Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic

Volume 8/8 Summer 2013, p. 787-803, ANKARA-TURKEY

1826 TARHL GREK HARFL TRKE NCL LE 1827

TARHL ARAP HARFL TRKE NCL'N EKM EKLER
BAKIMINDAN KARILATIRILMASI*
Mustafa KILIARSLAN**
ZET
ncil hemen hemen tm dnya dillerine olduu gibi Trkeye de
tarih boyunca birok kez evirisi yaplm bir kutsal kitaptr. Trke
ncil tercmelerinin tarihi neredeyse ngilizce, Franszca ve Almanca
nciller kadar eskidir. Yeni Ahit (Yeni Antlama) da denilen ncilin
Osmanl Trkesine ilk olarak 1662-1665 yllarnda IV. Mehmedin
batercman Ali Bey (Wojciech Bobowski) tarafndan yaplm olduu
bilinmektedir. Trke ncil tercmelerinin daha sonraki yzyllarda ise
matbu olarak da yapld grlr. Bunlardan en eskisi Ali Beyin
tercmesine dayal olarak 1819 tarihinde Pariste yaymlanmtr.
Osmanl Devletinde Arap harfli Osmanl Trkesi ile yaplm ncil
tercmelerinin yan sra daha az bilinen bir de Grek harfli ncil
tercmeleri vardr. Bu almada ncelikle almaya esas olan 1826
tarihli Grek harfli Trke bir ncil ile 1827 tarihli Arap harfli Trke bir
ncilin tantm yaplmtr. Daha sonra her iki metnin Markos Blm
Birinci Babnn ekim ekleri ynyle bir karlatrlmas yaplmtr.
Bu aamada her iki metinde geen ekim ekleri karlatrlm, yeteri
kadar rnekle konunun ortaya konmasna allmtr. almann en
sonunda ise almada kullanlan ncilin ilgili blmnn evirileri ve
tpkbasmlar yer almaktadr.
Baz Grek harfli Trke ncil tercmeleri Arap harfli Trke ncil
tercmelerinin bire bir neirleridir. Ancak kimi Grek harfli ncil
tercmelerinin az hususiyetlerinin nispeten daha fazla olduu ama
bunlarn sentaks bakmndan Arap harfli Trke ncillerden fazla
farkllklar gstermedii bilinmektedir. almamza konu olan 1826
tarihli Grek harfli Trke ncil tercmesinin de Karamanlca az
zellikleri tayan ancak sentaks bakmndan Arap harfli Trke ncil
tercmelerine gre farkl zellikler gstermeyen bir metin olduu
anlalmaktadr.
Anahtar Kelimeler: Karamanlca, Grek Harfli Trke, ncil,
ekim Ekleri.

*Bu

makale Crosscheck sistemi tarafndan taranm ve bu sistem sonularna gre orijinal bir makale olduu
tespit edilmitir.
** Dr. Fatih niversitesi, Fen Edebiyat Fakltesi, Trk Dili ve Edebiyat Blm, El-mek: mkilicarslan@hotmail.com

788

Mustafa KILIARSLAN
COMPARISON OF THE 1826 TURKISH BIBLE IN GREEK
CHARACTERS AND THE 1827 TURKISH BIBLE IN ARABIC
CHARACTERS IN TERMS OF INFLECTIONAL AFFIXES
ABSTRACT
Bible is a holy book that has been, throughout the history,
translated several times to Turkish, as well as all other languages of the
world. The history of the Turkish translations of the Bible into is nearly
as old as the Bibles in English, French and German. It is known that
the Bible, also referred to as the New Testament, was initially translated
into Ottoman Turkish between the years of 1662 and 1665 by Ali Bey,
the head translator of Sultan Mehmed the Fourth (Wojciech Bobowski).
In the following years, also printed Turkish translations of the Bible can
be seen. The oldest of these was based on the Translation of Ali Bey
and was published in 1819, Paris.
Besides the translations of the Bible into Ottoman Turkish with
Arabic characters, there are also less known translations made with
Greek characters. In this study, at first a Greek characters Turkish
Bible of 1826 and an Arabic characters Turkish Bible of 1827 were
introduced. Then, the two texts were compared in terms of the
inflectional affixes in the First Part of the Gospel of Marcos. At this
stage the inflectional affixes in both of the texts were compared and it
was tried to set forth the case with the provision of sufficient examples.
At the end of the study the translations and the facsimiles of the related
part of the Bible are presented.
Some of the Greek characters Turkish Bible translations the same
publication with the Arabic characters Turkish Bible translations. In
fact some of the Greek characters Turkish Bible translations accents
different from the Arabic characters Turkish bibles translations. In
addition to this fact it is well known that Greek characters Turkish bible
translations are syntatically shares the same features with the
mentioned Arabic ones. Greek characters Turkish Bible which was
dated to 1826 is also subject of our study involves Karamanlidika
accents features. It is understood in our study that the Greek
characters Turkish Bible text is not syntactically different from the
Arabic charecters Turkish Bible.
Key Words: Karamanli Turkish Language, Turkish with Greek
Characters, the Bible, Inflectional Affixes.

