SMK DATO HARUN

CHEMISTRY
Paper 2
<Test Name>

<Date>

Class :

Time :
Marks :

This question paper consists of three sections: Section A, Section B and Section C.
Kertas soalan ini mengandungi tiga bahagian: Bahagian A, Bahagian B dan Bahagian C.
Section A
Bahagian A
[60 marks]
[60 markah]
Answer all questions in this section.
Jawab semua soalan dalam bahagian ini.
1. In an experiment to investigate the rate of reaction, 50.0 cm3 of 0.2 mol dm3 sodium thiosulphate solution and
5.0 cm3 of 1.0 mol dm3 of sulphuric acid, are used. The sulphur formed can be used to measure the rate of
reaction
Dalam satu eksperimen untuk mengkaji kadar tindak balas, 50.0 cm3 larutan natrium tiosulfat 0.2 mol dm
3
dan5.0 cm3 asid sulfurik 1.0 mol dm3 digunakan. Sulfur yang terbentuk boleh digunakan untuk mengukur
kadar tindak balas itu.
The equation for the reaction is given below.
Persamaan tindak balas itu diberi di bawah.
Na2S2O3 + H2SO4 Na2SO4 + SO2 + S + H2O
(a)What is the colour of sulphur?
Apakah warna sulfur?
________________________________________________________________________________________
[1 mark]
[1 markah]
(b)The number of moles of a solute can be calculated using the formula, n = MV.
[n =Number of moles of solute (mol),M = Molarity of solution (mol dm3), V = Volume of solution (dm3)]
Bilangan mol suatu zat terlarut boleh dihitung menggunakan rumus, n = MV.
[n = Bilangan mol zat terlarut (mol), M =Kemolaran larutan (mol dm3), V = Isi padu larutan (dm3)]
Calculate/Hitung:
(i) The number of mole of sodium thiosulphate in the solution.
Bilangan mol bagi natrium tiosulfat dalam larutan itu.

[1 mark]
[1 markah]
(ii) The number of mole of sulphuric acid.
Bilangan mol bagi asid sulfurik.

[1 mark]
[1 markah]
(c)Based on the answers in (b)(i) and (b)(ii), name the reactant which determines the quantity of sulphur formed
at the end of the reaction.
Berdasarkan jawapan di (b)(i) dan (b)(ii), namakan bahan tindak balas yang menentukan kuantiti sulfur
yang terbentuk pada akhir tindak balas itu.
________________________________________________________________________________________
[1 mark]
[1 markah]
(d)(i) State three factors that can affect the rate of reaction in this experiment.
Nyatakan tiga faktor yang boleh mempengaruhi kadar tindak balas itu dalam eksperimen ini.
1. __________________________________________________________________________________
2. __________________________________________________________________________________
3. __________________________________________________________________________________
[3 marks]
[3 markah]
(ii) Using the collision theory, explain how any one of the factors in (d)(i) increases the rate of reaction.
Menggunakan teori perlanggaran, terangkan bagaimana mana-mana satu daripada faktor di (d)
(i)meningkatkan kadar tindak balas itu.
_____________________________________________________________________________________
[2 marks]
[2 markah]
2.Diagram below shows two experiments to investigate one factor that influences the rate of a reaction.
Rajah di bawah menunjukkan dua eksperimen untuk mengkaji satu faktor yang mempengaruhi kadar satu tindak
balas.

Diagram
Rajah
(a) What is the factor that influences the rate of reaction in both experiments?
Apakah faktor yang mempengaruhi kadar tindak balas dalam kedua-dua eksperimen itu?
__________________________________________________________________________________
[1 mark]
[1 markah]
(b) The reaction in the experiment is represented by the following equation:

Tindak balas dalam eksperimen itu diwakili oleh persamaan berikut:

(i) Among the products stated in the equation, which is the most suitable to be chosen to determine the rate of
reaction?
Antara hasil tindak balas yang dinyatakan dalam persamaan ini, yang manakah paling sesuai untuk
menentukan kadar tindak balas?
__________________________________________________________________________________
[1 mark]
[1 markah]
(ii) State one reason for choosing the product in (b)(i).
Nyatakan satu sebab untuk memilih hasil tindak balas di (b)(i).
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
[1 mark]
[1 markah]

(c) State two controlled variables in both experiments.

Nyatakan dua pembolehubah yang dimalarkan dalam kedua-dua eksperimen ini.
1.
__________________________________________________________________________________
2.
__________________________________________________________________________________
[2 marks]
[2 markah]
(d)The results for both experiments are represented by Graph below.
Keputusan kedua-dua eksperimen itu diwakili oleh Graf di bawah.

Graph
Graf
Based on Graph above :
Berdasarkan Graf di atas:
(i) Experiment II has a higher rate of reaction.
How does the graph show this?
Eksperimen II mempunyai kadar tindak balas yang lebih tinggi.
Bagaimanakah graf itu menunjukkan keadaan ini?
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
[1 mark]
[1 markah]
(ii) What has happened to the reactants at time x?
Apakah yang telah berlaku kepada bahan tindak balas pada masa x?
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
4

[1 mark]
[1 markah]
(iii)Why are both curves at the same level after time x?
Mengapakah kedua-dua lengkung berada pada aras yang sama selepas masa x?
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
[1 mark]
[1 markah]
(e) What is the conclusion for both experiments?
Apakah kesimpulan bagi kedua-dua eksperimen itu?
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
[1 mark]
[1 markah]
(f)Another experiment is carried out using excess calcium carbonate powder and dilute hydrochloric acid with
different concentrations.
Satu eksperimen lain dijalankan dengan menggunakan serbuk kalsium karbonat berlebihan dengan asid
hidroklorik cair yang berlainan kepekatan.
Sketch the curve of concentration of dilute hydrochloric acid against the time taken to collect a fixed quantity
of the product.
Lakar lengkung graf kepekatan asid hidroklorik cair melawan masa untuk mengumpul kuantiti hasil
ditetapkan.

