Friedrich Nietzsche

eviri: Korkut Ata

lgi kltr sanat

Cep Yayn No: 10

Byle Buyurdu Zerdt
Friedrich Nietzsche
Genel Yayn Ynetmeni / Ahmet zci
eviri / Korkut Ata
Editr / Taner Dileklen
Tasarm / Adem enel
Kapak Fotoraf / Dr. Serhat Demirolu
Kapak / Yunus Karaaslan

T. C. Kltr Bakanl Sertifika No:14111

lgi Kltr Sanat Yaynclk 2010
lgi Kltr Sanat Yaynclk
ataleme Sokak. No: 27/10
Caalolu / STANBUL
Tel: 0212 526 39 75
Belgegeer: 0212 526 39 76
www.ilgiyayinevi.com
bilgi@yayinevi.com

BRNC BLM
***

ZERDTN BALANGI SYLEV

1
Zerdt otuz yandayken yurdunu ve yurdunun gln brakarak daa ekildi. Orada on yl boyunca
bkmadan, usanmadan ruhunu dinledi. Ama sonunda gnlnde bir deiiklik duydu. Bir gn tan
kzllnda kalkt, gnein karsna geti ve ona yle seslendi:
Ey byk yldz, aydnlatacak bir eyin olmasa yazgn ne olurdu? On yl var ki buraya, maarama
kyorsun. Eer ben, kartalm ve ylanm olmasaydk ndan ve yolundan bezerdin. Fakat biz her
sabah seni bekledik. Inn fazlasn aldk ve bunun iin seni kutsadk. Bak; ben, fazla bal toplam
ar gibi uzanacak ellere muhtacm.
nsanlar arasnda aklllar deliliklerine, fakirler de zenginliklerine bir defa daha sevininceye kadar
armaanlarm paylatrmak istiyorum. Bunun iin aalara inmeliyim. Nasl ki sen cmert yldz,
akamlar denizin arkasna iniyor ve arka dnyaya k gtryorsan ben de senin gibi, inmek
istediim insanlarn aralarna inmeliyim.
Ey, en byk mutluluu bile kskanmadan grebilen tok gz, beni kutsa. Tamak isteyen kadehi kutsa
ki iinden su, altn gibi aksn ve mutluluun parltlarn her tarafa tasn. Bak, bu kadeh yine
boalmak, Zerdt yine insan olmak istiyor.
Zerdtn inii byle balad.
2
Zerdt, yalnz olarak dadan aaya indi ve kimse ile karlamad. Fakat ormann iine girince
karsna yal bir adam kt. Bu adam ormanda kk toplamak iin kutsal kulbesinden kmt.
htiyar, Zerdte yle seslendi:
Bu yolcu bana yabanc gelmiyor, bir ka yl nce buradan gemiti. Ad Zerdtt, fakat o deimi.
O zaman kln daa gtryordun, bu gn ateini vadilere mi tamak istiyorsun? Kundaklk
cezasndan korkmuyor musun? Evet, Zerdt tandm. Onun gz saftr ve aznda hibir kin
gizlenmez. Dans eder gibi yrmesi ondan deil mi? Zerdt deimi, Zerdt ocuk olmu. O
uyanktr; imdi uyuyanlar arasnda ne yapacak? Yalnzlkta iken bir deniz iindeymi gibi yayordun
ve deniz seni tayordu. imdi ne yazk ki karaya kmak istiyorsun. Ne yazk ki gvdeni yine kendin
srklemek istiyorsun.
Zerdt cevap verdi: nsanlar seviyorum.
htiyar dedi ki; Benim ormana ve yalnzla ekiliim neden, insanlar pek ok sevdiimden deil

mi? imdi tanry seviyorum. nsanlar sevmiyorum. nsan, bence olduka eksik bir eydir. nsan
sevmek beni yok edebilirdi.
Zerdt dedi ki; Ne diye sevgiden bahsediyorum, ben insanlara bir armaan gtryorum.
htiyar; Onlara bir ey verme. Onlardan al, daha iyi. Onlardan bir ey al ve onlarla beraber ta,
daha iyi. Bu onlarn houna gider, yeter ki senin houna gitsin. Eer ki onlara bir ey vermek istersen
sadakadan baka bir ey verme. Ve bunun iin de onlar dilendir. dedi.
Zerdt; Hayr dedi. ben sadaka vermem. Sadaka verecek kadar fakir deilim.
htiyar, Zerdte gld ve yle dedi:
yle ise hazinelerini kabul ettirmeye bak. Onlar yalnzla ekilenlere kar gvensizdir ve bizim,
armaan vermek iin geldiimize inanmazlar. Bizim, sokaklardaki admlarmz onlara ok sessiz
gelir. Gece, gnein domasndan ok nce, yataktayken, bir adamn ayak sesini iitseler kendi
kendilerine bu hrsz nereye gidiyor?; diye sorarlar. nsanlara gitme, ormanda kal. Hayvanlar
arasna gitsen daha iyi. Neden benim gibi olmak istemiyorsun? Aylar arasnda ay, kular arasnda
ku.
"htiyar, ormanda ne yaparsn? diye sordu Zerdt. htiyar yle dedi:
Ben arklar besteleyip sylerim ve arklar bestelerken gler, alar ve sylenirim. Bylece tanry
verim. ark syleyerek, alayarak, glerek tanry, kendi tanrm verim. imdi syle bakalm bize
getirdiin armaan ne?
Zerdt, bu sz iitince ihtiyar selamlad ve yle konutu:
Size verecek neyim olabilir? Brakn, abuk gideyim de sizden bir ey almayaym.
htiyarla Zerdt iki ocuk gibi, glerek ayrldlar.
Zerdt, yalnz kalnca kendi kendine sylendi: Nasl oluyor da ormandaki bu kutsal ihtiyar, tanrnn
lm olduunu daha iitmemi bulunuyor?
3
Zerdt, ormann eteklerinde bulunan en yakn kasabaya vardnda halk, bir ip cambazn seyretmek
iin geldikleri pazar yerinde toplanm buldu. Zerdt halka yle seslendi:
Ben size nsanstn retiyorum. nsan, almas gereken bir eydir. Onu yenmek iin ne yaptnz?
imdiye kadar btn varlklar kendilerinden stn bir varlk yarattlar. Siz bu byk yaratn
gerisinde mi kalacaksnz? nsan aacanz yerde hayvanla dnmeyi mi tercih edeceksiniz?
nsana gre maymun nedir? Glnecek veya ac bir utan verecek bir ey. te insan da nsanstne
gre byle olmaldr. Glnecek veya ac bir utan verecek bir ey. Siz, solucandan insanla kadar
yol aldnz ve iinizde birok ey hl solucandr. Bir zamanlar maymundunuz ve imdi bile insan,

her maymundan fazla maymundur.

inizde en yetkininiz bile, yalnz bir ot ve hayal karmdr. Ben sizin hayalet veya ot mu olmanz
isteyeyim?
Bakn size nsanstn retiyorum.
nsanst dnyann, yaamn amacdr. radeniz demelidir ki: nsanst dnyann, yaamn amac
olmal.
Size yalvaryorum kardelerim, dnyaya, yaama sadk kaln ve size br dnya mitlerinden
bahsedenlere kanmayn. Bunlar bilerek veya bilmeyerek zehir saanlardr.
Bunlar, yaam aa grenlerdir, lm halinde olanlardr ve kendileri zehirlenmilerdir. Yaam,
bunlardan usanmtr. Brakn gitsinler.
Bir zamanlar tanrya isyan, en byk gnaht. Fakat tanr ld ve onunla birlikte bu gnahlar da ld.
imdi en korkun ey, yaama kar gnah ilemek ve bilinmesi mmkn olmayan yaamn
amacndan stn tutmaktr.
Bir zamanlar ruh, bedeni aalard ve o zaman bu kmseme byk bir beceriydi. Ruh; bedeni clz,
irkin ve a grmek isterdi ve bylece bedenden ve yaamdan syrlmak isterdi.
Ah, bu ruhun kendisi clzd, irkindi ve at; ikence de bu ruhun ehvetiydi.
Fakat kardelerim, siz syleyin; bedeniniz ruhunuz hakknda ne diyor? Ruhunuz, fakirlikten, kirlilikten
ve acnacak bir rahat dknlnden meydana gelmi deil midir?
Gerekten, insan kirli bir nehirdir, kirli bir nehri kirlenmeden iine alabilmek iin bir insann deniz
olmas gerekir.
Bakn, size nsanstn retiyorum. O, ite bu denizdir ki iinde byk kmsemeniz batabilir.
Grp geirebileceiniz eylerin en by nedir? Bu byk kmsemenin zamandr.
Mutluluunuzun, aklnzn ve erdemlerinizin de size iren gelecei zamandr.
Benim ansm nedir ki? O; fakirlik, kirlilik, acnacak bir rahat dknl. Fakat yazgm varlna
sahip kmalyd diyeceiniz zamandr.
Benim aklm nedir ki? O; bilgiye kar bir aslann yiyeceine duyduu iddetli istei duyuyor mu? O;
fakirlik, kirlilik acnacak bir rahat dknldr. diyeceiniz zamandr.
Benim erdemim nedir ki? O, henz beni ldrtamad. yilik ve ktlklerimden ne kadar bktm.
Bunlarn hepsi yoksunluk, kirlilik ve acnacak bir rahat dknldr. diyeceiniz zaman.
Benim adaletim ne ki? Alev ve kmr olduumu grmyorum. Oysaki adil olan, alev ve kmr
olur. diyeceiniz zaman.

Benim acmam nedir ki? Acma, insanlar sevenin akld bir armh deil midir? Oysaki benim
acmam henz bir armha gerilmedi. diyeceiniz zaman.
Byle konuuyor, byle baryor muydunuz? Ah sizin byle bardnz bir iitebilsem!
Gnahnz deil, kanaatkrlnz gklere haykryor. Gnahnzn iinde bulunan cimriliiniz gklere
haykryor.
Diliyle sizi yalayacak yldrm nerede? Sizin alanmanz gereken cinnet nerede?
Bakn, size nsanstn retiyorum. O, bu yldrmdr; o, bu deliliktir.
Zerdt, szlerini bitirince halktan biri bard: p cambaznn szlerini ok dinledik, imdi artk
kendisini gsterin bize ve btn halk Zerdte glyordu. Fakat bu szlerin kendisine yneldiini
sanan ip cambaz, iinin bana geti.
4
Zerdt, halka ararak bakt. Sonra yle konutu:
"nsan bir iptir ki hayvanla nsanst arasna gerilmitir. Uurum stnde bir ip!
Tehlikeli bir gei, tehlikeli bir yolculuk, tehlikeli bir geriye bak, tehlikeli bir rperi ve
duraklay. nsanda byk olan ey nedir? Bir ama deil, bir kpr oluudur.
nsanda sevilebilecek ey, onun bir gei ve bir bat olmasdr.
Ben o adamlar severim, nk yaamay bilmezler, ola ki batanlar olsunlar, nk onlar karya
geenlerdir.
Ben byk kmseyicileri severim, nk onlar saygllardr ve kar kyya duyulan zlemin
oklardr.
Ben o adamlar severim, nk batmak ve kurban olmak iin ancak yldzlarn ardnda bir yer
aramazlar; aksine, kendilerini yaama kurban ederler, ta ki yaam bir zaman gelip nsanstnn
olsun!
Ben o adam severim, nk anlamak iin yaar ve nsanstnn geleceini anlamak ister.
Ben o adam severim, nk nsanstne ev yapmak ve ona toprak, hayvan ve bitki hazrlamak iin
alr ve keifler yapar. Bylece kendini yok etmek ister.
Ben o adam severim -ki o kendi deerlerini sever; nk deerler, kendini yok etmenin ve zlemin
bir okudur.
Ben o adam severim, nk kendisine bir damla bile fikir ayrmaz, aksine tamamen erdeminin ruhu
olmak ister. O, bylece fikir halinde kpry geer.

Ben o adam severim ki; erdeminden asksn ve felaketini hazrlar: O bylece ancak erdeminin hatr
iin yaar ve daha fazla yaamak istemez.
Ben o adam severim ki; ok fazla erdeme sahip olmak istemez. Bir erdem iki erdemden daha fazla
erdemdir. nk o erdem belann asld dmdr.
Ben o adam severim ki; ruhunu harcar, teekkr beklemez ve hibir ey geri vermez. nk o, daima
armaan verir ve kendisini korumak istemez.
Ben o adam severim ki; zar kendi lehine dt zaman utanr ve sorar: Ben bir hilekr mym?
nk o harcanmak ister.
Ben o adam severim ki; iine altn szlerle balar ve verdii szlerden fazlasn yerine getirir.
nk o yok olmay ister.
Ben o adam severim ki; gelecektekilere yakr ve gemitekileri kurtarr. nk o var olan durum
yznden harcanmak ister.
Ben o adam severim ki; tanrsn hkm altna alr. nk tanrsn sever, zira o tanrsnn gazab
yznden yok olmaldr.
Ben o adam severim ki; ruhu, yaraland zaman da derindir ve kk bir macera yznden
harcanabilir. O, bylece kpry severek geer.
Ben o adam severim ki; ruhu dolup tamtr, yle ki kendisini unutmutur ve her ey onun iindedir.
Bylece her ey ona lm getirir.
Ben o adam severim ki; ruhu ve kalbi zgrdr. Bylece kafas yalnz kalbinin kabdr, ama kalbi
onu yok olmaya srkler.
Ben btn o adamlar severim ki, insanlarn stnde asl duran siyah buluttan tek tek den ar
damlalar gibidirler. Onlar yldrmn gelmekte olduunu haber verirler ve haberci olarak yok olurlar.
Bakn, ben bir yldrm habercisiyim ve bulutun ar bir damlasym. Amma bu yldrmn ad
nsanstdr.
5
Zerdt bu szleri syledikten sonra yine halka bakt ve sustu; kendi kendine: Orada duruyorlar ve
glyorlar; beni anlamyorlar, ben bu kulaklara uyan az deilim. dedi.
Gzleriyle iitmeyi renmeleri iin kulaklarn m patlatmal?
tleyenler, aklabanlar gibi yaygara m yapmal? Yoksa tepinenlere mi inanyorlar?
Gvendikleri bir eyleri var. Bu gvendikleri eyin adna ne diyorlard? Ona kltr diyorlar; onlar
kei obanlarndan ayrt eden eymi bu.

Onun iin kmseme kelimesini iitmeyi sevmezler. imdi ben onlarn gururlarna sesleneceim.
Onun iin en kmsenecek eyden bahsedeceim, ama bu, son insandr.
Ve Zerdt, halka yle seslendi:
"nsann bir ama edinecei zaman gelmitir.
nsann en yksek umutlarnn tohumunu ekecei zaman gelmitir.
Henz toprak buna yetecek kadar bereketlidir. Fakat bir zaman olacak, bu toprak fakirleecek ve artk
hibir yksek aa yetitiremeyecek.
Yazk, insann zleminin okunu, insan zerinden aramayaca ve yaynn gerilmeyi unutaca bir
zaman gelecek.
Size diyorum ki: dans eden bir yldz dourabilmek iin, insann iinde uzlamayan bir yan olmaldr.
Size diyorum: inizde henz bu vardr.
Yazk, artk insann hibir yldz douramayaca zaman geliyor. Yazk, kendi kendini nemsiz,
deersiz gremeyen en zavall adamn zaman geliyor.
Bakn size son insan anlataym:
Ak nedir? Yarat nedir? zlem nedir? Yldz nedir? Son insan byle sorar ve gz krpar.
O zaman dnya klmtr ve stnde her eyi klten son insan sramaktadr. Son adamn cinsi,
toprak piresi gibidir, kk kurutulamaz. Son adam, en uzun mrldr.
Son insanlar biz mutluluu kefettik derler ve gz krparlar.
Onlar yaanmas g semtleri terk etmilerdir. nk s gereklidir. Henz komu sevilir ve ona
srtnlr, nk s gereklidir.
Hasta olmak, gvensiz olmak, onlara gre gnahkrlktr. htiyatldrlar; ayrca aya talara ve
insanlara taklan, delidir.
Ara sra biraz zehir! Bu, ho ryalar verir ve sonunda biraz fazlaca zehir, ho bir lm getirir.
Henz alr, nk i elencedir. Fakat elencenin zararl olmamasna dikkat edilir.
Artk zengin ve zrt olan yoktur. Her ikisi de skntldr. Artk hkmetmek isteyen kim, itaat etmek
isteyen nerde? Her ikisi de skntldr.
oban olmayan bir sr! Herkes ayn eyi ister, herkes birdir. Baka bir ey isteyen, kendi arzusuyla
tmarhaneye gider.
Eskiden btn dnya lgnd. En inceleri byle der ve gz krparlar.

Aklldrlar ve olan her eyi bilirler. Bylece sonsuz alay konular vardr. Henz dv vardr. Fakat
abuk barrlar. Yoksa mideleri bozulur.
Gndz ve gece iin birer kk keyifleri vardr. Fakat sal sayarlar.
Biz mutluluu kefettik. Son insanlar byle derler ve gz krparlar.
Zerdtn balang sylevi burada sona ermiti. nk bu anda halkn haykr onun szn
kesmiti: Ah Zerdt diyorlard bu son insanlar bize ver, bizi bu son insanlardan yap. nsanst
senin olsun. Btn halk, lgn bir nee iinde azlarn aprdatyordu. Fakat Zerdt kederlendi ve
kendine yle dedi:
Beni anlamyorlar, ben bu kulaklara uyan az deilim.
Sanrm dada ok fazla kalmm. Irmaklarn ve aalarn sesini ok fazla dinlemiim. imdi onlara,
kei obanlarna syler gibi sesleniyorum.
Ruhum, hareketsiz ve dan kuluk zaman gibi aydnlk... Fakat onlar sanyorlar ki; ben souk bir
insanm ve korkun akalar yapan bir dalgacym.
imdi bana bakyorlar ve glyorlar ve glerken bana kin duyuyorlar. Glleri buz gibi souk!
6
Burada azlar susturan, gzleri donduran bir olay oldu, nk bu arada ip cambaz ie balamt.
Cambaz, kk bir kapdan km ve iki kule arasna, halkn ve panayrn stne gerilmi olan ipin
stne gelmiti. Cambaz yolun yarsna varnca kk kap bir daha ald. aklaban bir herif oradan
srayarak hzl hzl, cambazn arkasndan yrd:
"leri! Miskin, topal, tembel hayvan, hdk! Yr ki ayam sana arpmasn. Bu iki kule arasnda iin
ne? Senin yerin kulenin ii. Seni oraya tkmal. Senden daha ustasnn yolunu kapyorsun! diye
haykryor ve cambaza yaklayordu. Fakat aralarnda bir adm uzaklk kalnca her az susturan ve
her gz donduran korkun bir ey oldu; arkadan gelen, eytan gibi bir lk koparm ve
nndekinin stnden atlamt. Rakibinin zafer kazandn gren birinci cambaz; dengesini
kaybetmi, srn elinden brakm ve srndan nce; bir kol, bacak kasrgas halinde aaya
dmt. Panayr ve halk, frtna kopmu denize dnmt. Herkes birbirini ineyerek kam ve
cambazn vcudunun arpaca yer bsbtn boalmt.
Fakat Zerdt yerinde kald. Cambazn vcudu henz canl, fakat parampara bir halde onun yanna
dt. Bir an sonra adam kendine geldi ve Zerdt yannda diz km halde grd. Orada ne
yapyorsun? dedi. oktan biliyordum ki eytan benim bacam kracak. imdi beni cehenneme
srklyor. Onun elinden almak m istiyorsun?
Zerdt; erefimle sylerim ki dostum, sylediin eylerin hibirisi yoktur. eytan yoktur ve
cehennem yoktur. Ruhun, bedeninden daha nce lecektir. Artk hibir eyden korkma. dedi. Adam,
gvensizlikle gzlerini at. Sylediin doru ise dedi, hayatm kaybetmekle bir ey kaybetmi

olmayacam. Ben, dayakla ve alkla oyun retilmi hayvandan pek fazla bir ey deilim.
Hayr, dedi Zerdt sen mesleini tehlikeden yarattn. Bunda kmsenecek bir ey yok. imdi de
meslein yznden lyorsun. Bunun iin seni kendi ellerimle gmeceim.
Zerdt bunu sylediinde son nefesini vermekte olan adam, artk ses karmad; yalnz, sanki
teekkr etmek iin Zerdtn elini aryormu gibi elini kmldatt.
7
Bu arada akam olmu ve panayr karanla brnmt. Halk dalmt. nk aratrma ve dehet
iin bile bir yorulma gerekir. Fakat Zerdt, toprak stnde yatan lnn yanna oturdu ve dnceye
dald. Bylece zaman unuttu. Fakat sonunda gece oldu ve bir souk rzgr, yalnzn stnden esmeye
balad. O zaman Zerdt ayaa kalkt ve kendi kendine yle dedi:
Gerekten, Zerdt bugn gzel bir balk av yapt. Bir insan yakalayamad, fakat bir cenaze buldu.
"nsann varl korkun, yine de anlamszdr. Bir aklaban onun yok olmasna neden olabilir.
Ben, insanlara varlklarnn anlamn retmek istiyorum: Bu anlam nsanstdr. nsan denen siyah
bulutun yldrm...
Fakat ben henz onlara uzam. Benim dncelerim onlara hitap etmiyor. nsanlarn gznde ben,
deli ile l aras bir eyim.
Gece karanlk, Zerdtn yollar karanlk... Gel, souk ve kat yoldam! Seni ellerimle gmeceim
yere tayaym.
8
Zerdt bunlar kendi kendine syledikten sonra ly srtlad ve yola koyuldu. Daha, yz adm
gitmemiti ki, yanna bir adam sokuldu ve kulana bir eyler fsldad. Hele bak, bu adam kuledeki
aklaband. Zerdt, diyordu, bu ehirden uzakla, burada ou kii sana kin duyuyor. yiler ve
adiller senden nefret ediyorlar. Seni dman sayyorlar, sana hor bakyorlar. Hak dinin mminleri
senden nefret ediyorlar ve seni halk iin tehlike sayyorlar. Sana glmeleri, hakknda hayrl oldu.
Gerekten, bir aklaban gibi konutun, l kpee yanamak hakknda hayrl oldu. Bylece alalmak
sayesinde bugn iin yakay kurtardn. Fakat bu ehirden uzakla, yoksa yarn senin stnden de
atlarm, bir canlnn bir l stnden atlay gibi... Bunu syleyen, kayboldu. Fakat Zerdt karanlk
sokaklardan yoluna devam etti.
ehrin kapsnda mezarclarla karlat. Bunlar fenerlerini Zerdtn yzne tuttular. Onu tandlar
ve alay ederek dediler ki: Zerdt, l kpei alp gtryor. Zerdtn mezarc oluu ne iyi!
nk biz ellerimizi bu lele kirletmek istemeyiz. Zerdt, eytann elinden lokmasn almak m
istiyor? ok iyi. Afiyet olsun! Bari eytan Zerdtten daha usta bir hrsz olmasa. eytan ikisini de
alar; ikisini de yer! Bunu diyenler ba baa vererek glyorlard.
Zerdt buna bir ey demedi; yoluna devam etti. Ormanlar ve bataklklar iinden iki saat kadar yol

aldktan sonra a kurtlarn uluyularn duydu. Aln hissetti. Bylece, iinde k yanan bir evin
nnde durdu.
Alk beni bir haydut gibi bastryor. Alk; ormanlar ve bataklklarda ve de derin gece iinde beni
bastryor.
Aln tuhaf kaprisleri var. ok defa yemekten sonra gelir. Bugn, btn gn hi gelmedi. Acaba
nerde kalmt?
Zerdt bunlar diyerek evin kapsn ald. Elinde k tutan yal bir adam kt ve sordu: Bu gelen
kim? Uykumu bozan kim?
Bir l ve bir diri, dedi Zerdt... Bana yiyecek ve iecek ver. Gndz yemeyi unuttum. Alar
besleyen, kendi ruhunu ferahlatm olur. Hikmetin gereidir bu.
htiyar uzaklat. Fakat az sonra yine geldi. Zerdte ekmek ve arap getirmiti. Buras alar iin
kt bir yerdir dedi. Onun iin burada oturuyorum. nsan ve hayvan bu terk edilmilie urar. Fakat
yoldana da yiyecek ve iecek ver. O senden daha yorgun. Zerdt cevap verdi: Yoldam ldr.
Ona yedirmek ok gtr. htiyar mrldanarak: Bana ne, dedi. kapm alan, verdiimi almal.
Yiyin ve rahatnza bakn.
Zerdt bundan sonra iki saat daha yol ald. Yola ve yldzlarn na kendini brakt. nk o, gece
yrmeye alkt ve uyuyanlarn yzne bakmay severdi. Fakat tanyeri aarrken kendini kuytu bir
ormanda buldu. Hibir yol grnmyordu. Orada ly bir aa kovuunun iine yerletirdi. nk
onu kurtlardan korumak istiyordu. Kendisi de toprak ve yosun zerine uzand. Az sonra yorgun bir
vcut ve sakin bir ruhla uykuya dald.
9
Zerdt uzun zaman uyudu. Uyku iinde yalnz sabah deil kuluu da geirmiti. Fakat sonunda
uyand. Ormana ve sakinliine hayretle bakt. Sonra birden kara grm bir denizci gibi hzla
doruldu ve bir sevin l kopard; nk yeni bir geree ermiti. Kendi kendine yle dedi:
Gzmde bir k akt! llere ve istediim yere tayabileceim cenazelere deil, canllara ve
yoldalara ihtiyacm var. Kendi arzularyla ve benim istediim yere kadar beni izleyen, canl
yoldalara muhtacm.
Gzmde bir k akt: Zerdt halka deil, havarilere seslenmeli. Zerdt bir srnn oban ve
kpei olmamal.
Srden biroklarn ayartmak! Ben ite bunun iin geldim. Halk ve sr, varsn bana kzsn.
obanlar Zerdte haydut desin.
Ben onlara oban diyorum. Onlar kendilerine iyiler ve adiller diyorlar. Ben onlara oban diyorum,
ama onlar kendilerine Hak Dinin Mminleri diyorlar.
u iyilere ve adillere bakn. En ok kimden nefret diyorlar? Kendilerinin deer tablosunu krandan,

paralayandan. Fakat o, yaratcdr.

Yaratc; yoldalar arar, ller aramaz. Sr ve mminler de aramaz. Yaratc, yeni levhalar stnde
yeni deerler yaratacak ortaklar arar.
Yaratc, yoldalar ve hasat ortaklar arar; nk her ey onda hasada olgundur. Fakat onun yz oraa
ihtiyac vardr. Bunlar olmaynca baaklarn dker ve zlr.
Yaratc, yoldalar arar. Oraklarn bilemesini bilenleri arar. Bunlara yrtc diyecekler, iyi ve
kty yok edici diyecekler. Fakat onlar hasat yapanlar ve bayram edenlerdir.
Zerdt, yaratma orta aryor. Zerdt, hasat ve bayram orta aryor. Onun srler, obanlar ve
llerle ii ne?
Ey benim ilk yoldam, hoa kal! Seni aa kovuuna iyice gmdm ve kurtlardan iyice sakladm.
Fakat senden ayrlyorum, vakit ge, iki sabah arasnda ben bir geree vardm.
Ben, oban ve mezarc olmamalym. Artk bir daha halkla da konumayacam, bir lye de son defa
seslenmi oluyorum.
Yaratanlara, hasatlara ve bayram edenlere katlacam. Onlara gk kuan ve stinsana karan
merdivenleri gstereceim. arkm yalnzlara ve ift yalnzlara syleyeceim. itilmemi eyler iin
kula olann, kalbini mutlulukla dolduracam.
Ben hedefime varmak istiyorum, ben kendi yolumu yryorum. Gecikenler ve mzmzlar zerinden
atlayp geeceim. Bylece benim yrym, onlarn bat olacak.
10
Zerdt bunlar kendi kendine sylerken le olmutu. Bu srada bir ey arar gibi gklere bakt.
nk bann stnde bir kuun keskin ln duymutu. Bu kimdi? Havada bir kartal, geni
daireler izerek uuyordu. Boynuna bir ylan, av gibi deil, bir dost gibi aslmt. nk ylan
kartaln boynuna sarlmt.
Bunlar benim hayvanlarm! dedi Zerdt ve gnlden sevindi.
Yeryznn en gururlu hayvan ile en akll hayvan. Bunlar haber almaya kmlar...
Haber almak istiyorlar. Zerdt sa m? Gerekten, ben hl yayor muyum?
nsanlar arasnda olmak, hayvanlar arasnda olmaktan daha tehlikeli. Zerdt, tehlikeli yollardan
yryor. Bana hayvanlarm yol gstermeli.
Zerdt bunlar sylerken ormandaki azizin konumasn hatrlad. ini ekerek kendi kendine yle
dedi:
Daha akll olabilsem, ylanm gibi, ok akll olabilsem...

Fakat olanaksz bir ey istiyorum. Onun iin gururumdan, daima aklmla beraber yrmesini
dileyeyim.
Ve bir gn aklm beni terk ederse -ah o kamay sever- o zaman gururum deliliimle beraber umal.
Zerdtn inii byle balad.

