UNIVERZITET U SARAJEVU

UMARSKI FAKULTET

OTPORNOST LANOVA EKOSISTEMA NA UMSKE

POARE
SEMINARSKI RAD

Sarajevo, januar 2015. godina

SADRAJ
UVOD.............................................................................................................. 1
1.UTICAJ UMSKIH POARA NA EKOSISTEM.....................................................2
1.1.Uticaj umskih poara na tlo...........................................................................2
1.2.Uticaj umskih poara na biotske komponente ekosistema......................................3
1.2.1. Biljke.................................................................................................. 3
1.2.2. ivotinje, ptice i
mikroorganizmi...................................................................................6
ZAKLJUAK.................................................................................................... 7
LITERATURA................................................................................................... 8

UVOD
S obzirom da umski poari uzrokuju ogromne tete umskom gospodarstvu, treba
obratiti posebnu panju na njih. Niti jedan lan ekosistema nije u potpunosti imun na
posljedice koje na njih ostavljaju umski poari, tako da je teko govoriti o otpornosti
lanova ekosistema na poare. Stoga emo u ovom radu pokuati kroz primjere uticaja
umskih poara na tlo i biotske komponentu ekosistema, prikazati otpornost pojedinih
biljaka i ivotinja na iste.

1. UTICAJ UMSKIH POARA NA EKOSISTEM

1.1.

Uticaj umskih poara na tlo

Poari u velikoj mjeri utiu na abiotske komponente ekosistema, naroito na tlo. Poar
moe direktno djelovati na tlo, kao i na biljke koje rastu na istom. Nestankom
povrinske vegetacije koji nastaje kao rezultat poara, dovodi do poveane suneve
insolacije kojom je tlo izloeno tokom dana, to dovodi do veeg zagrijavanja tla, i
veeg hlaenja tokom noi. Takoer, transpiracija biljaka e biti smanjenja usljed
poara to e dovesti za posljedicu imati vie vlage u tlu. Izloenost sunevoj svjetlosti,
vjetru kao i evaporaciji dovest e na ovaj ili onaj nain do isuivanja tla. Poar moe
izazvati stvaranje pokorice na povrini tla usljed isuivanja tla, pri emu dolazi do veeg
povrnskog otjecanja.
Poar uzrokuje i gubitak hranjiva kroz razliite procese oksidacije, isparavanja, erozije i
ispiranja. Ipak, da bi dolo do znaajnijeg gubitka hranjiva temperatura mora biti jako
visoka. Takoer, poar uzrokuje trenutani gubitak hranjiva, naroito azota, ali
mineralni dio ostaje na tlu u vidu pepela. Openito, tla postaju vie bazina (imaju viu
vrijednost pH) nakon poara. Isto tako, visoke temperature utiu na teksturu, strukturu i
poroznost tla, jer dolazi do promjene udjela gline u tlu.

1.2.

Uticaj umskih poara na biotske komponente ekosistema

1.2.1. Biljke

Biljke su evoluirale po pitanju adaptacije na poare. Zbog toga to su biljke

nepokretne, morale su razviti otpornost kroz prirodnu selekciju. S obzirom na to
razlikujemo: na vatru neotporne, i na vatru otporne vrste biljaka.
Na vatru neotporne vrste su lako zapaljive i u poaru bivaju kompletno unitene.
Neke od ovih biljaka i njihovo sjeme poslije poara jednostavno nestanu i nikad se ne
uspiju ponovo vratiti na povrinu na kojoj su bile. Takoer postoje odreene vrste
biljaka sa krupnim sjemenom koje klijaju, rastu i brzo sazrijevaju nakon poara kako bi
reproducirali i obnovili sjeme prije sljedeeg poara Sjeme sadri protein KAI2, koji se
aktivira hormonom rasta KARRKINOM koji biva oslobaen nakon poara.
Na vatru otporne vrste pretrpe veoma male tete, ako se radi o obinom prizemnom
poaru. One su sposobne pretrpjeti odreene posljedice od poara i nastaviti da rastu
bez obzira na tetu koju su pretrpjele. To su biljke koje imaju sposobnost ponovog rasta
iz izdanaka i izbojaka. Ekolozi su dokazali kako neke vrste koje imaju sposobnost
ponovnog razvia iz izdanaka i izbojaka skladite dodatnu energiju u svom korijenju
kako bi se oporavile i prebrodile poare. Naprimjer, nakon poara grmlja u Australiji
jedna vrste eukaliptusa proizvodi velike koliine lia koje se razvija iz uspavanih
pupova koje prekriva cijelo stablo do vrha mladim zelenim listovima. Ovo omoguava
da stablo pone odmah sa fotosintezom, kako bi snabdjevala organizam energijom koja
je neophodna za ivot i rast novog lia.

