ocuklar in Sosyal Anksiyete le inin Geerlilik

ve Gvenilirli i
Trkay DEMR*, Demet ERALP-DEM R*, Nuray TRKSOY*, Erdoan ZMEN*, mer UYSAL**
ZET

Herkesin belirli ortamlarda deiik derecelerde hissedebilecei sosyal anksiyete bir belirti olarak sosyal fobinin,
"performans anksiyetesi"nin, yayg n anksiyete bozuklu unun, kangan kiilik bozuklu unun bir paras olabilir.
ocuk ve ergenlerdeki sosyal anksiyeteyi lmek iin z bildirime dayal iki lek geli tirilmitir. Bu almada
bu leklerden birisi olan ocuklar in Sosyal Anksiyete le i-Yenilenmi Biim'in geerlilii ve gvenilirli i
aratrlm tr. Bu amala lek farkla okuldan 452 ocu a uygulanmtr. Tekrar test almas bu rencilerden 192'si ile bir ay sonra yaplm tr. lein i tutarll Cronbach alfa yntemine gre 0.81 olarak
bulunmutur. Test-tekrar test korelasyonu yksektir (r=0.81). Geerlilik al mas klinie bavurmu sosyal fobi
olgularyla yaplm , lein olgular normal kontrollerden ayrt edebildii grlmtr. SA-Y ocuk ve ergenlerde sosyal anksiyeteyi lmek iin geerli ve gvenilir bir ara olarak grnmektedir.
Anahtar kelimeler: Sosyal anksiyete, ocuklar, ergenler, lek, geerlilik, gvenilirlik

pe
cy

Dnen Adam; 2000, 13 (1): 42-48

SUMMARY

Everyone may feel social anxiety in certain circumstances at various degrees. As a symptom social anxiety may
be a part of social phobia, "performance anxiety", general anxiety disorder or avoidant personality disorder.
Currently there are two scales developed to measure social anxiety in children and adolescents. This study aims
at investigating reliability and validity of Social Anxiety Scale for Children-Revised. To this end, the scale was
giyen to 452 children in three different schools. Retest study was carried out one month later with 192 of there
students. Inner consistency was found to be high according to Cronbach alfa method (a=0.81). Test retest correlation was also high (r=0.81). Validity study was carried out with clinical cases of social phobia; SASC-R was
able to dillerentiate cases form normal controls. It is concluded that SASC-R a reliable and valid tool to measure social anxiety in children and adolescents.
Key words: Social anxiety, children, adolescents, scale, reliability, validity

GR
Sosyal anksiyete olumsuz de erlendirilme korkusu
ve sosyal ortamlarda duyulan rahats zlk/sknt ile
karakterizedir. Bir belirti olarak sosyal anksiyete
sosyal fobinin, "performans anksiyetesi"nin ve kangan kiilik bozukluunun temel esidir. Bu bi-

rincil grnmlerinden ba ka kekeleme, imanlk

ya da grnm bozan fiziksel kusurlarda oldu u
gibi ikincil olarak da ortaya kabilir (7) .
Sosyal anksiyete, ocu un sosyal etkile im srecini
etkileyen balca deikenlerden birisidir. ocuun
emosyonel geliimi asndan sosyal ilikiler temel

* Bakrky Ruh ve Sinir Hastalklar Hastanesi, ** .O. Cerrahpaa Tp Fakltesi Biyoistatistik Anabilim Dal
1 8. Ulusal ocuk ve Ergen Psikiyatrisi Kongresi, Sapanca, 1998'de szl bildiri olarak sunulmu tur.

42

ocuklar in Sosyal Anksiyete le inin Geerlilik ve Gvenilirlii

Demir, Eralp-Demir, Trksoy, zmen, Uysal

nemde olup, doyurucu toplumsal ili kiler yaamn

daha sonraki y llarnda akademik baar ve kiiler
aras ilikilerde uyum iin iyi bir erken gstergedir

Trkede geerlilik ve gvenilirlii belirlenmi olan

ocuklar iin Srekli Kayg lei (SKE), sosyal
durumlarla ilgili iki- soru iermelde birlikte as l
olarak genel kayg dzeyini lmektedir. Bu nedenle
zellikle sosyal anksiyete dzeyini lmeyi hedefleyen SA-Y'nin bu alandaki bo luu doldurabilecei dnlerek Trkedeki geerlilik ve gvenilirliinin aratrlmas amalanmtr.

