Professional Documents
Culture Documents
KUTSAL KiTABIN
YORUMU
Daniel'in Kehanetleri ve Aziz John'un Maheri
zerine Gzlemler
MEDAM
BAHEJEHIR ONIVERSITESI
MEDENiYET ARASTIRMALARI MERKEZi
IIND EKILER
Teekkr/ 7
Sunu/ 9
Birinci Ksm
Daniel'in Kehanetleri zerine/ 17
Birinci Blm
Eski Ahit Kitaplar'nn Derleyicileri Bahsine Giri/ 19
kinci Blm
Peygamber Diline Dair/ 31
nc Blm
Drt Madenden Oluan Heykel Ryasna Dair/ 37
Drdnc Blm
Drt Byk Canavar D'ne Dair/ 41
Beinci Blm
Heykel'in Demir ve Kilden Yaplm Ayaklaryla Temsil Edilen
Krallklar'a Dair/ 45
Altnc Blm
Drdnc Canavar'n On Boynuzu ile Temsil Edilen
On Kralla Dair/ 55
Yedinci Blm
Daniel'in Drdnc Canavar'nn Onbirinci Boynuzu/ 73
Sekizinci Blm
Daniel'in Drdnc Canavar'nn Vakitleri ve Yasalar Deitirici
Onbirinci Boynuzu'nun Gcne Dair/ 83
Dokuzuncu Blm
Daniel'in Ko ve Teke ile Temsil Edilen Krallklar/ 103
Onuncu Blm
Yetmi Hafta Kehanetine Dair/ 111
Onbirinci Blm
Mesih'in Doumu ve Passion Dnemine Dair/ 121
Onikinci Blm
Hakikat'in Kutsal Metni Kehaneti'ne Dair/ 135
Onnc Blm
Bana Buyruk Davranan, Kendisini Her Tanrdan Daha Yce Sayan,
Mahuzzimleri Onurlandran ve Kadnlar Arzulamay Hakir Gren
Krala Dair/ 149
Ondrdnc Blm
Bana Buyruk Davranan Kraln Onurlandrd Mahuzzimlere Dair/ 155
kinci Ksm
Aziz John'un Maher'i zerine/ 173
Birinci Blm
Giri: Maher'in Yazl Tarihi'ne Dair/ 175
kinci Blm
John'un Maher Kitab'nn Musa'nn eriat Kitab ve Tapnak'ta Tanr'ya
badet ile Balantsna Dair/ 189
nc Blm
John'un Kehaneti'nin Danel'in Kehaneti ile Balantsna ve Kehanet'in
Konusuna Dair/ 203
Grseller/ 225
TEEKKR
SUNU
Prof. Dr. Bekir KARLIGA
Eserde daha sonra Daniel'in grd bir dizi rya anlatlr ve bura
da deinilen kehanetlere yer verilir: Daniel ilk ryasnda, gklerin drt
yelinin byk denize saldrdn, denizden birbirinden farkl drt byk
canavarn ktn, bu canavarlardan birinin aslana, birinin ayya, birinin
kaplana benzediini grr. Canavarlarn drdncs, en korkun ve r
ktc olan ise byk demir dileriyle her eyi paralayan bir canavardr.
Bu canavarn ad belirtilmez. Sadece on adet boynuzunun bulunduu bil
dirilir. Bu canavarn yok ediliinden sonra gklerin saltanatna sahip birisi
gelir ve btn dnyann egemenlii ona verilir.
Daniel, bu zata yaklar ve grdklerini yorumlayp anlatmasn ister.
O da drt canavarn drt byk kralla, son canavarn on boynuzunun
da o krallktan doacak on kralla iaret olduunu belirtir.
Daniel, daha sonra baka ryalar da grr. Bunlardan birisi, boynuz
laryla her eye toslayan bir kotur. H ibir canl onun nnde duramaz.
Ancak iki gz arasnda tek boynuzu bulunan bir canavar kar ve kou
ldrr. Bu esnada onun boynuzu krlr ve yerinden gklerin drt yeline
doru uzanan drt boynuz kar.
Bir dier ryada ise Daniel, Dicle kenarnda kendine grnen ihtiaml
ve byleyici kyafetlerle donanm insan eklindeki bir varl grr; ona
bu harikalarn sonunun ne kadar olduunu sorar. O da ellerini gklere
doru kaldrp: "Bir vakitler ve vakitler ve yarm vakit olacak." der.
Daniel iittii, ancak tam olarak anlayamad szler zerine: "Efen
dim, bunun en sonu ne olacak? " diye sorar. O ses de: "Git Daniel, nk
sonun vaktine kadar bu szler sakldr ve mhrldr. Daimi yaklan tak
dimenin kaldrld ve harap edici iren eyin dikildii vakitten balaya
rak 1290 gn olacak. Dayanp 1 335 gne yetiene ne mutlu." diye cevap
verir. (Eski Ahit, 840-855).
Babil esaretindeki umutsuz Yahudilere mit vermek zere kaleme aln
d sanlan Danie l'in ryalar ve buna bal olarak gelecekten haber veren
kehanetleri, asr lar boyunca Yahudiler arasnda say mistisizmine dayal
(hurufilik) hatmi, mistik ve sembolik anlayn yaylmasna vesile olduu
gibi; ayn kutsal metne sahip olan Hristiyanlar arasn da da benzer yo
rumlarn yaygnlamasna neden olur.
Ayn ekilde H ristiyan kutsal metni olan Yeni Ahit'teki (ncil) Yuhan
na'nn Vahyi blmnde de metaforlarla bezeli ezoterik ve Apokaliptik
10
SUNU
SUNU
,. , '
14
Ockham Baron'u
Byk Britanya Yce anslyesi
Lord Kral
doruluk timsali efendimiz
PETER Hazretleri'ne
Lordum,
Ekteki sayfalar, yazar ile uzun sreli samimi bir dostluk yaam
olan siz Lord Hazretleri'ne sunarken apoloji yapmayacam* ve
tpk yazar gibi, siz de her trl meguliyetlerinizin arasnda Din'i
kendi arzunuzla aratrm ve tm sorgulamalarnzda ve davranla
rnzda, hakikat ve fazilet'e [erdem] olan sarslmaz tutkunluunuzu
gstermisinizdir.
Sir Isaac Newton'a olan yaknlmn benim avantaj/armdan biri
olduunu daima aklmda tutacam, ki bu [akrabalk] bana en yap
macksz sayglarmla kamuoyuna bu duyuruyu iletebilmem iin bir
frsat tanmtr.
Efendimiz Lordumuzun,
en sadk ve hrmetkar hizmetkar,
Benj. Smith
Apoloji yapmak (to make Apology): Gnmzde kullanld anlamyla ngilizce Apology kelime
si, "zr dilemek pimanlk beyan etmek ve hata kabullenmek"tir. Oysa 18. yzyl ngilteresi'nde
"Apoloji yapmak", Hristiyanlk tarafndan "Mutlak Hakikat/Doru" kabul edilen Kutsal Metin
ler'deki anlatmlarn savunulmas anlamna geliyordu. Apology, gnmz Hristiyan lahiyat'nda
zel bir daldr ve ayn balamda kullanlmaktadr. Benjamin Snith, bu sunumunda "Apoloji yap
mayacam" derken, kitabn konusu olan ve tartlan dini metinlerin ve yorumlarn "Mutlak Do
rular olduklarn savunacak deilim" demek istemitir. Apology/ Apologetics/ Apologia daima b
yk harfle yazlr ve "zr dilemek" vs. ile hibir ilgisi ve zdelii yoktur; hatta yanl bile olsalar,
kutsal saylan metinlerin kr krne savunulmasdr. Benjamin Smith, Sir Isaac Newton'un vey
kardeidir.
*
15
Birinci Ksm
.
DANIEL'IN KEHANETLER!
ZERNE
Birinci Blm
1 Manesses!Mannesseh: Joseph'in oullarndan biri. srael'in oniki kavminden birinin lideri ve sra
el ve Judah'n kral (Gen. 41.51; 48,1 ).
2 Josiah: Manesseh'in olu. Amon'dan sonra kral oldu. Amon, babasnn izinden gittii iin sa
raynda yardmclar tarafndan dzenlenen bir suikastle ldrld. Josiah tahta getiinde sekiz
yandayd.
19
de, Mezopotamya ve Kenan (Filistin) topraklarnn arasnda bir blgede olduu kabul edilir. Msr
ile hem ok yakn ilikileri hem de savalar olmutur.
14,Saul: David'.den (Davut Peygamber) nceki kral.
15 Samuel: . 1 1-10. yzylda Kral Saul ve David'in dneminde yaam olan bilge yarg ve Pey
gamber. Yardmclaryla birlikte kitaplar yazm ve yazdrmtr.
16 Sampso/Samsun: Yarg. Ancak o dnemde yarglar hukuku olmaktan ok, Kabile Yneti
cisi olarak anlyorlard. Samsun srail'i Filistin egemenlii dneminde yirmi yl sreyle ynetmiti,
ancak boyunduruktan kurtaramamt. Filistinli gzel ve fettan Deliah adl kadn tarafndan batan
kartlrve trajik sonu filmlere ve romanlara konu olmutur.
22
21 Hagiography: branice'de ksaca "tanakh" diye bilinen 1NK harfleriyle anlan metinler. Bunlar,
eriat, Peygamberler ve dier metinlerden oluturulmutur ve David'e atfedilmi olan Mezmurlar
kitab ile balar.
27
sayg besleyen Paganlar. zellikle de Ege ve Bat Anadolu'nun 2000 yl nceki yerleimcileri. Aziz
Paul misyonerlik almalarna ilkin onlara giderek ve Hristiyanla davet ederek balamt.
28
29
kinci Blm
@.)
[;' (}5
ile Havva'y Doru Yol'dan (sl:lm'da, Srat- Mstakim) saptran Ylan/Yaratk. Hem Eski hem
de Yerii Ahit'de eytan/blis ile zdeletirilmitir. Buna ramen baz fanatik Hristiyan cemaatleri,
rnein ABD'deki Shakers diye bilinen topluluk, Ylan'n bir lah olduuna inanr ve topladklar
ylanlarla Hristiyan ayinleri dzenler. Gnostik topluluklar iin Serpent Bilgi-Tayc ve Tanr'nn
emriyle hareket etmi bir tr Melek'tir.
2 Episkopoi: Kitap'ta Greke yazlm olan bu kelime, Hristiyanlatrln bir corafi alanda uy
gulanmas gereken Hristiyan Canon'unu ve Eklesiyastik= Kilise Hukuku'nu uygulattrnaya yetkili
klnm 'din adain anlamndadr.