ZERDTN SESLEN
Deime stne
Size, ruhun deimesini anlatacam. Ruhun deve, devenin aslan ve sonunda aslann ocuk
oluunu!
Saygl, dayankl ve kuvvetli bir ruhun ar ykleri vardr. Onun kuvveti, daima ar ve en ar
ister.
Ar nedir? Dayankl ruh byle sorar. Deve gibi diz ker ve iyi yklenmek ister.
Yiitler, en ar ey nedir ki omuzuma alaym ve kuvvetime sevineyim? Her trl cefay ekebilen
ruh byle sorar.
Kibrini zedelemek iin alalmak m? Hikmetiyle alay iin deliliini belli etmek midir?
Yoksa zaferini kutlayan bir davadan ayrlmak, ayartcy ayartmak iin yksek dalara kmak mdr?
Akl erdirmenin ayr ve otu ile geinmek ve gerein akyla ruhta alk ekmek midir?
Hasta olmak ve teselliye geleni geri evirmek ve senin istediini hibir zaman duyamayan sarlarla
dostluk yapmak mdr?
Bizi hor grenleri sevmek ve bizi korkutmak isteyen hayalete el uzatmak mdr?
inde gerek var diye kirli sulara dalmak ve souk kurbaalar, scak yengeleri itememek midir?
Btn bu en g eyleri, dayankl bir ruh yklenir. Ykn alm ve l yolunu tutan bir deve gibi, o
da kendi lne doru yrr.
Fakat en ssz lde ikinci deime olur. Ruh, aslanlar. Hr olmak ve kendi lnde egemen olmak
ister.
Burada son efendisini arar. Son tanrsna dman olmak ister ve zafer iin byk devle boumak
diler.
Artk ruhun efendi ve tanr olarak tanyamad byk dev nedir? Byk devin ad Sen
yapmalsndr. Fakat aslann ruhu ben isterim der.

Sen yapmalsn onun yolunda altn kvlcmlaryla parlayan pullu bir hayvandr ve her pulun
stnde altn bir parlt ile sen yapmalsn parldar.
Bu pullarn stnde binlerce yllk deerler parldar ve devlerin en gls yle der: Btn
deerler bende parldar. Btn deerler yaratlmtr ve btn yaratlm deerler benim. Ve
gerekten, artk ben isterim egemen olmaldr. Dev byle syler.
Kardelerim, ruhun aslanlamasna ne gerek var? Dayankl ve saygl yk hayvan neye yetmez?
zgrle ermek ve greve kar da kutsal bir hayr diyebilmek! Kardelerim, ite bunun iin aslan
gereklidir.
Yeni deerlere hak kazanmak! Bu, dayanakl ve saygl bir ruh iin almalarn en korkuncudur.
Gerekten de bu, onun iin bir el koymadr ve bir yrtc hayvan iidir.
Bir zamanlar o en kutsal ey olarak sen yapmalsn seviyordu. imdi sevgisinden zgrlk
alabilmek iin her eyde cinnet ve keyfilik bulabilmelidir. Bu el koyma iin aslana ihtiya vardr.
Fakat syleyin kardelerim, aslann yapamayp da ocuun yapabilecei ey nedir? Yrtc aslan niin
ocua dnmelidir?
ocuk bir gnahszlk, temizlik ve bir unutmadr. Bir yeni balama, bir oyun, kendiliinden
yuvarlanan bir tekerlek, bir ilk hareket ve kutsal bir evettir.
Evet kardelerim, yaratcnn oyunu iin kutsal bir evet gereklidir. Ruh, imdi kendi iradesini ister
ve dnyay kaybeden, kendi dnyasn kazanr.
Size ruhun deimesini syledim: Ruh, nasl deve oldu, deve nasl aslanlat ve sonunda aslan
nasl ocuk oldu?
Zerdt byle dedi. Bu, Alaca nek denen ehirde oluyordu.
Erdem Krsleri stne
Zerdte, uyku ve erdem hakknda ok iyi eyler syleyen bir bilgini vdler. Bundan dolay o, ok
sayg ve kabul grrm ve btn genler krssnn etrafnda toplanrlarm. Zerdt bu bilgine
gitti ve krssnn nne oturdu. Bilgin yle diyordu:
Uykuya kar sayg ve utan duymal. in ba budur. Kt uyuyanlarn ve gece uyank duranlarn
yolundan ekilin.
Hrsz bile uykuya kar utan duyar. Hrsz, hep gece, sessizce alar ve kaar. Fakat gece bekisi
utanmazdr, utanmazca ddn tar.
Uyku kolay bir sanat deildir. Onun hatr iin btn gn uyank durmak gerekir.
Gndzn kendini on defa yenmelisin; bu, iyi bir yorgunluk verir ve ruhun uyuturucusudur.

Yine on defa kendinle barmalsn, nk yenme acdr ve barmayan kt uyur.

Gndzn on gerek bulmalsn, yoksa gece de gerei ararsn ve ruhun a kalr.
Gndz on defa glmeli ve neelenmelisin. Yoksa geceleyin mide, bu keder babas, seni rahatsz
eder.
Bunu bilen azdr. yi uyumak iin btn erdemlere sahip olmak gerekir. Yalan yere tanklk m? En
yakndaki kza ehvet mi duyacam? Btn bu dnceler uykuyu bozar.
Btn erdemlere sahip olsan bile, bir eyi iyi anlamal; bizzat erdemleri de tam zamannda uykuya
yollamal. Ta ki bu uslu diiler, senin yznden birbirleriyle didimesinler.
Tanr ile ve komu ile bar. Bu iyi uykunun artdr. Komunun eytan ile de bar halinde olmal.
Yoksa geceleyin senin evrende dolar.
Benim iin en iyi oban, koyununu en yeil yamaca srendir! yi uyku ile bu badar.
Ne ok eref ve ne de byk servet isterim; bu, zihni kartrr. Ama iyi bir n ve kk bir kasaya
sahip olunmaynca da iyi uyunmaz.
Kk bir topluluk, bence kt topluluktan daha geerlidir. Yeter ki tam zamannda gitsin ve gelsin.
yi uykunun bir art da budur.
Kafaca yoksul olanlar da houma gider! Bunlar uykuyu kolaylatrr. Hele kendilerine srekli hak
verilirse mutludurlar.
Erdemlilerin gn byle geer. Gece olunca uykuyu armaktan ekinirim! Erdemlerin efendisi olan
uyku, arlmak istemez.
Aksine, gndzn ne yaptm ve ne dndm hatrlarm. Bir inek gibi sabrl, gevi getirerek
sorarm: Senin on zaferin nelerdi ve kalbime huzur veren on barma, on gerek, on glme nelerdi?
Bunlar dnrken ve bu krk dnceye dalarken, erdemlerin efendisi olan uyku, arlmadan,
birdenbire beni bastrr.
Uyku gz kapaklarma dokunur; oras arlar. Uyku azma dokunur; oras ak kalr.
Gerekten, bu hrszlarn en sevimlisi, yumuak keler stnde gelir ve dncelerimi alar; o
zaman u ders krss gibi budala kalakalrm.
Ama artk uzun zaman ayakta kalamam; artk yatarm.
Zerdt bilginin bu szlerini duyunca kendi kendine gld: nk gznde bir k akmt. Kendi
kendine yle dedi:
Bu krk dnceli bilgin, bence bir delidir. Fakat sanyorum ki uykuyu iyi anlyor.

Bu bilginin yaknnda olanlara ne mutlu! nk byle bir uyku bulacdr, kaln duvarlar arasndan
bile bular.
t krssnde bile bir by var. Genlerin bu erdem sylevcisinin karsnda oturmalar bouna
deilmi.
Onun hikmeti u: yi uyumak iin uyank durmak. Ve gerekten, hayatn bir amac olmasa ve bir
samalk semem gerekirse bence seilmeye en layk bu olurdu.
Zamannda, erdem reticileri aranrken neler istendiini imdi tm aklyla anlyorum: yi bir
uyku ve uyuturucu etkisi yapan erdemler aranyordu.
Btn bu vlen krs, din tleri verenlerin hikmeti ryasz bir uykuydu. Onlar hayat iin baka
bir anlam tanmyorlard.
Bugn de bu erdem tleyicisi gibi dnen bazlar var. Hatta onlar bu kadar itenlikli bile
deiller. Fakat onlarn zaman gemitir. Artk uzun zaman ayakta kalamazlar! te yatyorlar bile. Bu
uykucular mutludurlar. nk yaknda balar decektir.
Zerdt byle dedi.
te Dnyallar stne
Zerdt de bir zamanlar, btn te dnyallar gibi, insann tesi kuruntusuna kapld. O zamanlar
dnya bana, strapl ve eziyet eken bir tanrnn eseri gibi grnrd.
O zaman dnya bana, bir rya ve bir tanr iiri gibi grnrd; ilahi bir memnun olmamn gzleri
nnde, bir duman gibi grnrd.
yi ve kt, haz ve elem, ben ve sen; yaratcnn gzleri nnde renkli bir duman gibi grnrd bana.
Yaratc, kendisinden uzaklamak istiyordu; o zaman dnyay yaratt.
Ac eken iin strabndan uzaklamak ve kendini kaybetmek lgn bir haz verir. Bir zaman dnya
bana lgn bir haz ve bir kendini kaybetme gibi grnrd.
Bu dnya sonsuz, sonsuz bir elikinin rnei, mkemmel olmayan bir rnei - mkemmel olmayan
yaratc iin lgn bir haz- dnyay bir zamanlar byle gryordum.
Bylece ben de btn te dnyallar gibi, insann tesi kuruntusuna kapldm. Gerekte, insann tesi
nedir?
Ah kardelerim, benim yarattm bu tanr, btn tanrlar gibi bir insan eseri ve kuruntusuydu.
O, bir insand hatta zavall bir insan ve bir ben!

Bu bana kendi kl ve alevimden geliyordu. Bu hayalet bana gerek te dnyadan gelmiyordu.

Ne oldu kardelerim? Ben kendimi, strap ekeni, yendim. Kendi klm daa tadm. Ve kendime
daha parlak bir alev buldum. Ve bakn, o zaman derhal hayalet kayboldu.
imdi benim iin, hastalktan yeni kalkm biri iin, byle hayaletlere inanmak dert ve straptr.
Istrap ve hakarettir. te dnyallara byle sesleniyorum.
Btn te dnyalar yaratan, ac ve iktidarszlkt. Ve yalnz en ok ac ekenin duyabilecei ksa bir
mutluluk kuruntusuydu.
Bir admla, bir lm admyla son duraa varmak isteyen bir yorgunluk, artk bir ey isteyemeyen
zavall, toy bir yorgunluk. Btn tanrlar, teki dnyalar yaratan duygu!
Bana inann kardelerim, vcuttan ylgnlk gsteren vcuttu! O, varln kendisine sesleniini
dinliyordu.
Ve bylece kafasyla ve yalnz kafasyla deil, btn varlyla son duvarlarn arasndan geip te
dnyaya gmek istiyordu.
Fakat te dnya, insanlardan iyi gizlenmitir. O, ilahi bir hi olan insansz ve insanca olmayan dnya.
Ve varlk insana hi hitap etmez, meerki insan olarak bunu yapsn.
Gerekten; her trl varlk g kantlanr ve g syletilir. Syleyin kardelerim, en iyi kantlanan
ey, en acayip ey deil midir?
Evet bu ben ve benin kart ve karkl en iten olarak kendi varlndan sz eder. Bu yaratan,
isteyen ben-ki her eyin ls ve deeridir.
Ve bu en iten varlk, ben; bu vcuttan dem vurur ve hatta iir syledii, hayal kurduu ve krk
kanatlarla titredii zaman bile bedeni ister.
Ben gittike daha iten konumasn renir! Ve rendike beden ve hayat iin daha fazla sayg
duyar.
Benim benim, bana yeni bir gurur retti. Onu insanlara sylyorum:
Artk banz kutsal eylerin gizine gmmeyin. Tersine, onu zgrce tayn. Yaama anlam
kazandran bir kafa tayn.
nsanlara yeni bir irade retiyorum:
nsann kr krne gittii yolu tutun, onu onaylayn. Hastalar gibi ondan sapmayn!
Bedeni ve hayat hor gren tanr katn ve kurtarc kandamlasn bulan, hastalardr. Fakat bu tatl
ve karanlk zehri bile, bedenden ve yaamdan alyorlard!

Sefaletlerinden kamak istiyorlard. Fakat yldzlar onlara ok uzakt. O zaman ilerini ekerek; Ne
olur, baka bir varlk ve mutlulua ulatracak tanrsal yollar bulunsa! dediler. Bylece kendi
kmazlarn ve kanl ikilerini bulmu oldular.
Bu nankrler, bylece bedenden ve yaamdan syrlabileceklerini zannettiler. Oysaki bu syrln
arpntsn ve neesini kime borluydular? Vcutlarna ve bu topraa!
Zerdt hastalara kar efkatlidir. Gerekten, onlarn teselli tarzlarna ve nankrlklerine kzmaz.
Tek, hastalktan kurtulsunlar ve yenenler arasna katlsnlar ve kendilerinden daha stn bir varlk
yaratsnlar.
Zerdt, kendi kuruntusuna dikkatle bakan ve gece yars, tanrsnn mezar etrafna sokulan,
hastalktan yeni kalkm olanlara kzmaz. Fakat bence onun gzyalar da hastalktr ve hasta bir
bedenin eseridir.
airler ve tanr lgnlar arasnda ok hastalar vard. Bunlar anlayanlardan ve erdemlerin en genci
olan itenlikten iddetle nefret ederler.
Onlar daima geriye, karanlk zamanlara bakarlar. Fakat o zaman kuruntu ve iman baka bir eydi.
Akln lgnlklar tanr benzerliiydi ve phe gnaht.
Bu tanr benzerlerini pekiyi tanrm. Onlar kendilerine inanlmasn isterler. Ve phe gnahtr derler.
zellikle kendilerinin neye inandklarn pekiyi bilirim.
Gerekten, onlar da en ok te dnyalara ve kurtaran kandamlalarna deil, bedene inanrlar ve
onlarca kendi bedenleri, mutlak varlktr.
Fakat vcut onlarca hasta bir eydir ve vcuttan syrlmak isterler. Onun iin lm tleyenlere
inanrlar ve zellikle te dnya tleri verirler.
Kardelerim! Beni, salam vcudun sesini dinleseniz daha iyi, bu ses, daha iten daha temiz bir
sestir.
Salam, mkemmel, dik vcut daha iten konuur ve yaamn amacndan sz eder.
Zerdt byle dedi.
Bedeni Kmseyenler stne
Bedeni kmseyenlere seslenmek istiyorum:
Bildiinizi deitirmeyin ve bana yeni bir ey retmeyin, yalnz vcudunuza hoa kal deyin, yani
susun.
Ben, beden ve ruhtan ibaretim. ocuk byle der. Neden ocuklar gibi konumamal?

Fakat uyank ve bilgin adam yle der: Ben tamamen bedenden ibaretim. Baka hibir eyim yok. Ve
ruh ancak bedende olan bir eyin addr.
Beden; byk bir akl, tek hedefli bir okluk, bir sava ve bir bar, bir sr ve bir obandr.
Kardeim, senin kk akln da bedeninin bir parasdr. Ruh dediin ey byk aklnn bir paras
ve oyuncadr.
Ben diyorsun ve bu kelime ile gururlanyorsun. Fakat bundan daha by ki, sen ona inanmak
istemezsin, bedenin ve onun byk akldr. O, ben demez. Fakat beni oluturur.
Duyunun hissettii, akln anlad, kendiliinden bir sonu vermez. Fakat duygu ve ruh her eyin
amac olduklarna seni inandrmaya alrlar. O kadar kibirlidirler.
Duygu ve ruh, alet ve oyuncaktrlar. Bunlarn ardnda asl varlk vardr. Bu varlk; duygularn gzyle
arar, ruhun kulaklaryla dinler.
Bu varlk srekli arar ve dinler. Kyaslar, zorlar, fetheder, tahrip eder, hkmeder ve Benin de
hkimidir.
Kardeim, dncelerin ve duygularn ardnda kudretli bir amir, mehul bir egemen vardr. Asl
varlk budur. O, senin bedenindedir, o senin bedenindir.
Senin bedeninde hikmetinden fazla kavray vardr. Ve kim bilir bedenin, bu en keskin hikmeti ne
amala kullanr!
Bedenin benine ve onun gururlu sraylarna gler. Fikrin bu sraylar ve uular niye? diye
sorar. Benim amacm iin bir dolambal yol. Ben, benin ipini tutan ve ona anlamlarn
fsldayanm.
Beden, bene yle der: uranda ar duy. O ar duyar ve daha fazla ar ekmemeye bakar. te
dncesi yalnz bunun iindir.
Beden bene der ki: urada haz duy. O zaman sevinir ve sk sk sevinmeyi dnr. te dncesi
bunun iindir.
Bedeni hor grenlere bir sz sylemek isterim: Onlarn hakaretleri sayglardr. Hakareti ve saygy,
deer ve iradeyi yaratan nedir?
Bizzat yaratc, saygy ve hakareti yaratmtr. Haz ve elemi yaratmtr. Yaratc, beden iradesinin
eli olsun diye ruhu yaratmtr...
Bedeni hor grenler, deliliiniz ve hakaretinizle bile vcudunuza hizmet ediyorsunuz.
Size derim ki, bizzat bedeniniz lmek istiyor ve hayattan ayrlyor.
Artk en ok sevdii eye gc yetmez: Kendinden ileri bir varlk yaratmak. O en ok bunu ister.
Btn istei budur.

Fakat artk zaman gemitir. Vcudu hor grenler, artk vcudunuz gmek istiyor.
Varlnz batmak istiyor. Onun iin vcudu hor grenlerden oldunuz. nk artk kendinizden ileri
bir varlk yaratamazsnz.
Onun iin hayata ve topraa kzyorsunuz. Kmsemenizin a baknda uygunsuz bir kskanlk
vardr.
Bedeni hor grenler, sizin yolunuzdan gitmiyorum. Siz bence nsanstne kpr deilsiniz. Zerdt
byle dedi.
Sevin ve Tutku stne
Kardeim, senin bir erdemin varsa ve bu senin erdeminse bunda hi kimse ile ortak deilsin.
Tabii, sen erdemine ad takmak ve onu okamak istersin. Onun kulan ekmek, onunla elenmek
istersin.
Bak, imdi onun adna halk da katlm bulunuyor. Ve sen erdeminle halklam ve srlemi
oluyorsun.
yle desen daha iyi olurdu: Ruhuma elem ve haz veren, vcudumun susad ey, adszdr ve
anlatlamaz.
Erdemin, isimlerin gizine smayacak kadar yce olmal. Eer ondan sz etmeye mecbur kalrsan,
kekelemekten utanma. yle konu ve kekele:
Benim iin iyi budur, onu beeniyorum. Onu seviyorum. Bu iyi eye tek bama sahip olmak isterim.
Onu bir tanr buyruu, bir insan yasas ve ktl olarak istemem. O benim iin evrenin tesine ve
cennetlere yol gsteren bir ey deildir.
Benim sevdiim, yaamsal bir erdemdir. Onda az kurnazlk vardr. Ve kamu aklndan pek az ey
vardr.
Fakat bu ku benim yanmda yuvasn yapmtr. Onun iin onu sever ve korurum. imdi yanmda ve
altn yumurtalarnn stnde oturuyor.
te byle syleyerek erdemini vmelisin.
Bir zamanlar tutkularn vard ve onlara kt diyordun. Fakat imdi yalnz erdemlerin var. Bunlar
senin tutkularndan yetitiler.
En yksek hedefini bu tutkularna emanet etmitin. Bylece bu tutkularn senin erdemlerin ve
sevinlerin oldular.

ster deve kinlilerin, ister ehvetlilerin, ister iman lgnlarnn, ister intikamclarn soyundan ol. Ne
olursan ol. Sonunda btn tutkularn, erdemlerin oldular. Ve btn eytanlarn da meleklerin oldular.
Bir zamanlar mahzeninde azgn kpekler vard. Fakat sonunda bunlar kular ve sevimli arkclar
oldular.
Zehirlerinden kendi iksirini kaynattn. Gam ineini sayordun. imdi memelerinden tatl st
iiyorsun. Ve artk senden ktlk gelemez. Meerki erdemlerinin savandan doan ktlk ola.
Kardeim, ansn varsa tek bir erdemin olur ve daha fazla olmaz. Bylece kpry daha abuk
geersin.
ok erdeme sahip olmak ayrcalkl bir eydir. Fakat g bir yazgdr. Niceleri le gittiler ve
kendilerini ldrdler. nk erdemlerin sava alan olmaktan yorulmulard.
Kardeim, sava ve savamak kt mdr? Fakat bu ktlk gereklidir. Erdemlerin arasnda
kskanlk, gvensizlik ve iftira gereklidir.
Bak erdemlerinin her biri nasl en yksek hedefi arzular! Her erdem btn ruhunu ister; fke de,
nefret de, sevgi de btn kuvvetini ister. Ruhunun rtkan olmak ister.
Her erdem baka erdemi kskanr. Ve kskanlk korkun bir eydir. Erdemler de kskanlk yznden
yok olabilirler.
Kskanlk aleviyle sarlan, sonunda akrep gibi zehirli kuyruuyla kendi kendisini sokar.
Ah kardeim, bir erdemin kendisine iftira ettiini ve kendisini hanerlediini hi grmedin mi?
nsan, almas gereken bir eydir. Onun iin erdemlerini sevmelisin. nk onlar yznden yok
olacaksn.
Zerdt byle dedi.
Solgun Sulu stne
Ey yarglar ve kurban edenler! Hayvan, ban emeksizin ldrmek istemiyorsunuz. Bakn solgun
sulu ban edi. Gzlerinde byk kmseme beliriyor.
Benim benim, almas gereken bir eydir. Benim benim bence insann byk aalamasdr.
Bu gzler byle konuuyor.
Kendi hkmn kendi verdii an, onun en yksek anyd. Bu ycelik annn bayala dnmesine izin
vermeyin.
Kendi kendinin acsn ekene artk baka kurtulu yoktur. Meerki tez bir lm gele.
Ey yarglar sizin ldrnz bir acma olmal. Bir alma olmamal. Dikkat edin ki ldrrken siz

kendiniz yaamaya hak kazanasnz.

ldrdnzle barmanz yetmez. Kederiniz, nsanstne olan sevginiz olmal. Hayatta kalmaya
byle hak kazanrsnz.
Dman deyin, kt demeyin. Hasta deyin, rezil demeyin. Deli deyin, fakat cani demeyin.
Ve sen ey kzl yarg, kafann iinden geenleri aa vurman gerekirse herkes yle haykrr; "Defol
ey haere, zehirli solucan!
Fakat fikir baka, eylem baka, eylemin biimi baka! Bunlar arasnda balant yoktur.
Bu solgun adam solduran, bir hayaldi. Suu iledii zaman onun ustasyd. Fakat iledikten sonra
onun grnmne dayanamad.
Ve artk her zaman kendisini bir eylemin faili olarak gryordu. Ben buna delilik derim; istisna onun
varlna brnmt.
Bir el srme tavuu hipnotize eder; onun iledii fiil, zavall kavrayn balad. Hipnotize etti. Ben
buna fiilden sonra gelmi bir delilik derim.
Dinleyin yarglar, bir baka delilik daha var; bu, fiilden nceki deliliktir. Ah sizler, bu ruhun
derinliklerine bence yeter derecede dalamyorsunuz.
Kzl yarg yle der: "Bu sulu neden ldrd? Bir ey almak istiyordu da ondan. Fakat ben size
diyorum: "Onun ruhu kan istiyordu, almak deil, o baktaki mutlulua susamt.
Onun zavall akl bu delilii kavrayamad. "Kanda ne var? dedi. Hi olmazsa ldrdnden bir ey
almak, bir almak istemez misin?
Ve o, zavall aklna uydu. nk aklnn hkm onun stne kurun gibi yklendi. Ve bylece
ldrrken ald da. O deliliinden utanmak istemiyordu.
Ve imdi suunun kurun yk, yine onu eziyor. Ve zavall akl yine yle durgun, inmeli ve ar.
Kafasn sallayabilse yk stnden yuvarlanacak. Fakat bu kafay kim sallayabilir?
Bu insan nedir? Ruhun iinden dnyaya yaylmak isteyen bir hastalklar yn! Bunlar avlanmak ister.
Bu insan nedir? Birbiri yannda ender olarak sakin durabilen vahi ylanlardan bir yumak! Bunlarn
her biri dar kar ve dnyada av arar.
Bu zavall vcuda bakn, onun aclarn ve arzularn bu zavall ruh, kendisine gre aklad.
Baktaki mutlulua duyulan katilce zevk ve tutku diye aklad.
imdi hasta olan ktlk bastrr. O, kendine ac veren eyle ac vermek ister. Fakat baka zamanlar
da vard. Baka bir ktlk ve iyilik de vard.

Bir zamanlar phe ktyd. Ve irade bizzat kendisiydi. O zaman hasta, byc ve cin olmutu. Ve
cin olarak ac ekerdi. Ve ac vermek isterdi.
Fakat bu sizin kulanza girmiyor. Bana diyorsunuz ki; bu sizin iyiliinize zarar verir. Fakat sizin
iyiliinizden bana ne?
Ktlkleriniz deil birok iyilikleriniz bana bulant veriyor. Ah sizin de bu solgun sulu gibi bir
deliliiniz olsa da o yzden bo yere harcanasnz! sterdim ki cinnetiniz gerek ballk veya adalet
olsun. Hlbuki sizin erdeminiz, yalnz uzun yaamak ve acnacak bir rahata kavumak iindir.
Ben, nehir kysnda bir parmaklm. Tutunabilen bana tutusun. Ama ben sizin topal deneiniz
deilim.
Zerdt byle dedi.
Okuma ve Yazma stne
Btn yazlm eyler iinde, yalnz kanla yazlm olan severim. Kanla yaz! Fark edeceksin ki kan,
ruhtur.
Yabanc kan anlamak kolay deildir. Avare okuyuculardan nefret ederim. Okuyucuyu tanyan, artk
onun iin bir ey yazmaz. Daha yzyl okunsun, bizzat ruh da kokuacak.
Herkesin okuma renebilmesi, zamanla yalnz yazmay deil, dnmeyi de bozuyor.
Bir zamanlar ruh tanryd. Sonra insanlat. imdi hatta halklayor.
Kanla ve zdeyilerle yazan, okunmak deil ezberlenmek ister.
Dada en ksa yol tepeden tepeyedir. Fakat bunun iin uzun bacaklarn olmal. zdeyiler tepeler
olmal ve muhataplar iri yar olmal.
Hava temiz ve hafif, tehlike yakn ve ruh, ocuksu bir neeyle dolu... Bunlar birbirine iyi yarar.
Ben etrafmda cinler isterim. nk cesurum. Hayaletleri datan cesaret, kendisine caniler yaratr.
Cesaret glmek ister.
Artk sizinle ayn eyleri duymuyorum. Altmda grdm bu bulut, beni gldren bu siyah ve ar
bulut. te bu, sizin frtna bulutunuzdur.
Ykseli istediiniz zaman siz yukar bakarsnz, ben aa bakarm. nk ben ykselmiim. Sizden
kim, ayn zamanda gler ve ykselmi olabilir?
En yksek dalara trmanan, btn bu dramlara ve dram ciddiyetine gler.
Cesur, kaygsz, dalga geen ve zorlu... "Hikmet bizim byle olmamz ister. Hikmet bir diidir ve

srekli zafer kazanan sever.

Bana diyorsunuz ki: "Hayat srklemek gtr! Fakat tan aarrken gelen gururunuz ve akamki
teslimiyetiniz neye yarar?
Hayat srklemek gtr. yleyse pek nazlanmayn. Biz hepimiz dayankl erkek ve dii eekleriz.
Vcudunun zerinde bir damla i var diye titreyen bir gl goncasyla ortaklaa neyimiz var?
Gerekten, hayat severiz. Fakat yaamaya deil sevmeye altmz iin.
Akta daima biraz cinnet vardr. Fakat cinnette de her zaman biraz akl vardr.
Hayat seven bana da; insanlar arasnda kelebek ve sabun kp ve bu eitten olanlar, mutluluu en
iyi anlam grnyorlar.
Bu yufka, lgn, narin, hareketli ruhcuklar titrer grmek! Bu, Zerdt gzyalarna ve arklara
boar.
Ben yalnz dans etmesini bilen bir tanrya inanabilirdim. Ve eytanm grnce onu ar, derin ve
ciddi buldum. Bu, arln ruhu idi. Onun yznden her ey der.
fke ile deil glmsemeyle ldrlr. Haydi, arln ruhunu ldrelim!
Ben yrmeyi rendim. O zamandan beri kendimi koturuyorum. Ben umay rendim, o zamandan
beri kmldamak iin itilmeye ihtiyacm kalmad.
imdi hafifim, imdi uuyorum, imdi kendimi altmda gryorum, imdi iimde bir tanr dans ediyor.
Zerdt byle dedi.
Dadaki Aa stne
Zerdt, bir delikanlnn kendisinden ekindiini grmt. Bir akam "Alaca nek denen ehrin
etrafn saran dalarda yalnz yrrken, bu delikanlya rast geldi. Gen; bir aaca yaslanm yorgun
bir bakla vadiyi seyrediyordu. Zerdt, delikanlnn yanndaki aac tuttu ve yle konutu:
"Bu aac ellerimle sallamak istesem bunu yapamam. Fakat bizim grmediimiz rzgr, onu zer ve
istedii tarafa eer. Biz en ok, grnmeyen eller tarafndan eilir ve yoruluruz.
Delikanl aknlkla ayaa kalkt ve "Zerdtn sesini iitiyorum, ben de onu dnyordum, dedi.
Zerdt u cevab verdi:
"yleyse ne korkuyorsun? nsann hali de bu aa gibidir. Ykseklere ve aydnlklara kmak istedii
oranda kkleri topraa; aaya, karanla, derine ve ktle dalar!
"Evet ktle! dedi delikanl. "Benim ruhumu nasl oluyor da kefediyorsun? Zerdt glmsedi

ve "Baz ruhlar hi kefedilemez. Meerki onlar ilk bulan biz olalm. dedi.
Delikanl bir kez daha "Evet ktle! diye bard.
"Zerdt, sen doru sylyorsun. Ykseklere kmak istediim zamandan beri artk kendime
gvenemiyorum. Artk kimse bana gvenmiyor. Bu nasl oluyor?
Ben hzla deiiyorum. Bugnm dnmle zt dyor. Merdivenleri trmanrken ok defa bir iki
basamak birden atlyorum. Bunu hibir basamak balamyor.
Yukar knca kendimi srekli yalnz buluyorum. Kimse benimle konumuyor. Yalnzln buzu beni
titretiyor; ykseklerde ne istiyorum?
Benim kmsemem ve zlemim beraber byyorlar. Ykseklere ktm oranda, ykselenleri
kmsyorum. Yksekte onlarn ii ne?
Ykselmemden ve sendelememden ne kadar utanyorum! Solumamla ne kadar alay ediyorum!
Uanlardan ne kadar nefret ediyorum! Ykseklerde ne kadar yorgunum.
Delikanl burada sustu. Zerdt yanlarndaki aaca bakt ve yle dedi:
"Aa bu yksek dada yalnz duruyor. Boyu insan ve hayvan amtr. Eer konumak isteseydi onu
anlayacak kimse bulunmazd. O, o kadar boylanmtr.
- imdi bekliyor ve bekliyor- Neyi bekliyor? O, bulutlara yakn bulunuyor; herhalde ilk yldrm
bekliyor.
Zerdt bunu syleyince delikanl heyecanl bir ifade ile bard; "Evet Zerdt, sen gerei
sylyorsun. Ben yksekleri dileyince batmam istemi oldum. Ve benim beklediim yldrm sensin.
Bak, sen grneli beri ben neyim artk? Beni harap eden, sana kar duyduum kskanlktr.
Delikanl byle konutu ve ac ac alad.
Fakat Zerdt kollarn delikanlya dolad, birlikte yrmeye baladlar.
Bir sre beraber yrdkten sonra Zerdt sze yle balad:
"Bu, benim kalbimi paralyor. Kar karya kaldn tehlikeleri gzlerin, szlerinden daha iyi
anlatyor.
Sen henz, zgr deilsin. Sen henz zgrl aryorsun. Bu aray sana uykusuz geceler geirtmi.
zgr yksekleri istiyorsun. Ruhun, yldzlarn zlemini ekiyor. Fakat senin kt hisselerin de
zgrle susamlar.
Vahi kpeklerin serbest olmak istiyorlar. Ruhun btn zindanlar amaya urarken, onlar
keyiflerinden mahzenlerinde havlyorlar.