(8)

Sosyal anksiyetesi olan ki i, bakalarnn eletirilerine, olumsuz d ncelerin kar ar duyarldr ve

bunlardan ka nmak iin elinden geleni yapma e ilimindedir (20) . te yandan sosyal anksiyete a n
oldu-unda sosyal ekilmeye, kammaya ve normal
geliim asndan nemli yaa uygun aktivitelerden
uzaklamaya yol aabilir (1 '9).

alma, Istanbul'un Fatih ilesinde kme rneklemesi yoluyla seilen okulda yrtlm tr. alma iin l Milli Eitim Mdrl'nn, okul yneticilerinin ve rencilerin onay alnmtr. almaya 4.-8. s nflardaki 452 renci katlmtr. renciler SA-Y'yi s nflarnda ve topluca doldurmulardr. rencilere lek ksaca tantlp nasl
doldurulaca hakknda bilgi verilmi ve her snftaki renciler lekleri doldururken en az bir al mac snfta haz r bulunmutur. renciler ocuklar
iin Srekli Kayg leini ve ocuklar iin Depresyon le ini de ayn srada doldurmulardr. Tek
rar test iin bu renciler arasndan 192 kiiye bir ay
sonra lek yeniden uygulanmtr.

pe
cy
a

Liebowitz ve arkadalar belirli bir dzeyde sosyal

anksiyetenin pek ok ki ide grlebilecek olaan bir
durum olduunu, ancak tekrara dayal olarak genellikle ortam ya da duruma alldm; yine herhangi
bir toplumsal ya da edimsel durumun seyri s rasnda
anksiyetenin azaldn, oysa patolojik durumlarda,
rnein sosyal fobide almamn ve olayn seyri iinde anksiyetede azalman n grlmedi ini belirtmektedirler (11).

GERE ve YNTEM

Sosyal anksiyetenin de erlendirilmesinde yukarda

saylan bu zelliklerin dikkate al nmas gerekecektir:
Sosyal anksiyetenin dzeyi, olumsuz de erlendirilme korkusu ve d ncesi, uyumsal beceri dzeyi.
ocuk ve ergenlerde sosyal anksiyetenin de erlendirilmesinde kullanlan z bildirime dayal iki lek
vardr: La Greca ve arkada lar tarafndan gelitirilen "ocuklar iin Sosyal Anksiyete le i" (Social
Anxiety Scale for Children) ile Beidel ve arkada larnn gelitirdii ve erikinler iin hazrlanan biiminden uyarlanan "ocuklar iin Sosyal Fobi ve
Anksiyete le i" (Social Phobia and Anxiety Inventory for Children) (5 '8-9) . Ayrca daha genel dzeyde anksiyeteyi, korkular , sosyal beceri ve yeterlilii len lekler de de erlendirme aralar
olarak kullanlmaktadr (4'10' 13,15,22).

ocuklarda sosyal anksiyetenin de erlendirilmesi en

azndan iki nedenle nemlidir: ncelikle, ocuklara
ilikin geliimsel almalar sosyal anksiyetenin ilkokul yllarndan balayp ergenlikte de sren nemli bir anksiyete biimi olduunu gstermitir. kincisi, sosyal anksiyete sosyal fobi, yaygn anksiyete
bozukluu gibi anksiyete bozukluklanyla ili kilidir.

almada u aralar kullanlmtr:

ocuklar iin Sosyal Anksiyete lei-Yenilenmi Biim (SA-Y) (Social Anxiety Scale for

Children-Revised): 1988 ylnda La Greca ve arkadalar tarafndan gelitirilen z bildirime dayal

bir lektir (9) . 10 sorudan oluan bu lek 1993'de
gzden geirilmi ve 18 soruluk yeni bir lek haline getirilmitir (8) . Yazarlar, maddelerin haz rlanmasnda sosyal anksiyetenin iki bile enini gznnde tuttuklann bildirmektedirler: Olumsuz de erlendirilme korkusu ve sosyal ortamlarda duyulan s knt/rahats zlk. lein 10 soruluk ilk biimindeki
tm sorular ikincide de yer almaktad r. lk biim
seenekte yan tlanmaktadr. kinci biimde beli likert tipi tercih edilmi tir. lekten al nabilecek puanlar 18-90 aras ndadr.

