, : , ,
. , ,
,
. ,
.

.
, .
.
:
.

. .

35



,


.

. . . IV-III




.

999 II-

.

(1629-1695)
.


.
,
, , .
, ,
. : , , , -, , , ,
, .
.

- .
,
.
. 6 ,
, , -
. ,
,
.
,
,
, - ,
, . -,
12+12, .

, - .
, ,
, 60
. . .
,
.. , ,
,
, .
,
.
,
.
3500 ,

.
. .
, X -
.
,

.

36

. .
,
, , , ;
moon , month ; mond , monat ;
; /- ----
.
, .
30
.
,
,
(29 , 12 ., 44 ., 2,6 ) 29.5
.
,
.

.

: , , .
. , ,

.
,
:
-, , , . ,
,
,
, ,
.
.
, 6

354/55 .

-

.


,

354,
.

36 -

.
1893 .

37

,

360- .
,

,

.
, ,
,
, 10/11 .

365
,
5 -, 48
- 46 . ,
,
-
,
.

.
,
.
.

.
.
mzis, anu astronomiuli weliwadi
,


.
,
. ,
, ,
. 365 5 48
46 .

kvira Zvel xalxebSi


xuTi planeta-RvTaebis saxeli:
:
,
,
,
,

:
,
,
,
,
.

, , ,
, -
-
. ,

.

cvlilebebi samyaros gaazrebaSi


,
.
XVI - , ,
.

: , , , ,
, , , , . ,
,
. , .

38


, ,
. ,
, , .
.
,
,
. , ,
.

(, :
, , , , ) .
XVI - ,
.
, , , .
, , ,
, .
, ,
- .
, :
; ,
( 6 ) ,
, ,

: , ,
..

. ,
,


.
XI

Astrologia

zodiaqos wre

, ,

. ,
,
. ,
: , , ,
.. 12

.

.
.
- XI -
,
.


,



. ,
,
, 12
,
12 .


,

zodiakoz ,


.

39


37-100

,
(
).
:
,
.

.



.
,
.

(. . VI .)
II-
.
,
(), ()-, ()- . . .

.
: , ,
.
. . I .
,
, (
) , .

, , -
, - .
- .
, , ,
- -
,
: ,
, ,
, ,
,

.

,
, , , .
325 - I
, , . ,
, , , ,
. ,
, , , .
, -

40


, , ,
, . , , ..

.
, , ( , , ..)
,
, -
.

.

.
,
. ,
,
.
110 .

.
.
, 10 , 1000
.

-, ,
,
.

. ,
, ,
.

, , ,
10/11 ,
,
-
.


- .

41


- ,
.
,
,
,


. ,
,
.

.

, -
, -13 ,
,
.
, .
,
- .
-
,
.

.. 1792-1750

. - .
, , . , , .

. .
. . VIII -.
,
.
304 .
.
,
.
.
. , ,
() . (), ,
, .
.
(), , ,
xamurabis kalendari
30, 29
. ,
. . . . . 1760 .
: , ,
( ) , ,
, 25- ,
- 25- . . . V -
.
42

()
.
: , , ,
, , .
. . VII -
() ()
.
.
.
,
, , . ,
31 29
. , ,
28 .
, 355 , ,
,
-13, .
,
, . , ,
,
,
.

. ,

.
,
. ,
,

43

.
,
. , . ,
.
.
, . ,
, .
. . I I

,
.

XVIII -
: , ,
.

. ,
,
360-, .
. : , -, ,
-
.

,
, ,
,
, .
,
,
,
19 .

, -
. ,
.
, ,
.
.
, ,
354/355, -

44

365 .
,
. ,
.

.
,
360- , ,
.
,
, ,
.

.
.
,
1/75,
.
. .
,
.

, ,
,
.
. , 355
.
, 365 . , 1/4 ,
, .
egviptis faraonis evergetis warwera

, ,
, ,
360 ,

, ,
.

. . . 238 7.
45

.


,

-
.



. . 27 - . . 14

,
.

. . III -, ,
.

.


.
, ,
,
,
,
.

. .
. ,
, ,
,
.


. , ,
.
,

, .
. . 46
.
,
.

365, 25 . 365-
. 12
, 31,
30 . ,
, 29,
30 .
.
. . 45 .


1 , ,
, .
1
.

46


, ,
, -7
,
() .

, , ,
, ,
,
.
, , ,
. , 16 . . 9 . . 7 ,
.
. . 8 .

, ,
, ,
-8 () . 30- 31- ,
, () . . : , 31- , 31-
. .
325 I
.
21 .
.
,
.
- ,
,
, ,
, .
.
11 14
, 128 . ,

. XVI - 21 11
. XIV - .

47

325 . I

.
XIII-XIV .

XIII
1572-1585


(. )
1510-1574

XIV - ,
.
,
21 ,
, ,
.
. XV - 70- ,
,
.
1582 XIII-
.
.
.
.
, 1582
24 XIII-
.

. , 1582
5 15 .
21 .
,
,
XIII-
.

,

.
, ,
. ,
.
,

,
: ,
. ,
-

48

. -
, ,
,
. ,
.
1752 1 .
25 .

25 1 .
, 1751 282- .

: .
1918 18
.
13 . 18
1 .
, , ( ) .

: , , ,
,
, 7
, 14 .
.

. 360 12
, XIII
.
. 365- ,
.
, 30- 12 ,
5 .
,
. , .
I-
. 365
; , 120
.
.
, ,
, .

49

- XVI
- II -


-
,
.


1584 .
.


. . 550--. .
333 .


.
226-241.

I
-
272-273 .
I
,
(
)

.

- , , ,
. - ,
, .
,
36-37 . , , -
.

638
. VII , 354 : 360-
,
,
. , .
,
, 10/11 ;
.
, ,
,
.


1072-1092

--

.

XI
80-
,
, , , .
1079 15 .
,
--
-- .

yuranis mecxre suris 36-37 aiiebi


, , ,
. ... ... ( , .)
, , .
,
, .
. ,
. , VII, XI XII ,
, , , .
II (), III IV - I II ; . V-VI
: - I -
II; - , .
VII () . (), (
), (, ), -- ( ) -- () .

50

365 , 33
(366 ) .
-- ,
, ,
-
3500 ,
5500
.
,

. , - .
, , XI
,
!
,
,
, .


,
, . ,
. ,


.

,
,
.


1048-1131

,
,

.


,
,
,

,

.

safrangeTis revoluciuri kalendari


1789 . 14 . 1793 . 5
, , .
.
, 22/IX 21/XII- . 22/IX-
. : , .
22 20 . : ,
. 21 19 ,
. 20 17 .
: , .
30-30 . , , 17- 22 ,
, , .

51

aera- ,
: Adi
Exardio Reghi Augusti
[ ]

.

.


. . 2357 .
.



.
. . ,
( ),
. . 3102
.

1.
.
, , , , ,
-
.
, . , , .


, . . 5000 .

.



.
.
-, , .
-
. , , .
.

, .

.
,
, .

- ,
.
diokletianes era

III (284-305) .
284 17 . , 29
,
284 29 .
. , ,
, , .
.
52

2. .
,
, ,
.
.
, - . . VI
, , II-
.
, ,

.
. . . IV -
,
.

.

. I ,
. . 776 1
.
. , - .


.. 234-149
,

.

, .

, . . I
.
.
, IV

, .
,
. . 753 21
,
. . 754 21
. ,
. 800

53


. . 116-.. 27

,
.

. 70-
.
, ,
,
, .

.

. . 47 .

1000 . . 248 .

3. , .
, .

. -
. .
. . 543 . .


. . 336-323

,
,
.

.. 276-194
. ,

,
.
, ,


.

. ,
, , , ,
,
. ,
.
,
,
.
,
; , , .
,
, , , .
, .

?
,
.
, ,
, -

54

.
, ,
.
, , .
, . ,
,
, VI-VII .

, , , .

,
, . .
,

. ,
, :
, : ...
, .

: ,
, ,
, , .
, ,

, .
, , , ,
5500 .
, ,
, ,
, , .


. -
.

. . VI .

evsevi kesarieli daTariRebis sakuTari meTodis Sesaxeb


,
. [
, .] , .

, :
:
, , , ,
, .
, 70
, .
[ , .] 70 ....
55


.
,
5500 . ( ... ,
.).
,



, , .
, ,
,
.
, .


. , .
, X - , II- (976 .) ,
5508 .
1453 , , .
,
.

bizantiuri dasabamiTgan

yvelaze gavrcelebuli

VII - .
.
, ,
,


5493 , ,
;
,

. ,

16 5508 .

56

dasabamiTgan


,
:
3761 7
5500 ;
5508 .;
4993 .;
5493.;
5604.

.

, .
, 5604 .
, X-XI - ,
,
.

?
1.

:
1.

, , , 5508
5604 , , .
5508,
5604 , . ,
:

5185 .,
5281 . .

: 5508-5185 =
. . 323 .; 5604-5281 =
. . 323 .
2. ,
, . -,
. , 632 .
, , , 5508
5604 . , , : 6236
. . , 6236-5604=632 .
qarTvelebi Tavisi dasabamiTganis

Sesaxeb

..
,
, :

(5604-104=5500

). , ,
.

qeba da dideba qarTulisa enisa


(5604-112=5492

) (
).
, .

.
57

qarTuli dasabamiTgan - 5604 .


I . 5604-532=. . 5072
II . 5072-532=. . 4540
III . 4540-532=. . 4008
IV . 4008-532=. . 3476
V . 3476-532=. . 2944
VI . 2944-532=. . 2412
VII . 2412-532=. . 1880
VIII . 1880-532=. . 1348
IX . 1348-532=. . 816
X . 816-532=. . 284
XI . 284-532=. . 248
XII . 248+532=. . 780
XIII . 780+532=. . 1312
XIV . 1312+532=. . 1844
2013
169 .

,


?

, , . ,

,

. .
5500 ,
,
, : ,
, .., .

.
, ,
.

,
, , .. ,
,


. ,

, .

. , , ,
,
..
.
.

sinqronuli daTariReba Zvel qarTul mwerlobaSi


,
,
, , ,
( , .), (, .) ,
, ,
[6389-5604=745 .] ,
, ,
.

, .
58

. ,
,
.
. ,

. XII-XIII -


.
, ,

.

.
. . II-III -
.
. ,
5500 .
,
, (, .), , , , ,

.

III-IV -


260-340


.



221
. ,

,

.

iranelTa laSqroba dasavlur qarTuli - lazikis mefis waTes winaaRmdeg (527 w.),

6020 .
(-5493=
527 .)

48 ,

38 ,

-3 .

-2 .

I .

527 .

16 ,
-8 .

,
23 ,
-17 .

, 17

, 23

-8 .

-17 .

18
,
I .

, , ,
, ,

, , . ;
, .
, , .
: .

(. . 60)
59


760-818

,


.

,
,
,
, .

, , ,

.
, VIII-IX
-
,
, , IX - .
.
,
- ,
. ,
,
, , .

.
532- ,
.
,
.
XVIII
.
. , ,
.
, 532-
, ,
, (5604 .) .
XIX
- I
, .

60

, ,
532- ?
.
. 325 I
, . , . . . ,
.
4 8
. ,
, I ,
,
.
.
,
.
,
,
.


.

,
,
. ,
,
. , 235
, 235 .

, ,
,
.
.

61


. . V -

. . 432 - .

, , 360-
, ,
, .
, ,


.

, 200- (353552) .
200 (552 .)
, . 552

, ,
. ,
552
10 ,
- 1 ( , )
, .

9 .
562

.

,

.
XVII-XVIII - .

532- , .
, , ,

, ,
, rogor viangariSoT wlebi somxuri welTaRricxviT?
, .
, 551 . . : 1404 .- .
, 1404 - 551= 853 .
62

. VI - ,
, 28

, .
19
. 19 28 532
. ,
, , 532
. 532- .

532-
, 5604 .

. ,
,
-, .
.


-12 13- 780 - (53212=6384;
6384-780=5604). ,
:
(6430; 6430-5604=826), [(46) 780+46=826], .
-14
1312
-

(53213=6916-5604=1312)

1312+532=1844 - .
1844
. ,
, , 2010 . -15 , 1844
2376 , 166 .

63


VI - I

,
-

: 73.
, ,
.

13-

(780
.-
1312
-), 780+532 =1312 . 1312 ,
14- , 780 -
73 853 ,
.
.
, , ,

. , ,
.

VI
-

,

VIII - .
X - , , . XV
-
. , .
,
, VIIVIII - .
,
.
- ,

I
.

64

(1700 .) .
- I-
.
. ,

,
, .
B.C. (Before Christ),
A.D,
, Anno Domini, (In the
Year of Our Lord).
: , , (. -), @(. .) .


.
,
(.
. 4-).
, .

,
,
.
, , ,
, .
. .
(1) . . (-1)
. ,
, (. . 4).


1677-1756
:

.
1740 . .
, 622
16 .

, ,

, .

. ,
638 , ,

.
634-644
.
.

