(WWW - Downloadsach.com) - Phuong Phap Hoc Tap Sieu Toc - Bobbi Deporter

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.
com
Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com
BOBBI DEPORTER MIKE HERNACKI
PHNG PHP HC TP SIU TC
Chia s ebook : http://downloadsach.com/

Follow us on Facebook : https://www.facebook.com/caphebuoitoi
LI GII THIU
~ bao gi bn cm thy chn nn v vic hc hnh qu vt v v cc nhc cha?

Phng ph|p hc tp siu tc s l mt cu cnh gip bn thy phn chn, vui ti v{ say
m cng vic hc tp. Cun sch khng nhng b ch i vi hc sinh, sinh vin, m cn ph
hp vi ngi hc mi la tui. Vi nhng mo nh, nhng gi v nhng k thut c
bit, sch gip bn tit kim thi gian, tng cng kh nng lnh hi v ghi nh, ng thi
bin vic hc thnh mt qu trnh th v, hp dn v b ch. c sch s khin bn thay i
quan im v cch nhn nhn v chnh bn thn mnh v v vic hc tp. Bn s pht hin ra
kh nng hc tp tim t{ng trong mnh, ri s thy vic hc tht d dng v hng th.
S|ch c trnh by mt c|ch c bit, bn tri l nhng trang kn ch nh nhng cun
sch khc, cn bn phi l nhng hnh v, s , k hiu, v.v
u v cui mi chng u c nhng trang c bit. u chng nu tm tt nhng
li ch bn s c c khi c ni dung v cui chng l{ phn kim tra gip bn kim
nghim xem ~ hc c nhng g. C mt s ni dung c tc gi nhc li nhiu ln di
nhng hnh thc khc nhau. Cc k thut a ra rt ph hp vi phng thc lm vic ca
no b, gip bn hc vi kt qu tt nht. Nhng k thut n{y ~ c th nghim, |nh
gi trong nhiu nm v{ rt c hiu qu trong thc t. Bn h~y c vi tm hn ci m, gt
sang bn nhng ngh nh: cun s|ch n{y nh th no v ni v iu g. Cng khng nn
vic bn ~ hc nhanh n mc no v hc c nhng g. Hy lm cho chnh bn phi
ngc nhin v kh nng ca mnh. V hy vui vi mi bc i trn con ng hc tp ca
bn.
Chc cc bn thnh cng!
1. NGHIN CU LI PHNG PHP HC TP
Khi cn ngi gh nh trng, ti l mt hc tr thng minh v xut sc, nhng vic hc

i vi ti khng bao gi l nim ham thch. Tuy nhin, gi y ti li thy ham m hc tp,
v khng bao gi cm thy vt v, gian trun nh ti cm thy trc .
- Rosemary Bove, Ch tch Hip hi Bova, thnh vin Ban c vn qun l New York,
Thnh ph New York.
Cm hng hc tp gip ti vt ra khi nhng hn ch ca bn thn. Gi y, ti
hiu c rng, ti c kh nng hc tt c mi iu! C th ni khng mt cht cng iu l,
kh nng hiu bit ca ti tng ln gp 10 ln.
- D.C. Cordova, Vin nghin cu San Diego, California.
Nhng a tr nh ti nng cao c trnh , v iu quan trng hn, chng
nng cao nhn thc v gi tr bn thn v ng c hc tp ca chng.
- Tin s James Powell Canton, Ohio.
Hy th hnh dung v mt trng thng mi c chng trnh ging dy hiu qu n
mc hc sinh ca trng ~ thu c nhng kt qu |ng khch l ch sau 6 tun hc v
cho rng, trng ~ cung cp cho h nhiu l l s kin hn 4 nm hc trng chuyn
nghip; mt trng m nhng nh kinh doanh khng nhng c hc v l thuyt
thc hin nhng hp ng ln, cch thc cm thy t tin v{ th{nh cng hn trong cuc
sng, m{ cn c c s ham m hc tp; mt trng gip ngi hc hon thin bn thn
v{ nui dng tm hn h.
~ c mt trng nh th - Trng Thng mi Burklyn m{ ti l{ ngi ng thnh lp
vo cui nhng nm 1970. Trng l mt l}u {i tr|ng l ta lc bn sn i Vermont rp
bng cy xanh mt. Burklyn dy nhng mn hc bnh thng nh marketing, {m ph|n, k

ton bng nhng phng ph|p khng bnh thng. Trong khi tt c c|c trng thng mi
ni ting khc li ko s cng tc ca mt i ng c|c nh{ qun l chuyn ngnh chuyn
nghip, th trng Burklyn li mi cc nh doanh nghip ~ tng tri trn thng trng
ti ging dy.
Chng ti ~ bt u t gi thuyt rng, mt nh doanh nghip cn hiu thu |o tt c
nhng g lin quan n kinh doanh, ch khng ch hiu su mt lnh vc c th n{o . Do
vy, chng ti dy ton b nhng kinh nghim, ch khng ch {o s}u hoc nhc li t{i
liu. Chng ti cng ch trng a nhng kinh nghim hc tp v{o i sng thc hn l{
n thun chng l nhng l thuyt sung.
Bt lun l{ chng ta c tuyn chn v{o trng hc hay n thun l ch l nhng hc
sinh ca trng i, th iu c ngha nht i vi chng ta l phi hc c phng
php hc. V l , tun u tin trong chng trnh ging dy 6 tun, trng ~ dy
nhng k nng nh: ghi chp, nh v{ c tc , ng thi to mi trng an ton v tin
tng gia gio vin v hc sinh. Kt hp 3 yu t ny, cng vi s tp trung cao ca b
no, hc sinh c th hc hiu qu hn v{ b li cun vo mt khi lng ti liu k thut
khng l |ng kinh ngc. Trng cng lun to c nim vui, s t tin cho nhng ngi
hc sut i.
Hu ht cc hc sinh ca trng u nh rng, nhng kinh nghim m h c c
trng cp 2 hoc tiu hc chng thm thp g so vi nhng iu h t c }y. L{ hc
sinh ca trng, h ~ c nhng khm ph quan trng v bn thn, v nhn ra rng, ln u
tin h cm thy thch hc, thm ch ngay c nhng ngi ~ tng 12 nm, 16 nm hay 20
nm cm ght vic hc cng c c nhng cm gi|c nh th. Nhng kinh nghim tch lu
c trng cng l{m thay i cuc sng ca h. Mt s sinh vin tt nghip trng
Burklyn ~ t b cng vic c thu nhp cao v{ c mi trng lm vic rng ln tham gia
vo cng vic ging dy trng. Mt s cng c nhng hng i thay i trong hot ng
kinh doanh, i t hng thng/bi sang thng/thng.
Chng ti c nghe ngy cng nhiu nhng cu bnh lun nh: Nhng a tr nh ti
qu quyt rng, chng s vo hc , v{ nu chng c c nim ham thch hc tp nh
th, chng s c tt c. Ti nhn thy, iu quan trng l cn phi to c nim ham thch
hc cho cc hc sinh ngay t nhng nm u tin. Bi vy, cng vi cc cng s t{i nng v{
tm huyt, ti ~ bt u pht trin SuperCamp v{o u nhng nm 1980. Cng chnh ti
SuperCamp, cc nguyn tc v{ phng ph|p hc tp siu tc c hnh thnh.
iu k diu ca SuperCamp
Ma thu nm 1981, Eric Jensen, Greg Simmons v{ ti bt u m phng nhng g c
hc Burklyn trong kha hc u tin dnh cho thanh thiu nin. Chng trnh n{y c
trin khai Kirkwood Meadows, California - mt dy ni p cnh h Tahoe. Chng ti bt
u chng trnh bng cuc ni chuyn vi gn 200 bc ph huynh v nhng iu cn thit
nht cho con tr ca h. Sau , chng ti x}y dng mt kha hc 10 ngy kt ni vic to
dng s t tin, k nng hc tp v k nng giao tip trong mt mi trng vui v.
Ma h nm 1982, nhm hc sinh u tin ca chng ti gm 64 thanh thiu nin ~ ti
tri, hu ht vi th|i min cng, nghi ng v thiu ho hng cng tc. Ngay chnh con
trai ti cng t ra nghi ng khi n ni vi ti: M, }y cha phi l{ ngi trng tt nht.
Ti khng th hnh dung ni n s ngh v ti nh th no nu iu n ni l{ ng s tht.
Ngay c nhng cng s ca ti v{ ti u t ra e s v chng trnh ging dy ny,
nhng cm gi|c nhanh chng qua mau. Chng ti bt u nhn thy c mt s bc
t ph| |ng kinh ngc, chng t mt iu l{ chng ti ang i ng hng. Cui cng, n
~ th{nh cng hn nhng g chng ti mong i v tr thnh mt s kin c du n trong
i sng ca nhiu thanh thiu nin tham gia hc ti tri.
Lc ny, hng nghn thanh thiu nin v c c|c em di 13 tui cng l{ hc vin ca
SuperCamp. Nhiu ngi trong s h tip tc theo cc kha hc chuyn nghip v{ ~ t
c s thnh cng trong tt c c|c lnh vc. Trong cc bc th gi cho chng ti, mt s
lng |ng mng hc vin ~ tm thy thnh cng thc s trong nhng thng ngy theo
hc ti tri.
Cc tri c t chc trn khp nc M v trn ton th gii, nh Singapore v
Moscow. S trng th{nh ~ th hin ngay trong mi li ni ca bn tr. Ti sao vy? Bi v
chng ~ thc s lm vic. Nhng hc vin khi n trng vn t ra min cng v e s th
nay ~ b c nhng cm gi|c v{ nhn thy chng ~ tri qua nhng ngy qu gi nht
trong cuc i.
Song nhng kt qu cn mang tnh l thuyt. Hc vin c nhng bc nhy vt |ng
k, n hc vin tng im GPA trung bnh t 1,8 n 4,0; cn cc nam hc vin hu nh ~
t c im s m mnh mong mun.
Nhng n}ng mc thnh tch khng phi l{ lnh vc duy nht m cc hc vin t c.
Ph huynh ca mt hc sinh ~ vit: SuperCamp l{ mt trong nhng iu tt nht m ti
~ l{m cho con trai ti. Hm qua, n mang v nh phiu thnh tch hc tp m{ n ~ gi{nh
c im 9. N cng hc c rng, loi A khng l yu t quan trng nht, m s thch
th hc tp v{ ng c thc y t hc cng quan trng khng km.
Con trai ti khng bao gi phi chu mt p lc no. Trn thc t, n ~ coi SuperCamp
l{ ng c ln nht ca n.
Con ng dn ti s thnh cng
SuperCamp, chng trnh ging dy l s phi hp chnh xc gia 3 yu t: k nng l
thuyt, kt qu rn luyn th lc v k nng cuc sng. Chng trnh ging dy c s l
trit hc c bn. Chng ti tin tng rng, t c hiu qu, vic hc phi l nim vui.
Hc l mt cng vic sut i m{ con ngi phi m nhim mt cch vui v v thnh cng.
iu quan trng l phi tr thnh mt con ngi ton din c v tr tu, th cht v tnh
cm ring t. Lng t trng cao l thnh phn quan trng gip ngi hc cm thy hnh
phc v khe mnh.
chng minh cho trit l n{y, chng ti ~ c bit quan t}m n vic to mi trng
tt c cc hc sinh u cm thy quan trng, an ton v thun tin. iu ny bt u t
mi trng rn luyn th cht c t im bi nhng cy xanh, kt hp vi trang tr ngh
thut v m nhc. Phng hc phi c cm nhn l{ ni l tng t chc hc.
Mi trng tnh cm cng rt quan trng. Theo chng trnh ca chng ti, ngi gio
vin l nhng chuyn gia trong vic xy dng mi quan h ha hp v sau khi h ~ thit
lp c mt mi quan h tnh cm an ton, h s a ra cho hc sinh nhng thch thc m
qua h tm thy thnh cng ca mnh. chnh l{ qu| trnh truyn li kinh nghim cho
hc sinh.
Mt trong nhng iu m cc bc ph huynh than phin vi chng ti v{o nm 1981 l{
con ca h ~ ho{n th{nh c|c kha hc ht trng n{y n trng kh|c m{ khng c n
mt li hng dn v phng ph|p hc. Bn th hnh dung, nu bn th a tr v{o mt
b bi m khng dy cho n nhng bi hc v phng ph|p bi. N c th sng st, nhng
l cha m, liu bn c dm th lm vic khng?
Cc bc ph huynh ~ kh|m ph| ra mt iu, khi h cho con ci ca h theo hc cc
trng cng ging nh y n xung b bi. Mt s c kh nng hc cch si cnh v thnh
cng, nhng cng c mt s s b cht chm. Do vy, trng Thng mi, chng ti ~ dy
cho cc hc sinh k nng hc tp nh: Ghi chp, nh, c tc , vit v{ t duy s|ng to.
Nhng trc tin, chng ti phi lm mt s bc ph b nhng cm gic nghi ng,
bi v mt s tr n tri vn cm thy mnh b trng hc e da. H thm ch cn cho
rng, mnh khng c kh nng hc. Chng ti phi to ra mt s bc thay i nhanh chng
cho chng (nhng thay i trong khun kh chng trnh ging dy), v thc hin iu ny
vi nhng thch thc v mt th cht c s dng nh mt t|c nh}n kch thch to
bc t ph trong qu trnh hc.
Mt trong nhng bc rn luyn v th cht l kha hc leo dy. Hc sinh phi leo ln
mt c}y cao, i b trn mt si d}y ko cng cao khong 12 m, nhy mnh t mt b nh
trn nh ct cao bt chic d, ri ri t nh chic thang xung cnh tay ca thnh vin
trong i ang ch sn. }y thc s l nhng ngy kinh hong i vi hc sinh. Nhiu
ngi trong s h ~ c suy ngh l{ h s khng th vt qua c mn hc . Tuy nhin,
tt c c|c em u th{nh cng v{ th{nh tch m{ c|c em t c c thng bo trc tip
n lp hc, ni c|c em thy mnh c th t c nhng th{nh cng nh va ri. Chng
ti nhn thy nhng bc t ph trong qu trnh hc ca h{ng trm em hc sinh mi ma
h nh p dng hot ng ny. (Nu bn ngc nhin, th c th gii thch cho bn thy rng,
tt c nhng hot ng n{y c thc hin bng phng ph|p thn trng v an ton, bi v
tnh hung c{ng kh khn bao nhiu th s nguy him c{ng t i by nhiu).
Mt bi hc rn luyn th lc kh|c l{ i b vi cng ln - mt mn th thao cc
nhc, v{ mn m thng mt chic bng, hc sinh phi dng tay trn m thng mt chic
bng dy 1 inch. Nhng hot ng n{y c p dng ph v t tng ti khng th
l{m lun tim n trong mi con ngi.
Chng ti cng nhn thy, cuc sng ring t thun ha c mi quan h khng kht vi
nhng thnh cng trong trng hc, trong cng ng v trong s nghip. Nhng hc sinh
t c s hi ha gia tnh cm v k nng giao tip th s c c s chnh trc trong
tnh cm v xy dng c nhng mi quan h tho |ng.
S kt ni gia 3 thnh phn lin kt ny (k nng l thuyt, rn luyn th lc v k
nng sng) l s pha trn nhng nt khc nhau trong cuc sng ca hng nghn hc sinh
trong nhiu nm qua. Mi chng trnh u cha ng mt s pha trn mi, mi chng
trnh l mt kinh nghim duy nht. Bi hc a dng l nhng g rt ring ca mi c nhn
tham gia hc tp.
Nguyn tc 80/20
Trong sut nhng nm SuperCamp hot ng (di s hng dn ca ti v chng ti,

anh Joe Chapon), chng ti ~ c nghe nhng cu ni ca cc bc ph huynh i th nh:
Gi| nh c c hi n hc SuperCamp khi mnh cn b, th chc chn SuperCamp s gip
mnh rt nhiu trong cuc sng ng{y hm nay.
Chnh v th, ti ~ ny ra tng vit cun s|ch n{y gip ch cho mi ngi. Cun
sch ny gip ch cho nhng ngi sut i hc tp. N cng cn thit cho nhng ngi ~
ra trng v cn phi hc gp phc v cho cng vic mi, nhng ngi ~ ra trng
nhiu nm nhng cn thit hc go mt vn hoc cng ngh mi nm vng cng vic,
v cho c nhng ngi nm chc cng vic, nhng mun hc chuyn sang cng vic
kh|c kh hn.
Cun sch cung cp cho bn 20% lng thng tin t SuperCamp m c th mang li
80% s khc bit trong phng ph|p hc ca bn. 20% quan trng ny bao hm nhng
lnh vc v kh nng sau:
Chp nhn th|i tch cc
To ng c
Kh|m ph| phng ph|p hc ca bn
To lp mt mi trng hc hon thin
c tc
Ghi chp hiu qu
C|c k thut vit c bn
T duy s|ng to
Ph|t trin kh nng nh tuyt vi

Bn s tm c nhng im quan trng nht, nhng thng tin c ch nht, nhng k
thut hc hiu qu nht trong cun sch ny.
Phng php hc tp siu tc
Nhm sng lp SuperCamp c gi l{ din {n hc tp. Phng hng ca chng ti
l{ hc tp siu tc - mt tp hp c|c phng ph|p v{ nguyn l hc tp ~ c chng
minh l mang li hiu qu trong trng hc v trong kinh doanh cho tt c mi ngi thuc
mi la tui.
Phng ph|p hc tp siu tc c bt u t nghin cu ca tin s Georgi Lozanov,
mt nh gio dc ngi Bulgari, ngi ~ th nghim nhng ci m ng gi l{ gi hc
hoc gi cho tr. ng cho rng, s gi c th nh hng n kt qu trng thi hc tp,
v tt c nhng chi tit n l cng s em n mt s gi tch cc hoc tiu cc n{o .
Mt s phng ph|p ng s dng a ra nhng gi tch cc nh: hc sinh cm thy
thoi mi, s dng nhc nn trong lp hc, tng s tham gia ca c nhn, s dng p phch
qung c|o gi s cao thng, ng thi phi cng c thng tin, v phi c gio vin
hng dn c {o to chuyn nghip v ngh thut ging dy theo phng ph|p gi .
Mt thut ng kh|c c s dng thay cho gi hc l{ hc tng cng. Hc tng
cng c nh ngha l{ to kh nng cho hc sinh hc vi mt tc n tng m
khng cn phi gng sc. Thut ng ny l nhm cc yu t m{ trong phng ph|p hc
truyn thng nhn chung khng xut hin nhiu nh: tr vui, tr chi, m{u sc, t duy tch
cc, th lc ph hp, v tnh cm lnh mnh. Nhng yu t ny gn kt vi nhau to
thnh mt kinh nghim hc tp c hiu qu.
Phng ph|p hc tp siu tc cng nu ra nhng kha cnh quan trng ca lp trnh
ngn ng thn kinh (NLP), nghin cu v cch b no t chc thng tin, ng thi kho st
k lng mi quan h gia ngn ng v{ h{nh ng c th c s dng to s ha hp

gia hc sinh v gio vin. Cc nh gio dc c kin thc hiu bit v lp trnh ngn ng
thn kinh s bit cch s dng ngn ng tch cc thc y nhng hot ng tch cc mt yu t quan trng khuyn khch b no hot ng mt cch hiu qu nht. H cng c
th x|c nh phong cch hc tt nht ca mi c th v{ hnh th{nh im cht trong nhng
thi im t tin v thnh cng.
Phng ph|p hc tp siu tc ~ kt hp gi hc, c|c k thut hc tng cng, lp
trnh ngn ng thn kinh vi l thuyt, nim tin v{ phng ph|p ca chng ta. N bao gm
nhng khi nim c bn ca nhiu l thuyt v chin lc hc tp kh|c nh:
Thuyt no tri/phi
Thuyt b no tam v nht th
Phng thc c a chung hn (hnh nh, }m thanh, ng lc)
Thuyt v kh nng hiu bit phc tp
Gi|o dc chnh th lun
Hc da trn kinh nghim
Hc da trn php n d
M phng/hi kin nhau
Nu tt c cc kha hc ny lm bn cng thng th hy gim bt i. im ny s c
cp chi tit nhng chng sau.
SuperCamp, cc hc sinh vit nhng li bnh lun ca mnh gi cho gio vin vo gia
ngy v vit |nh gi| v{o cui mi ngy. Vic rt kinh nghim v phng php ging dy s
c thc hin ngay ti lp, v chng ti mun m bo chc chn tip cn c tng hc
sinh. Nhng kt qu kho s|t c gi cho cc hc sinh v cha m c|c em sau 3 n 6 thng
theo hc chng trnh, nhm gip chng ti nghin cu nhng kt qu lu di. tng hc
sinh. Nhng kt qu kho s|t c gi cho cc hc sinh v cha m c|c em sau 3 n 6 thng
theo hc chng trnh, nhm gip chng ti nghin cu nhng kt qu lu di.
Jeannette Vos-Groenendal, mt gio vin ca SuperCamp ~ vit lun n tin s v
nhng kt qu m{ SuperCamp ~ t c. Cn c vo nhng d liu thu thp c trong
sut nhng nm 1983 - 1989, b cho rng, chng trnh hc ca SuperCamp l{ rt thnh
cng v{ nn xem l{ m hnh hc tp. Nghin cu ca b{ cng ch ra rng, nhng sinh
vin theo hc chng trnh ca SuperCamp c ch s GPA bng 1,9 hoc thp hn s tng
ch s GPA ln trung bnh ch sau 10 ngy hc. l{ tnh c mc im ca nhng hc sinh
~ t c loi A, mc im khng th tng c na.
Theo b{, chng trnh ~ tm c mt phng ph|p tip cn nhng kh nng kh|c
nhau ca cc hc sinh. V{ b{ d kin vn dng phng ph|p n{y gim t l hc sinh b
hc na chng c|c trng hc trn to{n nc M.
Tuy nhin, iu ti mun cp }y l hu ht cc hc sinh ca Supercamp khng c
vn g nghim trng. Chng l nhng a tr ngoan, kh| khun php. Chng ~ tin b
kh nhiu, pht trin c k nng hc tp v nng cao thnh tch ton din ca chng.
im quan trng nht cn nh by gi l nhng ti liu trong cun s|ch n{y ~ c
th nghim v chng minh l c hiu qu trong hn 10 nm qua. N t mang tnh l thuyt.
N l nhng ti liu ~ c nghin cu nhiu ln phc v cho mi ngi thuc mi la
tui. Nhng g tt nht ~ c cht lc vo nhng trang s|ch n{y. Khi c cun sch, bn
s khng ch tr thnh mt ngi hc tt hn, m{ cn cm thy t tin hn, ham hc hn v{
ho hng hn. Bn c th s dng nhng nguyn tc ca Phng ph|p hc tp siu tc
t c ti mc trnh khc, mt cng vic khc hoc ch n thun l lm tt hn cng
vic hin ti ca bn. iu quan trng nht }y l{ bn lun cm thy vui v trong sut
qu~ng ng ca bn. Hy tip tc nghin cu nhng kinh nghim hc tp |ng tin cy m
bn cha bao gi c tip cn!
2. KH NNG V HN CA TR TU
Bn c bit:
B no ca bn c kh nng ging nh n~o ca nh bc hc Albert Einstein?
Bn c thng xuyn dng nhng bng chng khoa hc t nhin gii thch v b no
ca con ngi hay khng?
Mi ngi sinh ra u mang bn cht hiu k t nhin v{ u c to ha ban cho tt
c nhng cng c cn thit tha mn s hiu k . ~ bao gi bn xem mt a tr
kh|m ph| chi cha? Trc tin, n ngm chi v{o ming xem v nh th no. Sau
, n lc chi, gi ln, t t a vng quanh ngi xem tng cnh ca chi. Tip
n, n a chi ln lng tai nghe, nm xung t, ri li nht ln tho ri tng mnh v
xem xt tng b phn mt.
Qu| trnh kh|m ph| n{y c gi l{ hc tng th (global learning). Hc tng th c
xem l mt phng ph|p c hiu qu i vi tr t lc cn b n 6 hoc 7 tui. Tr tu ca
tr tui ny ging nh bt bin, chng hp thu s kin, c|c c tnh t nhin, v s
phc tp ca ngn ng mt cch vui v v thoi m|i. Thm v{o , c|c yu t phn hi tch
cc v s thc y ca mi trng cng gip chng to c nhng iu kin hc tp l
tng.
Chng ta h~y ch n nhng mc hc ban u trong cuc sng ca mt a tr bnh
thng, khe mnh. Kh nng ca a tr n{y cng rt ging vi nhng kh nng hi nh
ca bn. n 1 tui, bn tp i - mt qu trnh phc tp c v mt t nhin v h thn kinh
m khng th dy nu khng c s m phng. Trong qu trnh tp i, c th rt nhiu ln
bn b ng hoc b va mnh, nhng khng bao gi cm thy tht bi khi b trt chn. Ti
sao vy? Ti chc chn rng, khi ln ln, bn c th b hc mt th g sau khi tht bi ch
mt hoc hai ln. Nhng ti sao bn li rt c gng khi bn tp i?
Cu tr li l: Bn cha c kh|i nim tht bi. Thm v{o , cha m lun bn cnh
ng vin bn. Mi thnh cng ca bn u lm cha m vui lng v thm ch cn ca ngi
hn c nhng g m bn t c.
Khong 2 tui, bn bt u phi hc giao tip bng ngn ng - mt k nng bn phi hc
khng c s tr gip ca sch ng php, lp hc hay s st hch no. Trn thc t, cng
nh tt c mi ngi kh|c, n 5 tui, bn ~ hc c khong 90% cc t s dng thng
xuyn trong cuc sng hng ngy. Nu bn ln ln trong mt gia nh s dng nhiu ngn
ng, bn c th thng tho c tt c cc ngn ng .
n 6 hoc 7 tui, bn phi hc c - mt nhim v hc kh khn nht m{ con ngi
phi m nhim. Bn hc k nng n{y nh kh nng k diu ca b no.
C th s c mt ngy, khi bn hc lp 1 hoc lp 2, ang ngi trong lp c gio hi:
Bn no c th tr li c cu hi n{y?. Bn gi tay, bt dy khi ch ngi, si ni ch c
gio gi tn. Vi v t tin bn a ra c}u tr li, ri ngay sau nghe thy mt s bn khc
ci v ting c gi|o ni: Sai ri, em . C rt ngc nhin v em!.
Bn cm thy xu h trc mt bn b v{ c gi|o, ngi c uy quyn nht trong cuc
sng ca bn lc by gi. S t tin ca bn b lung lay, v mm mng ca s thiu t tin bt
u hnh thnh trong bn.
i vi nhiu ngi, chnh l{ im khi u khin h c nhng nhn thc tiu cc v
bn thn. T , vic hc tr thnh mt vic vt. S thiu t tin ln dn ln v h bt u
gp ngy cng nhiu nguy c.
Nm 1982, Jack Canfield, mt chuyn gia nghin cu v lng t trng ca con ngi ~
a ra mt kt qu nghin cu c thc hin trn mt trm a tr tnh nguyn. Cng
vic ca nh nghin cu l ghi li s lng nhng li nhn xt tch cc v nhng li nhn
xt tiu cc m{ a tr nhn c trong mt ngy. Canfield nhn thy rng, trung bnh mi
a tr nhn c 460 li nhn xt tiu cc hoc ch trch, trong khi s li nhn xt tch
cc hoc ng h ch l 75, bng 1/6 so vi nhng nhn xt tiu cc.
Nhng phn hi tiu cc thng xuyn din ra s tr nn rt nguy him i vi tr. Sau
v{i nm hc trng, bn tr c th s ngng hc v{ v tnh gi gn kinh nghim hc ca
mnh li. n cui cp tiu hc, t hc ~ gi cho nhiu hc sinh cm gi|c cng thng v b
p buc.
Cng trong khong tui m s ngng hc xy ra, trng hc truyn thng li
chuyn t phng ph|p hc tng th t chnh th lun v vui v sang phng ph|p hc
cng nhc, theo tuyn v{ c nh hng bng ngn ng. C gio buc hc sinh phi ngi
mt ting ng h, theo hng li v{ ng ging bi. Nhng tr chi v{ hot ng tp th,
nhng tng ngh thut a sc mu, mi quan h thn thit thoi mi v tt c nhng tr
chi lng bng ca tha thi hc sinh tiu hc ~ kt thc. pht trin, qu trnh gio
dc phi thay i t hc tng th tha ban u ca tr sang mt h thng phn ln ph
thuc v{o n~o tr|i. S mt cn bng n{y s khin cho mt s hc sinh cm thy khng c
hng th hc v cm thy vic hc l khng c gi tr.
Trc khi nghin cu s}u hn, chng ta h~y tm hiu mt cht v b no v nghin cu
xem lm th n{o hc t duy bng c b n~o nhng vn cm thy d dng v hng th.
Vi nt v b no ngi
B n~o ngi l mt khi cht nguyn sinh phc tp nht trong th gii vn vt. N
c bit n nh mt c quan ph|t trin cao, c th t hc tp. C th khe mnh v mi
trng thun li s gip cho hot ng ca b no c th duy tr tt trong vng hn 100
nm.
B no ca ta c 3 phn c bn: Phn cung (stem) hay cn gi l{ n~o lo{i b s|t; H
thng limbic hay n~o ca ng vt c v; V no. Nh nghin cu, tin s Paul MacLean
gi gn ba phn n{y th{nh b no ba ngi mt th, bi v mi b phn ca b no pht
trin trong cc khong thi gian khc nhau trong qu trnh tin ha ca c th chng ta,
mi phn cng c cu trc thn kinh v chc nng nhim v khc nhau.
Giai on ph366t trin u tin l{ n~o b s|t. giai on ny, no ca ta cng ging
nh n~o ca tt c cc loi b st, b phn tr tu thp nht ca lo{i ngi. B phn ny
hot ng nh mt dy thn kinh vn ng cm gic - nhn bit hin thc t nhin thng
qua 5 gic quan.
H{nh vi c iu khin bi phn n~o b s|t mang bn nng sinh tn, }y l{ xu hng
ca tt c cc loi. Phn no ny quan t}m n thc n, ch , sinh sn v bo v lnh th.
Khi ta cm thy nguy him, phn n~o b s|t s thc y ta chng chi v{ u tranh hoc
chy trn khi nguy him, }y l{ s phn ng chin u hoc tho chy. Trong sut giai
on pht trin u tin ca lo{i ngi, phn ng ny rt cn thit. Tuy nhin, nu phn
no ny chi phi th chng ta khng th t duy mc cao hn. Xung quanh phn no b
st l mt h thng limbic phc tp khng l hay cn gi l{ n~o ca ng vt c v. }y l{
giai on pht trin cao hn rt nhiu trong thi k tin ha ca con ngi v l mt phn
m{ con ngi ging vi tt c c|c lo{i ng vt c v khc. H thng limbic nm trung
tm ca b no chng ta. N c chc nng th hin tnh cm v nhn thc, nh th hin cm
gic, khoi cm, tr nh v kh nng hc tp. N cng kim sot nhp sinh hc ca con ngi
nh cn bun ng, i, kh|t, huyt p, nhp tim, dc vng, nhit , h thng chuyn ha v
min dch ca c th.
H thng limbic l phn n~o iu khin tnh cm ca con ngi, ng thi cng kim
sot tt c cc chc nng kh|c ca c th. iu n{y ~ gii thch ti sao tnh cm c th nh
hng trc tip ti sc khe con ngi.
H thng limbic l bng iu khin trung ng, l{ c quan nhp thng tin t th gic,
thnh gic v trong mt s trng hp t v gic v khu gi|c. Sau , h thng ny s phn
pht thng tin ti b phn t duy ca b n~o, l{ v no.
V n~o bao trm xung quanh nh v cnh ca h thng limbic, chim 80% tng b no
ca con ngi. Phn no ny l trung tm tr tu con ngi. N chn lc nhng thng bo
nhn c thng qua nhn, nghe v cc gic quan khc ca c th.
Ngo{i ra, qu| trnh t duy ca v no cn c: tranh lun, t duy, a ra quyt nh, hnh
vi c mc ch, ngn ng, kim sot dy thn kinh ch ng v nhng ngh khng th hin
ra bng li ni.
V n~o l{ ni hi t tt c cc kh nng tr tu cao hn gip ph}n bit con ngi vi cc
lo{i ng vt khc. Tin s t}m l Howard Gardner ~ x|c nh mt s kh nng c bit v
tr tu hoc phng thc nhn bit c th c pht trin trong con ngi. Trong s
c kh nng ngn ng, ton hc, trc gi|c/khng gian, ng lc/mu lc, m nhc, kh
nng hiu bit gia cc c nhn vi nhau v hiu bit ni tm ca con ngi.
C l, s pht trin cao nht ca tr tu, ng thi cng l{ dng t duy s|ng to ln nht
l trc gic. Trc gic l kh nng tip nhn hoc lnh hi thng tin khng c sn ti 5 c
quan cm gic. Kh nng n{y c bit sc bn tr t 4 n 6 tui. Song, chng thng b
cc bc cha m ngn cn do h cho l{ nhng hnh vi phi l. Mi ngi thng s kh
nng trc gic bi h cho rng, chnh kh nng n{y s ngn cn t duy l tr. Tuy nhin, kh
nng trc gic da trn t duy l tr v{ khng th c kh nng trc gic nu khng c t
duy l tr.
Thi gian v mc pht trin tr tu
Tt c kh nng tr tu cao hn gm c trc gi|c ~ tn ti trong b no ngay t khi mi
sinh, v{ cho n khi 7 tui, nhng kh nng n{y khng c bc l nu khng c khuyn
khch thch hp.
khuyn khch ng n nhng kh nng tr tu ny, cn phi |p ng c|c iu kin
sau:
Nhng cu trc thn kinh thp hn phi c pht trin thch |ng nhm cho php
nng lng chuyn ti mc cao hn.
a tr phi cm thy an ton v tnh cm cng nh v th xc.
Cn phi c mt m hnh khuyn khch thch hp.
Hy nghin cu cc mc thi gian pht trin tr tu di }y:
Kh nng ngn ng cha c bc l khi a tr cn nm trong bng m. Tr khng th
t dy cho mnh ngn ng bn a. Nu ngi m c kh nng ni ngn ng , th b{ cng
khng ngn cn c con mnh hc ni. Trn thc t, nu a tr c t vo mt mi
trng ngn ng trong bt k thi gian no t khi sinh cho n 7 tui, th kh nng nhn
bit ngn ng ca n s c hnh thnh.
Trong khong thi gian t khi ch{o i ti 1 tui, chc nng ca dy thn kinh cm gic
tr bt u pht trin. Chc nng n{y c hon thin thng qua s tip xc trc tip ca
tr vi mi trng xung quanh, vi ngi m v vi nhng vt trong th gii tr th.
Khi a tr a mt th g v{o ming, ri gi ln |nh s|ng, p mnh vo vt khc, c
ngha l{ n ang nghin cu v vt di mt cch thc vn c duy nht, l{ thng
qua cm gic.
Khi trn 1 hoc 2 tui, chc nng ca dy thn kinh b no pht trin kh| , tr
chuyn sang mt giai on pht trin tip theo, cc mt xch thn kinh tng trng rt ln,
h thng tnh cm - nhn thc cng ph|t trin nhanh chng, hnh vi ca tr thay i hu
nh ch qua mt m. H{nh vi mi thng c xem nh mt s thay i nhanh chng
t bin v{ thng lm cc bc cha m lo s. Nhng chng ta cn phi lu rng, vic a
tr tri qua giai on pht trin tnh cm ny l ht sc cn thit t c mc t duy
cao hn.
giai on ny, cng vi s pht trin v mt tnh cm, a tr cng chun b cho mc
pht trin tr tu cao hn thng qua vic chi. Bt chc, k chuyn v mt s hot ng
vui chi gi{u tr tng tng khc l nhng cch thc m tr pht trin kh nng nhn bit
biu tng v cc n ng sau biu tng.
n 4 tui, dy thn kinh cm gic v cu trc thn kinh nhn thc tnh cm ~ ph|t
trin c 80%. Lc n{y, a tr mi c nng lng chuyn ti cc ch t duy cao
hn. B}y gi l thi im cc kh nng tr tu khc bt u pht trin. Nu c khuyn
khch ng n, nhng kh nng n{y s pht trin mnh. Nu a tr cm thy b e da
hoc khng c mt m hnh hng dn no th nhng kh nng tr tu ny rt cuc s
ngng pht trin ngay t khi a tr ln 7 tui.
i vi nhng a tr c khuyn khch thch hp, nhiu qu| trnh t duy cao hn c
th bc l v pht trin mnh khng my kh khn. nhng a tr ny, dy thn kinh
phn n~o b s|t ~ ph|t trin, nhn thc c rng, ch h{nh ng khi gp nguy
him. H thng limbic cng ph|t trin cao v tip tc kim sot tm l an ton v tnh cm
lnh mnh. Khi a tr c tnh cm lnh mnh, n s t do hot ng nhng mc cao
hn ca cu trc v no.
V n~o ngi c cu to t 12 n 15 t t bo thn kinh, gi l cc neuron. Cc t
bo ny c kh nng tip xc vi nhau hoc tip xc vi cc t bo khc bng cch rung cc
nhnh c cu to hnh cy. Mi neuron c kh nng tip xc vi cc neuron vng ln cn,
ngha l cc t bo trong b n~o ngi c kh nng tip xc vi nhau nhiu hn so vi cc
nguyn t trong v tr! S tip xc n{y cng x|c nh kh nng hc tp nghin cu ca con
ngi.
cc mt ni gia cc nhnh hnh cy ny c mt cht c gi l myelin. C th gii
thch rng, myelin l mt protein bo do b no tit ra nhm bao ph cc khp ni gia cc
nhnh cy khi b no nghin cu thng tin mi.
Cn rt nhiu nng lng hnh thnh khp ni u tin. Sau qu| trnh hnh th{nh
ny s tr nn d d{ng hn bi cht myelin to thnh mt lp bao ph d{y hn. Dn dn,
qu trnh ny c lp i lp li, khp ni s c cung cp myelin v c kh nng hot
ng d d{ng, ng thi cc khp ni kh|c cng ang c hnh thnh.
Qu trnh to myelin ~ gii thch ti sao vic a c|c d liu trong 45 pht mi tit hc
lp khng mang li hiu qu. Theo Joseph Pearce, mt tc gi tm c quc t ng thi l
nh nghin cu qu trnh hc tp, mt a tr trung bnh ch nh c khong 3% nhng
thng tin c dy trn lp.
t c kh nng ghi nh cao, mi hc sinh phi c nim say m i vi mn hc.
SuperCamp, d liu c dy cc lp hc bn tr, vi cng ln. c bit, chng ti
nhn thy mt s hc sinh t c bc t ph trong nhng tit hc bui chiu. l{
thi im m{ chng ~ tch t myelin gn nhng thng tin thnh mt phn trong cu
trc b no ca chng.
~ bao gi con ca bn ngh bn c i c li mt cu chuyn n yu thch cha?
Nhng ch sau khi c c t pht, n ~ chn ngy v sn sng chuyn sang cu chuyn
mi. Bi v trong qu| trnh c i c li, a tr ~ b li cun bi cc lin kt mang tnh
biu tng v n d trong cu chuyn. Cc kt ni neuron c kch hot, cc myelin bt
u hnh thnh. Khi cc kt ni neuron c cung cp myelin, a tr s khng cn c
mt cu chuyn c th trong nhiu thi gian na, m ch cn mt cht thi gian l{ . Sau
khi c|c myelin c cung cp , a tr rt him khi phi c li cu chuyn na. Nu
sau nhiu nm, cu chuyn khng c c li, cc myelin bt u tan. Bn c th gi
l{ c|ch b n~o t lm sch.
Nh khoa hc chuyn nghin cu v b no, tin s Marian Diamond ~ d{nh 30 nm
thc hin mt lot cc th nghim v b n~o. B{ ~ a ra kt lun: bt k tui no t
khi sinh ra n khi cht, con ngi c th tng kh nng tr tu nh s khuyn khch ca
mi trng. Nghin cu v cuc sng ~ ch ra rng, khi b no phi bn tm mt vn g
th c}u ngn ng c xa hoc l s dng hoc l vt b li l mt li khuyn c gi tr.
B n~o c{ng quan t}m n cc hot ng tr tu v lin kt vi mi trng th cng c nhiu