ocuklar iin Durumluk-Srekli Kayg Envanteri (SK) (State-Trait Anxiety Inventory for Children): Spielberger'in ocuklar iin geli tirdii bu anksiyete le i 20'er soruluk iki blmden olumaktadr. almada, lein durumluk ve srekli kay-

43

ocuklar in Sosyal Anksiyete le inin Geerlilik ve G-

Demir, Eralp-Demir, Trksoy, zmen, Uysal

venilirlii

gy aratran iki blmnden durumluk anksiyete

lei kullanlmam , yalnzca srekli anksiyeteye
ili kin form (SKE) kullanlm tr. 20 maddenin her
biri iin belirtinin varl na ve iddetine gre 1, 2 ya
da 3 olarak puanlanan seeneklerden birisi i aretlenir. lek puan 20-60 aras nda olabilir. lein
Trkiye'de geerlilik ve gvenilirlik al mas zusta tarafndan yaplmtr (18) .

Tablo 1. rencilerin snflara gre dalm.

ocuklar iin Depresyon le i (D) (Child-

Tablo 2. Puan aral klarna den renci says.

Say

Yzde

4
5
6
7
8

97
72
105
90
88

21.5
15.9
23.2
19.9
19.5

Puan aral

Say

Yzde

18-30
31-40
41-50
51-60
60-85

68
149
125
82
28

15
33
27.6
18.2
6.2

arasnda dei mektedir. Ortalama ya 12.181.66'

dr. rencilerin 125'i (% 28) st, 99'u orta (% 22),
228'i (% 50) alt sosyo-ekonomik dzeyindedir. Puan
arahldarma gre rencilerin dalmma bakldnda rencilerin byk bir blmnn 31-60 puan
arahnda yer ald grlmektedir. 452 rencinin
ortalama puan 42.2711.59 olup dalm aral 1885'dir (Tablo 2).

pe
cy
a

ren's Depression Inventory): ocukluk a ndaki

depresyonu aratrmada sk kullamlan leklerden
birisi olan D, 1980'de Kovacs taraf ndan gelitirilmitir. 6-17 yalar aras ndaki ocuk ve ergenlere
uygulanabilir. lek 27 maddeden olu maktadr.
Her maddede ifade vard r. Bu ifadeler sorgulanan
belirtinin varl na ve iddetine gre O, 1 ya da 2 olarak puanlanr. lek puan 0-54 arasnda olabilir.
lein Trke biiminin geerlilik ve gvenilirlik
almas y tarafndan yaplmtr (16-17) .

Snf

le in evirisi birinci yazar taraf ndan yaplmtr.

Baz maddelerde en uygun eviriyi bulmak iin bir
ocuk psikiyatri, iki psikiyatr, iki aile hekiminden
oluan bir dan ma grubundan yararlan lmtr. Elde
edilen eviri otuz ocu a uygulanm , ocuklann sorudan ne anladklan, ifadelerin kendileri iin yeterince ak olup olmad aratmlmtr. Aynca
SA'nn ilk biimindeki gibi seenekli mi,
yoksa gzden geirilmi biimindeki gibi be seenekli mi olmasn n daha uygun olaca da bu aamada denetlenmi tir. oculdann elde edilen son haliyle lei anlamada glk ekmedikleri ve be
dereceli biimi kavrayabildikleri grlm tr.

Istatistiksel i lemler SPSS for Windows 8.0 paket

program kullanlarak yap ld. Korelasyonlar Spearman yntemiyle de erlendirildi. lek puanlannn
karlatnlmasnda Mann-Whitney U testi kullan ld . Sosyo-ekonomik dzeylere gre lek puanlar
Kruskal-Wallis yntemiyle de erlendirildi. Post hoc
test olarak Duncan oklu dizi yntemi uyguland .
Sonular p5_0.5 dzeyinde anlaml kabul edildi.

Her bir madde iin rencilerin ortalama puanlar ve

standart sapmalar' a ada verilmitir. Buna gre ortalama puann en yksek olduu madde 5. madde,
en dk olduu madde 17. maddedir (Tablo 3).

