You are on page 1of 24

CHUYN S 1 (THANG 8/2016)

TI LIU THAM KHO CA LIN HIP CC HI KHOA HC V K THUT VIT NAM

Bao v mi trng
va ng pho vi
bin i kh hu

Anh minh hoa

CHUYN
PH BIN KIN THC

So nay
GO C CHUYN GIA

CHU TRACH NHIM XUT BAN

TS Phan Tung Mu
Pho Chu tch Lin hip cac
Hi Khoa hoc & Ky thut
Vit Nam

BAN BIN TP
ng Vu Canh Linh
Pham Th Bch Hng

Tng quan v mi trng


va cng tac bao v
mi trng Vit Nam .3
C M TAY CH VI C

ng pho
khi xay ra
lu quet .11

Nguyn Minh Thun


Trn Manh Hung

Trnh bay: Duy Anh

Chuyn Ph bin
kin thc s 1 (thang 8/2016)
Moi thng tin phan hi
v ni dung xin lin h
Ban Thng tin va Ph bin
kin thc
a ch: 53 Nguyn Du, Ha Ni
in thoai: (04) 39439821
Fax: (04) 3.8227593
Email:
bichhongvusta@gmail.com;
thuanminhanh@gmail.com

HO I - A P KHOA HO C

Tac hai cua


hoa cht
bao v
thc vt
tn lu .18

Nguyn
nhn gy
suy giam
ngun gene
.21

TIN T C - S KI N

Bin i kh hu khin
Vit Nam thit hai 15.000
.23
ty ng

GOC CHUYEN GIA

TNG QUAN V MI TRNG VA


CNG TAC BAO V MI TRNG
MI TRNG VA
BAO V MI TRNG
Mi trng la h thng
cac yu t vt cht t nhin
va nhn tao co tac ng i
vi s tn tai va phat trin
cua con ngi va sinh vt.
Thanh phn mi trng la
yu t vt cht tao thanh mi
trng gm t, nc, khng
kh, m thanh, anh sang,
sinh vt va cac hnh thai vt
cht khac (iu 3, Lut Bao
v Mi trng 2014).
Hoat ng bao v mi
trng la hoat ng gi gn,
phong nga, han ch cac
tac ng xu n mi
trng; ng pho s c mi
trng; khc phuc nhim,
suy thoai, cai thin, phuc
hi mi trng; khai thac,
s dung hp ly tai nguyn
thin nhin nhm gi mi
trng trong lanh.
Nh vy, bao v mi
trng c hiu la nhng
hoat ng, nhng vic lam
trc tip, tao iu kin gi
cho mi trng trong lanh,
sach ep, cai thin iu
kin vt cht, cai thin iu
kin sng cua con ngi,
sinh vt, duy tr cn bng
sinh thai, tng a dang sinh
hoc. Bao v mi trng
gm cac chu trng, chnh
sach nhm ngn chn s
suy thoai mi trng, khc

phuc tnh trang nhim va


s c mi trng do con
ngi va thin nhin gy ra.
Bao v mi trng con
bao ham ca vic s dung
hp ly tai nguyn thin
nhin, loai bo nhng yu t
bt li va cac cht nhim
bn do cac hoat ng sng
cua con ngi gy ra, ng
thi iu chnh va tao nn
mi trng sng tin nghi
va bn vng cho con ngi.
CAC LOAI HNH NHIM
MI TRNG HIN NAY
Theo Lut Bao v Mi
trng 2014, suy thoai mi
trng la s suy giam v
cht lng va s lng cua
thanh phn mi trng, gy
anh hng xu n con
ngi va sinh vt. nhim

mi trng la s bin i
cua cac thanh phn mi
trng khng phu hp vi
quy chun ky thut mi
trng va tiu chun mi
trng gy anh hng xu
n con ngi va sinh vt.
Co cac loai nhim sau:
- nhim mi trng
nc: La s thay i theo
chiu xu i cac tnh cht
vt ly - hoa hoc - sinh hoc
cua nc, vi s xut hin
cac cht la th long, rn
lam cho ngun nc tr nn
c hai i vi con ngi va
sinh vt. Cac ngun gy
nhim mi trng nc t
nhin nh: ma, tuyt tan, lu
lut, gio bao hoc do cac
san phm hoat ng sng
cua sinh vt, k ca xac cht
cua chung Cac ngun

GOC CHUYEN GIA


gy nhim nhn tao nh
nc thai sinh hoat (do cac
h gia nh, bnh vin,
khach san, c quan trng
hoc thai ra).
- nhim khng kh:
La co cht la hoc mt s
bin i quan trong trong
thanh phn khng kh, lam
cho khng kh khng sach
hoc gy ra mui kho chu,
giam tm nhn xa (do bui).
Ngun gy nhim t
nhin nh nui la, chay
rng, bao bui, cac qua trnh
phn huy, thi ra cua xac
ng, thc vt t nhin, cac
phan ng hoa hoc gia
nhng kh t nhin hnh
thanh cac kh sunfua, nitrit,
cac loai mui... Ngun gy
nhim nhn tao rt a
dang nhng chu yu la do
hoat ng cng nghip,
t chay nhin liu hoa
thach va hoat ng cua
cac phng tin giao
thng. Cac nganh cng
nghip chu yu gy
nhim khng kh bao gm:
Nhit in, vt liu xy
dng, hoa cht va phn
bon, dt va giy, luyn
kim, thc phm, cac x
nghip c kh, cac nha may
thuc nganh cng nghip
nhe, giao thng vn tai.
- nhim t: La hin
tng xay ra khi t b
nhim cac hoa cht c hai
do t nhin va hoat ng
cua con ngi gy ra nh
khai thac khoang san, san
xut cng nghip, nc thai

cng nghip, s dung phn


bon, thuc tr su vt qua
tiu chun cho phep.
Ngoai ra, con co cac
loai hnh nhim mi
trng khac nh nhim
phong xa, nhim ting
n, nhim song in t,
nhim anh sang
HU QUA CUA NHIM
MI TRNG
Theo T ch c Y t
Th gi i (WHO), h n g
nm co khoa n g hn 2
triu ngi cht v cac
cn bnh lin quan n
nhim mi trng.
A n h h n g cu a
nhim nc: ngun nc
nhim gy ra cac bnh
thng ha n , vim gan,
vim da day, tiu chay,
vim nao, giun ua, nhim
giardia va amoebiasis
Anh hng cua nhim
khng kh: ngun khng kh
nhim gy ra nhiu bnh
nh vim ph quan, hen
suyn, chong mt, au
u, cac vn tim mach,
ri loan neurobehavioral.
Tng ozone bao v tt ca
cac sinh vt sng trn trai
t khoi tac hai cua tia cc
tm. Phat thai kh nha knh
la nguyn nhn gy mong
tng ozone. Do o, nhim
khng kh anh hng n
cuc sng trn trai t theo
nhiu cach khac nhau.
A n h h n g cu a
nhim t: t nhim c
ch, thuy ngn, thuc tr

su co th gy nhiu
bnh anh hng n s
phat trin cua con ngi.
Nhim c ch anh hng
ti s phat trin cua nao
b tre em, nhim c thuy
ngn gy h thn, nhim
c thuc tr su huy hoai
chc nng gan...
nhim mi trng
anh hng trc tip va gy
bt li n h sinh thai co
kha nng lam bin i gene
tao ra cac loai mi, ng
thi dn n tuyt chung
mt s loai va gy mt cn
bng sinh thai. Hin nay,
nhim mi trng a tr
thanh vn toan cu anh
hng trc tip n kinh t,
sc khoe va tng lai cua
loai ngi.
TNH HNH NHIM
MI TRNG
VIT NAM HIN NAY
Trong bi canh chung
cua th gii, c bit la
nhng nc ang phat trin
giai oan u cua cng
nghip hoa, hin ai hoa,
mi trng cua Vit ang
co nhng biu hin va nguy
c xung cp nghim
trong, gy nn s mt cn
bng v sinh thai, s kh
can cac ngun tai nguyn
va lam anh hng khng
nho n cht lng cuc
sng, sc khoe cua ngi
dn va phat trin bn vng
cua t nc.
(Xem tip trang 6)