1. Giri
Trke, Osmanl mparatorluunun ortak iletiim dili idi, yani bu dili sadece Trkler
kullanmyordu: Ermeniler, Yunanllar ve Yahudiler de Trke konuuyorlard. Birou Trkeyi
ana dili olarak konutu fakat Trkiyede o zaman henz ortak bir eitim sistemi olmad iin bu
insanlar kendi alfabeleri ile Trke yazdlar. Bu tarihte yaymlanan btn kitaplar Trk dilinde
yazlmtr, ancak alfabeleri Arap, Ermeni, Bulgar Kril, Yunan, brani ve Latin olarak deikenlik
gstermektedir. Bu kitaplarn banda da ncelikli olarak Kitab- Mukaddes tercmeleri
gelmektedir. Bu ncil tercmelerinin neredeyse tamam, Haki ve Ali Bey tarafndan yaplanlar

Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/8 Summer 2013

1826 Tarihli Grek Harfli Trke ncil le 1827 Tarihli Arap Harfli Trke ncil'in

789

dhil, Trkeyi deiik etnik gruplar tarafndan farkl zamanlarda konuulduunu yanstarak
stanbulda yaplmtr1.
Osmanl o zamanlar Trk dili ile birleik ok etnikli bir toplumdu. Bunlardan biri de
Karamanllard. Karamanl ad Ortodoks Hristiyanlarn Trke konuanlar iin, Karamanlca ad
da onlarn kullandklar dil iin kullanlmtr. Trk gelenek ve greneklerine gre yaayan bu
insanlar tarih boyunca Anadolu'nun i ve gney blgeleri, Karadeniz Blgesi, Kbrs, Ortadou,
Balkanlar ve Krm'da hayatlarn srdrmlerdir2. 1923 ylndaki nfus mbadelesiyle
yurtlarndan g ederek ou Yunanistana gitmek zorunda kalmlardr.
Karamanlca ilk eser ise 1584 tarihli Gennade Scholariosun tiraflardr. Bu metin
Turcograeciae Libri Octo isimli Latince eserde verilmitir3. Bundan baka yaklak be yz yl
boyunca yzlerce matbu ve yazma Karamanlca metin gnmze kadar ulamtr. Ancak Grek
harfleriyle Trke olarak yazlm kitaplarn tamamn Karamanlca sayamayz. Bu kitaplarn bir
ksmnda Grek harfli Trkenin yannda Yunanca veya Arap harfli Trke (Osmanlca) yazlar
ierenler de vardr. Bundan dolay bu eserlerindeki Grek harfleriyle Trke yazlm metinlerin
oranna bakmak gerekmektedir. Karamanlca kitaplar, tamamen Yunan harfleriyle Trke yazlm
olmal, birka dili veya alfabeyi barndran eserlerde (Yunanca ya da Arap harfleriyle Trke)
kitabn yneldii okur kitlesi arlkla Anadolunun Trke konuan Ortodoks halk ve/ya da
Yunanca konuan halk olmaldr.4
Karamanlca eserlerde Trke sesleri gerek telaffuzlarna gre tespit ihtiyac ncelikle
gramer ile lgatlerde ve Mukaddes Kitap tercmelerinde kendini gstermeye balamtr. 1830 ile
1840 arasnda Atinada neredilen Mukaddes Kitap tercmelerinde yazmn eskiye gre ok daha
iyi durumda olduu grlr. Fakat yine de yazmda bir birlik sz konusu deildir.5
2. Grek Harfli Trke ncil ile Arap Harfli Trke ncilin ekim Ekleri Bakmndan
Karlatrlmas
Bu almada 1826 tarihli Grek harfli Trke (Karamanlca) bir ncil tercmesi ile 1827
tarihli Arap harfli Trke (Osmanlca) bir ncilin ekim ekleri ynyle bir karlatrlmas
yaplacaktr. almada kullanlan metinlerin zellikleri yledir:
1826 tarihli Grek harfli Trke bir ncil tercmesi
Eserin tam ad Rabbi ysa El Mesih'in Ahd-i Cedid'inin Yunani Lisandan Trk Lisanna
Tercmesi'dir. Eserin kapanda "Dindar ve mahir ademler marifeti ile Yunani lisani bilmeyen
Anadoludaki Hrisianlerin caniyet memfaatleri in tab olunmutur." denilmekte ve 1826'da
stanbulda De Kasron'un Basmanesinde basld belirtilmektedir. Kitap Fener Rum Patrikhanesi
Ktphanesi'nde , 58 kayt numaras ile korunmaktadr6.

Bruce G. Privratsky,A History of Bible Translations, htpp://historyofturkishbible.wordpress.com/

Janos Eckmann, "Karamanlca'da Birka Gerindium Terkibi, ev. Mjdat Kayayerli, Trk Kltr Aratrmalar,
XXVI, S. 2, s.89-94, 1988.
3Martin Crusius, Turcograecia, ( Tvrcograe ciae liber secvn dvs: Historiam Patriarchicam, seu Ecclesiasticam, post
Constantinopolin a Turcis expugnatam, ad nostra usque tempora continens: Graece-Latine a Martino Crvsio, in Academia
Tybingensi V. L. Professore, editus.) Basel, 1584, s. 110-119.
4 Evangelia Balta, Karamanlca Basl Eserleri, ev. Andonis Zikas, Tarih ve Toplum Dergisi, No:62, 1989, s.121123.
5 Janos Eckmann, Yunan Harfli Karamanl mlas Hakknda, Trk Dili ve Tarihi Hakknda Aratrmalar, 1950,
s.27-31.
6 Ayrca bk. Karamanlidika, Bibliographie Analytque D'ouvrages En Langue Turque mprimes En Carakteres Grecs I.
1584 - 1850, Athenes, 1958, Severien Salaville, Eugene Dalleggio, s. 203
1
2

Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/8 Summer 2013

790

Mustafa KILIARSLAN

1827 tarihli Arap harfli Trke bir ncil tercmesi

Kitabn knyesi Kitb- El-Ahd'l-Atk ve El-Ahd'l-Cedddir. Bu adn altnda ayrca
Ki ngilterre'nin ve sair rub- mesknun etraf ve eknafna Ktb- Mukaddeslerin intir in
ngiliz memleketinde muntazam olan mecmuun mesrifi ile tab olunmutur. kayd vardr. Eser
Pariste Mlkiye-i Mamure Matbaasnda 1827de baslmtr. Kitap Fener Rum Patrikhanesi
Ktphanesi'nde , 17 kayt numaras ile korunmaktadr.
2.1. okluk Ekleri7: Osm. -lAr Krm. -lAr
Her iki metinde de okluk eki ayndr: -lAr. Ancak Osmanlca ncil'de okluk eki nl
uyumuna uygun iken Karamanl ncil'de nl uyumuna uymad durumlar da sz konusudur:
Osm. 'da sebller 41/3 Krm.'da sebiller 86/6
Osm.'da ekirgeler 41/6 Krm.'da ekirgeler 86/14
Osm. 'da pplar 41/7 Krm.'da pabuler 86/17
Osm. 'da melekler 41/12 Krm.'da melekler 87/30
Osm. 'da alar 42/17 Krm.'da aler 87/44
Osm. 'da anlar 42/18 Krm.'da anler 87/45
Osm. 'da radlar 42/18 Krm.'da ergatler 87/46
Osm. 'da maralar 42/30 Krm.'da marazlar 88/76
Osm. 'da aabalar 42/34 Krm.'da kasabalar 88/85
Osm. 'da yerler 42/34 Krm.'da yerler 89/102
2.2. yelik Ekleri
1. teklik ahs iyelik eki: Osm. -(U)m Krm. -(I/U)m
Osmanlca ncil'de 1. teklik ahs iyelik eki -(U)m eklinde her zaman ekten nceki
yardmc ses yuvarlaktr. Karamanlca ncil'de ise -(I/U)m eklindedir. Bu ekten nceki yardmc
sesin bazen uyumuna aykr kullanld grlr:
Osm. 'da ruslm 41/2 Krm.'da resulim 86/3
Osm. 'da ardum 41/6 Krm.'da ardim 86/16
Osm. 'da olum 41/10 Krm.'da olum 87/26
3. teklik ahs iyelik eki: Osm. -(s)I Krm. -(s)I/U
Osmanlca ncil'de 3. teklik ahs iyelik eki -(s)I eklinde her zaman dz nl ile
yazlmtr. Karamanlca ncil'de ise -(s)I/U eklinde olup dzlk yuvarlaklk uyumuna uyduu
fakat bazen kalnlk-incelik uyumuna aykr olduu durumlar da grlr:
Osm. 'da ibtids 41/1 Krm.'da ibtidasi 86/1
Osm. 'da i 41/2 Krm.'da n 86/3
Osm. 'da vilyeti 41/4 Krm.'da vilayeti 86/9
Osm. 'da hepisi 41/4 Krm.'da hepisi 86/11
7

Bu almada Karamanlca kelimeler iin Krm., Osmanlca kelimeler iin Osm. ksaltmas kullanlmtr.

Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/8 Summer 2013

1826 Tarihli Grek Harfli Trke ncil le 1827 Tarihli Arap Harfli Trke ncil'in

791

Osm. 'da tyi 41/5 Krm.'da tyu 86/13

Osm. 'da gni 41/5 Krm.'da gnu 87/49
Osm. 'da cmlesi 42/24 Krm.'da cmlesi 88/60
3. okluk ahs iyelik eki: Osm. -lArI Krm. -lArI
Osmanlca ncil'de 3. okluk ahs iyelik eki -lArI eklinde her zaman nl uyumuna
uymutur. Karamanlca ncil'de ise nl uyumuna uyan rnekler kadar uymayan durumlar da sz
konusudur:
Osmanlca'da nl uyumuna uyarken Karamanlca'da nl uyumuna uyulmad grlr:
Osm. 'da gnhlar 41/4 Krm gnahleri 86/10
Osm. 'da alar 42/16 Krm.'da aleri 87/41
Osm. 'da belleri 41/5 Krm.'da baleri 86/17
Osm. 'da dular 42/26 Krm.'da ikdiklari 88/66
Osm. 'da babalar 42/18, Osm. 'da buldular 42/33, Osm. 'da mecmalar 42/35 Krm.'da
avcileri 87/38, Krm.'da girdikleri 87/48, Krm.'da haneleri 88/88.
2.3.Hal Ekleri:
2.3.1.lgi eki: Osm. -(n)Un Krm. -(n)in/-(n)un
Osmanlca ncil'de ilgi eki -(n)Un eklinde her zaman yuvarlak nl ile yazlrken
Karamanlca ncil'de ise nl uyumuna gre hem dz hem de yuvarlak nlyle yazlm rnekler
grlmektedir:
Osm. 'da Rabb' 41/2 Krm.'da Rabb'in 86/6
Osm. 'da tevben 41/3 Krm.'da tvbenin 86/8
Osm. 'da benm 41/6 Krm.'da benim 86/15
Osm. 'da deizin 41/14 Krm.'da denizinin 87/35
Osm. 'da anu 41/15 Krm.'da anin 87/36
Osm. 'da bizm 42/21 Krm.'da bizim 87/5005
Osm. 'da Cell' 42/25 Krm.'da Celil'in 88/65
Osm. 'da Simon'u

