CHAMALU

YREN YOLU
And Samanlarnn Bilgelik retisi
Luis Espinoza
eviren: A. Cengiz Bker

OKYANUS

CHAMAL
YREN YOLU
And Samanlarnn Bilgelik retisi
Altn hrsna kaplm beyazlarn
gasp ve istila etm elerin d en nce P e
ru'daki yksek te p e le rd e akn bir
uygarlk yaanyordu. O nlardan bugn
bize kalan bilgelik retileri ada
uygarlk yaam nn iine skp kalm
olan tinselliimizi ferahlatan bir kutlu
esinti olacaktr...

ISBN 975 - 7200 .- .1 6 - 6

9789757200161

9 * 7 8 9 7 5 7 *2 0 0 1 6 1

 Chamal, Luis Espinoza

The Shamanic Way of The heart, 1995 / Pegasus Ajans
Okyanus Yaynclk ve Yapmclk Ldt. ti., 1997

eviren: A. Cengiz BKER

Kapak: Inka Motifi
Kapak Tasanm : Nare ZTRK
ISBN: 975 7200 16-6

Ofset Hazrlk Bask ve cilt:

izge Tantm ve Matbaach Ltd. ti.
Tel: (0212) 647 34 93

OKYANUS YAYINCILIK VE YAPIMCILIK LTD. T.

Ankara Cad. Konak Han. 34410 Caalolu - stanbul
Tel: (0212) 513 42 59

isel bymesini sevince dndren insanlarn

Samanyolu olan Arjantinli Pachamama boyu iin.
Byk usta Domingo Dias Porta\ya

NSZ.
Szcklerden te, Chamal: Yrein Yolu, birgezginci-sava olmann srecini anlatr.
And Dalan batmiliinin (isel bilimlerin) ta yrein
den kopup gelen bu betik, amz Bat, kentsel renci
nin yaayp deneyimleyebecei bir reter derlemesi
dir.
yksel anlatar yn olmaktan ok, temel bilgilerle
balayp araycy Kutsal Bilgeliin vahasma ynlendiren
ardk bir ders dizisidir.
Yaammzdan szlp karlm, yaammzdan
uyarlanmtr. Biz dncemizi siz okurlarmz iin yle
sine gelitirdik ki, bu betik yazmsal snrlar ap sizi G
ne yoluna ynlendirdi; bylelikle de sizler kim olursanz
olun, yamz ka olursa olsun, yaam biiminiz ne olursa
olsun bu bulumamn sonunda sizler de bir Gezginci yr
ynn admlarm kazanacaksnz.

Kutsal Bilgeliin szl geleneinde, dersler sesle an

latlmaz. Daha iyisi, bu retiler yle belirginletirilir ki
ayaklannz yava yava kanat olur da, bizler Evrenin
kaynaklarna ynelen o akn uua kendiliinden bala
yveririz.
Derslerin sunulduu diziyi izleyerek tadna varlmas
salk verilir. Sonular, siz onlan aramakszn, yaamnz
da grlecek, yaamnz doldumr olacaktr.
te bu sizin isel gcnz ve gnencinizle birlikte ya
amanz iin kktensel bir andr. Atalarmz nka'lann
bize brakt bilgelik kaltn biz de imdi szlerle payla
mak istiyoruz. Aramza ho geldiniz.
Chamal
Comunidad Iniciatica Janajpcha
Cochabamba, Bolivia

"Sizi nasl tantmam istersiniz, Chamal?"

Bu soruya And Dalan samanlk retisi olan
Pachakuty derslerine katlarak iinde birka hafta
geireceimiz kente ulatktan az soma, dzenleyici
miz sordu yumuak bir sesle.
"Ben bir gezginci aacm" diye yantladm onu.
"Ama byle syleyemem ki onlara" diye kar
kt. "Sizi bekleyen bin kiiden ok insan var, biro
u da yayan gelmi. Bir eyler sylememiz gerek on
lara."
"yleyse ben de kendimi sesizce tantrm," diye
nezaketle yantladm. "Duyarl yrei olanlar beni
tanyacaktr."
"Chamal, bu insanlar bizden bir ey sylememi
zi beklerler. Bilgi edinmek isterler karlarndaki ki7

siyle ilgili."
"Biz insanlara istediklerini deil, gereksindikleri
ni vermek iin buradayrz," dedim stne basarak,
sonra da kimsenin beni durdurmasna firsat verme
den, yryverdim sahnenin nne. Gzlerim insan
larla doluvermiti. Onlarn varln, akln, istek
liliini duyumsuyordum; sanki zam an durmu da o
an olanakszln tohumlarn douruvermiti.
Ellerim "zamponya"m (kk pan flt) ararken
beni dinleyenlere, el ele tutuup mziin akna ka
plmaya kimin cesareti var, diye sordum, anlar anla
r kovaladka salonu, salonla birlikte karmdaki in
sanlarn yreklerini doldurdu. Kanlmazlkla ke
netlendi eller, bir k kurdelesine dnerek. Kol
tuklar gereksizleiverdi, ezgiler nlenemeyen devi
nim dalgalaryla dolu bedenlerin iinden akarken.
Bedenler bamszd artk; krmlard gelenekselliin, etiketin, herbir bireyi kendi kendinin baskcs
yapan yapmack saygmn zincirlerini. Aka susam,
zgrle susam seyretmekteydiler bir k okya
nusunda imdi.
Tren balamt. Konferans diye tantlan olay
devinimden, doygunluktan, cokudan yaplm tm
topluluu kaplayan bir duaya dnvermiti: Tn
lar ve szler iice gemi, yaamla doldurup tam yordu bedenleri.
"Wasimasillay", dedim sonunda, "kardeim, a8

tmaya girmeye ya da ar ykler yklemeye gerek

yok. Btn somn her gnn tadna varmak, bu kadar
basit, nk ancak tad alrsak renmemize olanak
kalr, renmekle de byrz, ta a brnene
dek."
Toplantmn bitiminde kimse istemiyordu ayrlma
y. Vedalamalar scak ve sonsuzdu. Birok ivecen
konuma arasndan gen bir kadnn szleri ile bak
lar dikkat ekiyordu. H er ey sona erdiinde, gzle
grlr bir heyecanla bana yle dedi: "Chamal, se
ninle gelmek istiyorum. Seninle gelmek ve kendimi
deitirmek. Artk bir gn daha dayanamam aptall
ma."
Onu sessizce gzlemledim. yesine kararlyd ki,
ertesi gn grmemiz gerektiini duyumsadm.
Sonunda salon boald. Hala duyulabiliyordu se
vecenlikle alp zgrleen yreklerin kokusu. Bu
verisi iin Pacham am a'ya (yer anaya) teekkrle do
lu admm attm dan. Caddeye kar kmaz aym
gen kadn koarcasna geldi bir arpntyla ykl
olarak bana. Derinden gzlerimin iine bakarak dedi
ki, "Chamal, yarnki bulumamza gelmezsen, l
drrm ben kendim i!"
Sesizce kucakladm onu. Aynhrken yle syle
dim, "imdi sen yaamnn harika bir anndasn. Bu
kendini ldrme iste" endeki deiim susuzluunu.
P -^v ^D fflvor- Sedoruvoldasm tek yapman ge-j
9

reken ise daha iyi bir yntem semendir-yeniden

domak iin lmelisin."
aknln yzne vuruunu grdm. Sinirli si
nirli salaryla oynamaktayd, ben szlerimi srd
rrken: "Ben bulumaya geleceim ama nleneme
yeni nlemek iin deil, ya da anlamsz bir yaam
sonsuzlatrmak iin deil. Tersine, umarm ki yarn
gelirsin bulumamza, nk senin buluacan bir
insan deil; sen yaamla buluacaksn, bir de yaa
mn ayrlmaz arkada olan lmle. Tutacak msn
szn?"
Yantn beklemeden ayrldm. Ansal bir eylerin
olacan sezinlemitim.

10

Gen kadn bulumaya tam vaktinde geldi. Kar

ma oturup konumaya balad:
"Chamal, anneme ve onun nevrozlarna dayana
myorum artk; hele o hibir eye aldrmayan ilgisiz
babama hi. Kskan kzkardeime de tahamml
edemiyorum. Bana ynla zarar veren eski erkek ar
kadam dndke depresyona kaplyorum. Ama
bala beni, daha kendimi bile tantmadm; adm..."
"Adm nemli deil," diye kesiverdim szn.
"Ayrca, bugnedek olup bitenler de nemli deil,
bugnden sonra olacaklar da. Yalnzca bu ann ne
mi var, bu saniyenin, bu zaman noktasnn en youn
biiminde tadna varmalsn igdlerinle. Nasl
sn?"
"Ben eskiden..."
11

"nemli deil eskiden nasl olduun," dedim, ye

niden keserek szn. "Sen imdi u anda naslsn?"
"Sanrm daha iyiyim, bilmem ki... ok garip."
"Sana yapabileceim tek neri," diye srdrdm,
"senin btn istediklerini balatacak bir geit amak
tr. Ama sen buradan kar kmaz o geidi be daki
ka iinde erle ple dolduracak olursan, bu hi bir
ie yaramaz.
Haydi avluya kalm. Orada saman pleriyle ya
parz incelememizi. Transferans (aktarm) yoluyla,
bir de rzgarn yardmyla. Senin sorunlarn ahp g
trecektir bunlar. Biz buraya yk tamaya gelmedik
ya."
Avluya kp aktarm almasna baladk. Wayra.
kardee (Rzgara)sorunlan simgeleyen saman ple
rini frp gtrmesini rica ettik. G en bayan gz
yalar arasnda yaamndaki btn durumlar iten
likle anlatrken, rzgar da saman plerini sprmekteydi.
Bitirince neler hissettiini anlatmasn syledim
ona. Bana aknlkla bakt, gzleri hala dolu dolu.
Kaskatyd ama iinde kpklenmekte olan duygula
r saklayamyordu. "u anda duyduklarnz anlat
maktan kanmayn" diye srar ettim. "Korkularnz,
dnceleriniz, iinizde dolanaduran her ey tkamp
kalyor orada. ten geldiince davranmak da bir tr
zgrlemedir."
12

Szlerim bir ezgiye dnmt. Kzlderili kava

l quena ile panflt zamponya, gen kadmm i derin
liklerinde ieklenen l erk dalgalarn, yaamsal
olgularn denizkabuklanm, dngler tmden kapal
deilken insanlann iine kaveren gzle grlmez
asalaklan yaratverdiler srayla.
Devinim onu denetimine alverdi. At evin iin
de nlad. Kimileyin yerde fetus konumunu alyor
du. Kaslmalanmn dans artyor, iniltileri bitip tken
mek bilmiyordu. lklar, tepinmeler, kaos iindeki
devinimler mzii izliyor, uyumlu grnyordu g
ze. Yznn anlatm balangta deforme grnm
de iken, sonradan deiik bir normallie dnmt.
Gzleri zel bir panltyla dolu idi. Mzik de yava
yava sesizlie katld. Derken yalnzca sessizlik,
erin ve uyum kald geriye. Yreindeki bulutlar
uup gitmiti, szckler ona eriebilirdi artk.
"Bu tanlar tohumdur," dedim, yeniden dnerek
szcklere, artk yreindeki saban izelerinden ekin
fkrsn, bysn, gn gelince ieklensin. Bizini
bu dnyaya mutsuz olarak gelmediimizi bilmelisin.
Hayat bir okuldur, deerli bir armaandr bize. re
nerek ve elenerek byyebilir, Gnee ulaabiliriz.
Biz ancak a brnp geri dnebileceimiz iin;
ne olursa olsun, snmemelidir kutsal ate."
"Ben kutsal ateimi nasl koruyabilirim?" diye
sordu.
13

"Dolu dolu yaayarak" diye yantladm. "Dolu ya

anm bir hayat sonsuzlua gitmek iin pasaporttur.
Biz Kutsal Yaama Sanatn rendiimiz anda birer
| gezgin oluruz. Gezgin ise gl bir varlktr nk o,
Lyaam gcn yreinden alr.
"Ah, Chamal, ben de bir Gezgin olmak isterim"
dedi.
"Kap herkese aktr" diyerek ona yol gsterdim,
"ama izlenecek yol isteklinin amas gereken engel
lerle ve glklerle doludur. Bu kolay deildir, n
k hibir ey zor deildir."
"Bu sadece deiik bir frsattr, harika bir ayrm
bu, btn snrlarn decei ve senin ok boyutlu
tekliin tadma varacan noktayadek iinde bulun
duun alam geniletmen iin bir ardr."
"Baarmak iin gl bir isteme ve ok ok cesa
rete sahip olmalsn. Korkuj) paradiz'ojm ak dman_dj, Bu dman yenmek kutsal bir grevdir."
"Yaptm hatalar benim formasyonumu etkiler
mi?" diye kaygl bir sesle sordu.
"Gemi ldr," dedim ona. "Hayat yoluna sr
tnda ar bir mcevher kutusu tayarak yrmek
sin. Hatalar aslnda kt deildirler. Eer biz bilinli
olursak, hatalarmz deerli bir renimin paralan, drlar. Sana imdi iin g verecek olgularn nektar
n emmelisin. Yapabileceimiz en byk ktlk,
her sabah uyandmzda bize sunulan imdinin ev
14

re alanlarnda dolanp durmaktr. Gemite olanlan

unut; gelecek senin imdi ekecein tohumlarn biilmesidir. Ya da yle diyebilirim ki, dom drst bir
gelecek elde etmenin en iyi yolu imdi mutlu olabil
mektir."
"Ben bir Gezgin olmak isterim," diye yineledi.
"Unutma ki Gezgin kendi kendini karmaaya sokmaktan vazgemi kimsedir." diye bam salladm.
"Senin bunu yapmaya cesaretin varsa, yann gene
gel. Gelirsen benimle deil, kendinle buluacaksn,
Pachamama araclyla."
Yanmdan ayrldnda ok heyecanlyd. Yaralan
daha silinmemiti; hala erk kaa vard, ama iyile
me olgusu balamt.
"Devam etmeye cesaretin var m?" dedim kafa
mn iinde, "yoksa burda durup yreimi kapatacak,
renimi yanda brakp kendi anlamsz kk ileri
ne mi dneceksin? Devam edebilecek*misin?"
Dncelerime sesizlik yant verdi. Yava yava
yaknmdaki bir aaca doru yryp kucakladm
onu... ve titredi aa.

Planlanm etkinliklerim normal gidiini srdr

yordu ama bu beklenmedik rencinin dersleri de
paralel bir etkinlik oluvermiti, stelik de bana ok
ilgin geliyordu. Yeni bir gnd. Evime szletii
miz saatten de nce gelmiti. Davrantan atelilik,
cokunluk, istek gsteriyordu. ok genti, ama onun
zarif ve duygulu bedeninin iinde, ynn yeniden
kefetmekte olan yal bir ruh bulunuyordu.
"Bu kadar ok eyi nereden rendin?" diye sor
du bana.
"Akl yolundan daha aracsz bir kaynaktan gelen
bir bilgi vardr," Yerde yzyze oturmaktaydk. "s
tek, inan, cesaret ve frsat olan herkes bu gerek
tesine geebilir."
"Benim de buna frsatm olacak m?"
17

"Ola ki sen elindeki frsatn ayrdmda deilsin?"

diye yantladm. "Arayp durduu eyin ta yambamda olduunu grmeyen kimbilir ka kii vardr?"
"Benim tek korktuum deiememek," diyerek
iini dkt. "Beni tedavi eden uzman baz eyleri de
itirmenin olanaksz olduunu sylyor."
"Tinsel olan fizik olan, sosyal olan ve psikolojik
olam iine alr. O bizim kendi gerek doal koulla
rmza yeniden uymamz salar," dedim stne ba
sarak. "Pachakuty'nin retisi aydn ve derindir. Bu
reti isel gcne gvenip bu zgrlk gezisine
yelken aanlara yneliktir. Bu gezi karmaas olma
yan bir hac yolculuudur, kayg yoktur, korku yok
tur. Sen bunun sence de olanakl olduunu dn
yorsan, derslere gelmeyi srdrrsn. Ama korkula
r ve kukular kendine hapisane yaparsan, zihninin
karkln besleyen dumma geri dnersin."
"Deimek istiyomm ama birlikte yaadm in
sanlar beni skyorlar; ben de huysuz, aksi ve nefret
dolu olup kyorum," diye anlatt yere indirerek
gzlerim.
"Bir Gezgini kimse rahatsz edemez," diye yamt
verdim, "nk o bilir ki onun duygulan kendi iin
den doar. Gezgin hayat kapah dngler olarak g
rr. Sakn hi bir dngy ak brakma; byle ya
parsan darnn plklerinin girebilecei hibir
aralk brakmam olursun. stnze atlan sprn
18

tler gnderene geri dner, bu da ciddi bir olaydr.