nhng kt ni gia cc t bo. Bn c th nhn thy rng, kh nng ca bn l v hn
(Nghin cu lin quan n mi trng hc ca Diamond s c cp chi tit chng
4).
No phi, no tri
B no 3 phn ca bn cng c chia thnh bn cu no phi v bn cu no tri. Ngy
ny, 2 bn cu n~o n{y thng c gi l no phi v no tri. Nhng th nghim v 2 bn
cu n~o ~ ch ra rng, mi bn cu c mt ch t duy ring, m bo nhng k nng
nht nh, mc d chng c s lin kt v{ trao i cho vi nhau.
Qu| trnh t duy ca no tri mang tnh logic, lin tc, c nh hng v l tr. Phn no
n{y c t chc kh cht ch v c kh nng gii thch c nhng vn mang tnh
tng trng v{ tru tng. N cng phi m nhim cc nhim v nh: din t bng li
ni, vit, c, lin kt thnh gic, xp t cc chi tit v s kin, ng m v biu tng ha.
Ch t duy ca no phi mang tnh ngu nhin, khng theo trt t, mang tnh trc
gic v thuc v chnh th lun. Cc ch ny rt ph hp vi c|c phng thc nhn bit
khng thuc li ni nh: cm gic v tnh cm, cc nhn thc cn c vo xc gic, nhn thc
v khng gian, hnh th v m hnh, nhn thc v m nhc, ngh thut, nhy cm mu, sng
to v hnh dung.
C hai bn cu n~o u quan trng nh nhau. Nhng ngi s dng hai bn cu no cn
bng nhau th c xu hng gii quyt cn bng mi vn trong cuc sng. H s hc d
d{ng hn, v h bit la chn ch cn thit nht m nhim vic hc. Do hu ht cc
giao tip u c th hin di dng vit hoc li ni, nn chc nng giao tip l{ c
trng ca n~o tr|i. C|c lnh vc nh gi|o dc, thng mi v khoa hc cng c xu hng
thin v no tri nhiu hn. Trn thc t, nu bn l{ ngi hot ng thuc c|c lnh vc i
hi no tri lm vic nhiu hn m{ trong cuc sng khng c gng tham gia nhng hot
ng cn n no phi, th chnh s mt cn bng ny s l nguyn nhn khin bn b stress,

ng thi th cht v tm hn ca bn tr nn ngho nn.
cn bng 2 bn cu no, cn phi c cc hot ng nh }m nhc v thm m trong
qu trnh hc, ng thi bn phi tch cc t iu chnh. Nhng iu gip bn c c
xc cm tch cc, iu khin cho b no ca bn lm vic hiu qu hn. Xc cm tch cc s
em li kh nng cho b n~o, em n cho bn nhng thnh cng, gip bn c lng t trng
cao, ri t li c c nhng cm xc tch cc - mt chu k y sinh lc gip bn vn
cao hn. (Bn c nhn thy rng, nhng ngi rt thnh cng trong cuc sng dng nh
u c nim say m thng thc mt loi hnh ngh thut n{o ?).
Bt lun l{ chng ta ni n h thng limbic hay v n~o, n no phi hay no tri, th
cng phi khng nh rng, khng c mt b phn no ca b no c th hot ng ring l
mt c|ch y v sng to nh c trng vn c ca n, b phn ny ch c th hot ng
c khi cc b phn khc ca b no kch thch v ng h. chnh l{ nhng g chng ti
cp n khi ni v to{n b n~o hoc hc ton din.
Trong qu trnh sng, tt c chng ta u c kt lun v b no ca chng ta v v kh
nng ca b no. C th nhng g m bn th hin trng hc khin bn kt lun rng, b
no ca bn khng c tt nh b no ca cc hc sinh c sc hc kh. C th bn cng
~ tng kt lun rng, bn c th hc tt mn n{y, nhng hc ti mn kia. Hoc cng c
th bn ~ chp nhn rng, c nhng iu m bn khng c kh nng hc bi v no ca bn
~ khng d{nh cho chng. Tht |ng tic, tt c nhng kt lun n{y u khng ng.
Tt c chng ta u c nhng chc nng thn kinh ging nhau, mc d c nhng khc
nhau v tr tu v mc thnh cng trong cuc sng. Chc nng sinh l b no ca bn
cng rt ging vi ca bt k mt ngi no khc, thm ch ca c c|c nh{ t tng nh
Einstein v{ Da Vinci. iu n{y c ngha l{ bn s c nhng c hi tuyt vi. Nu bn bit v
mt ngi m{ c|ch c x ca ngi khin bn khm phc, hoc thnh cng ca ngi
l{ iu bn lun ao c t ti, bn c th coi ngi l{ mt mu hnh ca mnh. Bn
c th th{nh cng nh ngi bng cch hc theo anh ta. Cc nh khoa hc nghin cu v
hnh vi ca con ngi gi l{ s noi gng.
Mt tm gng in hnh phi k n }y l{ lc s ngi Anh Roger Bannister, ngi
u tin chy 1 dm trong cha n 4 pht. Trc khi anh t c k cng ny, cc lc s
v cc bc s th thao u tin tng rng, con ngi khng th chy c mt dm di 4
pht. Mt bc s ~ tranh lun mt cch gay gt rng, nu mt ngi chy vi tc nhanh
nh th, tim ca anh ta s v tung v hot ng qu sc.
Hin nhin, Roger Bannister khng th o|n trc c kt qu n{y. Anh ~ chy
nhanh hn bt c ai trong lch s. Tri qua nhiu thp k vi hng nghn vn ng vin in
kinh c {o to chnh quy, Roger Bannister l{ ngi u tin lp c k lc , l{m
sng st ton th gii vi thi gian 3 pht 59,4 giy. Thm ch ngay c khi k lc n{y c
cng nhn th nhiu ngi vn cho rng, ch l mt s may mn m siu nhn Bannister
t c v khng ai trn th gii ny c th lp li c k lc .
Tuy nhin, ch sau 1 thng, vn ng vin ngi c John Landy ~ ph| v c k lc
n{y. Sau , nhiu ngi ~ chy 1 dm m{ cha mt ti 4 pht.
Ti sao li xy ra iu ny? C th gii thch nh sau: C nhng siu nhn l nhng tm
gng, sau mi ngi c th noi theo nhng tm gng thc hin thnh cng
iu m h mong mun thc hin.
Bn c nhng kh nng tim tng ging nh nhng ngi kh|c. iu khc l ch, bn
s s dng tr tu ca bn nh th no. Bn s tr li c iu khi c cun sch ny.
3. SC MNH CA WIIFM -IU NY C NGHA G I VI MNH

NH?
Ti sao bn nn c chng n{y?

- Bi v bn s:
Hc c ng c thc y bn th}n t c nhng mc tiu bn mong mun.
Tng bc to s hng th nghin cu mt vn n{o .
Kh|m ph| nhng iu m vic hc tp tch cc s mang li.
N}ng cao cht lng cuc sng.
Trong cuc sng, trc khi lm bt k mt iu g, bn u c hoc v tnh t hi
iu n{y c ngha g i vi mnh nh?. T nhng cng vic ht sc n gin hng ngy
cho n nhng quyt nh c th thay i ln lao cuc sng ca bn, tt c u phi ha
hn mang li mt cht li ch cho bn thn, nu khng bn s khng c ng c thc
hin cng vic .
V nh, v{o bui sng th By, khi ng dy, bn thng hay n o vi suy ngh Liu
mnh c nn n cu lc b sc khe khng nh?. Qu| trnh n o thng din ra nh
sau:
V{o mt ng{y p tri nh th ny, mnh nn nh ng thm mt ting na, hay dy,
trang im ri i chi. Th By l ngy duy nht trong tun mnh c th ng, nhng cng l{
ngy duy nht mnh c th i }u . C rt nhiu iu mnh mun lm trong ngy hm
nay, nu mnh bt u ngy hm nay bng mt cuc i chi, mnh s cm thy nng ng v
khe khon hn. OK, mnh s dy.
Nu bn vng dy khi ging lc , c ngha l{ bn ~ tm thy c mt li ch no

v{ mun m bo c li ch cho mnh.
Nhng cng c khi, thay v vng dy ngay khi ging khi , bn li tip tc nm
u tranh vi chnh mnh.
Nhng, i chi s mt 2 gi ng h, m mnh ch ng thm 1 ting na, chic ging
ny sao m d chu th. Thi, mnh s ng tip.
Trong trng hp ny, bn ~ x|c nh c li ch ca h{nh ng khc hp dn hn.
Cho d iu c em li cho bn cm gic g, c tt hn cho bn hay khng, th bn vn
mun la chn.
Bn cng c th b qua qu| trnh u tranh vi chnh mnh khi bn quyt nh thay i
h{nh ng, l{ i n trng c v cho mt ngi bn, tham d cuc hp, trng rau, bi
tr li nh ca hoc lm bt k mt iu g m bn thy c li hn l{ nguy c, hoc c li
nhiu hn khi lm nhng vic khc.
Th hnh dung, bn va c mi lm vic ti mt quc gia khc. Khi bn t hi: iu
n{y c ngha g i vi mnh? l{ bn ang c}n nhc v mc lng, c hi thng tin, chi
ph nh , thi tit, t l ti phm, cht lng trng hc vng t mi, ni l{m vic c
c|ch xa nh{ ngi thn ca bn hay khng, c|c ni vui chi gii tr c ph hp vi bn hay
khng, v cn nhc n hng lot cc yu t khc na.
Chng ti gi ng c m{ bn c c lm mt iu g l{ WIIFM (c pht m
l wiffum), mt t cu to t ch c|i u ca cc t Whats in it for me? (iu ny c
ngha g i vi mnh?). V khi bn cn nhc n bt k iu g, chuyn n mt quc gia
mi hay hc mt k nng mi, bn s khng c ng c thc hin nu WIIFM khng
nng k hn nhng n lc v{ nguy c lin quan n iu , hoc thp hn nhng li ch
m bn c khi lm cng vic khc.
i khi WIIFM th hin rt r trong u bn, nhng cng c khi bn phi tm kim n,
hoc thm ch l pht minh ra n.
To nim say m - WIIFM hc tp to ln
Trong nhiu trng hp, vic tm thy WIIFM ng ngha vi to nim say m i vi
nhng g m bn ang hc nh s lin kt hc vi th gii thc. iu n{y c bit ng
trong cc tnh hung hc chnh thc. Bt lun l{ lp hc ban m, mt bui xmina cui
tun hay mt kha hc trung hc, bn u phi tm c mt phng ph|p to cho vic hc
tr nn c ngha hn trong cuc sng ca mnh. Hy t hi: Mnh s p dng nhng iu
ang hc n{y nh th no trong cuc sng h{ng ng{y?.
Bn c th d dng to c nim say m i vi nhiu mn hc, nhng li kh c c
nim say m trong mt s mn hc khc, v th bn lun mun tm mt iu g kh|c li
cun hn. Tuy nhin, nhng mn hc s cung cp cho bn nhiu thng tin, gip bn tin b
trong s nghip, hoc giao tip tt hn, hoc c th n gip bn c trnh hiu bit cao
hn. Nu ~ c mt s kinh nghim trong lnh vc thng mi, bn cng s c nhng cm
nhn tt v th gii hin thc. Chnh v vy, thi im ny, bn d d{ng c c nim say
m hn hi bn cn tr.
V d, bn va ng k mt lp hc ting Ty Ban Nha vo bui ti th Ba v th Nm
sau gi lm vic. Bn kh c c ng c thc hin c vic , bi sau gi lm vic,
bn phi i ch, n ti, n ngn hng, git . Hn na, sau mt ngy lm vic, bn ~ qu|
mt mi v ch mun th gi~n trc ti vi hoc c sch. Lm th no bn c c nim say
m cn thit tip tc n lp hc?
Ti Nam California th iu li qu| n gin. }y, phn ln d}n c ni ting Ty
Ban Nha, bi vy trong cuc sng h{ng ng{y, ti lun c tip xc vi ngn ng . Ti
nghe thy ngi ta ni ting T}y Ban Nha khi i trong siu th v{ i n bt k ni n{o. H
ang ni g vy? Phi chng h ang ni chuyn v mnh? Ti t hi. Hn na, khi ti i
ngh Mehico, mt vng t giu c vi nhiu di sn vn ha, phong cnh thin nhin a
dng, th vn kin thc v ting Ty Ban Nha gip ti c kh nng i thm th mt cch d
dng v thun tin. S hiu bit v ngn ng cng gip ti tm c ch ngh vi gi c
hp l nht. Ti c th hiu c lch trnh ca tu thu v tu ha, t hi ng ti ngn
hng v gi in mt cch d d{ng. Khi i tham quan, vn kin thc v ting Ty Ban Nha
cng gip ti giao tip d dng vi ngi d}n a phng, ch khng phi chm ch nhn
vo cun sch dn ng tm kim thng tin.
n gin l, kin thc v ting Ty Ban Nha s cng c quyn li c nhn ca ti trong
nhng tnh hung m ting Ty Ban Nha l ngn ng c bn v thng tr. Nu iu n{y
gip ti vt qua c nhng tr ngi khi phi n lp, ti s i n lp hc v dnh ht
nng lng cn thit hc ngn ng .
To c nim say m cng ging nh to c mt phng ph|p hu hiu t khuyn
khch mnh t c mc tiu. Nhng l{m c|ch n{o to c nim say m? iu ny ph
thuc vo nhng thay i trong cuc sng, nn mi ngi s c nhng phng ph|p kh|c
nhau. Nguyn nhn khin ti hc ting Ty Ban Nha mang li rt nhiu kt qu cho ti, v
nguyn nhn khin bn hc cng s mang li nhiu kt qu tt cho bn.
Chng ta tip tc n vi mt s v d khc. V d: Bn mun hc trng i hc, bn
cn phi hon thin mt s kha hc gip bn c iu kin tham d v{o chng trnh
bn mun tham gia. }y s l mt tnh hung kh khn, khng ch bi cc kha hc kh
i vi bn thn bn, m cn bi n thng khng lin quan g n nhng iu bn mun
hc.
Gi s bn mun tham gia vo mt chng trnh {o to v quy hoch th. Ngi ta
yu cu bn phi tham d kha hc v thng k - mt mn hc bn khng my thch th.
Lm th n{o c c nim say m hc mn ? X|c nh chnh xc quyn li c nhn,
bn s c c nim say m hc tp khi tham d kha hc ny.
Vic hiu bit v b mn thng k s gip bn c kh nng nhn bit v phn tch cc xu
hng trong cng vic, gip bn c nhng hiu bit thu |o hn v nhng b|o c|o |nh
gi t l phn trm. }y cng l{ mt cch nng cao kh nng c| nh}n. Nu bn l mt ngi
hm m mt mn th thao mang tnh thng k cao nh bng ch{y hoc bng |, kha hc
thng k c th nng cao thm nim say m i vi cc mn th thao .
To c nim say m thc cht cng l{ mt phn thng cho bn. Nim say m i vi
lnh vc ny s nhen nhm nim say m trong lnh vc khc. Vic khm ph nhng lnh vc
ny s gip bn |p ng c nhng nhu cu ca c| nh}n, ng thi hng bn tm hiu
s}u hn, mt chui nhng h{nh ng c nh th c tip tc. Tng t nh vy, kha hc
v hi dng hc c th thi thc bn tm hiu v phng ph|p nui c| nc mn, t
bn mun hc ln c bnh dng kh di nc, tip n l tm hiu v k thut chp nh
di nc. C th, th gii di nc l mt kha hc khng bao gi kt thc i vi bn.
Vn ln nht }y l{ bn s khng c thi gian theo ui chng.
Hc tch cc c th lm cho bn cm thy mt mi, nhng thc cht n li tip thm
ngh lc cho bn. Ging nh mn chy b hoc bi, i khi bn bt mnh phi thc hin,
nhng khi bt tay vo thc hin ri, bn thu c ngy cng nhiu nng lng hn.
By gi, trc khi c tip, bn hy gii lao v{i pht v{ ngh c|ch l{m th n{o to
c nim say m hc tp nhng k nng hc m bn s c c trong cun sch ny. Sau
, tr li vi trang ni dung v{ nhn v{o tiu mi chng, bn s gn nhng g bn hc
c vi thc t nh th no? S gn kt gip bn t c nhng k nng hc tp no?
(Nn nh rng, cu tr li ca bn ch mang tnh c nhn, n c th khng ging vi
nhng cu tr li ca c|c c gi khc v cuc sng ca bn l ca duy nht mt mnh bn
m thi).
WIIFM v hc tp siu tc
ng c thi thc bn c cun sch ny l g?

Cun sch ny li cun bn bi n cp n vic nng cao vai tr ca bn vi t c|ch
l mt ngi sut i hc, v trch nhim ca bn i vi cht lng cuc sng. N gip
bn hc c nhng g c th hc t mi tnh hung v s dng nhng iu hc c
em li li ch cho bn thn v v cho nhng ngi m bn yu qu, ng thi i ph mt
cch c hiu qu trc nhng vn quan trng. Cun s|ch cng vit v hc tch cc
trong s so snh vi hc th ng.
L mt ngi c trch nhim vi cuc sng, bn s bt s vic phi xy ra ch khng ch
i n khi chng t xy ra. Hc tch cc l hc gn vi thc t, hc trong cuc sng hng
ngy.
ng c bn mun tr thnh mt ngi hc tch cc l{ g? Ngi hc tch cc s c
c trnh cao hn, s c c hi thng tin nhanh hn, kim c nhiu tin hn, v{
nhn chung s cm thy yu thch cuc sng hn. Nu bn l{ ngi ang i tm kim kin
thc, nhng kinh nghim v nhng bi hc trong cuc sng s t ng m ra trc mt
bn. Tr tu ca bn rng m tip thu v hp th kin thc, sau li hi h tip tc tm
kim. Tr tu s bc l t th gii ni tm v bt u i v{o th gii rng ln hn. Nim say
m ca bn l{ khai th|c c tt c c|c con ng mi, nhn vo tng ng ngch ln khut
trong v{ vt qua tt c c|c con ng quanh co g gh trong vic tm kim tri thc.
Cng c nhiu kin thc, bn cng c nhiu la chn khi phi i mt vi nhng tnh
hung th thch. Cng c nhiu la chn, bn cng c nhiu kh nng c| nh}n. l{ nhng
g m cun s|ch n{y cp n. Quyn lc c nhn l kh nng thm kn m bn c th nhn
thy trong mt nhng ngi c trch nhim vi cuc sng, thy nhng ngi a ra
nhng quyt nh mt cch t tin, bi v h c kh nng thu thp tt c nhng thng tin cn
thit a ra nhng quyt nh ng n cho bn thn h.
Cun sch ny s a ra cho bn nhng phng ph|p ~ c chng minh l c hiu
qu, gip bn tr thnh mt ngi hc tuyt vi. Mi c gi u c WIIFM khc nhau khi
c cun s|ch. l{ nhng li ch vt tri hn hn thi gian v{ nng lng h ~ tiu tn

- nhng yu t cn thit tr thnh mt ngi c kh nng hc siu tc. Bn phi cam kt
n nhn nhng phng ph|p v{ b{i tp trong cun s|ch n{y, sau thc hnh vi mc
ch bin chng thnh mt phn trong cuc sng. Cho d mc tiu c th ca bn l{ g i
na, th WIIFM trong cun s|ch n{y cng u l{ bi v n rt qu gi| i vi bn.
S biu dng
Khi bn t hi: iu n{y c ngha g i vi mnh nh? th chc chn ~ c mt s
biu dng trong c}u tr li. Ti sao vy?
Nhiu ln, khi nhn vo nhng mc tiu cn ho{n th{nh trong tng lai, bn u c cm
gic, mc tiu qu| ln, ln t c cuc sng ca bn. Bn ngh, , tht v i nu mnh c
th thc hin c mc tiu . Nhng sau khi ~ t c mc tiu, bn li khng cm
thy n to ln na. N li vo qu kh, v bn s qun i s tha mn ca chnh mnh v
cng vic ~ l{m v{ chuyn sang mt d n mi m khng h nhn bit c iu c bit
mnh ~ l{m.
Khi bn hon thnh mt nhim v th vic biu dng cho k cng l{ mt vic lm
rt quan trng. N mang li cho bn cm gic v thnh qu lao ng, v s hon thnh v t
tin, ng thi xy dng ng c cho mc tiu sp ti. Biu dng s l mt vic lm cn
thit thc y ng c tip theo.
Trc khi bt u mt d n, hy quyt nh hnh thc biu dng khi bn kt thc d
|n , trong c c nhng phn thng nho nh khi bn hon thnh tng khu trong qu
trnh thc hin. Bn c th quyt nh i n ti cng vi bn b sau khi c v thu tm
c nhng phng ph|p trong mt chng ca cun sch ny, hoc t thng cho mnh
mt k ngh cui tun xa nh sau khi nghin cu ht ton b cun sch.
mt c quan cng tc vi SuperCamp, chng ti lun lun thc hin cng tc biu
dng. Mi khi chng ti t c ch tiu tuyn dng, chng ti u t chc mt ba tic
nh mi c|c nh}n vin trong c quan, v{ t chc ba tic h{ng nm k nim cho mt
ma h vi nhiu chng trnh th{nh cng. Chng ti cng c gng c c nhng bui
nh th thng xuyn hn.
Chng ti, anh Joe, v ti ~ c mt l biu dng |ng nh sau khi chng ti xy dng
thnh cng mt tri Bear Valley, California. Trn ng tr v nh{, chng ti ~ dng li
cng vin quc gia Yosemite v m chai Dom Perignon. Chng ti ngi trong mt khung
cnh p tuyt vi vi nhng th|c nc xung t ngn ni hng v, nh}m nhi chai s}m
panh v hi tng v mt ma h thnh cng. Kh c th tng tng ni lc chng ti
vui nh th no. Ngy hm sau, chng ti tip tc ln ng tr v nh{, trong ngi cm
thy nh c tip thm ngh lc vt qua nhng thch thc tip theo.
L biu dng s |nh du mi giai on c bit trong qu~ng ng hng ti mc
tiu, n em n cho bn nim vui tt nh khi giai on c bn thc hin thnh cng.
|ng l ra phi l th
iu sau }y c hay xy ra i vi bn khng: Bn ang ngi d mt cuc hp hoc ngi
nghe ging, nhng li nhn chm chm ra ca s v{ bn tai nh vng vng mt ging ni:
|ng l ra mnh khng nn ngi }y, tt hn l{ mnh l{m mt iu g kh|c.
Chng ta thng hay c cm gi|c nh vy, v{ thng hay mong mun lm mt iu g
khc hoc mt ni n{o m{ khng phi l{ ni chng ta ang .
~ bao gi bn c nhng suy ngh tng t nh th cha? Khi bn ang hc trng
tiu hc, bn ngh: }y khng phi l ch ca mnh, m phi l{ trng trung hc c s, ri
khi bn ang hc trng ph thng c s bn li ngh: Trng trung hc ph thng mi
l ch d{nh cho mnh. Rt nhiu ngi nh li l{ ~ c nhng suy ngh nh th. Khi h hc
n trung hc ph thng, h nhn thy rng, hc sinh nm th nht ca trng trung hc
khng phi l ch ca h, m phi l hc sinh nm cui. n khi l hc sinh nm cui, h li
ngh |ng l ra h phi vo hc trng cao ng. Ri khi bc vo cuc sng, h tic nui
hi tng li nhng ngy thng trng cao ng v{ ngh rng, trng hc mi thc s l
ni em li cho h nim vui.
Nu bn cng ging nh nhng ngi ny, bn s sng mt cuc sng vi suy ngh l{
mi vic |ng l ra khng din ra nh th. iu ny nh hng nh th n{o i vi bn?
Bn phi tr gi bng cht lng cuc sng ca chnh mnh. Bn tiu tn rt nhiu thi gian
khi khng tp trung vo nhim v trc mt. ang d hp, nhng li m tng v mt
cuc i c}u c| hay chi gn, lc bn s cm thy mnh c li, bi trc mt bn l mt
khi lng cng vic khng l cn phi hon thnh. Ging ni trong u lun ko bn khi
cuc sng hin ti l ging ni ca c|i ti. Nhng s khng thoi mi v khng thun tin
cng c gi| tr nht nh ca n. Mt mt, n bt tr c ca bn phi hot ng. Mt khc, n
m rng kinh nghim v s hiu bit ca bn.
Khi bn phi tham d mt cuc hp bun t, bn h~y ngh v nhng iu |ng gi| m{
bn s nhn c nu nh bn thc s tp trung, say m v tch cc tham gia tho lun.
Bn c th s ngc nhin v kt qu t c. Tng t nh vy, khi bn ang chi gn
hoc tham gia vo cc hot ng vui chi gii tr kh|c, nn vui chi thoi m|i, ng bao gi
ngh v khi lng cng vic trn b{n ang ch bn.
Nu bn vn cm thy |ng l ra khng phi nh th, bn hy th t ni n l{ th
y!. Bn hy t tin ni tht to. Hy lm nhng cng vic nh ra b|t a, dt ch i do,
lau chi bn gh. Sng trong nhng gi}y pht nh th, bn s nhn thy gi tr trong cng
vic ca mnh ang l{m. H~y c gng lm vic mt cch hiu qu v hon thin, nhng kin
thc t i s gip bn lm vic tt hn trc.
Nu bn c th hc c cch xy dng mt tnh hung tht nht hoc hc mt cch chi
tit c ngha l bn ~ hc c c|ch a mnh v{o mt phm vi tri thc l tng cho vic
hc - nhn nhng chi tit nh, cm thy tch cc v cam kt tr th{nh ngi hc tt nht.
Th|i tch cc m bn xy dng c khng my kh khn s thm vo tng lnh vc
trong i sng ca bn, t nhng vn n gin nh c|c bui hp cho n nhng vn
ln nh nhng d n phc tp. Hn na, bn s tn hng thi gian rnh ri ca mnh mt

cch hiu qu hn.
No by gi, trc khi bt u nghin cu tip phn cn li ca cun sch, bn hy ni:
}y chnh l{ iu mnh cn! Mnh s tip thu tt c nhng g mnh c c trong tng
trang sch. Mnh s lm tt c cc bi tp quan trng. Mnh s dnh 100% thi gian v cng
sc tr thnh mt ngi hc siu tc. Khi mnh c xong v hp th c ht nhng li
ch m cun s|ch em li, mnh s t chc mt l biu dng |nh du s kin n{y.
4. TO KHUNG CNH HC TP: MI TRNG HC TP NG N

- Bi v, bn s:
Thit lp c mt bu khng kh thoi mi v vui v.
S dng m nhc gip bn cm thy vui v, minh mn v sn sng tp trung.
S|ng to v chn cc loi nhc khc nhau.
S dng nhng vt dng ni bt nhc bn phi c th|i tch cc.
T|c ng vi mi trng tr th{nh ngi hc tt hn.
Lm vic trong mt mi trng c sp xp mt cch hp l, bn s cm thy d pht
trin v{ duy tr th|i tp trung hn. V{ th|i tp trung s gip bn hc tp thnh
cng.
Khi dn dng sn khu cho mt v kch hay mt bui biu din m nhc, nhm dn
dng c bit ch n tng chi tit nh. nh sng, m thanh, mu sc v hnh thc sn
khu lm nn mt b cc ring, gip chuyn nhng thng ip ph hp n khn gi.
i vi ngi hc siu tc, nhng yu t v mi trng cng ging nh phc trang trn
sn khu m cc din vin s dng. Cch thc sp xp c, loi m nhc s dng, nh
sng v nhng gio c trc quan treo trn tng v bng tin, tt c u cn thit to nn
mt mi trng hc tp ti u.
Nu c to dng ph hp, mi trng hc tp s tr thnh mt cng c c gi tr

trong vic xy dng v{ duy tr th|i tch cc. Nh chng ti s cp n chng 5, th|i
tch cc l mt ti sn v gi| i vi qu trnh hc tp.
Kim so|t c mi trng, bn ~ bc u kim sot thnh cng qu trnh hc tp.
Nu phi nu r nguyn nhn ti sao c|c chng trnh ca chng ti li th{nh cng n nh
vy trong vic gip mi ngi tr thnh mt ngi hc tt hn, ti s ni rng, chnh
l bi v, chng ti c gng to c mt mi trng tuyt ho v c v th cht cng
nh tinh thn cho cc hc sinh.
Trc khi bt u mt kha hc, cc nhn vin ca chng ti ~ i ti tng lp hc v
chuyn lp ra mt a im m cc hc sinh cm thy thoi mi, cm thy c khuyn
khch v{ gip . Chng ti a h vo mt khung cnh c y cy xanh v ting nhc, v
khi cn thit, chng ti iu chnh nhit v{ tng cng nh sng. Ngoi ra, chng ti
cn lt m gh hc sinh cm thy m |i hn, lau chi ca s, trang tr tng lp hc
bng nhng bc tranh p mt v nhng biu ng ng vin tch cc.
Ng{y khai trng, hc sinh nh b cun vo mt mi trng hp dn, thoi mi v sng
sa, mi ngi u c i trng ca h ng n. H lp tc ha mnh vo nhng tr
chi vi i, bt u kha hc vi cm gic thn thit. H cm thy thoi mi v hnh phc
trong nhng ng{y u tin c bit quan trng ny.
Dn dn, sau mt vi ngy, thng qua cc bi tp giao tip v cc hot ng khc, h s
bit v cc bn kh|c trong i. Chng ti to cho h cm gic thoi mi khi sinh hot trong
nhm. Trong mi trng an ton ny, h s ci m ni rng phm vi thoi mi ca mnh
v th lm nhng iu mi m - chnh l{ mt trng th|i l tng gip hc tp t kt
qu tt. Ch khi no hc sinh ca chng ti ch n vic to mt trng thi tr tu nh vy,
chng ti mi gii thiu cho h cc k nng hc tp, gip h hc tt hn trong trng.
Bn c th d dng to mt mi trng l tng cho mnh nh v cng s. Di }y
l{ phng ph|p to mi trng l tng .
Khung cnh nh b xung quanh bn - sng to ra khng gian lm vic
Chng ta hy bt u vi khng gian lm vic, nghin cu v hc tp ca c nhn. Bn c

th bin khng gian ny thnh mt mi trng ti u, bi v ch c bn mi sp xp c
nhng chi tit theo cch ph hp vi bn.
Trong chng 6, bn s nghin cu v cch thc thu nhn, lnh hi v x l thng tin
theo cch ring l{ phng ph|p hc ca bn. Mt kha cnh khc cn phi ni ti l
nh hng ca nh sng, m nhc v bi tr phng hc i vi bn. Nhng yu t s to
mt bu khng kh d chu v thoi mi, bi v ch trong trng th|i tp trung thoi m|i bn
mi tp trung cao v mi c kh nng hc d dng nht. S cng thng v mt mi s
lm chch hng cung cp mu, v lm chnh hng ch ca bn.
Gia nh l{ ni l tng bn bt u thc hin cng vic to khng gian ca mnh, bi
}y bn c th t do thay i v lm vic tu thch. Cm gic thn thit ~ gip bn xy
dng phm vi an to{n vt ra ngo{i khng gian gia nh. Sau khi th{nh cng trong vic xy
dng mi trng hc tp hon thin nh, bn c th p dng nhng g c ch cho bn
nh{ i vi cng vic cng s v khng gian lm vic khc bn ngoi gia nh.
Tt hn ht, bn cn phi c mt khng gian ring bit ngay trong gia nh mnh. l{
cch tt nht gip bn khng b sao lng. Nu bn khng c phng ring, hy tm mt gc
yn tnh, c th l mt phn ca ga-ra ni khng c my xe c i qua, cng c th l mt
tng xp, mt phng trn tum nh, hoc thm ch l mt kho cha c sau nh. Hy sng
to v vn dng tr tng tng ca bn tm mt a im hc tp tt hn.
Sau khi ~ tm c mt khng gian cho ring mnh, bn c th lm vic ca mnh. Mt
s ngi thch mt mi trng lm vic chnh thc, trong khi nhiu ngi khc li thch t
do thoi mi trong mt phm vi khng c nh. Hy nghin cu c|c t th gip bn d tp
trung v{ l{m c mt khi lng cng vic ln m khng cm thy mt mi. Bn ngi trn
gh i din vi bc tng, nm vi t th thoi mi trn sn nh, hay ngi chic bn bp
trc ca s? C th bn thch c khng gian c nh v khng gian t do thoi mi, thch
ngi trn gh c v nghin cu, sau chuyn sang b{n vit.
Tip n, chng ta h~y xem xt n yu t nh sng. Tt nhin, khng gian phi sng
bn khng cn phi cng mt ra nhn, nhng vn c nhng im khc bit cn phi bn
n. Nhiu ngi thch mt cn phng c |nh s|ng thng nht, trong khi nhng ngi khc
li thch nh sng ch tp trung vo ch h lm vic. Mt s ngi li thch kt hp nh
sng. Do nh sng c th l mt d |n t tin, nn bn c th gi tng ca mnh khi
cng s, lp hc v nh nhng ngi bn trc khi u t cho mnh.
Sau }y l{ mt s chi tit quan trng xem xt mi trng t nhin ca bn:
Bng tin, ni bn c th t nhng gio c trc quan thc y qu| trnh t duy.
Gi| s|ch v{ t{i liu tham kho.
Mt h thng bt gi ghi li nhng tng ny ra trong u bn m c th vn
dng c sau , v d nh s ghi chp hoc {i ghi }m.
Thi gian biu h{ng ng{y sp xp thi gian.
Mt chic radio hoc h thng m nhc khc.
Nhng khu hiu mang ni dung tch cc, hp dn.
Hai chi tit sau cng c ngha c bit quan trng i vi mt mi trng hc tp ti
u, |ng chng ta lu t}m.
m nhc - yu t ng vai tr c bn i vi hc tp siu tc
L do khin chng ti khng nh, m nhc l yu t quan trng i vi mi trng hc

tp gip ngi hc c kh nng hc tp siu tc l: n ph hp v{ t|c ng n c|c iu
kin v sinh l ca con ngi. Trong sut mt ngy lm vic tr c mi mt, mch v huyt
p ca ta c chiu hng tng ln. C|c sng n~o s tng tc , c|c c r~ ri. Sau khi ngh
ngi th gi~n, mch v huyt p gim xung, c|c c linh hot hn. Trong iu kin bnh
thng, ta kh c th tp trung khi ang th th ho{n to{n th gi~n, v{ cng kh c th
th gi~n khi ang tp trung cao .
Tin s Georgi Lozanov, tc gi ca nhng phng ph|p hc tp tng cng c vn
dng SuperCamp, ~ tm ra mt cch thc gn lao ng tr c tch cc vi tm sinh l
thoi m|i hc tp t c hiu qu cao hn. Sau nhiu th nghim vi cc hc sinh, ng
~ nhn thy rng m nhc l yu t quan trng. Th gi~n nghe mt bn nhc gip tr c
lanh li v c kh nng tp trung cao.
Loi nhc m Lozanov nhn thy l c hiu qu nht l nhc Baroc nh nhc ca Bach,
Handel, Pachelbel v Vivaldi. Cc nh son nhc n{y ~ s dng nhng nhp iu c bit,
trng khp nhp hot ng ca b no. Nhc Baroc c 60 nhp / pht, trng vi nhp p
trung bnh ca tim chng ta. Nhiu nhc s ng i v cng ngc nhin khng hiu lm
sao m nhng nhc s ca 300 nm v trc ~ c kh nng son nhng bn nhc vi
chnh xc v ton hc cao n nh vy.
C th bn cng ~ bit, nh hng ca nhc Baroc khng ch dng li con ngi, m
thc nghim cho thy, cy ci cng c nhng cnh l xum xu, b r lan rng khi nghe nhc
Baroc, thm ch chng cn nghing hn v pha nhc nh hng v pha mt tri n
nh nng. (Tng t, khi |nh mt bn nhc rock chi tai, nhng cy ny s qut li v
cht).
Ngi ta cng cho rng, m nhc |nh thc c kh nng s|ng to thuc v trc gic
ca no tri. Do vy, nhng d liu c a v{o b no ho nhp vo c qu trnh. No
phi ca bn c xu hng xao nhng trong sut cc cuc hp, bi ging, thng xuyn m
tng v nhn ra xa khi cn phi tp trung. Chi nhc l mt phng php hiu qu
chim lnh c no phi khi cn tp trung vo cc hot ng ca no tri.
SuperCamp, chng ti s dng m nhc mt cch c hiu qu cho cc hot ng v
mc ch kh|c nhau. Chng ti s dng n lp nn mt cch thc cng nh ph hp
vi cch thc . V d, khi cc hc sinh ang tp trung vo mn hc, mt iu nhc Baroc
ni ln nh nh ngoi sn. Trong cc bui ngh gii lao, chng ti bt to iu nhc vui v,
lc quan, bi v c|c iu nhc ny khuyn khch cc hot ng th cht nh nhy, lc ngi.
iu gip chng ti to c mt phng ph|p lc quan, vui v v tch cc. Do vy, vi
pht ngh gii lao c th gip cc hc sinh tp trung hn khi h vo lp hc. Ti khuyn
khch bn nghe nhc Baroc khi lm vic, nghin cu v sng to. Nu c th, bn c th
kim mt b stereo hoc mt chic radio nh t trong khng gian lm vic ca mnh.
Du hiu tch cc
Ni n nhng du hiu tch cc l{ ni n nhng t|c nh}n kch thch p ngay vo mt
bn, gi nhc bn rng, bn c kh nng vt tri. Di }y l{ mt s iu bn c th s
dng trong cng vic ca mnh.
tng bt u c vn dng nh nhng trch dn v khu hiu sng ng
Cu ni ca Goethe di }y ~ c treo trn tng c quan ti trong nhiu nm:
H~y l{m bt k iu g bn c th lm, v bt k iu g bn m ti. Trong s to bo c
cm hng, c quyn lc v c sc li cun k diu.
Bn c th tm tng bt u trong c|c cun s tay ghi chp nhng on trch dn,
trn bo ch v nhng ti liu khc. Trong Chng 5, chng ti ~ lit k mt s li trch
dn m bn c th vn dng chng lm khu hiu v treo chng mt ni n{o trong
khng gian ca mnh.
Chng nhn v trao gii thng cho nhng g bn va t c
Vn bng, gii thng, cp cho nhng thnh tu th thao t c, v tt c cc gii