42/27 Krm.'da Simon'un 88/67

2.3.2.Belirtme Hal Eki: Osm. -I Krm. -I/U

Osmanlca ncil'de belirtme eki -I eklinde her zaman her zaman dz nl ile yazlmtr.
Karamanlca ncil'de ise -I/U eklinde olup dzlk yuvarlaklk uyumuna uyduu fakat bazen
kalnlk-incelik uyumuna aykr olduu durumlar da grlr:
Osm. 'da yolu Krm.'da yolunu 86/4
Osm. 'da sizi 41/7 Krm.'da sizi 86/18
Osm. 'da an 41/11 Krm.'da ani 87/27
Osm. 'da Simon' 41/15 Krm.'da Simon'u 87/36
Osm. 'da Andreos' 41/15 Krm.'da Andreas'i 87/37
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/8 Summer 2013

792

Mustafa KILIARSLAN

Osm. 'da kendi 42/27 Krm.'da kenduni 89/98

Osm. 'da seni 42/33 Krm.'da stu 88/73
2.3.3.Ynelme Hal Eki: Osm. -A Krm. -A
Osmanlca ncil'de ve Karamanlca ncil'de ynelme eki -A eklinde kullanlmtr.
Osm. 'da Cell'e 41/13 Krm.'da Celil'e 87/32
Osm. 'da anlara 42/16 Krm.'da anlere 87/39
Osm. 'da ardna 42/19 Krm.'da ardina 87/41
Osm. 'da birbirine 42/24 Krm.'da birbirine 88/61
Osm. 'da evine 42/27 Krm.'da evine 88/68
Osm. 'da aa 42/27 Krm.'da ana 88/64
2.3.4.Bulunma Hal Eki: Osm. -dA Krm. -dA
Osmanlca ncil'de ve Karamanlca ncil'de bulunma eki -dA eklinde kullanlmtr.
Karamanlcada nl uyumuna uymad durumlarda sz konusudur.
Osm. 'da beriyyede 41/2 Krm.'da beriyede 86/6
Osm. 'da gnlerde 41/8 Krm.'da gnlerde 86/20
Osm. 'da ayda 42/17 Krm.'da kayikda 87/47
Osm. 'da dekde 42/27 Krm.'da dekde 88/69
Osm. 'da orada 42/32 Krm.'da orada 88/81
Osm. 'da arada 42/41 Krm.'da 89/104
2.3.5.Ayrlma Hal Eki: Osm. -dAn Krm. -dAn
Osmanlca ncil'de ve Karamanlca ncil'de bulunma eki -dAn eklinde kullanlmtr.
Osm. 'da benden 41/6 Krm.'da benden 86/16
Osm. 'da Naaret'den 41/8 Krm.'da Nazaret'den 86/21
Osm. 'da udan 41/9 Krm.'da sudan 87/23
Osm. 'da gkden 41/10 Krm.'da ggden 87/25
Osm. 'da andan 41/11 Krm.'da anden 87/26
Osm. 'da Yuanna'dan 41/9 Krm.'da 87/42 oradan
2.3.6.Vasta Hal Eki: Osm. -lA Krm. -le
Osmanlca ncil'de vasta hal eki -lA, Karamanlca ncil'de -le eklinde kullanlmtr.
Osm. 'da anula 42/32 Krm.'da aninle 88/82
Osm. 'da yle 42/40 Krm.'da yile 89/102, Krm.'da canavarlerle 87/30, seninle 87/55,
avazile 88/60
2.3.7.Eitlik Hal Eki: Osm. -ca Krm. -ce
Osmanlca ncil'de eitlik hal eki -ca, Karamanlca ncil'de -ce eklinde kullanlmtr.
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/8 Summer 2013