34
mahluk tarafndan temsil edilen Krallklar'n says iin; bir adamn kolu,
onun gcnn veya gc altndaki herhangi bir halk iin; ayaklar, halkn
alt kesimi veya Kralln en cra blgesi iin; yrtc hayvanlarn ayaklar,
peneleri ve dileri, ordular ve ordu blkleri iin; kemikler, salam ve
glendirilmi yerler iin; et, zenginlik ve malvarl iin ve onlarn [uzuv
larn] hareketli gnleri, yllar iin; [eer] bir aa bir Krallk iin konul
musa, onun dallar, yapraklar ve myveleri tpk kularn ve mahluklarn
kanatlar, tyleri veya yiyecekleri gibidir.
Eer bir kii mistik anlamda ele alnmsa, onun yetenekleri ounlukla
onun davranlaryla ve evresindeki nesnelerle simgelenirdi. yle ki, Yne
tici kii, zerine bindii gl bir hayvanla; bir Sava veya Fatih, klcyla
ve okuyla; gl bir adam, dev bir heykelle; bir Yarg, tart ve llerle;
zgrlk veya mahkumiyet anlamndaki szler, beyaz veya siyah bir tala;
yeni bir soyluluk, yeni bir adla; moral veya sivil yeterlilikler, kostmler
le; an ve eref, ok gzel bir harmaniyle; Krallk asaleti, eflatun veya al
renkleriyle yahut bir tala; hakkaniyet, beyaz ve temiz giysilerle; iten Pa
zarlkllk, kirli ve sufli bir kostmle; salgn, matem ve aalanma, adi ku
malarla; utan, onursuzluk ve iyi i aray, plaklkla; yanlg ve sefalet,
buna sebep olan adamn veya kadnn arap kasesinden imekle; herhangi
bir dini kar amacyla kullanmak, o dine bal kiilere mal satmak [be
zirganlk] ve alverite bulunmakla; herhangi bir ulusun sahte Tanrlarna
tapnmak veya hizmet etmek, onlarn prensleriyle zina yapmakla veya on
lara tapnmakla; bir Krallk Meclisi, kendi imajyla; dinsel sapknlk, irk
ile; savata yenilgi, bir insann veya mahlukun yarasyla; gemek bilmeyen
bir sava belas, ac ve sanc ile; yeni bir Krallk kurabilmek iin bir halkn
gsterdii aba, doum yapmaya alan hamile bir kadn ile; bir Devlet
siyasasnn [yapsnn] veya dinin dalmas, bir insann veya Mahluk'un
lsyle ve dalp gitmi bir egemenliin yeniden kurulmas, bir lnn
yeniden canlanmasyla simgelenmitir.
35
nc Blm
..
.
IJ
Kehan et bir ncekin i yeni bir katkyla izlemektedir. Birin ci Kehan et, salta
natnn ikinci ylnda Babil Kral Nebuchadnezzar'a ryasn da iletilmitir;
n e var ki, Kral onu un utmutur ve ayn rya bu kez yin e bir rya aracl
yla Daniel'e iletilmi ve o da bun u Kral'a anlatp yorumlamtr. Bylece
1 "Rya" szc, zgn metinde yer alan ngilizce "vision" kavramn tam karlayamamaktadr.
Baz evirmenler Vision ve Dream=Rya karl olarak D kelimesini kullanmaktadrlar. Baz
Kutsal Metin evirilerinde ise bu zorluun stesinden gelebilmek iin Vision karlnda Ryet
kelimesi nerilmitir. Bu eviride Ryet kullanlmad. Gemite yaplm olan Kutsal Kitap eviri
lerindeki gibi Rya kelimesi yelendi. Hi kukusuz Rya ve Vision zde deildir ve bu nedenle
eviride yer yer D kelimesi de kullanlmtr.
37
39
Drdnc Blm
/'
sus (. 747) tarafndan balatlmtr. Daniel'in yaad dnemde kullanlan onbir deiik takvim
ve tarihlendirmenin bulunduu tahmin edilmektedir. Bunlarn birbirlerine dntrlebilmesi ok
karmak ve zahmetli matematiksel hesaplamalarla yaplabilmektedir.
43
Beinci Blm
@,,.m
\S)
45
47
yerel Galiya dialektinde bulunan baz kelime ve kavramlar vardr. Bu nedenle artk hibir ekilde
bilinmeyen ve oktan unutulmu olan bu tr kelimelerin karlklar ancak mealen verilebilmekte
dir.} "Ayn zamanda Gotlar, Tuna nehrinin te yakasndaki uluslarla bir aradaydlar, en ok da u
drt balk altnda toplanmlard: Huigothi, Goth, Vandal, Gepide. Bunlarn sadece adlar deiik
ti, o kadar. Arcadius Honorius'un [I. Theodius'un olu gen mparator] Tuna'sndan geiyorlard:
Gepideler, Singidonum Sirmium ehrinin yaknlarndaki kyleri bltler ki, buralarda arzuperest
Lombardlar yayorlard." (Newton).
5 Claudian Claudius: air. Latince yazd iirleriyle nlenmitir ve bu iirler araclyla anlatt
tarihsel olaylarla belgeler brakmtr. Hristiyanl tm basklara ramen kabul etmemi ve S.
404'de Pagan ularak lmtr.
6 "Basiretli bir adamn kyle byk bir ulustan geriye kalanlar".
7 Orasius Paulus: Hristiyan tarihi (375-418). Ayn zamanda nl bir lahiyat olan Orasius, St.
Augustine'in rencisiydi.
8 Diz kp bar iin dua etmekten baka yol (are) kalmamt."
9 Flavius Rufinus: S. 335-365. Theodius'un lmnden sonra mparatorluk Dou ve Bat olarak
ikiye ayrlmt. Arcadius, Dou imparatoru oldu, Rufinus da onun bayneticisiydi, ama Stylico,
48
50
mparatorlua dahil olmad ve kendi bana ayr bir Krallk olarak varl
n srdrd.
Bir yl sonra S. 412 'de, talya' da yenilmi olan Visigothlar kendilerine
balanm olan Aquitain'in tamamn igale baladlar ve bu blgeleri
terk etmekte olan Alanlar'a ve Burgundianlar'a ok ac ve iddet uygu
layarak onlarn pskrtlmelerini saladlar. Bu dnemde Burgundianlar
bara zorlanmlard ve igal ettikleri Ren Nehri'nin stndeki blge, im
parator tarafndan onlara balanmt: Sanyorum benzer bir balama
da ayn dnemde Alanlara yaplmt. Fakat Franklar, Tries'i yeniden ele
geirip yakp yktktan sonra, S. 415'de Castinus bir orduyla onlarn s
tne gnderildi ve Krallar Theudomir'i tuzaa drerek ldrd. Bu,
Triers'in Franklar tarafndan ikinci kez ele geiriliiydi. Bu hesapla Triers
tam drt kez ele geirilmi oluyordu, bir kez Vandallar, kez de Frank
lar tarafndan. Theudomir ldrlnce onun tahtna Almanya'daki Salian
Frank lar'nn Prensi, ya da Kral olan Pharamund oturdu. Zaman getike
Pharamund kendisine yeni gler katt ve tmn ynetti ve Ren kyla
rnda halkna mparatorluk topraklar iinde kalan blgelerin balan
masn salad.
Barbarlar artk seslerini kartmadan sadece zapt ettikleri alanlar
da deil, mparator Honorius'un kendilerine balad topraklarda da
birok Krallk halinde yerlemi oluyorlard. Rutilius'un14, Anno Urbis15
1169'un Bahar'nda, yani Varro'nun16 o dnemde yrrlkte olan hesap
lama yntemine gre S. 416 dedii tarihte salnamesinde yamalanm
topraklar iin yazd atta olduu [gibi] Illa quidem longis nimium de
formia bellis1 7; demi ve eklemiti: fam tempus laceris post longa incendia
fundis Vel pastorales aedificare casa.18 Bunun birka satr sonrasnda da
yle demiti: Aeternum tibi Rhenus aret19 Ve Orosius, S. 41 7'de tamam
lad tarih kitabnn sonunda barbar uluslarn genel etkisinin azalmasn
14 Claudius Rutilius: S. 5. yzylda yaam Pagan air ve siyaset adam.
15 Anno Urbis: "Roma ehrinin kuruluundan itibaren" anlamnda kullanlan ve . 753 ylnda
Altnc Blm
DRDNC CANAVAR'IN
ON BOYNUZU LE TEMSL EDLEN
ON KRALLIGA DAR
:[\ Ro
ma'nn
8 . Hun Krall
9. Lombard Krall
10. Ravenna Krall
Bunlardan yedisi, Sigonius tarafndan yle anlmlardr: Honorio reg
nante, in Pannoniam Hunni, in Hispaniam Vandali, Alani; Suevi & Gothi,
in Galliam Alani, Burgundiones & Gothi, certis sedibus permissis, ac
cepti. Bunlara Franklar', Britainler'i ve Lombardlar' ekleyin, onunu elde
edersiniz: nk bunlar yedisiyle birlikte aa yukar ayn zamanda orta
ya kmlardr. sterseniz bunlara topluca bir bakalm:
1 . Vandal Krallar unlard: S. 407'de Godegesilus, 407'de Gunderic,
426'da Geiseric, 477'de Hunneric, 484'de Gundemund, 496'da Thrasa
mund, 523 'de Geiseric, 530'da Gelimer. Godesilus S. 406'da Vandallar
Gallia'ya gnderdi, S. 409'da Gunderic spanya'ya, S. 427'de Geiseric
Afrika'ya soktu; Gelimer ise S. 533'de Belisarius tarafndan bozguna u
ratld. Onlarn Krallklar Gallia, spanya ve Afrika'da toplam 126 yl
gl bir idare kurdular. Alanlar'n spanya'da sadece iki Kral vard,
Resplendial ve Ataces, Utacus veya Otbacar. Resplendial'in dneminde
S. 407'de Fransa'ya gittiler ve S. 409'da da spanya'ya. Ataces, hemen
hemen tm ordusuyla birlikte S. 41 9'da Visigothlar'n Kral Vallia ta
rafndan kltan geirildi. Bunun sonrasnda kalan Alanlar kendilerini
Boetica'daki Vandal Kral Gunderic'in boyunduruu altna soktular ve
Procopius'dan rendiime gre daha sonra onunla birlikte Afrika'ya
gittiler. O zamanlar Vandal Krallar kendilerini Vandal ve Alan Krallar
olarak tantyorlard; bu Victor'un Vandal Esareti adl eserinde anlatt
Hunneric Edict1 de belirtilmitir. Chatti ile birlikte bu Alanlar,'bir blgeye
Cathalaunia veya Ctha-Alania adn vermilerdi ve bu blge gnmzde
de hala bu adla [spanya'daki Katalan] tannr. Alanlar'n arasnda Gepid
ler de vard. B nedenle Gepidler oraya Alanlar Pannonia'y terk etmeden
nce gelmilerdi. S. 454'deki lmne kadar Attila'ya bal kalmlard;
daha sonra ise Ostrogothlar tarafndan zapt edildiler.