[2 marks]
[2 markah]

3.An experiment is carried out to investigate the rate of reaction of zinc with hydrochloric acid. Excess zinc powder
is added to 20 cm3 of 0.2 mol dm-3 hydrochloric acid. The volume of gas collected at regular intervals is shown in
Diagram below.
Satu eksperimen dijalankan untuk mengkaji kadar tindak balas antara zink dengan asid hidroklorik. Serbuk zink
berlebihan ditambah kepada 20 cm3 asid hidroklorik 0.2 mol dm-3. Isi padu gas yang terkumpul pada sela masa
yang sama ditunjukkan dalam di bawah.

Diagram
Rajah
(a)State the meaning of the rate of reaction.
Nyatakan maksud kadar tindak balas.
_____________________________________________________________________________________
[1 mark]
[1 markah]
(b)From the graph in Diagram above, determine:
Daripada graf dalam Rajah di atas, tentukan:
(i) The rate of reaction at 120 s.
Kadar tindak balas pada 120 s.
__________________________________________________________________________________
[2 marks]
[2 markah]
(ii) The average rate of reaction between 60 s and 120 s.
6

Kadar tindak balas purata antara 60 s dan 120 s.

__________________________________________________________________________________
[1 mark]
[1 markah]
(c) Explain why the rate of reaction decreases with time.
Terangkan mengapa kadar tindak balas berkurangan dengan masa.
_____________________________________________________________________________________
[1 mark]
[1 markah]
(d)Another experiment is carried out to study the factors that affect the rate of this reaction. The result of this
experiment is shown in Diagram below. Curve I represents the result of this experiment using excess zinc
powder and 50 cm3 of 1.0 mol dm-3 dilute hydrochloric acid.
Satu eksperimen lain dijalankan untuk mengkaji faktor-faktor yang mempengaruhi kadar tindak balas ini.
Keputusan eksperimen ini ditunjukkan dalam Rajah di bawah. Lengkung I mewakili keputusan eksperimen
yang menggunakan serbuk zink berlebihan dan 50 cm3asid hidroklorik cair 1.0 mol dm-3.

Diagram
Rajah
(i) Suggest the factors that influence the rate of reaction to obtain the curves labelled II and III.
Cadangkan faktor yang mempengaruhi kadar tindak balas untuk mendapatkan lengkunglengkung
berlabelII dan III.
Curve
II/Lengkung II :

_______________________________________________________________________

Curve
III/LengkungIII:

_______________________________________________________________________
[2 marks]
[2 markah]

(ii) Describe briefly how to carry out the experiment to obtain the curve labelled III.
Huraikan dengan ringkas bagaimana eksperimen itu dijalankan untuk mendapatkan lengkung berlabel III.
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
[3 marks]
[3 markah]
7

(iii)Give one reason why the final volume of gas obtained in curve III is half the final volume of gas in curve I.
Beri satu sebab mengapa isi padu akhir gas yang terhasil dalam lengkung III adalah separuh daripada isi
padu akhir gas dalam lengkung I.
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
[1 mark]
[1 markah]

4.

Diagram below shows two sets of experiments to study the factor affecting the rate of reaction between
hydrochloric acid, HC1 and calcium carbonate, CaCO3.
Rajah di bawah menunjukkan dua set eksperimen untuk mengkaji faktor yang mempengaruhi kadar tindak
balas antara asid hidroklorik, HC1 dengan kalsium karbonat, CaCO3.

Diagram
Rajah
(a) Write a balanced chemical equation for the reaction in these experiments.
Tulis persamaan kimia seimbang bagi tindak balas dalam eksperimen ini.
_____________________________________________________________________________________
[2 marks]
[2 markah]
(b) What is the reading needed to be recorded in both experiments to determine the rate of reaction in 3
minutes?
Apakah bacaan yang perlu dicatat dalam kedua-dua eksperimen untuk menentukan kadar tindak balas
dalam masa 3 minit?

_____________________________________________________________________________________
[1 mark]
[1 markah]
(c) Calculate the average rate of reaction in set 1.
Hitung kadar tindak balas purata bagi set 1.

[1 mark]
[1 markah]
(d) (i) Compare the rate of reaction in set 1 and set 2.
Explain your answer based on the factor affecting the rate of reaction.
Bandingkan kadar tindak balas bagi set 1 dengan set 2.
Jelaskan jawapan anda berdasarkan faktor yang mempengaruhi kadar tindak balas.
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
[2 marks]
[2 markah]
(ii) Explain the answer in (d)(i) with reference to the collision theory.
Jelaskan jawapan di (d)(i) dengan merujuk kepada teori perlanggaran.
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
[3 marks]
[3 markah]
(e) Sketch the graph of volume of carbon dioxide gas produced against time for both sets of experiment in the
first 3 minutes.
Lakar graf isi padu gas karbon dioksida yang dihasilkan melawan masa bagi kedua-dua set eksperimen
dalam masa 3 minit yang pertama.