GOC CHUYEN GIA

ng pho vi Bin i
kh hu & Nc bin
dng Vit Nam
Vit Nam c anh gia la mt trong
nhng quc gia chu tac ng nng n
cua Bin i kh hu va mc nc bin
dng (BKH&NBD). ng bng sng
Cu Long va ng bng sng Hng la
mt trong 10 ng bng se chu tac
ng ln cua BKH&NBD. Hin tng
o a va ang tac ng ln moi mt i
sng - kinh t - xa hi va mi trng
cua quc gia (tt ca cac vung, min va
cac lnh vc/nganh).
Cac giai phap hin nay
2 giai phap c thc hin trong vn
BKH&NBD la thch ng va giam nhe.
Thch ng bao gm: Chp nhn tn tht
mc chp nhn, chia se tn tht, giam
nguy him, ngn chn cac tac ng, thay
i a im va giao duc thay i hanh vi
Giam nhe la nhng hanh ng loai bo vnh
vin hoc giam nhng rui ro va nhng tac
hai lin quan n BKH i vi cuc sng
con ngi va tai san, bao gm s dung tit
kim nng lng, phat trin nng lng
mi, quan ly cht thai, bao v va phat trin
rng, giao duc va truyn thng v BKH;
cac chnh sach giam phat thai kh nha knh,
cac giai phap nng cao hiu qua s dung
nng lng, thuc y nghin cu, trin khai
va tng cng s dung ngun nng lng
mi va tai tao, nghin cu giam phat thai
kh nha knh thng qua thu hi metan trong
san xut va vn tai nng lng.

Thch ng va giam nhe c coi la hai


mt cua mt vn trong vn x ly
khung hoang BKH theo cac nguyn tc
sau: ng pho BKH phai c tin hanh
trn nguyn tc phat trin bn vng. ng
pho BKH la nhim vu cua toan h thng
chnh tr, xa hi, cua cac cp, cac nganh,
cac t chc, cn c tch hp vao cng
tac chin lc, quy hoach, k hoach cua
tng c quan, t chc. Bn canh o, Vit
Nam co th thc hin hiu qua chng
trnh giam nhe BKH khi co s tng cng
hp tac quc t vi s h tr y u v vn
va cng ngh t cac nc phat trin.
Bin phap va k hoach hanh ng
Cp quc gia: Vit Nam a xy dng
chng trnh ngh s 21 cua Vit Nam
(VNA21) vi cac bin phap lam giam nhe
BKH va han ch nhng anh hng co

GOC CHUYEN GIA


hai cua BKH, phong chng thin tai,
trc ht la tuyn truyn, giao duc, ph
bin nng cao nhn thc cua nhn dn,
thc hin co hiu qua Chng trnh quc
gia v loai tr cac cht lam suy giam tng
ozone va k hoach hanh ng quc gia
thc hin Cng c khung cua Lin Hp
Quc v BKH.
Vit Nam a co Chng trnh Muc
tiu Quc gia ng pho vi BKH (Q
cu a Thu t n g Chnh phu s
158/2008/Q-TTg nga y 02/12/2008);
Kch ban BKH&NBD cho Vit Nam
(B Tai nguyn & Mi trng thang
6/2009 va 1/2012). Hang loat vn ban
phap ly cp Quc gia va b/nganh a
ban hanh: 2005: Hng dn thc hin
Ngh nh th Kyoto v Cng c Lin
Hp Quc v BKH (No. 35/2005/CT-

(Tip trang 4)

Theo c tnh cua


nhng nha kh tng thuy
vn, hng nm trn Bin
ng co ti 9 - 10 cn bao
hoat ng va 3 - 4 cn bao
anh hng trc tip ti Vit
Nam, khu vc ng Bng
Sng Cu Long cua nc
ang hng chu anh hng
cua xm nhp mn va
nc bin dng va hin
tng sa mac hoa ven
bin min Trung ang din
ra ngay cang nhanh chong
a anh hng khng nho
n i sng va san xut
cua ngi dn. Nhng
nghin cu gn y a cho
thy tnh trang mi trng
nc ta ang b nhim
nng n do thc hin

TTG, ngay17/10/2005). 2008: Chng


trnh mu c tiu qu c gia v BKH
(NTPCC); 2009: Kch ban BKH&NBD
cho Vit Nam (MONRE). 2012: Kch ban
BKH&NBD cho Vit Nam (MONRE);
2012: K hoach hanh ng quc gia v
BKH (No. 1474/Q-TTg.): 10 Chng
trnh muc tiu , 65 D an u tin thc
hin 2012 - 2020.
V t chc: Thanh lp Uy ban Quc gia
(UBQG) v BKH do Thu tng Chnh phu
ng u vi Vn phong Uy ban Quc gia
v BKH c thanh lp giup vic cho
UBQG v BKH. 9 B a co K hoach
hanh ng ng pho vi BKH&NBD,
61/63 tnh/thanh ph co KHH ng pho
BKH&NBD. Mt s tnh a co kch ban
BKH&NBD cho tnh.
TS AO TRONG T

khng ung quy trnh va


yu kem v quan ly trong
vic thu gom cht thai rn,
x ly nc thai, kh thai,
ting n, kh bui t giao
thng th
Trc nhng bc xuc
v tnh hnh thc t ang
t ra trong vn mi
trng nc ta, ang va
Nha nc a ban hanh
nhiu vn ban phap lut
quan trong nhm nng cao
cng tac quy hoach, quan
ly va bao v mi trng, coi
vn bao v mi trng
khng ch la mt phn cua
chin lc phat trin kinh t
- xa hi ma la nhim vu
chung cua toan dn. Tuy
nhin, vic trin khai bao
v mi trng vn con tn
tai nhiu kho khn, yu
kem, co nhiu im bt cp

trong c ch thc hin cac


vn ban phap lut. Y thc
chung cua cng ng cha
cao dn n thiu t giac
trong cng tac bao v mi
trng. Cng tac tuyn
truyn, giao duc cung cha
i su, i sat n tng cng
ng, tng nhom i tng
cu th. Cac ni dung va
phng thc tuyn truyn
vn con mang nng tnh
hnh thc, ni dung cha
thit thc va hiu qua.
Trong thi gian ti, Vit
Nam cn thc hin cac
nghin cu tng th, anh
gia nhn thc va a ra h
thng giai phap toan dn
nhm thc hin cng tac
bao v mi trng mt
cach hiu qua va bn vng.
BAN BIN TP
(bin soan)

GOC CHUYEN GIA

Vai tro cua cac t chc xa hi


trong bao v mi trng va
ng pho vi BKH tai Vit Nam
Cac t chc xa hi hoat ng trong
lnh vc mi trng va BKH Vit
Nam co vai tro quan trong va kha nng
ong gop ang k cho s nghip Bao
v mi trng va ng pho vi BKH cua
quc gia. Cn tao iu kin va khng
gian hoat ng thun li phat huy s
ong gop t cac t chc xa hi v s
phat trin bn vng cua quc gia.
Vit Nam cung luc va phai i mt vi
suy thoai, nhim mi trng, va la mt
trong nhng nc chu tac ng va anh
hng nng n cua BKH. y la nhng
thach thc ln va mi oi hoi s chung tay
gop sc cua toan xa hi.
Ph bin kin thc,
nng cao nhn thc cng ng
Cac t chc xa hi la hat nhn tch
cc, ong vai tro quan trong trong cng
tac truyn thng, ph bin kin thc v
bao v mi trng va ng pho vi BKH
tai Vit Nam; cung cp d liu va i tin
phong trong vic th nghim, ng dung
cac sang kin giai phap bao v mi
trng va ng pho vi BKH.
Khng ch dng lai hoat ng
truyn thng, mt s t chc hoat ng
trong lnh vc mi trng con thc hin
cac hoat ng nghin cu chuyn su
nhm cung cp thng tin d liu cung
nh giai phap cho cng ng va cac nha
hoach nh chnh sach va cac c quan

quan ly nha nc. Ni bt trong thi gian


qua la hoat ng nghin cu cua mt s
t chc thanh vin trc thuc VUSTA
hoat ng trong lnh vc lin quan ti tai
nguyn nc, nng lng, bao v rng,
bao v mi trng bin. Theo bao cao
cua VUSTA, t nm 2004 n nay,
VUSTA a xy dng c 27 m hnh v
sinh, bao v mi trng tai cng ng
bao gm cac m hnh cp nc ung
sach cp h, cum dn c, trng hoc, x
ly nc thai sinh hoat, nc thai chn
nui, nc thai lang ngh Hang trm
cac t chc thanh vin cua VUSTA cung
trin khai nhiu m hnh v nc sach,
x ly rac thai cac a ban d an trong
ca nc. Nhiu giai phap, sang kin thch