2. Suevianlar'n Krallar unlard: S. 407'de Ermeric, 438'de Rechila,
448'de Rechiarius, 458'de Maldra, 460'da Frumarius, 463 'de Regismund.
1 Edict: Bir tr ferman, kanun gcnde kararname veya dzenleme emri.
56
'
'
2 sidorius: nl fiziki ve matematiki. Jstinyen, Aya Sofya'y yeniden ina ettirirken onun mate
matik hesaplarn yapmasn istemiti.
3 Saracen: Roma mparatorluu'nun ilk dnemlerinde Arap Yarmadas'nda yaayan fakat Arap
olmayan halklar iin kullanlan bir deyim. Daha sonralar Kuzey Afrika kkenli tm mslmanlar
anlatr. Hal Seferleri srasnda Trkler de dahil, tm mslmanlar iin kullanlmtr.
57
yeri igal edince Britain Adas'nn ve geitteki baz Kelt kavimlerinin nfus
larndaki azalma, Roma mparatorluundan dmelerine sebep oldu. Ar
tk Roma'nn yasalarna bal olmadklar iin "kendi koyduklar yasalara
gre", Ka't' 'eUU'tOV Pa'teuev19, kendi balarna diledikleri gibi idare olun
dular. Britonlar, kendi gvenliklerini salayabilmek iin her eyi gze alp
silahlandlar ve snrlarn Barbar saldrlarndan korudular. Benzer ekilde,
Britonlar taklit eden Brabant ve Gaul Eyaletleri de kendilerini Romal
bakanlardan zgrletirdiler. Bir tr commonwealth (ortak mlk) olu
turarak kendi diledikleri gibi, Briton ve Celtic uluslarnn bu ayaklanmas
Constantine'in krall hileyle ele geirdii srada oldu. Bu nedenle Proco
pius da (lib. 1. Vandal) ayn Constantine ile ilgili yle diyordu: Constanti
ne savatan yenik knca kendi ocuklar tarafndan ldrld20 Bundan
sonra Romallar bir daha Britain'i ele geiremediler ama bu dnemden
sonra [onlar] Tiranlar'n egemenliinde kaldlar. Beda21, l. 1 . c. 1 1 : Fracta
est Roma a Gothis anno 1 1 64 suae conditionis; ex quo tempore Romani in
Britannia regnare cessaverunt. Ve Ethelwaldus: A tempore Romae a Got
his expungnatae, cessavit imperium Romanorum a Britannia insula, & ah
aliis, quas sub jugo servitutis tenebant, multis terris Ve Theodoret2, serm.
9. de curand. Graec. affect. 424 yl civarnda Britonlar' artk Roma'nn
hakimiyeti altnda olmayan uluslarn arasnda sayar. Bylece, Sigonius: ad
annum 4 1 1 , Imperium Romanorum post excessum Constantini in Britan
nia nullum fuit.22 Constantine'in lmyle Vortigern'in hkmranl ara
snda Pict ve Scotlar'la savalar yaadlar ve iki kez Roma Birlikleri'nin
desteiyle dmanlarn pskrttler ama Birlik ayrlrken gayet ak ve
net bir ekilde bir daha yardmlarna gelmeyeceini syledi. Vortigern'in
hkmranl'nn balangcyla ilgili Camden ve dierlerinin alntladklar
Nennius'daki eski bir Chronicle da u kayt vardr:
Guortigernus tenuit imperium in Britannia, Theodosio & Valentiniano
Coss. [viz. A. C. 425.] & in quarto anno regni sui Saxones ad Britanniam
19 Greke, "Kendi koyduklar yasalara gre."
20 "Britonlar'n arasnda askeri gler azald ve Britonlar kendilerini Roma mparatorluu'nun
Tebas olmaktan kurtardlar."
21 Noel Beda: 1470-1537. Sorbon'da lahiyat Fakltesi'nin ba seilmiti.
22 " 1 164 ylnda Gothlar Roma'nn gcn krnca Roma'nn Britania'daki hakimiyeti sona erdi."
Ve devam: "Gothlar Roma'ya frtna gibi saldrdlar Roma'nn Britania Adas'ndaki ve daha bir
ok yerde kle olarak tuttuklar lkeler bu esaretten kurtuldular." Ve devam: "41 1 yl civarnda,
Konstantin'in ekilmesiyle, Roma'nn Britania'daki hakimiyeti bitti."
64
vererek Hunlar'a yollad; nk onlar, aralarnda rehin kald dnemden beri onu tanyorlard ve
ona dostluk balaryla balydlar."
28 Ve biraz ilerde: "Aetius, Alaric'in korumasnda yl rehin tutuldu; sonra Hunlar'a rehin verildi
ve sonra Carpillio'nun damadna rehin verildi. Ve sonunda John'un Saray Valisi ve Muhafz Alay
Komutan oldu."
29 . Curopalates: Muhafz Alay Komutan.
30 "Honorius'un lmnden on yl sonra, Aetius, Boniface ile kavga ettikten sonra, o srada
Rugila'nn ynetimindeki Hunlar' geri ekti ve onlarn yardmyla Roma topraklarna geri dne
bildi."
66
]ornandes der ki: Duodecimo anno regni Valiae, quando & Hunni
post pene quinquaginta annos invasa Pannonia, a Romanis & Gothis
expulsi sunt. Ve Marcellinus da yle demiti: Hiero & Ardaburio Coss.
Pannoniae, quae per quinquaginta annos ah Hunnis retinebantur, a Ro
manis receptae sunt.35 Anlalyor ki, Hunlar Pannonia'y 378 veya 379'da
igal ederek ele geirmiler ve 427'de buradan kartlncaya kadar el
lerinde tutmulard. Fakat bu konuda hibir pheye yer yoktur ki, m
parator Theodius mparatorluu bir btn olarak brakmt. Prosper'e
dayanarak belirttiimiz gibi, Hunlar 432 ylna kadar Pannonia'nn tm
mlkiyetine sahip kalmlard. Vizigothlar'n o dnemde Pannonia ile hi
bir alakalar yoktu. Ostrogotlar da Attila'nn ld 454 ylna kadar
Hunlar'n tebaas olarak kalmlard. Visigothlar'n Kral Valia ise, 12 yl
sreyle Krallk yapmamt. Valia, 415 ylnda tahta kt ve dacius'un
sidorus ve Grotius'un okuduu spanyol Chronicles'e dayanarak do
ruladna gre yl hkm srdkten sonra 419 ylnda ldrlmt.
Tarih [kitabn] sadece 425 ylna kadar yazm olan Olympiodorus, Vi
sigoth Kral Valia'nn lmn, 420 ylnda ortaya kan Constantius ile
ayn zamana balamtr. Dolaysyla, ]ornandes'in en az oniki yl hkm
sren Kral Valiasi baka birisidir. Ben bu adn Ostrogoth Kral Valamir'in
yerine yanllkla kullanld kansndaym. nk belgelenmi olan ha
dise Romallar'n ve Ostrogothlar'n bir ittifak kurup Attilla'nn lmn
den sonra Hunlar Pannonia'dan kartmalaryla ilgilidir ve tarihinin
Ostrogothlar'n tarihini Visigoth Krallar dnemine gnderme yapt da
dnlemez. Hunlar'n ihrac 455 ylnn sonunda yaanmt ve bence
Valamir'in Pannonia'daki onikinci hkmranlk dn.emine denk gelmek
tedir. Hunlar'n Pannonia'daki Vandallar'dan ve Alanlar'dan sonra bu
raya yerletikleri 406 ylndan en az elli yl sonrasna tekabl etmektedir.
Hermaneric'in olu Hunnimund'un soyunun tkendii dnemde Ostro
gothl' kendi Krallar olmakszn yaklak 40 yl Hunlar'n tebaas ola
ik yaadlar.
Alaric, 444 ylnda Romallar'a kar savaa baladnda
Vinetbdr, ii:. torunlar Valamir'i, kardeleri Teudomir ve Videmir ile bir
likte Ostrogothlar'n bana Kral ve ynetici olarak atad. Yani Hunlar,
Valamir'in onikinci hkmranlk ylnda Pannonia'dan kartlmlard.
35 "Valia'nn iktidarnn onikinci ylnda, Hunlar, Pannonia'y igallerinden yaklak elli yl sonra
Romallar ve Gothlar tarafndan buralardan sklp atldlar."
68
71
Yedinci Blm
DANIEL'N
DRDNC
. . . CANAVARI'NIN
ONBIRINCI BOYNUZU
1
'fj
:J
.
mdi Daniel, boynuzlara dikkatlice baktm ve ite onlarn arasndan kk bir boynuz ve nceki boynuzlardan kklerinden
- ')ol skld ve ite, bu boynuzda insan gzlerine benzeyen gzler ve
byk szler syleyen bir az vard ve grn itibariyle br boynuz
lardan daha cesimdi ve bu ayn boynuz kutsal kiilerle sava edip onlara
stn geliyordu (Chap VII. 8; Verse 20,21) ve Daniel'e grnen kii ona
bu olup bitenlerin ne anlama geldiklerini yorumlad ve dedi ki: On boy
nuz, ykselecek olan on Kraldr ve onlardan sonra bir bakas kacak
ve birincisinden ayrlarak Kral kendisine boyun edirecekti ve Yce
Olan'a [Tanr] aykr szler syleyecek, onun aziz/erini hrpalayacak ve
-
--
73
75
bir blm isyan ederek kendi Senatosu'nun ynetiminde zgr bir dev
let haline geldi. Bu Senato'nun sivil konulardaki otoritesi mutlakt ve
Papa'nn otoritesi de, Kilise'yi ilgilendiren konularn dna kmamas
artyla snrlandrlmt.
Meseleler bu noktaya gelirken Lombardlar Suretlere tapnma konu
sunda ok hassas olduklarndan, Papa'nn mcadelesine destek veriyor
mu gibi yaparak Exarchate'in kentlerini igal ettiler. Sonunda 752 ylnda
Ravenna'y igal ederek Exarchate'a son verdiler (Sigonius ib. ad Ann.
726, 752). Bu Krallk da kk boynuzdan nce den Kralln ilkiydi.
75 1 ylnda Papa Zechary, Merovenj hanedannn son temsilcisi ve
Fransa'nn yaramaz ve serseri Kral Childeric'i tahtndan uzaklatrd.