1826 Tarihli Grek Harfli Trke ncil le 1827 Tarihli Arap Harfli Trke ncil'in

793

Osm. 'da ardnca 42/33 Krm.'da ardince 88/83, Krm.'da akabince 87/27
2.4.ahs Ekleri ve Kip Ekleri:
3. teklik ve 3. okluk ahslarda bir farkllk sz konusu deildir.
Osm. 'da vaftizlerdi 41/3 Krm.'da taamid iderdi 86/6
Osm. 'da nid iderdi 41/3 Krm.'da vaz iderdi 86/9
Osm. 'da arlar idi 41/4 Krm.'da ikarlardi 86/10
Osm. 'da vaftizlenrler idi 41/4 Krm.'da taamid olunurlaridi 86/10
Osm. 'da geyerdi 41/5 Krm.'da geyerdi 86/10
Osm. 'da dir idi 41/6 Krm.'da deridi 86/15
Osm. 'da imet iderler idi 41/12 Krm.'da hizmet iderlerdi 87/30
Osm. 'da alarlar idi 41/15 Krm.'da bragrlaridi 87/38
Osm. 'da meremmet iderler idi 42/18 Krm.'da meremmet iderler idi 87/44
Osm. 'da talm iderdi 42/19 Krm.'da taalim iderdi 87/49
Osm. 'da met iderdi 42/29 Krm.'da hizmet ideridi 88/70
Osm. 'da bilrler idi 42/31 Krm.'da bilirleridi 88/79
Osm. 'da ovard 42/35 Krm.'da kovardi 88/86
2.4.1.Geni Zaman Kipi: Osm. -Ar, -r, -Ur Krm. -Ar, -r, -Ur, -Ir
Osmanlca ncil'de geni zaman ekinin -Ar, -r ve -Ur ekilleri kullanlrken Karamanlca
ncil'de -Ar, -r, -Ur ve -Ir ekilleri kullanlmtr. Osmanlca ncil'de -Ur geni zaman eki her zaman
yuvarlak nl ile kullanlrken, Karamanlca'da -Ur, -Ir ekilleriyle hem yuvarlak hem de dz
ekilleriyle kullanlmtr.
Osm. 'da bilrm 42/22 Krm.'da bilirim 87/56
Osm. 'da vaftizlenr 41/4 Krm.'da taamid olunur 86/10
Osm. 'da olur 41/12, gelr 41/6
Osm. 'da alarlar 41/15 Krm.'da bragrlar 87/38
Osm. 'da emr ider 42/25 Krm.'da emr ider 88/63
Osm. 'da isterim 42/37 Krm.'da isterim 89/93
Osm. 'da dir 41/6 Krm.'da der 86/15
2.4.2.Grlen Gemi Zaman Eki: Osm. -dI, -dU Krm. -di, -dU
Osmanlca ncil'de grlen gemi eki 1. ve 2. teklik ahslarda -dm, -d eklinde
yuvarlak nlyle yazlrken Karamanlca ncil'de -dim, -din eklinde nl uyumuna uyulduu fakat
az zellii olarak "-d" kaln eklinin bulunmad grlmektedir. Osmanlca ncil'de 3. teklik ve
okluk ahslarda -dI, -dIlAr eklinde her zaman dz nl ile kullanlrken Karamanlca ncil'de -dI,
-dlAr, -dU nl eklinde hem dz hem de yuvarlak nll ekillerinin olduu grlmektedir.
Osm. 'da vaftizledm 41/7 Krm.'da taamid eyiledim 86/18
Osm. 'da yer idi 41/6 Krm.'da yeridi 86/15
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/8 Summer 2013

794

Mustafa KILIARSLAN

Osm. 'da v old 41/8 Krm.'da vak oldu 86/20

Osm. 'da geldi 41/8 Krm.'da geldi 86/21
Osm. 'da grdi 41/10 Krm.'da grd 86/23
Osm. 'da didi 42/16 Krm.'da dedi 87/39
Osm. 'da gitdiler 42/17 Krm.'da gitdiler 87/40
Osm. 'da geld 42/22 Krm.'da geldin 87/56
Osm. 'da adlar 42/24 Krm.'da adilar 88/61
Osm. 'da vardlar 42/27 Krm.'da vardilar 88/68
Osm. 'da sylediler 42/28 Krm.'da syilediler 88/70
Osm. 'da ovd 42/31 Krm.'da kovdu 88/78
Osm. 'da iczet virmedi 42/31 Krm.'da icazet vermedi 88/78
Osm. 'da gitdiler 42/33 Krm.'da gitdiler 88/83
Osm. 'da ound 42/36 Krm.'da tokundu 89/92
2.4.3.Gelecek Zaman Kipi: Osm. -ecek Krm. -ecek
Gelecek zaman eki her iki metinde -ecek ekliyle kullanlan tek bir rnei bulunmaktadr.
Osm. 'da vaftizleyece 41/8 Krm.'da taamid idecek 86/19
2.4.4.Emir Kipi: Osm. -U, -alum Krm. -in, -alim
Emir kipi 3. teklik ahsn yazmnda bir farkllk grlmezken -U, -alum 1. ve 2. okluk
ahs emir kipleri Osmanlca ncil'de yuvarlak nlyle Karamanlca'da ise -in, -alim ekliyle
kullanlmtr.
Osm. 'da rlayu 41/2 Krm.'da hazir idin 86/6
Osm. 'da tevbe eyley 41/14 Krm.'da tvbe idin 87/34
Osm. 'da gel 42/16 Krm.'da gelin 87/39
Osm. 'da 42/23 Krm.'da k 88/58
Osm. 'da varalum 42/33 Krm.'da varalim 88/85
Osm. 'da gster 42/39 Krm.'da gster 89/98
2.4.5.stek Kipi: Osm -eyim, -esin Krm. -eyim, -esin
stek kipinin 1. ve 2. teklik ahs ekilleri olan -eyim, -esin ekleri her iki metinde de ayn
yazlmtr.
Osm. 'da dem avlayclar ideyim 42/16 Krm.'da adem avcileri ideyim. 87/40
Osm. 'da va ideyim 42/34 Krm.'da vaz ideyim 88/86
Osm. 'da dimeyesin 42/38 Krm.'da syilemeyesin 89/97
2.4.6.Bildirme Kipi: Osm. -im,-m, sIn, -dUr Krm. -im, -sin, - dir
Bildirme Kipi 3. teklik ahs eki -dUr ekliyle Osmanlca ncil'de yuvarlak nl ile
yazlrken Karamanlca ncil'de -dir ekliyle her zaman dz nl ile yazlmtr.
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/8 Summer 2013