65

T a v i III

.. 476
.

()

().

100
..

500
..

0
66

1453

II-

1400

1517
1945

"95 .

1500

1945

67

:
1.
2.
3.
4.
5.

?
?
?
?


?
6. ?
7.
?

68

istoriis periodizacia

,
.

: -

, ,
,

?
. ,
,
.
,
,
. ,
, , , ,
;
( , ..)
,
( ) .

,
,
.
: , ,
.
,
,
, , ,
. ,

, . , -

69

. , ,

, , ?
:
.
, ,
, :
( )
, , .. .
,
, .

,

. :
.
uZvelesi warmodgenebi samyarosa da dedamiwis Seqmnis Sesaxeb
.
- : ().
, , : - .
: .
, . -
, -, .
: - -;
: ,
.

samyaros Seqmna bibliis mixedviT:


, .
(1) ... . ... ...
;
(2) ... . .... ,
() , () .... ... ;
(3) : ...
... :
.... ... :
(4) ()
() .... ... . .;
(5) .. ...
... ... ;
(6) ,
.
70


. , .
, . .
,
, , .

:
( ),

(
).
, , : , - .
.
, ZvelberZnuli Tqmuleba cecxlis dauflebaze miTi

promeTes Sesaxeb:

, , ,
. [ ]
.
. . , ,
.

Zveli berZnebi samyaros warmoSobis Sesaxeb:


, : , .
(). ;
, . () ()
: , -, ..
(), () ().

ras mogviTxroben miTebi warRvnis Sesaxeb?


Sumerul-aqaduri eposi gilgameSi (. . III-II ): .
.
. , , ,
,
.
. [-
] . , ,
. ,
. ,
. ,
.
71


. . VIII-VII .
.

.


.




.

.

.

.
, : -
.
. ,
. , , ,
,
. , ?
:
( ) ,
. : ( )
.


. 5
, : ,

ZvelberZnuli miTi:
. , ,
, - .
. .
.
.
. ,
. ,
. .

bibliuri miTi: .

. . 40
. . .
. . .
. . .
.
,
, : .
72

,^ . ,
. .
. ,
, , .
,
: 1.
, , 2.

3.
.
,
:
.
,
,
. ,
,
. ,
,

(
, ..).

,
,
.

,
, , , , .

,


31 .
. -

73


, . ,
,
, ... ,
:
.
,




() .


:
, .


II
.

:
;
;
,

,
.
,
:
. ,
, : ,
, ,
,

, ,
.

, .


,
,
, ,
: -, - [ ], - .

, , , , ,
, .
,
,
.
:
.


III-IV -
. ,
,
XV .

74

,
(476 .)

. , ,
300
, 800 . .
500
,
1806 .
1453 . . ,
, IV
(),
.
, XV - ,
,

II-
.
IV-VII -
,
.
, ,

,
.
, ,

, , .
XI -

.
-
,
.

XII-XIII -
,
() .

75


XV -


1096-1291.


,
. ,
: , , ,

-,
, .
, XV , , ,

,
-
.
.
, ,
.

,

.

. ,
:
?

?


, , ,


.
, ,
,
.
410 .
vin dayo istoria pirvelad Zvel, Sua da axal periodebad?
1469 (1401-1464)
:
, , .
410 ., ,
(1388-1463)
: , 4101410 . 1410
, 410 1000 .
76


313 .

. .

1453 .
,
.

. , 313 .
,
, ,
.
,
,
.
,
, ,
. , -

(, ) .
,
.
,
,

,

476 .
-.

,

. - ,

.

, XVIII -

.
,,
,
-
-
. -

77


XV-XVIII .,

. ,
,


,
1492-1521
, 1492 .-,


.

,


.
XVI - (1517 .)

.
,
,

.
, ,

, ,
. ,
, ,
, ,
- ,
- (
, ..)
(, -,
, -, -)
, ,
, , ,
.
.

, , , -- , , , ,
, ,
.
,
.
,
?
, -
?
?
, ,
,
. ,

, .

78


: ,
,
, .

, .

, , , - . .
,
, ,
. , ,
,
,
,

.


,
,
.
- - ,

.
,
.

()
79

, ,
,
,
.
,
.
: - ,
.
, , , -
.
, ,
,
.

, ,
, , .
,
-
, , , ,
,
, ,
, ,
.
,
, , , ,
,
.
-
-, - - .


?
,
.

80

:

,
,
?

.
,


, - ,
.

. ,
,
, .
,
-
, ,
. ,
. . III - ,
IV -. ,
.



, , ,
.
,
, , ,
.
,
, .
, ,
,
,
.
:
.

81



,


.

, ,
.
, , . . II .
.
. ,
,

,
. -
, , . ,
, , , .
. III , , ,
-
.

, - ,

,
.
,
,
, ,
, ,
,
, -


- .

, , -
. ,

-,
,

,
,
.
, , .

82

,
.
,
, ,
.
,
- , ,
, ,
,
, ,
.

?
.

. , , ,
,
.

-
,

, ,
,
.

, ,

.

,

,
. ,
, , ,
, ,
, ,
.


. .
, ,
, ,
. , -

83

,


.



.
- .
, ,
,
. , .
,
, ,


-.

: , ..
.

, , ,
, -
.
, -,
- , ,
, ,
.
,
(, ..)

, ,
:
.

,

84


.
:

, .
,
, ,

.

.
. ,
. ,
-
-

.
. , ,
-
, . ,
- ,
,
,
.
,
, ,
.
, ,
, - .
, ,
. , ,
, .
,
,
. ,
-
,
,
(, ) , .
-

85





:
,
,


,
,
,
.
,

.

. ,
, .
.


.
.
.
,
,
, , . ,
, ,
.
, .


.
,
, ,

.
,
, , .
-
.
,
. . -
.
, .

, , ,

. , .
,
, . ,
,

, . ,
.

86

,
.
,
. ,
10 ,
, 1 .

10 . ,
1,11 .
,
.
, ,
. ,

. -
.
, ,
. ,
- -
.
,

- .
-
. - ,
, , -
.

,
.
- . - - . ,
,
. .
,
, ,
,
.
,
, , ,
, .

87




. 1656

.

. , ,
, ,
. ,
. , ,
, , , - .

.
, ,
, ,
, XV - ;
, ;
.
, , ,
, ,
- , ,
.

, , .
,
.

. , ,

.
.

,
.

-
, - , -,
.
-

. -
. ,
, , , , -

88

,
-
.
,
,

.
: - ,

.
-

,
, , . .

.
.
,
,
, (, , ) .
, ,
.
,
, ( )

, . ,

,
. ,
,
.
, , ,
.

, , , ,
-
.
,
. ,

89

,
, ,
. ,

. -

,
,
.
, ,
-
. ,

,

.
,
-, ,
,
- .
. ,
,
.
,
,
. , ,
,
- .
- .
XVIII - .
, :
-
;
,
; , , ,
,
.
. , ,

90

-

.
, 476 ,

, ,
,

.
: , . -
.
VI-IX - . ,

. X-XIII . ,
, - ,
.
XIV -
,
.

, .
, ,



.


.

,

-.


-
?
, ,
, , . ,
,

.
, ,
, , -
.

,
,

. , ,

91




(527-565)




-
.

.

XVII-XVIII -
.
,

,



.

, , .
,
,

,

,

, , ,

.
,
.

, . ,
-
.
, ,


. ,
.
,
.
,
, ,
,
.
,
.
, , , .

92

.
- .
:
,
, ,
(
) , ,
, , , ,
.
- , .
.


.
,
.
, -

- ,

. ,
,
,
.
,
,
,
, .

.
,
,

. , ,
. 1517

.
- -

93

. , .
,
,
,
,
.
, XIII -
.

,


,
.
, , ,

, . ,
,

1517 .
XVI-XVIII .
,
.
,

.
. .

1. ,
, 2.
,
,
.
, ,
- .

-
1818-1881
,
. ,
: (

. ) ( /)
.
,

, ,


.
.

94

XIX -


. ,
.

, ,
,
,
. ,
,
.
,

,
, ,
, ,
, ,
, , ,
,
, ,
.
,



: -, , , .
- ,

, ,
.
,

. ,
, ,

. ,
, , - ,
.
XIX - II

XX - , .
, ,
, .

95


: ,
- , ,
,
.


,
.

,
,

, ,
-,
.


1818-1883

, , ,
,
,
.

- , - ,
,
, .
, : - ;
-,
.

.
,

,


. ,
.

,
.

1917

.



, .

.
. .
.
XX - :
- ( ), ,
, ,
.
, ,

, ,
XIX . 60-70-
.
,
:
XIX . 60-70- 1945 ,
II ; 1946
1991 1991
.

96


. ,

,
, I
,
-,
.
,
1991 .
.
,
,
.
, , , , ,
.

97

T a v i IV

1876

1933

(.. 1550-1500).


. :
!
!
!

1930

1800

98

1978

1966

14



.



,

.

1970

1960

99

C14-

:
1.
?

2. ,
?
3.
?
4. ,
?
5.
?

100

arqeologia, eTnografia,
eTnologia, anTropologia

sarCevi:
sarCevi:

1. ........................ 101

1.

2. , ,
.................... 104


.
- ,

, . .

.
,

, .
.
, .

,
, XIX - .
,
.

, .

3
.
,
.
, .
,

.
, ,
,
,

. ,

101



,

.


,




.
,

,

,
,

,
-,

.

-
XIX ,


,
.




.

.


. . I -
.
,
,
,


,

.

(1822-1890).
,



()
.


1863 .
. 1870
.

.

.

, ,
, .


.

, , ,
.
, , , ,
.
,
. ,

, ,
,
.
,
,
, ,
. ,
,
,
, ,
, , .
, ,
, . , -
,
, .

, XX - 60-
,
.
,
,
,
, ,

102

-
.
,
, :
, , .
,
, ,
.
. , C14- , ,

, .

.
, ,
,
,
,
.

, ,
.
,
-
.

Sua




, , 2005.

103

, C14-
.
,
:
, , ,
,
..
.
,

50, 100, 500 ..
.
, ,

,

.


.


,
.
,



,



.


(.. 24002300)
.

$ 2. , ,




.


.


,
,




-
,
.
(. . 60, 336).

. -
- ,
-
.
, , -. ,
, - -
. ,
,
, ,
- ,
.
- . ,

: , ,
.

, ,


-
, ,
.
-, - .

- ,

(, ) .

. , ,
, , ,
,
.

,,adaT-wesebi yvelafris mefea aRniSnavs herodote Tavis istoriaSi


, ( ,
.) . , - .
, -
, , , .
, - . , ,
. - ,
:
, ,
. , .
,
: ,
. , . ,
- ,
( , .) : - .
104

.
. ,
-, -
- .

-

. : (), , , ..
,
.

;
;

.


:

.

. XX -
.
:

.
: -, ,
.

.
,
. ,
Zveli berZeni istorikosi da geografi straboni (Zv. w. 60 - ax. w. 20) qarTvelebis Sesaxeb
... .
, :
300 , , 200.000 :
, , . ,
,
: ...
()
,
.
, , ;
, ,
, , .

Cveni winaprebi kavkasiis Tovlian mTebSi


,

. .
. .
,
105

-(. Epi - ,
, kantos -
)
.


,

.

. , . . ,
, , ,
.
, , ,
: ,
.
,
,
. .
,
.
:
, ( ),
(-), ,
-.
, :
, , , .
:
-, (,
-) , ,
.
.
, ,

. , ,
- , ,
, , ,
,
, : , ,
,
. .

, .

1747-1810
,

. 1772 .

,


. (, )
,

.

,

106



.

, ,

. , ,

, , . ,
-
, , ,


.
XX - 30-
,
. -
,
,
, , ,
. ,
,
,

,

, ,

.
, ,
- ,
.
.
,
. 35 ,
. ,
-
. ,

107

(. Aborigene) [

.

ab origine" (, )]

,
,
.

,
-
,





.


,,holocaust
,

. ,,
.
,,holocaust
1910-
.
6
,
. 200
.

(. segregation
- )
- -

.


,
,
,


,
.

(. Discriminatio, )
,
,



.

,
,
.

( ,,
)
1948 1994 .
,

,
,


.

,



(,

;

..).

.
,
,
XXI , 50


. , ,
,
.

- XX - 60-
.
.
,
,

. , - - .
, , ,

- ?
XX -
, . 50
.

.

108

.
,
(,
, ) ,
. . ,
,

; , ,
, Homo
Sapiens-Sapiens-, Homo
Erectus.


1994
,


,

.

- (.
palaios , anthropos
, logos )
.

- .
,
,
.
. ,

; -
.
, , .
-
.
- .
,
, ,


,

:
37-

109

. . ,
.
, , ,
. ,
.


, , ,
. , - (. Ethnos - "") -
.

, , -
,
, ,
,
. ;

,

.
.

,

.

, -
:


,
,
,
,


.

;
;
.


,
promordialis
, ,
, .

.
, , , , , ,
.

,
.
, ,
,
, ,
, .

