Cursus voor leiders in de gemeente onder de titel:

SERIE OVER DE EIGENSCHAPPEN VAN DE OUDSTE

Dit materiaal heb ik geschreven als training en handleiding voor
de leidinggevenden in de Christelijke gemeente. Hoewel in eerste
instantie bedoeld voor de oudsten / ouderlingen heb ik het ook
gebruikt voor training van diakenen, huis- en jeugdkringleiders.
Het is vanuit een zeer fundamentalistische visie geschreven, met
een minimale invloed van inzichten uit de huidige tijd. De reden
hiervoor is een handboekje te bieden voor degenen die leiderschap
vanuit de Bijbels traditionele scopus willen bestuderen.

ds. R.H.F. Uppelschoten (oktober 2016)

SERIE OVER DE EIGENSCHAPPEN VAN DE OUDSTE

THEMA: GROEIEN IN DE GENADE
I.

(2 Petrus 3:18)

INLEIDING

Het thema is ontleend aan 2 Petr.3:18 / In 1+2 Petr. 12 x het woord genade.
De tijd waarin we leven: INSTANT (koffie, pudding, taart enz.)
Ook geestelijk: allerlei formules, bijv. totale gehoorzaamheid, totaal geloof,
totale overgave, zelfverloochening, ascese, handoplegging, doop in de Geest en
dan volmaakt, volheid van de Geest enzovoort.
Persoonlijk getuigenis: meeste dingen geprobeerd
Conclusie: geen instant weg naar het worden van een man of vrouw van God.
t Kost God jaar om een rietstengel te maken, maar een eeuw,
om een eik te maken.
In het natuurlijke leven kost het tijd + inspanning, eten, slapen,
activiteiten, en dan groei je! Zo is het ook in het leven van een
kind van God. En als kind van God begin je al volmaakt:
zie: Col.2:9-10; 2 Petr.1:3.
Daarna groeien= uitleven van het nieuwe leven.
Niet in het wilde weg, maar volgens een model.
2 Bijbelgedeelten: nl. 1 Tim.3:1-7 en Titus 1:5-11
We gaan een twintigtal eigenschappen met elkaar na uit 1 Tim. En Titus.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.

onbesproken (1 Tim.3:2)
de man van n vrouw
nuchter
bezadigd (1 Tim. 3;2 + Titus 1:8)
beschaafd
gastvrij
bekwaam om te onderwijzen
niet aan de wijn verslaafd (vers 3 + Titus 1:7)
niet aanmatigend (Titus 1:7)
niet driftig
niet strijdlustig (1 Tim.3:3)
niet opvliegend (Titus 1:7 + 1 Tim.3:3)
vriendelijk (1 Tim.3:3)
niet geldzuchtig
een goed bestierder van zijn eigen huis (1 Tim.3:4)
gunstig bekend bij de buitenstaanden (1 Tim.3:7)
met liefde voor wat goed is (Titus 1:8)
rechtvaardig
vroom
niet een pas bekeerde (1 Tim.3:6)

DE MAN/VROUW
van
GOD

Twintig eigenschappen: samen vormend de MAN/VROUW van God.

Geestelijke gaven hierbij niet genoemd! Het gaat hier om de manier van leven,
karakter, gewoonten, geestelijke en psychologische volwassenheid.
WAAROM willen we ons met deze eigenschappen gaan bezighouden?
1e omdat ze het DOEL vormen voor geestelijke leiders van onze gemeente.
2e omdat ze het DOEL zijn voor iedere Christen (man en vrouw).
3e omdat ze een samenvatting geven van de eigenschappen, die elders in het NT
verspreid staan.
CONCLUSIE:

De man/vrouw van God is geen INSTANT product.

Het kost tijd om op Christus te gaan lijken: pas volkomen bij Zijn
wederkomst.

Maar een bepaald niveau is reeds in dit leven bereikbaar, daarom

LATEN WE ONS NAAR DIT DOEL UITSTREKKEN!
(Filip. 3:12-16)
2

THEMA: GROEIEN IN DE GENADE

(2 Petrus 3:18)

II.

ONBESPROKEN/ONBERISPELIJK/GUNSTIG BEKEND BIJ DE BUITENSTAANDEN.

WAT?

Het onderwerp voor vandaag: een groep van 3 verwante woorden.

1e onbesproken: (1Tim.3:2)=onschendbaar; niet aan te grijpen; geen vat op
te krijgen; (te goeder naam). Afgeleid van een werkwoord, dat grijpen of
arresteren betekent (Hand.21:30 + 33). Het komt drie keer in het NT voor:
1Tim.3:2; 5:7; 6:14. = onaantastbaar, ongehinderd, zonder

fout.
2e onberispelijk: (Tit.1:6-7)=niet ter verantwoording kunnen roepen. Afgeleid van een werkwoord, dat lett. betekent: in-roepen, beschuldigen.
Het komt 5x in het NT. voor: 1Cor.1:8; Col.1:22; 1Tim.3:10; Tit.1:6-7.
3e gunstig bekend staan: (1Tim.3:7)=lett. een goed getuigenis hebben.
Illustraties in: Dan.6:5 (Danil); Hand.16:2 (Timothes); Luc.1:6.
HOE?

Alles goed en wel, maar hoe bereik je zoiets in je leven?

1e het zijn totaalbegrippen: niet n eigenschap; levenswijze; karakter.
2e begin met... RUSTEN: 1Cor.1:8 en Col.1:22.
3e het kost TIJD: opbouw van een goede reputatie gaat niet vanzelf!
4e enkele praktische tips:
wees trouw.
houdt je woord.
doe je werk zonder mopperen.
laat je corrigeren.
wees eerlijk, hartelijk, nederig, gevoelig.
verlies je zelfbeheersing niet.
wees een goede rentmeester van je tijd en
talenten.
ten slotte (Rom.12:1-2; 6:13):
STEL JEZELF TEN DIENSTE VAN GOD.
5e het doel geldt ALLEN! Niemand is uitgezonderd.

WAAROM?

De reden, waarom ik deze dingen hoor na te streven in mijn leven.

Erg belangrijk i.v.m. onze motivatie.
1e OMDAT GOD HET ZEGT.
Zie m.b.t. Abraham Gen.17:1; 1Petr.1:15-16; 1Thess.4:1-3.
En wat Paulus zegt, is ook Gods Woord (1Tim.3:2; Tit.1:6-7; 2Thess.3:14).
2e TER WILLE VAN DE NAAM VAN GOD EN VAN CHRISTUS.
negatief: Davids zonde met Bathseba (2Sam.12:14; Tit.2:5,8,10; 2Petr.2:2)
Levenswijze van Joden (vgl. Rom.2:24).
positief: Col.3:17 alles doen in de Naam van Christus.
Hand.5:41 ter wille van de Naam smadelijk behandeld.
Hand.15:14 een volk voor Zijn Naam uit de heidenen.
Hand.15:26 hun leven overgehad voor de Naam van Christus.
Hand.19:17 de Naam van de Here Jezus werd grootgemaakt.
Hand.21:13 ben bereid te sterven voor de Naam v.d. Here Jezus.
3e OMDAT HET ONZE EER IS.
2 Cor. 5:9 daarom stellen wij er een eer in Hem welgevallig te zijn.
Fil. 3:19 Paulus weent om mensen, die wandelen als vijanden van het kruis
van Christus, hun god is de buik, HUN EER stellen zij in hun schade,
ze zijn aardsgezind.
4e OMDAT HET GODS EER IS.
1Cor.10:31 eten, drinken enz. alles ter ere Gods. vs 31-11:1; Col. 3:17
2Cor.8:23 broeders, die een eer van Christus zijn
Illustratie: de 3 vrienden van Danil (Dan.3:17-18).

CONCLUSIE:

HIJ IS HET WAARD!!!

THEMA: GROEIEN IN DE GENADE

(2 Petrus 3:18)

III.

DE MAN VAN N VROUW. (1 Tim.3:2; Tit.1:6)

WAT?

Er bestaan 3 uitleggingen van deze uitdrukking:

1e hij moet getrouwd zijn: voordelen zijn: meer vertrouwen, beter hulp te
bieden in bepaalde gevallen. MAAR: Er staat niet een, maar n vrouw.
Overigens zal de oudste in de regel getrouwd zijn omdat hij gekozen wordt
uit volwassen en ervaren mannen van de gemeente. DUS geen celibaat voor
de oudste (Gr. presbyteros en episkopos).
2e hij mag niet hertrouwen als zijn 1e vrouw sterft: waarom zou hertrouwen
zo verkeerd zijn? Paulus geeft duidelijk onderwijs hierover (Rom.7:2-3;
1 Cor. 7:7-9; 1 Tim. 5:14).
3e hij mag niet meer dan n levende vrouw tegelijk hebben. Deze uitleg
lijkt de beste i.v.m. de heiligheid van het huwelijk en de culturele
situatie van die tijd. Hij mag geen poligamist, bigamist zijn.