GOC CHUYEN GIA


ng va giam thiu BKH cua cac t chc
xa hi cung a c tng kt trong tai
liu sang kin cua nhom cng tac v
BKH chia se tai COP21 tai Paris. Cac
san phm nghin cu, m hnh khoa hoc
cng ngh va ng pho vi BKH cua cac
t chc xa hi a tao nn mt c s d
liu m cng chung, cac i tac phat
trin, cac hoc gia trong va ngoai nc va
cac nha hoach nh chnh sach co th d
dang tip cn va s dung tham khao.
Lin kt, huy ng ngun lc h tr
hoat ng
Kt ni mang li va huy ng ngun
lc la mt th manh va vai tro khng th
phu nhn cua cac t chc xa hi Vit
Nam. Vi i ngu can b co trnh
chuyn mn, tm huyt, tnh nguyn cam
kt cao, co kha nng ap ng nhanh,
nhiu sang tao trong phng thc, cach
thc hoat ng, cac t chc xa hi a xy
dng c cac mang li cng tac rng
rai va hoat ng trong nhiu lnh vc. Mt
s mang li hoat ng tch cc trong lnh
vc bao v mi trng va BKH co th k
tn gm: Mang li cac t chc phi chnh
phu Vit Nam va BKH (VNGO&CC),
Mang li sng ngoi Vit Nam, Hi bao
v thin nhin va Mi trng, Lin minh
nc sach, Lin minh khoang san, Lin
minh Nng lng Bn vng Vit Nam,
Mang li VNGOs v thc thi Lm lut,
quan tr Rng va Thng mai Lm San
Cac lin minh nay u co hoat ng hp
tac quc t kha tt, tao iu kin cho
vic trao i kinh nghim gia cac thanh
vin, tip cn cac tri thc mi t th gii
va chia se thng tin nhanh ti thanh vin
va cng ng.
Cac t chc xa hi va cac mang li xa
hi co kha nng thu hut ngun tai tr t
nhiu i tac trong va ngoai nc tt b
sung thm ngun lc h tr cng ng
thc hin cac sang kin, chu trng, chnh

sach va chng trnh hanh ng quc gia


v bao v mi trng va ng pho vi
BKH. Hang triu la a c huy ng
hng nm t knh cua cac t chc xa hi
phuc vu cho cac hoat ng va d an v
bao v mi trng va ng pho vi BKH
tai Vit Nam. y la nhng khoan tai tr
khng hoan lai tuy khng ln nhng rt
ang quy trong bi canh khung hoang kinh
t toan cu va ngun tai chnh trong nc
u t cho cng tac bao v mi trng va
ng pho vi BKH con eo hep.
Ngoai ra, cac t chc xa hi con tham
gia tch cc vao thao lun va gop y xy
dng, iu chnh va giam sat vic thc
hin cac chnh sach, phap lut v bao v
mi trng va ng pho vi BKH. Vai tro
nay tuy con mi nhng la lnh vc ma cac
t chc xa hi co kha nng ong gop
ang k va co hiu qua.
Thc t, trong thi gian gn y cho
thy nhu cu cn thit co ting noi phan
bin a chiu, khach quan, c lp ai
din cho nhiu bn lin quan, c bit la y
kin cua cac nha khoa hoc trong qua trnh
ra quyt nh. Cac t chc xa hi co th
lafa ni quy tu nhiu nha khoa hoc gioi
ong vai tro la cu ni gia cng ng vi
cac nha hoach nh chnh sach va c quan
quan ly. Ho cung chnh la ni cung cp tri
thc, cac c s khoa hoc kem theo nhng
minh chng thc tin lam c s cho vic
ra quyt nh. Cac gop y, phn tch cua
cac t chc xa hi lin quan ti vn thuy
in M Kng, thuy in ng Nai 6 va 6
A, quy hoach in, vic ln sng ng Nai
gn y a minh chng ro vai tro t vn,
phan bin khach quan va c lp cua ca t
chc xa hi. y cung la vai tro va ong
gop ma cac t chc xa hi co th thc hin
tt hn trong thi gian ti nu c tao cac
khun kh phap ly va khng gian tham gia
trc tip va thun li trong qua trnh xy
dng va thc thi cac chnh sach.
NGUY TH KHANH

CAM TAY CH VIEC

Mt s kinh nghim trong phn loai,


thu gom va x ly rac thai sinh hoat
Rac thai sinh hoat trc khi a
i x ly th cn c phn loai
ngay tai h gia nh, nu khng
se gy nhim mi trng, lam
mt my quan cng cng va tac
hai xu anh hng trc tip n
i sng con ngi, sinh vt va
cht lng mi trng.
Nhn bit
Rac hu c d phn huy: La cac loai
rac d b thi ra trong iu kin t nhin
sinh ra mui hi thi nh cac loai thc n
tha, h hong (rau, ca cht...), vo trai cy...
Rac thai kho phn huy: c chia lam
2 loai o la rac tai ch va khng tai ch.
Rac tai ch la cac loai rac co th s dung
lai nhiu ln trc tip hoc ch bin lai
nh: giy, cac tng, kim loai (khung st,
may tau hong...), cac loai nha... Con lai
cac loai rac khng tai ch la phn thai bo.
Phng phap thu gom va x ly
- Thu gom rac hu c d phn huy: Thu
gom ring vao vt dung cha rac tn
dung lam phn compost (tai gia nh hoc
a n nha may x ly ch bin tp trung
thanh phn compost).
- Thu gom rac kho phn huy:
+ Thu gom rac tai ch: Rac tai ch
c tach ring va ng trong tui nilon
hoc tui vai ban lai cho c s tai ch.
+ Thu gom rac khng tai ch: Cac thanh
phn rac khng co kha nng tai ch se c
thu gom, ng trong dung cu cha rac tai gia
nh va a n im tp kt xe chuyn
dung n vn chuyn a i x ly tai cac khu
x ly rac thai tp trung theo quy nh.
Dung cu cha rac la cac thung rac chuyn
dung hoc tn dung cac vt dung co sn gia
nh nh thung, sot, bao tai, tui nilon...

- Chn lp hp v sinh: Rac thai


c rai thanh tng lp, m nen
giam th tch va phu t ln (phun
hoa cht tng hiu qua x ly va
han ch cn trung). Bai chn lp
hp v sinh co lp t h thng thu
kh, h thng thu gom va x ly nc r
rac. y cng ngh n gian va chi ph
thp, phu hp vi cac nc ngheo va ang
phat trin nhng tn din tch t rt ln.
- Thiu t: Qua trnh dung nhit
cao (1.000 - 1.1000C) phn huy rac. u
im ni bt cua phng phap nay la lam
giam ang k th tch cht thai phai chn
lp (x, tro). Tuy nhin, chi ph u t, vn
hanh nha may t rac kha cao, phu hp
vi cac nc tin tin, phat trin. Cac nc
phat trin con s dung nha may t rac
phat in, bin rac thanh nhin liu co ch.
- Ch bin phn compost: Ch bin rac
hu c d phn huy thanh phn compost
dung trong nng nghip.
- Quy m ch bin tp trung: Rac c
phn loai, rac hu c d phn huy c
tach ly, nghin, u hiu kh tao phn vi
sinh. Thanh lp nha may ch bin phn
compost cn vn u t ln, chi ph vn
hanh tng i cao.
- Quy m h gia nh: Rac hu c d
phn huy c phn loai ring va u thanh
phn compost ngay trong sn vn. Phn
compost la cht mun n nh thu c t
qua trnh phn huy cac cht hu c, khng
cha cac mm bnh, khng li keo cac
cn trung, co th c lu tr an toan va
co li cho s phat trin cua cy trng.
Phn hu c rt cn cho cy trng, no va
cung cp cht dinh dng cho cy, va
duy tr ph cho t.
PV
(theo Cng thng tin in t
huyn Phu Ninh, Quang Nam)