Slika 1 i 2. Stabla eukaliptusa godinu dana nakon poara

Pored biljaka sa sposobnou vegetativnog razmnoavanja, u ovu grupu svrstavamo i

vrste drvea koja formiraju visoka stabla iji su gorivi dijelovi visoko iznad povrine.
Jedan od primjera je zrelo stablo Pinus Ponderosa, na kojem vizuelno ne primjeujemo
tete na kronji, zato to odbacuje nie grane, tj. isti se od grana.

a)

b)
Slika 3. Stablo Pinus ponderosa
a) prije poara

b) poslije poara
Otpor pojedinih vrsta drvea prema poaru je razliit. Te razlike meu vrstama pripisuju
se prije svega karakteru i debljini kore. Treba rei, kako sa starou kora postaje sve
deblja i plutasta, pa su starija stabla bilo koje vrste drvea bolje zatiena od poara od
mlaih. Hrastova kora je otpornija od bukove. Na primjeru hrasta moemo najbolje
uvidjeti kako odreene karakteristike mogu uticati na otpornost odreene vrste na
poare.
4

Karakteristike koje hrastove ine otpornim na poare su:

Debela kora predstavlja dobru izolaciju. Debela kora veine hrastova ine
ove vrste jako otpornim, sa izuzetkom mladih stabalaca hrasta

Nakon oteenja stabala hrasta u poarima, hrastovi se odupiru procesu

truljenja. Neke vrste hrastova proizvodi tile koje predstavljaju proizvode
zidova elija i nastaju kao odgovor na oteenja, te iste zatvaraju oiljke
od poara.

Hrastovi imaju duboko i razgranato korjenje, to im daje veu stabilnost.

Hrastov ir klija dublje u tlu i njihovi kotiledoni se nalaze ispod zemlje.

Kotiledoni drugih tvrdih liara, za razliku od hrastovih se pojavljuju na
povrini. To znai kako e korjenje hrasta biti dublje u zemlji, te e tim biti
zatieno od negativnog uticaja poara.

Slika 4. Hrastova uma nakon poara

1.2.2. ivotinje, ptice i mikroorganizmi

Kao i biljke, ivotinje s obzirom na vrstu se razliito nose sa poarima, ali za razliku od
biljaka moraju izbjei direktni kontakt sa vatrom kako bi preivjele. Iako su ptice
ranjive tokom gnijeenja, generalno su sposobne izbjei poare, stavie esto
profitiraju od toga zato to mogu uloviti plijen koji bjei od vatre i lake poslije
rekoloniziraju izgorjela podruja. Sisari kako bi izbjegli vatru, trae zaklon u
rupama/jazbinama. Vodozemci i gmizavci trae utoita u zaklonima koje su napravile
druge ivotinje. Vodozemci su naroito sposobni tokom poara nai utoite u vodi ili
vlanom blatu. Neke artropode takoer pronalaze zaklon tokom eskalacije poara, iako
vruina i dim neke od njih moe privui i tako ih izloiti opasnosti. Mikroorganizmi u
tlu se razliito ponaaju kada je u pitanju otpornost na vatru, ali imaju veu ansu za
preivaljavanje ukoliko se nalaze dublje u tlu. Slabi poar, kao i i suho tlo svakako im
pogoduje i poveava anse za preivljavanje. Poveanje dostupnih hranjiva nakon
poara moe rezultirati pojavom veih kolonija mikroorganizama.