[2 marks]
[2 markah]
Section B
Bahagian B
[20 marks]
[20 markah]
Answer any one questions from this section.
Jawab mana-mana satu soalan daripada bahagian ini.
5.

(a)Food stored in a refigerator lasts longer than food stored in a kitchen cabinet.
Explain why. [4 marks]
Makanan yang disimpan dalam peti sejuk tahan lebih lama daripada makanan yang disimpan dalam almari dapur
Terangkan mengapa. [4 markah]
(b)A group of pupils carried out three experiments to investigate the factors affecting the rate of a reaction.
Table below shows information about the reactants and the temperature used in each experiment.
Sekumpulan murid telah menjalankan tiga eksperimen untuk mengkaji kesan faktor-faktor yang mempengaruhi
kadar tindak balas.
Jadual di bawah menunjukkan maklumat tentang bahan tindak balas dan suhu yang digunakan dalam setiap
eksperimen.
Temperature/
Experiment
Reactants
C
Eksperimen
Bahan tindak balas
Suhu/ C
I

Excess calcium carbonate chips and 30 cm3 of 0.5

mol dm-3 hydrochloric acid
Ketelan kalsium karbonat berlebihan dan 30 cm3
hidroklorik 0.5 mol dm-3

II

Excess calcium carbonate chips and 30 cm3 of 0.5 40

mol dm-3 hydrochloric acid
10

30

Ketelan kalsium karbonat berlebihan dan 30 cm3

hidroklorik 0.5 mol dm-3
III

Excess calcium carbonate powder and 30 cm3 of

0.5 mol dm-3 hydrochloric acid
Ketelan kalsium karbonat berlebihan dan 30 cm3
asid sulfurik 0.5 mol dm-3
Table
Jadual

Graph below shows the results of these experiments.

Graf di bawah menunjukkan keputusan eksperimen-eksperimen ini.

Graph
Graf
(i) Calculate the average rate of reaction for Experiment I. [2 marks]
Hitungkan kadar tindak balas purata bagi Eksperimen I. [2 markah]
(ii) Based on Table and Graph above, compare the rate of reaction between:
Berdasarkan Jadual dan Graf di atas, bandingkan kadar tindak balas antara:

Experiment I and Experiment II

Eksperimen I dengan Eksperimen II

Experiment II and Experiment III

Eksperimen II dengan Eksperimen III

11

40

In each case explain the different in rate of reaction with reference to the collision theory.

[10 marks
Bagi setiap kes terangkan perbezaan dalam kadar tindak balas dengan merujuk kepada teori perlanggaran.

[10 markah
(iii)The chemical equation below shows the reaction between calcium carbonate and hydrochloric acid.
Persamaan kimia di bawah menunjukkan tindak balas antara kalsium karbonat dengan asid hidroklorik.

Given that the relative atomic mass of C = 12, O = 16, Ca = 40 and the molar volume of any gas is 24 dm3 mol1
at room temperature and pressure.
Diberi, jisim atom relatif bagi C = 12, O = 16, Ca = 40 dan isi padu molar sebarang gas adalah 24 dm3 mol1
pada suhu dan tekanan bilik.
Calculate the maximum volume of carbon dioxide gas produced in Experiment II.

[4 marks
Hitungkan isi padu maksimum gas karbon dioksida yang terhasil dalam Eksperimen II.

[4 markah

6.

Three experiments, I, II and III are carried out to investigate the factors affecting the rate of reaction. Table
below shows the reactants and the conditions of reaction involved.
Tiga eksperimen, I, II dan III dijalankan untuk mengkaji faktor-faktor yang mempengaruhi kadar tindak
balas. Jadual di bawah menunjukkan bahan tindak balas dan keadaan tindak balas yang terlibat.

Table
Jadual
(a) (i)
Refering to experiments I, II and III, state:

The meaning of rate of reaction,

Two factors that affect the rate of reaction.

[3 marks]

12

Merujuk kepada eksperimen I, II dan III, nyatakan:

Maksud kadar tindak balas,

Dua faktor yang mempengaruhi kadar tindak balas.
[3 markah]

(ii) Write a balanced chemical equation for the reaction in experiment I.

[2 marks]
Tulis persamaan kimia yang seimbang bagi tindak balas dalam eksperimen I.
[2 markah]
(b) Calculate the total volume of hydrogen gas released in experiment I.
[Molar gas volume at room conditions is 24 dm3]
[3 marks]
Hitung jumlah isi padu gas hidrogen yang dibebaskan dalam eksperimen I.
[Isi padu molar gas pada keadaan bilik ialah 24 dm3]
[3 markah]
(c) Diagram below shows the results of experiments I, II and III.
Rajah di bawah menunjukkan keputusan bagi eksperimen I, II dan III.