WAAROM?
Wat is de reden voor deze regel m.b.t. de oudste (en ons allen)?
1e Omdat God het zegt: Gen.2:24 (n vlees, niet: vele vlezen!).
1Cor.6:13-20 (God verheerlijken met ons lichaam).
Hebr.13:4 (het huwelijk zij in ere!).
2e Vanwege de situatie toen: Men heeft wel eens gezegd, dat de enige
nieuwe deugd, die het Christendom in de wereld heeft gebracht, de deugd
van de kuisheid is. En daar is veel rede voor: de antieke wereld in de
Bijbelse tijd, bevond zich in een toestand van morele chaos. Zelfs onder
de Joden kwamen poligamie en echtscheiding vaak voor. Bij de heidenen
alleen oneindig veel erger: de dichter Ovidius schreef een infaam boek:
de kunst van het liefhebben. Maar nergens is het huwelijksliefde. In 19
v.Chr. richtte een zekere Vespillo een gedenksteen op voor zijn vrouw:
Zelden duren huwelijken tot de dood zonder echtscheiding, maar wij zijn
al 41 jaar gelukkig getrouwd! kennelijk was dit hoge uitzondering.
De cijfers: Ovidius en Plinius hadden elk 3 vrouwen.
Caesae en Antonius elk 4.
Sulla en Pompeius elk 5.
Koning Herodes had er 9.
Keizer Nero was de 3e man van Poppea en de 5e van Messalina.
Tulla (dochter van Cicero) had 3 mannen.
De Griekse schrijver Lucianus schrijft in n van zijn dialogen: Het is
beter om het huwelijk niet nodig te hebben en Plato en Socrates te volgen
en tevreden te zijn met de liefde van jongens.
Wat krijgt tegen zon achtergrond het voorschrift uit 1Tim.3:2 een licht!
Ook in onze tijd hebben we in toenemende mate met zon situatie te maken.
MAAR in deze duisternis schijnt net als toen ook des te heerlijker het
licht van het Evangelie. Zie 1Cor.6:10-11.
HOE?

Hoe moeten wij leven in een sex-maatschappij met zn vele verzoekingen:

als gehuwde man, vrouw, als ongehuwde?
Praktische suggesties:
1e Goede communicatie hebben met onze vrouw/man.
1Cor.7:1-5 Elkaars sexuele behoeften bevredigen: soms raakt iemand in
overspel betrokken omdat zn vrouw of haar man de Bijbelse plicht niet
vervult. Waken hier tegen zelfzucht of sex als wapen: straf of beloning.
2e Verzoekingen vermijden: selecteer je lektuur, vermijd bepaalde tijdschriften, wend je ogen af. Ongehuwden lopen meer gevaar: zie 2 Tim.2:22.
3e Onszelf versterken door regelmatige Bijbelstudie en gebed. Fil.4:8;
Psalm 119:11.
4e Onnodig niksdoen vermijden: zie David 2Sam.11:1-2(geestelijk leiders).
Ga hardlopen: raak je energie kwijt. Wees aktief vooral in de dienst van
de Heer.

THEMA: GROEIEN IN DE GENADE

IV.

(2 Petrus 3:18)

NIET AAN WIJN VERSLAAFD/NUCHTER.

(1 Tim.3:2,8)
Nuchter is het t.o.v. verslaafd zijn. Er was toen veel drankmisbruik.
iem. die te lang zit bij de wijn; zich overdrinkt.

WAAR? Niet aan (veel) wijn verslaafd 1 Tim.3:3; Tit.1:7(oudsten), 2:3 (oude
vrouwen). Niet verzot (=gesteld-, dol-) op veel wijn 1 Tim.3:8(diakenen).
Nuchter 3x in 1Tim.3:2(oudste), vs.11(vrouwen), in Tit.2:2 (oude mannen).
Nuchter 5x 1Thess.5:6,8; 2Tim.4:5; 1Petr.1:13, 4:7, 5:8 (alle Christenen)
WAT?

Wat betekent nuchter-zijn in de Bijbel? Net als in ons spraakgebruik zijn

er in de Bijbel twee betekenissen:
1e niet onder invloed zijn van wijn: het leidt tot bandeloosheid Ef.5:18,
bij Noach tot naaktheid Gen.9:21, bij Lot tot bloedschande 19:33 vv.; we
weten wat carnavalskinderen zijn. Dienstdoende priesters dronken geen
wijn Lev.10:9. De Bijbel waarschuwd ernstig tegen deze invloed:
Spr.20:1 de wijn is een spotter, drank een luidruchtige, ieder die zich
daar aan overgeeft, is onwijs 23:29-35; Jes.5:11-12,22; Hos.4:11 ontucht,
wijn en most nemen het verstand weg! Spr.23:19-21 brassen-eten 1Petr.4:3.
2e niet onder invloed van iets zijn, zodat je kunt nadenken, kalm, niet
emotioneel zijn, niet je hoofd verliezen, koel zijn, rustig blijven.
(De dingen goed kunnen bezien en overzien)
Bijv. je kunt onder invloed van jezelf zijn: trots, zelfoverschatting opgeblazen. Je kunt dol zijn van woede(= je hebt geen controle meer over jezelf).
Enkele Bijbelse voorbeelden:
(2Sam.13:10-19)
- Onder invloed van de sex: vgl. de roes/verblinding van Amnon (2Sam.13:14-16).
Vgl. Spr. 5:12-13. Spr.1-13 denk maar eens aan Amsterdam.
- Onder invloed van valse leringen: vgl. 2Tim.4:5 (i.v.m. vs.2-4).
Illustratie: Jonestown! / Children of God / vals perfectionisme enz.
WAAROM? De Bijbel noemt enkele redenen waarom we nuchter moeten zijn:
1e Omdat de Dag des Heren komt 1Thess.5:6,8 (vs.2-5) De grote afrekening komt.
2e Omdat een grote erfenis ons wacht bij Christus wederkomst (1Petr. 1:13).
3e Opdat we kunnen bidden (1Petr.4:7-8).
4e Omdat we een vijand hebben: de duivel (1Petr.5:8).
HOE? Hoe leren we nuchter te zijn? We willen tenslotte hiervoor enkele praktische aanwijzingen met elkaar doornemen:
1e Zegt Gods Woord het?
- Vgl. Hand.17:11 dagelijks de Schriften nagaan. Zie ook 1Cor.4:6!
Pas op voor vals enthousiasme(door een beroep te doen op de Heilige
Geest bv., zonder onderwerping aan de toets van het Woord!).
2e Hij die gelooft, haast niet (Jes.28:16). (Je woorden overwegen,
betekent niet dat het spreken verdwijnt)
De Bijbel waarschuwd vaak tegen haast: Spr.29:20; Pred.5:1-2 geven
belangrijk onderwijs. Verder Spr.14:17, 29; 19:2; 21:5; Pred.7:9.
3e Wat zeggen de broeders en zusters ervan?

CONTROLE!!!

Deze regel wordt het minst nageleefd. We raadplegen bijna nooit onze broeders
en onze zusters. We weten het zelf veel te goed. Of we raadplegen alleen om
gelijk te krijgen. En als de raad niet is zoals we zelf denken, dan leggen we
hem naast ons neer. De Bijbel geeft belangrijk onderwijs over raad inwinnen:
Spr.15:22 plannen mislukken door gebrek aan overleg, maar door de veelheid van
raadgevers komt iets tot stand.
Spr. 20:18 plannen komen tot stand door beraad, voer dus de strijd met overleg.
Spr. 24:6 want met overleg moet gij de strijd voeren en de overwinning ligt in
de veelheid van raadgevers.
Spr. 21:30 er is geen wijsheid en geen verstand, geen raad is er tegenover de
Here. Enkele andere teksten zijn: Spr.11:14; 12:15; 19;20.
5

THEMA: GROEIEN IN DE GENADE

V.

(2 Petrus 3:18)

BEZADIGD.

WAAR? 15x in het NT, waarvan 11x bij Paulus. Het Griekse stamwoord is sofroon.
We vinden het op de volgende plaatsen: bezadigd (kalm/bedaard) 1Tim.3:2;
Tit.1:8; 2:2, 5,6,12. Bedachtzaam (met overleg te werk gaan, niet overijld) Hand.26:25; Rom.12:3 StV. woorden van gezond verstand, NBG nuchtere
waarheid t.o.v. wartaal t.g.v. woede, razernij, buiten zichzelf zijn.
(Rom.12:3 heeft ook te maken met christenen die teveel van zichzelf doen)
Ingetogen (zedig) 1Tim.2:9,15. Bezonnen 2Tim.1:7; 1Petr.4:7. Bij zn
verstand Marc.5:15; Luc.8:35. Nuchter van zin (zakelijk) 2Cor.5:13.
WAT?

De letterlijke betekenis van het woord is: met gezond verstand. Je verstand veilig en gezond bewaren, kalm, bedaard. Het tegenovergestelde is
gebrek aan zelfbeheersing. De persoon die sofroon is, heeft elk deel van
zn aard volkomen onder controle, d.w.z. Christus is koning van zn hart.
Vgl. Han.26:25 Paulus tot Festus: ik spreek woorden van bedachtzaamheid
Marc.5:15 zagen de bezetene zitten goed bij zijn verstand aan J. voeten.

WIE?

Oudsten 1Tim.3:2; Tit.1:8, oude mannen Tit.2:2, jonge vrouwen Tit.2:5,

en de oude vrouwen? Zij moeten de jonge erin onderwijzen!
Jonge mannen Tit.2:6, alle gelovigen Tit.2:12.

WAAROM? - Omdat je niet alles bent + kunt Rom.12:3 (4,5 daarom is het nodig om
met overleg te werk te gaan).
- Omdat het einde aller dingen is nabij gekomen 1Petr.4:7.
- Om te kunnen bidden 1Petr.4:7. (Hij beseft ten diepste dat God het
- zie Rom.12:2
moet doen).
HOE?