N e olursa olsun sorun hata ileyenindir hep de yle
olacaktr.
"Sen kendini topladn, zeklendiin (santralize
olduun) zaman kimse sana zarar veremez, nk o
zaman koruma altmdasmdr...hikimse, demek ken
dinden baka hikimse.
N e zaman ki aptalln kararszlm besler, o za
man aptalca eyler yapmaya sama eyler dnme
ye balarsn."
"Ama, Chamal," diye kar kt, "bana saldrr
larsa, incitirler beni."
"Sen bakalanmn teberisine nem vermezsen
hikimse seni incitemez. Sana saldrabilirler, saldra
caklardr da, ama bu senin somnun deildir ki! Eer
sen aslnda iddetli olmayan bu tutumlara kulak as
mazsan, onlar senin zerinde etkili olamazlar. Ama
eer sen onlardan korkarak onlar nemsersen, zehir
lerler seni. nemli olan senin dncelerinin ve dav
ranlarnn sevgiden esinlenmi olmasdr. N e olursa
olsun, ak en gl erktir, en gl korunma yolu
dur."
"Eer onlar sevgime karlk vermezlerse, ben on
lara ne yapabilirim?" diye sordu gen kz.
"Sen onlara onlarn sana verdiini vermemelisin,"
diye akladm. "Bizler iinde bulunduumuz titre
im frekansma gre erk yayarz evremize, sevecen
19

bir tutum ise bakalarnn erkini yksee karmann

tek yoludur.
Hep salkl ve kendinle bark olman sana yar
dm edecektir, dngy kapatmak ve bu duygusal di
lencilik durumundan kmak iin."
"Peki yleyse ne yapmalym bana kt davran
dklarnda?"
"Gne doduunda, ne yaparsn, ya da battn
da?" diye sordum. "te, ayn bunun gibi. Nesnelere
layk olduklanndan fazla nem verme; yoksa onlara
seni ezecek g vermi olursun.
Frtnal bir gnde bile, kutsal kaya bineceksen,
binmeksin. Gerekli olan kk rkek admlar atmak
, deil, byk bir srama yapmaktr. Ak ve sevincin
kreklerine asl da, savur kendini rman ortasna.
Basan sahili de baanszlk sahili kadar tehlikelidir.
ltifat da hakaret de aym kaynaktandr: bakalarna
baml olanlarn kaynandan. Dngn ak kalm
ise, sen vurulara kar dayamkszsmdr, um ak yeri
ne srnmeye yarglsmdr".
1 "Ama Chamal," diye ivecenlikle karlk verdi,
"byle yaparsam, deli derler bana!"
"ekilmez derecede aptalsn!" diye tersledim
onu. "Bakalannm senin hakknda sylediklerine bu
kadar ok aldmrsan, devam edersin kendini aldatma
ya ve onlara yalanlar sylemeye. Ne de yalanc yara
tklar u ada insanlar! D urmadan yalan sylerler
20

doal bir eymi gibi, sonunda da kendi yalanlarna

inanmaya balarlar kendileri. Sen de ayn yola git
mek istiyorsan, buyur git! Ama sana bu yolun G ez
gincilikle hibir ilgisi olmadn sylemeliyim."
"Pek fazla vaktim de yok zaten."
"te sradan insanlann tipik davran," diye ya
nt verdim. "Yaam stne and ierim ki, gnlerini
bo ilerle doldura doldura zam anlan kalmaz yaa
maya." Biraz durakladktan sonra devam ettim: "Pe
ki, maden yaamaya zamann yok, artk kendini l
drmen bile gerekmez. Sen oktan lmsn zaten."
Bana aknlkla bakt. Kara gzleri yine gzyalanyla dolmutu.
"Senin budalalndan Tanr sorumlu deil," de
dim. "Kendi hapisaneni kendin yapmsn. Kendini
uygarlkla tpklatnp, benimsemisin enindir diye
nne srd plkleri, sonra iindeki asl benli
inse skp kalm bunca korkunun bunca kaygmm
arama. te saklanyor, bir kede, ona vermeyi red
dettiin frsatm gelmesini bekleyerek."
Ksa bir suskunluktan sonra, gen kadn yeniden
konuarak, "Chamal," dedi "ben bir Gezgin olmak
istiyorum. demem gereken fiyat ne olursa olsun,
kararlym buna. Kaybedeceim bir ey olduunu
sanmyorum."
"Sylediin ok doru," diye salladm bam.
"Yitirecein hibir ey yok, seni bymekten ahko21

yan u samalktan baka. Eitimine yann balyo

ruz. G n doarken gel."
Gitiinde admlarm yeniden aaca ynlendir
dim. Aaca bakarken mavi bir n yamp snme
sinde glmsediini grr gibi oldum. Aa dans
ediyordu durduu yerde.
Eskilerin szlerini ammsadm, hani ne derler, var
lklardan biri uyamrken gnenle dolarm Pachama
ma.

22

"Bugnden sonra adm Ajlla olsun" deyip kk

bir ad verme treniyle baladm yeniden bulutuu
muzda. "Ajlla 'seilmi olan' demektir,'seilmijca^
din' yani. Koka bitkisinin kutsal yapraklan dn ak
am bana seni anlattlar. Kendini ayncalkl sayabi
lirsin; ne ki, sana kazanmay hak etmediin hi bir
ey verilmeyecek. Bizim iimiz yalnzca kaplan a
mak. Senin admlama tayacak seni uzaklara, eer
gl isen, kaplmazsan deersiz ve nemsiz nesne
lerin ayartmalanna, insanlar gibi, aile gibi, dostlar
gibi sana grnecek olan."
"Ne yapmam gerekiyor, Chamal"? diye sordu,
duyguyla ldayarak gzleri.
"Yaa, dolu dolu yaa," diye yantladm onu. "Tr
man yryerek dan tepesine. Durma ayaklann ka23

nat olana dek. Alnca gzn greceksin srecein

ayak izlerini. Ayaklann izgisini srdrecek, sen de
kendi yerinde olacaksn. Koruma altnda olacaksn.
Btn Pachamama seninle olacak. Senin k nnn
birletii nokta senin zn stn gerek olan Janajpacha ile birletirecek. Gezgin hep olduu yerdedir
ama her zaman yreinde yaar. Bylece her edim
aktan doar, her dnce bir k taycdr. Sizin
narin bedenleriniz kutsal dngy kuracaktr. Nereye
giderseniz gidiniz, varlnz, hatta tek sz bile sy
lemeden, bir ileti tayor olacaktr."
"Bana sylediini pek iyi anlayamadm, Chamal," dedi alakgnllce. "Birden bir kap alyor
nmde, bense ne yapacam bilmiyorum. Samnm
hatalar yapmay srdreceim."
"Ajlla," dedim stne basa basa, "hatalarndan
ders almasn bilen hata yapmam saylr. nemli
olan h e n N n lig T rT B G ln "
gnah
l olan kutsala evirmendir, yle ki k biiminde
bysellik antacaktr zihnini, ite o zaman sen kutsal
Pachakuty retilerinin bedenlemesine uygun bir
olua dneceksin.
Frtna olmadan imek akmaz. Bulut olmadan
yamur yamaz. Tata nti, Gne Baba, her akam
lr; yldzlar yok olurlar afakta ama aslmda dur
maktadrlar yerlerinde. renci olan Gezgini ne ze
bilir? Bizim lemediimiz boyutumuz ok byk
24

tr. Biz kendimizi yalnzca grdklerimize inanmak

la sinirlamamaliyiz. Senin yrein en iyi smaktr,
Ajlla, yreine git!"
"Bunu nasl yapabilirim, Chamal?"
"Szlerimi izle. lerinden szlp kendini onla
rn tesine yerletir. Hi durmadan izle onlar. Akim
tesinde bir gezidir bu.
Ben hep aynym, hep de baka bakaym. inde
yaadmz bu yeni Jatun Pachacuty'de (And dala
r anda), ben neredeyse altyz yandaym; atala
rm benim iimde yaarlar. Bu gerekliin iinde
dom olmayan nenler var, nk bu gereklik t
myle gerek deil."
Ajlla'y akna eviren bylesi garip szler akt
durdu-nce bu szler, sonra marakasm tkrtsna ka
ran bir ark gen kzda garip duyumsamalar yarat
t. ok sonra bana dedi ki: "Ben bir gzlemci olarak
kalmak istiyordum, ama yapamyordum. Szler, o
ezgi, o sesler iime giriyor, sonra iimde yanklana
rak beni sevindiriyordu. Dansetmemek iin kendimi
skyordum. Kimi anlarda iyice korkuya kaplyor
dum, nk senin yzn, Chamal, yok oluyordu, ve
ben nmzde bararak n okuyan bir kzlderili
gryordum. Baka zamanlardaysa, bir atein evre
sinde cangl dans yapan bir yerliler gurubu geiveriyordu gzmn nnden. Sonra sen yeniden grnr
oluverdin. Kimdi onlar, vahiler miydi?"
25

"Onlar yabanllard," diye yantladm sorusunu.

"Bak ite, balad uygarszlatrma ilemi. Bu tm
gerekliktir."
"Tam anlayamyorum, ama ilerlemeye istekli
yim," dedi gen kadn.
"Sen btn bunlar akimla anlamaya alrsan,
kmaz bir sokaa girersin, admlanma donakalr ka
fa karklndan. Bu retiler zerine al ve onlan youn olarak yaa. Ik tnelin ucundadr. Durma
dan ileri dom yrmek gerek."
"Kendini gzlemleyerek bala almaya," diye
srdrdm. "N e yaptn nemli deil, iinde olup
bitenler nemli. En deiik ortamlarda gzle kendi
ni. Kendi kendinin tam ol. Sana neler olduunu
seyret, sana tifat edildiinde, sana hakaret edildiphde, sana ilgi gsterilmediinde. Gzle, neler du
yumsadm ktye gidince iler. Kendini tan, h
km vermeden, sululuk duymadan. Kendini ylesi
ne seyret yalnzca, tpk bilinmeyen bir ktaya km
kif gibi."
Biraz ara verdikten sonra, onu snayarak yle
syledim: "Bir ay sonra yeniden grmeye gel."
Yz allak bullak oluverdi. Kekeliyerek sordu,
"bir ay m? Ama o zaman sen neredeyse gitmi ola
caksn."
"Beni yeniden grmen gerekmeyecek" diye ste
ledim.
26

"Ama ben sanmtm ki..."

O zaman sesimin tonunu deitirip elini tutarak
"Ajlla" dedim," retiyi anladn m? Kendini gz
lemliyor musun? Neler oluyor iinde imdi? Bir da
kika nce nasldn sen? Ya imdi naslsn? Kendi
kendinin tan olmak ne demektir, anlyor musun,
zellikle kt anlarnda?
Gezgin hayat karmaklatrmaz. Ne olursa oK
sun, sakin kalr o. Baklar yitirmez sevecenliini,
varl doyumludur. Her yapt iin son ii olabile
ceini bilmektedir. O nedenle de, yapt ie tmy
le brakr kendini. Her zaman belli bir bilin dze
yinden hareket eder, bu da onun, ihtiraslarn gzn
kretmesine izin vermeden tepkilerini semesini
salar.
Tepkilerinin nasl kaynaklandm zenle izle.
Her an titizce gzleyerek, tinsel durumlarnn dou
muna zeklen. lk grevin kendini tanmaktr. Senin
admriiidtuda vatarTnedlr'/ Deruiln-alfanda-ffizlenen
ne? Senin bir adm olmasayd, ya da kendini bir kadn
olarak bilmeseydin, kim olurdun?
"Senin kendini kefetmen dolu dolu bir yaama
ulamam olanakl klacaktr, kutsal sava olarak,
bir Gne Gezgini olarak. Ajlla, yarn sen doal tin
selliin okyanuslarna dalm olacaksn, orada her
ey dndr bayramdr. Pacham am a'ya ho gel
din!"
27

Ajlla gittiinde aaca baktm. lgnca dansediyordu. Kukusuz balamt ite o acunsal len.

28

Yeni gnn dersine yle baladm, "Atalarn tin

sellii, insamn yozlamas yznden, brokrasiye
dnnce, ierii olmayan bir biim oluverdi. Artk
erk tamayan kaba bir pandomimdi bu, onu yne
tenlerse gerel i hazrl olmayan kiilerdi. O za
man tapmaklar glerini yitirdiler, bylece de anlam
sz, yzeysel, akld ve zdeksel bir insan yaratan
tinsizletirme (despritalizasyon) sreci balam ol
du.
Yerkrenin erki, kendi iinde gml kald, g
ve by yerleri byle bir tutarszlk karsnda sakla
dlar klarm.
Kuku yok ki bunu uzun bir glgeler dnemi izle
di; yle ki, bizim kk Pachacuty bile, beyz y

29

sonra, onlarn igaline urad."

"Gemite yaayan insanlar daha m tinseldiler?"
dedi Ajlla.
"Byclk eskilerin bilimi idi," diye akladm,"
stelik de ok gelimi durumda idi. Szckler ileti
imi tekeline almamt. Zamana bir geit yolu g
zyle baklrd, insanlar ise fizik bedenleri olmadan
harika gezinmeler yaparlard. Ortak bir dil insanlarn
grnmeyen varlklarla iletiimini salard. Aalar,
hayvanlar, dalar kolayca anlarlard birbirleriyle,
birbirlerinin evrimine yardm ederek.
nsan karmaklatrmazsa, hibir ey karmak
deildir. nsan i potansiyelini zgr brakrsa gl
olur, o zaman her ey olanakl olur."
"Yine eskisi gibi olabilecek miyiz?" dedi.
"Gezgin her zaman aymdr, deimez," dedim,
"nk admlan bugnden aynlmaz. Srekli k
kayna ile ilikide olduu iin de, zaman tesi bilgi
yi yklenerek, y aln zca h er ada ayn anda
v a ro lm a k la k alm ay p , alar tesin e geer.
And Dalannm kutsal bilgelii zamamn amdmclmdan etkilenmez. Varoluun temeliyle ilintili ol
duundan, yitirmez geerliliini. Bu nedenle, bizim
nerimiz gemie dnmek deil, kklere dnmek,
varoluun temeline dnmektir. Doal tinsellik, doal

30

olarak gnlk yaantmzn iine ilemitir, ki isellii de dsall da denetleyerek tm eylemlerimize

g verir."
"Esoterik guruplardan birine katlan bir arkada
m var, kimileyin bana bir eyler anlattnda, hepsi
bana yle karmak, yle bulmacal geliyor ki. Son
kez korkuya bile kapldm," diyerek itirafta bulundu
Ajlla.
"Bir zamanlar ktcl izlemeler yznden bilgi,
nceden eitimli olmadan bu bilgiye ulamak iste
yenlerin anlamayaca szcklerin iine gizlenmiti.
Baka etkenler de vard. rnein, son dnemlerde
pek ok kimse tinsel yola ussal bak asndan yak
lamakta oldular. Bu durumda onlarn yapt akla
malar karmak oldu; kimi konulan gereinden ok
aklayp onlar bulmacal perdelerle rttler; doal,
saydam, basit ve herkesin anlayabilecei tinsellii
tmyle yitirdiler.
Bu tip etkileimi imdilik bir yana brak. Bu tr
aklamalara kulak vermek bir tepsi dolusu plk
yedikten sonra salkl bir sindirim beklemek gibidir.
Pachacuty retisi dorudan doruya doal tmsellii koyar ortaya, bu olguya yksek onur vermekten
kamr, ve trensel dili yahn terimlerle kullanr. Uy
gun zamanda ve uygun yerde, insan ana noktay

3J

grmekten alkoyan bir artmaca olmaz o. Ar

aklamalardan kamr. Her eyi yorumlamak gerek
mez, zellikle de us ise kartnda. Her eyi anla
mak gerekli deildir. Kutsal yolun dnemeleri var
dr, sen bu dnemelerden birindeyken, yolun ilerisi
ni gremezsin. Tek yapacan yryn srdr
mektir. Bu durumda, gzn ieri evirirsin.
Biri gelir de bizden kutsal olana dn iin yar
dm ararsa, k soracamz u olmaldr: bu yaamda
yapmak istediin nedir? te o anda tansklar grl
meye balar. Dm balamtr artk. Bymek in
sann bana gelebilecek en harika eydir.
Yaam, kuku yok ki, Tanr'nm akima gelen en iyi
fikir.
Pachamama ok renkli bir erk dansdr, gkkua
ile olan bir bulumadr, dopdolu bir yaama ak
ilamdr. Yava yava bir Gezgin olmaya balarsn,
bakalarnn yaamn kla dolduran bir kii.
Sen bir Gezgin olmak m istiyorsun? yleyse tm
etkinliklerini tinselletirmelisin.
Sen Tinsel olmak m istiyorsun? Yaptn her ii
sevmekle ie bala. Bylelikle her iin bir dnse me olup, yaamn g ile dolar.
Tinsel kii, beyazlar giyinip gnde bir saat dnseme yapan ve yalnzca sebze yiyerek dnem dnem

32

oru tutan kii deildir. Tinsel kii iki ift ayakkab

s varsa, bir iftini ayakkabs olmayana verendir.J2_
karlk beklemeden paylaandr, yabancy gmeni
dilenciyi karde grendir. Bu kat inaklar izleme,
gl yobazlarn arkasndan koma , ya da bir gurup
kafadar edinip karlkl glp iltifatlamak sorunu
deildir. Biz btn bunlar iren buluruz. Kendileri
ni dnyadan ayranlar da tinsel olamazlar. Ya da ken
dilerini yaltanlar, ya da tinsel yolu bir kaba gsteri
ye dndrenler. Gezgin her eit gerein iinde ya-]
amasm bilmelidir. Ayaklan hibir zaman yerden
kesilmemelidir, ama yrei isel Janajpacha'y bes
lemek zere hep ge yakn olmaldr.

v-i

Pachakuty zgrlkle besinlenen bir kutsal alan

dr, orada en gzel iekler yetiir, byr, sevgi ola
rak sat gzel koku G ezgin'in varlnn tnd
n imler. Sonra her ey bir retme, bir okama, bir
armaan verme olur. Tinsellik, Ajlla, bir dndr.
Kimse demedi ki bize, git de u dnyada karmakank et yaamm, ac ek, gerilim ya da can skntsy
la yaa diye. Tm rettiklerine karn, ac ekmek
okul deildir bize. Bizim okulumuz hibir eyin ras
gele olmadn syledii iin, biz de sevinle kar
layabiliriz her eyi... bamza gelen her eyi, her e
yi! nk her durum, nice kat grnrse grnsn,

33

bir retidir; bize bir ey reten hatalar da birer

retidir.
Biz sevinle karlarz her eyi. Biz hep oynar ve
trk syleriz. Bizim tinselliimiz sevinle srayan
bir Tanr kurgular. Biz yanl yapanlar cezalandrp
duran skc bir babay kavrayamayz."
"Tanr cezalandrmaz m?" diye kesti szm.
"ntij nti," dedim, "Yce acunsal Erk, bize salt
zgrlkle ileyeceimiz bir Pacham ama paras
vermitir, evrim aacmz bytelim diye. Aa dik
mek, hepimizin bildii gibi, gnl iidir, ama yemi
ini toplamak zorunlu. Bunlar oyunun kurallar ite;
biz benimseyelim ya da benimsemeyelim, tanrsal
yasalardr bunlar. inde bulunduumuz Kaypacha'nm (gncel gerein) drtyolazlar bizim aa
yukar gitmemize, kp inmemize yol verir. Kader
diye bir ey yoktur, yalmzca u yana ya da bu yana
eilimler vardr. Admlarnn ynne baldr bana
gelenler. Bu gereklik iinde yapp da baka gerek
liklerde yansmas olmayan hibir iimiz yoktur.
Sonra da o yansma artan bir gle bize geri dner.
te bu noktada cezadan sz edebilirsin. Tann ce
za vermez, Ajlla. Buna gerek yoktur, nk herkes
kendi kendini cezalandracaktr. Anlyor musun?
Yerdiin her karar kendi sonucunu dourur.

