Professional Documents
Culture Documents
**
Cenicaf, 59(1):7-28.2008
Cenicaf, 59(1):7-28.2008
Tabla 1. Nombres y frmulas qumicas y estructurales de algunos cidos clorognicos (8, 9, 12, 29, 31, 39,
45, 46).
Nombre comn
Qunico
QA
Cinmico
CiA
p-cumrico
p-CoA
Cafeico
CA
Ferlico
FA
Sinpico
(Sinapnico)
SiA
Clorognico
5-cafeol-qunico
5-CQA
1,5-di-cafeolqunico
1,5 di-CQA
Frmula
estructural
Obtencin
C7H12O6
1,3,4,5-Tetrahidroxi-(1,3R,4,5R)
ciclohexano- carboxlico
Quina, caf y
sintticamente
C9H8O2
3-Fenil-2-propenoico
Canela, man y
sintticamente
C9H8O3
4-Hidroxicinmico
3-(4-Hidroxifenil)- 2-propenoico
Man, tomate,
zanahorias, fresas,
ajo, espinaca,
remolacha, aceituna
C9H8O4
3,4-Dihidroxi-cinmico
3-(3,4-Dihidroxifenil)-2-propenoico
Arndano,
manzana, cidra,
organo, verbena,
tomillo, albahaca,
crcuma, diente de
len, aceituna, caf
C10H10O4
trans-4-Hidroxi-3-metoxicinmico
3-(4-hidroxi-3-metoxi-fenil)-2propenoico)
Cereales, arroz,
trigo, avena, caf,
manzana, man,
naranja, pia,
remolacha
C11H12O5
3,5-Dimetoxi-4-hidroxicinmico
3-(4-Hidroxi-3,5-dimetoxifenil)-2propenoico
Brcoli, col,
hortalizas de hojas
verdes, frutos
ctricos
C16H18O9
1,4,5-Trihydroxiciclohexano carboxlico
3-(3,4-dihidroxicinamato)
3-[[3-(3,4-Di-hidroxifenil)-1oxo-2-propenil]oxi]-1,4,5-trihidroxiciclohexano-carboxlico
Caf, arndanos,
manzana, cidra. Es
el cido fenlico
ms abundante en
el caf
C25H24O12
3,4 -Dihydroxiciclohexano carboxlico
1,5-(3,4-dihidroxicinamato)
Alcachofa,
achicoria silvestre,
girasoles
Cenicaf, 59(1):7-28.2008
10
Cenicaf, 59(1):7-28.2008
Cenicaf, 59(1):7-28.2008
11
12
Cenicaf, 59(1):7-28.2008
13
RESULTADOS Y DISCUSIN
cidos clorognicos totales. En la Tabla 2 se
observan los promedios de los contenidos de
los cidos clorognicos totales obtenidos por
la espectrofotometra UV, donde los valores
para caf arbica variaron entre 4,72% y
8,58%, en tanto que para Robusta el valor
mnimo fue de 7,45%, obtenido para el
estado maduro procesado por va seca, y el
mximo fue de 10,81%, para la recoleccin
no selectiva beneficiada por va seca. El caf
Robusta de cosecha no selectiva, contena
frutos de los siguientes estados de desarrollo,
en promedio: maduros 61,5% (coeficiente de
variacin, C.V. 7,9%), sobremaduros 3,7%
(C.V. 126%), pintones 9,8% (C.V. 23%),
verdes 20,1% (C.V. 28,3%), negros y secos
4,9% (C.V. 54%).
El valor mximo de los CGAT para caf
arbica se obtuvo para el estado sobremaduro
Tabla 2. Promedios de los contenidos de cidos clorognicos totales (% b.s.) en almendras de C. arabica y
C. canephora, segn el estado de desarrollo del fruto. Mediciones efectuadas por espectrofotometra UV.
Especie de caf
Estado de desarrollo
del fruto
Tipo de
beneficio*
Coffea arabica L.
Verde
Pintn
Maduro
Maduro
Sobremaduro
BS
FN
FN
BEC
FN
Mnimo
6,43
4,72
5,24
5,46
5,17
CGAT
(%)
Promedio
6,79
6,11
6,19
6,20
6,25
Pintn
FN
7,86
Maduro
FN
8,21
Maduro
BS
sobremaduro
no selectiva
FN
BS
Coffea canephora
14
Cenicaf, 59(1):7-28.2008
C.V.
