Professional Documents
Culture Documents
com
LUYN C NHANH
Chia s ebook : http://downloadsach.com/
Follow us on Facebook : https://www.facebook.com/caphebuoitoi
Li gii thiu
John Adams, Tng thng th hai ca Hoa K ~ tng ni: C{ng c nhiu, ngi ta cng
thy cn nhiu iu cn phi c. D bn l ai, mt Tng thng, mt nh khoa hc, mt
gio vin hay mt sinh vin tr tui, c thu np kin thc v lm mi thng tin khng
bao gi l{ . Cuc ua khng c}n sc gia qu thi gian hn hp ca bn vi tri thc mnh
mng ~ l{m bn khng t ln thy ht hi v{ tho|i ch.
S c hai cch ng x khi bn ng trc cuc ua n{y. Hoc l t chi cuc ua, tm bng
lng vi nhng tri thc hin ti v{ thm c cht n{o hay cht . Hoc l tm cch ci
thin kh nng c, ti a ha tc c hin ti chinh phc nhng c ly ngn trc.
Bn s chn cch no?
D nhin, khi c ti nhng dng ny, bn ~ x|c nh chn cch th hai. Bn sn sng tham
gia cuc ua nhng trong lng y hoang mang. Lm th n{o thay i k nng c ~ tr
thnh thi quen? Liu tng tc c c lm gim kh nng hiu v nh? Liu mnh c th
t c iu k vng hay khng?
Rt nhiu bn khon, lo lng n khi bn bc ti ranh gii ca s thay i. Tt c s c
ha gii trong cun sch ny. N s em n iu k diu trong vic c t chnh i mt,
bn tay v tr no ca bn. iu quan trng l bn dm vt b nhng thi quen xu ~ gn
b t lu v ton tm ton luyn tp nhng phng ph|p, nhng th thut d nh nht
trong cun sch ny.
Hy lm tt nht bn kho st phn u cun sch. Kt qu c th lm bn tht vng
nhng i li, bn s nhn thng vo thc ti au kh v{ c thm quyt t}m ci to
chnh mnh. Hy bin nhng k nng c th{nh thi quen, h~y i mt, bn tay v tr no
lm vic tht n khi bn c. Bn s bit mnh cn chn c|ch c n{o, c thm, c d
hay c lt cho tng loi ti liu; bit khi no cn tng tc cn khi n{o c chm li, Sau
mi phng ph|p, h~y thc hnh vi h thng bi tp t d n kh v vn dng, t sng
to ra nhng bi tp hng ngy cho ring mnh.
1. Hiu ng v c nhanh
Bn rt mun c nhanh, v nhiu l do. hon thnh ht khi lng ti liu khng l
ang cht th{nh ni. c nhiu thi gian hn d{nh cho cng vic khc. V cn rt nhiu l
do khc na. Th nhng, ~ bao gi bn tm hiu c nhanh l{ g cha?
D ~ hiu v c nhanh nhng cha chc nhng quan im sai v c nhanh thi khng
lng vng trong u bn na. Di }y l{ mt s iu hoang tng v c nhanh bn cn
vt b:
Bn khng c c nhiu khi tng tc c. Ngc li ng kh|c. c nhanh chnh
l{ c hiu qu nh nhng g ~ c gii thch trn. Khi c nhanh, bn s c tt hn.
Bn s nhn c nim hng khi t nhng thng tin v kin thc bn tip nhn. Cc gio
vin dy c nhanh nhn xt rng hc vin ca mnh u yu thch vic c hn sau khi h
hc v c nhanh.
Bn khng hiu g khi c nhanh. c nhanh l{ c vi mc tp trung cao. Hn na,
bng c|ch c vi t mi ln thay v c tun t tng t mt, kh nng hiu ca bn s tng
ln. Bn c th c nhiu t trong mt vn cnh v hiu ngha ca chng nhiu hn so vi
c ri rc. Bn c th t kim nghim iu ny.
Bn hy th t mnh v{o trng hp ca anh chng sinh vin Hiu. C gio giao cho cu
ti nghin cu khoa hc v yu cu c hiu mt s cun sch lin quan ti t{i trong
thi hn mt tun. Trong khi , cu cn mt danh sch rt di nhng bi tiu lun v cc
mn thi. Chc cu s phi dnh ton b thi gian ngh ngi, gii tr hc tp, nghin cu.
Trong u bn hn ~ c sn hnh nh ca mt anh ch{ng u b tc ri loay hoay vi c
chng sch cao ngt. Nhng s tht khng phi vy. Nh c k nng c nhanh nhun
nhuyn, Hiu gii quyt nhim v ca mnh nh nh{ng. c nhanh l k nng thit yu gip
bn hc hnh thun li hn.
Khi bn ri gh nh{ trng, c siu tc vn l cnh tay ph tr cho bn trong cng vic v
cuc sng. Trong cuc sng, nhng ai c kin thc rng d thu ht c ngi kh|c. Ngc
li, bn s cm thy kh ha ng vi mi ngi nu khng cp nht c nhng kin thc,
thng tin mi. Khung thi gian hu hn hng ngy khng cho php bn dnh nhiu thi
gian cho vic c. Bn ng trc hai la chn: chi t thng tin hay u t thi gian cho
vic c? c nhanh s khng bt bn phi la chn, v bn vn c th thu nhn kin thc
trong khong thi gian eo hp.
Gi|o s Bruce Stewart, ngi c hn 30 nm kinh nghim trong vic nghin cu, {o to k
nng c nhanh ~ a ra con s khin nhiu ngi phi git mnh: c 9 thng, tng s
lng kin thc nhn loi li tng gp i. Vi thi i bng n thng tin nh hin nay, nu
khng ci thin k nng c hiu v x l thng tin cho ph hp, chng ta s b nhn chm
Chng 2. BN C TH C NHANH!
C rt nhiu thi quen xu bn tng chung sng: c thnh ting, c tng t mt, c
quay li, coi mi phn ca cun s|ch l{ nh nhau,... Hai thi quen c thnh ting v coi mi
phn ca cun s|ch nh nhau c xem l{ bnh nan y l{m hao ht nhiu nht tc c
ca bn v{ cng l{ nguyn nh}n chnh dn ti cc thi xu cn li.
oc thanh tieng
oc thanh tieng lam giam ang ke tc c ca bn. Neu ban muon oc sieu toc, ban nht
nh phai t bo thoi quen nay.
Hy th c thm on ng dao di }y:
Ai l{m g ?
Kh kh kh kh,
Ai l{m g ?
A! L ch ch,
ang ng kh kh.
Ct ca ct kt,
Ai l{m g ?
A! L chut cht,
Dng rng cn g.
H h ha ha,
Ai l{m g ?
A! Ra l b,
ang ci rt to!
Khi oc thm on ng dao nay, hay chu y xem m nh co nghe thay cac t khong. Ban co
nghe thay cac t trong oan ong dao tren khong? Neu ban tra li khong, toi oan ban cha
tra li trung thc au. Ke ca nhng ngi oc nhanh nhat cung oi luc oc len thanh tieng.
iu quan trng l bn phi hn ch ti a viec oc thanh tieng. No lam giam toc o oc cua
ban v nhng ly do sau:
c thnh ting lm gim tc c. Trung b nh mot ngi thng noi khong 150200 t mot phut. Neu ban oc thanh tieng tat ca cac t, tc c ca ban khong th vt
qu mc nay. Trong khi o, nhng ngi oc tot co the oc t 200 en 400 t mot phut,
con nhng ngi oc nhanh lai co the oc tren 400 t mot phut.
c thnh ting nh hng vic hiu ngh a. Neu ban map may moi e phat am thanh
tieng, hien nhien ban a san se mot phan tam tr m nh e noi, ma le ra phan tam tr nay phai
c dung e hieu nhanh y cua tac gia.
c thnh ting cn tr n hiu ni ung qua ng cnh. Ta hay cung phan t ch v du:
Tongle Xrepok l tn ting Campuchia ca sng Srpk dng sng ln nht trong h thng
sng ngi k Lk, mt ph lu quan trng ca sng Mekong.
Neu ban oc thanh tieng cau tren, ban se phai dng lai khi oc ngay t au tien va cham
hieu ngh a cua chung. Khi khong oc len thanh tieng, bn co the oc ca cau ngay trong mot,
hai lan lt mat va hiu ngay t Tongle Xrepok ngh a la g .
c thnh ting khin n phi c l i li. Bn phi quay li c khi khong ro m nh
ang oc g . Bn phi quay lai cac t, cau trc e t m lai ni dung. l{ bi v khi oc
thanh tieng, mat bn hoat ong nhanh hn mieng, khi mieng ang oc phan nay th mat a
nh n sang phan khac. S khong an khp gia cac hoat ong cua mat va mieng khien bn ri
vo tnh trng kho hieu va muon oc lai cho chac chan.
Loi b ngay thi quen ny khng phi l{ iu d d{ng. thot khi iu ny, bn c th
p dng mt s gi sau:
Giao nhim v khc cho ming ca bn. Bn c th nhai ko cao su hoc t bt ch
lm du kim sot mi bn khi c. Chc chn s gp rc ri vi nhng ln th u tin
nhng h~y c gng lm bn vi n. ~ rt nhiu ngi c c hc thnh cng vi cch ny.
hai phan nay, tac gia gii thieu hoac uc ket lai cac noi
dung ch nh c tr nh bay trong cuon sach. Vay tai sao ta khong tan dung ieu nay thay v
cam cui ngoi oc trien mien?
Ngoai ra, khi oc sach, ta nen danh chu y hn en mot noi dung nao o. Sau khi lt mat
qua phan muc luc, hay nhanh chong t m cho m nh phn ni dung cn thit.
2. Nhng iu bn cn bit bt u c nhanh
C|ch x|c nh tc c nhanh
Cc chuyn gia s dng hai c|ch kim tra tc c. Cch th nht l{ o s lng t bn
c mi pht (gi tt l tmp t mi pht), cch th hai l{ tnh n cht lng c hiu
trong s tng quan vi tc c (gi tt l hqd hiu qu c). C hai c|ch x|c nh tc
n{y u rt hu ch. o s t mi pht l{ c|ch th s nht nh mc bn c nhanh
ti }u, cn c|ch kim tra hiu qu c th phn nh trung thc kh nng nm bt ni dung
ti liu khi bn c nhanh.
C|ch o tc tmp khng c g khc vi bi kim tra tc |nh m|y ca bn. Cc chuyn
gia s dng cng thc tnh di }y cho ra kt qu tmp:
S t c s pht c = s t mi pht
V d nh Phng mt 2 pht 15 gi}y (2.25 pht) c 700 t th bn ~ c vi tc
311 tmp:
700 2 = 311
Ngi c trn trung bnh c vi tc 360 - 500 tmp. Ngi c nhanh c th t 500 800 tmp.
Sau khi tham gia mt kha luyn c nhanh, Tun Minh rt t ho khoe rng: Mnh ~ c
ht tiu thuyt Chin tranh v ha bnh ch trong 20 pht. N k v nc Nga. Theo cch
tnh hqd, Minh s phi tr li cc cu hi xoay quanh cun tiu thuyt ny ca Tolstoy sau
khi cu c nhanh bit chnh xc tc c c tng ng vi hiu qu c hay khng,
hay c nhanh m khng thu nhn c iu g.
Ch s hqd s o lng hiu thng tin trong mt khong thi gian c. Cch tnh ny t
m v trit hn c|ch tnh tmp bi v n cn kim tra kh nng hiu, thu nhn v ghi nh
thng tin ca bn na. Cc nh khoa hc s dng cng thc di }y tm ra kt qu cho
ch s hqd:
sn s{ng cho c|c phng thc luyn tp, bn cn x|c nh vch xut pht ca mnh
}u. H~y c nh bn cha tng bit v c nhanh khng b ph}n t|n t tng v c
gng ht sc c th.
c on vn bn di }y, chun b mt chic ng h bm gi x|c nh tc c ca
mnh. Sau , tr li cc cu hi bn di:
Bi kim tra s 1
IMF th chu p lc phi cho vay gii cu Thi Lan, Hn Quc v Indonesia nn chng li mi
ngh thm tin vo Nga tr phi Nga thc hin li ha ci t nn kinh t, bt u
bng vic buc cc doanh nghip ln v cc ngn hng np thu. Vo ngy 17-8-1998, nn
kinh t Nga sp lm th trng th gii chao o t hai pha: Nga va ph| gi| ng tin
va n phng tuyn b khng tr n tri phiu chnh ph m{ khng b|o trc cho ch
n hay dn xp bt k tho thun no. Cc qu u c, ng}n h{ng v{ ng}n h{ng u t ~
rt tin vo Nga bt u thua l nng n v nhng ai vay tin c| cc vo sng bi
Kremlin b e da ph sn.
Nhn t bn ngoi, s sp nn kinh t Nga l ra khng c t|c ng g vo h thng ton
cu. Nn kinh t Nga nh hn nn kinh t H{ Lan. Nhng h thng mang tnh ton cu hn
bao gi ht v trong khi gi du th l{ c ch lan truyn t ng Nam sang Nga, qu u
c ni tp hp ngun vn t khng l khng chu s kim sot l{ c ch lan truyn t
Nga sang mi th trng mi ni khc trn th gii, c bit l Brazil. Qu u c v{ c|c
hng giao dch khc, sau khi thua l nng n Nga, c qu mc l tng n 50 chc ln v
dng tin i vay, bng phi kim tin tr ngn hng. H phi bn bt k ti sn g c tnh
thanh khon.