Cinsiyet ve snfa gre sosyal anksiyete puan nda

farkllk olup olmad ift ynl varyans analizi ile
test edilmi tir. Snf temel etkisinin anlaml olduu
(F=3.07, p=0.016), cinsiyet temel etkisinin anlaml
olmad (F=0.001, p=0.98); cinsiyet ve s nfn ortak
etkilerinin anlaml olmad (F=1.6, p=0.17) bulunmutur. Snf temel etkisinin kayna n bulmak amacyla Duncan'n oklu dizi testi uygulanm tr. Buna
gre 8. smflann ortalama puanlar 4., 5. ve 6. snflann ortalama puanlar ndan anlaml biimde dktr. Bir baka deile daha kk snflardaki renciler daha fazla sosyal anksiyete bildirmektedirler.

BULGULAR
almaya katlan rencilerin 214' kz (% 47.3),
238'i erkektir (% 52.7). S nflara gre dalm aa
yukar eittir (Tablo 1). rencilerin ya lar 9-16

44

st sosyoekonomik dzeyden ocuklar n ortalama

puannn (38.910.1), orta (43.111.2) ve alt (43.7
12.1) sosyo-ekonomik dzeydelcilere gre daha dk olduu bulunmutur (p=0.001).

ocuklar in Sosyal Anksiyete leinin Geerlilik ve G-

Demir, Eralp-Demir, Trksoy, zmen, Uysal

venilirlii

Tablo 3. Maddelerden al nan ortalama puan ve standart sapmalar.

Tablo 5. Test tekrar test korelasyonlar .

No

No

Spearman bant katsays

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.

0.3605
0.5552
0.5515
0.4947
0.4895
0.4793
0.3899
0.3803
0.4092
0.3463
0.4423
0.5400
0.4776
0.4356
0.4770
0.4699
0.4576
0.4520

Ortalama SS

2.4204
2.3938
2.5243
2.5996
3.4712
2.6460
2.0288
2.5553
2,4624
2.2146
2.2500
2.2788
2.3119
2.1549
1.9403
2.2810
1.5288
2.2080

1.

2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.

1.3219
1.2739
1.4132
1.3340
1.5622
1.3313
1.2121
1.4264
1.2318
1.2460
1.3734
1.3108
1.3574
1.2974
1.2506
1.2399
1.0536
1.3909

*Tm deerler istatistiksel olarak p<0.0001 dzeyinde anlamhchr.

Tablo 4. lein i tutarll k incelemesine ilikin deerler.

Madde
karld nda
alfa deeri

39.8496
39.8761
39.7456
39.6704
38.7987
39.6239
40.2412
39.7146
39.8075
40.0553
40.0199
39.9912
39.9580
40.1150
40.3296
39.9889
40.7412
40.0619

.4005
.1746
.3819
.4805
.2203
.4922
.4369
.4277
.4897
.3481
.4156
.3903
.4773
.3942
.3541
.4283
.3892
.4696

.8036
.8162
.8048
.7987
.8163
.7980
.8017
.8019
.7987
.8065
.8026
.8042
.7988
.8039
.8062
.8021
.8047
.7992

birbiriyle test-tekrar test korelasyonlan 1=0.346 ile

0.552 arasnda deimektedir (Tablo 5).

Madde toplam puan

korelasyonu

lt bantl geerliliin (uyum geerlilii) snanmas iin ocuklar iin Srekli Kayg Envanteri uygulanmtr. Bu lekle SA-Y iyi bir korelasyon
gstermektedir (r=0.5975, p<0.001).

pe
cy

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.

Madde
karldnda
lek ort.

lein i tutarllk incelemesi Cronbach alfa yntemine gre yapld nda a=0.813 civarnda yksek
dzeyde bir i tutarl lk bulunmaktadr. Tek tek
maddelerin lek toplam puan ile korelasyonuna
bakldnda yalnzca 2 ve 5 numaral maddelerin
toplam puanla korelasyonlann n dk olduu grlmektedir (Tablo 4).
lek, rencilerden 192'sine ilk uygulamadan bir
ay sonra tekrar uyguland nda toplam puan bakmndan test-tekrar test korelasyonunun yksek
(1=0.8096) oldu u bulunmutur. Tek tek maddelerin

