Professional Documents
Culture Documents
martin ideni
Tavi pirveli
kari amerikuli gasaRebiT gaaRo da Sevida, ymawvili kaci Sehyva,
romelmac saxlSi Sesvlisas uxerxulad moixada qudi. xeSeSi tansacmeli
ecva am ymawvils, zRvis suni asdioda, erTbaSad amodena darbazSi rom
aRmoCnda, daibna, aRar icoda, sad wasuliyo, veRarc qudisTvis
moexerxebina rame; is iyo, jibisken waiRo, rom im meorem gamoarTva. ise
wynarad da bunebrivad moxda es, rom ymawvilma xelad gaugo: `mimixvda,
gaifiqra man, ar gamwiravs~.
fexebi uneburad gaeCaCxa Wabuks, rweviT misdevda Tanamgzavrs, TiTqos
iataki zRvis zvirTebiviT adi-Cadiso. es gaWimuli oTaxebi metismetad
viwro Canda misi acabaca siarulisaTvis, sul imis SiSSi iyo, kars ar
wamosdeboda farTo mxar-beWiT an dabali buxridan Zvirfasi nivTebi ar
wamoexveta. dafeTebuli aqeT-iqiT exeTqeboda da amiT kidev ufro
zrdida saSiSroebas, rac faqtobrivad mxolod mis TavSi arsebobda.
roialsa da wignebiT daxvavebul magidas Soris eqvsi kaci Tavisuflad
gaeteoda, aman ki SiSis kankaliT gaiara. msxvili mklavebi mowyvetiliviT
Camohkideboda, veRarc is moefiqrebina, mklavebisa da xelebisaTvis ra
eqna, da roca moeCvena, cali mklavi magidaze daxvavebul wignebs
wamovdeo, dafeTebuli cxeniviT Sexta, kinaRam roialis skami wamoayirava.
win gaixeda da erTbaSad SeniSna, ra Tavisuflad moZraobda Tanamgzavri,
axlaRa mixvda, rom TviTon sul gansxvavebulad dadioda, yvelasagan
gansxvavebulad. wamierad sircxviliT wamoenTo, Sublze simwris ofli
daasxa, Sedga da cxvirsaxociT moiwminda saxe.
hei, arTur, moixede, biWo, xumrobiT scada mRelvarebis dafarva,
_ metismeti momiva ase erTbaSad. damaca, gons movego. aki geubnebodi, ar
wamoval-meTqi, mgoni arc Tqvenebs misdiT suli Cems sanaxavad.
kargi, Tu RmerTi gwams! daamSvida Tanamgzavrma, Cveni SiSi nu
geqneba. ubralo xalxi varT... oho, werili momsvlia.
magidasTan mibrunda, konverti gaxsna da werilis kiTxva daiwyo,
damSvidebis dro misca stumars. isic maSinve miuxvda da madlobeli
darCa. mixvedrili kaci iyo, gulisxmieri, da, garegnuli mRelvarebis
miuxedavad, es niWi axlac gamoamJRavna. Subli moiwminda da
TavSekavebulad miixed-moixeda, Tumca TvalebSi kvlav xafangiT
dafeTebuli nadiris SiSi edga. ucxo garemoSi moxvda, eSinoda, ra
momeliso, ra eqna ar icoda, grZnobda, rom mouxeSavad daabotebda, da
imisi SiSic ar asvenebda, vaiTu marto siarulSi ki ara, yvelaferSi
metyobodes es mouxeSaobao. metismetad gamaxvilebuli hqonda
mgrZnobiaroba, zedmeti daeWvebiT wonida yovel moqmedebas, da axla
werils zemodan malulad gamocurebuli cbieri mzera rom daiWira,
guli xanjaliviT gausera. SeniSna ki es gamoxedva, magram ar SeimCnia,
radgan im saganTa Soris, risi Seswavlac mas ukve moeswro, erT-erTi
disciplinac iyo. siamayec daukoda am xanjalma. Tavbedi daiwyevla, aq
ram momiyvanao. magram Tan isic mtkiced gadawyvita _ rakiRa movedi,
1
Cemi namdvili saxe gamovaCinoo. axla ver auwyobs amaT enas, magram dro
mova da amasac moaxerxebs. es mtkiced gadawyvita. Tumca arc manamde
ijdeba munjiviT, isic Caereva saubarSi, Taviseburad ilaparakebs, cota
ufro mozomilad, raRa Tqma unda, rom amaTac gaagebinos saTqmeli da
Tan metismetad ar SeaSfoTos. amas garda, arc is iqneba swori, sul
Cumad ijdes da xalxs afiqrebinos, yvelaferi esmiso, maSin rodesac
zogierTi ram iqneb ar esmodes. amitomac iyo, rom, roca Zmebi
universitetis ambebsa yvebodnen da laparakSi ramdenjerme axsenes sityva
`trigi~, martin ideni Tavisi gadawyvetilebis erTguli darCa da hkiTxa:
`trigi~ ra aris?
trigonometria, miugo normanma, maTis umaRlesi dargi.
`maTi~ raRaa? _ aRar moeSva Wabuki da normans Rimilic ki
mohgvara.
maTematika ariTmetika, upasuxa man.
martin idenma Tavi daaqnia. aha, erTbaSad gadahkra Tvali sibrZnis
usazRvro siRrmeebs da savsebiT realuri eCvena. misi warmosaxvis
araCveulebrivi Zala abstraqtul movlenebs konkretuli formiT
aRiqvamda. trigonometriam, maTematikam da codnis mTelma im sferom,
rasac es sityvebi moicavda, Wabukis alqimikurad mowyobil tvinSi
raRacnairi peizaJis gamosaxuleba miiRo. xedavda mwvaned moxasxase
foTlebs. tyis qaSanebs zogan Tanabari SuqiT ganaTebuls, zogan
totebSi gamoWrili sxivebiT aelvarebuls. ufro moSorebiT yvelaferi
mowiTalo nislSi gaxveuliyo, xolo am nisls iqiT, icoda, rom
romantikuli momxiblaobiT gabrwyinebuli ucnobi samyaro iwyeboda.
RvinosaviT aTrobda es xilva. farTo moqmedebis asparezi iyo, sadac
Tavsac bevri saqme gamouCndeboda da xelsac. es iyo samyaro, romelic
mas unda daepyro. da myisve, misi cnobierebis miRma, axalma azrma
gaielva: am qalis gulisTvis unda daipyros!.. am SroSaniviT TeTri qalis
gulisTvis, ager gverdSi rom uzis.
es elvare zmaneba arTurma daungria da gaufanta, romelic mTeli
saRamo sul imis cdaSi iyo, SinaurebisaTvis namdvili veluri eCvenebina.
martin idenma weRandeli gadawyvetileba gaixsena. pirvelad axlaRa
daemsgavsa Tavis Tavs _ jer daZabulad, mere ufro Tavisuflad, bolos
ki Semoqmedis sixaruliT moculi laparakobda, sxvebsac ise gadauSala
cxovrebis calkeuli suraTebi, rogorc Tavad hqonda gancdili da
danaxuli. `alkionze~ kontrabandistebis gemze muSaobda
mezRvaurad, roca es gemi sabaJos moxeleebma daakaves. yvelafers
farTod xedavda Wabuki da unari hqonda aseve farTod eambna nanaxi.
cocxlad daexata aboboqrebuli zRva, talRebSi moqanave gemi da
mezRvaurebi. warmosaxvis didi Zala sityvebSiac gadmoitana da sxvebsac
cocxlad ganacdevina is, rac sakuTari TvaliT enaxa. mxatvris maxvili
alRoTi mas SeeZlo auracxeli movlenisa da wvrilmanisagan yvelaze
mkafio da cxovelmyofeli SeerCia. Tavisi tlanqi mWevrmetyvelebiT,
mgznebarebiTa da ZlierebiT sxvebic gaitaca. zogjer Tu naambobis
mZafri sicxade da gamoTqmis sitlanqe SeaZrwunebdaT, samagierod, am
sitlanqes maSinve mohyveboda xeladve namdvili silamaze, xolo
calkeuli ambis tragikulobas xeladve anelebda mezRvaurTa aTasnairad
daxvlarWnil-dagrexili xumrobani.
manam Wabuki laparakobda, qali aRgznebuli TvalebiT Sehyurebda.
Wabukis cecxli masac aTbobda. axlaRa mixvda, rom mTeli Tavisi dRe da
moswreba erTxelac ar ugrZvnia aseTi siTbo. uneburma survilma moicva
12
rac axla qalis TvalebSi dainaxa, namdvilad suli iyo, ukvdavi suli,
maradiuli suli. aqamde arc erT adamians arc qalsa da arc kacs
sababi ar miucia misTvis ukvdavebaze efiqra. am qalma ki STaagona.
Sexvda Tu ara, maSinve idumali xmiT wasCurCula es. axlac, midioda
quCaSi da Tvalwin qalis saxe ubrwyinavda fermkrTali da
seriozuli, alersiani da mgrZnobiare, sinaziTa da TanagrZnobiT
moRimare ise, rogorc namdvil suls SeuZlia gaRimeba. da iseTi wmida,
ra siwmidec Wabuks aqamde erTxelac ver warmoedgina. am siwmidem
daaretiana igi, TiTqos keti daertyaT. gaaogna. keTilisa da borotis
arseboba aqamdec icoda, magram is ki ver warmoedgina, siwminde Tu
SeiZleba yofiliyo arsebobis erT-erTi atributi. axla ki man naxa es
siwmide, rogorc sikeTisa da ubiwoebis umaRlesi gamoxatuleba,
romelTa Serwyma ukvdavebis sawindars warmoadgens.
da erTbaSad moicva pativmoyvarulma survilma, am ukvdavebas
ziareboda. igi imis Rirsic ar yofila, wyali ezida am qalisaTvis es
man icoda; dRes rom Sexvda, saRamo masTan gaatara da elaparaka, es
bedis saswauli da saocnebo iRbali iyo. SemTxveviT moxda.
kanonzomiereba dairRva. aseTi bedniereba arafriT ar daumsaxurebia.
religiurma eqstazma wamouara. morCili da Tvinieri gaxda, TviTgvema da
TviTdamcireba mounda. aseTi sulieri ganwyobilebiT midis xolme
codvili saaRsarebod. codvilad eCvena Tavi. magram rogorc yoveli
codvili monaniebiTa da morCilebiT uneburad momaval gancxromasa da
sasufevels Wvrets, Wabukic idumalad Wvretda im netarebas, rasac qalis
daufleba moutanda. magram es daufleba Zalian bundovani iyo, burusiT
moculi cneba, savsebiT gansxvavebuli imisagan, rac odesme warmoedgina.
pativmoyvareobam giJuri frTebi Seasxa da Wabukma warmoidgina, rogor
dasrialebda igi caSi qalTan erTad, rogor uziarebdnen erTmaneTs
TavianT fiqrebs, rogor tkbebodnen yovelgvari sikeTiTa da
mSvenierebiT. aseT dauflebaze ocnebobda Wabuki.; es iqneboda erTgvari
sulieri daufleba, yovelgvari sitlanqisa da uxeSobisagan ganwmendili,
sulTa Tavisufali, Zaldautanebeli kavSiri. magram am ocnebis gamokveTa
da Camoyalibeba mas ar SeeZlo. arc ufiqria amaze. araferzedac ar
fiqrobda axla: mTrTolvare gulisTqmam dasjabna misi goneba da mTeli
arsebiT mieca emociebs, rac adre erTxelac ar gamoucdia. grZnobaTa
zRvaSi dacuravda da es grZnobebi TavisTavad maRali da wminda iyo,
sul sxva samyaroSi daatarebda Wabuks.
mTvraliviT mibarbacebda da mgznebared butbutebda:
saocaria, saocaria!
mosaxvevTan policielma daeWvebuli Tvali gaayola, siarulze
Seatyo, rom mezRvauri iyo.
sad gadagikravs? gasZaxa policielma.
martin ideni kvlav miwaze daeSva. moqnili organizmi hqonda, xelad
Seegueboda xolme garemosa da mdgomareobas, policielis SeZaxilze myis
gamofxizlda da gons moego.
kargi rame kia, ras ityvi! gaucina man, arc ki migrZvnia, rom
xmamaRla vlaparakobdi.
male simRerasac SemosZaxeb, daaskvna policielma.
magas ki ar vizam. asanTi momikide da pirvelsave tramvais gavyvebi.
papiross moukida, policiels mSvidobis Rame usurva da gza ganagrZo.
kargi saqmea, Sen nu momikvdebi, waibutbuta TavisTvis,
mTvrali vegone am vaJbatons, Caecina da gaifiqra, etyoba marTlac
16
magari simJave, ise Caakvda, rom aRar Sordeboda. dro rom hqonoda,
albaT veyvarebodi kidec, daaskvna man. magram amden muSaobas sikvdilis
pirs miuyvania. namdvili pirutyvia bernard higinboTami, ase uRmerTod
rom amuSavebs cols. erTi fiqric aekviata martins araviTari
silamaze dis kocnaSi ara yofila. Tumca uCveulo kocna ki iyo. aqamde
mxolod maSin Tu akocebda, roca martini zRvidan dabrundeboda, an
roca miemgzavreboda xolme zRvaze. sapnis gemo dahyveboda am kocnas da
tuCebic moSvebuli iyo. erTbaSad Tu ar igrZeni tuCebis moWera, raRa
kocnaa! es iyo qancgawyvetili qalis kocna, romelsac didi xnis
gadaRlilobisagan kocna sulac gadaviwyeboda. gaaxsenda, qaliSvilobis
dros rogori iyo misi da, gaTxovebamde: samrecxaoSi mTeli dRis mZime
muSaobis Semdeg, SeeZlo ecekva da ecekva, gaTenebamde ecekva, arc ki
Seawuxebda imisi fiqri, rom meore dRes kvlav samrecxaoSi iyo
wasasvleli. da isev ruTi gaaxsenda: tuCebic iseTive tkbili da saamuri
eqneba, rogorc yvelaferi; misive xelis CamorTmevas emgvaneba misi kocna,
an Semoxedvas pirdapirsa da gulwrfels. ocnebaSi isic ki gabeda da
warmoidgina, rogor exeboda tuCebiT mis tuCebs. iseTi cocxali iyo es
warmodgena, rom erTbaSad Tavbru daesxa, vardis furclebis RrublebSi
gaexvia, tvini vardis surnelebam daubnida.
samzareuloSi jimi dauxvda, meore mdgmuri, ugemurad Wamda fafas,
usicocxlo Tvalebi sivrcisTvis gaeSterebina. zeinklis Segirdi iyo,
unebisyofobis gamomxatveli nikapi da dune xasiaTi sanugeSos arafers
uqadda cxovrebaSi, lukmapurisaTvis gamwarebul brZolaSi bevrs
verafers miaRwevda.
ratom ara Wam? hkiTxa man martins, romelic uxalisod CiCqnida
naxevrad mouxarSav, civ Svriis fafas, wuxelac daTveri?
martinma Tavi gaaqnia. mTeli es ubadrukoba, rasac irgvliv xedavda,
mas guls uklavda. axla kidev ufro Sors moeCvena ruT morzi.
me ki magrad gamovibruJe, waitrabaxa jimma da nervuli qirqili
autyda, sul gaviJRinTe. uh, ra gogo iyo! bilim momaTria Sin.
martinma Tavi dauqnia, mesmiso, agrZnobina aseTi Cveuleba hqonda,
vinc unda yofiliyo, yvelas ase agrZnobinebda, gismeno. mere nelTbili
yava daisxa.