Diagram
Rajah
Based on the graph,
Berdasarkan graf,
(i) compare the rate of reaction between experiment I and experiment II.
Explain your answer using the Collision Theory.
[5 marks]
banding kadar tindak balas antara eksperimen I dan eksperimen II.
Jelaskan jawapan anda menggunakan Teori Perlanggaran.
13

[5 markah]
(ii) suggest one way to obtain curve III without changing the zinc, acid or temperature in experiment II.
Explain your answer using the Collision Theory.
[5 marks]
cadangkan satu cara untuk memperoleh lengkungan III tanpa mengubah zink, asid atau suhu dalam
eksperimen II.
Jelaskan jawapan anda menggunakan Teori Perlanggaran.
[5 markah]
(iii)explain why the total volume of hydrogen gas released in experiment II is doubled that of experiment I.
[2 marks]
terangkan mengapa jumlah isi padu gas hidrogen yang dibebaskan dalam eksperimen II adalah dua
kali ganda eksperimen I.
[2 markah]

Section C
Bahagian C
[20 marks]
[20 markah]
Answer any one questions from this section.
Jawab mana-mana satu soalan daripada bahagian ini.
1.Table below shows the data from Experiment I and Experiment II that were carried out to study the rate of
reaction of zinc with two acids, P and Q.
Jadual di bawah menunjukkan data daripada Eksperimen I dan Eksperimen II yang dijalankan untuk mengkaji
kadar tindak balas antara zink dengan dua asid, P dan Q.

Table
Jadual
(a)(i) By choosing either Experiment I or Experiment II, state the name of the acid used.
Write the chemical equation for the reaction of this acid with zinc.
14

Dengan memilih Eksperimen I atau Eksperimen II, nyatakan nama asid yang digunakan.
Tulis persamaan kimia bagi tindak balas asid ini dengan zink.
[2 marks]
[2 markah]
(ii)Draw an energy profile diagram for the reaction in (a)(i).
On the energy profile diagram show the:
Lukis satu gambar rajah profi l tenaga untuk tindak balas di (a)(i).
Pada gambar rajah profil tenaga itu ditunjukkan:
Heat of reaction, H

Haba tindak balas, H

Activation energy without a catalyst, Ea

Tenaga pengaktifan tanpa mangkin, Ea

Activation energy with a catalyst, Ea'

Tenaga pengaktifan dengan mangkin, Ea'

Explain the energy profile diagram.
Jelaskan gambar rajah profil tenaga itu.
[10 marks]
[10 markah]
(b)The graph in Diagram below shows the results of Experiment I and Experiment II.
Graf pada Rajah di bawah menunjukkan keputusan bagi Eksperimen I dan Eksperimen II.

Diagram
Rajah
Based on the graph:
Berdasarkan pada graf:
(i) Calculate the average rate of reaction for either Experiment I or Experiment II.
Hitung kadar tindak balas purata bagi Eksperimen I atau Eksperimen II.
[2 marks]
[2 markah]
(ii) Explain the different in the rate of reaction between Experiment I and Experiment II before 160 s.
Use the collision theory in your explanation.
Terangkan perbezaan kadar tindak balas antara Eksperimen I dengan Ekspermimn II sebelum 160 s.
15

Gunakan teori perlanggaran dalam penerangan anda.

[6 marks]
[6 markah]

2.

A student carried out three sets of experiments to investigate the factors that affect the rate of reaction.
The time taken to collect 40 cm3 of hydrogen gas is recorded in table below.
Seorang pelajar menjalankan tiga set eksperimen untuk mengkaji faktor yang mempengaruhi kadar tindak
balas.
Masa yang diambil untuk mengumpul 40 cm3 gas hidrogen direkodkan dalam jadual di bawah.

Set

Temperature
of the mixture
Suhu
campuran

Reactants
Bahan tindak balas

Time taken to collect 40 cm3

of hydrogen gas (s)
Masa yang diambil untuk
mengumpul 40 cm3 gas
hidrogen (s)

25 cm3 of 0.2 mol dm3 hydrochloric acid

25 cm3 asid hidroklorik 0.2 mol dm3
+
30C
excess zinc powder
serbuk zink berlebihan

90

II

25 cm3 of 0.4 mol dm3 hydrochloric acid

25 cm3 asid hidroklorik 0.4 mol dm3
+
30C
excess zinc powder
serbuk zink berlebihan

55

25 cm3 of 0.2 mol dm3 hydrochloric acid

25 cm3 asid hidroklorik 0.2 mol dm3
III
+
40C
excess zinc powder
serbuk zink berlebihan

30

Table
Jadual
(a) Zinc, Zn reacts with hydrochloric acid, HC1 to produce zinc chloride, ZnC12 and hydrogen gas, H2.
Write a balanced chemical equation for the reaction and calculate the maximum volume of hydrogen gas
produced in set I.
[Relative atomic mass: Zn = 65; 1 mol of any gas occupies 24 dm3 mol1 at room conditions]
[4 marks]
Zink, Zn bertindak balas dengan asid hidroklorik, HC1 menghasilkan zink klorida, ZnC12 dan gas
hidrogen, H2.
Tulis persamaan kimia yang seimbang bagi tindak balas itu dan hitung isi padu maksimum gas
hidrogen yang dihasilkan dalam set I.
[Jisim atom relatif: Zn = 65; 1 mol bagi sebarang gas menempati 24 dm3 pada keadaan bilik]
[4 markah]
(b) Based on table above, compare the rates of reaction
16