CAM TAY CH VIEC

Du hiu nhn bit ma a


nc ta, ma a co
th xay ra hu ht cac
a phng trn pham vi
ca nc va gy ra nhiu
thit hai ang k. Tuy
nhin, hin nay d bao
sm ma a la rt kho. V
vy, phong tranh ma
a, ngi dn cn chu y
cac du hiu nhn bit.
Theo Trung tm D bao
Kh tng Thuy vn Quc
gia: Ma a bao gm cac
hat bng (nc a) trong
sut hoc khng trong sut
co trong lng khoang t 5
gram n vai ba trm gram.
Vn tc ri t trn cao
xung cua ma a la kha
ln (dao ng trong khoang
30 - 60m/s, ca bit co th
ln ti 90m/s). Vi vn tc
nh vy nn khi ri xung
mt t hay cac tham thc
vt, ma a a gy nn
nhng thit hai nghim
trong. Ngoai ra, trong cn
dng, ma a thng kem
theo gio rt manh, co khi la
gio lc, sc tan pha ht sc
khung khip. Ngoai gio rt
manh ra, ban thn nhng
hon ma a cung co khi
lam nha, tan pha cy
ci, thm ch cht ngi. V
vy, ma a c xp vao
nhng hin tng thi tit
nguy him. nc ta ma
a xut hin hu khp
cac a phng trn ca

10

nc. Ma a thng hay


hnh thanh trong cac thang
chuyn tip gia mua lanh
sang mua nong (thang 4, 5
va 6) hoc gia mua nong
sang mua lanh (thang 9, 10
va 11), v vao cac thang
nay thng co s giao
tranh manh lit gia cac
phn t khng kh hai
khi khng kh co ban cht
trai ngc nhau. Chnh s
giao tranh nay tao nn
nhng vung i lu rt
manh gy ra ma rao va
dng manh, kem theo ma
a. iu ang noi theo ng
L Thanh Hai, Pho Tng
Giam c Trung tm Kh
tng Thuy vn Quc gia,
ma a la hin tng thi
tit nguy him lun xay ra
bt ng kho d bao. V vy,
phong tranh cac trn
ma a nay tt nht ngi

dn nn thng xuyn theo


doi cac ban tin d bao thi
tit. Khi co thng bao ma
rao va dng trn din rng,
phong dng, t, lc,
ma a ngi dn, nht
la ngi dn cac tnh
min nui pha Bc phai lun
chun b tinh thn
phong tranh. Ngoai ra, khi
thy nhng am my co
dang nh bu vu en sm
lai gn nh che kn tm
mt, sau y thy gio ni
ln manh tao ra nhng
ting u u, m m lin tuc th
cn canh giac vi ma a.
Nu tip o co lc rc vai
hat ma rao, nhit
khng kh lanh i nhanh
chong, thi im nay ma
a se xut hin. Luc nay
ngi dn nn nhanh
chong di chuyn n ch
tranh, tru an toan.
T.HA

CAM TAY CH VIEC

ng pho khi xay ra lu quet


Lu quet c xp vao nhom thin tai
nguy him, tuy nhin vic d bao lu
quet hin vn con han ch. V vy, vic
chu ng i pho va trang b cac kin
thc v lu quet la iu ma ngi dn
vung lu cn phai thc hin.

Theo ng L Thanh Hai, Pho Tng


Giam c Trung tm Kh tng Thuy vn
Quc gia, lu quet la mt loai lu c bit,
xay ra bt ng trn cac sng sui min nui,
trung du. Lu quet co c im la xay ra
trong thi gian ngn (3 6 h) sc tan pha
ln (do lu quet thng cun theo mt lng
vt cht rn ln)...
Hin nay, nc ta a co nhng m hnh
d bao lu tin tin. Tuy nhin, vic d bao
lu vn la mt thach thc do phn ln cac
sng sui nc ta ngn va co dc, a
hnh b chia ct... V vy ngi dn sinh
sng vung thng xuyn xay ra hin
tng lu cn phai phong va nm vng
kin thc phong tranh lu quet.
phong tranh lu quet, i vi
ngi dn, ba con vung lu phai thng
xuyn cp nht cac thng tin d bao v
tnh hnh ma lu. Lu quet thng xay ra rt
nhanh va bt ng, v th, ba con cn tranh
lam nha tai cac khu vc thng co lu xay
ra, tranh lam nha gn dong chay, dc
cao, han ch i lai qua sng sui sau lu,
khi thy co nhng du hiu bt thng
(nc b uc, hoc nghe thy ting n th
lp tc phai di chuyn n ch cao hn...
Khi thy co du hiu la (cy ci nghing
, tng nha co cac vt nt, ting ng
la) cn nhanh chong s tan. c bit, ba
con cn lu y, lu quet la nhng hin tng
thin tai xay ra bt ng, nhanh va sc tan
pha ln, v th, khi xut hin nhng hin

Anh minh hoa


tng nay cn xac nh bao v tnh mang
trc tin ch khng phai la nha ca hay
cua cai.
i vi cac cp chnh quyn a
phng, cn co cac phng an s tan, cac
tuyn ng s tan va v tr tp kt; chon
khu vc, v tr cao khng b anh hng cua
lu quet, xy dng mt s nha kin c
tp kt cac tai san, lng thc va con
ngi khi co lu quet; thanh lp cac n v
xung kch cu nan sn sang lam nhim
vu giup dn s tan, tm kim, cu tr,
cp cu ngi va bao v tai san cua dn
trong thi gian co lu quet
N.ANH
Theo Trung tm Kh tng Thuy
vn Quc gia co 5 dang lu quet chnh:
- Lu quet sn dc;
- Lu quet nghen dong;
- Lu bun a;
- Lu quet do v p, , h cha;
- Lu quet hn hp.

11

CAM TAY CH VIEC

en Led co tac dung giam phat thai


kh nha knh, bao v mi trng
Cng
ngh
LED
khng ch giup tit kim
in nng ma theo cac
nha khoa hoc no con
giup giam phat thai kh
nha knh va bao v mi
trng.
KS Nguyn Huy Bao,
nguyn can b Hoc vin Ky
thut Qun s cho bit: u
im cua bong en LED la
bn cao, tit kim in
nng va sach vi mi
trng. Thc t cho thy,
bong en LED co tui tho
t 25.000 - 50.000 gi, tit
kim trn 70% nng lng
khi no thay th cac loai en
truyn thng cu nh en
cao ap thuy ngn va co
th tit kim c 50%
nng lng nu thay th
cac cng ngh tin tin hn
nh en huynh quang compact (CFL). Do o, mi
trng se c hng li t
vic giam lng kh CO2
thai ra cho mi Kwh nng
lng tit kim. Ngoai ra,
bong en LED khng cha
cht c hai nh thuy ngn,
ch, cadimum nn rt an
toan vi mi trng.
Hin nay, Vit Nam a
co mt s doanh nghip

12

tch cc trong nghin cu


va lam chu cng ngh san
xut en LED va san phm
a c ban ra th trng.
Ngi tiu dung nn chon
en LED cht lng tt
bng cach trc quan la nhn
trc tip vao en LED trong
khoang 5 giy, ngi nhn
se b choi nhng khng co
cam giac nhc mt. ng
thi khi bt en LED ln,
LED cht lng cao thng
khng phat nhit
nhiu. Nu cam giac bong
bt mt luc, s vao ma a

nong ri th thng khng


phai la loai LED tt v vn
x ly nhit trong bong
en LED la rt quan trong
va no lin quan trc tip ti
tui tho bong. Ngoai ra, khi
nhn vao bong LED cn
phai co cam giac m
cua anh sang. Vi cac loai
bong LED co ch s hoan
mau at khoang 85 (xem
trn vo san phm, ky hiu
CRI) tr ln th khi nhn vao
anh sang co cam giac m,
co choi mt nhng khng
nhc mt.
M.HA