1e Niet te veel & niet te weinig van jezelf denken (verbod Rom.12:3 vv.)
-TE VEEL: zie achter waarom? hierboven. Te hoge dunk van jezelf hebben.
-TE WEINIG: jezelf als niets zien; Christenen hebben vaak een minderwaardigheids complex. Dit kan door allerlei dingen veroorzaakt zijn:
a. slechte ervaringen uit het verleden: bv. verlies ouder(s), negatieve
opvoeding thuis of op school, ziekten & gebreken enz. (je gebreken
moet je goed onder ogen durven zien, om dan ook daaraan te werken)
b. invloed van verkeerde theologie: steeds maar weer horen: je bent
niets (Illustratie van ds. Schortinghuis Jacob Bhme de 5 nieten: ik
wil, kan, weet, heb en deug niet!) pogingen om jezelf te kruisigen.
(Lukt toch niet! God aanvaardt je zoals je bent, aanvaard dus ook jezelf!). We zijn niet niets! We zijn naar Gods beeld geschapen, uniek,
zoals u bent, er is geen tweede in de hele wereld. Ik ben een koninklijk kind, van de Vader bemind! Als kind van God hebben we natuurlijke
en geestelijke gaven van Hem gekregen om Hem te dienen.
Conclusie: een juiste visie op jezelf hebben.
2e door de Heilige Geest: Hij is de Geest van bezonnenheid (2Tim.1:7).
Lees de hele tekst, mediteer erover en geloof!
3e door de genade van God: Tit.2:12. Vgl. Joh.1:14,16-17; Rom.6:14.

THEMA: GROEIEN IN DE GENADE

VI.

BESCHAAFD.

(2 Petrus 3:18)

(1 Tim.3:2)

1. Inleiding. (kosmios) = fatsoenlijk, bescheiden, ingetogen, gematigd.

Het woord dat we nu bestuderen is de vertaling van het Griekse woord kosmios.
Hier is ons woord cosmetica van afgeleid. We denken dan aan de poeders, zalfjes
enz. die vrouwen (en mannen) gebruiken om er beter uit te zien. Onder cosmetiek
verstaan we de kunst om de lichaamsschoonheid te behouden en te bevorderen.
Ons uiterlijk is niet onbelangrijk. Je hoeft er niet als een vogelverschrikker
uit te zien. Je mag best (moet zelfs) wat aan je uiterlijk doen: zie het uiterlijk van hippies e.d. Persoonlijke hygine is noodzakelijk! Maar je kunt met
cosmetica spoedig te ver gaan.
Het uiterlijk van de mens houdt vaak verband met zijn innerlijk. En zo kan de
verzorging van het lichaam een uiting zijn van ijdelheid, trots, verlangen om
belangstelling, begeerten op te wekken.
Voor een Christen bedoelt dit woord te zeggen, dat zijn uiterlijk in overeenstemming moet zijn met zijn innerlijk, dat door de Here Jezus is veranderd.
2. Het gebruik van het woord in het NT: er zijn 3 woorden met dezelfde stam:
KOSMOS: De wereld als geordend systeem (i.t.t. chaos). De letterlijke betekenis
is orde, versiering. God, die de wereld schiep, heeft iets van Zijn innerlijk
geopenbaard in Zijn schepping. (NB: de zondeval, met alle schadelijke gevolgen,
kwam er later bij!). Zie Gen.1:1-2; 2:1-3.
De zonde zet de wereld op zn kop, door de bekering wordt het bederf aan banden
gelegd. Zonde chaos, bekering evenwichtig, herschepping.
KOSMIOS: 1e waardig (i.v.m. kleding, zie 1Tim.2:9), respect afdwingend, van je
waarde bewust. 2e beschaafd (i.v.m. oudsten, zie 1Tim.3:2), welopgevoed, welgemanierd, goed onderwezen, gepaste taal sprekend.
Hoofdbetekenis: ordenen, versieren, eren of tot eer strekken.
KOSMEO: op orde brengen, opruimen (Matth.12:44; Luc.11:25), verfraaien
denktekenen (Matth.23:29), versieren van de tempel (Luc.21:5), als een
(Openb.21:2,9), in orde brengen van lampen (Matth.25:7). M.b.t. mensen
het volgende gebruik:
vrouwen: zich sieren met waardige klederdracht (1Tim.2:9)
slaven: de leer van God in alles tot sieraad strekken (Tit.2:10).
Onze Here Jezus in alles tot sieraad strekken. Dit moeten alle oudsten
in kleding, in spreken, in huis, in kantoor, in zaken doen, in alles.

van gebruid
zien we

hebben:

Praktische toepassing: Hoe kan ik beschaafd, waardig voor mijn Heer leven?
1e Christen zijn: - Het is de natuur van een VARKEN om in de modder te rollen!
- Een Christen heeft deel aan de Goddelijke natuur 2Petr.1:4.
- Hij is een kind van God Joh.1:12. Zijn zonden zijn vergeven
doordat Jezus Christus de straf ervoor droeg aan het kruis.
(Rom.5:8-9)
2e Uitleven: een gedrag i.o.m. je nieuwe natuur:
Kleding: is mijn uiterlijk i.o.m. de Bijbel en de cultuur (voor zover die niet
in strijd is met de Bijbel).
Spreken: ruwe, onbeschaafde taal vermijden, vloeken, tieren. Verheerlijk ik God
met mijn woorden? (Col.4:6).
Werkkring: is mijn houding daar, de Here waardig? (Col.3:23-24).
Ongelovigen in het algemeen: (1Petr.2:13-15).
Gemeente: Rom.14:19.

THEMA: GROEIEN IN DE GENADE

VII.

GASTVRIJ.

(2 Petrus 3:18)

filoxenos = hartelijk

(1 Tim.3:2)

Gastvrijheid in het OT: We vinden er bewogenheid voor de vreemdeling (Lev.19:

33-34). Zij hadden nauwelijks of geen rechten. Publieke herbergen waren vaak
gevaarlijke plaatsen. Daarom was gastvrijheid een grote deugd. We vinden vele
voorbeelden hiervan in het OT: Abraham Gen.18:1-5; Lot Gen.19:1-11; David
maakte een kleinzoon van Saul een permanente gast aan zijn tafel 2Sam.9:7-10.
Ook Nehemia is een prachtig voorbeeld 5:17+19. In het oosten, o.a. bij Joden en
Arabieren is gastvrijheid nog steeds een grote deugd.
Gastvrijheid in het NT: Jezus was gastvrij! Grote menigten (5000 Marc.6:30-44
en 4000 in Marc.8:1-10) aten op kosten van Zijn hemelse Vader. De discipelen
waren meerdere keren Zijn persoonlijke gasten (bv. Joh.21:9-14). En wat te
denken van het bruiloft van het Lam (Openb.19:9).
WIE WORDEN UITGENODIGD?
(Vgl. Luc.10:38-42, 19:5-10). Kan dat nog? JA: zie Matth.25:38-40. Ook 10:40.
Zendelingen als Petrus Hand.9:43 en Paulus genoten gastvrijheid, vgl. 16:15 en
zie vooral Rom.16:23.
Gastvrijheid en de Christen:
WIE? Oudsten: 1Tim.3:2; Tit.1:8.
Weduwen: 1Tim.5:10
Allen:
1Petr.4:9 algemeen gebod (context de liefde vs.8).
Hebr.13:2 niet vergeten! (zelfde context, zie vs.1).
Rom.12:13 je erop toeleggen (zelfde context, zie vs.9-10).
WAAROM?

1e Niet omdat het moet, maar omdat het mg (1Petr.4:9 geen morren).
We zijn ook hier in de sfeer van de genade (Rom.6:14; 2Cor.9:8).
2e Omdat het een weg is om onze broeder/zusterliefde (!)
te uiten. Vgl. 1Cor.13:4-7. Ook 1Joh.4:7-11, 19-21; Joh.13:35.
3e Omdat dit een speciale weg is om de gemeenschap met elkaar te
beleven. We vormen immers samen n lichaam in Christus 1Cor.12.

HOE? Het HOE hangt af van de situatie. Enkele algemene richtlijnen:

1e Eerst aan medechristenen: zendelingen op verlof, je brs. en zrs. in de
gemeente, bezoekers. Velen zijn eenzaam en hebben behoefte aan vriendschap.
a. als gemeente: door bv. pot-luck maaltijden.
b. als gezin: door mensen bij je thuis te nodigen.
2e Aan niet-christenen: je buren, collegas enz., voor een maaltijd of ontspannende avond. Je behoeft niet onmiddellijk over het geloof te gaan spreken.
Probeer eerst een goede relatie te krijgen, heb de ander eerst als mens lief.
Wacht op openingen van de Heer voor een persoonlijk getuigenis, of een uitnodiging voor een Bijbelstudie. Neem niet te veel hooi op je vork: beperk je tot
vriendschap met n of twee niet-christenen.
3e Maak een plan (in overleg met je man/vrouw).
CONCLUSIE:
Een huis kan nooit een gelukkig
huis zijn als het een egostisch
huis is.
Christendom is de Godsdienst van
de open hand,
het open hart,
en
de open deur.

THEMA: GROEIEN IN DE GENADE

(2 Petrus 3:18)

VIII. BEKWAAM OM TE ONDERWIJZEN

(1 Tim.3:2 / 2 Tim.2:24)

WAT?

De uitdrukking komt slechts in deze 2 teksten voor. Wat is de betekenis?