thng kh|c u l nhng du n gi nhc rng, bn l mt tm gng ho{n ho v ti
nng.
Thi im t nh cao
Thi im t nh cao l thi im bn t c mt iu g c bit, bao gm c s
vui sng khi bn t c iu . Chng ti thng gp cc bc nh th hin thi im
trong chuyn mc th thao ca cc t b|o, l{ gi}y pht chin thng m cc nh nhip
nh chp c. Tm nh chp bn gi}y pht th hin mt cch hon thin thnh cng
trong cng vic m bn ang m nhim. Tuy nhin, bn cng c th ti to cm gic ny
bng nhng trang vit hoc bng mt vt lu nim nhn dp ny. Nhiu nh{ vn ~ gi
ghm cn thn trang ba ca mi cun s|ch c xut bn. Nhng ch doanh nghip nh
thng gi v treo nhng ng -la u tin m h kim c trong s nghip kinh doanh
ca mnh.
Nhn xt, qu tng v phiu nh gi ca bn b v ng nghip
Trong th gii bn b ny, nu c mt ai d{nh thi gian cho bn bit h |nh gi
v bn nh th no th bn phi hiu rng, h rt quan t}m n bn. Nhng li nhn xt v
nhng mn qu ca h s gip bn hiu c mnh v hiu c ngi khc.
Ti c quen mt nh{ vn. B{ ct gi rt cn thn tm thip m b nhn c t ngi
ch gi ca mnh. Trn tm thip c ghi gi n nhng ngi bit chinh phc nh cao v{
dng ch gi n vi tt c nim yu thng v{ ngng m. i vi nh{ vn n{y, tm
thip ~ gi cho b k nim v nhng gi}y pht t c th{nh cng, b{ lun vui sng v
hoi nim v n.
Mi ngi u cn c nhng |nh gi| tch cc trong mi trng lm vic ca ring h,
bi chnh nhng |nh gi| n{y ~ gip cho h lun gi c th|i t tin khi cng vic kh
khn, khin h cm thy c coi trng v khch l hn. iu ny rt quan trng i vi

lng t trng ca h.
Mi trng lm vic nh b trong mi trng rng ln bao la chung
Ni n mi trng nh b l{ ni n phm vi nh b ca bn v do bn c quyn kim
sot. Nu bn c th l{m cho mi trng nh b ca mnh thnh mt ni bn cm thy an
ton, thun tin v{ c qu trng th chnh l{ im khi u vng chc nht cho bn
bc vo th gii bao la. Dn dn, bn s c kh nng m rng phm vi an ton v m rng
tm nh hng ca mnh v{o mi trng rng ln. Bn t kim sot v nhng g xy ra
trong mi trng rng ln nhng c th quyt nh mc lin h vi th gii bn ngoi.
Nghin cu nhng con chut trong phng th nghim ca mnh, tin s Marian Diamond
nhn thy, cng nhng con chut sng trong mi trng phong ph s c kh nng hc
tt hn (mi trng phong ph m{ b{ cp }y l{ mi trng m chut c chm sc
tt v c th tham gia vo nhng tr chi khuyn khch kh nng t duy ca n). mi la
tui, t khi sinh ra cho n lc v gi, nhng con chut sng trong mi trng phong ph
n{y u gii quyt mi tnh hung tt hn nhng con chut sng trong mi trng
ngho nn.
Nu Diamond nghin cu v con ngi th b{ cng tm thy nhng hin tng tng t.
Tuy nhin, l do khin b thc hin nhng th nghim ny trn chut l bi v b mun
nghin cu v nh hng ca mi trng n gii phu sinh l b no. B nhn thy rng,
bng nhng t|c ng ca mi trng, b c kh nng thay i cu trc b n~o! c bit, vi
s t|c ng ca mi trng, nhng t bo v no s ln hn. Bng vic vn dng nhng
thay i v mi trng, b{ ~ tm ra mi lin h gia nhng nh hng ca s thay i
i vi nhng hnh vi tt. Khi thay i chi khong 2 ln trong mt tun, kt qu ~
c nhn thy r rt, s thay i khng khin bn chut bun ch|n m{ chnh n ~
khuyn khch chng ti nhng thch thc mi.
Hai nh khoa hc kh|c cng ~ thc hin nhng th nghim, trong mt s con chut
c th xem nhng con chut c sng trong mi trng phong ph chi mt chung
khc. H nhn thy rng, ch c s quan st th ng thi th cha . Nhng con chut ch
quan st thi khng pht trin c kh nng hc tp v km hiu k hn nhng con chut
t chi chi. hc tp v gii quyt vn tt hn, th chng phi c tip xc vi
mi trng.
Nhng iu trn }y c ngha g i vi bn? Ngi ta nhn thy rng, xt v sinh l v
ha hc, b no ca ngi v chut c rt nhiu im tng ng. ( l{ mt trong nhng
nguyn nhn loi chut hay c s dng trong hu ht cc nghin cu). Nhng th nghim
trn ~ chng minh c gi thit cho rng, cng tip xc nhiu vi mi trng, bn cng
thnh tho trong vic i ph vi cc tnh hung v cng d dng tip nhn nhng thng tin
mi. Ti sao vy? Bi v, mi khi tip xc vi mt tc nhn kch thch mi trong mi trng,
bn ~ hnh th{nh c mt khi lng kin thc ca ring mnh, gip bn c thm thng
tin s dng khi phi tip cn vi tnh hung tip theo.
Bn c rt nhiu c hi tip xc vi mi trng v c th hp th nhng sc thi
mun mu mun v ca th gii xung quanh. Bn cng c th hc c mt iu g sau
mi ln tip xc, t vic cuc t trong vn cho ti vic i ti lp hc bui ti. Hy ra khi
nh, bn s thy mnh nng ng hn. H~y th nm ly nhng c hi v{ l{m mt iu g
mi m hn!
Chng ti mun a ra mt v d n gin, khi bn nh bin mt gc trong th gii
ring ca bn l khong sn sau nh thnh mt vn c}y, ni m{ v{o bui sng ma h, bn
c th ngi c bo hoc hnh din mi bn b n thng thc c ph. Bn cn phi quan
t}m n nhng g? Trc tin, bn hy tm kim nhng tng thng qua sch bo, tp ch
v lc tm trong th vin mt s cun sch v l{m vn. Sau , bn c th lit k mt lot
cc loi cy v cc vt liu kh|c cho khu vn ca bn v{ trao i vi nhng ngi c kinh
nghim trong lnh vc ny. Sau khi hc c nhng iu cn thit, bn th kin quyt mua
nhng vt liu v mang chng v nh. Bn hy nghin cu, chnh sa bin khong sn
thnh mt ni tuyt vi nh bn ~ tng tng. Tip n, bn li nghin cu v mi
trng vt l, v cc sinh vt sng trn tr|i t. Dn dn, bn tch lu c ngy cng nhiu
kin thc trong lnh vc . Nhng iu c bn nht l tt c nhng kin thc n{y u c
th s dng trong cc tnh hung khc.
Tip xc vi mi trng cng c ngha l{ bit nm ly nhng c hi khi chng n v
bit to c hi khi chng cha n. Nu bn c mi i du thuyn v hc lt vn, hy
quan t}m c bit n li mi . H~y nh rng, tham gia tch cc vo cc hot ng s tt
hn l{ ch th ng quan s|t. (ng nhin, i ra ngo{i xem cn tt hn l{ ch ngi nh).
Nu bn ngi xem nhng ngi thn tung nhng qu cu la ln khng kh v{ ngh mnh
cng c gng l{m c iu th h~y th lm! Nu bn mun nghin cu thm mt iu
g m{ bit c rng, s c mt bui tho lun v vn , h~y c gng thu xp tham
gia bui tho lun.
Hy tn dng nhng c hi khi n n, hoc to ra c hi khi n cha n. iu s
gip bn m rng c phm vi an ton v nng cao tm hiu bit.
Cui cng, tip xc vi mi trng c ngha l{ nm c nhng i thay. Tht n gin
v an ton khi lun trong trng th|i nh giam mnh, nhng bt khi trng th|i v{
hng ti mt iu g mi m, ta phi mt mt khong thi gian di. Chnh qung thi
gian kh khn a nhng iu thay i vo cuc sng, chng hn nh nhn mt cng
vic mi, s m rng phm vi an ton v kho kin thc ca bn. N s m ra trc mt bn
nhng iu mi m trong mi trng.
Nhng pht hin ca tin s Diamond v nhng con chut c kh nng hc tt hn
trong mi trng phong ph, thm ch khi tui ca chng ~ gi{, cng gip ch rt nhiu
cho bn. C ngha l{, bt k tui no, t tr ti gi, bn cng c th hc tr thnh
mt ngi tt hn. Nu bn lun m l{m c mt iu g, hy c gng thc hin iu !
Bn s cm thy tha m~n khi ho{n th{nh c iu , ng thi bn cng s nm c
phng ph|p hc tp siu tc.
Cng c li kin thc
(Thi gian ngh gii lao)

SuperCamp, nhng bui ngh gii lao l mt yu cu bt buc i vi mi bui hc. N
quan trng n ni, nhiu khi chng ti cho hc sinh t quyt nh thi im ngh. Nu
c mt hc sinh n{o gi tay v{ ngh c ngh th chng ti quyt nh c lp ngh
gii lao lun.
C rt nhiu l do chng ti quyt nh nh th. }y, ti ch cp n mt s l do.
Th nht, trong bt k mt bui hc no, bn s nh rt tt nhng thng tin m bn c
hc trong tit u tin v tit cui cng. Do vy, nu bn c ngh gii lao trong vi pht,
bn s nh nhiu thng tin hn. Nhng bui ngh gii lao ngn ng vai tr tin quyt.
Th hai, khi u c ca bn bt u mt mi, cn phi thay i trng th|i t duy, bi vy,
vi pht ngh gii lao s em li sc sng mi cho cc t bo no, gip bn c th tip xc
vi nhng cng thng tip theo.
Gi ngh gii lao cng l{ thi gian bn cng c li kin thc, tip thu v{ lu gi nhng
kin thc trong tr c ca bn. Nu bn ang l{m vic mt cch tch cc v{ ang tip xc
vi mt th gii rng ln hoc mt mi trng rng ln th ngh gii lao c ngha l{ quay li
vi phm vi m bn cm thy d chu trong khng gian c nhn ca bn, hay mi trng
nh. Trong khng gian n{y, bn c th ngh ngi, gii tr, tip thu nhng g bn va khm
ph| c trong th gii rng ln.
Nu bn ang l{m vic nh hoc cng s th ngh gii lao c ngha l{ ng dy v
lm mt vic g trong mt thi gian ngn. Thay bn nhc ang nghe sang mt bn nhc
nhanh v vui v, sau nhy hoc tp mt v{i ng tc th dc nhp iu trong 10 pht.
Bn cng c th i do, chy ln, xung bc cu thang trong vi pht, nm trn c v ngm
m}y, chi a vi ch hoc lm bt c vic g thay i trng th|i t duy v{ th xc ca
bn trong mt thi gian ngn.
Phng ph|p hc tp siu tc l s t|c ng ln nhau gia lm vic v{ chi, gia s

khuyn khch bn trong v bn ngoi, gia thi gian s dng trong phm vi an ton ca bn
v thi gian s dng bn ngoi khng gian rng ln. Bt k bn nh hay cng s, th
vin hay mt ni n{o , cn phi nhn thc c rng, bn c rt nhiu c hi tip
xc vi mi trng, iu quan trng l bn s chn c hi tip xc no. Kim sot mi
trng nh th n{o ng ngha vi vic bn s hc nh th no.
5. GI THI CHIN THNG: BN S LM G NU BIT MNH

KHNG TH THT BI?

- Bi v, bn s:
Hiu c F l ch ci vit tt ca t Feedback (phn hi) nhiu hn Failure (tht bi).
La chn phn ng ca mnh v t khuyn khch to c ng c cao.
Vt qua c nhng tr ngi bng c|ch a ra cho mnh nhng thng ip tch cc.
Kim so|t c tm trng bng cch kim sot cch th hin nt mt v{ c th.
ngh chin thng s gip bn tr th{nh ngi chin thng. iu l gii ti sao bit
cch gi th|i chin thng l rt quan trng. Trong chng n{y, bn s hc c phng
php chuyn t nhng iu tng nh tiu cc thnh tch cc v bin nhng ci hn ch
thnh nhng c hi.
Khi bt tay vo hc tp, iu g c gi tr nht i vi bn? Tr tu? Gen di truyn? Hay
s gio dc?
Tt c nhng iu trn u gi mt vai tr nht nh trong kh nng hc tp ca bn.
Song, c mt iu nh hng n qu trnh hc tp ca bn nhiu hn tt c nhng yu t
trn cng li. chnh l{ th|i chin thng.
Nu bn k vng bn thn mnh, c lng t trng cao v nim tin chin thng th bn
s thnh cng, s t c nhng kt qu cao. Ngi xa c c}u: C|i g ngh n, n s
n v{ Henry Ford b sung thm: Bn lun ng khi quyt nh c th l{m c iu g

v{ khng l{m c vic g. H~y ngh mnh l{ ngi chin thng, bn s chin thng.
Hy gi th|i tin cy, mi th s thay i ngay tc khc. Kh nng s bin thnh trin
vng v hn ch s tr th{nh c hi. Bn hy nh li nhng g chng ta ~ ni v b no
Chng 2, tnh cm tch cc s l{ con ng dn ti thnh cng ca bn.
Bn s c gng thc hin nhng g nu bit mnh khng th tht bi? Bt u cng vic
kinh doanh? Thay i s nghip? Vit sch? Hay quay tr li trng hc? Ti mun bn
dng c }y v{ ngh ti 4 vic bn mun thc hin trong cuc sng. No, hy dng c.
Song iu g ngn cn bn thc hin nhng vic ? Nhiu khi, chnh l{ s s hi: s
tht bi, s b t chi, s bc ra khi phm vi cm thy an to{n vo mt vng mi y
nguy c th|ch thc. S s hi chnh l ro cn v hnh gi bn trong mt th gii ring
khng c nhng th thch, mo him, nim vui, iu k diu v s khen ngi. Hay ni cch
khc, ni s s ngn bn khai thc v khm ph kh nng v hn ca mnh.
Khi bt tay vo lm bt k vic g, bn khng ch l mt ngi c quyn quyt nh m
cn l{ ngi ton quyn quyt nh nhng g xy n vi bn.
Ngay t khi cn b, vi bn cht hiu k t nhin bn ~ mun tha mn tt c mi th
trong cuc sng, mun nm ly nhng thi c t c nhng thnh cng, nim vui,
nng lng v nh ho quang rc r.
Khi cn l mt a tr b xu mi ch bit b, bn ~ quan s|t nhng ngi ln i v{
quyt nh s c lm theo. Dn dn, bn ~ ph|t trin c nhng k nng cn thit hc
i. u tin, bn hc cch nhm ngi dy, sau hc cch gi thng bng trn i ch}n
nh xu; tip n bn tp vn i men hoc b m dt. Khi bn hc nhng k nng n{y, rt
nhiu ln bn lng ngng v b ng~ au. Nhng c bao gi bn dng li v{ ngh: Mnh ngh
l mnh khng th i c. Mnh s ch b trong sut phn i cn li?. Tt nhin l khng!
Bn vn c gng tng ng{y v{ ~ c c nhng thay i trong phng ph|p hc i n
mt ngy bn c th t i c mt v{i bc. T nhng bc i u tin ny, bn chp

chng i khp mi ni, m{ trong b no b t hnh phc ca mnh, bn lun gi mt nim
rng mnh i c l l ng nhin.
Failure = Feedback (tht bi = thnh cng)
Thy c nhng iu quan trng trong qu trnh tp i cng l{ c|ch bn nhn thc
c nhng tht bi. N khng phi l{ iu g ln hay khng khip khin bn cm thy
mnh ti t hoc ngu dt, ngn cn bn theo ui mc tiu ca mnh. Khi b ng, bn khng
bao gi c ngh: Tht l{ |ng xu h! Mnh hy vng l m khng nhn thy!, m{ thay v{o
, mi tht bi nh l{ b{n p gip bn th{nh cng. chnh l nhng thng tin phn hi
cn thit gip bn thay i li phng ph|p. Ch khi bn hc c mi th t mi ln tht
bi, bn mi sa cha c nhng li ca mnh v{ t c thnh cng cui cng.
Bn c th i khp ni tm kim nhng thnh cng ging nh c|ch bn t c mc
tiu tp i. Trn thc t, nu khng phi l v vn nhng thng ip mang tnh tiu cc tn
cng bn hng ngy, th bn c th i ht cuc i mi hiu c rng, mnh c th lm bt
c iu g khi ~ quyt nh m khng cn n nhng kh khn.
Khi hc i, bn nhn c s c v nhit tnh ca ngi ln, hoc nu khng c s c
v, th t nht cng khng ai ni vi bn rng h~y qun n i, d th n{o m{y cng khng i
c }u. Tuy nhin, sau n{y trong cuc sng, nhng li nhn xt v nhng thng tin phn
hi khng tch cc s dn n ti tp. Hu ht, nhng ngi a ra nhng nhn xt
n{y u khng ch , m h ch c nh tt l c gip bn gim bt cng thng.
C th, c mt ng{y n{o , bn t trng tr v nh trong tm trng bc dc, kh chu
bi bn ~ nm trt bng khi chi bng r. Khi m bn an i: Con yu, ng qu lo
lng, c phi ai chi bng r cng gii }u!. l{ mt li nhn xt v hi, nhng mang n
rng, con ng lng ph thi gian bi v con khng gii mn bng r.
Nhng iu tng nh n gin chnh l{ nguyn nh}n dn n th|i tiu cc.

Khong 12, 13 tui, bn nhn thc rt r rng, c rt nhiu vic bn khng c kh nng l{m.
Bn khng phi l{ ngi din thuyt trc |m ng, khng phi l ca s, khng phi l
ngh s Thc t, bn khng bit chc chn mnh l ai, bi v bn khng t tin thnh
cng trong bt k lnh vc no. Bn ~ nhng tht bi tr thnh mt chu trnh tiu cc
ko bn xung v bn rt ht nng lng ca bn.
Trong qu trnh hc tp thnh tho mt mn hc hoc mt k nng n{o , t chi
bng r cho ti lp trnh my tnh hay li my bay, bn cng u c nhng giai on lng
ngng, bi v bn cha nm vng c nhng yu t quan trng cn thit. Cng c khi s
lng ngng l{ du hiu th hin ti khng th l{m c vic n{y, v{ sau c th ng
l bn khng th l{m c. Nhng i khi, s lng ngng cng c th ch n thun l
mt thng tin phn hi mang mt ngha mi. Tt c nhng g bn phi lm l hc t
nhng thng tin n{y, sau tin hnh nhng thay i ph hp trong phng ph|p ca bn.
chnh l{ phng ph|p ht sc n gin c th gip bn.
Tht bi duy nht trong cuc sng ca bn l khng c gng. By gi, h~y ngh n 4
vic bn mun thc hin nh ~ vit u chng. C vic no bn c th gii quyt mt
cch d d{ng cha?
T khuyn khch mnh - mt trng thi tm l ca th|i tin cy
Chng ta hy nh li nghin cu ca Jack Canfield, trong ng ~ thng k rng, hng
ngy chng ta nhn c nhng nhn xt tiu cc nhiu gp 6 ln nhng nhn xt tch cc.
Nu con s n{y l{ ngc li th cuc sng ca bn s ra sao?
Tt nhin, trong cuc sng khng phi lc no bn cng nhn c v s nhng li
khen. Trc tin, bn phi t khen mnh trc. Trn con ng tin ti thnh cng, ti mt
cuc sng tha mn, bn phi t ng vin, t a ra nhng phn hi tch cc v treo gii
cho mi th{nh cng mnh t c. Tm li, bn phi c trch nhim vi tt c nhng g ~
tri qua trong cuc sng ca mnh.
Bn hy hnh dung mnh va n d mt bui tic. Bn n sm v cm thy khng kh

km vui. Ging nh hu ht cc bui tic, bui tic ny c th l vui hoc bun t. Nn nh
rng, bn l{ ngi quyt nh khng kh ca bui tic v nhng g cn thit |p ng
nhng mong i ca bn.
Trong bt k tnh hung n{o, chng ta cng c th tng tng ra mt s vin cnh c
th. ~ bao gi iu sau }y xy ra vi bn cha? Bn i qua mt ngi ng nghip trong
h{nh lang c quan, mm ci v{ ch{o, nhng ngi bc i thng m khng h nhn ra
bn. Bn c th a ra h{ng trm tnh hung c th gii thch cho vic ny. C 2 kh nng
c th: Anh ta nht nh ang gin mnh v mt s l do n{o nn mi pht l mnh nh
vy hoc: C y chc chn ang mi ngh v mt d |n m{ c ang nghin cu nn mi i
thng m khng nghe thy mnh cho v khng nhn thy mnh.
Cng c nhng l gii dn n nhng ngh tht sch, tiu cc trong tm tr bn, song
cng c nhng l gii em n nhng ngh tch cc hoc chung chung. Khi bn c nhng
ngh tch cc, n s nh hng n cch nhn ca bn v chnh mnh cng nh v mi quan
h ca bn vi ngi . Nhng nu bn chn vin cnh tch cc, tm trng ca bn s gip
bn c c s thnh cng v cc mi quan h ha hp.
iu n{y cng ng trong trng hp bn mong i. Khi bn mong ch nhng iu tt,
bn lun dn ht tm sc bin nhng mong ch th{nh hin thc. Nu bn khng bit
mong ch, tm hn bn tht ngho nn bit bao.
Khi nhng yu t m bn khng th kim so|t c nh thi tit, lm pht, li sut v
s thch c nhng thay i, bn nn i i li li mt ni n{o cho thoi m|i u c. Ti
sao bn khng hnh thnh mt suy ngh tch cc khi bn c quyn la chn? Ch khi no bn
hnh dung trong u v nhng iu tch cc, bn mi c th bin nhng hnh dung th{nh
hin thc.
Mc d khng phi lc no bn cng kim so|t c hon cnh, nhng bn hon ton
c th kim so|t c t|c ng ca mnh i vi chng. Nu bn mun i s}u v{o c|c tnh
hung v{ c ngh: Tri i, iu ny chc chn l s rt bun ch|n. Ti ngh bn hy
thay i cch ni vi mnh. Thay bng: Ti rt bun, bn c th ni: Chnh ti ~ l{m cho
mnh bun. Nhng t|c ng v cch t nh c th lm cho bn vui ln, cng c th lm bn
nht ch.
Hiu c iu ny c th gip bn thay i th|i . Khi ~ thy c tc dng ca
nhng li t nh i vi mnh, hy th hnh dung ra nhng thay i khi bn bt u t nh
bng nhng li khch l.
Nu bn khng tin rng li ni c th l{m thay i nhiu iu, hy th nghim nh sau:
C 5 ngy, bn li ngh v mt iu g tch cc m bn c th ni vi mt ngi. V d,
nu ng nghip hoc hc sinh rt r, nht nh|t, h~y ngh ra 5 iu m bn thc s thch
c y, mi ngy ni vi c y mt iu. i vi mt hc sinh mi 7 tui, thiu s t tin khi
trng, h~y tm ra 5 iu m cu ta ~ l{m tt v khen ngi v iu . Khi ngi bn i
ca bn c mt cht t ti, hy ni mt iu g tht c bit khuyn khch mi khi c y
bt u mt cng vic.
Sau 5 ng{y, h~y n s i kh|c trong th|i ca ngi . Nu bn c kh
nng thay i ch vi mt li nhn xt nh trong 1 ngy, hy tnh xem bn s thay i
c nhng g nu bn thng xuyn a ra cho mnh nhng gi v nhng thng tin
phn hi tch cc. Di }y l{ mt s thng ip tch cc m bn c th a ra cho mnh
trn con ng vn ti mc tiu:
Ti bit ti c th l{m c vic ny.
T duy ca ti c kh nng thc hin c iu .
Ti cam oan l{ s nm vng c iu ny.
Tt c mi th u ng h ti tin ti mc tiu.
C{ng thc h{nh, ti c{ng t c nhiu kt qu.
Ti ~ hc c nhiu iu sau mi ln mc li.
B}y gi ti thc s bt tay v{o l{m iu .
Ti tin b tng ngy.
B}y gi, ti ang i ng hng.
Tht l vui v!
Tr c ca ti ~ sn sng.
Ti thc s t ho v mnh.
Cui mi chng, t chng 3 n chng 11 ca cun s|ch n{y u c cm t ti
bit, ti bit. Cm t ny nhc nh bn n li c chng v{ vch ra cho mnh nhng im
m bn ~ hc c khi c chng . Cm t ti bit, ti bit cng ging nh mt s t
nh tch cc. N cng l{ c|ch hu hiu gi cho th|i ca bn tp trung cao v cng
nhn vi chnh mnh rng, bn ~ nm c nhng thng
tin .
Sinh l hc c nh hng nh th no?
C ln, ti quan st mt c b chi tr chi, trong nhng ngi chi phi chi rt
nhiu ng t|c gi{nh c im. C b mt l, vt chi ln tm bng, gi v khc
i bng c 5 im, sau c b ngi thp xung, mt chy di, cm run run, nc mt
ln d{i trn m|, tt c mt cha n 20 giy. Ti thc s ngc nhin l lm sao c b y c

th thay i th|i nhanh n nh vy v v hiu qu m c t c.
Sau v{i th|ng, ti cm thy tht vng v mt tnh hung th th|ch. l{ mt ngy
tri u |m nhng ti vn quyt nh i n tra ngoi ti mt cng vin nh gn c quan.
Khi ti ngi n b|nh sandwich v{ cm thy tic cho mnh, th mt nhm thanh nin c thi
nghnh ngang ng bt dy v{ ph| ln ci khin tt c nhng ngi c mt trong cng
vin u phi ch . Ti ng dy, i i li li trong khong 20 pht, sau quyt nh dn
ht sc lc c th i tht nhanh v. V n c quan, ti cm thy nh ly li c sc
sng mi v sn sng tin hnh mt s bc cu cha tnh hung ca ti.
C th bn lun khin tr c ca bn khng c tp trung, nhng bn c th dng c
th gip tr c tp trung hn. C ngha l{, bn c th kim sot tm trng mnh bng vic
kim so|t c th. Di }y l{ mt bi tp chng minh cho lun im n{y l{ ng.
By gi, hy ngi xung gh, ci u xung, hai tay khoanh trc ngc, mi mm cht,
hai m chy xung, nhu mt, cau m{y. Sau , c t ra vui v v lc quan. Bn c th lm
c iu khng? Ti tin l{ khng th.
Hy chuyn sang mt tnh hung khc. Ngi thng ln gh, ngng u v vai ln, mm
ci, hai mt m to. Ngng cao u ln mt cht. Sau , c t ra bun ru. Bn c th lm
c iu khng? Ti tin l{ bn khng th. (Nu bn l{m c, hy kim tra li c|c t
th thc hin, ti d|m |nh cc l{ t th ca bn sai).
Bn c th thc hin bi tp n{y c c th|i t tin trong cc bui hc, trong cc
cuc hi hp khi bn phi ng trc cng chng v trong cc tnh hung x hi. Thng
thng, cm nhn ca bn c nh hng trc tip ti cch thc tham gia cc hot ng ,
v cch cm nhn l kt qu ca vic kim sot bn thn. Rt nhiu ln chng ti ~ c gng
ghi nhn t th ca chng ti v{ thay i t t th ngi thp tht sch sang ngi thng hn.
By gi, chng ta quay tr li phng ph|p tr th{nh ngi hc tuyt vi.
Khi bn c phn cn li ca cun sch, hy t kim tra bo m chc chn rng, thi
ca bn lun sn s{ng. H~y ngh v nhng vin cnh tt nht khi bn hnh dung mnh l
mt ngi hc siu tc. Nn nh rng, phi xem s lng ngng ban u ca bn l mt
thng tin phn hi trn con ng i ti s thnh cng, v phi t khen thng mnh khi
bn nm vng c mt vn n{o .
6. KHM PH PHNG PHP HC CA BN

- Bi v: Bn s:
Kh|m ph| phng ph|p hc ca ngi khc.
Hc cch tip thu v x l thng tin.
Tn dng tt c c|c phng ph|p tm ra mt phng ph|p hc tp ph hp nht v
gip bn thnh cng trong hc tp.
Nhn ra phng ph|p hc tp ca nhng ngi khc trong cuc sng ca bn.
Phng ph|p hc l vn then cht gip bn ph|t huy c kh nng trong cng vic,
trong hc tp v trong cc tnh hung quan h gia ngi vi ngi. Khi nhn bit c
phng ph|p tip nhn v x l thng tin ca mnh v{ ngi khc, bn c th hc v giao
tip d d{ng hn.
Ti mt s trng tiu hc v trung hc M, cc gio vin nhn thy rng, mi hc
sinh c mt cch ti u hc nhng thng tin mi. H hiu rng, mt s hc sinh cn phi
c dy bng nhng phng ph|p khng c trong gi|o hc php. Nu nhng hc sinh ny
c c dy theo nhng phng ph|p chun, th chng khng th hiu c nhng g gio
vin ging. Hiu c c|c phng ph|p hc tp kh|c nhau, c|c gi|o vin ~ tip cn c
ht hoc gn nh hu ht hc sinh ca mnh mt c|ch n gin, l{ ging bi bng nhiu
phng ph|p kh|c nhau.
Rita Dunn, ngi i tin phong trong vic nghin cu phng ph|p hc tp, ~ x|c nh
nhng yu t khc nhau nh hng n phng ph|p hc tp. Cc yu t ny bao gm: c
th, tnh cm, x hi v{ mi trng. V d, mt s ngi tip thu kin thc rt tt khi nh
sng chiu rc r, nhng mt s ngi li hc tt hn khi |nh s|ng chiu yu t. C nhng
ngi hc tt hn khi hc nhm cng vi nhng bn cng lp, nhng mt s khc li thch
hc vi nhng ngi c kinh nghim, chng hn nh b m hoc c gi|o, cng c ngi
nhn thy rng, h hc mt mnh s hiu qu hn. Mt s thch khng gian si ng ting
nhc trong khi hc, nhng cng c nhng ngi khng th tp trung nu cn phng khng
yn tnh. Mt s thch mt mi trng lm vic trt t, ngn np, nhng c nhng ngi
thch by tt c mi th ra trc mt.
Cc nh nghin cu phng ph|p hc ~ ph}n tch t}m l v{ qun l dy hc. H khm
ph ra rng, hai yu t n{y lun t|c ng n nhau vi mt mc n nh |ng ngc
nhin. H cng thng nht rng, c 2 phm tr c bn ca phng ph|p hc. Th nht, lm
th n{o tip thu thng tin mt c|ch n gin nht; th hai, lm th n{o t chc v x
l nhng thng tin (u th ca b n~o). Phng ph|p hc l s kt hp gia c|ch ngi
hc tip thu v cch t chc, x l thng tin ca ngi .
Khi ~ quen thuc vi phng ph|p hc tp ca mnh, bn c th thc hin c|c bc
quan trng gip mnh hc nhanh hn v{ n gin hn. Hn na, gii o|n c phng
php hc ca ngi kh|c nh ng ch, ng nghip, gio vin, bn i, cha m v con ci
ca bn c th gip bn cng c mi quan h vi h.
giai on u tin, mt trong nhng bc quan trng ca chng ta l{ x|c nh
phng thc hc tp nh nhn, nghe, ng lc (V-A-K). Nhng thut ng n{y cng ~ th
hin c phng thc: Nhn (V: visual): l hc thng qua nhng g nhn thy; nghe (A:
auditory): l hc qua nhng g nghe thy; v{ ng lc (K: kinesthetic): l hc qua vn ng
v tip xc. C nhng ngi hc bng c 3 phng thc ny nhng mc khc nhau,
song mt s khc thch mt phng thc hn 2 phng thc cn li.
Michael Grinder, tc gi ca cun Righting the Education Conveyor Belt ~ dy cho cc
gi|o vin phng ph|p dy v hc. ng nhn thy rng, trong mt lp c 30 hc sinh, trung
bnh c 22 em l c kh nng hc tp hiu qu bng cch kt hp c 3 phng thc nhn,
nghe v{ ng lc m khng cn phi tp trung c bit. Trong 8 hc sinh cn li c 6 hc

sinh thch hc mt phng thc hn hai em phng thc kia, nhng hc sinh ny phi
gng sc mi hiu c nhng g gio vin ging, tr khi phng thc hc tp ca h c
ch ti. i vi nhng hc sinh ny, hiu c phng thc hc tp tt nht ca h s
gip h c nhng tin b |ng k. Hai hc sinh cn li thc s gp kh khn trong hc tp
do nhng nguyn nhn bn ngoi.
Chn phng thc hc: nhn, nghe, hay ng lc?
C bao gi bn thy mnh ni nhng c}u i loi nh: iu c v hp vi ti hoc:
Ti ~ hnh dung c ri hay: iu nghe hp vi ti, iu n{y ~ |nh thc ti
cha? Nhng cch th hin nh th c th l khi ngun cho mt phng thc hc tp m
bn a thch.
Nu bn khng th nhn hoc nghe, hoc khng th cm nhn c kt cu, hnh th,
nhit , trng lng hay nhng hot ng khng c kh|c trong mi trng, bn s khng
th c mt phng ph|p hc theo ng ngha ca n. Hu ht chng ta hc tp bng nhiu
c|ch, nhng chng ta thng ch thch mt phng thc hn nhng phng thc khc.
Nhiu ngi khng th nhn bit c rng, h ang hc theo mt phng thc, bi v
khng c yu t bn ngoi no ch cho h bit h khc vi nhng ngi khc. Hiu c s
khc nhau ny gip ta gii thch c ti sao c ngi li chm hiu v giao tip kh khn
trong khi c ngi li thy d dng, v ti sao chng ta li x l mt s tnh hung d dng
hn nhng ngi khc.
Lm th n{o bn kh|m ph| c phng thc hc a thch ca bn thn mnh?
Mt c|ch n gin nht nhn bit c phng thc yu thch ca bn l nghe
nhng manh mi trong li ni ca bn, nh nhng cch th hin ~ nu trn. Cch khc l
ghi nhn nhng c ch ca bn khi tham gia mt bui hi ngh chuyn hay hi tho. Bn
nhn c thng tin nhiu hn t vic c bn thng bo hay t nghe ngi gii thiu
chng trnh? Nhng ngi theo phng thc nghe thch nghe hn l{ c ti liu v{ i
khi h mt tp trung v c gng ghi chp mt vn trong bui gii thiu. Nhng ngi
theo phng thc nhn thch c bng thng bo v thch xem nhng minh ha m{ ngi
gii thiu ghi trn bng. H cng l{ nhng ngi ghi chp tuyt vi. Nhng ngi hc theo
phng thc ng lc tin hnh tt nhng hot ng thc h{nh v{ tng t|c gia cc
nhm.
Gi s bn va mua c mt v tht cu nng, gm 35 ming ring bit, km theo l
mt cun sch nh dy 20 trang gip bn by bin. Bn s tin hnh cng vic n{y nh th
no? Liu bn c hiu c tt c nhng iu ~ c c trong cun sch hay phi i c
hnh minh ha th mi lp c cc ming vi nhau? Hay bn lm hng, nhng khi c
nhng hng dn, bn ~ thc hin c thnh cng?
Nu bn bt u lm vic bng cch chuyn ng c th, bn c th l mt ngi hc
ng lc. Nu bn cm thy d hiu nhng hng dn c c, bn c kh nng l{ ngi
hc theo phng thc nhn. Nu bn khng th bt u t nhng hng dn hay hnh v,
nhng khi bn gi ng nghip hoc ai ni cho bn cch sp xp chng li vi nhau, bn
cm thy d hiu, th bn c th l{ ngi hc theo phng thc nghe.
Nhiu c im kh|c cng l{ nhng manh mi x|c nh phng thc hc tp. Nhng
c im di }y s gip bn nhn thc c phng thc hc tp tt nht ca bn.
c im ca ngi hc theo phng thc nhn:
Gn g{ng, ngn np.
Ni nhanh.
T chc v lp k hoch tt.
Hay quan s|t nhng chi tit nh trong mi trng.
C xu hng thch xut hin trc cng chng.

Vit chnh t tt v c th nhn bit chnh xc cc t trong tm tr h.
Nh nhng g c nhn hn nhng g c nghe.
Ghi nh bng c|ch lin tng ti nhng g nhn thy.
Thng khng b mt tp trung bi ting n.
Thng ghi nh km nhng hng dn bng li ni nu h khng ghi chp, hay yu
cu mi ngi nhc li.
L{ ngi c nhanh v khe.
Thch c hn l{ ngi kh|c c cho nghe.
Cn mt mc tiu v{ quan im tng th v{ thng thn trng cho n khi n{o ~ r
rng v mt vn hay mt d n.
Vit nguch ngoc trong khi ni chuyn in thoi v hi hp.
Qun chuyn nhng thng ip bng li ni ti nhng ngi khc.
Thng tr li cu hi ca ngi khc ngn gn c hoc khng.
Thch thuyt minh hn l{ ph|t biu.
Thch ngh thut th gi|c hn }m nhc.
Thng bit phi ni g nhng khng th ngh ra t ng ph hp.
i khi h cn ht khi ang tp trung.

c im ca ngi hc theo phng thc nghe:
T ni vi mnh trong khi lm vic.
D mt tp trung bi ting n.
Mp my mi v pht m nhng t h c c.
Thch c to v thch nghe.
C th nhc li v bt chc cng v{ }m iu ging ni ca ngi khc.
Khng thch vit l|ch, nhng thch k chuyn.
Ni theo mt khun mu v vi nhp iu nht nh.
Thng l{ ngi c kh nng hng bin.
Thch }m nhc hn ngh thut th gic.
Hc tp bng cch nghe v ghi nh nhng g ~ tho lun nhiu hn l{ nh nhng g
~ quan s|t.
L{ nhng ngi hay ni, a tho lun v thch din gii di dng.
Thng gp kh khn trong c|c cng vic i hi phi quan st.
C th pht m to tt hn l{ vit.
Thch ni a hn ni h{i hc.

c im ca nhng ngi hc theo phng thc ng lc
Ni chm.
Thch c|c gii thng bng vt cht.
Thng chm nh vo mi ngi gy s ch ca h.
ng gn mi ngi khi ni chuyn.
C xu hng hot ng c th v vn ng nhiu.
Ph|t trin phn c rt sm.
Hc bng c|ch thao t|c v{ h{nh ng.
Ghi nh bng c|ch i b v quan st.
Dng ngn tay v{ kim ch v tr khi c.
S dng c ch, iu b nhiu.
Khng th ngi yn mt ch trong thi gian di.
Khng th nh c v tr a l tr khi ~ tng .
S dng ngn ng h{nh ng.
Thch c nhng cun sch c ct truyn ly k.