`lotosis~ klubSi ar wamoxval amaRam sacekvaod? hkiTxa jimma,
ludic eqnebaT. temeskaleli vaJbatonebic Tu mobrZandnen, maSin naxe,
ra Cxubi gaxurdeba! Tumca me ra menaRvleba. Cems gogos mainc moviyvan.
fuh, ra gemo maqvs pirSi. daiWyana da yaviT scada gemos gamokeTeba.
julias xom icnob?
martinma Tavi gaaqnia.
Cemi gogoa, ganumarta jimma, Casakvnetia, pirdapir.
gagacnobdi, magram wamarTmev. ver gamigia, ratom kargaven Senze Wkuas
gogoebi. vinc unda iyos, yvelas waarTmev.
SenTvis rodis wamirTmevia! uxalisod uTxra martinma.
rogor ara, mec wamarTvi! mgznebared Seesityva jimi, megi ar
gaxsovs?
arc gavkarebivar. im Ramis metad arc micekvia masTan.
hoda, saqmec eg aris, SesZaxa jimma, im erTxel icekve, Sexede
da morCa, cudi araferi gdebia gulSi, magram me Zvirad damijda. zedac
aRar Semomxeda. sul Sens ambavs mekiTxeboda. rom mogendomebina, maSinve
paemans daginiSnavda.
aki ar movindome!
24
erTi sityviT, me sxva rames vfiqrob, isini sul sxvas fiqroben... hoda,
barem getyviT, rac unda meTqva... amisTana saxlSi pirvelad var... aq rom
movedi am erTi kviris winaT da yvelaferi es davinaxe, Tqven daginaxeT,
dedaTqveni davinaxe, Tqveni Zmebi, da yvelaferi... rogor giTxraT,
momewona. gagonili ki mqonda amisTana rameebi, wignebSiac wamekiTxa, da
axla Tqvens saxlSi rom movxvdi... wignebSi marTali werebula. magram,
rac mTavaria, momewona, me TviTon mominda... axlac minda... amnairi haeriT
visunTqo... am wignebis haeriT, am suraTebis haeriT, am lamazi nivTebis
haeriT... saca yvela wynarad laparakobs, yvela sufTaaa, fiqrebic sufTa
aqvT. sadac ki micxovria, yvelgan samzareulos suni dgas, da raze
laparakoben sul ylapvaze, binis qiraze da meti araferi... aq ki, ras
ambob, Tqven rom dedis Sesagebeblad wamodeqiT da akoceT, amaze lamazi
ra unda iyos, ukeTesi araferi minaxavs cxovrebaSi. naxviT ki bevri rama
maqvs nanaxi, imaTze gacilebiT ufro meti, vidre sxvebs unaxavT, CemTan
myofebs. miyvars xolme axal-axali rameebis naxva. sul meti da meti
minda vnaxo... magram Cemi saTqmeli mainc ar miTqvams jer, da axla minda
giTxraT: mec minda ise vicxovro, rogorc Tqven cxovrobT am saxlSi.
marto ylapva xom ar aris cxovreba, an TavauReblivi muSaoba da Cxubi.
rogor mivaRwio amas? riTi daviwyo? muSaoba ar mezareba, rac unda mZime
samuSao iyos, kaci ver majobebs, yvelas davawven. erTi Tu daviwye, Tavs
aRar aviReb, dRes da Rames gavasworeb. iqneba sasacilodac mogeCvenoT,
Tqven rom geubnebiT amas. swored TqvenTvis ar unda mekiTxa, magram rom
ar vici, visa vkiTxo... arTurs garda! iqneb arTurisTvis unda mekiTxa. me
xom...
erTbaSad gauwyda sityva. imis gafiqrebaze, rom swored arTurisTvis
unda ekiTxa da Tavi ase ar gaesulelebina, mtkiced mofiqrebuli gegma
daerRva. qals maSinve ar upasuxia. cdilobda Wabukis areuli, borZikiT
warmoTqmuli sityvebis martivi azri im fiqrisaTvis daekavSirebina, rac
missave saxeze amoikiTxa. pirvelad xedavda aseTi didi Zalis
gamometyvel Tvalebs. `am kacs win veraferi daudgeba~, amoikiTxa qalma,
da es sulac ar egueba im sityvebis Sinaarss, rac Wabukma borZikiT
warmoTqva. Tanac, qalis rTulsa da mkvircxl gonebas ar SeeZlo sworad
Seefasebina Wabukis ubraloeba. magram am areul fiqrebSiac ki igrZno
man didi Zala. mijaWvul goliaTad eCvena, romelic jaWvebis
damsxvrevasa da dagrexas cdilobs. qalis saxe TanagrZnobiT cimcimebda,
roca Wabuks uTxra:
Tqven TviTonve grZnobT, raca gWirdebaT. swavla gWirdebaT.
skolaSi unda mibrundeT da daamTavroT. mere universitetSi SexvalT...
magas fuli unda! Seawyvetina Wabukma.
ah! SesZaxa qalma, eg arc ki mifiqria. ra moxda mere?
naTesavebi xom gyavT vinme dagexmarebaT.
Wabukma Tavi gaaqnia.
ded-mama damexoca. ori da myavs erTi gaTxovilia, meore, mgoni,
axla apirebs gaTxovebas. Zmebs xom saTvalavi ara aqvs... me yvelaze
patara var... magram Tavis dReSi aravis ar daxmarebian. zogi sad aris da
zogi sad, mTel qveyanas moedvnen, bednierebas eZeben. ufrosi indoeTSi
mokvda, ori Zma axlac samxreT afrikaSia, erTi zRvaSia veSapsanadiro
gemze, erTi cirks dahyveba, jambazia. mec ase var. TerTmeti wlidan
mokidebuli, rac deda momikvda, TviTon virCen Tavs. CemiT unda
viswavlo, sxva gza ar aris. magram rom ar vici, riTi daviwyo.
36
Tavi merve
gavida ramdenime kvira. martin ideni gramatikas Cahkirkitebda, isev da
isev kiTxulobda Tavazianobis wesebs da xarbad ewafeboda yovel wigns,
rac ki moewoneboda. Tavis Zvel wres sul CamoSorda, aRaravis xvdeboda.
lotosis klubeli gogonebi gakvirvebulni iyvnen, ra mouvidao, jims
aRar aZlevdnen mosvenebas SekiTxvebiT, biWebs ki uxarodaT metoqis
CamoSoreba kidev erTi Zvirfasi wigni aRmoaCina biblioTekis saganZurSi.
rogorc gramatika Seicno enis gasaRebad, aseve es wigni poeziis gasaRebi
gamodga. daiwyo metris, leqswyobisa da formis Seswavla, riTac misi
sayvareli silamaze iqmneboda. am silamazis safuZvels Caswvda. meore
wignSi, romelic Tanamedrove avtors ekuTvnoda, poezia ganxiluli iyo,
rogorc saxviTi xelovneba, safuZvlianadac iyo ganxiluli,
sailustraciod avtors nimuSebi mohqonda literaturis Sedevrebidan.
romanebic ki ar waukiTxavs martins aseTi gatacebiT da misi dauRalavi,
oci wlis ganmavlobaSi dasvenebuli tvini, romelic axla codnis
wyurvils moemwifebina da daeZaba, ise swrafad iTvisebda yvelafers, rom
verc erTi studenti amas ver moaxerxebda.
ukan rom miixeda, Tavisi Zveli samyaro Soreuli qveynebisa da
zRvebis, gemebis, mezRvaurebisa da quCis qalebis samyaro Zalian
dakninebuli eCveneboda. da miuxedavad amisa, mainc hqonda raRac saerTo
im Zvelsa da am axals. misi goneba mudam mTlianobisaken miiswrafoda da
pirvelad rom SeniSna es saerTo, Zalian gaukvirda. im amaRlebulma
azrebma da silamazem gaakeTilSobiles igi, rac wignebSi hpova.
sabolood darwmunda, rom maRal sazogadoebaSi, romelsac ruTi da misi
ojaxi ekuTvnoda, yvelani kacebica da qalebic swored am
amaRlebuli azrebiT suldgmulobdnen. dabla ki, sadac Wabuki mTeli
Tavisi dRe da moswreba TviTon cxovrobda, sibinZure da WuWyi iyo, da am
WuWyisagan ganwmenda mounda, raTa im maRal samyaroSi asuliyo. bavSvoba
da siWabuke ise gaatara, rom raRac bundovani grZnoba awuxebda da
awvalebda. manam ruTs Sexvdeboda, TviTonve ver mimxvdariyo, ra surda,
Tumca raRacis survili mosvenebas ar aZlevda. axla es mousvenroba
ufro mZafri da mtkivneuli gaxda, da man bolos da bolos igrZno
aSkarad da garkveulad igrZno _ rom es iyo silamazis, codnisa da
siyvarulis wyurvili.
am ramdenime kviris ganmavlobaSi eqvsjer mainc Sexvda ruTs da
yoveli axali Sexvedra sul axalsa da axal STagonebas aZlevda. qali
exmareboda mas inglisuri gramatikis SeswavlaSi, gamoTqmas usworebda
da ariTmetikac daawyebina. magram maTi saubari marto am sagnebis
swavliT ar ifargleboda. imdeni ram enaxa Wabuks cxovrebaSi, misi
goneba ise momwifebuliyo, rom marto wiladebiT, kuburi fesvebiT,
uRvlilebebiTa da winadadebebis garCeviT ver dakmayofildeboda. sxva
Temebsac swvdeboda maTi saubari leqss, romelic Wabuks bolo dros
waekiTxa, im poetis Semoqmedebas, romelsac amJamad swavlobda qali
universitetSi. da roca ruTi Tavis sayvarel striqonebs waukiTxavda,
Wabuki ciur netarebas ganicdida xolme. ramden qalTan ulaparakia,
magram aseTi saamuri xma jer ar smenia. gulSi siyvarulis cecxls
uRvivebda es xma. TrToda, caxcaxebda yoveli sityvis mosmenaze. misi
musikaluri JReradoba, damamSvidebeli xaverdovneba, intonaciis
simdidre didi kulturisa da sulis keTilSobilebis nayofi iyo.
38
oTaxSi yofna, misi naxva mTeli sicocxle iyo. xolo roca Wabuki
wavidoda, qali axali ZaliTa da energiiT Caujdeboda xolme wignebs.
brounings kargad icnobda, magram seriozulad erTxelac ar
dafiqrebula, ra saSiSia adamianis sulTan TamaSi. ramdenadac ufro met
interessa grZnobda martinis mimarT, imdenad uZlierdeboda survili,
gardaeqmna misi cxovreba.
ager, Tundac, mister batleri, uTxra man Wabuks erT dRes, roca
gramatikas, ariTmetikasa da poezias morCnen, Tavdapirvelad
maincdamainc ara swyalobda bedi. mama bankis molare hyavda, magram
Wleqi Seeyara, iwvala da ramdenime wlis Semdeg suli ganuteva
arizonaSi, ase rom mister batleri maSin ubralod Carlz batlers
eZaxdnen sul uTvistomo darCa. mamamisi avstraliidan gadmoxvewiliyo
da kaliforniaSi erTi naTesavic ara hyavda. mamis sikvdilis Semdeg
stambaSi mowyobila mister batleri TviTonve ramdenjerme uambnia,
Cemi yuriT maqvs mosmenili kviraSi sam dolars uxdidnen Turme
Tavdapirvelad. axla ki ocdaaTi aTasi dolari mainc eqneba wliuri
Semosavali. rogor miaRwia amas? patiosani iyo, bejiTi da momWirne.
biWebi xom garTobasa da TavSeqcevaze kargaven Wkuas, es yovelgvar
gasarTobs gaurboda. mtkiced gadawyvita: rogoradac unda gaWirveboda,
yovelkvireulad daezoga fuli. mere da mere, raRa Tqma unda, sam
dolarze mets Rebulobda da, rac ufro ezrdeboda Semosavali, ufro
da ufro mets inaxavda.