1e Het is een sociale eigenschap. Je bent in staat om bepaalde dingen aan
anderen over te dragen. =bekwaam, geschikt om te onderwijzen.
2e Het veronderstelt een bepaalde houding tegenover de Bijbel. In Tit.1:8
en 9 vinden we niet de uitdrukking bekwaam om te onderwijzen, maar
het wordt er wel omschreven. Er staat van mensen met deze eigenschap,
dat ze zich houden aan het betrouwbare Woord naar de leer. We vinden
dezelfde context in 2 Tim.2:23-26.
3e Het veronderstelt een goede kennis van de Bijbel. Vgl. Tit.1:9 in
staat om te vermanen op grond van de gezonde leer en de tegensprekers
te weerleggen. Dit is onmogelijk zonder goede kennis van de Bijbel.

WIE?

1. ALGEMEEN 1e oudsten: (1Tim.3:2; Tit.1:8-9)

2e alle gelovigen: (Col.3:16 vgl. ook Hebr.5:12).
Conclusie: ieder Christen, in of buiten het ambt, is geroepen
om te onderwijzen, maar dit is meer in het persoonlijke vlak.
2. BIJZONDER hiernaast heeft de Here echter een aparte groep
ingesteld die de speciale gave van het leraar-zijn bezit.
1e leraars: (1Cor.12:28; niet allen, vs.29).
Jac.3:1 laat zien dat niet allen zich hiernaar
moeten uitstrekken.
2e bepaalde oudsten: (1Tim.5:17).
3e vertrouwde mannen met deze gave: (2Tim.2:2) zie
ook vs 24. Van deze groep is nog een andere af te
zonderen die uniek is. Hun onderwijs is maatstaf,
een fundament voor allen die later onderwijzen:
a. Jezus: was leraar (Joh.3:2; Matth.4:23, 5:2).
Zijn onderwijs is ons fundament vgl. Col.3:16
Woord van Christus; vgl. Matth.28:19.
b. de apostelen: hun onderwijs is ons fundament
(Hand.2:41).
c. Paulus: 2 Tim.2:2 van mij 2 Tim.3:14 van
wie dit is van Paulus!
d. Johannes: 1Joh.2:24. Hoe belangrijk het Woord
is (vgl. 2Joh.9). Judas wijst tenslotte ook nog
op het grote belang van dit fundament in Jud.3.
Het geloof is dat, wat we geloven: eens en voor
altijd overgeleverd!

WAAROM? - Omdat zo mensen behouden worden. Vgl. Hos.4:6 / Hand.16:17.

- Omdat we zo alleen Christelijk kunnen leven: Rom.6:17 gehoorzaamheid.
Vgl. Tit.1:10 tucht.
- Om zo aan onenigheden en verleidingen te ontkomen (Rom.16:17).
- Om te kunnen vermanen en weerleggen (Tit.1:8-9).
PRAKTISCHE AANWIJZINGEN:
1e Iedere Christen moet deze gave ontwikkelen om een goed lid te zijn van het
lichaam van Christus en om een goede vader of moeder te zijn. Col.3:16; Ef.6:4.
2e Maak je Gods Woord eigen bijv. door:
- persoonlijke Bijbelstudie
- een Bijbel-correspondentie cursus
- een toerustings cursus
- een Bijbelkring of kleine kerk
3e Kennis alleen is niet voldoende: Liefde hoort erbij (1Cor.8:1).
4e Wees wijs in je onderwijs aan anderen (2Tim.2:23-24).
5e Gebruik de gelegenheid. Bereid iets voor om door te geven op de Bijbelkring,
lees vooruit een goed kinderboek voor de kinderen, doe zondagsschoolwerk, enz.
6e Heb geduld. Leren onderwijzen kost tijd en inspanning. Bereid je goed voor.

THEMA: GROEIEN IN DE GENADE

IX.

(2 Petrus 3:18)

NIET OPVLIEGEND / NIET STRIJDLUSTIG / NIET DRIFTIG (1 Tim.3:3; Tit.1:7)

WAT? Er is een groep van 3 verwante woorden:

1e Niet opvliegend: (1Tim.3:3; Tit.1:7) = heftig,
anderen aanvallend, geneigd tot twist, klaar om
klappen uit te delen, snel met zn vuisten.
Grieks: (plkts) (werkwoord ): slaan,
treffen, stoten, wonden, overwinnen, verontrusten.
Handtastelijk of met de mond: vgl. Spr. 12:18.
2e Niet strijdlustig: (1Tim.3:3; Tit.3:2). Grieks:
, van machaira=zwaard, machomai=strijden, vechten, oorlog voeren twisten.
Mach = strijd, gevecht, slag, slagveld, twist. Zie ter illustratie: Diotrefes,
3Joh. 10 uitwerpen hier, is hetzelfde als in Matth.10:1 (, ekballo).
3e Niet driftig: (Tit.1:7). Gr.:, org=drift, woede, toorn. Vgl. Jac.1:19.
WIE? Bij punt 1: oudsten, bij punt 2: oudsten + alle Christenen (Tit.3:2), bij
punt 3: oudsten. Toch zijn 1 en 3 voor alle Christenen, een na te streven doel!
WAAROM?

Waarom moet ik deze dingen vermijden in mijn leven?

1e Omdat het twist en strijd opwekt:
Twist : zie Spr. 15:18 (29:22a) een opvliegend mens verwekt twist,
Strijd: zie Spr. 26:21 wat kolen en hout voor een vuur is,
is een twistziek man voor de strijd.
2e Omdat het tot misdaden leidt:
Spr. 29:22b de driftkop begaat vele misdaden! Vgl 14:17 dwaasheid.
Jac. 1:19-20 de toorn van een man brengt geen gerechtigheid voor
God voort. Ter illustratie: Kan: Gen.4:5 Kan werd zeer toornig.
Mozes: hij liep God vooruit! Ex.2:11-12. Daarna werd hij 40 jaar
schaapherder. Zo werd hij zachtmoedig, beschrijft Num.12:3.
3e Omdat het hoort bij het oude leven: Na Ef.4:17 zegt Paulus,
in vers 31: alle toorn (org) worde uit uw midden gebannen. Na
Col.3:5-7 in v8: thans moet gij dit alles wegdoen: toorn (org).
4e Omdat het niet Gods methode is: 2Tim.2:23-26 een dienstknecht
des Heren moet niet twisten(machomai v24).
Door zijn zachtmoedigheid werkt God! Denk ook aan Spr. 15:18.
5e Omdat je ervoor zult boeten: Spr.19:19 een doldriftige moet
boeten. Vgl. Jezus antwoord op Petrus strijdlustigheid: Wie naar
het zwaard grijpt Matth.26:52. Denk ook aan het zwaard der Islam.
6e Omdat de Here Jezus ons een ander voorbeeld geeft: Lees:
1Petr.2:20b 23.
Zachtmoedigheid en ootmoed zijn onze wapenen, z heb je zelf vrede.

HOE TE OVERWINNEN?
Als ik nu zelf van deze dingen last heb in mijn leven,
hoe kan ik ze dan overwinnen? Een aantal stappen kunnen ons hierbij helpen:
1. Belijden als zonde, niet aan anderen, of de omstandigheden
de schuld ervan geven (1Joh.1:9).
2. Gemeenschap met God zoeken: Bijbellezen, gebed, bezinning.
3. Op God blijven vertrouwen (1Joh.5:4-5).
4. Problemen vermijden, bij lichamelijke/emotionele moeheid.
5. Lichamelijke beweging zoeken, ook zusters kunnen sporten.
EN GOD IS BIJ MACHTE ALLE GENADE IN U OVERVLOEDIG TE SCHENKEN
OPDAT GIJ IN ALLE OPZICHTEN, TE ALLEN TIJDE, VAN ALLES GENOEGZAAM VOORZIEN,
10

IN ALLE GOED WERK OVERVLOEDIG MOOGT ZIJN

THEMA: GROEIEN IN DE GENADE
(2 Petrus 3:18)
X.

(2 CORINTHIRS 9:8).

NIET AANMATIGEND / VOL VAN ZELFBEHAGEN (Tit.1:7; 2Petr.2:10).

WAT? In beide teksten: authades = eigenmachtig, koppig.

Het betekent letterlijk: zichzelf behagend (onbeschaamd zijn).
Synoniemen: (met je) zelfingenomen, arrogant, egocentrisch,
verwaand. Iemand bij wie alles om hemzelf draait, die geen oog
heeft voor anderen, die zich met niemand wil inlaten en geen
rekening houdt met anderen. Hij is onverdraagzaam, respecteert
de overtuigingen van anderen niet. Alleen zijn wil en wat hij
denkt, is belangrijk.
WIE? De eerste toepassing geldt de oudsten (Tit.1:7).
Daarnaast wordt het woord gebruikt voor dwaalleraren (2Petr.2:1, 10).
En natuurlijk geldt het als na te streven doel voor iedere Christen!
HOE? Veel onderwijs lijkt de Bijbel niet te geven. Het woord komt maar twee
keer voor. De oplossing is: zie naar het tegenovergestelde van jezelf behagen,
nl. GOD BEHAGEN. Hoe doen we dit?
1.
Door niet in het vlees te leven (Rom.8:8).
Illustratie: Michal de dochter van Saul. Toen David met de ark terugkeerde, kwam haar trotse natuur in opstand (2Sam.6:16, 20-23 vooral v22).
2Cor.5:15 voor allen is Hij gestorven opdat
1Tim.3:6 door opgeblazenheid in het oordeel van de duivel vallen.
1Cor.13:4 de liefde praalt niet, zij is niet opgeblazen (Ef.1:22).
En het uiteindelijke doel is: God alles en in allen (1Cor.15:28).
2.
Door met de rechte kennis van Gods wil vervuld te worden (Col.1:9-10).
3.
Door de praktische voorschriften van Paulus op te volgen (1Thess.4:1-12).
4.
Door te toetsen (Ef.5:10) dit doe je aan de hand van het Woord van God.
5.
Door elkaar te verdragen (Rom.15:1-2).
6.
Door anderen te behagen (Rom.15:2).
7.
Door de ouders te gehoorzamen (Col.3:20) m.b.t. onze kinderen.
8.
Door uit geloof te leven (Hebr.10:38).
WAAROM?