C th c ch vit tay ln xn.
Thch h{nh ng.
Thch nhng tr chi lin quan n hc.
C th bn bit mt ngi khi cn hc ph thng hc rt xut sc, nhng khi hc n
cao ng th li hc km, thm ch cn b p. iu n{y thng xy ra vi nhiu ngi, hu
ht trong s h u khng hiu ti sao mnh li km ci n vy. Nguyn nhn l ch, c
th c nhng bt ng gia phng thc hc tp a thch ca hc sinh v{ phng ph|p
ging dy ca gio vin. Hin tng n{y c bit ph bin giai on chuyn tip t ph
thng trung hc ln cao ng, bi phng ph|p ging dy c chuyn t nhn sang nghe.
Do vy, mt b phn khng nh nhng ngi hc tp theo phng ph|p nhn bng thy
mnh khng th tip thu c nh trc }y.
C th o|n c phng thc hc tp ca ngi khc mt cch d dng thng qua
nhn bit cc t h s dng khi giao tip. Nhng t n{y c gi l ch t hay t x l.
Khi b no tip nhn mt tnh hung, n s x l bng phng thc m{ ngi tip nhn a
thch, cc t v cm t c s dng thng phn |nh phng thc hc tp ca ring
ngi . Khi bn x|c nh c cc ch t ngi khc s dng, bn c th chn n khi giao
tip vi ngi . Bn cnh , vic s dng nhng ch t cng gip bn iu chnh ph
hp vi tc m thanh ca ngi mnh ang tip xc. Ngi theo phng thc nhn ni
nhanh, ngi theo phng thc nghe ni tc va phi, ngi theo phng thc ng
lc ni chm.
Bn c th s dng mt b quyt nh khi ni chuyn in thoi. Nu bn ni chuyn vi
ngi theo phng thc nhn, h~y ng dy, t th s gip bn t ng ni nhanh
hn. Nu bn ni vi ngi theo phng thc ng lc, h~y ngi xung v k cao chn
ln, bn s ni chm hn. Phng thc ca bn ph hp vi ngi khc s l cch tt nht

bn to s ha hp v khng kh hiu bit ln nhau.
Di }y l{ danh s|ch c|c t m hiu thng gp trong c|c phng thc:
Nhn bit c phng thc hc tp a thch ca ngi khc l rt quan trng. N gip
bn th hin mnh hiu qu nht. Nu bn bit ng ch ca mnh l{ ngi theo phng thc
nhn, bn s c ch n nu bit s dng nhng ti liu i hi trc gic khi trnh by
vi ng.
Bn x l thng tin bng cch no?
H thng nhn bit V-A-K (nhn, nghe, ng lc) s phn bit phng ph|p tip thu
thng tin. x|c nh c u th vt tri ca b n~o hay phng ph|p x l thng tin,
chng ra s dng mt m hnh do Anthony Gregore, gi|o s chuyn nghin cu v chng
trnh ging dy v gio dc trng i hc Connecticut, l{ ngi u tin pht trin m

hnh ny. Nhng nghin cu ~ c kim chng ca ng ~ gip ng x|c nh c 2 kh
nng vt tri ca b n~o. l{:
Nhn thc mt cch tru tng v c th.
Kh nng sp xp lin tc (theo tuyn tnh) v ngu nhin (phi tuyn tnh).
Hai kh nng n{y c th c gn lin vi 4 hnh vi nm bt m chng ta gi l phng
ph|p t duy. Gregore gi nhng phng ph|p n{y l{ c th lin tc, tru tng lin tc, c
th ngu nhin, tru tng ngu nhin. Nhng ngi thuc c 2 phm tr lin tc c xu
hng thin v no tri, trong khi nhng ngi t duy ngu nhin th no phi chim u
th.
Khi x|c nh c|c phng thc V-A-K, khng phi tt c mi ngi u c th phn loi
phng thc hc tp ca mnh theo cc loi nh trn. Thm ch nhiu ngi trong chng ta
thch mt phng thc hn 2 phng thc cn li. Hiu c phng ph|p chim u th
ca mnh s cho php bn lm vic vi n v{ x|c nh c cch thc s dng cn bng
c|c phng thc.
Th hnh dung nu bn c kh nng kim sot cch bn phn ng trc tnh hung v
gii quyt vn bng cch chn mt gii php hiu qu nht cho mt hon cnh c th th
bn s th{nh cng nh th no? Hay ni cch khc, bn s t c nhng g nu bn hnh
ng ng trong hu ht cc tnh hung.
Cc hot ng kh|c nhau i hi c|c phng ph|p t duy kh|c nhau. Do vy, bit c
phng ph|p chim u th ca bn v pht trin c|c phng ph|p t duy kh|c s rt c ch
i vi bn.
John Parks Le Tellier, gio vin ca SuperCamp ~ thit k mt bi kim tra vi mc
ch gip bn x|c nh v phn loi phng ph|p t duy ca mnh. Ch cn c nhm 4 t,
chn 2 trong s bn t m t v bn r nht. Khng c tr li c hoc khng, mi

ngi s c cu tr li kh|c nhau. iu quan trng nht l phi trung thc!
Sau khi hon thnh bi kim tra, hy khoanh trn vo nhng mc bn chn di }y.
Thng k cc mc ~ c chn tng ct I, II, III v{ IV, sau mi ct nhn vi 4. Kt qu
cao
nht
miu
phng
thc
thng
tin
ca
bn.
Trc khi c tip kh|m ph| thm phng ph|p t duy c| nh}n ca bn, hy nhn vo
biu trn }y v{ lp biu cho mnh. Thao tc lp cng rt n gin, bn ch vic |nh
du chm vo s tng ng vi im ca bn ~ tnh phn trn, sau ni c|c im ny
vi nhau. Nu bn ging nh hu ht mi ngi th bn s nhn thy rng mnh c nhng
kh nng nht nh trong mi gc ca th hnh t gi|c. i vi mt s ngi, cc kh
nng n{y kh| u nhau th hin cc gc ca t gic xp x bng nhau, nhng cng c nhng
ngi kh nng n{y c th ln t 3 kh nng cn li.
Nhng ngi t duy theo phng thc c th lin tc
Nh trn ~ cp, nhng ngi t duy theo phng thc c th lin tc thng da trn
thc t v x l thng tin mt cch trt t, lin tc v theo tuyn. i vi nhng ngi ny,
h khm ph thc t thng qua cc gic quan ca c th nh th gic, xc gic, thnh gic, v
gi|c v{ khu gic. H ghi nh cc chi tit v cc s kin, thng tin c th, th thc, quy tc
mt cch d dng. Nhng ngi t duy theo phng thc ny cn phi t chc nhim v
theo quy trnh tng bc v c gng hon thin tng bc mt trong qu trnh thc hin
nhim v. Do vy, {o to c nhng nh kinh doanh gii, ngi ta hay thc hin theo
phng thc ny.
Mt s mo nh d{nh cho ngi t duy theo phng thc c th lin tc:
T chc, sp xp thi gian
Lp thi gian biu ngy v tun tht c th, tnh to|n trc thi gian cn thit dnh cho cc
cng vic d kin.
m bo bit tng chi tit nhim v
m bo chc chn rng, bn ~ bit tt c nhng iu cn thit hon thnh nhim v.
Chia nh cng vic ra lm nhiu bc
n nh thi gian hon thnh tng giai on, bn s bit c khi no bn c th hon
th{nh c cng vic.
To cho mnh mt mi trng lm vic yn tnh
Phi bit c iu g lm bn mt tp trung loi b.
Nhng ngi t duy theo phng thc c th ngu nhin
Nhng ngi t duy theo phng thc c th ngu nhin thng hay c th|i th
nghim v t c hnh vi c nh. Cng ging nh nhng ngi t duy theo phng thc c
th lin tc, nhng ngi n{y cng da trn thc t nhng c chiu hng lm mi vic
theo phng ph|p th v sai. Do vy, h thng thc hin nhng bc nhy v mt gic
quan cn thit t duy s|ng to. Nhng ngi t duy theo phng thc ny rt hay thay
i v lm mi vic theo cch ca h. Thi gian khng phi l vn quan trng, h c xu
hng qun mt thi gian khi tham gia vo cc tnh hung th v. H quan t}m n phng
thc thc hin nhiu hn l{ n kt qu ~ c hng trc. Di }y l{ mt s phng
ph|p gip ngi t duy theo phng thc c th ngu nhin hnh th{nh phng ph|p t
duy tt nht:
Chuyn hng t duy
H~y tin tng rng, vic nhn nhn vn t nhiu gc khc nhau s rt c li cho bn.
Nn tm kim nhng tng thay th v khai thc chng. Sng to hn l{ phn xt v lun
gi th|i nghi ng i vi c|c tng.
t mnh vo tnh hung gii quyt vn
Tnh nguyn tham gia vo cng vic cn phi gii quyt hoc tham gia cng vic qua xut
bng cch nu v gii quyt vn .
Kim tra thi gian
a ra thi hn hon thnh tng giai on ca nhim v, sau gii quyt v hon thnh
tng bc theo ng thi gian ~ t ra.
Tin h{nh thay i khi cn thit
Khi mi th tr nn nhm chn, hy thc hin mt s thay i nh nhm gi cho tr c ca
bn minh mn.
Tm kim s ng h c nhn
Tm nhng ngi qu trng s chuyn hng t duy, iu ny s gip bn cm thy t tin
hn vi chnh mnh.
Nhng ngi t duy theo phng thc tru tng ngu nhin
Th gii thc ca nhng ngi t duy theo phng thc ny l th gii cm gic v tnh
cm. Trong h l s ha quyn nhng sc thi v rung cm, thm ch mt s ngi cn theo
hc ch ngha thn b. Nhng ngi ny tip thu cc kin, thng tin v cm gic ri t
chc chng thng qua suy ngm (i khi, qu| trnh ny mt nhiu thi gian n ni nhng
ngi khc khng th nhn thy c l h c kin phn hi). Nhng ngi t duy theo
phng thc tru tng ngu nhin nh rt r nhng thng tin mang tnh c nhn. Tnh
cm c th thc y hoc ngn cn qu trnh hc tp ca h.
H cm thy nh b buc cht khi phi tun theo mt mi trng c nh. Do vy, chng ta
kh c th tm c nhng ngi t duy theo phng thc ny lm vic trong cc cng ty
bo him hay ngn hng. Tuy nhin, nhng ngi ny pht trin mnh nhng mi trng
t do v{ mi trng mc tiu hng ti con ngi.
Nhng ngi t duy theo phng thc n{y thng tri qua cc s kin theo cch ring ca
mnh. H cn quan st tng th hn l{ nhn tng chi tit. Bi vy, i vi h, tt hn ht l
hiu c cc s vt trong ci tng th trc khi i s}u v{o tng chi tit. Nhng ngi t
duy theo phng thc tru tng ngu nhin pht trin tt trong cc tnh hung i hi
sng to v lm vic km hiu qu hn trong c|c tnh hung c nh. Di }y l{ mt s
phng ph|p gip nhng ngi ny pht huy tt t{i nng ca h.
Tn dng nng lc bm sinh lm vic vi ngi khc
Tm nhng ng nghip m bn c th cng lm vic v{ khoe c|c tng vi h. Khi bn
hon thnh xong mt nhim v, hy n nh thi gian v cng nhng ngi kim tra li.
Phi nhn thc r rng tnh cm nh hng mnh nh th n{o i vi s tp trung ca
bn
Trnh xa nhng ngi c dng khng tt, dn xp cc mi quan tm v cc vn c
nhn mt cch nhanh chng, nu khng nhng iu s bn rt ht nng lng ca bn.
Xy dng th mnh trong hc tp thng qua lin tng
Thc hin nhng lin tng li ni v{ lin tng trc quan (xem Chng 9). S dng cc
php n d, nhng cu chuyn ng nghch v cc cch din t sng to kh|c gip bn
nh c tt hn.
Nhn vo tng th
H~y i t nhng khi nim ln n nhng khi nim nh.
Nhn thc thi gian
Phi thn trng khi n nh thi gian hon thnh mt cng vic. Bt u t nhng nhim v
kh khn nht, ngh gii lao, sau chuyn sang nhim v khc. Quay tr li nhim v ban
u khi bn hiu. Bn c th lm nhiu vic trong cng mt lc.
S dng nhng m hiu trc quan
Hy dn nhng m hiu nhc nh bn trn xe t, trn gng trong nh{ tm hoc bt c
ch no m bn c th nhn thy c. Nt ring bit ca cc mu s l cun lch thng ln
vi nhng thng tin bn cn ghi nh. S dng mt mu cho c nhn, mt mu cho cng
vic, mt m{u cho gia nh
Nhng ngi t duy theo phng thc tru tng lin tc
Th gii hin thc ca nhng ngi t duy theo phng thc tru tng lin tc l th gii
ca nhng l thuyt v{ suy ngh mang tnh tru tng. H thch t duy theo c|c kh|i nim
v phn tch thng tin. H |nh gi| cao nhng ngi v nhng s kin c t chc tt.
Ngi t duy theo phng thc tru tng lin tc c kh nng c kt nhng chi tit c
bit v{ im then cht. Qu| trnh t duy ca h mang tnh lp lun, l tr v hiu bit.
Hot ng a thch ca nhng ngi t duy theo phng thc n{y l{ c sch, v khi c
mt vn g cn nghin cu, h nghin cu rt t m. H mun tm hiu nguyn nhn
dn n nhng nh hng v mun hiu c l thuyt v khi nim. Nhng ngi ny
thng l cc trit gia, cc nh khoa hc. Nhn chung, h thch lm vic c lp hn l theo
nhm. Di }y l{ mt s li khuyn i vi nhng ngi t duy theo phng thc tru
tng lin tc.
Giao cho mnh nhng bi tp mang tnh khoa hc lp lun
Khi cn gii quyt mt vn n{o , h~y chuyn vn sang tnh hung l thuyt
gii quyt.
Nui dng tr tu ca bn
Nu bn tham gia vo mt |n n{o , phi m bo chc chn rng, bn ~ c ht tt c
nhng g c th lin quan n |n hon thnh n trong tm ca bn.
C gng t c mt cng trnh nghin cu
Trong cuc sng v s nghip, bn h~y hng mnh ti nhng tnh hung c nh cao hn.
Trong khi thc hin nhng n, hy lp biu trc v tng giai on v thi gian gii
quyt tng giai on .
Phn tch nhng ngi m bn phi i ph
Nu bn bit c c|c phng ph|p hc tp ca mi ngi, bn s hiu h d d{ng hn
v buc h phi hiu bn.
Lp k hoch k ngh theo c|c phng ph|p t duy kh|c nhau.
Di }y l{ mt v d th hin c|c phng ph|p t duy kh|c nhau hot ng nh th
no. Nu bn l ngi t duy theo phng thc c th lin tc, bn s c xu hng chn
mt k ngh h m bn ~ d nh t trc. a im, phng tin s dng v cc hot
ng cng ph hp vi phng thc t duy c th lin tc. Bn s c th lp k hoch v
a im v thi gian i, thi gian li, v{ chi ph. Khi ~ quyt nh xong, bn cn lp k
hoch tng giai on. Nu bn i n mt ni n{o m{ bn cha tng n, bn s nghin
cu tt c mi th m{ bn cha bit. Bn cn lp k hoch v ngn qu dnh cho thu
khch sn, n ung, qu{ lu nim v nhng chi ph khc, thm ch c th bn s nht tin
vo tng phong b dnh cho nhng mc ch kh|c nhau.
Cn bng hot ng ca b no
Khi ~ hiu v phng ph|p t duy ca mnh, bn c th s iu chnh c hng t
duy bng cch thi thong bt mnh phi suy t v{ chp nhn nhng phng thc khng
ph hp. Sau }y l{ mt s bi tp do Ned Herrmann, mt chuyn gia nghin cu b no,
gii thiu nhm gip bn pht trin nhng phng thc m mnh khng thch.
Nu bn l{ ngi no phi chim u th (t duy theo phng thc tru tng ngu
nhin hoc c th ngu nhin)
H~y tm hiu xem loi my bn thng s dng hot ng nh th no.
Sp xp cc bc nh vo album.
Lun lun ng gi.
Lp k hoch chi tiu c nhn.
Lp rp cc thit b theo hng dn.
Tham gia mt cu lc b u t.
Nm bt vn hin ti v chia lm nhiu phn c bn.
Hc cch s dng my tnh c nhn.
Vit mt bi ph bnh v b phim yu thch.
Sp xp cc cun sch ca bn theo th t mn hc.
Nu bn l{ ngi no tri chim u th (t duy theo phng thc tru tng lin tc v
c th lin tc)
C gng hiu c tnh cm ca con vt bn yu thch.
T ngh ra mt mn n s{nh iu v nu mn n .
Chi t st v{ kh|m ph| ngha bn trong ca t.
Chp 500 bc nh m khng phi lo lng n s tin phi tr.
S|ng to biu tng c nhn
L|i xe lang thang m{ khng cm thy l{ iu khng ng.

Chi vi con tr theo s thch ca chng.
Ngi thin mi ngy 10 pht.
Chi bn nhc yu thch khi bn mun nghe.
T}m nim duy linh m khng theo tn gio no.
H~y chuyn hng v{ kh|m ph| ngi hng xm mi.
Nu bn mun bit bn kim sot b n~o nh th no, hy th thc hin nhng hot
ng trn trong 2 hoc 3 tun, sau kim nghim li. Dng biu trang bn, |nh du
li th v so snh vi th m bn ~ lp u chng. Bn c th s ngc nhin v s
i thay y!
Nhng ngi c nng khiu thng hc cn bng theo c 3 phng thc: ng lc, nhn
v nghe. H cng c}n bng t duy theo n~o phi v no tri. Bn c th pht trin kh nng
hc v lin h vi ngi khc bng cch pht trin nhng phng thc hc tp m bn t a
thch.
Nu bn l{ ngi hc theo phng thc nhn, bn c th nghin cu cc ch thuc v
gi|c quan v{ ng lc bng cch ni chuyn thng qua c|c vt v din xut. V d, sau khi
tham gia mt bui hi tho, bn hy k li cho mt ai v bui hi tho ny tht chi tit,
dng tay v{ c th nhn mnh nhng thng tin quan trng.
Nu l{ ngi hc theo phng thc nghe, bn h~y i sau khi bui hi tho kt thc, lp
bn t duy v nhng thng tin bn hc c (xem chng 7), s dng mu sc, biu
tng v{ ho sinh ng. Ging nh nhng ngi t duy theo phng thc nhn, bn c
th pht trin ch t duy theo phng thc ng lc bng cch din t nhng khi nim
c bn bng nhng c ng ca c th, hoc xy dng mt m hnh miu t nu thy ph
hp.
Nu l{ ngi hc theo phng thc ng lc, bn cng c th lp th t duy v
nhng vt v v tranh v chng (nhng ngi hc theo phng thc ny rt thch v)
pht trin kh nng trc quan. Sau h~y gii thiu nhng bc tranh n{y, thay i cng
v{ }m nhn mnh nhng phn quan trng. C gng ni theo nhp iu.
Bn nn nh rng, khng mt phng ph|p hoc phng thc t duy n l no l tt
hn hay ti hn nhng phng thc cn li, m{ chng u c nhng hiu qu nht nh.
Vn l bn phi bit c phng thc no c hiu qu nht i vi bn, ng thi cng
phi ch trng pht trin c|c phng thc khc.
7. K THUT GHI CHP CNG NGH CAO

- Bi v, bn s:
Nhn nhn vn mt cch tng th.
Nh cc chi tit d dng.
Gn kt tng vi khi nim.
B no ca bn t ha hp vi cng vic hn l{ bt n phi lm vic.
Loi b nhng nt phc tho bun t.
Bn hy hnh dung mnh va bc ra khi mt cuc hi tho lp k hoch quan trng
ko d{i hai n ba ting. Trong thi gian hi tho, bn vi v ghi chp nhng im quan
trng m mi ngi pht biu. Khi tr li bn lm vic, bn m v ghi chp ra v nhn chm
chm v{o . Trc mt bn l cc t chi cht. Mc d vy, nhng on ghi chp nhanh
ca bn cng bao h{m c tt c v bn ~ khng b qua mt chi tit quan trng no. Bn
~ c c nhng on pht biu ca tt c mi ngi, nhng khng bit phi lp ghp
chng vi nhau nh th n{o. N cng ging nh tr chi xp hnh, bn khng th quan st
mt cch tng th.
Phi lm g by gi? Quay li v yu cu ngi khc gii thch nhng on trn c ngha
l{ g chng chng? L{m tt c nhng g c th vi hy vng s hiu c tng th mi vn ?
Hay cu may mt s hng dn siu ph{m n{o ?
Nu bn gp nhng kh khn tng t, bn nn c chng n{y. Bn s kh|m ph| c

nhng k thut nng cao kh nng nhn nhn vn mt cch tng th, xem xt mi vn
mt cch hiu qu hn v{ gip bn nh li s kin chnh x|c hn.
Ti sao phi hc cch ghi chp
Ghi chp hiu qu l mt trong nhng k nng quan trng m tt c mi ngi u phi
hc. i vi hc sinh, n c bit c ngha trong vic nng cao cht lng mt bi kim
tra. i vi cc doanh nhn, ghi chp c th gip h theo ui c nhng nhim v v{
n quan trng m khng b nhm ln.
L do u tin khin chng ta phi ghi chp l ghi chp s gip chng ta nh li tt hn.
Tr c ca bn s lu gi tt c nhng g nhn thy, nghe thy v cm thy. B nh ca bn
hon thin nh mt chic my tnh. Th thut ghi chp nhanh khng gip bn nh c cc
s kin, m vic n{y c thc hin hon ton t ng. Song n gip bn gi ra cc s kin
~ c lu gi trong b nh ca bn.
Hu ht chng ta u nh li rt tt khi chng ta ghi chp li cc s kin. Nu khng ghi
chp v xem xt s kin th con ngi ch c kh nng nh mt phn rt nh nhng g nghe
hoc c c c|ch mt ngy. Ghi chp hiu qu s tit kim thi gian do bn c th d
dng sp xp thng tin v nh li chng khi cn.
Chng ta khng th ghi nh m~i trong u mt iu g , bi b no ch tp trung vo
nhng g gy s ch trong mt thi im c th. Thm ch ngay c khi chng ta ~ ghi nh
trong u, n cng s gi li mt cch m nht v ln xn so vi nhng g chng ta ~ lu
ban u trong b no. Do vy, nu bn mun nh mt iu g , hay phi nh mt iu g
, h~y ghi chp iu li.
Song, chng ta nn ghi chp nhng g? Chng ta cn ghi bao nhiu, di hnh thc no?
Chng ta s ghi chp di dng phc tho truyn thng, di dng bn tm tt hay ghi li
di dng mt lot cc li pht biu? Dng no gip chng ta ghi chp tt nht?
Phng ph|p ph|c ha truyn thng
Nhiu ngi trong chng ta c dy c|ch ghi chp di dng phc ha, ging nh v
d trang bn. Phng ph|p n{y c cc gio vin s dng phc ha nhng ghi chp,
bi ging v{ |nh c|c s n gin trong cc phc ha. Trong trng hp ny, chng ta nn
ghi chp theo phng ph|p ph|c ha. Vn l ch, ngay c khi cc gio vin ging dy
bng phng ph|p n{y th i khi h cng cung cp t liu cho hc sinh khng theo
phng ph|p n{y. H qun mt v{ i lc . Hc sinh hi, gio vin tr li, cung cp nhng
thng tin khng c trong phc ha.
Khi gi|o vin i lc hng, bn phi tm mt phng thc thch hp ghi chp thng
tin mt cch rnh mch, ngn gn. Thay cho vic ghi chp hiu qu v hiu thc s nhng
g c ging, bn phi ghi chp mt cch t do. Phng ph|p ph|c ha truyn thng cng
khin bn kh khn hn trong vic nhn nhn vn mt cch tng th v gn kt cc
tng. Hn na, khi c li nhng ghi chp phc ha, bn s cm thy nhm chn v mun
b qua.
Nghin cu hot ng ca b no
Mc ch ghi chp c bn ca chng ta l tm tt c nhng im quan trng trong cc

cun sch, bo co, bi ging Ghi chp hiu qu s gip ta nh c chi tit v nhng
im quan trng , hiu c nhng khi nim c bn v thy c mi lin h gia
chng.
Nghin cu gn }y v cch b n~o lu gi v nh li thng tin ~ m ra nhng phng

php ghi chp mi gip chng ta c kh nng t chc tt hn, tng s hiu bit, nh lu v
c c s hiu bit su sc hn.
Cho n nay, nhiu ngi vn cho rng, b no ca chng ta x l thng tin theo tuyn,
theo mt trt t c nh ging nh mt danh sch. S d chng ta tha nhn iu l{ bi
v hai hnh thc giao tip c bn ca con ngi l ni v vit u theo tuyn. Nhng cng
l do nhng hn ch v mt to ha khin ming chng ta ch ph|t }m c 1 t mt lc.
Nu mun ngi khc hiu chng ta, cc t c pht m phi c t chc mt cch c h
thng ch khng ch l nhng }m c pht ra mt cch ln xn. Tuy nhin, hin nay, cc
nh khoa hc nhn thy rng, qu| trnh ch l{ t|c ng ch khng phi l x l trong giao
tip. Trn thc t, qu trnh x l cn din ra trc khi nhng khun mu theo tuyn c
pht ra.
i vi chng ta, giao tip bng li ni, b no ca chng ta phi cng mt lc tm
kim, phn loi, chn la, a v{o cng thc, sp xp, t chc, lin kt, cm nhn cc t v
nim c trc trong thc. ng thi, nhng t n{y c an xen vi tranh v, biu tng,
hnh nh, m thanh v cm gic. Do vy, tt c nhng g chng ta c trong u l mt m
hn n, lung tung lc ny chc bt ra xung quanh b n~o, nhng cui cng ch c pht
ra mi lc mt t. Cc t ph|t ra c gn kt mt c|ch logic, c sp xp theo trt t ng
ph|p, gip ngi khc hiu mt c|ch r r{ng hn. l{ tt c nhng g din ra trong b no
ca con ngi khi giao tip. iu n{y cng din ra tng t trong qu trnh nghe cc t.
Mc d chng ta nghe cc t cng mt thi im, nhng hiu c chng l c mt vn
phc tp. Ngi nghe phi x|c nh c tng t trong mt vn cnh c th. Sau , da
vo s am hiu, kinh nghim v{ thin hng ca mnh, h phi gii thch c nhng t
c ngha g.
Vic nghin cu qu trnh giao tip phc tp khin chng ta phi nhn nhn li phng
php vit s|ch gi|o khoa, phng ph|p dy v{ phng ph|p ghi chp hiu qu.
Hai phng ph|p ghi chp c cho l c bit c hiu qu l Lp bn t duy v{ ghi
chp TM ghi chp v ghi nhn. Hai phng ph|p n{y s gip bn nhn nhn vn mt
cch tng th v to cc mi lin h trong t duy gip bn hiu v nh tt hn.
Lp bn t duy
}y l{ phng hng s dng c b n~o tm tt mn hc vo mt trang sch. Bng

vic s dng nhng hnh nh trc quan v nhng hnh v th, lp biu t duy s to
cho bn n tng su sc hn.
Phng ph|p ghi chp n{y ~ c Tony Buzan pht trin v{o u thp k 70 th k 20,
da trn nhng nghin cu ~ a ra trn v quy trnh hot ng ca b no. B no ca
con ngi thng nh li thng tin di dng tranh v, biu tng, m thanh, hnh dng v
cm gic. Bn t duy s dng nhng hnh nh trc quan v cm gi|c gi nhc di
hnh thc kt ni tng. N l kim ch nam cho vic nghin cu, t chc v lp k hoch.
Phng ph|p ghi chp n{y d d{ng hn c|c phng ph|p ghi chp truyn thng, bi v n
~ t|c ng n c hai bn cu no ca chng ta. N cng l mt phng ph|p thoi mi,
vui v v sng to. Tr c ca bn s khng bao gi do d trc suy ngh phi xem xt li
nhng ghi chp khi n dng bn t duy.
Bn hy dnh mt cht thi gian nhn sang trang bn, nhm mt li v v mt qu
to vo trang .
Bn s v qu to vo v tr no trn trang giy? Vo gc phi bn trn, gc tri pha
di, hay gia? Bc tranh ca bn s c t mu hay ch n gin l{ en trng?
Hu ht mi ngi s v gia trang giy v{ t m{u. chnh l{ phng ph|p b no
lu gi thng tin. Mt cch t nhin, nhng ghi chp tt nht s ph hp vi b n~o hn l{
i ngc vi n.
By gi, hy nhn vo bn t duy trang bn v{ suy ngh trong v{i pht.

Hy kim nghim vi chnh mnh. Quay ngi i hoc che bn li, sau t hi mnh
nhng cu hi sau }y:
Tiu ca 4 nhnh chnh l g?
Mi tn pha di ch v{o }u?
Nhng biu tng no nhnh tri bn trn?
Ba mo nh gip lp bn t duy tt hn l{ g?
Bn c th ngc nhin v ~ nh li tt c hoc hu ht cc chi tit, thm ch ngay c khi
bn vn thng cho mnh l nh cc s kin km. Nh li cc chi tit t bn t duy l{ ht
sc n gin bi v n c vit di dng ph hp vi cch thc t duy ca b no.
Bn t duy c bit c ch trong vic lp k hoch v t chc cng vic. Bn c nh li
vic lp k hoch cho cuc hp m{ chng ta ~ tho lun u chng khng? Bn |ng ra
c th t chc ton b cuc hp mt cch hiu qu hn nu c mt bn t duy v
chng trnh ngh s t trc, sau s dng n hng mnh ti nhng g m mi
ngi ni. Bn c th in thm nhng g din ra trong cuc hp, m khng cn phi vit
ch nguch ngoc trong tn 3 ting ng h nh vy.
Phng ph|p lp bn t duy
lp bn t duy, ta dng nhng bt ch mu v bt u t gia trang giy, nu
thun tin, t ngang t giy c c nhiu khong trng hn, sau thc hin nhng
bc sau:
Di }y l{ mt s phng ph|p bn c th thc hin d dng ghi nh nhng ghi

chp trong bn t duy:
Vit r rng, hoc in, dng nhng ch ci in hoa.
Vit cc ch th hin tng quan trng to hn, p vo mt bn khi bn c li
nhng ghi chp sau ny.
C| nh}n ha bn t duy ca bn vi nhng vt lin quan n bn. Biu tng v
mt chic ng h c th mang ngha thi gian quan trng. Nhiu ngi ~ s dng mi
tn ch ti ct h{nh ng hoc s dng nhng vt din t cng vic m h phi thc
hin.
Gch chn cc t, s dng nhng ch c|i in m.
Thit k phi sng to v khc bit, bi v b no s d nh nhng g khng bnh
thng.
Dng nhng hnh th ngu nhin ch cc mc hoc tng nht nh.
V bn t duy theo chiu ngang c th v c nhiu ct hn.
Mt s mo nh khc
tng hp thng tin ca cc cun s|ch vn xui vit v cc s kin c tht, cc nhnh
c th trng vi tn ca tiu c|c chng. C|c tiu nh trong c|c chng c th a
vo cc nhnh nh. Nu bn cng ging ti, bn c cun s|ch vi hy vng hc c mt
s thng tin mi. Hy xem qua cun s|ch trc khi bn c, lp bn t duy c|c im m
bn mun hc, sau in thm c|c nh|nh trong qu| trnh c.
Nu bn cm thy mt phng hng ghi chp, v nh trong vic lp k hoch cho mt

cuc hp nh ~ ni trn, h~y t cuc hp ~ c lp k hoch vo gia v{ |nh s mi
nhnh bng tn ca mt ngi s bo co trong cuc hp. Sau , mi bo co li c th ko
ra nhng nhnh khc.
Mt s ngi thch trang tr li bn t duy nh mt s duyt li. Duyt li thng tin
nghe c trong vng 24 gi l vic lm cn thit gip h ghi nh tt hn. Nhng ngi
kh|c thch ghi chp di cc hnh thc khc nhau trong khi nghe ging hoc nghe bi pht
biu, sau mi lp bn t duy. Ti c mt anh bn lm cnh st. Anh thng ghi chp
bng phng ph|p lp bn t duy khi phng vn nhn chng, sau s dng nhng ghi
chp n{y in vo bn c sn m{ c quan ca anh yu cu.
L mt phng ph|p ghi chp c hiu qu, lp bn t duy cng c th c s dng
trong cc cng vic khc. N rt ph hp cho vic vit v ghi nh mt bi pht biu, bi v
bn c th trnh by ton b bi pht biu ch trong mt trang giy. Ch cn lic qua cc
mc, bn ~ nh c ch tho lun tip theo, bi nhng t kch thch b nh ca
bn.
Lp bn t duy cng l{ mt phng ph|p ghi chp rt ph hp cho cc bo co hoc
bi vit chuyn , mc d bn c th phi s dng nhiu bn vi nhiu chi tit khc
nhau. Ti thm ch cn s dng bn t duy ghi chp th v{ cuc ni chuyn in
thoi, gip mnh khng qun nhng chi tit quan trng.
c cch nhn mt cch tng th v lp bn t duy v{ nhng ng dng ca n trong
vic ghi chp, mi cc bn n c cun sch ca Joy Wycoff vi tiu Lp bn t duy:
Hng dn khai thc nhng sng to v gii quyt vn (NXB Berkley, New York, 1999).
Cun sch ny khng ch gip bn hiu v b no v s sng to m cn miu t chi tit
nhng ng dng ca bn t duy.
Phng thc ghi chp TM
Phng thc ghi chp TM l{ phng ph|p Ghi chp v{ ghi nhn. c im quan trng
nht ca phng thc ny l n cho php bn ghi nhng suy ngh v{ kt lun c nhn ca
bn i km vi c|c on pht biu hay nhng ti liu ang c.
hc c phng thc ghi chp TM, bn cn phi phn bit c ghi chp v{ ghi
nhn. Ghi chp l{ nghe nhng g ngi ni hoc gio vin ni v ghi li nhng im quan
trng. Ghi nhn l{ ghi nhng suy ngh v{ n tng ca c nhn bn khi nghe gii thiu ti
liu. Phng ph|p TM cho php bn lm mt lc 2 vic: ghi thng tin v{ ghi c nhng
suy ngh ca bn.
Ghi chp TM l{ phng ph|p |p dng c t duy trong tim thc v{ t duy nhn thc v
cng mt ti liu bng mt phng thc c mc ch. ng nhin, c 2 hnh thc t duy
ny hot ng m{ khng quan t}m n phng thc ghi chp chng ta s dng. Trong khi
t duy nhn thc chm ch tp trung vo ti liu v ghi chp vo giy, th t duy tim thc
li phn ng, hnh thnh n tng, lin kt v tip nhn nhng h{nh ng mt cch t
ng. Phng ph|p ghi chp TM ~ kt hp c hai hot ng t duy n{y t c nhng
kt qu |ng ch .
Phng ph|p s dng ghi chp TM
Hy bt u vi mt t giy (c dng k hoc khng c dng k tu theo thch ca
bn) v v mt ng thng ng, chia 1/3 t giy tnh t l phi. Bn tri t giy dnh cho
ghi chp, bn phi dnh cho ghi nhn.
ct tri, vit nhng g ngi ni ang ni: c|c im, thut ng, biu v con s quan
trng. ct phi ghi nhng suy ngh, cm gic, phn ng, cu hi, lin h ca bn. Phn ghi
chp ~ ngn cn bn n vi nhng thng tin t bn ngoi. Phn ghi nhn ghi tt c nhng
g n trong u bn m khng cn kim duyt, n c th din ra nh sau:
iu ny c th tin cy c. Sao m{ ch|n th. Ti khng th theo kp ng y ni

n }u ri nh? Ti bit, ti c th vn dng trong mt tnh hung kh|c iu ny lin
quan nh th no vi nhng iu ng y ni trc ?.
Vit nhng suy ngh ca bn bng phng ph|p n{y s gip bn tp trung v ch ti
nhng g ngi ni ang ni. Sau , n c th gip bn hiu tt hn nhng g bn ghi chp
c, gi cho bn nh c nhng vt m bn mun kim tra cho, khuyn khch bn gi
in hoc chn ra nhng tin tc c nh hng ln nht ti bn khi bn nghe n.
Mark Reardon, trng phng {o to ca SuperCamp ~ tn dng phng ph|p ghi
chp TM khi ng nghe bui gii thiu ca Randolph Craft v Buckminster Fuller, c c video
chiu km. Reardon nh li: Khi ti nghe ng y ni, ti nhn thy rng, ban u ng khng
h ni v bt c iu g ti cn ghi hoc c bit nh. ng y ~ tn dng khong thi gian
n{y chun b cho nhng g ng s ni sau . Do vy, khi ng y ni, ti ghi nhng quan
st t nhin ca mnh v ng vo phn ghi nhn, c|ch ng y vung tay, khun mt ca ng
lc
B}y gi, khi ti xem li nhng ghi chp ca ti v bi pht biu , nhng bnh lun ny
trn ngp trong ti cm xc v ti c th nh tt c nhng g ng y ni.
Khi s dng phng ph|p ghi chp TM, h~y d{nh mt hoc hai pht sau khi kt thc
bui ni chuyn hoc gi ging xem li nhng ghi chp ca bn v b sung nhng biu
c nhn ca ring bn nh biu tng, tranh v c ngha vi bn. S rt tt nu bn t
ngh ra nhng biu tng cho mnh, nhng di }y l{ mt s tng c th gip bn.
! = im quan trng.
Mi tn = ni vi mt c|i g trn trang ghi chp.
Mt ci = tch cc
Mt mo = tiu cc
3X = nhc li 3 ln (s rt quan trng!)
Nhng biu tng ny cn mang nhng ngha theo nh bn mun. Tuy nhin, hy s
dng nhng biu tng vi nhng ngha nht nh khi bn ~ t n trong h thng biu
tng.
Khi bn xem li ghi chp ca mnh, nhng biu tng s gi nhc bn nh v nhng g
m{ ngi ni cp n, cng nh hi tng li nhng g bn ngh trong thi gian mt
cch t nhin v c thc. Thng thng, iu c gi tr nht m{ chng ta thu c t mt
cuc hp, bi pht biu hoc bi ging khng phi l kin thc m chnh l nhng tng
lo ln trong u ca bn lc .
Ghi chp TM c cho l{ phng ph|p rt ph hp vi vic ghi chp trong khi nghe bi
pht biu, cuc hp hoc hi tho. N cng ph|t huy tt tc dng khi ghi chp nhng ti liu
c c. iu kh|c nhau c bn l khi bn c, bn s thc hin tng bc mt v bn
khng h rng, vic ghi chp ca bn l nguyn nhn khin bn b qun mt s kin
thc m bn ~ c trong s ghi chp ca mnh.
Thc h{nh bin n thnh mt phng ph|p a thch ca bn
Ging nh bt k mt phng ph|p mi no khc, c hai phng ph|p ghi chp ny
phi c thc hnh rt nhiu trc khi n tr thnh mt h thng thu thp tin tc.
Khi p dng phng ph|p ghi chp mi, bn bao gi cng cm thy l lm v lng tng.
Bn cm thy khng chc chn l bn c th ghi c nhng thng tin cn thit v mun
tr li vi phng ph|p quen thuc - mt phng ph|p m{ bn chp nhn trc }y. Song,
hy to mt c hi s dng phng ph|p n{y. Bn s phi qun i nhng g? Vi
phng ph|p c, bn c th nh c bao nhiu trong mt gi sau khi nghe ni v mt
iu g ? Bn c th nh li c bao nhiu sau mt ngy, mt tun hoc mt thng?
Hy cam kt s dng phng ph|p ghi chp mi trong mt thi gian n tr nn