Berdasarkan jadual di atas, bandingkan kadar tindak balas

(i) between set I and set II
antara set I dan set II
(ii) between set I and set III
antara set I dan set III
By referring to collision theory, explain your answer in (b)(i) or (b)(ii).
[6 marks]
Dengan merujuk kepada teori perlanggaran, terangkan jawapan anda di (b)(i) atau (b)(ii).
[6 markah]
(c) Catalyst and size of reactants can also affect the rate of reaction between acid and zinc.
Choose one of these two factors and describe an experiment to show how this factor affects the rate of
reaction.
[10 marks]
Mangkin dan saiz bahan tindak balas juga dapat mempengaruhi kadar tindak balas antara asid dengan
zink.
Pilih satu daripada dua faktor ini dan huraikan satu eksperimen untuk menunjukkan bagaimana faktor
ini dapat mempengaruhi kadar tindak balas.
[10 markah]

SMK DATO HARUN

Jawapan

17

SPM Kimia Tingkatan 4,5 - PP1 2015 K2 Kertas 2

1.(a) Yellow/Kuning
(b) (i) 0.01 mole/mol
(ii) 0.005 mole/mol
(c) Sulphuric acid
Asid sulfurik
(d) (i) 1. Concentration
Kepekatan
2. Temperature
Suhu
3. Catalyst
Mangkin
(ii) When concentration of sodium thiosulphate higher, number of thiosulphate ions per
unit volume increases.
Frequency of effective collision between thiosulphate and hydrogen ions increases.
Apabila kepekatan larutan natrium tiosulfat meningkat, bilangan ion tiosulfat per
unit isi padu meningkat.
Frekuensi perlangaran berkesan antara ion tiosulfat dan ion hidrogen meningkat.
or/atau
When temperature increases, thiosulphate and hydrogen ions move faster.
Frequency of effective collision between particles increases.
Apabila suhu meningkat, ion tiosulfat dan ion hidrogen bergerak lebih cepat.
Frekuensi perlanggaran berkesan antara zarah-zarah meningkat.
or/atau
When a catalyst is used, it provides a lower activation energy pathway.
Frequency of effective collision between thiosulphate and hydrogen ions increases.
Apabila mangkin digunakan, satu lintasan dengan tenaga pengaktifan lebih rendah
disediakan. Frekuensi perlanggaran berkesan antara ion tiosulfat dan ion hidrogen
meningkat.
2.(a) Total surface area of the calcium carbonate.
Jumlah luas permukaan kalsium karbonat.
(b) (i) Carbon dioxide, CO2
Karbon dioksida, CO2
(ii) The volume of carbon dioxide released per unit time can be easily measured.
Isi padu karbon dioksida yang dibebaskan per unit masa boleh diukur dengan
mudahnya.
(c) 1. The temperature of the reacting mixture.
Suhu campuran bahan tindak balas.
2. The concentration of the hydrochloric acid.
Kepekatan asid hidroklorik.
(d) (i) The gradient of the graph obtained from Experiment II is much steeper that the
gradient of the graph obtained from Experiment I.
Cerun graf yang diperoleh dari Eksperimen II adalah lebih tegak berbanding
dengan cerun graf yang diperoleh dari Eksperimen I.
(ii) One of the reactants or both the reactants has completely reacted.

18

Salah satu ataupun kedua-dua bahan tindak balas telah habis bertindak balas.
(iii)The mass of calcium carbonate or the number of moles of hydrochloric acid used is
the same in both experiments.
This resulted in the same volume of carbon dioxide being released.
Jisim kalsium karbonat atau bilangan mol asid hidroklorik yang digunakan adalah
sama untuk kedua-dua eksperimen. Ini menyebabkan isi padu karbon dioksida
yang sama dibebaskan.
(e) The bigger the total surface area is, the higher the rate of reaction will be.
Semakin besar jumlah luas permukaan, semakin tinggi, kadar tindak balas.
(f)

3.(a) Rate is a measure of how fast or how slow something is happening. In chemistry, the
rate of reaction is the speed at which reactants are converted into products through a
chemical reaction.
Kadar ialah satu ukuran cepatnya atau lambatnya sesuatu berlaku. Dalam
kimia,kadar tindak balas ialah berapa laju bahan tindak balas berubah ke hasil-hasil
melalui tindak balas kimia.
(b) (i) Rate of reaction
=
= 0.142 cm3 s 1
(ii)

= 0.267 cm3 s1
(c) Because the concentration of the acid and the mass of the zinc decrease with time
Kerana kepekatan asid dan jisim zink berkurang dengan masa

19

(d) (i) Curve II: The experiment is carried out at a higher temperature or a catalyst is used.
Lengkung II: Eksperimen dijalankan pada suhu yang lebih tinggi atau dengan
menggunakan mangkin.
Curve III: The experiment is carried out with a lower concentration of HCl or with
a smaller mass of zinc.
Lengkung III: Eksperimen dijalankan pada kepekatan HCl yang lebih rendah atau
dengan menggunakan jisim zink yang lebih kecil.
(ii) The experiment for curve (III) are carried out, using the same apparatus set-up and
under the same condition as in experiment (I). However, only the concentration of
HCl is changed from 1.0 mol dm1 to 0.5 mol dm1. The volume of the gas is
collected at regular interval by using water displacement method.
Eksperimen untuk lengkung (III) adalah dijalankan dengan menggunakan susunan
radas yang sama dan di bawah keadaan yang sama seperti dalam
eksperimen (I). Akan tetapi, cuma kepekatan HCl diubah dari 1.0 mol dm1 ke0.5
mol dm1. Isi padu gas dikumpulkan pada julat masa yang sama dengan
menggunakan kaedah sesaran air.
(iii)Because the reaction uses the same volume of HCl but with half of its
concentration. Therefore, the number of moles of hydrochloric acid for curve III is
half the number moles of HCl for curve I.
Ini disebabkan tindak balas menggunakan isipadu HCl yang sama tetapi dengan
kepekatan separuh. Jadi, bilangan mol asid hidroklorik untuk lengkung IIIadalah
separuh dari bilangan mol HCl untuk lengkung I.