(%)
Mximo
7,18
7,93
7,61
6,92
8,58
3,8
11,9
9,2
5,2
11,4
7,93
8,01
1,4
9,25
10,59
7,7
7,45
7,72
7,98
4,9
8,38
7,98
9,10
9,04
9,81
10,81
11,1
10,3
Figura 1.
Promedios de los contenidos
de cidos clorognicos totales
(% b.s.) en almendras de las
variedades de C. arabica y C.
canephora var. Robusta, segn
el estado de desarrollo del
fruto. Mediciones efectuadas
por espectrofotometra
UV (Estados verdes y no
seleccionados procesados por
la va seca; pintones, maduros y
sobremaduros por fermentacin
natural).
Figura 2. Variacin del contenido de los cidos clorognicos totales (% b.s.) en almendras de C. arabica y C. canephora
var. Robusta, segn la madurez del fruto (FN: fermentacin natural; BS: procesado por va seca). Mediciones efectuadas
por espectrofotometra UV.
Cenicaf, 59(1):7-28.2008
15
Figura 3.
Cromatograma de los cidos
clorognicos en caf arbica.
Sistema HPLC, columna
Symmetry C18, UV 324
nm. Tiempos de retencin
en minutos: 3-CQA: 6,9;
4-CQA: 8,39; 5-CQA: 8,96;
cafeico 10,98; p-cumrico:
16,98; 5-FQA: 22,13; 3,4-diCQA: 25,35; o-cumrico:
26,13; 3,5-diCQA: 26,51;
4,5-diCQA: 27,75; cinmico:
33,41.
16
Cenicaf, 59(1):7-28.2008
Cenicaf, 59(1):7-28.2008
17
18
Cenicaf, 59(1):7-28.2008
Verde
Pintn
Maduro
Sobremaduro
No seleccionado
Verde
Pintn
Maduro
Sobremaduro
No seleccionado
Verde
Pintn
Maduro
Sobremaduro
No seleccionado
Verde
Pintn
Maduro
Sobremaduro
No seleccionado
Verde
Pintn
Maduro
Sobremaduro
No seleccionado
Verde
Pintn
Maduro
Sobremaduro
No seleccionado
Verde
Pintn
Maduro
Sobremaduro
No seleccionado
4-FQA
p-cumrico
o-cumrico
Cafeico
5-CQA
4-CQA
3-CQA
2,6
6,4
21,0
83,7
53,0
64,5
21,0
32,8
33,1
57,3
0,0
49,5
87,7
10,2
97,6
244,9
-
0,0367
0,1133
0,1214
nd
0,0019
nd
nd
nd
-
C.V.
%
-*
1,9133
1,8767
1,7414
0,4500
0,4033
0,6200
3,9667
4,6933
4,6700
0,0533
0,0300
0,0257
-
Estado de
cido
desarrollo del fruto clorognico Media
Borbn
0,0091
0,0015
0,0029
nd
nd
nd
0,0329
nd
-
3,0867
1,1980
1,5643
1,1033
0,3133
0,4840
0,3771
0,1700
5,7267
4,8680
4,6443
5,1667
0,0367
0,0280
0,0271
0,0100
0,1600
0,0360
0,0271
0,1200
Media
%
96,7
223,6
193,0
238,8
-
4,9
51,7
57,1
14,7
12,9
102,5
68,9
117,5
5,9
30,0
23,3
37,3
41,7
68,7
114,0
100,0
86,6
72,4
121,7
145,3
C.V.
%
Caturra rojo
0,0024
nd**
0,0034
nd
0,0067
0,0050
0,0140
nd
-
2,3333
1,9700
1,7114
1,4067
0,5700
0,6800
0,5214
0,2200
4,2633
3,4000
4,9414
4,2433
0,0333
0,0380
0,0286
0,0233
0,1867
0,1140
0,1286
0,0467
Media
%
173,2
264,6
173,2
200,0
156,5
-
24,7
33,6
14,4
25,0
95,9
117,4
90,3
86,7
47,8
28,6
34,8
32,2
17,3
57,1
65,3
65,5
118,6
116,6
129,7
81,1
C.V.