V th h bt u bn ti sn trn nhng th trng t{i chnh ang l{nh mnh b p vo
cc khon l ti th trng suy sp. V d Brazil ang thc hin nhng iu ng n trong
con mt ca th trng ton cu v IMF, bng thy c|c nh{ u t hong lon bn tng cc
loi c phiu tri phiu ca nc mnh. Brazil phi nng li sut ln n 40% c gng
duy tr ng vn li. Cc kch bn tng t xy ra khp cc th trng mi ni khi nh
u t b i tm ni an to{n. H bn ht mi c phiu, tri phiu Brazil, Hn Quc, Ai Cp,
Israel v{ Mexico, em tin v ct hay quay sang mua tri phiu M an ton nht. V th vic
suy gim cc th trng mi ni v Brazil li tr th{nh c ch lan truyn gy nn mt t
tranh nhau mua tri phiu chnh ph Hoa K. n lt mnh, iu ny nng gi tri phiu
chnh ph M ln cao, lm gim li sut tri phiu v gia tng mc cch bit gia tri phiu
chnh ph Hoa K v cc loi tri phiu th trng mi ni hay tri phiu doanh nghip
khc.
Trch Chic Lexus v cy Oliu
- Thomas L.Friedman
Cu 1: Ch chnh ca on vn bn l:
a. Khng hong kinh t Thi Lan
b. Khng hong kinh t ton cu
c. Khng hong kinh t Nga
d. Khng hong kinh t M
Cu 2: C bao nhiu t chc tn dng ti Thi Lan b ng ca?
a. 56
b. 57
c. 58
d. 59
Cu 3: Ti sao Thi Lan khng hong ti chnh?
a. ng baht b st gi.
b. Cc doanh nghip l{m n kh khn.
c. Ch n nc ngoi rt vn.
d. Cc ngn hng ln b ph sn.
Cu 4: Khng hong ti chnh bt u t }u?
a. Hn Quc
b. M
c. Nga
d. Thi Lan
Cu 5: Gi du th tng vt khi xy ra khng hong?
a. ng
b. Sai
Cu 6: Cc sn phm do nhiu nh my ca Nga sn xut ra c tnh trng:
a. Cht lng cao
b. Qu| t
c. Ch phc v cho xut khu
d. Gi tr m
Cu 7: Lng tin d tr ca Nga kh di do:
a. ng
b. Sai
Cu 8: Ti sao kinh t Nga b khng hong?
a. Do tham nhng
b. Do cc doanh nghip ph sn
c. Gi du gim khin Nga v n
d. Ch u t rt vn
Cu 9: Ti sao khng hong Nga lan truyn n c|c nc khc?
a. Do Nga l ch n ca nhiu nc
b. Khng c lin quan, do c|c nc t to ra.
c. Do Nga l con n ca nhiu nc
d. Do cc qu u b thua l khi u t v{o Nga
Cu 10: Ti sao cc qu u c u t nhiu vo Nga?
a. Do li sut hp dn v{ tin tng kh nng tr n ca Nga.
b. Do kinh t Nga n nh
c. Do IMF bo lnh
d. Mun kim sot ngun du m ca Nga.
Tc c: ......... tmp
Kh nng tip thu: ......... %
Di y l bng thng k tc c km theo kh nng tip thu thng tin ca con ngi.
So snh kt qu bi kim tra bn ~ thc hin trn vi cc thng s trong bng nh v
mnh v{ lu t}m nhng li khuyn dnh ring cho tng cp nng ln cp cao hn.
trng, xin thy hy dy cho chu bit chp nhn thi rt cn vinh d hn gian ln khi thi.
Xin hy to cho chu c nim tin vo kin ring ca bn thn, cho d tt c mi ngi
xung quanh u cho rng kin l{ khng ng.
Xin hy dy cho chu bit c|ch i x du dng vi nhng ngi ho nh v cng rn i
vi nhng k th bo. Xin to cho chu sc mnh khng chy theo |m ng khi tt c
mi ngi u chy theo thi th.
Xin hy dy cho chu bit phi lng nghe tt c mi ngi nhng cng xin thy dy cho
chu bit cn phi sng lc nhng g nghe c qua mt tm li Ch}n L chu ch n
nhn nhng g tt p m thi.
Xin hy dy cho chu bit cch mm ci khi bun b~ Xin h~y dy cho chu bit rng
khng c s xu h trong nhng git nc mt. Xin hy dy cho chu bit ch giu nhng
k ym th v cn trng trc s ngt ng{o y cm by.
Xin hy dy cho chu rng c th b|n c bp v tr tu cho ngi ra gi cao nht nhng
khng bao gi c cho ai ra gi mua tri tim v tm hn mnh.
Xin hy dy cho chu bit ngonh tai l{m ng trc mt |m ng g{o tht v{ ng thng
ngi bo v l phi.
Xin h~y i x vi chu du d{ng nhng ng vut ve nung chiu chu bi v ch c s th
thch ca la mi ti luyn nn nhng thanh st cng rn. H~y gip ch|u c can m biu
l s thiu kin nhn v{ c kin nhn biu l s can m.
Xin hy dy cho chu bit rng chu phi lun c nim tin tuyt i vo bn thn bi v khi
ch|u s lun c nim tin tuyt i vo nhn loi.
}y qu l mt yu cu qu ln, ti bit, tha thy, nhng xin thy c gng ht sc mnh
con trai ti l mt cu b tuyt vi.
Bc th tng thng Abraham Lincoln gi thy hiu trng ni con trai ng theo hc
- Ngun Internet
Ln c th hai
c can m
biu l s thiu kin nhn
v{ c kin nhn
biu l s can m.
Xin hy dy cho chu bit rng
chu phi lun c
nim tin tuyt i
vo bn thn
bi v khi
chu s lun c
nim tin tuyt i
vo nhn loi.
}y qu l
mt yu cu qu ln,
ti bit, tha thy,
nhng xin thy
c gng ht sc mnh
con trai ti
l mt cu b tuyt vi.
Ti d|m cc rng ln c th hai s nhanh hn ln th nht, khng phi v bn ~ c qua
mt ln m nh v{o c|ch c tch cc, c khng thnh ting v{ c nhiu t mi ln.
chnh l b quyt quan trng ca mt ngi c nhanh bn bt u hc c. Trong phn
sau ca cun sch, chng ti cn cung cp cho bn nhiu chin lc hay hn na c
nhanh nhng tt c ch c hiu qu khi bn lun gi ba nguyn tc m ti va nhc n m
thi.
Tr li vi kh khn ca Lan. Thay v suy ngh v nhng cng thc, phn ng rc ri gia
cc nguyn t ha hc, Lan bt tay tm hiu ni dung m c cm thy l th trc.
Lan rt ngc nhin v thch th khi bit rng nu t cc cht ha hc ln, chng s cho
nhng ngn la rt p v nhiu mu sc: natri la vng, kali la tm, liti la , ng
la xanh nc bin, bari la xanh l| c}y, Da v{o , c|c nh{ khoa hc ~ ch to ra
cc loi ph|o hoa m{ Lan thng thy.
2. iu kin tt cho c di lu
T th c
Chng ta thng khng quan tm nhiu n vic tm cho mnh mt v tr v{ t th c tt
nht. Do , ta chn t th nm c thay v ngi trn chic gh ta ngay ngn. C|ch c
tuy thoi mi, d chu, nhng li khin ta khng th c nhanh v{ l}u d{i c. Gc c,
khong cch gia mt v ti liu, linh hot ca i tay khng hp l chnh l th phm
khin bn mau chng mt mi, thiu tp trung v thm ch bun ng.
Ging nh c dy t nh, t th ngi c sch ph hp nht chnh l{ t th khi bn ngi
vit hoc c nh hnh minh ha di }y.
phi l{ t th thoi mi, khng g b. Khong cch t mt n ti liu c ti thiu 30
50cm. Ct sng lun t th thng ng, vung gc vi mt gh ngi. Hai chn thoi mi,
khng chn co chn dui. Hai tay phi t ng im ta quy nh.
Tuy nhin, khng ging vi vit, bn nn ti liu c song song vi mt bn hoc trn
gi vi gc nghing 450 ty bn chn lm sao thy thoi mi nht.
nh sng
nh sng thch hp nht cho vic c chnh l nh sng t nhin. Bn nn t bn lm vic
hay bn hc gn ca s. Nu |nh s|ng ban ng{y khng , bn phi b tr nh sng nhn to
b p.
Nhng d l{ |nh s|ng t nhin hay nhn to u phi chiu t pha trc mt li hoc i
din vi tay cm bt (t bn tr|i sang) trnh hin tng lp bng hay chi mt. Bn cn
chn v tr ngi sao cho khng lm lp bng. Mt bn s mau chng mt mi nu phi lin
tc cng ra thu nhn nhng con ch l m.
Cng nh sng thch hp cng l{ mt yu t quan trng gip cho vic c c hiu
qu. nh s|ng khng c thp hn 100 lux nhng cng khng c qu cao. Nu n qu|
sng s to nn s khc bit qu ln so vi phn din tch cn li trong phng, d lm bn
b la mt. V th, hy b tr n chiu sng trong phng sao cho hi ha vi n b{n ca
bn.
Bn gh
Chiu cao ca bn gh cng kh| quan trng trong vic c. Bn gh khng va tm d lm
bn ngi lch t th, l{m c th mt mi.
Chiu cao ca bn phi cao hn gh t nht 20cm. Nu bn cm thy khng thoi mi vi
gh ngi, c th k thm mt vt bn di nng chn bn ln v tr thoi mi. Bn cn
quan tm ti nhng tiu chun kch c bn gh ph hp vi chiu cao ca mnh c
nhng la chn ng n.
Tp trung vo cc t kha, cu ch
Mi vn bn c cu thnh t c|c on vn, mi on trnh by mt tng, ni dung.
Ni dung phc tp c din t bng mt on vn gm nhiu cu, ni dung n gin ch
cn mt hoc hai cu.
Kin ~ th c bng hai cch khc nhau v nhn thy im khc bit r rt. Nu bn c 1
t/ln, bn s gi c hnh nh v m thanh ca tng t v n~o phn tch v bn ang
pht m nhng g mnh nhn thy.
Khi c nhiu hn 1 t/ln, bn bt buc phi chn lc ngha ca c cm t v bn i qu|
nhanh, khng kp pht m tng t.
Theo cc nghin cu gii phu hc v mt, vic c sch ca con ngi cng ging nh vic
|nh m|y. Mt s lin tc dng li ri tip tc di chuyn.
Trung bnh thi gian dng li ca mt thu thp thng tin l{ 0.25 n 1 gi}y. i vi
ngi bnh thng, khong dng ca mt vo khong 0.5 giy. Thi gian v s lng dng
li ca mt cng lu th tc c cng gim. Nu ch c vi tc 1 t/ln, bn cn t
nht 62.5 gi}y c ht mt trang s|ch (thng thng mt trang sch c 250 t). Tc
y va t ngng ca ngi c trung bnh: 240 tmp.
Trong khi , ch cn mt cht luyn tp tng kh nng c 3 t/ln, mt ngi bnh
thng ~ c th c c 360 tmp. Nu chm ch luyn tp, bn hon ton c th c vi
tc 1440 n 1680 tmp (c 6 7 t/ln).
Lm th n{o m rng c tm mt gp vi ln?
l{m c iu , bn c th s dng bt ch lm vt dn. Nu mt t do khi c,
chng s nhy nht khp trang giy, lm gim s tp trung v nh hng n tc c
ca bn. Khi di chuyn bt ch, bn cng gi|n tip iu khin mt chy theo. Tc di
chuyn bt cng nhanh cng to |p lc l{m mt phi tng tc quan st. Nh , tm
quan st ca mt cng c m rng.
S dng bt ch cng rt thun tin cho vic nhn bit, |nh du v{ ghi ch c nhng t,
cm t quan trng.
Ngoi ra, bn cng c th chia mi dng th{nh ba on. Khi c, h~y mt nhy vo gia
mi on, bn vn c th nhn thy cc t hai bn ngoi bin. Bn c th chia cu thnh ba
on nh v d:
S|ch l{ ni /m ra cho ta /mt chn tri kin thc.
sang
c
bng
mt
thay
v
bng
ming.
Nn
bt
u
bng
nhng
on
vn
bn
quen
thuc.
Cch
tt
nht
l
chn
hc
thuc
nhng
on
th
ngn.
c
chng
bng
mt,
nhm
li
tng
cu
th
trong
u.
Bng cch luyn tp theo c|ch c dc ny, bn s nhn bit c cc t nhiu dng khc
nhau trong khi vn theo di c ni dung vn bn. Chng s rt c ch cho qu| trnh c
lt, c qut ca bn.
BI LUYN TP
1. Hy qut on bn tr|i, on gia v{ on bn phi, tp trung vo cc du sao
-----*----- -----*----- -----*----- -----*---------*----- -----*----- -----*----- -----*-----
-----*----- -----*----- -----*----- -----*---------*----- -----*----- -----*----- -----*---------*----- -----*----- -----*----- -----*---------*----- -----*----- -----*----- -----*---------*----- -----*----- -----*----- -----*---------*----- -----*----- -----*----- -----*---------*----- -----*----- -----*----- -----*----2. c on vn bn sau. C gng nhn bit c tt c cc t ng. ng gim tc khi
c hay b qua cc t. Luyn tp cho n khi bn nhn bit c ngha ca cc , cc t
ngay lp tc. Sau gia tng tc c ln mc cao hn.
c thm v
c nhn thc
cn hm cha
mt
thao tc khc
ngay trong khi c,
tng tng.
