You are on page 1of 7

1/4/2016

GuaclnicadeDeficienciadehormonadecrecimientoenadultos

Deficienciadehormonadecrecimientoenadultos
Fechadelaltimarevisin:04/04/2011

ndicedecontenidos
1. Fisiologadelahormonade
crecimiento(GH)enadultos
2. Dequhablamos?
3. Culeslaclnica?
4. Cmosediagnostica?
5. Cmosetrata?
6. Bibliografa
7. Msenlared
8. Autores

Fisiologadelahormonadecrecimiento(GH)enadultos
Lahormonadecrecimiento(GH)esproducidaporlasclulassomatotropashipofisariasyes
lahormonaadenohipofisariamsabundante.
LasecrecindeGHescontroladadirectamenteporelhipotlamoyfactoresperifricosque
actansobrelassomatotropas.GHRHysomatostatinahipotalmicos,estimulaneinhibenGH
respectivamente.LasecrecindiariadeGHdisminuyedesdeunpicopuberaldealrededorde
11,8mgcada24horashastaalrededorde0,1mgcada24horasensujetosmayores.Lavida
mediadelaGHesdealrededorde14min.LasecrecindeGHaumentaconlamalnutriciny
elayuno,ydisminuyeenlaobesidad.Esestimuladaporlahipoglucemia,lascomidasricasen
protenas,encontrastelahiperglucemiaylaleptinainhibensusecrecin.LasecrecindeGH
seveinfluidaporhormonas,neuropptidos,neurotransmisoresyopioides.
LasecrecindeGHespulstilconnivelesindetectablesentrelospulsos.Aumentanla
secrecindeGHelejercicio,elsueo,eltraumaylasepsis.Lasecrecinintegradade24hes
mayorenlamujerqueenelhombre.Existenaproximadamente10pulsosdeGHcadada
queduranaproximadamente90minutosyseproducencada128minutos.Portanto
aproximadamenteel50%delasmuestrasextradasduranteeldadesujetossanos
presentarnnivelesdeGHindetectables.LasecrecindeGHenelhombretiendeaserms
pulstilyenlamujermscontinua.
LaGHestimulaelcrecimientolinealenlosniosactuandodirectaeindirectamente(viaIGFI)
sobreelcartlagoepifisariodeloshuesoslargos.LaGHtieneigualmenteimportantes
accionesmetablicas:aumentalaliplisis,loqueprovocalamovilizacindelostriglicridos
almacenados.Estimulalasntesisproteica.Antagonizalaaccindelainsulina.Provoca
retencindefosfato,aguaysodio.

Dequhablamos?
EldficitdeGHdeladulto(DGHA)haadquiridoimportanciacrecienteporlaacumulacinde
evidenciadequeelDGHAprovocaefectosadversosyporlaexistenciadeGHpara
http://www.fisterra.com/guiasclinicas/deficienciahormonacrecimientoadultos/

1/7

1/4/2016

GuaclnicadeDeficienciadehormonadecrecimientoenadultos

tratamientodeformailimitada.
LascausasdeDGHAsonlasmismasquelasdelhipopituitarismo.Enunestudio(BatesA,
1996)seencontraronlassiguientes:tumorhipofisarioolasconsecuenciasdesutratamiento
(76%),tumorextrahipofisario(13%),desconocida(8%),sarcoidosis(1%),sndromede
Sheehan(0,5%).Otrascausasson:traumatismocraneoenceflico(deimportanciacreciente),
enfermedadesinfecciosas,enfermedadesvasculares,enfermedadesinfiltrativasy
granulomatosasyproblemascongnitos.
Tabla1.CausasdedficitdeGHdeladulto
AlteracinHipofisaria
Neoplsica Tumores
Adenoma
primarios
hipofisario
Craneofaringioma
Metstasis