Fransa halkn ballk yemininden azad ederek Krall saray naibi maka
mndaki Pepen'e verdi. Bylelikle Papa, yeni ve ok gl bir dost edinmi
oldu (Sigon. ib. Ann. 750). Onun halefi olan III. Stephen; Grek mpara
toru ile nasl uzlalabileceini Lombard'lardan daha iyi biliyordu. Ertesi
yl Lombard Kral'na giderek onu Exarchate'i mparator'a geri vermeye
ikna etmeye alt (Sigon. ib. Ann. 753, 754, 755). Fakat emelinde ba
arl olamaynca Fransa'ya gitti ve Pepen'i Exarchate'i ve Pentapolis'i
Lombardlardan alarak St. Peter'e geri vermeye ikna etti. kna olan Pepen,
754 ylnda ordusuyla talya'ya girdi ve Aistulphus'u teslim olma artyla
Lombardlar'n Kral ilan etti. Fakat ertesi yl Aitulphus, kenti teslim ede
ceine Papa' dan intikam almak iin Roma'y kuatt. Bunun zerine Papa,
Pepen'e mektuplar gndererek derhal Lombardlar'a saldrmazsa Lom
bards, pro data sibi potentia, alienandum fare a regno Dei & vita aeter
na3, aforoz edilmesi gerekeceini bildirdi. Bu durumda halknn kendisine
isyan. edeceinden korkan Pepen, Roma Kilisesi'ne borlu olduu iin, bir
orduyla talya'ya geldi, Lombard kuatmasn krp onlar Pavia'da kuatt
ve Exachate'i ve Pentapolis blgesini, Papa'nn daimi mlkiyetine sokacak
ekilde teslim etmeye zorlad. Bylelikle Papa baz ehirler hari Raven
na ve Pentapolis'in Lord'u [Efendisi] oldu. Kentin anahtarlar, Roma'ya
gnderilerek, St. Peter'in yksek Mezbah'daki mezarnn tepesine Pepen'in
adna kesilmi bir sikkenin stnde yazld gibi in signum veri perpe
tuique dominii, sed pietate Regis gratuita4 ibaresi kaznd. Bu olay 755
3 "0, Tanr'nn Krall'ndan ve ebedi hayattan atlmaldr, aforoz edilmelidir."
4 "Yasal ve daimi sahipliin bir alameti ve Kral'n iradesinin nianesi olarak."
76
Latin mutlaka Patricus olamazd. rnein Grek asll birisinin Patricus olabilmesi Senato kararyla
yaplabilirdi.
6 "Teb'an bal, ballk yeminiyle, gnll olarak."
7 "Ve onu iman dolu szlerle [dualarla], baz prenslerini Roma'ya gndererek Roma halkn boyun
emeye ve ihlal edilemeyecek yeminlerle hazrlanm bir anlamay kabule zorlamaya ikna etti."
77
Sekizinci Blm
t
:fr;:<
Divan tarafndan veya Katolikler'den oluan bir Divan veya Konsil tarafndan mahkum edilmise, o
kii kendi mevcut isteiyle Kilise'ye balanmak [tutunmak] istiyorsa, bizim arzumuzdur ki: Gaul'n
ve talya'nn Prefectis Praetorio Galliae atque Italiae'lerin (veya oradaki Yasal Temsilcileri'nin veya
onlarn Yardmclar'nn) yetkilerini kullanmalaryla sz konusu kii Roma ehrine gzetim altnda
getirilmesine varncaya kadar af edilerek Kilise'ye yeniden kabul edilmelidir. Ve eer bu umursa
mazlk [arl olduu halde Divan'n huzuruna kmamak] tarann cra bir yerinde yaplmsa, o
kiinin davas, o blgedeki Metropolit Piskopos'un incelemesine braklsn. Ve eer sz konusu kii
Metropolit'in kendisi ise, hi vakit kaybetmeden Roma'ya gelsin veya Roma Piskoposu'nun [Papa]
ynlendirecei Yarglar'n huzuruna ksn. Fakat eer Metropolit Piskopos'un veya herhangi bir
din adamnn tarafszl tartma konusu ise veya bir yozlamadan kuku duyuluyorsa [o' takdirde]
Roma Piskoposu'na bavurma hakk bulunsun veya derhal onbe komu Piskopos'un katlmyla
toplanacak olan bir Konsil'e bavura bilsin: bir soruturma tamamlandktan sonra karara balanm
bir mesele bir daha asla yeniden almasn."
2 Prefectis Praetorio Gal/iae: talya ve Gal Blgeleri'ndeki en st idari grevli.
3 Epistle: Didaktik mektup. Kii veya topluluklara yaplmas gerekenleri anlatan ve otorite olduu
kabul edilen kii veya kurumlarca yazlm mektuplar.
4 Ecclesiastical: Bir kurum olarak Kilise'yi ilgilendiren, Kilise'nin ileyiiyle ve mevzuatlaryla yn
lendirilen haklar, grevler ve iler.
84
Kararnameler'le yasaklanmt." Bir dierinde yle denilmiti: "u bilinsin ki, onlar dzensiz kul
landklar iin, Apostolik Kilise'nin yetkisiyle, Kilise' deki erefli grevlerinden uzaklatrlmlardr."
Ve bir dierinde de yle denilmiti: "Her Blge'nin Ba Prelate'i [en yetkili din adam), bundan
byle bilmelidir ki, byle bir snftan herhangi bir adamn kutsal tarikatlardan birine kabul edilmesi
nerildiinde, Apostolik Kilise'den uygun bir duyuru yaplmak zorundadr; sadece byle birisinin
statsne gre deil, fakat bu ayn zamanda daha nceden girmi ama Canon'a [i hkm ve yasala
ra] ve bizim ara kararlarmza aykr davranlarda bulunmu olanlar iin de [geerlidir)." Epistle u
szlerle bitmektedir: "En deerli kardeim, sizin skntlarnzn tamamn tekil eden genel meseleleri
zannediyorum ki, aklamtm; sizin banzdaki kurum olan Roma Kilisesi'ne aktardnz u zel
sorularnza gelince, verdiim yantlar grebildiim kadaryla yeterli olacaklarn kantlamaktadrlar.
mdi, biz gayretimizle ve sizi ve kardelerimizi de gayretli klarak sizlerden Canonlar'a ve bizim
85
naret; verum etiam omnes Gallias sibi Apostolicae Sedis vice mandatas, sub
omni ecclesiastica regula contineret.15 Papa Pelegius'da S. 556'da Ar/es Pis
31 "S. 447'de Alippius ve Ardabus'un Konsllkleri'nde, Kutsal Pederler tarafndan gayet akllca
bir ekilde konulduu zere, her yl iki kez Piskoposlar Konsili toplanmak zorundadr, aranzdan
29 Eyll'de daimi Konsil'in yardmclar olarak Roma'ya gelsinler. Ve bu gelenee daima uyul
sun (Efendimiz'in nayeti bize yardmc olmaktadr): ki, Kilise'de skandallar ve sapknlklar doma
sn; nk (Havari Peter'in huzurunda denilebilir) biraraya gelmemiz sayesinde tm Canon'a tabi
Kararlar, Tanr'nn tn rahipleri tarafndan ihlal edilmeden kalabilir."
95
Papa J. Leo Turribius adl spanyol Piskopos'a yazd bir mektupta belirt
tii gibi, Manichees32 ve Priscillianists33'lere kar, tm spanyol Blgelerini
Gallecia'da toplantya armt. Aquileia Piskoposu Nicetas'a yollad
kararname Epistle'lerinden birinde, blge Piskoposlarn, Pelegian34 sap
knlna kar hareket ederek bu sapkn hareketin yaylmasn nlemek
amacyla Roma Kilisesi'nin onaylad tm Sinod Kararlar'n onaylatmak
amacyla bir Piskoposlar Konsili toplanmasn istemiti. Selanik Piskopo
su Anastasius'a yollad bir kararname Epistle'nda, kendi tayin ettii
Piskoposun her yl iki kez Blgesel Konsil toplamas gerektiini ve Roma
Kilisesi'nin olaanst artlar nedeniyle ihtiyac doarsa kendi denetimin
deki her blgeden iki Piskopos arp onlar 15 gnden fazla tutmamak
kaydyla bu toplantlar yapmasnda bir mahzur olmadn belirtmi
ti. Epistle'da Roma Kilisesi'ne bal tm Kiliseler'deki Kilise-ktidarnn
(Government) nasl oluturulabileceini yazmt: De qua forma, saith he,
Episcoporum quoque est orta distinctio, & magna dispositione provisum
est ne omnes sibi omnia vindicarent, sed essent in singulis Provinciis sin
guli quorum inter fratres haberetur prima sententia, & rarsus quidam in
majoribus urbibus constituti sollicitudinem sumerent ampliorem, per quos
ad unam Petri Sedem universalis Ecclesiae cura conflueret, & nihil usque
suo capite dissideret. Qui ergo scit se quidusdam esse praepositum, non
moleste (erat aliquem sibi esse praepositum; sed obedientiam quam exigit
etiam ipse dependat; et sicut nan vult gravis oneris sarcinam ferre, ita nan
audeat aliis importabile pondus imponere.35
32 Manicheans: S. 150200'de ran'da ortaya kan Zerdt izgisindeki dinsel akm. Dualist felse
feye bal olan bu akm zellikle Mezopotamya'da Hristiyanlktan ok daha fazla taraftara sahipti
ve Konstantin tarafndan kltan geirildiler. Daha sonra Balkanlar'da Bogomiller ve Fransa'da da
Cathare Hareketleri bu akmdan etkilenmitir. Mani Dinine bal olanlar Ruh'un Madde'den arna
bileceine inanrlar. Sembolleri Boa'dr.
33 Priscallians: 4. yzylda spanya'da ortaya kan ve bir dnem ok etkili olan Papalk-Kart
akm. Et yemezler ve evlilie kardrlar. iddet kullanlarak bastrlmlardr. 1 1 . yzylda yeniden
Frinsa'da aktif olmulardr.
34 Pelegians: Din adam ve ilahiyat Pelegius tarafndan (354-440?) balatlm olan Gnostik H
ristiyanlk akm. Bunlar Adem'in kt bir rnek ve sa'nn iyi bir rnek olduunu ve gnahn
insanlarn yaptklar seimlerle ortaya ktna inanyorlard. Zor kullanlarak bastrlm yzlerce
akmdan biridir.
35 "Bu tr Kilise Hkmeti'nin sonucu olarak, Piskoposlar arasnda (sra ve yetkiye dayal) bir
ayrm olumutur ve geni bir onaym ile birbirleriyle elien karlara kar koullara ballk ne
risi getirilmitir; karar alnmtr ki, eitli blgelerde tekil Piskoposlar bulunacaktr ve bunlarn
dier kardelerine gre ncelikleri olacaktr, dahas, byk ehirlerdeki Piskoposlar'a daha byk
sorumluluklar devredilecektir ve bunlar sayesinde Kilise Hkmeti daima Peter'in Kilisesi'nin
96
praeceptis Romani A ntistitis /iceat obviare: ausibus enim talibus fides &
reverentia nostri violatur Imperii. Nec hoc solum, quod est maximi crimi
nis, submovemus: verum ne levis sa/tem inter Ecclesias turba nascatur, ve/
in aliquo minui religionis disciplina videatur, hoc perenni sanctione discer
nimus; nequid tam Episcopis Gallicanis quam aliarum Provinciarum cont
ra consuetudinem veterem liceat, sine viri venerabilis Papae Urbis aeter
nae auctoritate, tentare. Sed il/is omnibusque pro /ege sit, quicquid sanxit
ve/ sanxerit Aposto/icae Sedis auctoritas: ita ut quisquis Episcoporum ad
judicium Romani Antistitis evocatus venire neglexerit, per Moderatorem
ejusdem Provinciae adesse cogatur, per omnia servatis quae Divi parentes
nostri Romanae Ecclesiae detulerunt, Aett pater carissime Augusti. Unde
i/lustris & praeclara magnificentia tua praesentis Edictalis Legis auctori
tate faciet quae sunt superius statuta servari, decem librarum auri mu/ta
protinus exigenda ab unoquoque ]udice qui passus fuerit praecepta nostra
violari. Divinitas te servet per mu/tos annos, parens carissime. Dat. viii. Id.