Thao t|c tng tng
khng ch din ra
khi c
cc tc phm
ca
tng tng,
th d
khi c
tiu thuyt.
N din ra
ngay c
khi
c
cc tc phm
khoa hc t nhin
v l gch.
Nh thao tc
tng tng
m{ khi c
Darwin
ngi c s
hnh dung
c s tin ha
nh th chnh mnh
cng
ang
c sng
trong gung
pht trin .
Nh tng tng
m{ ngi c
v c hc lng t
s hnh dung
c bn cht
ca vt cht
m nhng cng thc tnh ton
km theo s ch
tng t
nh l{
nhng minh ha
trong
Khi cn vit hay pht biu mt ni dung, chng ta thng din t th{nh c|c on hay phn
on. Nhng on, ph}n on thng c a ra ni dung chnh, sau mi n phn
gii thch, b sung. Cng nhiu v d, gii thch, b sung th tng ca ngi vit, ngi
ni cng c th v d hiu.
Trong qu| trnh c, nu vp phi nhng on vn bn kh, bn c th chuyn sang c
nhng ph}n on kh|c trc. Khi nm bt c quan h ni dung gia c|c on, phn
on, bn s nhanh chng v d dng hiu c ngha ca tng on.
Bn c th s dng s di chuyn ca bn tay v tm nhn ngoi bin ca mt c nhanh
c|c ph}n on. l{m c thao tc ny mt cch thun thc, bn cn luyn tp t nhng
bc cn bn nht.
Nu mi bt u luyn c nhanh theo ph}n on, b quyt u tin bn nn hc l vng
xon ngn tay. Hy s dng ngn tay ko ngang trn mt dng ri ko dc xung khong 2,
3 dng, ri un trn quanh cc dng vi tc nhanh v tip tc vi ph}n on tip theo.
Bn ch thnh cng vi cch thc ny khi di chuyn ngn tay tht nhanh. Ngn tay di
chuyn cng nhanh cng thu ht tm mt ca bn. Bn c th nhn xuyn qua ngn tay
ca mnh v thy r tt c cc t trong vng xoy mnh to ra.
Trong lc ngn tay di chuyn theo chiu dc trang giy, mt phi qut tng dng tht
nhanh kp vi chiu di chuyn ca ngn tay.
Khi ngn tay di chuyn ngc v l tr|i trong cha y mt giy, mt ~ qut xong c|c dng
v thu nhn c ni dung ca c ph}n on.
iu kh khn nht trong cch thc ny l tc : trong vi tch tc di chuyn ngn tay
dc theo l bn phi m khng ct cc dng ch, bn phi lt nhanh tm ni dung
chnh. Mi ln qut nh vy khng c vt qu mt gi}y. Tuy kh khn nhng nu kin
tr vt qua, bn s t c tc c t ai c c.
BI LUYN TP
Chn mt vi ti liu luyn tp.
1. Bt u gch ch}n dng u tin ca mi on, n cui dng, ko dc xung khong 2
dng (sau nng dn ln 3, 4, 5 dng) v{ nhanh chng un trn ngc v u dng (nh
hnh 7).
Lp li thao tc lin tc cho n khi ht on.
Khi c, bn nn t b{n tay pha di mi dng ch sao cho mt nhn thy r dng ch. Di
chuyn ngn tay tr (bn c th dng nhiu ngn min sao cm thy thoi m|i l{ c) t
tri sang phi ng thi di chuyn mt vi cng tc . Ch tm vo cc t ng, ng nhn
vo ngn tay. Khi tay di chuyn n t cui cng nhanh chng nht th nh tay chuyn
xung u dng tip theo.
Ch cn thc hin thao t|c n gin ny, bn s tng tc c ca mnh t 240 t/pht ln
khong 288 t/pht. V nu kt hp luyn tp cc bi tp pha di, bn d d{ng gia tng
tc c ln cao hn na.
BI LUYN TP
1. Luyn tp s nhp nhng ca b{n tay iu khin
Bn ngi v{o b{n trong t th thoi m|i v{ cun sch xung b{n trc mt, nhng mt
gc hi cao hn so vi mt bn.
t bn tay phi hoc tr|i ln trang s|ch nh hnh 4 (hoc 5) lm vt dn cho mt. Ch t
ngn tr v{ ngn t hng v hai bn l phi v tri, 2 ngn gia t gia trang v cc
ngn hi t|ch nhau.
Bng ngn ci v ngn tr ca bn tay kia, bn hy nng gc trn bn phi ca trang giy
ln (nh hnh minh ha cch lt trang). C gi nguyn v tr tay nh th khi tay kia di
chuyn xung trang giy v m 1 2 3 4 5. Khi m n 5, hy nhanh chng, nh
nhng lt sang trang v tip tc thao tc vi b{n tay iu khin t trang mi. Khi bt u
i xung mi trang bn phi, bn hy nng gc trn bn phi ln sn sng lt. Khi di
chuyn t trang n{y sang trang kia th khng c ngt qu~ng m. Bn phi duy tr mt s
u n 1 2 3 4 5 lt sang trang mi 1 2 3 4 5 ln u dng trang
k 1 2 3 4 5 lt sang trang mi v}n v}n
Bn hy thc hnh vi bt c cun sch no v tp di chuyn ht khong 100 trang, m
1 2 3 4 5 lt sang trang nh nh{ng nh ~ ch. Hin ti cha cn quan t}m n
vic c, ch cn nhun nhuyn m, linh hot ng t|c v{ gia tng tc cho b{n tay iu
khin v lt trang.
Thay i tc luyn tp nh sau:
M{u en, m{u n}u l{ trang phc r tin nht ca qun chng nng dn. Mu xanh nhp ni
t t nc Trung Hoa sau gii phng gi l xanh cng nhn.
Vit Nam, t xa ti nay, m{u , mu vng, mu hng, dng trong trng i ch dnh
chc tng, khao lo, mng r, cn trong l tang ch c th dng mu trng, mu xanh,
m{u en, m{u tm.... khng hiu v sao, gn }y nhan nhn cc ca h{ng, trng iu (l
tang) cng dng m{u , mu vng rc r, phi chng c|c c gi cht l{ |ng mng, khng
cn phi an i, lu luyn, nn chng cn dng m{u en, trng, xanh, tm nh ng{y xa.
Trch Phong tc Vit Nam Tn Vit
Nu bn t hi: L{m th n{o bit sau khi ng dng nhng bi tp k thut kia liu mnh
c lnh hi c ni dung ~ c hay khng?
Cu tr li l: C.
Khi c vi tc nhanh, bn s lnh hi c nhiu, thm ch cn tt hn khi tc c
vi tc bnh thng.
iu quan trng l bn phi x|c nh mnh cn ni dung v kin thc g, ch khng phi l
tham vng hiu r tng t.
Nhiu bn khi s dng cc k thut c nhanh cm thy bt an v ~ khng c tt c. Lo
lng ch l tha! N cn gy ra nhiu tiu cc cho tr no ca bn. Mun th{nh tay ua
trong vic c, u tin bn cn loi b nhng lo lng phi thc t y.
Ngi c th{nh cng l{ ngi c ch ng. H~y lun t ra trong u mnh nhng cu
hi: Ai? Ci g? Khi no? Bao lu? }u? Ti sao? Nh th no?
X|c nh r mnh cn c nhng g, lng thi gian c, thng tin nhn c t ti liu nh
th n{o la chn cch thc c ph hp vi mc tiu ~ ra.
C bn c|ch c c bn: c thng, c lt, c qut v{ c nhanh hiu k. (Mi c|ch c
s c chng ti trnh by k cc phn sau.)
Mc tiu ca chng ta khi c xong cun s|ch n{y l{ t ti thiu mc 500 tmp. l{ mt
iu |ng khch l. Tuy nhin, ngay c khi bn cha t c ngay mc tiu n{y th cng
khng c g |ng lo lng. Bi v mc tin b ca mi ngi l{ kh|c nhau, c ngi t
c mc tiu ny sau vi gi nhng c ngi cn n vi tun. Nhanh hay chm ph thuc
v{o im xut pht ca mi ngi. Sc mnh nm lng kin tr v quyt tm khc phc
nhc im ca chnh bn m thi.
6. c v c lt theo mc ch
c d
Mc d trng hc khng dy bn k nng c d nhng hu ht chng ta u tng s
dng phng ph|p c ny. Th nhng s dng n th no cho hiu qu th khng phi ai
cng bit.
c d l{ c|ch c nhanh tm ra thng tin c th trong ton b d liu. Khi c d, mt
qut qua vn bn tm kim nhng thng tin ang cn.
Cch thc n{y thng c s dng khi chng ta mun tra t in, tm kim tn/s trong
danh b in thoi. Bn tm kim mt tn/t/con s c bit c th... nhng bn phi quan
st ht tt c cc tn/t/con s lc ra thng tin m mnh cn tm kim.
Tuy nhin khc vi c|ch c theo hng, tr no bn iu khin mt la chn nhng thng
tin khp vi hnh nh c mc nh trc . V th i mt bn cn thc s linh hot
c th chp bt ngay lp tc thng tin cn thit.
c ny gip c gim thiu c khong thi gian dnh cho vic lt qua cc phn nc
cng toan v thy ngn.
BI LUYN TP
1. Bn c th t tp luyn bng cch dnh ra khong 10 20 pht tm kim trong t in
Anh Vit v cch s dng v nhng ngha kh|c ca cc t, cm t bn ~ bit hoc ang
cn nghin cu.
2. p dng cch thc iu khin bn tay tm tn cc nhn vt trong cu chuyn di }y
trong thi gian ngn nht.
Trng tiu hc lng ti thu y ch c bn lp, t lp Hai n lp Nm. V trng khng c
lp mt nn a s tr con trong lng khi xin vo lp hai u hc qua lp v lng ca thy
Phu.
Thy Phu l mt thy gio lng, m lp dy hc tr ni ting, hc tr thy khi v{o trng
tiu hc bao gi cng ng nht. Thy cn ni ting l{ ngi nghim khc, a pht hc tr
nn hc tr rt s thy, khng dm nghch. V vy, cc bc cha m trong lng rt thch gi
con n trng thy Phu
Nh thy Phu k nh{ ti nn trc khi cho ti i hc, ba ti dn ti qua ra mt thy.
Thot nhn thy thy, ti ~ s. Mi tc hoa rm chi lt ra pha sau, n ci lp l|nh nhng
chic rng bt vng v gng knh lo x xung trn mi khin i mt nom nh li ra, ton
b tot ra v nghim ngh, mc thc v{ e da.
Sut bui, ti ng khp np ni gc b{n, khng d|m th mnh v bng mt ging l nh
n ti cng khng nghe r, ti lng tng v{ rt r tr li nhng cu hi ca thy, lng ch
mong cho bui ra mt chng kt thc.
Thy Phu c hai ngi con. Ch Hnh, khong mi lm, mi su tui v thng Ho, trc
tui ti, i hc chung lp vi ti. Sau ny ti cn bit n l mt thng b hung hn v ngang
ngnh. Tt c bn hc tr chng ti thng xuyn b n bt nt. Nhng tr chi ca chng
ti lun lun b ct t bi s xut hin ca thng Ha. N tc ot thng tay nhng vin
bi m u, nhng np ken ~ y sp ca chng ti v nhng si thun ca bn con gi,
thn nhin cho vo ti v lng lng b i. Nhng nn nhn ch bit a nc mt nhn theo.
Khng phi bn ti khng th l{m g c n. Bn ti tha sc tm c n vt xung t v
gi cho n mt trn nh i. Nhng khng a n{o d|m ng n n ch v bi mt l n
gin, n l con thy Phu.
C ln thng Ton, mt a mi vo hc, cha bit oai thng Ha, b thng Ha trn lt.
Ton thoi thng Ha mt qu trng quai hm. Ngay lp tc, thng Ha nm ln xung t
n v, ch}n gi~y {nh ch. Ti ti ng coi, s xanh mt.
Th l thng Ton b thy Phu ku ln. Thy bt n chm nm u ngn tay li ri dng
cnh nhn ca c}y thc k |nh ln . Ton nghin rng chu au, nc mt chy rng
rng. Cha ht, sau Ton cn b pht nhy cc ngo{i s}n. Tra nng chang chang, Ton
ngi chm hm, hai tay chng vo hng v nhy quanh s}n ba vng y nh con cc.
Ton trn mt nhy, li th ra, ming th dc. n khi v ch ngi, mt m{y n cn l
lng, ni khng ra hi. Trong c|c hnh pht ca thy Phu, nhy cc l hnh pht bn ti
s nht. Th m va ch}n t chn ro vo hc, thng Ton ~ b ngay.
Sau v , uy phong ca thng Ha c{ng tng gp bi. Bn ti s n mt php. Cn n th
tip tc bc lt v hip |p bn ti khng thng tic.
Trong nhng ngy gian kh , ti ~ l{m quen vi Mt Bic, ngi bn g|i u tin trong
i.
Trch Mt Bic Nguyn Nht nh
Thi gian c: .