110

-
, - .
,

. ,


(, ) ,
.
, , ,

. ,
, .

.

, ,
,
, ,
? :

,
;
,
. . IV . . XV -,
;
XVI - XIX - II , ;
XIX - II XX - 30- ,
, , ,
;
XX - 30- XX - 80-
;

XX
-
80-

.
,
, . . IV
. . XV -, ,
. ,
, . ,

111

:
XI-XII -
,
.


1440

.


.
.
, -
-
, XI-XII
: . ,

,
, ?
.
, ,

?
,
XX
, , , ?



, .
, ,
,

.


XV -
.


. 1300 .

112

,
.
,
,
, .
,
, ,
,

, ,

. .
,
, , .
,
,
. ,
,
,
. ,
,
-
.
,
,

.

,
-
,
?

.

. , , ,
, . .



: , , ,
.. ,
.
, ,
,
.
, . ,

113


1864-1920
,
, .

,
; .
,
,
,
..
,
,
,
,
,
.

. , ,

, . ,
, , :
. ,
-
. ,
, ,

.
,
:



, , ,
.
.
,

.

,
.
.
,

. ,
!
. - , -

114

-
.

.
,
, .
, , ,
-
.

, ,
, ,
, ()
().
. ,

-
, ,
.
.

, ,

.
,
,

. ,

,
,
.

. ,

,

,
, ,
,
.
,
. ,
,
XX -
,
.

115


1921-1990

,

,

. , ,
,
,
.


1948
,
.
.


. ? , ,
, ,

,
.

,
, ,
. . . I -
.
, ,
.
. . V -
.
, - ,
, ,


: -, ,
. VI -
, , VIII-IX -
- .
,

,
() .
, ,

, ,
(. in -
, ,
filtration ") ,
. ,
, .
, .

116

,
,
.
, XX - II
, . .

,
.
- .

. II

. XX 50-
- : , , ,


.
.
, ,
,


.

.

, :
, , , , , ,
, , ,
- . ,
: ,
, , , , , ,
, .


.

: , -, , ,
, ,

117

. ,
, .
, , , ,
.
,

, , ,
,
, ,

.
XVII -
- ,
,
.
,
. ,
XVII - I -
-
. , 400

, , .
. , ,
. ,
,


118


. . . VI-V -
,
,
,
, .
, XIX - ,

,
. ,
, .

.
:

, , .

.
,
XIX -
,

. , ,


, ,
.
,
,
,
,
.
, , ,
(, , ).

Zveli albanuri da kavkasiis albaneTi.



.
. , ,
.
.
. , ,
IV - .
. VII -
. XI -
-
.
119

, ,

(, ,

,
, ,
...). , .

(), , ,

, ,
.


. , ,
, , ,
35 ,

.
,
.

-, , , , , ,

. , ,
, .
.
, ,
.
: , , -,
-, -.

. :
(, , ,
, , ...)
( ,
,
, , ,
...)
(, , ,
,
, , ...)
(, ...)

120

(, , , )
(, ...).

.
: , , ,
, , , ,
,
, , ,
!
,

.
- : , , , , , ,
, , , ,
...
-
:
,
,
...
- : , ...

. : - ,
-

, -
.
: , , , , ,
. , , -
.

, -
.
: , .
- .
- ,

.
.
,


.
-
, ,
,
.

121

?

,
,
, .

, , , ,
,
, ,

.
,
,
,
()- (. ) .
, .
?
.
,

.
:
,

, . , .
,

,
: ,
, , ,
.. ,
,


.
: /
, /, /, /
, /, /, /, /
..;

, ,


.

dver
()

dar
()

dur
()

door
()

tr
()

doch
()

dokht

dukht
(duxt)

daughter
()

Tochter
()

volk
()

virk/girk/gurg
(//
)

gail ()
.

wolf
()

volf
()

122

, , .
,

,
:
: ,,; ,,,; ,,; ,; ,; ,,; ,,;
,; ,,; : ,; ,; ,; ,, ,
,

.
.
,
,

, .
(),
,
.
(, : ,
--) , -
(, , ,
(), ) .

-
, ,
,

, .
, ,

.

,



.
,
.
- .
-
, ,
-
. ,

,

qarTuli xelovnuri enaa


,
... , ,
, ,
.

123

-
.
, ,
, IV -,
,

- .
,

- ,
. , , ,
, , , ,

. . -
. ,
-.
/-
, , ,
.
, .
, -
,
,
.
, ,
.

.

,
XV - ,

.

, .
,
,

.
, 90%-
.

.
,
, - .
,
.
1919-1922 ,


,
-
. ,

124

,
,
.
, -
. ,
,
- .

. . -
. -
- ,
()
. !
, ,


.
.
. ,
. , 1928
,

.

?

,
,
, , ,
. ,
.
,
,
, .
,
, ,
,
,
. .

,
.
, ,
, ,
,

- .
,


. ,

125

,
,

, ,
.
, , ,
,
, ,
. :
,
.
.
,
, , .
,
. ,
-
, ,
. ,
-
,

,
.
,
,
. ,

,

.

.

. . ,
.
.
-
- ,
.

.
,

() , .

126

,

(XIII-XV .),
-
.

, ,
,
, , , .

,
.

.
, ,
. , ,
.
.
,
.
, ,
,
.
,
, .
,
(,
- ,
), . ,
,

,
.
, :
, , .
- ,
, .
,
,
?
, , , ,
, ..
,
,
.


, .
,
, , ,
, , .

127

, XVIII .



, . ,
XVII .

, -
-
-.
,
.
,

.
, , , ,
.

.
, ,
.
, ,
, , ,
, , , ;

: , ,
, , ,
.
, , .
, , ,
.
.
. ,
, :
- ,
.
, , , .
. ,
,
, ,
, ,
. .
,
, ,
.
, .; , ,
, .
,

II -

, , XV .

, XIX .

128

:
,
, , ,
, ,

: ,
,
, ,
.
,
, ,
, , ,
.
, , , ,
, .

-,
?
?

.
.
, ,
,
.
. ,
, ,

.
,
. ,

. , -,

.
, ,
,
.
. ,
.

.

. ,

, , ,
. ,
/
. .
,

.
.

129

Tavi V

1492

.. 100-..100

1500

0
130

2000

1907


,
, ,
,
. .

2000

1900

131





//

.
.

.
.










.
.
.
.

/
/

:
1. ?
2.
?

3.
?

4.
?
5.
?

132

istoriuli geografia

- ,
, .
,
, (. 143) .
: (
); ;
; ; ;
- ;
; - .


(XV-XVI .).

,
53 (1570).
,

,
,
,

. ,

.

133


1527-1598

,, .

1154 .

. . . VIII-VII

, .
,
.
,
, VI - I .
, . . V
- .

.
, .
,
,
.

. XII
,
.
,
- II-
.
XIII -
, ,
, ,
.
,
XVI -,
.

,
- XII .

,
.
134

-
,

.
, . , ,
,
,
, ,
.

,
,
.

.
.

,

.
, ,

: ,
, , ,
.
-
(),
- ,
.
,
.

:
,

,
,

, [] ,
, ...
.
,
, ,
-,
(, ..) -

135


. . 610-547
,


.

,
. ,
:

( ,
, 30).
- ,

, . ,

, .

,
, . .

, ,
,
- .

, .

,

.
,
(III-VII .),

, - ()
- . ,
.

,
,
, .
VII - ,

,
.
.
.

. . . II

.

136

,
.
-
,

.
. . I

, , ,
( ,
).
,
. . ,

,
. ,
. . .
,
,
. ,
.
,
,
. XIV-XV

.
,

.
.

- , , ,
.
,
.




,
,
.

Savi zRva da saqarTvelo


,
. X-XI .-
. XII
,
. XV-XVI .- - .
,, , ,, ,

, .
137

:
-
: ,
, , ,
.

- ,
.
,

(, ,
, ,
, ),

,

(, , ).
,


..
(, ,
, )

(
).

-
:
, , ,
, , , , ,
, ,
, , ,
,
, , ,
, , ,

(.. }

().

, , .
,

// ,
,
.
, , , , ,
-, , .

?
. , ,
.
,
(
), ,
( ) .
,
- ,
.
.
.
.
,
, , ,
.
.
,
, ,
.
,
.
, , , .

.
, ,
.
- ,
, , . .

: ,
, ,
.
:

evropa Zvel berZnul miTologiaSi


. ,
.
. .
.
. . ,
.
138

,
-
(),
.
, ,
,
,
, .
.
,
.

,
, .
, , ,
XV -
, ,
.
,
(1492 .)
.
,
XV -
:
. ,

.

.
,


:
, , ,
, , ,
, .

,
,

.
.

:
, ,
, ,
, , ,
, .


:
, ,
, ,
.
, ,
,

.

139

, ,
2
.

, .
,

, ,, ,
.
,
, ,


.


, ,
, , , .
.

- .
,
,
. .

,
,
.

. ,
, , ,

herodote egviptis faraonis sesostrisis kolxidasa da evropaSi laSqrobis Sesaxeb


, (, .)
, ,
, .
, , ,
, . ,
. , ,
, ,
, . .
. ,
, ,
, , , , .
, . ,
. , ,
, . , ,
.
140

, :
,
: ,
, .
. ;
.
; .
; . ,
,
,

.

,

. ,
-
,
, ,
.

.

,
,
- ,
, ,
, , .
()

-
.

,

,

- ,
(. . XIII-VII).
,
. , , ,

,,
,
, .
,
,
,
.
, , ,
II

141

.

, ,
, .
,

. ,
, , ,
.

.
.

.
,
, , ,

. ,


. ,

900 . , ,
, ,
. 1000 - .

.


.
,
, , ,
.
,

(.. VIII .)


142

.
.
,
,
.
. ,

,
.

,
. , ,
.
,
, . . XXI-XV .-
- .

. ,
.. XVI-XV .- , , .
. . 1500 .
- (. , ),
,
,
.
.
,
,
,
.




, . . XVIXII .-
.

143

.
,
()
,

,
,
.


. ,
, ,
,
, ,
, .

.
,

.

.
. . . VII-VI
, , ,
.

.
,
, ,

. ,
.
, . . VIII-V
,




.

herakles svetebi. .
, ,
: . , ,
, .
, .
.
144


. II
, . . VI - II ,



, , , , ,
.
.. VI
I-

. ,
.

, ,
, ,
,
.

,

. ,
.
,
,
. , .. III-II
, ,
, .



.
.
,
.

. ,,
.

145

. . VI
-V .- ,


,
.



.


.

. . II .


. . 64 -. . 24

, .
, , ,
, ,
, , , .
,
,
. ,
,
,
, ,
;
: , , : ,
, , .
, ,
.
, ,
, : ,
.

, ,
, ,
.
.


(XIX -
)

eratosTenes Secdoma
,
,
.

39690 ., 40076 .- 386 - .


146


.
,
, ,
.
: , , , .
,
-
.
28 , .
. .
XIII
. ,

.
, .

. ,
, ,
.

, , ,

,
. , ,
VII - II


,
,
13 .


.

- . geos
. centrum

strabonis 17 .
,

.
() ,
(
) ,
,
, , ,

,
,
, ,
, ,
, , ,
, , , ,
,
,
.

147

, ,

. ,
,
.
. X - .
, ,
VII, XI, XIII -, , -
, ,


,
, , ,
, .
, ,

, ,
,

,


. ,
, ,
,
.
, XVXVI - ,
.
XV - , 1492
XIX - 20- .
:
1. 1492 . ,
2. 1498 .

3. 1519-1522
,
.

,
.

. XVI-XVII -

.

148


XVII - ,

XIX - 20- .
30-
,

80 .

,
.
,
- , , , ,
.
,
.
XIX -
, ,
, .
XX - , ,

.
,
,
.

.
1872-1928

.
1606 . .


1868-1912

antarqtidis 1820-1821 . 1911 .


.
. 1912 . .
.
149

,
-
,
, ,
.

,
, ,
.



1831
.



1909 . .


1552,
1556 . .


.


. . ,
,
, ,
, , ,

.

. ,
,
,
- ,
VI - . 1783
,
XI - II . .
, ,
, XVI -
,
.
-
,

. ,
.
,
.

. , .


. , ,

IV-VII ,
, , , ,

150


.

. XI -
-
.
XIII - 30-
,
, XVI - ,
, ,
. ,
XX - ,

. , XX -
I, II

.
1990-
,

.

, .
, -
,
,
, , ,
.

. ,
,
.
,

.

.
, XX -
,
.
.
,
. XXI -

.
.
, ,
.
,
, , , .
,

151

-
.
.

-
,
/-
.

. XVIII -
.

,
, , ,
.
-- -
. ,

(711 .)
.


, ,
, . ,
, .

.

. , .
XX -
. ,
, ,
-
. ,
,
.
-
- .;


,
.
, .
,
,
,
- ,
- .

hele da helesponti
, ,
. ,
- , .
.
. . ,
.
152

. .
,
,
,
.
, ,
-
, ,
,
.
-

,


X - .
-
,
, ,
, , .