SA, belirli bir bozuklu u deil, klinik olsun olmasn eitli durumlarda sosyal anksiyeteyi lp
deerlendirmeye al maktadr. Bununla birlikte,
sosyal anksiyetenin iddetli olduu klinik durumlann banda gelen sosyal fobi olgularmda SA'nn
yksek bulunmas beklenir. Bu amala klini e bavuran ve sosyal fobi tan s alan 13 ocu a ve almann yrtld okuldaki renciler arasmdan
daha nce testi yantlamam 16 kiiye lek bireysel olarak verilmitir. Bu renciler aynca SKE ve
D leklerini doldurmu lardr. D iki grubu
ayrt etmemektedir. Genel kayg dzeyini len
SKE asndan iki grup aras nda anlaml farkllk
vardr. SA ise iki grubu SK'den daha iyi ay rt
edebihnektedir (Tablo 6).
TARTIMA

ocuklarda sosyal anksiyete eri kinlerdekine benzer

biimde olumsuz deerlendirilme korkusu ve zellikle yeni ortamlarda duyulan skntyla ilintilidir.
Olumsuz deerlendirilme korkusu, evrede bunun
45

ocuklar in Sosyal Anksiyete leinin Geerlilik ve G-

Demir, Eralp-Demir, Trksoy, zmen, Uysal

venilirlii

Tablo 6. le in sosyal fobik ocuklar ay rdetme yetene i

Olgu

Kontrol

Z (t) deeri

p deeri

Ya

11.851.2

12.51.3

-1.42

0.17

16.78.4

12.64.5

-1.23

0.23

SKE

43.45.7

37.17.7

-2.2

0.028

SA-Y

60.18.9

42.812.7

-3.45

0.0006

ki grubun yalar t testiyle, lek puanlar Mann-Whitney U

testiyle karlatrlmtr.

izlerini aramaya programl bir bilisel yapyla birliktedir. Sosyal anksiyetenin bili sel, davransal, somatik ve duygusal ynleri vard r. SA-Y'nn asl
olarak sosyal anksiyetenin bili sel yanlann sorgulad grlmektedir.

SA-Y almada kullanlan genel anksiyete leiyle r=-0.6 dzeyinde bir korelasyon gstermektedir. lein zgn formunun lt ba ntl geerliliinin aratrlmas iin kullanlan genel anksiyete
leiyle korelasyonu da hemen hemen ayn dzeydedir. Sosyal anksiyete yayg n anksiyetenin nde
gelen bir belirtisi olabilir. DSM IV'de yayg n anksiyete bozukluu kategorisi iine dahil edilen a r
anksiyete bozukluu olan ocuklarda yanl yapma,
eletirilme, alay konusu olma korkulan en nde gelen korkulardr (10).

pe
cy

lei gelitiren yazarlar, le in bile eni olduunu belirtmektedirler. Olumsuz de erlendirilme

korkusu, yeni ortamlarda duyulan rahats zlk ve sosyal rahatszlk/ka nma. Trke eviride faktr analitik almada benzer bir sonu bulunamam tr.

bununla ilintili belirtiler tammlarn lardr. Sosyal fobiin kendi davrann ve bunun bakalar zerindeki etkisini yarglamas ve deerlendirmesiyle
olarak u zelliklerden bahsedilmektedir: Sosyal
ilikilere olumsuz yklemeler yapmak; kendi davranlarn abartl biimde olumsuz deerlendirmek,
aalamak; ho ya da olumlu durum ya da olaylar
nemsiz kabul edip bir yana koyarken yetersiz, doyumsuz yaantlann zerinde daha ok durmak, sosyal ilikilerde ho olan durumlarda kendileri d nda
nedenler ararken hayal k rkl yaratan durumlarn
nedenini kendilerinde aramak (6) . ocuk ve ergenlerde de sosyal anksiyetenin zgl bir bili sel karl vardr ve SA-Y arlkl olarak bu bili sel
yapnn varln aratrmaya almaktadr.

lein zgn biimi 4-6. snf rencilerine uygulanmtr. Ortalama yalar 111 olan 459 renci
bu almada yer almtr. Kzlar erkeklerden daha
fazla sosyal anksiyete bildirmi lerdir (8) . Daha
kk snftakilerin daha fazla sosyal anksiyete bildirdii grlmtr. almamzda ise kzlarn ortalama puannn erkeklerden daha yksek oldu u,
ancak aradaki farkn anlaml olmad grlmtr.
nceden kuramsal varsay mlara dayal olarak yaplabilecek tahminlerin aksine daha kk s nflarda
daha fazla sosyal anksiyete bildirilmesi bizim rneklemimiz iin de dorudur.