Welke redenen geeft de Bijbel om naar dit alles te streven?

1e Om Gods tegenwoordigheid voortdurend te ervaren (Joh.8:29).
Zonde verbreekt de gemeenschap met God (1Joh.1:7+9).
2e Vanwege het voorbeeld van Christus (Rom.15:3).
Wat deed Hij toen Hij op aarde leefde? Wat deed men Hem aan?
Soms ondergaan wij soortgelijke dingen. Het is een bemoediging
om dan te weten: dat hebben ze met mijn Heer ook gedaan.
En lijden om Zijnentwil is een eer!
3e Om de dienstknecht van Jezus Christus te kunnen zijn (Gal.1:10).
Jezus heeft eens gezegd:
indien iemand achter Mij wil komen,
die verloochene zichzelf,
en neme dagelijks zijn kruis op,
en volge Mij (Lukas 9:23).
En bij dit alles geldt steeds GROEIEN IN DE GENADE
(2 Petrus 3:18)!
Het is door genade, dat deze eigenschap in ons leven
kan groeien. Een geweldige belofte hiervoor is:
Want God is het, die om Zijn welbehagen (hierin heeft God
nu behagen!) zowel het willen als het werken in u werkt.
Fil. 2:13.
11

THEMA: GROEIEN IN DE GENADE

XI.

(2 Petrus 3:18)

NIET GELDZUCHTIG / NIET OP ONEERLIJKE WINST UIT

WAT?

Geldzuchtig (1Tim.3:3), geldgierig (2Tim.3:2), baatzuchtig (Heb.13:5) kern: geld liefhebben, niet: geld hebben!
Op oneerlijke winst (Tit.1:7), winstbejag (1Tim.3:8) uit.
1Petr.5:2 noemt schandelijke winzucht. Het woord voor schandelijk,
( = vanwege smerige zaakjes) beschrijft de mens die zich
er niet om bekommert hoe hij winst maakt, ls hij maar winst maakt.

WIE?

In 1Tim. Oudsten (3:3), diakenen (3:8) en iedereen (6:10 + 17). In

2Tim. mensen, die in de laatste dagen leven (3:2). Timothes werkte
in en rond Efeze. De mensen daar, waren welvarend, materialistisch,
werelds. In de Titusbrief ook oudsten (1:7) en mensen die van geen
tucht willen weten.
Titus werkte op Kreta. De mensen daar, waren zeer geldzuchtig.
Plutarchus zei, dat ze op geld aasden zoals bijen op de honing!

WAAROM? Gods Woord geeft vele redenen om niet geldzuchtig te moeten zijn.
1e omdat Jezus het zegt (Matth.6:19-21).
2e omdat het de plaats van God inneemt: God of Mammon (Luc.16:13,14). Zie
de gelijkenis van de rijke man en de arme Lazarus (19-21): Lazarus had
God gevonden en eeuwig leven. De rijke verloor echt alles (Job 36:15).
3e omdat het afgoderij is (Ef.5:5; Col.3:5). De gevolgen: geen erfdeel in Gods
koninkrijk en de toorn van God. Efeze zegt dat, een geldgierige is een afgodendienaar en Col. zegt: hebzucht is afgoderij. Zie de rijke jongeling (Luc.18:18)
die Jezus niet wilde volgen, want hij was zeer rijk (vs.23). Het stond hem in
de weg om Gods koninkrijk binnen te gaan. Maar God kan het onmogelijke (vs.27)!
4e omdat er iets beters is: Spr.3:13-15; 16:16 nl. wijsheid. Praktische levenswijsheid om de HERE waardig te wandelen. Zie bijv. Salomos keuze als jonge man
1Kon.3:1-15. Het was de goede keuze, God stond op de eerste plaats toen. Salomo
kreeg lles (10-14) het loon van de ootmoed (Spr.22:4), de vreze des Heren is
rijkdom, eer en leven.
5e omdat het niet verzadigd: Pred.5:9. Een Romeins spreekwoord zegt: rijkdom /
weelde is als zeewater. I.p.v. dorst te lessen, wekt het nog meer dorst op!
6e omdat je niets meeneemt als je sterft: Pred.5:14-15. Zie de
voorbeelden van Christenen die na hun dood niets nalieten.
Geld is vermaakt aan een goed doel, stichting, tehuis o.i.d.
7e omdat geld de wortel van alle kwaad is: 1Tim.6:10.
8e omdat je in Christus alles hebt: 1Cor.1:5; 2Petr.1:4.
Zie als illustratie: Jacob; Gen.33:11.
9e omdat God met ons is: Hebr.13:5-6.
God heeft de blijTenslotte de vraag, hoe je dit bereikt in je leven.
moedige gever lief.
We kunnen weer een aantal punten noemen:
2Cor. 9:7
1e Door je bezit aan God te geven tijdens je leven en er
verder als rentmeester mee te leven (1Cor.4:7; vgl. 1Petr.4:10).
2e Door tijdens je leven te bepalen, voor Gods aangezicht, wat er na je
dood met je bezit moet gebeuren.
3e Door het werk van de Heer te steunen met dat, wat je
zelf niet nodig hebt.
HOEVEEL ga je geven? In Mal.3:10 is het 10%. Spr.3:9
laat het in het midden. Zie dat in de beide teksten
geweldige beloften gegeven worden aan de gevers! Een
goede manier is een vast bedrag per maand te geven +
telkens extra te geven, wanneer er soms noden zijn.
4e Door matig te leven, niet overdadig! (2Tim.3:3).
5e Door niet extreem te worden: je moet niet alles weggeven, zodat je zelf afhankelijk wordt van anderen.
Naar vermogen iets
wegleggen. 1Cor.16:2
LAAT DE ALMACHTIGE UW VOORRAAD GOUDERTS
EN UW ZILVERSCHAT ZIJN
JOB 22:25!
HOE?

12

THEMA: GROEIEN IN DE GENADE

WAT?

(2 Petrus 3:18)

XII.

VRIENDELIJK!

Het Griekse woord epi-eikes() is bijna niet

vertaalbaar. Vele vertalingen komen voor, zoals:
vriendelijk, welwillend, bescheiden, graag vergevend, mild, redelijk, gepast, geschikt, eerlijk,
geduldig, zachtmoedig, verdraagzaam, grootmoedig.
Letterlijk betekent het woord: geschikt-, passend
zijn; z als je hoort te zijn, dt doen wat juist
is, billijk en redelijk. Niet naar de letter van
de wet handelen, maar naar de geest ervan.
Illustratie: schooljeugd kan z snel oordelen.

WAAR? Het woord epi-eikes staat in Fil.4:5; 1Tim.3:3;

Tit.3:2; Jac.3:17; 1Petr.2:18. Als zelfst. nw. in
Hand.24:4 en 2Cor.10:1.
WIE?

Op wie wordt de term toegepast, voor wie wordt het gebruikt in de Bijbel?
1e GOD: Psalm 86:5 heeft in de Griekse vertaling hetzelfde woord. Het betekend hier: GRAAG VERGEVEND. Andere O.T. teksten met deze gedachte zijn:
Neh.9:17; Ps.130:4; Dan.9:9. In een berijmde psalm staat: Milde handen,
vriendelijke ogen, zijn bij U van eeuwigheid! GOD IS VRIENDELIJK!
2e CHRISTUS: 2Cor.10:1 spreekt van de zachtmoedigheid en vriendelijkheid
van Christus. JEZUS IS VRIENDELIJK! Illustratie: de vrouw die op overspel
is betrapt (Joh.8); Jezus gebed a.h. kruis: Vader, vergeef (Luc.23:34).
3e DE WIJSHEID VAN BOVEN: Jac.3:17 zegt, deze isvriendelijk. De wijsheid
wordt als persoon voorgesteld, net als in het boek Spreuken (Spr.1:20vv).
4e OUDSTEN: 1Tim.3:3 stelt dat zij vriendelijk moeten zijn.
5e ALLE GELOVIGEN: Tit.3:2; herinner hen eraan, dat ze vriendelijk zijn!
+ alle zachtmoedigheid bewijzen aan alle mensen! Tenslotte nog: Fil.4:5:
uw vriendelijkheid zij alle mensen bekend. ZEKER AAN DE GELOVIGEN!