3. Ly mt trang giy trng (c giy A4), ghi ln lt cc s t nhin t 1 n 200 vo mt
v tr bt k trn mnh giy. Trong vng 3 pht, khoanh trn cc s theo th t t 1 n
200 (bn phi tm ra s 1 mi i tm s 2).
c lt
c lt l cp cao hn c d. ng thi n cng l{ tin gip gia tng hiu qu cho
c d.
c lt l{ c|ch c ly ni dung khi qut hoc xem trc mt lt, nh c bo. Khi
c lt, mt bn bao qut nhng phn ~ chn c ci nhn tng quan v ti liu .
v th kh. Nc c th thay i sang dng kh (nc bc hi) bng c|ch l{m bay hi hay
sang th rn (bng |) bng cch lm lnh. Hi nc c th chuyn th{nh nc bng cch
l{m ngng t hoc chuyn hn sang dng | bng cch lm lnh. | c th chuyn thnh
nc bng cch lm tan chy hoc th{nh hi nc bng cch bc hi. Trong mi qu trnh
n{y u c s tng hoc gim nhit.
Khng th c s sng nu khng c nc; mi mt sinh vt sng u phi ph thuc vo
nc duy tr cc qu trnh sng ca mnh. S phn gii nc trong c|c c th sng ho
tan v phn hu cc cht dinh dng nui dng c th. Thc ra, tng khi lng ca
mi sinh vt u c hn mt na l{ nc, t l n{y dao ng khong 60% mt s loi
ng vt n hn 95% mt s loi thc vt.
Nc l cht c nhiu c tnh. Ni bt nht l trng thi lng nhit thng. Nc vn
trng thi lng ti hu ht mi ni trn b mt Tr|i t. Do , trng thi lng ca nc l
trng th|i bnh thng v{ c{ng l{m tng tnh cht a t|c dng ca nc vi tnh cht l mt
tc nhn tch cc trong kh quyn, thch quyn v sinh quyn.
Mt c tnh khc rt quan trng na ca nc v mt mi trng l{ nc c nhit dung
rt ln. Khi vt g c lm cho nng ln, n s hp th nng lng v nhit ca n s
tng ln. Tuy nhin, khi nc c lm nng, n c th hp th mt lng ln nng lng
m khng biu th bng vic tng nhit . Kt qu thc t l nhng khi lng ln nng
ln rt chm v{o ban ng{y hay ma h, v{ ngc li, cng lnh i rt chm v{o ban m hay
ma ng. Do , lng nc ny c tc dng iu tit nhit xung quanh bng cch ng
vai tr nh nhng h cha hi m trong ma ng v{ c t|c dng lm mt vo mua h.
Phn ln cc cht thu nh li khi chng lnh, nhng khi nc ng bng th{nh |, n li n
ra. c tnh n{y l{m cho | khng nng bng nc v{ l{m cho | ni trn hoc lp lng
b mt nc, nh l{ c|c ni bng tri v{ c|c tng bng ni. Nu | nng hn nc, n c th
chm xung |y h v{ |y i dng, n ho{n to{n khng th tan c.
Nc thng phn ng li sc ht ca trng lc v chy xung ch thp hn, nhng n
cng c th di chuyn ln trn trong mt s iu kin nht nh. Cc phn t nc bm cht
v{o nhau, v{ chng l{m t nhng b mt m chng tip xc. p lc b mt ln v kh
nng l{m t kt hp vi nhau l{m cho nc c th bay ln cao. Kh nng bay ln cao ny
ni bt nht l{ khi nc c cha trong nhng khng gian nh hay ng hp. Trong iu
kin giam hm hn ch , nc i khi c th bay ln cao n mc vi inch hoc vi feet,
trong mt t|c ng gi l mao dn. Mao dn l{m cho nc di chuyn ln pha trn xuyn
qua t |, hoc qua r v thn cy.
Tuy nhin, trong s tt c c|c c tnh th v ca nc, c l tnh cht quan trng nht ca
nc l khi tc nhn tch cc trong phong cnh, l{ kh nng nc ho tan cc cht khc.
Nc c th ho tan hu ht cc cht, v{ i khi cn c coi l{ dung mi chung. N c t|c
dng nh mt axit nh, ho tan nhanh mt s cht vi mt lng ln; ho tan chm mt s
cht khc. Tm li, nc trong t nhin lun c nhiu tp cht; tc l, n c cha nhiu cht
ho hc khc ngoi nguyn t hy-r v{ -xy.
Thi gian c: .
Cu 1: Nc chim bao nhiu phn trm din tch b mt Tr|i t:
a. 30% b. 45%
c. 70% d. 85%
Cu 2: Nc l ngun ti nguyn:
a. V hn
b. C hn ngy cng gim
c. C hn ngy cng tng
d. C hn, khng i
Cu 3: Nc tn ti trong ng vt ti thiu l bao nhiu?
a. 50% b. 70%
c. 80% d.60%
Cu 4: Nc th rn nng hn nc th lng:
a. Ty v{o iu kin mi trng
b. Lun nng hn
c. Bng nhau v u l{ nc
d. Nh hn
Cu 5: Nc c kh nng iu tit nhit mi trng sng:
a. ng
b. Sai
Cu 6: Nc co li khi ng c th{nh |:
a. ng
b. Sai
Cu 7: Nc ch c th chy t trn cao xung di thp:
a. ng
b. Sai
Cu 8: Nc trong t nhin l{ nc nguyn cht:
a. ng
b. Sai
Cu 9: Nc c tnh cht?
a. Axit nh
b. Baz nh
c. Trung tnh
d. Tt c u sai
Cu 10: nhit thng nc th lng:
a. ng
b. Sai
|p |n:
Trong bng cp c, c trc quan l cp cui cng trong c|c c|ch c. l{ c|ch c
ton b ti liu vi tc nhanh m vn hiu k.
c trc quan l s tng hp kt qu ca cc qu trnh luyn tp t thp ln cao. Ngi s
dng c trc quan c theo nhm t v{ vt xa c|c c|ch c truyn thng. Th t c
khng ch l t tri qua phi, m cn t phi qua tri v thng ng theo hng t trn
xung di.
c ngc vi thi quen c t tri qua phi v thng t trn xung di l mt iu kh
tin vi nhiu ngi nhng tht ra, nguyn l hot ng ca n khng c g khc so vi cch
c truyn thng. N da trn nhng tin cn bn ca bn nguyn l t}m l: o|n ra ht,
Hiu vi tc nhanh, Ghi nh v Ti hin chnh xc!
Hy lm quen vi c|ch c ngc qua on truyn di }y:
Vi nhng kinh nghim v tri thc c tch ly, b n~o con ngi c kh nng b p y
thng tin cho nhng hnh nh, con ch b thiu ht.
V d nh khi c cm t b li n 25%: B-n T-yn Ng^n ^c L^p (Bn tuyn ngn c lp),
bn vn d d{ng o|n nh ni dung y v chnh xc ca n.
Vic nhn ch o|n ngha gip n~o vn chy kp s thn tc ca mt theo ng dn ca
b{n tay, c bit l{ theo hng thng t trn xung.
Tc hiu nhanh, o|n chun gip cho bn c ngc d d{ng nh c xui nhng
vi tc nhanh hn rt nhiu.
c xui v{ c ngc c bn l ging nhau v u l{ c|ch c theo nhm t. Ch khc l khi
c ngc, b n~o khng c thoi m|i nh c xui v phi kim thm nhim v sp xp
cc cm t theo trt t to th{nh ngha chung nht. Nhng c ngc s gip bn tit
kim c thi gian mt di chuyn v u dng nh c|ch c thng thng, gip bn gia
tng |ng k tc c.
Gii thch: }y l{ nhng on nhm mc ch gii thch khi nim hay quan im c th.
Thng thng bn d dng nhn bit v hiu r v ni dung ca c|c on dng ny. Hai cu
u tin ca on chnh l cu ch m bn cn ch , hai cu cui l kt qu hoc kt
lun, cn phn gia l ni dung gii thch chi tit.
Miu t: Kiu on n{y thng c chc nng to dng bi cnh hay m rng b sung cc
~ c gii thiu trong phn trc chng hon thin hn.
Lin kt: Chc nng ca nhng on thuc dng ny l lin kt c|c on vi nhau. Chnh v
vy, on ni thng cha ng nhiu thng tin quan trng, c ni dung tm tt ca phn
trc v phn tip theo.
Tho Nguyn cn c mt v{i chng trong t{i liu chun b cho bi kim tra ngy mai.
V cu tinh duy nht lc ny ca c l k nng c nhanh. Th nhng tht khng may, phn
c c khng c on no vit di dng gii thch c. C ngha l{ nhng thao t|c i tm c}u
ch khng c c hi pht huy tc dng.
Tho Nguyn lin chuyn thao tc tm ch thnh tm ra khi qut trong tng phn
on mnh c. t hiu qu c hiu cao hn na, Nguyn nn t mnh vo v tr ca
tc gi.
Tho Nguyn cn nhn ra hiu bit ca mnh bit nhiu hn so vi nhng g mnh ngh.
Trc khi c, c ch cn lp ghp tng mnh kin thc phn tn ca mnh thnh mt bc
tranh hon chnh nht, t s dng chng to mi lin kt vi nhng ni dung chun
b c. khi qut ca on vn bn cng bi th m hin ra rt c th.
BI LUYN TP
1. Bn c th t tp luyn bng cch chn c trc mt ln nhng ti liu mi. X|c nh
mc hiu v tc c ca mnh. c li ln th hai ton b vn bn v{ x|c nh mc
hiu v tc c.
2. Chun b cc dng c:
Mt mnh giy hoc ba cng che cc dng ch, mt cy bt ch hoc bt mc thay
th ngn tay khi di chuyn.
Hng dn:
- Che ton b cc dng ch mt khng nhn thy chng.
- Trt nh tm ba xung pha di h l mt vi dng ch trong mt on.
- Nhanh chng gch ch}n dng u tin v{ c n, sau ko dc xung n dng cui cng
ca on v un trn ngc v u dng (nh hnh minh ha vng xon ngn tay).
- Nhanh chng c v vit ra giy khi qut ca tng on.
__________________________________________________________
A. Vit Nam ta ~ quen t nh, |ng tui ng th gi l{ ng, |ng tui bc th gi l bc,
khng c m{y tao ch t, c| m mt la. Chng ta nn thng cm vi ngi nc
ngoi hc ting Vit. i t nh}n xng ting Vit rt a dng phong ph nhng cng rt
phc tp, iu kh khn phc tp nht l, ngay trong i t nh}n xng ca ta ~ mang sc
thi tnh cm, th hin s yu thng tc gin, knh trng, khinh ght, khch so, thn mt...
Trch Phong tc Vit Nam
Tn Vit
____________________________________________________________
B. Chng ta nn nh c mt s cu hi ca tr m khng phi l cu hi, chng hi ai c,
thng ch l mt cch xc nhn mt iu g , quyt chc nh vy. Chng hn khi mt em
nhn |m bn, la ln: p nh?; hoc l mt cch ph din tnh cm, mt nim tht vng,
nh khi ta bo mt em: Ko n{y khng n c, n hi li: Ti sao?; hoc l mt cch
phn kh|ng, nh khi ta bo n: i ng i n |p: Ti sao ? Nhng lc ng tr li n
v ch Khng n ko c v sp n cm ri, hoc Phi i ng v ai cng phi ng v
n s hi thm: Ti sao ai cng phi ng ?, v{ c vy, khng bao gi ht. Khng th l lun
vi tr trong nhng trng hp c m nn dng tnh cm, nh khi n khng mun
ng chng hn th ta nn bo: Con mun thc v khng mun xa ba m| nhng c khi con
ng, ba m vn ngh ti con, vn yu con m{. Mt s ln nhng cu hi ca tr bn tui vo
loi .
Trch Th gii b mt ca tr em
Thrse Gouin Dcarie,
Nguyn Hin L dch
____________________________________________________________
C. Trong x hi, th ngi hay ni v hnh phc ca mnh trc mt k khn kh qu
nhiu nh l| rng. Rt c th, h l nhng bc th|nh sng, nhng v lo thnh, nhng bin
kin thc, nhng h phi ci tt l khng bit dng lng tri ca mnh trong cu chuyn. H
hay but ming bung nhiu ting khng hp vi ngi nghe, khin k khc phi ngng
Nu Qu H Ni xa nay
vn c ting ngon lnh v lch s.
cc thn qu,
cht qu{ H{ Ni
l ca mong i,
v t c lng qu ha ca ngi cho.
Con chu ngy gi k a v dng cha m,
hay cc b m ra tnh mua v cho cc con,
v chng i l{m Nh{ nc
ngy ngh mua tng cho c v mi ci ...
Bao nhiu tt tnh hay
gi v{o trong cht qu{ ni hi,
mn qu{ em n cho khp ni
cc v snh v trang nh ca
bm s|u ph phng.
Hng Qu Rong
Ngi H Ni, n th
ng{y n{o cng n,
nhng thng khng .
Nu chng ta v tnh nh t lu,
hay ngay Hi Phng, Nam nh na,
chng ta mi bit qu
H Ni ngon l chng no.
Cng l{ th bn ch chng hn,
Trong mt ngy,
khng lc no l khng c hng qu.
Mi gi l mt th khc nhau;
n qu{ cng l{ mt ngh thut:
n ng c|i gi y
v chn ngi bn y,
mi l{ ngi s{nh n.
ca qu H Ni,
do mt ca h{ng n{o mun kim li,
c mun bt thin h
n b|nh r|n lc cn ng|i ng.
Ri ma nc th hng xi cho:
cho hoa qunh mi go thm,
xi nng mi go np.
Xi u, xi lc, xi vng m v da.