Ayn durumun genel kayg dzeyi asndan da sz

konusu olmas, bu bulguyu istikrarl klmaktadr. Bu
bulgu geliimin ocuklarn sosyal anksiyeteyi nasl
yaadklarn etkiledii biiminde yorumlanabilir.
Baka bir aklama, daha byk s nflarda yineleyen
sosyal ilikinin giderek anksiyetenin azalmas na yol
at, uzun bir sre boyunca birlikte olunan arkadalardan duyulan sosyal rahats zln azald biiminde olabilir.
Emmelkamp ve arkadalar sosyal fobide olduka
karakte-ristik say labilecek belirli bir bilisel yap ve
46

Bulgulanmza gre st sosyoekonomik dzeyden

ocuklar, alt ve orta sosyoekonomik dzeydeki ocuklardan anlaml biimde dk puan almlardr.
zgn lekte cinsiyet ve s nf etkisi aratnlmakla
birlikte sosyoekonomik dzey a sndan bir karlatrma yoktur. ocuk ve ergen nfusta yap lm epidemiyolojik almalarn yokluu bu bulguyu deerlendirmeyi gle tirmektedir. Ancak eri kinlerle
yaplm almalarda klinik rneklemde st sosyoekonomik dzeyin genel nfustaki sosyal fobi rnekleminde ise sosyoekonomik dzeyin a rlkl olduu bulunmutur (3,12,14,18,21).
Bulgulanmz lein i tutarllnn, test-tekrar test
gvenilirliinin iyi dzeyde olduunu ve lt bantl geerliliinin yeterli dzeyde bulundu unu
desteklemektedir. SA-Y sosyal fobi olgular n'
normal kontrollerden ay rt edebilmektedir. Sonu
olarak SA-Y sosyal anksiyetenin zellikle bili sel yapsna ilikin belirtilerinin varl n aratrmak
iin yararl bir aratr.

ocuklar in Sosyal Anksiyete le inin Geerlilik ve Gvenilirlii

Demir, Eralp-Demir, Trksoy, zmen, Uysal

EK 1: OCUKLAR N SOSYAL ANKSYETE LE (YENLENM BM)

Aada baz cmleler ve yanlar nda da baz seenekler verilmi tir. Her cmleyi okuduktan sonra, son bir ay dnerek bu cmle iin size en uygun gelen seene i i aretleyin. Cmlenin size uygunlu una gre o cmleye 1-5
arasnda bir puan verin. Cmledeki ifade size hi uymuyorsa 1, ok az uyuyorsa 2, bazen uyuyorsa 3, o u
zaman uyuyorsa 4, daima uyuyorsa 5'i i aretleyin.
1= hi bir zaman

2= ok az

3= bazen

4= ou zaman

Rakamlarn altndaki uygun kutucua X iareti koyun

5= daima
3

1. Baka ocuklann nnde yeni bir ey yapmaktan rahats z olurum

2. Bana aka yaplmasndan rahats z olurum.
3. Tanmadm ocuklann yannda utannm.
4. Dier ocuklar arkamdan konu uyorlar diye dnrm.

5. Yalnzca iyi tandm ocuklarla konu urum.

6. Dier ocuklar benim hakk mda ne dnyorlar diye endi elenirim.

pe
cy

7. Dier ocuklann benden ho lanmayacandan korkarm.

8. yi tanmadm ocuklarla konuurken rahats z olurum.

9. Dier ocuklar benim hakk mda ne diyecekler diye endielenirim.

10. Yeni tantm ocuklarla konuurken rahatsz olurum.
11.Dier ocuklar benden ho lanmyorlar diye zlrm.
12.Bir grup ocukla birlikteyken sessiz kal nm.

13.Dier ocuklar benimle alay ediyor diye d nrm.

14.Baka bir ocukla tart rsam, onun benden ho lanmayacandan

korkarm.
15.Bakalarn evime armaktan ekinirim, nk hayr diyebilirler.
16.Baz ocuklarn yanndayken rahats z olurum.
17.yi tandm ocuklarn yanndayken bile utan nm.
18.Baka ocuklara birlikte oynamay teklif etmek bana zor gelir.