34

te bu iyi haberdir aslmda. nk yaam bir sa

nat yaptna, sonsuz bir dne, harika bir uua e
virme olana herkesin yetisindedir, hele imdi her
zamandan ok."
"Neden byle bu, Chamal?" diye sordu.
"Kutsall gncel yaama katmak iin iki temel
anahtar var. Birincisini yarn greceiz," diyip bitir
dim.
Aynhrken kucaklamamz bir dans oldu. Gzucuyla baktm pencereden dar. Aa dansediyordu,
elence olduunu sezip de katlmaya gelen ak bir bu
luta sarlm.

35

"Bugn ba karl daa gideceiz," dedim Ajlla

gelince. "Juan Carlos bize arabasm verdi, akama
dein vaktimiz var.
Dada, ok bilge bir yal adam oturur. Gezide
onunla konuacaz. Bir ey sylemek istersen, lt
fen sessiz kal. Asimi sylemek gerekirse, hi soru
sormayacaksn."
abucak hazrlanp yola ktk.
"Ben otomobil kullanmasn sevmem ama kulla
nrken de ok zevk alrm." dedim yalnzca, yolculu
umuza balarken.
Kentin iinden getik; kent, u erk tketici cana
var... ne ok ev, ve ok vr zvr! Burada gereksizler
gerekli klna brnm, tketip duruyor yaamla
r. Sonra yava yava geride kald kent. te yine du
37

yuyordum kularn sesini ve Topram kokusunu.

Koskoca bir sevin yreimde iektendi, deiik bir
sevin, yeniden gzelliklerle evrelenmenin anatlmaz duygusu.
Asfalt sona erdi. Kk kyckler arasndan ge
ip yeillii az bir tepeye varanadek tozlu bir yolu iz
ledik. Arabamz kk aaklardan birinin yamna
brakp yayan olarak yolumuzu srdrdk. Birka
dakika sonra Ajlla'nm nefesi tkanmaya balamt.
Daha ileri gidemeyecek dumma gelince, "Haydi
kar ayaklarn da, yalnayak yr." dedim ona.
Yzme ararak bakt, dileimi da vuran y
zm grnce, abucak yalnayak oluverdi.
Hemencecik yolun sonunda kk bir kr evi gr
dk. Yaklatmzda yal bir adam bizi karlamaya
kt; hibir ey sylemeden bizi evinin kapsndaki
koca bir yal ktn stne oturttu.
"Ajlla," dedim otururken, "istersen burda kal, is
tersen biraz dola. Karar senin, tmyle zgrsn."
Ajlla kalmay yeledi, konumaya katlacan
dnerek, ama pek az sonra anlad ki burada sz
ckler kullanlmaz. Birka saat salt bir sessizlik iin
de oturduk. Ara sra Ajlla gezintiye kp dndn
de bizi brakt gibi sessizlik iinde buluyordu. Ak
ama doru biraz bir eyler yiyip, hala sessizlik iin
de, ayrldk oradan ve dn yolunu tutturduk.
Ajlla soru sormak isteini iinde tutamyordu ar
38

tk. Gzleri merak ve heyecanla dolu doluydu.

"imdi kullanabilirsin szckleri," dedim. "Birey sylemek istiyor musun?"
"Szcklerle mi yamt vereceksin?" dedi, kukulu.
"Ksa bir sre daha szckleri kullanmay srd
receiz," diye yantladm. "Ama birgn gelecek ki
onlara artk gereksinim duymayacaz, uzaklk artk
bir engel olmayacak. Gerekten de, aklanacak pek
az ey var; gene de, ne istersen sor."
"Yal adamla neden hi konumadn?" diye sor
du hemen.
"Elbette konutuk," dedim. "Yalnzca szck kul
lanmadk.
"Anlamyorum."
"Sana sessizlik iinde anlatmalym."
"Chamal," diye steledi, "her eyi anlamak isti
yorum, ama szck kullanmazsam, korkarm hibirey anlamayacam."
"Ajlla," dedim, elini tutarak, "u anda szcklere
bamlyz, tpk u anda bu otomobile baml oldu
umuz gibi. Ama daha sonra ne araba ne de szck
lere gerek olmayacak."
Araba bizi kente tamaktayken bir sre daha
oturduk sessiz sedasz.
"Eski alarda," diye srdrdm sonunda," atala
rmzn iletiim iin birbirleriyle konumalar gerek

39

miyordu, kendileri dnda teknolojiye de gereksi

nimleri yoktu. Birok baka olanaklar vard o zaman.
^Doast' doann bir parasyd. H er sev baka
trlyd. Tann tapmaklara kstlanmamt, hergnk iler de kutsal ilerden ayn tutulmuyordu. Top
rakla konuuyorduk, grnen grnmeyen tm vajt_
lklann ortak dili herkese akt. Herey yle bakay
d ki."
"O alardan zlemle szediyorsun, sanki orada
bulunmusun gibi" dedi Ajlla.
"Ksa bir sre nce oradaydm," diye itirafta bu
lundum. "Daha nce de, o unutulmaz ortamlarda ya
adm ben. H er ey dngseldir, Ajlla. Yaam bu ger
eklerin ve baka gereklerin iinden dnglenen bir
rmaktr.
N ehrin burada kesilen aknts baka bir yerde de
vam eder, nk baka 'buradalar' da vardr. Bunu
kavramak zordur, hele gerek anlamda anlamak da
ha da zordur. Gr aydnlanrsa, anlama olay baka
kaynaklardan gelmeye balar."
"Kimdi o yal adam, ne diyordu bize?"
"O ikimizle de konutu, senden bana ok iyi sz
etti. O benim kk kardeimdir."
"Kk kardein mi!" diye lk att. "Sen ka
yamdasm, Chamal?"
"Yllar yalnzca kronolojik izgisel ya hesapla

40

maya yarar. ok seneler admlayp durdum bu top

raklan. Yaknda buradan gideceim."
"lmekten mi sz ediyorsun, Chamal?"
"Ajlla, lm yoktur," dedim yavaa. "O yeni bir
gnn douudur, yeni bir yaama domaktr. Bu ne-_
denle de, atalanmz llerini ana kamndaki bebein
konumunda gmerdi, bayramlk elbisesiyle ve ba
batya dnk. Herexjingjiseldir. Yaam dngseldir kulann yuvas gibi, aalann gvdesi gibi, Tata
nti'nin yz gibi."
"lnce nereye gideriz?" diye sordu Ajlla.
"Yaam baka bir biimde sregider," diye doru
ladm. "H er gece uyumamz bir kk altrmadr.
Uyku ksa sre bir lmdr. Her uyam sevinle
karladmz bir yeniden doutur."
,,
"Sakn uvuma." diye srdrdm, "her sevi tmyle unutmadan, kendini tmyle anndirmadan.
Bylelikle hep hazrlkl olursun lme. Yaam budur ite: lme hazrlk. Bu kanlmaz gne hazr
olmann en iyi yolu iyi yaamaktr, her gn by
mek ve kretmek iin bir frsat bilerek. Her iin bir
sevgi ii olsun, her dncen bir k n.
Kaymzn yambamda lmn saydam kay
yzmektedir. O hep oradadr. Kimileri korkar ama o
bize bugn yaamakta olduumuzu anmsatarak ka
yp gider yambamzdan."

41

"G rm eye gittiimiz yal adamla ilgisi var m

tilim bimlarm?" diye sordu.
"Bugn, sessizliin deerini anlaman istedim se
n in , baka gereklere ulam salayan bir balam
olarak," diye yantladm.
"G rm eye gittiimiz o yal adam yllar nce lcLt, am a nemli olan bu deil, nemli olan sessizlik
yalnzca."
"Ama... biz kimin yanndaydk? Chamal, anla
m yorum ."
"Ajlla, bu dersin hedefi senin usun deil. Bu ger
eklik balamnda dom olmayan eyler vardr. G it
tiimiz yer bu gereklikte gerek deil, ama baka
bj r gereklikte evet."
"Arna..."
"H ayr, Ajlla," dedim, szn keserek." Sessizlik
ttjm olduunda, bizim tmyle burackta olan bir bil
giye erim em izi salar, tpk dmesini evirip at
mz radyonun sesi gibi. Bize t e kj7 e kljjj 1a i Lej d imi salayacak arac edinmemizdir."
"Ajla," diye szm bitirdim kente vardmz
da "baka yerleri ziyarete gidersen, nemli olan d
nerken kesinlikle hibir ey getirrhemendir yamnda.
Tek iz in verilen retinin kendisidir. Ben bu dersi
ancak b>u kadar sze dkebilirim; geri kalan senin
iinde kendiliinden doacaktr gn gelince, eer

42

sen sessizlii brakrsan bilgeliin tohumlarn eksin

diye. br anahtan ise yarn greceiz."
Suskun bir kucaklama sona erdiriyordu o gnk
dersi.

43

"Bymek iin endeki bu atei, bu isteklilii, bu

gl arzuyu seviyorum, Ajlla" dedim yeni gnm
ze balarken. Gen kzn koarak geliini, her zaman
ki ekingenliiyle eve giriini ve her sefer aym yer
de suskunluk iinde oturuunu grmek dokunuyordu
bana.
"D n, Pahacuty retisinin szlerin tesinde ol
duunu grmtn," diye srdrdm konumam,
"sana pek bir ey aklamadmsa da, reti kesilme
ye gelmez. renmeyi brakacak olursak, lrz.
Yaanan her an renmek iin bir frsattr. Ondan
sonra ise geebiliriz usun tesine. O zaman kendimi
zi yaamsalla ve tinsel istemsellie brakma eyle
mimiz balayacaktr kendiliinden."
"Chamal," diye araya girdi Ajlla, "ben senin 45

rettiklerini her an daha iyi anlyorum. Ama kimi

zaman rnein, sen benim elimi tuttuunda ya da
beni kucakladnda, her eyi unutuverip titremeye
balyorum kk bir kz gibi."
"Sen youn bir biimde bymekte olan kk
bir kzsn zaten," diye yantladm. "Batl adam ken
di kendinin ina ettii lks hapisanelerde yaar;
kurallarn, yasaklann, inaklann ve zerinde hibir
denetiminin bulunamad kendi z dncelerinin
hapisaneleri. Bu ackl dummda doatanlk, anhk,
ak ve masumluk kurban edilmitir. Batl adam
gezintinin tadna varmaktansa umutsuzluk iinde
komay yeler. Kiisel ilikilerde okamalar oktan
unutulmutur, nk sevecenlik deersiz grld
iin bastrlmtr. Sonunda varacamz nokta itengelmelie, anla, yaamamn gzelliini yeniden
anmsamaya ve ona ak olmanm nemini anlamaya
bir andan baka bir ey deil."
"Ya ben sana ak olursam?" diye sordu, ekin
genlikle gzlerini indirerek.
"Hayat kefettiin zaman ona ak olman kanl
mazlar," dedim sakin sakin gen kza. "Ben senin
rma geip tmlk kysna varman salayan bir
kprym yalnzca.
Karklksa yalnzca armlardan doar.
Yaam sev ve ona sadk kal, ne olursa olsun."
"Yaama sadk kalmak ne demektir?"

46

"Yaama bal kalmamn tek yolu mutlu olmak

tr," diye yantladm. "Sevin bizim doal halimizdir,
dom yerimizi bulmanm da ana belirtisi."
/x
"Neyi seversen sev," diye srdrdm, "nice
nemsiz olursa olsun. Sevdiini younlukla sev,
koulsuz sev. inde tadn ak sana uyumu
getirecektir.
Asl olan, kt anlannda sevmelisin. Sevecenlik
ten daha iyi bir koruyucu bulamazsn. Aktan daha
iyi yant yoktur. Aksz yaam benzinsiz otomobile
benzer. Seven gl olur, her gn tansk olur onun
yaamnda.
Ajlla, yaamak sevmek demektir, yayor olmak
ak olmak demektir. Sevebilir olmak hibir karlk
beklemeden sevmek anlamna gelir. Yaamaya ve
sevmeye karar vermelisin. Yaptm seven sevdiini
yapyordur, bu ise harika bir eydir. Akn dmam
korkudur. Korku bitince ak balar. Koulsuz
sevebilenden daha yiit varlk yoktur. Sevmek en iyi
duadr; geri kalansa anlamsz safsatadr. Seviverdik
miydi ylece, gnlerimiz kla dolar."
"Kimsenin sevgimizin arasna girmemesine zen
gstermeliyiz. ntij nti hep sevenlerin yanndadr..."
Ajlla'mn aladn grp birden durdum.
"Alyorum," dedi, sormadm soruya yamt ve
rerek, "nk tm sylediklerin benim hayatmda
yaptklarmn tam kart. Tmyle yanl yne
47

gidiyorken nasl alamam, Chamal?"