]un. Romae, Valentiniano A. vi. Consu/e, A. C. 455.36
36 "mparator Theodius ve Valentinianus'dan Kont ve Patrici Suvari ve Levazm Muhafz Sayg
deer Aetius'a [hitaben] her eye kadir Tanr'ya hizmet iin bizlerin ve mparatorluumuzun g
venliinin savunulmas zellikle de Hristiyan imannn ve dininin yceltilmesiyle kaimdir. Kutsal
Kilise'nin Ba Yneticisi (ki bu mevkini, Kilise Ynetimi'nin Ba ve Roma Devleti'nin hameti olan
Aziz Peter'e borludur) Kutsal Sinod'un otoritesinden ek bir onaylama almtr [buna gre] hi
kimse yetkisi olmadan herhangi bir konuda bu Kilise'nin yetkileriyle onaylanmam bir uygulama
yapmaya kalkmak gibi bir fikir edinmesin. nk tm Kiliseler'in bir btn olarak aralarndaki
bar ancak onun Ba Yneticisi'nin bilgilendirilmesiyle salanabilir. Geri bu haklar bu gne kadar
ihlal edilmeden korunabilmitir fakat Saygdeer Roma Papas Leo'nun bize ilettii gvenilir bir
rapora gre, Arlesli Hilary, anladmza gre, hi hakk olmad halde kstah ve cretkar bir
tavrla Kilise'nin baz grev alanlarn kendisine balam ve bu da Transalpine Kiliseleri'nde en iyi
tan u son rnekte grld gibi lanetli bir isyana dnmtr. Hilary, Roma'daki Kilise'nin
Papas'na danmadan kendisini Arles Piskoposu ilan etmi, baka Piskoposlar atamay kendisine
acil grev edinmi bylelikle de kendisinde olmayan yetkilere sahip olan bir makamn yetkilerini
kendisine maletmitir. Baz kiileri hibir yeterli kant gstermeden grevlerinden azletmi, baz ki
ileri de, halkn istei dnda zor kullanarak baz grevlere atamtr. Ve seimlerde yer almayan
bir semenlik bu Piskoposlar reddedince, silahl birlik oluturmu ve o semenlii kuatarak veya
talatarak zorlamtr ve bar adna vaaz vermesi gerekirken bu tr sava hallerini uygulayan birini
kendi Kilisesi'nin bana geirmitir. Bunlar ve benzeri haller Majeste mparator'u da, Apostolik
Kilise'yi de rahatsz etmitir ve Papa'nn toplad bir Divan araclyla, bu kiinin haksz Piskopos
atamalarnda bulunduu sabit grlm ve hakknda kesin bir ilem yaplmas karar alnmtr. Bu
karar bizim Emperyal Onaymza gerek duyulmakszn Gallik Blgeler'in enine boyuna her yerinde
hi kukusuz iletilecektir. Pontiff'in [Papa'nn unvanlarndan biri] mahkumiyet gerektirebilir dedii
nedir? Bizlerin ona verdii yetki u amaldr: Hilary iin olsun (ki, hala Kutsal Peder'in nayeti
ve izni ile Piskoposluk unvanna sahip bulunmaktadr) bakas iin olsun, Kilise'ye ait meseleleri
askeri yntemlerle ve askeri g kullanarak zmeye kalkmak mmkn deildir. nk bylesi
giriimleri akl etmek bizim mparatorluumuza gsterilmesi gereken saygnn ihlali anlamndadr.
Ne de bu bizim son verilmesini istediimiz (ve gerekten de en mahkumiyet hak edici sutur) tek
istisnadr: Kiliseler'in aralarnda anlaarak zebilecekleri tartmalar ktnda bunlar iin daima
belirli nlemler a lnmtr; yle ki hi kimse ister Gaul Piskoposu olsun, ister baka bir Blge'nin
Piskoposu olsun Ebedi Kent Roma'nn Papas'nn izni olmakszn uygulanagelmi adetlere kar
98
bildirisinde oybirlii ile sabit klnmtr; Havariler'in Ruhu'nun ilettii vahyin buralara kadar uzan
mas [ulamas) mmkn olmutur. nk artk bizim [Kilisemizin] stnl dier tm Kiliselerin
stndedir, tpk, Efendimiz'in bizden istedii gibi, o, imannn salamlnn armaan olarak onu
Havariler sralamasnn bana koymu ve Kilise'yi de onun stne ina etmitir." [Not: Yeni Ahit'de
sa, Simon'un adn Peter olarak deitirmitir. Peter, Kaya demektir ve sa, Yeni Ahit'deki anlatma
gre Kilisesi'ni bu Kaya'nn zerine ina etmitir.]
39 Solar years: Daniel'in dneminde birok takvim kullanlyordu. Yahudiler'in hem Gne hem de
Ay Takvimleri vard. Burada kastedilen Gne Takvimi'dir ve 360 gnden olumaktadr. Sir Isaac
Newton'un bu konuda ekledii uzun dipnot aadadr:
"Dou'nun eski uluslarnn gne takvimleri 12 aydan ve her ay da 30 gnden olumaktayd; bu
nedenle de bir Daire 360 dereceye blnmt. Bu yl [takvim anlay) yle anlalyor ki, Musa
tarafndan yazlm olan Tufan Tarihi'nde ve John'un [yazd) Apocalypse=Maher Kitab'nda 'va
kit, vakitler ve yarm vakit' denilerek, yani, 42 ay ve 1 260 gn lmyle birbirlerine kout olarak
konulmutur. Fakat bu yllarn birou bir arada dnldnde, bu yllarn sonuna eklenmi
olan artk gnlerin bir hesabnn yaplmas gerekmektedir. nk Msrllar bu yln sonuna 5 gn
ekliyorlard, Kaideliler de Nabonassar takviminden anlaldna gre, Daniel'den ok nceden beri
ayn uygulamay yapyorlard ve Persli Magi de [Bilgeler, Alimler), Araplar'n mparatorluu bala
yncaya kadar 365 gnl takvimi kullanmlard. Eski Grekler de ayn 12 ayl ve 360 gnl gne
takvimini kullanmlard fakat onlar her iki senede bir takvimlerine on veya onbir gnden oluan
bir ara ay eklemekteydiler.
Yahudiler'in takvimi, Msr'dan ktklar dnem de dahil hep Ay-Gne takvimi olmutu. Gne
takvimiydi nk hasat daima Passover'dan sonra yaplyordu ve meyvalar da daima Tabernacle
100
Yortusu'ndan nce toplanyorlard (Lewit. XXIII). Fakat takvimin Aylar [gkyzndeki ay] Ay'a
balanmt, nk Musa her ayn banda borazanlarn alnmasn ve Mabed'e kzartlacak ve
iilecek sunumlarn yaplmasn emretmiti ve kudsiyet her yeni hilal grndnde tekrarlanmt
(Num. X. 10. XXVIII. 1 1, 14; Psalm. LXXXI. 3, 4, 5; 1 Chron. XXIII. 3 1 ) . Bu takvim aylar Musa
tarafndan birinci, ikinci, nc, drdnc ete. Olarak sralanmlard ve birinci ay, Abib, ikinci ay,
Zif, yedincisi, Ethanim, sekizincisi Bul! olarak adlandrlmlard (Exod. XII. 4; 1 Kings. VI37, 38.
VII. 2). Ne var ki, Kalde'deki Esaret dnemlerinde Yahudiler, Kaide Takvimi'nin adlarn benimse
dikleri iin onlarn kendi ay adlar unutulup gittiler ve bugn kullanldklar gibi Kalde'de konulmu
olan Kaldece adlaryla anlr oldular.
Yahudiler sivil [dari yla] yla Sonbahar Dnencesi'nde balarlard ve kutsal yl da Bahar balang
cnda alrd ve ilk ayn ilk gn de Dnence'ye en yakn olan ve plak gzle izlenebilen Hilal'in
ilk halinde balard. [Not: Gnmzde srail'de ikili takvim sistemi vardr ve bir dari Yl Takvimi,
bir de eriat Takvimi yrrlktedir.]
Daniel'in Kaide mi, yoksa Yahudi yln m kulland ok somut deildir; zaten aralarndaki fark
da ylda 6 saat ve 480 ylda da 4 takvim ay kadardr. Fakat ben onun Yahudi aylarn kullandn
dnyorum: undan dolaydr ki, birincisi Daniel Yahudi idi ve Yahudiler Kaldece adlar altnda
da olsa kendi aylarn anyorlard; ikincisi, bu Kehanet, Jeremiah'n 70 yllk Esaret dnemine dair
szleriyle ilgilidir ve bu nedenle de bir ekilde yetmi saysyla balantl yllarla ilgili olarak ele
alnmaldr: ve bu aylar da Yahudi [Takvimi'nin] aylardrlar ve bu Kehanet de Esaret'ten nce
Judea'da Daniel'e iletilmitir: ve sonuncusu da Daniel, Yahudi Takvimi'ne zg bir anlayla sadece
yllar deil yllarn haftalarn da dikkate alarak dnce retmitir. nk Yahudiler'in gnleri
yedier yedier hesaplanmt ve her yedinci gn de Sabbath't; dolaysyla da yllar yedili sistemle
oluturulmutu ve her yedinci yln son yl da Sabbathical Yl [Af Yl] olarak deerlendirilmekteydi
ve bu tr yedinci yllarn yedi haftas da bir Jbile saylmaktayd. (Newton).
101
Dokuzuncu Blm
.
-jo
M
103
da Yeni Ahit'te yer alan bu anlatm branice ncil'de "siggus misonem" eklinde gemektedir ve me
alen, "Nefret Nedeniyle Yaplan Gnahkarlk veya Ykclk" olarak aklanabilir.