Traumtica Postciruga

PostradioterapiaTumores
hipofisarios
Tumoresde
cabezaycuello
Accidental

Vascular

Necrosis
Postparto
isqumica
(sndromede
Sheehan)
Diabetes
Eclampsia
Apopleja

hipofisaria
Enfermedadesinflamatoriasoinfiltrativas
Alteraciones Aplasia,hipoplasia,ectopia
del
QuistedelabolsadeRathke
desarrollo Quistearacnoideo
Miscelnea Sillaturcavaca
Idiomtica
Familiar
AlteracinHipotalmica
Destruccindeltallohipofisario
Traumtica
Postciruga
Compresinporuntumoroaneurisma
Afectacinhipotalmica
Funcional
Estrs
Malnutricin
Anorexianerviosa

Orgnico

Enfermedadsistmica
Frmacos
Hormonas
Malformaciones
Enfermedades
inflamatorias/infiltrativas
Neoplasias(primarias,
metastsicas,linfomasy
leucemias)

Idiomtica
http://www.fisterra.com/guiasclinicas/deficienciahormonacrecimientoadultos/

2/7

1/4/2016

GuaclnicadeDeficienciadehormonadecrecimientoenadultos

EnfermedadesExtraselares
Neoplasiasparaselares
Trombosisdelsenocavernoso
Aneurismadelacartidainterna

ComonormageneralenlaslesionesorgnicashipofisariaslaafectacindeGHy
gonadotropinasesmsprobablequelaafectacintirotropaycorticotropa.Enpacientescon
afectacinhipofisarialaprobabilidaddeDGHAsehaestimadoenun45%sinoexistenotros
dficitshipofisarios,hastael100%enpacientesconmltiplesdficitshipofisarios.Cuando
existedficitdeGH(DGH)deinicioenlainfancia,stepersisteeneladultosisedebea
causaorgnica,aunquesiesidiopticopuedenopersistir.

Culeslaclnica?
ElDGHAsepiensaqueprovocamorbilidadbasadoen2evidencias:laexistenciadeciertas
anomalasenpacientesconDGHAconmayorfrecuenciaqueenlapoblacingeneralylaa
queseproduceenellasconeltratamiento.
Elcambioenlacomposicincorporalesposiblementeelefectomejordocumentadodel
tratamientoconGHenadultos.EnelpacienteconDGHAlamasamagraestdisminuidayla
masagrasaaumentada.Existendiversosestudiosrandomizadosycontroladosconplacebo
quedemuestranqueeltratamientoconGHdisminuyelamasagrasayaumentalamasa
magra(DeBoerH,1992).
AcercadelaaccindelaGHsobreloslpidoshaydatoscontradictorios.Lospacientescon
DGHAtienenniveleselevadosdeLDLcolesterol,losnivelesdeHDLsonvariables.Losniveles
deLDLcolesteroldisminuyerontraseltratamientoconGHenalgunosestudiosyenotrosno
semodificaron(HoffmanA,2004BeshyahS,1995).
ElDGHAparecequepuedealterarlafuncincardiovascular.Lospacientescon
hipopituitarismo,notratadosconGHperosconelrestodelashormonashipofisarias,
presentaneldobledemortalidadqueloscontroles,debidoaunaumentodeeventos
cardiovasculares.
EltratamientoconGHmejoralafuncincardiovascular.EltratamientoconGHdepacientes
conDGHA,endiferentesestudiosdemostr:mejoradelgastocardiaco,disminuyelgrosor
delgrosordelaintimamediacarotidea,disminuylahomocisteina,aumentlamasa
miocrdicadelventrculoizquierdo,disminuylaprotenaCreactivaylainterleukina6
(SnyderP,2006).
Enlamayoradelosestudios,ladensidadmineralseaseencuentradisminuidaenelDGHA
(HolmesS,1994BaumH,1996).Existendiferentestrabajosquedemuestranqueel
tratamientoconGHincrementaladensidadmineralseaenpacientesconDGHA,enun
estudioun5%encolumnayun2%encuellofemoral.
LospacientesconDGHAfrecuentementepresentansensacindemenossaludyenergaque
loscontroles.EngeneraleltratamientoconGHmejoralacalidaddevidaenlospacientescon
DGHA,aunqueestonosehaencontradoentodoslosestudios.
Lospacientesconhipopituitarismodecomienzoenlaedadadultopresentandisminucindela
esperanzadevidaapesardelreemplazoconhormonastiroideas,gonadalesysuprarrenales.