"Aktan baka hibir yerde smak bulamazsn,"
diye srdrdm. "nsan hibir zaman sevdii zaman
dan daha gl daha kudretli olamaz, baka ne olur
sa olsun. Benim anlattm ak, yaamlar dei
tirebilen ve hastalan tedavi edebilen o gl erktir;
seviyoruz deyip de korku ve gvensizlikle dolu olan
o kimselerin kmlgan, zayf ve baml tutumu ile bir
ilgisi olmayan bir aktr benim szn ettiim. O bir
denbire bitiveren ya da pimanla dnen ya da
karsndakini zincire balayan hastalkl duygu ile
hibir ilgisi yoktur. Benim sylediim ak zgrletiricidir, ifa vericidir, btnseldir.
Her kis.innr iinde lszce seven bir varlk
yaar. Bu varlk serbest kalnca ak kendiliinden
akarak kla doldurur bizi. Kendimiz ak yaratmak
zorunda olmazdk, hatta ak renmek zorunda bile
olmazdk, eer byle kocaman bir sevgi arpklna
uram olmasaydk. ada insann artk ocuk
larna ikence yapmaktan, onlar sevgiyi almaya da
vermeye de yetenei olmayan yaratklara evirmek
ten vaz geeceini umahm. O ocuklar bu ektikleri
yznden yaamlarm sevecenlikten yoksun ve sev
giye a olarak geiriyorlar; en kk bir okay kar
snda kzmalar m yoksa teekkr etmeleri mi
gerektiini bilemiyorlar.
yleleri var ki, onlara gre ak yalnzca iftler
48

iindir. Aslnda ak en arnm biimiyle doldurmaldr her blmn yaammzn. Kozmik ak

arnmann en gerek yoludur. Bu yolda etikete ya da
dnceye gerek yok; yaam kl bir ak olup
youn bir zgrlk verirken, iimizde en sarslmaz
dinginlii kurar.
nsanlar anlasalard eer, tek gereksinimlerinin
ak olduunu, brakrlard peinden komay sahte
hedeflerin, brakrlard gereksiz yklerle yklenerek
karma kank etmeyi yaamlarn. Kendini ve ba
kalarn seven birok hastala baklk kazanm
tr, gerilimden, korkudan, kararszlklardan kurtul
mutur. Ak bizi en gl kozmik enerji oluklarna
dntrr. Bylece yce esrinme gnlk bir olay
olur da, kk gerekliin kstlayc snrlar
adverir. Hayat deneyimleri anlatlamayacak denli
tatllar; bylelikle de biz asl kimliimizi reniriz;
biz ak idik yalnzca, fkrmay bekleyen ak yanar
dalar."
"Biz akla dolu isek," dedi Ajlla, "niye birok
kiiden ilk kan ya irkilme oluyor ya da fke?"
"Toprak tabakasnn altnda, Yerkre scaktr,
verimlidir," dedim. "Tpk bunun gibi, ada insan
nyarglarla, korkularla, eitim denen plkle kap
lanp rtlmtr. te bu nedenle, aykr durumlarla
karlatnda, ilk davurduu ey bu pisliktir. Ama
yine de, ekirdekte kalan seven bir insandr, keye
49

sktrlm, balanm, sonsuz dnce zincirleriyle

kitlenmi.
Kutsal Yaama Sanat koulsuz sevgi ile domdan
iliki iindedir, en aykm durumlarda bile. Sevince
kanat olur ayaklarmz, yrmemiz ise harika bir
uu."
'Ya bakalar benim sevgime karlk vermezse?"
diye sordu.
"B unun nem i yok, Ajlla," diye akladm.
"nemli olan senin verdiindir, bakalanmn sana
verdii deil. Hibir dilencilik duygusunun nemi
yoktur. Sevgi almann en iyi yolu karlnda hibir
ey beklemeden sevmektir; sevmek tohum ekmek
gibidir. rn hemen alamazsn. nemli olan ek
mekten zevk almaktr, gelecek rnleri beklemek
deil.
Kimileri de vardr ki, sevmeyi ister ama nceden
sunulan koullarda. Gerek ak sel gibi akar, hibir
koula bal olmadan. Bir de u var ki, kk bir ak
yararszdr nk o krlgandr dalgandr rktr.
Aacn kk bir daln herkes krabilir; aacn
btn gldr, ya hele milyonlarca aa birarada
ise... Biz byle byk boyutlu sevgi istiyoruz. Ancak
koskocaman akla seven gerekten gldr.
Sevememek mutsuzlua giden yoldur. Birok
akll insan vardr ki, sevemedii sevilemedii iin
sefalet iinde yaar. Bu zc durumu sregenle50

tiren ise onlann sevmeye yetenekli olmaylarn

kabul etmemesidir, bylece srer gider, zarif szler
le ve ikiyzl glcklerle gizlenerek.
Yerdii ak en iyi iletidir, en iyi sylevdir, en ger
ek retidir. Sevginin karl olmas ya da ol
mamasnn ne nemi var? nsan ancak kendinde
olam verebilir?
Gerekten de, endeki sevgi sevmeye yetenekli
olmayanlar anlaman salayacaktr. Dahas, yarglamamalsm bu insanlar; severek yardm etmeksin
onlara. Ak szlerle deil, ancak daha ok sevmek
le geri kazanabiliriz.
Sen ak olduun, ak da sen olduu zaman, dn
g kapamr. endeki uyumlu titreim seni koruma
dzeylerine balayacaktr, sen kendi yerinde olacak
sn, senin sevgi dolu varln evrendekilere en iyi
armaann olacaktr.
Koulsuz sevgi de br anahtar."
Ajlla gidince baheye kp yere dayadm el
lerimi. Kentin orta yerinde olsam bile, iitebiliyor
dum topran yrek arpntsn. Duyurmuyordum
onun sevgisini, onun yaamn. Sanki kkler
uzanyordu elimden, P acham am a'nm sevecen
kucaklamasn duyuyordum, ocuklarnn saygyla
kendine dnn bekleye duran Toprak Ana'nm.

51

Bugn Ajlla'y allmadk bir biimde karla

dm. Hibir sz sylemeden, ellerimle konutum ok
aylar sunarak, o da arm ve holanm olarak
ses karmadan ylece durdu. Parmaklarm mark
dalgalanmalarla zenli bir dzensizlik iinde tm
srtm kaplayan salanyla oynamaktayd. Ellerim
omuzlarnda dinlenirken okamalar masaj oldu,
soma da yava yava yayld tm bedenine.
"Saol, Chamal, imdi kendimi ok rahatlam
duyumsuyorum." Bunlar onun ilk szleriydi.
"Bir masajm bile tadn duyamadan ne ok insan
bu dnyadan geip gidiyor" dedim ben. "Eller ken
dini anlatrken, sevgiyle dolu, tpk koku saan
iekler gibi, yle derin bir erk iletirler ki, ylesine
ifa verici, uyum alayc, glendirici...szlerle

53

anlatlamaz.
Seven bir insann ellerinde i n a n l m az g ve ifa
vardr. Okamadan daha rahatlatc ve tad verici
birey olamaz."
"imdi naslsn?"
"ok iyi, herzamandan iyi, balangta biraz
arm olsam da," dedi Ajlla.
"ada insanm yaamndan silinmitir fiziksel
dokunum," dedim. "ada insan iletiimini szel
biimlere indirgemitir, bu da uzakl azaltamad
gibi iletiimi soutmakta yzeyelletirmektedir.
Bizimki gibi toplum larda fiziksel dokunum
tanmamn bir yoludur. Okamalar gnlk yaamn
bir blmn oluturur, bizi yorum yapmakta yada
gereksiz aklamalarda bulunmak zahmetinden kur
taran o deerli masumiyet hali iinde. Eer her bir
imiz kendi iimizde bir aydnlk blgesi aabilmi
olsaydk, yorumlamalarla kayglanmalarla dolu
karabasanlar sona ererdi. te bu da masumlua,
iinde doatanlm serbeste dolu dolu ve tm
olarak oluturduu kutsal bir ortam kazandrr.
Cennet gelecekte, ya da ok uzaklarda deildir.
M asumluk ve gzellik ayrcalkl smaklardr.
Orada daha youndur k. Oradan hereyi zgrlk
iinde sevebiliriz; o zaman herey baka bir anlam
kazamr. Aktan kalamaz, sevin ise dayanlmaz
lde gzeldir."
54

"Sevmek gereksinimini duyuyorum iimde," diye

srdrdm, "hereyi sevmek, sevgiyi paylamak,
nk belki de ak dnyada verlidike artan tek
eydir. Ben dnyaya akm ilan ediyomm. Biz
Pachakuty bilgisini iinde tayanlann dnyadan el
etek ekmeyip kentlerden uzaklamyor olmamz
buna kamttr. Gezginlerin her yerde var olmalar
gereklidir. Biz yetkin ve yenilmez olmasm re
nirsek, daha yksek bir yaam dzeyi istemeyi
zendirebiliriz, ite o zaman gezilerin en gzeli
balam olacaktr.
"nsanlar bedenlerini rtmek iin mi, yoksa onlar
gizlemek iin mi giyinirler?" diye soruverdim bir
denbire.
Bir an durakladktan sonra devam ettim, "Elbette
insann giysisini belirleyen yalnzca iklim ya da
estetik duygusu deildir; bedenimizin kimi blm
lerini gstermekten utanmamzdr neden, daha ok.
Biz ocukken, masumiyet normal yapmzdr.
ada adamn yava yava topluma katl yasak
larla, korkutmalarla, cezalarla ona utanmay retir.
Yava yava ocuk byklerin kusurlann kopya
eder. Doatanlk ve saflk bask altna alnr;
' masumiyet ise artk istenmez olur. Neredeyse herey
kabalas^ hesapllar, kt niyetlileir. Bedeni
mizden utanma duyunca, onu gizlemeye balarz.
Saklamakla merak duygumuz uyamr; grlr olmak
55

yasaktr, yasak olan ise hepimizin araddr, birok

dummda da bu aray saplantya dnr. Saflk
durumunda plak beden cinsel ya da pornografik bir
duyu tamayan en doal bireydir. O bir zgrlk ve
masumluk davrandr.
zgn olarak yabanl ormanlardaki kz ve erkek
kardelerimiz giysi kullanmazlard. Bu ise hasta
ruhlu (katolik) din adamlarnca dayanlmaz bir
irkinlik olarak grld, onlar da kt niyetli
abalaryla yerlilere utanmasn, saklanmasn ve
yasaklamasn rettiler. Bu dumm eit eit cinsel
sua yol at, yerli halklarda daha nce hi bulun
mayan.
plak doduumuzu ve kutsal ntij n ti'n in
karsnda hep plak olduumuzu unutmamalyz.
"Giyinirken sen, Ajlla, sakn o kleletirici moamn etkisinde kalma; bedeninden utandn iin ya
da bakalarnn houna gitmek iin giyinme. Seni
rahatlatan ve sana sevin veren doal iplikten dokun
mu giysileri se; giydiklerin bedenini sslesin ve
korusun senin zgrln. D gzellik i gzel
liin tmleyici bir parasdr. Gzellik seni oldu
undan baka gsteren sofistike ilerden daha ok,
ak ve sevin ile gilidir.
Bedenini temizlem ek bir dnsemedir, bir
ayindir. Bedensel aracmz gl, salkl, uyumlu
ve doyumlu tutmak grevimizdir. Bizler yalmzca
56

beden deiliz, bizler bedeniz de ayn zamanda.

Hangi yata olursa olsun, bedeninizi devinimli ve iyi
dummda tutmalyz. Bu da d ve i salk korumaya
(hijyene) baldr. Fazla kaim giyinmek ve Toprakta
yalnayak hi yrmemek salkl deildir. Kt
alkanlklar, bamllklar ya da olumsuz dnceler
tamak salkl deildir, nk dncelerimiz
kafamzn iinde kalmaz. Olumsuz dnceler tm
bedeninimize yaylp oraya oturur, onu kirlendirir."
"Gnmzdeki yolsuzluklarla dolu toplumlarda
saf ve masum kalmak olanakl m?" diye Ajlla sordu.
"Bizim szn ettiimiz masumluun budalalkla
bir ilikisi yok," dedim. "Arlk G ezgin'in zellik
lerinden biridir, onun sma, onun kuvvetidir. Biz
anlk derken, ayn anda heryerde olma duygusunu da
iine ahr bu.
Bu kllk sevgisel davrananlar olanakl klar,
en yce duyarlklardan esinlenen."
"Bu yeni Pachacuty iinde," diye srdrdm,
"yerli olmak yabaml olmak, yeniden ocuklamak
demektir. Yeniden ocuklarsak diplomalarla ya da
alklamakla ilgilenmeyiz artk, ya da d grn
lerle, kran duygusuyla. Bizi tek ilgilendiren etkin
likle dolu bir yaam olur, nk o zaman herey
bizim iin kutsal bir oyundur.
"Topran ocuklar masumluu doal durundan
olarak grrler. Bu yzden korkmazlar okanmaktan
57

ya da doalktan. Onlar mtevazi ve naziktirler.

ok bilir grnmezler, ama onlarn itengelen ak
lklarnda bilgeliin doalln bir paras olduu
grlr, scakln Gneten gelmesi gibi. Saflk
tmsel etkinlii salar. O zaman yaptmz etkinlik
ler dngselleir, ondan sonra da bakalanmn sizin
iin ne dnd gz rzgarnda savrulan yaprak
lardan daha nemli olmaz.
K endin olmalsn, Ajlla. zgrln zgr
brakmalsn. ten gelmeliinin kendini tm bede
ninde gstermesine izin vermelisin. Yaam temiz bir
bakla gzlemelisin; ite o zaman nereye baksan
gzellii grrsn."
Bu andan sonra herey suskunluklar, baklar,
okamalarla belli oldu, sanki iki kk ocuk aa
klna brnm birbirleriyle oyun oynuyorlar gibi,
bizlerle birlikte elenen Gne Babamn nee dolu
baklar altnda.

58

Sabahleyin, odamdan ayrlmadan nce, evdeki

genlerden birini, benim evde olmayacam syle
mesi iin Ajlla'ya gnderdim.
"Ama tam bu saatte buluacaktk" diye aknlk
ve kzg n lkla bard gen kadn.
ocuk da, kendisine nceden rettiim gibi:
"Chamal dedi ki, bugn yapacak ii olmad iin,
kra kacak, akam da ge dnecek" diye srdrd
szn.
"Beni unutmu olamaz," diye kar kt Ajlla.
"En az bir haftadr hep aym saatte geliyordum."
"Benim diyebileceim bu kadar," diye souka
steledi gen ocuk ayrlrken. "Eer btn gn bek
lemek istiyorsanz, bekleyin, ama bahede deil."
Ajlla kmldamadan kalakald, yalnzca hzl ve
krk soluu duyuluyordu. Gzleri yere akl
59

kalrken kendi kendine dnyordu, "Cham al

davran karsnda benim neler hissedeceime hi
aldrmadan ekip gitti. Bencillik bu..."
Bylece dnceleri beyninde dnp dumyordu,
karmakark, durdurulam az, denetlenem ez. H er
zam an oturduu yerin kenarna iliti, kollarn
kavuturup sessiz kald, yaku bir duvarda antika bir
saat zamann nasl yava getiini bildiriyordu.
Birka saat sonra odaya girdim, neredeyse hi
yzne bakmadan ona dedim ki, "Burada kalmakla
doru yaptn, ama fkelenerek iindeki uyumu yitir
mekle de yanl yaptn. N eden caydn yreini dinle
mekten? Hayr, Ajlla, en deiik durumlarda bile
dengeni korumazsan, fazla ilerleyemezsin. Glmece
duygusu budalaln ve hastaln ilacdr; glmece
duygusu aydnlanm ay salayan gvencedir;
glmece duygusu G ezgin'in hac yolculuunda
nemli bir admdr. Glmece duygusu olmadan ner
eye varabiliriz ki? Nasl oluyor da bunca dersten
sonra sen hala karmaklatrmaktasm hayatn? Her
zaman anmsaman gereken byk bir gerek var,
Ajlla: hayattaki tek ciddi ey glmecedir.
Glmece duygusunu yitirince, yenilmezliin bun
dan zarar grr. Yenilmezliin atlaynca ise,
tmyle dirensiz kalrsn. Glmeceyi yalnzca
glmece olarak anmsayabilmelisin. Yoksa uar
gider glmece duygusu, sen de gklere ykselmek
60

yle dursun, yerlerde ackl ackl srnmeye dner

sin yeniden.
Sonsuzluk, Ajlla, dolu dolu deneyimlenen bir
andan baka birey deildir. Usuz bucakszlk
Gezginin yreine yakandr. Glmece duygusuna
bal kaldka biz, bizim uyumsal titreimimiz dur
makszn genleecektir. Biz hibir ey yapmyor
olsak da, yalnzca varlmz deerli bir katk ola
caktr.
Bilge bir adam dnmeye balaymca, aptallar.
Bir Gezgin fkelenirse o artk uamaz olur, srnr
sefilce. A yreini, Ajlla, bala oynamaya bu
oyunu. Asla, hi bir dummda, hibir yerde yitirme
iindeki glmece duygusunu. Nereye gidebiliriz gl
mece olmadan? Harikalarla dolu olan Pachamam a'nm paras olduumuza nasl olur da teekkr
iinde olmayz; kutsal ntij nti'den geldiimizi nasl
unutabiliriz? Ajlla, sevgi tohum lan ek ki, sevin
toplayasm. Biz mutlu olduumuz zaman, trkler
mr hcrelerimiz, derin bir ban doldumr bedeni
mizi. Yreimizin gzyle grrz ki, um ak
deildir kulann yapt, dansetmektir oynamaktr
havada."
"Ajlla," diye devam ettim , "bizler yeni
Pachacuty'nin yerli halk tpk yamur taneleri
gibiyizdir. Verebileceimiz rnekle, gstereceimiz
nezakete, ada insana btn somnun bir akma
6

sorunu olduunu, akmanm ise JanaJpacha'ya giden

yolu bulmamz olduunu anmsatmak iin indik bu
dnyaya. Bu biim deitirme bizim titreimimizi
ykselterek, evrimimiz iin gerekli olan nitel
deiimi salar bize.
Bu ilemse glmecesiz olmaz. Ajlla! Eer sen
sarslmadan ve uyum iinde tepki veremezsen,
Gezgin baarl olamaz. Durumlarn en ktsnde
bile, iindeki iyilik duygusuinu saklamaksn; durum
larn en ktsnde bile, iindeki iyilik duygusunu
saklamaksn; ancak o zam an belli bir bilin
dzeyinde hareket edebilirsin; ancak o zaman selinin
askdaki yolculuun kalc olur...Kendi iindeki yol
culuun.
Eer hibirey raslantsal deilse, niin yakn
mak? N iin kzmak, eer hibir ey nedensiz olmu
yorsa? Herey derstir. yleyse, kran duyarak
ren, hereyi doallkla kabul ederek. Tek gerek
sinimin salkl olmandr. Gerisi kendiliinden gelir.
Yaammzda bir anlam olmaynca, tepkilerimiz
saldrganlar denetimsizleir, hibir ey bize dokunmasa bile. D urm adan hakllk aranz, ya da baka
larm sularz. Ama samanlk yolumuz olduunda,
herey harika ve glmeceli oluverir.
"Bizim yabanl yaratk destanmza gre, ntij
nti bize yle dedi: 'Elenmek iin gidiniz dnyaya,
nk elenirken reneceksiniz , renerek
62

byyecek, byyerek de evrimin kutsal amacn

yerine getireceksiniz.' N eden deitirmeyelim
glmececilerle hastanelerdeki doktorlar? N eden her
hafta sonu glmece gruplan kurmayalm? N eden
hergn bir glme an olmasn yaammzda, nerede
olursak olalm? Neden sonsuzlatrmayalm bu am,
neden yaammz kesintisiz bir kutsal glmece
etkinlii yapmayalm?
"Ajlla, bize kendi kendine glme yetenei veril
mitir, yleyse glebikriz pekala kendimize...glmseyivermek iler istediimiz gibi olunca, zellikle de
iler istediimiz gibi olmaymca. Sizbir eyi tm
itenliinizle yaparak zevk alrsanz abanzdan, ne
iyi! Sonunda kazandnzn nemi yok. nemli olan
bu iten ne rendiinizdir.
"Kendi kendimize glme yetenei verilmitir
bize, zellik le de yaptmz hatalara glelim diye.
te bu salkl sevin duygusu renme iin gerekli
aydnl saklamamz salar; bir baka deyile
byme olgusunun ilemesini.
"Ajlla," dedim, kucaklayarak onu, "yrein
glmsyorsa eer, ne olursa olsun kararmayacaktr
yzn. Sen k olacaksn gece geldiinde. Ye de en
kt anlarda glmece duygusu varsa, biimlenmeye
balayacaktr Gezgin; bu demek ki kesindir sevin
mek, nk her eylem bir sevinme olaydr aslnda."
Nee iinde vedalatk. Aasa biliyordu zaten
63

glm ece olm asa neler geleceim bamza.