%
Colombia amarillo
0,0003
0,0024
0,0044
nd
nd
nd
nd
0,0060
-
2,5000
1,4300
2,0400
2,2500
0,6550
0,2200
0,4914
1,0722
3,8800
5,3467
4,5371
3,4833
0,0400
0,0233
0,0400
0,0322
0,0650
0,5300
0,0871
0,0944
Media
%
173,2
173,2
223,6
-
28,3
49,9
15,6
19,3
83,1
51,2
71,8
86,3
17,9
50,8
28,4
32,3
35,4
49,5
52,4
20,7
76,1
153,6
57,6
134,4
C.V.
%
Colombia rojo
0,0010
nd
nd
nd
nd
nd
-
1,5840
1,8167
1,4300
0,4360
0,4011
0,2725
4,4620
4,0600
4,3200
0,0208
0,0213
0,0192
0,0275
0,0722
0,0550
Media
%
Tpica
223,6
-
48,7
21,1
4,2
54,2
75,2
46,0
19,8
28,9
10,2
48,2
28,1
6,6
116,4
134,6
76,4
C.V.
%
2,3300
3,2000
3,0250
3,1380
0,8400
0,3883
0,9800
0,7340
2,9900
3,8850
3,9900
4,4400
0,0400
0,0483
0,0300
0,0520
0,0500
0,2083
0,6550
0,4740
0,0105
0,0054
0,0097
0,0029
0,0350
0,0317
0,0150
0,0200
Media
%
Robusta
20,0
26,9
1,2
30,6
90,9
72,4
63,5
65,5
0,5
33,3
35,1
37,8
0,0
27,5
94,3
34,4
141,4
64,6
91,8
113,1
141,4
155,4
141,4
223,6
20,2
12,9
141,4
93,5
C.V.
%
Tabla 3. Promedios de los contenidos de los cidos clorognicos (% b.s.) en caf almendra de las especies C. arabica y C. canephora, segn la variedad
y el estado de desarrollo del fruto. Determinaciones efectuadas por HPLC.
Cenicaf, 59(1):7-28.2008
19
0,1642
Maduro
7,2223
Maduro
6,6730
7,3657
Pintn
Maduro
-
14,5
19,0
8,3
16,3
19,4
8,8
36,3
54,4
19,8
44,1
64,4
24,8
44,1
49,7
38,5
0,0
87,2
48,3
No seleccionado
7,3582
Verde
Sobremaduro
No seleccionado
CGAT
6,5830
Pintn
7,2094
Verde
Sobremaduro
No seleccionado
CGA
0,1382
Pintn
0,1144
Verde
Sobremaduro
No seleccionado
4,5-diCQA
Maduro
0,0066
0,0179
Pintn
Sobremaduro
0,0104
Verde
No seleccionado
3,5-diCQA
0,0169
Maduro
0,0071
0,0111
Pintn
Sobremaduro
Verde
3,4-diCQA
No seleccionado
0,0500
0,0500
5-FQA
Maduro
Sobremaduro
0,0933
Verde
Pintn
6,8341
6,9656
6,8398
9,5077
6,7041
6,8768
6,7743
9,3019
0,0957
0,1774
0,1335
0,1147
0,0080
0,0227
0,0058
0,0046
0,0070
0,0179
0,0071
0,0060
0,1533
0,1043
0,0500
0,0780
34,8
18,3
20,9
3,6
33,2
18,8
21,0
5,0
14,7
41,9
14,0
1,3
37,6
83,7
57,2
4,9
57,5
110,9
57,8
12,7
10,0
59,6
87,2
61,1
6,1608
7,5450
6,5148
7,6668
6,0908
7,3745
6,3588
7,4377
0,1685
0,1227
0,2009
0,1754
0,0105
0,0100
0,0089
0,0189
0,0085
0,0109
0,0090
0,0134
0,0333
0,0771
0,0633
0,0900
29,5
22,4
15,8
27,8
29,2
22,0
14,8
28,5
53,0
84,3
39,4
40,4
42,1
95,6
18,4
58,0
101,0
32,2
49,8
32,8
86,6
79,5
18,2
82,0
7,1462
7,4224
7,8403
7,4238
7,0162
7,2991
7,2846
7,3186
0,1398
0,1633
0,1548
0,1947
0,0096
0,0097
0,0086
0,0097
0,0101
0,0094
0,0112
0,0092
0,0511
0,0729
0,0700
0,1133
27,3
15,7
35,1
8,3
27,0
15,7
31,2
7,9
35,9
30,3
11,5
42,6
53,6
34,0
91,4
29,2
50,1
60,2
88,1
13,8
6,5
83,4
40,4
50,2
6,3208
6,6560
6,8032
6,2514
6,5648
6,7595
0,1315
0,1750
0,1375
0,0109
0,0085
0,0103
0,0095
0,0131
0,0057
0,1533
0,1122
0,1240
11,0
22,9
22,5
11,5
22,9
22,7
30,5