.

.
.


. , , , :
, , , :

,

.
.
- -
. ,

-. , ,

. XIX - 70
- .


.

. , ,

153


,

1945 .
II

.

(. topos
onyma )

,
,
,

.

.

()

.



.



1877


.
,
. . II-. . I -

.

, ,

,
,
.
,

. ,
, , - , ,
-

. ,

, .


, .
-
,
. (, ) ,
.

, , ,
,

.
,



.
.
.
- ,


,
.
,

,
,
.
,
,

.
, , , ,
,

,
.

154

.
2400 -
,
. .
.
,
.
.
. . IV - 30- ,

,
-
.
,

.

(
) .
. ,
. . IV - . . I , .
, . ( )
, . ,
- .

--
.
, .
.

-


1833-1905

Strabonis samefo gza herodotes mixedviT


... : ,
. 20 941/2
. , ,
, ... . ,
30 , 104 .
, , , ...
, .
15 ... .
, . ...
, 360 . ... ,
. (
30 ) , .. , 13500
, 450 . 150 ,
90 . ...

,
155

. -
.
,

.

.

() , ,
,

()
,

.

. . II - . . . II -

, ,

.


, , ,

. ,

.
.
.
. . 46 .
.

. . I - -
.
,
. , . .
I - (. . 16 )
,

,
.
. . I -

.



,
.
.


, .
,

156

, .

- .
,

.
.

,

-, ,
,
.
,
, ,
, VI - .
: 1. . . V-VI -


.
II
. . 610-595

157

224-651

2.
, ,
.

. ,
,

, .
VI -


,
,
.


.

.

-
.

, . . I
158



. VI - VII - I
,
- .

- ,
.

VI - 60-

,
,
,
,
.
,

, :

,
,
. ,

.
. VII -

. VII-IX -

.

159


.
II

VII - 50-
.

. ,
, , , ,
,

. ,

, ,
: , ,
, .

.
,
VII-IX -, ,
, ,
, ,

.


, ,

.,


.
,

,

.

. -
VIII-X
.
,
:
.
,
.
- ,

160

,
.
,

, .
,
,
.


.

,
,

.

. ()
,

.

.
X -
.
X-XI

-:
, , ,
. -
,
.

,
XII-XIII
.
, ,
- ,

:
,
()
.
.
- -

161

.

.

XIII - II
,

.
,
.
,
XIII - II
, -
.

.
X-XII - ,


. XIXII -.
, ,
. XIII-XV -

(), .

.
,
.
XV - II XVI -
, --
, .

.


, ,
,
.


,
XVIII - .

162

XIX -
,
- , .
.
XIX-XX

.
- -
.
XX - 90- ,
. ,
,

, ,
.

163

T a v i VI

303
.. 330


,

.

400
..

300

0
164

1054

630

1000

600

165

IV/


()
(
)

()

()

( )

( )

III

:
1.
2.
3.
4.
5.
6.



?

?

?


?

?
XI
?

166

civilizaciisa da religiis
istoria

sarCevi:

1. .. 167
, , 2. ........... 173
, ,: , ,
,
.

1.
-
.
-, () - .
, , , ,
. , : ,
, .. .

, , , ,
..

-
,
,
, , , . , .


. . II .

, ,
.

.
-
.
.. IV-III .

167



, ,
.

. . III .

.
.

,
. . II-I .

, ,
:

. . VIII-IV ,
.
. .
IV-II . ,
. , ,
, . . . IV-II :
, ,
.
, . . IX - . . V

.
, ,
.
:
(-) () .
.
, , V-XV .
, , ,
.
,
.

-
.
,
(XV-XVIII . 30- )
, ,
.
-,
-- .

, :

.
,
,
,
.
,
,
.

168

XIX -
- - .
,
XX - 70- .
, XIX-XX .
,
,

.
.
, 80 . 1991
.

.
,
.

-

, ,
,
; , ,
.
, ,

, , ,
.
,
,
,
.
, ,
,
, ,

, ,
.

, ,
, , -,
, , ,
,
- .
, -

169

,
, . , XIII-XV

, . . . V .

, . . . I .

. ? ,


.
, ,
. ,
,
, ,
. ,

,
: ,
, , ,
,
.

.
, ,

, , ,
: ,
,
. , , , ; , , , .
.
, , .
,
, ,
.


,
,
.
, ,
,
.
,
.
XIX -

- .
, , -
. -

170

,
, , .

- .
, ,
,
, ,


.

,
, ,
. ,

, XX-XXI
,

,
. ,
,
. , ,

.
,
, ,

. ,

, . ,

. ,
.


.



.
,
,

171

.
. III



,
IV-XI .



.. 324 .

(
)



.



,
.



.

.
, ,
. - (
)
, 10000
.


, ,
: -
, ,
,
.

,
, .
,
,
,
,

, . XI - ,
,
,
.
,
.
(), : ...
. ...
,
.

:
.
,
, ,
.

. , , ,
, ,

.

172

2.

.
, -
. -,

, :
, , .
.
, , , , ,
.. ,
.
. , ,
, , , ,
.. .
, .. ,
, , ,
, .
,
, .
,
.

.



-.

ratom omoben erTmaneTSi elinebi da sparselebi azielebi da evropelebi


dasavleTelebi da aRmosavleTelebi?

,
.
,
, ... [] , ... ... (
)... [] ... .
, () (
) . ... _
.
-, ... .
,
. ,
, ... ,
, ( )...
(). ... .
, ,
... ,
,
( ), .
, .
, .

,
173


fetico- ,

.


, ,
,
, , .
.
,
, .

. ,
,
,
- .

: ,
, , ,
, ,
. ,
, .
,
-

.
, ..
.
,
, ,
.

,

, . ,
, ,
,
.

-
. , -
.

, ,

,

. ,
. ,
,

174

, .. .
( ) .
,
,
, ,
.
: , -, ..
: , ,
.. .
: , , ,
, , ,
.
.

.
: , , , , , ..

, , , , ,
, ,
.
, .
, , ,
.
, - ,
- .
, ,

,
,


.


,

,



- .


.

Zveli egvipturi RvTaebebis osirisis da isidas ambavi


, .
, . , ,
, .
,
. , , 40
. ,
.
,
( ) . ,
, . , , . .
, .
.
175

.
.
,
(), (, , -
), (),
(), ( ).

RmerTebi antikuri adamianis warmodgeniT


( , )
... (. ),
, ,

. ,
,
.
: !
, ? ,
,
, ?
, .
:
, .
, ,
,
, .
, ,
, :
, ! (. )
:
, , ,
,
.
, ,

.
.
:
, , , ,
, ,
: ,
, .
,

, ...
(. . III .)

176


, .
-

.
. .
.
, , ,

,
.
.
.
. . I I
. ,
.

.
. ,
,
.
, -
.
, ,
.
. ,
.
. ,

.
, .

, -

.
, ,
.

-
,
IV- .

177

.
()
()

.


:
,

.

,
.

IV,
.. 1367-1350

IV-
,
.
.
.

,

,
- , ,
.


.
,
, -

.
,

.
. ,
. -
,
.
, ,
. ,

. ,
.

, .
, .
, ,

,
.
- ,
.
.

.
, ,
,

178



.

,

. ,
, .
. ,

,
.
,
, ,
.
, VII - 30-

. , .
, ,
,
,
.
-
.
.
,
.
,
.
.

.


.
,

.

moses ati mcneba


: , , .
: , , ,
, : - ,
.
: .
: - : ,
, , .
: - ,
.
: -.
: .
: .
: .
: ,
, , , ,
, .

179



(284-305)




,
,
,
.


.

.



,

.


,


. .


.


,
.
, , ,
- .
.

, ,
, ,
, .
, , ,

()
,
.
.
,

.

.
.
,
,

. I-IV -,
,
.

.
,
, III-IV -
. :
,

moTxroba ieso qristeze

. . 63 . .
,
, () . ,
. ,
. , ,
, . ,
. .
.
.
.
. ,
, .
, - .
180

. ,
,
.
,
,

.

,

. ,

.

.




313
.



324 .


IV-VIII -.
,
,
,
.

I . II
.

,

,
.
,
,
-
.
() .


,
,


.



.

,

.

,

.

RvTismSoblis wilxvedri qveynebi


,
, .
, .
, . ,
,
. ,
, . ,
,
. .
.

I - 50-70- .
, , .
181

I
325 .
II
381 . .


, ,
,
,
. ,
.
,
.


, ,

.
-.
.
I
II ,
.
I
.
II ,
. ,

.
-

, .

-
, ,

.
.

() ,
.
,


.
. ,
, ,
IV-VIII
.

nikea-konstantinepolis rwmenis simbolo


, ,
; , , ,
, ,
, , , ;
, ,
, ;
, ; ;
;
, ; , ,
, ,
; ;
;
. .
182


.


,

.
,
.


.

,

.
, ,

.


.


.
.
,
,
-,
.

, , ,
.
: ,

qristianoba saqarTvbeloSi
(, .)... ,
.
, , (VI )

vis eqvemdebareboda IV sSi saqarTvelos eklesia?


IV .
,
, , ,
, .

183



395 .

III

431 .

III



.

,

.

,
.

, ,
- . ,
, ,
, , ,
.
, ,
, .

. ,
,
.

.
.
.
.
III
,
.
.

,
. ,
, , ,
. ,
III
.


.
.

. ,

. ,
,
.

IV .
, .
,

.
.

184

:
, ,
. ,
,
.
,
.


IV . IV

.
: ,
,

. ,
, ,
. ,

. ,
.

, , ,

.
II
.

.

. II

,

.
IV
II

.

185

IV
451 .



.
,
,

III - II

.
,

,
XIX ,
.



IV


,


.
20
,
(470-505)
.

,
.
, , ,
.
V
553 .

:
,
,
,
.

V .
,
. ,

.
,
,

.
I

,
. , . .
, ,
.
,

.

.

I- ,
V .
.
, V
,

.
VII - I -
.

.
.
.

.
,
,
.

186


,
,

.
,
,

.

,

.


.


. VII -

,
.
.
VI
, .
.
, , VII -
.
,
,
. ,
, .

. , ,
.
, ,
. , ,
,
.

, , ( )
, , ,
.
.
,
,

187

610641 .

VI
681 . .

, ,

,
,
.
.
,


,

. ,
, -

:
.

.
,
.

.
,
.
,
,
.

.
-
. VII
.

.

,
.
.

, ,
. ,
.


. VII-IX
.
, ,
, .

. ,
. , ,
,

. ,
:
.

-,

wminda maqsime aRmsarebeli da saqarTvelo


662 ,
, ,
- . .
.
, -
. .
, .

188

.
,

. ,

.
,
.
.
,
.
. .

.
.
.
.
. VII - 30-
.

,
, . ,

.

, .
.

.
.
.

656-661
.

632-634
.
634-644
.
644-656
.

muhamedi, , 571 23 .
. , , .
6 , . -
. 24 15 ,
.
... 610 ,
. 622 1500
, (--
) . ,
- 622 16 - .
.
. .
, . , . 628
.
. 632 , .
.
189

.

. , ,

.
.
, VIII - 20-
,
, III
. ,
. .
,
.


717-741

726 . .
VII
787
.

843 .

VII
. ,
.
VII
.

. IX-X -
.

. ,

.

-
. - :
1. ;
2.
.
3.
.

.

-
. . , ,

.
- ,
,
. ,

.

190


(1054),

.
. ,
,

.
: ,

. , XI
-
, ,
.
,
,

,
.


- ,
.




XIV
,




(1318),


.

XI s-is didi qarTveli saeklesio moRvawe giorgi mTawmindeli


dasavleTis da aRmosavleTis eklesiebs Soris ganxeTqilebis Sesaxeb
1065 .
. ,
.

,
.
,
- :
,
.
: , ,
, ...
... ,
, ()
...
( ),
, . ,
- , ,
, . ,
!
,

191

T a v i VII

1769

650
..

1700

0
192

1861

1929


II-

1400

1500

193

:
1. - ?

2.

3.

4.
5.

6.
7.


?


?

?


?

?
-

?

194

ekonomikis istoria
sarCevi:

- ,
-
. , ,

, - .

1.

,

,
, , .

.
-
,
.
,

, - .
, .
, . . VIII -
, ,
() ,
: 41
, 37 , .
?
(, , )?
. , 505 . .

22 . , 19 . 5 , ,
-

195

1. .......................195
2. ................197
3.

.................200
4.
..................206
5.
............................................. 209
6.

.......................212
7.
......217




,
101,5 .
.

,
,
,

.

,
.
,
. ,
, 328 , IX-XI - 406 .
, XIII - 950 .- . XIV-XV - 1. .
7
, XVIII - II
3, 5 - . ,
,
.

, , ,

.
,

, ,
.
, ,

:
- ,
, , ,

,
.
- ,
, XVIII -
. , 1790

-
196


, - .
, XVIII -
(1799 ), ,
.
, .