4.(a) CaCO3(s) + 2HCl(aq) CaCl2(aq) + CO2(g) + H2O(l)

CaCO3(p) + 2HCl(ak) CaCl2(ak) + CO2(g) + H2O(ce)
(b) Volume of carbon dioxide released every 30 seconds
Isi padu karbon dioksida yang dibebaskan setiap 30 saat
(c) 60 (3 60) = 0.333 cm3 s1
(d) (i) The rate in reaction in set 2 is faster than the rate in reaction in set 1. This is because
the concentration of HCl in reaction in set 2 is higher than that in reaction in set 1.
The higher the concentration, the higher is the reaction will be.
Kadar tindak balas di dalam set 2 adalah lebih cepat dari kadar tindak balas di
dalam set 1. Ini disebabkan kepekatan HCl dalam tindak balas dalam set 2adalah
lebih tinggi dari kepekatan HCl dalam tindak balas dalam set 1. Kadar tindak
balas akan bertambah jika kepekatan bertambah.
(ii) A higher concentration of HCl contains more particles of H+ and Cl per unit
volume. The more particles there are, the higher the effective rate of collision of
H+ on CO32 will be. This increases the rate of formation of CO2.
Kepekatan HCl yang lebih tinggi akan mempunyai lebih banyak
zarah H+ danCl per unit isi padu. Zarah-zarah yang lebih banyak akan
menyebabkan perlanggaran berkesan yang lebih banyak antara H+ dan CO32. Ini
akan meningkatkan kadar pembentukan CO2.

20

(e)

5.(a) Food stored in a refrigerator lasts longer because of the following reasons:
Makanan dalam sebuah peti sejuk tahan lebih lama disebabkan oleh keadaan berikut:
The temperature in a refrigerator is lower.
Suhu dalam peti sejuk adalah lebih rendah.
Bacterial activity is lower, less toxin is produced by the bacteria.
Aktiviti bakteria adalah lebih rendah. Kurang toksin dihasilkan oleh bakteria.
In a kitchen cabinet, the temperature is higher, bacterial activity is higher.
Dalam sebuah kabinet dapur, suhu adalah lebih tinggi, aktiviti bakteria adalah lebih
tinggi.
Therefore the rate of food spoilage is faster in a kitchen cabinet than in a refrigerator.
Jadi kadar kerosakan makanan adalah lebih tinggi dalam kabinet dapur berbanding
dengan
dalam peti sejuk.
(b) (i) Volume of gas released = 50 cm3
Isi padu gas yang dibebaskan
Time taken = 55 s
Masa yang diambil
Therefore the average rate of reaction
Jadi purata kadar tindak balas
=
= 0.91 cm3 s1
(ii) Experiment II has a faster rate of reaction than experiment I.
The temperature for reaction II is higher.
This increases:
Eksperimen II mempunyai kadar tindak balas yang lebih tinggi berbanding dengan
eksperimen I.
Suhu eksperimen II adalah lebih tinggi. Ini meningkatkan:
- the rate of collision between calcium carbonate particles and hydrochloric acid
particles
kadar perlanggaran antara zarah-zarah kalsium karbonat dengan zarah-zarah
asid hidroklorik
- the kinetic energy of the reacting particles.
tenaga kinetik zarah-zarah bahan tindak balas.
- the rate of effective collision
kadar perlanggaran berkesan
Therefore, the rate of reaction is faster.
Jadi kadar tindak balas adalah lebih tinggi.
The rate of reaction of experiment III is faster than that of experiment II.
This is due to the fact that the size of the calcium carbonate in reaction III is

21

smaller than that in experiment II. The smaller size...

Kadar tindak balas eksperimen III adalah lebih tinggi dari eksperimen II.
Ini disebabkan saiz kalsium karbonat dalam tindak balas III adalah lebih kecil dari
yang berada dalam eksperimen II. Saiz yang lebih kecil menyebabkan...
- increases the total reacting surface
peningkatan jumlah luas permukaan bertindak balas
- increases the chance of collision between the calcium carbonate and
hydrochloric acid particles.
peningkatan peluang perlang garan antara zarah-zarah kalsium karbonat
dengan asid hidroklorik
- increases the chance of effective collision
peningkatan perlanggaran berkesan
- This will increase the rate of reaction in experiment III as compared to
experiment II.
Ini akan menyebabkan peningkatan kadar tindak balas dalam
eksperimen IIIberbanding dengan eksperimen II.
(iii)Number of moles of hydrochloric acid
Bilangan mol asid hidroklorik
=
30 = 0.015 moles
2 moles of HCl produce 1 mole of CO2
2 mol HCl menghasilkan 1 mol CO2
Therefore 0.015 mole of HCl produces
Oleh itu 0.015 mol HCl menghasilkan
=
0.015 = 0.0075 mole
1 mole of CO2 occupies 24 000 cm3
1 mol CO2 menempati 24 000 cm3
Therefore 0.0075 mole will occupy
Oleh itu 0.0075 mol menempati
0.0075 24000 cm3 = 0.18 dm3