Sen benim gzmde henz zgrl dnen bir tutsaksn. Ah, byle tutsaklarn ruhlar uyank, fakat
hilekr ve kt olur.
Ruhu zgrle kavuan da temizlenmeye mecburdur. Onda henz ok hapis ve batak vardr. Onun
gzleri de temizlenmelidir.
Evet kar karya kaldn tehlikeyi biliyorum. Fakat sana sevgim ve midimle yemin veririm;
Sevgi ve midini terk etme.
Henz kendini soylu hissediyorsun. Senin usandn ve sana kt gzle bakanlar da henz seni soylu
buluyorlar. unu bil ki herkesin yolunu bir soylu kesmektedir.
yilerin yolunu da bir soylu kesmektedir. Hatta ona iyi dedikleri zaman bile onu yok etmek isterler.
Soylu olan, yeni bir ey ister ve yeni bir erdem yaratmak ister. yiler ise eskiyi isterler ve eskinin
devam etmesini isterler.
Fakat soylunun kar karya kald tehlike, onun bir iyi olmas deildir. Bir kstah, alayc ve ykc
olmasdr.
Ah, ben en yksek mitlerini kaybeden soylular tanrdm. imdi onlar btn yksek mitlerini inkr
ediyorlar.
imdi ksa zevkleri iinde lgnca yayorlar. Gnlk hedeflerden baka emel bilmiyorlar.
Ruh biraz da ehvettir, diyorlar. Bylece ruhlarnn kanatlar krlyor; bu ruh imdi yerde
srnyor ve kemirerek kirleniyor.
Bir zamanlar kahraman olmay dnyorlard. imdiyse keyif dknleridirler. Kahraman, onlara
gre korkun ve hazin bir eydir.
Fakat sevgim ve midimle sana yemin veririm; ruhundaki kahraman terk etme. En yksek midini
kutsal tut.
Zerdt byle dedi.
lm tleyenler stne
lm tleyenler vardr. Dnya, hayattan ekilmelerini nerdiimiz byleleriyle doludur.
te byle gereksiz insanlarla doludur dnya. Bu fazlalar yznden hayat bozulmutur. Bunlar
sonsuz hayat szleriyle kandrp bu dnyadan ayrmak gerek.
lm tleyenlere sar veya kara diyorlar. Fakat ben onlar size baka renklerde de gstermek
istiyorum.
te ilerinde vahi hayvan tayan, keyfetmek ve kendini yemekten baka bir ey yapamayan

korkunlar! Onlarn keyifleri de bir kendini yemedir.

Bu korkunlar, daha insan bile olamamlardr. Varsn lm vaaz etsinler ve kendileri de gsnler.
te ruhu veremliler; daha domadan, lmeye balarlar ve yorgunluktan bir tarafa ekilip, kendi
kendine zlem ekerler. Onlar lmeyi istiyorlar. Bizim de onlarn bu arzusunu onaylamamz gerekir.
Bu lleri diriltmekten ve bu canl tabutlar zedelemekten saknalm.
Karlarna bir hasta, bir ihtiyar, bir cenaze ksa hemen hayat botur derler. Fakat kendileri ve
varln yalnz bir yzn gren gzleri botur.
Youn bir kedere brnm ve lm getirecek kk rastlantlara inanp, byle beklerler ve dilerini
gcrdatrlar.
Veyahut ekerlemelerine uzanrlar ve ocuklaryla alay ederler: Bir saman p gibi olan hayatlarna
aslrlar. Ve bir saman pne asl durmakla alay ederler. Onlarn hikmeti udur; Yaamak isteyen
delidir. te biz bu kadar deliyiz ve hayatta en byk delilik budur.
Hayat yalnz acdr. Bazlar byle derler ve bu yalan deildir. yleyse yalnz ac olan bu hayatn
bitmesine aln!
Erdemleri onlara u d vermelidir: Sen kendini ldrmelisin. Sen kendini bu hayattan
ekmelisin.
lm tleyenlerden bazlar, ehvet gnahtr! derler. Brakn, kenara ekilelim ve ocuk
yapmayalm.
Bazlar da: Dourmak gtr derler. Ve niye dourmal? Btn doanlar mutsuz oluyorlar!
Bunlar da lm tleridir.
Yine bir ksmlar; Acmak gerek. Neyim varsa aln. Ben ne isem aln ki hayata daha az balanaym.
der.
Fakat tam merhametli olsalard en yaknlarn hayattan bktrrlard. Kt olmak, onlarn gerek
iyilikleri olurdu.
Fakat bunlar hayattan ekilmek isterler. Bakalarn zincirleri ve armaanlaryla hayata daha sk
balanmaktan ne bekliyorlar?
Hayatlar vahi bir alma ve huzursuzluktan ibaret olanlar, sizler, hayattan pek yorgun deil misiniz?
lm tleri iin pek olgun deil misiniz?
Vahi almay, aceleyi, yeniyi, yabancy seven sizler, kendinizden memnun deilsiniz. almanz,
kendinizi unutmak iin arzu ve bir kamadr.
Hayata daha fazla inansaydnz, kendinizi ana bu kadar kaptrmazdnz. Fakat beklemek iin, hatta
tembellik etmek iin bile yeteri kadar isteiniz yok.

Her yerde lm tleyenlerin sesi nlyor ve dnya, kendilerine lm tlenmesi gereken byle
insanlarla doludur.
Ya sonsuz hayat? Bence onlar iin uygun, yeter ki tez gsnler.
Zerdt byle dedi.
Sava ve Savalar stne
En iyi dmanlarmz tarafndan esirgenmek istemeyiz. Keza gnlden sevdiklerimizin de bizi
esirgemesini istemeyiz. Bylece brakn size gerei syleyeyim:
Savataki kardelerim; sizi gnlden severim. Ben sizdenim ve sizin en iyi dmannzm. Brakn
size gerei syleyeyim:
Kalbinizdeki kini ve kskanl bilirim. Kini ve kskanl tanmayacak kadar byk deilsiniz. Bari
bunlardan utanmayacak kadar byk olun.
Geree ulamann azizleri olmazsanz bile hi olmazsa onunla savaan olun. Bunlar o kutsiyetin
yoldalar ve ncleridir.
ok asker gryorum. ok dman grmek isterdim! Giydikleri eye niforma diyorlar. Fakat
niformann iindekiler tek tip olmasa!
Gzleri daima bir dman, kendi dmann arayanlar olun. inizde bazlarnzda ilk bakta bir kin
vardr.
Dmannz aramalsnz. Kendi fikirleriniz iin kendi zgrlnz aramalsnz. Fikriniz yenilse
bile itenliiniz zafer kazanmaldr.
Bar yeni savalarn arac olarak sevmelisiniz. Ve ksa bar uzun bartan fazla sevmelisiniz. Size
i deil sava neririm. Bar deil zafer neririm. iniz sava, barnz zafer olsun!
Ancak okla yay elde bulunduu zaman, susulup sakin oturulabilir. Yoksa gevezelik edilir ve ekiilir.
Barnz zafer olsun.
Diyorsunuz ki sava kutsal klan ey iyi bir davadr. Ben size derim ki her davay kutsal yapan ey
iyi bir savatr.
Sava ve cesaret, yakn sevgisinden byk eserler yaratmtr. imdiye kadar kazazedeleri, acmanz
deil cesaretiniz kurtard.
yi nedir? diye soruyorsunuz. Cesur olmak iyidir. u sz kk kzlara brakn. yi ey hem gzel
hem sevimli olandr.
Size kalpsiz diyorlar. Fakat yreiniz saftr. Ve ben iten utancnz severim. Siz meddinizden

utanyorsunuz, bakalar cezirlerinden.

Siz irkin misiniz? Pekl kardelerim, yleyse irkinin mantosu olan yceyi giyininiz.
Ruhunuz byd zaman cokun olur. Sizin yceliinizde ktlk vardr. Sizi tanrm.
Ktlk de taknla ender karlar. Fakat bunlar birbirlerini anlamazlar. Ben sizi tanrm.
Sizin, kin besleyecek dmanlarnz olmal. Fakat hor grlecek dmanlarnz olmamal.
Dmannzla gurur duymalsnz. O zaman dmannzn baars da sizin baarnz olur. Yaslanmak.
Bu klelerin kibarldr. Sizin kibarlnz sz dinleme olmal. Emirleriniz bile itaat olmal.
yi bir dmann kulana sen yapmalsn, ben isterimden daha ho gelir. Ve sevdiiniz her eyi
kendinize kumanda ettirmelisiniz.
Hayata olan sevginiz en yksek midinize olan sevginiz olsun. Ve en yksek midiniz, en yksek
hayat dnceniz olsun.
Fakat en yksek dncenize, brakn ben kumanda edeyim. Bu kumanda udur; nsan yenilmesi
gereken bir eydir.
Bylece boyun eme ve sava ierisinde mrnz srn.
Uzun yaamada ne var. Hangi dman esirgenmek ister?
Ben sizi esirgemem. Ben sizi gnlden severim, savataki kardelerim.
Zerdt byle dedi.
Yeni Putlar stne
Baka bir yerde henz uluslar ve srler vardr. Fakat bizde yoktur kardeim. Bizde devletler vardr.
Devlet nedir? Pekl; imdi kulak verin. nk size uluslarn lmnden bahsedeceim.
Btn souk maddelerin en souunun ad devlettir. Onun yalan da souktur. Ve azndan u yalan
szar: Ben devlet, ben halkm.
Bu, yalandr. Uluslar meydana getiren yaratclardr. Onlar bu uluslarn stne bir iman ve bir ak
gerdiler. Bylece hayata hizmet ettiler.
Biroklar iin tuzak kurup buna devlet diyen bozgunculardr. Onlar kitlelerin stne bir kl ve yz
tutku astlar.
Henz halk var olan yerde devlet anlalmaz bir eydir. rf ve hukuka kar kt bir kast ve bir
gnah saylarak ondan nefret edilir.

Size u iareti veririm; Her ulus kendi iyi ve ktsnden bahseder, bunu komu anlamaz. O, dilini
rf ve hukukunda yaratmtr.
Fakat devlet, btn iyi ve kt dillerle yalan syler. Ne sylese yalandr ve sahip olduu her ey
almadr.
Onda her ey sahtedir; bu srgan alnm dileriyle srr. Barsaklar bile sahtedir.
yi ve ktde dil karmakark! Size devleti byle tarif ederim. Bu iaret lm iradesine iaret eder.
Gerekten, lm tleyenlerini arr.
Gereinden pek fazla adam douyor. Bu gereksizler iin, devlet yaratlmtr.
Bakn devlet bu gereksizleri nasl ayrtyor ve nasl gevi getiriyor:
Dnyada benden byk bir ey yoktur. Ben, tanrnn dzen veren parmaym. O vahi hayvan byle
homurdar. Ve diz kenler, yalnz uzun kulakl ve ksa grller deildir.
Ah ey byk ruhlar; o, yalanlarn sizin iinize de sindirir. Ah, kendilerini harcamasn seven cmert
gnlleri avlar.
Ey eski tanry yenenler, o sizi de bulur. Siz savata yorulmutunuz. imdi yorgunluunuz yeni puta
yaryor.
Yeni put, etrafna kahramanlar ve namuslular dizmek ister. Bu souk hayvan, iyi vicdanlarn nda
gnelenmeyi sever.
Bu yeni put, kendisine yalvarrsanz size her eyi vermek ister. Bylece erdemlerinizin parltsn ve
gururlu gzlerinizin bakn satn alr.
Ey gereksizler, o sizi yemlemek ister. Evet bunun iin cehennemi bir sanat bulmutur; lahi ereflerin
ss iinde parlayan bir lm an.
Evet, biroklar iin bir lm bulunmutur ki kendisini hayat gibi ver. Gerekten, btn lm
tleyenlerine esasl bir yardm.
yi ve kt btn zehir ienlerin bulunduu yere, devlet derim. yi ve kt herkesin kendisini
kaybettii yere devlet derim. Herkesin yava yava lmne, hayat denildii yere devlet derim.
u gereksizlere bakn; kiflerin eserlerini ve egemenlerin hazinelerini alarlar ve bu hrszla
eitim derler. Ve bunlarn hepsi onlara dert getirir.
u gereksizlere de bakn! Daima hastadrlar ve safralarn kusarlar ve buna gazete derler. Birbirlerini
yutarlar. Fakat hazmedemezler.
u gereksizlere bakn; servetler kazanrlar ve bununla yoksullarlar. ktidar isterler ve nce iktidarn
kerpeteni olarak ok para isterler. Bu acizler!

u evik maymunlarn trmanna bakn! Birbirlerinin stnden ap trmanmak isterler ve bylece

bataa ve ukura yuvarlanrlar.
Hepsi tahta ulamak isterler. Mutluluun yalnz taht zerinde bulunduunu sanrlar! ok defa tahtn
zerinde bataklk vardr ve ok defa taht, batakln stnde durur.
Bunlarn hepsi, bu trmanan maymunlar ve bu azgnlarn hepsi bence delidir. Putlar pek fena kokar.
Bunlarn hepsi, bu puta tapanlar, bana fena kokar.
Kardelerim, enelerinizin ve tutkularnzn dumannda m boulmak istersiniz? Daha iyi, pencereleri
krn ve dar frlayn!
Fena kokunun yolundan kan. Bu insan kurbanlarnn dumanndan kan.
Byk ruhlar iin dnya imdi de aktr. Henz etrafnda sakin denizlerin kokusu esen birok yerler,
yalnzla ekilenler iin bo duruyor.
Henz byk ruhlar iin zgr bir hayat vardr. Gerekten, az eye sahip olana az hkmedilir. Yaasn
bu kk fakirlik!
Ancak devletin bittii yerde, gereksiz olmayan insan balar. Gerekli adamn trks ve esiz, biricik
arks burada balar.
Evet kardelerim, onun bittii yerde nsanstnn gkkua kprs balar.
Zerdt byle dedi.
Panayrn Sinekleri stne
Dostum yalnzlna ka! Seni byk adamlarn grltsnden sersemlemi ve kklerin inesiyle
didiklenmi gryorum.
Orman ve kaya seninle vakur, susmay bilirler.
Sevdiin geni dall aaca benze yine! O, denizin kenarnda susan ve dinleyen bir tavrla durmaktadr.
Yalnzln bittii yerde panayr balar ve panayrn balad yerde byk artistlerin grlts ve
zehirli sineklerin vzlts balar.
Dnyada en iyi eyler bile, gsterecek kimse bulunmazsa, bir eye yaramaz. Halk bu gstericilere
byk adam der.
Halk, bykten pek anlamaz. Byk, yaratcdr. Oysaki halk yalnz byk davalarn gstericilerini ve
artistlerini tanr.
Dnya, yeni deerler yaratanlarn etrafnda dner. Grnmeden dner. Oysaki halk ve hret

artistlerin etrafnda dner. Dnyann gidii byledir.

Artistin zeks vardr. Fakat zeknn vicdan zayftr. O daima en ok inandrabilecei eye inanr.
Yarn baka, br gn baka bir eye inanr. Onun duygular halk gibi ve hava gibi sk deiir.
Devirmek! Bu ona gre kanttr. ldrtmak! Bu ona gre iknadr ve kan ona delillerin en salam
grnr.
Yalnz duyarl kulaklara szan bir geree, yalan ve hi der. Gerekten, o ancak dnyada byk
grlt yapan tanrlara inanr.
Panayr atafatl aklabanlarla doludur ve halk bu byk adamlarla vnr. Onca zamann egemenleri
bunlardr.
Fakat zaman onlar bask altna alr, bylece seni bask altna alrlar ve senden de bir evet ve hayr
isterler. Yazk, bu leh ve aleyh arasnda m yer almak istiyorsun?
Ey gerek a, bu sokulganlar ve dnekleri kskanma, gerek hibir zaman bir dnein koluna
aslmamtr!
Bu bktran, usandranlardan kendini koru. nsan ancak panayrda evet veya hayrla bastrrlar.
Btn derin kaynaklarn duyuu yavatr. Derinliklerine den bir eyin ne olduunu anlamak iin
uzun zaman beklemeleri gerekir.
Gerek byklkler panayrn ve hretin tesindedirler. Yeni deerlerin yaratclar daima panayrn
ve hretin stnde bulunurlar.
Dostum, yalnzlna ka. Seni zehirli sineklerle didiklenmi buluyorum. Sert ve salam bir havann
estii yerlere ka!
Yalnzlna ka. Sen kklere ve acnacak adamlara ok yakn yaadn. Onlarn grnmez
lerinden ka. Bunlar senin iin ten baka bir ey deildirler.
Onlara artk el kaldrma! Onlar sayszdr. Ve sinek avcl sana dmez.
Bu kkler ve acnacak yaratklar sayszdr. Ve nice grkemli yaplar, yamur damlalar ve vahi
otlar harap etmitir.
Sen bir kaya deilsin, fakat damlalarn okluu seni oymu bile! Damlalarn okluundan
atlayacaksn.
Zehirli sineklerden seni yorulmu gryorum. Yz yerinde kanayan yaralar alm gryorum. Ve
gururun fkelenmek bile istemiyor.
Onlar senden masumiyetle kan isterler. Kansz ruhlar kana hasrettir. Onun iin btn
masumiyetleriyle sokarlar.
Fakat ey derin adam, sen kk yaralarn da acsn pek derinden duyuyorsun ve daha ifa bulmadan

ayn zehirli slk vcuduna tekrar sokulur.

Bu pisboazlar ldremeyecek kadar gururlusun. Fakat sakn ki, onlarn btn bu zehirli
hakszlklarna dayanmak sana bela getirmesin!
Onlar seni verek de etrafnda vzldarlar. Ylklk onlarn vdr. Onlar senin derine ve kanna
yakn olmak isterler.
Sana bir tanr veya eytana yaptklar gibi ylrlar. Bir tanr veya eytan karsnda olduu gibi
acnrlar. Fakat neye yarar? Onlar dalkavuk ve mzmzlardr. Baka bir ey deillerdir.
ok defa kendilerini sana ho gsterirler. Fakat korkaklarn kurnazl her zaman bu olmutur. Evet
korkaklar, kurnazdr.
Dar ruhlaryla seni ok dnrler. Sen onlarca her zaman dndrc bir eysin. ok dnlen
her ey, dndrc olur.
Bu erdemlerin iin seni cezalandrrlar. Aslnda yalnz hatalarn balarlar.
Sen sakin ve drst olduun iin dersin ki; Bu kk varlklar susuzdur. Fakat onlarn dar ruhlar
yle dnr: Btn byk varlklar suludur.
Sen onlara efkatli olsan bile kendilerine hakaret ettiini zannederler ve senin iyiliine gizli aclarla
karlk verirler.
Senin sessiz gururun onlarn zevkini bozar. Bir defa da gururlu olacak kadar alakgnll olursan
seni ayartrlar.
Biz bir adamda bulduumuzu alevlendiririz de! Onun iin kklerden sakn!
Senin karnda kendilerini kk grrler ve alaklklar sana kar grnmez bir kin halinde yanar,
tutuur.
Kendilerine yaklatn zaman nasl sustuklarn ve kuvvetlerinin, snm bir atein duman gibi
kaybolduunu hissetmedin mi?
Evet dostum, sen en yaknlarn iin bir vicdan azabsn; nk onlar sana layk deillerdir. Bylece
senden nefret ederler. Ve kann emmek isterler.
Yaknlarn daima zehirli sinek olacaklardr. Sende byk olan ey, onlar daima daha zehirli ve daha
fazla sinek yapacaktr.
Dostum yalnzlna, sert ve kuvvetli bir havann estii yere ekil. Senin ksmetin, sinek
kovalaycl deildir.
Zerdt byle dedi.

Namusluluk stne
Orman severim, ehirlerde yaama ktdr. Orada ok azgnlar var!
Azgn bir diinin ryasna girmektense bir katilin eline dmek daha iyi deil mi?
Ve u erkeklere de bakn; gzlerinden, dnyada bir kadnla yatmaktan daha iyi bir ey olmad
okunuyor.
Ruhlarnn dibi bataklk! Bataklklarnn bir de zeks varsa, ne yazk!
Bari hayvan olarak mkemmel olsaydnz. Fakat hayvan olmak iin masum olmak gerekir.
Duygularnz ldrmenizi mi nereyim? Duygularnzda namus neriyorum.
Size namusu mu nereyim? Namus bazlarnca bir erdemdir. Fakat biroklar iin hemen hemen bir
gnahtr.
unlar kendilerini tutarlar, fakat ehvet denen dii kpek, yaptklar her eyde kskanlkla srtr.
Erdemlerinin zirvesine ve souk zeklarna kadar onlar bu hayvan ve onun huzursuzluklar izler. Ve
ehvet kpei, kendisinden biraz et esirgendii zaman, bir para akl iin dilenmesini nasl biliyor!
Siz dramlar ve kalp burkan eyleri seversiniz. Fakat ben sizdeki dii kpee kar gvensizim.
Gzleriniz bana pek zalim gelir ve sknt iinde olanlara ehvetle bakarsnz. ehvetiniz kyafet
deitirerek acma ismini almad m?
Size u sembol de veririm: eytanlarn kovmak isterken bizzat batakla gmlenler az deildir.
Namus kime g gelirse vazgemeli. Ta ki bir cehennem yolu olmasn. Bu, ruhun batakl ve
azgnldr.
Kirli eylerden mi sz ediyorum? Bence iin en kts bu deildir.
Olgun olan, gerein suyuna kirli olduu zaman deil, s olduu zaman girmeyi sevmez. Gerekten,
tam anlamyla namuslu olanlar vardr. Bunlar temiz kalplidirler. Sizden daha ok ve daha sevimli
glerler.
Onlar namusa da glerler ve namus nedir? derler.
Namus delilik deil midir? Fakat bu delilik bize geldi. Biz ona gitmedik.
Biz bu konua barnak ve gnl verdik. imdi bizde oturuyor, istedii kadar kalsn.
Zerdt byle dedi.
Dost stne
Etrafmda daima biri fazla! Yalnzla ekilen kii byle dnr. Bir kere bir; bu, zamanla iki
olur.

Ben ve beni sk sk unu grrler; Bir dost olmasayd nasl dayanrdk?

Yalnz iin dost, daima ncdr. nc, bir mantardr ki iki kii arasndaki konumann derinlere
dalmasn nler.
Ah btn yalnzlar iin ok fazla derinlikler vardr. Onun iin bir dosta ve onun yksekliklerine
zlem ekerler.
Bakalarna olan imanmz, kendimizde neye inanmak istediimizi aa karr. Bir dosta olan
zlemimiz, bizi ele verir.
ok defa sevgi ile yalnz, kskanl atlamak isterler.
ok defa tecavz ederler ve bunu gizlemek iin bir dman ortaya karrlar.
Hi olmazsa benim dmanm ol. Dostluk dilemeye cesaret edemeyen gerek sayg, byle der. Bir
dosta sahip olmay isteyen, onun urunda sava gze almal ve sava yapabilmek iin dman
olabilmeli.
Dostundaki dmana da sayg gstermeli.
Dostuna, kendisine ulamadan yanaabilir misin?
nsan dostunda en iyi dmann bulmal. Ona kar koyduun zaman kalbinle ona en yakn olmalsn.
Dostunun karsnda plak olmak m istersin?
Olduun gibi grnmen; dostuna eref vermeli. Fakat o seni bunun iin eytana havale etmek ister.
Olduu gibi grnebilen, ldrtr. plaklktan rkmeye bu derece mecbursunuz. Evet, eer tanr
olsaydnz elbiselerinizden utanmaya mecbur olurdunuz.
Dostun iin ne kadar sslensen azdr. nk sen onca nsanstne ok ve zlem ifade etmelisin.
Dostunun ehresini grmek iin ona uyurken baktn m?
Dostunun ehresini baka nasl grrsn. O przl ve mkemmel olmayan bir aynada kendi eklinin
grndr.
Dostunu uyurken grdn m? Dostunun grnm sana dehet vermedi mi? Ah dostum, insan almas
gereken bir eydir.
Sezmek ve susmakta dost usta olmal. Her eyi grmek istememelisin. Dostunun uyankken ne
yaptn ryan meydana karmal.
Senin seziin, dert ortakln olmal. Ta ki dostunun dert ortakl edip etmeyeceini bilesin. O, sende
belki keskin gz ve sonsuz bakn seviyor.

Dostuna olan dert ortakln, sert bir kabuk altnda saklanmal. Ve bir diin bu kabuu srrken
krlmal. O byle tatlanr ve nefisleir.
Dostun iin temiz hava, yalnzlk, ekmek ve ila msn? Bazlar kendi zincirlerini zemezler. Fakat
dostlarnn kurtarclardr.
Kle misin? Dost olamazsn.
Uzak msn? Dost olamazsn.
Kadn da pek uzun zaman kle olarak sakland. Onun iin kadn dostluu bilmez.
O, yalnz ak tanr.
Kadnn aknda sevmedii her eye kar hakszlk ve krlk vardr. Kadnn bilinli aknda bile
k yannda karanlk, yldrm ve baskn vardr.
Kadn henz dostlua elverili deildir. Kadnlar, henz kedi veya kuturlar. Olsa olsa inektirler.
Kadn henz dostlua elverili deildir. Fakat erkekler, syleyin iinizde kim dostlua yeteneklidir?
Ah, ey erkekler, sizin ruh cimriliiniz ve yoksunluunuz. Dostunuza verebildiiniz kadarn ben
dmanma verebilirim. Ve bununla yoksullamam.
Arkadalk var, dostluk da olmal.
Zerdt byle dedi.
Bin ve Bir Hedef stne
Zerdt ok lkeler, ok uluslar grd. Birok ulusun iyi ve kt saydklar eyleri rendi. Zerdt
dnya zerinde iyi ve ktden daha byk kuvvet bulamad.
Deer yargs olmayan hibir ulus yaayamaz. Fakat yaamak isterse komusunun yarglarndan ayr
yarglara sahip olmaldr.
Bir ulusun iyi dediine baka bir ulus rezalet der. Ben byle grdm. urada kt denilen ey, orada
erguvan bir erefle ssl!
Komu komuyu hibir zaman anlamad, ruhu hep komusunun lgnlna ve ktlne hayret etti.
Her ulusun stnde bir deerler levhas asldr. Bak bu, o ulusun zaferinin levhasdr. Bu, o ulusun
kudret iradesinin sesidir.
O ulusa, g olan ey geerlidir; elzem ve g olan eyse iyidir. En kesin ihtiyatan kurtaran nadir
ve en g ey, kutsaldr.
Hkmederek, komusunu kskandracak ekilde zafer kazanm olarak ve parlayarak yapt ey; bu, o

ulusa yce, en nemli ve her eyin anlam ve amac olan eydir.