quen thuc vi bn. Ln u tin hc phng ph|p lp bn t duy, ti cm thy tht
vng. Ti khng hiu phi l{m c|ch n{o nh c tt c nhng thng tin cn thit, m
ch da trn mt s ch nguch ngoc ti ~ vit. Ti c cm gic n khng th bng cc tp
ghi chp theo phng thc phc tho m{ ti ~ tch lu c.
Nhng ti ~ theo hc v c gng thc hin n trong mt tun. Ti lp bn t duy khi
nghe ging, tip thu kin, khi c C mt iu g mi m n vi ti trong sut qu
trnh ny. Ti khm ph ra rng, ti ~ nh c nhiu hn. Nhng tng tr nn r rng
hn i vi ti. Qu| trnh lu gi nhng tng n{y cng rt th v. Ti nh b cun vo
nhng g ngi ta ang ni. Cui cng, ti tin tng v{o phng ph|p n{y v{ bt u s
dng n. Vic thc h{nh phng ph|p n{y gip ti bin n thnh mt phng ph|p a
thch cho mnh.
Nhng mo nh khi ghi chp
Bt k bn vn dng phng ph|p n{o, di }y l{ mt s mo nh gip bn ghi chp
c hiu qu hn.
Tch cc nghe
Hy t hi mnh: Ngi din thuyt ang mong ch mnh hc iu g? Ti sao? ng y
ang ni g vy? N lin quan g n vn ny? N c quan trng khng? c phi l
iu mnh cn phi nh khng?. Vic t ra nhng cu hi ny s gip bn thy d dng
hn trong la chn v phn tch nhng im quan trng.
Nu bn s dng phng ph|p ghi chp TM, vic tch cc nghe s m bo cung cp cho
bn nhng thng tin bn vit ct bn phi.
Thng xuyn tng kt nhng thng tin v kin quan trng, c ngha m{ bn cn lu
li, nh v s dng. Ghi chp nn tp trung vo nhng kin thc n{y, n ang cn thit hoc
s rt cn thit i vi bn sau ny.
Tch cc quan st
Hy ch ti nhng manh mi m bn c th thu lm c t ngi din thuyt v t
nhng ti liu bn ang c. Nhng manh mi nhng ti liu c thng nm tiu ,
nhng ch in m, in nghing, tranh v, th v biu . Mt s cun s|ch cn c chng
phc ha v nhng ch quan trng. H~y nhn v{o chng n{y v{ chng tng kt. Khi
ghi chp kt lun ca ngi din thuyt hoc ca tc gi, nn ch i nhng manh mi t
nhin t pha ngi din thuyt. Mi ngi din thuyt c mt phng ph|p ring, bn c
th lm nht nhng im quan trng bng cch ghi chp ph hp vi phng ph|p ca
ngi . H~y nm bt cch th hin trn khun mt ngi din thuyt, iu b, c ch v
m lng trm, bng ca ngi . Ch ti nhng g ngi din thuyt nhc li v nhng
iu c ghi trn bng. Nn ngi cng gn vi ngi din thuyt cng tt, n s gip bn
d nm c nhng manh mi quan trng hn.
Tham gia
Nu bn khng hiu mt iu g hoc nghi ng v iu , h~y hi hoc tham gia vo
tho lun. Mt s ngi ~ khng d|m hi v e ngi. C|c quan s|t ~ ch ra rng, nhng
ngi ngi nghe thng thm mun lng dng cm ca nhng ngi tham gia. Song iu
|ng ni l{, h b cho l nhng ngi khng chu hc hi kin thc mi.
c trc
Nu bn bit t{i m{ ngi din thuyt hoc ging vin s tho lun, h~y c trc ti
liu v tm kim trc cng nhiu thng tin cng tt. Nhng kin thc ~ chun b ny s
gip bn x|c nh c nhng im quan trng trong bui din thuyt hoc trong bi
ging.
Bn cng nn lit k ra cc khi nim m bn cha thc s hiu v chun b trc cu

hi. Khi nghe c mt s thng tin, bn s nhn thy d dng lp ghp nhng thng tin
ny vo mt vn ln. c trc l mt trong nhng phng ph|p em li hiu qu nhm
t c s thnh cng v hiu bit.
Ti bit, bn c th ang ngh: L{m g c thi gian xem trc. C}u tr li l{, c
trc ch mt rt t thi gian. Bn thng ch mt vi pht xem qua chng trnh hoc
c nhng ghi chp ca bui hp trc.
Bin nhng g nghe c thnh hnh nh trc quan
Nhng ghi chp ca bn mang tnh c| nh}n v{ c ngha i vi bn. N ging nh
nhng bc nh chp nhanh. ~ bao gi bn thy rng, nhng bc nh chp nhanh v mt
k ngh hoc mt s kin quan trng chim ht tm tr ca bn cha?
Khi tm tt thng tin, bn s chp nh nhanh nhng thng tin bng cch b sung
thm nhng hnh nh trc quan nh biu tng, hnh v v{ mi tn. Bng cch ny, thm
ch khi xem li nhng ghi chp sau nhiu thng, n s ngay tc khc gi cho bn nh v
nhng kin thc m bn cho l quan trng vo thi im v{ cn thit phi nh li ngay
by gi.
Gip bn d d{ng c li nhng ghi chp
Khi ghi chp/ghi nhn, nn vit mt phn ca t giy. S dng mt t giy ri, bn c
th t t giy trc mt hoc treo ln tng khi cn c li.
Hy chp li nhng g ~ ghi chp c v{o 3 n 5 tm th m bn c th mang theo
mnh. Khi ng xp h{ng, i xe but hay ch mt cuc hn, bn c th ly ra v{ c trong
vi pht ngoi thi gian hc v nghin cu.
Hy c gng
Ti mun bn cam kt thc hnh nhng k nng ghi chp n{y trong mt thi gian. Bt
lun phng ph|p hc tp ca bn l{ g, ti cng khuyn khch bn s dng v thc hnh c
hai phng ph|p ghi chp trn trong mi tnh hung. Bn c th s khm ph ra rng, bn
mun s dng c hai phng ph|p, mi phng ph|p trong mt tnh hung khc nhau.
Hoc cng c th bn cng s kh|m ph| c rng, bn thch phng ph|p n{y hn
phng ph|p cn li.
Tc dng ca bn t duy
Linh hot: Nu ngi din thuyt bng nhin quay li mt vn ~ cp trc ,
bn c th d dng b sung thm ni dung vo mt ch thch hp trn bn t duy m{
khng b ln ln.
Tp trung s ch : Bn khng cn phi ch n tng li ngi din thuyt ni. Thay
v{o , bn c th tp trung v{o c|c tng.
Tng s hiu bit: Khi c mt vn bn hoc mt bo co k thut, bn t duy s lm
tng hiu bit ca bn v cung cp cho bn nhng ghi chp t m c sau .
H{i hc: Tr tng tng v sng to v hn ca bn s gip bn ghi chp v duyt li
nhng ghi chp theo cch th v hn.
Tc dng ca phng ph|p ghi chp TM
D nh mn hc: Khi bn ngh v nhng iu bn ang c, n s gip bn d nh hn.
Tp trung tnh cm: Phng ph|p n{y s tp trung tnh cm ca bn v gip bn lin kt
tt vi b nh tnh cm ca bn.
M mng c tnh cht xy dng: Phng ph|p n{y chim lnh t}m tr ca bn, gip bn
nhn thc c nhng suy ngh v{ chiu hng suy ngh. Do vy, bn c th nh li v
kim sot tt hn.
Ghi nhng phn xt ca bn: Gip bn nhn thc tt hn v nhng phn xt ca mnh,
bn c th m rng nhn thy ngha kh|c. Vic ghi li nhng g bn khng ng hoc
khng tin tng v{o ngi ni c ngha c bit quan trng. Bn c th t ni vi mnh:
Mnh khng ng , nhng mnh c th nghe v theo di nhng g ng y ang ni.
8. VIT VI LNG T TIN

- Bi v bn s:
Kh|m ph| c|c k thut t duy nhanh v{ d dng.
S dng ngn ng mt c|ch sinh ng theo phong cch ring.
Son tho cc bi vit t u n cui mt cch thoi mi nht.
Ham mun c vit!
D tin hay khng, nhng tt c chng ta u c th vit, c nhiu c|i vit v vit hay.
}u trong s}u thm mi ngi u c tm hn v{ t{i nng ring, u mun tm cm
gic tha mn qua vic k mt cu chuyn, gii thch cch lm vic g , hay n thun ch
l chia s suy ngh v tnh cm ring. Ta u c xu hng mun vit nh mun ni chuyn,
mun giao tip chia s nhng suy ngh v{ kinh nghim vi ngi khc; mun ngi khc
cm nhn t nhiu v ta, bit ta l ai.
Tr em l nhng ngi vit t nhin v thoi mi nht, l nhng ngi lun c iu g
th hin. Thng thng nhng g tr vit u rt trong sng v su sc, khin nhng
ngi xung quanh phi nhn nhn mi vic theo cch mi. Bn c th thy l trc vic mt
a tr c kh nng din t nhng suy ngh ca n kn trang giy trong vng mt pht,
nhng chnh bn cng ~ tng ging nh a tr thi.
Cng ging nh bn tr, chng ta thng chm m v{o c|c tng v{ cha bao gi
dng li ngh xem liu nhng tng c ngc nghch khng l{ khi chng ta cha
i hc, cha t n mt bc hc nht nh trng. Sau bng dng c iu g xy ra
chn ngang dng suy ngh s|ng to t nhin ca ta. thc t gic xut hin. Ta bt u
thc v bn thn, b cun ht vo cuc u tranh th v vi nhng suy ngh ring mi khi
vit bt k bi vit chnh thc no. S u tranh ny ging nh tnh trng b lc trong m
cung, ta gp nhiu ng ct n mc cui cng s thy rt tht vng v ngi than vn, chuyn
sang chi game hoc lm bt k vic g khc.
S u tranh l{ hu qu ca nhng phng ph|p dy hc chnh thng, bin hot
ng vit thnh qu trnh hot ng ch yu ca n~o tr|i. Thay v cho tr tng tng v
kh nng biu t pht trin mt cch t do, qu| trnh li khin chng ta sa ly vo vic
lp k hoch v phc tho cng, ng php v chm cu, cu trc cu v bin tp. Cc k
thut dy hc truyn thng ~ b qua mt s thc, l{: vit l mt hot ng ca c b
no. Trong thc t, mc d ton b qu| trnh lin quan n c hai bn cu no theo nhiu
c|ch, nhng vai tr ca no phi l{ u tin. No phi l{ ni bt ngun ca tnh mi l, c
tng tng linh hot, ngun cm hng v xc cm. Nu chng ta b qua bc huy ng
nng lng ca no phi, th thm ch chng ta khng th bt u c. Chng ta khng c
nhin liu khi ng. c coi l s b tc ca ngi vit.
Mark Twain tng ni: Nu dy tr ni ging nh c|ch dy vit, th hu ht chng ta c
th s n-n-ni nh-nh-nh th-th-th n-n-n{y. Khi i hc, phn ln chng ta vn c hc
theo phng ph|p nh thi Mark Twain. Ngy nay, nhiu tr em ~ may mn c dy
theo phng ph|p mi, gip tr pht trin kh nng s|ng to ca no phi. L nhng ngi
hc vit ln tui, iu u tin chng ta cn hc l quay tr li vi c|ch k chuyn v t,
cha c thc thi cn nh. Ta cn bit cch m rng c|c qu| trnh t duy s|ng to ca
mnh.
H~y tng tng, trong u bn c v s nhng t tng nng hi, si sc, ang cng ra
i t do, n ging nh mt ngun nc ln ang mun tun tro. Chic p ngn chng li
chnh l s b tc ca ngi vit. Chic p ny mnh n ni n thc s ngn bn a ngi
bt trn giy vit. Nhng khng c nn lng. C|c tng cha chy ra khng c ngha
l chng khng tn ti!
Ta hy tng tng xem, c mt vt nt nh xut hin trn p, nhng tng bt u

r ra, lc u rt chm. Nhng sau dng chy t t|ch c mt lc rt mnh, khin vt nt
ngy cng ln hn, v{ khng l}u sau nhng tng nng bng tun tr{o. Cui cng
chic p chn b v tung v nhng dng ch tun tro - mt dng sng sng to!
Chng n{y s dy bn hai cch ph v p. Mt l tp hp v hai l vit nhanh. C hai
phng ph|p u rt hiu qu v th v. Chng ta cng xem nh.
Tp hp
}y l{ phng ph|p do Gabriele Rico ph|t trin, l cch sp xp thng qua mt m hn
n nhng ngh c lin quan v{ nhanh chng vit chng ra giy, m{ khng |nh gi| tnh
ng n hay gi tr ca chng. Mt tp hp hnh thnh trn giy l{ qu| trnh t duy din ra
trong n~o chng ta, tuy ~ n gin ha rt nhiu. Tp hp l mt cu trc hu c, chy t
nhin tng t nh biu phn t ta thy trong mn ha hc ca trng cao ng.
Khi th nghim vi phng ph|p tp hp, bn s nhn thy rng n c nhiu im
tng ng vi cch sp xp ngh. C hai cng da trn mt l thuyt ca i no, c
ngha l{ c hai u c nhng l do hot ng nh nhau. C hai k thut u c nhng im
mnh nh:
Chng gip ta xem v{ to ra s lin kt c|c tng;
Chng gip ta m rng nhng tng ~ a ra;
Chng gip ta ln theo ng i ca n~o tin n mt khi nim c th.
xem phng ph|p tp hp thc hin nh th no, ta th l{m nh sau. Vit t vng
trn gia mt t giy trng, khng c dng k, sau khoanh trn t li. Lc ny, ta
vit tip tt c nhng t c th kt hp vi t vng trn, tp hp chng xung quanh t
gia trang. Khoanh trn tng t hoc cm t mi v lin kt n vi t gia.
Ta c th thy rng mt trong s nhng t th cp li gi mt s kt hp mi. Chng

hn, nu t vng trn l{m cho ta ngh n vic ln vng hay quay trn, v t ln vng c th
li ngh n s nho ln v bnh xe nga. Nu mt s kt hp li gi ra mt chui nhng
kt hp khc, th c vit ra tt c nhng ngh m{ n gi nn, thm ch c khi c v n
khng c lin quan g. Sau quay tr li t vng trn v tip tc vit ra tt c nhng g ta
ngh c. ng lo n vic chng c hp vi nhau khng. Gi hy dnh ra 4 - 5 pht
lm vic ny. Khi ~ l{m xong, nhn li tp hp t v{ ch n mi tng mt t ~
to ra.
Nu bn s dng k thut tp hp kch thch tng cho mt bn k hoch thc s,
c th bn mun ch n bt k m hnh n{o khi u cho nhng g bn d nh vit.
K thut ny rt hiu qu v n gip ta lm vic mt cch t nhin vi c|c tng m
khng bin son bt k tng n{o khi ang l{m. Nu bn cng ging nh nhiu ngi,
nhiu tng ca bn khng bao gi din t ra giy c v bn tin rng chng c ngha
hoc khng lin quan g n ch m bn ang l{m. Trong k thut tp hp, bn sp xp
tt c c|c ngh ngang nhau. Khi bn chp nhn tt c c|c tng, ngay c khi chng khng
c ngha, bn cho php no ca mnh tip tc to ra c|c tng. Khi bn dng li |nh
gi l bn ~ l{m ng bng qu| trnh s|ng to. Mt s kt hp c v khng hay hoc khng
n nhp g thng gi ln mt phn ng dy chuyn gia c|c tng rt hay. Nu lc ny,
bn bin son c|c tng, bn c th lm tiu tan s ng no thc s. V hy lun nh
rng, tt c c|c tng u l nhng tng ln (t nht cng tim tng l nhng nhng
tng ln).
Gi }y, h~y r{ so|t li tt c c|c tng trong tp hp ca bn, |nh s ln lt theo
logic v bt u vit. Hy nhn thy, tp hp ca bn ch l{ im khi u v khi bn vit c
th ny ra nhng tng khc. Vn then cht l s linh hot, mm do. Lun lun linh
hot s gip bn vit m khng phi cn nhc qu k. Cng lu rng bn khng phi s
dng tt c nhng g c trong tp hp t ca bn - ch l nhng tng bn mun s dng.
Khi ~ tr nn quen thuc hn vi k thut ny, bn s nhn thy mt hin tng c

bit, rt k l: S c lc khi bn ang l{m vic vi tp hp t, bng cm thy c mong mun
c vit ngay. Chng ta thng th hin bng mt ting ku Aha!.
thy hin tng ny ngay by gi, ti mun cc bn lp mt tp hp khc - ln ny
s dng sc thi ring ca bn. C tip tc lp ra cc tp hp t cho n khi bn cm thy
nhu cu khn thit cn phi vit ra. Tuy vic ny khin mt s ngi phi mt vi pht,
thm ch l}u hn, nhng cui cng tt c mi ngi s n lc phi tht ln ting Aha!.
n lc , bn hy dng vic lp ra cc tp hp t v bt u vit.
Vic lp ra cc tp hp t c th thc hin i vi mt t n nh: vng trn, m{u ,
cuc sng, hay cc cp t nh nam/n, tnh yu/ th hn, lun lun/ khng bao gi. Cng
c th p dng i vi nhng tng phc tp hn nh phong tr{o phng T}y, dch v
khch hng, hay cc mng cc b. Bn c th s dng cch lp tp hp t vi tt c cc loi
bi vit, t cc bo co, bi lun, k hoch xut, cho n th vn v{ truyn ngn. Hy th
i vi tt c nhng th loi n{y, vv Bn s c nhng bi vit cht ch vi mch vn rt t
nhin.
Vit nhanh
iu n{y ~ bao gi xy ra vi bn cha? Bn ngi xung vit mt bc th hay mt
bin bn ghi nh. Nhng ging nh mt ng c c b ch ha kh km cht lng, bn tri
qua ht tht bi n{y n tht bi khc, chng my chc bn cm thy chn nn v gt n
sang mt bn. Bn s chuyn sang c mt c|i g y, gi in thoi, hay i n sm - bt c
vic g khc, ngoi vic vit.
Vn l{, i khi bn phi vit mt lc trc khi nhn thy chnh x|c iu bn mun
ni. Bn phi nhy qua nh{ bin tp n~o tr|i ang mun |nh gi| tt c mi th trc khi
vit ra giy, v{ h~y cho no phi y sc sng to ca bn c gi bng mt lt.
C mt c|ch thc hin c vic ny l vit nhanh. Vit nhanh gip bn vt qua tr
ngi ca trang giy trng v thy kt qu ngay. Bn c th lm vic n{y trc khi tnh to
suy ngh v cuc i thoi trong u mnh, hoc bn c th nhy ngay vo v s dng n
vit v ch ~ chn.
vit nhanh, h~y dng ng h bm thi gian - chng hn, bt u l{ 5 pht. Sau
bt u vit v ch ca bn hoc bt c iu g khc. Tip tc cho n khi ht thi gian.
iu n{y c ngha l{ trong sut 5 pht lin tc bn vit cng nhanh cng tt, khng bao gi
c dng li tp hp c|c ngh, sp xp cu, kim tra ng php, duyt li hay gch xo
g c. Do tnh cht ca qu trnh ny, nn bi vit ca bn mc n{o c phn tn mn,
nhiu li chnh t, c|c tng cha ho{n chnh, c}u c lung tung, nhng khng sao c.
S n lc bn khng cn ngh c g vit na, hoc c|c ngn tay ~ mi, khin bn
khng tp trung c na vo ch ang vit. Nu vy, ch cn vit: g na }y, g na
}y, g na }y? hoc i c|i tay au ca ti, hoc bt k t no xut hin trong u bn,
cho n khi ch tr li trong u bn.
Sau }y l{ mt v d v k thut vit nhanh. Gi bn hy th vit nhanh v mu sc a
thch ca bn.
Nhn li phn va vit, c nhiu c|i tng nh rt v ngha, song c nhng ci li rt r
rng v{ ng n. Tt nhin bn s khng gi li tt c nhng g va vit, m ch ly nhng
t liu vit nhanh n{y l{m c s cho ti liu tinh chnh, ch ly nhng tng c th s
dng c v sp xp li. iu quan trng l{ ng c l{m ho{n thin ngay t ln u.
iu rt kh. Thm ch ngay c nhng ngi vit gii nht u bt u vi nhng bn
tho cha ho{n chnh. Vi k thut vit nhanh, bn khng nn c nh vit ng ngay t
ln u. Nh vy s khng gy p lc g, bn s thoi mi vit ra tt c nhng suy ngh v{ t
tng, chng cui cng s hnh thnh nn nhng cu, nhng on trong bc th hay b|o
co ca bn.
quen vi vic ny, hy luyn tp vi thi gian tng dn. Bt u l{ 5 pht, sau tng
ln 7, 10, 12, 15, ri 20 pht. Vi nhng ch kh v phc tp, c th bn phi vit nhanh
trong 45 pht. Vit nhanh gip u c bn minh mn, tp trung c c|c tng v bin
iu kh thy thnh d thy.
Din t ch khng k chuyn
H~y ngh v nhng bi vit thc s li cun bn - nhng on m u trong mt cun
tiu thuyt b mt, mt bc th rt ring t hay mt bi lun chnh tr n tng. Ti sao
chng li hp dn nh vy? Bt k th loi bi vit l g, l do khin bn c n tng nh
vy l v t ng trong b{i ~ to nn nhng hnh nh sng ng v tnh cm trong lng bn.
Chng hn, nu bn ang c mt bc th ku gi lng t thin, bn s mun vi ly s
sc ca mnh hn l{ ni: ch}u Phi ang c nn i, bc th m t chi tit nn i nh
hng nh th no vi nhng tr nh bt hnh, khng s gip , ang i gn cht.
S m t sinh ng l cng c hu hiu i vi ngi vit. Khi bn hc cch vit theo
th loi miu t, bn c th pht trin nhng hnh nh r r{ng trong t}m tr ngi c. Bn
s chuyn nhng li trnh by kh khan v hin thc thnh nhng cu c minh ha hp
dn. Mi ngi s khng ch c v hiu m h cn lin h v phn ng.
Mt trong nhng cch tt nht l{m c vic gi l{ din t ch khng k
chuyn. T|c gi ca phng ph|p bin nhng c}u k th{nh nhng on din t n{y l{
ng Rebekah Caplan.
Ta xem xt c}u n{y: l{ mt ng{y p tri. C}u n{y khng c g sai; ng php rt
ng. Tuy nhin, n thiu nhng nt ring lm cho s miu t tr nn sinh ng. Chnh
x|c p c ngha l{ g? C th tng ca ngi vit v c|i p }y hi kh|c vi bn. V
thi gian ta ang ni n }y l{ thi im no trong ngy? Ngy no trong tun? Nu
l th By, bn c th thy n khc vi ngy th Ba. Tm li, sau khi bn c cu ny, c th
c mt hnh nh hnh thnh trong c bn, hnh nh thm ch khng c g gn vi c
nhng g ngi vit nh ni ln. Vy th, c}u l{ mt ng{y p tri tht ng ngn v t
nht.
Nu cu k n{y c chuyn thnh mt on din t nh: S|ng th By, khi c m ca
s, nh nng ban mai a vo, kh tri tht mt m, d chu. nh nng lp lnh trn nhng
ngn c}y cn ng sng m. Vng hoa trc ca nh mun ku ln: i, ma xu}n!.
Trn bu tri xanh, my trng lng l tri.
Gi bn ~ bit chnh xc nhng g ngi vit mun ni. Hnh nh m bn hnh dung ra
r nh xem trn phim vy.
Khi bn s dng phng ph|p n{y, c|c on trong bi vit s hnh thnh mt cch t
nhin v{ sinh ng. Mi on dng nh c mt sc sng ring. Kt qu bn s c mt bi
vit hay v d dng. Ch cn din t li cc cnh nh th l bn ang quay phim n vy.
By gi th n lt bn. Hy lp cc tp hp t, sau vit nhng on din t cho
tng cu k di }y. (Tt hn ht l to ra mt cnh mi ho{n to{n khng dng n cu
k ).
Bn lm vic ca anh ta tht ba bn.
Bui ha nhc rt hay.
Cuc hp din ra vi kt qu tt.
Ngi {n ng l|i xe qu| nhanh.
i vi phng ph|p n{y, tt nht l mi ngi vit u phi m mnh vi tng phn
miu t ring cho tng cu. Khng th miu t hay nu phong cch ring ca c nhn khng
c th hin.
C gi|o chuyn hng dn cc k thut vit Diane Hamilton ~ s dng mt tr chi

minh ha cho k thut din t n{y. Trc ht, c yu cu sinh vin vit ra mt lot t c s
lin quan n cm t nh ngi nh{ m c. Sau , s dng nhng t va vit, mi sinh
vin phi v ra mt ngi nh{ m c ca mnh v vit phn m t ngi nh vo mt t giy
khc. Hamilton thu cc bi m t , x|o trn ln nhau v pht li cho sinh vin. Tip theo,
c yu cu sinh vin v li nhng ngi nh{ c m t v treo cc bc v ln tng. Ngi
vit u tin c gng tm ra bc v mi v ngi nh{ m c ca mnh, sau treo bc v
u tin bn cnh bc v mi. Tht th v khi thy s khc nhau gia ngi nh{ di ngi
bt ca ngi vit v ngi nh{ qua tr tng tng ca ngi c.
Bn c th thc hin tng t vi nhng bi m t ca mnh. H~y c bi m t cho
ngi khc nghe v yu cu h v thnh mt bc tranh. Nu h v ng, c ngha l{ bn
thnh cng.
K thut din t ch khng phi k chuyn c s dng rt nhiu, khng nhng trong
m t nhn vt, din bin h{nh ng, thit lp cnh tng, m c trong truyn ngn v{ th
ca, c bit l trong vit lun v cc bi vit mang tnh thuyt phc.
C|c bc trong mt qu trnh vit hon chnh
Gi bn ~ bit c c|ch thi hi th cuc sng vo bi vit, sn sng bt tay vo
mt qu trnh vit hon chnh. Qu| trnh n{y c tha nhn t mt D n k thut vit
California v{ c chng minh l rt hiu qu vi bt k th loi vit no.
To cc tp hp t v vit nhanh l{ hai phng ph|p c p dng bc n{y. n
gin bn ch cn xy dng mt nn tng cho ch da trn nhng kin thc, suy ngh v{
kinh nghim ca bn.
Bn bt u khai thc vo m rng c|c tng. Tp trung vo ni dung hn l{ c}u c,
ng php hay chnh t. Hy lun nh ti phng ph|p din t ch khng phi k chuyn
khi vit.
Bc ny rt quan trng. Theo chuyn gia hng dn k thut vit Michael Carr, n
cng thng b b qua nht. Vi t c|ch l{ ngi vit, chng ta thng kh |nh gi| b{i
vit ca mnh mt cch khch quan. V vy, ta nn nh ngi kh|c c bi vit ca mnh v
cho bit kin, gp nhng im cn cha thng nht, cha r r{ng hay chuyn cha
hay. Sau }y c mt s hng dn chng ta cng chia s:
i vi ngi vit:
Ni vi ngi c iu bn mun th hin trong bi vit.
Khng c g ng hay sai im ny, v vy bn ng bao gi t i khi nhn kin
phn hi v{ khng yu t tnh cm xen v{o. Sau bn c th cn nhc, la chn chp
nhn hay b qua mt s kin.
Ch c nghe, ng c gng gii thch bt k iu g i vi ngi c. Nu trong bi
khng c, th vn l khng c!
Sau khi ngi c cho bit kin phn hi, c th hi li lm r vn .
i vi ngi c:
Tip ch c ly ni dung. Vn ng php v chnh t sau.
Tip , h~y ni cho ngi vit nhng t, cm t v nhng phn m bn cm thy hay
nht vi t c|ch l{ mt c gi.
Ni vi ngi vit bt k cu hi no ny ra trong u bn khi c bi vit ca h.
Ni cho ngi vit bit suy ngh ca bn v vic bi vit c t c nhng mc tiu
t ra hay khng.
Cui cng, c th ni cho ngi vit lm th n{o bi vit th hin r hn, cht ch
hn.
Sau khi ~ c kin phn hi, hy xem xt v duyt li bi vit. Hy nh rng bn l ch
bt, bn l{ ngi a ra quyt nh cui cng nn s dng kin no v b kin no. Hy
s dng thng tin phn hi sao cho hiu qu nht. Mc ch ca bn l{ c c bi vit hay
nht. Sau khi xem li v tng kt, hy chia s vi bn ca bn mt ln na.
Cui cng, ~ n lc nh{ bin tp n~o tr|i l{m vic. bc ny, hiu chnh tt c
cc li chnh t, ng php v chm cu. Chnh sa nhng on chuyn t nhin, s
dng ng t ng v{ c|c c}u c hon chnh.
Vit li bi vit, b sung thm ni dung mi v bin tp li nhng ch thay i.
Kim tra xem bi vit ~ ho{n th{nh ng vi nhng g bn t ra v{ ~ th hin ht
nhng iu mun ni cha. Mc d }y l{ mt qa trnh vn ang din ra, nhng bc ny
|nh du ln kim tra cui cng.
Khi gii thch theo cch trn, qu trnh vit ny c v rt logic v theo mt ng thng.
Th nhng, trong thc t, c th c nhiu chu trnh vit nh vy. Chng hn, c th i t
bc 1 n 4, sau vng li bc 3 v{ 4 trc khi chuyn sang bc 5, 6 v 7. Bi vit ca
bn cng phc tp, cng mun tinh t, cng phi thc hin nhiu chu trnh. a s nhng
ngi vit chuyn nghip thng phi xem li rt nhiu ln trc khi cm thy yn tm
vit li nhng g ~ c. Thc t c nh{ vn tng ni cc cng trnh ngh thut cha bao gi
hon thin v ch l s b d m thi.
Nhng mo nh c mt bi vit trn tru
Bt u sm
Nu bn ging phn ln nhng ngi khc, thc hin mi vic dng nh phi mt
nhiu thi gian hn so vi k hoch, vy th hy dnh nhiu thi gian hn chun b.
S dng nhc nn
Nh ~ ni Chng 4, nhc Baroc gip bn th gi~n v{ t}m tr thoi m|i hn.
Tm ng thi im
Mt s ngi vit hay nht vo bui sng sm; s khc li c cm xc khi mi ngi ~
i ng. Hy tm thi im thch hp nht i vi bn.
Tp mt s ng tc th dc
Nh vy s gip bn cm thy th th|i, khe mnh, cung cp xy cho no, lm vic s
hiu qu hn.
c mi th
Sch, bo, tp ch, tiu thuyt, truyn ngn, cc hp ng ng cc, t in bch khoa
to{n th, th ca, truyn tranh, vn hc thiu nhi, v.v h~y c tt c. c s gip bn bt
nhp vi cuc sng, vi cch s dng t ng v cc phong cch vit.
Sp xp cng vic
i vi mt bi vit ln, hy chia thnh nhiu phn nh, bn s lm vic d d{ng hn.
Mi ln ch nn vit mt phn. Hy xem li phn Qu trnh vit.
S dng cc mu sc
Khi vit bn nhp, s dng nhiu mu sc kh|c nhau i vi tng phn hoc tng
tng. Nh vy bn s bao qu|t c tt c cc phn d hn.
Nhng mo nh khi cm thy b tc
Sau }y l{ mt s c|ch tm c hng i khi cm thy b b tc.
Lu gi nhng ti liu yu thch ca bn
Nh vy, khi thc t ph bnh ca bn qu cao, vic c li nhng ti liu yu thch s
kim ch bn, h~y c li nhng ti liu . N s nhc nh rng, bn thc s l mt cy
vit v i, bn c th tin ln pha trc mt cch t tin.
H~y ng trn quan im ca ngi khc
C gng xem li nhng g bn ang vit t mt quan im kh|c i lp. Nh vy gip
bn suy ngh v vn mt cch khch quan v sng to. V d: Bn ang c gng bn th g
cho ngi kh|c. H~y t mnh vo v tr ngi mua, ngi ang ngh: Mnh khng
mun mua th ny, mnh khng cn n, mnh khng tin mua. Vy bn phi ni g
thuyt phc ngi ? Phi dng li ni v tnh cm nh th n{o khin h phi tht ln:
, mnh thc s cn mn h{ng n{y?
Tr|nh i mt lt
i khi bn bng gt bi vit sang mt bn v c cho tim thc ca mnh thc dy.
H~y i do hoc lm vic g mt l|t, sau h~y quay li lm vic, bn s thy tnh to
hn.
Ph v thi quen ca bn
Th vit vo mt thi im kh|c trong ng{y, i n mt nh{ h{ng c sn mi, mua

hng mt siu th khc, hoc i theo mt con ng khc t ni l{m vic v nh{. Thay i
mt cht, bn s nhn mi vic theo cch mi v c nhng lin tng c th cha tng c
trc }y.
Thay i cng c vit lch ca bn
Nu bn thng s dng mt chng trnh x l vn bn, hy th vit bng tay hoc
|nh m|y.
Thay i mi trng vit
H~y tm n mt ch mi vit. H~y xe mt ni n{o tho|ng ~ng v{ vit. Hoc
ch cn ra ngoi hnh lang vit mt l|t thay i.
Tr chuyn vi bn tr v bi vit ca bn
ng vy, bn hy th xem! Mc d bn tr c th khng hiu ht ch ca bn nhng
chng vn thng c nhng kin v{ quan im khin bn phi nhn nhn v ti ca
mnh theo mt phng din khc.
9. HY LM VIC VI TR NH DIU K CA BN!

- Bi v bn s:
Pht trin kh nng nh cc s kin, chi tit v nhng vic phi l{m.
D ghi nh danh sch h tn, con s v nhng thng tin khc.
Tng lng tin khi trnh b{y v{ ph|t biu.
Ghi nh c h tn nhng ngi bn tng gp.
Trong cuc sng, c nhng lc bn phi ng thi quan tm ti rt nhiu vic, nh c|c
cuc hn, cc ngun kinh ph, cc bui thuyt trnh cng vic, hn n tra, nh ngy sinh
ca mi ngi, s in thoi, nhng d n ca c nhn v nhng bui hi tho v gio dc
trin min. Rt kh bn c th nh c thng tin chi tit c th v tt c, dng nh
khng th thc hin c. l{ l do ti sao bn nn hc c|c phng ph|p ghi nh
chng n{y.
Trong sut nhiu nm, b|c bo v nh hng Canlis Seattle khin khch hng phi ngc
nhin v kh nng nh ca b|c. Khi kh|ch n, bc gip h xe v khng bao gi ghi s
hay |nh du g c. Gn ca ra vo c mt ca s c th nhn vo bn trong, khi thy khch
n xong v{ chun b v, bc ly sn xe ra ch sn v bao gi b|c cng ly ng xe cho
khch.
Mi bui ti c h{ng trm thc kh|ch n dng ba nh hng. Lm th no bc c th
nh chnh xc xe ca tng ngi? Tuy khng bit b|c ~ s dng phng ph|p c bit
n{o, nhng ta cng c th c cch ghi nh s vic tng t.
Dan Mikels, gio vin dy lp hc ghi nh ti SuperCamp, ngi tng xut hin trn
truyn hnh trong chuyn mc Chuyn l c tht (Thats Incredible), ~ nh c tt c cc
h tn, a ch v s in thoi trong Danh b in thoi Los Angeles. Khi c hi b
quyt l{m c vic , ng khng nh thc ra khng c g kh. Bt c ai cng c th
l{m c vi h thng lin tng trc quan ca c nhn v s dng mt chng trnh m|y
tnh sp xp cc con s.
Bn ngh sao nu bit rng mnh cng c kh nng ghi nh nh hai nh}n vt nu trn?
Thc t ng l{ nh vy! Nhng th nghim thc hin trn n~o ngi cho thy, thc ra bn
c th ghi nh tng bit thng tin n l c gp. iu n{y c ngha ngay b}y gi bn c
th ghi nh h tn tt c cc bn trong lp. ng thi bn cng c th nh c a ch v
s in thoi ca nhng ni tng sinh sng, thm ch nh c vic ~ tr tin nh th no
cho ba tra hm th nm trong k ngh nm 1979.
Chng ta u thy hu ht nhng ngi gi thng hay than phin l tr nh ca h ~
gim st. Tuy nhin, ta thy dng nh h c th hi tng tt c nhng s kin xy ra t
nhiu nm trc, nhng li khng th nh nhng vic va mi xy ra. Bn c th rt ngc
nhin khi thy kh nng con ngi ghi nh cc s kin v chi tit thc ra l{ tng ln theo
tui tc, ch khng h gim i. l{ nh tr nh ca con ngi da trn kh nng to lp
c nhiu mi lin tng v kt hp gia cc bit thng tin. Cng cao tui, dung lng bit
thng tin lu trong tr nh cng ln. Do c{ng c kh nng to ra s lin kt gia chng.
}y l{ mt v d n gin. Ta hnh dung hnh nh cy c mc trn bi ct trng, xung
quanh c sng bin rp rn. Di bng cy k b bn gh nh xinh xn. Trn bn c hai ly
nc mt. Trong cnh tng , nu bn l mt a tr, bn s thy ni }y l{ mt s}n chi
tuyt vi, c vui a tho thch vi sng bin v xy nhng l}u {i ng nghnh trn c|t.
Mi m chi, mi m vui a, s n lc bn thy mt v{ kh|t nc, nhng ly nc mt lc
ny tht l tng bit bao.
Cng trong cnh , nu bn l mt thanh nin 19 20 tui, ni }y cng c th vn l

mt s}n chi tuyt vi, ri bn s thy kh|t v{ c tha m~n cn kh|t. Nhng ngo{i
nhng iu ra, bn s c thm cm gic lng mn do t|c ng ca qung co du lch v
nhng kinh nghim c nhn. Bn m tng thy mnh c bi li thoi m|i, c ngi
di bng c cng trung nh}n thng thc tng git bia ti hoc nm tay nhau nm di
trn bi ct. Cn nu nh trong cnh tng bn l mt trung nin, tng tham gia chin
tranh mt vng nhit i, th c th lc ngh cng gia nh trn mt hn o tng t, bt
k l{ g i na, khi bc vo cnh n{y, trong u bn s thong hin nhng hnh nh va tr
con, va lng mn, li va mang tnh hin thc. tui ny s c nhiu ngha hn, v
bn ~ tri nghim hn nhiu so vi mt a tr. Cnh tng s tr nn rt sinh ng v
bn ~ to c nhng mi lin tng c ngha.
Vi tr nh ca bn th sao? Vn n gin ch l cng lin kt c nhiu lin tng
c ngha vi mt s kin, l thuyt, hay mt tp hp nhng s vic nht nh, th cng c
kh nng thu c nhiu s kt hp ngha hn.
Phn bit gia tr nh v hi c
Khi mi ngi ni rng tr nh ca h ~ gim st l thc ra h ang ni v hi c, v khi
h kh hi tng li nhng thng tin ~ c trong u. Tr nh lu gi tt c, nhng ch
c kh nng nh li c nhng g cn thit v{ c ngha trong cuc i.
Dan Mikels tin rng nhiu ngi dng nh mt kh nng ghi nh khi tui cng cao v
i vi h cuc sng ~ i v{o n nh, khng cn nhiu bin i ln v nhiu du n nh
thi cn tr. Theo Mikels, mi mt du n l mt s kin mi m, kh qun, v c s lin
kt vi nhng bit thng tin kh|c ~ c trong u.
Chng hn, k c v ng{y u tin bn i l{m. Bn c th nh rt r nhng ngi ~ gp,
ni ~ n tra, thi tit nh th no v khng kh lm vic ni ra sao. C th v nhng
c im nh thi tit bn khng nh lm, nhng v ngy thng chc chn bn s nh rt
r v bn thn n l mt mc |nh du v{ lin quan n nhiu chi tit khc, nhiu bit thng
tin kh|c trong u bn.
i vi hu ht chng ta, giai on u i c rt nhiu du n quan trng. Cng ln
tui, th khong cch gia c|c bc ngot cuc i cng xa - mt phn v chng ta c xu
hng mun c mt cuc sng n nh, mt phn v chng ta ~ tri nghim nhiu trong
cuc sng, trong c nhiu s vic, nhiu kinh nghim lp li nh c.
Tuy nhin, cuc i bn khng nht thit phi din ra theo c|ch n{y. thc y tr nh
ca mnh, Mikels gi bn nn lm nhiu vic mi, n nhiu thc n l v{ i n nhng ni
cha tng n. Khi bn quyt nh i n ngo{i, h~y n mt nh{ h{ng cha tng n v
gi nhng mn cha tng n. H~y tranh th mi c hi c c nhng tri nghim mi nhng du n mi. Vi cch sng ht mnh nh vy, bn ang to ra cho mnh nhng mi
lin kt nh mi v nng cao kh nng ghi nh tt c cc loi s vt, s kin v nhng
thng tin mi.
Vic rn luyn c nhiu mi lin kt nh mi cng ph|t trin kh nng s|ng to ring
ca bn. Nh Peter Kline ~ ni trong cun Cm hng mi ngy (The Everyday Genius,
Great Ocean, 1988), tr th{nh ngi c kh nng gii quyt vn mt cch sng to,
th{nh nh{ t tng c tinh thn xy dng, chng ta phi c kh nng v li ton b mi
tri nghim ca mnh mt cch thoi m|i, chnh l{ ho{n cnh nh ca chng ta. Bn c
th tng tng, mt ngi vi kinh nghim c nhn phong ph v c nhiu k nng ghi
nh cc chi tit t nhng kinh nghim v lin h vo hon cnh mi - s c kh nng s|ng
to hn rt nhiu so vi mt ngi ch c t kinh nghim sng.
Trc khi hc cch nng cao kh nng hi tng, bn ch cn bit iu g l ci lm cho
mi th c th ghi nh c.
Nhng g ta ghi nh tt nht
Tuy no ca bn lu c mi thng tin c trong cuc sng ca mnh, nhng xu hng