6.(a) (i) Rate of reaction is the change of volume of hydrogen gass per unit time.
Kadar tindak balas adalah perubahan isi padu gas hidrogen per unit masa.
Temperature and concentration of hydrogen ion.
Suhu dan kepekatan ion hidrogen.
(ii) Zn + 2HCl ZnCl2 + H2
(b) Number of moles
Bilangan mol

22

(c) (i) 1 Rate of reaction of Experiment II is higher than Experiment I.

Kadar tindak balas Eksperimen II adalah lebih tinggi daripada EksperimenI.
2 Concentration of hydrogen ions in Experiment II is higher than Experiment I.
Kepekatan ion-ion hidrogen dalam Eksperimen II adalah lebih tinggi daripada
Eksperimen I.
3 Thus, the number of hydrogen ions per unit volume in Experiment II is higher
than Experiment I.
Oleh itu, bilangan ion-ion hidrogen per unit isi padu dalam
Eksperimen IIadalah lebih tinggi daripada Eksperimen I.
4 Frequency of collisions between zinc and hydrogen ions in Experiment II is
higher than Experiment I.
Frekuensi perlanggaran antara zink dan ion-ion hidrogen dalam
EksperimenII adalah lebih tinggi daripada Eksperimen I.
5 Frequency of effective collisions in Experiment II is higher than Experiment I.
Frekuensi perlanggaran berkesan dalam Eksperimen II adalah lebih tinggi
daripada Eksperimen I.
(ii) Add a catalyst such as copper(II)
sulphate.
Tambah mangkin seperti kuprum(II) sulfat.
1 The catalyst lowers the activation energy.
Mangkin merendahkan tenaga pengaktifan.
2 More particles collide with each other to achieve activation energy.
Lebih banyak zarah berlanggar antara satu sama lain untuk mencapai tenaga
pengaktifan.
3 Frequency of effective collisions between zinc and hydrogen ion increases.
Frekuensi perlanggaran antara zink dan ion hidrogen meningkat.
4 Frequency of effective collisions between particles increases.
Frekuensi perlanggaran berkesan antara zarah-zarah meningkat.
(iii)The acid used in Experiment II is diprotic whereas in Experiment I it is monoprotic.
Asid diprotik diguna dalam Eksperimen II manakala asid monoprotik diguna
dalam Eksperimen I.
The number of hydrogen ions in Experiment II is doubled.
Bilangan ion-ion hidrogen dalam Eksperimen II menjadi dua kali ganda.

SMK DATO HARUN

Jawapan

SPM Kimia Tingkatan 4,5 - Untitled Kertas 2

1.(a) (i) Experiment I, Hydrochloric acid
Eksperimen I, asid hidroklorik
Zn(s) + 2HCl(aq) ZnCl2(aq) + H2(g)
Zn(p) + 2HCl(ak) ZnCl2(ak) + H2(g)
23

(ii)

The reaction is exothermic. The total heat content of the products is lower than that
of the reactants. Therefore heat is given off. The difference in energy between the
reactants and the products is known as the heat of reaction. The energy difference
between the maximum energy of the curve and the energy of the reactant is called
the activation energy. This is the energy barrier that must be overcome before the
reaction can occur.
Tindak balas ialah eksotermik. Jumlah kandungan haba hasil tindak balas adalah
kurang dari jumlah kandungan haba bahan tindak balas. Jadi haba dibebaskan.
Perbezaan tenaga antara bahan tindak balas dan hasil tindak balas ialah haba
tindak balas. Perbezaan antara tenaga maksimum lengkung graf dan tenaga bahan
tindak balas ialah tenaga pengaktifan. Ini ialah tenaga halangan yang perlu diatasi
sebelum tindak balas boleh berlaku.
When a catalyst is added, the activation energy is lowered. The reaction goes
through an easier path. The rate of reaction increases because more effective
collisions between the reactant particles can occur to produce the products faster.
Apabila mangkin ditambahkan, tenaga pengaktifan akan dikurangkan. Tindak
balas berjalan melalui laluan yang lebih mudah. Kadar tindak balas bertambah
kerana lebih perlanggaran berkesan antara zarah-zarah bahan tindak balas akan
berlaku. Ini akan menghasilkan bahan tindak balas yang lebih cepat.
(b) (i) Experiment I
Eksperimen I
= 4 cm3 s1
(ii) The acid used in experiment I is hydrochloric acid. It is a monoprotic acid.
The acid produces one hydrogen ion per molecule.
Asid yang digunakan dalam eksperimen I ialah asid hidroklorik. Ia ialah asid
monoprotik. Asid ini menghasilkan satu ion hidrogen setiap molekul.
The acid used in experiment II is sulphuric acid. It is a diprotic acid. The acid
produces two hydrogen ions per molecule. If the concentration are the same,
diprotic acid will have more hydrogen ions per unit volume than a monoprotic acid.
The frequency of effective collision between reactant particles are higher. This will
result in a higher rate of reaction for experiment II.
Asid yang digunakan dalam eksperimen II ialah asid sulfurik. Ia ialah asid diprotik.
Asid ini menghasilkan dua ion hidrogen dari setiap molekul. Pada kepekatan yang
sama, asid diprotik akan menghasilkan lebih hidrogen setiap unit isi padu

24

berbanding dengan asid monoprotik. Frekuensi perlanggaran berkesan antara

zarah-zarah bahan tindak balas lebih tinggi. Ini akan menyebabkan kadar tindak
balas yang lebih tinggi untuk tindak balas II.