~ dRisiT muSaobda, saRamoobiT Ramis skolaSi swavlobda. sul
Tavis momavalze fiqrobda, bolos Ramis kolejSiac Sevida. jer
Cvidmetisa iyo da ukve asoTamwyoboba miandes, mSvenieri xelfasic
dauniSnes, magram pativmoyvare kaci iyo. karierisTvis iRvwoda, marto
Tavis rCena ar akmayofilebda, kargi karieris gulisaTvis arafers
moerideboda, veqiloba amoiWra gulSi da mamaCemis kantoraSi daiwyo
muSaoba Sikrikad _ warmogidgenia! _ oTxi dolaris mets ar aZlevdnen
kviraSi, magram momWirneobiT cxovrebas xom Tavidan SeeCvia da am oTxi
dolaridanac zogavda fuls.
ruTi SeCerda, suli moiTqva da martins Sexeda, ra STabeWdileba
moaxdina am ambavmao. Wabuks saxe wamonTeboda, marTalac daeinteresebina
axalgazrda mister batleris saarsebo brZolas, magram Subli ki
SeWmuxnili hqonda.
mZime dReebi gamouvlia, veraferi saxarbieloa axalgazrda kacisaTvis,
Tqva man, kviraSi oTxi dolari! rogor gahqonda Tavi? oTxi
dolariT ras gaxdebi? ager, xuT dolars vixdi kviraSi kveba-binisaTvis,
magram, marTali Tu gindaT, araferi gamodis. ZaRluri cxovreba
gamouvalia. raRa magisi saWmeli da...
_ TviTonve imzadebda saWmels, Seawyvvetina qalma, _ patara
navTquraze.
_ raRa magisi saWmeli da raRa gemis mezRvaurisa. albaT uaresadac ki
ikvebeboda, Tumca mezRvauris sakvebze uaresi raRa unda iyos.
_ erTi axlac naxeT! _ mgznebared SesZaxa qalma, _ imdeni fulis
patronia, rom rasac unda gaakeTebs. rac axalgazrdobaSi iTmina,
aTaswilad daufasda.
martinma gakvirvedbiT Sexeda qals,
_ san.aZleos Camoval, _ Tqva man, _ rom axla im mister batleris
guls aRaraferi gaaxarebs. ise dauviwrovebia Tavis droze kuWi, rom
aRarafrad evargeba.
41
saamkviriod aseTi gegma hqonda dasaxuli, dReSi sami aTas sityvas werda,
saRamoobiT JurnalebSi iqeqeboda, akvirdeboda moTxrobebs, narkvevebs,
leqsebs, amowmebda redaqtorebs rogori nawarmoebi moswonTo. erTi
ram cxadi gaxda: rasac es mravalricxovani mwerlebi werdnen, masac
SeeZlo amis dawera, xolo dro Tu eqneboda, imisTana rameebsac dawerda,
rasac isini ver moaxerxebdnen. `wignis biuletnSi~ raRac cnoba
amoikiTxa honorarebis Taobaze da Zalian gauxarda, rediard kiplingi
rom TiTo sityvaSi dolars iRebda, eg araferi, magram saintereso is
iyo, rom pirvelxarisxovan JurnalebSi minimaluri honorari sityvaSi
ori centi hqonodaT dawesebuli. `ymawvilis Tanamgzavri~ ar SeiZleboda
pirvelxarisxovani Jurnali ar yofiliyo, ase rom sami aTas sityvaSi,
rac im dRes dawera martinma, samoc dolars miiRebda mezRvauris ori
Tvis gasamrjelos!
paraskev saRamos daamTavra moTxroba ocdaerTi aTasi sityva
gamovida. or cents Tu miscemdnen sityvaSi, mTlianad oTxas oc dolars
miiRebda. kviris xelfasad ara uSavda ra! amdeni fulisTvis erTbaSad
jerac ar Seevlo xeli. ar icoda, raSi unda daexarja. oqros madans
miagno! raki erTxel gaexsneboda gza, Semdgom sul ufro da ufro mets
miiRebda. ramdenime xels tansacmels viyidio, gadawyvita, Jurnalebs
gamoiwerda. aT-Tormet aucileblad saWiro wignsac iyidda, risTvisac
axla iZulebuli iyo biblioTekaSi erbina. magram amis Semdegac fuli
mainc blomad rCeboda im oTxas oci dolaridan. Sewuxda, aRar icoda,
raSi daexarja, da bolos moigona mosamsaxures dauqiravebda
gertrudas, merions ki velosipeds uyidda.
karga didi xelnaweri `ymawvilis Tanamgzavrs~ gaugzavna fostiT, mere
narkvevis gegma moifiqra, margalitis mopovebis Sesaxeb da SabaT saRamos
ruTis mosanaxuleblad gaswia. winaswar telefoniT daureka da ruTi
TviTonve gamoegeba karTan. TiTqos kvlav amovarda Wabukis sxeulidn
saocari simtkicisa da Zalis nacnobi ali da qals Semoexvia. TiTqos
mTel sxeulSi CaeRvara, yvela ZarRvsa da nervSi Tbil nakadad dauara
am Zalam da TrTolva daawyebina. xeli rom CamoarTva Wabukma da lurj
TvalebSi Caxeda, erTbaSad wamoenTo saxeze, magram qalma es ver SeniSna,
radgan am rva TveSi ise garujuliyo mzeze, rom siwiTle mzis
sidamwvrem dahfara, oRond gaxamebuli sayelos ganaxexi kiserze mainc
garkveviT aCnda. qals Rimilma wamouara, roca es wiTeli xazi SeniSna,
magram tansacmelsac rom Seavlo Tvali, Rimili CanasaxSive gauqra.
marTlac rom didebulad adga tansacmeli es iyo dakveTiT Sekerili
pirveli kostiumi da martins ufro gamxdarsa da moxdenils aCenda. amas
isic unda daematos, rom Zveli kepis nacvlad, xelSi eWira rbili
Sliapa, romelic maSinve daaxurina qalma, da Seaqo, kargad
gamowyobilxaro. ise bednierad igrZno Tavi, rom aseTi gancda Tavis
dReSi ara hqonia. mTeli es cvlileba misgan modioda, misi gavleniT iyo,
da gulSi erTbaSad siamaye igrZno. daucxromelma survilma aRagzno,
momavalSic daxmareboda Wabuks.
magram yvelaze didi cvlileba, ramac gansakuTrebiT gaaxara qali,
enaSi igrZnoboda, martini axla ufro sworadac metyvelebda, ufro
laRadac, sityvis maragic gacilebiT ufro gaemdidrebina. Tumca, roca
eSxSi Sevidoda da aRegzneboda, winandeburadve tovebda calkeul
marcvlebsa da daboloebebs, zogjer enac ki daebmeboda, roca
axaldaswavlili sityvebis gamoyenebas cdida. laRi da Tavisufali
metyvelebis garda, aranakleb mniSvnelovani iyo is movlena, rom Wabuks
47
48
sul sxva rame, rasac igi yvela didi poetis leqsebSi xedavda, magram
Tavis sakuTarSi veranairad ver gadmoetana. es iyo xelSeuxebi suli
poeziisa, rasac gamwarebiT utrialebda, grZnobda kidec, magram dapyroba
vera da ver moaxerxa. TiTqos raRacnairi aTinaTiao, nisliviT
gaiweleboda da daekideboda, martini mas ver swvdeboda, Tumca zogjer
mainc waavlebda xels, nafleTi SerCeboda xolme, rasac calkeul
frazebsa da striqonebSi Caaqsovda, tkbili hangiviT aJRerdeboda,
bundovani zmanebis momxiblaobiT gaisrialebda. metismetad mZime gamodga.
surviliT itanjeboda. raTa lamazad gamoexata saTqmeli, magram
Seukowiwebeli prozauli frazebi gamodioda. xmamaRla kiTxulobda
xolme Tavisi leqsebis nawyvetebs. zomas kargad daeufla, riTmsa da
ritmasac gvarianad gaarTva Tavi, magram grZnobda, rom cecxli da
aRmafrena aklda. roca veRar gaugebda xolme asaval-dasavals,
sasowarkveTili, imedgacruebuli da damarcxebuli, moTxrobas
miubrundeboda. proza aSkarad ufro advili iyo.
`margalitis maZieblebs~ rom morCa, mezRvaurebze dawera narkvevi,
mere kus Weraze, Crdilo-aRmosavleTis pasatebze... bolos patara
siuJetiani moTxrobac scada da aman ise gaitaca, rom zedized eqvsi
dawera, Jurnalebs daugzavna. nayofierad muSaobda, energiulad,
dilidan-saRamomde Tavs ar iRebda. zogjer SuaRamemdec ar adgeboda
magididan da mxolod maSin Tu daanebebda muSaobas Tavs, roca
biblioTekaSi iyo wasasvleli wignis gamosatanad, an ruTi hyavda
mosanaxulebeli. Tavs Zalian bednierad grZnobda. cxovrebas azri mieca.
gamounelebelma cieb-cxelebam moicva. Semoqmedis sixaruli, rac aqamde
RmerTebis sakuTrebad miaCnda, mis sulSic CaiRvara. yvelaferi, rasac
irgvliv grZnobda da xedavda dampali bostneulisa da aqafebuli
sapnis suni, Tavisi dis ulazaTo moyvaniloba, mister higinboTamis
gesliani gamometyveleba sizmariRa egona. realuri samyaro mxolod
mis TavSi iyo, da is moTxrobebic, rasac igi werda, am realuri samyaros
nawilebs warmoadgenda.
dReebi TiTqos dapataravda: uTvalavi ram aRmoCnda saswavli. Zilis
dro xuT saaTze daiyvana da egec sakmarisi gamodga. mere oTxnaxevarze
dayvana scada, magram isev xuTs daubrunda sinanuliT. danarCen dros
didi siamovnebiT moandomebda erT romelime saqmes. weras
gulistkiviliT anebebda xolme Tavs, raTa swavlas Sesdgomoda. aseve
dasanani iyo swavlis mitovebac, roca biblioTekaSi wasvlis dro
dadgeboda. da biblioTekidan gamosulsac fexi ukan rCeboda, radgan iq,
JurnalebSi, im mweralTa saidumlos ecnoboda, romelTac ukve
moexerxebinaT TavianTi naxelavis gasaReba. roca ruTTan iyo, adgoma da
wamosvla ise umZimda, TiTqos gulis ZarRvebi awydeboda, xolo rom
gamovidoda, gamwarebuli sirbiliT gaivlida bnel quCebs, raTa rac
SeiZleba Cqara dabruneboda Tavis wignebs. magram yvelaze ufro Zneli
iyo algebrisa Tu fizikis wignis daxurva. rveulisa da fanqris gverdze
gadadeba da daRlili Tvalebis dasaZineblad daxuWva. cxovrebis
mdinarebis SeCereba, Tundac ase mokle xniT, Zneli asatani xdeboda;
erTaderTi nugeSi isRa iyo, rom maRviZara xuT saaTSi kvlav gaaRviZebda.
mxolod xuTi saaTi ikargeboda, meti ara Tavawyvetili saaTi rekvas
mohyveboda, usiamovno Zilisagan gamoafxizlebda da axali, brwyinvale
dRe daiwyeboda, mTeli cxrameti saaTi.
ase gadioda kvireebi, fuli TandaTanobiT ileoda da axalic arsaidan
Canda. `ymawvilis Tanamgzavridan~ saTavgadasavlo moTxrobis xelnaweri
54
erTi Tvis Semdeg ukanve miiRo. uari ise Tavazianad iyo dawerili, romm
martins lamis Soridan Seuyvarda redaqtori. magram aseTive grZnoba ar
aRZvria `san-franciskos mimomxilvelis~ redaqtorisadmi. mTeli ori
kvira ucada martinma da bolos TviTonve mivida redaqciaSi, raTa
piradad moenaxulebina redaqtori. magram am didebuli gvamis naxvas ver
eRirsa, wiqoria Wabukma ar SeuSva, romelic kabinetis kars cerberiviT
icavda. xuTi kviris Semdeg ukanve miiRo xelnaweri, pasuxi sulac ar
mouweriaT arc uari, arc raime ganmarteba, araferi! san-franciskos
didma gazeTebmac amgvaradve daubrunes sxva xelnawerebi. adga da
aRmosavleT Statebis Jurnalebs gaugzavna, magram sulis moTqmac ver
moaswro, rom ukanve miiRo, Tan uaris standartuli werili axlda
yvelas.
patara moTxrobebic amgvaradve daubrunes. modga da ramdenjerme
gadaikiTxa es moTxrobebi. TviTonve moewona da gakvirvebuli darCa,
ratom damibruneso. bolos romeliRac gazeTSi amoikiTxa, masalebi
manqanaze gadabeWdili unda gaigzavnos redaqciaSio. axla ukve
yvelaferi naTeli gaxda. saqmeSi garTul redaqtorebs imis Tavi sadRa
eqnebaT, xelnawerebs ukirkiton! martinma sabeWdi manqana iqirava da
mTeli dRe beWdvis Seswavlas moandoma. axla ukve, rasac dRis
ganmavlobaSi SeTxzavda, modgeboda da gadabeWdavda. TandaTanobiT
beWdavda agreTve redaqciebidan dabrunebul Zvel xelnawerebs.
gaocebuli darCa, roca gadabeWdilma moTxrobebmac iwyes ukan
dabruneba. magram kidev ufro jiuti gauxda gamometyveleba, nikapi,
simtkicis niSnad, TiTqos win gamoewia. miiRebda Tu ara dawunebul
xelnawers, maSinve axal redaqcias gaugzavnida.
bolos ifiqra, iqneb me ar vargivar Cemive namuSevris msajulado. adga
da gertrudas waukiTxa. qals Tvalebi gaubrwyinda, siamayiT Sexeda Zmas
da uTxra:
ra didebulia, amisTana rameebs rom wer!
kargi. kargi, mouTmenlad Seawyvetina martinma, Sen is
miTxari, mogwons moTxroba Tu ara?
ras ambob, didebulia, iyo pasuxi, tanSi Jruantelma damiara.
erTianad gamasavaTa.
magram martinma Seatyo, rom da yvelafers ver Caxvda, keTili saxe
gauSterda. acala, ras ityviso.
oRond es ver gavige, mart, daiwyo qalma karga xnis dumilis
Semdeg, rogora mTavrdeba? es biWi, ase moqargulad rom laparakobs,
SeirTavs gogos bolos?
roca martinma auxsna dasasruli, rac misi azriT, savsebiT gasagebi
unda yofiliyo, qalma warmoTqva:
eg ver gavige swored. Senc aviRebdi da pirdapir davwerdi.
ramdenime moTxroba waukiTxa martinma da mixvda, rom gertrudas
tkbilad da keTilad daboloebuli ambavi ufro moswonda.
es marTlac rom didebuli iyo, Tqva man, recxvas Tavi mianeba,
gaimarTa, amoixvneSa da orTqliT dambali, gawiTlebuli xeli Sublze
moisva, ofli moiwminda, magram me Cemi damemarTa, lamis tirili
wamskdes. sawyeni isedac gamoulevelia qveyanaze. karg rameze rom
vfiqrob, gulsac uxaria. ra moxdeboda, SeerTo barem is gogo da... xom
ar mibrazdebi, mart? SiSiT hkiTxa qalma, albaT me meCveneba ase,
xom ici, daviRale. ise, didebuli ambavia, namdvilad didebuli! ras izam,
vis mihyidi?