64

<

10

"Biz de talar kadar nemliyiz," diye baladm

yeni gnn retisine. "Eski alarda, tannlar bize
deerli bir armaan verdiler: yaam. te bu kutsal
topraa ekebiliriz en gzel iekleri, en etkileyici
aalan. Tannlar bize ayn hediyeyi baka baka
ambalajlar iinde sundular; bizim bu gezegenden
geiyor olmamzn akn nedenlerini duyumsayanlar
iin Pachamama krmtlan var bunun iinde. Herey
canl, herey evrim okulunda ders gryor. Herey
birer insan, farkl giysilere brnm. Bir gn hepsi
yeniden birer yldz olacak.
Bir insan, daha uykudaysa, gururlu davranr,
kibir onun kartdr, etiketidir. Ne ok zlr
Pachamama ocuklannm yanl yola sapmasna! Ne
sk kapanr Evrensel kap alakgnlllk pasaportu
tamayanlann yzne! Kibirli insanlar, Ajlla, kendi

65

budalalklarnn tutsadrlar. Kendilerini durmadan

aldatan dncelerden gelen acayip laflar syleyip
dumrlar. ounlukla kendilerini "iyi insan" sayarlar.
Kendilerini baka insanlardan stn klan bir dolu
erdemler, yetenekler, bilgelikler yklemeye eilim
leri vardr kendilerine. Tm bunlar gerek bir
hapisane hcresi oluturur gze grnmeyen, ama
onlan aptalca konuturan. Bir ly drt kibirli insan
gtrse mezarla gerekte betir l says.
Byle bum u byk davranlardan gelen baka
byk somn da, bu tip bir kiinin, irkin tutumlarm
srdrrken, yalnzca bu gerein iinde yaamak
zomnda kalmasdr, bylece ortaya kan ksr dng
kendi budalalm besler durur.
Kibirli insanlarn aptal olmas kanlmazdr,
nk onlar hereyi kendi standartlaryla deerlen
dirirler. Herey onlara grndne gre iyidir ya da
ktdr. Hayatlar biteviyedir, nk durmadan
kenderini bakalaryla karlatrrlar. Kararlarn
evreden edindikleri arpk imgelere bakarak verir
ler. Kibirli olanlar ac iinde yaarlar, nk onlar i
gelimelerinin yerine bakalaryla girdikleri gln
yans koymulardr; bylece hep gerilimli hep tela
ldrlar. Bu acelecilik, bu saplant sahip olduklarnn
tadna varmaktan alakoyar onlan. M utlu olmadklanndan hastalanrlar. Bu nedenle soluklan hep sdr:
zdekidirler, yzeyseldirler, anlamszdrlar; hatta

66

tinsellik evrenine bile girseler byledir bu. Btn

sprntlerini birlikte getirdikleri iin, ayn yanlg
lar srdrrler, bunun sonucunda da hibir eyi an
layamazlar. Tinsel uygulama onlar iin gln bir
alay etmeye dnr; en bata da kendileri glnle
irler.
nsanda alakgnlllk olmazsa, Pacham am a'nm kutsal dinine girmek olanakszdr. G urur ve
kibir Gezginin Yolu'nun tm kartdr. Alakgnl
llk olmadan bilgiye ulalamaz, alakgnlllkle
biz tm gereklere, tm boyutlara girebiliriz. Alak
gnlllk, Ajlla," diye srdrdm, "bizim iin nite
liksel olarak farkl bir titreimdir. Alakgnll olan
yava yava gl kudretli olur. Kendilerini korku
lardan anndranlar ancak gerekten alakgnll
olabilirler. Alakgnlllk tem elde bir cesaret
davrandr."
"Alakgnll olmak neden bu denli gtr,
Chamal?" diye sordu Ajlla, apak bir ilgi ile.
"Ka kez aym eyi sordun bana?" dedim. "ada
insan iin zellikle zordur bu. Sanm m aileden ve
okuldan alnan eitim ile ilgisi vardr. Orada insanlar
bireyci olarak, bencil olarak yetitirilirler. Bakalar
na kar sorumluluk tamasn renmezler. ada
insan paylamaktan ok yarmay renir, bir kalp
krizi onu bu cehennem yarndan karanadek koup
gemeye urar bakalarm.
67

Alakgnll olmay ruhun gzlerini rten bir

ba gibidir. Kibirli olan pekok eyin ayrmnda
olmadan geer bu dnyadan."
"Ajlla," dedim, birden ses tonumu deitirerek,
"sen benim en kt rencilerimden birisin."
"Chamal," diye bardu aknlkla " niin byle
sylyorsun?"
"Sana gurur bulamasn, kibir seni rtmesin
diye, dedim," "Alakgnlllk G ezgin'in anahtar
dr." "Bana alakgnlll biraz daha anlat," dedi,
konu e gittike daha ok ilgilenerek," ikiyzl
biriyle karlarsam ne yapmalym? Alakgnllmle onu onaylam olmayacak mym?"
"Ajlla," diye yantladm yavaa, "sana daha nce
sylemitim
alakgnllln
budalalk
olmadm. Onun aptalca bir korkaklkla ilgisi yok
tur. Tersine, o en cesurca davramtr, nk ancak
cesaretle dolu olanlar gerekten alakgnll ola
bilirler.
Alakgnll olmak yreiyle yrmek demektir.
Hata yapan birini grrsen, onu aalamak iin
frsattan yararlanmamaksn, ya da sapmamaksn,
ikiyzlle. Alakgnlllk gerek ise, ak duru
munu brakmayz elden; ayrca her durumda gerekli
olam yapmam salayan byk bir ballk duygusu
vardr.
Alakgnll olmak sevgi dolu olmak demektir,
68

ammsamak demektir tanrsal kkenimizi, inanl

olmaktr dolu bir yaama. Alakgnll olmak yldz
gibi, aala da gibi, ocukla byk gibi... duyum
samaktr Toprakla Gnein ocuu, tm yaptklarn
kardei gibi duyumsamaktr kendini.
Alakgnll olmak hep yreinde bir n ta
maktr, bu yzden de her durumda dorusal olan
yalnzca sevecenliktir.
Gnein yolunu Gezgin, Ajlla, onun davran
larn belirleyen alakgnlllkle tanr."
"Chamal, her dakika alakgnll olamazsam
ne olur?" diye sordu Ajlla.
"Alakgnll olmak iin aba gstermen gerek
mez", dedim ona. "Kendi iinde salkl olman yeter.
Sen salkl isen, alakgnlllk kendiliinden aka
caktr sana. O hapis olanlar kendi hapisanelerini
kendileri yapar; her biri kendisinin gardiyandr.
Sana btn yreimle sylyorum, Ajlla, insamn
basma gelebilecek en kt ey hapisanede yaa
maktr. indeki zgn varl bul; iindeki o deerli
doal koulu bul. O zaman bedenin gzlerle dola
caktr, gzellik grecektir sonra bu gzler nereye
baksa."
Sonuna dom elimize ne gese kucaklamaya
balamtk: talar, aalar, esenyel, kanncalar, bir de
grnmeden bize elik eden bymz. Aynkrken
ona dedim ki: "Yarn afakta, dou tepesinde
69

olacam, gneye dnk, o koca tan bitiiinde.

Hazrlkl gelmen nemli."
"Hazrlk m?" diye sordu. "Neye hazrlkl,
Chamal?"
"Gezgin hereye hazrlkl olmaldr her zaman.
Ancak o zaman layk olur yaamaya," dedim uzak
larken.

70

Gnein And dalanna zg selamlam bir sayg

trenidir, grnmeyen T anr'nm grn olan
kla, Tata nti ile bir ballk trenidir. Bu konuda
youn biimde altm; anamz olan Toprakla ve
atalarmzdan bize kalan gelecein koruyucularyla.
Treni bitirdiimde, Ajlla grnd.
"Tam zamamnda geldin," dedim. "Koruyucu ta
selamladn m?"
"Sanmam," dedi yz kzararak.
"Herey senin bir paran, herey canl," diye
srdrdm konumam. "Uyandmzdaki ilk niyet
lerimiz ve ilk etkinliklerimiz gnn ana eilimlerini
izer, perspektiflerini belirler, olaylar ynlendirir.
H ibir ey geridnl olmadndan, eilimleri
deitirip yeniden ynlendirmek gtr. G nn ilk
71

anlanna daha ok zenmek yedir; nk o anlarda

gnn geri kalan izgilerini belirleriz, geceki
birikimler bize yeni afa kotaranadek.
zin aldktan sonra, kayann tepesine trm an
maksn. Tam ortasndan, yldrmn arpt yerden
krldm greceksin. Bu atlak ierideki kovua
ulaan bir tnel olutumr. Uzun sre buras tren yeri
olarak kullanld."
"Btn bunlar nasl biliyorsun, Chamal?" dedi
Ajlla.
"O kadm anlatt bana."
"Hangi kadm?" diye yeniden sordu.
"Ad Ruba" dedim, koca kayay elimle gstere
rek.
"Kayalar konuur mu?" dedi.
"Ajlla," dedim ona babaca sarlarak, "eyalar her
gereklikte baka trl davramrlar. Bir gereklikte
yanl gzken, bir bakasnda doru olabilir.
Birinde geerli olan terimler ve aklamalar bir
bakasmda geerli olmayabilir. Atalarmzn dev
boyda kayalar byle koca koca uzaklklara nasl
tadklarm sanyorsun?" .
"Bu iin nasl yapldn anlatabilir misin bana?"
dedi Ajlla.
"Konuuyorlard onlarla," diye yantladm. "O
zaman farklyd arlk kavram. Nesneler yalnz bu

72

gereklikte var deiller ya."

"Trman kayaya ve krsal kovua gir."
Ajlla hzla kayaya ynelip trmanmaya abalad,
yeniden yeniden srayarak. Baaramaynca, yanma
dnp yle syledi, "Trm anm ak olanaksz,
Chamal. Sanki eskiden burda bir merdiven varm
da yklm gibi. Trmanmann olana yok. Sen bu
kovua girdin mi, Chamal?"
"Hayr ama tanyorum oray."
"Anlamyorum. Oraya girm eden, oray nasl
tanyabilirsin?" diye sordu.
"nk Ruba saydamdr," dedim.
"Saydam m?" dedi, inanamayarak, bakarken
kayaya dom.
"Hayr, Ajlla, bu gzler iin deil tabii."
"Hangi gzler iin saydam yleyse?
"Sen yanlz gzlerinle mi grebileceini samyr
sn?" diye sordum.
"Chamal," dedi sinirli sinirli, "her geen gn
daha az anlyorum."
"Sen doru yoldasn,"
"Oraya ktnda ara beni."

dedim uzaklarken.

"Ama, trmanmak olanaksz."

"Hibir ey olanaksz deildir."
Bir sre getikten sonra, Ajlla bana geldi, oturup
yle syledi, "Yapamyorum, Chamal, uratm
73

ama olanaksz."
"Senin gszln besleyen bu szckten
vazge," dedim. "Tepeye kabilmek iin yardm
istedin mi kayadan?
"Hayr ... hi aklma gelmedi."
"Ajlla," dedim yavaa. "Sayg ve dua byk bir
erki yerinden oynatr. Tek yapacan yreinle
bakalarnn yrei arasnda bir k kprs kur
maktr; sonra senin aka dnen dilein doa
yasalarn kullanacaktr deiik bir biimde. Hem
sen, pek abuk brakyorsun kendini. Gezgin,
kayann istem inin bedenlenmesidir. Yenilmezdir,
sarslmazdr; hep ilerlemeye, korkularnn ynnde
daha teye gitmeye isteklidir, her yerde kendini evin
de duyumsar, nk onun yaamas yrektedir.
stemsiz bir kii motorsuz otomobil gibidir. Ta
gibi bir istem her kartl bir baarya, her sorunu
bir retiye, her frtnay yelkenleri dolduran bir rz
gara dndrecek yetidedir; nk bilir ki karanlktan
sonra gene k vardr."
"Kendim i nasl dntrebilirim, Chamal?"
"K endini dntrm enin tek yolu... kendini
dntrmektir. Yaadm her eyi yorum yapmadan
ren. Pachakuty bilgisinde renmek renmemek
demektir. Hibir eyin olanaksz olmadm duyum
sadnda, kendin yaptm ey olduunda, yaamm
birliinde odaklatmda, yeni bir gne domu ola74

aksn."
"Ama bu iinde yaadnz gibi byk bir kentte
otururken, yapabilir miyim bu dediklerini?" diye
sordu.
"Kendini yetersiz ksr grlerden kurtardnda,
anlayacaksn basma gelen hereyden kendinin so
rumlu olduunu."
"Gnein yolu", diye srdrdm szm, "geni
alanl ve ok eitlidir. Tm uzanm dolu dolu
yaamaktr G ezgin'in grevi."
"Girecek miyiz kovua?" dedi Ajlla.
"Sen hazr deilsin daha."
"Ne yapmalym?"
"Brak dnmeyi. Yapman gereken,
dnmeyi brakmaktr."

Ajlla,

"Dnmeyi nasl brakabilirim, Cham al?"

"M utlu olduun zaman daha az dnrsn," diye
aklama yaptm. "Mzik ve dans da deerli suskun
luk alanlar yaratr."
"yleyse durmadan dansetmem ya da m zik din
lemem gerekiyor, yle mi?"
"ok doru bir ey syledin," diye kafam sal
ladm. "Hepimizin iinde mzik vardr. Tek yapaca
mz onu kendi akna brakmak. Dansetmeden
yaayabileceimizi mi sanyorsun? Elbette ki hayr,
Ajlla, dans ok nemlidir. Dans yarda kesilemez,
75

kesilmemelidir. Biz bir i yapyorken bile, kutsal

dans srmelidir. Bylelikle bitmez tkenm ez
dncelere yer kalmaz, sevin de kanlmazlar."
Daha sonra, sayg ve ilgi ile yrme sanat
zerinde ders yaptk. Ben braktmda yalnz bana
om tutuyor, da ile koca kaya retileri zerinde
dnseme yapyordu.
"Gne batnca eve dnersin. Gece olunca bir de
yldz doacak senin iinde."