, 1840 1
.
. ,
,
. (1875 .) , .
. ,
XIX - (1899 .), 1917
., , .
- -

.

2.
,
.
,
- ,
:
.
, ,
.
, ,

, .
,

.

, . . VII -
.
, . . VI - ,
.

197


. . I
I

.


.
. , -
.
.
. . VI - .

.

, , ,
, .
,
, ,
,
.
X
. ?


,
,
?

:
X - III

, ,


.

, ,
.
,
, , -
.
xorbali, rogorc gasacvleli ekvivalenti

104. , ,
, .
.
105. ,
.
XII. , ,
, , .

,
, . . XVII .

198

, VI - II
,
, , :
,
.
. , -

. .
: , , , , , .. . , ,
.
- .
, , ,
: , , .
X - II
, , ..
. . X
- 70-
-.

XIII -
.

. XVII 60- (1662) .

.



1380
.

100
, 1666

199

500


, 1790

3.


(oikos + nomos
,
)
.

:
,
,

.



. , ,
, : ,
; , ,
(,
) .
, .
,
.
, ,
,

. : .

?
,
(, ,
) -
,
. ,
, ,

. ?
,
,
-
.
,

,
, ,
. ,
.
,

,
- .

(, ) . , ,

-
.

200


: :
, .. ,
,
. ,
.

. . IV
.


.
.
,
.
, , , , - - .
,
, ,

. , ,
-
.

: , ,
, ,
,

, . ,
,
, , ,
,
, ,
XVI-XVIII -
? , : ,

, ,
. , ,


, .
, ,
, ,
.

201


: -
,
, ,
, ,
,
,

, -.
,
, ,
, .

: , ,
, (,
, .), -,
.

-
:
,
, ,
,
,
.

,

, , ,
. ,
- : , ,
, ,
- , ,


.

.. XVI-XIII - , ,

, ,

,
,
-, ,
, ,
,
.
,
,
, ,
- , ,
.
,
, , ,
, .
.
, -
, ,

.
,

202

,
, ,
, , ,
,

: ,
.


, , ..
. ,
.


- . VII -
,
.
, ,

. , , ,
.
,
,

. .

.


. ,
:
. ,
,
.

, ,
.
: ,
, - .

-
.

203



. -
, , ,
,
.
.
,
,
,
.
.
? ,

.
? , , ,

.
(, )
,
,
-.


. ,

,

..

. ,
. , ,
XIV - 80 , ,
,
.
,
XVIII - 150
. ,
500 . ,

. , ,
,

204

, XIV - , XIX -
.
- , -
- , ,

. ,

,
, , ,
,

, .,
.
-

,
, ,
,
. ,

,
,
,

.
,
: -,
, - , , , .
. ,
,
. , ,
,

. ,
. . , ..
:
. , ,

.
.
- , , ,
., , ,

205



1348
,
,


.


,
.
,
, ,

,
(,

),
(, ),

(,

) .

, , -


. ? ,

.
, ,
- ,
,
.
,
, 1861 . ,

,
.
, , - , , -
-,
, .

4.

,


. ?
,

206

, -
. ,

; ,
,
. ,

,
,

. ,
.
,
-,

.
:
.
, . , , : . , .
,
. ,
.
,
;
, .
, ( ). - ,
,
. ,
,
(, )

.

,
.
? ,
, ,
, ,

207

,

(, ,
)



.



,

(, ,

)
.

-
.
,

, .

,

,
. . ,
.
:
;
,
, 1
;
,
, 2,5 .
,

,
0,5 .
4 .
, 1,5
. , ,
,
. ,
-,
:
, ..,
.

.
,

: 1 2 . ,
, 1
, 50 .
, ,
, 50-
, -

, , ,

, .
, (50

208

) , , .


- .
,
.
, ,
, . . III-V
. ,
.

XVIII-XIX - , ,
,
. , , , , ,
. , ,

.

5.

. ,
:
. ,
.
. ,
, ,
.

. ,
. ,
,
.

209

-
, , ,
, XVIII - (1784 .)
, .
.
, ,
,
,
. ,
: , , .
-.

:
.
.
. , ,
.
, , , .

,

. ,
, ( )
, , .

: ,
.
( )
.
.

: ,
.. ,
,
. ,
, , .

210

.
, -
,

.
.
,
,
, ,
: , ,
.
,

XII-XIII

,
, ,
. XIV-XV

XVIII - .

.
/ .
, XVIII
60- XIX 30 . , ,

. -
, XIX -
.

.
,
- .
.


XVIII

211

6.


.
, ,
: ,
, .

, .
, ,
, .
(,
, . .),
(, , , ..),
(, , ) ( ,
, , ..).
, XX - ,

.
.
, , ,
,

, , ,
-

-
. ,
,
-, .
,

.
. ,

, XIV-XV -
XX - ( ,
. ,
).

XIX
-
80-90%- 50%- ;

212

10%- .
,
, ,

.

,
, .
1950
,

,

.

?
,

: ,
,
, ,
, , . ,

:
,

.
, 500
250 , 250-
; 1000 ,

, , 400
.
.
, 50%
, 40 % .

-

.
,
,
.
, ,
, ,
, ,
,
,
. ,

213


1821-1896,

-


.

,
,

, ,
(,
, ,
.).

,
, , ;
,
. -
- , , ,

.

:
,
.
,

;
.


.
.
,
. , .
,
,

.
,
,
,
.

IX-X
, XII
XIII
, 1348
, 1/3 1/2- .

, XV -
,
.

214

XVI ,
XVII .
,
XVIII - 50- ,

, XX
.
IV . II ,
, IV
.
,
,
,

. . IX-V
, ,
. . 50 - . . 200.
,


. ,
.
,


, (,
, , , ) , ,
.
, ,
.



. , XII-XIII .
,

; XV - XVI -,
,
,


,


; ,




S- .

,



(, )
,


.


.
1000-1700

215

. , XIX
, ,
,
.


(, XIV XVII - ),

.
, III
(XVIII .):


; ,
.
,

,
,
.
,
,
. ,
:

.
,
,
,
.
, , XI
-XII - XIII - I ,

.
,
,
(
) .


1776 .

216


,
, ,
.

,



.

7.
-


,

.
. , ,


,
.

. ,
,
. ,

. ,

,
,

.

, ,
,
.

.


?
,

,
, . ,
,
,
.
, ,

217

.
, ,
.

, .
,
,
.
, ,
.
.
,
, .
,
. .
,
,
, ,
.
.
,
, -,
,
, .
,
.
,
. ,

? :
, , .

, ,
:
,
. ,

,
.
, ,

. , ,
.
,

. ?


,

218

, ,
, .
.
, ,
.


. ,
,
.
, , ,
.
: 1. ;
,

. 2.
.
, ,
,
, , ,

.
,

. ,


.

, ,
.
:
, ,
,
..
:


XX

.

219


1929 24
.

,
, , -

.

1901-1903 .
. ,
, ,
, ,
, , ,
-
.

.
, 19141918 I .

1929-1933 .
. -
.
.

1929 ,
. -
,
,
.
,
.
1929 24 ,
-
, .


.
13 , 1,5- ,
. 29
,
16,4
. -
37%- .
. 1933

5- .

220

1929 24

, 29
. 1929-1933
.
- :
, , .
, , .
,
, 5700-
( 20%),
3,5
. ,
,
.
.

, , . 1931 .
-
: , , ,
, 50%-
. .

: ,
, II
. , 1929-1933
, 1901-1903 , .
1929-1933 -

.
.

.
.

30-
, 2008
-
2007
. , .
,

, ,
-
.
XXI
-
.

221

T a v i VIII

1225-1275
. 431-356


" ", "
"
" "

430
..

1200

0
222

1936

1776




.

1885

.

1750

1798

.
223


",

".

:
1.
2.

3.
4.
5.
6.


?

,
?

?

( , ) ?

, ?

-
,
?

224

ekonomikuri azris
ganviTarebis istoria


,
, ,
, ,

.
,
.
.

,

. ? ,
,
. ,

,

.
, .
,
.
,
- , , . .
. ,

, ,
. ,
.

,
, ,
.
, , ,
, .

. ,
, ,
,
.

225

. 431-356


. . IX-VIII - .


. . 427-347

. . 384-322

-
,
,

, .
,
, , , . . . V . . XXI -.
-
. -
.
.


,
. .

: ,
, ,
- .
. ,
.
, ,

,
.
.

.
,
. ,
,

.
,
, ;

, ,
, .

226

, ,
.
,
,
.
,

, .
,

.


? ,
?
,
.
,
. ,

.
. ,
,
,
, ,
.
,
,
(,
) . ,
,

.
,
.
.
,
?
? ,
, :

?
, ,
,
.


().

: 100

227

1 , 2-
,
, 200 1

.
, ,

- ,
.
, ,
.


1225 -1274

.

. .

, , -
, .
, ,

,
.

, ,

.
.

, -

1988
.

228

, -
. , ,

.
, ,
,

. ,
, ,
,
. ,
. ,

. ,
.
, ,
, ,
. , ,
,
, . ,
,
, .

, ,

.
, ,
, ,

,
, .
.
,
, ,
, ,
,
.
,
. , .
,
, , .
,
,
.

229

, ,

,
.
:
.
,

, , ,
, . ,
10 - 9-
, .
,
. , , - , ,

.
,
,
.
, ,
, .
, ,
.
,
,
. , ,
,
.
,
, ,
,
.
:
,
. ,
.

, ,
. . : -

230

, , , ?
,
, .

.
, .
,
, ,
.

, (, ).

,
.
,
.
,

, , .

. ,
.
, ,
. , ,

:
,
.
, .
,

.
,
,

.
.
, , ; ,
; ,
.

231


,
,
,


. ,
,


.
,
, ,
( )



. ,

,
.


. ,
( ),
- , ,
.. ,
. , ,

.
, , .. .

, .
,
, ,

. ,
, , .
XVI -

: 1.
2.
,
.
,
,

,
, .

,
.
,

:
,
.

, XVI -
.

,
.
,

. ,
,

.

232



,
.
.

. - ,
, -
.
, , ,
,

.


. ,
.
.

,
, ,
. ,


.


.
, ,
.
XV-XVIII
. , XVIII -

- ,

,
.


,
.


?
,
.

233


1838-1917
(
)

, ,
,
,

.


XVI -

,



,
,
.


.
. , ,
-
. , . ,



.
XV-XVIII -
:


- ,
.
-
.

- , -
.

,
- .
,
, ,
,

().

avstria yvelaze win, Tu isurvebs


, .
,
,
.

() ,


234



, ,
-
.
, ,

.

.
.

,

. ,
-
,
, ,
. , ,
.
.
,
. ,
,
.

-
:

, : ,
, , .
,
,
, ,
,


(1640-1714) ,

. 1684
-
,
.


1571 1641

,
,
.
,
.

, .
,


235

,



.

.
,

.

.
, :
,

. ,
,
,

, .
, , .
, ,
.

. ,

.
, ,
,
.
,
.
,
, ,
. ,
, : .
,
, XVIII - .
,

. ,

,
,
-
.
,
.
(1571-1641)
236

,

,
. , ,
,

- .
XVII-XVIII
.
, , XIV- ,
-
- , ,
, , : , ..
,
, , ;
, , ,
, ;
: ,
,
.

.
:
,

.
.
,
,
, .
, ,
,

.
, , ,
,


.

,
.
,

1671-1729

... ,
, ...
.
...

237

,
-
.
XV-

.

(1621) ,
,
, , :
,
(
).
.
,
, ,
.
. XVIII - II

.
. ,

.

. , ,
,
, .

,
. , -
,
.
, .
,
.

, . ,
, ,
,
. ,
, ,
, ,
. ,

-
.

araki
, :
, !
, ,
, !
,
?
?

futkrebze

II

238

?
, :
, ,
, ,
, , ,
, ,
.
( .)

, XVII - II
,

.
.
,
.
,
,
.


,
,
() :

,
,


1723-1790

,
.
,

,

.

1776 .

,
,
.
,

.

.
-
, ,
,
, ,
,
, ,
.
,

,
, , ,
... , ,
, .

, ,
, . ,
. , .

239

Laissez-faire





Laissez-faire (-),

:
, .

.

, ,
.

, ,
,

. ,
,
: ,
.

,

, ,
, .
,

.
,
:
1.
;
2. ,
;
3. ,
,
.

.
. , ,
-
.

.
, ,
, . ?
, , ,
,
.
,
.
,
:
, ,
.
,
. ,

240

, ,
( ) .
,

(), (),
().

,

. ,
.

: ,
,
?
.
,

, .
.

, . ,
,
,
.
.

,
,
. , ,

.

.
,
.
,
.
,
, ,
, ,
,

,
,
. ,
,
,
.

241

. ,

. ,
, - .
-
,
,
- .
,
. ,


,

. :
, ,

,
. ,
:
,
.
,

.


17721823
,
.
, ,

.

:

, 1817 .




.


.

. ,
,
-
.
,

. ,
.