55
mihyvebi qals, garedan unda amoudge, quCis mxridan, Sen ki sul SigniT
moeqcevio. namdvil jentlmens eg ar unda SeeSaloso. amis Semdeg wesad
gaixada minim sul wahkravda xolme martins quslze fexs, roca
quCidan quCaze gadavidodnen, moagonebda, quCis mxridan amomideqio. axla
sagonebelSi Cavarda Wabuki, ar icoda, sad SeiTvisa minim eTikis es
wesebi, marTla ase Tu iyo dakanonebuli maRal sazogadoebaSi.
mainc vcdi, amiT araferi daSavdebao, gadawyvita bolos, zurgidan
mouara qals da quCis mxares amoudga. magram axla meore Tavsatexi
gauCnda SesTavazos Tu ara xeli? Tavis dReSi xeli ar gamoudvia
qalisTvis. is gogonebi, visTanac aqamde uvlia, arasdros mamakacTan
xelgayrilebi ar dadiodnen. axalgacnobilebi rom iyvnen, cal-calke
icodnen xolme siaruli, mere ki, Cabnelebul quCebSi, biWi welze
Semoxvevda xels da gogoc Tavs mxarze miayrdnobda. magram imaT xom ar
Seadarebs?! es sul sxva qalia. rame unda iRonos.
adga da qalis mxares mklavi moxara oRond odnav, viTom uneburad
mouxvda xeli, TiTqos siarulis dros aseTi Cveuleba hqonodes. da uceb
saocreba moxda: mklavze qalis xeli igrZno. tanSi saamurma Jruantelma
dauara, erTbaSad gamoeSala miwa da qalTan erTad haerSi aiWra. magram
xeladve daeSva ukan, kvlav sagonebelSi Cavarda is iyo, quCa gadaWres
da martini trotuaris SigniTa mxares moeqca. arada, quCis mxridan unda
evlo! ra qnas axla, mklavi gamoacalos da Semouaros quCis mxares
moeqces? axla kargi, vTqvaT, ase izams, magram meored rom mouwevs quCis
gadaWra? anda mesamed? sul airia saqme, da martinma gadawyvita, aRar
extuna aqeT-iqiT, rac moxdeboda, moxdeboda. mainc xinjad darCa es
gulSi da, saqmis gamosasworeblad, sulmouTqmelad alaparakda, TiTqos
raRac ambavma gamitacao. Tu marTlac aSavebda rames eTikis
TvalsazrisiT, mis daudevrobas amiT axsnida qali, laparakSi gaerToo,
ifiqrebda.
brodvei rom gadaWres, axali gansacdeli Seejaxa: am gaCaxCaxebul
sinaTleSi lizi qonolisa da mis mudamJam moqirqile megobars mohkra
Tvali. erTis wamiT ki Secba Wabuki, magram maleve waiRo qudisken xeli
da mouxada. Tavis sakuTar klass xom ar uRalatebda, da axla es
salamic marto lizi qonolis ki ar ekuTvnoda, qalma Tavi dauqnia da
jiqur SeanaTa Tavisi lamazi da Tamami Tvalebi, rac savsebiT
gansxvavebuli iyo ruTis nazi da mSvidi Tvalebisagan. mere ruTzedac
gadaitana mzera, xeladve gaiTvaliswina misi saxe da tansacmeli, mixvda,
ra wrisac iyo. Wabuks ar gamohparvia, rom, Tavis mxriv, ruTmac Seavlo
gogos mtrediviT mSvidi da uwyinari Tvalebi, marTalia, erTi wamiT,
magram mainc moaswro SeemCnia iaffasiani Wyetela tansacmeli da is
ucnauri qudi, rasac maSin muSa gogonebi ixuravdnen.
ra lamazi gogonaa! uTxra ruTma Wabuks.
martini mzad iyo, locviT aevso qali am sityvebisaTvis, magram sul
sxva rame upasuxa.
ra mogaxsenoT. albaT gemovnebis saqmea. me arc ise lamazad
meCveneba.
rogor! aTi aTas qalSi erTs ver Sexvdebi, aseTi swori nakvTebi
hqondes. gamoqandakebuls hgavs. Tvalebic ra lamazi aqvs!
viTom? gulgrilad hkiTxa martinma, radgan misTvis mxolod
erTi qali iyo qveynad lamazi da es qali axla gverdSi mohyveboda,
mklavSi xelgamodebuli.
60
Tavi mecamete
enawyliani socialistebisa da muSaTa wridan gamosuli
filosofosebis wyalobiT martin idenma didi aRmoCena moaxdina. es
filosofosebi siti-hol-parkSi ikribebodnen, SuadRis sicxeSi;
biblioTekisaken velosipediT mimavali martini parkTan Camoxteboda da
maT ugdebda yurs; ise gaitacebda xolme imaTi dava, rom moSoreba
uZneldeboda. kamaTis toni imas ara hgavda, rac mister morzis
sufrasTan moesmina martins, gacilebiT ufro mdabiuri iyo. arc
sidarbaisle gaaCnda am xalxs da arc Rirseulad Tavis daWeris unari.
xelad gaficxdebodnen, erTmaneTis lanZRvas mohyvebodnen, pirze sul
binZuri da saginebeli sityvebi ekeraT. erTjer Tu orjer muStikrivamdec ki mivida saqme. magram, miuxedavad amisa, maT sityvebSi raRac
mniSvnelovani, didi cxovrebiseuli azri gamosWvioda, Tumca martini ver
mimxvdariyo, rogor da ranairad. amaTi dava ufro metad aRagznebda mis
gonebas, vidre mister morzis wynari da TavSekavebuli dogmaturi
msjelobani. es xalxi, romlebic mTvareulebiviT iqnevdnen xelebs,
umowyalod awvalebdnen inglisur enas da, Tavisi azris dasamtkiceblad,
mdabiuri gaanCxlebiT swvdebodnen xolme pirSi erTmaneTs, ufro
sicocxlisunariani eCveneboda martins, vidre mister morzi da misi
guliTadi megobari mister batleri.
ramdenjerme gaigona, rogor daimowmes mokamaTeebma parkSi herbert
spenseris sityvebi, erT saRamos ki TviTon spenseris mowafec moevlinaT,
CamobranZuli mawanwala, romelsac gazinTuli qurTuki bolomde
Seebnia, raTa sititvle daefara. gaimarTa samkvdro-sasicocxlo brZola,
irgvliv Tambaqos kvamlis burusi idga, mokamaTeebi gamwarebiT ReWavdnen
TuTuns da ifurTxebodnen, mawanwala marjved igeriebda dartymebs, muSasocialistis dartymac ki moigeria, roca iman dacinviT Cauqirqila: `ara
ars RmerTi Tvinier Seucnobelisa da herbert spenseria misi
winaswarmetyvelio~. martini gaognebuli iyo, ver Caswvda am davis azrs,
magram roca velosipeds gadaajda da biblioTekisaken gaswia, Tan gahyva
interesi herbert spenseris gacnobisa, da raki mawanwala xSirad
axsenebda xolme `ZiriTad pirvel mizezebs~, martinma swored es wigni
gamoitana.
swored es iyo im didi aRmoCenis dasawyisi. erTxel winaTac scada
martinma spenseris wakiTxva, magram raki `fsiqologiis safuZvlebi~
Sexvda, asaval-dasavali ver gaugo iseve, rogorc madam blavatskis; da,
Sercxvenilma, wigni waukiTxavad daabruna. im saRamos ki, roca fizikasa
da algebras morCa da cota xans sonetsac ukirkita, loginSi Cawva da
`ZiriTadi pirvelmizezebi~ gaSala. Tavze daaTenda. Zili ar gaekara. im
dRes werac ki ar ucdia. mTeli dRe iwva, manam gverdebi ar etkina. mere
iatakze Camovida da gulaRma gaiSota. kiTxva mainc ar Seuwyvetia, xan
TavzemoT eWira wigni, xan aqeT-iqiT gadaswevda. im Rames daiZina da wera
meore dilas ganagrZo. magram isev acTuna wignma da mTeli saRamo
kiTxvaSi gaatara, sxva araferi gaxsenebia, isic ki daaviwyda, rom im
saRamos ruTs unda Sexvedroda. maSinRa movida gons, roca bernard
higinboTamma kari SeaRo da hkiTxa, Sen ra, aq restorani xom ara ggoniao.
martin ideni bunebiT cnobismoyvare kaci iyo. yvelafris gageba surda,
mezRvauroba da qveynebis movlac imitom indoma Tavis droze, magram
spenserma axla iseTi raime Seaswavla, rac Tavis dReSi ar gaegona da
62
lamazi moTxrobaa!
namdvilad lamazia! mgznebared gaimeora man, mcire dumilis
Semdeg.
lamazi marTlac iyo, magram sxva ufro mniSvnelovani hqonda
moTxrobas, vidre ubralo silamaze, raRac ufro meti, mwveli sidiade,
rac am silamazes imorCilebda. martini uxmod gawoliliyo miwaze da
gonebis TvaliT mis winaSe Camowolil eWvis saSinel buruss Sehyurebda.
kvlav marcxi ganicada! ver gamouTqvams xeirianad. udides movlenebs
amCnevs samyaroSi, magram gamoTqmiT ver gamouTqvams.
mainc ras ityodiT... SeWoWmanda, ucxo sityvis xmarebas moerida,
ideaze ras ityodiT.
gaurkvevelia, upasuxa qalma, erTaderTi es SeniSvna maqvs.
gulisyuriT vusmendi, magram ver daviWire. metismeti uxvsityvaoba
igrZnoba. imdeni usargeblo masala SegaqvT, rom mTavari azris
gamokveTas xels uSlis.
mTavari idea, ganmartebas daeSura martini, Sig gatarebuli
mTavari azri zogadkacobriulia, kosmosuria. amiT aris gaJRenTili
mTeli moTxroba, siuJeti garegan saburvels warmoadgens. gezi ki swori
aviRe, magram Tavi ver gavarTvi. Canafiqri ver ganvaxorciele. amasac
viswavli, roca iqneba.
ruTi aRar ugdebda yurs. veRar swvdeboda Wabukis azrebs. miuxedavad
imisa, rom TviTon xelovnebis bakalavri iyo. magram Tavsac ki ar
gamoutyda amaSi, Wabukis daulagebel laparaks miawera.
Zalian uxvsityvaoba igrZnoba, uTxra qalma, magram alag-alag
mSvenieria.
martins TiTqos sadRac Soridan moesma qalis sityvebi, radgan
WoWmanSi iyo, `zRvis simRera~ wavukiTxo Tu arao. iwva moSvebuli da
guldawyvetili, qali ki mas Sehyurebda surviliT da TavSi kvlav is
jiuti fiqri utrialebda qorwinebaze.
gindaT, saxeli moixveWoT? erTbaSad hkiTxa qalma.
diax, cotaTi, gamotyda martini, magram es mxolod erTi
nawilia Cemi mTavari miswrafebisa. CemTvis mTavari saxeli ki ar aris,
aramed gza am saxelisaken. bolos da bolos, saxeli mxolod imitom
minda, rom amiTi sul sxva rames mivaRwio. amitom viRvwi, amitom
vcdilob saxelis moxveWas.
Seni gulisTviso, undoda eTqva, da etyoda kidec, ruTs rom ufro
meti siTbo gamoeCina misi moTxrobebis mimarT.
magram ruTi ise gaetaca fiqrs, ra karieras SeiZleba martinma
miaRwios, Tundac sul patara da umniSvnelo saqme iyoso, ise moecva misi
goneba am sazrunavs, rom veRarc ki hkiTxa, im `sxva rameSi~ ras
gulisxmobso. literaturaSi veraviTar karieras ver miaRwevda, es
Rrmada sjeroda qals. dResac daamtkica es Wabukma Tavisi studenturi
da moumwifebeli moTxrobebiT. laparakiT ukve kargad laparakobda,
magram azris literaturulad Camoyalibebas sul ver SeeCvia. qali
gonebaSi adarebda xolme tenisons, brounings, Tavis sayvarel
prozaikosebs, magram es Sedareba sanugeSos verafers ambobda. Tavisi
saboloo azri mainc ar gaumxelia. is ucnauri ltolva, rasac Wabukis
mimarT iCenda, met moTminebas aiZulebda. bolos da bolos, mwerlobiT
gataceba misi erTgvari sisuste iyo, rasac TandaTanobiT daZlevda. maSin
ufro seriozul saqmes mohkidebda xels, iseT raimes, rac cxovrebaSi
76
gacilebiT ukeTesi. rad ginda mainc ver asaRebda! bolos SeniSna, rom
gazeTebis umravlesoba e. w. `stereotipul~ masalebs beWdavda. am
masalebis mimwodebel asociaciaTa misamarTebi gaigo da maTac daugzavna
feletonebi. magram ukanve daubrunes, Tan standartulad dabeWdili
cnoba mohyva, iuwyebodnen, asociaciebi TviTonve gaarTmeven Tavs am
saqmeso.