76

< 12

Bir gn daha balad. Bir kez daha yeni evin

bahesinde bulutuk. Ajlla her gn daha derin bir
bakla, daha uyumlu bir yz ifadesiyle geliyordu.
Geldiinde salar slakt, altn bukleleri lgnca
savmluyordu. "Bugn sudan bana kar o kadar
souk olmamasm rica ettim, o da duydu beni. Duta
harika bir zaman geirdim," dedi gelir gelmez.
"Byle sevin dolu bir kiiyle bulumak ne
gzel," diye ona yant verdim. "D n gece kutsal
koka yapraklarndan seni sorduumda, bana senin
seilmi bir kadn olduunu sylediler, senin daha
nce bizimle kutsal atein korunm as zerinde
nemli ilevleri paylam olduunu anlattlar, bu
nedenle de, herey daha kolay olacak senin iin.
Kklerine dnmenin tam zaman. u andaki durum
77

da baya acil, daha ok sayda Gezginlere gereksi

nim var, kla doldurmak iin yolu."
"Ben gerekten bir Gezgin olacak mym?" diye
sordu.
"En kt anlarda bile saklayabilirsen iindeki
sevinci, elbette olursun," dedim. "Yaam kutsal bir
oyundur, yce bir needir, yetkinlikle bir bulumadr,
esrime ile harika bir karlamadr."
'Ya iler kt giderse?"
"Yaplan yanllklar bir parasdr renmenin"
diyerek onu rahatlatmaya altm." "lk anda kt
gibi grnen sonunda ok deerli bir ders olabilir.
Ne ki, her zaman uyamk, aydn ve tmyle o ann
iinde olunmaldr.
En kt anlarda gl olmak hayat okulunun ke
sintisizliini salar. Bu balamda, herey kutsallar,
yceleir. te bunlar bu Dnyada bizim niin var
olduumuzu duyumsayabileceimiz anlardr.
Oynuyorsak, Ajlla, tm bunlar bir oyunsa eer, o
zaman sen yaamm lsz gzel bir srece evire
rek ok ykseklere uabilirsin, ta G ne'in yreine
ulaanadek. Olan biten her eyden youn zevk ala
bilirsin. Her eyden tad aldmz zaman, renmesi
ni reniriz, aym zamanda da renmemesini. te o
anda i ve d bir olur ve tadabiliriz kaderimiz olan
deerli teksellii. Oynuyoruz, Ajlla! Ancak oyun
oynayarak ulaabilirsin a. Oynamaktan kaanlar
78

yargl olurlar karanlkta yaamaya. Oyun oynamak

ktr; oyun oynamak gndouudur. Oyun oyna
mak dikmektir Tata nti'nin sunduu her an kl
ipliklerle.
Batda nice insanlar grdm 'tinsel taklan'
tmyle ciddi suratlaryla, oysa doal tinsellik
zgrlktr...bir needir o. Bizim topluluklarmzda
her gn bir sevintir. Nasl sevinmeyelim her gn,
Tata nti'nin en iyi bir grnmesiyken yaam? Nasl
olur da gstermeyebiliriz teekkrmz n ile,
dansla, susmayla, sevinle? Nasl olur da bakalar
iin birer armaan olmaktan kanabiliriz, her gn
yeniden sunulan bir armaan? Hepsi de bir oyundur,
Ajlla. Tata nti oyun oynuyorken, oyunu oynayacak
lardr elbet Gnein ocuklar da. Tm uyank
varlklar oyun oynarlar durmadan; uyuyanlarsa cid
dileir karmaklar, yk yklenirler srtlarna,
ksknleirler, doyumsuzlarlar, intihar ederler.
Kimi zaman da bir araya toplanrlar, yaknmalar yap
mak ve yapmack vgler yadrmak iin birbirler
ine.
Ama insanlar yapyalmdrlar, bir anlamda.
Vazgeemezler hi ocuk olmaktan bu nedenlerle
oyuna birakverirler kendilerini, mdr de olsalar
ii de, retmen de renci de, gen de yal da. yi
oluverirse birden bir ey, baar kazanverirlerse,
bunun bir oyun olduunu anmsayp uzak dumrlar
79

acunsallk kart kibirden. Yok, eer, iler kt

giderse, yine anmsayp bunun bir oyun olduunu,
sevinci saklarlar ilerinde, srdrrler cokunluk
larm, ilerindeki kesintisiz ezgi besler tkenmeyen
danslarn."
"Ajlla," dedim ayaa kalkarak, "artk daha fazla
szn gereksiz olduu noktaya geldik. Artk youn
bir oyun oynamaktr bize kalan. U nutm a ne yaparsan
yap, oyun oynamaktayz yalmzca. Ve bu oyunda yer
almaktadr Pacham am a'nm tm."

80

"Her eyi hemen renmek istiyorum" dedi Ajlla

birlikte yeni gne balarken.
"stekli olman ne iyi," dedim, "ama her eyin
izlemesi gereken doal bir yolu vardr. Uyanmak
nce yava yava olur, hani afam skmesi gibi,
imekler ve gk grltleriyle dolu frtnal
sabahlar gibi, k parlamalar, aydnlanmalar, hani
bir yamaca trmanan kvrml kei yolu gibi.
Gezgin, uzun bir geziye hazrlkl olmaldr, uzun
soluklu bir m aratona. Biz yle tabana kuvvet
koamayz yz metre gibi, bakalarndan nce
hedefe ulamak iin; birka belli nesne iin yapa
mayz hazrlmz. Her eye hazr olmak gerekir,
terslikleri retmenimiz gibi grerek... Nerede olur
duk eer sorunlarmz olmasayd?
81

En ktsne hazrlamalsn kendini, Ajlla. Ancak

byle yaparsan hazrln tam am olur; ancak byle
kaplanrsn dayankllkla gle."
"En kts ne olabilir, Chamal?" diye sordu,
ilgilenerek.
"Gezgin alklanmaya da hakarete de hazrlkldr," diye srdrdm konumam, "hazrdr okan
maya da talanmaya da. Gezgin pofpoflanmakla ya
da parayla batan karlamaz, teekkr ya da tazmi
nat beklemez. O kapal dnglerle i gren bir
kimsedir; duygu, anlay ya da beenilme beklemez.
Ajlla, senin istekliliin harcanmamaldr telallkla.
Bu dnyann
tesine gitmek gerek bir
gndouudur; unutmamalsn ki afak yava yava
ykselir, n gelii ise geri dndrlemez."
"Kimi yerde tkanp kalmm gibi geliyor bana,"
diye anlatt. "Sanki ilerleyiim duruveriyor."
"Kendine ve Pacham am a'ya gvenmeli, geir
diin deiimin tadna varmalsn," dedim ar ar.
"Bymeni dikkatle gzlemek nemlidir, gerekten
de aalar gibi byye durmakta olduumuzu unut
madan. Balangta gl ve derin kkler gelitir
memiz gerekir, bizi o i itiden teye bytmesi iin.
Bymemizi dmzdan ilerletmemize olanak yok
tur; i ritmimizi zorlayamayz. Pachacuty bilgisine
gre, varlmz daima doal srelerle iler."
"Bu sylediklerin hergnk dilimizden ayrml,"
82

dedi Ajlla. "Benim arkadalanm devrim szcn

ok baka kullanyorlar."
"Pekok kimse kendi yaamlarnda devrim yap
maya yrekleri yokken devrimden szederler,
bylece de yoz yoz kalrlar," dedim stne basa
basa. "imizdeki kirlilikleri boaltmakla bala
mayan devrim, ucuz bir grntyle sona erer.
Tek gerek devrimci kendini deitirebilendir.
Devrime katk yapmamn en iyi yolu khne rm
yaplar deitirmektir. te o zaman, toplum da
devrim yapmaktan ok, toplumun iinde yaarken
toplumun dna karabiliriz kendimizi. Bylelikle
szlerimiz n, admlarmz dans olur, bylece
balarz tm gerekliklerde bilinle yaamaya."
"Ajlla," dedim bir sre sustuktan sonra,
"Gezgin'in hazrl bir len hazrldr temelde,
hergn yinelenen kutsal ok boyutlu bir dn
alaydr. te bymenin tm kapsamdr bu. afak
kesinlikle skecektir; tek yapmamz gereken uyank
ve istekli olmamzdr. Gece srmektedir uyuyup
kalanlar iin."

83

"Yalnz uysal olan eriir dan tepesine", dedim, o

gnk derse balarken. "Kimileri yrekleri korku
doluyken trmanmak isterler, kimileri de gurura,
kibire yapm hantal ayaklarm srkleyip durur.
Tm bunlar apak saygszlktr. Saygsz olan
Janajpacha'ya ulaamaz.
Chejpacha'da -acunsal dzeyde- seyre kmamza
ve Pacham am a'da yerleip oturmamza izin verilirse,
her eyin kutsal olduu bildirilir bize, sevginin ise
ite ve dta tek anlatm yolu budur. Yrek, yaama
bakmak iin tek penceredir. Bir yldz gsterir bize
yolumuzu, ntij nti olduka gittiimiz yn.
K endini bir doal tapm akta bulursan, kar
ayakkablarn, selamla temsilcilerini madenlerin,
bitkilerin, hayvanlarn. Sonra gir derin bir sessizlie.
85

Kendiliinden katlacaksn okrenkli bir dansa. Bu

dansta herbir devinim, herbir renk, herbir olay
imek akmalaryla sana gelen birer ders olacaktr."
"Kutsal nedir?" dedi. "Nerde biter?"
"H er ey kutsaldr; her ey byk tanrsal
tapman bir parasdr," dedim. "Eer yreinden*
bakarsan, her yanda gzellik grrsn; en um ul
mayan yerler ok boyutlu gzellik ve renk kay
naklan olup sana harika retiler verebilirler.
Sayg bizi aalarn, dalarn ve grnmeyenlerin
diline ulatrr; yalnzca saygl olan Janajpacha'ya
varabilir."
"BakalarndaJci ktle bile deer vermeli
miyiz?" diye sordu.
"Biri hata yaptnda," diye yantladm, "biz az ya
da ok uykuda olan ve bizim yardmmz gereksinen
biriyle kar k ar siyayz demektir. Bakalarnn
yapt yanllar bizim iin deerli retilerdir, bize
yapmamz gerekeni gsterirler. Kurban ya da ezilen
olma alkanl yoksa sende, kimse incitemez seni;
hibir ey seni zemez, nk herkes elinden
geldiince pln temizlemek hakkna sahiptir.
Gezgin'in seim li geirgenlii vardr; akm olana,
yce olana tm yle duyarldr ama anlamsz ya da
budalaca olana h e p ten duyanszdr.
Yaam bir sava alamdr. Her gn bir bulumamz
vardr yce olanlai, davranlanmz ise snavdr bizim
86

iin. Szkonusu olan kazanmak ya da hatadan

kanmak deildir; dolu dolu yaamaktr sz konusu
olan. Kullandmz silahlar savan gidiini belirler;
ak ve gzellik, sayg ve glmece silahlardr
Gezgin-Sava'nm. Gnlk hayat sava yeridir, tm
zamanlar imdiki andr, dmansa dmzda
deildir."
"Anlyor musun?" diye srdrdm. "Bu bedenlenmenin anlam normal almann ve allmn
tesindedir. Snrlarm amak iin geniletmelisin
onlan; bylelikle de birer Gezgin oluruz biz."
"Gezginler toplumda sizlerle birlikte oturmak
zomnda mdrlar?" diye sordu.
"Elbette hayr," dedim kesin bir sesle.
"Janajpacha topluluk okullan hazrlk yerleridir ama
orada kalmaya oturmaya uygun deillerdir. Drt bir
yreden gelen insanlar orada birleirler; renirler
ve byrler, sonra kendi lkelerine evlerine dner,
kutsal greve devam ederler. Nerede domu
olduumuz raslant deildir. Doduumuz yerlerde
ve ortamlarda yaplacak grevler vardr ve sen ancak
grevini bitirdikten sonra ayrlabilirsin."
"nsan her eyin kt olduu bir ortamda nasl iyi
kalabir, Chamal?"
"Gezgin her trl yerde bulunabilir, zellikle de
en kt yerlerde. Hazrl ona en olumsuz ortamlar
da bile sarslmadan kalma gcn verir. Tutarllksa
87

sorun, g kanlmazdr ve ykselii bastrlamaz.

Her dzeyde tutarllk bizi g ile dolduran dur
gun i potansiyelin ieklenmesini salar. Orada en
karanlk gecenin iinden geeriz, nk biz birer k
olduuyuzdr.
Kt yerlerde bulunmak nemlidir, nk ila
arayan hastalar oradadr. Tutarlln ileten Gezgin,
koulsuz akla karsz hizmete adamtr kendini .
Bunun olabilmesi iin, iyice pekitirilmi olunma
ldr nk ancak o zaman duyumsuzluk (hsran)
hastalandrmaz ruhumuzu. Ajlla, senin davrann
sayg olmal, tutarhhk ise varolma durumun."

"Chamal," diye cokuyla bard Ajlla, "dn

evde byk bir tartma varken gzlemledim kendi
mi, grdm ki sabrm gerekten oalm, daha
gl olmuum eskiye gre, denetleyebiliyorum tep
kilerimi."
"eri girerken selam verdin mi ieklere?" diye
aldrmazlkla sordum.
"ey, unuttum ," diye yantlad, ararak.
"Duydun mu rm kularn evin nnde?"
"Hayr, Chamal, bala."
"Teekkr ettin mi, uyandnda, sana armaan
olarak sunulan yeni gne? Yoksa teekkr etmemeyi,
kuun nsm duymamay, iekleri grmemeyi mi
yeledin?"
Ajlla gzlerini indirerek sustu. Hafif bir titreme
dolat bedenini.
89.

"Hazrlnn erei bir Gezgin olmaktr," diye

akladm. "Bir Gezgin ise hibir zaman yaptklannm sonucuna taklp kalmaz, nk bu sonular
deikendir ve bir tek kiiye baml deillerdir.
Ben bir de senin elde edilen kazanlara ok nem
vermemek gerektiini anlaman istiyorum nk bu
yol kibirlilie gtrr insan, bu da Gezginin doum
evresini kesintiye uratp her eyin dkle sona er
mesine yol aar.
Bizler ok nemliyiz, ama kibirin tinselliimize
hastahk bulatrmasna kap brakacak kadar deil.
Bu hastalktan kurtulursak, alakgnlll sindi
rebiliriz iimize. Bu da bizi kendimizi bakalaryla
karlatrmak, kskanmak, bakalarm kmsemek
gibi patolojik eilimlerden koruyacaktr.
Gezgin, en deiik en ters durumlarda bile, hep
aym gvenlilikle aym alakgnlllkle davramr.
Karmaklatrmaz yaam. Bizim grmz aydn
ise hibir ey karmak deildir zaten. Etkinliklerini
hep dngsel tutm alsn, dng btn olmal,
teekkr ya da alk olmamal. Ajlla, olabildiince
dolu dolu olmal yaptklarn. Atn her dngy
kapat, yle ki kullanlan erk dalmadan dolansn
onun iinde. Bu senin gcn arttracaktr."
Ajlla alamaya balad, ban daha da indirerek,
rterek gzn gr salaryla.
Uzun bir duraklamadan sonra srdrdm konu
90

mam. "Ajlla, sen daha ok gensin! endeki hazr

oluu, endeki isteklilii, endeki cokunluu, ende
ki bymeyi beeniyorum. Senin ayaklarn kanat
olana dek bymeni hibir ey durdurmasn, sen
iinde bulunduumuz bu gerekliin dar snrlarm
aanadek.
Ben senin en ktye hazrlandn grmek istiyo
rum. Sen her dummda iyi olabildiinde, Gezgin artk
dnyaya gelmi olacaktr. U nutm a ki iyi olmak
demek alamamak demek deildir, iyi olmak gl
meni de alamam da, glln de zayflm da
aym bir kk kutu iinde saklayabilmen demektir."
"Yaptm sana anlatmam yanl myd?" diye
sordu kumlarken yanaklarn.
"Neyi unuttuunu unutm an yanlt. Buraya
geldiinde hala artk gemi olan yayor olman
yanlt, byle davranmakla imdiye ihanet etmi
oluyordun nk.
Gezgin imdiye sadktr, Ajlla, imdiyi yaar tm
younluuyla, nk bilir ki "u an" okuludur onun,
sonsuzlua gitmek iin pasaportudur."
"Demek yanlt benim yaptm", diye steledi.
"Davrann harika, dom olmayansa yaptn
davrana nem verm en,"
diye
akladm,
"bitkinliklerimizin sonulanna gereinden ok deer
verirsek, baml oluruz onlara, bu bamllksa
bizim yaptklarmzdan tad almamz engeller, nk
91

o zaman sonularla ok urayor durumda oluruz.

Anlatabildim mi? Temelde, senin zgrln koru
mandan sz ediyorum. Bir avu vgye deiemez
sin bu zgrln, nk vg alkanlk yaratr,
/ sonunda vgye baml olur da hep bakalanmn
houna gidecek eyler yapmaya balarsn."
"Nasl zgr olabilirim, Chamal?"
"zgrlk bize verilen en gzel armaandr,"
diye yamt verdim, "bu gibi durumlarda, zgr olmak
daha az daha daha az gereksinimi olmak demektir;
gereksinimlerin ne denli az olursa hayatm bir avu
para iin satmaya o denli az zorlamrsm. zgr
olmak demek korkulardan kurtulmu olmak demek
tir, gerekten de gereksiz olan korkulardan. zgr
olmak demek kendini aldatmaktan, yobazlktan, ho
grszlkten vazgemek demektir. Bir Gezginin
yaknnda zincir akrtlar bulunmaz, Ajlla. Hibir
hapisaneye girmez Gezgin, ii ne denli rahat olursa
olsun.
Bilgisi olmayan insan durmadan satm ahr, dur
madan tketir, durmadan oradan oraya koar. Oysa
ne zam an ki Kutsal Bilgelik bedenlenir yaa
mmzda, lmllk gsterisizlik tok gzllk kendi
liinden hayatmzn bir paras oluverir, bylece
kurtulmu oluruz bir ok st kamuflajk zincirler
den. te o zaman duyulmaz bir ses retecektir bize,
ille de bir eye ta k lm a n n gerekli olmadn, her
92

trl balm bir hapisane olduunu, bir kafes

iinde uu yapmann olanakl olmadm.
Ajlla, neye mal olursa olsun sakla zgrlk
mchevherini. Ba emez bir sava kesil, zgr
lne el koymak istedikleri zaman. Akn olam al,
budalal yacl alk hakareti saldrganl
alma. Sen zgr dodun, bu dnyadan ayrlrken de
zgr olmaktr senin grevin."