, ci xi vng m,
nm tng nm con,
n va gy va bi.
M{ c t g }u!
n mt, hai xu l{ ri.
Ma rt th xi nng,
h~y cn hi bc ln nh sng m,
n va nng ngi va chc d.
V c ai ngm ngh k
ci v h{nh kh chng m
trong bt ng np bung non;
h{ng gin v{ thm phc,
nhng ht ng bo
ri cht nc m trong...
Ng bung (xi la) th c nhiu hng ngon,
nhng ngon nht v{ m nht
l ng bung ca mt b gi trn Yn Ph.
C mi sng,
b t xung ph,
theo mt ng i nht nh,
~ ngo{i hai mi nm nay,
cc nh mun n
c vic sai ngi ra ng ch.
B{ i thng ng,
Cm nm tng nm di,
to nh c, nm trn chic mt
ph tm vi mu trng tinh
che rui, mui.
Cc c va n va nhai nh nh
v thong th hi han thn mt c hng:
cng bn l{m n c,
mt gnh nui chng nui con,
ng gp th nhiu.
u cng l{ c|i phn ch bit lm th no.
i vi c|c b{ n r
v thch ca l ming v{ c na
~ c b{ h{ng tit canh v lng ln.
Mt m}m y mt bt tit canh i,
ngng ngoo si da trng,
im xanh my l| hng ti.
Th m h n ngon l{nh,
mt lc hai, ba bt.
Sao bng ra u ph n
mt bt ph b ca anh hng ph
o cnh trng, gilet en, v{ tc r mt?
Ni nc si sng sc,
ta mi thm ra khp ph.
Nu l gnh ph ngon c
H Ni khng c }u l{m nhiu,
th nc dng trong v ngt,
bnh do m khng nt,
tht m gu gin ch khng dai,
chanh t, v{ h{nh t}y c.
Ch cn g ngon hn b|t ph nh th na.
n xong b|t th nht,
li mun n thm b|t th hai.
V anh hng ph
ch phi gnh nng i }u c,
ch vic mt ch nht nh,
cng bn mt ng{y hai g|nh nh chi.
V{ ngi hng ph tm du hiu
b. Bnh rn
c. H tu g
d. Bnh m kp tht
Cu 5: n b|nh cun th no mi ngon?
a. n vi ch gi
b. Bnh cun Thanh Tr n vi ch ln bo
c. Bnh n{o cng c min l ca H Ni
d. n vi u rn.
Cu 6: Ma nc n g ngon?
a. Ch u
b. Cho g nu vi u xanh, ch bi
c. Ch|o hoa, xi u, xi lc, xi vng m v da
d. Kem Trng Tin
Cu 7: Ng bung ngon nht v{ m { nht l ca b gi trn Yn Ph:
a. ng
b. Sai
b. Sai
Cu 9: Cm nm l{ mn n:
a. Ngon, no lu, gi bnh dn
b. Sch s, tinh khit, n km gi la hay ch mi
c. Ngon mt v{ n km tht ln
d. n km vi mui m, mui vng
Cu 10: Ng bung th no l ngon?
a. Ri cht m.
8. c v ghi ch
Ghi ch l cng vic quen thuc khi bn mun lu li thng tin cn nh. Bn c th ghi ch
bt c }u, v{o s|ch, v, giy nh, in thoi di ng, my vi tnh,...
Ghi ch s t hiu qu cao hn khi bn kt hp vi tr tng tng. Cc nghin cu cho
thy tr tng tng v s khi h{i gip chng ta kha thng tin quan trng cn ghi nh
v{o ni chng ta khng th qun.
Th nhng khng phi thch ghi ch th n{o cng c. iu quan trng l bn phi xc
nh mnh mun ghi ch ni dung g, vi mc ch g sao cho hiu qu. C c phng
php ghi ch hiu qu, bn s tit kim thi gian v cng sc khi cn sp xp thng tin v
nh li chng khi cn.
Ghi ch theo t kha
Ghi ch thng i km vi vic c. Nhng bn khng th cng mt lc va tp trung vo
vic c va tp trung vo vic ghi ch.
Mc tiu ghi ch ca bn l{ gip tr no thu thp c nhng thng tin hiu qu nht. V
th ghi ch ch l mt phng thc h tr cho qu trnh hc tp v cng vic.
Do , bn nn trnh li ch chm chm vo ghi ch. Nu dnh qu nhiu tp trung cho vic
ny, tr c bn khng cn thi gian ph}n tch, |nh gi|, nhn xt ni dung ti liu mt
cch khch quan.
Vic qu| chm ch ghi ch s khin cho cun s ghi chp ca bn khng khc g ti liu
s ang phi c. Thay v nghin cu ti liu, bn ~ chuyn sang nghin cu s tay ca
mnh v phi ghi ch li khi cn n tp.
Cch ti u l{ bn nn ghi ch nhng chnh hoc im quan trng khi c. La chn
nhng t kha, t vit tt, thay th n gin ha ni dung v{ m bo sc tch thng
tin.
X|c nh t kha l{ bc n gin gia tng tc c. Bn ch cn vit chng vo s tay
l c th bao qu|t c thng tin v thun tin s dng sau ny.
Chng hn, bn ang c ti liu mn Vt l: Theo c|c php o c ca cc nh khoa hc,
vn tc nh sng lan truyn trong khng gian bng 299 792 458 m/giy. Khi ghi ch,
bn ch cn tm tt thnh vn tc nh sng = 299 792 458 m/giy.
thu gn hn na, bn nn s dng cc t vit tt, t thay th ghi ch. Bn bit rng
vn tc nh sng k hiu l c. Bn ghi ch n gin thnh c = 299 792 458 m/s.
Bn khng nht thit phi chn la bng c nhng t kha c sn trong ti liu. Bn
hon ton c th t to cho mnh nhng t vit tt, t kha ring. Chng s rt hu ch vi
qu trnh ghi nh thng tin ca bn.
Bn nn u tin la chn nhng t, cm t, cc cu gy n tng mnh hay mang mu sc
h{i hc, d dm. Bn s hng th v nh chng l}u hn nhiu.
Ghi ch m rng
Phng ph|p ghi ch theo t kha tuy hu ch nhng cha phi l cch thc hu hiu nht
trong vic ghi ch. V n ch tn dng c mt phn v no tri ca bn. Hy to c hi
lm vic cng bng cho nhng phn no khc. Bn s nhn nhn vn mt cch tng th
v to cc mi lin h trong t duy hiu v nh tt hn.
u tin hy ghi nhng nhn xt, |nh gi|, tng v c thc mc khi bn c. }y l{
phng ph|p kt hp gia t duy nhn thc v{ t duy tim thc. T duy nhn thc ghi
chp nhng g bn c c, t duy tim thc |nh gi| c|c thng tin bn tip nhn ch
ng.
Bn nn chia trang giy ghi chp ca mnh thnh hai phn. 2/3 din tch d{nh cho t duy
nhn thc, phn cn li cho t duy tim thc. Phn bn tr|i d{nh cho thng tin c ng
trong ti liu bao gm cc con s, khi nim, thut ng, phn bn phi l nhng nhn
nh, |nh gi|, c|c tng, thc mc v ni dung bn tri.
Nhng ghi ch phn bn phi khng nht thit phi chun tc. Chng c th l nhng cm
xc, suy ngh bt cht ny ra trong tr no v nhim v ca bn l th hin chng ra giy.
Mt phng ph|p kh|c c xem l hiu qu nht trong vic ghi chp chnh l{ Lp bn
t duy nh c|ch ca Tony Buzan. }y l{ phng ph|p da trn s lm vic n gia hai
bn cu no.
Nhng hnh nh trc quan v nhng hnh v th trong bn t duy s ph|t huy im
mnh nht trong b n~o con ngi kh nng x l hnh nh chnh xc v nhanh chng.
Ghi ch theo Bn t duy l{ c|ch chuyn nhng thng tin chng ta mun nh t dng t
ng, bng lit k n iu sang dng hnh nh kt hp nhun nhuyn vi cc t kha.
Trong bn ghi ch, hnh nh v cc nhnh kt hp vi nhau a thng tin v{o tr nh ca
bn nhanh nht v li vi bn lu nht.
ghi ch khng l{m gi|n on nhiu n vic c, bc chun b, bn nn lp mt s
t duy nhng thng tin bn mun thu nhn t ti liu . Sau , trong qu| trnh c ti
liu, da trn s cn bn bn v thm cc nhnh vi thng tin v hnh nh mi.
Nu chm ch luyn tp cc k thut ghi ch theo bn t duy, bn c th tit kim c
nhiu thi gian tiu tn cho c|c bc c v ghi ch theo thi quen hin ti.
BI LUYN TP
c c|c on vn bn sau, lit k t kha v s dng cc cch thc ~ c hng dn
c c mt trang ghi ch y thng tin.
____________________________________________________________
A. Trong c th con ngi c bao nhiu nguyn t?
Con ngi l mt dng vt cht c s sng. Cng ging nh c|c dng vt cht khc trong t
nhin, con ngi cng c to nn t cc nguyn t ha hc khc nhau.Trong s gm 100
loi nguyn t khc nhau tn ti trong t nhin, hn 60 loi nguyn t c trong c th con
ngi. H{m lng ca cc nguyn t ny nhiu hay t trong c th con ngi cng khng
ging nhau.Thng thng chng ta gi nhng nguyn t c h{m lng ln hn 1/10.000 l{
nhng nguyn t c h{m lng cc ln, nhng nguyn t c h{m lng nh hn 1/10.000
l nhng nguyn t c h{m lng cc nh.
Tng cng nhng nguyn t c h{m lng cc ln trong c th ngi c 11 loi khc nhau,
ln lt t cao n thp l{ oxi, cacbon, hydro, nito, canxi, photpho, lu hunh, natri, clo v
magie. Oxy l nguyn t c h{m lng cao nht chim 65% trng lng c th; mc d ch
chim 0.05% trng lng c th nhng magie vn thuc nguyn t c h{m lng cc ln.
Khng cn phi ni th ai cng bit tm quan trng ca cc nguyn t c tm quan trng cc
ln i vi c th con ngi, oxi, cacbon, hydro l ba thnh phn ch yu cu to nn c|c c
quan trn c th con ngi. C th ni nu khng c ba nguyn t ny th khng th hnh
th{nh c th con ngi. Canxi l thnh phn quan trng ca xng thanh thiu nin tui
dy th cn b sung canxi thc y s pht trin bnh thng ca xng. Nu ngi gi
thiu canxi th xng tr nn gin v d gy. Nito l nguyn t quan trng trong protein, c
th con ngi c b sung nito thng qua n ung cc cht c protein.
Cc nguyn t c h{m lng cc nh vn phi c m bo sc khe con ngi. Hin nay
~ x|c nh t nht 10 loi nguyn t c h{m lng cc nh nhng li khng th thiu trong
c th con ngi, l{: Fe, Zn, Cr, Mn, Co, F, Mo, I v{ Se. Zn c quan h n tnh mng con
ngi nn c v l nguyn t sinh mng.
Tm li c th con ngi l mt th hu c c hnh thnh t nhiu nguyn t theo mt t
l x|c nh, mi nguyn t c mt vai tr ring nhng n c t|c dng b tr cho nhau nhm
duy tr s tn ti s sng ca c th con ngi. Mt s bnh tt ca con ngi l do thiu
hoc tha mt nguyn t n{o g}y ra. Nhng nguyn t cn thit qua c th con ngi
thng c b sung qua ng n ung v h hp. V vy khu phn n c vai tr quyt
nh m bo s hi ha ca cc nguyn t trong c th con ngi.
Trch Vn bc mn ha hc
- Tun Minh dch
____________________________________________________________
9. c v n li
Cch tt nht l s dng nhng t, cm t kha, vit tt hay hnh nh trong s ghi ch ca
bn a v{o c|c nh|nh xng c|. Nh l bn khng c nhn vo s ghi ch m phi t
mnh nh li cc t ng, hnh nh trong y.
Khi ho{n th{nh m hnh h~y i snh vi vn bn gc b sung v{ x|c nh kh nng ghi
nh ca mnh. S luyn tp cn thn v{ thng xuyn s cho bn hiu qu c cao.
BI LUYN TP
c tng on vn bn di }y vi cc cng c gia tng tc c ~ c gii thiu. V
mt s hnh xng c| trn mt t giy ring. Vit cc t cm t hay hnh nh m bn c
th nh ln trn cc nhnh ca s . C gng chn lc cc t kha, t ch .
1. N~o ngi trng thnh ch nng trung bnh t 1,4 n 1,8 kg. Tuy ch chim 2% khi
lng c th, no s dng n 20% lng oxy v{ 25% lng ng glucose trong mu.
Nu no ca bn mt mu cho 8-10 giy, bn s mt thc. Tuy nhin no c th sng c
4-6 pht m khng cn oxy, v{ sau n bt u cht. Khng c oxy trong 5-10 pht s gy
tn thng n~o vnh vin.
2. No chim khong 80% th tch hp s, cn li l mu v dch ty. Nu pha trn tt c
nhng th ny li vi nhau, gm no v cc loi cht lng khc, hn hp s c th tch
khong 1,7 lt. Nu ni cc cc mch mu trong no bn s c chiu di 100.000 dm.
No ca bn bao gm khong 100 t t bo thn kinh. C|c n-ron thn kinh ch chim 10%
B n~o con ngi thng thng ghi nh c gn nh trn vn lng thng tin va tip
xc. Theo thi gian, lng thng tin y s b hao ht dn c v s lng ln cht lng
nu khng c quan t}m ng mc.