CAM TAY CH VIEC

Tit kim nng lng vi bong sodium


H thng chiu sang cng cng
cung cp anh sang phuc vu i sng
th nhng ng thi cung t ra vn
tiu tn nng lng. Xu hng chung
trn th gii trong nhiu nm tr lai y
u s dung cac loai bong en tit kim
nng lng, bi cac loai bong nay ap
dung cng ngh tin tin, va thn
thin hn vi mi trng, va tiu tn t
in nng, cht lng anh sang tt hn.
Theo TS Nguyn Vn Khai, Giam c
Trung tm Dung dch Hoat hoa in hoa &
en tit kim in nng, thay th bong
cao ap thuy ngn co th la cac loai bong
sodium, bong compact hoc bong en led.
Tuy nhin, bong compact co hiu sut anh
sang thp ch phu hp s dung trong ngo
xom. Bong en led co th se la cng ngh
cua tng lai vi hiu sut anh sang cao,
in nng tiu thu thp, nhng hin tai chi
ph con qua cao va ch s dung c cho
nhng ct thp di 7m. Bong sodium mt loai bong en tit kim in, hiu qua
cao la la chon ph bin nht.
Bong en sodium ch co thanh phn
Natri, khng gy nhim mi trng. Hn
na, loai bong nay con co nhiu u im
vt tri so vi bong cao ap thuy ngn.
Hiu sut phat sang cua bong thuy ngn
ch at 50LM/W, trong khi bong sodium
la 100 - 120LM/W. Nh vy co th so sanh
cung 1W in nng tiu thu, bong sodium
co th tng hiu sut phat sang gp i.
Tui tho cua bong sodium co th ln n
10.000 gi, cao hn nhiu so vi bong thuy
ngn giam hiu sut sau khoang 2.500
4.000 gi s dung. Ngoai ra, dao ng
in ap cua bong sodium cung tt hn. Khi
in ap yu th bong en cao ap thuy ngn
d tt, se khng am bao thun li, an
toan cho tuyn giao thng, trong khi o

Bong en cao ap OSRAM SON-T 250


(Sodium 250W)
bong sodium chu c mc in ap thp
hn nhiu.
Vi nhng u im nh vy, bong sodium ang c s dung ngay cang ph
bin, mc du loai bong nay vn co nhc
im la anh sang vang gy cam giac nong.
Cung co y kin cho rng, anh sang nay
gn vi anh sang t nhin, giup mt chung
ta quan sat d dang hn. Tuy nhin, khi
xem xet ch s hoan mau CRI mt thng
s xut phat t cac nghin cu v th giac,
c lng anh hng cua cac ngun sang
khac nhau ln cam nhn v mau sc cua
cac i tng va b mt cho thy anh
sang en thuy ngn phan anh mau sc
trung thc hn. Anh sang t bong sodium
co CRI ch bng 20% so vi anh sang mt
tri (anh sang t nhin), trong khi anh sang
t bong thuy ngn co CRI bng 50%.
Nhng y ch la mt nhc im nho,
khng anh hng nhiu n hiu qua
chiu sang tai cac ni cn phat quang
rng nh: nha xng, ng ph, chiu
sang an ninh cac khu vc cng cng.
AN L

13

CAM TAY CH VIEC

Hoc ky nng ng pho vi dng set


Dng set nm nao
cung xay ra, nhng ngi
dn vn cha trang b u
kin thc v dng set va
cach phong chng set.
TS Nguyn Xun Anh,
Vin Vt ly a cu, Vin
Han lm KH&CN Vit Nam
cho bit Vit Nam nm
tm dng chu A, mt trong
ba tm dng trn th gii co
hoat ng dng set manh.
Mua dng set cua Vit Nam
bt u t thang 4 cho n
thang 10 hng nm. Hng
nm dng set a gy ra
nhiu thit hai v ngi va
cua. Tuy nhin, vic trang b
kin thc v phong chng
set vn con rt han ch.
Theo TS Nguyn Xun
Anh, set la hin tng ngu
nhin nn khng co v tr an
toan tuyt i. Tuy nhin,
vic chu ng phong
tranh set, tm ni tranh tru an
toan co th lam giam ang
k kha nng b set anh. Khi
tri sp xay ra dng, bin
phap tranh set tt nht la v
nha. Ch an toan tranh
set la toa nha, hay cng s
co lp t h thng chng
set (n gian nht la ct thu
li Franklin). Khi trong nha
th nn ng xa ca s, ca
ra vao, cac dung in,
tranh cac ch m t nh
bung tm, b nc, voi
nc, khng nn dung in

14

i vi ngi b set anh cn c cp cu kp


thi. Nu ngi b set anh b ngt (tim ngng p,
tt th) phai thc hin khn cp cac ng tac h hp,
tr tim nhn tao. Ngoai ra, cn kim tra xem nan
nhn co b gay xng, c bit cn thn khng di di
nan nhn nu nghi ng b gay ct sng.
thoai tr trng hp rt cn
thit; nn rut phch cm cac
thit b in trc luc co
dng gn xay ra
Trng hp khng kp v
nha khi co dng, nht la i
vi ba con nng dn ang i
lam ng, tuyt i khng
dung cy ci lam ch tru
ma, tranh cac khu vc cao
hn xung quanh, tranh xa
cac vt dung kim loai nh xe
ap, may, hang rao st...
Ngoai ra, cn tm ch kh
rao, nu xung quanh co cy

cao hn th nn tm ch thp,
tm v tr cy thp. c bit,
ngi dn cn chu y, khng
ng thanh nhom ngi gn
nhau. Nu nh ban cam
thy toc b dng ln (nh
cam giac in khi s tay
trc mt tivi) th iu o co
ngha la co th b set anh
bt c luc nao. Lp tc cui
ngi xung va ly tay che
tai, khng nm xung t
hay t tay ln t.
MINH HA

CAM TAY CH VIEC

T tao phn bon sach cho cy trng


Thay v s dung, lam dung phn
bon hoa hoc, ngay nay ngi dn co
th s dung cac loai thao mc sn
xung quanh, thm ch la tn dung
rac trong nha bp tao ra phn
bon sach cho cy trng.
T toi, t
Ba T Th Tuy t
Nhung, Tr n g h
thng am bao cung
tham gia (PGS) Vit
Nam cho bit, s
dung cac loai thao
mc nh toi, gng,
t, chanh, xoan, cy
dy m t , cy hoa
cuc, hung bac ha la
phng pha p truy n
thng trc kia khi cha co
thuc bao v thc vt hoa cht
ng cha ta vn thng dung. No hay
ch thay v phai bo tin i mua nhng
san phm thng mai nng dn co th s
dung nhng san phm t nhin va kinh
t lai co th kim soat c thanh phn
cua no bi no c chnh nng dn t
lam ra.
Tuy nhin, khi s dung gng, toi, t
tr su, rp ngi dn thc hin
ung cach, khng c pha nng
m c (nng qua m c co th
lam rau b chay, tap thm ch la bac la).
Hn na, du b sung dinh dng co
ngun gc hoa cht hay hu c cung cn
am bao thi gian cach ly t nht la 10
ngay trc khi thu hai am bao khng
co tn d NO3 trong rau.
n rac thai nha bp
Rac thai nha bp nh vo chui, vo
cam, vo trng, xng ga, xng ln

hoan toan co th ch thanh cac loai dinh


dng bon cho cy trng. V du la, thn,
qua va vo chui (rt giau kali va ln) co
th ct nho va vui vao t canh gc cy
hoc xay nhuyn ri hoa vi nc ti
vao t b sung dinh dng cho cy khi
chung ra hoa va qua. Cac gia nh
cung co th gom vo trng (la
ngun canxi t nhin), xng
ln, ga (la ngun ln hu
c) ra sach, phi kh ri
nung trn la than t ong
hoc cho vao lo nng
sau o nghin thanh bt
b sung vao t cho
cy trng Ngoai ra, co
th gom va ct nho tt ca
cac loai rau qua b hong,
tha cho vao thung u cung vi
bt xng, bt vo trng goc
vn nu gia nh co vn rng. Cung
co th tao chung thanh dung dch a
c ln men bng cach ct nho vt liu
nay cho vao chum/vai cung vi ng ty
l 1: 0,5 ln men trong 1 tun, sau o
cht dch ct ra chai ni mat. Mi
ln s dung ly 20 - 30g dch ct pha vi
10 lt nc phun ln la. Gia nh cung co
th s dung trc tip bng cach xay
nhuyn chung va hoa vi nc ti vao
t cho cy s dung.
Khi thc hin ngi dn cn lu y mt
s im nh khi mi trng cy, nn trn
bt xng vao t co ngun ln giup
b r phat trin nhanh va tip tuc cung
cp dinh dng cho cac giai oan phat
trin sau nay cua cy. Khi cy trng con
non va phat trin thn la, nn la chon
nhng rac thai co nhiu am nh cung
rau la xanh nh rau mung, cai... tao
dung dch ti vao t.
THU HA