d hi tng nhng thng tin c ngha c bit nht. Ni chung, chng ta ghi nh tt nht
nhng thng tin mang nhng c trng sau:
S lin tng ca gic quan
Nhng kinh nghim lin quan n th gic, thnh gic, cm gic, v gic, hay cm gi|c u
c bit sng ng trong tr nh ca chng ta. V nu n lin quan n cng nhiu gic
quan, th n cng d hi tng hn. Chng hn, mun ghi nh mt iu g , bn hy ni to
ln, ng thi hy din t bng h{nh ng, nh vy s d ghi nh hn v n lin quan n c
c quan thnh gi|c v{ c|c gi|c quan kh|c ca bn.
Hon cnh y cm xc, nh tnh yu, nim hnh phc, ni bun
C bao gi bn qun mi tnh u hay ci ngy bn sinh a con u lng khng? Tt
nhin l{ khng! (Song, i khi mt ni bun qu su sc c th c tc dng theo c|ch ngc
li v khin bn phi qun i, nh mt c|ch gip bn tr|nh c nhng suy ngh au
bun).
Nhng c trng ni bt
Nu sut c ngy bn ngi mt qu|n c{ ph bn ng ngm ngi qua li, hu ht
mi ngi u mc qun |o bnh thng, tr mt gia nh n mc theo kiu u i khn
mu sc s v qun b sari - vy th bn s nh ai?
Nhng lin tng sc nt
Chng ta c xu hng ghi nh nhng iu l bch, by b, lin quan n sex, nhng iu
mang nhiu mu sc, cng iu ha v gy tnh t m.
Nhng iu cp thit lin quan n s sng cn
Nu cuc sng ca bn buc phi ghi nh lo{i c}y n{o c hi, loi cy no c nhiu dinh
dng, chc chn khi bn s khng bao gi qun.
Nhng vn lin quan n tm quan trng c nhn
Tt c chng ta u c thc ghi nh nhng g c ngha c bit i vi mnh vi t
cch l nhng c nhn. Chng hn, nu bn gp mt ngi m bn mun hn h ti mt ba
tic v{ ngi ~ cho bn s in thoi ring, bn chc chn s ghi nh ngay m khng
cn ghi li.
Nhng vic lp li nhiu ln
Ti c mt ngi bn. Anh ta l hc sinh lp chuyn Ha t thi ph thng. Sau , v{o
i hc anh ta cng hc chuyn ng{nh Ha. n nm th ba hoc th t u hc chuyn
ngnh ny. Khi gp ti, anh th l b mn n{y anh thm v{o m|u do c hc i hc li
nhiu ln. (Thi anh ta l{ mt hc sinh xut sc trong lp!)
Mc u tin v cui cng trong mt s kin
Khi bn tham d mt cuc hp, bn s nh nht nhng thng tin c c hay nghe
c v{o u v cui bui hp.
Gi bn ~ sn sng hc mt s k thut ghi nh c th v s c c chic cha kha s
dng chng mt cch hiu qu.
S lin tng
Chic cha kha c th hi tng tt nht l{ c|ch chng ta lin tng cc s vic
trong tr nh ca mnh. Mt s lin tng xy ra mt cch t nhin, ging nh cnh tng
bi ct trng. Mt s lin tng khc c th khng r r{ng c nh vy. Thm ch c th
bn cn phi t tm ra s lin tng, phi n lc mt cch c thc. Trong tt c cc k

thut ghi nh sau }y ti u s dng n s lin tng nn bn s thy c nhiu v d v
khi nim n{y c a ra.
Bn c th s dng s lin tng n gin ghi nh nhng mu thng tin ri rc, s
dng lin tng phc tp hn ghi nh nhng l thuyt kh v nhng khi lng thng
tin cha nhiu on nh c lin quan vi nhau. Chng hn, dng c|ch lin tng n gin
ghi nh h tn v nh mt mi ngi: Khi gp ai , bn hy t nhc to hoc nhc thm
li tn ngi vi chnh mnh. Nu bn bit nhiu ngi cng tn, hy phc ha li hnh
nh ngi mi vi nhng ngi ~ bit.
Hy phc ha hnh nh ca h mt cch sng ng, nh ang ngi bn bn tic, ci ni
vi nhau, hoc ang cng nhau trt tuyt trn ni. H~y ch n nhng s thch ca h
m bn bit.
Bn cng c th ly nhng c trng ni bt v hnh dng ca ngi mnh gp, nh c|i
nt rui c bit, hay i tai to. H~y lin h nhng c im ny vi tn ca h - nh ng
Molly c nt rui hay n gin l vit cc ch ci trong t Molly vo hnh v i tai to
biu th cho ng Molly mang c im ny. Sau khi c gng lin h tn ca mi ngi vi
cc hnh nh trc quan nh vy, ln sau khi nhn thy mt ng Molly, trong c bn s lo ln
s lin tng trc quan tng t. Lp tc bn s n ngay n ci v cho hi ng tn ng
ta.
S lin h
Khi bn cn ghi nh mt danh sch cc s kin hoc c|c iu khon dng nh khng
lin quan g, bn c th lin h chng vi mt cu chuyn ngc nghch nh d hn. Gi
s bn phi ghi nh danh sch nhng s kin sau v mt s b lc ngi da Bc M:
B lc Cheyenne:
Sng trong lu
Git tr}u ly da v tht
S dng cung tn.
B lc Nootka:
L{m nh{ bng g
Dng c}y lao mc bt c lm thc n
Ghp c}y l{m xung ca-n.
B lc Creek
X}y nh{ bng bn v{ rm.
Sn bt hu nai.
Ph n lm ni bng t st v dt vi.
B lc Hopi
Ph n xy nh bng |.
Thc n ch yu l ng.
Con ngi rt tt bng v nhn hu.
{n ng dt vi.
H~y |nh du nhng t chnh, ngh ra nhng cu chuyn ng ngn ghi nh chng.
Mun hi tng li nhng c im ca b lc Cheyenne, h~y ngh n hnh nh: Shy Anne
hay e thn n ni c sut ngy trong lu chi vi tru, c ci mt chic cp tc ln hnh
c|nh cung trn u v v nhng mi tn m{u khp quanh lu.
nh c nhng c im v b lc Creek, ta c th ngh n cu chuyn: Ti ti
mt con lch nh (creek), li xung lp bn en xen nhng cng rm n|t }m v{o ch}n
nhn nht. Ti nhn thy mt {n hu u i nhng chic ni t st v qun tm vi dt
mu sc s ang bi xui dng. S rt kh qun nhng cnh bun ci nh vy, ng vy
khng?
Gi hy t ngh ra nhng cu chuyn ca bn v b lc Nootka v Hopi. Hy s dng
nhng cch m t y mu sc v nhy cm vi mt sc th|i c bit n{o . C{ng c bit,
cng d nh.
C|c chng trnh ca chng ti tng dy cho sinh vin cch s dng lin kt hc
thuc tn nhng nc c bin gii tip gip nhau. Chng hn, nu c mt chic m|y bay
nhin liu a bn bay qua nm nghn dm ti vng ng Nam nc Italia, bn s i qua
Hy Lp, Th Nh K, Irak, Iran, Pakistan, v{ Italia trc khi bn h cnh xung n .
Bn c th nh tn nhng nc ny theo cch nh cu chuyn sau: Ti ang ngi trong
mt nh{ h{ng n mn m ng (Italia m ng l{ mn n ni ting ca Italia), v ti ht ln
vi mt ph n i ngang qua: , ng n }y, n y m! (Greece - t ny pht m
ging t grease ngha l{ y m). Tay u bp trng nh mt ch g ty (Turkey - ng
ngha vi t g{ t}y) ~ ui |nh ti, e da git ti bng c|i gi| k l nng (Iraq - c gn
ging t rack - ci gi). Ti chy mi, chy mi (Iran - pht m ging t ran - chy) v vp
ng vo ci bao ca Stan (Pakistan - pht m ging cm t pack of Stan - ci bao ca Stan).
Ti m bao ra, thy mt ngi n (India), anh ta bo: Nu cu khng thch n ,
th h~y n ch kh|c!
Nhiu nm trc, khi ti cn lm ngh mi gii bt ng sn San Francisco, ti cn

phi bit ht tn c|c ng ph v{ a danh trong thnh ph. Ti mun ghi nh khi li xe
ngang qua, s dng cch lin kt t, ti c th bt u t ph u tin, ni n vi ph tip
theo v c nh vy. V d: nu ti bt u t ph Union v li xe qua ph Green, Vallejo,
Broadway, ti c th hnh dung ra cnh tng Qu}n i lin qun (Union ngha l{ Lin
qu}n) ang h{nh qu}n qua mt bi c xanh (Green - bi c xanh) vo thnh ph Vallejo, ni
din ra chin dch Broadway. Ti c th tip tc tr chi nh vy nh c tn cc ph
t u n cui thnh ph v c th nhm li nhiu ln trong u nh k hn. l{ mt
cch rn luyn tr nh rt tt, ngoi ra cn gip ti bit c tt c c|c ng ph.
H thng cht
H thng cht c th s dng ghi nh bt k bng mc no. H thng gm cc
s tng ng vi nhng t gi tnh trc quan, c ghi nh c nh trong u bn. Sau ,
t h thng cht ny bn c th ghi nh nhng danh mc cn nh.
Danh mc Dan Mikels ~ s dng nh sau:
1. One: Sun (Mt tri) (one pht m gn nh sun)
2. i mt (2 = mt i)
3. Tam gic (3 cnh, 3 gc)
4. Hnh vung (4 cnh, 4 gc)
5. Nm ngn tay
6. 6-Sticks (cy gy)
7. 7-Up (mt loi nc gii kht)
8. 8 - Octopus (Con bch tuc)

9. Bng chy
10. Hen (g mi)
11. Hng ro
12. Trng
13. Mo
14. Tin
15. Quyn anh
16. t
17. Tp ch
18. Bu c
19. TV
20. in thoi
Lu rng mi t c mt phng din trc quan, c th to lin kt logic gia mi s
vi t tng ng ca n. Mt s lin kt rt r r{ng, nhng mt s li i hi phi suy ngh
mt cht. T s 1 n 8 rt d ri, ng khng? Vi nhng lin kt cn li, ti s phn tch
r hn:
9. C 9 cu th trong mt i bng chy.

10. Ten (cng m vi hen).
11. Hai tm v|n h{ng r{o ng song song trong nh s 11.
12. Trng mang b|n thng ng th{nh hp 12 qu.
13. 13 l con s khng may mn ging nh gp mo en.
14. Ging nh trong c|ch ni one (1) for (4) the money, two for the show, three to get
ready, four to go.
15. C 15 hip trong mt trn u quyn Anh.
16. Bn phi 16 tui mi c li xe t.
17. Tp ch Tui mi by.
18. Bn phi 18 tui mi c tham gia bu c.
19. C Ti vi tiu chun l 19 inch.
20. Thng phi mt 20 xu mi gi c mt cuc in thoi.
Hy dnh mt cht thi gian lm quen vi c|ch l{m n{y. Sau }y l{ danh s|ch 20 v
tng thng u tin ca nc M. Ta s ghi nh bng cch ghp tn tng ngi vo danh
mc nu trn - ging nh ghp 1-sun vi 1-George Washington v 2-i mt vi 2-John
Adams.
1. George Washington
2. John Adams
3. Thomas Jefferson
4. James Madison
5. James Monroe
6. John Quincy Adams
7. Andrew Jackson
8. Martin Van Buren
9. William Henry Harrison
10. John Tyler
11. James K. Polk
12. Zachary Taylor
13. Millard Fillmore
14. Franklin Pierce
15. James Buchanan
16. Abraham Lincoln
17. Andrew Johnson

18. Ulysses S. Grant
19. Rutherford B. Hayes
20. James Garfield
iu quan trng khi gn nhng t mi hoc thut ng mi vo h thng cht l lm sao
chng cng trc quan c cng tt. Hy lm cho nhng lin kt mang nhiu mu sc,
cng iu ha, gi{u tng tng v bun ci. V phn ny hy xem li chng Nhng g
ta nh r nht tham kho thm.
Gi ta bt u nh. Ti s gip bn vi 10 mc t u tin, phn cn li bn t tm s
lin kt cho chng.
1. Sun, George Washington H~y tng tng hnh nh George ang lau mt ca s
mt tri c th ri vo. ( }y t George Washington c gn ging cm t George
washing one trong c}u George washing one pane of his window). Bn hy din t bng
ng t|c a hai tay to thnh vng trn ging hnh mt tri.
2. i mt, John Adams H~y nhn s}u v{o i mt, c nhn cho n khi khng nhn thy
g khc ngoi nhng nguyn t (atoms) xoay quanh v t nhn ca mt nguyn t xut
hin mt cch thn b t John (so snh t John Adams - John Atoms).
3. Tam gic, Thomas Jefferson - Tng tng ra tnh hung Thomas v Jeff, con trai ca
ng ta (his son) cng yu mt c g|i. l{ mt tnh yu tay ba.
4. Hnh vung, James Madison - James ph|t in ln vi cu con trai v h cng chi hnh
vung v{ con trai ng ~ thng. (4. Four-square, James Madison - James is mad at his son
because theyre playing four-square and the son is winning.)
5. Nm ngn tay, James Monroe - Hnh dung James ang nm tay Marilyn Monroe.
6. Sticks, John Quincy Adams - Qu to ca John Quincy Adams ang ny ln ny xung,
cn bn th c gng dng chic gy chi bi-a p trng. (John Quincys Adams apple is
bobbing up and down, up and down, and you are trying to hit it with a cue stick)
7. 7-Up, Andrew Jackson - Hy xem ng Michael Jackson lm ngh kinh doanh nc gii
kht 7-Up.
8. Octopus, Martin Van Buren - Chic xe ca ng Martin b chy v mt con bch tuc ~
kp n dp tt |m ch|y, mi chic vi ca n l mt chic vi rng. (Martins van is
burning and an octopus comes along to put out the fire, holding one hose in each of his
eight tentacles).
9. Bng chy, William Harrison - Cu con trai y lng l ca William ang nm mt qu
bng chy. Hy nhn s 9 trn b qun o cu th ca cu ta v{ i tay y lng l| ang
nm bng. (Williams hairy son is throwing a baseball. See the number 9 on his uniform,
and see his hairy arms throw the ball).
10. Hen, John Tyler - John lm ngh lp ngi, ng c 10 con g mi, mi con u ang
gi thng bng cho mt vin ngi bng m ca n (John the tiler has ten hens and each one
is balancing a tile on its beak).
Bn c nm c tng khng? }y ch l nhng lin tng ng ngn ca ti, bn c
th c nhng lin tng khc. Gi bn hy th lm vi mt na danh mc cn li - v hy
nh rng cng thi qu cng tt. Sau ly mt mu giy trng, gp sch li, v vit li tn
20 v tng thng u tin ca M, s dng h thng cht. Ti c rng bn c th ghi nh gn

ht tn ca h ngay t ln th u tin!
Bn cng c th to lp mt danh mc cht ring s dng nhng con s v t ng quen
thuc hn hoc c ngha hn i vi bn. Chng hn, c th bn mun s dng nhng s
v t c }m iu, nh: one-sun, two-glue, three-knee, four-door, five-hive, six-sticks, sevenheaven, eight-gate, nine-wine, ten-hen.
Khi ~ thy thoi mi vi bng danh mc ca mnh, bn c th s dng ghi nh bt
k nhng g cn ghi nh. Nu chng d{i hn 20 mc t, bn c th pht trin danh mc cht
d{i hn hoc lp li. Nu danh mc cht c 20 mc t, nhng bn phi ghi nh ti 40 mc,
th s 21 s ghp vi s 1, s 25 ghp vi s 5, v c nh vy. Ly cc tng thng M lm v
d: tng thng th 21 l Chester A.Arthur. Lin kt tn ng ny vi s 1, George
Washington. Hnh dung George ang lau ca s nh sng mt tri ri vo. Khi bn th
hin bng ng t|c gi tay to hnh trn nh hnh mt tri, ca s mi lc mt s|ng hn,
nhn ra ngo{i cng d hn. Bn nhn thy g bn ngoi? Ti sao nh, l{ Chester, mt ch
ch vi ting sa nghe l l Arth! Arth! Arth!
Phng ph|p nh v
s dng phng ph|p nh v, hy ly mt ni quen thuc, nh nh hoc xe t
ca bn, v{ x|c nh v tr ca bt k nhng g bn mun ghi nh ni .
Gi s bn mun nh nhng th cn mua nh khoai t}y, m si, bnh m, chui, v{ nc
st dng cho m ng. Bn bit rng mnh s li xe t ni l{m vic v nh bng xe ca mnh
v{ trn ng v phi gh vo siu th. Hy dnh mt pht hnh dung cnh ny. Khoai
t}y va p v{o ngn gng tay. Bn ng ca ngn v{ khng cn nhn thy chng. Ti m
si treo gn ch gng chiu hu, b|nh m l{m cho bng cassette b y ln nh mt lt
b|nh m nng, chui nt bt trn sn, l nc st thng bng ngay trn u bn, si bt
v chy xung mt bn.
Lc n{y, khi ~ l{m vic xong, bn ra xe v mun nh nhng th cn mua, bn ch cn

nhn v{o ngn gng tay v{ nh c tt c.
Hnh nh c{ng c bit, cng bun ci, cng d nh hn. Gi s bn mun nh gi
in chc mng sinh nht c bn thn nht. Hy nhm mt li, hnh dung c bn ang
ngi bn mt chic b{n c, trng rt k d, mc b qun |o nh ca ch h (hoc c th
khng mc g c) v{ ang c gi thng bng cho mt cy nn trn mi. Chic in thoi
cho trn b{n chung. C bn nhc ng nghe, chnh l{ bn ang gi. Hnh dung ton
b cnh nh mt b phim ang din ra trc ca nh bn. Ti nay, khi bn tr v nh,
dng li trc ca v s thy nhng g ang din ra, lc bn s nh phi gi ngay cho c
bn thn.
Scott Bonstein, mt chuyn gia dy cch ghi nh SuperCamp, ~ phi hp s dng
phng ph|p dng h thng cht vi phng ph|p nh v. Danh mc cht ca ng gn vi
mt lp hc: 1- bng en, 2- cng tc n, 3- sn nh, 4- trn nh, 5- sch, 6- in thoi, 7ca ra vo, 8- ca s, 9- gh ngi, v.v
Ti cng s dng phng ph|p nh v kt hp vi phng ph|p cht, nhng nhiu t
trong danh mc cht lin h n nh ti. Khi ti mun ghi nh iu g , ti ch n gin
hnh dung li ngi nh ca mnh mt lt. Bn c th to ra h thng nh v ring, in vo
danh mc sau bng c|ch bc qua ngi nh ca mnh v nht ra nhng c trng ni bt
trong mi phng. Nh ca ti nh sau:
Li vo
1.
2.
3.
Phng khch
4.
5.
6.
Phng n
7.
8.
9.
Bp
10.
11.
12.
Phng ng
13.
14.
15.
Phng tm
16.
17.
18.
Phn ln chng ta (c bit l nhng kinesthetic learners) c th i quanh nh{ trong
bng ti, nhng vn bit r mi vt ch no, tuy khng nhn thy chng. Thnh thong hy
th l{m nh th ny: Dy, ra khi ging khi tri cn ti v bc vo phng bn cnh. Vi
ti cng tc n v{ bt sng. C th bn s khng }m v{o vt g khi di chuyn v s ngay
c cng tc n m{ khng nhn thy chng. Bn bit r li i trong nh{ nn c th d
dng nhm mt li v hnh dung mi phng. Ghi nh cc v tr trong nh lm danh mc cht
ca bn s rt t nhin.
Ti lun s dng phng ph|p n{y khi mun trnh b{y g . Trc ht ti lp mt bn
ghi nh Mind Map (xem Chng 7) |nh du nhng im chnh, vi nhiu nhnh nh
cho cc ph . Ti |nh s c|c im theo th t trnh b{y; sau to s lin tng vi mi
mc t trong h thng cht. (1) Phn gii thiu gn vi (v vit ln) ca trc, (2) cng tc
n cho bit (soi sng) ti l ai v ti sao ti c kh nng ni chuyn v t{i n{y v c
nh vy.
To nhng lin kt ny mt rt t thi gian, gip ti tit kim thi gian khi chun b cho
vic trnh b{y, th gi~n v{ ni chuyn mt cch t tin m khng s qun nhng iu mun
ni.
Mt ln na, hy xem li chng ni v Nhng g khin ta nh r nht a nhng
c tnh d ghi nh nht vo cc lin kt ca bn.
T vit tt v nhng cu mang tnh sng to

T vit tt l mt t c hnh thnh t nhng ch u ca mt nhm t hoc nhng
thut ng phc hp. Nhng ngi m chng li nhng ng ti x say ru s dng cch
vit tt rt hiu qu MADD. Nhiu t chc v nhm x hi kh|c cng c tn vit tt. Tt c
chng ta u quen vi nhng ch tt nh NATO, OPEC, NASA. Vi t c|ch l{ nhng c nhn,
chng ta c th s dng cc ch tt mt cch sng to, gip ta nh c thng tin. Chng
hn, tn ca cc h ln c th nh c bng cch s dng ch tt HOMES - H cho h
Huron, O cho Ontario, M cho Michigan, E cho Erie, v S cho Superior.
Bin th ca phng ph|p nh ny l s dng cc cu mang tnh sng to. Mt gio vin
tiu hc m ti bit ~ gip c|c hc sinh ca mnh nh c cc hnh tinh trong h mt tri
bng c|ch c thuc lng c}u: My very educated mother just served us nine pizzas. C|c
ch c|i u l M-V-E-M-J-S-U-N-P. Nh , rt d ghi nh cc hnh tinh theo th t t Mt
tri, l{ Mercury, Venus, Earth, Mars, Jupiter, Saturn, Uranus, Neptune, v{ Pluto. Bn hy
t vit nhng c}u tng t khi cn ghi nh iu g ; s n lc bn s lm nhng ngi
quen ca mnh phi ngc nhin v tr nh phi thng ca mnh.
Nhng mo nh!
Tt c nhng k thut nh bn ~ bit u rt hiu qu khi s dng ring v thm ch
cn hiu qu hn khi s dng kt hp ln nhau.
Nh nh
Hy n lc mt cch c thc. Chng ta dng li mt cht lin tng, ghi nh cc
k thut. Bn c hay gp mi ngi khng v khi h i khi bn c cn nh c tn ngi
ta khng? l{ do bn ~ qun khng ghi nh tn ca h ngay khi nghe thy! Ln sau, hy
tranh th thi gian to ra mt s lin tng, s lin tng s thong hin v ngay khi
bn gp li h.
Thc hnh cch s dng tr nh

Tranh th mi c hi gt gia cc k nng ghi nh ca bn bng cch s dng chng
thng xuyn, thm ch i vi c nhng iu khng quan trng, khng cn thit phi nh.
Chng hn, khi bn l|i xe n nhng ni cn n, hy c gng ghi nh tn ca tt c cc
ng ph hay xa l bng cch lin kt chng vi nhau bng mt cu chuyn d dn no
.
Hy to ra nhng s lin tng c th v r rng, ch khng chung chung
Thay v nhn vo cc t ng, hy nhn vo nhng hnh nh lin quan n h{nh ng,
mu sc v m thanh ring bit. Bng c|ch , mi s lin tng s mang mt nt ring.
Hy ghi nh bt k iu g khc
Nu bn gp kh khn khi hi tng li chnh xc mt mu thng tin cn thit, hy c
to ra mt s lin kt bng cch nh bt c iu g kh|c lin quan n n. Chng hn, nu
bn khng th nh c v tng thng th s|u, h~y ngh n tng thng th nm v{ hoc
th by. Nhiu khi iu ny s mang li thng tin bn cn tm.
V s trong u v cc bi hc v bi trnh by
V s trong u l mt cng c ghi nh t nhin v n s dng mu sc v cc k hiu
to ra cc hnh nh trc quan, v{ nh chng ta ~ thy, nhng lin tng trc quan
thng rt sinh ng. Thm v{o , v s gip chng ta c th to ra cc lin kt trc
quan gia cc mu thng tin.
Gn cho mt ngha n{o
Bn hy t hi: iu c ngha g i vi mnh? H~y tm mt l do c| nh}n ghi
nh, v t thng cho mnh khi bn thnh cng.
Xem li c|c t liu ca bn

iu ny rt quan trng. Nhiu nghin cu cho thy bn s ghi nh thng tin l}u hn
mt cht mi khi bn dnh thi gian xem li. Khi bn c gng hc mt iu g mi, hy xem
li ngay, sau c sau 24 gi xem li mt ln, sau na th c mt tun, hai tun, mt thng,
v 6 thng. Khi xem li, h~y ni to ln. iu ny cng vi s lin tng bng gic quan bn
s thy d hi tng li hn rt nhiu.
Hy ngh gii lao khi nghin cu hoc duyt li bt c ti liu di no
V bn ghi nh r nht thng tin nghe thy hoc nhn thy u tin hay cui cng trong
mt s kin, do suy ra nu bn ngh gii lao nhiu ln, bn s nh c nhiu thng tin
hn gia cc ln ngh. C gng duy tr c|c t lm vic ca bn trong vng t 20 40 pht,
khi gii lao h~y i loanh quanh, n qu{ vt, hoc ung nc.
Hy gi sc khe tt
Rt t nhin, tr nh ca bn s lm vic tt hn nu trong ngi bn thy khe mnh.
Do h~y ngh ngi, n ung iu , tp th dc v ht th khng kh trong lnh mi ngy.
Mt thn th khe mnh s c mt tr tu minh mn.
10. NGHIN CU KH NNG C HIU

- Bi v, bn s:
Nhanh chng pht trin tc c ca bn.
Nng cao kh nng nhn thc v ghi nh.
Tng cng vn t vng v pht trin ngn hng d liu ca bn.
Mt t thi gian c, nh vy bn c th l{m c nhng vic khc.
i vi nhiu ngi, c sch ch l vic nh. Bn ~ bao gi c n cui trang v t
hi: Mnh va c g? Bn c hay thy mnh i khi phi c li mt on n{o , thm ch
phi c n ln th ba hoc th t mi hiu c khng? Hoc c bao gi bn thy mnh
c nhn mi vo mt t nh ri v{o trng th|i thi min cha?
Ngy nay, hu nh mi ngi phi c rt nhiu nh, trng v ni l{m vic, v. v
Thm ch nu bn ch t mua mt t bo, th hng ngy bn vn c nhiu th kh|c c.
H~y ngh n tt c nhng th c th c khc trong cuc sng: tp ch, cc loi s|ch hng
dn s dng, s tay tra cu, ti liu chuyn ngnh, s ghi nh, th tp nham, tiu thuyt, cc
k hoch xut, gi|o trnh, th thng b|o. Nu thc s bn phi c ht tt c nhng
thng tin ny, tng t mt, th khng nhng bn phi c c ngy, m cn phi tng cng
c, khng cn thi gian lm bt c vic no khc. Tuy nhin, nu bn ging phn ln
nhng ngi , hoc l bn vic c ca mnh cht cao nh d~y Hymalaya sau li
nm i - hoc l bn c nhng phng ph|p khoa hc lt qua mi thng tin m khng
phi c tng t.
Chng hn, hu nh khng c ai c ht c t bo hng ng{y. (Nhng sau khi bn ~ hc

c cc k thut trong chng n{y, bn c th nu bn mun. V{ h~y ngh xem bn s hiu
bit nh th no nu bn c!). Thay v c ht mi th, bn s c nhng tin |ng ch ,
sau lt qua c|c tiu , mc, nh v ch thch, qung c|o, vn hc ba, v{ nhng
tin ni bt khc.
Khi c theo cch ny, bn s hiu thu |o, sp xp v{ lu li tt c cc loi thng tin.
l{ mt phng ph|p c th p dng i vi nhng loi ti liu khc, v ti s ch cho bn
bit ti sao. Chng n{y s dy bn c|ch c, khng phi nh mt vic nh lng tr|nh c
cng lu cng tt, m{ nh mt k nng th v v{ em li s tha mn cho bn. Ging nh
hu ht nhng k nng hc c trong cun s|ch n{y, iu quan trng nht bn c th l{m
bin nhng k thut c ny hiu qu i vi bn l s dng c chng!
Cng thc hnh nhiu, cng c kh nng c nhanh v hu nh chng ta lun mun
lm nhng vic m mnh lm tt.
Gi ta hy bt u nh! V phn ln chng ta u cm thy tha m~n hn khi thy mnh
tin b n mc no, nn ta s bt u bng mt bi kim tra xem kh nng c nhanh
ca mnh n mc no.
Hy bm ng h v chn c mt trong nhng on vit sau trong mt pht. Khi ht
thi gian, |nh du li ch bn va c n. Bt u.
BN CHT CA NC: CHUYN C NHNG RT NG CH
Nc l vt cht ph bin nht trn b mt tr|i t. Nc b mt chim hn 70% din
tch hnh tinh ca chng ta, ngoi ra cn tn ti c trong lng t, trn khng v trong cc
sinh vt sng khp mi ni.
R r{ng lng nc tn ti l c hn v{ khng i qua thi gian - trc }y, hin nay v
sau n{y. Lng nc hin c cng ch bng lng nc ~ tng c v s c. Nc ch thay
i t dng ny sang dng khc, v di chuyn t ch n{y n ch kh|c, nhng khng h

c to thm hay mt i. V l thuyt, rt c th lng nc bn tm bui sng bng
lng nc cha Jesus dng ra ch}n hai nghn nm trc, hay mt con khng long
ung t 50 triu nm trc.
Nc l mt cht c bit v duy nht vi mt s c tnh quan trng. Chng hn, l{
mt cht duy nht c bit l{ ~ tm c trong thin nhin c ba trng thi: th lng,
th rn v th kh. m ca Tr|i t ph bin nht l dng nc. Nc c th thay i
sang dng kh (nc bc hi) bng c|ch l{m bay hi hoc sang th rn (bng |) bng cch
lm lnh. Hi nc c th chuyn th{nh nc
Nc thng phn ng li sc ht ca trng lc v chy xung ch thp hn, nhng n
cng c th di chuyn ln trn trong mt s iu kin nht nh. Cc phn t nc bm cht
v{o nhau, v{ chng l{m t nhng b mt m n tip xc. p lc b mt ln v kh nng
l{m t kt hp vi nhau l{m cho nc c th bay ln cao. Kh nng bay ln cao n{y ni bt
nht l{ khi nc c cha trong nhng khng gian nh hay nhng ng hp. Trong iu
kin giam hm hn ch , nc i khi c th bay ln cao ti vi inch hoc thm ch vi
feet, trong mt t|c ng gi l mao dn. Mao dn l{m cho nc lun chuyn ln pha trn
xuyn qua t |, hoc qua r v thn cy.
Tuy nhin, trong s tt c nhng thuc tnh th v ca nc, c l tnh cht quan trng
nht ca nc khi l tc nhn tch cc trong phong cnh, l{ kh nng nc ha tan
nhng cht kh|c. Nc c th ha tan hu ht cc cht, v{ i khi cn c coi l{ dung mi
chung. N c t|c dng nh mt axit nh, ha tan nhanh mt s cht vi mt lng ln; ha
tan chm mt s cht khc. Tm li, nc trong t nhin lun c nhiu tp cht; tc l, n
c cha nhiu cht ha hc khc ngoi cc nguyn t hyr v{ xy.
Gi hy tnh s dng bn c v nhn vi 9. }y l{ tc c ca bn trong ln kim tra
u tin.
L{m tiu tan iu huyn hoc
Bn c nh cch hc c trng tiu hc khng? Trc ht bn hc tng ch ci; sau

bt u ghp chng vi nhau to thnh t. Sau , c mt t li mt ln na. n
khong lp hai, bn c th hiu r c c cm t khng cn ngh n cc t ring l.
Nhng c th mt s ngi trong chng ta khng bao gi tin b hn mc ny. Gi l lc
y nhanh cc k nng c bt kp vi kh nng t duy, u tin l phi gt sang mt bn
nhng suy ngh huyn hoc ca bn v vic c sch.
c rt kh.
Bn khng nn dng ngn tay c.
Phi c tng t mt.
Bn phi c chm mi lnh hi c ht thng tin.
Nu bn vn tin vo mt trong nhng iu ni trn, hy loi chng ra khi u ngay!
H~y c nhng gii thch di }y, ri bn s tr thnh mt c gi vi k nng c tt hn
nhiu.
Vic c rt d
Tuy vic hc c|ch c l mt qu trnh kh phc tp, nhng l{ vic m{ n~o ngi
hon ton c kh nng x l c. Phn ln chng ta hc c khi 6 hoc 7 tui, v{ khi t
duy pht trin tui trng thnh, chng ta c kh nng c iu luyn hn.
Dng ngn tay c cng tt
Mc d bn ~ c dy l{ khng nn dng ngn tay khi c (c th v bn ~ ly tay ch
vo tng t khin vic c chm hn), gi bn c th v nn ly li thi quen ny! S khc
nhau l{ gi }y bn ch dng ngn tay dn dt mt nhn nhanh hn trn t{i liu. Mo nh

l lun di chuyn ngn tay nhanh hn mt cht so vi vic bn c th c.
Bn c th c nhiu t mt lc
Thc ra nu c tng t mt khin vic hiu chm li v cc t ring l khng c t
trong ng cnh chung v no bn phi lm vic nhiu hn nm bt c ton b
tng.
Bn c th c nhanh m vn lnh hi ht
c chm c th l mt vic vt v i vi no b. C nhng khi bn c chm v ngh
rng mnh cn hiu k hn. Nhng s tht l nu bn gp kh khn khi nm bt nhng g
ang c, c th l v bn c qu chm. (Tt nhin, tr khi phi c nhng vn qu
phc tp nh v vt l hay vi sinh).
Do vy, thay v c c gi ly nhng suy ngh tiu cc khin no phi lm vic nhiu hn
m bn vn c chm, hy nh:
Ti thy vic c rt d dng.
Ti c rt tt.
Ti c th c nhanh v hiu ht nhng g mnh c
Nhng mo nh - Sn sng vo trng th|i
Trng thi sc khe v tinh thn ca bn rt quan trng, quyt nh n vic bn c c
tt hay khng. Trc khi bt u c, h~y d{nh v{i pht chun b t th v tinh thn.
gi l{ sn sng vo trng th|i, n c th tng tc c ca bn ln gp i ngay tc th.
C gng gi thi quen n gin n{y trc khi bt u.
ng xao nhng
Bt u l tm mt ch yn tnh c. Nh ~ ni phn To khung cnh (Chng
4), m nhc c th rt c ch. Nn nghe nhc Baroc nhp 60 phch/ pht. Loi nhc ny
c coi l{ a ta v{o trng th|i th gi~n nhng tnh to v n m phng nhp tim trung
bnh khi ngh ngi. N cng gi cho no phi nhy cm ca bn lm vic t do, trong khi
vn cho php no tri tp trung vo nhim v trc mt.
Ngi thng ngay trn mp trc ca gh
S tht l mp gh trc ca nhiu v ch tch tp o{n ln ~ b mn trc. t bn
chn thng xung sn v dng s|ch ngay trn b{n trc mt bn.
Dnh mt pht tnh tr li
Nhm mt, th s}u v{ th gi~n mt cht bng cch hnh dung ra mt ni rt yn tnh
n{o - c th l{ ni trc }y bn tng n. Vn c nhm mt v{ nhn mt ln trong khi
mi mt vn khp kn v{i pht, trong khi vn tng tng, nghe v cm nhn v ni yn
tnh . Khi m mt ra, bn s thy mnh c th gi~n nh th no. Xem ka, mt bn ~
hng n cun sch v bt u c.
Dng ngn tay hoc vt g ch
V mt ta thng t nhin di theo mt vt chuyn ng, nn nu c mt vt g c di
chuyn xung nhng dng di s rt hu ch. Ta th lm theo cch ny: Quay tr li u
chng v{ dng ngn tay di chuyn di mi dng bn c. Buc mt phi chuyn ng
nhanh theo ngn tay ca bn, ngn tay nn nhanh hn mt cht so vi bn ngh l{ mnh c
th c. Khng c dng li hay ta lng.
Xem trc ti liu cn c
Trc khi c, lt qua ton b t liu mt lt nh nhn qua ca knh ca h{ng khi i
mua sm. Lt qua phn mc lc, tiu c|c chng, bt k mc n{o in m v in nghing,
phn ho v dng ghi ch, tm tt c|c chng, tiu s tc gi v bt c phn no ni bt.
Chun b mt cht bn s bit iu g cn mong i v sn s{ng t tng nm bt nhng
tng c trnh by. Mun bit vic ny c li nh th no, ta hy th kim tra mt cht
nh sau:
c on vn sau v{ tm tt ni dung ca n
M ma bng t trong bng ti t ngt xut hin trc mt ng. T v tr cao nht ca
t{u, ng ~ ph|t hin ra ngi {n b{ thp duyn d|ng. Ngay c cp mt cng |nh la
mnh, thuyn trng Smith ngh thm, nhng khng th ngn c xung lng ca b ta.
Vi pht sau, l hi ca 2.000 ngi ~ tan th{nh tng mnh. T{u Carpathia, c|ch 58
dm, ~ bt c tn hiu SOS v phng nhanh ti cu c 705 ngi may mn nht.
Nhiu nm sau mt trong s h nhn xt: B{ ta quay mi t{u dng nh mun che khut
chng ti khng nhn thy cnh tng h~i hng.
Bn c thy on vn trn kh hiu khng? Nu bit trc }y l{ on m t tu Titanic
}m v{o bng v{ b chm vo mt m nm 1912, th c l s d hiu hn. H~y c li on
vn trong ng cnh ny.
By gi, s dng nhng mo nh ti ~ ch cho bn, c bi bo vit v l kh t sau
}y v{ xem bn ~ tin b n mc no! Kim tra xem bn ~ chun b tt cha: Ngi thng
trn mp trc ca gh, b{n ch}n t thng xung s{n, s|ch t trc mt. Dnh mt pht
tnh tr v{ tp trung. t ng h mt pht, nhn mt nhn ln, sau nhn xung sch
v bt u. Nh dng ngn tay nh!
LM BN VI L KH T TRN NI
Trong ba nm qua ti ~ b kh nhiu thi gian sng vi l kh t trn vng ni