107
109
Onuncu Blm
Nebuchadnezzar'a,
sonra da bir ryada Daniel'e verilmiti: ve Daniel de srlar ak
-....: layabildii iin kutsanmaya balanmt (Ezek. XXVIII. 3 ) . Drt
Canavar ile nsan olu 'nun bulutlarn zerinde gelii ile ilgili grnm de
Daniel'e bir ryada gsterilmiti. Ko ve Teke ise, Ulay nehrinin kenarn
da iken gpegndz ona grnmler, Peygamber Melei Gabriel ( Ceb
rail) tarafndan izah edilmilerdi. Mlk'n Prensi ve Prenslerin Prensi ile
ilgiliydi: ve imdi Medler'in Babil'e hakim olan Darius'un saltanatnn
birinci ylnda ayn vahiy Melei Daniel'e grnd ve ona Mlk'n Pren
si olmann Prenslerin Prensi olmann ve nsanolu olmann ne anlama
" """'
9 IJ
111
kelimenin branice bir deyim olduunu ve "entik Atma" yntemiyle saym yaplmasn iaretle
diini belirtmitir. Yine Newton tarafndan yazlm olan "sular sona erdirmek" kavramyla ilgi
li dipnotta }le denilyor: "branice Mhrlemek, Bitirmek veya Mulga etmek anlamndadr: bu
metafor bitirilmi olann Mhrlenmesi demektir." Newton'ui bu dipnotunu Trkeye en uygun
ekilde "lga edilmi olann mlgas gerekir" eklinde evirebiliriz. Bunun devamnda da unlar
eklemi: "Bu nedenle Yahudiler, Misna'ya [Kurallar Kitab] ve mutlak olan Talmud'a gnderme
yapmlardr." (Newton).
5 "branice Messiah, Greke Christ, ngilizce Kutsanm Kii ve Trke Mesih anlamndadr. nceki
anlatmlarla balants anlalabilsin diye ben ngilizce kelimeyi kullanyorum." (Newton).
112
Rev. XIX; Acts. 1; Matt. XXIV; Joel III; Ezek. XXXVI, XXXVII; sa. IX,
IXII, IXIII, IXV, IXVI) . Bunun nasl bir usulle yapldn bilmiyorum, bu
iin yorumunu zamana brakalm.
biter. Bu tarih de, kantland zere, onun halefi olan Artaxerxes'in salta
natnn balad tarihtir.
Ayn ey, daha nceki mellifler hakknda bize bilgi vermi olan ]uli
us Africanus tarafndan da onaylanmaktadr. Bu Artaxerxes'in saltana
tnn 20. yl, 4. Olimpiyat yl olan 83 ylnda Persia'da hkm sren
Cyrus'un iktidarndan 1 15 yl sonradr. Dolaysyla Olimpik yla tekabl
eden 4269'daki yaz dnencesinden hemen sonra balamtr. Bundan 1 9
yl karn, yukardaki gibi onun ilk yl, ]. P. 4250 ile ayn yl ortaya kar.
Dolaysyla Cyrus'un iktidarnn 7. yl, An. ]. P. 4256'n yaz ortasna
denk gelmektedir; Ezra'nn Kuds'e gidii de yukardaki gibi, bunu izleyen
baharda, An. ]. P 4257'in balarna denk gelmektedir.
1 19
Onbirinci Blm
MESH'N DOGUMU
ve PASSION DNEMNE DAR
3 Equinox: Dnence.
4 Passover: Yahudiler'in Bahar'n ilk aynn balangcnda yaptklar kutsamalar, bayram.
122
mevcut olan eylere atflar yapmaya dkndler. Eski Peygamberler, anlay gstererek nesneleri
[eyleri] tarif edecekleri vakit sadece varolan eylerden Meseller karmyorlard; rnein, Harma
ni'nin kiralanmas (1 Sam. XV); Sabbath Yl (Isa. XXXVII); bir mlekinin kaplar (Jer. XVIII
ete.); fakat bu eyler istence uygun olduklar takdirde, bunlar bizzat kendi eylemleriyle gerekleti
riyorlard; tpk [yle ki] Harmani kiralanyor (I Kings XI), av yaplyor (2 Kings XIII), bedenleri
plaklatrlyor (Isa. XX), ocuklara ok belirleyici adlar veriliyor (sa. VIII ve Hos. I), Frat
Nehri'nin kysna bir kemer saklanyor (Jer. XIII), bir mlekinin kab krlyor (Jer. XIX), tasma
ve tyler taklyor (Jer. XXVHI), bir kitap bir taa balanarak, ikisi birlikte Frat'a atlyor (Jer. I),
boyal bir kent kuatlyor (Eze. IV), salar e blnerek taranyor (Ezek. V), bir zincir yaplyor
(Ezek. VII), ev halk esirler gibi kap nne kartlp titretiliyor [korkutuluyorlard]. Peygamberler
bu tr eylerle konumay seviyorlard. Ve sa Mesih, dierlerinden daha soylu bir peygamberlik
ruhuna sahip klnd iin, bu tr konumalar bahsinde en iyisini ortaya koyabilmiti, ne var ki
bunlar kendi eylemleriyle anlatmamt, nk [bu anlatm tarz] kendisi iin daha az zararl
123
ayn dnemde Aralk aynda ]udea 'dan, Galilea'nn Cana Kenti'ne gitti
ve orada Kuds'te, Passover'daki faaliyetlerini izlemi olan Gali/eliler ta
rafndan kabul grd. Caparnaum'dan soylu bir adam, sa'nn Galile'ye
dndn duyunca, kendisini ziyaret ederek hasta olunu iyiletirmesi
iin Capernaum'a gelmesini istediyse de sa daha uzaa gitmedi. Soylu
adama: Git olun yaayacak dedi. Adam da Capernaum'a dnp de
yle olduunu grnce o ve ailesi O'na inandlar. (John. iV) . Bu onun
Galile'deki mucizelerinin balangcdr; buraya kadar ]ohn hereyi tam
ve ayrtedici bir biimde anlatmtr. Ama dier Evangelistler ayn e
kilde yer vermemilerdir. Bu tarihten itibaren balayan vakte dair dier
Evangelistler ok ayrntl bilgi vermilerdir ama bu dneme de John
yer vermemitir.
Bu tarihten itibaren sa, Sabbat gnleri Galile'deki sinagoglarda ver
dii derslerle herkesin hayranln kazand. Kendi ehri Nazareth'e gelip
sinagoglarda vaaz verince Nazarethliler fkelendiler ve sa'y tepe zerine
kurulmu ehrin en yksek yerine doru gtrerek baaa oradan at
maya kalktlar. Ama o.onlarn arasndan yryp geti ve Capernaum'a
gelerek burada kald (Luke. iV). Bu tarihe bakarak ikinci Passover'in ge
tiini veya ok yakn olduunu hesaplayabiliriz.
134
Onikinci Blm
2 , 3 , 4 ).
jason'a satt. fason, makama karlk olarak 440 talent [altn sikke] verdi.
S I R ISAAC NEWTON
147
Ve son vakti geldiinde Gney Kral (ya da Saracen mparatoru) ona sald
rarak ve Kuzey'in Kral (Trk mparatoru) ona kar iddetli bir kasrga gibi,
saysz gemiyle, svarilerle ve sava arabalaryla gelecek ve onu ezip gee
cek, Grek ehirlerine girecektir. Birok grkemli diyara da girecek, pek ok
memleket duar olacak, fakat unlar Edom ve Moab ve Amman oullarnn
ileri gelenleri, kervanlar ona vergi dedikleri iin, onun elinden kurtulacak
lar. Elini memleketlerin zerine uzatacak ve Msr kendisini kurtaramayacak
ve altn, gm hazineleri ve Msr'n tm deerli eyleri onun olacaktr.
Libyallar ve Habeler onun ard sra yryeceklerdir ( Chap. XI. 40 vd).
148
Onnc Blm
'::..
ristiyanlk dininin ilk alarnda kentlerdeki Hristiyanlar Presbiteryenler Konseyi (yallar) tarafndan ynetiliyorlard ve her
()l(J '") kentin Piskoposu o kentin Presbiteryenler Konseyi'nin bayd.
Bir kentin Presbiteryen/eri ve Piskoposu, baz idari yazmalarn ve haber
lemenin dnda baka bir kentin meseleleriyle ilgilenmezler ve karmaz
lard. Hatta mparator Commoclus'un saltanatndan nce birok kentin
Piskoposu bir Konsil'de bir araya gelmezlerdi. nk o blgenin Romal
Valisi izin vermedike byle bir Konsil toplanamazd. Fakat bu mparato
run dneminde, valilerin izniyle Blgesel Konsiller oluturarak toplanmaya
2' '
1 Kadn arzulamama: Evlilie kar kmak. Kadnla cinsel ilikiye girildiinde erkeklerin
kutsiyetlerinin yitirildiine inan beslemek.
149
9 Beyaz'a Boyanmak: sa, Havarileri'ne beyaza boyanm mezarlar gstererek, "Bunlarn dlar
beyaz ama iindekiler kapkaradr", demiti. Hristiyan geleneinde Beyaz'a Boyamak, ldrmek
veya yeniden yarglayarak cezalandrmak anlamnda kullanlan bir benzetmedir. Not: slamiyet'te
Beyaz, Allah'n rengidir ve Sibgetullah adyla bilinir.
154
Ondrdnc Blm
'""'r
azizlerin ruhlar rahatsz edilmemelidir. Bu emre uymayan herkes aforoz edilecektir." Canon 35'in
alm yledir: "Kadnlar geceleri mezarlklarda. bekilik yapmasnlar, nk ska grlmtr ki,
geceleri dua edermi gibi yapp gizlice [menfaat karlnda] gnah iliyorlar."
2 Martyries: ehit kabul edilen Hristiyan azizlerinin gmldkleri zel kabristan.
157
mianus'un zulmne ok derinden borluyuz. Biz onlarn araclyla blis'in stesinden geldik. Kutsal
ehitler' in kanlar her tarafa yaylmtr, cin taifesi ise onlarn yznden havada lk atp duruyorlar;
hastalklar yokolmu ve mucizevi iler gereklemitir. Bedenlerin havada desteksiz utuklar;
159
Nulla est nostri hujus Orbis seu regio, seu gens, seu urbs, ubi nova & ino
pinata miracula hcec non decantentur; quce quidem si figmenta fuissent,
prorsus in tantam hominum admirationem non venissent. And a little after:.
Abunde orationi nostrce fidem faciunt quce quotidiana a martyribus miracu
la eduntur, magna affatim ad illa hominum multitudine affluente. Oh eam
causam multi plerumque Reges peregre profecti sunt, ut hoc spectaculo frue
rentur. Siquidem sanctorum martyrum templa futuri judicii vestigia & signa
exhibent, dum nimirum Dcemones flagris cceduntur, hominesque torquentur
& liberantur. Vide quce sanctorum vita functorum vis sit? And Jerom in his
Epitaph on Paula, thus mentions the same things. Paula vidit Samariam:
kadnlarn ayaklarndan baaa asldklar ve giysilerinin yzlerini rtemedii; cinlerin atesiz yanp
tututuklar ve gnah kartclara gerek kalmadan itiraflarda bulunduklari grlmtr."