15

HOI - AP KHOA HOC


Nhc im lo t cht thai rn sinh hoat cng sut nho
Hoi: Hin nc ta ang co xu hng
u t ai tra lo t cht thai rn sinh hoat
cng sut nho tuyn huyn, xa. iu nay
co giup ch c g khng trong vic x ly
cht thai rn sinh hoat?
NGUYN VN MINH
(Thai Bnh)
TS Nguyn Vn Lm, Trng khoa
a cht, trng ai hoc Mo - a cht:
Vic u t lo t cng sut nho la giai
phap tnh th, gop phn giai quyt nhanh
chong vn cht thai rn sinh hoat phat
sinh trn a ban, c bit vi khu vc
nng thn. Tuy nhin, mt s lo t cng
sut nho khng co h thng x ly kh thai
va trn ng khoi khng co im ly mu
kh thai; khng co thit k, h s giy t
lin quan ti lo t. Nhiu lo t cng sut

nho c u t xy dng trn a ban dn


ti vic x ly cht thai phn tan, kho kim
soat vic phat thai nhim th cp vao
mi trng khng kh.
PV (ghi)

X ly rac thai t vo thuc bao v thc vt nng thn


Hoi: Xin cho bit quy nh v quan ly
bao goi thuc bao v thc vt sau s dung
nng thn?
TRN HNG VIT
(Sng Cng, Thai Nguyn)
TS Pham c Vinh, Tng Cuc Tiu
chun o lng Cht lng: Theo quy
nh, bao goi thuc bao v thc vt sau s
dung phai c thu gom v cac b cha.
B cha phai am bao yu cu: t tai cac
v tr thch hp, d nhn bit ven ng,
truc giao thng ni ng, b rung ln;
khng b ngp lut, gn im pha ch thuc
trc khi em i phun rai thun tin cho
vic thu gom bao goi thuc bao v thc vt
sau s dung; khng lam anh hng n
ngun nc sinh hoat, khu dn c, giao
thng va my quan nng thn. Sau khi pha
ch, phun rai thuc bao v thc vt phai

16

thu gom bao goi thuc bao v thc vt sau


s dung vao b cha theo quy nh.
ring bao goi thuc bao v thc vt sau s
dung vi rac thai sinh hoat va rac v sinh
ng rung. Khng s dung bao goi thuc
bao v thc vt sau s dung vao cac muc
ch khac.
T.M (ghi)

HOI - AP KHOA HOC


Ngi dn lam g ng pho vi bin i kh hu?
Hoi: Ti c bit, Vit Nam la nc
chu nhiu anh hng cua bin i kh hu.
Vy, vi mi ngi dn, chung ti phai lam
g chung tay ng pho vi bin i kh
hu?
NGUYN TH NGUYT HA
(Thai Bnh)
TS Pham c Thi,
Trung tm Khoa hoc Kh
tng Thuy vn & Mi
trng: Vic ng pho vi
bin i kh hu khng phai
la cu chuyn cua quc gia
ma mi ngi dn cung cn
chung tay hanh ng. Ngi
dn hay s dung tit kim in
nng, s dung cac san phm tit

kim in, thc hin tit kim nc, han


ch s dung tui nilon, tng cng s dung
cac san phm t nhin, s dung hiu qua
cac phng tin giao thng cng cng,
trng nhiu cy xanh
y u la nhng vic
d lam nhng lai
thit thc va em
lai hiu qua giup
giam thiu
nhim khng
kh, phat thai kh
nha knh va
nhim
mi
trng gop phn
ng pho bin i
kh hu.
TL (ghi)

Khi phuc ao, h, knh, mng, sng nhim


Hoi: Hin nay rt nhiu ao, h, knh,
mng sng b nhim. Lam th nao
khc phuc c iu o?
TRN VN BN (Ha Ni)
Ba Nguyn Ngoc Ly, Giam c Trung
tm Nghin cu Mi trng va Cng ng:
Vic khi phuc lam sng lai cac ao, h,
knh, mng, sng b nhim suy thoai co
th thc hin co hiu qua theo nhiu cach
tuy thuc vao vn va quy m nhng u
oi hoi cach tip cn quan ly tng hp, s
thu hiu v bao tn nc mt, h sinh thai
cung nh s hiu bit v cac bin phap
cng trnh va phi cng trnh, cach tip cn
co s tham gia cua nhiu bn, nhiu ni va
vi tm nhn xa. co th thc s cai thin
lai h thng ao mng knh rach sng nho
a b suy thoai cn phai coi cng tac cai
thin h thng thuy vc nho la mt lnh vc
u t cua tai chnh nha nc, va ong
gop vao bc tranh kinh t v m va bao

tn, bao v h sinh thai bn vng. Ngoai


ra, cn thuc y s tham gia cua cng
ng va ngi dn cung cac t chc khoa
hoc cng ngh va t chc phi chnh phu va
theo cach lam chm ma lan toa, nhn rng
t t. ng thi nha nc cn manh dan
u t cho cac cng trnh ha tng kt hp
bao tn giai quyt cac knh mng
sng nho hin ang rt nhim, coi o la
on by thuc y kinh t
MH (ghi)

17

HOI - AP KHOA HOC

X ly dioxin co ngun gc t cht dit co


Hoi: Ti mun bit cac thng tin lin
quan dioxin co ngun gc t cht dit co
do quc My s dung trong chin tranh
Vit Nam. Cng ngh x ly sinh hoc co
em lai hiu qua cao khng?
NGUYN VN TY
(Thai Bnh)
PGS.TS.BS L K Sn, nguyn Pho
Tng cuc trng Tng cuc Mi trng: T
nm 1961 - 1972, qun i My a
thc hin chin dch phun rai
cht dit co nc ta. Cht
dit co c ky hiu bng
cac mau thung phi ng
cac cht dit co, bao gm
cac loai: Orange (cht da
cam), Orange 2, Purple
(tm), Pink (hng), Green
(xanh ma), Blue (xanh),
White (trng) va Dinoxol, trong
o chu yu la cht da cam, mt

hn hp cua 50% n-butylic este 2,4,5-T va


50% n-butylic este 2,4-D. Trong cac cht
dit co nu trn, tr loai Blue va White, tt
ca cac cht con lai u cha 2,3,7,8 tetraclodibenzo-p-dioxin (2,3,7,8 TCDD), mt
cht c nht trong cac cht c do con
ngi tm ra va tao ra. X ly dioxin co
ngun gc t cht dit co la vn rt
phc tap v nng dioxin qua cao, ty l
TCDD (loai c nht va co bn
vng nht) rt cao. Phng
phap x ly bng cng ngh
sinh hoc con mt s vn
cn c lam ro. Theo cac
nghin cu cua USEPA
(Cuc Bao v mi trng
My, 2013), cng ngh sinh
hoc x ly dioxin ch mi
thanh cng trong phong th
nghim, cha th trin khai
ngoai hin trng.
LT (ghi)

Tac hai cua hoa cht bao v thc vt tn lu


Hoi: Hin nay nc ta vn con hoa
cht bao v thc vt tn lu. Ti mun hoi
tac hai cua hoa cht bao v thc vt tn
lu i vi mi trng va con ngi?
NGOC PHNG (Ha Ni)
ThS H Kin Trung, Cuc Quan ly cht
thai va Cai thin mi trng: Hoa cht bao
v thc vt tn lu co th gy nhim mi
trng thng qua nhiu con ng khac
nhau nh nc thai t
kho cha thuc khi co s
c v hoa cht, chay
n, nc ma chay tran
qua cac kho cha hoa
cht bao v thc vt a
b xung cp, lng
thuc con d ong lai
trong chai b qung
xung ao, h, sng hay