Evet kardelerim, bir ulusun ihtiyacn, topran, gn ve komusunu tandnz m bylece
zaferlerinin yasas ve bu merdiven stnde mitlerine trmannn nedenlerini sezmi olursunuz.
Daima birinci olmalsn ve bakalarn gemelisin, kskan ruhun kimseyi sevmemeli, meerki
dostun ola bu sz bir Yunanlnn ruhunu titretti, bylece bykln yolunu tuttu.
Doru sylemek, ok ve yayda usta olmak benim ismimin geldii ulus iin bu yntem sevimli ve
gt. O isim ki bana hem sevimli hem ar gelir.
Ana babay saymak ve ruhun derinliklerine kadar onlara boyun emek; baka bir ulus bu zafer
levhasn zerine ast ve bununla kuvvetli ve sonsuz oldu.
Ballk gstermek ve ballk yznden kt ve bozuk eyler iin bile eref ve kan feda etmek.
Baka bir ulus bunu syleyerek zafere ulat ve kendini byle zorlarken byk mitlere gebe kald.
Gerekten, insanlar her trl iyilik ve ktlklerini gstermilerdir. Gerekten, bunu bir yerden
almadlar ve bir yerde bulmadlar. Bu, onlara gkten bir ses gibi inmedi.
nsan kendini korumak iin ilk defa eyaya deer biti.
Eyann anlamn, insani anlamn o yaratt. Onun iin kendine insanm diyor. Bu, deer bien
demektir.
Ancak takdir sayesinde deer meydana gelir. Ve takdirsiz varln anlam kalmazd. Yaratclar bunu
iitin.
Deerlerde deime! Bu, yaratclarda deimedir. Yaratc olmaya mecbur olan, daima ykc olur.
Balangta uluslar yaratcydlar. Sonra yaratc insanlara az rastlanr oldu. Gerekten kii en ge bir
yaratktr.
Uluslar, stlerine bir iyilikler levhas astlar. Hkmetmek isteyen sevgi ile boyun emek isteyen sevgi
birleerek byle levhalar yarattlar.
Srdeki keyif bendeki keyiften daha eskidir ve iyi vicdan sr ismini ald srece, ancak kt
vicdan ben der.
Gerekten, kurnaz ve karn oklarnn karnda arayan ben; bu, srnn kk deil, bitiidir.
Sevenler ve yaratanlard ki; iyi ve kty yaratmlard. Sevginin ve kinin atei btn erdemlerde
belirir.
Zerdt birok lkeler ve uluslar grd. Zerdt dnya zerinde sevenlerin eserinden byk bir
kudret bulamad. Bu eserlerin ad; iyi ve ktyd.
Gerekten bu vme ve yermenin kudreti korkun bir eydir. Syleyin kardelerim, onu kim
zorlayabilir. Syleyin bu hayvann bin katl ensesine kim kement atabilir?
imdiye kadar bin hedef vard. nk bin ulus vard. Eksik olan ey bin katl ensenin kemendidir. Bir

tek hedef eksiktir: Henz insanln hedefi yoktur.

Fakat kardelerim syleyin; insanln hedefi olmaynca bizzat kendisi de yok deil midir?
Zerdt byle dedi.
Yakn Sevgisi stne
Yaknlarnz iin srar ediyorsunuz. Ve gzel szler buluyorsunuz. Fakat ben size derim ki
yaknlarnza olan sevginiz, bizzat kendinize olan kt sevginizdir.
Bizzat kendinizden kaarak yaknnza snyorsunuz. Ve bundan bir erdem yaratmak istiyorsunuz.
Fakat ben bu zverinizin i yzn bilirim.
Sen, benden daha eskidir. Sen kutsal saylmtr. Fakat ben henz deil! Onun iin insan
yaknna sokulur.
Size yakn sevgisini mi neriyim? Yaknlardan kamay ve en uzaktakini sevmeyi neririm.
En uzaa ve gelecee olan sevgi, yakn sevgisinden daha yksektir. Eyaya ve hayaletlere sevgi;
insana olan sevgiden daha yksektir.
Kardeim, nne koan bu hayalet senden gzeldir. Ona neden etini, kemiini vermiyorsun? Fakat
korkuyorsun ve yaknlarna kouyorsun.
Siz kendinize dayanamyorsunuz ve kendinizi yeteri kadar sevmiyorsunuz. imdi yaknnz sevgiyle
aldatmak ve onun hatasyla yaldzlanmak istiyorsunuz.
sterdim ki bu eit yaknlarnza ve onun komularna katlanmayasnz ve bylece dostunuzu ve onun
takn ruhunu bizzat kendinizden yaratasnz.
Kendi lehinizde konumak istediiniz zaman bir tank aryorsunuz. Onu, hakknzda iyidir demeye
kandrnca, kendinizin iyi olduuna inanyorsunuz.
Yalanc, yalnz bilgisi karlnda konuan deildir. zellikle bilgisizlii karsnda konuandr.
likilerinde kendinizden byle sz ediyorsunuz. Ve kendiniz hakknda, komunuzu aldatyorsunuz.
Deli yle der; nsanlarla iliki, karakteri bozar. zellikle karakter bulunmazsa!
Birisi yaknna, kendisini arad iin gider. Dieri kendini kaybetmek istedii iin gider. Kendinize
olan dier gamlnz, yalnzlnz bir hapse evirir.
Yaknnza olan sevginizi deyen daha uzaktakilerdir. Ve beiniz birleince bir altncnn lmesi
gerekir.
Sizin bayramlarnz da sevmem. Orada pek fazla artist grdm. Seyirciler bile artist pozu alyorlar.
Size, yakn sevgisini nermem, dostu neririm. Dost sizin iin evrenin bayram ve nsanstn sezi

olmal.
Size dostu ve onun takn gnln retiyorum. Fakat takn gnller tarafndan sevilmek isteyen, bir
snger olmal.
Size iinde hazr bir dnyas olan ve iyiliklerin kabuu olan dostu, daima armaan etmeye hazr bir
lemi olan yaratc dostu retiyorum.
Onun zlen dnyas; ktden iyinin, rastlantdan amacn oluu urundaki sava srasnda yine
birleir.
Bu gnnn nedeni, gelecek ve en uzaktaki hedef olmal. Dostunda nsanstn kendi nedenin
olarak sevmelisin.
Kardelerim, size yakn sevgisini nermem. Size en uza sevmeyi neririm.
Zerdt byle dedi.
Yaratcnn Yolu stne
Kardeim yalnzla ekilmek mi istersin? Kendine olan yolu aramak m istersin, biraz durakla ve
dinle:
Arayan, kendisini kolaylkla kaybeder; her yalnzlk sutur. Sr byle der. Ve sen ok uzun zaman
sr iinde kaldn.
Srnn sesi sende de nlamaya devam edecek. Ve Vicdanm artk seninle ortak deildir diyecek
olsan, bu bir yaknma ve ac olacak.
Bak, bizzat bu acy bir vicdan dourmutur. Ve bu vicdann son kvlcm, senin gamnda
parldamaktadr.
Fakat kederinin yolunu, yani bizzat kendine olan yolu yrmek mi istersin? Bana bunu hak ettiini ve
kuvvetini gster.
Yeni bir kudret ve yeni bir hak msn? Bir ilk hareket misin? Kendinden yuvarlanan bir tekerlek
misin? Yldzlar kendi etrafnda dnmeye zorlayabilir misin?
Ah, ykseklikler isteyen o kadar tutku var ki! Kibirlinin o kadar istekleri var ki, bana bu ehvet
dkn ve kibirlilerden olmadn gster.
Ah, ok byk fikirler vardr ki, bir krkten baka bir ey deildirler. Krklerler ve daha fazla
boaltrlar.
Kendine zgr m diyorsun? Bir boyunduruktan kurtulduunu deil, egemen dncelerini iitmek
isterim.

Boyunduruktan kurtulmaya layk bir adam msn? Uaklktan kt zaman, son deerini de
kaybedenler vardr.
Nelerden kurtuldun? Bu bana vz gelir. Fakat gzn bana unu apak bir ekilde sylemeli; zgr,
ama ne amala?
Kendi iyilik ve ktln kendin yaratabilir misin? Ve iradeni bir yasa gibi kendine egemen
klabilir misin? Kendi kendinin yargc ve kendi yasann intikamcs olabilir misin?
Kendi yasasnn yargc ve intikamcs ile yalnz kalmak korkuntur. Bir yldz, uzayn boluuna ve
yalnzlnn buzlu soluuna byle atlr.
Ey yalnz adam, bugn henz kalabaln acsn ekiyorsun. Bugn henz btn cesaretine ve
mitlerine sahipsin.
Fakat bir zaman gelecek, yalnzlk seni yoracak. Bir zaman gelecek gururun eilecek. Ve cesaretin
krlacak. Bir zaman gelecek, Ben yalnzm! diye haykracaksn.
Bir zaman gelecek, yksekliini grmeyecek ve alakl pek yakn duyacaksn. Kendi yceliin bir
hayalet gibi seni korkutacak. Bir zaman gelecek, Her ey yanl! diye baracaksn.
Yalnz ldrmek isteyen hisler vardr. ldrmezlerse kendilerinin lmesi gerekir. Fakat katil olmay
baarabilir misin?
Kardeim, aalamak kelimesini ve seni aa grenlere kar adil olmann acsn tanr msn? Senin
hakkndaki dncelerini deitirmeye oklarn zorladn. Bunun intikamn alacaklar. Onlara
yaklatn; fakat yine de nlerinden geip, gittin.
Bunu sana hibir zaman balamayacaklar. Sen onlar getin. Fakat sen ykseldike kskanln
gz seni o oranda kk grr. En ok, uandan nefret edilir.
Demelisin ki; Bana kar nasl adil olabilirsiniz? Ben kendime sizin hakszlnz yaktryorum.
Onlar yalnza hakszlk eder ve amur atarlar. Fakat kardeim eer bir yldz olmak istersen byle
yaptlar diye onlar daha az aydnlatmamalsn.
Ve iyiler ve adillerden saknn! Onlar kendi erdemlerini yaratan armha germeyi severler. Onlar
yalnzdan nefret ederler.
Kutsal basitlikten de saknn! Basit olmayan her ey onlarca kutsal olmayandr.
Bu odun yn, atele oynamasn da sever.
Kendi sevginin basknlarndan da sakn. Yalnz, rast geldiine pek abuk elini uzatr.
Baz adamlara, elini deil, yalnz peneni uzatmalsn. Ve isterim ki penenin trnaklar da olsun.
Fakat; rast gelebilecein en kt dman, bizzat kendin olacaksn. Bizzat sen, maaralarda ve
ormanlarda kendini izlersin.

Yalnzsan, kendine giden yolu yryorsun. Fakat bu yol, kendine ve yedi eytanna urar.
Sen, kendinin inkr, cini, cinneti, falcs, delisi, phecisi, uursuzu ve ktl olacaksn.
Kendi alevinde, kendini yakmak istemelisin. Kl olmadan nasl yenileneceksin?
Yalnz, sen yaratcnn yolundan yryorsun. Yedi eytanndan kendine bir tanr yaratacaksn. Yalnz,
sen, sevenlerin yolundan yryorsun. Sen bizzat kendini seviyorsun. Ve yalnz sevenlerin yapt gibi
kendini kmsyorsun.
Seven, yaratmak ister, nk kmser. Sevdiini kmsemeyen, aktan ne anlar?
Sevgin ve yaratclnla yalnzlna git kardeim. ok sonra hakkaniyet, topallayarak seni
izleyecektir.
Gzyalarmla yalnzlna git kardeim. Ben kendinden stn bir ey yaratmak isteyen ve bu yzden
harcanan severim.
Zerdt byle dedi.
Gen ve Yal Diicikler stne
"Zerdt, alaca karanlkta rkek rkek yle nereye gidiyorsun? Mantonun altnda yle zenle
sakladn ey nedir?
Sana armaan edilmi bir hazine mi? Yeni domu bir ocuun mu? Ey ktler dostu, sende mi
hrszlarn yolunu tuttun?
"Gerekten kardeim, dedi Zerdt "o bana armaan edilmi bir hazinedir. Tadm ey, bir kk
gerektir.
Fakat bu gerek, afacan kk bir ocuk gibidir. Ve eer azn tutmasam baracak.
Bugn, gn batarken yolda gidiyordum, bir ihtiyar kadna rastladm. Bana yle dedi:
"Zerdt, biz kadnlara ok ey syledi. Fakat kadn hakknda hibir ey sylemedi.
"Kadnlar hakknda ancak erkeklerle konuulur. dedim.
"Bana da kadndan sz et. dedi. "Ben onu derhal unutacak kadar ihtiyarm.
htiyar kadnn dediini kabul ettim. Ve ona yle dedim:
"Kadnda her ey bir bilmecedir. Ve kadnda her eyin bir tek hal noktas vardr. Bu, gebeliktir.
Erkek, kadn iin bir aratr. Ama daima ocuktur. Fakat kadn, erkek iin nedir?
Gerek erkek iki ey ister: Tehlike ve oyun! Onun iin kadn, en tehlikeli bir oyuncak olduu iin

ister.
Erkei savaa kar eitmeli. Ve kadn, savaan dinlendirmeye. Baka trls deliliktir.
Savaan, pek tatl meyveleri sevmez. Onun iin kadn sever. En tatl kadn bile acdr.
Kadn, ocuu erkekten daha iyi anlar. Fakat erkek, kadndan daha ocuktur.
Gerek erkekte bir ocuk gizlidir. Bu, oynamak ister. Haydi bakalm kadnlar, erkekteki bu ocuu
kefedin.
Kadn; saf, ince ve henz var olamayan bir dnyann erdemleriyle parlayan mcevher gibi bir
oyuncak olmal.
Aknzda bu yldzn parlamal. midiniz nsanstn dourmak olmal.
Aknzda cesaret olmal ve aknzla, sizi korkutann stne yrmelisiniz.
erefiniz aknzda olmal. Yoksa kadn ereften pek anlamaz. erefiniz, sevildiinizden daha fazla
sevmek ve hi bir zaman ikinci olmamaktr.
Erkek, seven kadndan korkmal. Kadn o zaman her eyi feda eder ve baka her ey onca deersiz
olur.
Erkek, kin besleyen kadndan korkmal! Erkek, ruhunun derinliinde ktdr sadece, oysa ki kadn
berbattr.
"En ok kimden nefret edersin, demir, mknatsa byle sormu. "En ok senden nefret ederim, nk
ekersin, fakat kendinde tutacak kadar kuvvetli deilsin.
Erkein mutluluu, "Ben isterim der. Kadnn mutluluu, "O istiyor, der.
"Bak, imdi dnya ne esiz. Btn sevgisiyle boyun een kadn byle dnr.
Kadn boyun emeli. Ve slna bir derinlik aramal. Kadnn ruhu sdr. S bir su stnde,
hareketli, lgn bir zardr.
Erkein ruhu ise derindir. Onun nehri, yeralt maaralarnda alar. Kadn onun kuvvetini sever, fakat
anlayamaz.
htiyar kadn bana u cevab verdi; "Zerdt pek gzel eyler syledi. Hele gen olanlar iin.
Ne tuhaf! Zerdt kadnlar az tanr. Fakat onlar hakknda syledii szler ok doru. Bunun nedeni
kadnda hibir eyin olanaksz olmaydr.
imdi benim u kk armaanm teekkr yerine kabul et. Ben bunu verecek kadar ihtiyarm. Onu
iyi sar ve azn kapa. Yoksa bu kk gerek pek iddetli haykrr. "

"Kadn armaann ver. dedim.

htiyar kadn yle dedi:
"Kadnlara m gidiyorsun? Krbac unutma.
Zerdt byle dedi.
Zehirli Ylan Sokmas stne
Zerdt, scak bir gn bir incir aacnn altnda, kollar yznde uykuya dalmt. Bu srada zehirli bir
ylan geldi ve boynundan yle soktu ki Zerdt ardan bard. Elini yznden ekince zehirli ylan
grd. Ylan Zerdtn gzlerini tand. Ve acemice kvrlarak kamak istedi. Zerdt "Olmaz!
dedi. "Henz benim teekkrm almadn. Beni zamannda uyandrm oldun. Daha uzun yolum var.
"Yolun artk ksadr. dedi ylan, kederli. "Zehrim ldrcdr. Zerdt glmsedi. "Bir ylann
zehri ile bir devin ld grlm m? dedi. "Fakat zehrini geri al, onu bana armaan edecek
kadar zengin deilsin. O zaman ylan tekrar Zerdtn boynuna sarld ve yarasn yalad.
Zerdt bir zaman sonra bunu havarilerine anlatnca: "Bu kssadan karacamz hisse nedir?
dediler. Zerdt u cevab verdi:
"yiler ve adiller bana ahlak ykcs diyorlar. Benim ykm ahlak ddr.
Fakat siz, bir dmannz olduunda onun ktlklerine iyilikle karlk vermeyin. nk bu,
utandrr. Tersine size iyilik yaptn ona kantlayn. Utandrmaktansa, fkelenmek iyidir.
Ve size svenlere iyilik yapmanz, houma gitmez. Siz de biraz svn daha iyi.
Ve size byk bir hakszlk yapldnda hemen buna be kk hakszlk ekleyin. Yalnz,
hakszlklarla ezilen adam seyretmek ktdr.
Bunu zaten biliyor muydunuz? Ortaklaa yaplm bir hakszlk, bir yarm haktr. Ve hakszl, ancak
tayabilecek adam yklenmeli.
Bir kk intikam, hi intikam almamaktan daha insanidir. Ve eer ceza saldrgan iin bir hak ve eref
deilse, sizin cezalarnz da istemem.
Kendisini haksz karmak, hak iddia etmekten daha kibardr. Hele, insan hakl olursa! Yalnz, bunun
iin yeteri kadar zengin olmal.
Sizin souk adaletinizi sevmem. Yarglarnzn gznde bana daima cellat ve onun souk demiri
grnr.
Gren gzle, sevgi anlatan adalet nerde? Syleyin!

yleyse yalnz btn cezalar deil, btn sular da tayacak bir sevgi icat edin.
yleyse yarglardan baka herkesi beraat ettiren bir adalet bulun.
unu da iitmek ister misiniz? Tam adil olmak isteyenler iin yalan da bir insan severlik olur.
Nasl tam adil olaym? Herkese kendi payn nasl vereyim? Ama herkese kendi paym veririm, bu
yeter.
Sonunda kardelerim, yalnzlara hakszlk yapmaktan ekinin. Bir yalnz bunu nasl unutabilir ve nasl
karlk verebilir?
Yalnz adam, bir derin gl gibidir. ine bir ta atmak kolaydr. Fakat ta dibine kadar kerse,
syleyin, kim onu karabilir?
Yalnza hakaret etmekten ekinin. Fakat bunu yaparsanz artk onu ldrn.
Zerdt byle dedi.
ocuk ve Evlilik stne
Kardeim, yalnz senin iin bir sorgum var. Bunu bir sonda gibi ruhunun dibine atyorum. Derinliini
anlamak iin.
Sen gensin, evlilik ve ocuk arzu ediyorsun. Fakat sana sorarm; ocuk istemeye ehil bir adam
msn?
Sorarm; zafere erimi misin? Kendi kendini zorlayan msn? Duygularnn hkimi misin?
Erdemlerinin efendisi misin? Sorarm!
Yoksa arzun, hayvanlktan ve zina ihtiyacndan m? Yalnz kalmaktan m, kendinle geinememekten mi
geliyor?
sterim ki, zaferin ve zgrln ocuu zlesin. Zaferine ve kurtuluuna canl antlar dikesin.
Kendinden tesi iin ina etmelisin. Fakat bunun iin nce kendin, beden ve ruha tam yapl
olmalsn.
in yalnz remekten ibaret olmamal. Kendinden stn varlk yaratmalsn. Bu i iin evlilik bahesi
sana yardm etmeli.
Daha yksek bir varlk, bir ilk hareket, kendiliinden dnen bir tekerlek, bir yaratc yaratmalsn.
Evlenme, iki kiinin btn yarattklarndan daha stn bir varlk getirme iradelerine derim. Byle bir
iradenin sahibi olduklar iin iki kiinin birbirini saymasna derim.
Senin evliliinin anlam ve gerei bu olmal. Fakat u gereksizlerin evlilik dedii ey; buna ne ad
vereyim?

Ah bu iki kiinin karlkl ruh yoksunluu! Ah, bu iki kiinin karlkl ruh kirlilii! Ah, bu iki kiinin
acnacak rahat dknl!
Bunlarn hepsine evlilik diyorlar. Ve nikhlarnn gkte kyldn sylyorlar.
Bu gereksizlerin gn istemem. Bu ilahi ada kucaklaan hayvanlar istemem.
Birbiri iin yaratmad bu iki insann nikhn onaylamak iin topallayarak gelen tanr da bana uzak
olsun.
Byle evliliklere glmeyin! Hangi ocuk ana-babasnn haline alamak iin nedene sahip deildir? u
adam, bana olgun ve dnyann anlamn kavramaya yetkin grnd. Fakat karsn grnce dnyay bir
tmarhane sandm.
Evet ben isterdim ki bir azizle bir kaz iftletikleri zaman dnya sarsntyla rpnsn.
u adam, bir kahraman gibi gerekleri arad. Ve sonunda kk ve ssl bir yalan yakalad. Buna
"evliliim diyor.
u adam, ilikilerinde pek ekingen ve ok g beenirdi. Fakat birdenbire sonsuz olarak derneini
bozdu. Buna "evliliim diyor.
u adam, melek erdemlerine sahip bir hizmeti aryordu. Fakat birdenbire bir kadnn hizmetisi
oluverdi. imdi yalnz bir melek olmas kald!
Btn alclar dikkatli gryorum. Hepsinin hilekr gzleri var. Fakat en hilekr adam bile karsn
torbada alyor.
ok ksa delilikler -siz buna ak diyorsunuz. Ve evliliiniz, uzun bir budalalk halinde bu ksa
deliliklerinize bir son veriyor.
Kadna olan sevginiz ve kadnn erkee kar olan sevgisi... Bu, ac eken ve gizlenen tanrlara bir
acma olsayd. Fakat ok defa iki hayvan birbirini buluyor.
Sizin en iyi aknz bile akn bir sembol ve ackl bir alevden ibarettir. O ise daha yksek yollar
aydnlatacak bir fenerdir.
Biraz da kendinizden tesi iin sevin. Byle sevmeyi renin. Bunun iin aknzn ac kadehini
imelisiniz.
En iyi akn kadehinde bile aclk vardr. Bylece nsanstne scaklk getirir. Bylece yaratc,
sana susuzluk verir.
Yaratcya susuzluk, nsanstne zlem ve ok! Kardeim syle, evlilik iraden bu mu? Bu iradeyi ve
bu evlilii kutsarm.
Zerdt byle dedi.

Serbest lm stne
oklar ok ge ve bazlar da pek erken lrler. "Zamannda l. vecizesi henz yabanc geliyor.
"Zamannda l. Zerdt bunu nerir.
Fakat hibir zaman, zamannda yaayamayan, zamannda nasl lsn? Keke hi domasayd.
Gereksiz kiilere bunu neririm.
Fakat gereksizler de henz lmlerini nemsiyorlar ve en bo ceviz bile krlmak istiyor.
Herkes lm nemsiyor. lm henz bayram deil! nsanlar henz en iyi bayramlarn nasl
kutlayacaklarn renmediler.
Ben size yaratcnn yaayanlara bir diken ve bir adak olan lmn gstereceim.
Yaratc, zafer kazanm bir halde, umanlar ve venlerle evrili olarak kendi lm ile lr.
Byle lmeyi renmeli.
Byle bir lmenin, canllara yeminler sunmad hibir bayram kutlanmamal.
Byle lme en iyisidir. Fakat ikincisi, mcadelede lmek ve bir byk ruhu harcamaktr.
Fakat sizin sinerek sokulan ve bir efendi gibi gelen yasl lmnz, savaann ve zafer kazanann
yabancsdr.
Size kendi lmm ve istediim iin bana gelen serbest lm verim.
Bunu ne zaman isteyeceim? Bir hedef ve bir varise sahip olan, bu hedef ve varis iin tam zamannda
lmek ister.
Ve hedef ve varise sayg iin, hayat mabedine kuru elenkler asmaz.
Gerekten, ben tel evirenlere benzemek istemem. Bunlar tellerini uzatrken kendileri geri giderler.
Bazlar gereklerin ve zaferlerinin deerinden ok fazla yalanrlar. Disiz bir azn artk her
gerei sylemeye hakk yoktur.
hret sahibi olmak isteyenler tam zamannda ereften ayrlmal. Ve "Zamannda gitmek! g
hnerini gstermeli.
En fazla tat verdiimiz zaman, kendimizi yedirmeyi durdurmalyz. Uzun zaman sevilmek isteyenler
bunu bilirler.
Eki elmalar vardr ki, yazglar gzn son gnne kadar beklemektir. Bunlar olgunlar, sararr,
buruurlar.
Bazlarnn kalbi, bazlarnn ruhu daha nce ihtiyarlar. Bazlar da genliklerinde dkn

ihtiyardrlar. Ge genleen, uzun zaman gen kalr.

Bazlarna yaam aksilik eder ve yreklerini bir zehirli slk andrr. Bunlar lm kendilerine
yaktrma aresine baksnlar.
Bazs hi tatllamaz, daha yazn rr. Onu dalda tutan ey, korkaklktr.
Pek oklar pek uzun zaman dalda asl kaldlar. Bir frtna gelse de btn bu rk ve kurt yeniklerini
aatan silkse.
Tez lm tleyenleri gelse! Bunlar bence hayat aalar iin en iyi frtnalar ve sallayclardr.
Fakat yalnz, yava yava lm ve btn evrene ait olan felaketlere dayanmay nerdiklerini
duyuyorum. Ah, "Evrene ait olana dayanmay neriyorsunuz. Ey om azllar ite bu evrene ait olan,
size fazla dayanyor.
Gerekten, yava yava gelen lm tleyenlerinin sayg gsterdikleri o Yahudi, pek erken ld ve
onun erken lmesi, o zamandan beri oklarnn bana anszn gelen bela oldu.
Yahudi sa, yalnz Yahudiliin gzyalarn ve kederini; iyilerin ve adillerin kinini tanyordu. Bylece
lm zlemine tutulmutu.
lde iyilerden ve adillerden uzak kalabilseydi belki yaamay, evreni sevmeyi ve glmeyi
renirdi.
Kardelerim, bana inann. O pek erken ld. Eer benim yama kadar yaasayd, teblilerini geri
alrd. Geri alacak kadar asildi.
Fakat henz olgunlamamt. Delikanl ham sever. Ve hamlkla insandan ve evrenden nefret eder.
Onun gnl ve ruhunun kanatlar henz ardr ve serbest deildir.
Olgun erkekte delikanldan fazla ocukluk ve daha az gam vardr; lm ve dirimi daha iyi anlar.
lmek iin zgr ve lmde zgr olabilen ve evet demeye zaman kaldnda hayr diyebilen.
Bylesi, lmeyi ve yaamay anlar.
Dostlarm, lmnz insan ve topraa kar bir gnahkrlk olmamal. Bunu ruhunuzun tatllndan
dilerim.
lmnzde, ruhunuz ve erdeminiz evrenin etrafndaki akam kzll gibi parldamal. Yoksa
lmnz kt bir lmdr.
Siz, dostlarm, hatrm iin evreni daha fazla seviniz diye, ben byle lmek isterim ve beni douran
topraa karmak isterim.
Gerekten, Zerdtn bir hedefi vard. Zarn att. imdi siz, dostlarm, hedefimin varisi oldunuz.
Altntopu size atyorum.
Dostlarm, altntopu attnz grmeyi her eyden fazla severim. Bunun iin bir sre daha dnyada

dolayorum. Beni balayn.

Zerdt byle dedi.
Armaan Veren Erdem stne
1
Zerdt ok sevdii "Alaca nek adl ehre veda edince, kendilerini onun havarisi ilan edenler, onu
izlediler, uurladlar. Bylece bir yol aprazna vardlar. Burada Zerdt kendilerine, yalnz yrmek
istediini ve artk yalnz yryeceini syledi. Havariler ona bir hatra olarak altn kabzasnda, gne
etrafnda bir ylan sarlm olan bir asa armaan ettiler. Zerdt asaya memnun oldu. Ona dayand ve
havarilerine yle dedi:
"Syleyin, nasl oldu da altn en yksek deere ulat? Nadir, faydasz olduu ve tatl bir parlakla
sahip olduu iin! O daima armaan edilir.
Altn en yksek erdemin sembol olarak en yksek deere erdi. Armaan edenin gz, altn gibi
parlar. Altn parlts, ayla gne arasnda bar yaratr.
En yksek erdem; nadir, faydasz ve tatl parltldr. En yksek erdem armaan eden erdemdir.
Gerekten, havarilerim, sizi anlyorum. Siz armaan erdemini benim gibi yorumluyorsunuz. Kediler
ve kurtlarla ortaklaa neyiniz var?
Kurban vermeye ve armaan etmeye susadnz. Onun iin dnyann btn servetlerini ruhunuzda
toplamaya susamsnz.
Ruhunuz hazineler ve tlsmlar aramaya doymuyor. nk armaan etmeye doymayan bir erdeminiz
var.
Her eyi kendinize toplamak istiyorsunuz ki sevginizin armaan olarak sizden fkrsnlar. Gerekten,
byle armaan edici bir sevgi btn deerlerin gaasbdr. Fakat ben bu bencillii kutsarm.
Bir de baka bencillik vardr; zrt, a, daima almak isteyen hastalarn bencillii, hasta bencillik!
O her parlayan eye bir hrsz gz ile bakar. Ve doyacak kadar yiyecei olana an itahyla bakar.
Ve daima armaan edenlerin masasna sokulur.
Bu tutku, bir hastalk ve grnmez bir soysuzlamadr.
Bu bencillik hrsz tutkusudur ve veremli bir bedenden gelir.
Syleyin kardelerim, bizce kt ve en kt ey nedir? Soysuzlama deil midir? Ve armaan edici
ruhun bulunmad yerde soysuzlama olur.
Bizim yolumuz ykselen bir yoldur. Bir eit stn bir tre doru. Fakat her ey benim iin diyen
soysuz duygu, bizim iin korkuntur.