Chnh v vy, thng xuyn chm sc, bo qun nhng thng tin, kin thc c c lu
gi trong tr no khng bao gi l tha. Chng s lun ti mi v d d{ng em ra s dng
khi cn.
Khi c xong, bn ng vi gp sch v, hy dnh mt v{i pht quan st li chng mt
ln na hoc chnh sa, b sung cho phn ghi ch c hon chnh hn. Bn s tng hp
sp xp li cc kin thc, thng tin ~ thu nhn c v to mi lin kt gia cc kin thc
~ c.
Song song vi vic , bn nn nh k kim tra v ghi ch li. Ty theo tm quan trng m
tn sut kim tra l mt ngy, mt tun, mt thng thm ch l bn, s|u th|ng sau .
Vic c li ny c hai tc dng rt d thy: gip bn nh li nhng thng tin ~ c thu
nhn v tr li nhng cu hi bn cha tr li c, c ng thi b sung, chnh sa hoc
loi b mt s thng tin khng cn thit. Nh , thng tin lin tc c cp nht v lm
mi.
Nhng ch c thi khng . Mc ch ca vic c l{ tip thu nhng iu hu ch v
ng dng n vo cuc sng. V th ng qun dnh thi gian ph php bin nhng g
mnh ~ c thnh kt qu thc t.
Sau khi c xong mt ti liu, h~y t ra cho mnh nhng nhim v thc hnh nhng
kin thc va c. cng l{ c|ch bn hc thm nhiu iu mi, m vn khng ngng
n luyn li nhng kin thc b ch ~ c trc . Chc chn bn s c thm c
nhiu iu ngoi cuc sng y.
Hng ngy, chng ta tip xc vi rt nhiu loi ti liu khc nhau: Sch, bo, tp ch, e-mail,
cc trang mng x hi (blog, facebook, twitter) khin chng ta d ri v{o tnh trng bi
thc thng tin.
trnh hin tng b~o ha thng tin, bn cn phn loi u tin nhng ti liu quan
trng n{o nn c trc. Nguyn l 80/20 khng nh 80% kin thc v k nng quan
trng n t 20% ti liu bn c c. 20% ny l liu lng hiu qu ti thiu (MED)
gip bn t c iu bn mun.
Nghin cu ti liu khoa hc
Ti liu khoa hc l nhng vn bn chnh thng c rt tinh hoa kin thc ca nhn loi ca
cc bc tin bi truyn t v chia s cho nhng ngi i sau. V th, }y l{ t{i liu khng
th thiu nu bn mun lm giu kin thc ca mnh.
Bc u tin vn l tp trung bng c|ch xem lt qua b{i c trc khi bn tht s ngi
c tng chi tit.
Xem ta b{i c, c|c tiu ln nh, nhng ch |nh du, in nghing hoc in m v
phn mc lc. X|c nh ni dung b{i c, kin thc bn c v ni dung . K tip, xem qua
on u v{ on cui, lt nhanh nhng c}u u ca tng on trong b{i. c phn tm
tt cui mi chng cng nhng thut ng quan trng. Bn cng nn ch n nhng
hnh v, hnh minh ha, th hay biu .
Trong ln c u tin, cha cn ch trng ghi ch m nn tp trung vo ni dung. Bi ghi
ch lc ny ch n gin l chp mt cch my mc cc thng tin bn cha hiu thu |o
m{ thi. H~y c lt qua ton b cun s|ch, ng dng li v nhng g bn cha kp nm
bt. Thng thng, d c gng n my bn cng kh lng gii |p c nhng nt tht
ngay trong ln c u tin. H~y chng cho ln c sau.
Sau khi c th, bn chuyn sang qu| trnh c tinh. H~y xem vic c ging nh bn
ang ngm cnh. iu bn cn quan tm l v p ca thin nhin ch khng phi nhng g
di ch}n. H~y c theo , tm nhng chnh v ph trong tng on, ph}n on. }u l{
lun im chnh v nhng dn gii, chng minh cho lun im y.
Thay i tc c thch ng vi kh v cch vit ca ti liu. Lt nhanh qua nhng
phn d, phn kin thc bn ~ bit, c chm li nghin ngm, ghi ch nhng phn kh.
Hy l mt thm t ln tm nhng manh mi h m dn cnh ca tri thc. Bn cn xy
dng cho mnh mt h thng lin kt cc ngun thng tin khc nhau t sch v, trang web,
s tay h tr cho vic c hiu cc ch kh.
Bn cng nn |nh du v ghi ch li nhng ngun thng tin, ti liu tham kho, cc trch
dn c lit k trong ti liu. C th chng s gip ch cho bn khi cn hiu r hn vn
v nghin cu k c{ng hn trong tng lai.
Sau khi c xong, bn cn kim tra li thng tin v{ lu t}m ti cc ghi ch, nhng im cn
tm hiu v nghin cu. Th a ra nhng kin phn bin vi quan im trong ti liu d
n thuyt phc ti }u.
Nhit Tr|i t tng s l{m tan bng v{ d}ng cao mc nc bin. Nh vy, nhiu vng
sn xut lng thc tr ph, c|c khu ng d}n c, c|c ng bng ln, nhiu o thp s b
chm di nc bin.
S nng ln ca Tr|i t l{m thay i iu kin sng bnh thng ca cc sinh vt trn
Tr|i t. Mt s loi sinh vt thch nghi vi iu kin mi s thun li pht trin. Trong khi
nhiu loi b thu hp v din tch hoc b tiu dit.
Kh hu Tr|i t s b bin i su sc, c|c i kh hu c xu hng thay i. Ton b iu
kin sng ca tt c cc quc gia b x|o ng. Hot ng sn xut nng nghip, lm nghip,
thu hi sn b nh hng nghim trng.
Nhiu loi bnh tt mi i vi con ngi xut hin, cc loi dch bnh lan trn, sc kho
ca con ngi b suy gim.
Trch 200 cu hi/p v mi trng
- L c Ton
Chn lc thng tin trn bo, tp ch
Ngy nay, vi s pht trin ca cng ngh thng tin, bo, tp ch cng c m rng, tn ti
di nhiu dng khc nhau t bo giy, b|o hnh cho n bo mng. Mi loi s dng
nhng cht liu khc nhau, c nhng tnh cht v{ c th ring bit, nn cng cn nhng k
nng ring bit nm bt cc thng tin t chng mt cch nhanh chng v chnh xc nht.
B|o hnh c c th chuyn ti thng ip qua hnh nh v th hot ng tip nhn nghing
v xem hn l{ c. Ngi theo di khng c c hi la chn ni dung thng tin truyn t
m ch th ng tip nhn c|c thng tin ng theo th t ca tc gi.
vic rn luyn c hiu qu, chng ta thc hnh trn hai loi hnh cn li ca bo ch.
Bo in
c bo khng phi l ngi xung v{ ngu nghin to{n b mi trang b|o c trong tay.
iu quan trng l bn cn x|c nh mc ch c. c lt qua ton b c|c tiu trong
cc trang bo. Ty theo nhu cu ca bn thn m bn chn la nhng bi vit hay on vit
c ni dung ph hp c k.
Bn cng nn ch ti c|ch trnh b{y c|c trang b|o. Thng thng, c|c tiu bi vit
quan trng thng c lm ni bt (bng hnh nh, mu sc, kch thc tiu ) v c s
phn bit r rng vi nhng tiu bi vit km quan trng hn. Kinh nghim c ny s
gip x|c nh c nhanh chng v chnh xc v tr bi vit cn c.
Ngoi ra, cch thc b tr v kh giy cc t bo chnh l cng c tuyt vi cho bn thc
hnh k nng c nhanh. Chiu ngang ca cc ct ch hp nn bn c d dng v nhanh
chng hn so vi s|ch. Khi c lt nhng dng ch trong ct hp ny, bn c th c c
ti a c|c t lin quan.
Khng ch vy, vi cch chia cc bi vit thnh nhiu phn (thng thng l hai phn) t
trong cc trang khc nhau, bn c th tit kim c thi gian m vn hiu c ton b
ni dung chnh ca bi vit khi ch cn c phn u (hay cui) bi bo.
Bn cng nn c a dng cc th loi b|o. iu s gip bn bit c cch thc trnh
by, b cc bi vit, vn phong, c|ch nhn nhn s vic, hin tng ca cc phng vin, t
hiu vn mt c|ch bao qu|t, chnh x|c hn.
v{ |nh gi tin tc s kin theo nhng cch khc nhau. V vy, ngi c cn so snh v xc
minh chnh xc ca thng tin trc khi coi chng l kin thc chun.
S dng cc k thut c lt, c d v{ c hiu ~ c luyn tp theo di ni dung
thng tin bn cn tm hiu. |nh du, ghi ch v{ lu li (nu cn) cc thng tin quan trng
hu ch vi bn sau ny.
BI LUYN TP
c b{i b|o sau }y, s dng nhng k thut ~ c hc nhanh chng ly c nhiu
thng tin nht.
Khi ngi p khng so rng
C g|i i din cho nhan sc nc Nga ti u trng sc p Hoa hu Tr|i t nm 2012
(m chung kt s din ra vo ngy 24-11 ti Philippines) ~ g}y sc cho to{n th gii vi
cu tr li ca mnh v t nc c.
Hng lot d lun tri chiu trn bo ch, mng x hi ~ bin Natalia Pereverzeva thnh th
sinh nng nht, nng hn c vic xut hin nhng hnh nh qu gi cm ca c trn tp
ch Playboy trc .
Khi c hi iu g t nc Nga lm cho c t h{o, ngi p ~ b{y t nim t ho
c lm mt ngi Nga v{ so s|nh: Nc Nga ca ti y nh sng, m p v yn bnh,
tht d ng v{o ma ng d bn ngo{i l{ nhng cn b~o lnh gi|. Nc Nga ca ti, l{
ni c nhng con b th v vi i mt to, chic sng ng nghnh v{ lun chu ming ln, ,
sa ca chng tht l tuyt vi.
Th nhng, c khng dng li }y m{ tip tc: Nhng nc Nga ca ti cng l{ s ngho
nn ca ti, mt t nc vi nhiu tn thng, nhng con ngi khng trung thc, khng
|ng tin. Nc Nga ca ti tht s giu c, giu c nh mt v{i ngi kh gi c chn
la. Nc Nga ca ti l mt k n xin, khng th gip nhng ngi gi v tr m ci. V th
din ra hin tng chy mu cht x|m, b|c s, k s, nh{ gi|o ang c gng chy trn, bi
h khng c g tn ti.
Pht biu ny ngay lp tc lan nhanh trn mng vi hng lot kin ch trch c quay lng
vi qu nh xen ln vi li khen ngi c ~ rt trung thc, thng thn. Cc bo British, The
Telegraph nhn xt l{ c ~ qu| th{nh tht, t Gloss.com cho rng c ~ rt thc t.
Trn Facebook ca c c nhiu kin tri chiu nhng |ng ngc nhin l nhng kin ng
h li nhiu hn. a s cho rng c ~ khng c nhng pht biu s|o rng, ca ngi chung
chung nh c|c ngi p khc vn hay ni v qu hng h.
iu |ng ch nht l tm bo ca d lun phn ln xo|y v{o ngi p ch bai qu
hng m{ khng dn thm on sau , mt on rt |ng lu : Nhng d th no ti
vn t ho v nc ti. Ti rt hnh phc c l cng dn Nga... Ti t ho v qu hng
~ cho ti lng thng xt, ch ngha anh hng, lng can m, s sing nng, cho ti nhng
di sn th gii, gip ti hiu rng con ngi c th sng v ngi khc. Ti tin rng mi
ngi sng Nga nn x|c nh trch nhim ca mnh vi T quc.
Mi ngi phi tham gia v ch ng th hin lp trng ca mnh... Ch c chng ta mi c
th ci thin tnh hnh. Chng ta phi hc th hin bn thn v cho thy nhng iu tt
nht ca ngi Nga. Chng ta nn c gng khng ch mu sinh m{ cn pht trin bn
th}n, c sch, nghe nhc v{ quan t}m n thnh tu khoa hc, chnh tr; giao tip vi
nhng ngi tt, pht trin sng to v{ mang n iu tt p, to nn mt th gii mi...
Khi chng ta nghim tc bt u vun trng v{ chm sc th t nc ca chng ta s n hoa
v ta sng rc r.
c trn vn cu tr li ca Natalia Pereverzeva mi thy c g|i n{y ~ c phn tr li |ng
lng nghe v{ |ng nhiu ngi p tham kho, mc d ni dung ca n c th gy
tranh c~i. C|ch t vn ca Natalia sc so, sc tch v li lp lun ca c rt khoa hc
cho mt cu hi ~ quen thuc ti c|c u trng nhan sc thi gian qua.
Trong hn 10 nm qua, }y l{ ln u tin phn tr li cu hi ca mt th sinh d thi cuc
thi sc p ln gy bo d lun khng ch t nc c m cn cc quc gia khc. S vic
n{y cng gi|n tip t|c ng n nhng ngi p d thi ln suy ngh ca cng chng v
ngi p: ng ch ni li so rng m hy chn thnh vi nhng g mnh ngh, d rng s
chn thnh y c th g}y b~o t.
Bo Tui tr - Hng Hnh
Tp ch
Nhn chung, tp ch c nhiu c im tng ng vi bo. Khc bit l ch tp ch
thng c tnh cht chuyn ngnh, tp trung vo nhng b phn c gi ring. iu ny chi
phi n cu trc, b cc v{ vn phong ca cc bi vit trong tp ch.