1826 Tarihli Grek Harfli Trke ncil le 1827 Tarihli Arap Harfli Trke ncil'in

Osm. 'da r im 41/11 Krm.'da raziyim 87/26

Osm. 'da ly deglm 41/7 Krm.'da deilim 86/18
Osm. 'da olumsn 41/10 Krm.'da olumsin 87/26
Osm. 'da Allah'u uddussn 42/22 Krm.'da Allah'in azizisin 88/57
Osm. 'da dirsin 42/36 Krm.'da kadirsin 89/91
Osm. 'da yandur 41/14 Krm.'da yakndir 87/34
Osm. 'da nedr 42/24 Krm.'da nedir 88/61
Osm. 'da talmdr 42/24 Krm.'da taalimdir 88/61
Osm. 'da var 42/22 Krm.'da var 87/55
3. Metinler
3.1. 1826 Tarihli Grek Harfli Trke ncil
YSA EL MESHN
NCL- ERF
MARKOS'UN KAVLNCE
BRNC BAB
86.
(1) 1. bnullah ysa el Mesih'in incilin ibtidasi(2) 2. dir. Enbiya kitabinda mestur olduu z(3) re. Yani ite ben senin didarin nnde re(4) sulimi gndereyim ki nunde yolunu d(5) 3. ze. Beriyede nida iden kimesnenin avazi, ki
(6) Rabb'in yolunu hazir idin ve sebillerini do(7) 4. ruldun, der. oanns beriyede taamid i(8) derdi ve gnah mahfireti iun tvbenin taa(9) 5. midini vaz iderdi. Ve Yehuda vilayeti ve
(10) Kudus erif ehalisi ana ikarlardi ve g(11) nahlerine iytiraf idup hepisi ordan ayn(12) 6. da taamid olunurlaridi. Ve oanns deve
(13) tyunden esvab geyerdi ve belinde kayi
(14) kua var idi. Hem ekirgeler ve yaban
(15) 7. bali yeridi. Ve vaz iderken deridi ki benim
(16) ardim sira gelen benden kavidir ki ben ei(17) lip anin pabulerinin balerini zmeye la(18) 8. yik deilim. Ben sizi su ile taamid eyiledim
(19) emma o sizi Ruh el kudus ile taamid ide(20) 9. cekdir. Ve ol gnlerde vak oldu ki
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/8 Summer 2013

795

796

Mustafa KILIARSLAN

(21) sus Celil'de olan Nazaret'den geldi ve

(22) oanns'den ordan'de mutaammid (vaftis) oldu.
(23) 10. Ve sudan kdui gibi grdu ki gg(24) ler aildi ve zerine gkercin ekilinde
87.
(25) 11. Ruh indi. Ve ggden bir avaz gelup, ki
(26) sen benim sevklu olumsin ki anden razi
(27) 12. yim dedi. Ve akabince Ruh ani beriyeye
(28) 13. ikardi. Ve orada beriyede krk gn du(29) rup eyitan ani imtihan iderdi ve canavar(30) lerle idi ve melekler ana hizmet iderlerdi.
(31) 14. Ve oanns zindane brakldikdan songra sus
(32) Celil'e gelip melektullahin incilini teb(33) 15. ir iderdi. Vakt temam oldu ve melek(34) tullah yakndir, tvbe idin ve incile iman
(35) 16. geturin, deridi. Anden Celil denizinin ya(36) lisinde gezer iken Simon'u ve anin karindai
(37) Andreas'i grdu ki, denize balk ani bra(38) grlaridi. (Zira balk avcileri idiler.)
(39) 17. Ve sus anlere dedi ki, gelin bana tabi o(40) 18. lun ve ben sizi adem avcileri ideyim. An(41) ler dahi teziye alerini brakp ardina gitdi(42) 19 ler. Oradan biraz ileru geerken Zeve(43) daios olu akovos'u ve karindai oanns'i
(44) gordu ki kayikda alerini meremmet iderler
(45) 20 idi. Ve teziye anleri ardikda, anler
(46) dahi babalari Zevedaios'u cretli ergatler
(47) 21 ile kayikda brakp ardina duduler. Ve Ka(48) pernaum'a girdiklerinde f 'ilhal sus Sav(49) vato gnunde cemiyet haneye girup taalim
(50) 22. iderdi. Ve halk anin taalimine taacub ider(51) di, zira o anlere ktibler gibi deil illa
(52) 23. hkmat sahibi gibi taalim iderdi. Ve ce(53) miyet hanede napak cinlu bir adem var idi
(54) 24. ve feryad idup dedi Vay bo brak ey Naza(55) retlu sus seninle bizim aramizda ne var, sen
(56) bizi helak itmeye mi geldin?Ben seni bilirim
88.
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/8 Summer 2013