Cmosediagnostica?
http://www.fisterra.com/guiasclinicas/deficienciahormonacrecimientoadultos/

3/7

1/4/2016

GuaclnicadeDeficienciadehormonadecrecimientoenadultos

Debidoalasutilezayfaltadeespecificidaddelasmanifestacionesclnicas,lavaloracindel
dficitdeGHserealizahabitualmenteenadultosconenfermedadhipofisariaoquefueron
diagnosticadosdedficitdeGHenlainfancia.ElDGHAesmuyprobablesielpaciente
presentapanhipopituitarismo.
EldiagnsticodelDGHAsebasaenlacombinacindeladocumentacindeenfermedad
hipofisaria,panhipopituitarismoydisminucindeIGFIodelarespuestadeGHaunaprueba
deestmulo.
UnniveldeIGFIpordebajodelanormalidadparaedadysexoenunpacientecon
enfermedadorgnicahipofisariaconfirmaeldiagnsticodeDGHA.
MedianteconsensodeexpertossedefineelDGHAseverocomoelpicoderespuestadeGH
trashipoglucemiainsulnicaadecuada,inferiora3g/dL(GHRS,1998MolitchM,2006).Este
lmiteestablecidoesarbitrarioydependedelametodologadeanlisis,dellaboratorioenque
serealizaydeltipodeestmulo(HoK,2007MolitchM,2006).Existenotrosdiferentes
estmuloscomoGHRHmsarginina,GHRHmsGHRP6,clonidina,glucagn,ejercicioo
GHRH.Estaspruebaspuedenserfalsamentepositivasenlaobesidadylospuntosdecorte
debendeajustarsealgradodesobrepeso(MolitchM,2006).

Cmosetrata?
ExisteevidenciadelaeficaciadeltratamientoconGHenpacientesconDGHAsobreel
incrementodelamasamuscularydisminucindelamasagrasa,laevidenciasobrelamejora
delamasaseaesmenosconvincenteyesconflictivalaevidenciasobrelasensacinde
bienestar,lafuerzamuscularyloslpidos(SnyderP,2006BaumH,1996).
LaindicacindecuandoemplearGHeneltratamientodelDGHAespolmicaenelmomento
actual.Engeneralsedebeemplearcuandolasanomalasclnicasobioqumicassonms
severas.
LaGHseadministraporvasubcutneadiaria,generalmenteporlanoche.Eltratamientocon
GHdebeserindividualizadoysedebetenerencuentalaedad,elsexoyelestado
estrognico.Sedebecomenzarconunadosisbaja,de25g/kg/da(0,30,5mg/da).El
objetivoesmantenerunosnivelesnormalesparaedadysexodeIGFI.Ladosisdiaria
habitualsueleser1012g/kg/da.Siserepresentaefectossecundariososeelevanlos
nivelesdeIGFIladosissedebedisminuir(HoK,2007MolitchM,2006).
Losefectossecundariosmshabitualesson:edemaperifrico,artralgias,sndromedeltnel
carpiano,parestesiaydeteriorodelatoleranciaalaglucosa.Elcnceractivoesuna
contraindicacinaltratamientoconGH,porlaposibilidadterica,nodemostrada,deaumento
delcrecimientotumoral.Losefectossecundariossonmsfrecuentesenlosmayores,ms
obesosysobretratados.