erT did saymawvilo JurnalSi mTeli ganyofileba aRmoaCina, sadac
anegdotebi da sxvadasxvagvari SemTxvevebi iyo aRwerili. aqac scada
bedi. xeladve daubrunes, mainc ar moeSva da kidev gaugzavna zedized,
magram vera da ver eRirsa dabeWdvas. mereRa gaigo, roca ukve
aRaraviTari mniSvneloba ara hqonda, rom aseT masalebs TviTon
redaqciis TanamSromlebi werdnen xolme, raTa piradi Semosavali
gaedidebinaT. yovelkvireulma iumoristulma Jurnalebma anegdotebi da
saxumaro Sairebi daubrunes; verc leqsad dawerilma feletonebma
gaimarjves. romlebic martinma did Jurnalebs gaugzavna. jeri sagazeTo
moTxrobebze midga. martini grZnobda, rom gacilebiT imaze ukeTess
dawerda, rac mas gazeTebSi waekiTxa. ori sagazeTo sindikatis misamarTi
gaigo da miayara da miayara patara moTxrobebi. oci aseTi moTxroba
dawera, magram raki arc erTs ar eRirsa dabeWdva, amazedac xeli aiRo,
Tumca dRe ise ar gavidoda, aTobiT amisTana moTxroba ar waekiTxa,
Jurnalebsa Tu gazeTebSi, da verc erTi es moTxroba misas ver
Seedreboda. bolos, sasowarkveTilma, gadawyvita, rom, sakuTari
nawerebiT hipnotizebuls, gansjis unari dakarguli hqonda da
usafuZvlod iqaCeboda.
usulgulo sagamomcemlo manqana Tavis saqmes ganagrZobda. martini
xelnawers, ukan gasagzavn markasTan erTad, konvertSi Cadebda safosto
yuTSi Caagdebda, gavidoda amis Semdeg sami kvira Tu erTi Tve da
fostalions ukanve mohqonda xelnaweri. aSkarad Canda, rom im meore
mxares, redaqciebSi, sulieri aravin iyo, kargad gazeTili Wkviani
avtomatebi muSaobdnen. sasowarkveTilebam iqamde miiyvana, rom ukve eWvi
epareboda, iqneb sulac ar arseboben redaqtorebio. niSanwyalic ara
Canda maTi arsebobisa. erTxel ar miuRia dasabuTebuli uari amisa da
amis gamo ara vbeWdavT Tqven nawarmoebebso; es, TavisTavad, kidev erTxel
adasturebda im azrs, rom redaqtorebi ar arsebobdnen, es miTi iyo
asoTamwyobebis, metranpaJebisa da stambis Sikrikebis mier SeTiTxnili.
ruTTan erTad gatarebuli dro erTaderTi bedniereba iyo martinis
cxovrebaSi da isic yovelTvis ara. mRelvareba, rasac igi adreve moecva,
axla ufro mtanjveli Seiqna; radgan mas Semdeg, rac martinma ruTis
siyvaruli moipova, qali kidev ufro miuwvdomeli gaxda. ori weli
madroveo, martinma sTxova maSin. dro miqroda, Sedegi ki araferi Canda.
amas isic emateboda, rom ruTi amreziT uyurebda Wabukis muSaobas. TqmiT
ki arafers eubneboda, magram ise aSkarad da mourideblad agrZnobinebda,
rom sityvebi raRa saWiro iyo. aRSfoTeba arasodes ar gamouxatavs
ruTs, ubralod guli utydeboda, Tumca cota ufro naklebi sinaze da
saTnoeba rom hqonoda, guldawyvetas ar dajerdeboda. guli utydeboda,
rom kaci, visi gawvrTna da gamoZerwva man ganizraxa, arafriT ar
iZerweboda. jer rbil, advilad gamosaZerw Tixad moeCvena, magram
TandaTanobiT iseTi sijiute gamoamJRavna, rom arc mister morzs
emsgavseboda da arc mister batlers.
yvelaze ufro didsa da Zliers, rac martinis arsebaSi iyo, qali ver
amCnevda, an, kidev ufro uaresi ar esmoda. es kaci, romelic aseTi
118
mwyemss erTs ki ara, ors daiqiraveb. Sen bavSvebis movlis meti saqme
araferi geqneba. ise, Sesafers Tu gadaeyrebi vinmes, gaTxovdebi kidec. is
fermas mouvlis, Sen ki iqnebi arxeinad.
ase guluxvad daasaCuqra Tavisi momavali Semosavlidan, TviTon ki
adga da erTaderTi xeiriani kostiumi dasagiraveblad waiRo. es iyo
Tavganwiruli moqmedeba, radgan ruTTan misasvlel gzas iWrida amiTi.
meore xeli rigiani kostiumi ara hqonia. xabazTan da yasabTan, zogjer
dasTanac ki, Zveli qurTukiT wavidoda, magram morzebTan ase
samarcxvinod gamowyobili ver mibedavda.
kvlav ganagrZobda muSaobas, sevdis momgvrels, TiTqmis uimedos. sul
ufro da ufro xSirad ewveoda fiqri, rom meore brZolac wagebuli iyo
da raime samuSaosTvis unda moekida xeli. yvela kmayofili darCeboda
amiT bayalic, dac, ruTic da mariac ki, romlisac martins mTeli Tvis
qira emarTa. sabeWdi manqanis qira ori Tvea ar gadaexada da saagento
daJinebiT moiTxovda, an fuli Semoitane, an manqana daabruneo.
sasowarkveTilebaSi Cavardnilma martinma gadawyvita Serigeboda xvedrs,
beds damorCileboda, manam xelaxali SetevisaTvis momzaddeboda niadagi,
gadawyvita rkinigzis fostis moxeleobaze daeWira gamocda. Tavisda
gasakvirad, pirveli gavida. samsaxuri garantirebuli iyo, magram rodis
gaTavisufldeboda adgili da rodis gamouZaxebdnen, aravin icoda.
da swored im ganwirulebis dros sul erTnairad momuSave
saredaqcio manqana moiSala. an raime kbilana moatyda, an zeTi daaklda:
saqme is iyo, rom erT dilas fostalionma Txeli konverti moitana.
martinma marjvena zemoTa kuTxeSi daxeda konverts `transkontinentur
yovelTviuridan~ iyo. guli SeuTamaSda, erTbaSad mousavaTda, muxlebma
kankali dauwyes. Zlivs Sebarbacda oTaxSi da loginze Camojda.
gauxsneli konverti isev xelSi eWira da pirvelad maSin mixvda, rogor
uskdeboda xalxs guli uecari sixarulis gamo.
sasixarulo rom iyo es ambavi, aSkarad etyoboda. am Txel konvertSi
xelnaweri ver Caeteoda. maS, miuRiaT! gaaxsenda ra moTxroba hqonda
gagzavnili `transkontinenturSi~. es iyo `zarebis Zaxili~, erT-erTi
moTxroba saSineli moTxrobebis ciklidan, xuTi aTasamde sityva
iqneboda. pirvelxarisxovani Jurnalebi xelnaweris miRebisTanave
ixdidnen honorars, ase rom, Cekic konvertSi unda yofiliyo. sityvaSi
ori centi, aTasi sityva oci dolari... asi dolaris Ceki iqneboda. asi
dolari! jer konverti arc ki gaexsna, rom gonebaSi mTeli valebi
daiangariSa. 3 dolari da 85 centi bayals; 4 dolari yasabs; 2
dolari xabazs; 5 dolari bostneulis maRazias. sul 14 dolari
da 85 centi. axla oTaxis qira 2 dolari da 50 centi; im Tvisac
winaswar 2 dolari da 50 centi; sabeWdi manqanis ori Tvis vali 8
dolari; erTi Tvisac winaswar 4 dolari. sul 31 dolari da 85
centi. amas daemateba dagiravebuli nivTebis gamosasyidi fulic, Tavis
sargebliT: saaTi 5 dolari da 50 centi; palto 5 dolari da 50
centi; velosipedi 7 dolari da 75 centi; kostiumi 5 dolari da 50
centi (60 centi sargebelic, magram es ra saTvalavSi Casagdebia). ase rom,
mTeli Tanxa 56 dolarsa da 10 cents Seadgens. TiTqos aSkarad dainaxa,
haerSi dakidebuli, iluminaciiT ganaTebuli es cifrebi. valebis
gadaxdis Semdeg 43 dolari da 90 centi rCeboda jibeSi saCxrialeblad,
da Tanac oTaxis qirac da sabeWdi manqanisac mTeli Tvisa winaswar
eqneboda gadaxdili.
125
dadga, da martini mixvda, rom mTeli saukuneebi unda emuSava, manam amis
safasurs gadaixdida. sxva gza ar iyo, unda moekla holandieli da
samrecxao gadaewva. magram zorzoxa holandieli qeCoSi swvda, maRla
aswia da haerSi dauwyo konwiali. gadaakonwiala sauToeblebze, Rumelze,
sajandravze, sawurav manqanaze. imdeni aTria, rom martins kbilebis
kawkawi daawyebina, Tavi atkivda, gakvirvebuli iyo am holandiels
amdeni Zala vin miscao.
mere isev sajandrav manqanasTan aRmoCnda amjerad manJetebs
Rebulobda da manqanaSi atarebda. manqanis iqiTa mxares erT-erTi
Jurnalis redaqtori idga, manJetebs axamebda. yoveli manJeti Cekad
iqceoda xolme, martini mousvenrad aTvalierebda, magram Cekebi
Seuvsebeli iyo. milionobiT weli gavida, martini ki idga ase da sufTa
blankebs iRebda, damacadinebuli iyo, erTic ar gamorCenoda vaiTu
swored is aRmoCndes Sevsebulio. bolos, rogorc iqna, aRmoaCina.
akankalebuli xelebiT moitana sinaTlesTan. xuTi dolaris Ceki iyo. `ha,
ha, ha!~ gaicina redaqtorma manqanis gadaRma. `me Sen mogklav!~ SesZaxa
martinma. saabazanoSi Sevarda najaxis gamosatanad da naxa, rom jo
xelnawerebs saxamebelSi atarebda. ar davanebebo ifiqra, da najaxi
mouqnia, magram najaxi haerSi gaSeSda. isev samrecxaoSi Sevarda da naxa,
rom iq namqeri datrialebuliyo. ara, Tovlis fantelebi ara cvioda
cidan, es iyo uTvalavi Cekebi, yvelaze patara aranakleb aTasi
dolarisa. martinma moxveta da daaxarisxa, dastebad daawyo, TiTo
dastaSi as-asi cali, mere kanafiT kravda xolme yovel dastas.
Tavi rom aiRo, uceb jo dainaxa iqve idga da Jongliorobda, xan
uToebs isroda haerSi, xanac gaxamebul perangebsa da xelnawerebs.
zogjer Cekebis Sekvrasac daswvdeboda da aiqnevda gaapobda saxuravs
es Sekvra, veeberTela wres Semoxazavda da Tvals miefareboda. martini
jos eca, magram iman daaswro, najaxi xelidan gamostaca da gafrenil
Cekebis Sekvras miayola. mere martinsac daavlo xeli da isic haerSi
moiqnia. martini saxuravSi gavarda da karga blomad xelnawerebi
gadaarCina, xeliT iWerda haerSi; ase rom, roca miwaze dabrunda,
xelnawerebi Camoitana amoRliavebuli. magram daSveba ver moaswro, rom
isev haerSi aRmoCnda. ase ganmeorda erTjer, orjer, samjer, uTvalavjer
aiWreboda da freniT wres Semoxazavda. Soridan bavSvis wkriala xma
esmoda: `CemTan erTad dauare, Seneburad, Cemo vili, dauare, dauare~...
najaxi caSi iSova Cekebis, gaxamebuli perangebisa da xelnawerebis
gadaTeTrebul koriantelSi, da gadawyvita, roca Zirs daeSveboda,
maSinve moekla jo. magram Zirs daSvebas veRar moeswro. samagierod,
naSuaRamevis or saaTze marias martinis kvnesa Semoesma Txeli tixridan.
Sevida, tanze cxeli uToebi Semouwyo da gaxurebul Tvalebze sveli
safenebi daado.
Tavi ocdameeqvse
martin ideni meore dilas samuSaos saZebnelad aRar wasula. saRamo
xani iyo, roca buranidan gamoerkva da anTebuli Tvalebi oTaxSi
moatara. meri, silvas rva wlis gogona, meTvalyured ejda sasTumalTan;
rogorc ki SeniSna, Tvali gaaxilao, yviriliT gavarda dedasTan, maria
samzareuloSi iyo da swrafad Seirbina oTaxSi, muSaobiT dakoJrebuli
xeli gaxurebul Sublze daado martins da maja gausinja.
saCmeli ara minda? hkiTxa man.
128
mindoda. etyoboda, axali gakvaluli iyo. erT adgilas mTis viwro Txemi
gadasWra bilikma, danis piriviT viwro iyo. biliki aq sami futis
sifarTisa arc ki iqneboda, Txemi TiTqos ufskrulidan iyo amoziduli,
orive mxridan asobiT futis siRrme ufskruli ertya. aq erTi Tofiani
kaci asiaTasian jars Seakavebda. es iyo erTaderTi gza kunZulis
gulisaken. sami saaTi viare da erTbaSad movxvdi patara xevSi, romelic
gaciebuli lavis gorakebs Soris jibesaviT ido. xexilis baRi iyo aq
gaSenebuli da aTamde islis qoxi idga. magram iqauri binadari rom
davinaxe, xeladve mivxvdi, sad viyavi. erTi Tvalis Sevleba kmaroda.
mere? ra qeni? hkiTxa sunTqvaSekrulma ruTma. dezdemonasaviT
usmenda SeSinebuli da mojadoebuli.
ras vizamdi, ra unda meqna? mamasaxlisad erTi keTili berikaci
hyavdaT, keTriT SeWmuli, magram mefis uflebebiT mosili. swored mas
aRmoeCina es xeoba da kolonia daearsebina, Tumca es iyo
kanosawinaaRmdego moqmedeba. Tofebi hqondaT, blomad tyvia-wamali, ise
gawafuliyvnen es kanakebi nadirisa da gareuli Rorebis xocvaSi, rom
Seni mowonebuli. erTi bewoTac ki niSans ar aacdendnen. ra brZanebaa,
martin ideni gaqcevas ras moaxerxebda, mTeli sami Tve iyuryuta iqa.
mere rogorRa gamoipare?
axlac iq iqneboda, erT gogos rom ar eSvela. naxevrad Cineli iyo
es gogo, meoTxedi TeTri da meTxedic havaieli. lamazi gogona iyo
sawyali, ganaTlebuli. dedamisi honoluluSi milionis patroni yofila.
da swored im gogom gamomapara bolos. am axalSens Turme dedamisi
inaxavda da amitom dasjisa ar eSinoda gogonas. oRond winaswar
damafica, maTi samyofeli adgili ar gameca, da arc gamicia. pirvelad
SenTan vambob axla. gogonas, is iyo, gamosCenoda keTris pirveli niSnebi.
marjvena xelis TiTebi odnav dakrunCxoda da mklavzedac patara laqa
aCnda. es iyo da es. axla albaT cocxali aRar iqneba.
ar geSinoda mainc? rogor gadaurCi im saSinel sens?
pirvelad karga magrad Sevfucxundi, gamotyda Wabuki, mere ki
TandaTanobiT SeveCvie. im ubeduri gogos sacodaobam SiSic gadamaviwya.
iseTi mSvenieri iyo suliTac garegnobiTac... seni, is iyo, Separvoda,
magram Tavidanve ganwiruli iyo, mTeli sicocxle iq gaetarebina,
pirvelyofili veluris cxovrebiT ecxovra da cocxlad gaxrwniliyo.