Duygularmz ykseklere uar. Bylece vcudumuzun sembol, ykseliin semboldr. Byle

ykseli sembolleri, erdemlerdir.
Vcut ite byle, bir oluan ve savaan halinde tarihten geer. Ya ruh bu bedenin nesidir? Bedenin
mcadele ve zaferlerinin yolda ve yanks!
Btn iyilik ve ktlk isimleri birer semboldr. Onlar konumazlar, yalnz iaret ederler. Onlar
bilmek isteyen, delidir.
Kardelerim, ruhunuzun sembollerle konutuu saatlere dikkat edin. Bu saat erdemlerinizin
kaynadr.
O zaman bedeniniz ykselir, yeniden dirilir ve mutluluuyla mest eder ve onu; yaratc, takdir eden,
seven ve her eyin iyisi yapar.
Yreiniz bir nehir gibi geni ve dolu akp, etrafndakiler iin bir bereket ve bir tehlike olduu an;
erdemlerinizin kaynadr.
vme ve yermenin stne kabildiiniz ve iradeniz bir sevenin iradesi olarak her eye hkmetmek
istedii an, erdemlerinizin kaynadr.
Ho olan eyi kk grdnz ve yumuak eylerden en ok uzaklatnz an, erdeminizin
kaynadr.
Bir iradenin sahibi olarak ve btn ihtiyalardan dn sizin iin zorunlu grd an,
erdemlerinizin kaynadr.
Gerekten, bu erdem yeni bir iyi ve ktdr. Gerekten yeni, derin bir alayn ve yeni bir kaynan
sesidir.
Bu yeni erdem kudrettir. Bir gl fikirdir ve onun etrafnda uyank bir ruhtur. Bir altn gne ve
etrafnda bir anlama ylandr!
2
Zerdt burada biraz durdu ve havarilerine sevgi ile bakt. Sonra konumaya devam etti. Sesi
deimiti:
Kardelerim erdeminizin kudretiyle evrene sadk kalnz. Armaan sevginiz ve iradeniz, evrenin
amacna hizmet etsin. Sizden bunu dilerim, sizden bu yemini isterim.
Evrene ait olandan onlar karmayn ve kanatlarla sonsuz duvarlara arptrmayn. Ah, her zaman
o kadar ok yolunu arm erdem vard ki!
Yolunu aran erdemi tpk benim gibi, evrene eviriniz. Onu bedene ve hayata iade ediniz ki
evrende bir ama, bir insani ama versin.

Ruh ve erdem imdiye kadar yzlerce eit yanl yollara saptlar. Ve yanl hareketler yaptlar. Ah
vcudumuzda hl btn bu deliliklerin ve hatalarn izleri vardr. Bunlar beden ve irade haline
gelmilerdir.
imdiye kadar ruh ve erdem yzlerce tecrbeye girimi, yzlerce defa yolunu armtr. nsan bir
tecrbeydi. Ah birok hata bizde vcutlamtr.
Bin yllarn yalnz bilinci deil, delilii de bizim bamzdadr. Varis olmak tehlikeli eydir.
Henz adm adm rastlant devi ile arpyoruz. Ve imdiye kadar btn insanlkta bir amatan
yoksunluk anlamszl hkm srmtr.
Ruhunuz ve erdeminiz evrenin amacna hizmet etmeli kardelerim. Ve her eye yeniden sizin
tarafnzdan deer biilmeli. Bunun iin savaan olmalsnz. Bunun iin yaratc olmalsnz.
Vcut, bilerek temizlenir. Bilgi ve deneyim ile ykselir. drak edenin btn igdleri kutsallar. Ve
ykselenin ruhu en olur.
Doktor, kendine yardm et. Bylece hastalarna da yardm etmi olursun. Onun en iyi yardm, kendi
kendini ifalandrabileni iyi grebilmesidir. Henz yrnmemi binlerce yol, hayatn binlerce gizli
adlar ve salklar vardr. Halen insan ve insann dnyas tkenmemi ve kefedilmemitir.
Ey yalnzlar, uyank durun ve dinleyin! Gelecekten gizli kanat darbeleriyle rzgrlar esiyor. Ve hassas
kulaklara iyi haberler geliyor.
Bugnn yalnzlar ve ayrlanlar, bir zamanlar siz bir ulus olmalsnz. Bizzat kendini semi olan
sizlerden seme bir ulus yetimelidir ve bu ulus iinden de nsanst domaldr.
Gerekten, dnya, artk bir dinlenme yeri olmaldr. Ve imdiden, evrenin etrafnda ifa getiren, yeni
bir koku ve yeni bir mit var.
3
Zerdt bunlar syledikten sonra, son szn sylememi birisi gibi sustu. Asay phe iinde uzun
zaman elinde sallad. Sonunda konumaya balad. Sesi deimiti.
Havarilerim, artk yalnz gidiyorum. Siz de ekilin ve yalnz gidin. Ben yle istiyorum. Gerekten,
size neririm, benden ayrln ve Zerdte direnin. Hatta daha iyisi, ondan utan duyun! O belki sizi
aldatmtr.
drak adam, yalnz dmanlarn sevmekle kalmamal, dostlarndan da nefret edebilmeli.
Daima renci kalmak bir hocaya iyi bir dl deildir. Ve siz neden benim elengimi didiklemek
istemiyorsunuz?
Bana sayg gsteriyorsunuz; ya bir gn saygnz kaybolursa, ne olacak? Saknn ki bir resim stunu
sizi ldrmesin!

Zerdte inandnz sylyorsunuz. Fakat Zerdtte ne var? Benim mminlerimsiniz. Fakat btn
mminlerde ne var?
Henz kendinizi aramadnz bir zamanda beni buldunuz. Btn mminler byle yapar. Onun iin
btn imanlarn asl yoktur.
imdi size beni kaybetmenizi ve kendinizi bulmanz neriyorum. Ve ancak hepiniz, beni, inkr
ettikten sonra size dnmek istiyorum.
Gerekten, kardelerim o zaman kaybettiklerimi baka bir gzle arayacam. Sizi baka bir sevgi ile
seveceim.
Bir zaman sonra benim dostlarm ve ayn midin ocuklar olacaksnz. O zaman byk leyi sizinle
beraber kutlamak iin nc defa aranzda bulunacam.
Bu byk le, insann hayvanla nsanst arasndaki yolunun ortasnda bulunduu ve akam yolunu
en byk midi olarak kutlad zamandr. nk bu yol, yeni bir sabahn yoludur.
O zaman batan, bir atlayan olarak, bizzat kendisini kutsayacak ve kavraynn gnei tepesinin
stnde bulunacaktr.
Btn tanrlar lmtr. imdi istiyoruz ki nsanst yaasn.
Gelecekte, byk lede, son arzumuz bu olmal.

II. BLM
***
... Ve ancak hepiniz beni inkr ettiiniz zaman size dnmek isterim. Gerekten, kardelerim, o
zaman kaybettiklerimi baka gzlerle arayacam. O zaman sizleri baka bir sevgi ile seveceim...
Zerdt

Ayna Tutan ocuk

Zerdt bundan sonra insanlardan ayrlarak daa ve maarasnn yalnzlna dnd. Tohumunu
sam bir ifti gibi beklemek iin.
Fakat ruhu sevdiklerine kar sabrszlk ve zlemle doldu. nk onlara verecek daha ok eyleri
vard. Zaten en zor ey, sevgi datmaktan vazgemek ve armaan etmekten utanmaktr.
Yalnzn aylar ve yllar byle geti. Fakat hikmeti artt ve dolgunluuyla ona ac verir oldu.
Sonunda bir sabah, tan kzllndan nce kalkt. Yatann zerinde uzun uzun dnd ve kendi
kendine yle mrldand:
"Ryamda beni uyandracak kadar rkten ey neydi? Elinde ayna olan bir ocuk yanma gelmedi mi?
Zerdt! diyordu ocuk, Aynada kendini gr!
Fakat aynaya baknca bir lk kopardm, yreim paraland. nk aynada kendimi deil, bir
eytan suratn ve alayc gln grdm.
Gerekten ryann iaretini ve uyarsn ok iyi anlyorum. Mezhebim tehlikeye dm, yabani otlar,
buday yerine gemek istiyor.
Dmanlarm etkili olmu, mezhebimin ehresini bozmular, yle ki sevdiklerim kendilerine verdiim
armaanlardan utanr olmular.
Dostlarm kaybetmiim. Kayplarm arayacam saat gelmi.
Zerdt bu szlerle yerinden frlad. Fakat hava almaya uraan rkm biri gibi deil, esin gelmi
bir muganni ve bir veli gibi.
Kartal ve ylan ona hayretle bakyorlard. nk ehresinde, tan kzll gibi, gelmekte olan bir
mutluluun ifadesi belirmiti.
"Hayvanlarm, bana ne oldu? dedi Zerdt, "Ben deimedim mi? Bana mutluluk bir kasrga gibi
gelmedi mi?
Benim mutluluum lgndr ve delice konuacaktr. O henz pek gentir; ona kar sabrl olun.
Mutluluumdan yaralandm. Btn dert ekenler doktorum olsunlar.

Tekrar dostlarma ve dmanlarma inebileceim. Zerdt yine konuacak, armaan edebilecek ve

sevdiklerine en ho eyleri yapabilecek.
Benim sabrsz sevgim seller gibi aaya, doua ve inie tayor. Ruhum susan dalardan ve strap
frtnalarndan vadilere doru alyor.
Pek uzun zaman zlem ektim ve uzaklara baktm; yalnzlkta pek fazla kaldm, bu yzden susmay
unuttum.
Ben artk tamamen az kesildim. Yksek kayalardan akan rman alts oldum, szlerimi vadilere
doru salmak istiyorum.
Sevgi rmam varsn sapa yollarda yuvarlansn. Bir nehir, sonunda denize yol bulamaz olur mu?
Evet, iimde yalnz, kendine yeten bir gl var. Fakat benim sevgi rmam onu da birlikte srklyor
denize doru!
Yeni yollardan gidiyorum. ime yeni eyler douyor. Btn yaratclar gibi eski dillerden bktm.
Ruhum artk anm tabanlar stnde dolamak istemiyor.
Her konuma, bana ok yava geliyor. Frtna, senin arabana atlyorum. Ve muzipliimle seni de
krbalamak istiyorum.
Bir barma ve bir coma halinde uzak denizler amak istiyorum. Dostlarmn oturduu mutluluk
adalarn buluncaya kadar!
Dostlarm arasndaki dmanlarm! Hitap edebileceim herkesi ne kadar ok seviyorum!
Dmanlarm da beni mutlu ediyor.
En vahi atma atlamak istediim zaman, en ok iime yarayan mzramdr. O, ayaklarmn her zaman
hazr hizmetisidir.
Dmanlarma frlattm mzrak. Dmanlarma ne kadar mteekkirim ki sonunda mzram
atabiliyorum.
Bulutumdaki gerginlik pek fazla idi. Yldrmlarn kahkahalar arasnda derinlere saanaklar
yadrmak istiyorum.
O zaman gsm iddetle kabaracak ve kasrgasn dalarn stnden kuvvetle frecek. Benim
gsm byle rahatlayacak.
Gerekten mutluluum ve zgrlm bir frtna gibi geliyor! Ama dmanlarm, kafalarnn stnde
bir eytann lgnlk ettiini sansnlar.
Dostlarm sizler de benim bu vahi hikmetimden dehet duyacaksnz ve belki de dmanlarmla
birlikte kaacaksnz.
Ah, sizleri oban kavallaryla geriye ayartabilsem! Ah, benim hikmet aslanm hafif kkremeyi

rense. Biz zaten beraber ok ey rendik.

Benim vahi hikmetim ssz dalarda gebe kald. Yaln kayalar zerinde yavrulad. En kk
yavrusunu dourdu.
imdi sert lde deli gibi dolayor ve yeil imenler arayp duruyor. Benim eski vahi hikmetim!
Dostlarm, o, en ok sevdiini; kalplerinizin yumuak imenleri stne, sevginizin stne yatrmak
istiyor.
Zerdt byle dedi.

Mutluluk Adalarnda
Olgun ve tatl incirler aalardan dklyor. Onlar iyi ve tatldrlar ve dklrken krmz kabuklar
yrtlyor. Ben olgun incirler iin bir kuzey rzgrym.
Dostlarm, bu inanlarm incirler gibi sizlere dklyor. Onlarn z suyunu iin ve lezzetli etini yiyin.
Ortalk gzdr, gk temiz ve zaman ikindidir.
Bakn etrafmzda ne dolgunluk var. Ve bu kalabalktan syrlarak uzak denizlere bakmak gzeldir. Bir
zamanlar uzak denizlere bakarken tanr denirdi. Fakat imdi size nsanst demeyi retiyorum.
Tanr bir dtr. Fakat isterim ki dnz yaratc iradenizi gemesin.
Bir tanr yaratabilir misiniz? yle ise bana tanr laf etmeyin. Ama pekl nsanst
yaratabilirdiniz!
Belki bizzat siz olamazsnz, kardelerim, fakat kendinizi nsanstnn babalar ve dedeleri haline
getirebilirsiniz. Sizin en iyi yaratmanz bu olmal.
Tanr bir dtr. Fakat isterim ki dnz dnme yeteneinizle snrl olsun.
Bir tanr dnebilir misiniz? Fakat gerek iradeniz, her eyi insan iin dnlmesi, rlmesi,
duyulmas mmkn bir ekle getirmeye almal. Kendi duygularnz sonuna kadar dnmelisiniz.
Dnya dediiniz eyi, siz yaratmalsnz. O; bizzat sizin aklnz, hayaliniz, iradeniz, sevginiz olmal.
Gerekten ey anlayanlar, bu size mutluluk vermeli.
Ey anlayanlar, bu mitten yoksun olarak hayata nasl dayanabileceksiniz? Siz, ne kavranmas
olanaksz ne de akla smayan eyler iin domu olabilirsiniz!
Fakat dostlarm size yreimi tam aaym; eer tanrlar var olsayd ben tanr olmamaya nasl
dayanabilirdim. O halde tanr yoktur.
Bu sonuca isabetle vardm. imdi o beni ekiyor.
Tanr bir dtr. Fakat bu dn aclarna kim lmeden dayanabilir. Yaratcnn iman elinden

alnmal m? Ve kartaln kartal mesafelerine szlmesi yasak edilmeli mi?

Tanr bir dncedir ki her doruyu eri ve her duran eyi dner yapar. Zaman gese ve her
lmlnn yalan olduu meydana ksa nasl olurdu?
Bu d, insana ba dnmesi verir ve midesini bulandrr. Gerekten ben byle bir de, ba dnme
hastal derim.
Byle tek, tam, hareketsiz, tok ve sonsuz hakkndaki btn dncelere kt ve insan dmanl
derim.
"Her sonsuz ey! Bu bir sembolden ibarettir! Ve airler pek fazla yalan sylerler!
Fakat en iyi semboller, zamandan ve olutan sz etmeli; bunlar her lmlnn vnc ve savunmas
olmal.
Yaratma! Aclardan ve yaamn hafife alnmasndan byk kurtulu budur. Fakat yaratc olmak iin
ok ac ekmek, ok deimek gerekir.
Siz yaratclar, yaamnzda birok ac lmeler olmal. Onun iin her lmlnn savunan olmalsnz.
Bizzat yaratc, yeni doan bir ocuk olmak iin, bir douran olmal ve doum sancs ekmelidir.
Gerekten, yolum ruhun iinden, yz beikten ve yz doum sancsndan geti. ok ayrlklar
geirdim. Ben kalp burkan son saatleri tanrm.
Fakat benim yaratc iradem ve yazgm byle istiyor. Size daha itenlikle syleyeyim; "Benim
irademin asl istedii ey, byle bir yazgdr.
Hisseden her ey, bendeki acy eker ve tutsaklk iindedir. Fakat iradem bana hep kurtarc ve
sevin getirici olarak gelir.
rade kurtarr! rade ve zgrlk hakknda en doru inan budur. Zerdt size byle retiyor.
Artk istememek, artk deer biememek, artk yaratmamak: Ah, bu byk yorgunluk bana daima uzak
kalsn!
Kavramada dahi yalnz irademin tankln ve olu hazzn duyarm. Ve eer kavrayta masumluk
varsa, bunun nedeni onda yaratma iradesi bulunmasdr.
Bu irade, beni tanrdan ve tanrlardan uzaklamaya ayartmt. Eer tanrlar var olsayd yaratacak ne
kalrd?
Fakat en iten yaratma iradem, beni her zaman yeniden insanlara yneltir. Bylece ekici, taa
yneltir.
Ah, ey insanlar, ta da bir resim, benim resimlerimin resmi uyuyor. Ah, o resim en sert, en irkin tata
uyumaya zorunludur.

imdi ekicim, onu tutsak edene kar lgnca saldryor. Ta, tuz buz oluyor. Ben ne yapaym!
Ben onu tamamlamak isterim; nk bana bir glge grnd. Bana bir zamanlar, her eyden daha hafif
ve daha sakin bir ey geldi.
Bana glge gibi gelen, nsanstnn gzelliiydi. Ah kardelerim, tanrlardan artk bana ne!
Zerdt byle dedi.

Acyanlar stne
Dostlarm, dostunuzla yle alay ediyorlar: "Zerdte bakn, bizim iimizde, hayvanlar arasndaym
gibi dolayor mu?
Fakat yle dense daha iyi olurdu: "Dnen, insanlar arasnda, hayvanlar iindeymi gibi hareket
eder.
Dnen iin bizzat insan krmz yanakl bir hayvandr.
Bu nasl oldu? ok sk utanmaya zorunlu olduu iin deil mi?
Ah dostlarm, dnen yle der; Utan, utan, utan! nsann tarihi bundan ibarettir.
Onun iin soylu olan, utandrmaktan vazgeer. Btn dertlilerin utancn eker.
Gerekten, acmalarla mutlu olan yumuak kalplileri sevmem. Bunlarn utan taraflar pek eksiktir.
Acmaya zorunluysam acyan adn almak istemem. Acyan isem uzaktan uzaa acyan olmay seerim.
Daha tanmadan, bam rter ve kaarm. Dostlarm sizin de byle yapmanz isterim.
ansm, yoluma sizler gibi dertsizleri; mitte, yemekte, balda benimle beraber olabilecekleri
karsn.
Gerekten, ben kederlilere unu veya bunu yaptm. Fakat daha iyi sevinmeyi rensem daha gzel bir
i yapm olurdum.
nsanlk doal insan ok az sevinmitir. Atalardan kalma tek gnahmz budur!
Eer daha fazla sevinmeyi rensek bakalarna ac vermeyi ve ac dnmeyi daha kolay unuturuz.
Onun iin dertlilere yardm etmi olan elimi ykyorum, onun iin ruhumu da temizliyorum.
nk dertliyi dert ekerken grmekten ve onun utanc uruna utandm ve ona yardm ederken
gururuna sert bir saldr yapm oldum.
Byk gzelliklere, holuklara, teekkr edilmez. Tersine kin beslenir ve eer kk iyilik
unutulmazsa, ondan kemirici bir kurt meydana gelir.

Kabul etmede nazl olun. Bylece kabul ediinizi bir byklk yapn! armaan edecek bir eyi
olmayanlara bu d veririm.
Fakat ben bir armaan edenim. Bir dost olarak dostlara armaan vermeyi severim. Fakat yabanclar
ve fakirler benim aacmdan meyveyi kendileri koparsnlar. Bu daha az utandrr.
Fakat dilencileri tamamen ortadan kaldrmal. Gerekten, onlara bir ey vermek de, vermemek de
insan zer.
Gnahkrlar ve vicdan azab ekenler de byle. Bana inann dostlarm, vicdan azaplar insana
srmay retir.
Fakat en kts kk dncelerdir. Gerekten, ktlk yapmak, kk dnmekten daha hayrldr.
Ama siz, Kk ktlklerin verdii zevk bizi nice byk ktlklerden alkoyuyor. dersiniz, fakat
bu ite tasarruf etmek istememeli.
Kt eylem bir ban gibidir. Kanr ve patlar. O iten konuur.
Bak ben hastaln kendisiyim. kt eylem byle der. Bu onun namuskrldr.
Fakat kk dnce mantara benzer! Sokulur, bklr ve hibir yerde olmak istemez. Kk
mantarlar yznden btn vcut, sararp soluncaya kadar!
Fakat eytann basks altna girenin kulana unu derim; eytann bytsen daha iyi edersin. Henz
senin iin de bir byklk yolu vardr!
Ah kardelerim, her adamn bir taraf ok fazla bilinir. Bazlar bize effaf grnr, fakat byle
olduu halde yine ilerini bilemeyiz.
nsanlarla yaamak gtr, nk susmak zordur. Ve biz tersimize gidene kar deil, bizi hi
ilgilendirmeyene kar en ok hiddet gsteririz.
Fakat dertli bir dostun varsa onun dertlerine bir dinlenme yata ol. Ama sert bir asker yata! Onun
en ok byle iine yararsn.
Ve bir dost sana ktlk yaparsa ona yle de; Bana yaptn sana balyorum. Fakat kendine
yaptn ben nasl balayaym?
Her byk sevgi byle konuur. O aff da, acmay da yener.
nsan, kalbini sk tutmal. nk o, elden karlrsa kafa da abuk kaybedilir.
Ah, dnyada acyanlarn deliliklerinden daha bykleri nerde grlr ve dnyada acyanlarn
deliliklerinden daha byk aclar dourmu ne vardr?
Yazk btn o sevenlere ki, acmaktan daha yksek bir eye sahip deillerdir.

Bir zamanlar eytan bana unu dedi; Tanrnn da bir cehennemi vardr, onun insanlara olan sevgisi
budur.
Bu yaknlarda ondan u sz duydum; "Tanr ld. Tanr insanlara olan acmas yznden ld.
Bylece, merhametten saknn. nsann stne kara bulut oradan gelir. Gerekten, ben havann
iaretlerini iyi anlarm.
u sze de dikkat edin! "Her byk sevgi, btn acmalarmzdan stndr. nk sevgi, sevgiliyi
yaratmak da ister. Ben kendimi ve kendim gibi en yaknm sevgime veriyorum.
Bu btn yaratclara seslenitir.
Fakat btn yaratclar serttir.
Zerdt byle dedi.

Rahipler stne
Zerdt, bir zamanlar havarilerine bir iaret vermi ve yle seslenmiti:
"unlar rahiptirler! Benim dmanlarm olsalar da yanlarndan sakince ve kl ekmeden gein.
Onlar arasnda da kahramanlar vardr. ou fazla ac ekmitir. Bunun iin bakalarna da ac vermek
isterler.
Onlar kt dmanlardr. Alakgnlllklerinden daha kindar bir ey yoktur. Ve onlara saldran,
abuk lekelenir.
Fakat benim kanm onlarn kanyla akrabadr. Ve kanm onlarn kannda da kutsanm grmek
isterim.
Rahipler geince Zerdte bir ac kt. Bu acsyla ksa bir zaman boutuktan sonra sze balad:
"Bu rahiplere acrm. Bunlar benim zevkimi bozarlar. Fakat insanlar arasnda bulunal beri bence en
nemsiz ey budur.
Yine de ben onlarla acda ortam ve ortaktm. Bence onlar esirler ve damgallardr. Kurtarc
dedikleri, onlar zincire vurmutur.
Sahte deerlerin ve bo szlerin zincirine! Ah, birisi onlar kurtarclarndan kurtarsa!
Bir zamanlar, deniz onlar alkarken, bir adaya kacaklarn sanyorlard. Fakat bakn ki, o, uyuyan
bir gerekti.
Sahte deerler ve bo szler. Bunlar lmller iin en kt gereklerdir. Ktlk onlarn iinde uzun
zaman uyur ve bekler.
Fakat sonunda uyanr ve stne yerlemi olanlar yer ve yutar.

u rahiplerin yaptklar kulbelere bakn. Tatl kokulu maaralarna kilise diyorlar.

Ah, bu sahte k! Bu bozuk hava! Ruhun yksekliklerine uamad bu yer!
Onlarn inanlar unu emreder; "Ey gnahkrlar, merdivenleri diz stnde trmann.
Gerekten, bunlarn utan duygularnn ve ibadetlerinin oynak gzlerini grmektense utanmazlar
grmeyi tercih ederim.
Bu maaralar ve tvbe merdivenlerini kim yaratt?
Ne zaman temiz gk yine krk tavanlardan bakar ve ykk duvarlardaki otlara ve krmz gelincie
ynelirse, kalbimi o zaman bu tanr evlerine yneltirim.
Onlar kendilerine kar koyana ve ac verene tanr dediler. Ve gerekten, onlarn ibadetlerinde
kahramanlk trnden ok eyler vardr.
Ve ilahlarna, insan armha germekten baka trl sevgi gstermesini bilmiyorlard.
Cenazeler halinde yaamak istiyorlard. Ve cenazelerini siyahla rtyorlard. Ve hl szlerinden l
odalarnn kt kokusunu duyarm.
Onlara yakn yaayan, iinde kurbaann tatl bir melankoliyle ark syledii siyah havuza yakn
yaar.
Kurtarclarna inanabilmem iin, daha gzel arklar sylemelidirler. Havariler bana daha zgr
grnmelidir!
Onlar plak grmek isterim. nk yalnz, gzellik tvbe demelidir. Hlbuki u mumyalam gam
kimi ikna eder?
Gerekten, onlarn kurtarclar bile zgrlkten ve zgrln yedi gnnden gelmiyorlard.
Gerekten, bizzat onlar akln hals stnde dolamamlard!
Bu kurtarclarn ruhu, deliklerden oluuyordu. Fakat her delie kendi bo inanlarn, tanr dedikleri
delik tkayclarn yerletiriyorlard.
Ruhlar acmalarnda boulmutu ve acmadan kabardka yzeye bir byk delilik kyordu.
Srlerini gayretle ve haykrla kprlerin stnden sryorlard. Sanki gelecee yalnz bir tek
kpr varm gibi. Gerekten, bu obanlar da srye dhildiler. Bu obanlarn kk ruhlar ve
genie akllar vard; fakat kardelerim, en geni ruhlar bile ne kk eylerdi!
Yrdkleri yola kan iaretleri yazyorlard ve delilikleri onlara gerein kanla kantlanabileceini
sylyordu. Oysaki kan, gerein tanklarnn en ktsdr. Kan, en temiz bilgiyi zehirler ve kalplerin
kini ve inanc haline getirir.
Hatta birisi, kendi bilgisi iin atee atlsa bile neyi kantlar? Kendi yangnndan kendi dersini

karmak, daha ar bir eydir. Gaml gnl ve skntl kafa; bunlarn birlemesinden kurtarc
denen kpr meydana gelir.
Halkn kurtarc dedii bu kpklerden daha bykleri ve daha glleri vard!
Kardelerim, zgrlk yolunu bulmak iin btn kurtarclarn daha bynden kurtulmanz gerekir.
Henz nsanst var olmamtr. Ben her ikisini, en byk ve en kk insan plak grdm.
Bunlar birbirlerine pek fazla benziyorlar. En byn bile pek fazla insan buldum.

Erdemliler stne
Durgun ve dalgn ruhlara gk grlts ve havai fieklerle seslenmek gerekir.
Hlbuki gzelliin sesi yava konuur; o ses, ancak en uyank ruhlara sokulur.
Benim kalkanm bugn yavaa titredi ve gld. Bu, gzelliin kutsal gl ve titreyiidir.
Erdemliler, benim gzelliim, bugn sizin halinize gld ve yle seslendi; Onlar dl de isterler.
Ey erdemliler, siz dl de mi istersiniz? Erdem iin dl, dnya iin cennet ve bugnnz iin
sonsuzluk mu istersiniz?
imdi ne cret ne veznedar var, dersem bana kzar msnz? Hatta ben erdem dldr bile demem.
Ah, benim kederim udur; her eyin iine yalandan bir dl ve karlk uydurmular. Ey erdemliler
sizin ruhunuzun derinliine de!
Fakat benim szm, ruhlarnzn dibini bir domuz burnu gibi demeli. Sapan srleri demek istiyorum
size.
inizdeki btn gizlilikler darya kmal. Ve tartaklanm bir halde meydana ktnz zaman
yalannz da ortaya kacak.
nk sizce gerek u; kin, ceza, dl, karlk gibi kirli szleri kabul edemeyecek kadar temizsiniz.
Erdemlerinizi, bir anann ocuunu sevdii gibi sevdiinizi sylersiniz, fakat bir anann sevgisine
karlk dl bekledii nerde iitilmitir?
Erdemiz, en ok sevdiinizdir. Sizde halkann susuzluu var! Her halka kendine ulamak iin abalar
ve bklr.
Erdeminizin her eseri, snen bir gne gibidir. Onun daima yoldadr. Fakat bu yolunu ne zaman
bitirecek!
Bylece erdeminizin , i bittikten sonra bile yoldadr. O unutsa ve lse bile k huzmesi yaar ve
hareket eder.

Erdemliler ruhunuzun derinliindeki gerek udur: "Erdeminiz sizindir. Ve yabanc deildir. Bir zar
ve bir rt deildir.
Fakat yleleri de vardr ki, onlarca erdem bir krba altnda kvranmaktr. Ve siz onun ln ok
dinlediniz.
Bazlar gnahlarnn rmesine erdem derler. Ve bir gn kinleri ve kskanlklar susunca
adillikleri uyanr. Ve onlar mahmur gzlerini ovar.
Yine bazlar vardr ki, aaya doru ekilirler. Ve eytanlarn da ekerler. Fakat battklar oranda
gzleri, tutkularn tanrlarna doru zlemle bakar.
Siz erdemliler, kulanza u lklar da gelmitir: "Ben ne deilsem tanrm ve erdemim odur.
Yine bazlar vardr ki talar stnde gcrdayan arabalar gibi yava ve hrltl yrrler. Yetkinlik ve
erdemden ok dem vururlar. Bunlar ayaklarnn zincirine erdem derler.
Yine bazlar vardr ki, kurulmu gnlk saatler gibidirler. Tiktaklarn yaparlar ve bu tiktaa erdem
denmesini isterler.
Gerekten, bunlar houma gider. Byle saatleri nerede bulursam alay ederek kuracam. Varsn bu
srada mrldansnlar da.
Bazlar da bir tutam adaletleriyle gururludurlar. Ve bu yzden her eye kar asidirler.
Sanki dnya adaletsizliklerinde boulacakm gibi.
Ah erdem kelimesi azlarndan ne kt kyor. Ve ben adilim dedikleri zaman, bu daima;
"ntikamm alnd! anlamna geliyor.
Erdemleriyle dmanlarnn gzlerini oymak isterler ve ancak bakalarn alaltmak iin ykselirler.
Yine yleleri vardr ki, bataklklarnda otururlar ve kamlar iinden yle konuurlar: "Erdem,
bataklkta sakin oturmak demektir.
Biz kimseyi srmayz ve srmak isteyenin yolundan ekiliriz. Ve her eyde grmz bize alanan
grtr.
Bazlar da jesti severler. Ve erdem bir eit jesttir diye dnrler.
Dizleri ibadette ve elleri erdem duasndadr. Fakat kalpleri bunun farknda deildir.
Yine bazlar var ki, "erdem gereklidir demeye erdem derler. Fakat gerekte polise gerek olduuna
inanrlar.
Ve insandaki ykseklikleri gremeyen bazlar onun alaklklarna pek yakn olmaya erdem diyorlar.
Kt baklarna bylece erdem diyorlar.