WAAROM? Om welke reden behoren kinderen van God vriendelijk te zijn? 3 redenen:
1e Omdat God Zlf zo is. Wij behoren op Hem te lijken. Zie de gelijkenis van de
10.000 talenten Matth.18:21-35; en vooral vers 33: had ook gij geen medelijden
moeten hebben met uw medeslaaf?.
2e Omdat Jezus zo is. Christus heeft u een voorbeeld nagelaten, opdat gij in
Zijn voetstappen zou treden 1Petr.2:21-35.
3e Omdat we nieuwe mensen zijn. Vgl. Tit.3:2-7, het woordje want slaat op het
vroegere leven, maar nu zijn we gered!
HOE? Hoe bereiken we dit in ons leven?
Er zijn minstens vier hulpmiddelen:
1e Door het telkens als doel te zien en na
te streven. Zie ww. herinneren Tit.3:1.
2e Door God erom te bidden. De wijsheid van
boven is vriendelijk (Jac.3:17) en God
schenkt deze wijsheid mild, als we Hem erom
vragen (Jac.1:6).
3e Door te geloven dat God door Zijn Geest
deze vrucht uit genade in ons zal bewerken.
4e Door over Gods liefde en vergeving te
mediteren: want als we daarvan diep doordrongen zijn, kan het niet anders of we
worden blij en dankbaar, en we willen
anderen ook zo behandelen!
13

THEMA: GROEIEN IN DE GENADE (2 Petrus 3:18)

XIII. MET LIEFDE VOOR WAT GOED IS!

INLEIDING: Liefde voor het goede (filagathos) is een eigenschap

van de oudste Tit.1:8. Het tegenovergestelde, liefde voor wat kwaad is,
(a-filagathos) vinden we in 2Tim.3:3 in een beschrijving van de
laatste dagen, onze tijd. Vgl. de Richterentijd Ri.2:10+11 Toen! 7x in
Richteren vinden we deden wat kwaad is In het het slot vanaf 17:6, 4x
in die dagen was er geen koning in Isral!. 2x ieder deed wat goed was
in zijn ogen Ri.17:6; 21:25. En hiermee eindigt het boek. Het is vol van
gruwelijke verhalen, met afgoderij, sex, perversies, moord, diefstal enz.
Bal=(lAY) echtgenoot(overspel), heer, bezitter. Kwaad=(Arh Ta) pure slechtheid.
BETEKENIS: De uitdrukking wijst op een intense persoonlijke betrokkenheid tot
het goede. De vraag is echter: wat s goed? Het Griekse woord betekent: uitstekend, fijn, goed. Maar om uit te maken of iets zodanig is, hebben we wel een
maatstaf nodig. Deze kan niet alleen in de mens liggen (zie het boek Richteren;
Psalm 14:2-3; Pred.7:20; Romeinen 3:10-12; Matthes 19:17) ALLEEN GOD IS GOED!
WIE?:

God
Jezus
De Heilige Geest

Psalmen 118:1+29; 135:3; 136:1

Matthes 20:15; Joh. 10:11, 14
Psalm 143:10; Nehemia 9:20

EN MENSEN? Alleen in afgeleide zin, in relatie met God. Bijvoorbeeld Barnabbas

Hand.11:24, maar zie later 15:36-39. Ook Christenen kunnen van en uit zichzelf
niet goed zijn of handelen (zie Paulus zlf Rom.7:13,18-21. 1eWet 7:23; 2e 8:2).
HOE kunnen we dan toch goed zijn + doen, m.a.w. liefde hebben voor wat goed is?
1e Door wat Christus doet: Hebr.9:24-26.
2e Door wat God doet: Efeze 2:10.
3e Door wat de Geest doet: Gal.5:22. Daarom zijn bv. 3Joh.11 +Rom.8:28 zo waar!
OPDRACHTEN: Vertrouwende op wat God voor ons deed en doet, moeten wij:
1e Onze lichamen als offer stellen voor God: Rom.12:1-2.
2e Bidden dat God ons lust tot het goede geeft: 2 Thess.1:11.
3e Alles toetsen en het goede behouden: 1 Thess.5:21.
4e Te allen tijde het goede najagen en navolgen: 1 Thess.5:15.
5e Niet moe worden goed te doen: Gal.6:9; 2 Thess.3:13.
6e Onderricht geven in het goede: Tit.2:3 (oude vrouwen leren hier de jongere).
7e Goedheid aandoen: Col.3:12.
WAT
1e
2e
3e
4e
5e
6e
7e

IS GOED volgens Gods Woord?

Recht doen, trouw liefhebben en ootmoedig wandelen met God: Micha 6:8.
Verdrukking! zie Psalm 119:71; Hebr.12:5-13.
Onze God psalmzingen: Psalm 147:1.
Nabij God zijn: Psalm 73:28.
Een woord op zn tijd: Spr.15:23; een goed woord verblijdt het hart, 12:25.
Voorbede doen: 1Tim.2:1-4.
De Wet: Rom.7:16; 1Tim.1:8, het Woord van God: Hebr.6:5, de Bijbelse leer:
1Thess.4:6; 2Tim.1:14 vgl. met 2Tim.2:2.
8e Vastheid vinden voor je hart, in genade: Hebr.13:9.
9e Een vrouw vinden: Spr.18:22.
10e Alles wat God geschapen heeft: 1Tim.4:4.
11e Gods naam: Psalm 54:8. Jezus Naam: Jac.2:7.
12e Goede werken: Tit.1:16; 2:7,14; 3:1,8,14 (3:5 redding is niet uit werken!).
BELONING: Zij, die goed doen krijgen iets terug:
1e Heerlijkheid, eer en vrede: Rom.2:10.
2e Wie zich over de arme ontfermt, leent de Here! Spr.19:17.
3e Al het goede, dat je doet, krijg je van de Here terug: Ef.6:8.
NB: We worden door genade behouden, maar er is toch een beloning voor de kinderen van God, die tijdens hun leven op aarde de Here dienen! Zie: 1Cor.3:13-15;
2Cor.5:9-10; Hebr.6:10; Openb.19:8. Toch is ook deze beloning GENADE!
14

THEMA: GROEIEN IN DE GENADE (2 Petrus 3:18)

XIV. EEN GOED BESTUURDER VAN ZIJN EIGEN HUIS!
INLEIDING: Illustratie van het gezin van een predikant.
Conclusie: CHRISTENDOM BEGINT THUIS! 1Tim.3:4
WAT?

Eerst WAT NIET? Wat 1Tim.3:4 niet betekent:

1e kinderen hebben, of getrouwd zijn.
2e kleine kinderen: het moeten wat oudere kinderen zijn; Tit.1:6b.
zie als voorbeeld Eli in 1Sam.2:12-17; voorts 22-25, 27, 29-30.
3e volmaakt gezin: geen gezin s volmaakt, overal zijn problemen.
4e een succesvol zakenman zijn.
5e succesvol in gemeentewerk zijn.
WAT WEL?
1e letterlijk zegt Tit.3:8: goed vooraanstaand (), voorgaan
Tit.3:14. Ook: leiding geven 1Tim.5:17.
e
2 Huis, oikos () is ook huisgezin, dus de personen Hand.16:31.
3e zn kinderen onder tucht houdend: onder-plaatsen, in 2Cor.9:13
gehoorzaamheid, Gal.2:5 gedwee, 1Tim.2:11 onderdanig. Tit.1:6b
schetst een plaatje. Conclusie: gezagsprobleem is hier opgelost.
4e met alle waardigheid: vanwege de door God gegeven positie. Niet
driftig worden, vreselijk gaan schreeuwen, of erop los timmeren!
5e besturen = zorgen (voor) 1Tim.3:5 ook: verzorgen vgl. Luc.10:34.

WAAROM?

HOE?

Waarom moet de oudste, en moeten ook wij allen, hiernaar streven?

1e Een beheerder van Gods huis moet onberispelijk zijn. De naam van
de Heer mag niet gesmaad worden. Zie bijv. Tit.1:7 er zijn kinderen
in opspraak wegens bandeloosheid (vgl. Ef.5:18) of tuchteloosheid.
2e Wie zn eigen huis niet kan besturen, kan geen Gemeente leiden.

Hoe kun je goed bestuurder van eigen huis zijn? Huis is woning, maar ook:
huisgezin dus je vrouw en kinderen. Hoe ben/wordt je een goed bestuurder?
We willen nu enkele praktische Bijbelse richtlijnen met elkaar doornemen:
1e Ef.5:25 Mannen, hebt uw vrouw lief!
1Petr.3:7 Verstandig leven met onze vrouwen als brozer (d.i. kostbaar!)
vaatwerk: vrouwen zijn anders dan mannen en haar eer bewijzen: want zij
zijn ook erfgenamen van de genade des levens. Anders: gaat je gebedsleven
eraan! Deze aanwijzingen zijn ernstig, in onze tijd van echtscheidingen.
Menige leider van een gemeente heeft hiermee zijn bediening geruneerd!
2e Ef.6:4 Je kinderen niet verbitteren, maar ze opvoeden in de tucht en
de terechtwijzing des Heren. Zie 1Thess.2:11.
Tit.1:6 Je kinderen winnen voor de Here: dat heb je uiteindelijk niet in
je eigen hand, maar er zijn wel verschillende dingen die we kunnen doen:
-pleiten op Gods beloften en op de genade van de Here Jezus.
-breng ze in aanraking met het Evangelie: clubs, kampen e.d.
Goede lektuur: geef de gemeente bibliotheek kinderboeken.
-lees en vertel uit de Bijbel, hou een huisdienst, zing, bid.
-controleer je T.V. Er is veel meer kaf dan koren! Bepaal van
te voren m.b.v. de TVgids waarnaar je als gezin wilt kijken.
-leer ze het verschil tussen Bijbelse en wereldse normen.
-wees een goede vader: ons vaderschap is voor hen een weerspiegeling van Gods Vaderschap. Denk tenslotte aan de wijze
opmerking van de gelovige boer:
Ik heb geleerd meer met God over mijn kinderen te spreken,
dan met mijn kinderen over God.
15

THEMA: GROEIEN IN DE GENADE (2 Petrus 3:18)