.
,
, , ,

242


, .


.

-,


.
, ,
,
, . , ,
,
.
, ,
, , .
,
. ,
, , ,
, .
, ,
.
, ,
.

.
,
,
.

.
-
- . ,
,


, .
,
,
,
,
,
.
,
,

243

.

:

.

, ,
,
,
, . ,

.

.
,
,
,

.


.
,
,
,

. ,
:
1.
( );
2.
, , ,
;
3. ,

.
;
4.
.
,
,
, ,
.

244

, , 15 ,
5 , 5 5
. 7
, 15-7=8 . . .
4-4 ,
.

.
,
,
XVIII -

, ,
,
, (

, ,
,
. ,
,
. ,
, , ,
, ,
,
,
.
,

.
,
,
,

,

.

:

.
,
.
,

. ,


, , ,
, ,

245


1766-1834


.


1798
.


: 2, 4, 16, 256 ..

: 1, 2, 3, 4 ..


.
,
,

.

,

, ,
,
,
,
. ,
,
,
.


- . ,
,
,
. ,
, ,

.
.
,
, .
, , .

.
,

,

,
, .
, ,
,

.

, ,

246


, .
, , -
, ,
,

, ,

:
,
,
, .
, ,
10 ,
, 70
. , 20
. 10 ,
2010=200 . , 200
, 70 .
, 130
. ,
,
- ,

(1885)

,
XX
.

247

,
.
, .
,

,
XIX - ,
.
,

,



() ,
.
, ,
,

,
,

.


. XIX

.
,


,
: ,
,

.
,



:


1840-1921
-,
, .
, .
.
: ,
1871 . 1900 .
.

248

, ,
.

,
.

. ,
, ..
.
( ) .


? ,

-,
,
.


.
,

,
.
,
, ,
, - ,
, , . .
,

, ,
, ,
.
:

( ) ,
. ,

,

,
.

, ;
,
,
.


249

(I + II + III + IV
). ,

.

,

.
,
.
, ,
,

.
,
. ,

.
.


- ,
, ,
XX . XX

.
, -,
1929-1933 .


,
. ,

.


1883-1946
.
, 1900 . .
- (1944),
,

250


,
,

.

,

,
.
,
, ,
,
.


.
, ,

.

.
,
,

. XX
60-70-
,

. 80 -
.

, ,
.
,
,
.

,
, -
.


(1925-2013)


, ,
,
.

251

T a v i IX

.. 330

1265

350
..

1650

0
252

1651


.

1650

1945

253

XIV

:
1.
?
2.
?
3.
?
4.
?
5.
?
6.


?

254

saxelmwifos istoria
sarCevi:
1.

: , , , .
.
50-60
. ,
300 , .
,
,
,
.
.
,
.
, ,
.
,
, , ,
, . , .
,
. , ,
: ,
, ,
. .
, ,
, , .

. .
,
.
- . ,
: , - .. .
,
.

255

1.
........................... 255
2.

? ...........................269
3. ................................280
4. .................................285
5.

..............................286
6.

.........................287

(. Poly -
gamos - )
,


.


.

,
.

.

. ,
,
.
,
.
.

. -
.
, . ,
.
.
-, ,

,
. .
,
. , ,
. ,
, ,
.
, ,

. ,
, .

,

.
. ,
, ,
,
.

256

,
,
,
.
.

, .

. ,
, ,
,
,
. , , .
,

,
.

. , .. ,
. ,
, ,
.
, ,

,
.

.

?
,
:
;
, ,
, , ,
; ,
,
, .
, ,

. ,
.

257

(
),

,


.
,


,


.




:

,


.
,

.

, ,
,
, .
,
: . ,
.

.
, .
.
,
,
,
,

.
, ,
. .

,
,
, ,

.

, ,
, -
.


.
.
,

. , , ,
,
, ,
, ,
, ,
,
,
. -

258

.
.
,

.
, , -

.
,
-
,

,
.

,


.
.
,
,

:
, , , ,
. . ,
,
,
.
,
- ,
, ,
, .
,

,

259

,


.

.

.
.

.



,
. ,
,
, , ,
,

.


.
,
,

, .
.

.
,
.
,

.

.


,

.
,

260

,
- , ,
; ,
,
,

. -

.
, ,


.

, .: ,
, ,
. .



.

; ,
, ,
.
, ,


, ,
(
) -
, ,

.

,
,
.
.

-
. , -

, ,
,

.

261




:
, ,
, .



:

,
, ,

,

.

;

, , ,

, -
,
-

. , ,
, ,


, , ,
,
.
-

,

.
,
,
.
- ,
,


. , ,
.
,
.
,

.
, , -, ...
.

.
,
,

,
, ,

.

262

, , -,
;
:
,
, .
,
,
, ,
.

.
,
, . ,

,
.
,

, ,
.
. (, ...)
, .
,

.

.
XVII-XVIII
.
, , . .
, , ,
, ,
,

... ,
,
... ,
... (-) ,
.
. ,
.

,
263


1588-1679
,



.
,
1651 .

, .

. ,

.
,
.


, ,
, ,
.
,
, ..
, ,
,
.
,
. ,
-, ,
.
.



,
. ,
,
:
, .

rogor ibadeba

saxelmwifo ?

, ,
...
, ,
... ,
:
,
. ,
... (
, ), , ...
.
, ,
,
, .

, , 1651
264

, , . .

,


?

: ,


. , ,
,
.
,


.


?
, ,

. ,

,
. , ,
,
,

, .
, , ,
, , , -
.

saxelmwifo da adamiani
, ,
, , ,
, ,
. ,
, , , .


265

,
?

(. )
,


(, ,
,
.) -
,



.

I
,
. . 522486.


. . 550 - . . 370.


.
.

. ,
,

. ,
,
.

.

() .
.: 1206 ,
,

. ,

, ()
.
,
, ,
. ,


.



.
,
. ,
,

,

, I .


, 300
,
. . . V
,
,
,
.

266

. ,

.
,
.
, ,
,
.

. ,
-
,
.


?
,
,
.
,

.

- ,
,
.
,
: ,
, .

. ,
,
,
.

.
,


.
.
,
.


,

,

.

(.
monarcha; .
, ;
, ).

.

:
,
;
;
; ;

,
,

,
; ;
;
;
; ;
;
.

, - ,
II- (. . 1279-1213) : ,
,
. II : ,
... , ,
, .
267


,
,

: 1.
: , , ,
. , , -
; 2.
,

; 3.

,
; 4. -,
,
,
--
.

.

.

,



,
-
;



.




.


.
:
, , .

, ,
, .
.
,
,

.
, , 631
,
,
, , ,
. ,
.
, .

,
.
,
,
,

. (. . 7, 365)
: ,
,
.

.

,
.

268


.

,
.
,
. ,

,
,
.
. , . XII
-XIII -
(XV .) .
,
,
, .

.
: ,

.

2.
?
, , : 1.
,
-

; 2. -
.

,
. ,
, : ,
,
, , ,
.

269

[. typos
logos ] -


.

,
?

-
.



,

.



.



(1576),

,

, .

,
,
: ,

.
:
:
,

, -

.


, , ,

,
.
,

. ,
, , .
, , ,
.
- :
, , .
,

-
.
,
,
.
:
.

270


.
, ,
.
,


,
.
, , , ... .
,
,
. ,


, .

. , ,
, ,
.

.
, ,
,
,
, .
,
.
, , ,

.
, .

,
,
,

.
(
), , 17, ..
.
,

271


-,

(, )

,
,
.


, , ,


. . 535-509

,
.

,
.

.
, . ,
,
, ,

.
.
,
.
.
,
-
,
,
,

.
.
,
-
.

, ,
,


.

.

.

. ,
,

272

.

-
.
(,
, ...)
.

, ,


.
, ,
.


. ,
.
. . I -
.


:
.

, .


.

. ,
,
,
.
, ,
, .
,
, .

.

. .
, ,
.

, , .

273


. ,
, ,

,

.
,


.
(330 .)
, ,
.

.

.


. ,

.
XII-XIII
.
,

.
,
. X-XIII . ,
.
, ,
, ,

,
. -
, ,
,

.

.
, XII-XIV -

274

, - :
,
, , ,
,
. . . -


.
.

XII -
.

XIV -
.


XI - .


, ,

.

XIII -
,


.
, ,
.
.


.

XVI - II
.

XIV
.
( )
1549
. .

275


1215 .


. , 1265


.
- , .
.
,

.

?
XV
.

,

.
, ,

,
, ,

,
.

, -
, ,
. XVI -
, XVII-XVIII
, XVIII-XIX - ..

TavisuflebaTa didi qartiis umTavresi debulebebi:

) .
) ,
, .
) , , ,
.
) 25 ,
.

276

,


.
, ,




.


.

.
,

.

, ,

, ,

.

: I,
XIV II.
,
. - ( ,
..)

,

,
.
, ,
.

.

,
1688 ,
.

277


1689 .


1701 .

(. constitutio
, )




. ,
(
Rem publicam constituire
, )

.




.


,


.


.
. ,
,

.

,
.


.
, 1789

,
XVI- ,
-
.
,
,

,

.
XIX - XX -
, , ,
, ,
.

(1789 26 )

278

,
,
:

.
,
, ,
.
.


.
, ,
, ,

. ,
: ,
. , ,
.
24
.


,
. ,
, ,
5 %
,
:
1918 ,
1929/30 - .
, -
, 1918 , .
,
.
, ,
, , .

279


,
.
.

,

. .:


,
.
,


.

, .
,

,
,
,

,
.


. ,



.

3.

(. genea
logos )

- ,
-
, ,
.
bibliuri genealogiuri nusxa
+

++

: -

semi

280

,
,
,

,

,
.
- -

,
. ,

. , ,

,
,

.

.

.
-
.

. : , , . . -
- - .
,

.


,

.

281


( ,
- ,
)

,
.

, , XX -

.


,
.
,
,

.
.

.

.
,
,
.
.. 558-330
.
.
III ,
.

. . 250-. . 228 . .
- ,

. . . 65
.
.
226 .
400 , 651 ,
.


.
1917
, , ,
.
() . IX -
. 882 .
. .
.
,
. XII-XVI -


, I IV

282

( 1533-1547; 1547-1584).

(1584-1598) .
,
, ,
,


.
,
,
(1741-1761)
.
III .

(. Habsburger)
.
-
. 1282
,
,
(14381806).
, ,
,
.

, , , , , , , ,
.

,

.
,
-
, , .
,
,

,
.
: :
481-751 -; : 751 .
911 -, . 987
-; 987-1328 -; 13281589 -; : 15891791 - 1814-30 -; 17001808 -, 1813-1868 -, 1874-1931 - 1975
.

.
-

283

III
1761-1762
-


.

- . . III -


,
.
. . III .- I .
-


, ,
"
",


,
,
,

.



,


.
,
,
.

.
,
( )
, -
([ ]). ,
,

-
. ,
, ,

.

1041/2
-
,

1810 .

, ,
. ,


.
.
.
,
.

,
,
.

. ,

.


,
.

284

4.

,
. ,
.
, , ,
..
. ,

, .
, , ,
,
.


.
,
,
,
.

. ,

, , ()
.

()


(Erbe)
.

285

-
XII-

5. -

. . 495-429
,

.




,
.
.

,
.
, ,
,
.
,
,

(,
,
)
. ,
, -
. ,
-
,
, .

, ,
, .
,

.

. , ,
, .

,
,
.

,
, .

. . V - - .
. . V
- I .
,

, 7-10 .

286

.
-
. ,


,

.
,
.
. ,
,
,
. ,
10 % .


.
, ,

.
.

,
, ,

,
,
..

- ,

. ,
. ,
.

6.


.

.
. -
,

- .
() ,
, ,

287

.. VI
- .. IV
60-
.


-
1913-1921


19041907

1945 25
26 .

.
1945 24
.
1945 16
.

250-
- . ,



.
XX - (1922-1991) ,

() , , .

.
,

.

, :
, , , ,
, I
.
I

,
. ,
-
.
II
.

: ,
-

, - - .
,

.
, ,
.
, -
(192
6 ).
II ,

12 (, , ,
, , , , ,
, , , )
( ) . ,


.

288

, II
, .
II
, . XX - I

.
.

. 1957
,
.
, ,
,
. , ,
, -
.
-

. , ,

.
, 1995-2004
, , , ;
, ,
:
, .
,

, .

,

.
1999-2004 .
: , , , ,
, , , ,
.

() ,
1991
. - 1993 .
, -
.
,

. 2009 .
.

289

1949 4
.

1955
.


1951
.

, ,

1973 .
1981

1986 .


1987 .


1992 .

1997 .

Tavi X

.. 638-558

.. 1772


.

0
700
..

1750
..

0
290



,
,
.
,
. (, V, 42
(38).

1948



.



.

529

500

1950

1000

291






12


II
III

:
1.
2.

3.
4.

5.


?

?

?
/

?

?

292

samarTlisa da
diplomatiis istoria
sarCevi:
1.
, ,

.