Sen verc ki warmoidgen, ra saSinelebaa keTri.
sabralo! nazad aRmoxda ruTs, saocaria, rogor gamogiSva!
viTom ratom? ruTis sityvebis Sinaarss ver Caxvda martini.
imitom, rom albaT uyvardi, kvlav nazad upasuxa ruTma, xom
marTla uyvardi? nu damimalav.
samrecxaoSi muSaobam da gamudmebulma Sin jdomam mzis sidamwvre
TandaTanobiT Camoacila martins; is ki arada, SimSiliTa da
avadmyofobiT saxe gaecrica kidec... da axla, am gacrecil saxeze
siwiTlis susti talRa moawva. pasuxis gasacemad bage gaxsna, magram
ruTma SeaCera.
ar ginda, nu mipasuxeb. ra saWiroa, siciliT uTxra man.
magram martinma SeniSna, rom mis sicilSi foladi gareuliyo da
Tvalebic yinulis siciviT uelavda. aman uceb is saSineli qariSxali
moagona, rac erTxel wynari okeanis Crdilo nawilSi gamoscada. wamiT
Tvalwin warmoudga mowmendili Rame, kriala ca, savse mTvare, dabla ki
mTvaris civi sxivebiT ganaTebuli, mTebiviT wamofofrili talRebi. amas
134
154
arada, maria Tavis dReSi ver gabedavda aseTi cxeli uTos gasmas.
Tqven cudad namavT. ganumarta martinma, Tu gindaT,
gaswavliT, rogor unda danamva. danamuli TeTreuli kargad unda
daitkepnos da xelad gauTovdeba.
sakuWnaodan yuTi gamoarbenina, xufi moaba da zed rkinis natexebi
daamagra, rasac marias naSierebi utilisaTvis agrovebdnen. danamuli
TeTreuli yuTSi Caawyo da zemodan damZimebuli xufi daaxura.
axla ki miyureT, uTxra man marias. welzeiT gatitvlda da
gavarvarebul uTos dastaca xeli.
uTooba roca morCi, Salis darecxa gaswavla, yveboda Semdeg
maria, maria, Sen didi suleli qali xar, ase giTxra, me Sen
gaswavle, rogor unda Salis garecxva, da marTalia gaswavla. aTi wuTi
akeTa manqana. erTi kasra, borbala da ori joxi, ai ase.
es mowyobiloba `cxeli wyarodan~ axsovda martins, jom aswavla.
joxze damagrebuli borblis morgvi dguSad gamoiyena. samzareulos
saxuravidan Toki CamouSva da boloSi miamagra dguSs. axla ukve cali
xeliT SeeZlo dguSis triali. Salis sarecxi yuTi trialebda da
irecxeboda.
mere me aRarc viwvale Salis sarecxze, daamTavrebda xolme
ambavs maria, balRebi davayeno, Toki vatrialebia da sarecxi TavisiT
gairecxa. didi Wkviani kaci mister ideni.
ase Seumsubuqa martinma Sroma marias, magram, miuxedavad amisa, qalis
TvalSi Zalian damcirda, roca gaigo, mrecxavi yofilao, is
romantikuli Saravandi, rac misi warmodgeniT adga martins, erTbaSad
gaqra. xelad dakarga fasi amdenma wignma, karetiT stumrad mosulma
xalxma da viskis boTlebma. ubralo muSa yofila, bolos da bolos,
iseTive, rogorc TviTon maria iyo. amis Semdeg ufro axlobeli Seiqna
martini misTvis, misi mdgomareoba ufro gasagebi gaxda, magram im
Saravandis idumaleba ki samudamod gaqra.
Tavisianebs sul ufro da ufro CamoSorda martini. mister
higinboTamis warumatebeli Setevis Semdeg mister herman fon Smidtma
gamoiRo xeli. martins erTi piroba bedma gauRima ramdenime
feletonisa da saxumaro leqsis gasaReba moaxerxa da cotaTi moiTqva
suli. valis nawili gaistumra da velosipedi gamoixsna. velosipeds
SekeTeba sWirdeboda da martinma fon Smidtis saxelosnoSi gagzavna
amiT Tavis momaval siZes sca pativi, megobruli grZnobebi gamoiCina.
imave dRes, saRamo xans, patara biWma velosipedi ukanve moutana
martins da Zalianac gaaxara. etyoboda, fon Smidtsac gadaewyvita
megobruli ganwyobilebis gamoCena. SekeTebul velosipeds, rogorc wesi,
TviTon ki ar agzavnida saxelosno, patrons unda miekiTxa. magram roca
kargad daxeda martinma, naxa, rom xelic ki ar exloT. cota ufro
mogvianebiT telefoniT daureka saxelosnoSi sasiZos da maSin pirdapir
moaxsenes sulac ar msurs TqvenTan raime saerTo mqondes, arc
saqmiani urTierToba da arc araferio.
herman fon Smidt, mxiarulad upasuxa martinma, roca iqneba
SemogivliT da mag holandiur sifaTs gagibrtyelebT.
Cems saxelosnoSi Tu gagibedavs mosvla, iyo pasuxi, maSinve
policias gamovuZaxeb. gayurebineb seirs. gicnob, ra Svilic brZandebi,
Cxubs ar gagabedineb. SenisTanebTan araferi mesaqmeba, muqTaxora xar da
meti araferi. mere ra, rom Sens das virTav, ginda kiserze Camomekido?
178
Tavi ormocdameerTe.
mTeli Rame magrad eZina da diliT fostalionma gaaRviZa. moTenTili
iyo, moCvarTuli da werilebs uxalisod dauwyo Tvaliereba. erT Txel
konvertSi, romelic e. w. `mekobreTa~ Jurnalidan miiRo, ocdaori
dolaris Ceki aRmoCnda. TiTqmis weliwad-naxevari eloda igi am fuls.
axla ki gulgrilad daxeda. is TrTolva, rasac Jurnalidan Cekis
miRebis dros ganicdida xolme, warsuls Cabareboda. Zveli Cekebisagan
gansxvavebiT, es gulSi momavlis imeds ukve aRar usaxavda. ubralod,
ocdaori dolaris Ceki iyo da meti aRaraferi rame sanovages iyidda
da morCa!
amave fostam meore Cekic moutana niu-iorkis yovelkvireuli
Jurnalidan, raRac saxumaro leqsebisaTvis, rac ramdenime Tvis winaT
mieRoT. aTi dolaris Ceki gamoegzavnaT. raRac azri mouvida da dinjad
aswon-daswona. aRar icoda, ra unda gaekeTebina da amitom arc
eCqareboda. magram, amasTan, xom unda ecxovra! aTasnairi valebi xom unda
gadaexada! xom ar ajobebda, am aTi dolariT markebi eyida da magidis
qveS daxvavebuli xelnawerebi erTxel kidev daegzavna? iqneb erTi-ori
mainc mieRoT. amiT cotaTi suls moiTqvamda. gonivruli eCvena es azri,
gadaaxurdava Cekebi ouklendis bankSi da aTi dolaris markebi iyida.
magram Sin dabrunda da Tavis patara soroSi saWmlis momzadeba ukve
autaneli Seiqna. pirvelad Tavis cxovrebaSi valebs aRar gauwia
angariSi. icoda, rom Sin TxuTmet-oc centad kai yuaTian sauzmes
moimzadebda. amis nacvlad adga da kafe `forumSi~ Sevida, mTeli ori
dolari daujda sauzme. ocdaxuTi centi oficiants aCuqa da erTi
kolofi egvipturi sigaretic iyida ormocdaaT centad. mas Semdeg, rac
ruTma sTxova Tambaqos Tavi daanebeo, pirvelad gaabola papirosi. ratom
ar unda movwioo, fiqrobda, Tanac Zalian mounda. anki riRas maqnisi iyo
fuli?! xuT centad ormoc Sexveva TuTunsa da qaRalds iyidda, magram
risTvis? fulma yovelgvari mniSvneloba dakarga: im wuTSi Tu iyidda
rames, Torem morCa. aRarc saWe SerCa martins da aRarc kompasi, arc
navsadguri hqonda, saiTac wavidoda. dinebas mindoboda da alalbedze
micuravda, ase naklebad ganicdida cxovrebis SegrZnebas, cxovrebis
SegrZneba ki yovelTvis tkivils ayenebda.
dro gadioda, martins ukve rva-rva saaTi eZina RameSi. axali Cekebis
molodinSi, igi axla iaponur restornebSi sadilobda aT-aT centad,
magram mainc mosuqda, Cavardnili loyebi amoevso. uZilobiTa da zedmeti
swavliT da muSaobiT aRar iwuxebda Tavs. aRarafers werda, wignebi
daxuruli ewyo magidaze. bevrs dadioda, qalaqgareT gorakebs moivlida,
saaTobiT ijda xolme baRSi, ganmartoebiT. nacnob-megobrebi ara hyolia,
arca cdila vinmesTan daaxloebas. sulac ar exaliseboda. raRac biZgs
eloda Tavad ar icoda, saidan rac mis SeCerebul sicocxles
kvlav aamoZravebda. manamde ki umiznod, uxalisod, uqmad, fuWad
miaCanCalebda sicocxlis dReebs.
erTxel san-franciskoSi gavida, raTa `namdvili cxovreba~ exila.
magram ukanasknel wuTs, roca kibe aiara da, is iyo, derefanSi unda
Seedga fexi, gamobrunda da getos aCoCqolebul quCebs Seeria. uceb rom
warmoidgina filosofiur sakiTxebze kamaTi, dafrTxa da Cumad
gamoipara. SeeSinda, igive xalxi damxvdeba da micnobso.
zogjer Jurnalebsa da gazeTebs gadaaTvalierebda, undoda gaego,
rogor Sexvdnen `efemeras~. poemam aurzauri gamoiwvia. Tanac rogori!
206
miiRo. cnobebi honoraris Sesaxeb, rac mas didi xnis winaT amoekiTxa
gazeTebSi, bolos da bolos, marTali gamodga. pirvelxarisxovani
Jurnalebi xelnaweris miRebisTanave istumrebdnen avtors da karga
blomad honorarsac uxdidnen. `mileniumma~, magaliTad, ori centi ki ar
akmara sityvaSi, oTx-oTxi centi gadauxada. Tan, gamoirkva, rom karg
literaturasac hqonia gasavali. aki miiRes misi nawarmoebebi. amis
gafiqrebaze martins mwared Caecina.
Tanxmobis werili gaugzavna `singltris, darnleisa da K~-s. `mzis
sircxvils~ sTavazobda as dolarad, magram amjerad Jurnalma riski
aRar gaswia. fuli ukve aRar uWirda martins bolo moTxrobebi
gayida. bankSi angariSi gaxsna, ramdenime aseuli dolari daugrovda,
vali ki erTi centic ara hqonia. `dagvianebuli~ ramdenime JurnalSi
daiwunes da bolos mereditlouelis gamomcemlobaSi hpova navsayudeli.
martins moagonda is xuTi dolari, gertrudam rom misca erTxel, Tavisi
gadawyvetilebac gaaxsenda aswilad gadavuxdio. adga da
gamomcemlobas werili gaugzavna avansad xuTas dolarsa sTxovda.
misda gasakvirad, marTlac miiRo am Tanxis Ceki da xelSekruleba. Ceki
oqros xuTdolarian monetebad gadaaxurdava da gertrudas telefoniT
daureka Seni naxva mindao.
gertruda ise afucxunebuli gamoqceuliyo, rom qoSinebda, ZlivsRa
sunTqavda, roca martinTan mivida. SeSineboda, raRac uWirso da, Sevida
Tu ara oTaxSi, Zmas gulze miekra qviTiniT, Tan CanTidan ramdenime
dolari amoiRo da xelSi sCrida.
me TviTon movidodi, uTxra martinma, magram Sens qmarTan
Cxubs moveride. uCxubrad ki albaT ver gadavrCebodiT.
ara uSavs, gaivlis dro da damSviddeba, arwmunebda da, Tan ki
cdilobda gamoecno, ra gasaWiri dastydomoda martins, oRond Cqara
moewyve samsaxurSi. bernards uyvars, patiosan saqmes rom mohkidebs kaci
xels, gazeTSi rom raRac ewera, sul gadaria iman. Cems dReSi ar minaxavs
ise gacofebuli.
samsaxurs sulac ar vapireb, RimiliT uTxra martinma, aseve
gadaeci Sens qmars. arc mWirdeba samsaxuri. axlave dagimtkiceb, ratom.
aiRo da is asi brWyviala oqro erTbaSad CauCxriala kalTaSi.
gaxsovs, Sen rom xuTdolariani momeci, tramvais fulic rom ara
mqonda? aha, oTxmocdacxrameti Zma gaiCina im xuTdolarianma, sul
sxvadasxva xnisani arian, magram zomiT yvela erTnairia.
pirvelad gaurkveveli SiSiT iyo moculi gertruda, roca movida,
axla ki erTbaSad Tavzari daeca. saeWvo aRaraferi Canda aqa, yvelaferi
naTeli iyo. SiSiT gafarToebuli Tvalebi miaStera martins, caxcaxma
aitana, TiTqos es oqros niaRvari swvavso.
sul Senia, gaucina martinma.
gertrudas cremlebi waskda da moTqmas mohyva:
Cemi sabralo biWi, Cemi sacodavi biWi!
martini erTi wuTiT gaxevda. mere uceb Caxvda dis aRelvebis mizezs
da gamomcemlobidan miRebuli werili gadasca, romelic man CekTan
erTad miiRo. gertrudam borZikiT waikiTxa, xSirad Sedgeboda xolme da
cremlebs amoiwmendda, roca daamTavra, Zmas mimarTa:
maS, patiosani SromiT iSove es fuli?
