CRD

(Chronic Respiratory Disease;

Kronik Solunum Sistemi
Enfeksiyonu)
(Mycoplasma gallisepticum
Enfeksiyonu)
 CRD
Her yaştaki tavukların genellikle solunum
sisteminde yaptığı zararlardan ötürü
solunum güçlüğü ve verim kayıplarıyla
kendini gösteren, diğer etkenlerle özellikle
de E. coli, Klebsiella pneumoniae, H.
paragallinarum ve benzeri bakterilerin ve
virusların (Newcastle, IB, ILT, vs)
birlikteliğinde oldukça ağır seyreden, ölüm
ve verim kayıplarına yol açan kronik seyirli
bir hastalıktır.
Etkeni, CRD
tavukların
vücutların-
dan
ilaçlarla
elimine
etmek
mümkün
olmadığın-
dan sürekli
tekrarlama
özelliği
gösterir.
CRD
 CRD

Bulaşma

Bulaşma, başlıca yumurtayla ve

damlacık enfeksiyonu şeklinde
olmakla birlikte, enfekte tavuklar
hayat boyu etkeni çevreye
bulaştırırlar.
CRD
 CRD
Etken insanların burun boşluğunda
1 gün, giysilerinde 3 gün kadar
canlı kalabildiklerinden personel ve
ekipmanların bulaşmadaki rolü
oldukça fazladır.
 CRD

Etkenin Özellikleri ve Üretilmesi

Mycoplasma cinsindeki bakteriler
arasında tavuklar için en patojen
türlerden biri olan M. gallisepticum, Gram
boyama tekniği ile zayıf Gram negatif,
 CRD
Giemsa ile iyi boyanan 0.25-0.5 m
boyutlarında genellikle kokoid
morfolojiye sahiptirler. Bazen
filamentöz ve halka şeklinde de
görülebilirler.
 CRD

Üretilebilmeleri için genellikle (PPLO,

Mycoplasma Medium, vs)
besiyerlerine ısıyla inaktive edilmiş
% 10-15 oranında domuz, kanatlı
veya at serumu katılması gerekir.
 CRD
pH 7.8 civarındaki besiyerine örneklerde
bulunması muhtemel diğer
kontaminantları elimine etmek için
düşük dozlarda penisilin (200-500U/ml)
ve thallium asetat (1:4000) ilave edilir.
Hamur mayası ekstraktının ilave
edilmesi üremeyi hızlandırır.
 CRD

Katı besiyerinde ortası düğmeli koloni

yaparak ürerler. Kolonileri
görebilmek için lup veya mikroskop
kullanılması gerekir.
İzolasyon için % 10 CO2’li ortamda
inkübe edilmeleri üremeyi
hızlandırır. 37-38C’de 2-5 günde
ürer. Bazen kör pasajların yapılması
gerekebilir.
Tipik bir bakteri yapısı; Mycoplasmalar?
nucleoid region (n) where DNA is located as well as the electron dense areas of
the cytoplasm (dark areas) on these two cells of Neisseria gonorrhoeae.
E.coli