Cc bi vit trong tp ch thng i s}u v{o ph}n tch c|c vn chuyn s}u hn so vi bo.
Dung lng bi vit thng d{i hn, c nhiu hnh nh minh ha hn lm r ni dung.
Bi vit c chia thnh ba phn: m bi thn bi kt lun kh rnh mch. Cc tp ch
thng c pht hnh vi s lng t k hn rt nhiu so vi b|o (thng thng dao ng
trong khong 1 n 8 k/thng).
Chnh v vy, ngoi vic p dng nhng k nng c bo, bn cn c th gia tng hiu qu
c tp ch bng cch tp trung ha. Mi thng hy dnh mt khong thi gian rnh cho
vic c cc tp ch. c lt qua cc bi vit trong tp ch, la chn nhng bi vit ph hp
vi bn v{ |nh du chng li. Sau khi hon thnh vic c lt bn ~ c th bc vo qu
trnh c chi tit tng bi vit.
Nu tp ch l ca bn, hy ct nhng mu tin quan trng, nhng hnh v s minh ha
nh km v{o s ghi ch. Sp xp chng thnh cc mc cho ph hp tin tra cu s dng
sau ny.
Tit kim ti a thi gian c th tn
Hng ngy, nhiu ngi trong chng ta nhn c mt khi lng th t kh ln. c
ht, bn phi tn lng thi gian khng nh (t mt n vi gi ng h).
Th tn bao gm cc loi giy t nh th tay, t ri qung co, thng tin khuyn mi, cc
loi giy thng b|o cho n th tn c s ha nh emai, thng b|o trn trang mng x
hi c| nh}n S a dng n{y nh mt thch thc cho qu thi gian hn hp ca bn. Hn
na, chng cha ng nhiu mc hay mu tin nh, rt kh cho vic c nhanh.
C th bn ngh rng nhng mu tin ngn n{y }u nht thit phi p dng k thut c
nhanh lm g? Ch cn vi pht l hon thnh.
l{ khi bn ch c mt v{i l| th, c hay khng |p dng cc k thut c nhanh hu nh
khng quan trng. Nhng nu cng vic ca c li phi tip xc ti vi chc n v{i trm tin
mi ngy th mi chuyn li kh|c. c tin n{y nhanh hn 30 gi}y, tin kia t hn mt pht,
hn s gip bn tit kim c khng t thi gian.
Thi gian rt cng bng vi tt c mi ngi. Mi ngi c 24 gi/ngy, s dng chng nh
th n{o t c hiu qu cao nht l{ ngh thut ca mi c nhn. Nu bit cch gia
tng tc c th tn, bn s c thm thi gian cho cng vic khc.
tit kim ti a thi gian c th tn, vic u tin ca bn l lc th. Xem lt qua a
ch v{ tn ngi gi, chn nhng th cn thit sang mt bn, b phn cn li vo st rc.
Nu bn s dng th in t, hy tn dng b lc th ca nh cung cp dch v. Chng s
gip bn loi b hu ht nhng th khng quan trng. Phn cn li bn c lt qua a ch
v{ tiu lc li mt ln na.
Sau khi chn ra nhng th cn c, tip theo hy thc hin quy tc: cm qua mi th ch
mt ln. iu n{y c ngha l{ khi bt u c mt bc th, nu n cha thng tin cn thit,
hy ghi li quyt nh x l n v{o ni d thy. Bn c th ghi ch ngay ln trn bc th ,
nhng tt nht hy ghi ch vo s tay ring ca bn.
Nh cc thit b ny, bn s gip tit kim c thi gian v cng sc. p lc v thi gian
~ thc y nhu cu c nhanh v hiu qu ln mt mc cp thit.
Khi s dng cc thit b ny, ch cn iu chnh mi trng c v k nng c, bn s t
c hiu qu cao trong vic tip nhn thng tin.
Khi c trn thit b in t (ch yu l{ m|y vi tnh, in thoi), bn cng nn chn mi
trng y nh sng. nh sng qu chi hay qu ti s gy mi mt lm gim kh nng
c. Bn cng nn hn ch ti a hin tng mn hnh phn quang hnh nh xung quanh.
Chng s khin bn khng quan st r cc k t, ng thi khin bn d phn tm. Bn cn
iu chnh tng phn v{ sng ca mn hnh sao cho ph hp. Vic chn mu ch,
phng ch trong ti liu ph hp cng kh| quan trng. Tt nht bn nn chn ch en trn
nn trng cho phn c v ch xanh nc bin trn nn trng cho phn ghi ch v chn
phng ch va mt mnh, phng to trang vn bn sao cho c}n i vi m{n hnh v{
nhn.
Bn cng nn t ch xem ti liu rnh tay bng cch nhp nt con ln trn chut my
tnh v{ ko r n theo hng mi tn i xung sao cho tc di chuyn cc trang va
bn c. iu ny s gip bn ngi c thoi mi, trnh hin tng tay v c b mi do phi
ci v pha mn hnh iu khin cc trang ti liu.
Trong qu| trnh c, nu bt gp thng tin b ch, bn nn ghi ch ra giy hoc t mnh g
vo trang ghi ch, thay v dng lnh sao chp ni dung sang mt trang khc. Nu khng,
bc ghi ch ca bn s khng cn tc dng lp li thng tin bn ghi nh l}u hn na.
Bn b bt ngt xa trng,
Ct vng cn n, bi hng dm kia.
Cui cng, h~y tm hn mnh ha cng dng cm xc ca on th ng cm vi tm
trng ca nng Kiu. Nu ho{n th{nh c bc cui cng n{y, ngha l bn ~ c thnh
cng mt vn bn th ca.
Khi c mt tc phm vn hc (vn chng hay thi ca) khng i hi bn phi lp k lc
c nhanh nh c cc ti liu khc. Quan trng l bn cm nhn c g ng sau cc tc
phm ny. Bn hon ton c th c vi tc va phi. Hiu qu c o t nhng xc
cm mnh m trong tm hn bn.
Nu bn ang cn nghin cu, phn tch tc phm vn hc , sau khi c xong, bn nn c
lt li ton b mt ln na. }y l{ bc tng hp tt c nhng g bn hiu, cm nhn r
r{ng hn v{ ho{n th{nh c|c ghi ch.
11. M rng vn t
Vn t ca mi ngi khng ging nhau v th hin trong khi giao tip vi th gii xung
quanh. Vn t cng phong ph, bn cng d dng tip nhn cc thng tin v s kin.
Vn t vng ca bn cng ln, bn c{ng gia tng c tc c v bn khng phi dng li
trc nhng t bn khng bit hoc t gp. Vn t su rng gip bn nhanh chng nm bt
c ngha c|c t d ch nhn lt qua, thm ch cn vt ra ngoi c ngha thng
thng ca t . Khi c, bn cn thu nhn nhng thng ip v cm xc ch khng phi
l bn thn mi t, bn cn thy c rng ch khng phi l cy.
Ting Vit
Nh nhiu ngn ng khc trn th gii, ting Vit khng th t mnh hnh thnh, xy dng
nn mt kho ngn ng phong ph nh ng{y nay. Ting Vit c hp thnh bi hai thnh
t chnh l{ t thun v{ t mn. Trong , t thun Vit l ct li, ci gc ca t vng
ting Vit. N iu khin, chi phi hot ng ca mi lp t kh|c lin quan n ting Vit.
Trong khi , t mn hay t ngoi lai c hnh th{nh thng qua qu| trnh giao lu vn
ha, kinh t, khoa hc, gio dc trong mt thi gian di. T mn trong ting Vit gm c 3
loi: mn gc H|n, mn gc n u v t kt hp gia t thun v{ mn gc Hn/nu.
T thun Vit c s dng mt c|ch thng xuyn trong giao tip h{ng ng{y. l{ nhng
t ng dn d thn thuc nh: v, chng, ng, bc, b, ba, bu, m, n, ung, ci, tri, my,
ma, sm, st, nut, cn, ni, ku
Ting Vit thng |nh ngi c nhng t ng }m, ng ngha, t gn ngha, v{
nht l{ ngha bng, ngha chuyn. Vn t ting Vit su rng s gip bn c c ngha
chnh xc v c th|i ca ngi vit qua ng cnh v la chn t ng.
Nhng l{m th n{o m rng vn t?
Cc nh gio dc c hai kin khc nhau v vn m rng vn t cho tr em. kin th
nht cho rng bt chng hc thuc cc t. kin th hai li ng h cch cho chng c
nhiu s|ch b sung thm t mi cng ngha ca chng. Cch th nht p buc chng
ta phi nhc i nhc li cc t v ghi nh chng mt cch nhm chn. Vi mi t, bn s vit
ra c chnh x|c ngha trong t in m khng bit cch s dng chng trong cuc sng.
Cn cch th hai s gip bn ghi nh tt nht ngha ca cc t v ng cnh s dng n.
Cch thc ny khng ch ph hp vi tr em m c ngi trng thnh, khng ch p dng
vi ting Vit m c vi ting nc ngoi.
c sch s cung cp cho bn mt vn t vng |ng k, nht l nhng cun sch phn nh
hin thc cuc sng. Hy c gng mi tun c c t nht mt cun sch v mt s tp
ch. Chng s lm giu vn t v c cch din t ca bn |ng k y.
Vn t ca bn s rng m hn nh nhng kinh nghim thc t thay v nhng c gng ghi
nh nhn to. Mt anh u bp trc khi hc tr thnh mt u bp gii khng th nh
ni cc dng c nh bp v gia v nu ch ng nhn chng v nhm i nhm li. Nhng mi
th tr nn nm lng khi t tay anh nu c|c mn n v{ s dng chng. Vic hc thm cc t
mi ca bn cng khng c g kh|c c.
Ngoi vic thu nhn mt chiu, bn hy t rn luyn kh nng s dng ngn t ca mnh
bng cch luyn vit. Bn s phi lc li li trong kho t vng ca mnh truyn t ni
dung trong bi vit. Khi vit, hy nghim khc vi chnh mnh bng cch thay cc t mnh
hay s dng bng cc t t s dng hn m{ t hiu qu v to s th v cao hn. C|ch
luyn vit ny ging nh bc n tp v vn dng nhng t ng m bn ~ hc c sau
mt khong thi gian n{o .
Vn t trong i sng thng nht ch l mt phn rt nh trong kho ngn ng ca dn tc
m{ thi. ng bng lng vi nhng g bn ang c. D hot ngn n my, bn vn rt non
nt khi ng trc kho ngn ng chuyn ngnh ca bt k lnh vc no. Vy th hy m
rng t duy ca bn th}n n gin ch bng cch dnh vi pht mi ng{y nghin cu mt
lnh vc m bn cn xa l nh t}m l hc, khoa hc t nhin, thin vn hc hay vn hc
ngh thut, Theo thi gian, bn s sm nhn ra tc dng ca chng. Vn t chuyn ngnh
y chng bao gi l tha c.
Ting nc ngoi
Trong thi i hi nhp, iu kin tin quyt bn tip thu, lnh hi nhng tinh hoa ca
nhn loi l phi bit mt ngoi ng. Trong , ting Anh l{ c xem l ngoi ng khng
th thiu.
Trong ting Anh, vn t vng tr chuyn giao tip hng ngy khong 1000 t. Tuy
nhin, mun hiu r v cm th c c|c vn bn th lng t cn phi nhiu hn th. Thay
v cm cun t in Anh Vit hoc Anh Anh hc tng t mt, vic hc ca bn s d dng
hn nhiu nu bn hiu i cht v ting Latinh v nm r cu to t trong ting Anh.
Bit v ting Latinh s gip bn hiu v gc r ca ting Anh v c th tm ra suy ra ngha
ca mt lot t ting Anh m khng phi tra t in.
Trong ting Anh, c nhng t c gi l{ cn ng (root). T cn ng, t mi c to
thnh bng cch ghp thm mt cm t trc gi l tip u ng (prefix) hay tin t hoc
ghp thm vo cui cn ng gi l tip v ng (suffix) hay hu t. Bit c iu ny, ch
cn bit vi t trong b ba: tin t cn ng hu t, bn s m rng c vn t thm rt
nhiu. Khi gp mt t l hay phc tp, hy dng li mt cht, th phn tch chng theo cu
Bi luyn c
c truyn ngn sau, ch cc t in m. |nh du li tm hiu sau nu bn tht s cha
hiu r ngha ca chng.
Chn tr{ trong sng sm
Tri rt nh ct. Khng k tiu hn, khng k c n i hn, bui sm ma ng n{o, c
m cng dy t lc cn ti t. T trn bn th c Thnh Quan, c nhc c}y n
xung. c khu hai tim bc na, c}y n du s ph thm mu xanh l m ph trn cht
s Bt Trng. La lit trn chiu ci cp iu ~ sn cnh, c m ~ b{y ln y khay tr,
ng nh, m ng v ha l t. Ci iu bt v Mai Hc ku vang ln mt hi rt dn, rt
u. Khi thuc l{o c snh li bao chm ly nh sng yu t ca mt ngn n du. Ri
quan c. Sm no dy, c cng ng}m mt v{i b{i th. Ging tht rn, tht trong. C hay
ngm my cu ny: Bn d tam bi tu. Bnh minh s chn tr. Mi nht ... ... u c ...
y... nh th. Lng y bt o gia. Mt bui sm, thy r lng thy l vui v, ti ~ mn php
c c c cha cho bi din nm: Mai sm mt tun tr{. Canh khuya dm chn ru.