4 "Sen, kendilerine gsterili kutlamalar ve onurlar bahedilmi olan (ki, onlarn araclyla
kt ruhlar yokedildiler ve hastalklar iyiletirildi ve onlarn siletlerine dokunulabilir ve sesleri
iitilebilir) ehitler'e hi vefa/sadakat/sayg gstermedin. Onlarn plak [l] bedenleri tpk onlarn
canlar gibi buhar halindedir, birine dokunabilir veya dierine dua edebilirsin, kanlarnn bir ka
damlas veya ektikleri aclardan artakalm kk ve nemsiz gibi grnen bir paras btn
bedenleri kadar ok i yapabilir. Ve sen bunlar beenmemezlik ediyorsun ve onlardan nefret edip
onlar aalyorsun."
160
ihi siti sunt Elisceus & Ahdias prophetce, & ]oannes Baptista, uhi multis
intremuit consternata miraculis. Nam cernehat variis dcemones rugire cru
ciatihus, & ante sepulchra sanctorum ululare, homines more luporum vo
cihus latrare canum, fremere leonum, sihilare serpentum, mugire taurorum,
alios rotare caput & post tergum terram vertice tangere, suspensisque pede
fceminis vestes nan defl,uere in faciem. Benedictus Deus quandoquidem ex
/Egypto prodeunt martyres, ex IEgypto illa cum Deo pugnante ac insanissi
ma, & unde impia ora, unde linguce hlasphemce; ex IEgypto martyres hahen
tur; nan in /Egypto tantum, nec in finitima vicinaque regione, sed UBIQ UE
TERRARUM. Et quemadmodum in annonce summa uhertate, cum viderunt
urhium incolce majorem quam usus hahitatorum postulat esse proventum,
ad peregrinas etiam urhes transmittunt: cum & suam comitatem & lihe
ralitatem ostendant, tum ut prceter horum ahundantiam cum facilitate res
quihus indigent rursus ah illis sihi comparent: sic & IEgyptii, quod attinet
ad religionis athletas, fecerunt. Cum apud se mu/tam eorum Dei henignitate
copiam cernerent, nequaquam ingens Dei munus sua civitate concluserunt,
sed in OMNES TERRIE PARTES honorum thesauros effuderunt: cum ut
suum in fratres amorem ostenderent, tum ut communem omnium dominum
honore afficerent, ac civitati suce gloriam apud omnes compararent, totius
que terrarum ORBIS esse METROPOLIN declararent.-Sanctorum enim
illorum corpora quovis adamantino & inexpugnahili muro tutius nohis ur
hem communiunt, & tanquam excelsi quidam scopuli undique prominen
tes, nan horum qui suh sensus cadunt & oculis cernuntur hostium impetus
propulsant tantum, sed etiam invisihilium dcemonum insidias, omnesque
diaholi fraudes suhvertunt ac dissipant. -Neque vero tantum adversus homi
num insidias aut adversus fallacias dcemonum utilis nohis est hcec possessio,
sed si nohis communis dominus oh peccatorum multitudinem irascatur, his
ohjectis corporihus continuo poterimus eum propitium reddere civitati. 5
S I R ISAAC NEWTON
birok i yaplmaktadr. Apollonius'un etkisi o denli byktr ki, onun talep ettii her ifaya mutlaka
cevap alnmaktadr; onun Kurtarcs onu ite byle onurlandrmtr. Biz de dualar ettikten sonra,
onu ve onun gibi ehit den arkadalarnn bulunduklar ziyaretgahlar dolap onlarn bedenlerini
selamladk ve Tanr'ya kranlarmz ilettik."
165
Kendi dnemi tarihi konusunda yetkin, ama inansz bir kii olan Eupa
nius da 3 89 ylnda Msr tapnaklarn askerlerin, Keilere devrettiklerini
ve imdi eski Msr Tanrlar'nn odalarnda bu din adamlarnn saygsz
davranlar sergilediklerini yle anlatmt.
Item placuit, ut altaria, qucE passim per agros aut vias, tanquam memoricE
Martyrum constituuntur, in quibus nullum corpus aut reliquicE Martyrum
conditcE probantur, ab Episcopis, qui il/is locis prcEsunt, si fieri potest, ever
tantur. Si autem hoc propter tumultus populares non sinitur, plebes tamen
admoneantur, ne illa loca frequentent, ut qui recte sapiunt, nulla ibi supers
titione devincti teneantur. Et omnino nulla memoria Martyrum probabiliter
acceptetur, nisi aut ibi corpus aut aliqucE certcE reliquicE sint, aut ubi origo
alicujus habitationis, vel possessionis, vel passionis fidelissima origine tra
ditur. Nam qucE per somnia, & per inanes quasi revelationes quorumlibet
hominum ubique constituuntur altaria, omnimode reprobentur. 8
369'da Casarea Piskoposu yaplan ve 378 ylnda len Kei Basil, ehit
Mamas zerine yapt konumada; ehidimizi hibir zaman aklnzdan
karmayn; birounuz onu ryalarnda grm, birounuz dualarmz
araclyla onun desteini salam, biroumuz onun adn anarak ile
rinde bulunmasn salam, biroumuzu kararszlktan kurtarm, biro
unuzu salna kavuturmu, birounuzun len ocuu onun sayesinde
hayata dnm, bir ounuzun mr onun sayesinde uzatlmtr der ve
tut, bu isteklerim ne denli byk olsalar da. . . 378 ylnda Basil, yazd
Mersiye'nin sonunda yle hitap etmiti: Ey sen, Ey ilahi ve Kutsal nder,
[gittiin] Tanr katndan bizlere bak, dualarmla ya Tanr'nn bizlere yaam
snav iin sunmu olduu u bir kymk eti bizden al, ya da onu cesaretle
tayabilmemiz iin tm hayatmz bize en uygun olan ekilde srdrme
mizi sala. Bu hayattan ayrldmz zaman, bizleri Tabernacle'a kabul eyle
ki, kutsal ve mbarek Teslis'e safiyetle ve mkemmelce balanp hep bir
likte yaayabilelim. nk u anda henz kusurlu bir anlaytayz, orada
(bedensel) isteklerimizin sonuna gelmi olalm mkafatn alabilelim. ok
tannm olan Kartaca Piskoposu Cyprian iin deil de, Grek asll ada
Cyprian iin yazd Mersiye'de ayn ekilde dua etmiti. Bizlere Justina
adl dindar bir Bakire'nin, Bakire Meryem'e dua ederek nasl korunduunu
ve Cyprian'n kllerinin nasl mucizeler yarattn anlatmt.
.
Bundan sonra Keiler ryalarnda grm veya vahiy gelmi gibi yaparak
tarlalar ve yolkenarlarn ehitler adna yaptrdklar sunaklarla doldur
dular. Bu giriim Kartaca 5. Konsilinin 14. Can on u yazmasna sebep oldu:
'
u da aklanmtr: Eer bir tarlada veya yolda iinde gerekte hibir ceset
veya [onun] bir uzvu bulunmakszn bir ant dikilmise, bu yklsn ve mm
knse bu ykm da o Blge'nin Piskoposu bizzat yapsn. Fakat bu ykm
halkn arasnda isyana davetiye kartyorsa, o zaman halk bu tr [batl]
yerleri ziyaret etmemek konusunda uyarlsn ve iyi niyetli insanlarn batl
inanlara kaplmalar nlensin. Orada yaam veya orada ac ekmi veya
orada mlk edinmi bir ehit bulunduuna veya ona ait bir kalntnn bu
lunduuna dair ok kuvvetli ve gvenilir bir gelenek yoksa, byle bir anta
itibar edilmemesi salansn. nk bilinsin ki, her tarafta ykselen bu tr
mezbahlar gerekte hayali vahiylerin ve yararsz dlerin mahsulleri olduk
lar iin tamamen inkar edilmelidirler.
172
kinci Ksm
.
Birinci Blm
GR:
MAHER'IN YAZILI TARIHI'NE DAiR
.
'
175
belli olmayan bir kitap. S. 63-65 arasnda Aziz Paul'un dneminde ve sa'nn lmnden yaklak
30-32 yl sonra yazld da ne srlmtr.
6 Melchizedec: Gerek yazl Melki Tsedeq eklindedir. Adil Kral anlamnda kullanlan bir sfat
tamlamasdr. Eski Ahit'te cok enigmatik bir kiilik olarak yeralr. Mutlak hakimiyeti olan bir kiilii
simgeler ve Tek-Tanrcdr. Gelmi gemi en gl Majisyenler'den biri olduu da ne srlmtr.
Gnmzde onun adna kurulmu baz Occult rgtleri bulunmaktadr. Masonlar iin de ok nem
verilen bir sembol-kiiliktir.
178
9 Balaam: Mezopotamyal Peygamber. Eski Ahit'te ad geen ve Yahudileri kutsayan kii. Kendisi
Yahudi olmad iin onun tarafndan kutsanm olmak Yahudiler iin hakaret kabul edilmi ve
lanetlenmitir.
180
187
kinci Blm
net ederler ve benzer tarzda biri Sunum dieri de Yorum olmak zere iki
ksmdan oluurlar.
Bu Kehanet, Daniel'in mhrlemekle ykml klnd yedi mhrle
alarak birbirini izleyen yedi ksm halinde kendini ortaya koyar. Bu neden
le Maher veya sa Mesih'in Vahiy'i olarak adlandrlmtr. Yedinci mh
rn zaman, gkyzndeki yarm saatlik bir suskunluun ardndan duyulan
yedi borazann sesiyle sekiz alt birime blnmtr ve yedinci borazann
sesiyle Yce Tanr'nn savan byk gnnn gelip attn duyurur.
189
191
srlmtr.
192
ihtiyarl her birinde harp [mzik aleti] ve Azizlerin dualar bulunan ile
tts dolu altn buhurdanlk/arla Kuzu'nun nnde yere kapandlar.
Yeni bir ilahi syleyerek diyorlard ki: Kitab almaya ve onun mhrleri
ni zmeye layksn; nk boynun vuruldu ve akan kannla, bizleri, her
halktan, dilden ve milletten insanlar Tanr'ya uur/adn. Onlar dnya
nn stnde saltanat srmemizi salayan Tanrmza Krallar ve Rahipler
yaptn. Anlalyor ki, Canavarlar ve Yallar her ulustan ilk Hristiyan
lardr ve bu Hristiyanlar'n Kiliseleri'nde yaptklar ibadetler de burada,
Tapnak'taki Tanr'ya ve Kuzu'ya yaplan ibadet olarak temsil edilmitir.
Tanr, inayetiyle her eyi yaratt iin ve Kuzu da dklen kanyla biz
leri selamete kavuturduu iin Tanr, tahtnda ezelden ebede yaayacak
ve Kuzu da lmndeki erdemle onun makamna kadar ykselecektir.