hoang d~. Ni tr ng ca chng l nhng ngn ni rm rp m sng trn d~y Virunga, 8
ngn ni la cao ngt cao nht l 14.787 feet - nm gia ba quc gia chu Phi l Rwanda,
Uganda v Congo.
Trong thi gian , ti ~ l{m quen c vi nhiu con kh t v{ chng cng quen vi
s c mt ca ti. Chng lang thang trn nhng ngn ni v{ vng o yn nga theo tng
to|n, v{ v{i to|n ~ chp nhn s hin din ca ti gn nh mt thnh vin. Ti c th n
gn chng, ng cch chng vi feet. C mt s con, c bit l nhng con nh v con mi
ln cn ti gn ti hn. Chng cm dy my nh ln xem, s vo kha trn ba l ca ti. Mt
con thm ch cn nghch dy giy, mc d ti c cm gic rng n khng h nghi ng i
giy thc ra li c lin h vi ti.
Ti bit v l kh t vi tnh cht l nhng c th, mi con c nhng c im v c tnh
ring, v ch nhn dng bng h{ng trm trang ghi chp ca ti, ti ~ cho chng nhng
c|i tn nh: Rafiki, Uncle Bert, Icarus, v. v
Vic lm quen ny khng phi l d d{ng. C|c s|ch hng dn nghin cu v vic ny
khng my ph hp. Ti cha thy tha mn. T ti cm thy l kh lun t ra nghi ng i
vi nhng k l ch ngi yn m quan st. Chnh v vy, ti ~ c gng gy lng tin v khu
gi tnh t m ca chng bng c|ch h{nh ng ging nh mt con kh t. Ti bt chc
chng t c|ch n, c|ch bi lng, cho n cc ting ku, thm ch c nhng ting su tht
kinh khng.
L kh phn ng li rt thun li, mc d phi tha nhn nhng phng ph|p n{y
khng phi lc n{o cng ng. Th nhng, phi lun gi bnh tnh, th u, hoc ngi gi v
nhai tp tp cng cn ty di, dng nh l{ mn kho|i khu nht trn th gii.
Kh t l loi ln nht trong s cc loi kh hnh ngi. Mt con c trng thnh c
th cao ti 6 feet, nng 400 pound hoc hn; si tay d{i 8 feet. Chng thng sinh sng
trong nhng vng rng rm m t Trung Phi. Ch cn c khong vi nghn con, xp hng
u trong nhng loi qu him. Mt phn lnh th ca chng c lp thnh khu bo tn.
Trn l thuyt, chng c bo v rt cht ch. Nhng trong thc t, chng ngy cng b
dn vo nhng khu vc hp hn, ch yu l do bn sn trm v{ l ngi Batutsi. Nu khng
c nhng bin php hiu qu cng rn hn bo v loi kh t ni, th c l ch trong hai
hoc ba thp k na chng s b tuyt chng.
Mt trong nhng bc c bn bo v mt lo{i ng vt ang b e da l tm hiu r
hn v chng: thi quen n ung, vic tm bn tnh v cc qu trnh sinh sn, hnh vi trong
by {n, v.v Ti tng c ti liu nghin cu ca Jane Goodall v loi tinh tinh v{ n
thm tri ca b Cng vin Quc gia Tanzanias Gombe. Nm 1967, vi s gip ca
Tin s Louis Leakey v s ti tr ca Hi a l quc gia v Qu Ti tr ca anh em nh
Wilkie, ti bt u nghin cu v loi kh t.
Ng{y hm trc ti ~ gi cho h mt thng ip SOS in r, yu cu h bin mt
trong hai phng trong tp lu ca ti thnh mt khu rng. Vic ph hng cn phng bng
c|ch mang y cc loi c}y v{o phng i vi h dng nh l{ mt vic ht sc phi l,
nhng h ~ quen vi nhng yu cu l lng ca ti.
Chumba tayaria, h ang gi v cho ti bit cn phng ~ chun b xong. Sau , vi
nhiu ting h ht v mnh lnh bng ting Kinyarwanda, ngn ng a phng ca
Rwanda, h ~ y c chic ci qua ca phng v{ t n xung gia |m c}y ang }m
chi xuyn qua c cc tm vn sn.
Lc ny ti cy tm v|n che bn trn ci v{ ng li li. i tay nh xu gi ra b|m cht
ly mp ci, v{ mt a b t t ko mnh ng dy.
Ln ny bn c n }u ri? (Nu bn mun c tip phn cn li ca bi bo, hy xem
trn tp ch National Geographic, s ra thng 01/1970). Li mt ln na, h~y |nh du s
ca dng va dng v nhn vi 9 tnh tc c ca bn. C tin b hn cht n{o
khng?
Lnh hi nhng g ~ c
Cu hi m chng ta thng nghe nhiu nht t mi ngi khi h n}ng c tc c
ln l{: L{m th n{o bit ti c lnh hi c nhng g mnh c hay khng?. C}u tr li
l: Bn thc s lnh hi c, thm ch cn tt hn khi c nhanh.
Phn ln mi ngi thy rng thc ra h nh rt t chi tit d l t u h ~ khng tin
chc vo kh nng lnh hi ca mnh. Sau }y c thm mt s mo nh bit chc bn thu
lm nhng g cn thit t vic c t liu. (Nhng t ct li }y l{ Bn cn g; gn nh l{
khng bao gi bn cn phi bit r tng t!).
Hy l mt ngi c ch ng
Lun nh trong u nhng cu hi: Ai? Khi no? }u? C|i g? Ti sao? Nh th no?
Hy vit ra nhng cu tr li theo ch cho nhng cu hi khi bn c. Khi t ra
nhng cu hi bn ~ y tr c ca mnh vo trng th|i i hi nhiu hn, phi cht lc
nhng tng trong b{i c ging nh vic ht xng t mt chic xe tng.
c tng, khng c tng t
Nhng t m tc gi s dng ch l cng c truyn t c|c tng, v cch duy nht
bn c th nm bt tng l{ c cc cm t trong ng cnh cng vi nhng cm t
khc. Khi bn c tng t, b no ca bn phi lm vic nhiu hn hiu c ngha ca
n. Vic c tng t ging nh vic c gng khm ph chic boomerang bng cch xem
tng phn t ring ca n. Thay v c tng t, hy nm bt bc tranh ln bng cch nhn
vo c cm t, c|c c}u v{ c|c on vn.
Hy s dng cc gic quan ca bn
S dng c quan thnh gi|c bng c|ch c to ln. c lt nhanh mt lt trc, sau ,
nu l{ s|ch ca bn, |nh du vo nhng im quan trng v v ra nhng hnh nh
hiu r nhng khi nim trng t}m d trc quan hn.
To ra hng th
Nu bn t nhiu ~ quen vi ch v{ c v li ch n{o th vic c sch tr nn rt
d dng. Chng hn, mt ngi bn ca ti bit mt s thng tin s}u s|t hn v h thng
gio dc tiu hc, nh vy c y c th gip cc con mnh hc trng tt hn. C xem k
c|c gi| s|ch trong th vin ca trng. tm hiu k hn v vn ny, c bt u c
cun Sng gia cc hc sinh (Among Schoolchildren), mt tiu thuyt vit v mt thy gio
lp 5 giu lng nhn i Massachusetts. Cun sch cng thi thc c n vi ch ny v
c ~ c thm nhng cun s|ch kh|c sau . T hi mnh: Ti sao mnh li cn c nhng
th ny nh?, c ~ xem trc tng cun v c th loi ra mt s cun khng thch hp vi
yu cu ca mnh. Sau khi khi ng nh vy vic c nhng cun thch hp s rt nhanh
v d dng.
Lp s ghi nh
Sau khi bn ~ c nhanh mt lt, lp s ghi nh vi tn c|c chng v{ c|c mc.
Sau c k li mt ln na v{ in vo nhng chi tit quan trng ghi nh.
Tin ti c nhanh hiu k
C bn c|ch c c bn: c thng, c lt, c qut v{ c nhanh hiu k.
c bnh thng
L{ c|ch c chm tng dng khi c v mc ch gii tr.
c lt
L{ c|ch c nhanh hn mt cht tm thng tin c th n{o trong to{n b t liu, v

d nh c s in thoi hay t in.
c qut
L{ c|ch c ly ni dung khi qut hoc xem trc mt lt, nh c bo.
c nhanh hiu k.
L{ c|ch c ht ton b t liu vi tc nhanh, nhng hiu k.
Bit cch s dng tt c nhng c|ch c ny l mt li th ln v ta s bit cch x l vi
tng loi t liu. N cho bn nhiu s la chn, cng nhiu la chn, cng c quyn thu xp
cuc sng theo cch thoi mi nht.
Bn hy hnh dung cnh tng ny nh: Sau khi lm vic, tr v nh, bn thy mt
chng th trong hm th. Khi bc v{o trong nh{, lt qua mt lt, bn thy c nm ha
n, mt c|i th ca bn thn, mt bn ng k t mua tp ch American Adventure hng
thng, mt tp ch chuyn ng{nh v{ mi ba c|i th linh tinh kh|c na. Bn ring cc
ha n ra cui th|ng thanh to|n. Xem qua c|c th linh tinh li mt ln na xem c st
th n{o |ng lu khng, tm thy mt th bi thng ca cng ty bo him, v nm tt c
nhng th cn li vo st rc. Bn tp ch American Adventure n ti c sau, sau
ngi v{o b{n v{ c th ca bn. Bn chm r~i c l| th ti hai ln, c k tng t v hnh
dung ra hnh nh bn. Ci thm nhng h{nh ng khi hi ca bn, bn thay b qun o
th thao. Sau , trc khi ri khi nh, bn d{nh ra v{i pht c cun tp ch chuyn
ngnh v xp n ln gi cng vi nhng ti liu chuyn ngnh khc. Tuy nhin, tp ch cng
cho nhiu thng tin nghin ngm, suy ngh.
Va chy b, va suy ngh v{ bn ~ tm ra gii php cho mt vn marketing kh hc
ba nh ~ c c cun tp ch chuyn ngnh, v bn ngh n c|ch trnh b{y tng
ca mnh vo bui hp marketing vo ngy mai. Qu trnh ny c phi l mt s ci tin ln

i vi vic dp ton b chng ti liu trn b{n c sau hay khng?
C l bn ~ s dng ba c|ch c u tin - c bnh thng, c lt v{ c qut.
Trong khi chy b, s xut hin gii php cho vn marketing hc ba, l{ kt qu
ca vic c tp ch v vic bn ngh n c|ch trnh b{y tng ti cuc hp marketing
ngy mai. Qu trnh ny liu c phi l kt qu ca vic bit cch la chn nhng g cn c,
c g trc v{ c g sau hay khng?
C th bn ~ s dng c ba c|ch c - c bnh thng, c lt v{ c qut. Gi ta lm
quen vi c|ch c th t nh. Mun c nhanh, hiu k, bn phi l{m c ba vic sau: (1)
s dng tm nhn ngoi bin ca bn, (2) di chuyn mt nhanh xung pha di trang, v
(3) lt trang nhanh. Cng c ba k nng n{y vi kh nng tp trung ch v tham gia mt
cch tch cc, bn s nhanh chng thy tc c v kh nng hiu ca mnh tng ln mt
c|ch |ng ngc nhin.
Nng cao tm nhn ngoi bin
Khi bn n bc s o th lc kim tra mt, bc s s o tm nhn ngoi bin bng
mt loi my chuyn dng, chic my ny t kch hot khi bn nhn thng pha trc vo
mt chic bt rng mu en. Nhng m sng ging nh nhng ngi sao nh, c nhp nhy
quanh bt, mi khi nhn vo mt m sng bn li nhn mt nt. C|c m sng c nhp
nhy v xa dn khi trng t}m b|t, ni mt bn ang tp trung. Mt s m sng bn s
khng cn nhn thy na v chng ~ ra khi tm nhn ngoi bin ca bn.
Th kim tra bn mt phi v{ x|c nh tm nhn ngoi bin ca bn. Phn ln mi ngi
c th nhn thy mi vt mt gc 450 tnh t tm, mt s ngi c th nhn thy xa hn
c th ln ti 900 hoc hn.
Khi c, tm nhn ngoi bin cng ln, cng c kh nng lnh hi nhiu thng tin trong
cng mt lc. Bn c nhanh hn khi hiu c ton b cc cm t bng mt ci nhn. Tt
nht, bn c th t luyn tp c tm nhn ngoi bin ngy cng rng hn.
Steve Snyder, gi|o vin hng dn c cc tri SuperCamp, ~ dy sinh vin bit cch
m rng tm nhn ngoi bin bng cch luyn tp theo phng ph|p ba trng im (trifocus), nh khc phc c thi quen tp trung vo tng t ring l. n gin chia mi
dng th{nh ba on. Khi c, tp trung v{o on bn tri, tip n l{ on gia, v cui
cng l{ on bn phi, tip nhn tng cm t bng tm nhn ngoi bin, trnh nhn vo
tng t. Sau }y l{ mt v d:
In the night sky/ was a very bright star/ that everyone saw.
(Trn bu tri m/ c mt ngi sao rt sng/ mi ngi u nhn thy)
Steve c mt cun s|ch ma thut gip sinh vin rn luyn phng ph|p c n{y. iu
u tin p vo mt cc sinh vin l cun sch tuyt nhin khng c mt ch no. Mi
trang ch c nhng k hiu nh sau:
-------------- * ------------------- * ------- ------------- *----------Mun c cun sch ma thut, bn ch cn tp trung v{o on bn tri (trng tm l
du sao), tip theo l{ on gia v{ on bn phi. C c tng trang bi tp, bn bt u
nhn thy cun sch khng phi l v c ci g m l v c nh th no.
Khi mt di chuyn, iu quan trng nht ca bi tp l{ h~y ngh cun sch ny tht tuyt
diu, v vic c nhanh, hiu k hn nhiu s th v bit bao. H~y c theo mt nhp n{o ,
nh 1, 2, 3 1, 2, 3 hoc mt m|y m nhp, nu c.
Gi hy tp c trang bn phi, mt trong nhng trang trong cun s|ch ma thut .
Mi ngy hy luyn bi tp ny vi ln, mi ln t 20 40 gi}y. Sau th dng phng

ph|p ba trng t}m c mt cun s|ch bnh thng. Ch chia tng dng trong sch
th{nh ba on, sau h~y mt nhy vo gia mi on, trong khi vn nhn thy cc t
ngoi bin hai bn. ( thc hnh loi bi tp ny, tt hn ht hy chn nhng sch bn
thch).
Mt c|ch kh|c m rng tm nhn ngoi bin l c gng c tng trang trong khi vn
tp trung mt vo khong trng gia cc dng, khng tp trung vo cc t thc. }y gi l
tiu im mm (solf focus) v{ c thm mt li th na l mt bn s d lm vic hn.
K thut lt sang trang
H~y ngh rng bn c kh nng c nhanh nh lt gi c|c trang. tr thnh mt ngi
c nhanh, hiu k, bn phi c kh nng lt sang trang nhanh nh tc dt vi! Sau }y
l mt s bi tp v lt sang trang c thc hnh SuperCamp.
Tay tri cm sch pha trn, trang s|ch m, tay phi ch lt qua trang sch t trn
xung di, trang bn tr|i trc, trang bn phi sau. Khi lt ht trang bn phi, dng tay
tri vi sang lt trang sch, xem hnh v trang bn (hnh trn).
Mt bin th ca phng ph|p n{y l{ di chuyn tay phi theo hnh ch U t tri sang
phi, xem hnh v trang bn (hnh di).
C th thy d hn nu trc tin bn gi cun s|ch cho n ht. Nh vy s khng b
chm tc hay dng li khi mt bn vp vo mt t hay cm t. Hy t bm thi gian
trong mt pht, th gi mt trm trang bng tay tri, trong khi tay phi vn lt tng trang
hoc to thnh hnh ch U. Sau xoay pha bn phi ca cun sch ln trn v bm gi
thc hin trong mt pht.
Siu qut (hyperscan) nng tc ca mt
Ta ~ ni, nu di chuyn ngn tr theo dng ch s t|c ng n vic tng tc c.

Sau }y c mt s cch c th hn, bn c th p dng nng tc c ti mc mt bn
lt qua ht cc trang.
Hy ly mt cun sch, bt c cun n{o. Dng ngn tay dn mt, di chuyn qua tng
trang s dng mt trong s c|ch .
Khi bn c, buc mt ui theo ngn tay ang di chuyn nhanh xung di trang.
ng c c tt c cc t. Ch ngh n nhng g bn ang nhn thy. H~y ngh v bt k
hnh v hay s no. T tr li nhng cu hi bn cht nhn thy. C gng xem ton b
khi nim trnh by trong trang sch.
K thut ny gi l{ siu qut (hyperscan) v{ l{ mt cng c c rt hu ch. Siu
qut l{ phng ph|p hiu qu xem trc t liu cng nh quyt nh c nn c t
liu hay khng. H~y thc hnh mi ngy vi nhiu loi t liu kh|c nhau: b|o ch, th t
v bt c th g bn c c. Khi i, h~y ni chuyn v bt k nhng g bn ang nhn thy t hoc cm t mt bn bt gp, mt tm nh, s , lc , v.v Luyn tp cch ny t 15 pht mi ngy, bn s nhanh chng lnh hi c nhiu iu cng mt lc.
Mi ln th mt c|ch kh|c nhau cho n khi bn tm ra cch hiu qu nht i vi bn.
Mi pht mi ng{y kt hp tt c vi nhau
Tt c nhng g cn lm l cam kt ca bn v 10 pht mi ngy. Bn th thc hin nh
sau, hoc t theo cch ca mnh.
Chn ni yn tnh
Chn mt ni yn tnh c v{ h{ng ng{y, khi c hy ngi ng ch . Trong thc
t, nn chn cun sch bn ang mun c v dng mt chic ng h bm gi.
Kim tra tnh trng sinh l

Ngi thng trn mp gh, s|ch t trn b{n trc mt, cch mt khong 14 inch. Kim
tra xem lng ~ ngi thng v{ b{n ch}n t st xung nn nh{ cha. D{nh mt pht tm
hn th th|i v{ c th c th gi~n.
Xem trc cun sch mt pht
Xem tiu , mc lc, mc chng, c|c mc ln, hnh nh, tranh v, s v cc phn
tm tt chng. Khi xem trc, hy t t ra cu hi: Cun sch ny ni v c|i g?
Gi ht cc trang sch
Tp gi cc trang nhanh ht c trong mt pht, dng ngn tay di nhanh xung tng
trang. Ni to ln nhng g bn nhn thy khi lt gi cc trang. Sau mt pht, dng li v xem
bn ~ lt c bao nhiu trang. Gi hy lm li trong mt pht na v xem liu bn c
nng tc ln c khng. C gng t mc tiu 100 trang/pht tr ln.
Gi hy lt bn phi sch ln
Hy nhn ln trn nh{ v{ ngh n mt ni yn tnh, ht mt hi tht s}u, sau nhn
xung trang sch v bt u c. Lt nhanh cc trang, dng ngn tay hoc vt g dn
mt xung pha di trang nh s dng c|c c|ch siu qut. ng thi khi h~y t hi
nhng c}u, nh: T{i liu ny vit v ci g? Tc gi ~ ni g? iu c ng khng, ti sao
ng v{ ng mc no? V sao n li quan trng?
Gi v nh bn ang c mt thnh gi, ngi thc mc khng bit bn ang c g, v
hy gy n tng i vi h khi h tin n ch bn. Chng hn nh: , cun sch ny c
th vit v g nh? Ti thy c mt biu vi nhiu mu sc biu th c|c |m m}y v{ i
dng, c c|c mi tn v{ hnh nh ca bng | v{ nhiu bn m ha mu (color-coded
map). C th l{ iu g v thi tit chng? V}ng, ti thy l{ v chu k ca nc trn

tr|i t. By gi, khng bit tc gi phi ni g v iu n{y }y?.
C th tip tc, nh ch vo cc cm t, ng tng t ring l. Mi ngy s dng
mt c|ch kh|c nhau cho n khi bn thy cch no l thch hp vi bn nht.
Mi mt ?
Khi mt ~ mi, bn hy th p dng cch lm tiu tan s mt mi v stress ny nh.
Trc tin, xoa mnh hai bn tay vi nhau mt lc, sau nhm mt li v khum hai lng
bn tay p ln mt, khp cht cc ngn tay sao cho nh sng khng lt qua c. Hnh dung
bn ang mt ni yn tnh v{ th mng chng hn, trong mt khu rng c khng kh
trong lnh, mt m, nhng ngn c}y u a trong gi. Nhn mt ln mt lt khi hnh dung
ra ni . Dng mt di theo chuyn ng ti lui, ln xung ca ngn cy; nh vy s rt tt
loi b s cng thng cho c|c c quanh nh~n cu. T nh vi mnh rng bn ang l{m
mt vic tt, mt vic hu ch nhanh chng tr th{nh ngi c kh nng c nhanh, hiu
k ti mc kh tin! Sau t t b tay ra v m mt.
Kim tra ln cui
Bn nn sn sng s dng nhng k thut mi v thc hin kim tra c ln cui xem
mnh ~ tin b n mc no.
Nu bn mun thc hnh mt cht th hy lm ngay lc ny, ch mt khong 10 pht.
Mt ln na, kim tra t th ca bn: ngi thng trn gh trc, b{n ch}n t st xung
sn nh, sch dng ngay trc mt. Dnh mt pht ly li bnh tnh v{ tp trung. Bm
ng h cho mt pht, ngc mt nhn ln, sau nhn xung trang sch v bt u.
BNG N S K DIU TRONG GIO DC CA TC GI LYELLE PALMER
To nim vui trong lp hc thng qua gi v quay vng

Phng ph|p dy v hc tng tc (accelerative) l vic bin lp hc th{nh ni sinh vin
c hc hnh vi tinh thn lc quan, t th thoi mi vi nhng cch gi r rng v kho
lo. Gio vin trong lp khuyn khch th hin ci ti tch cc trong mi con ngi, ci ti
s h tr cho nhng kh nng hot ng nhit tnh v sng to trong sinh vin. R rng,
sinh vin rt thnh cng bc hc tng tc, ngoi ra lp hc cn l mt ni rt vui nhn.
Gio vin s c y sinh lc v hng th v h bng nhn thy khng mt ni n{o trn th
gii m{ ng{y n{o cng c khng kh si ni, ho hng nh cc lp hc (d bt c la
tui no). Mt khi c|c gi|o vin ~ nhn thy thnh qu ni bt ca qu trnh hot ng tch
cc ca c b no, c th h s khng bao gi quay tr li vi cch dy v hc n iu nh
lp hc thng thng.
Giai on chun b
Nhng hot ng c th ca lp hc tng tc chia l{m ba giai on ring bit. Th nht
l{ giai on chun b, l{ giai on chun b mi trng bn ngoi v bn trong ca sinh
vin, to iu kin vic hc din ra nhanh chng v d d{ng. gy khng kh hc tp
cho sinh vin trong lp, lp hc c t chc khc vi mt lp hc bnh thng. Gh ngi
xp theo hnh vng cung sinh vin c th giao tip bng mt vi nhau, to khng kh gn
gi, m cng. Cn phng gn gng v d chu. Mt l hoa ti v{ nhng bc tranh (thc s
mang tnh ngh thut) cng nh hng n khng kh trong lp. Ton b bi hc c th
hin qua nhng bc v sc s do gio vin t to treo trn tng; nhng con ch ba chiu,
ch bng v mt bc tranh vi tnh cht l cng c h tr ghi nh km theo mi bc v.
Nhng li khng nh r r{ng c treo trn tng, trn dy hoc trn bn. Mt loi
nhc c in m m c bt ln khi c|c sinh vin bc vo lp.
Lp hc bt u bng hot ng th cht th gi~n c bp trong vi pht (xoa bp
lng cng rt tt. Liu bn u oi c na khng khi bc vo lp ~ l{m ng tc xoa
bp lng ngay t nhng pht u tin?). Tip theo, khi c th c th lng v{ c quan
st trc quan nhng th{nh cng trc }y mt cch xc thc, sinh vin s c trng thi tinh
thn lm vic hiu qu nht v thoi mi ch ti bt k vic g din ra trong lp. Nhng
cch khng nh v gi xc thc i vi sinh vin, nh: Hm nay, c|c em s tm hiu tip
nhng ni dung mi trong kha hc, ng thi m rng kin thc v{ {o s}u hn nhng
ni dung ~ hc. Cc em s thy ngc nhin v nhng lin kt sng to s pht trin rt
nhanh khi chng ta li cp n ni dung n{y.
Giai on trnh by
Giai on th hai l{ giai on trnh b{y t liu, giai on n{y thng din ra rt si ni,
mnh m v{ t ngt (thng vi nhc nn l mt loi nhc c in gy n tng su sc).
giai on ny, ton b hot ng ging dy c coi nh vic hng dn bng ngoi ng;
cc thut ng v khi nim mi c gii thch nh mt bi tp gii m m rng, sau
lin h vi nhng t liu ~ hc t trc. Hnh thc hc c th l nhc li tt c c|c t liu
t ba ln tr ln mt cch ngu nhin. Trnh by c th khi qut hoc m rng; t u n
cui tr|nh i v{o c|c c}u hi v luyn tp, tuy nhin i khi sinh vin c xu hng phn ng
li hng dn: H~y ni cho ngi ngi bn cnh bit nhng iu cn thit trong giai on
chun b cho mt lp hc tng tc theo cch nh ca bn (ch khng phi l{ Bn c th
nh tt c nhng iu cn thit trong giai on chun b khng?)
thu ht ton b s ch ca sinh vin bt c la tui no, khi trnh by c th s
dng c cc con ri, ng t|c cng iu v cch gy n tng ca gio vin. Gio vin hc
cch pht m c ng iu khi ni bn cu i no mang tnh ngn ng th yu c
tham gia. Nhng t mang tnh xc thc, nhng t mang tnh th thc v ng iu s kch
thch no b ca sinh vin c nng khiu hoc c phong cch hc s dng cc gic quan,
nh: th gic, thnh gic, xc gic. Sinh vin nhm mt li v{ mng tng ra ni dung hoc
lin h cc thut nh trc quan k quc vi ni dung. Php n d v loi suy to ra nhng
hnh nh d hi tng; }y c|c b{i h|t thng c s dng nhiu nht. Gio vin vit
kch bn, lng ni dung bi hc v{o c|c chng on v phn vai. Nhng tm th pht cho
sinh vin u nhn cch ha cc khi nim hoc thut ng (Ti l{ u v{o; ti t|c ng n
cc dy thn kinh dn vo no t c|c gi|c quan nh mt, tai, l{n da, mi, li hoc c|c c).
Cc sinh vin tr th{nh i tng vi t cch l mt nhm (tc mi sinh vin l mt thnh
phn trong k hoch ca mt gi hc). Gio vin minh ha, dn dt, trnh by, din t, phc
ha, gi m v khi qut li. Sinh vin cng trnh b{y trong mt nhm nh hoc trc c
lp, nh vy vic phi hp dy v hc din ra mt c|ch bnh ng, tin cy v rt t nhin.
Vic xem xt th ng thng cng c thng tin m no nhn c. }y chng ti lu
: b no ghi li tng gi}y pht ~ tri qua vo mi lc, n khng th khng ghi li, tip
nhn, lnh hi v hp th. No tip thu tt nht khi hon ton tp trung, khng c bt k s
xao nhng (s h~i) n{o, v{ khi thng tin c trnh by theo th thc ph hp nht hoc
bng mi th thc. Trong trng thi mt nhm, th th|i, h{m lng cacbon dioxit trong
mu cao, cc t bo hc tng tc. Mt s tp ch vn hc cp vic hc tng tc ~ ch ra
nhiu bng chng v tnh hiu qu ca cch thc hnh trong lp hc ny. C hai cng trnh
phn tch kt qu nghin cu v phng ph|p hc tng tc ~ c tin hnh bi cc nh
nghin cu gio dc. Mt trong s c nhng nh hng rt quan trng trong vic dy
ngoi ng, cn cng trnh kia cho thy mt s lp c nhiu sinh vin c nhu cu c bit bo
m mc hc cao gp t 2 4 ln so vi sinh vin bnh thng (!) ln mt cch ngu nhin.
Trnh by c th khi qut hoc m rng; t u n cui tr|nh i v{o c|c c}u hi v luyn
tp, tuy nhin i khi sinh vin c xu hng phn ng li hng dn: H~y ni cho ngi
ngi bn cnh bit nhng iu cn thit trong giai on chun b cho mt lp hc tng tc
theo cch nh ca bn (ch khng phi l{ Bn c th nh tt c nhng iu cn thit
trong giai on chun b khng?)
thu ht ton b s ch ca sinh vin bt c la tui no, khi trnh by c th s
dng c cc con ri, ng t|c cng iu v cch gy n tng ca gio vin. Gio vin hc
cch pht m c ng iu khi ni bn cu i no mang tnh ngn ng th yu c
tham gia. Nhng t mang tnh xc thc, nhng t mang tnh th thc v ng iu s kch
thch no b ca sinh vin c nng khiu hoc c phong cch hc s dng cc gic quan,
nh: th gic, thnh gic, xc gic. Sinh vin nhm mt li v{ mng tng ra ni dung hoc
lin h cc thut nh trc quan k quc vi ni dung. Php n d v loi suy to ra nhng
hnh nh d hi tng; }y c|c b{i h|t thng c s dng nhiu nht. Gio vin vit
kch bn, lng ni dung bi hc v{o c|c chng on v phn vai. Nhng tm th pht cho
sinh vin u nhn cch ha cc khi nim hoc thut ng (Ti l{ u v{o; ti t|c ng n
cc dy thn kinh dn vo no t cc th{nh cng trong mi trng thoi mi, vui v, c tnh
tp th v s quan t}m chu |o, th ma tu khng cn s cm d no na. Ngc li, nu
sinh vin khng bao gi cm nhn c nhng iu tt p hay iu bnh thng tr phi
s dng ma tu, th ma tu s c sc hp dn rt ln. C l, bin php quan trng nht
ngn chn trc nghin ma tu l{ gip sinh vin c c nhng tri nghim thit thc, c
gi tr v lun sn s{ng trn c s sng kin c| nh}n. Phng ph|p dy hc tng tc c rt
nhiu li ch, khng ch l mt tng hay m cn c nhiu kinh nghim hc tp rt
thit thc. Vic la chn phng ph|p gi|o dc tch cc, tng tc v mang tnh t nhin to
ra qu trnh lm vic hiu qu, chm ch, c lp v sng to rt cao cho sinh vin. Sinh
vin thy rng h c th nhn ly trch nhim c nhn v vic la chn qu quyt trong
cuc sng v{ nh vy, thay v l nhng nn nhn khng c kh nng hot ng nu khng
c s gip , h s c rt nhiu c hi la chn th|i anh hng.
T chm im cho tc ca mnh, sau tr li cc cu hi trang sau kim tra
mc hiu ca bn. Bn c th s ngc nhin trc kh nng ghi nh ca mnh! Nu cha
y 1 pht bn ~ ho{n th{nh, th tht l mt iu tuyt diu! C th bn s mun vit mt
cun sch.
11. T DUY LOGIC V SNG TO

- Bi v, n s gip bn:
y nhanh qu trnh gii quyt vn mt cch sng to.
bn cu no phi ca bn lm vic trong nhng tnh hung y thch thc.
Hiu c vai tr ca h t tng (paradigm) c nhn trong cc qu trnh sng to.
Hc c|ch ng n~o tm gii php mi cho nhiu vn .
Khm ph thnh cng ca T duy logic.
Mt ngi c c sng to thng hay t m, thch th nghim, a mo him, hay a
nghch v c kh nng trc gic trong bn cng tim n mt con ngi nh vy. c
chng n{y s gip bn khm ph kh nng s|ng to ca chnh mnh, bit s dng chng
gii quyt thnh cng hng lot vn hc ba trong cuc sng.
Tnh theo thang im t 1 n 10, kh nng s|ng to ca bn mc no? Steve
Curtis, mt thng gia v{ cng l{ mt chuyn gia v kh nng s|ng to, lun t ra cu hi
ny cho nhng ngi n xin vic. V ng ch nhn nhng ngi c cu tr li l{ Mi.
Khi c ngh gii thch v cch x s ny, ng cho bit Tt c chng ta sinh ra u
~ c c s|ng to, v nu bn tin rng mnh l mt ngi sng to bn s tm c c|ch i
ph sng to vi nhng vn thng ngy, c trong cng vic v trong cuc sng ring.
l{ nhng ngi ti mun c cng lm vic.
Trong x hi, ta thng c xu hng coi nhng ngi nh c|c ngh s, nh khoa hc v
nh sng ch c g b n v kh hiu - ch v h u c kh nng s|ng to. Tuy nhin, tt
c chng ta cng c th tr thnh nhng nh{ t tng sng to, c kh nng gii quyt mi
vn . iu cn thit l phi c tr t m, sn sng mo him, v ham mun lm mi vic
mt cch hiu qu - ba phm cht c sn trong mi con ngi.
Nhiu khi ngi rt c kh nng s|ng to li biu l mt cch khim tn. Tuy cha n
mc c tha nhn trong nn vn minh nh}n loi, nhng n th hin r nt trong cuc
sng thng ngy, lm cho cuc sng tr nn th v hn. Ti mun ni n nhng vic tuy
nh nhng i hi phi c sng kin nh ui kin ra khi a thc n ca ch, trang tr li
nh ca vi t chi ph nht, tm cch tn dng nc tm ti cy, hay trong nu n, th
kt hp mt s mn vi nhau theo nhng cng thc mi c mn n mi vi hng v
mi.
Hy dnh v{i pht nh li nhng tnh hung kh khn, thm ch c th l v vng,
nhng cui cng bn ~ gii quyt vn th{nh cng v{ t c mc ch. Bn b vp ng,
b sp by, hoc b bt do mt giao c m{ trc kia cha bao gi gp phi. Nhng rt cuc,
bn ~ tm c c|ch tho|t ra. chnh l{ s sng to.
Thm ch c khi bn ~ tm c gii php hay cho vn hc ba n{o , nhng s|ng
kin ca bn li b xp x v mt k ma lanh ~ ly tng ca bn, pht trin thm vi
bc na bin thnh ca ring.
Nu bn suy ngh k tng trng hp ca mnh, bn s khm ph ra mt iu l cc gii
php hu nh lun xut pht t kin thc bn ~ c, hoc kin thc vay mn ca ngi
khc - nh mt c}u ch}m ngn ~ ni: Di nh mt tri khng c g mi. Ch c nhng
phin bn mi v nhng cch phi hp mi. Thm ch nhng tng c coi l{ c|ch
mng cng bt ngun t mt nn tng tri thc sn c. Tuy nhin, nhng g m{ ngi c c
sng to thng lm vi tri thc, l{ h thc hin c nhy nhn nhn theo nhng cch
mi cha tng c. (iu n{y thng lin quan n s thay i ca h t tng m ti s ni
phn sau).
R rng tt c cc gii php t nhiu mi l ca bn l kt qu ca kh nng s|ng to

thc s, chng s khuyn khch bn. Bn bt u cm thy t tin hn v{o kh nng ca
mnh trong vic kh|m ph| v{ tm c gii php cho nhng thch thc ngy cng nghim
trng m{ con ngi trn th gii hin ang phi i mt. Khi nim Suy ngh to{n b H{nh ng cc b ~ kh|i qu|t mt cch chung nht quan im ca chng ta v vn sc
khe v s ha hp ca th gii. Tt c mi ngi phi nhn ra th gii vi tm nhn rng
nht, sau mi ngi phi h{nh ng trong phm vi nh hng ring ca mnh mt cch
thn trng, sng to v c quan im hin i. l{m c nh vy ta phi c kh nng
lnh hi thng tin mi v tm ra gii php cho v s cc thch thc.
Thng tin: Nguyn liu th cho s thay i
Th gii ang thay i vi tc tng dn, ch yu do thng tin ngy cng nhiu v lun
c sn - thng tin rt nhiu v d tip cn. Thng tin cng xm nhp nhanh vo th gii, vo
t tng con ngi th con ngi cng d lnh hi, kt hp v ti kt hp thng tin a
ra nhng khi nim, hc thuyt, c s l lun v nhng pht minh mi. iu l{m cho tc
thay i nhanh cha tng c trn th gii.
iu n{y c ngha rt ln i vi chng ta vi t c|ch l{ nhng ngi lm kinh doanh,
nh gio dc, sinh vin, nhng bc lm cha lm m v nhng cng dn c trch nhim trn
th gii. Nhng kiu t duy c v{ c|ch chp nhn th ng c th chng ta bung
xui theo dng i, nhng sng v lm vic hiu qu thc s v pht huy ht nng lc
bn thn, chng ta nht thit phi tin n nh cao ca thi i hu cng ngh thng tin.
Ta cn c nhng k nng t duy cho php lnh hi thng tin mi s dng nh, ni
lm vic v{ trng hc. Ta cn tip nhn thng tin mt cch sng to c c nhng kt
qu tch cc trong cuc sng.
Trong cun Pht trin t tng th k 21, nh gio dc Marsha Sinetar m t c tnh
thch nghi mt cch sng to m{ b{ tin rng c tnh ny cn phi c trong mi mt cuc
sng ca con ngi - t vic pht trin v lm giu c nhn, cng vic kinh doanh v ngh
nghip, n vic lm cha m v cuc sng gia nh. Kh nng thch nghi mt cch sng to
c th trng ging nh mt tr chi v{ thc ra rt khi h{i, nhng n lin quan n cch
ngh va logic, va tun t, va mang tnh trc gic, va mang tnh c nhn su sc tm
li l mt qu| trnh t duy ca c b n~o gii quyt vn mt cch hiu qu.
Xem xt cc qu trnh gii quyt vn
Nhng nm gn }y, chng ta dng nh gp rt nhiu thut ng mi v cc qu trnh
gii quyt vn . Sau }y c mt s thut ng vi nh ngha kh| n gin.
T duy kiu thng ng
Qu trnh di chuyn tng bc tin ti ch ging nh vic leo tng bc thang.
T duy kiu ngoi l
Xem xt vn ca bn t nhng gc cnh mi ging nh vic nhy t chic thang ny
sang chic thang khc.
T duy kiu ph bnh
S dng cch nhn xt, |nh gi| ging nh |nh gi| tnh kh thi ca mt tng hay
mt sn phm.
T duy kiu phn tch
Qu trnh chia nh vn hay tng ca bn thnh nhiu phn nh, |nh gi| tng
phn xem chng c ph hp vi nhau khng, v th xem chng c th ti hp theo cch
mi nh th no.
T duy kiu logic
Pht trin chin lc c th v lp k hoch v{ nh hng cho nhng hot ng quy

m ln bng cch xem xt d n t mi kha cnh c th.
T duy theo kt lun logic
Bt tay vo nhim v t vin cnh ca gii php cn thit.
T duy s|ng to
Hiu ng gi l{ bng n xy ra khi bn sp xp li nhng s vic hin c v hiu thu
vn . (Vic n{y thng lin quan n t duy kiu ngoi l).
Tt c cc kiu t duy c th phn thnh cc qu trnh ca no phi v{ n~o tr|i, trong
ta c th thy t duy kiu ngoi l, kt lun logic v{ t duy s|ng to nm trn phn no phi
mang tnh trc gi|c, v{ t duy kiu thng ng, ph bnh, chin lc v{ t duy ph}n tch
trn phn no tri mang tnh logic. Tuy nhin, trong thc t c rt nhiu s trng lp. Vic
gii quyt vn , ging nh bt k hot ng tr tu no, l s kt hp ca t duy s|ng to
v logic. Nhng ngi gii quyt vn mt cch sng to thc s thng kt hp tt c
c|c qu| trnh n{y. iu quan trng cn ghi nh l tnh sng to vt ra ngoi s gi m
sng to ban u chuyn sang thc hin tng thc s.
T u n cui, vic gii quyt vn sng to u phi tri qua nhng bc c th
sau:
Chun b (Preparation)
X|c nh vn , mc tiu v thch thc.
p (Incubation)
{o s}u v{o c|c s vic v nghin ngm trong u.