Bazlar ykselebilmek ve kalknmak isterler, buna erdem derler. Bazlar devrilmek isterler, onlar da
buna erdem der.
Bylece herkes erdemli olduuna inanr. Hi olmazsa herkes iyi ve kty tandn iddia eder. Fakat
Zerdt, btn bu yalanclara ve delilere; "Erdemden ne haberiniz var? Erdemden ne haberiniz
olabilir? demek iin gelmemitir.
Tersine dostlarm, delilerden ve yalanclardan rendiiniz u eskimi szlerden bkmanz
sylemeye geldi.
dl, karlk, adalet, intikam szlerinden bkmalsnz.
"Bencil olmayan bir hareket iyidir. sznden bkmalsnz.
Ah, dostlarm, anann ocuunda olduu gibi, kendi varlnz yapacanz ilerde olmal. Sizin
erdemiz bu olmal.
Gerekten, yz sznz ve erdeminizi, en sevgili oyuncaklarnz elinizden aldm. imdi bana
ocuklar gibi kzyorsunuz.
Siz denizde oynuyordunuz, dalga geldi oyuncaklarnz batrd. imdi alyorsunuz.
Fakat bu dalga size yeni oyuncaklar getirecek ve nnze yeni renkli kabuklar dkecek.
Bununla teselli bulacaklar. Onlar gibi, siz de dostlarm, tesellinizi ve renkli kabuklarnz
bulacaksnz.
Zerdt byle dedi.

Ayaktakm stne
Hayat bir haz kaynadr. Fakat ayaktakmnn itii pnarlar zehirlenir.
Ben btn temizlere vefalym. Fakat srtan azlar ve pislerin kokusunu sevmem. Onlar gzlerini
pnara dikerler ve iren glleri pnardan yansr.
Uarlklaryla kutsal suyu zehirlediler ve kirli ryalarn nee diye yorumlarken, kelimeleri de
zehirlediler.
Ya kalplerini, atee yaklatrrlarsa alev snkleir. Ayaktakmnn atee girdii yerde bizzat ruh
yanar kavrulur.
Onlarn elinde meyve buruur ve rr. Onlarn baklar meyve aacn dal gibi kurutur ve rtr.
Hayattan elini eken bazs, yalnz ayaktakmndan ayrlm oldu. nk o pnarda, alevde ve
meyvede ayaktakmyla ortak olmak istemedi.
Ve bazlar kirli devecilerle birlikte sarncn etrafnda oturmamak iin le gittiler ve yrtc

hayvanlarla birlikte susuzluk ektiler.

Birer ykc olan ve meyve aalarna dolu gibi gelen bazlar, yalnz ayaklarn, ayaktakmnn
boazna tkamak ve seslerini kesmek istediler.
Bana en ok bulant veren lokma, hayat iin dmanln, lmn ve azap armhlarnn gerekli
olduunu bilmek deildir.
Tersine bir zamanlar hayatta ayaktakmna da ihtiya var m diye sordum ve az kalsn bu soru
yznden bouluyordum.
Zehirlenmi pnarlar, pis kokan ate, kirlenmi ryalar ve ekmek iinde kurt gerekli midir?
Kinim deil, tiksintim hayatm kemiriyor.
Ah, ayaktakmn da zeki bulduum zaman zekdan da irendim.
Hkmdarlarn hkmetmekten ne kastettiklerini rendikten sonra onlardan da yz evirdim. Onlar
ayaktakmyla ortak olarak iktidar iin sahtekrlk etmeye, hkmetmek diyorlar.
Yabanc dil konuan uluslar arasnda kapal kulaklarla oturdum, ta ki sahtekrlk laflarn ve iktidar
pazarlklarn duymayaym.
Btn dnler ve bugnler iinde, burnumu tkayarak ve isteksiz getim. Gerekten, btn dnler ve
bugnler kt kokuyor. Gerekten, btn dnler ve bugnler ayaktakmnn kt kokusunu yayyor.
ktidar, yaz ve haz ayaktakmna uzak kalmak iin uzun zaman dilsiz, sar ve ktrm gibi yaadm.
Ruhum, zorlukla ve dikkatle merdivenleri kt. Bunlar ferahlatan haz sadakalaryd. Krn hayat asa
ile srnerek geti.
Bana ne oldu byle? Tiksintiden kendimi nasl kurtardm? Gzm kim genletirdi. Ve ayaktakmnn
bulunmad pnarlarn yksekliine nasl ulatm?
Tersine, tiksintim mi bana kanat ve pnar sezen kuvveti yaratt?
Gerekten, haz pnarn tekrar bulmak iin en ykseklere kmam gerekti.
Onu buldum kardelerim. Burada, en yksek yerde haz pnarm fkryor. Burada hibir
ayaktakmnn katlmad bir hayat vardr.
Zevk pnar, akn bana pek hzl geliyor! Ve ok defa kadehi doldurmak isterken boaltyorsun. Sana
daha alakgnll yaklamay renmeliyim. Kalbim sana doru ok hzl akyor.
inde ksa, scak, ar, mutlu yazmn yand kalbim. Benim yaz kalbim. Senin serinliine, nasl
zlemdir!

Baharmn durgun gam geti. Haziranda grlen kar yumaklarmn hrnl geti. Tamamen yaz ve
yaz lesi kesildim.
En ykseklerde souk pnarlar ve mutlu bir sakinlik iinde bir yaz. Dostlarm geliniz ki, sakinlik daha
tatllasn.
nk buras bizim yksekliimiz ve bizim yurdumuzdur. Burada btn kirlilerden ve kt
kokulardan ok uzaklarda ve sarp bir yerdeyiz.
Dostlar, temiz gzlerinizi zevkimin pnarna dikiniz. O, bundan bulanmaz. Pnar, temizliiyle sizin
glmenize karlk verir.
Yuvamz gelecek aacnn stne kuruyoruz. Biz yalnzla ekilenlere, kartallar gagalarnda yemek
getirmeli.
Gerekten, kirlilerin yiyemeyecekleri bir yemek! Onlar atei yiyebileceklerini sanrlar ve azlarn
yakarlar.
Gerekten, biz burada pisler iin bir yurt hazrlamyoruz. Onlarn vcutlarna ve ruhlarna bizim
mutluluumuz bir buz maaras gibi gelir.
Kuvvetli rzgrlar gibi, onlarn stnde yaayalm. Kartallara, kara, gnee komu. Sert rzgrlar
byle yaar.
Ve bir zaman gelecek, bir rzgr gibi, aralarnda eseceim ve ruhumla ruhlarn susturacam. Benim
geleceim bunu emreder.
Gerekten, Zerdt btn dzlklerin sert rzgrdr. O btn dmanlarna ve btn tkrenlere u
d verir; "Rzgra kar tkrmekten ekinin.
Zerdt byle dedi.

Zehirli rmcek stne

Bak, bu zehirli rmcek maarasdr. Onu kendin grmek ister misin? A urada asldr. Dokun da
titresin.
Nah ite kendiliinden geliyor. Ho geldin rmcek! Srtnda bir iaret, bir kara gen var. Ben,
ruhunda ne olduunu da bilirim.
Senin ruhunda vardr. Isrdn yerde siyah kabuk biter. Senin zehrin, kiniyle ruha ba dnmesi
verir.
Ey eitlik tleyenler, ruhu titreten sizler iin bu sembol kullanyorum. Siz bence zehirli
rmceklersiniz ve kendini saklayan kincilersiniz.
Fakat ben sizin saklandnz eyleri aa vuracam. Onun iin yznze kar yksekliklerin

kahkahasyla glyorum.
Onun iin anz koparyorum ki fkeniz sizi yalanclk maaranzdan karsn. Ve hakkaniyet
sznzn arkasndaki kininiz ortaya ksn.
nk insann kinden kurtarlmas, en yksek umuda gtren kpr ve uzun sren kt havalardan
sonra grlen gkkuadr bence.
Fakat zehirli rmcekler bunu istemezler. "Dnyann kinimizin frtnalaryla dolmas bizce
hakkaniyettir, birbirleriyle byle konuurlar.
Onlarn rmcek kalpleri; "Bize eit olmayan her eyden intikam almak ve her eye kfretmek
isteriz. diye szleir.
"Ve eitlik iradesi! Bundan sonra erdemin ismi bu olmal ve kudreti olan her eye kar
haykrmalyz.
Ey eitlik tleyenler, kudretsizliin zalim lgnl sizde eitlik diye haykryor. En gizli, zalim
ehvetleriniz erdem kelimelerine brnyor.
Zedelenmi kibir, saklanm kskanlk, belki babalarnzn kibri ve kskanl. Bunlar sizden ate ve
kin halinde kyor.
Babann gizledii ey, olunda aa kar. ok defa oul, babann aa km srrdr.
Onlar heyecanl gibidirler, fakat onlar heyecana getiren kalp deil, kindir. nce ve souk
grndkleri zaman onlar byle yapan kskanlktr.
Kskanlklar onlar dalgn dalgn dnenlerin yoluna da yneltir. Kskanlklarnn iareti udur;
daima ar giderler. yle ki; yorgunluklar sonunda, kar zerinde uyumaya mecbur olurlar.
Her ikyetlerinden kin sesi duyulur. Her vglerinde bir ceza vardr ve yarg olmak onlara mutluluk
gibi gelir.
Fakat dostlarm, size u d veririm. lerinde ceza verme eilimi kuvvetli olanlara gvenmeyin.
Bunlar z ve kayna bozuk halktr. Suratlarndan cellat ve polis kpei bakar.
Adaletten, haktan ok bahsedenlere gvenmeyin. Gerekten, ruhlarnn eksii yalnz bal deildir.
Kendilerine iyiler ve adiller, diyorlarsa da unutmaynz ki, ikiyzl olmalar iin iktidardan baka
bir eksikleri yoktur.
Dostlarm, bakalar ile kartrlmak, bakalarna benzetilmek istemem.
yleleri vardr ki, benim hayat ilkemi telkin ederler ve ayn zamanda eitlik tleyen ve zehirli
rmceklerdir.
Bu zehirli rmcekler maaralarnda oturup hayata srtlarn evirdikleri halde hayat verler.

Bundan amalar ac vermektir.

imdi iktidarda olanlara ac vermek isterler. nk bunlarda lm d geerlidir.
Byle olmasayd rmcekler baka trl tleyeceklerdi. Bizzat onlar daha nce dnyay en fazla
inkr eden ve tanrya ortak koanlara ceza verenlerdi.
Bu eitlik tleyenleriyle kartrlmak istemem. nk bence hakkaniyetli hkm udur; nsanlar
eit deildir.
Ve eit olmamaldrlar da. Eer byle demeseydim nsanstne olan sevgim ne olurdu?
nsanlar, bin trl kpr ve patika stnden gelecee koumaldr. Ve aralarnda daha fazla sava ve
eitsizlik olmaldr. Byk sevgim bana bunu syletir!
Dmanlarnda sahneler ve hayaletler yaratmaldrlar. Ve bu hayaletlerle birbirlerine kar en etin
bir savaa girimelidirler.
yi ve kt, zengin ve fakir, byk ve kk ve btn dier deer yarglar, bunlar bizzat hayatn
kendisini yenmesi iin silah ve akl olmaldr.
Bizzat hayat, oklar ve merdivenleriyle ykseklere kmak ister. Uzak mesafelere bakmak ve tatl
gzelliklere ynelmek ister. Onun iin yksekliklere muhtatr.
Yksekliklere muhta olduu iin merdivenlere; merdivenler ve kclar arasnda ztlklara ihtiyac
vardr. Hayat, ykselmek ve ykselerek kendini yenmek ister.
Dostlarm, bana bakn, bu rmcekler maarasnn bulunduu yerde eski bir tapnan ykntlar
ykseliyor. Ona dikkatli bakn!
Gerekten, bir zamanlar burada fikirlerini ta halinde ykselten; en akll bir insan gibi, hayatn btn
srlarn biliyordu.
Gzellikte de sava ve eitsizlik olmasn ve iktidar ve stn iktidar iin harp yaplmas zaruretini o
burada bize en ak iaretlerle gsteriyor.
Burada kubbe ve kavis bir gre yapar gibi, nasl ilahi bir ekilde badayor. Bu ilahi stunlar k
ve glge aracl ile nasl birbirlerini ayorlar!
Dostlarm, biz de byle gzel ve emin bir dmanlk yapalm, birbirimize kar, ilahi bir ekilde
ykselelim.
Vay, eski dmanm, rmcek, beni srd. Parmaklarm ilahi bir gven ve gzellikle srd.
Bu bir ceza ve adalet olmal o, byle dnr. O burada dmanlk erefine arklarn bouna
sylemi olmamal.

Evet o cn ald. Ve eyvah, imdi intikam ile bam da dndrmek istiyor.

Fakat dostlarm, bamn dnmemesi iin u stuna beni skca balayn. Kindarlk kasrgas
olacama, stunlara bal azizlerden olurum daha iyi!
Gerekten, Zerdt, dnen bir kasrga deildir. O, bir dans edense de bir rmcek dansr asla
deildir.
Zerdt byle dedi.

nl Bilginler stne
Ey nl bilginler, siz hepiniz halka ve onun bo inanlarna hizmet ettiniz. Geree deil. te onun
iin size ikram gsterdiler.
Ve onun iin sizin imanszlnza dayandlar. nk imanszlnz halka doru bir dolambal yol ve
bir nkteydi. Efendiler bunu klelerine balar. Ve onlarn lgnlklaryla keyiflenir.
Fakat kpeklerin canavardan nefret ettii gibi, halk kimden tiksinir? Serbest ruhtan, zincir
dmanndan, tapmayan adamdan, ormanda yaayandan!
Onu kesinden kovmak! Halkn hak fikri budur. Ve bela en keskin dili kpeini bylesine kar
kkrtr.
Eskiden beri u ses ykselir; "Gerek burada, halk da burada! Yazk, yazk arayanlara!
Ulusunuza, saygda hak yaratmak istiyordunuz, ey nl bilginler siz buna gerek iradesi dediniz.
inizden daima unu sylyordunuz; "Halkn iinden geliyorum, tanrnn sesi de bana oradan
geliyor.
Halkn szcs olarak eek gibi inat ve tilki gibi kurnazdnz.
Halkla iyi geinmek isteyen baz kudretliler, atlarnn nne bir de eek, nl bir bilgin kotular.
nl bilginler; isterim ki, aslan postunu artk srtnzdan atasnz. Yrtc hayvann benekli postunu;
aratran, fethedenin yelesini stnzden karn.
Sizin hakseverliinize inanmam iin ibadet iradenizi krmalsnz.
Bence doru adam, tanrsz llere giden ve herkese sunduu kalbini paralayandr.
O; sar kum iinde, gneten yanm olduu halde, karanlk aalar altnda canllarn dinlendii bol
kaynakl adalara zlemle gzn kaydrr.
Fakat susuzluu, onu bu rahat dknlerine benzemeye kandramaz. Ve nerede bir vaha varsa orada
put vardr.

Alk ekerek, zorlu, yalnz ve tanrsz; aslan iradesi kendini byle bulmak ister.
Uak mutluluundan uzak, tanrlardan ve ibadetten kurtulmu, korkusuz ve korkun, byk ve yalnz!
Gerek adamnn iradesi byle olmay diler.
teden beri lde; gerek sevenler, serbest ruhlar l bilgini olarak otururlar. Oysaki ehirlerde iyi
yemlenmi nl bilginler, su hayvanlar oturur. Yani onlar her zaman eek gibi, halkn arabasn
ekerler.
Ben onlara bundan tr fkelenmem. Altndan sslerle parlasalar da bence daima plak ve uak
kalrlar.
ok defa iyi ve ucuz uaktrlar. nk uak olmaya mecbursan hizmetinden en ok faydalanacak olan
aramalsn. Kurnazlk bunu gerektirir.
Senin efendine hizmet ediin, onun ruhunu ve erdemini ykseltmeli. Sen de onun ruhu ve erdemiyle
birlikte byrsn.
Gerekten, siz nl bilginler ve halk hizmetkrlar, siz halkn ruhu ve erdemiyle birlikte bydnz
ve halk da sizinle birlikte ykseldi. Bunu sizin lehinize sylyorum.
Fakat erdemlerinizde de bence halk olarak kalyorsunuz. Budala bakl halk, zeknn ne olduunu
bilmeyen halk!
Zek, bizzat hayat kesen hayattr. O, kendi acsnda kendi bilgisini arttrr. Bunu biliyor muydunuz?
Zeknn mutluluu, kurban hayvan olmak iin gzyayla kutsanmaktr. Bunu biliyor muydunuz?
Krn krl ve onun aramas ve yoklamas, bakt gnein kudretini kantlamal. Bunu biliyor
muydunuz?
Kavrayan, dalar ina etmeyi de renmeli. Zeknn dalar devirmesi pek byk bir ey deil. Bunu
biliyor muydunuz?
Siz yalnz zeknn kvlcmn tanrsnz. Fakat siz rs ve ekicin gaddarln bilmezsiniz.
Gerekten, zeknn gururunu tanmazsnz. Eer zeknn alakgnlll bir defa konusayd ona hi
tahamml edemezdiniz.
Henz hibir zaman zeknz bir kar ukuruna atamadnz. Buna yetecek scaklnz yok. Onun iin
souun verdii hazz tanmazsnz.
Fakat zekya ait eyleri pek gizli tutuyorsunuz ve hikmetinizden ok defa kt airler iin bir hastane
ve dknlerevi yaratyorsunuz.
Siz kartal deilsiniz, onun iin zeknn irkilmelerindeki mutluluu tatmadnz. Ku olmayan,
uurumlar stnde yerlememeli.
Siz bana lk geliyorsunuz, hlbuki her derin rmak souk akar. Zeknn en i pnarlar, buz gibi

souktur. Scak elleri ve alan insanlar serinletir.

nl bilginler, karmda irkin ve kaskat duruyorsunuz; sizi kuvvetli bir rzgr ve irade
srklemiyor.
Hrn rzgrlarla titreyen ikin bir yelkenin, denizde kaydn grmediniz mi?
Hikmetim ite o yelken gibi, zekm kasrgasndan titreyerek denizin stnde gidiyor; benim cokun
hikmetim.
Fakat siz halk hizmetkrlar ve nl bilginler, benimle beraber nasl yryebilirsiniz?
Zerdt byle dedi.

Gece Trks
Gecedir! imdi btn fskiyeler daha gr sesle konuurlar. Benim ruhum da bir fskiyedir.
Gecedir! Ancak imdi sevenlerin btn trkleri coar. Benim ruhum da bir sevenin trksdr.
imde dindirilmemi, dindirilemez bir ey var. Bu, sesini ykseltmek istiyor.
imde bir sevme istei var ki akn dilini konuuyor.
Ben m, keke gece olsaydm! Ama kla evrili olmak benim yalnzlmdr.
Ah, gece ve karanlk olsam! In memelerinden nasl emmek isterdim!
Kk, parlak yldzlar ve stmzdeki ate bcekleri sizi de kutsamak ve k armaannzdan dolay
mutlu olmak isterdim.
Fakat ben kendi mn iinde yaarm ve kendimden kan alevleri kendim ierim.
Ben almaktaki mutluluu bilmem ve ok defa almann almaktan daha hayrl olduunu dnrm.
Benim fakirliim odur ki, elim armaan vermekten dinlenmez. Bekleyen gzler ve zlemin aydnlk
gecelerini grmek benim kskanlmdr.
Ah, btn armaan verenlerin ansszl! Ah, gneimin kararmas! Ah, istemek tutkusu! Ah, tokluk
iinde alk!
Bunlar benden alrlar; ama ruhlarna da dokunuyor muyum? Vermekle almak arasnda bir uurum
vardr ve en kk ukur bile en sonra kprlenir.
Gzelliimden bir alk douyor; aydnlattklarma ac vermek istiyorum, armaan ettiklerimden
almak istiyorum; ktlk yapmaya bu kadar susamaktaym.
Elime doru bir el uzand zaman geri ekmek, derken yavalayan bir elale gibi gecikmek!

Ktlk yapmaya byle susuyorum.

Benim zenginliim byle bir intikam dnyor. Benim yalnzlmdan byle bir hile kaynyor.
Armaan vermekten duyduum mutluluk, armaan verirken ld, erdemim kendi cmertliinden
bezdi.
Boyuna armaan veren, utanc kaybetmek tehlikesiyle kar karyadr. Boyuna datann eli ve kalbi,
datma yznden nasrlar.
Gzm artk dilencilerin utanc karsnda yerinden frlamyor.
Elim, artk dolu ellerin titremesine kaytsz.
Gzme ya ve kalbime keder nereden geldi? Ah btn armaan verenlerin yalnzl! Ah, btn
parlayanlarn suskunluu!
Bo uzayda birok gne dnyor. Onlar btn karanlklara kla seslenirler, ama bana kar
susarlar.
Ah! In parlayan eylere kar dmanl udur ki yoluna insafszca devam eder.
Parlayan eylere gnlden bezgin, gnelere kar souk, her gne byle dner.
Gneler yrngelerinde bir frtna gibi uarlar, onlarn devirleri byledir. Sarslmaz iradelerin
peinde giderler, onlarn soukluu budur.
Ah karanlklar, geceler! O parlayan eylerden scaklk yapan sizsiniz! In memelerinden st ve
serinletici iksiri emen sizsiniz.
Ah, etrafm buz gibi, elim buz iinde yanyor. Ah iimde sizin susuzluunuza bir susuzluk var.
Gecedir! Ne yazk ki ben k olmaya, gecelerin susuzluunu ekmeye ve yalnz olmaya mecburum.
Gecedir! Arzum bir pnar gibi iimde kaynyor, konumak istiyorum.
Gecedir! imdi btn fskiyeler daha gr konuurlar. Benim ruhum da bir fskiyedir.
Gecedir! Ancak imdi btn sevenlerin arklar uyanr. Benim ruhum da bir sevenin arksdr.
Zerdt byle dedi.

Dans Trks
Zerdt, bir akam, havarileriyle bir ormandan geiyordu. Bir pnar ararken, aalar ve itlerle
evrilmi, sakin, yeil bir imene vardlar. Burada kzlar birbirleriyle dans ediyorlard. Zerdt
grnce dans braktlar. Fakat Zerdt dosta bir jestle onlara yaklat ve yle dedi:
"Dans brakmayn sevimli kzlar. Yannza gelen, kem gzl bir oyunbozan ve bir kz dman
deildir.

Ben eytana kar tanrnn szcsym. eytan arln ruhudur; ama ben sizin hafif, ilahi
danslarnza ve gzel bilekli ayaklarnza nasl dman olabilirim?
Geri, ben bir ormanm ve koyu aalardan bir geceyim, ama servilerimin altnda, karanlmdan
rkmeyen glfidanlar da vardr.
Ve kzlarn en ok houna giden kk tanry da bulur. O, pnarn yannda gz kapal yatmaktadr.
Evet, bu gndz hrsz gpegndz uykuya dalm! Acaba ok mu kelebek kovalamt.
Gzel danszler, eer kk tanry biraz zorlarsam bana kzmayn; o, baracak ve alayacaktr.
Glebilmek iin henz alamaktadr.
Yal gzlerle sizden bir dans rica edecektir. Ve bizzat ben, onun dansna bir trk syleyeceim.
O arln ruhuna, bir dans ve alay trks syleyeceim. Siz ona dnyann hkimi dersiniz, en gl
ve grkemli eytan odur.
Kupido ve kzlar birbirleriyle dans ederlerken Zerdtn syledii trk udur:
Ey hayat, geen gn, gzlerinin iine baktm. Kavranmaz bir leme daldm duydum.
Fakat sen beni oradan altn bir olta ile ektin ve seni kavranmaz diye nitelediim zaman alayl
gldm.
Btn balklarn sz bu, diyordun; kendilerinin kavrayamad eye kavranmaz derler.
Fakat ben sadece dnek, vahi ve her eyimle bir diiyim ve erdemli olmayan bir dii.
Siz erkekler bize sadk, sonsuz, esrarl deseniz de kendi erdemlerinizi bize yaktrrsnz, ey
erdemliler.
O inanlmaz ey, byle glyordu. Fazla kendisini yerdii zaman glmsemesine hi inanmam.
Vahi hikmetimle ba baa konuurken fke ile bana unu dedi; Sen istiyorsun, arzu duyuyorsun
ve seviyorsun, bunun iin hayat vyorsun.
Az kalsn, kt bir cevap verecek ve fkeliye gerei syleyecektim. En kt cevap hikmetine
gerei sylemektir.
mz arasnda durum byledir. Aslnda yalnz hayat seviyorum. Onu, en ok nefret ettiim
zaman seviyorum.
Fakat hikmetime kar pek yumuam. Bunun nedeni, bana hayat sk sk hatrlatmasdr.
Onun gz, gl ve altn oltas vardr. Bu ikisi birbirine o kadar benziyorsa ben ne yapaym!
Bir gn bana hayat Bu hikmet de kim? diye sorunca, Evet hikmet! dedim; Ona, susuzluk

duyulur ve doyulmaz. Ona perdelerden baklr. O, alar iinden tutulur.

O, gzel mi? Ne bileyim. Fakat en yal sazanlar bile onunla yemleniyor. O, kaprisli ve inatdr.
ok defa dudaklarn srdn, tarayla san ters taradn grdm.
Belki de kt ve sahtedir ve her eyiyle bir diidir. Fakat kendisini yerdii zamandr ki en fazla
ifal eder
Bunlar hayata syleyince alayl gld ve gzn kapad. Kimden bahsediyorsun? Benden mi?
Hakl bile olsan bu, yzme kar sylenir mi? Fakat imdi biraz da hikmetinden bahset.
Ah sevgili hayat, gzlerini yine atn ve kendimi yine kavranmaz bir leme dalm buldum.
Zerdt bu trky syledi. Fakat dans bitip kzlar gidince ilendi.
Gne oktan batt. dedi. ayrlk nemli, ormandan serinlik geliyor. Etrafmda bilinmez bir ey var
ki dnceli bakyor. Ne o Zerdt, sen yayor musun?
Niin, niye, ne sayede, nereye, nerde, nasl?
Hl yaamak, delilik deil mi?
Ah dostlarm, iimde byle konuan, akamdr. Kederimi balayn.
Akam oldu. Akam oluunu bana balayn.
Zerdt byle dedi.

Mezar arks
Oras mezarlar adasdr. Susan ada. Genliimin mezarlar da ordadr. Oraya hayatn sonsuz yeil
elengini gtrmek istiyorum.
Gnlmde bunu kararlatrarak denizi atm.
Ey genliin hayalleri, ey akn baklar, ilahi anlar, sizi ne tez kaybettim! Sizi bugn llerim gibi
anyorum.
Ey aziz llerim, sizden bana tatl bir koku geliyor. Kalbi ve gzyalarn coturan tatl bir koku!
Gerekten, bu koku yalnz yolcunun kalbini coturuyor.
nsanlarn en yalnz ben, onlarn hl en zengini ve en ok kskanlanym. nk size sahiptim ve siz
hl bana sahipsiniz. Syleyin, aacn bu kadar tatl elmalar benden baka kime dmt? Ben hl
sevginizin varisi ve dnyasym. Ey en ok sevdiklerim, renk renk ve yolunu kaybetmi
erdemlerinizin anlaryla iekleniyorum.
Ey sevimli, garip gzellikler; birbirimize yakn olmak iin yaratlmtk. Bana ve isteklerime rkek

kular gibi deil, gvenene gvenerek geliyordunuz.

Evet, benim gibi, sadk ve yumuak bir sonsuzluk iin yaratlmtnz. Ey ilahi anlar ve baklar, size
bunu imdi bir sadakatsizlik olarak m sayaym? Sizden sonra hl hibir isim renmedim.
Gerekten ey kaaklar, pek erken ldnz. Ama ne siz benden katnz, ne ben sizden. Birbirimize
sadakatsizlikte masumuz.
Ey mitlerimin kular, beni ldrmek iin sizi bodular ve ey sevgililer; er, kalbime isabet ettirmek
iin size ok att.
Ve ok isabet etti. Benim en ok sevdiim, varm youm sizdiniz. Onun iin gen ve pek erken lmeye
mecburdunuz.
Oku, sahip olduum eyler arasnda en kolay yaralanabilene attlar. Bu sizdiniz. Sizin teniniz bir ty,
daha dorusu bir bakta snen bir glmsemeydi.
Fakat dmanlarma unu demek isterim; Sizin bana yaptklarnz karsnda adam ldrme hi kalr.
Bana btn lmlerin en ktsn reva grdnz. Bir daha yerine konmaz eylerimi aldnz.
Dmanlarm, size byle diyorum!
Genliimin hayallerini ve sevimli bylerini ldrdnz. Oyun arkadalarm, o aziz ruhlar aldnz.
Onlarn ansna bu elengi ve bu laneti koyuyorum.
Souk gecede bir sesin kayboluu gibi sonsuz olan eyimi, mrm azalttnz. Onlar imdi bana ilahi
gzlerin bak kadar bile srmeyen bir an gibi ksa geliyor.
Zamannda benim namusum iyi bir saatinde yle demiti; "Her varlk bence ilahi olmal.
O zaman kirli hayaletlerle beni bastrdnz. Ah, o gzel saat nereye utu?
"Bana her gn, kutsal olmal. Genliimin hikmeti bir zamanlar byle derdi. Gerekten en bir
hikmetin sz!
Fakat dmanlarm, siz, benim gecelerimi aldnz ve onun yerine uyku karan ac koydunuz. Ah, bu
en hikmet nereye utu?
Bir zamanlar mutlu ku iaretlerini arzulardm. Fakat siz benim yoluma ucube bir bayku kardnz.
Ah, o yumuak arzum nereye utu?
Bir zamanlar btn tiksintilerden kurtulmay dnrdm, fakat siz benim yaknlarm ve en
yaknlarm bir ban haline getirdiniz. Ah, benim en soylu adam nereye utu?
Bir zamanlar kr olarak mutlu yollardan yryordum. Siz krn yoluna sprnt attnz. imdi o kr
kaldrmlarda yrmekten tiksiniyor.
En g eyi yaparken ve kendimi yenmenin zaferini kutlarken beni en ok sevenleri, sanki kendilerine

ac veriyormuum gibi haykrttnz.