93

Bugnk dersin balangcnda, yle syledim:

"Bizler temelde erksel varlklarz. ler olmak iin
erk gereksiniriz, yrrken Toprak'tan erk alrz, solu
nurken havadan, yemek yerken besinlerden, dnseme yaparken Tata nti'den, kucaklarken aalar
dan, dansederken de ateten."
"Beslenmemizin trl trl yollan m var?" diye
sordu Ajlla. "Ben bunun yalnz yemek yiyerek ve
solunarak olduunu sanyordum."
"Bizler yalnz oksijenle ve besinle yaamyoruz
ki, " diye anlattm. "Baka gzle grnmez besin
kaynaklanna da gereksinimimiz var, onlan da eitli
elerle deiime girerek almz. Kentte oturanlar iin
olabildiince sk sk krlara kmak nem lidir,
okasn diye cildinizi afaktan geceyedek Tata nti.
95

Toprakla ve talarla iletimek iin en uygunu

lenlerdir, ister dorudan doruya, isterse doal
liflerden yaplm ince giysilerle. Bu yolla doyar
erke olan itahmz. Mzik, suskunluk, yamur,
yldz, tm bunlar erk menusunun deiik yiye
cekleridir."
"Bir zamanlar," diye srdrdm anlatm, "halk
mz igale urarken, yal bir yerli, esir alnarak gn
lerce bir aaca bal tutuldu, askeri barakalarn
avlusunda. Kartlan, bile bile unuttular yemek ver
meyi ona, nk onun ac ekmesini ve alktan
lmesini istiyorlard, yiyecek dilene dilene. Ama
yle olmad. G nler haftalar geti, yah adamda bir
deiiklik olmad, gittike daha salkl daha ltl
bir grn kazanyordu. Sindirecek besin alam
yordu ama bir ok kaynaktan beslenmekteydi o.
Anlyor musun? O durmadan beslenmekteydi, onu
tutsak edenler aynmmda bile deilken olanlann.
Sindirecek besinlere gence, ben derim ki bir
yemi ya da bir tahl biyokimyann syledii kadar
besleyici deildir, gze grnmeyen proteinler
asmdan; ksal vitaminlerse bol bulunur, kimyasal
rnlerde deil de sayg ve sevgi ile yetitirilmi
besinlerde. Aym biimde bitkisel ilalar ince bir
dzeyde laboratuvarda kefedilen elerden daha
fazla yardmc olurlar salmza. Gerek bir ifac,
kadn ya da erkek, bitkilerdeki grp herbirinin
96

titreimini duyumsar. Bylelikle de bitki evreni ile

erksel bir kpr kurar."
"yleyse yemek yemek bizim dleyebildiimizden nemli," diye onaylad.
"Teekkrle ve saygyla yemek yiyenleri grmek
ne gzeldir. Herbir yemi paras ok boyutlu bir
toplu almamn rndr, stne eklenen insan
emei ile birlikte. Bir Gezgin iin yemek yemek bir
dnsemedir. Yemek srasnda bitkiler evreni ile
ksal bir kpr kurar; ondan sonra da ortam uygun
ise, by akar. nce dzeyde de tm bedenlerinde
birden beslenir.
Yiyecekleri akla hazrlamak, onlara sayg ve k
ranla davranmak, yemeden nce onlar erklendirmek
nemlidir. Bilinli beslenme nemlidir... yiyeceklere
her bir eidin tinselliine seslenir gibi ilgi gsterme
lidir. Besinleri sevecenlikle yetitirmek temel nem
tar, Toprakla karlkl konumal onu sevmelidir.
Kimi yerli iftiler, ekin ekerken, kzgn ya da zgn
olan birinin tarlaya girmesine izin vermezler; derler
ki byle biri 'topra rtr.' Bu ifiler, tam ter
sine, tarlay ekmeden nce ocuklar getirip orada
oyun oynatrlar; nk masumluk gl bir erktir,
anlk ise deerli bir gbre... Toprak iin de, bitkiler
iin de, insanlar iin de."
"Chamal, neler yemeliyim, nelerden kanma
lym?"
97

"Kendi bedeninin sesini iitmek iin dnseme

yapmalsn," dedim. "Her bir paranla konu srekli
olarak, ite o zaman bilirsin korkusuzca ve yanl
m adan neyin gerekli olduunu. Dnyada alk
varken bakalanmn da gnlk yiyeceini bulaca
bir diyeti yelemek nemlidir... tutumlu bir veje
taryen diyet demek istiyorum.
Beslenmemiz de bizimle aym evrim dzeyinde
olmal, biz inceletike o incelemeli. Byme
kiinin tmn iine alr. te bedenimize sayg ve
teekkr balamnda konumamzn nemli olma
nedeni budur. Geri kalann gelecek gnler rete
cektir bize zamam gelince.
Herbir besin bir lendir, bir tadalma ve coma
dansdr. Gezgin yedii her eyin tadna varr
younlukla, nk bilir ki kutsal' trenin bir
blmdr bize yola devam iin gerekli yakt
salayan."
"Her n Pachamama ile bir bulumadr, Ajlla."

98

"Gnlerdir sana sormay istediim, ama cesaret

edemediim bir ey var," dedi Ajlla, allm sabah
selamlamamzdan sonra. "Nasl syleyeceimi
bilmiyorum, hani u az ya da ok iftleri ilgilendiren
konuda. Ben hibir olanla birlikte olmadm, elime
pek ok rsat getii halde., belki anababamm etki
sidir, bilmiyorum. renmek istediim u: imdi
aldm eitim uyannca, yalnz bama kalmak duru
mundaym, yoksa... bilmem ki. Anlyor musun?"
"Gezgin-Savamm yetimesi, gerek bilge bir
insamn btnlemi ve a brnm olarak doup
gelimesi demektir. Gezgin bir rahip, bir amauta (bir
bilge), bir if ac, ya da bir retmen olabilir; her
dnemde farkl formllerle karlarsn ama z
aymdr.

99

Yalnzl duymadan yalmz olmak iyidir, Ajlla, yanndaki sana uygun deilse, ya da engelliyorsa
seni. Bir ein eliinden tad almak, ancak birlikte
zgrce olgunlama olana varsa deerlidir."
"Benim bym em e hibir eyin karmasn
istemiyorum, Chamalu," diye kat bir dille yant
verdi, "Kimi ksa sreli arkadalklarm oldu ama o
denli yzeyseldiler ki yalnz olmadma skldm
ou kez."
"Bir gezgin btn eylemlerini kendi belirler,"
diye srdrdm dersimi. "Hep yreinle i yap, ite
o zaman bakalarnn sylediine baml olmaz
yaptklarn. Senin iindeki arlk eylem lerinin
gvencesidir. Evet dediinde, tm bedenin bu onaylayla dolu olduundan evet diyeceksin. Reddet
tiinde ise, bu kar k kesin ve sevgi dolu ola
caktr... ne kurban olmalsn ne de kurbana.
Atalarmz olan nka'lar, tantanacuy (evlilik nce
si deneme) uygularlard, bylece cifler bir karar ver
meden nce tanrlard birbirlerini. Birbirini tanma
nn tek yolu ise skntlarn paylalmasdr. Kt
gnler iyi bir okuldur; geri kalansa ou kez bir
yalandr."
"Tek bana olgunlamak m daha iyidir, yoksa bir
ele mi?"
"Bymek her zaman kiiseldir," diye yantladm,
"Ama iyi bir ele pek ok ilgin iler yapabilirsin.
100

Tmyle sama sapan olansa srtnda bir tabut

tayarak daa trmanmaya almaktr. yi seim
yapmak temeldir; yoksa, aslnda yalnzlk her
bakmdan daha iyidir.
Olas eini tanmamn bir yolu her durumda zgr
lnn sakl kalacan grmektir. zgrlnden
verecein her dn denemesi kt bir im saylr, bu
da szkonusu kiinin e olmaya uygun olmadn
gsterir. Elbette, nceden konuulmaldr btn bun
lar, ak ve esnek bir uzlama salanmal, her iki
kiinin de gerekli bulduu snrlar saptandktan
sonra, bo kalan alanda sevgiyle ve tm zgrlkle
dolalabilmelidir. O zaman gerekleebilir byme,
gerek bir gven doar, ayrmllklarsa varsllatrr
birliktelii. Acma hogr sayg, sevecenlik bahe
sine ekilen ieklerdir. zgrlk gz kamatran bir
aa oluverir, dallarnda kularn en zel trklerini
rd.
"Ajlla, her dum m zamannda ve ortamnda ortaya
kar. Sreleri zorlamak iyi olmaz, ya da aramak
onlar. Gezgin olan hibir eyi aramaz, karszca ilgi
gsterir yalnzca. O kendinin ve evresinin kaifidir.
Sezgisi sanki koku duyusu gibidir. H er an duyumsar
neyin gerektiini."
"yleyse ne yapmam gerek u anda?"
"Yrmesini renmelisin, Ajlla," dedim, "yk
seklere uabilirsin, kanat olunca ayaklarn. Gr

gcn artar o zam an, daha derinleri grmeye

balarsn; doru seim yap ve umam srdr. u
anda yapm an gereken, Ajlla," dedim, "tm
younluuyla tadma varmandr yann, kaynaklarm
oaltp gnlerini akla doldurmak, tmyle a
brnenedek. te o zaman zlverir nndeki
karanlk, senin varlnsa bir armaan olur
bakalarna.
Yaam ok gzeldir, Ajlla, yitirilmeyecek kadar
gzel yanl kararlarla. zgrlmz olmazsa
tutsazdr biz. Neye yarar hapisanemizi konfora
hediyelere bomalar, kapalysa kap? Seni zincir
leyip oynamaz yapan sevgi neye yarar? Tata nti
zgr grmek ister tm ocuklarm, grmek ister
a kotuklarm.

102

"Ajlla, sen bu gece leceksin." diyerek onu

arttm geldiinde. Sarslm ve kafas karm
bakt yzme, sonra yere indirdi ya dolan gzlerini,
elbette ki beklemiyordu bunu.
Uzun bir suskunluk oldu ben yeniden balamadan
sze.
"Gezgin her eye hazr olmaldr, yakalamasn
diye lm, z e llik le yanh bir durumda yanl yerde.
lm yanmzda yrr, Ajlla, nereye gidersek
gidelim. O bizim srekli yoldamzdr, ama gerek
mez bizi zmesi ya da korkutmas. lm yanmzda
yrr, anmsatmak iin bize yaamay."
"lm korkusundan kamlabilir mi?"
"lm korkusu ancak yerinde olmayanlara yak
r. Dolu dolu gnlnce yaayan iin lm gerekten
103

bir armaandr, yeni bir gnn masdr, yeni bir

hayatn douudur."
"Peki, lnce duyduum acya ne diyorsun,
Chamal?" diye sordu Ajlla. "lmek ok strapl
olmal."
"Ola ki birok durumda beden iin aldr, ama
tinsellik iin bir kurtulu. Gerekten de korkacak
hibir ey yok. Sonsuz olduumuzu unuttun mu?"
"Chamal, ne olur lmden sonra?"
"Bilinmesi nemli olan," diye yantladm, "lm
den nce ne olduudur. Her gn seni nereye gtrr
admlarn? Nasl doldurursun saatlerini? yice
deneyimlemelisin lmne dein izlediin yolu.
imdilik tm syleyebileceim bu srecin harika
olduu ve korkacak hibireyin olmaddr, ama
hazrlkl olmak ok nemli."
"Hazrlkl olmak ne demektir, Chamal?"
"En iyi hazrlk dolu dolu yaanan hayattr,"
dedim. "Gezgin dngler iinde yaar, ak brak
madan hibirini. Atn her arah kapatmanla
hibir ey askda kalmam olur, bylece bugn yann
ya da bir yl sonra lmekle hibir ey deimez.
Aralklar kapamak demek, dolu dolu yaamak
demektir. Yanllk yaparsan kabul edip yenmelisin
onu. Su bakasmdaysa onu anlamal ve affet
melisin. Ak kalmaz, yara kalmaz, ksknle ya
da kzgnla yer kalmaz. Dng kapanmtr;
104

eylemin ak ve istem, erki yitmekten komr. Her ey

ykselen spirallerde dnedumr... ite bu yaamn
derinimidir?"
"Nasl kanabiliriz lm korkusundan?"
"Tek yapacan kendi yerinde olmandr, her ann
tadna varp, her an sindirip, her durumdan ders
alarak. Ajlla, biz her gece lr, her sabah yeniden
diriliriz.
Sabah uyamrken 'D aha yayorum' demelisin!
Gece yatarken, her eyi aka ve uyum iinde sona
erdirilmi brakmalsn geride, yle ki ertesi gn
uyanamazsan hibir ey askda kalmamal.
Ajlla, affetmeden ve unutmadan hi yataa girme,
kurtarm olmadan kendini her trl olumsuz
dnce ve duygulardan, sana sunulan gn iin
teekkr etmeden. Uyamnca bugn mutlu olmaya
karar ver, yalnz bugn nk yalmz bugn gerek
tir, yanlz bugn hayattasn, yalnz bugn ak ola
bilir tad alabilirsin. Bir tek gnmz vardr yalnzca,
o da her gn bugndr."
"lmn hep yambamda olduunu ammsamal
mym?"
"Yalnzca gerektiinde," dedim, " o da arttrmak
iin younluunu yaamnn ve saatlerinin, yle ki
bir dakika bile boa gitmesin, yle ki gnboyunca
capcanl olasn, yle ki zaten oktan lm
olmayasn lm gelip de seni bulduunda.
105

Doya doya yaa, nk yaam Tanrnn en gzel

buluudur; bu ise sevinle kutlanmaldr."

106

19
Ajlla gelince avluya kp nce aac sonra da
iekleri selamladk. Koca bir st olan aaca geri
dnp, birer dal tutarak iki elimle, yle syledim
Ajlla'ya, "Wasimasillay'la birlikte dansedelim. O
bizim kardeimizdir - her zaman burada dumr, ite
bunu kutlamalyz."
Sonra yerli dilde bir n yava yava doldurdu
uzay ve bedenlerimizi, baka gereklere yol vererek
dans ortasmda: k, youn renkler, tm ile herey
arasndaki ayrlk, bastmlamayan sevin.
Nice sre byle kaldk?
Kimdir bu aa, en derin dzeylerde? Sonunda,
dans bitince, Ajlla paylat devinim deneyimini.
"nanlmaz birey, Chamal. yle inanlmaz ki bu
deneylediim, anlatlamaz szcklerle.
"Sen rmaya balaynca," diye srdrd ko107

numasm, "sanki yerin alp beni iine aldn du

yumsadm. Topran iinin karanlk deil, kla do
lu olduunu grdm. Sonra Topran derinliinden
kp kendimi aala danseder buldum, besbelli yz
vard aacn. yle ok k, yle ok renk vard ki!
Sonra senin bulunduun yere doru baktm, ama
senin yerinde yal bir adam duruyordu. Bir anlk
ksa bir sre sonra atalarmzn bir halka olup bizi
evrelediini grdm, kadnl erkekli, nlar syle
yip dansederek. Ama sonra biraz korkarak onlara ye
niden baktmda, hepsi yok oluverdi. Bilmiyorum,
ama bir insan olduunu sandm aacn; durmadan
beni gzlyordu, Chamal! Dom mu bu grdkle
rim?"
"Sana daha nce de syledim, Ajlla, yle eyler
vardr ki bu gereklikte dom deildir, ama baka bir
gereklikte tmyle domdur... o baka gereklik de
bu gereklik kadar gerektir, u var ki senin normal
duyularn onlar da kapsayacak gte deildir."
Eski yerimize dndk aaca veda ederek. Orada
da srdrdm konumam. "Senin And Dalan m
ziiyle dansnn gcn ve gzelliini bilmeni iste
dim. Bunlar baka gerekliklere gemen iin pasa
port grevini grrler, verdikleri llmez tad duyu
mu ile i srelerimizi devinime geirip, timsal hallsinojen (d verici ila) etkisi yaparlar. Sreleri
mizi tmyle doal yollardan beslerler."
108

"Trkler, ezgiler ve dans," diye srdrdm,'1

gl dnseme ve uyumsama yollandr; Gezgin'in
tipik alma gereleridir. Burackta duraduran baka
gerekliklere alan kaplardr onlar. Atalarmz
onlan atele, kutsal tren ateiyle birletirirlerdi.
Tmsel bir sayg balamnda Evreni yeniden yaratp,
ok boyutlu grnmlerde dans ederdi Pachamama.
te bu gibi ortamlardadr ki, normal zihinsel s
relerimizi tmyle durdururuz da, tm varlklann
konutuu ortak dile ularz.
Mzii, ny ve dans derinlemesine ilemeli
sin, Ajlla, her dakika, her yerde. Bylece yksele
cektir sezgi gcn. Sezgiler serbest olunca kefediveririz yalnz olmadmz, pek de fazla dnp
hesaplamamz gerekmediini, daha derin bir gr
nn iimizden akadurduunu, her dummda yapma
mz gerekeni sezebileceimizi. Gezgin, bedenini antp aarak gnln, ak dolu, saygl ve btnsel ola
rak, artan sezgisiyle bilecektir yerinin neresi olduu
nu, tamyacaktr gidecei yolu, ve ilerleyecektir hi
duraksamadan. Yava yava, kk de olsa eylemle
ri dnecektir gerek sanat yaptna, kl btnsel
dnglere; kutsal yaam rts rlecektir ok bo
yutlu bir sanatmn yetenekleriyle. Hayatn kendisi
bir sanat yapt olacaktr. Ancak yaamlarm deerli
bir sanat yapt yapan sanatlar, Ajlla, Janajpacha'y
kefedecektir. Gezgin, yce bir sanatdr. O bilir her
109

an kendini yaplandrma ve inceltme kutsal iini y

rtmekte olduunu."
"Hepimiz kutsaln sanats olabilir miyiz?" diye
Ajlla sordu.
"Yce sanat almamzn yaplanmas," diye
gven vermeye altm, "evrimsel bir byme sre
cidir, bizim bu bedenim izle Toprak zerinden
geiimizin akn anlamn gsterir. Tata nti bir
sanatdr,
tinsel klavuzlarsa grlmeyenin
zanaatlardr (el emekileridir). Yaammzn kut
sal bir sanat yapt olarak ilenii kaynaa dnn
yoludur, gzelliklerle elele verip."