Khai tr (illumination)
C|c tng bt u ni ln.
Thm nh (verification)
Quyt nh xem gii ph|p a ra c thc s gii quyt c vn khng.
p dng (application)
Thc hin c|c bc c th theo gii php.
t nn mng
Mi n lc sng to nht - t vic t ph vo cc l thuyt ca Einstein, n chin dch
qung co ln, hay chng trnh t ci tin y tham vng - u phi c mt nn tng vng
chc. }y l{ c|ch thc bn lp nn nn tng .
Bn bt u vi nhng kin thc ca mnh v ca ngi khc, v xy dng t . Khi
x|c nh c mc tiu, s dng phn no tr|i mang tnh logic v{ tnh phng ph|p lp
ra mt bn nh hng cho no phi trong qu trnh p v{ khai tr sau . Tuy vic
nghin cu thng khng c coi l hot ng sng to bo m thnh cng cho n lc
ca bn, nhng chc chn phi nghin cu k.
Hy thu thp cc sch v bi bo vit v ti ca bn, sau c v cht lc. Tm n
cc chuyn gia v ch v{ trao i vi h. Tm hiu k nhng li ch khi c c gii
php v mc tiu, cng nh nhng tr ngi khi thc hin mc tiu. Sau trnh b{y vn
hoc mc tiu ca bn bng ngn ng r rng v chi tit. bc ny, hy lun t nh:
Mnh l{ ngi rt c kh nng thc hin!

Hy tin rng bn c kh nng tm ra gii php. Cc nghin cu ~ chng minh con ngi
c xu hng chp nhn s tn ti ca vn nu tin rng h c kh nng tm c gii
php. Vic chp nhn s tn ti ca vn chnh l{ bc u tin gii quyt c vn
.
Khi mi s vic ~ tn ti, bn bc v{o giai on p hay trm ng}m - lt qua cc
s vic mt cch ngu nhin v chm r~i trong u. }y l{ giai on lm vic ca no phi
nhng mi ngi thng ct xn, rt ngn, ch v nhm ln vi vic khng l{m g. V sng
trong x hi ca n~o tr|i trong cho php khng l{m g, nn nh{ ph bnh trong bn ~
ln ting qu trch, thc gic h{nh ng, iu ~ dp tt c sng to ca bn.
May mn l gi }y bn ~ bit r s vic, c th tr|nh c h{nh ng tiu cc
bng cch thc vic t cho php mnh khng l{m g cho n khi qu trnh p m
ng ti qu trnh khai tr.
Giai on p l lc bn c nhng suy ngh lan man nht. y c th l hot ng vt l
n{o khng i hi nhiu tp trung, nh bi li, i b|ch b, hay nh c di. Hot ng ny
m cnh ca v{o u bn v{ nhng suy ngh tn mn trn vo. Nhng hot ng khc
tng t cn c nghe nhc, m m{ng, tm v{ l|i xe i lng vng.
V khng c im r r{ng n{o x|c nh khi bc p kt thc v{ bc khai tr bt u,
nn bn phi c mt cun s nh trong ti hoc trong t ghi li nhng tng ngay khi
chng xut hin.
Trong nhng trang tip theo, bn s hc v t duy theo kt lun logic, s thay i ca h
t tng v s ng no, tt c nhng c|ch n{y u dn n cc gii php.
Cm gic th no khi sng trong gii php ca bn?
Vic suy ngh mt vn c th rt tiu cc. Nhng cu hi nh: iu g bt n vy?,

Ai l{m ri ln th?, Ti sao iu li xy ra vi ti? - tt c u nhn mnh vo ci bt
n v c th lm bn phi hao tn nng lng v s sng to.
T duy theo kt lun logic, mt khc, li mang tnh tch cc. N ngc vi vic suy ngh
v mt vn v s a bn i theo hng ng hn l{ bn lm nhng vic v ch vi
nhng suy ngh tiu cc. Vi kiu t duy theo kt lun logic, bn s t ra nhng cu hi
nh: Nhng g trong tm kim sot ca mnh? Mnh c th l{m c g vi n? iu g
s ng vin mnh? iu g s thc y v kch ng mnh? Mnh c th thay i tnh
hung n{y nh th n{o? T duy kiu kt lun logic s bin nhng vn tiu tn nng
lng thnh nhng mc ch m~nh lit.
H~y ngh n gii ph|p hn l{ ngh n vn v{ lun ngh n thnh cng. Ni cch
khc, hy hnh dung ra vic bn s cm thy nh th n{o khi sng trong gii php ca bn.
}y l{ mt cch lm rt hiu qu tm n nhng cch tm ra gii ph|p. N cng to ra
mt p lc gia vn v gii php. p lc n{y c xu hng t nhin l t gii quyt theo
hng tch cc.
Thc h{nh t duy theo kt lun logic
}y l{ c|ch thc h{nh t duy theo kt lun logic bn c th th x|c nh v{ theo ui
mc tiu ring.
Hnh dung 5 nm sau bn ~ l{m c tt c nhng vic tng hy vng l{m c trong
cuc sng cho n khi . Bn c sc khe, hnh phc, thnh cng trong cng vic ~ chn,
v gi c thng bng trn mi phng din cuc sng. Gi bn ang mun c mt v tr
c th tin xa hn, c s bo m v t{i chnh hn na. Tuy nhin, ~ my nm tri qua t
khi bn k khai qu trnh hot ng ca mnh. Hy khai li vi t c|ch l{ mt ngi thnh
t v lun gi c thng bng trong cuc sng.
Mt cch na, hnh dung bn l mt ngi i tin phong, rt nng ng v nhit tnh,
mt in hnh m phng vin bo thnh ph n phng vn vit bi. Hy vit cu chuyn
m bn mun nhn thy chnh mnh trong . ng thi hnh dung ra nhng tm nh minh
ha cho bi bo v vit li ch thch cho nh.
Nhng vic nh th ny rt hay, v{ cng l{ c|ch ho{n ho nht s dng kiu t
duy theo kt lun logic. Bn s thy khi bn c th nhn trc quan hnh nh ca mnh vi t
c|ch l{ ngi bn mun tr thnh mt cch r nt nht, t nhin bn s phn u theo
hng . Sc mnh ca c|ch nhn l{ mt ng c thc y s thay i rt hiu qu. Cc
nh khoa hc x hi trong nhiu nm ~ nhn thy rng h{nh ng quan trng thng l
kt qu ca cch nhn quan trng, i vi c|c c| nh}n, cng nh c|c quc gia.
Nhng thay i ca h bin ha, hay nhng nc thang thay i
T duy s|ng to khng phi l vn lm vic chm ch hn, m{ l{ vn t duy theo
kiu khc. Nhiu khi, n lin quan n mt hin tng t duy ngo{i l gi l s thay i ca
h bin ha. (Bn c nh khi nim nc thang thay i trong c|ch t duy ngo{i l khng?
H t tng l tp hp nhng quy tc ta dng |nh gi| thng tin v{ a thng tin
vo cuc sng. Mi ngi u c h t tng ring da trn kinh nghim ca mnh. H t
tng ny rt c ch theo nhiu c|ch kh|c nhau. Nhng n cng c th c nhng hn ch.
N c th che khut c hi khin bn khng nhn thy, n gin v h thng quan im
|nh gi| (frame of reference) ca bn khng tha nhn s tn ti ca c hi.
Mt v d ni bt l vic ngi Thy S mt i v tr ng u th gii v sn xut ng
h ch trong mt thp k. Mt nh nghin cu Thy S ~ s|ng ch ra loi ng h Quartz,
nhng tng ca ng b nh sn xut ng h ni ng l{m vic phn i vi l do ng
h cha bao gi ch to theo c|ch .
Nh vy ngi Thy S ~ khng thy c li ch ca khi nim mi ny, thm ch h
cn khng quan t}m n vic cp bng sng ch cho tng mi. Nh nghin cu ~ a
chic ng h Quartz ca ng n mt trin lm thng mi c|ch khng l}u, ti }y

chic ng h c Hng Seiko and Texas Instruments pht hin. H khng c h t tng
hn ch nh ngi Thy S nn ~ nhanh chng sn xut loi ng h ny.
Sng trong mt h t tng ging nh vic lc n{o cng ch nhn qua mt ca s v
thy phn nh th gii bn ngoi. Qua mt ca s ta cng c th i ht cuc i mt cch
bnh thn. Xt cho cng, c mt ca vn tt hn khng c n{o.
Ton b khung cnh c th rt m nht, nhng nu cha bao gi nhn thy th khng c
l do ngh n hay cm nhn c s thiu chng, ng khng? S thay i ca h bin ha
ging nh vic bng dng ph|t hin ra ca mi c th nhn thy nhng s vt mi m hoc nhn s vt c gc nhn mi. Khi ~ c mt ca mi, bn s tng tng ngay n
nhng ca khc }u . Trong u bn s le ln ngh v{ tng hnh nh bt u hin
ra. Thay i ca h t tng cho php bn suy ngh vt ra ngoi cc kiu t duy hin c
ca bn v nh c th tm c nhng cch gii quyt hon ton mi m.
Tuy nhin, vic ni d hn nhiu so vi vic thc hin c s thay i h bin ha. i
khi s thay i xy ra chp nhong (hiu ng bng n), nhng chng thng l vn
thay i kin xung quanh vn v xem xt vn t mi kha cnh. Quan trng nht,
bn phi nhn thc c rng cc h t tng tn ti l{ ta ngh n vic nhn ra ngoi
phm vi ca chng.
Tr li vi php n d qua hnh nh chic thang. Hnh dung bn ang leo thang, tng
bc tng bc mt, tm ra cch gii quyt. T nhin bn thy thang dng nhm ch!
i khi vn vn l v bn ch quan st n t mt gc hp. Hy nhn t mt gc khc, cch
gii quyt s tr nn r r{ng hn, v{ khng cn l{ vn na.
}y l{ mt v d trong s C|c tr chi ph|t trin kh nng s|ng to ca Eugene
Raudsepp. Hy nhn bc v bn phi v hnh dung bn cng ang ng trong phng nh
vy. Bn c mt nhim v l buc hai si dy treo trn trn nh li vi nhau. Cc dy nm
v tr m nu bn ang gi mt dy th tay kia khng th vi ti d}y kia. Cn phng ho{n
ton trng khng, v bn ch c nhng sng kin trong u mnh m thi. Bn gii quyt
vn th n{o }y? H~y d{nh 5 pht suy ngh trc khi c tip tm ra cu tr li. (Lu
: ti ~ ni c}u tr li khng ch c mt, m c th c rt nhiu).
Phn ln mi ngi s ngh n vic L{m th n{o c th vi c chic dy th
hai? sau c gng tm cch lm cho mt d}y d{i hn. Nhng nhng iu ~ cho trong
bi ton khin ta khng th gii theo c|ch . Ni cch khc, chic thang ~ dng nhm ch.
Tuy nhin, nu bn x|c nh vn n{y l{ L{m th n{o si d}y v{ mnh n c vi
nhau?, mt cch gii quyt khc c th xut hin. Nu bn buc mt vt nh - chng hn,
chic cha kha hay chic nhn v{o u d}y v{ qung n u a nh mt qu lc, bn c
th tm c n trong khi vn gi u dy kia trong tay.
Bn ~ thy s thay i cha? Ln sau bn phi i mt vi mt tnh hung y thch
thc, hy nh nhn n di mi gc cnh v{ x|c nh li vn nu cn. C th tt c nhng
g bn cn ch l mt s thay i trong quan im ca bn.
ng no
ng n~o l{ phng ph|p gii quyt vn c th p dng cho c nhn hoc nhm
ngi. N lin quan n vic ghi li nhng tng t ph|t khng c |nh gi| g c.
iu da trn lp lun: c c nhng tng hay thc s th phi c nhiu
tng la chn. N tng t vi hc thuyt trit hc cho rng nu bn chp nhanh ht
mt cun phim, c th bn ch c c vi kiu nh p v khng th trnh c nhiu nh
xu. Vn l, khi bn ang chp nhanh, bn khng bit nh n{o p, nh no xu. l{ l
do ti sao bn phi chp cho nhanh v{ khng |nh gi| chng ngay, vic sau.
Phng ph|p ng n~o c bit c hiu qu trong cc t nhm v hiu ng tch lu ca
mi ngi c kch thch t s sng to ca tt c nhng ngi khc. Phn ln chng ta,
khi ngh n phng ph|p ng n~o, thng hnh dung ra cnh tng trong mt phng hp
c rt nhiu ngi ngi quanh bn v pht biu kin, c mt ngi ng vit ht ln
mt tm bng. Bn cng c th t ng no mt mnh v ghi li cc kin bng phng

php tp hp nh ~ ni nhng phn trc ca s|ch. Phng ph|p tp hp cho php bn
thy c s lin tng gia kin ring ca mnh v kin da trn tng ca ngi
khc.
Ti thy nhng t giy trng ln dng rt hay trong phng ph|p tp hp-ng no
n{y. H~y x|c nh vn hoc ti ca bn cho r r{ng, sau vit ra t hoc cm t
trng tm vo gia t giy v khoanh trn li. Tip tc, c|c tng bt u tun ra. Mi
tng xut hin, hy vit li ngay v khoanh trn, ni n vi ti trng tm hoc vi t
khoanh trn ~ ny sinh ra n.
Quan trng l phi tha nhn mi tng u l nhng tng hay, chng c gng
go n }u cng khng vn g. Trong thc t, bn ng nn b qua nhng c|i gng
go, v ci mi thc s thng khng th thy ngay t c|i nhn u tin.
Hy c s lng ~! Khi ngh rng mnh ~ vit ra tt c nhng g c th ngh c, hy
c gng tm ra thm nm tng na. Buc no ca bn phi vo nhng lnh vc mi. l{
mt cch rn luyn rt tt v c th gip bn tm ra gii ph|p m{ trc cha ai ngh ra
c.
ng no v tng lai
Hnh dung v tng lai l{ mt trong nhng c|ch suy ngh s|ng to quan trng nht. Hin
ti l nguyn liu th xy dng nn tng lai. D kin iu g s xy ra, o|n trc xem
nhng tham bin no s hnh th{nh tng lai - }y l{ b{i tp cui cng v t duy s|ng to.
500 nm trc, ngh s v i v c tm nhn xa trng rng ngi Leonardo da Vinci
~ ph|c tho ra nhng tng ca ng v cc loi my bay v t, trc thng v{ sng m|y.
Ta bit rng nhng tng n{y ~ tr thnh hin thc, nhng chng ta khng bit chnh
xc lm cch no ng li c th d o|n c hin thc ny. Gii thch duy nht ca chng
ta l{ ng ~ s dng thng tin ~ c sn thi v to ra nhng bc t ph v t duy v{o
nhng lnh vc cn cha bit. ng tip nhn thng tin, tng hp v sp xp li thng tin,
sau a ra nhng kh nng khng c mi ngi trn th gii hiu v tha nhn cho
n hng th k sau khi ng qua i.
Ti din {n Learning Forum, cng ty m ca SuperCamp t chc mt cuc hp vision
meeting thng nin trong nhng ngi l~nh o cng ty lp k hoch hot ng trong
tng lai. Khu hiu ca mt cuc hp gn }y l{: ng n~o cho tng lai. Trong phin
hp ny, nhng ngi tham gia ~ a ra mt s kch bn cho tng lai v{ hi: iu g
nu? (What if?). Bc Mt ca qu trnh tp trung vo cc tnh hung trn th gii, v
bc Hai mang hnh nh th gii v vi Din {n Learning Forum.
Chic cha kha ca tin trnh ny l mi thnh vin trong nhm phi tha nhn mi t
tng vi tnh cht l nhng hin thc cn tim n v{ a ra nhng cu hi m v cch
thc mi t tng t|c ng n cng vic nh th no.
iu g c th xy ra, chng hn, nu h thng trng hc trn khp nc M hot ng
theo mt lch trnh quanh nm? Kt qu s ra sao nu cuc khng hong trong gio dc cui
cng li nh hng n cng vic kinh doanh ca c nc M n mc m mi doanh
nghip u phi t m nhn vic {o to nh}n cng cho mnh? iu g s xy ra nu tt c
c|c UFO cng n t mt lc? (ng vi ci - iu c th xy ra). iu g na nu
thng tin c th np vo no chng ta ging nh m|y tnh? Nu tui th con ngi ln ti
120 nm th sao? Nu c cc thuc a trn v tr v gio dc thc hin qua v tinh? iu g
na nu in thoi trn t (car phone) c s dng rng r~i nh v tuyn truyn hnh?
Mt s kch bn c v nh sp xy ra khin chng ta phi sa i k hoch chin lc
10 nm cho ph hp. Mt s kch bn li rt vin vng, rt bun ci. Tuy nhin mi chng
ta u bit rng nhng tng k quc c th to ra mt cuc cch mng ln. (Hy nh
rng, c|ch }y khng l}u lm, nhng th nh m|y tnh, m|y fax, in thoi di ng cn l
nhng tng k quc).
D tnh mt cch sng to v tng lai l{ bin i nhng cng vic bnh thng thnh
nhng hot ng tin phong. V nu nh c mt cng thc n gin c th tr thnh
ngi i tin phong, th s l:
Hin ti + Nhng tng k quc = Tng lai
V ln pha no phi ca bn
Ned Herrmann l mt chuyn gia nghin cu v cch thc no hot ng sng to nh
th n{o, ~ thit k v ch o nhiu ph}n xng t duy (thinking workshop) s|ng to cho
nhng cng ty nh GE, Shell, IBM, Du Pont v{ AT&T. Khi ang thc hin nghin cu i vi
ph}n xng u tin, ng thy nhiu thnh vin hi ng qun tr c th b thuyt phc
rng h chnh l nhng ngi sng to nu nh h c dy v. V Ned tin rng bc u
tin pht huy kh nng s|ng to ca mi ngi l thuyt phc rng h thc s l nhng
ngi sng to, ng kt hp cng vi Betty Edwards, tc gi ca cng trnh V ln pha no
phi, hng dn cho nhm k s ht nhn s dng n~o tr|i v. l{ mt th nghim rt
thnh cng.
S dng phng din tinh thn khi nhn hn l{ nhng k thut hng dn ngh thut
truyn thng, bn cng c th v c!
Hng dn tp v
Tm mt t giy trng tinh, khng c dng k v mt mu bt ch. Bt mt loi nhc th
gi~n nh nhc Baroc ca Pachebel, Handel, hoc Corelli. Gi hy nhn vo hnh v bn phi
mt l|t. (ng lt ngc cun s|ch, v nh vy s chuyn no ca bn sang ch no tri,
bc v l mt hot ng ca ch no phi). Hy xem cc dng khp vi nhau nh th
no v chng lin quan vi cc mp giy ra sao. ng thi cng ch n khong }m
trong bc v - l{ khong bn ngoi ca hnh nh thc. Nu bn cn cha r ti nh ni
g }y, th h~y gi tay ln ch sng ca ca s v nhn mi th xung quanh n. y l ci
chng ta gi l khong m.
Khi bn bt u v bc tranh, c gng ng ngh n cc dng k - ch di chuyn t dng

n n dng kia, ch n cc khong trng, s quan h v cc lin kt. Hy dnh thi gian
thoi m|i hon thnh bc v.
Khi ~ v xong, hy xoay bc v ln. Bn s rt ngc nhin v n rt hay! V sao li nh
vy? C th v hnh nh ngc ~ nm n~o tr|i mang tnh ph}n tch v{ ph bnh ca bn vo
mt vng lp, tm thi th hin khng li trong khi no phi li c s h{i hc i vi n.
Nhng mo nh trong t duy s|ng to
Hy nh li nhng th{nh cng trc }y ca bn, c ln ln nh
Nu bn tng thnh cng (v tt c chng ta i khi ~ th{nh cng trong cuc i), bn
bit bn c th lp li iu mt ln na. Hy nhc nh bn v iu ny mi khi phi i
mt vi mt thch thc mi.
Hy tin rng hm nay c th l mt ng{y t ph
Bt u mt ngy mi vi nim tin iu g c th xy ra l{m thay i mi th. Nh
vy, nu nh c iu g thc s din ra, th i mt bn cng sn s{ng n nhn.
Rn luyn c sng to vi nhng tr chi tr tu
B no, ging nh nhng b phn kh|c trn c th, hot ng tt nht trong iu kin.
c nh vy c mt s gi sau }y:
Ngh ra c|ch s dng mi i vi nhng vt c.
Nhn v{o cnh tng t cuc sng thng nht v vit ra cu chuyn chi tit v nhng
s kin c th ~ dn n chng.
Gii ch hoc nhng tr chi kh|c v t ng.

S dng php n d m t iu g vi mi ngi.
Ngh ra nhiu c|ch din t mt vic.
Xem ti vi nhng tt m thanh v c gng o|n xem ngi ta ang ni g.
Bn cng c th lm theo mt trong s nhng cun s|ch hng dn c|c tr chi v tr
tu c bn trn th trng.
Lun ghi nh tht bi l m thnh cng
Nhiu nh khoa hc v nh sng ch ni ting nht trn th gii phi qua v s ln tht
bi trc khi tm ra mt gii php c hiu qu. Hy sn s{ng n nhn nhng tht bi i
n thnh cng.
Hy nm bt nhng gic m v{ hnh nh tng tng
Nhiu khi, nhng gic m v{ hnh nh tng tng l sn phm ca nhng suy ngh
trong tim thc khi mun tm ra cch gii quyt vn . H~y tin tng chng d c v chng
n nhp g bi v nhng tng vu v c th dn n nhng gii php mi l, thm ch
mang tnh cch mng.
Hy tn hng cuc sng vui v
H~y chi i! Nh vy a tr trong con ngi bn c dp tri dy v c ci nhn trong
tro. Bn cng s sng to hn nu cuc sng ca bn cn bng tt gia cng vic v vui
chi.
S dng kin thc t nhng lnh vc khc

Khi lm vic vi mt tnh hung y thch thc, hy nhn vo nhng lnh vc khc trong
cuc sng ca bn v c gng nhn vo nhng im tng t. C th bn s tm c iu g
c t|c dng i vi vn m bn ang gp phi.
Quan st tnh hung t mi pha
Hy hnh dung bn ang ng pha di nhn ln, t trn nhn xung, t sau ra trc,
t trong nhn ra, v t quan im ca tt c nhng ngi c lin quan. L{m nh vy s gip
bn quan st tnh hung t nhng ca s mi v nhn thu bn trong tm ra c cch
gii quyt sng to.
Xa ht mi gi nh trong u bn
Nhng gi nh c th che khut cc gii php. Ta gii c}u ny nh: Mt vin s quan
cnh st ra lnh cho chic xe vt qu tc dng li. Khi vin s quan bc ti bn chic
xe vt qu tc , anh ta nhn thy c 6 v chai bia rng ln lc trn s{n xe, sau ch ngi
ca ngi li.
Anh ~ ung khi n{o? vin s quan hi.
Khong mt gi trc li xe tr li.
Khi xt nghim nng cn trong mu, li xe khng b lm sao. Vin s quan vit v
pht v li vt qu tc v{ cho l|i xe i. Ti sao? H~y suy ngh mt l|t trc khi kim tra
cu tr li cui chng.
Thnh thong thay i v tr ca bn
Nu bn ang ngi bn bn, hy ra ngoi v nm xung bi c. Hoc nu ang trong

phng hp vn phng, h~y i ch cho ngi khc hoc ng dy. Thay i v tr lm thay
i gc nhn s vt ca bn, c th dch chuyn cng c th kch thch s chuyn bin v
tinh thn.
12. TO BC TIN B VT BC TRONG HC TP
Bn c bit...
Vic xem qua t liu n}ng cao |ng k kh nng ghi nh v nhn thc?
Vic tip cn gn hn vi cc d n, cc lp hc, hoc c|c giai on trong cuc i l
mt qu trnh quan trng t c thnh cng?
Gi }y bn ~ bit rng tt c mi ngi, k c bn, u c tim nng rt ln - kh nng
tim n ca mt thin ti. Tr tu ca bn hon ton khng gii hn kh nng hc tp - c
by gi v trong sut qu~ng i cn li ca bn. Nu bn c th chp nhn iu ny v tm
thy trong con ngi bn ng c theo ui nhng mc ch cao nht, bn s c c mt
cuc sng c nhn ht mnh v s bo m v ti chnh.
Chnh v vic hi tng l mt cng c quan trng ghi nh v cng c t liu hc tp
ca bn, nn n ch ph hp ta s dng chng n{y nhm im li v phn hi nhng
thng tin trong sch.
Trong Chng 1, ta bt u bng vic nh ngha hc tp siu tc vi tnh cht l{ nhng
tng t|c l{m chuyn i nng lng thnh kt qu huy ho{ng. i vi hc vin nh bn,
iu n{y c ngha l{ bn c kh nng cm nhn cm gic m p thoi mi, cm gic hnh
phc khi mi nng lng ca bn c chuyn thnh nhng gii php thnh cng.
Phn ln mi ngi s ng vi bn rng x hi phng T}y v{ c th gii ang giai
on thay i rt nhanh - c v cng ngh v v thc tp th. Trn con ng pht trin
c rt nhiu tnh hung tin tho|i lng nan m ton cu phi gii quyt, v trong mi
chng ta u c kh nng t ti nhng t ph v tr tu, t a ta n vi cc gii
php.
C l l do ca s bt ha v chia r trn th gii ngy nay l hin tng chuyn mn

ha ngy cng cao. Mi mt b phn d}n c c xu hng tp trung v{o lnh vc tinh thng
v h t tng ring ca mnh. Mt s ngi cho rng hin tng ny l cn phi c v cn
thit v lng thng tin sn c ngy cng ln. Vi nhiu th cn phi bit nh vy, th mt
c| nh}n n l ch c th hy vng bit r c mt phn rt nh m thi. Nu nh iu
l{ ng, th ta s thy rng vn hiu c s lin kt ca mi vt ngy cng tr nn quan
trng hn.
Nm 1619, mt nh trit hc v ton hc ngi Php, Ren Descartes, tng ni rng:
Ti bt u hiu c cc nn tng ca mt khm ph th v tt c cc ngnh khoa hc
u c s lin kt vi nhau nh mt chui mt xch; khng mt ngnh no c th nm vng
hon ton nu khng c ng thi a v{o b|ch khoa to{n th. (ng dng t B|ch
khoa to{n th }y khng c ngha l{ ch mt b sch, m ch ton b tri thc ca loi
ngi).
tr thnh nhng ngi c kh nng hc tp siu tc, ta phi c kh nng x l thng
tin theo hai cch: hp th tt c c|c on t liu cng mt lc v vi hiu bit ring ca
mnh x l tng phn nh bit r nhng phn nh c ngha nh th no trn mt
quy m ln trong s lin h vi nhng yu t kh|c. Thng thng, mi ngi thy d hc
mt c|ch n{y hay c|ch kia hn (}y l{ mt chc nng ca phng ph|p hc), nhng iu
quan trng l phi thc hin c c hai.
Kh nng thch th vi vic hc v hc mt cch thoi mi s a bn n nhng lnh
vc quan tm mi y th v. V trong mi lnh vc mi bn s thy c rt nhiu i l ln
hp dn khm ph ra mt iu rng bn s rt bn rn, s hc mi, s mi t m vi
nhng iu rc ri ca th gii chng ta. Phn thng cho cuc i sau nhng thch thc
v{ kh|m ph| ra c nguyn ca chnh mnh l bn s ngy cng tr nn c gi tr hn trong
con mt ca cp trn, cp di v nhng ngi xung quanh. Thnh cng ca bn c{ng c
bo m hn; vi mi mt tri thc mi, bn hiu thm v th gii v cch thc m n tn
ti.
Nu bn nghi ng khng bit liu bn c trang b tr tu cn thit tr thnh mt

ngi c kh nng hc tp siu tc, th hy nh rng no b ca bn v mt sinh l tng t
vi no ca nhng ngi c coi l{ thin t{i nh Albert Einstein, Wolfgang Amadeus
Mozart, v{ Leonardo da Vinci. iu n{y c ngha l{ chnh b no ca bn cng c th v i
tng t nh n~o ca nhng ngi c kh nng t duy vt tri; bn ch cn phi hc cch
dn dt n n vi s v i ring ca mnh.
Nh bn ~ c Chng 2, kh nng hc tp ca bn c quyt nh bi s lng cc
tng t|c gia cc neutron trong no b. Bn nhn c cng nhiu s kch thch thn
kinh, th s phn nhnh xy ra cng nhiu gia c|c neutron, nh vy c{ng l{m tng kh
nng lin kt gia chng. Do , iu c bit quan trng l phi t th hin mnh trong
nhng hnh thc kch thch khc nhau v lin tc i mi nu nh bn mun tr thnh mt
ngi c kh nng hc tp siu tc. Hy bc l vi nhiu loi hot ng khc nhau, v thng
tin cng quan trng trong vic gi s cn bng kh nng gia bn cu no tri v phi.
Cch bc l ny l mt hnh thc ch ng hc tp, n c ngha l{ t nhn trch nhim
v trnh hc vn v cuc i ca mnh bng cch ch ng tm kim tri thc v kinh
nghim cn thit. Ch ng hc tp cng c ngha l{ ch ng tm kim ng c cho mnh.
i khi bn phi t to ra ng c cho mnh bng cch gy hng th trong mt mn hc bng cch n{o gn n vo cuc sng thng ngy ca bn bn d dng nhn thy li
ch ca n ngay c khi nhng ngi khc c th ch m h nhn thy n.
Mt c|ch gy hng th trong cng vic l hy t ni vi chnh mnh: N }y ri!.
Nh ~ c hc Chng 3, nu bn c th thc hin mt vic trn tc nht hoc mt
tnh hung khng th chu ng ni v dnh cho n 100% s ch cng nh nhit tnh ca
mnh, bn s d dng tr thnh ch nhn ca N }y ri!. H~y chuyn lng nhit tnh
sang vic hc v luyn tp nhng k nng trong cun sch ny, v bn s nhanh chng tr
thnh mt ngi c kh nng hc tp siu tc.
Kh nng s dng cc k nng hc tp ca bn s c m rng hn rt nhiu nu c
mt th|i tch cc - ngay c khi bn cm thy bn ang sa ly vo nhng chi tit v vn
cn gii quyt, ngay c khi bn thng xuyn b vp ng~ trn con ng tin n mc tiu.
Bn ch c th ngi phch xung v t ni vi chnh mnh: Mnh s chng l{m c g c trong trng hp c th bn khng lm vy - hoc bn c th t nhc nh mnh rng
trn sut qu~ng ng di th sai lm mt cht cng l{ mt kinh nghim hc c, n s
dy cho bn i iu c th tm ra c|ch t c mc tiu c th. Mi tri thc, d nh
nhoi n }u, rt cuc cng c th gip bn i n ch ca mnh. Thm ch kt qu cn ln
hn, nu nh t nhng kinh nghim bn c th n vi nhng mc tiu kh|c cha d
nh trc. Chng 4, chng ta ~ nh ngha cho vic ny bng mt thut ng tht bi =
s phn hi.
Cch bn ni vi chnh mnh l quan trng nht - hy to ra nhng thng ip c tnh
cht tch cc i vi mnh. S tiu cc thng mang tnh hu hoi, ngc li tnh tch cc
lun tip thm nng lng cho chng ta. Mi trng gia nh v{ ni l{m vic thng l
nhng ni l tng bt u xy dng c|c quan im tch cc.
Nhng mi trng vi m n{y c th l nhng nn tng vng v{ng bn can m
bc vo th gii rng hn, hay cn gi l{ mi trng v m. Chnh v vic bn i mt vi
cc thch thc bng mt th|i tch cc l rt quan trng, nn mi chi tit trong khng gian
hot ng c nhn ca bn c th c nhng gi tch cc v lm cho bn cm thy yn tm
hn, thy mnh c gi tr hn. SuperCamp, chng ti rt ch xy dng loi mi trng
n{y cho sinh vin, v{ cng l{ c|i bn c th xy dng cho mnh. Chng 5 gi cho bn
nhiu c|ch l{m c vic ny.
Mi ngi u c mt phong cch hc tp ring c th s dng hiu qu trong nhiu
tnh hung. iu quan trng l gi c cn bng trong c|ch lnh hi thng tin cng nh
trong cch sp xp v x l thng tin. Nu bn c th gii m cch hc ca nhng ngi
xung quanh nh v con, cp trn, cp di v{ ng nghip ca bn, th kin thc c th
lm nn nhng iu k diu trong giao tip v quan h vi nhng ngi ny.
S dng cc k nng
Nhng iu c trnh b{y trong s|ch n{y n gin ch l cng c. Cng ging nh
nhng cng c khc, t chng khng th l{m nn iu g; m bn phi s dng chng. Bn
c th v chng vi nhng dng c trong mt gara t hay trong mt xng th. Mt s
dng c s dng n gin nhng rt hu ch, nh chic tuc-n-vt. Mt s dng c khc,
nh chic ca, c l khi dng cn i hi bn phi ch v tp mt cht trc khi s dng
thnh tho v hiu qu. Chng hn, trong chng hng dn c|ch c ny, vic hc cch s
dng ngn tay khi c cng ging nh vic hc cch s dng tuc-n-vt, mt khc, c th
so snh vi vic s dng ca.
Nu bn bit li xe bng hp truyn ng bng tay, c th bn vn nh mnh ~ cm
thy lng tng nh th no khi mi bt u hc cch s dng n. T chi ca bn dng nh
hot ng theo nhiu hng kh|c nhau, phi hp c mi c ng cn phi rt ch ,
n mc c th bn khng l{m c vic g khc cng mt lc, nh ni chuyn vi ngi
khc. V gi }y bn ~ c th lm tt c vic thm ch khng cn ngh g. Bn thm
ch c k nng ng thi va ni chuyn in thoi di ng, va ung c ph, va li
xe xung dc r vo mt gc ng.
Bn c th s dng thnh tho nhng k nng nu trong s|ch ging nh hc k nng l|i
xe bng hp truyn ng, bin n thnh bn tnh th hai ca bn.
Nhng mo nh
Sau }y l{ mt s mo nh trong mi chng gip bn nhanh chng c c phng
php hc tp siu tc.
Hy tm thy ch li trong mi vic
Hy bin mi vic thnh mt tr chi, nu c th.
Hy t khuyn khch mnh
Hy t tr chuyn vi bn thn vi quan im tch cc v trnh nhng ngi thng

cho bn bit cc thng tin phn hi tiu cc khng cn thit. Hy trnh by li thng tin
phn hi tiu cc theo cch tch cc nht c th. Chng hn, thay v a ra mt nhn xt
tiu cc mang tnh c nhn, hy nh thm, , chc l anh ta phi c mt ngy tht ti t
mi ni nhng iu nh vy vi mnh. H~y tin rng bn c th t c nhng mc ch
ca mnh, v nu bn tin tng, bn s thnh cng.
Hy to ra mt phm vi an ton cho chnh mnh
Hy to ra phm vi an to{n cho mnh, u tin l{ trong gia nh, v{ dn dn m rng n
vn phng l{m vic, khu vc ngoi tri, ging ng, nhng tnh hung ngoi x hi, v.v
Hy tin tng bc ra ngoi phm vi an to{n, v }y l{ iu buc phi m rng. Bc li
v{o trong lnh hi thng tin mi v cng c nng lc ca bn.
Hy thc c phong cch hc ca mnh
Hy thc r cch hc ca mnh trong mi tnh hung. Hy c nhng iu chnh gip
mnh hp thu d liu u v{o v{ gip ngi khc hp thu d liu u vo ca bn.
S dng mt hoc c hai phng ph|p ghi chp
S dng mt hoc c hai phng ph|p ghi chp bn ~ hc c (Lp bn t duy v{
Ghi chp TM) trong mi tnh hung c th. Bn c th chp nhn chng vi bt k l do g
m bn thy c th t bt vit. }y l{ nhng k nng dng ca; cng vi vic luyn tp
bn s thy ng{y c{ng yn t}m hn v nhng k nng n{y, s thy chng rt hu ch.
Coi cng vic vit lch l mt hot ng vui v
Coi vic vit lch l mt vic vui th, trong mi c| nh}n c t{i nng ring, v{ nh rng
bn c rt nhiu c|ch vt qua c s b tc ca ngi vit v vit mt cch sng to.
Hy hiu r tt c cc tc c kh|c nhau

Hy hiu r tt c cc tc c v{ thay i tc ca bn theo cng vic sp ti.
Thng xuyn luyn tp k nng c nhanh hiu k bi }y cng l{ mt k nng dng ca
gip bn tp trung v luyn tp nhiu ln trc khi t ti mc thnh tho.
Hy t nh mnh lun c c hi suy ngh s|ng to trong mi tnh hung
Hy t nh mnh lun c c hi suy ngh s|ng to trong mi tnh hung, sau c gng
thc hin ng nh vy! Lc u c th cm thy hi cng thng, nhng c{ng luyn nhiu,
bn cng thy t nhin hn. Dn dn, mi ngi bt u coi bn l mt ngi sng to v{
chnh nhng cch nhn nhn s tng cng thc t nhn thc v bn thn ca bn,
iu ch cng lm cho bn tr nn sng to hn m{ thi.
nng cao kh nng ghi nh, cn ch s dng cc k nng ca bn
Quan trng nht, vic hc ca bn nn l mt kinh nghim tt. Vi li suy ngh tch cc
v t rn luyn nhng k nng thc t, bn ang to ra mt s chuyn bin v t duy, to
iu kin bn gp phn l{m thay i th gii. Hy t trang b cho mnh cng nhiu tri
thc cng tt. V{ h~y cho nhng tri thc to sng.

(WWW - Downloadsach.com) - Phuong Phap Hoc Tap Sieu Toc - Bobbi Deporter

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

(WWW - Downloadsach.com) - Phuong Phap Hoc Tap Sieu Toc - Bobbi Deporter

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

BOBBI DEPORTER MIKE HERNACKI

PHNG PHP HC TP SIU TC

Chia s ebook : http://downloadsach.com/

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

~ bao gi bn cm thy chn nn v vic hc hnh qu vt v v cc nhc cha?

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

1. NGHIN CU LI PHNG PHP HC TP

Khi cn ngi gh nh trng, ti l mt hc tr thng minh v xut sc, nhng vic hc

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

bng cy xanh mt. Burklyn dy nhng mn hc bnh thng nh marketing, {m ph|n, k

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Trong sut nhng nm SuperCamp hot ng (di s hng dn ca ti v chng ti,

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Ph|t trin kh nng nh tuyt vi

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

k lng mi quan h gia ngn ng v{ h{nh ng c th c s dng to s ha hp

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

B n~o c{ng quan t}m n cc hot ng tr tu v lin kt vi mi trng th cng c nhiu

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

ng cn n no phi, th chnh s mt cn bng ny s l nguyn nhn khin bn b stress,

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

3. SC MNH CA WIIFM -IU NY C NGHA G I VI MNH

Ti sao bn nn c chng n{y?

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Nu bn vng dy khi ging lc , c ngha l{ bn ~ tm thy c mt li ch no

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

ng c thi thc bn c cun sch ny l g?

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

c cun s|ch. l{ nhng li ch vt tri hn hn thi gian v{ nng lng h ~ tiu tn

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

ln nh nhng d n phc tp. Hn na, bn s tn hng thi gian rnh ri ca mnh mt

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

4. TO KHUNG CNH HC TP: MI TRNG HC TP NG N

Ti sao bn nn c chng n{y?

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Nu c to dng ph hp, mi trng hc tp s tr thnh mt cng c c gi tr

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com

Khung cnh nh b xung quanh bn - sng to ra khng gian lm vic

Chng ta hy bt u vi khng gian lm vic, nghin cu v hc tp ca c nhn. Bn c

Cng ng chia s sch hay: http://www.downloadsach.com