Mi ngy mi c th, Thy thuc xa nh ta. C c tm cho l{ c.
Sm nay, c m cng ng}m th. C tin rng ng}m th lc yn lng, lc mi tnh gic l mt
cch vn ng thn kh k diu nht ca mt ngi sng bng cuc i t}m tng bn
trong. Mi bui sm ng}m nh th l{ tit ht ra ngoi nhng ci nng n trong thn th
v{ n ly kh l{nh u tin ca tri t. u cng l{ mt quan nim v v sinh ca thi
c. V{ ngi xa ung tr{ l{ gi mnh cho lnh mnh. Thng hay vn mnh sa mnh
vo nhng gi ung tr tu, c m thng ngh n c}u nghn xa ca th{y Tng T: Ng
nht tam tnh ng th}n. Trong nh{ c m, ngi ta ~ n o thc dy. C m cng bt u
ho. Chng nh hi ny, c ~ t nn hi th khng dm ho, s l{m c mt ci pht bnh
lng huyn b ca lc m v{ ng{y giao nhau. Ngi con trng dn dn li thnh an cha gi
v mon men ngi gh vo thnh chic sp c. Ch{ng ly qut, nhc ha l ra mt ch
rng, qut mnh cho ht tn than.
- Thy ung xong ri. Con ung th pha m ung. Tr{ cn m hng lm. Cu ni ny l
tha. V sm no hai cha con ng m chng dy sm ung tr, cha bao gi cng ung
trc hai chn v{ ngi con c ung sau nhiu lm n ba chn l cng. Sm nay, cng nh
lc thnh thong ca mi ngy, c m li bt ngi trng nam gi tp C Vn ra bnh li c
b{i Tr{ Ca ca L ng. Ging bnh vn tt qu. iu c phong trc trc th m con c m
li cn ngm gi hc bt on cui mt cu trn xung lun u c}u di, hi ng}m trong
v di. Trng hai cha con ung nc m{ y nh l{ mt i th{y tr v{o mt gi hc n bui
sm mai. Chuyn vn mi v tr tu, ng c m li mang lun c tp V Trung Ty Bt,
ging nhng on cng phu ca tc gi ng Quc T Gim T Tu Phm nh H chim
nghim v{ xng tng v tr tu. Ri c m lin than tic n c|i ma thu ~ i mt ri,
sen h rch ht t{n r ht l.
- C , th{y cho nc pha tr{ khng g thm l{nh bng c|i th nc ng trong l sen. Mi
l ch c t thi. Phi gn vt nhiu l mi ung mt m. Hi thy cn t tui, mi lc
c quan c truyn cho i thuyn thng vt nhng git thy ngn y l sen mt m,
thy cho l k th nht trong i mt ngi hc tr c thy hc yu nh con.
Trong gia nh c m, hi gn }y ~ lp li ci phong tc ung tr. C mt hi bn bch
qu, c m ~ ct hn b tr vo t, tng khng bao gi c by n ra hng ngy na.
Nhng tri k cng cn hu ~i ngi hn nho, th n{o nm nay c m li c ma c hai
v.
- Ny c, con ln tnh mua tr ly t tr L T Uyn. Nm nay ta p thm vi chc chai
dnh. Thy tin nh{, nm nay gt nhng mt lp y. Thy mua chung vi c Kp xm
di! th em tr.
- Tha th{y, con tung tr c nguyn hng ca n m ung. Con thy ng ngoi nh
khng bao gi cho p tr mi, by c l vi hoa thm n{o. ng ngoi con bo ch nn p,
l{ lc tr{ ~ i hng hoc gn pht du.
Tri rng dn. Mt cht nng {o lng l|nh trong |m c}y ang rng dn l| nm c, mt
chic li mt chic. o mo trong v{nh khn nhiu qun d, c m ~ chng gy ra i. C
quay tr li dn ngi con trng ang h ho|y lau b khay tr:
- Thy vo trong c iu ri cng sang l{ng bn thm mt con bnh gi. Con bnh ny,
tn nhiu sm lm. n ti thy mi v, v thy phi sao tm thuc sng bn y cho tin.
Nguyn Tun
Tc c: t/pht
BI KIM TRA S 3
c nhanh v tr li cc cu hi sau |nh gi| mc tip thu v tc c ca bn.
Gii m th gii tm thc
Nh s pht trin bn b ca khoa hc, nhiu s kin k b tng gy chn ng ~ c
nhn nhn nh c|c hin tng t nhin.
Nhng nhng tri nghim c| nh}n nh gic m hay tnh trng thot xc vn cn khin
nhiu ngi tin vo mt th gii tm thc linh thing nm ngoi kim sot ca con ngi.
Nhng thnh qu mi ca ngnh thn kinh hc ~ tn cng v{o nim tin nh th no?
Vi cc nh nghin cu thn kinh, gic m l{ mt th thch khoa hc ln. Nh cng ngh
chp nh no tn tin fMRI, chuyn ngnh nghin cu gic m ~ x|c nh c no b
hot ng 24/24 gi, v gic m l{ kt qu ca nhng xung ng thn kinh nhm phn ng
li nhng k c lu trong n~o b khi con ngi cn tnh thc. Theo gi|o s thn kinh hc
Rosalind Cartwright thuc i hc Rush ti Chicago, suy ngh ca con ngi khng bao gi
ngt mch (khi ng), chng ch bc vo mt trng th|i kh|c m{ thi.
Nhng nghin cu d{i hi v ni dung gic m cho thy phn ln cc gic m m phng cc
tnh hung tng xy ra trong i thc, thnh thong mi trn thm mt vi thnh t ly k.
Gi|o s William Domhoff - thuc khoa tm l hc i hc Santa Cruz ti California, ni lu
tr mt ngn hng d liu gm 25.000 h s v gic m (www.dreambank.net) - khng
nh gic m l{ c|ch con ngi m t li cuc sng hng ngy mt cch kch tnh ha. Gic
m v qu d ca mt em b 9-10 tui, chng hn, l phn ng trong lc ng ca t duy i
vi mt c| nh}n |ng s n{o m{ em tng gp trong cuc sng hng ngy.
Tuy nhin, i vi mt s nh nghin cu gic m kh|c, kch tnh ha nhng s kin i
thng khng phi l thuc tnh duy nht ca gic m. Nh|nh nghin cu trng th|i t duy
trong m cho rng o n~o khng gip con ngi hiu c ngn ngnh s vn hnh ca
gic m. M l{ suy ngh trong mt trng thi ha sinh hc khc - gi|o s Deirdre Barrett
thuc ngnh tm l hc ti i hc Harvard nhn nh - Nhng thnh t (lm nn gic m)
cng phc tp (hay t nht) nh nhng suy ngh lc tnh t|o, trong ngn ng v logic
ng vai tr th yu.
Theo cc nh nghin cu cng l thuyt n{y, }y l{ l do l{m c|c tng, cm hng hay
ph|t minh c nh hnh trong gic m.
Nhng kt qu o n~o da trn cng ngh fMRI gn }y cho thy tht s c c s hu
thun cho l thuyt t duy trong m, ng thi tit l mt chi tit th v khc: trng thi
ng mt chuyn ng (REM, l trng thi ng khi c|c nron thn kinh hot ng gn ging
lc thc nht, cng l{ trng th|i m trong khi ng), cc vng no h tr cho cm xc v
hnh nh vn vn hnh, cn vng no ph trch vic sp xp c|c suy ngh mt cch thn
trng li ri v{o trng thi ngh.
Theo gi|o s Robert Stickgold - ngnh thn kinh hc ti i hc Harvard: chnh l{ trng
thi gip s sng to c tng cng - ni cho cng, sng to ch l qu trnh sp xp cc
suy ngh theo mt cch mi m khng i v{o li mn m{ thi. }y cng l{ trng thi ti u,
theo cc nh khoa hc thn kinh, cho vic tip thu thng tin mi: mt th nghim gn }y do
gi|o s Stickgold tin hnh cho thy khi b |nh thc trong trng th|i REM, con ngi gii
c|c c}u nhanh hn khi b |nh thc trong lc ng khng m.
C ch ca thot xc
L{ ngi ng u Bnh vin i hc Zurich Thy S, tin s Peter Brugger tng phng
vn hng chc ngi sng v{ c ti liu cht chng hng th k v trng thi hn la khi
xc. Tt c nhng ngi c phng vn v{ lu h s u m t nh nhau, ng ni: H
mt cm gic v c th ca mnh, cm thy mnh nh mt lung hi bc ln t mt ci chai,
v{ thay v ri xung t th l lng trn trn nh{. Trng thi thot xc ny, sut h{ng trm
nm qua, l mt trong nhng iu k b c c|c tn ngng ghi nhn nh mt hin tng
ni lin ngi trn vi ng vn nng.
Tuy nhin, theo tin s Brugger, s tht n gin hn rt nhiu: trng thi thot xc xy ra
khi b no mt kh nng tng hp ba loi cm gic ch o gip con ngi lm ch c c
th ca chnh mnh - s thy, nhn thy v cm gic v t chi. Sut thp nin va qua,
Brugger v cc nh khoa hc ng h{nh ~ s dng cc cng ngh c no hin i nht,
kt hp vi vic cy in cc v phng vn tm l nhng ngi tham gia th nghim, a
ra li gii v hot ng ca b n~o con ngi trong trng thi thot xc.
Mt trong nhng kt qu nghin cu gn }y ca nh thn kinh hc Thy S Olaf Blanke,
ng trn tp ch Khoa Hc nm 2007, cho bit s chp mch ca cc dy thn kinh chu
trch nhim cung cp thng tin v cm gi|c l{ l do con ngi mt kh nng cm nhn c
th ca mnh. (Mt trong nhng trc trc cp thp ca tnh trng chp mch ny l
tnh trng say xe - trong khi mt truyn tn hiu cho n~o l{ c th ang di chuyn theo chiu
xe chy, h thng tai trong li truyn tn hiu l{ c th ang ng yn mt ch).
Bo co ca Blanke cho bit trong mt th nghim nm 2000, ng kch hot in ti mt
vng mang tn angular gyrus - vng no chu trch nhim ni kt thng tin hnh nh v kh
nng nh v c th - trong no ca mt bnh nhn b ng kinh. Bnh nhn ny ngay lp
tc thng bo cm gic thy mnh ang bay trn trn nh nhn xung c th nm di t.
Khi ngt in kch hot, bnh nhn tr li trng th|i bnh thng.
Trong mt th nghim khc, cc nh khoa hc cho ngi tham gia th nghim mang mt loi
knh c bit gip h nhn thy hnh nh ca bn th}n ngay trc mt. Khi b chm vo
lng, nhng ngi mang knh nhn thy hnh nh bn th}n trong knh cng b chm vo
lng, v{ cho bit h khng cn x|c nh c }u l{ v tr tht ca c th mnh. T nhng
kt qu ny, tin s Brugger khng nh tnh trng thot xc l mt o gic no do kh nng
tng hp thng tin ca cc vng thn kinh nh v b trit tiu.
Kevin Nelson, nh thn kinh hc thuc i hc Kentucky, cho bit thm khi cc vng thn
kinh nh v b trc trc, b no to ra o gic thot xc trong n lc gii thch vic b tch
ri khi c th vt l (thn th) ca mnh.
Thot xc khng phi l hin tng hi hu: 6% trong s 13.000 ngi c iu tra ti
chu u cho bit ~ l}m v{o trng thi ny t nht mt ln. T l n{y trong nhm ngi sut
t vong hoc trong trng thi nguy him tnh mng cao hn rt nhiu - cc nh leo ni
cao ri v{o tnh trng nguy him, nhng ngi b tai nn xe thp t nht sinh thng b
ri v{o trng thi thot xc, bt u bng cm gic thi gian tri chm li v hnh nh trc
mt tr nn r r{ng hn.
Theo cc nh khoa hc thn kinh, trng th|i n{y l{ do c ch thch ng cc ca b no mt c ch gip b n~o t|ch la khi c th nhm gip con ngi vn ng m khng
hong lon trong tnh th nguy kch. Theo tin s Brugger: }y l{ c ch sinh hc gip con
ngi t v. C ch n{y c kch hot khi con ngi i din vi nhng thay i qu
nhanh chng trong c th nh mt mu, try tim...
CAM LY
(i hc Syracuse, New York)
Cu 1: Ch chnh ca cu chuyn l:
a. B no
b. Gii m gic m
c. Gii m th gii tm thc
d. Li ch ca gic m
Cu 2: B no hot ng:
a. Ngh ngi khi con ngi ngh ngi
b. 24/24 gi
c. Thnh thong ngh ngi
d. Tt c u sai
Cu 3: Gic m l{:
a. Ngu nhin m c
b. Tin liu tng lai
c. L mt c ch hot ng ca no b
d. Do th gii t}m linh iu khin
Cu 4: Gic m thng thng:
b. Peter Brugger
c. Robert Stickgold
d. Deirdre Barrett
Cu 14: Ngi gii m~ c ch gic m l{ ai?
a. Olaf Blanke
b. Kevin Nelson
c. Peter Brugger
d. William Domhoff
Cu 15: Khi thot xc th hu nh con ngi:
a. i lang thang
b. Bay l lng trn trn nh
c. Ngi tr chuyn
d. Mm ci v{ quay lng bc i
|p |n:
Tc c: tmp
Hiu qu c: ...%