John yle srdrmt: Canavarlar'n ve Yallar'n evresindeki birok
melein sesini duydum. Onlarn says onbinlerce onbin, binlerce bin idi;
yksek ve gr bir sesle yle diyordu: Boynu vurulan Kuzu, kudreti ve
zenginlii, hikmeti, an, hreti, izzeti ve bereketi almaya layktr. Gk
lerde, yeryznde, yeraltnda ve denizin stnde bulunan her mahlukun
ve onlarn sakin olduklar her eyin, Taht zerinde oturana ve Kuzuya,
ezelden ebede bereket, hrmet, izzet ve kudret olsun dediklerini iittim.
Drt Canavar amin dediler. Yallar yere kapandlar ve secde ettiler. Bu ilk
Hristiyanlarn ibadetiydi.
Ba Rahip'in yedinci ay orucundan nce yedi gn sreyle Tapnak'ta
gnahlarn ikrar, eriat Kitabn okumas [hatmetmesi] gelenektendi;
nk bu karmak ve farkl bmleri olan ayini bizzat kendisi ynetmek
zorundayd ve bu grevin bir blm de cemaate eriat Kitab'nn okun
masyd. Barahip kitab iyice incelesin diye Sanhedrin8 tarafndan atan
m belirli sayda Rahip onunla birlikte Tapnak'taki bir odada yedi gn
boyunca bulunurdu ve eriat yasalarn tartarak Rahib'e blmler okur
lar ve ona bunlar kendi bana okuma ve inceleme yollarn retirlerdi
Bundan dolay, yedinci mhr ikrar gn almt ve alemlerde yarm
saat sreyle mutlak bir sessizlik olmutu. Bir Melek (Ba_-Rahip) elinde al
tn bir Buhurdanla mezbahn (sunak) zerinde btn Azizler'in dualarn
8 Sanhedrin: Meclis. Aslen Greke olan Sunedrion kelimesinin branice yorumu. Yahudiler'in e
st yarg ve dinsel ynetim kurumu ve merkezi. Sanhedrin kararlarna uygun olmayan davranlar
sergileyen her Yahudi recm edilerek=talanarak idam edilirdi ve ta atanlarn sevap kazandklarna
inanlrd.
194
katabilsin diye ona bolca buhur verildi. Dier gnlerde Rahipler' den biri
byk sunaktan atei gm bir buhurdanlkla alrd, fakat bu [zel] gn
de Ba-Rahip, sunaktan atei altn buhurdanlkla alrd. Yksek minber
den aa inerken bir Rahip tarafndan kendisine getirilen buhuru alr ve
onunla birlikte Minber'e kar, o sunaa buhur sunarken, cemaat olabile
cek en sessiz ekilde iinden dua ederdi ve bu da gklerde yarm saat sren
sessizlikti. Ba-Rahip, sunaa buhuru yerletirdikten sonra elinde yanan
bir Buhurdanlkla Kutsal Sandn nne yrrd: Ve Azizler'in dualar
ile dolu buhuru duman Melek'in elinden ykselip Tanr'nn katna kadar
ulat. Dier gnlerde altn Mezbah iin kullanlacak buhurun bir ls
olurdu, ama bu zel gnde Mezbah ve dier kutsal yerler iin bol buhur
vard. Bu nedenle bolca buhur var diye yazlmt. " Ve Melek, buhurdan
ald, onu byk Mezbah'n ateiyle doldurup yeryzne savurdu." Yani,
kendi gizemci topluluunun yeleri olan Rahiplerle birlikte, Tapnak'n
dnda9 kalan yeryzne savurdu, nk yanan Kei, Tanr'nn payyd.
Akam sunumu bitinceye kadar, bu ve dier sunaklarn yapl srasnda
yksek sesler, gkgrltleri, depremler ve imekler vard denilirken kas
tedilen, Ba-Rahip'in yksek sesle cemaate eriat kitabn okumas bora
zanlardan yaylan grltl mzik ve Tapnak'taki sunumlara elik eden
ilahi mzik ile byk Mezbah'taki ateten ykselen ve imekleri andran
alevlerdir.
krar gnnn kudsiyeti artk bitmitir. Tabernacle bayramnn yedi
gnnde sunulan byk kurbanlar iin yedi Melek borazanlarn alm
lar ve ayn kurban sunumlarnda yedi gkgrltsnn sesleri yanklan
m ve Tapnak mzii ile Levitler'in syledikleri ilahiler borazanlarn ses
lerine karmtr. Yedi Melein kaplar dolusu gazaplarn dkmeleri de
trende yaplan iki sunumlardr.
Alt mhr alnca ]ohn dedi ki: Bunlardan sonra, (yani altnc m
hrn grntlerinden sonra) yer ve deniz zerine ve herhangi bir aa
zerine rzgar esmesin diye, yeryznn drt rzgarn tutan ve yerin drt
kesinde duran drt Melek grdm. Dou'dan karak gelen ve yaa
yan Tanr'nn10 mhrne sahip olan baka bir Melek grdm: topraa
9 Tapnak-D: Yahudilik'de dnyevi (Sekler) gnah ve haram (Profane) ancak Tapnak'n nne
kadar gelebilir, fakat kapsndan ieri giremez inanc vardr.
1 0 Yaayan-Tanr: The Living-God: Yahudiler ve daha sonra da Hristiyanlar iin Tanr aralarnda
ve hayatlarn dzenleyecek ekilde yaamaktadr. Teknik dilde Hay-Olan Tanr denir.
195
kullanrlar.
197
199
201
nc Blm
JOHN'UN KEHANET'NN
DANIEL'N KEHANET ile BAGLANTISINA
ve KEHANET'N KONUSUNA DAR
lfl: Frat
diye bilinir. Bunlardan birincisi "adr Sahibi Olan Kadn" (Fahie) anlamndadr. kincisi ise Judah
Krall'na verilen addr. Ek olarak: birincisi Asur Esaretini, ikincisi ise Babil Esaretini simgeler.
205
slamiyet'te Zekeriya Peygamber olarak anlatlan bu kii Hristiyanlara gre Vaftizci Yahya'nm
Babas ve Bakire Meryem'in enitesi olarak anlr. Yahudiler iin Zekeriya Peygamber deildir ama
Eski Ahit'te yer alan 38. Kutsal Metin'in yazardr.
208
'
'
4 "Hem Grekler'in hem de Barbarlar'n arasnda zulm dnemi balamadan nce, Alemlerin
209
ve onlar istismar etmeye baladlar; nihayet sahtekarlk ve iki yzllk (hypocracy) doruk yapt,
silahlarla deil, kelimelerle birbirimize darbe stne darbe indirdik; papazlar papazlarla, halklar
halklarla kaptlar, aramzda bir tr i sava balattk ve birbirimize zararlar verdik. Sonunda lahi
Azab [ntikam) bizi buldu, ilkin hafif bir dokunula aleyhimize ortal kartrd, ama Kilise'nin
stats henz sarslmamt; insanlar hala diledikleri gibi orada toplana biliyorlard. Ancak ilk zulm
ve eziyet militanca davranan cemaate yapld. Fakat biz buna aldrmadk ve Yce Tanr'y honut
etmektense, Blgemizdeki imanszlar gibi davranarak, Tanr'nn nayeti'nin insanlar korumadn
dnerek gnahlar iledik, gnahlarmza gnahlar ekledik. Din adamlarmz Ordinance'lar
dikkate almadlar, birbirleriyle itiip kaktlar; kavgalarn ve tartmalarn derinletirmekten baka
bir i yapmadlar, aralarndaki rekabeti kztrdlar, birbirlerine fke ve dmanlk klar yaptlar
ve sanki her biri bir Tiran'm [Diktatr, Zalim] gibi 'kendisinin tekinden daha stn olduunu
ne srd. Sonunda Jeremiah'n [Yahudi Peygamberi] dedii gibi, 'Tanr, Sion'un kzn fkeyle bir
buluta sard ve gkyznden yeryzne srael'in muhteem gzelliini indirdi', yani tm kiliseleri
yakt, ykt ve yok etti."
211
6 Moabit ve Midianit: Eski Ahit'teki iki Krallk (2 Kings, 1: 1 ) . Moabitler Tanr'ya kar geldikleri
iin Yahudiler tarafndan lanetlenmilerdi; bunlarn kadnlaryla evlenmek de yasaklanmsa da
yine baz Yahudi erkekleri Moabit kadnlaryla evlenmiler ve ocuk sahibi olmulard. Bu da ayr
bir sorun yaratmt Yahudiler arasnda. Midianitler ise Abraham'n Keturah adl. bir kadndan
doan olundan gelenlerdi. Yahudiler tarafndan hi sevilmeyen ve dman kabul edilen bir airetti.
Bugnk Filistin ile rdn arasndaki bir alanda yerlemilerdi. Yahudiler'in krk yl sren srgn
yllar Midianitler'e ait olan bu topraklarda gemi ve birok atmaya ahit olmutu. Yahudiler
arasnda aalamak amacyla hile yapan, sznde durmayan, arkadan hanerleyen kiilere Midianit
deniliyordu.
7 ]ezabel: Eski Ahit'te ad geen ve en ok nefret edilen kadnlardan biri hatta birincisi. Jezabel,
Yahudileri eski Tanrlara tapnmaya zorlam olan bir kralie idi. Kt niyetli, gzelliini ve cinsel
ekiciliini, kii ve toplumlar Doru-Yol'dan saptrabilmek amacyla bir silah olarak kullanan
kadnlara Jezabel ad taklmt. Bunun tam tersi, yani, kadnlk iffeti ve ismetiyle davranabilen,
mfik ve cinsel ekiciliini insanlar maniple etmek iin kullanmayan yi-Kadnlar'a da zabe!
deniliyordu. (Not: Kutsal Kitab'n Trke evirisinde (s. 259) bir hata yaplm ve Jezabel, Kt
Kadn, yi-Kadn izabe! ile kartrlmtr. Metinde kendisinden sz edilen kadn sabel adnda deil,
Jezabel adndadr).
212
218
S I R ISAAC NEWTON
223
GRSELLER
Daniel'in
K i ta b ' n d a k i b o y n u z l u c a n a v a r l a r l a s a v a .
227
H z . sa ve e y t a n .
228
229
230
231
232
233
234
S o l o m a n ' u n y a l boya t a b l o s u .
235
Melein Hz. Yak u b ' u n babasnn toprak l a r n a geri dnmesini syledii Hz. Yakub'un ryas (Genesis
236
Vanitas-Allegorie ncil'de geen ( Byk skender, Absalon, Samson, Salomon, Galenos) skelet betimlemesi:
1 7. yzyl Anonim b i r tablo, Almanya.
-...
"'
N
N
w
00
Hz.
( 1 450- 1 5 2 3 )
S i st i n e Chapell, Vatican.
Pietro Pergugino
H z . N u h ( A . S ) ' n G e m i s i To p k a p S a r a y M zesi K t p h a n e s i ( B . 2 74 - 3 0 a ) .
240