2.(a) Zn + 2HCl ZnCl2 + H2

Number of mol of HCl/Bilangan mol HCl
(0.2 25)
=
= 0.005 mol
0.005
2 mol of HCl produce 1 mol of H2
2 mol HCl menghasilkan 1 mol H2
Number of mol of H2
Bilangan mol H2
0.005
=
= 0.0025 mol
2
Volume of H2/Isi padu H2
= 0.0025 24 = 0.06 dm3
(b) (i) The rate of reaction in set II is higher than that in set I.
Kadar tindak balas set II lebih tinggi daripada set I.
(ii) Rate of reaction in set III is higher than set I.
Kadar tindak balas set III lebih tinggi daripada set I.
Explanation/Penerangan:
The concentration of the hydrochloric acid in set II is higher than set I.
Kepekatan asid hidroklorik dalam set II lebih tinggi daripada set I.
The number of H+ ions per unit volume in set II is higher than that in set I.
Bilangan ion H+ per unit isi padu dalam set II lebih tinggi daripada set I.
The frequency of collision between H+ ions and zinc atoms is higher.
Frekunsi perlanggaran antara ion H+ dan atom zink lebih tinggi.
The frequency of effective collision between H+ ions and zinc atoms is higher.
Frekuensi perlanggaran berkesan antara ion H+ dan atom zink lebih tinggi.
Or/Atau
The temperature of the mixture in set III is higher than set I.
Suhu campuran dalam set III lebih tinggi daripada set I.
Kinetic energy of particles in set III is higher than set I.
Tenaga kinetik zarah-zarah dalam set III lebih tinggi daripada set I.
The frequency of collision between H+ ions and zinc atoms is higher
Frekuensi perlanggaran antara ion H+ dan atom zink lebih tinggi.
The frequency of effective collision between H+ ions and zinc atoms is higher
Frekuensi perlanggaran berkesan antara ion H+ dan atom zink lebih tinggi.
(c) Size of the reactant particles
Saiz zarah bahan tindak balas:
1. A basin is filled with water.
Sebuah basin diisikan dengan air.
2. A burette is filled with water and inverted in the basin. It is clamped by using a
retort stand. The initial burette reading is recorded.
Sebuah buret diisikan dengan air dan ditelangkupkan dalam basin. Apitkannya
dengan kaki retot. Bacaan awal buret direkodkan.
3. 25 cm3 of 0.5 mol dm3 hydrochloric acid are measured and poured into a
conical flask.
25

25 cm3 asid hidroklorik 0.5 mol dm3 disukat dan dituang ke dalam sebuah kelalang
kon.
4. 5 g of granulated zinc are added into the conical flask.
5 g ketulan zink dimasukkan ke dalam kelalang kon.
5. A cork with a delivery tube is inserted to the conical flask and immediately a
stopwatch is started.
Satu gabus dan tiub penghantar dimasukkan ke dalam kelalang kon dan jam randik
dimulakan dengan serta merta.
6. The burette reading is recorded at intervals of 30 seconds.
Bacaan buret direkodkan pada selang masa 30 s.
7. Steps 16 are repeated by replacing granulated zinc with zinc powder.
Langkah 16 diulang menggantikan ketulan zink dengan serbuk zink.

The smaller the size of the zinc is, the higher the rate of reaction will be.
Semakin kecil saiz zink, semakin tinggi kadar tindak balas.
Catalyst/Mangkin:
1. A basin is filled with water.
Sebuah basin diisikan dengan air.
2. A burette is filled with water and inverted in the basin. Clamp the burette by using
a retort stand. The initial burette reading is recorded.
Sebuah buret diisikan dengan air dan di telangkupkan dalam basin. Apitkan buret
dengan kaki retort. Bacaan awal buret direkodkan.
3. 25 cm3 of 0.5 mol dm3 hydrochloric acid measured and poured into a conical flask.
25 cm3 asid hidroklorik 0.5 mol dm3 disukat dan dituang ke dalam sebuah kelalang
kon.
4. 5 g of granulated zinc are added into the conical flask.
5 g ketulan zink dimasukkan ke dalam kelalang kon.
5. A cork with a delivery tube is inserted into the mouth of the conical flask and
a stopwatch is started immediately.
Satu gabus dan tiub penghantar dimasukkan ke dalam mulut kelalang kon dan jam
randik dimulakan dengan serta merta.
6. The burette reading is recorded at 30 s intervals.
Bacaan buret direkodkan pada selang masa 30 s.
7. Steps 17 are repated by adding copper(II) sulphate into the conical flask.
Langkah 17 diulang dengan memasukkan kuprum(II) sulfat ke dalam kelalang kon.
Times/s
Masa/s
Volume of gas/cm3

0 30 60 90 120

26

Isipadu gas/cm3

27