18

lng thuc d tha trong qua trnh s


dung qua liu lng ngm vao t cung
nh mach nc ngm... Khng ch gy ra
nhim mi trng nghim trong, hoa cht
bao v thc vt tn lu vi bn tnh cht
c hai, kho phn huy, kha nng di chuyn
xa, tch luy sinh hoc con gy ra nhng anh
hng co hai i vi kha nng sinh san, s
phat trin, h thn kinh, tuyn ni tit va h
min dch u co lin
quan ti hoa cht. Con
ngi b nhim chu yu
thng qua cac thc
phm nhim, cac
ng khac t ph bin
hn la ung nc
nhim va tip xuc trc
tip vi hoa cht.
MN (ghi)

HOI - AP KHOA HOC


Mi nguy t hat ging ngoai
Hoi: Ti thy trn th trng co ban
nhiu loai ging trai cy, cy canh ngoai,
kem theo o la nhng trang mang quang
cao bng hnh anh khin ai thy cung
mun trng ngay tai vn nha. Vy xin hoi
nu trng nhng ging cy nu trn co gy
anh hng g n mi trng khng?
PHAM THANH HOA (TPHCM)
TS Vo Mai, Pho Chu tch Hi Lam vn
Vit Nam: Nhng ging la hoan toan khng
phai nhp ngun chnh thc. V ging cy
trng u co quy nh rt ro rang, hat ging
rau qua nm trong muc phai quan ly, ging
mi nhp khu phai c anh gia khao
nghim thc t trn t trng tai nhiu a
phng cua Vit Nam, phai c B
NN&PTNT, hi ng khoa hoc anh gia at
moi tiu chun hat ging mi c cp phep
nhp. ng thi, bit ro hat ging o c s
nao nhp phn phi, san xut. i vi tao
ging do tp th, hay ca nhn nhn tao th
ng ky ban quyn, ri ban lai cho cng ty

ging cy trng nhn ging, phn phi ra


th trng. Nhng ging la trn th trng u
tri ni khng chnh thc nhp khu nn
khng th am bao cht lng, co khi ch
trng canh, a v Vit Nam lai quang cao
trng n. Ngoai ra, vic trng cho vui,
khng co tnh cht phap ly i khi gy hai
cho mi trng. a co nhiu bai hoc tai Vit
Nam v vic du nhp trng cy ging la v
lam canh, v du nh tham hoa cy mai
dng, cy thm i nhiu nm qua cha
co giai phap nao dep c mm mng cac
ging cy nay khi chung xm hai t va cy
trng trn nhiu vung lanh th Vit Nam.
Q.H (ghi)

Quy nh kim soat ngun nc ung ong chai


Hoi: Cac c s san xut nc ung
ong chai phai am bao tiu chun g v
ngun nc?
HOANG THANH VN (Ninh Bnh)
TS Nguyn Trong Khi, Vin Han lm
KH&CN Vit Nam: Ngun nc s dung
trong san xut nc ung ong chai phai
bao am phong tranh bt ky s nhim
hoc yu t ngoai lai anh hng n cht
lng nc va phu hp vi quy nh v
cht lng nc n ung; cac ngun nc
do c s khai thac phai c kim tra va
bao am phu hp vi quy nh v cht
lng t nht 12 thang/ln. C s cn b tr
khu vc ra va tit trung chai, bnh ng
san phm; khu vc chit rot san phm phai
kn, tach bit vi cac khu vc khac va c

trang b h thng dit khun khng kh;


vic tit trung, kh trung san phm, kh
trung bao b bng thit b chuyn dung s
dung cng ngh tao tia cc tm, cng ngh
kh ozone hoc cac cng ngh khac nhng
khng lam anh hng n cht lng, an
toan san phm. c bit, phai co b phn
kim soat v sinh chai bnh, cht lng
nc...
HB (ghi)

19

HOI - AP KHOA HOC

Thu rac thai in t ung cach


Hoi: Ti c bit mt s tu lanh i cu
co cha cht CFC. Cac cht nay gy hai
cho tng ozone. iu nay co ung khng?
TRN THU TRA (Ha Ni)
KS Nguyn Huy Bao, nguyn can b
Hoc vin Ky thut Qun s: CFC la cht
c chng minh la gy anh hng ti
tng ozone. Cht nay trc y c s
dung trong cac thit b lam lanh, trong o
co tu lanh. Thc t, kh gas ch c hai i
vi mi trng khi lot ra ngoai, con khi h
thng lam lanh cua tu vn hoat ng bnh
thng th kh gas o vn c gi trong h
thng kn, khng th lot ra ngoai. Cht nay
hin a b cm s dung. Nhng chic tu
lanh hin nay khng con cht CFC na.
Mi lo ngai n t nhng chic tu lanh cu,

hong. V vy, cac hoat ng thai bo tu lanh


cn phai c x ly ung quy trnh am
bao khng phat thai kh CFC ra mi trng.
cac nc tin tin, nhng loai rac thai
in t noi chung va tu lanh noi ring c
thu gom ring x ly.
MV (ghi)

Cach tnh nc ngng tu cua iu hoa


Hoi: Cng thc tnh toan s nc
ngng tu t may iu hoa nhit th
nao? Lng nc nhiu hay t phu thuc
iu g?
L NGOC HA (Ha Ni)
GS.TS Nguyn c Li, Vin KH&CN
Nhit lanh: Lng nc ma may iu hoa
thai ra phu thuc vao rt nhiu yu t
nh m trong phong cn
khng ch, m va nhit
ngoai tri, kn kht cua
ca s va ca ra vao, s
lng ngi trong phong
(v ngi lun toa m
qua phi va b mt da),
cac thit b toa m trong
phong nh thc n, nc
ung... Co th tnh lng
nc ngng bng cach ly
phn nhit n cua may chia
cho nhit ngng tu. V du, may

20

12.000Btu/h co nhit n khoang 0,2 x


12.000 = 2.400Btu/h = 703W = 703J/s. Ly
dong nhit 703 J/s nay chia cho nhit
ngng tu r = 2.500J/g se c 0,28g/s hay
khoang hn 1 lt nc ngng trn gi.
iu kin tnh toan bnh thng (con goi la
iu kin tiu chun) nhit ngoai nha
350C, m khng kh 50%, trong nha
270C, m 60% th khoang 20%
nng sut lanh dung vao vic
ngng tu m trong khng
kh. y c coi la phn
nng sut lanh v ch,
c goi la nhit n v ch
lam ngng tu hi nc
ma khng lam giam nhit
phong. Phn con lai la
nng sut lanh hu ch goi
la nhit hin v lam giam
nhit phong.
MT (ghi)

HOI - AP KHOA HOC

Nguyn nhn git cht cac ran san h


Hoi: Ti nghe noi bin
i kh h u khi n cho
nhiu ran san h b bin
mt. Tai sao bin i kh
hu lai la nguyn nhn
git cht cac ran san h?
NGUYN NGOC BNH
(Ha Ni)
TS Pham c Thi, Hi
Bao v Thin nhin va Mi
tr n g Vi t Nam: Ca c
nghin cu a ch ra bin
i kh hu lam nhiu ran
san h b t y tr n g.
Nguyn nhn la do s
nong ln cua kh hu toan
cu khin cho nhit b
mt nc bin thay i
( m hn) a n h h n g
nghim trong n s phat

trin cua cac ran san h,


khin cho nhiu ran san
h a va ang b ty trng.
iu ang noi, cac ran san
h la ni tru ngu cua rt

nhiu loai sinh vt bin. V


vy, vic cac ran san h b
suy thoai se e doa an
toan sinh hoc.
PH (ghi)

Y ngha cua tem nng lng


Hoi: i mua in t ti thy cac thit
b co dan tem nng lng vi nhiu sao
khac nhau, xin hoi y ngha cua nhng du
sao nay?
PHAM CNG QUANG (Ha Ni)
TS Pham Ngoc Phan, trng ai hoc
Bach khoa Ha Ni: Nhan nng lng la nhan
dan trn thit b, cung cp thng tin mc tiu
thu nng lng cua thit b o. Tai Vit Nam,
co 2 loai nhan la nhan xac nhn (hnh ngi
sao) va nhan so sanh (hnh ch nht). Tuy
vao hiu sut tiu thu in cua tng thit b
ma B Cng Thng xac nhn thit b o
c gn nhan 1, 2 hoc 5 sao. y la
nhng con s cng b mc tiu thu nng
lng cua cac thit b in. Nu cac san
phm cung loai, cung cng sut va chc

nng th san phm 5 sao la san phm ti u


nht. Cang t sao cang tn in. Mt s thit
b nh bong en huynh quang, en compact,
tng ph th nn chon mua loai co dan nhan
xac nhn hnh ngi sao. o la nhng san
phm tit kim nng lng.
T.H (ghi)