1826 Tarihli Grek Harfli Trke ncil le 1827 Tarihli Arap Harfli Trke ncil'in

(57) 25. kimsin, Allah'in azizisin. Emma sus ani

(58) azarlayup, sus, dilini tut ve anden k
(59) 26. dedi. Cin napak dahi ani yirtup ve azim a(60) 27. vazile haykrup anden kdi. Ve cmlesi
(61) adilar yile ki, birbirine sual idup, ne(62) dir bu n'asil yeni taalimdir bu, derleri(63) di, ki o hkmat ile cin na paklere bile emr
(64) 28. ider de, ana itaat iderler ve anin haberi der
(65) akap Celil'in etrafinda olan bitun nahyede
(66) 29. yayildi. Ve cemiyet haneden ikdiklarin(67) dan songra, akovos ve oannis ile Simon'un
(68) 30. ve Andreas'in evine vardilar ve Simon'un ka(69) yin anasi isitma hasteliinden dekde yatur(70) di ve anin iun ana teziye syilediler.
(71) 31. Ol dahi yanaup ve anin eline yapuup
(72) ani kaldirdikda isitma ani brakdi, o dahi an(73) 32. lere hizmet ideridi. Anden aham stu g(74) ne batariken cumle marazluleri ve mecnun(75) 33. leri gturduler ana. Ve bitun ehir ka(76) 34. puya birikdi. Ol dahi durlu marazlara
(77) mubtela olan ok kimesneleri saaltdi ve ne(78) e cinleri kovdu ve cinlere syilemeye ica(79) 35. zet vermedi, zira kim idugini bilirleridi. An(80) den cin sabah dahi gece karanilu iken (81) sus kalkup ve hali yere gidip orade
(82) 36. ibadet itdi. Simon dahi ve aninle bile olan(83) 37. ler ardince gitdiler. Ve ani buldukda a(84) 38. na hepisi seni arayor, dediler. Ol dahi an(85) lere dedi, gidelim yakn kasabalara varalim
(86) ki, ande dahi vaz ideyim, zira ben anin in
(87) 39. ka geldim. Pes varup bitun Celil'de an(88) lerin cemiyet hanelerinde vaz eyilerdi ve cin89.
(89) 40. leri kovardi. Ve bir ibras gelup ana yal(90) varirdi ve nunde diz okup, eer istesen
(91) 41. beni aritmaya kadirsin, dedi. sus dahi mer(92) hamet idup ve el uzadip ana tokundu ve
(93) 42. nola isterim ki pak olasin dedi ana. Der an
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/8 Summer 2013

797

798

Mustafa KILIARSLAN

(94) dem buni dedii gibi ibraslk anden ayirildi

(95) 43. ve paklendi. Ve sus ana pek tenbih idup
(96) ismarladiktan songra, teziye ani gndurup
(97) 44. dedi ki, sakn bunu kimseye syilemeye(98) sin. lla var kenduni khine gster ve an(99) lere ahadet olsun deyu paklendiin iun
(100) Mois'nin emr eyiledii eyileri takrip eyile.
(101) 45. O ise ikdii gibi vak olani syilemeye ve
(102) pek ai itmeye baladi, yile ki sus ar(103) tuk akre ehire girmeye taciz oldu ancak
(104) tarade yaban yerlerde elenirdi ve her yer(105) den ana halk tainir gelirdi.
3.2. 1827 Tarihli Arap Harfli Trke ncil
ncl
Maros'u yazdu zere
Evvelki Bb
41.
(1) 1. Allh'u ol s el-Mes beretin ibtids 2. Peyamberlerde yazldu zere
ite ben sen yz (2) inde ruslmi gnderirim ki de yolu dze 3. Beriyyede
aranu vz Rabb' yoln rlayu anu (3) sebllerini dz eyley. 4. Yuanna beriyyede
vaftizlerdi ve gnhlaru mafireti in tevben vaftizini nid iderdi. (4) 5. Ve cmle Yehda
vilyeti ve Urialimller aa arlar idi ve gnhlarna itirf idb hepisi andan Arden (5)
rmanda vaftizlenrler idi. 6. Ve Yuanna deve tyinden libs geyerdi ve bellerinde bir ay
ua var idi (6) ve ekirgeler ve yaban bal yer idi. 7. Ve nid iderken dir idi ki benm ardumca
benden uvvetl kimesne gelr ki (7) ben eilb pplarnu tamasn zmege ly deglm.
8. Ben sizi u ile vaftizledm amma o sizi (8) Ru'l-uds ile vaftizleyecedr. 9. Ve ol gnlerde
v old ki s Celle'de olan Naaret'den geldi (9) ve Yuanna'dan Arden'de vaftizlendi. 10. Ve
tiziyye udan ar iken gkler yar oldun ve zerine ggercin (10) gibi ru indgini grdi.
11. Ve gkden bir vz gelb didi ki sen benm sevgl olumsn ki ben (11) andan r im. 12.
Ve tiziyye r an beriyyeye ald. 13. Ve orada beryyede r gn olub eyndan (12) imtin
ekerdi ve vu ile olur idi ve melekler aa imet iderler idi. 14. Ve Yuanna teslm (13)
olundudan ora s Cell'e gelb Allh'u melktnu beretini nid iderdi. 15. Ve dir idi ki
vakt temm (14) old ve Allah'u melkt yandur tevbe eyley ve berete inanu. 16. Ve Cell
deizin kenrnda gezer iken (15) Simon' ve anu arnda Andreos' grdi ki deize a
alarlar idi zr bal avlayclar idi. 17. Ve s
42.
(16) anlara didi ki ardumca gel ve sizi dem avlayclar ideyim. 18. Anlar da tiziyye
alarn braub ardna (17) gitdiler. 19. Ve oradan bir az iler geb Zebed ol Yaub' ve
arnda Yuanna'y grdi ki ayda alarn (18) meremmet iderler idi. 20. Ve tiziyye anlar
ard anlar da babalar Zebedy radlar ile ayda braub (19) ardna gitdiler. 21. Ve
Kefernaum'a girdiler ve tiziyye sebt gninde mecmaa girb talm iderdi. 22. Ve anu (20)
talmine teaccb iderlerdi zr o anlara ktibler gibi degl amma kmet ibi gibi talm
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/8 Summer 2013