Gerekten, siz her zaman ayn eyi yaptnz. Benim en tatl balm ve en iyi arlarmn emeini zehir
ettiniz.
Hayrseverliime her zaman en srnak dilencileri yolladnz. Acma duygumun karsna slah
edilmez arszlar dizdiniz.
Bylece erdemlerimin imann yaraladnz.
En kutsal eyimi de kurban ettiim zaman sofuluunuz, semiz armaanlarn buna ekledi. Bylece,
sizin yanzn dumannda en kutsal eyim bouldu.
Bir zamanlar, hi yapmadm ekilde, dans etmek istiyordum. Dans ederek gklere sramak
istiyordum. O zaman en sevimli arkclarm kandrdnz. O, bu suretle berbat, ar bir havaya
balad. Dertli bir kaval gibi kulama flemeye balad.
Ey katil arkc, ktlk aleti, en gnahkr adam! En gzel dansma hazrlanmtm. Sesinle
heyecanm ldrdn.
En gzel eylerin semboln yalnz dansla syleyebilirim. Oysaki imdi en yksek sembolm
sylenmeden iimde kald.
En yksek midim sylenmeden ve kurtarlmadan kald. Genliimin btn hayalleri ve tesellileri
soldular.
Buna nasl dayandm? Bu yaralarn acsna nasl katlandm? Ruhum bu mezarlardan tekrar nasl
dirildi?
Evet, iimde yaralanmas, gmlmesi imknsz ve kayalar paralayan bir ey var; bu benim
irademdir. O, yllar susarak ve deimeyerek izler.
O benim ayaklarmn stnde kendi yolunu yrmek ister, benim aziz iradem. O, yaralanmaz ve sert
bir kuvvettir.
Yaralanamayacak tek yerim topuklarmdr. Sen en sabrl ey, sen hl yayorsun ve olduun gibisin.
Ve hl btn mezarlardan kalkyorsun.
Genliimin henz kurtarlmam srr da sende yayor. Ve burada genlik ve hayat halinde mitle
dolu, bu sar mezar ykntlarnn stnde oturuyorsun.
Evet ey iradem, henz benim iin, btn mezarlarn ykcssn. Yaa! Mezarlarn bulunduu yerde
dirilmeler de vardr.
Zerdt byle dedi.

Kendini Yenmek stne

"Gerek iradesi ey en aklllar! Sizi ynelten ve ayartan ey bu, yle mi?

Olu halindeki her eyi dnebilmek iradesi; sizin iradenize bu ad veriyorum.
Olu halindeki her eyi anlalr yapmak istiyorsunuz. nk onun dnlmesi mmkn olduundan,
hakl bir gvensizlikle pheleniyorsunuz.
Fakat o size itaat etmeli ve eilmelidir. radeniz bunu ister.
Ruhunuzun bir aynas ve yansmas gibi dz ve zekya kul olmal.
Ey, en gller, sizin kudret iradeniz olarak btn iradeniz bu. yiden, ktden ve deer bimekten
bahsettiiniz zaman da bu.
nnde diz kebileceiniz bir dnya yaratmak istiyorsunuz. Sizin son umudunuz ve cokunluunuz
bu.
Yiyici olmayanlar, yani halk; stnde bir sandaln yzmeye devam ettii rmak gibidir. Ve bu
sandalda susan ve debdebeli deer lleri bulunur.
Siz iradenizi ve deerlerinizi, oluan rman stne koydunuz. Halkn iyi ve kt diye iman ettii
eyler bana eski bir kudret iradesini aklar.
Ey en gller byle konuklar bu sandallara yerletiren ve onlara ssl ve gururlu isimler veren
sizdiniz ve sizin egemen iradenizdi.
Irmak, sandalmz daha ileri tayor. Ve onu tamaya mecburdur. Krlm dalgann kprp fkeyle
tekneye kafa tutmasndan ne kar!
Ey en gller kar karya olduunuz tehlike, iyilik ve ktlklerinizin sonu; bu rmak deildir.
Tersine bizzat o, kudret iradesidir. Tkenmeyen, yaratan hayat iradesidir.
Fakat benim iyilik ve ktlk hakkndaki szlerimi anlamanz iin size hayat ve btn canllar
hakkndaki fikrimi syleyeyim.
Ben canly izledim. Canlnn zelliklerini bulmak iin en byk ve en kk yollardan getim!
Azn kapad zaman, yz katl ayna ile bakn yakaladm. Ve o gz benimle konutu.
Fakat canl bulduum her yerde buyrua uyma buldum. Her yaayan bir buyrua uyandr.
kinci nokta udur; kendi buyruuna uymayan, emir altna girer. Hayatn gidii byledir.
ittiim eylerin ncs de udur; emretmek buyrua uymaktan gtr. Bunun nedeni, yalnz
emredenin btn buyrua eenlerin ykn tayndan ve bu ykn onu kolayca ezmesinden
deildir.

Her emir verme bence bir deneyim ve bir cesarettir. Canl, emir verdii zaman daima kendini zorlar.
Evet, o kendine emir verdii zaman emrin cezasn ekmeye mecburdur. O, kendi yasasnn hkimi,
intikam alan ve kurban olmaya mecburdur.
"Bu neden byle oldu? diye kendime sordum. Canly boyun emeye, emretmeye ve emrederken
buyrua uymaya kandran ey nedir?
Szm dinleyin yiyiciler, acaba hayatn srlarn zp kklerine ulaabiliyor muyuz?
Canlnn bulunduu her yerde kudret iradesi buldum. Ve hizmetinin iradesinde de efendi olmak
arzusunu buldum.
Daha zayfn, daha glye hizmet etmesi iin, zayfn iradesi kendinden daha zayfa hkim olmaya
ikna eder. Fakat o bu istee sahip kmaz.
Kk, byn buyruuna uyarken daha kne hkim olmann keyfini tar. En byk de kudret
iradesi uruna canna kyar.
En byn vazgemesi, creti, lmle ve lm tehlikesiyle oynamaktr.
zveri, hizmet ve sevgi bulunan yerde egemen olmak iradesi vardr. Zayf olan, dolambal yollardan
kuvvetlinin kalbine ve kalesine sokulur ve kudret alar.
Yaam bana u srrn verdi; "Bak, ben kendini daima yenmeye mecbur olanm.
Siz ona reme iradesi, hedefli bir igd, daha yksee, daha uzaa ve daha yukarya ynelen bir
igd dersiniz. Fakat bunlarn hepsi birdir ve bir srdr.
u noktay reddedeceime, lmeyi tercih ederim! Nerede aalama ve yaprak dkm varsa orada
hayat kendini kudret uruna feda eder.
Ben bir sava, bir olu, bir hedef ve elikiler hedefi olmaya mecburum. Benim irademi kefeden,
onun hangi eri yollardan gitmeye mecbur olduunu da bulur.
Ne yaratsam ve ne kadar sevsem az. Sonunda ona ve sevgime dman olmaya mecburum, iradem
byle ister!
Ve sen ey anlayan, irademin bir patikas ve bir ayak izisin. Gerekten, benim kudret iradem senin
iradenin ayaklar stnde de geree doru yol alr.
Var olmak iradesini ortaya atan, gerei syleyememitir. Byle bir irade yoktur.
nk var olmayan bir ey, isteyemez. Ve varl olan bir ey daha ne varl isteyebilir?
Nerde yaam varsa orada irade vardr, fakat yaama iradesi deil, kudret iradesi. Ben bunu
retiyorum!

Yaayan iin birok ey hayattan daha deerlidir. Ve deer bien gibi konuan, kudret iradesidir. Bir
zamanlar yaam bana bunu retti. Siz en egemenler, kalbinizdeki bilmeceyi bununla zyorum.
Evet size sylyorum; sonu olmayan bir iyilik ve ktlk yoktur. O daima kendini yenmeye
mecburdur.
Siz deer bienler, iyi ve kt hakkndaki szleriniz ve deerlerinizle yanllk yapyorsunuz. Bu gizli
sevginizle ruhunuzun parlay, titreyii ve couu bundandr.
Fakat deerlerinizden daha gl bir kuvvet ve daha byk bir zafer doar. Yumurta ve kabuu buna
arplarak krlr.
yilik ve ktlkte bir yaratc olmak isteyen, nce bir ykc olmaya ve deerleri ykmaya mecburdur.
En byk ktlk, en yksek iyilik iin gereklidir. Bu iyilik ise yaratclktr.
Acaba bu ok kt bir ey midir? Bunu konualm ey gller, susmak daha ktdr. Gizlenen btn
gerekler zehirli olurlar. Bizim gereklerimizden paralanacak her ey, varsn paralansn, daha
kurulacak nice yaplar var.

Yce nsanlar stne

Denizimin dibi sakindir. Onun akadan maddeler sakladn kim fark edebilir?
Benim derinliim sarslmaz. Fakat yzen bilmece ve kahkahalarla parldar.
Bugn yce bir adam grdm. atafatl ve ruhun tvbecisi bir yce! Ah, ruhum onun irkinliine nasl
gld?
Kabark bir gsle nefes alr gibi duruyordu; bu yce ve dm adam.
Avlayabildii irkin gereklerle ve yrtk elbiselerle dolu, stnde birok da diken aslyd. Fakat
hibir gl yoktu.
O henz glmeyi ve gzellii renmemiti. Bu avc, anlama ormanndan ask suratla dnyordu.
Vahi hayvanlarla yapt savatan dnyordu. Fakat onun ask suratndan da vahi bir hayvan
bakyordu. Yenilmemi bir hayvan.
Hl sramak isteyen bir kaplan gibi duruyor. Fakat ben bu gerilmi ruhlar sevmem. Bu geri
ekilmilere ben, iyilik isteyen biri deilim.
Dostlarm, zevk ve tatmak zerinde tartlamaz diyorsunuz. Fakat btn hayat zevk ve tatma uruna
bir savatr.
Zevk hem arlk, hem kefe, hem tartandr. Yazk o canllara ki kavgasz, arlksz, kefesiz ve tartsz
yaamak isterler!

Bu yce adam yceliinden bir bksa, ite o zaman gzellii belirir. te o zaman, onun tadna bakmak
ve onu lezzetli bulmak isterim.
O, ancak kendinden dnd zaman glgesini atlayabilecek ve kendi gnei iine girebilecek.
O, glgede ok oturmutu. Ruhunun ilesini eken yanaklar solmutu. Ve az kalsn beklerken
alndan lecekti.
Henz gznde aalama vardr ve aznda nefret gizlidir. Olay imdilik beklemede fakat sessizlii
henz gnete yatmyor.
O, boa gibi yapmalyd. Ve mutluluu, topra koklamalyd. Topra aa grmemeliydi. Ben onu,
brerek ve somurtarak saban demirinin nnde giden beyaz bir boa gibi grmek isterim.
O, kendi kahramannn hatr iin bildiini unutmaldr. Yalnz yksek deil, ycelmi bir adam
olmaldr. Bu iradesiz adam bizzat tutsaklar ykseltmelidir. O vahi hayvanlar zorlad. Bilmeceleri
zd, fakat kendi vahi hayvan ve bilmecelerini de kurtarmal ve onlar ilahi ocuklar haline
getirmeli.
Onun kavray henz glmeyi ve kskanmamay renmedi. Onun kpren tutkusu henz gzellikte
sakinliini bulmad.
Gerekten onun dilei toklukta deil, gzellikte susmal ve batmal. ekicilik byk ruhlarn
gururundadr.
Kahraman, kollarn bann zerine koyarak dinlenmeli ve dinlenmeyi yenmeli.
Fakat kahramann gznde en g ey, gzel olandr. Btn sert iradeliler iin en g ulalr ey
gzeldir.
Biraz daha ok, biraz daha az! te burada o fazla, en fazla...
Ey yceler; gevek adaleler ve anm bir irade ile durmak sizce en g eydir.
ktidarn ltfedip, grlecek kadar yakn yere iniine gzellik derim.
Ey kudretli, ey gzellik; yalnz unu senden isterim; senin iyiliin, kendini son defa yenmen olmal.
Senden her ktl bekleyebilirim, onun iin senden iyilik isterim.
Gerekten ben, penelerine inme indii iin kendilerini "iyi zanneden zayflara glerim.
Erdem stununa benzemelisin. O gittike gzelleir ve incelir ve ykseldike ii sertleir ve direnci
artar.
Sen yce adam, bir gn sen de gzel olmalsn ve kendi gzelliine ayna tutmalsn.
O zaman ruhun, ilahi tutkulardan titreyecek ve senin kibrin de bir ibadet olacak!

Ruhun srr udur; kendisini kahraman terk ettii zamandr ki ryasnda ona kahramanst yaklar.
Zerdt byle dedi.

Kltr lkesi stne

Gelecee doru ok fazla utum; beni bir dehet ald.
Etrafma baknca, zamann tek yoldam olduunu grdm.
O zaman geriye, yurda doru artan bir sratle utum; bylece aranza, kltr lkesine geldim.
Ey hazr olanlar! Sizin iin ilk defa olarak bir gler yz ve iyi arzular getirdim. Gerekten, yreimde
zlemle geldim.
Fakat bana ne oldu? Her ne kadar korktuysam da glmeye mecbur oldum. Hayatmda bu kadar alaca
bulaca bir ey grmemitim.
Ayam ve kalbim titrerken glyordum, glyordum ve btn boya anaklarnn lkesi buras
diyordum.
En hazr olanlar, yznz ve organlarnz elli boya lekesiyle boyanm grdm de atm.
Etrafnda elli tane de ayna vard ve renk oyununuza dalkavukluk ediyorlard.
Gerekten, ey zaman insanlar, kendi suratnzdan daha uygun bir maske tayamazdnz, sizi bu
halinizle kim tanyabilirdi.
Gemiin iaretleriyle dopdolu ve bu iaretler zerine yeni iaretler boyanm haldesiniz. Bylece
kendinizi btn yorumculardan gzel gizlemisiniz!
Hatta insan ciere kadar nfuz edebilecek bir gze sahip olsa bile sizin cieriniz olacana kim
inanr? Siz boyalardan ve yaptrlm yaftalardan mrekkep olsanz gerek!
Peelerinizden btn zamanlar ve uluslar renk renk bakyorlar. Ve jestlerinizden renk renk btn
adetler ve inanlar konuuyor.
Sizden peenizi, rtnz, boyanz, jestlerinizi alsalar da yine kular rktecek kadar bir eyiniz
kalr.
Gerekten, bizzat ben sizi bir zamanlar plak ve boyasz grerek rkm bir kuum. Ve o iskelet,
bana bir de ak iareti yapnca katm.
Toprak altnda rgat ve gemiin glgesinde olmay tercih ederim. nk toprak altndakiler sizden
daha olgun ve dolgundurlar.
Ey zaman adamlar, beni zen u ki sizin ne plak, ne giyinmi halinize dayanabilirim.

Gerein btn korkunluklar ve yollarn arm kulara rperti veren her ey, sizin gerek
dediiniz eylerden daha iten ve daha yumuaktr.
nk siz; "Biz, iman ve bo inan olmayan, tamamen gerek insanlarz diyorsunuz.
Gsnz byle kabartyorsunuz, hatta gsnz olmasa bile.
Evet ey alaca bulacalar, siz nasl inanabilirdiniz? Siz ki btn inanlm eylerden meydana gelmi
bir tablosunuz...
Siz, bizzat imann deien inkrsnz. Ve her fikrin kolunu bacan krarsnz. Ey gerek insanlar, ben
size inanlmazlar diyorum.
Sizin ruhlarnzda btn zamanlar birbirlerini ekitiriyorlar. Ve btn zamanlarn ryalar ve
dedikodular sizin uyanklnzdan daha gerektirler.
Siz ksrsnz. Onun iin imannz yok. Fakat yaratmaya mecbur olan, hep gerek ryalarna ve yldz
iaretlerine sahiptir ve her zaman imana inanr.
Siz nnde mezarclar bekleyen yar alm kaplarsnz. Sizce gerek u; "Her ey harcanmaya
layktr.
Ey ksrlar, karmda ne clz duruyorsunuz! Ve iinizde niceleri bunun farkndadr!
Ve yle derler: "Ben uyurken bir tanr gizlice benden bir ey ald. Bir kadn yapmaya yetecek kadar
bir ey. Benim clzlm ne tuhaftr. Nice zaman adamlar byle konuur.
Ey zaman adamlar, siz gln eylersiniz. Hele kendinize atnz zaman ok garip oluyorsunuz.
Sizin aknlnza glemeseydim ve ananzdaki iren eyleri yutmaya mecbur olsaydm halim
yaman olurdu!
Fakat ben ar bir yk tamaya mecbur olduum iin sizi hafife alacam. Benim demetimde bcekler
ve kanat kurtlar bulunuyorsa ne kar!
Gerekten bundan tr ykm arlamaz. Ve ey zaman adamlar, byk yorgunluk bana sizden
gelmemeli.
Ah, zlemimle daha nereye kaym? Btn dalardan baba ve ana yurtlarna bakyorum.
Fakat hibir yerde yurt bulamadm. Ben btn ehirlerde yabancym. Btn kaplardan kaanm. Son
zamanlarda kalbim beni aralarna yollad zaman, adamlar bana yabanc ve alayc gibi geliyorlar. Ve
ben btn ana ve baba yurtlarndan kovulanm.
Onun iin artk ocuklarmn en uzak denizlerden henz kefedilmemi lkesini seviyorum. Yelkenimi
bu lkeye yneltiyorum.

Babalarmn ocuu oluumu, ocuklarmda gidermek isterim. Ve bugnk durumu gelecekte demeyi
dilerim.
Zerdt byle dedi.

Lekesiz Kavrama stne

Dn, ay doarken onun bir gne dourmak istediini sandm. Ufukta o kadar geni ve dolgundu.
Fakat onun gebelii yalanc bir gebelikti. Ayn kadn olduuna inanmaktansa erkek olduuna inanmay
tercih ederim.
Bu ekingen gece, hayalperest zayf bir erkektir. Gerekten o, damlar stnde vicdan azabyla dolar.
Aydaki bu papaz, tutkulu ve kskantr. Dnyaya ve sevenlerin btn sevinlerine ehvet duyar. Hayr,
bu damlar zerinde dolaan kediyi sevmem ben. Yar kapal pencerelerden sokulan her eyden nefret
ederim.
O, yldzdan bir hal stnde dindar ve sakince dolar. Fakat ben ayaklarnn ucuna basarak yryen
ve mahmuzu krdamayan bacaklar sevmem.
Her iten adm ses verir. Oysaki kedi, toprak stnden tyer. Bak ay, kedi gibi ve itenliksiz geliyor.
Siz hassas ikiyzl ve saf anlay onlara u sembol veririm; size ehevi derim.
Siz de topra ve topraktan olan seversiniz, bunun farkndaym. Fakat sevginizde utanma ve
vicdanszlk vardr. Aya benzersiniz.
Sizin ruhunuzu, dnyevi olan aa grmeye kandrmlar, ama bedeninizi deil. Hlbuki sizde en
kuvvetli ey odur. Ve imdi ruhunuz bedeninizin buyruuna uyduu iin utanyor. Ve kendi utancndan
sinsi ve yalanc yollara sapyor.
Sizin yalanc ruhunuz kendi kendine yle der; Bence en yce ey hayata tutkusuz olarak
bakabilmektir. Kpek gibi dilini kararak bakmak deil! lm bir irade ile bencilliin tutkusundan
ve mdahalesinden uzak, souk ve uuk bir suratla, fakat sarho ay gzleriyle bakmal! Kandrlm
olan, kendini yle kandrr; Bence en sevimli ey topra, ayn sevdii gibi sevmek ve onun
gzelliine ancak gzle dokunmak.
Bence en lekesiz anlay, yaayann karsnda yz tane gz olan bir ayna gibi bulunabilmek ve
baka bir ey istememektir.
Ah, kurnaz, ikiyzl ve azgnlar, tutkunuzda masumluk yoktur. Onun iin tutkuya iftira ediyorsunuz.
Gerekten siz topra; bir yaratan, yetitiren, olutan zevk duyan insan gibi sevmiyorsunuz. Masumluk
nerededir? Yaratma iradesinin bulunduu yerde. Kendinden daha stn bir varlk yaratmak isteyen,
bence en temiz iradeye sahip olandr.
Gzellik nerede? Btn irademi kullanmaya mecbur olduum yerde. Bir resmin yalnz bir resim

olarak kalmamas iin sevmeyi ve lmeyi istediim yerdedir.

Sevmek ve lmek! Sonsuz varolutan beri bu ikisi birbirine uyar. Sevmeyi istemek, lm de
istemektir. Siz korkaklara byle derim.
Fakat sizin ksr alnz, bakp grmek istiyor. Ve korkak gzlerle temas edebilen ey, gzel olmak
iddiasnda! Ah soylu kavramlar kirleten sizler!
Siz lekesizler ve saf anlayllar, o kadar geni ve dolgun bir ekilde ufukta bulunsanz bile bir ey
douramayacaksnz, bu sizin lanetiniz olsun.
Gerekten, aya bir sr soylu adlar takyorsunuz. Ve ey sahtekrlar, kalbinizin tatna inanmamz
istiyorsunuz. Fakat benim szlerim alakgnll, eri szlerdir. Yemekte masa altna drdnz
eyleri seve seve kaldrrm. Ve siz ikiyzllere her zaman gerei syleyebilirim. Benim klklarm,
kabuklarm, dikenlerim siz ikiyzllerin burnuna batar.
Sizin ve sofranzn etrafnda her zaman kt hava vardr. nk ehevi dnceleriniz, yalanlarnz
ve gizlilikleriniz her zaman bu havann iindedir.
Kendinize ve bedeninize inanmaya cret edin. Kendine inanmayan, daima yalan syler.
Siz temizler, boynunuza bir ilahi muska takmsnz! ren slnz ilahi bir maske altna sokulmu!
Gerekten, ey objektifler, siz aldatyorsunuz. Zerdt de bir zamanlar sizin ilahi derilerinize
vurgundu. Bu derinin iinde tklm olan ylan iskeletinin farknda deildi.
Siz saf anlayllar, bir zamanlar oyunlarnzda ilahi bir oyun arardm. Sizin sanatlarnzdan stn bir
sanat yok sanrdm.
Ylan lei ve kt koku bana, uza kapyordu. Ve bir sincap hilesi ortalkta dolayordu.
Fakat ben size yaklatm. O zaman bana gndz oldu. imdi gndz, size geliyor. Ayn ktal
sona erdi.
Bakn tan kzllnn karsnda tutulmu ve soluk bir halde duruyor.
nk o (gne) geliyor, yanan geliyor. Onun dnyaya olan sevgisi geliyor. Btn gnelerin sevgisi
isteme ve yaratma tutkusudur.
Bakn, denizlerin zerinden nasl sabrszlkla geliyor. Sevgisinin susuzluunu ve scak nefesini
duymuyor musunuz?
O, denizi emmek ve derinliini kendi seviyesine ykseltmek istiyor. imdi denizin tutkusu bin gsle
kabaryor; deniz gnein susuzluu tarafndan plmek ve emilmek istiyor. O, hava olmak, n
yksekliklerine ulamak ve bizzat k olmak istiyor. Gerekten, ben de gne gibi hayat ve btn
derin denizleri severim.

Ve bence anlay; "Btn derinlikler benim seviyeme ykselmeli! demektir.

Zerdt byle dedi.

Bilginler stne
Ben uykudayken bir koyun, bamdaki elengi kemirmi ve yle demi; "Zerdt, artk bir bilgin
deildir.
Bunu demi ve ba dik uzaklam. Bunu bana bir ocuk anlatt. Yklm duvarlarn dibinde krmz
gelincikler ve deve dikenleri arasnda, ocuklarn oynad yerde yatmasn severim.
Ben hl ocuklar, deve dikenleri ve gelincikler gznde bir bilginim, onlar ktlklerinde bile
masumdurlar.
Fakat koyunlarn gznde artk bilgin deilim. Yazgm byle. Aziz olsun o kadar.
nk gerek udur; ben artk bilginlerin evinden katm ve arkamdan kapy kapadm.
Ruhum onlarn masasnda uzun zaman a kald. Ben onlar gibi anlay, ceviz krmak anlamna
almyorum.
Ben zgrl ve taze toprak stndeki havay severim. Onlarn sayg ve itibarna deer vermektense
kz derisi zerinde uyumay tercih ederim.
Ben kendi fikirlerimden yanmm. ok defa nefesim tkanyor. O zaman btn tozlu odalardan kap
ak havaya kmak istiyorum.
Fakat onlar glgede, serin otururlar. Ve her eye seyirci kalmak isterler. Gnein basamaklar yakt
yerde oturmaktan ekinirler.
Sokakta oturup, gelip geene laf atanlar gibi bekler ve bakalarnn bulduu fikirleri yakalamaya
bakarlar.
Elle tutmak istediimiz zaman, un uval gibi tozarlar.
Fakat kim farkna varr ki onlarn tozlar, taneden ve yaz tarlalarnn bereketinden gelir!
Bilginlik tasladklar zaman kk deyileri ve gerekleri beni irendirir. Hikmetlerinde bir koku var
ki bataklktan gelir gibi. Gerekten ben o bataklktan kurbaa viyaklamas duyarm.
Beceriklidirler. Usta parmaklar vardr. Benim sadeliimin onlarn mrekkeplikleri yannda ne ii
var? Onlarn parmaklar iliklemeyi, rmeyi ve dokumay iyi becerir. Ruha byle orap rerler.
yi birer zemberektirler. Yalnz, doru kurmaya bakmal. O zaman saati hatasz gsterirler ve bu
srada kk bir ses karrlar.

Deirmen gibi dnerler. Ve trler. Onlara yalnz ince taneler atmal. O zaman taneyi tmesini ve
beyaz bir un yapmasn bilirler.
Birbirlerini kontrol ederler ve hi gvenleri yoktur, kk kurnazlklarda kiftirler. Bilgileriyle
felli bacaklar zerinde yryenleri beklerler. rmcekler gibi beklerler.
Onlar daima zenle zehir hazrlarken grdm. Bu ii yaparken parmaklarna cam eldiven takarlar.
Sahte zarlarla da oynamasn bilirler. Bazen oyunda terleyecek kadar kzrlar.
Biz birbirimize yabancyz. Onlarn erdemleri sahteliklerinden ve sahte zarlarndan daha ok sinirime
dokunur.
Ben onlarn arasnda bulunurken stlerinde bulunuyordum. Bunun iin bana kzdlar.
Birinin, balar stnde dolatna inanmak istemezler. Onun iin benimle balarnn arasna tahta,
toprak ve moloz doldurdular. Bylece admlarmn sesini hafiflettiler. imdiye kadar beni en az
dinleyen en bilginleriydi.
Benimle aralarna, btn insan hatalarn ve zayflklarn koydular. Buna evlerinde sahte zemin
adn veriyorlar.
Buna ramen fikirlerimle bakalar stnde dolayorum. Hatta kendi hatalarmla dolamak istesem
bile, yine onlarn ve kafalarnn stnde bulunuyorum.
nk insanlar eit deildir. Gerek budur. Ve benim istediim eyi onlar istemezler.
Zerdt byle dedi.

airler stne
Zerdt, havarilerinden birine yle diyordu:
"Bedeni daha iyi tanyal beri, ruhun bence nemi kalmad. Ve sonsuz denen her ey bir sembolden
ibaret.
Havari cevap verdi; Daha nce de byle bir ey sylemitin. Fakat airler ok yalan syler diye
eklemitin. Bunu neden demitin?
Zerdt, Neden diye soruyorsun. dedi, Ben o adamlardanm ki onlara neden, diye soru sorulamaz.
Ben bunlar henz dn m yaadm? Fikirlerimin nedenini yaayal beri hayli zaman geti. Eer
nedenlerimi de yanmda tamak gerekseydi benim bir hafza ambar olmam gerekmez miydi?
Fikirlerimi kendim iin saklamam bile bana fazla geliyor. Ve nice kular uup gidiyorlar. Bazen
gvercinliime yabanc ve elimle dokunduum zaman titreyen bir kuun sndn grrm.
Fakat Zerdt, sana bir zaman ne diyordu? airlerin ok yalan sylediini mi? Fakat Zerdt de bir
airdir. Onun bu i de gerei sylediine inanyor musun? Neden inanyorsun?