http://www.fisterra.com/guiasclinicas/deficienciahormonacrecimientoadultos/

4/7

1/4/2016

GuaclnicadeDeficienciadehormonadecrecimientoenadultos

Algoritmodetratamiento

Bibliografa
AlvarezCastroP,IsidroML,GarciaBuelaJ,LealCerroA,BroglioF,TassoneF,etal.
MarkedGHsecretionafterghrelinaloneorcombinedwithGHreleasinghormone
(GHRH)inobesepatients.ClinEndocrinol(Oxf).200461(2):2505.PubMedPMID:
15272922
AlvarezCastroP,IsidroML,CordidoF.Incidentalomashipofisarios.EndocrinolNutr.
200653(2):1503.Textocompleto
AlvarezCastroP,IsidroML,GarcaBuelaJ,DieguezC,CasanuevaFF,CordidoF.
Effectofacuteghrelinadministrationonglycaemiaandinsulinlevelsinobesepatients.
DiabetesObesMetab.20068(5):55560.PubMedPMID:16918590.
BatesAS,Van'tHoffW,JonesPJ,ClaytonRN.Theeffectofhypopituitarismonlife
expectancy.JClinEndocrinolMetab.199681(3):116972.PubMedPMID:8772595
BaumHB,BillerBM,FinkelsteinJS,CannistraroKB,OppenheinDS,SchoenfeldDA,et
al.Effectsofphysiologicgrowthhormonetherapyonbonedensityandbodycomposition
inpatientswithadultonsetgrowthhormonedeficiency.Arandomized,placebo
controlledtrial.AnnInternMed.1996125(11):88390.PubMedPMID:8967668
BeshyahSA,HendersonA,NiththyananthanR,SkinnerE,AnyaokuV,RichmondW,et
al.Theeffectsofshortandlongtermgrowthhormonereplacementtherapyin
hypopituitaryadultsonlipidmetabolismandcarbohydratetolerance.JClinEndocrinol
http://www.fisterra.com/guiasclinicas/deficienciahormonacrecimientoadultos/