1826 Tarihli Grek Harfli Trke ncil le 1827 Tarihli Arap Harfli Trke ncil'in

799

iderdi. 23. Ve anlaru (21) mecmanda bir npk rlu dem var idi ki pek arub 24. Didi ki:
bizi o iy Naaretl s, bizm ile ne (22) var? Sen bizi helk itmege mi geld ben seni bilrm
ki Allah'u uddussn. 25 Ve s an azarlayub (23) didi ki: Apsem ol8 ve andan . 26 Npk
r da an yrtub ve am vz ile arub andan d. (24) 27. Ve cmlesi adlar yle ki
birbirine suvl idb dirler idi ki nedr bu ne? Asl yei talmdr (25) bu ki o kmet ile npk
rlara bile emr ider, aa iat iderler. 28. Ve anu aberi tiziyye Cell' (26) evresindeki btn
vilyete d. 29. Ve tiziyye mecmadan dularndan ora Yab ve Yuanna ile Simon ve
(27) Andreos'u evine vardlar. 30. Ve Simon'u yn anas dekde stmalu yatrd ve tiziyye
anu anda aa (28) sylediler. 31. Ol da yanaub ve anu eline yapub an aldurdukda
stma tiziyye an brad o da anlara (29) met iderdi. 32. Ve am olduda gne batdu
zemnda aa cmle derdnkleri ve eynlular getrdiler. (30) 33. Ve btn ehr apuya dizildi.
34. Ol da drl drl maralardan derdnk olan o kimseleri aaltd (31) ve o eynlar
ovd ve eynlara sylemege iczet virmedi zr an bilrler idi. 35. Ve abdan gice da (32)
aralu iken s alub bir yaban yere gitdi ve orada du' itdi. 36. Simon da ve anula bile
olanlar (33) ardnca gitdiler. 37. Ve an buldularnda aa didiler ki cmlesi seni ararlar. 38. Ol
da anlara didi ki yan (34) olan aabalara varalum ki orada va ideyim, zr bunu in
mm. 39. Ve btn Cell'de anlaru (35) mecmalarnda va iderdi ve eynlar ovard. 40.
Ve bir cm aa gelb ve aa yalvarub inde diz kdi (36) ve aa didi ki eer isterse beni pk
itmege dirsin. 41s da teraum idb ve el uzadub aa ound (37) ve aa didi ki isterim pk
ol. 42. Ve didgi gibi cml tiziyye andan gitdi ve pk old. 43. Ve s (38) aa pek nehiy
itdkden ora an tiziyye gnderdi. 44. Ve aa didi ki an ki kimseye bir ey' dimeyesin (39)
amma var ve kendi imma gster ve temizlig in Ms'nu buyurdu nesneleri ar eyle ki
anlara ehdet (40) in ola. 45. O ise du gibi o sylemege ve ay yi itmege balad.
yle ki s (41) art ikre ehre giremedi amma arada yaban yerlerde olurd ve her yerden
aa gelrler idi.
4.Sonu
Baz Grek harfli Trke ncil tercmeleri Arap harfli Trke ncil tercmelerinin bire bir
neirleridir. Ancak kimi Grek harfli ncil tercmelerinin az hususiyetlerinin nispeten daha fazla
olduu ama bunlarn sentaks bakmndan Arap harfli Trke ncillerden fazla farkllklar
gstermedii bilinmektedir. 9 almamza konu olan 1826 tarihli Grek harfli Trke ncil
tercmesinin de Karamanlca az zellikleri tayan ancak sentaks bakmndan Arap harfli Trke
ncil tercmelerine gre farkl zellikler gstermeyen bir metin olduu anlalmaktadr.

Sessiz ol.
ECKMANN, Janos (1950), Anadolu Karamanl Azlarna Ait Arastrmalar I: Phonetica, DTCFD, Ankara: Ankara
Universitesi yaynlar, C. VIII: s. 165-200.
9

Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/8 Summer 2013

800

Mustafa KILIARSLAN

Tpkbasm

Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/8 Summer 2013

1826 Tarihli Grek Harfli Trke ncil le 1827 Tarihli Arap Harfli Trke ncil'in

Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/8 Summer 2013

801

802

Mustafa KILIARSLAN

Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/8 Summer 2013

1826 Tarihli Grek Harfli Trke ncil le 1827 Tarihli Arap Harfli Trke ncil'in

803

KAYNAKA
BALTA, Evangelia, Karamanlca Basl Eserleri, ev. Andonis Zikas, Tarih ve Toplum
Dergisi, No:62, 1989, s.121-123.
CRUSUS, Martin, Turcograecia, ( Tvrcograe ciae liber secvn dvs: Historiam Patriarchicam, seu
Ecclesiasticam, post Constantinopolin a Turcis expugnatam, ad nostra usque tempora
continens: Graece-Latine a Martino Crvsio, in Academia Tybingensi V. L. Professore,
editus.) Basel, 1584, s. 110-119.
ECKMANN, Janos, "Karamanlca'da Birka Gerindium Terkibi, ev. Mjdat Kayayerli, Trk
Kltr Aratrmalar, XXVI, S. 2, s.89-94, 1988.
ECKMANN, Janos, Yunan Harfli Karamanl mlas Hakknda, Trk Dili ve Tarihi Hakknda
Aratrmalar, 1950, s.27-31.
Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 8/8 Summer 2013