47

ocuklar in Sosyal Anksiyete le inin Geerlilik ve Gvenilirlii

KAYNAKLAR

11.Liebowitz MR, Gorman JM, Fyer M et al: Social Phobia: review of a neglected anxiety disorder. Arch Gen Psychiatry
42:729-36, 1985.
12.Magee WJ, Eaton WW, Wittchen H et al: Agoraphobia, simple phobia, and social phobia in the national comorbidity survey.
Arch Gen Psychiatry 53:159-68, 1996.
13. McCathie H, Spence SH: What is the revised fear survey
schedule for children measuring? Behav Res Ther 29:495-502,
1991.
14. Montgomery SA: Social phobia: Clinical review. World
Psychiatric Association, 1995.
15.011endick TH, King NJ: Origins of childhood fears: an evaluation of Rachman's theory of fear acquisition. Behav Res Ther
29:117-23, 1991.
16.y B: ocuklar iin depresyon le inin renciler ve ocuk
ruh sal kliniin bavuran ocuklarda uygulanmas. Yaymlanmam Uzmanlk Tezi, Ankara, 1990.
17.y B: ocuklar iin depresyon le i: Geerlik ve gvenilirlik almas. Trk Psikiyatri Dergisi 2:132-36, 1991.
18. zusta H: ocuklar iin durumluk-srekli kayg envanteri
uyarlama, geerlik ve gvenilirlik al mas. Trk Psikoloji Dergisi 10:32-44, 1995.
19. Schneier FR, Johnson J, Hornig C et al: Social phobia: Comorbidity and morbidity in an epidemiological sample. Arch Gen
Psychiatry 49:282-88, 1992.
20. Smith RE, Sarason IG: Social anxiety and the evaluation of
negative interpersonal feedback. J Consult Clin Psychol 43:429,
1975.
21. Solyom L, Ledwidge B, Solyom C: Delineating social phobia.
Br J Psychiatry 149:464-70, 1986.
22. Strauss CC, Lease CA, Kazdin AE et al: Multimethod assessment of the social competence of children with anxiety disorders. J Clin Child Psychol 18:184-89, 1989.

pe
cy

1. Albano AM, DiBartolo PM, Heimberg RG et al: Children and

adolescents: Assessment and treatment. Heimberg RG, Liebowitz
MR, Hope DA, Schneier FR (eds): Social Phobia: Diagnosis, Assessment and Treatment. The Guilford Press, New York, p.21-40,
1995.
2. American Psychiatric Association: Diagnostic and Statistical
Manual of Mental Disorders. Fourth Edition. Washington DC,
1994.
3. Amies PL, Gelder MG, Shaw PM: Social phobia: a comparafive clinical study. Br J Psychiatry 142:174-79, 1983.
4. Beidel DC: Psychophysiological assessment of anxious emotional states in children. J Abnorm Psychol 97:80-82, 1988.
5. Beidel DC, Turner SM, Morris TL: A new inventory to assess
childhood social phobia: The Social Phobia and Anxiety Inventory for Children. Psychological Assessment 7:73-9, 1995.
6. Emmelkamp PMG, Bouman TK, Scholing A: Anksiyete bozukluklar. Klinik Uygulama Klavuzu. ev. Ceyhun B, Oral N.
Hekimler Yayn Birlii, Ankara, 1994.
7. Heckelman LR, Schneier FR: Diagnostic issues. Heimberg RG,
Liebowitz MR, Hope DA, Schneier FR (eds). Social phobia: Diagnosis, assessment and treatment. The Guilford Press, Newyork,
p.3-20, 1995.
8. La Greca AM, Stone WL: Social anxiety scale for childrenrevised: factor structure and concurrent validity. J Clin Child
Psychol 22:17-27, 1993.
9. La Greca AM, Dandes SK, Wick P et al: Development of the
social anxiety scale for children: Reliability and concurrent validity. J Clin Child Psychol 17:84-91, 1988.
10. Last CG, Francis G, Strauss CC: Assessing fears in anxietydisordered children with the revised fear survey schedule for
children (FSSC-R). J Clin Child Psychol 18:137-41, 1989.

Demir, Eralp-Demir, Trksoy, zmen, Uysal

48