XV. RECHTVAARDIG (Tit.1:8).
Een eigenschap van een oudste (Tit.1:8)
en, voor alle gelovigen (Tit.2:11-12).
WIE?

Wie is rechtvaardig?
1e GOD: Hij is een rechtvaardige Rechter (Ps.7:12;
Gen.18:25) Hoe kan Hij de mens redden als Hij rechtvaardig is? (Ps.71:2) Dit was Luthers probleem. Zie in het NT Joh.17:25.
Hoe kan Hij vergeven als Hij rechtvaardig is? 1Joh.1:9 OM HM Rom.3:2526; vs.26 is fundamenteel voor de rechtvaardigingsleer! Vgl. ook Rom.5:19
het antwoord op het HOE, is de persoon van de Here Jezus Christus.
2e CHRISTUS: Hij is de Rechtvaardige in het OT(Jes.53:11 Mijn knecht, de
Rechtvaardige, zal velen rechtvaardig maken en hun ongerechtigheden zal
Hij dragen. zie: Jer.23:5-6; 33:15-16 en Zach.9:9. Ook in het NT is Hij
de Rechtvaardige. Hand.3:14-26 de Heilige en Rechtvaardige en 7:52; zie
verder 1Petr.3:18; 1Joh.2:1-2. Wie zich nu niet laat redden die wacht het
oordeel! (Hand.17:30-31 2Tim.4:8).
3e MENSEN: Zijn mensen rechtvaardig in de Bijbel? Er zijn minstens 3 antwoorden mogelijk: - Niemand is rechtvaardig (Rom.3:10). Zo ziet God ons.
- Hoogstens kan een mens uiterlijk en voor de mensen,
voor rechtvaardig doorgaan. De Grieken kenden dat als
ethische deugd, door eigen prestatie te bereiken. De
Farizeen kenden ook zoiets (Luc.18:9-14; Mat.23:27).
- Voor God zijn alleen de gelovigen rechtvaardig. Basis
hiervan is: het offer van Jezus (Rom.5:19 (+3:23-26))
door de gehoorzaamheid van n zullen zeer velen, rechtvaardig worden.

WAT?

Wat is
1e Het
2e Het
let op

dan Bijbels rechtvaardig? We herhalen eens wat het WEL en NIET is.
is GEEN ethische prestatie, de inspanning om rechtvaardig te zijn.
is WEL een verklaring, een rechterlijke uitspraak (zie Rom.4:3-6
het werkwoord toerekenen).

Ben je dus rechtvaardig, zonder dat je er iets voor hoeft te doen? JA !

Maar leidt dat dan niet tot een losbandig (onverschillig) leven?
NEE !
zie teksten van Rom.6:1-2,15; 1Joh.3:7-8. We wijzen op twee illustraties:
- De overspelige vrouw (Joh.8:1-11, vooral vers 10-11).
- Gelijkenis van de man die 10000 talenten schuldig was (Matth.28:21-35).
TOEPASSING: Wat wordt nu bedoeld met Paulus zijn vermaning dat oudsten rechtvaardig moeten zijn (Tit.1:8) en dat alle gelovigen ook rechtvaardig moeten
zijn (Tit.2:11-12)? Wat betekent dit nu allemaal voor ons dagelijkse leven?
1e We hebben gezien, dat Gods rechtvaardigheid verband houdt met Zijn vermogen
om juiste, onpartijdige, beslissingen te nemen, op basis van recht. Eerlijk en
billijk. Dit moet een oudste ook kunnen en allen hebben we hiernaar te streven.
Op dit punt waren de Corinthirs geestelijk nog onvolwassen (1Cor.6:1-5). Het
blijkt dat in die gemeente, nog niemand een geestelijk leider kon zijn (3:1-3).
2e Verdere antwoorden vinden we door de levens te bestuderen van personen die
in de Bijbel rechtvaardig worden genoemd. Een van de eersten was Noach (Gen.6:9
t/m 7:1). Hij vond genade in de ogen des Heren 6:8. Hij was een man van geloof:
daardoor werd hij een erfgenaam der gerechtigheid (Hebr.11:7). Wat kenmerkte nu
zijn leven? - Noach nam God op Zijn woord.
- Wanneer anderen Gods geboden braken, deed hij daar niet aan mee.
- Noach luisterde naar Gods waarschuwingen.
- Wanneer anderen spotten, bleef hij eerbieding.
- Noach was een getuige van God (1e ), in woord en in daad (2e )
(1e prediker der gerechtigheid 2Petr.2:5; 2e arkbouwer Hebr.11:17)
ENERGIE: voor een rechtvaardig leven vinden we in de GENADE (Rom.6:14-15).
16

THEMA: GROEIEN IN DE GENADE (2 Petrus 3:18)

XVI. VROOM (Tit.1:8). (Grieks: hosios )
WAAR? Het bijv.nw is er 8x(Hand.2:27; 13:34,35;
1Tim.2:8; Tit.1:8; Op.15:4, 16:5) en soms
wel vertaald met: heilig. Het zelfst. nw.
(hosiots) is er 2x (Luk.1:75; Ef.4:24).
Het bijw. (hosioos) 1x in 1Thess.2:10 voor. Onheilig (=anosios) 1Tim.1:9.
WAT?

Het woord betekent zo ongeveer: onbevlekt door zonde, vrij van goddeloos
heid, rein, heilig, vroom. Een innerlijke houding van eerbied voor God en
leven naar Zijn wil. Verder trouw aan God, vertrouwen op Hem. Rekening
houdend met God en met hen die Zijn gezag vertegenwoordigen: de overheid,
ouders, werkgevers, echtgenoten. Niet: devoot, slap, vgl. vrome kwezel.

WIE?

Wie is vroom / heilig?

1e GOD: immers, Gij alleen zijt hosios (heilig): Op. 15:4 zie ook 16:5.
2e CHRISTUS: de Heilige, die geen ontbinding zal zien (Hand.2:27; 13:35
citaat uit Ps. 16:8-11). In Hebr. 7:26 is Hij de heilige hogepriester.
3e MENSEN: Mannen moeten bidden met heilige handen (1Tim. 2:8).
Oudsten moeten vroom zijn (Tit. 1:8).
Paulus in zijn dagelijkse werk is vroom (1Thess. 2:10).
Alle Christenen: de nieuwe mens is geschapen in heiligheid (Ef.4:24).

HOE?

We moeten vroom zijn. Hoe kunnen we dit? Vraagt dit grote inspanning? Is
dit alleen voor allersterksten haalbaar? NEE! Vroomheid in de Bijbel is:

1e EEN GESCHENK
- Hand.13:34 Jezus krijgt het heilige van David, dat betrouwbaar is. Jes. 55:3
noemt de betrouwbare genadebewijzen van David, als de inhoud van een eeuwig
verbond. Jezus Zlf is de inhoud van dit verbond: Hij is de levende, opgestane,
Heer. Messiaanse zegeningen die erbij horen zijn: vergeving (Hand.13:38), reiniging (v.39), eeuwig leven (v.46), heil (v.47 verlossing, redding). M.b.t. de
vroomheid: Jezus Christus is onze vroomheid! Als wij Hem toebehoren en volgen,
zal Hij ons doortrkken van Zijn vroomheid.
Dit houdt verband met genade: genadebewijzen van David.
- Luk.1:75 geven (=geschenk) Hem te dienen in heiligheid en gerechtigheid
voor Zijn aangezicht al onze dagen (heiligheid Gr.= hosiots; ).
- Ef.4:24 de nieuwe mens, geschapen in waarachtige gerechtigheid en heiligheid!
Wat we lezen in Ef.4:22-24 is afhankelijk van vers 20 (leren kennen), en vs.21
(horen en onderwijzen). Vers 22 spreekt dan van het afgelegd hebben van de oude
mens. Een nmalige gebeurtenis, het gaat om de oude natuur die we van Adam af
hebben, de bron en de zetel van de zondige natuur en onze dagelijkse zonde.
Voor een Christen geldt, dat deze is AFGELEGD! (als een lijk! We zijn immers
met Christus gestorven. Vgl. Rom. 6:6).
Deze oude mens gaat ten verderve met zijn misleidende begeerten. DAAROM: Neezeggen ertegen! (Adam zei: ja).
Vers 23 en dat gij vernieuwd wordt door de geest van uw denken*. Dit is iets
dat blijkens de werkwoordstijd (wordt = inf. pass. (t.t.)) een proces aangeeft.
Vanuit je nieuwe instelling (geweten)* wordt je telkens weer vernieuwd.
Vers 24 en de nieuwe mens aangedaan te hebben (ook een nmalige gebeurtenis
blijkens de werkwoordstijd (ingressieve aoristus o.v.t.)), die naar (het beeld
van) God geschapen is: aangelegd op God, in heiligheid (hosiots), vroomheid:
d.w.z. onze eerste liefde en trouw is voor God! Hier: illustratie v.h. varken.
2e EEN OPDRACHT
- Ef.4:25-32. Dit gedeelte begint met DAAROM: en dan volgen vele dingen die we
wel en niet moeten doen. Dit is praktische vroomheid! Let goed op de volgorde:
eerst het geschenk, daarna de opdracht! De genade gaat voorop want zonder Jezus
kunnen wij niets doen (Joh.15:5), met Hem kan het wel (Fil.4:13). Het gaat tenslotte om een wandel van eerbiedig, vertrouwen (Gal.2:20; 2Cor.9:8; Col.2:6).
17

THEMA: GROEIEN IN DE GENADE (2 Petrus 3:18)