, .

-,
, .
.
.
-
, , , .

.

, ,

.

, ,
,
? ,
:
, ,
, ,

. ,

.
, ,

.
, ,
,
.
,
.

293

1.
...................................293
2 ...... 307



1901



,

.

.
,




.



. . 1772
.

. . III

. ,

. . XVIII -
. .

;
,
, , ,
, , -,
,
, ,
. 282
., ,
-
.

?
?
,

,

.
,
, ,
, , ,
.
.
,

.
: ,
.


.

amonaridi xamurabis kanonebidan


,
, .
, , ,
, .
, ,
, ,
.
, , , ,
, ; , .
, .
294

, , -
. ,
. , ,
,
. ,
, ,
XI -
.
, ,

-, . .
, ,
,
.


, .
, ,
,
,
,
,
.
, :

,
.
, .
,
.

,
, ,

, , , ,
, ; , .
, .
, .
, .

, .
, ,
, .
,
,
.
295


.
. . .
622-621 . .
:

,
: ,
,
,

.
,
,
, .

. . 638-558


,

.

. , ,
,
.
.
,
.
,
,
,
. ,
,
, .
,
.
,
,

.

, , ,
. ,
.

.
:
, ,
.

. ,
.
.. V -
12
. 12
.

. ,
.

,
,
.
VI - ,
I-

.
.

296


.
, , III-IV -

.
,
.

.
2

.
.

.
,
.

,
,

.

I-


, ,
, ,
I- ,
.


.
, XII -
,
.

,


.
.
.
,
, ,
. V-VI -

,

.

297


529 . ,

II
,
534 .


.



, ,

.
7
50
,
39


.

Corpus Iuris Civilis

- ,
..


.

.
,
,
,

.

: 1.
V-IX
-
,
,
.
,

,
,
. 2.

,

.

.

,


.. , ,
,
.
.

.
X-XI -

.
.
,

.

,

, ,
,
. XII-XIII -
,
. ,
..

.
.

.

298

. .

,
.
,
,

.


.

,
.

. -
- , .
.


: , , , , ,
.. .

, ,
.

, VII-XII -
.
.
,

. ,


-
,
,
,
.


.

1334

. VII .

299


. ,
, ,
,

. ,

.
,
,
.


,

.
-
,
.
,
,
.
VII-X
,

.
,

.

. XI

. , X-XI
-
.

-
.
XI ,

.

, ,

. ,
(, ) ,

300

.
, ,

. ,
,
.
(),

.
,
.

. ,
,
.
.
,
.

,
.
,
.

.
,
( ) .

. , .
4
. ,
, -
.
,
.

, ,
. ,
,
,
. ,

.

301

, ,

.


.


;

, .
,
13-17 , 1518 . ,
9 .

.
.
- .
,
.
,
.
,
.
,
.

.
()
.
, .
- .


4-
. ,

. ,
.
.
,
.
.
50 ,
.
, ,
, .
:

, , .
, . (, V, 42(38).

, ,
, .

302


.


.
,
, , ..
.
, ,
,
.


: ,

, , , ,
- , -
. ,
( V, 37; 33).
, ,
- .
:
.
,
. (
XXIV, 2(2)).
,
.
. ,
4
. ,
80 :
,
...
.
( XXIV, 4(4)).

.
.

40 ,
.

.
.
.

, .
, ,

303

, ,
-.
100 , 1000
. .
,


:
-, ,
1/5 ,
.

, .
XIX
. ,
- :
- ,
, -,
, .


. .
I .

1804 .
,
. ,

,
.


. 1807

, 1810 .
.

. XIX ,
,


. ,
Tavisuflebis didi qartia

, , , ,
, ,
.

39-
304

.
, ,
,

.
XX II .

.

.
.
, ,
, XIII -
. XVII-XVIII
- I
. ,
, ,
,
. ,

,

,
.
-
- ,
.

. .
I, IV V .
-
,
, , ,
;

, ,
;

- ;
.
,
.

- 1787
1889
. ,
,
,,
, 1791
.
27 .

Tomas hobsi adamianTa Tanasworobis Sesaxeb


.
. , ,
, , , .

305



, 1789


.
, , 1948
.

.

.

.
,

.
, ,
.
,
, ,
.


.
. ,
,
.

. , XIX
,
.
XX
II .
XX - II
. XX -
.

adamianisa da moqalaqis uflebaTa deklaracia 1789 w. 26 agvisto


1. .

2.. . ,
,
3. , , ,
.
.

306


.
.


.

.

2.

.
.
-
,
.
,
" ".
,
,
.
-
. "",

, XVI-XVII
,
.
, ,


,
, ,

. ,
,

: , ,

1948 wlis adamianis uflebaTa deklaracia
I. .
.
II. 1)
, , , , , , ,
, , ,
. 2) , ,
, , ,
, ,
.
III. , .

307

, ,

,

.

.

.


. ,

.

.


, ,
,
, , ,
.

.
,

.

, ,
. ,
,

.
,

, - .


;
, ,
,
.,

.
,
, .

..

. , ,

308

.

.

.
,

;
,
. ,
, .
: .
,
, ,

.

,
,

.
,
,
.


.

,
. ,
,
. ,
,

,

.


.
.
. . II ,
: , ,

.
, ,

309



,

.

,


,

.

,
. ,
,
.
,
.
,
,
.
.
-
.

. . XIII -
II-
II-
( ) III-
III-

.

,
,
.
.

.
III- -
.
II-
.


.

.
,
.
,
.
,

,

(- )


117-138

.

ramses II-isa da xaTusil III-is xelSekruleba (xeTuri redaqcia)


, ,
.
, . ,
, .

310

.

,

.

. ,
,
, . ,
.


, .


,
. ,
()
,
.

,
.

.

, ,

,

.
.
,
, ,
; ,
,

iberiis mefis farsmanis viziti romSi:


,... , ( )
, ,
(),
".

II-III - ,
311

. . I


.
,
,


()
.

.

,
,
,


.


.
:

.
- ,

,
,
,

.



.
,

,

,

,

.

,

.
,
.
- - .
, -
-
,
. ,
,
. .

.
,
.

,

.
,
.

312

.
, , .
: ,
, ,
.

,
-
. XII-XIII -
:

, -
.
,

. ,

.
,
,
.


. ,
, ,
.
.

,
.
,
.
.
,

.
.
,


.

.

-
, .
- .
, ,
, .

313


.
-
,
II -

.
, ,

.
,
.

.

.

,
.

,
.

,

.
.
, .
,

.
. ,

.

.
. ,

.

.
, -
.


.

314


.

XV - . , ,
XV - II
,

.
, ,
. ,
.

. ,
, ,
.

.
, XVI-XVII -

.

.
,
.
,
XVII -
.
,
-

.
.
-
.

(.) -
,
(,
).

germaneli xalxis romis saRvTo imperiis elCobis angariSi konstantinopolSi audienciis Sesaxeb (X s-is 80-iani wlebi)

. ,
. ,
. (
), .

315

,
.

.
.
.
-
,
.

, -
, ,
.
.
XVIII -
,
.

,



. ,
,
.
-
,

.
-
.

.
.
, ,
.
,
,

.
,
:
, ,
,
.
,

. ,
,

316


.
, ,

,
.
,

. ,
,
.

.

. ,
,
.
.
.
,
.
-

. XIII-XV -

.
. -

.
,
.

,
. 1300 ,
,
, ,
, ... 12

.
: , , , .
.
,
,

,

.

317


(12651321)


(1469 1527)

.


,
,
, ,


.

, , ,
,
.,
,
.



, ,
.

,
.

,
XVIII ,

, XV-XVII -
.
VII -,
XV - .
XVIII -
.
1919 ,

.

,
:

.

,
. ,
, , .
.
, .

, .



.
.

- . ,
,
,
,
.
() ..

.
.

318

.
.

.


(, ,
) ,
-
,
.

(, , )
.
.

.

. .


, , XX - II , ,
.
: .
-
, :
, .



,
. , 1871 (),
5
, ,
.
,
,
.
.
.

.

319



,


.

.
,

.
: 1.
,

2.
,
, ,

,

.

,
. , ,

.
,
,
- .

.

,
,
.
.
.
. . III

. . . 190



,

,
,
, .
, , ,

320


,
.
III - VII -


,
, .


.
III -

, ,
() 40
.

,

.
XVI-XVII XVIII

,
,

.
1555
.

,


.

, 1648
,

.
,
. . ,

.

. 1814-1815 ,

.
.

321




;
,
, .


.
1783
- ,
. -
.
,
.
1919-1920
,


.
- .


,
,

1945-1990
.
,
,
.

,
. XX II

. ,

,
- .. .

. , 1967
1968
.

. XVII-XVIII -
.


- ,

322

.


.
.
. 1815
19
.
- .
1961 18
,

. 1993

13

.
1963
.

323

T a v i XI

1643

.. 384-322

XIV 72
,

400
..

1600

0
324

1917

1748

1900

1700

325

II

II

-
VI

:
1. -
?

2.
3.

4.
5.

?

-

?
: ,
, , - ?
:

326

politikuri azris istoria



,
, , ,
.
,
,
.



.
, ,
. , ()
,
.
, . . IV 30-

,
. , .
,
.

.. V-IV -,
,
. - , , ,
.
,
.
-

.
,
,

.

.

327

- . , , , ,

,
.

- , ,

,
. , ,
- ,
,
. ,
-
.
,

,
.

, , , .
.
, .
, .
, -
.

.
158
- -
,
.
-
, . ,

.
. , , , ,

328

.
. , ,
, .
. , , ,
;
,
,
,
, ,
.

, :
,
,
.
: ,
... , .

. , .
XV- XVI
,
, ,
.

XVI II XVII
I .
-
(, )
.


,

. ,
,
.

: ,
.
,

.
, ,
(

329


1530-1596

),
.

.
,


.

,
.
, ,

.

- .
XVII-XVIII
,
- , . .

//
.

, , .
,

. ,

.
.
,

. ,
,
. -
.
, ,
.

, , XIX-XX
.

330

-
.
-
,

.

,

-
.
.
,
, .

-

- ,

-
, .

.
,
, ,
. , . ,

. ,
,
,

.
,
.


,
.
.

,


1689-1755


1721
.
1748
.

1750 .

, ;
, . ,
, ,
.


331


.
-

. , ,

.

,

.
. ,
,
. ,
. .
,
.

.

,
.
,
. ,
,
,

.
,

, , ,
.
,
.
,
.
, ,

.
, ()

.
,
,
-

332

-
.

,

,

:
,
,
,
,
.


.

.

XVIII
.

.

.

. -

. ,


.

. ,
.

.
, . ,

.
,
,
,
.
, .
,
.
-

333


1713-1784


1694-1778
XVIII -
-,
, , ,
,
.


1715-1773

-,


-.

1770 . I
- .

-
1712-1778

, .


, ,
.

.
II.

. II

.

II-,

.
II- .
,
.
,
,
,
, ,


. II-
.
-
- . .
. -
,

.
,
.


,

.
-
,
. ,

334


, .
,
.

.
.

. -
: ,
. ,
, ,
,
,
,
.
- -
,
.



,
.
-
,


, ,
-, -
.

-
.
,
.
VI ,
,
,


:

.

-


.


,

.

,, ,
, , ,
.
, ,
, , .

, ,
:

, - .

- , ,
335


1696-1757

VI- .

-
1658-1725

XVIII
- : ,
,

,
, ,
-
.

.
VI-
.

. XII-
.
.

,
.

:
, , ;
;
;
,
;

.

.
. ,

.
. .
.

.
,
,
,
.

336

,

,
.
,
1848 .


. ,
, ,


, , ..
:

,
.
,
. ,

. ,
,

,

. , ,

,
,
-


, ,

,
.
nawyveti marqsis mier 1852 wels Tavisi erT-erT kolegisaTvis miwerili werilidan:
,
.
, _
. , , , 1)

; 2)
; 3)
.
337

,
,
(
), ,
.

. ,
,
.
?

. -


. , :

,
, ,
.
,

, , ,
?
,
, ,
,
: , ,
,

,

,
, ,
.

. ,
, ,

proletariati Zvel romSi da proletariati marqsistebTan


- . .. VI

. .
,
, ,
. ,
, .
1847 :
,
.
,
.
338

,
.
,

, ?
, ,

,



, .

, ,


. ,
, .
.
,

-
. ,

,

.
- . ,
: ,
, , ,

-

, , XIX-XX
-
.
,
. . ,
,
.
,

,
,
.
, ,
,
-

339


()
1870-1924

,
, .

,
,
,
.
,
,
.

, :

,
,
. ,


, ,
,

, - ,

-
. , :
...
,

leninis biografiidan
, -
. . . .
-
.
. 1887 III-
.
. -
, 1912 , ,
. 1917 ,
, .
: (1899), (1902), , (1904), - (1908),
, (1916), (1917).
340

, ,
, ,
,

.
, , , ,
, ,
.