110

"Para kt mdr?" diye sorarak at gnn

bulum asn Ajlla.
"Hibirey kendi iinde iyi ya da kt deildir;
herey yalmzca bir frsattr," diye yantladm. "Senin
ba erein, tek nceliin olursa, onu elde etmek iin
dolu dolu yaamay brakrsan ktdr para,
kantm rsan onu gerek mutlulukla. Ama eer para
karszca ve akllca kullandn bir arasa, ona
baml ya da saplantl olmadan, kendi evriminin
hizmetinde, ite o zaman kt olmas iin bir neden
yoktur.
Sorun paras olmak yada paras olmamak deildir,
sorun bilgi ve bilgelikten yoksun olmaktr, nk o
zaman ktye kullanlaca kesindir. Buna iyi bir
rnek dnya ve dnyadaki hakszlklar. Paylamasn
bilm eyenler kendi evrimlerine kar karlar.

Tinsellik yoksullukla eanlaml deildir, tutarllkla

ve sevgiyle eanlamlldr, bunlarsa yoksulluktan ok
baka ortamlarda bulunurlar."
"Ya u yalnzca para iin alanlar,
ktle ynelmi deiller midir?"

onlar

"Tek amacmz para ise, ne yaparsak yapalm kut

sal yolun iinde olamayz. Ama heryerde olmak da
gerekli. nemli olan olduu gibi grnmek, anlk,
yksek erekler gtmek, anlayllktr.
Gezgin, bir snmac deildir, toplumdan kaan
biri deildir. Bu nedenle onu heryerde, ok deiik
uralarda bulabilirsin; onun yenilmezlii garantidir.
Onun varl alak eilimleri geri iter, bir tek sz bile
sylemeden kl alanlar aar. Onun hazr bulunuu
deerli bir referans puandr."
"Ajlla," diye srdrdm sylevimi, "Gezgin her
gereklikte nasl yaayacan bilmelidir, aym dolu
dolulukla, ayn tutarllkla, aym sevgiyle. te o
zaman bar dalgalan ve uyum okyanuslan onun
iinden fkracaktr. Gzlerindeki bak her durum
da bank ve dingin olacaktr; btn eylemleri seve
cenlikten esinlenecektir."
"Mutluluk bu mudur?" diye sordu.
"Mutluluk bizim doal oluumuzdur," diye yant
ladm. "Bir baka deyile, mutsuzluk Evrene kar
gelitir, saygszlktr Tata nti'ye, atmosferin kabaca
kirletilmesidir. Hakkmz yoktur mutsuz olmaya. Bir
112

yozlamadr, bir kfrdr bu."

"Chamal, her zaman mutlu olmamza olanak var
mdr?"
"O bizim doal varolu yapmz olduu iin, eer
biz ileri kartrm aktan vazgeersek, m utluluk
kendiliinden akar gider. Biz hereyi kazamlacak bir
baar, bir renme olgusu ve bymemiz iin bir
frsat olarak deerlendirirsek, baksana, bunca gzel
likler ortasnda kim nasl mutsuz olabilir? Y ld zl
gecelere bak, gnein ykseliini seyret.
Gzlemlersek birok mutsuz insan, daha da ok
nedenler bulumz mutlu olmak iin, nk onlara tek
yapabileceimiz iyik iyi olmamzdr."
"ler kt giderken de mi?" diye sordu.
" z e llik le iler kt giderken," diye yantladm.

"Herey iyi giderken, iyi olmak beceri dedir... herhangibir budala bunu yapabilir. Sorun, frtnalar ter
slikler en kt durumlar srasnda bar iinde kala
bilmek sorunudur.
Bizler, mahkumuz, Ajlla, mutlu olmaya."

113

"Ajlla" diyerek ellerini tuttum gnlk buluma

iin geldiimde "ben iki gn sonra gidiyorum. Artk
senin bana gereksinimin kalmad. Yarndan sonra sen
kendi yolunda yalnz ilerlemek zorunda kalacaksn."
"Seni zleyeceim, Cham al," dedi saklayamad bir hznle. "Seninle gelemez miydim?"
"Gezgin yalmzca kesinlikle gerekli olan yapar,"
dedim. "Sen yalmz kalmayacaksn. Bedensel gz
lerin birey grmese bile, sana hep elik eden biri
olacaktr. Ajlla, biz yalnzca fiziksel olarak
yambamzda olsa da bizimle olmayam zleriz. Ben
hep seninle kalacam, nk ben senin dnda
deilim ki. Nasl olurda zlersin beni? nce beni
kendi varlndan skp koparman gerekir, yle
deil mi?
leride tm uar olarak greceiz gene birbirim
115

izi. Seninle karlatmda, toprakta glkle sr

nen bir kurtuktun sen. Senin eline firsat problem
klna brnerek geti. Problemlerin olmasayd
kim bilir nerede olurdun imdi? te imdi senin
kanatlarn gleniyor; uuun bekliyor seni."
"Sana sz veriyorum, sana yetecektir kanatlarn,"
diye gven verdim ona. "Gezgin anlayl bir
alkanlk durumuna getirdiinde gl olur. U nutm a
ki bu yolla gelecektir seni a bryecek g.
Ajlla, suskunluk Gezgin'in konutuu dildir. Sen
her tm -sessiz- lige girdiinde, tm varlklarn dili
ni anlamaya balarsm. te o zaman iletiim kura
bilirsin aalarla, kayalarla, gkteki ayla, dalarla,
hayvanlarla, ieklerle, topran bekileriyle ve Tata
n ti ile.
Hereyle konu, nk hereyin cam vardr;
herey de bir abi bir karde bul. Herey birdir, herey
canldr."
Ban Douya evirip yatmasn istedim ondan,
zam pona'nm ve zanca'nm * kutsal tnsn dinleye
rek. Onu derin bir geveyie gtrdm. Oradan te
ye bir yolculua braktk kendimizi, ilk kez kenetle
nerek gsel hayatmza. nce bir marakasm sonra
da bir trampetin ritimli tek dze vurularna ynele
rek seyahat ettik birlikte. Kulara dnverip yol
landk zamamn izgisi boyunca imdinin tesinde
uup ziyaret ederek gemii.
116

Duyumsaylar gerek oldu. Ajlla nceden de

buradayd. Byle iinden gelerek yerlilie ynelen
niceleri atalarmz olurlar bizim.
Gezimiz harika gzellikteydi. Geri dndmz
de, Ajlla kendini tutamayp alamaya balad. O an
dan sonra artk szckler gerekmiyordu. Yalnzca
gzyalar, onun da vurumunu daha da gzelleti
ren; sonra okamalar, sonra saydam bir dinginlikten
gelen derin bir sessizlik, kristal bir damla, kutsal bir
gl, sonrada okboyutlu bir birlik okyanusu. Ertesi
gn daha erken gelmesini syledim ona. Yakndaki
tepeye gidecektik, son bulumamz yaamak iin.

zanca*: byk panflt

117

Buluup daa trmandk, solan yldzlarn altmda.

"H ep kutsal dngnn iinde kalmalyz," diye
rek gnlk dersimize baladm durdurmakszm tr
manmz. "Dng iinde solunan hava aktr; ora
da bizi komrlar, bize elik ederler. Ama dngden
karsak, koruma brakr bizi, dirensizleiriz. Dng
nn dnda, varoluumuza uymayan dncelerden
ya da kararlardan daha iyi kanrz.
"Bizim kiisel alkmmz yalnzca bizim dng
mz doldurur; onun dnda kesiliverir dorudan
iletiim Tata nti ile. Dngnn dnda olduunu
farkedersen, kendini aldatp hakl kmaya urama
malsn. Gerekli olan kendini balamandr, baka
larn balamandr, dngye geri dnmeye istekli
olmandr. nk dngnn dmda hibireyin anla-

m yoktur. Senin kutsal dngselinin dnda karan

lk vardr, karmaa vardr. Kendini orada bulunca, or
tamdan dersler renerek geri dnmelisin alakg
nlllkle."
"Bana bir ayin retir misin, Chamal?"
"Hayatn kendisi bir kutsal ayindir, bir yce tren
dir," diye yamt verdim." herey nemlidir yaamda,
nk o yalnz bu gereklikte deviniyor dedir. Se
nin eitiminin ikinci blmnde, bysellik dnyas
na derinlemesine dalacaksn. Senin iin ilk nce
nemli olan birlikte rendiklerimizin tmn sindirmendir, onu gnlk yaam dzeyine katmandr,
dnyamn bir paras olmadan dnyada dolamasn
bilinendir. Gezgin iin herey bir tapmaktr; her ey
lem kutsaldr. Bundan dolaydr ki, btn olmak bu
yaamda var olmann tek yoludur."
Cici bir kovuun azna varmtk, girmek iin
izin istedik. zin verilince kovuun iine girip Ajlla'y ilk inisyasyonuna hazrlamaya koyulduk.
Zam an dngsellemiti. Kutsal ate tm gcyle
gsterdi kendini, tren davulunun patrtsyla
kaynat Topran yrek arpntlar; sonra akt
Ajlla'nm bedeninden dar nceden kutsanm ak
iek tayapraklaryla hazrlanan ark su, gen
kadnn
anln tazeleyerek,
m asum luunu
ertelendirerek ve arttrarak saydamlm. Derin bir
sessizlik, bir de gnn douundan gelmeye bir
120

ma vard. Tata Inti geldi kutsal eyleme katlmaya.

Sessizlik nlarla sslenmedeydi; kutsal bir bitki
olan koa ve koka yapra adaklar simgeliyordu kutlu
gnldelii. Saatler dngsel olarak akmaktayd.
yle bir erk zeklenmesi (konsantrasyonu) vard ki,
her atlan adm, her geen saniye, her yaplan devin
im bir k yamuru brakyordu arkasnda; her
sylenen szck ise uzayan bir geri yansma.
Durmutu zaman. Toparlak bir kuarts kristalinden
yaplma armaan ile kapand tren. Bize elik eden
atalarla vedalatk, teekkr ettik bizi barma basan
doaya. Ar ar darya ktk. Ajlla srdryordu
trksn rmay, coku gzyalar slatrken
yanaklarm. Sonunda ayrldmzda len yakla
mt. nmeye baladk dadan aaya., son szlerim
dklyordu dudaklarmdan:
"Ajlla, bugn olduu gibi, aldn ad titreecektir
senin frekansnda. Ajlla demek "seilmi" demektir.
Sen dnyada byk nemli olan bir grevi yerine
getirmek iin seildin; daha younlam ahdr
hazrln. Gne teekkrle balam ann nemini
unutma. Uyandnda bir glckle selamlamaksn
sabah, tmyle sevinerek almaya istekli olmalsn
bu yeni armaan. Yataktan kalkp k admlann
atarken, durdurulamaz bir gezgin olduunu sakn
unutma.
H er gnn kendine zg douu olduunu
121

gzlemle. Gnle kalk; her eye yeniden bala,

yeniden do. Her gn yeniden domu olmalsn,
karanln yerine geip kla doldurm ak iin
yenilenmi olarak. Dardayken sen Tata nti ile bir
likte, yak iindeki n. Her sabah ykamrken
anmsa suyun svln. Bedenini ykarken ant iini.
Giyinmeden nce oka bedenini konu bedeninle!
Giyinirken unutm a gzelliin nemini, tadna var
sslenmenin. inde reyen utanc gizlemek iin
giyme elbiselerini. H er eyleminde, her dncende
ak dngsnn iinde kal. Orada sana grlmez
duvarlar rer gl ve youn bir erk.
Hep minnettar ol. En kt anlarda sevecenlik
gster. Senin sava alamn senin bulunduun yerdir.
Senin okulun yaamm kendisidir. Senin retmen
lerin karna kan sorunlardr.
Herey bir frsattr bymek iin. Bedenini
kuvvetlendirmelisin. En ters durumlarda kendini
rahat duyumsayacak gibi yetitir kendini. Dnemsel
olarak Toprakta ya da ormanlarda snacak yerler
bul. Kendini erklendirirken bencil olma; varlnla
paylam yarat, sk sk n syle, heryerde danset.
Eer seni deli sanrsa bakalar, onayla onlann
phelerini; bylece seni brakrlar yalnzlna. Ko
layca bala. Payla! Mutluluk paylatka artar.
Yaptm her ii sev, yaamdan tad almay srdr ve
yaayadur tm younluunca. Gezginler dolu dolu
122

bir yaamn adrlar, sadktrlar ona."

Dadan inince, vedalatk iimizin tm lklyla.
Ajlla'mn gznde saydam bir bak vard; doyumlanm grnyordu. Bir ey daha sylemek istedi
ama hibir szck aamad dudaklarm. Gemite de
pekok kez olduu gibi, saklad yzn gr gne
rengi salaryla. Son szcklerim anlatyordu
ayrlmz:
"Bu bir bititen ok bir balang, Ajlla. Daha
yeni balamada leni senin yaamnn. Daha baka
admlar atacak, baka inisyasyonlar, derin deneyim
ler yaayacaksn, adm adm yaklarken Gnee.
Senin bymeni geniletecek bu yeni basanlar iin
hazr msn? Hazrsan klavuzlarmz yamnda ola
caktr, giyinmi olarak saydamlkla.
Pacham am a'nm sonsuz gc korusun seni, yolu
nu aydnlatsn Tata nti'nin artc . Munakuyki...
seni seviyorum."
SON

123

TRKE - SPANYOLCA - NGLZCE

KK SZLK
acunsak: csmico - cosmic
akn: transcendental - transcendental
buluma: cita - date
coma - cokunluk - coku: entusiasmo enthusiasm
rmak: cantal - to sing
n: cancin, cantar, canto - song
dnemseme: meditacin - meditation
erin: paz - peace
erk: energa - energy
erklendirmek, erklemek: dar energa - energize
esrime: xtasis, exaltation- ecstasy
evrim: evolucin, acto, echo - action, act
gnen: regocijo -jony, pleasure
im: signo, serial - sign
ileti: recado, mensaje - mesage
inak: dogma - doma
ince: stil - subtle
kamsal: chamanfstico - shamanic
zeklenme: centralizacin - centralization
sevin, len, dn: fiesta, festividad, festejo -

125

celebration
tansk: milagro- miracle
tinsel: espritual - spiritual
tm, tmsel: total - total
uyum: harmonia - harmony
uyumsama: harm onization - harmonization

126

GURDJIEFF
BYK BR GZEM
Yaamdaki a m a c n n in sa n n akl ve duy gu
larna kk salm o lan in a n ve grleri
te m e l d e n deitirerek, yaam larm za farkl
bir k tu tm a k , d n yaya yeni bir bak as
g ste rm e k o ld u u n u syleyen G. Ivonovich
Gurdjieff zerine J.G . B e n n e tt 1963 y aznda
L o n d ra 'd a k onferan s verdi. B e n n e tt,
Gurdijieff in yaam, retisi ve Orta Asya
gelenekleri ile bantl y n te m le ri h a k k n d a
ko n u a b ile c e k p e k az kiiden biridir.
1877'de Rusya'nn ra n snr y ak n n d a k i
A le x a n d ro p o l'd e d n yay a g e le n Gurdjieff
do k to rlu k ve rahiplik z e rin e eitim g rm
ve sonraki 20 yl b o y u n c a Orta Asya ve Orta
D o u 'd a bir k e n tte n di erine,-gem ite var
olan, a m a t m izlerinin k a y b o ld u u n a
inand bir bilgiyi b u lm a k iin dolamtr.
1913 ylnda edindii bilgelii Rusya'da
r e tm e y e
balam ,
1922'de
Paris
y a k n la rn d a i n s a n n U y u m lu G elim esi
E n stits 'n kurm utur. 1949 ylnda len
Gurdjieff ve retisi h a k k n d a ba tda pek
ok kitap yazlmasna ra m e n B e n e tt'in
k o n u m alarn d an
o lu a n
bu
k ita p
G u rdjie ffin yaam ,
d n c e s i n i n kay
naklar, retisi ve y n te m le ri k o n u s u n d a
ok nem li bir kaynak olma zelliini hala
k orum aktad r.