XVII. NIET EEN PAS BEKEERDE(1Tim.3:6) (Grieks: neophutos ).
WAAR?
De uitdrukking komt maar n keer voor in het NT nl. in
de lijst van eigenschappen voor een oudste (1Tim. 3:6). Natuurlijk
wordt er wel veel in het NT over en ook tot de pasbekeerde neofiet gesproken.
WAT?
Het Griekse woord wordt gebruikt voor pasbekeerden. Het woord heeft
geen betrekking op hen, die jong in leeftijd zijn (Timothes was jong), maar op
hen die jong zijn in het geloof. Wat is jong in t geloof? Waarschijnlijk mogen
we als richtlijn aannemen, dat iemand die nog geen 2 jaar Christen is, nog geen
oudste mag zijn. Hebr.5:12 heeft het zelfs over mensen, die al jaren Christen
waren, maar nog de fles nodig hadden. Het Griekse woord neophutos, betekent
letterlijk: nieuw gegroeid, jonge plant. Vooral deze letterlijke betekenis kan
ons helpen om te begrijpen, waarom een pasbekeerde geen oudste kan zijn.
WAAROM?
Er zijn een aantal redenen, waarom de pasbekeerde uitgesloten wordt
van dit ambt. De eerste noemt Paulus zelf in de brief aan Timothes (1Tim3:6):
1e Hij loopt gevaar opgeblazen te worden: opgeblazen is letterlijk: omneveld,
gehuld in rook. Je kunt niet meer duidelijk zien, nl. jezelf, je eigen zwakheid
en afhankelijkheid van de Here. Je gaat teveel van jezelf denken en wordt trots
en arrogant. Resultaat: je valt in het oordeel van de duivel. 3 uitleggingen:
- duivel betekent lasteraar. En, zo zegt men, door opgeblazenheid geef je een
lasteraar gelegenheid tot lasteren. Tegen die uitleg is, dat het woordje de
wijst op de persoonlijke duivel.
- Oordeel van de duivel wil zeggen, dat de duivel vat op je krijgt (Ef.4:27).
- Het gaat hier om het oordeel dat de duivel zlf ontving. Deze uitleg is het
meest waarschijnlijk. Door hoogmoed kwam de duivel ten val (Jes.14:12-15).
Spr.16:18 leert: hoogmoed komt voor de val! God weerstaat de hoogmoedigen
(Jac.4:6; 1Petr.5:5). Voldoende kennis van zichzelf en van de afhankelijkheid
van God, is kennelijk iets, dat een jonggelovige meestal nog niet bezit.
2e Hij is nog maar een jong plantje: is teer en zwak; als je erop leunt, breekt
het. Het heeft beschutting en verzorging nodig, en kan dat nog niet zelf geven.
Het is ook afhankelijk van een goede temperatuur: het mag niet te koud staan.
Verder is het erg onderhevig aan de weersomstandigheden. Bij schrale oostenwind
verschrompelt het. Ook kun je het, omdat het nog geen sterke wortels heeft, gemakkelijk uittrekken. Paulus spreekt van het op en neer en heen en weer geslingerd worden door allerlei wind van leer Ef.4:14. Het kan ook niet alleen staan.
3e Hij is nog erg afhankelijk van zijn gevoel: Hij drijft nog op de wateren van
zijn gevoel. Zijn geloof is hierdoor nog erg zwak. Hij behoort nog niet tot de
jongelingen, die sterk zijn omdat het Woord van God in hen blijft (1Joh.2:14).
Hierdoor heeft hij ook een gebrek aan zekerheid.
4e Hij kent het Woord van God nog niet goed genoeg: Het belang hiervan blijkt
duidelijk uit de teksten zoals 2Tim.3:14-16. Het Woord maakt iemand volwassen,
toegerust tot het werken voor God.
5e Hij heeft gebrek aan ervaring: Hij is nog onbeproefd. Hij heeft nog niet geleerd verzoekingen te weerstaan. 3 dingen bedreigen geestelijke werkers vooral:
geld, seks en eer/roem. Vele geestelijke leiders zijn op deze punten gevallen!
6e Hij kent nog niet het verschil tussen wet en genade: (Gal.3:1-2; Rom.6:14)
genade betekent, dat je niet op je eigen hulpbronnen bent aangewezen.
7e Hij is nog niet realistisch genoeg: denkt nog te hemels (1Cor.13:4-7).
8e Hij moet nog leren lijden te accepteren: (2Tim.2:3; 4:5; Hand.14:22;
1Thess.3:3).
9e Hij is nog te veel op zichzelf gericht: als het kind dat aandacht wil.
18

THEMA: GROEIEN IN DE GENADE (2 Petrus 3:18)

XVIII. INGETOGEN(Tit.1:8) (Grieks: enkrats ).
WAT? De term bestaat uit de 2 woorden nl. in en kracht.
Een ingetogen mens is dus iemand, die innerlijk krachtig is,
die geen slaaf van zn hartstochten is. Het woord wijst op
heerschappij over jezelf en betekent ook wel: zelbeheersing.
Het is n van de steunpilaren van het Christelijke leven.
(enkrats= kracht hebben, sterk, vast. Zich laten gelden, de overhand behouden.
Macht over iets hebben. In het bezit zijn van iets. Zelfbeheersd. Matig zijn.)
WAAR? Het bijv.nw. (eigenschap) komt voor in Tit.1:8. Het werkw.(handeling) in
1Cor.7:9 en 9:25. Het zelfst.nw.(onderwerp) in Hand.24:25; Gal.5:23; 2Petr.1:6.
WIE? Zelfbeheersing behoort bij oudsten (Tit.1:8), voorts bij ongehuwden, weduwen (1Cor.7:9), dienstknechten van God(1Cor.9:25) en alle gelovigen (Gal.5:23).
WAAROM? Wat is de reden, waarom ik deze eigenschap niet kan missen?
1e Omdat het mij bewaart voor veel ellende:
-de tong: Spr.10:14 de mond van de dwaas is een steeds dreigend onheil!
-woede: Nabal (=dwaas) kreeg een hartaanval en stierf (1Sam.25:37).
-eten & drinken: Er zijn mensen die zich dood eten. M.b.t. drinken kennen we
het spreekwoord: als de wijn is in de man, is de wijsheid in de kan. Het is
een teken van de laatste dagen dat mensen onmatig (a-krats) zijn 2Tim.3:3.
-sex: Davids zoon Amnon ging zich sexueel te buiten en werd vermoord 2Sam.1.
sex is alleen gewettigd binnen het huwelijk 1Cor.7:7-9. Zie Hebr.13:4! Wie
niet de gave van onthouding op dit gebied heeft mag bidden om het huwelijk.
Een prachtige illustratie hiervan vinden we bij Luther.
2e Omdat mijn geloof anders schipbreuk lijdt: vgl. 2Petr.1:4-7, 9-10.
3e Omdat je in de dienst van God, jezelf moet kunnen beheersen. Dit blijkt uit
het feit, dat de oudste deze eigenschap moet bezitten. Enkele NT plaatsen:
-1Cor.9:25 Paulus beheerst zich in alles. Waarom? Ter wille van het doel, de
opdracht hem gegeven, zn taak. NIET OM DAARDOOR GERED OF VERLOST TE WORDEN
(zelfverlossing door ascese)! Paulus doet het niet voor zichzelf. De vergelijking met een atleet, slaat niet op de mogelijkheid om verloren te gaan,
maar op een diskwalificatie, dus, het verspelen van de beloning (vs.27).
-2Petr.1:4-7 Zelfbeheersing leidt tot DIENST. Zie hiervoor vers 8.
4e Omdat het gewoon hoort bij het Christelijke leven! Toen Paulus het evangelie
uitlegde aan de Romeinse stadhouder Felix (Hand.24:25) sprak hij o.a. over
de zelfbeheersing, als iets dat kennelijk bij het Christelijke leven hoort!
HOE? Alles goed en wel, als ik zelfbeheersing moet hebben hoe krijg ik dat dan?
Wie zijn geest beheerst, overtreft hem, die een stad inneemt Spr.16:32. D.w.z.
je geest beheersen is moeilijker dan het innemen van een stad. Maar hoe kunnen
wij dan deze eigenschap van de zelfbeheersing ontvangen?
Wat moet je doen als je slaaf bent van je hartstochten en begeerten? Ik wil wel
maar ik kan niet! Het antwoord op het probleem van verslaving aan veel zondige
gewoontes vinden we in Rom.6. Hier staan enkele zeer belangrijke openbaringen:
1e We zijn met Christus gestorven. Je kunt slechts slaaf zijn zolang je leeft.
Als je dood bent, houdt de slavernij op. Lees rustig vs. 3-5. Vers 6 zegt dan,
dat we weten, dat onze oude mens met Christus medegekruisigd is. Daarom heeft
de zonde geen heerschappij meer over ons, vs.6b(6-10). Hoe moeten we dan leven?
In vs.11 staat: zo moet gij er dan rekening mee houden. D.w.z. blijf vertrouwen
op Jezus! Vertrouw niet op jezelf om zondige gewoontes te verbreken. Vertrouw
op je verlossing, die je hebt in de Here Jezus (Ef.1:7). Door het geloof zijn
de muren van Jericho gevallen. Ons geloof overwint (1Joh.5:4-5).
2e Zelfbeheersing is een kwestie van GROEI. Gal.5:23 laat zien, dat zelfbeheersing EEN VRUCHT VAN DE HEILIGE GEEST IS. Blijf dus in Jezus (Joh.15).
19