5/7

1/4/2016

GuaclnicadeDeficienciadehormonadecrecimientoenadultos

Metab.199580(2):35663.PubMedPMID:7852490
BillerBM,SamuelsMH,ZagarA,CookDM,ArafahBM,BonertV,etal.Sensitivityand
specificityofsixtestsforthediagnosisofadultGHdeficiency.JClinEndocrinolMetab.
200287(5):206779.PubMedPMID:11994342.Textocompleto
Consensusguidelinesforthediagnosisandtreatmentofadultswithgrowthhormone
deficiency:summarystatementoftheGrowthHormoneResearchSocietyWorkshopon
AdultGrowthHormoneDeficiency.JClinEndocrinolMetab.199883(2):37981.
PubMedPMID:9467545.Textocompleto
CordidoF,AlvarezCastroP,IsidroML,CasanuevaFF,DieguezC.Comparison
betweeninsulintolerancetest,growthhormone(GH)releasinghormone(GHRH),
GHRHplusacipimoxandGHRHplusGHreleasingpeptide6forthediagnosisofadult
GHdeficiencyinnormalsubjects,obeseandhypopituitarypatients.EurJEndocrinol.
2003149(2):11722.PubMedPMID:12887288.Textocompleto
DeBoerH,BlokGJ,VoermanHJ,DeVriesPM,vanderVeenEA.Bodycompositionin
adultgrowthhormonedeficientmen,assessedbyanthropometryandbioimpedance
analysis.JClinEndocrinolMetab.199275(3):8337.PubMedPMID:1517374
FauciAS,BraunwaldE,KasperDL,HauserSL,LongoDL,JamesonJL,etal.,eds.
Harrison.PrincipiosdeMedicinaInterna.17.ed.Madrid:McGrawHillInteramericana
deEspaa,S.L.2008.ISBN:9701067886.
HartmanML,CroweBJ,BillerBM,HoKK,ClemmonsDR,ChipmanJJHyposCCS
AdvisoryBoardU.S.HypoCCSStudyGroup.WhichpatientsdonotrequireaGH
stimulationtestforthediagnosisofadultGHdeficiency?JClinEndocrinolMetab.
200287(2):47785.PubMedPMID:11836272.Textocompleto
HoKK2007GHDeficiencyConsensusWorkshopParticipants.Consensusguidelines
forthediagnosisandtreatmentofadultswithGHdeficiencyII:astatementoftheGH
ResearchSocietyinassociationwiththeEuropeanSocietyforPediatricEndocrinology,
LawsonWilkinsSociety,EuropeanSocietyofEndocrinology,JapanEndocrineSociety,
andEndocrineSocietyofAustralia.EurJEndocrinol.2007157(6):695700.PubMed
PMID:18057375.Textocompleto
IsidroML,CordidoF.Growthhormonesecretagogues.CombChemHighThroughput
Screen.20069(3):17580.PubMedPMID:16533150
HoffmanAR,KuntzeJE,BaptistaJ,BaumHB,BaumannGP,BillerBM,etal.Growth
hormone(GH)replacementtherapyinadultonsetghdeficiency:effectsonbody
compositioninmenandwomeninadoubleblind,randomized,placebocontrolledtrial.J
ClinEndocrinolMetab.200489(5):204856.PubMedPMID:15126520.Texto
completo
IsidroML,HermidaT,CordidoM,PerezFontnM,CordidoF.Endocrinefunctionin
obesity.RecentResDevelEndocrinolMetabol.20052:117.
HolmesSJ,EconomouG,WhitehouseRW,AdamsJE,ShaletSM.Reducedbone
mineraldensityinpatientswithadultonsetgrowthhormonedeficiency.JClinEndocrinol
Metab.199478(3):66974.PubMedPMID:8126140
MelmedS.Physiologyofgrowthhormone.[MonografaenInternet].Walthman(MA):
UpToDate2006[acceso4/4/2011].Disponibleen:
http://www.uptodate.com/contents/physiologyofgrowthhormone
MolitchME,ClemmonsDR,MalozowskiS,MerriamGR,ShaletSM,VanceML
EndocrineSociety'sClinicalGuidelinesSubcommittee,StephensPA.Evaluationand
treatmentofadultgrowthhormonedeficiency:anEndocrineSocietyClinicalPractice
Guideline.JClinEndocrinolMetab.200691(5):162134.PubMedPMID:16636129.
Textocompleto
SnyderP.Growthhormonedeficiencyinadults.[MonografaenInternet].Walthman
(MA):UpToDate2006[acceso4/4/2011].Disponibleen:
http://www.uptodate.com/contents/growthhormonedeficiencyinadults

Msenlared
Buscarrevisionessobre"HumanGrowthHormone/deficiency"enMEDLINEBuscar
ClemmonsDR.Thediagnosisandtreatmentofgrowthhormonedeficiencyinadults.Curr
OpinEndocrinolDiabetesObes.2010Aug17(4):37783.PubMedPMID:20588115
http://www.fisterra.com/guiasclinicas/deficienciahormonacrecimientoadultos/

6/7

1/4/2016

GuaclnicadeDeficienciadehormonadecrecimientoenadultos

GabellieriEetal.Testinggrowthhormonedeficiencyinadults.FrontHormRes.
201038:13944.PubMedPMID:20616504.
WebbEAetal.Diagnosisofgrowthhormonedeficiency.EndocrDev.201018:5566.
PubMedPMID:20523017
MolitchMEetal.EndocrineSociety'sClinicalGuidelinesSubcommittee,StephensPA.
Evaluationandtreatmentofadultgrowthhormonedeficiency:anEndocrineSocietyClinical
PracticeGuideline.JClinEndocrinolMetab.2006May91(5):162134PubMedTexto
completo

Autores
FernandoCordido
Carballido

MdicoespecialistaenEndocrinologa(1,2)

MLuisaIsidroSanJuan

MdicoespecialistasenEndocrinologa(1)

(1)ComplejoHospitalarioUniversitariodeACoruaSERGASEspaa
(2)UniversidadedeACoruaEspaa.
Elsevier2016

http://www.fisterra.com/guiasclinicas/deficienciahormonacrecimientoadultos/

7/7

You might also like