E.coli
Rod-Shaped Bacterium, hemorrhagic E. coli, strain 0157:H7 (division) (SEM
x22,810).
Scanning
electron
micrographs
illustrating
external
features of the
rod-shaped
bacterium E.
coli.
 CRD
M. gallisepticum’un, her ne kadar
başlıca yerleşim yeri solunum
sistemi ise de, suşlar arasında
virulens ve organ tropizmi
yönünden farklılıklar bulunmaktadır.
Klinik Belirtiler ve Otopsi
Enfeksiyon genellikle kötü idare
edilen işletmelerde görülür.
Havalandırmanın iyi olmaması,
kümes havasının tozlu, amonyaklı
ve hava ventilasyonunun
tavuklara yönelik olması
hazırlayıcı faktörlerdir.
 CRD
Enfeksiyonun inkübasyon süresi normal
şartlarda 1 ay kadar olduğundan 3
haftadan küçüklerde genellikle klinik
belirti oluşmaz. Kümesteki en önemli
belirtiler; yem tüketimindeki azalış ve
buna bağlı olarak verim düşüklükleridir.
Sadece M. gallisepticum’un bulunduğu
durumlarda ölümlerde bir artış
görülmez. Çoğu kere E. coli,
(Citrobacter ssp, Klebsiella pneumonia
vs), ile miks enfeksiyon şeklinde (CRD
kompleks) seyrettiğinden ölüm artışı
ve verim düşüklüğü dikkati çeker.
 CRD
Özellikle geceleri kümesteki hayvanlarda
hırıltılı solunum dikkati çeker.
Damızlıkların yumurtalarının
kuluçkalanmaları sırasında embiryonik
ölümler görüleceğinden kuluçkalanma
oranı düşer.
Broylerlerde en fazla 4-8 haftalarda
görülür ve en belirgin belirti
“gelişememedir”.
 CRD
Hasta veya ölmüş tavukların
otopsilerinde akciğerlerin görünüm
bozukluğu, akciğer ve abdominal hava
keselerinin matlaşması, ileri vakalarda
perihepatit ve perikardit şekillenmesi
dikkati çeker. Trakea ve bronşlarda
kazeöz eksudat bulunur.
Teşhis
Hastalık, kolibasilloz, enfeksiyöz koriza,
ORT, kronik kolera, Newcastle, AI, IB,
ILT, difterik çiçek, aspergilloz, vb
enfeksiyonlarla karışabildiğinden,
klinik ve otopsi bulguları ile CRD’nin
teşhisi yapılamaz. Ancak şüphe ettirir.
Teşhis için aşı uygulaması yapılmayan
işletmelerde serolojik testlerden
yararlanılır.
Lam aglütinasyon testi ile belirgin pozitif
reaksiyon, tüp aglütinasyon testi ile
>1/10 titrede pozitiflik veya HI ile 1/80
ve üzerinde pozitif reaksiyonla
karşılaşılması teşhis için yeterli kabul
edilir. Ancak M. synovia enfeksiyonları
ile kros reaksiyonlar olabileceği
unutulmamalı, M. synovia ile de test
yapılmalıdır.
 CRD
M. gallisepticum’un izolasyonu veya PCR
ile tespiti en doğru teşhis kriteridir.
Etken, glikozu fermente ederken,
arjinini hidrolize edememesi ve fosfataz
aktivitesinin olmaması teşhiste
önemlidir.
Tedavi
Damızlık sürülerinin CRD’den ari olması
gerekir.
Kümes yönetiminin normale döndürülmesi
(tozsuz, amonyaksız, iyi havalandırma,
ısının ayarlanması, birim alana düşen tavuk
sayısının ayarlanması ve uygun/kaliteli
rasyonla besleme, vs) enfeksiyonun
gidişatının düzelmesinde oldukça önemli
rol oynayacaktır.
Geniş spektrumlu antibiyotikler (tylosin,
linkomisin, spektinomisin, tiamulin,
kinolonlar, gentamisin, tetrasiklinler,
vs) etkilidir. Ancak antibiyotik
seçiminin, sekonder olarak olaya
katılan
 CRD
E. coli’ye antibiyoğram yapıldıktan sonra
yapılması, daha etkili tedavi için
(ölümlerin ve verim bozukluklarının
düzeltilmesinde ve semptomların
hafifletilmesinde) gereklidir.
Korunma ve Bağışıklık
Mycoplasma enfeksiyonlarından
korunmada en iyi yol, kümesi
boşalttıktan sonra dezenfekte edip,
2-4 hafta boş bırakmalı, yeni
alınacak civciv veya piliçlerin
CRD’den ari damızlıklardan temin
edilmesi, sık sık serolojik testlerle
hayvanların
Mycoplasma gallisepticum enfeksiyonu
yönünden izlenmelidir. Kümesin havası,
ısısı, personelin giriş-çıkışı, enfekte
sürülerle temas etmemesi, karantina
gibi tam sanitasyon kurallarına
uyulmalıdır.
CRD enfeksiyonlarında korunma
amacıyla canlı ve ölü M. gallisepticum
(Conn. F suşu) aşıları kullanılmaktadır.
Ölü aşılar, daha önce enfeksiyon
geçirmemiş kümeslerde canlı
mikoplazma etkenlerinin girmemesi
bakımından güvenle kullanılabilir.
Hatta, solunum sistemini etkileyebilen
diğer hastalıkların varlığında bile
kullanılabilmesi gibi avantajların karşın
immünojeniteleri düşüktür.
Canlı M. gallisepticum aşıları; temiz
işletmelere etkenin girmesi bakımından
tercih edilmezler. Enfekte işletmelerdeki
tavuklara enfeksiyon çıkmadan yapılması
(göze damlatma, içme suyu, sprey, vs)
hayvanlarda lokal mukozal bağışıklığın
gelişmesi bakımından yararlıdır. Ancak
diğer solunum enfeksiyonlarının
varlığında yarar yerine zarar gösterebilir.
Canlı M. gallisepticum aşıları ticari
broylerlere uygulanmaz. Yumurtacı
veya damızlıklara ilki 6-12. haftalarda,
ikincisi 12-18. haftalarda içme suyu,
atomizer veya göze damlatarak yapılır.
Aşılanan sürü serolojik olarak MG
pozitif çıkar. İnaktif MG aşıları, ticari
yumurtacılara 14-16. haftalarda bir kez,
damızlıklara ise 2 kez (1-12. haftalar ile
12-18. haftalarda) yapılır.