SromiT mopovebulia. latariaSi rom momegos, imaze ufro
patiosani naSovnia.
209
215
da ratomac ara? imis gamo, rom axla igi asi aTasi dolaris
patroni iyo. burJuaziul sazogadoebaSi kaci amiT fasdeba, da martini
ras warmoadgenda, rom misTvis gamonaklisi gaekeTebinaT, magram martini
amayi kaci iyo. aseTi dafaseba guls urevda. mas surda piradi
RirsebebiT daefasebinaT, an SemoqmedebiT, rac, bolos da bolos, misi
piradi Rirsebebis gamomxatveli iyo. swored ase afasebda mas lizi. mis
Semoqmedebasac ki TiTqmis araviTar angariSs ar uwevda. mas afasebda,
piradad mas. ase afasebda jimic da yvela Zveli amxanagi. ramdenjer
daumtkicebiaT es winaT, roca martini maTi ganuyreli iyo. axlac
daamtkices, im kvira dRes, Sel-mound-parkSi. misi Semoqmedeba sulac ar
enaRvlebodaT. TviTon is uyvardaT, martin ideni, TavianTi amfsoni da
amxanagi, kai biWi, romlis gulisTvisac Tavs dasdebdnen.
axla ruTis ambavic vnaxoT! manac piradi Rirsebebis gamo Seiyvara
martini es ueWvelia. magram rogoradac ar unda yvareboda,
burJuaziuli cxovrebis wesi da Sexedulebani ufro Zvirfasi gamodga.
martinis mwerloba mas, umTavresad, imitom ar mosdioda WkuaSi, rom am
mwerlobas maSin fuli ar Semohqonda. aki am TvalTaxedviT Seafasa
`satrfialo lirika~. aki isic ar aZlevda mosvenebas, samsaxuri daiwyeo.
marTalia, ufro rbili gamoTqmiT etyoda xolme, `raime saqmes moekideo~,
magram es xom igive iyo. martinma yvelaferi waukiTxa qals, rac ki
dawera leqsebi, moTxrobebi, statiebi `viki-viki~, `mzis
sircxvili~... yvelaferi. ruTi ki jiutad CasCiCinebda, samsaxurSi moewyve,
samuSao gaiCineo. RmerTo didebulo! TiTqos ar muSaobda, uZilobiT
Tvalebs ar iRamebda, janis simrTeles ara flangavda, raTa misi Rirsi
gamxdariyo!
amrigad, es patara sakiTxi gadidda da gaizarda. savsebiT janmrTeli
da normaluri iyo, arc saWmels iklebda, arc Zils, magram is patara
sakiTxi aekviata da mosvenebas ar aZlevda. es xom maSinve hqonda
dawerili! tvins uxvretda es fraza. ijda bernard higinboTamis pirdapir
kvira dRes, sadilad, da Tavs Zlivs ikavebda, rom ar eyvira:
`es yvelaferi xom maSinve mqonda dawerili! axla sadilze
mepatiJebiT, maSin ki maSimSilebdiT, saxlidan gamagdeT, SemaCveneT,
ratom samsaxurSi ar moewyobio. es moTxrobebi da statiebi ki ukve
dawerili mqonda. axla TvalebSi SemomcicinebT, pirze momdgar sityvasa
wyvetT da CumdebiT, roca SematyobT, me vapireb dalaparakebas,
gafacicebiT ugdebT yurs, Tu ris Tqmas vinebeb: pirSi geubnebiT, Tqveni
partia dalpa, meqrTameebiT gaivso-meTqi, Tqven ki, nacvlad imisa, rom
gacofdeT, tkbilad krutunebT, meTanxmebiT kidec, bevri ram marTalia
mag Sens sityvebSio. ratom? imitom rom saxeli gamivarda. didZali
fulis patroni gavxdi. imitom ki ara, rom martin ideni var, kargi biWi,
Wkua ar maklia! uceb rom avdge da vTqva, mTvare mwvane yvelisagan aris
gakeTebuli-meTqi, Tqven kvers damikravT, yovel SemTxvevaSi, ar
SemedavebiT, imitom rom dolarebi miCxrialebs, mTa midgas
dolarebisa. magram aki yvelaferi es maSinve mqonda dawerili, roca
Tqven fexis mtvradac ar magdebdiT da saxeSi mafurTxebdiT.
magram martinma Tavi Seikava da ar iyvira. tvins uxvretda es fiqri, ar
Sordeboda, awvalebda, magram moTminebiT iRimeboda. roca martini
dadumdeboda, bernard higinboTami mouSvebda sadaveebs da gaitlikeboda.
Tavi mohqonda me TviTon, sakuTari mecadineobiT mivaRwie cxovrebaSi
yvelaferso. me TviTon, xeli aravis wamouSvelebia, aravis valSi ara
varo. Cems moqalaqeobriv vals vasruleb, amodena ojaxs vinaxavo.
223
igive martin ideni... Tumca ara, cota ufro uaresi axla isev papiross
vewevi. TuTunis suns vera grZnob?
pasuxad ruTma tuCebze TiTi miado, keklucad da gamomwvevad, kocnas
eloda Zveleburadve. magram martinis tuCebi arc ganZreula saalersod.
daucada, manam TiTs moaSorebdnen da mereRa ganagrZo:
sul ar Sevcvlilvar. samsaxurSi ar davdivar. arc veZeb samsaxurs.
is ki arada, arc momavalSi vapireb. axlac Zveleburadve mwams, rom
herbert spenseri udidesi da ukeTilSobilesi adamiania, xolo
mosamarTle blaunti gauzrdeli viri. amas winaT viyavi masTan
sadilad da davrwmundi, raca brZandeba.
mamaCems ki uari uTxari, sadilad rom dagpatiJa sayveduriT
uTxra ruTma.
ah, Sen ici es! vin momigzavna? dedaSenma?
ruTs araferi upasuxnia.
maS, dedaSens mougzavnia. gana ara! axla ki aiRo da Sen
gamoggzavna!
kaciSvilma ar icis, me rom aqa var, Seesityva ruTi, Sen
rogor ggonia dedaCemi amis nebas momcemda?!
Cemi colobis neba xom mogca, es xom cxadia!
qalma gamwarebiT Sehkivla.
o, martin, nu iqnebi aseTi gulqva. erTxelac ar makoce. qvasaviT
ugrZnobeli gamxdarxar. vera xedav, ra riski gavwie, ra gavbede?! SiSis
kankaliT miixed-moixeda, magram am gamoxedvaSi cnobismoyvareobac iyo
areuli, dafiqrdi mainc, sad movedi!
`Tavs gavwirav SenTvis. Tavs gavwirav!~ lizis sityvebi Caesmoda
martins yurSi.
maSin ratom ver gabede es? mkvaxed hkiTxa martinma, roca
arafris mqonebeli viyavi? roca vSimSilobdi? maSinac xom aseTive viyavi,
igive martin ideni, rogorc kaci, rogorc mwerali?.. am bolo dros
xSirad vkiTxav xolme amas Cems Tavs, da ara marto SenTan
damokidebulebis gamo, ara, saerTod yvelas misamarTiT. xom xedav, rom
mas Semdeg sulac ar Sevcvlilvar. Tumca ise erTbaSad momemata fasi,
rom mec ki daeWvebuli var axla amaSi. igive kaci var. igive Zvalrbili,
igive aTi TiTi xelebzedac da fexebzedac. arc Zala mommatebia, arc
niWi, tvinic igive maqvs, raca mqonda. literaturasa da filosofiazedac
ki ar Semcvlia Sexeduleba igive damrCa. axlac igive fasi da wona
maqvs, rac maSin mqonda, roca aravis vundodi. isRa mikvirs, axla ratom
vundivar xalxs! Cemi piradi Rirsebis mizezi ar unda iyos es, radgan
maSinac igive Rirseba mqonda, roca aravis vundodi. etyoba, sxva
raRacaTi dainteresdnen, iseTi rameTi, rac CemSi ki ar aris, Cems
gareTaa, me ar mekuTvnis. giTxra, ra aris is raRaca? saerTo aRiareba!
magram es aRiareba xom Cems gareT aris, me ar mekuTvnis, sxvebis TavSia!
fulis gamoc dainteresdnen, me xom didZali fulis patroni gavxdi da
kidev bevri Semodis. magram fulic xom calkea, Cems gareT bankSi
devs, viRac tomis, dikisa da haris jibeSi Cxrialebs. Senc am aRiarebisa
da fulis gamo mobrundi.
guls rad mixeTqav! tirili waskda qals, Sen TviTonve xom
ici, rom miyvarxar, rom am siyvarulma momiyvana!
etyoba, ver gagagebine Cemi saTqmeli, rbilad uTxra martinma,
me ai ras gekiTxebi: Tuki marTla giyvarvar, ra moxda aseTi, axla ram
231
Segayvara ase gagiJebiT Cemi Tavi, maSin ki iseTi susti siyvaruli gqonia
gulSi, xelad gamwire da zurgi Semaqcie?!
daiviwye da mapatie! mxurvaled SesZaxa qalma, mudam miyvardi!
ratom gaviwydeba! axlac, ager, Sens mklavebSi var moqceuli.
vSiSob, rom Wirveul vaWars davemsgavse yvelaferSi eWvi
mepareba, sul saswors vuyureb. axlac vcdilob, Seni siyvaruli avwono
da vnaxo erTi, ras warmoadgens.
ruTma erTbaSad gaiTavisufla Tavi, gasworda da martins gauStera
Tvali. raRacis Tqma daapira, magram gadaifiqra, aRaraferi uTqvams.
ici, ra fiqrebi momdis xolme, ganagrZo martinma, roca
aseTive viyavi, rac axla var, aravis Cvenive wris adamianebs garda
Cemi arseboba ar ainteresebda. davwere wignebi da vinc waikiTxa, arc
erTi ar dainteresebula. piriqiT, amiTvalwunes, zurgi Semaqcies, TiTqos
danaSauli Camedinos, samarcxvino saqme gamekeTebinos. `muSaoba daiwye~,
CamCiCinebda yvela.
ruTi SeiSmuSna.
asea, namdvilad asea, ganagrZo martinma, yvela amas
CamCiCinebda, oRond Sen `muSaobas~ ki ar axsenebdi, `saqmes moekideo~,
meubnebodi. sityva `muSaoba~ gexamuSeboda, iseve rogorc gexamuSeboda
yvelaferi Cemi dawerili. tlanqad JRers, ara? magram damerwmune,
aranaklebi sitlanqe iyo, roca yvelani, visTanac ki raime urTierToba
mqonia, samuSaoze mowyobas miCiCinebda, TiTqos borotmoqmedi vyofiliyav
da swor gzaze mayenebdnen. ho, ras vambobdi. daibeWda Cemi wignebi,
saxeli gamivarda da Seni siyvarulic xelad Seicvala. cota xnis winaT
uari uTxari colobaze martin idens, romelsac yvela es wigni maSin
ukve dawerili hqonda. ise Zlieri ar yofila maSin Seni siyvaruli, rom
gagebeda da colad gahyolodi. axla gazrdila es siyvaruli, Zala
Sematebia. rogor ar vifiqro, rom swored Cemma saxelis moxveWam Semata
Zala mag Sens siyvaruls. fulma Semata-meTqi, amas ar gkadreb, Tumca,
darwmunebuli var, Sens mSoblebs swored aman moubruna guli. raRa Tqma
unda, CemTvis es veraferi sanugeSoa. magram yvelaze uaresi is aris, rom
TviT siyvarulSi daveWvdi, wmidaTa wmida siyvarulSi. nuTu siyvarulsac
saxelis moxveWa da xalxis aRiareba unda asazrdoebdes! nuTu aseTi
mdabalia es grZnoba. imdens vfiqrob amaze, rom Tavi mtkiva xolme.
Cemi sabralo Tavi! ruTi xeliT miswvda da TiTebi TmaSi
Seucura, nuRar aitkiveb. xelaxla daviwyoT yvelaferi. Sen me mudam
miyvardi. vici, sisuste gamoviCine, dedas davemorCile. ar unda
davmorCilebodi. magram Senganve ramdenjer gamigonia, adamianur sisustes
sulgrZelad unda moekidoo. CemTanac gamoiCine es sulgrZeloba. Sevcdi.
mapatie!
o, mipatiebia, mouTmenlad SesZaxa martinma, patiebas ra bevri
rame unda, roca faqtiurad sapatiebelic araferia. Seni saqcieli
patiebas ar saWiroebs. yvela Tavisi Sexedulebis mixedviT iqceva, da
risi Zalac ar Seswevs adamians, is arc unda mosTxovo. maS, mec unda
gTxovo patieba, rom samsaxurSi ar movewyve.
me xom Seni kargi mindoda. rogor SeiZleba, myvarebodi da Seni
kargi ara mdomoda.
vici. magram mag Seni keTili survilebiT kinaRam gamanadgure. asea!
namdvilad! qalma Sewyvetineba scada, magram martinma ar daaneba,
kinaRam Cemi Semoqmedeba ar gaanadgure, Cemi momavali. me bunebiT
realisti var, burJuaziuli sazogadoeba ki ver itans realizms. laCaria.