21

HOI - AP KHOA HOC

Nguyn nhn gy suy giam ngun gene


Hoi: Ngun gene cua
Vit Nam kha phong phu,
nhng ang b suy giam.
Nguyn nhn nao dn n
tnh trang nay?
TRN THU HA
(Phu Tho)
TS Pham Anh Cng,
Cuc Bao tn a dang sinh
hoc, Tng cuc Mi trng:
Mt trong nhng nguyn
nhn gy suy giam ngun
gene tai Vit Nam la do gia
tr v ngun gene cha
c nhn thc y u, c
bit tai khu vc min nui va
ven bin, ni s hu ngun
gene phong phu va quy
him nhng do trnh dn
tr con han ch nn ngi
dn cha nhn thc y u
gia tr ngun tai nguyn
ang nm gi. Trong khi o,
cac t chc, ca nhn khai

thac ngun gene khng y


thc c trach nhim phai
chia se li ch vi bn cung
cp tai nguyn, khin cho
quyn li cua cng ng
khng c am bao. Hn
na, mt nguyn nhn khac
dn ti s suy giam ngun

gene la do hin nay Vit


Nam cha kim soat c
hoat ng khai thac ngun
gene cua cac t chc, ca
nhn nc ngoai tin hanh
thng qua hp tac nghin
cu khoa hoc, lin doanh
PV (ghi)

Bin i kh hu lam gia tng bnh tt


Hoi: Ti mun hoi co phai bin i kh
hu lam gia tng dch bnh. iu nay co
ung khng?
NGUYN PHNG HA (Ha Ni)
TS Pham c Thi, Hi Bao v Thin
nhin & Mi trng Vit Nam: Bin i kh
hu anh hng su rng n moi mt cua
i sng xa hi, trong o anh hng trc
tip n sc khoe con ngi. Cac nghin
cu a ch ra, bin i kh hu khin nhit
tng, lu lut va han han a tao iu kin
thun li cho cac bnh truyn nhim phat
trin gy nguy hai n sc khoe con ngi.

22

Theo thng k, s lng ngi cht do cac


bnh co lin quan n bin i kh hu
ngay cang tng.
M.TM (ghi)

TIN TC - S KIEN
Nguyn va ng bng sng Cu Long
phai hng chu han han trn din rng,
mn xm nhp lam anh hng n cuc
sng khoang 2 triu ngi dn, thit hai
hang trm nghn ha lua. Thng tin nay
c a ra tai Hi thao tham vn Xy
dng k hoach phuc hi da vao kha
nng chng chu giam thiu tac ng
cua El Nino va La Nina tai Vit Nam t
chc ngay 8/7/2016 tai Ha Ni.
BT
l 371 triu USD u t cho ng pho
bin i kh hu va tng trng xanh.
Ngay 25/7/2016 tai Ha Ni, Ngn
hang Nha nc Vit Nam va Ngn hang
Th gii a ky kt hip nh phap ly cho
3 d an vi tng gia tr 371 triu USD
nhm h tr nng cao nng lc canh
tranh; ng pho bin i kh hu va tng
trng xanh; cp nc va x ly nc thai.
Cac hip nh cp vn nay danh cho
Khoan vay Chnh sach Phat trin v
Quan ly Kinh t va Nng lc Canh tranh
ln 3; khoan vay Chnh sach Phat trin
v Bin i Kh hu va Tng trng Xanh
ln 1; va vn b sung cho D an Cp
nc va X ly Nc thai th.
TB
l Bin i kh hu khin Vit Nam
thit hai 15.000 ty ng.
Bin i kh hu a gy thit hai v
kinh t cho Vit Nam
khoang 15.000 ty
n g. T cu i
nm 2014 2016, do tac
n g
cu a
hi n t n g
th i ti t El
Nino, 18 tnh,
tha n h
ph
khu v c Nam
Trung b , Ty

l Thuc y xy dng K hoach thc


hin Thoa thun Paris.
Ngay 22/4/2016 va qua, tai Tru s Lin
Hp Quc New York, Hoa Ky, B trng B
Tai nguyn & Mi trng a ai din cho
Chnh phu Vit Nam cung vi Lanh ao va
ai din Lanh ao Nha nc, Chnh phu cua
hn 170 nc ky Thoa thun Paris v bin
i kh hu. y la ban thoa thun mang tnh
lch s toan cu, la mt bc tin quan trong
trong vic chng lai bin i kh hu, khi
u cua mt ky nguyn mi, ky nguyn cac bon thp. L ky kt Thoa thun Paris v bin
i kh hu do Tng Th ky Lin Hp Quc
Ban Ki-moon chu tr t chc tai New York,
Hoa Ky theo Quyt nh cua Hi ngh ln th
21 cac Bn tham gia Cng c khung cua
Lin Hp Quc v bin i kh hu (Hi ngh
COP21). y la ngay u tin cua thi han 1
nm ky kt Thoa thun Paris, bt u t ngay
22/4/2016 - 21/4/2017.
LT

23

TIN TC - S KIEN
trong lnh vc t ai, mi trng va tai
nguyn nc vi tng s tin hn 27 ty
ng. Trong cac lnh vc phat hin sai
pham t u nm n nay, mi trng la
lnh vc "nong" nht vi 2 vu gy nhim
nghim trong la hai san cht bt thng
ven bin min Trung, va vu ca cht tai
sng Bi trn a ban hai tnh Thanh Hoa
va Hoa Bnh.
TL

lNgn hang Th gii canh bao Vit


Nam cn tranh cac tham hoa mi trng.
Tai cuc hop bao cng b Bao cao
im lai nh ky 6 thang cua Ngn
hang Th gii (WB) cp nht tnh hnh
pha t tri n kinh t Vi t Nam nga y
19/7/2016, chuyn gia cua WB nhn
manh Vit Nam cn tranh cac tham hoa
mi trng nh vu ca cht. Vit Nam hin
nay ang m rng va phat trin rt nhiu
khu cng nghip mi cn co nhng
chun mc tng ng va giam sat cht
che v mi trng. y la iu rt quan
trong giup Vit Nam co th tranh c
nhng tham hoa nh s c mi trng
va qua va khng tai din nhng tham
hoa trong tng lai. y cung la mt cam
kt trong Hip nh i tac xuyn Thai
Bnh Dng (TPP) cu n g nh nh n g
chng trnh ngh s ti p theo cu a
Vit Nam cn phai thc hin.
MH
l Phat hn 27 ty ng vi pham tai
nguyn, mi trng.
Tin t Thanh tra
B Tai nguyn &
Mi trng, t
u nm 2016
n nay, B
a ban hanh
quyt nh x
phat 145 t chc
vi pham hanh chnh

24

l Han han, xm nhp mn ng


bng Sng Cu Long gy thit hai hn
4.600 ty ng.
Thng tin nay c a ra tai Hi ngh
S kt 6 thang u
nm
va
trin
phng hng
nhim vu 6
thang cui nm
2016 cua Ban
Ch ao Ty
Nam B din ra
mi y. Cu th,
tng thit hai trong san
xut nng nghip c tnh khoang 4.678 ty
ng, trong o lua thit hai 232,95ha; hoa
mau va rau mau thit hai 6.561ha; cy n
qua va cy cng nghip b thit hai toan
vung la 10.831ha. Anh hng t tnh hnh
han han va xm nhp mn, co khoang
226.605 h dn trong vung b thiu nc
sinh hoat. c bit, Ca Mau la mt trong
nhng tnh chu thit hai nng n nht do
han han, xm nhp mn tai vung ng
bng Sng Cu Long, hn 6 thang va qua
khng co ma, xm nhp mn nng n a
dn ti "mua kh dai nht lch s" khin
lam mt cn bng a cht, gy sut lun, l
t lam anh hng va h hong nghim
trong nhiu tuyn ng giao thng nng
thn doc theo knh rach. Qua thng k, co
gn 113km ng giao thng b ran nt,
sat l, sut lun, h thng bin co mt s
im nguy c v do sat l.
NQ

You might also like