30,0
37,9
26,5
96,6
66,3
59,4
85,4
146,6
41,9
60,6
56,3
9,2762
9,0865
8,0787
6,6746
8,7273
8,3768
7,7850
6,5391
0,2774
0,2697
0,2027
0,2584
0,0439
0,0277
0,0222
0,0331
0,0480
0,0195
0,0185
0,0326
0,0460
0,0650
0,0683
0,0550
15,3
13,4
18,3
18,7
20,0
7,8
18,0
20,3
20,0
7,7
43,3
1,8
152,7
101,5
117,8
108,0
192,2
81,1
88,2
105,0
58,7
32,6
52,7
12,9
Cenicaf, 59(1):7-28.2008
Cenicaf, 59(1):7-28.2008
21
Cenicaf, 59(1):7-28.2008
Cenicaf, 59(1):7-28.2008
23
Cenicaf, 59(1):7-28.2008
Figura 4. Promedios de los contenidos de cidos clorognicos (CQA, di-CQA, cumricos, FQA, y cafeico) en el caf almendra
(% b.s.), de las variedades de caf arbica y Robusta. Mediciones efectuadas por HPLC.
Cenicaf, 59(1):7-28.2008
25
LITERATURA CITADA
1. AERTS, R.J.; BAUMANN, T.W. Distribution and
utilization of chlorogenic acid in Coffea seedlings.
Journal of Experimental Botany 45(273): 497-503.
1994.
2. ANTHONY, F.; CLIFFORD, M.N.; NOIROT, M.
Biochemical diversity in the genus Coffea L.:
Chlorogenic acids, caffeine and mozambioside
contents. Genetic Resources and Crop Evolution
40(2): 61-70. 1993.
3. ASSOCIATION OF OFFICIAL ANALYTICAL
CHEMIST. WASHINGTON. ESTADOS UNIDOS.
Official methods of analysis. 15. ed. Washington,
AOAC, 1990. 2 vols.
4. BALYAYA, K.J.; CLIFFORD, M.N. Chlorogenic acids and
caffeine contents of monsooned indian Arabica and
Robusta coffees compared with wet and dry processed
coffees from the same geographic area. In: Colloque
Scientifique International sur le Caf, 16. Kyoto, Avril
9-14, 1995. Pars, ASIC, 1995. p. 316-325.
5. BAUMANN, T.W.; MOSLI, S.S.; SCHULTHESS,
B.H.; AERTS, R.J. Interdependence of caffeine and
chlorogenic acid (5-CQA) metabolism in coffee.
In: Colloque Scientifique International sur le Caf,
15. Montpellier, Juin 6-11, 1993. Pars, ASIC, 1993.
p. 134-140.
6. BENNAT, C.; ENGELHARDT, V.H.; KIEHNE, A.;
WIRRIES, F.M.; MAIER, H.G. HPLC Analysis of
clorogenic acid lactones in roasted coffee. Zeitschrift
fr Lebensmittel Untersuchung and Forschung
199:17-21. 1994.
7. BICCHI, C.P.; BINELLO, A.E.; PELLEGRINO, G.M.;
VANNI, A.C. Characterization of green and roasted
coffees through the chlorogenic acid fraction by
HPLC-UV and principal component analysis.
Journal of Agricultural and Food Chemistry 43(6):
1549-1555. 1995.
8. CLIFFORD, M.N. Chlorogenic acids. In: Clarke, R.J.;
Macrae, R. (Eds.). Coffee: Chemistry. London,
Elsevier Applied Science Publishers, 1985. p.
153-202.
9. CLIFFORD, M.N. Chlorogenic acids and other cinnamates
nature, ocurrence and dietary burden. Journal of
the Science of Food and Agriculture 79 (3): 362372. 1999.
10. CLIFFORD, M.N. The nature of chlorogenic acids. Are
they advantageous compounds in coffee? In: Colloque
26
Cenicaf, 59(1):7-28.2008
Cenicaf, 59(1):7-28.2008
27
28
Cenicaf, 59(1):7-28.2008