232
miawera. ase rom xeli aRar daaneba da gahyva. naxevari kvartali Zlivs
gaiara, rom grZel paltoSi gaxveuli kaci SeniSna, facxafucxiT Seimala
romeliRac saxlis SesasvlelSi. im saxls rom Cauara, cali TvaliT
Seixeda SesasvlelSi da ruTis Zma normani Seicno, Tumca Tavi
zewamoweul sayeloSi hqonda Camaluli da Zneli sacnobi iyo.
uxmod midiodnen, kantikuntad Tu gamoelaparakebodnen erTmaneTs.
qali gamSrali miabijebda, martini apaTiurad iyo ganwyobili. gakvriT
axsena wynari okeanis kunZulebze vapireb gabrunebaso; qalma ki
bodiSi mouxada, Cemi mosvliT Segawuxeo. es iyo da es. gamomSvidobeba
morzebis saxlTan Cveulebrivi iyo. erTmaneTs xeli CamoarTves, Rame
nebisa usurves. martinma qudi mouxada. qalma kari moixura, martinma
sigarets moukida da sastumrosken gamobrunda. im saxlis Sesasvlels
rom miadga, saca normani SeZvra, martini SeCerda, Seixeda da Caicina.
icrua! Tqva man xmamaRla, TavgamodebiT marwmunebda, riski
gavwie da gamovipareo, da Zma Turme aqve elodeboda, sicili waskda,
oh, es burJuebi! roca arafris mqonebeli viyavi, axlosac ar makarebda
Tavis das. angariSi rom gamiCnda bankSi, TviTonve mohyavs.
Sebruneba da wasvla daapira, rom viRac mawanwala wamoewia, Semweoba
sTxova.
iqneb cota fuli maCuqoT, batono, Ramis gasaTevi.
martinma xma icno da swrafad moubrunda., imave wuTSi jos arTmevda
xels.
gaxsovs, `cxel wyarosTan~ rom gamoveTxoveT erTmaneTs? hkiTxa
jom, aki giTxari maSin, kidev SevxvdebiT-meTqi. tani migrZnobda. ager,
xom gamimarTlda.
gakeTebulxar, mosuqebulxar! eubneboda gaxarebuli martini.
maS, ra gegona! saxe gaubrwyinda jos, manam quCaSi wanwali ar
daviwye, adamianuri cxovreba ar vicodi. ocdaaTi girvanqa movimate, Tavs
didebulad vgrZnob. xom gaxsovs, rogor Zvaltyavad viyavi! Cemi saqme
yofila mawanwaloba.
Ramis gasaTevi fuli rom gaqvs saZebneli! Seutia martinma,
Tanac ra civi Ramea.!
eh! Ramis gasaTevi fuli? jibeSi ikra xeli da fuli CxrialiT
amoiRo, me egec meyofa. mdidari momeCvene da imitom gagaCere.
martins gaecina.
eg fuli dasalevadac geyofa.
jom ukanve CaaCxriala fuli.
Rvinos veRar vewyobi, uTxra man, aRar vsvam. aRar mindeba,
Torem ise ra miSlis xels. rac Sen dagSordi, sul erTxel daviTveri
da isic cariel kuWze. pirutyviviT roca muSaob, pirutyviviT unda
dalio. kacurad rom vcxovrob, mec kacurada vsvam. zogjer Tu gadavkrav
TiTos, roca Zalian momindeba, Torem ise morCa.
martinma xvalisTvis daibara jo da sastumroSi Sevida. vestibiulSi
SeCerda gemebis mosvlis cxrils daxeda. xuT dReSi `maripoza~
gavidoda taitisaken.
xval daurekeT da kaiuta gadaanaxvineT CemTvis uTxra man
porties, gembanze ki ara qvemoT iyos. qaris mxares. daiwereT, ar
dagaviwydeT.
Sevida Tu ara nomerSi, loginSi Sewva da maSinve daeZina, bavSviviT.
TiTqos araferic ar momxdariyos im saRamos, araviTari STabeWdileba ar
gamohyolia. saerTod STabeWdilebebi ucxo gaxda misTvis. josTan
235
dReSi aravis enaxa gemze. mTeli dRe savarZelSi gaatara, banze. Tvalebi
daexuWa, Tvlemda, xolo rogorc ki mosaRamovda, dasaZineblad gaeSura.
miiwura meore dRe, zRvis avadmyofobis Semdeg mgzavrebi ukve
gamokeTdnen, yvela gembanze gamofeniliyo, uklebliv, da rac ufro mets
uyurebda martini mgzavrebs, miT ufro ver itanda. Tumca TviTonve
grZnobda, rom es usamarTloba iyo misi mxriv. mSvenieri xalxi iyo
keTili, gulRia... Tavs Zala daatana, raTa es erwmuna, magram iqve dasZina,
gunebaSi: keTili da gulRia, rogorc yoveli burJua TavianTi
gamofituli suliTa da ubadruki gonebiT, maTTan saubari tanSi
zaravda, imdenad suleli da tvinnamceca Canda yvela. axalgazrdebis
Rrianceli ki nervebs uSlida. erTi wuTiTac ver moesvenaT. wrialebdnen,
erTTavad TamaSobdnen, yviriliT mivardebodnen moajirs da delfinebsa
da mfrinav Tevzebs Sescqerodnen.
umetesi dro eZina martins. nasauzmevs Tavis savarZels miaSurebda da
Jurnals gaSlida, romelic ver iqna da ver daamTavra. nabeWdi
striqonebi Rlidnen. ukvirda, amden dasawers saidan gamoZebniano, da
savarZelSive CaeZineboda. sadilis zarze guli mosdioda, ratom
maRviZebeno. Zili erCivna.
erTi piroba moindoma gamococxlebuliyo da mezRvaurebs gahyva.
magram mezRvaurebic gamocvliliyvnen, veraferi saerTo ver gamonaxa am
gamoyeyeCebul, gonebadaClungebul pirutyvebTan. sasowarkveTilebaSi
Cavarda. iq, zemoT, aravis ainteresebda martin ideni, rogorc pirovneba,
rogorc adamiani, xolo ukan dabruneba, Tavisive klasis xalxTan,
visTanac warsulSi iyo dakavSirebuli, mas ukve aRar SeeZlo. aRarc
surda maTTan urTierToba. iseve veRar itanda maT, rogorc im
gamolenCebul pirveli klasis mgzavrebs da myvirala axalgazrdebs.
rogorc kaSkaSa, laplapa sinaTle Tvalmtkivani adamianisaTvis,
iseTive gamxdariyo sicocxle martinisaTvis. sicocxles irgvliv
laplapi gaudioda, elvarebda, mwvel sxivebs afrqvevda, da martins
stanjavda es, awamebda... autaneli gamxdariyo. pirveli SemTxveva iyo, rom
martini aseTi komfortiT mgzavrobda. sxva dros an saWesTan idga, an
sacecxlfareSoSi naxSirs ukeTebda... ramdenjer momxdara, saSineli
xvatis dros, roca rkinis kibiT maRla miZvreboda, cal Tvals mgzavrebs
gadahkravda tilos gril tansacmelSi gaxveulebs ra ekeTebinaT ar
icodnen, Rlabucobdnen, Tavs iqcevdnen, tentebi gadaeWimaT da qarisa da
mzisagan es tentebi ifaravdaT, aTad mokakuli stiuardebi
enagadmogdebuli darbodnen, raTa yoveli maTi Jini da survili
SeesrulebinaT... martins eCveneboda, rom es iyo namdvili samoTxe. axla,
ager, TviTonve gamxdara sapatio mgzavri, yvela mas Sescicinebs, kapitans
xelmarjvniv misjdomia da amaod mistiris im sacecxlfareSosa da
SexuTul sardafebs, rogorc dakargul samoTxes. Zveli daukargavs da
axalic ver upovia.
gamwarebiT cdilobda, risame interesi aRZroda. mezRvaurebis
sasadiloSi Seixeda, mesaWes gamoelaparaka, ganaTlebuli kaci gamodga,
miayara da miayara martins socialisturi propaganda, xelebSi ZaliT
CasCara pamfletebi da furclebi, monuri moralis arsi auxsna. usmenda
martini da Tan nicSes filosofia agondeboda, riTac erT dros
TviTonve iyo gatacebuli. magram, bolos da bolos, an is ras
warmoadgens?! gaaxsenda nicSes erT-erTi giJuri debuleba, roca am giJ
adamians WeSmaritebaSiac ki eWvi Sehqonda... Tumca vin icis! iqneb
marTalic iyos nicSe. albaT arsad ar aris WeSmariteba, TviT
240
241
mezRvauri unagirze
am saxelwodebiT jek londons memuarebis Seqmna hqonda ganzraxuli.
memuarebi dauwereli darCeba, magram es saxelwodeba mainc ar
daikargeba da irving stouni swored ase daasaTaurebs biografiul
romans jek londonze.
mezRvauri unagirze...
TiTqos Secbunebul dawyvilebad moCans: ra unda mezRvaurs unagirze?!
Tu `unagiri~ cxovrebis zedapirze amotivtivebas gulisxmobs, mezRvauris
xsenebasTan erTad gana SesaZlo ar iyo ufro Sesaferisi simbolos
gamoZebna?
iqneb swored amis garegnul SeusabamobaSia saZiebeli amerikeli
mwerlis cxovrebisa da SemoqmedebiTi mrwamsis Tavisebureba.!..
jek londonma ukeT icoda, Tu rogor ganesazRvra Tavisi bedi da misi
simboluri formula.
irving stouni xeluxleblad stovebs am gansazRvrebas, radganac jek
londonis cxovrebasa da sulierebaSi wvdoma udasturebs formulis
sizustesa da siRrmes.
`mezRvauri unagirze~ bedisweris tragizms gulisxmobs, amaRlebuli
idealisa da realobis umZafres Widils, mwerlis sicocxlis
ganwirulebas rom moaswavebs.
mezRvaurad isedac yovelTvis sakuTar Tavs xedavda: wylis, zRvis
stiqia siymawvilidanve ajadoebda, Tavisken eweoda da, SemTxveva
miecemoda Tu ara, iqiT miiltvoda, xamanwkebze nadiroba ra saTqmelia,
mere sulac dedamiwis Semovlas ganizraxavs iaxtiT da talRebis
tortmanSi mohkidebs xels `martin idens~ romans, yvelaze
srulyofilad rom unda gamoxatos jek londonis mxatvruli mrwamsic
da sulis yvelaze dafaruli Sreebic.
ra mixvedra unda: romanis mTavari gmiri mezRvauri iqneba. moqmedeba
gemze ar xdeba da martinis mezRvauruli cxovrebis calkeuli suraTebi
Tu gakrTeba, isic gaxsenebebSi, magram mezRvauroba xelobas ki ara,
243
miuxedavad imisa, rom ase bevrs wers, jek londons Cavardna ara
hqonia da esec uCveuloa, miT umetes, auracxeli mTxovneli sul metad
da metad urTulebs moRvaweobas.
fuli, fuli, fuli...
Zveleburad veRar asdis yvelas da ukve drtvinaven mis karmidamoSi,
CoCqoloben, iyvedrebian. patroni viTom TviTon aris, magram
sinamdvileSi xiznebi gaubatondnen da jek londons ukve maTi
daSoSmineba uxdeba. ase rodemde unda gastanos? iqneb dairekos yvela,
xeli aukras mTxovnelebs, cecxlSi gadauZaxos baraTebi da telegramebi?
magram jeki isev ideals asdevnebia, sjera, sikeTe Tavisas gaitans da
Zaldautaneblad Caklavs adamianis sulSi siZulvils, wvrilmanobas,
orpirobas, umadurobas...
sikeTes siaviT uxdian, is ki siaves kvlav sikeTiT pasuxobs.
drtvinva ara da ar cxreba da erTxelac mezoblad gadasul jek
londonTan gulamovardnili mivardeba viRac: Sens saxls cecxli
ukidiao.
mglis saxli iwvoda, yoveli mxridan avardnili cecxlis enebi casa
wvdeboda da aravin iyo mimkarebeli. umweo da gaognebuli dgas jeki da
gulSi CaRvrili cremlebiT Sehyurebs rogor inacreba naninanatri
Senoba.
verafriT ver daujerebia, rom ganzrax gadauwves saxli. verc
bedisweris ganaCens xedavs, TvalnaTliv miniSnebas misi ocnebis
garduval marcxze. is Cixi, rac mxatvruli mrwamsiT gaarRvia da
adamianis sulieri amaRlebisaTvis metad faseuli qmnilebani dautova
STamomavlobas, realobaSi gadaulaxavi aRmoCndeba da jek londonma
bolos da bolos unda igrZnos, rom martoxelaa umadurobiT gaJRenTil
garemoSi, martin ideniviT amovardnili sazogadoebidan; da adamianTa
keTildReoba ki maTTvis Tavgadadebuli pirovnebisTvis sisxlis
gamowurva yofila da sxva araferi.
albaT pirvelad maSin moisaklisa RmerTi, materialisturi
doqtrinebisagan gaTangulma igrZno uzenaesi saidumloebisaken swrafvis
aucilebloba, saxarebac maSin moiZia da ieso qristeze romanis dawerac
ganizraxa. mis qaRaldebSi mxolod saTaurs waawydebian, magram
TavisTavad es saxelwodebac `qriste~ raRac didi Semobrunebis survils
unda migvaniSnebdes.
magram gvianRaa.
mezRvauri unagirze moqceula da am Seusabamobam tragikulad unda
iCinos Tavi.
`fuli~ Zveleburad CabRavis yurSi yvela da yvelaferi da, vidre
pirSi suli udgas isev ise unda fantos.
uCveulo garjiT mopovebuli da mglis saxlis aRdgenazec jiutad da
amaod iocnebos.
ara, cxovrebis wess veRar Secvlis, magram uzomo gulistkivilsac
rom veRar eleva!..
amasobaSi rkali ikvris, viwrovdeba da jek londonsac yelSi uWers
sabeli.
SemTxveviT? kanonozomierad? atydeba erTi aliaqoTi da didxans,
didxans ver Cacxreba: opiumis doza meti mouvida da Tavisi nebiT
gamoesalma sicocxleso.
248
249