.
,
.
,
()
() .
,
, ..? ,
, ?
, ,
.
, ,
, ,
. ,
.
, , ,
,
,
.
. .
, ,

arsebobs Tu ara komunisturi morali? arsebobs Tu ara komunisturi zneoba?


, . , ;
, , , .
, .
, ?
, ,
. , , ,
, , ,
, , .
,
- ,
.
, ,
. , , ,
.
, .
.

341

()
1878-1953

, , ,

, , ,
-,
,
, , ,

.
-

,

. ,

, :

.

,
,

..

, ,
.
,
, .

,

. ,
.

. ,
. . ,
,
, ,

.
stalinis biografiidan

1899 , 1905
. .
.
, ,
. 1922
(1953).
342

,
.
-

.
.
,
, -
,
.
, ,
, , ,
, . .
,
,

.
. XX 20-30-
-

. : ,
.
-
, .

.
-
:
,
.
-,

.
;
..,

.

1924 (. )
.
: (1912)

(1924),

(1924),

(1926), (1950),
(1952).

343


- ()
.


()
1889-1945

, ,
, .
,
-
,

.
, XX - I
, -
. :

,

, ,
.
,

. ,
,
.
, ,

.
,
.
, , ,
XIX-XX
.
15-20
,

75 .


. 1790 ,
-

.

hitleris biografiidan

1921 29 -
; 1933 31 , 1934 2
.
- ,
.
.
- ( 1925-1926 ).
344

,
() .

, ,
,
.
XIX-XX

.
, XIX ,
,
, ,
,
, ,
-, , .
XX ,
,
.
.
XX

.
-

,
.

,
,
.

hitleris cnobili gamonaTqvamebi:

.
.
, .
.
, , .
,
.
, .
, , ,
.
, .
345

T a v i XII

.. 460-395

56-117

500
..

100

0
346

354-430

1925

300

1900

1250


.

.

347

:
1.
2.

3.
4.

5.

?
.. ,

?

?


?

?

348

istoriuli azris istoria istoriografia


.

,
,
. ,
? ,

,
?
. ,
,
,
, ,

. ,
. ,
,
.

,
.

,
?

,
. ,
, ,
,
.
,
. , ? ,
,
.

,
.

?
?
,
,
,

,
.

349

.

, ,

.
,
, , ,
,

,
,
, -,
.

,
.

,
.

, ,
.
,
. , ,
,
,
,
,
. , , ,

.
, ,
,

.
,
,
.
.

.

350

,
- -
-
.


,
.

.
,
, . ,
, ,
.
.
.
,

. , . . III

.
.

.
,
,

,
,
-
.

,
.

,
. , ,
,
.


. , ,

, ,

. ,

. . . III -
,
.
-

351

, ,
.

-
,
,

.
,

.
,
. , ,
.
. . VI . . (
)
.
.
, ,
-
.

.

,
. ,
.
, ,
, .

kolxebi da egviptelebi
103. : ,
. ... .
. ,
, , , ,
, , .
104. , . ,
. , ,
, . ,
,
( , ), ,
, ,
. , ,
, , ,
, , , ,
. , ,
, ,
. .

, , II

352

, ,
,
.

.

,

.
,
.
,
.
,
, , ,
- -
.
-
, , ,


, , ,

.

.
, . ,
,
.

.
, ,

.
,
.
(. . 431-404)
.
,
adamianebi momxdarze gviyvebian an


.. 460-395

imas, rasac TviTon fiqroben, an imas,

rac daamaxsovrdaT
,
, ,
.
,
: ,
, , .

, , I.
353


. . 411
.
.

.

,
.
,
,
.
,
- .
. ,

.
.
.
,
,

- .
,
.


. , ,
158 -
.

.

. ,
,
straboni

amaZonebisa (amorZalebis)

da indoeTis kavkasionis (hindi-quSi) Sesaxeb:

.
: , ,
, ,
.
... ... , ( .
- ), ,
, . ,
, , . ...

, , ,
. , ,
354

, ()
.
,
.

.


- ,


.
,
, ,



.
,

.
, ,
.
,
. ,
,


.

,
-
.
,
.

,

178 .-.

. (.
. ) ,
30.000 ;
, . ,
.
, , ,
1000 .
, . ,
, ,

,
.

, , XV, 5
355


. . 59 - . . 17


56-117

.
,
,


. , ,

,
,
,
,
,

.

-
. , , ,
,

50

(, , )
.

.
I
-


,
, ()
.

,

.
,

.
,


.

,
III
(. . 149 ).
,
, .

356

.
. ,
:


, ,


.
.
,

, .

- .

,
..
,

.
,
,
,
. ,
,
,
.
,
,

.
.. 411 .
:
,

.
.

,
, , (. . 14
-) .

. . 96 - .

357

- III .

- 346-414

- 330-395

- IV .
.


VI .

I- 527-551
,

552-558

, 558-582
VI -

. VII -

582 602
.

.
,
,
.
IV
,

, 96
(378 ) .
,
.

. IV
, VII -

-
.

. ,
,
,
. ,
,
- ,
,
.

,
. ,


. ,



.
,


.
,

,
.

358


:
,
, .

,
. ,

.
,
-6

.

, ,
,
.

,
, ,
..
.


,
-
.
, ,


,

,
- . ,
,
.

.

,
,
.
IV-V -

.


.
. ,
,

359


354-430



.
-
,


,
.


VII .


V .


491-578
,
.
18

563 .

(913-959)

.
, ,

, .

, 395 .

()

.
IV-VI -
.
.
VII-X -

.

.
, , . ,
,
.

. VIII-IX -

, .
VIII -

III- ,
()

.
VII-X
,
. ,

,

.

,
.

konstantine porfirogeneti

saxelmwifo marTvis Sesaxeb

,
. ,
, ,
, .
... ...

360


- ,
X ,

.
,

.

.
, .
,
.
,

- .

(),
.
X
,
,
.
XI-XII - ,
.
,
.

,
, (10811018) , XII -
.

.

.
IV- (10271072)
( ) .
XI-XII - ,
.
,
, . ,
, XI - I
- .
XIII-XV -, XV -
,
.

361

X

, 30
.
XX
.

.
,
970 .



, ,

.

1499 .
.


XV -



-1204 . - 1426
.


(

, ).

(298-373) ,

( 251-356)
.


XVI .

. .



.
-
.
- .



.

,
.


, VII - 3050- .
,
. VIIXVIII 590 .

. .
,

,
,
,


.
,
,
,

.
,

.

, VIII - II .
IX

,
,

362

.
, ,
.


, ,
,

,
.
IX-X -
. ,
.
-

.
, ,
,
, .

.

, ,
,

:


896-956
,

.


363




,


.

,



.

-
1178-1129

973-1048


.
,
.
, ,

,


.


.

, ,

.


.

,

. ,

.
.

.


.
, , ,
.
X-XII
,
.
.


.
,
, , ,
. ,
,
, . , -

364



.
.
(VII .)
,
, ,

. ,
-

.
XIII -

.
XIV -

-
.
, ,

(XVI .),
(XVII .)
.
,

.
-
.
-
- ,
.


.
, ,
VI -



.
XVII -

. :

,

365

-

1226-1283

-
1247-1318


1281-1350

.
-

,
XI - II - .
IX-XI -
,
. XVIII -
XIV-XVII -
.
,
:
- ,

-
;
, III .

.
.
.
(428)

, XI ,
.

.



- .

, -
VII-IX -
.
, ,

V -.
X-

, X -,
.
:
,
,
,
.

366

. XII -
.
,

. 852-1117
. ,
,
,

.
,


-
,

.

,

. ,
,



.
,
,
,
,

,
.

,

. ,

, ,
,
. .

,

.

.
,
, -
.

367


1686-1750

.
,
.
,
,

.
(XV-XVI ).
,
,
-
.
.

.

- .

,

. ,

,

.
,
, ,

.
, -
:


- .
-

.

XV-XVI , ,

1872-1956
.
.


- .

XVI

.


.

XVII-XVIII . XVIIXVIII -
.
.


.

368

-
,
.,
, , ,
, , , ,
..,
.
XVIII .
. ,
,
.
, .


.
-
.
.

XIX 30-40 .


.
.
,


.
.
.

,

.

.

. (1929 .)
,
(1946 -) , ,
,
-

.

. ,

,

.

369


1886-1944
.

- .


,

;

.

- . , ,

,
,
,
, , ,
. ,

.
,

.
, ,
.

,
,
. , .
, .
.
() ,
,

,
.

,
,
,
..
.
,
,
,

. .
,
,

, , . .

,
. ,

,
.

370

,
. .
,

, ,
.

. . ,
,


.
,
, , ,
, , .


. ,
, ,
.

,
, . ,

,

. , ,

,

,
. ,

,

, .

, ,
,
.

371

T a v i XIII

1789
14

-.

1750

372

1991

1770-1831
(

,

)
.

26

1990

1700

373

/
//

:
1. ?
2.
?
3.
/
?
4. ()
(/)
?
5.
?
6. ,
?

374

istoriiis filosofia

. ,
. ,
,
,
.

,
? XVIII -
(. .
233, 239) . :

?
-,
, , ,
,
: , ,
, -,
, ,
.. , , XXI -
,
,

.


?

,
(
) .


. ,
, ,
.
,
,
,
. , XXI -

, ,
, ,
, ,
,
.

375


.

,
,
.

,
, , , .
,
. ,
, . ,
, , ,

. .
,

,
.

, ? .
,
- ,
, .


.

,
;

, ,
,
.
,
,



,
,

. :
,

. ,
, ,

376

- ,
-
; ,
.
,
, .
,
, ,
.

, , , ,
.. ,
: , ,
.. , , . , ,
,

; ,
,
.

? ?

,
,

: , , ,
,

,
, . ,
-, ,
, , ,
; , ,
,
, ,
,
, .
, , .

,
?
-
?

, ,

377


. , ,

,
, .
:
, ,
.

, ,

,
,

, , ..
.
,

,
.
2012 63 ,
$760 ;
93 $760- $9.360-.

: , ,
-.

,

.
,
,

?

,
.
: ?
, ,

.
. ,
,
, .
, :

.
,
.
.
. -
. ,
, .
,

378

- , .

? ,
. , , :
. , , .
,

,
,
.
, ,
. . ,
, XI -
,

, , -

.
.
:

.
,
,
. XX
-

. 1921



.
:
,

. 1918-1921
, ,

.
. . , .

,

379

- 1921
- 70
- .


,
.
XX - 80-90-
,
.
,


,
. .
,

,
.


. XIX - 20-

,

.
,
. ,
,
,
, , ,
, ,

. 1861
,
,
.
. , ,
,
;
,
. ,
, ;
. ,
,
.

.

380

.
, , . ,
,
10 . 10 ,
. ,
10
.

. ,
,
, .

.
,
- .

, ,
. ,


.
, ,
. , ,
.
XX -

, .
(1907 .),
,
,
. .
1917 -


.
.

, , 1907
;
,

. , ,
. ,
1960
.

, , , ,
. 1985

381


, () .

, . ,
, XX - 90-
, ,
, -

. ,
,
. ,
,
, XX - 90-
. ,
,

.
, ,
.

,
, ,
,

,
, , ,
,
-, .
, .
,
, .

,
.

,
.
:
,
- ,
,
,
, . .
, X-XI
.
,
- , -

382

. , , ,
, ,
.
,
.
,
,
,
. :

.
,
,
.
-
.
, , ,
, ,
.
.
, ,
.
? ,
.

,

.


. XVI -
XX -
.
,

1789 14 ,
,
.

383



1089-1125


1769-1821

1871
.

;
(1815 .)
; 1848
II ,
II , 1871 III
, .



. ? ,


: ,

, .


.
,
,

, ,
.


.
,


.

,
,
,
.
XIX - 6070-
,
,

.
,
,
,

384

,
, , ,


.
.
,
. ? ,
,
, -, -
,
. ,
- .

. ,
,
? ,
,
,

.

..
? ,
, ,
? ,

.
,

,
. ,

.
,

: ,
,
..
, ,

, , ,



.

, ,
,

385

, ,
, ,
,
. ,
,
,
,
. ,

.
,
(), ( )
. ,
-
- ,
,
.

, .
,

, :
, ,
, ,

.

,
- . ,
.

,
, ,
,
,
, .

. ,
,

.
, XIX - 50-

. ,

,
, -

386

, , .
, , ,
. , ,
,
. .
,
.
, 5-10
.
.
,
I
, ,
?
.
.
-
.
,
. , ,
.
, , ,
.
.
, , ,
.
, , ,
.
,
, ,

() . -

. : , ,
, , , ,
, ,
, .. -
.
- ,
,

387

,
-

.


.
, ,
. .

?



,

.
:
. -
.
,

,
. ,
,
?
, . ,
,

-
,
, ,


,

.
, XIII - 20- ,

, ,
-
,
;

XIII-XV


. , ,

,
.
, ( ) (
)
:

388




, , ,

.

,
- . ,
, ,

, .
,
,
.
,
,
, ,

.

389

You might also like