Havari cevap verdi; Ben Zerdte inanrm. Fakat Zerdt ban sallad ve glmsedi.
"nanman, hele bana inanman beni mutlu etmez.
Fakat birisi ciddiyetle, airler ok yalan syler, diyorsa hakldr. Biz ok yalan syleriz.
Biz pek az ey biliriz. Ve g reniriz. Onun iin yalan sylemeye mecburuz.
Biz airlerden, arabnn safln gidermeyen kim var?
Kilerimizde nice zehirli karmlar yaptk. Tarif edilmez nice iler yaptk.
ok az ey bildiimiz iin, ruha zrt olanlar houmuza gider.
Hele kadnlar!
Hatta ihtiyar kadnlarn akamlar anlattklar masallara bile zlem duyarz. Ve kendimizce buna
sonsuz kadnlk deriz.
Sanki zel ve gizli bir kap varm da, renmek isteyenlere oradan bilgi datlyormu gibi, halka
ve onun zdeyilerine inanrz.
ayrda veya ssz tepelerde yatp kulaklarn diken herkesin, gkle yer arasndaki eylerin
bazlarnn bilgilerine sahip olabileceine btn airler inanr.
Ve airler kendilerine yumuak heyecanlar gelince bizzat doann kendilerine k olduunu, doann
kulaklarna gizlice okayc szler fsldadn duyarlar ve lmller nnde bununla gs
kabartrlar.
Ah yerle gk arasnda o kadar ok ey var ki bunlar ancak airler hayal edebilirler. Hele tanr
hakknda! nk btn ilahlar air sembolleri ve air uydurmalardr.
Gerekten, daima gklere, yani bulutlarn lemine ykseliriz, bu bulutlar stne alaca krklerimizi
kurarz. Ve sonra onlara tanrlar ve st insanlar deriz.
Onlar, ancak bu iskemlelere oturabilecek kadar hafiftirler. Btn o airler ve st insanlar!
Ah, olaanst bir eymi gibi grnmek isteyen btn bu acizlerden ne bkknm! Ah btn
airlerden ne bezginim.
Zerdt byle deyince mezi ona kzd. Fakat sustu. Zerdt de sustu. Ve gzleri sanki ok uzaklara
bakyormu gibi iine yneldi. Sonunda iini ekti ve nefes ald. Ve yle dedi; Ben bugnn ve
dnn eseriyim. Fakat iimde bir ey var ki; yarnn, yarndan sonrann ve daha uzak bir geleceindir.
Ben eski ve yeni airlerden bezginim. Bence hepsi d grnle ilgilidir. Ve s sulardr. Derinlere
dalamamlardr. Onun iin, duygular dibe ulaamamtr.
Biraz ehvet, biraz can sknts! Onlarn en ok dnd buydu.

Onlarn saz tngrtlar bir hayaletin hltlardr. Seslerin ililiinden ne anlyorlard!

Onlar temiz de deillerdi. Derin grnsn diye, btn sularn bulandrmlardr. Ve bylelikle
bartrc grnmek istediler. Fakat bence arac ve kartrcdrlar. Yarm ve pistirler.
Ah, ben am onlarn denizlerine daldrdm ve balk avlamak istedim. Fakat daima eski bir tanrnn
ban ektim.
Bylece deniz, aa bir ta vermi oldu. Bizzat onlar da denizden gelmi olabilirler.
Tabii, ilerinde inci vardr. Fakat kabuklu hayvanlara, o oranda benzerler. Ve kendilerinde ruh yerine
genellikle tuzlu bir smk buldum.
Onlar denizden gurur da renmilerdir. Deniz, tavus kularnn en gzeli deil mi? Tavus, en irkin
bir manda karsnda bile kuyruunu aar, gmten ve ipekten kanatlarndan hi bkknlk gstermez.
Manda, hayretle bunu seyreder. Ruhunda kuma yakn, sazlklara daha yakn, bataa en yakn olarak.
Mandaya gzellikten, denizden ve tavus ssnden ne? airlere, bu sembol sylerim.
Gerekten, onlarn ruhlar tavuslarn tavusudur ve bir kibir denizidir.
airin ruhu seyirci ister. sterse seyirci manda olsun.
Fakat ben bu ruhtan bezdim. Ve gryorum ki o da kendinden bezecek.
Ben airleri deimi ve baklar kendilerine ynelmi gryorum.
Ruh tvbekrlarnn geldiini gryorum. Bunlar onlardan meydana gelmitir.
Zerdt byle dedi.

Byk Olaylar stne

Zerdtn mutluluk adalarna yakn bir ada var ki, stnde her zaman bir yanarda tterdi. Bu da
iin halk, zellikle yal kadncklar, tednyann kaps nnde bir kaya ktlesi derler ve bu
yanarda iinden geen dar bir yolun tednyann kapsna indiini sylerler.
Zerdt, mutluluk adalarnda iken, bir gemi bu yanardan bulunduu adaya demir atmt. Tayfalar
tavan vurmak iin karaya ktlar. Fakat tayfa ve kaptann bulutuklar le zaman birdenbire bir
adamn uarak kendilerine doru geldiini grdler ve yle bir ses duydular; "Zamandr, tam
zamandr! Fakat bu hayalet kendilerine daha yaklanca hayretle grdler ki o, Zerdttr. Hayalet
bir glge gibi yanardaa doru sratle uuyordu. nk kaptan hari, tayfalar Zerdt tanyordu. Ve
onu halkn sevdii gibi seviyorlard.
Dmenci yar ekinmeyle kark bir sevgiyle; "Bakn! dedi, "Zerdt cehenneme gidiyor!

Bu gemiciler yanarda adasna ktklar zaman, Zerdtn ortadan kaybolduu syleniyordu.

Dostlar onun, geceleyin bir gemiye bindiini ve nereye gideceini sylemediini anlattlar.
Ortalkta bir tela vard. Fakat gn sonra bu telaa tayfalarn anlatt hikye de katld ve artk
herkes, eytann Zerdt kardn sylyordu. Ancak havarileri bu dedikoduya glyorlar ve
hatta ilerinden birisi; "Zerdtn eytan kardna daha fazla inanrm. diyordu. Ama ruhlarnn
derinliinde ok tela ve zlem duyuyorlard. Onun iin Zerdt, beinci gn ortada grnnce
sevinleri byk oldu.
Zerdtn ate kpei ile konutuklarnn hikyesi udur:
Arzn bir kabuu vard ve bu kabuun da hastalklar vardr. rnein bu hastalklardan birinin ad
insandr.
Hastalklardan dier birinin ad atekpeidir. Bu atekpei hakknda insanlar arasnda ok yalan
haberler dolamtr. Bu srr zmek iin denize aldm ve gerei rlplak grdm.
Atekpei masalnn asln biliyorum artk. Yalnz kocakarlarn deil, bakalarnn da korktuklar,
altst edici eytanlarn yksn biliyorum.
"Atekpei! ininden k! diye bardm ve "Derinliin ne kadar derin, yukar doru fkrttn eyi
nereden alyorsun syle!
Denizden bol bol iiyorsun. Senin tuzlu gevezeliin bunu belli ediyor. Gerekten derinlerde yaayan
bir kpek olarak gdan ok yzeyden alyorsun.
Seni, olsa olsa arzn karnnn szcs sayarm. Ve ne zaman altst edici eytanlarn yksn
dinlediysem hep sana benzettim. Tuzlu yalanc!
Siz, brmeyi ve klle rtlmeyi biliyorsunuz. Siz, az kalabalklarn en bysnz ve yosun
kaynatma sanatn iyi renmisiniz.
Sizin bulunduunuz yerin yaknnda daima yosun, snger ve maaradan bir ey bulunur. Bu meydana
kmak ister.
Siz zgrlk diye brmesini seversiniz. Fakat ben etrafnda ok brme ve duman bulunan byk
olaylara inanmay unuttum.
Dostum, cehennem grlts bana inan en byk olaylar, en amatal zamanlarmzda deil, en sakin
zamanlarmzda olur.
Dnya, yeni amatalar kifinin deil, yeni deerler bulann etrafnda dner, sessiz dner.
Ve itiraf edin, senin grltn ve dumann ekildii zaman ok bir ey olmuyor, ne kar, bir ehir
mumyalar ve bir heykel batakla derse?
Ve heykel devirenlere u laf da sylemek isterim; denize tuz dkmek ve batakla heykel devirmek en

byk deliliktir.
Heykel, tiksintinizin bataklnda yatyordu. Fakat tiksintiden tekrar hayat ve gzellik olumas, onun
kanunudur.
O imdi ilahi hatlarla ayaa kalkyor, skntl ve aldatc bir pozla. Ve gerekten, deviriciler, onu
devirdiiniz iin; o, size teekkr edecektir.
Krallara, kiliselere ve btn ihtiyarlk ve erdem hayranlarna u d veririm; kendinizi devirtiniz.
Ta ki tekrar hayata kavuasnz. Ve erdem size yaklasn.
Ate kpeine byle syledim. Fakat burada szm kesti ve sordu. "Kilise mi? Bu da ne?
"Kilise, dedim; "bir eit devlettir. Ve devletlerin en sahtesidir. Fakat ikiyzl kpek sus. Sen kendi
trn pek iyi bilirsin.
Devlet de senin gibi bir ikiyzl kpektir. O da senin gibi iman uyandrmak iin dumanla ve amata
ile konuur ve gerein varlndan sz ettiini syler.
nk devlet yeryznn en nemli varl olmak ister ve ona inanlr da.
Ben bunu syleyince atekpei hrsndan lgna dnd. "Nasl! dedi, "Arz zerinde en nemli
hayvanm diyor ve ona inanyorlar? Boazndan o kadar korkun sesler ve dumanlar kyordu ki,
kederinden ve hrsndan boulacak sandm. Fakat sonunda sakinleti. Soluklar hafifledi. O
sakinleince glerek yle dedim:
Sen zlyorsun atekpei. O halde senin iin sylediklerim hakl. Ve hakl olduumu gstermek
iin baka bir atekpeinden sz edeceim. O, gerekten arzn kalbinden konuur. Onun nefesinden
altn ve altn yamuru szar, onun kalbi byle ister. Onca; kl, duman ve kaynar yosun anlamszdr.
Alaca bir bulut gibi glmseme saar. O, senin hrlamana, tkrmene ve kederlenmene yabancdr.
Fakat altn ve glmeyi arzn kalbinden alr. nk unu bilesin ki arzn kalbi altndandr.
Atekpei bunu duyunca beni daha fazla dinlemeye dayanamad. Utanarak kuyruunu toplad. Ve
mrldanarak hav, hav dedi ve maarasna indi.
Zerdt bunu anlatt. Fakat havarileri dinlemediler bile. nk ona tayfalardan, tavandan ve uan
adamdan sz etmek iin byk bir arzu duyuyorlard.
Bundan bana ne? dedi Zerdt. Ben hayalet miyim? O benim glgem olsa gerek. Siz herhalde
gezgin ve glgesi hakknda baz eyler iitmisiniz. Fakat uras kesindir ki; ben glgemi daha ksa
tutmalym, yoksa nm bozacak.
Zerdt, kafasn bir defa daha sallad ve hayret etti. Bir kere daha; Bundan bana ne? dedi.
Hayalet niin -Zaman, tam zaman!- diye bard. Neyin tam zaman?
Zerdt byle dedi.

Falc
nsanlarn byk bir kedere dtklerini grdm. En iyileri bile ilerinden bezmilerdi.
Bir mezhep ortaya kmt ki slogan u idi; Her ey botur, hepsi birdir, her ey gemitir.
Ve btn tepelerden yank geliyordu; Her ey botur, hepsi birdir, her ey gemitir.
Olduka iyi bir hasat yaptk. Fakat neden btn meyvelerimiz rd ve esmerleti? Son gece muzip
aydan ne dt de byle oldu? Btn emekler boa kt. arabmz zehir oldu. Tarlalarmza ve
kalplerimize nazar dedi. Hepimiz kuruduk. stmze ate dse kl gibi tozacaz. Hatta biz atei
bile sndrebiliriz.
Btn pnarlarmz kurudu. Deniz bile ekildi. Btn temeller yklacak. Fakat derinlik yutmak
istemiyor.
inde boulabileceimiz deniz nerede? Byle dert yanyoruz. S bataklklar stnde byle dert
yanyoruz.
Gerekten, biz artk lemeyecek kadar yorgunuz. imdi artk uyank duruyor ve mezar boluklarnda
yaamaya devam ediyoruz.
Zerdt bir falcnn byle sylediini duydu. Ve onun fal yreine dokundu. O, deimiti. Kederli
ve yorgun dolat durdu. Ve falcnn anlatt adamlara benzedi.
Zerdt havarilerine az sonra Bu alaca karanlk gelecek. dedi. Ben m bundan nasl
kurtaraym ki, bu gamn iinde snmesin? nk o k uzak dnyalar ve en uzak geceleri
aydnlatacak.
Zerdt yreinde bu kederle dolayordu. gn ne yedi ne iti. Huzurunu kaybetmiti ve
konuamyordu. Sonunda derin bir uykuya dald. Fakat havarileri ne zaman uyanacak ve konuacak ve
ne zaman kederlerinden kurtulacak diye uzun geceler banda nbet beklediler. Zerdt uyandnda
sesi havarilerine pek uzaklardan geliyor gibiydi:
"Dostlarm benim ryam dinleyin ve onu yorumlamaya yardm edin. Bu rya bana bir bilmece gibi
geliyor. Onun iareti iinde sakldr ve tutsaktr ve serbest kanatlarla uamaz.
Ryamda hayattan ayrlmtm. lmn o ssz da kulesinde gece ve mezar bekisi olmuum.
Yukarda lmn tabutlarn bekliyordum. Bask tavanlar, bu zafer iaretleriyle doluydu. Cam
tabutlarn iinden, yenilmi hayat bana bakyordu.
Toz haline gelmi sonsuzluun kokusunu duyuyordum. Ruhum tasal ve tozluydu. Zaten orada, kimin
ruhu ferahlayabilir ki?
Etrafmda gece yars aydnl vard. Yanmda yalnzlk melmiti ve hrlayan lm sessizlii,
dostlarmn en kts ile lemitik.

En pasl anahtarlar tayordum ve onunla btn kaplarn en gcrtlsn aabiliyordum. Kapnn

kanatlar kmldaynca btn koridorlara ac bir gcrt yaylyordu. Bu ku sevimsiz tyordu ve
uyandrlmak istemiyordu. Fakat o susup da etrafta sessizlik balaynca bu korkun sessizlik iinde
yalnz kalmak daha korkuntu ve kalbi burkuyordu.
Zaman, yle bir ey varsa, byle geiyordu. Ben ne bileyim! Fakat sonunda beni uyandran olay
meydana geldi.
Kap gk grler gibi defa vuruldu, kubbeler yankyla defa inledi. O zaman kapya gittim.
Alpa! diye bardm, Kln daa tayan kim? Alpa, Alpa kln daa tayan kim? Anahtar
soktum, kapy kaldrmaya uratm, fakat daha bir parmak aralk olmadan uluyan bir rzgr kapnn
kanatlarn at. Islk alarak, grleyerek, nme siyah bir tabut att. Tabut uluyarak, terek atlad ve
iinden bin bir kahkaha frlad. Bin ocuk, melek, bayku, deli ve ocuk kadar iri kelebek
suratlarndan bana kar kahkaha frlyordu. Korku ile irkildim, yere dtm ve dehetten mrmde
bilmediim ekilde bardm, kendi feryadm beni uyandrd ve kendime geldim.
Zerdt ryasn byle anlatt ve sonra sustu. nk ryasn yorumlayamyordu. Fakat en ok sevdii
mezi hzla ayaa kalkt. Zerdtn elini tuttu ve yle dedi:
"Ah, Zerdt, bizzat senin hayatn bu ryay yorumlar. lm kulelerinin kapsn paralayan tiz sesli
rzgr sen deil misin?
Hayatn rengrenk maskeleri ve ktlkleriyle dolu tabut bizzat sen deil misin?
Gerekten, Zerdt, l odalarna bin katl ocuk kahkahas gibi girer ve btn gece mezar
bekilerine ve karanlk anahtarlarla dolaan basklarna gler.
"Sen kahkahanla onlar rktecek ve devireceksin.
Kudretsizlik ve uyanma, senin onlar zerindeki iktidarn kantlayacak, hatta uzun gece ve lm
yorgunluu geldiinde sen yine gkyzmzde batmayacaksn, ey hayatn mjdecisi!
Sen bize yeni yldzlar ve yeni gece gzellikleri gsterdin. Gerekten, glmeyi renkli bir rt gibi
stmze serdin. imdi daima tabutlardan ocuk glmsemesi kaynayacak ve btn lm
yorgunluklarna sert bir rzgr esecek. Bunun gvencesi ve falcs bizzat sensin.
Gerekten, sen bizzat onlar, dmanlarn ryanda grdn. Bu senin en kt ryand. Fakat nasl ki
sen o ryandan uyanp kendine geldiysen, onlar da uyanacaklar ve sana geleceklerdir.
mez byle dedi. Btn tekiler, Zerdtn etrafna toplandlar ve elini tuttular. Ve ryasn ve
kederini unutarak kendilerine dnmesini rica ettiler. Fakat Zerdt yatanda dorulmu ve yabanc
bir bakla oturuyordu. Uzun bir yolculuktan dnm gibi, havarilerine bakt ve yzlerini yoklad.
Henz onlar tanyamamt, fakat havarileri kendisini ayaa kaldrnca birdenbire bak deiti, olan
biteni kavrad. Sakaln svazlayarak gr sesle yle dedi:
Pekl, bunun zaman var mezlerim, abuk iyi bir yemek hazrlayn, kt ryalar byle demek

isterim. Fakat falc yanmda yesin ve isin. Ona bir de iinde batabilecei bir deniz gstereyim.
Zerdt byle dedi. Ve ryasn yorumlayan insann yzne uzun uzun bakt ve ban sallad.

Kurtulu stne
Zerdt bir gn byk kprnn stnden geerken, etrafn sakatlar ve dilenciler ald. Bir kambur
ona yle dedi:
Bak Zerdt, halk da senden bir eyler reniyor ve senin mezhebine inanyor. Ama halkn sana
tamamen inanmas iin bir ey daha gerekir; biz sakatlar da ikna etmelisin. Bak iimizde her eidi
var. Krleri grdrebilirsin, ktrmleri yrtebilirsin, kamburlar biraz dzeltebilirsin. Zannederim
ki sakatlarn Zerdte inanmas iin en iyi are budur.
Zerdt konuana u cevab verdi:
Kamburun kamburluunu alsak can da alnm olur. Halk buna inanr. Ve eer krn gzn geri
versek, dnyada kt eyleri ok grr ve bu yzden kendisine ifa verene lanet eder. Ktrm
yrten, ona en byk zarar verir, nk yrmeye balaynca gnahlar da onunla beraber harekete
geer. Halk ktrmler iin byle der. Ve eer halk, Zerdtten bir ey reniyorsa Zerdt halktan
niye bir ey renmesin? Fakat ben, insanlar arasnda bulunal beri gryorum ki, birinin tek gzl,
brnn sar, bir ncsnn topal oluu ve baka birinin dilini, burnunu veya kafasn kaybetmi
olmas nemsiz eydir.
Ben daha kt eyler grdm ve gryorum. yle ki, hepsini anlatamam. Bazlar hakknda da
susmam. nsanlar vardr ki, her eyleri eksiktir, fakat yine de bir eyleri fazladr. nsanlar vardr ki;
byk bir gzden, byk bir azdan, byk bir karndan veya herhangi byk bir organdan baka bir
ey deildirler. Bunlara ters ktrmler derim.
Yalnzlmdan dnp de ilk defa bu kpr zerinden geerken, gzme inanamadm. Bir baktm, bir
daha baktm. Sonunda yle dedim; Bu bir kulaktr, bir insan kadar byk bir kulak. Daha dikkatli
baktm; kulan altnda bir ey kmldyordu ki, acnacak kadar kk ve elimsizdi. Gerekten o
muazzam kulak kk ince bir sapn stnde oturuyordu. Sap bir insand. Gznn nne bir mercek
koyan; onda kk, kskan bir surat ve bulank bir ruhcuk da grebilirdi. Fakat halk bu byk kulan
yalnz bir insan deil, byk bir insan, bir dahi olduunu sylyordu. Fakat ben halka, byk
insandan sz ettii zaman hibir ekilde inanmadm. Ve byk insan dedikleri eyin sakat bir ktrm
olduuna ve birok eyinin eksik, yalnz bir eyinin fazla olduuna hkmettim.
Zerdt, kambura ve onun temsil ettiklerine bu szleri syledikten sonra derin bir kederle
mezlerine dnd ve yle dedi:
"Gerekten dostlarm, ben insanlar arasnda, insan krntlar ve oranlar arasndaymm gibi
dolayorum.
Gzm iin en korkun ey, insan parampara olmu; bir sava sahasnda veya kasap
dkknndaym gibi grmektir.

Gzm bugnden gemie kaydnda da ayn eyi grr. Paralar, organlar ve korkun rastlantlar.
Fakat hibir insan gremiyor.
Dnyann imdiki ve gemiteki hali; ah dostlarm, benim en tahamml edemediim ey budur. Eer
ben gelecek eyleri de gren bir veli olmasaydm nasl yaardm?
Bir grc, bir isteyici, bir yaratc, bizzat bir gelecek ve gelecee bir kpr... Ve zgnm bu
kprnn stnde bir ktrm. Zerdt ite budur.
Siz de ok defa soruyorsunuz. Zerdt kim? Bu bizim neyimiz? Bana olduu gibi, kendinize de
soruyorsunuz.
O, bir adayc mdr, bir gerekletirici midir, bir fatih midir, yoksa bir varis midir, bir gz, mdr,
yoksa bir sapan demiri midir, bir hekim midir yoksa bir ifa bulan mdr?
Bir air midir yoksa bir gerek midir? Bir kurtarc mdr, yoksa bir balayc mdr? Bir hayr mdr,
yoksa bir er midir?
Ben insanlar arasnda gelecein paralar arasndaymm gibi dolayorum, grdm gelecein.
Benim btn iirim ve dncem, paralar bilmeceleri ve korkun rastlantlar tek para haline
getirmektir.
Ve eer insan; air, bilmece zen ve rastlantdan kurtaran olmasayd, insan olmaya nasl
dayanabilirdim?
Gemileri kurtarmak ve btn byleydileri byle istiyordum haline getirmek! Bence kurtulu
budur.
rade-kurtarc ve sevin getiricinin ad budur. Dostlarm size bunu rettim. Fakat unu da renin;
bizzat irade henz hapistir.
rade kurtarr. Fakat kurtarcy da zincire vuran eyin ad nedir? Byleydi; iradenin di gcrts ve
en ileli derdi budur. Olmu eylere kar iktidarsz olan iin, btn gemilere kar kt bir
seyircidir.
rade geriye gitmesini istemez. Zaman ve zamann tutkularn kramamas, iradenin en ekilmez derdi
budur.
rade kurtarr. Kederinden kurtulmak ve zindannn alayndan kurtulmak iin irade ne bulur?
Ah, her tutsak bir lgn olur ve tutsak irade de kendisini lgnca kurtarr.
Zamann geri gitmemesine kzar. Gemi, onun yuvarlayamad tatr. O bylece gam ve hiddet
talar yuvarlar ve kendisi gibi gam ve fke duymayandan intikamn alr.
rade, bylece bir kurtarc ve bir ac verici oldu. Ve ac ekebilen her eyden de geriye gidemedii

iin, intikam alyordu.

ntikam, iradenin zamana ve gemie kar tiksintisinden ibarettir.
Gerekten, irademizde byk bir delilik var. Ve bu deliliin espri renmesi, her insani eye bir lanet
oldu.
Kin ruhu! Dostlarm, insanlar imdiye kadar en ok dndren buydu. Ve ac olan her yerde ceza
bulunmalyd.
Bu ceza, intikamn kendi kendisine verdii addr. O, bu yalan sze snarak iyi vicdanl grnmek
ister.
rade, gemii kapsamad iin strapldr. Onun iin bizzat irade ve hayat birer ceza olmaldr.
Sonunda ruhun zerine bulutlar ylr ve u lgnlk hkm meydana gelir; Her ey sona eriyor,
onun iin her ey bitmeye layktr. Zamann ocuklarn yemesi yasas bizzat adalettir. Delilik bunu
telkin eder.
Her ey hukuk ve cezaya gre ve ahlaki bir sraya uydurulmutur. yleyse olaylarn akndan ve
varlk cezasndan kurtulu nerede? delilik bunu syler.
Sonsuz bir hukuk varsa kurtulu olabilir mi? Ah, -byleydi- ta kmldatlamaz. (Yani gemie etki
edilemez) O halde, btn cezalar sonsuz olmal. delilik bunu syler.
Hi bir eylem yok edilemez; ceza ile nasl olmam hale gelir. Varlk denen ceza undan dolay
sonsuz; o daima eylem ve su olmayan mecburdur. Meerki irade kendini kurtarsn ve istemek,
istememek haline gelsin. Fakat kardelerim, bu bir lgnlk masaldr.
Ben, irade yaratcdr, dediim zaman sizi btn bu masallardan uzaklatrm oldum.
Yaratc irade byle istiyordum, byle isteyeceim deyinceye kadar byleydi hkmleri bir krnt,
bir bilmece ve bir korkun rastlantdan ibarettir.
Fakat byle konuuyor muydu, bu ne zaman olacak? rade kendi deliliinden korunabilir mi?
rade bizzat kendisinin kurtarcs ve sevin getiricisi oldu mu? Kini ve di bilemeyi unuttu mu? Ona
zamanla barmay ve btn barmalarn daha stnde olan eyi kim retti?
Kudret isteyen irade, barmaktan daha stn bir ey istemelidir. Bu nasl oluyor? Gemii istemeyi
ona kim retti?
Zerdt sznn burasnda birdenbire durdu. Pek fazla korkmu gibi bir hal ald. Korkmu gzlerle
kredenlere bakt. Bak, onlarn fikirlerini ve ilerinde saklanan bir ok gibi deldi, fakat az sonra
yine glmsedi ve tatllkla yle dedi:
"nsanlarla beraber yaamak g; nk susmak g, hele bir geveze iin.

Zerdt byle dedi. Fakat kambur, konumay dinlemi ve bu srada yzn rtmt. Fakat
Zerdtn gldn duyunca soran baklarla gzn at ve yavaa yle dedi:
"Fakat Zerdt kredenlerine neden bizimle konutuu gibi konumuyor?
Zerdt cevap verdi: "Bunda aacak ne var? Kamburlarla kamburca konuulabilir.
"Pekl, dedi kambur, "rencilerle de okul dedikodusu yaplr. Fakat Zerdt neden rencileriyle
kendisiyle konutuu gibi konumuyor?

nsan Kurnazl stne

Yksekler deil, yama korkuntur.
Gzn aaya dikildii ve elin yukarya asld yer.
Bu ifte irade ba dndrr. Ah dostlarm, benim kalbimin ifte iradesini de kefettiniz mi?
Benim yamacm ve tehlikem odur ki bakm ykseklere dikilir ve elim aalara tutunmak ister.
radem insanlara tutunur, kendimi zincirlerle insanlara balarm; o beni, yukarya, nsanstne
karr; nk, dier iradem oray ister. Bunun iin insanlar arasnda kr gibi yaarm, onlar
tanmyormu gibi; ta ki elim salam bir yer olan inancn kaybetmesin!
Siz insanlar tanmam; etrafmda bu karanlk ve bu avuntu yaylmtr.
ehir kaps yolunda her afacan bekler ve sorarm; beni kim aldatmak ister?
Benim birinci kurnazlm odur ki yalanclara kar ihtiyatl olmamak iin kendimi aldatmalarna izin
veririm. nsanlara kar dikkatli olsam bile; insan benim balonuma nasl balama yeri olabilirdi?
Oradan ok kolay kopar ve havalanrdm.
Bu alnyazs benim talihim stnde iken, ben dikkatsiz olmaya mecburum.
nsanlar arasnda kim rezil olmak istemezse btn bardaklardan imeyi renmelidir. Ve insanlar
arasnda kim temiz kalmak isterse kirli su ile de ykanmay bilmelidir.
Kendimi teselli iin ok defa yle derim; pekl, pekl, ihtiyar gnl! Bana bir ansszlk geldi,
bunu sanki bir mutlulukmu gibi al ve tadn kar.
u da benim teki insan kurnazlmdr; kibirlileri gururlulardan fazla korurum.
Yaralanm kibir, btn dramlarn anas deil mi? Ama gurur zedelendii zaman, gururdan daha iyi
bir ey doar.
Hayat iyi izleyebilmek iin, hayat oyunu iyi oynanmal, fakat bunun iin iyi artistler gerekir.
Btn kibirlileri iyi artistler olarak grdm. Onlar oynarlar ve isterler ki iyi seyredilsinler. Btn

zeklar bu arzulardr. Onlar sahneye karlar, kendilerini kefederler. Yaknlarnda hayat izlemeyi
severim. Bu, insan gamdan kurtarr.
Kendini beenmileri korurum. nk onlar beni gamdan kurtarrlar. Ve bir oyuna balar gibi insana
balarlar.
Ve sonra, kendini beenmiteki basitliin derecesini kim lebilir. Ben onlarn basitliine acrm ve
onlara kar ltufkrm.
Kendini beenmi, kendi imann sizden renmek ister. Sizin baklarnzla beslenir. Ellerinizden
alk kemirir.
Kendisi hakknda ustaca yalan sylerseniz yalannza inanr. nk ben neymiim diye iini eker. Ve
kendini iyi bilmemek tam bir erdemse, kendini beenmi de basitliinin farknda deildir.
Benim nc insan kurnazlm odur ki, bir ktnn baklarn sizin korkaklnz yznden
ktlemem.
Scak gnein, gne altnda kulukalanan acayip eylere; kaplanlar, hurmalar, ylanlara bakmasna
baylrm.
nsanlar arasnda da scak gnein kulukalatt eyler ve ktlerde de birok acayiplikler vardr. En
bilginleriniz bana o kadar akll grnmezlerse de; ktleri de pek nleri kadar kt bulmadm. ok
defa bam sallayarak sordum; ngrakl ylanlar daha ne ngrdyorsunuz?
Gerekten, kt iin de bir gelecek vardr. Ve henz insanlar en scak gneyi bulamamlardr. Yalnz
on iki ayak genilikte ve ayak uzunlukta olan nice eyler pek kt grnyor. Fakat bir zamanlar
daha byk devler dnyaya gelecek.
nsanstnn yannda ona layk olan devst bulunmas iin daha ok scak gnein slak, bakir
ormanlarda yanmas gerekir.
Sizin yaban kedilerinizden kaplanlar ve zehirli yengelerinizden timsah meydana gelmeli. nk iyi
avc, iyi bir av ister.
Gerekten, siz iyiler ve adiller, sizde glnecek ok ey var. Hele imdiye kadar eytan dediiniz
eyden olan korkunuz!
Ruhunuzda bykle kar o kadar yabancsnz ki nsanst bile iyiliiyle size korkun gelecektir.
Siz gller ve bilginler, iinde nsanstnn plaklyla grnd, hikmet gneinden
kaardnz!
Grebildiim en yksek insanlar, size kar olan phem ve gizli elencem budur! ddia ederim ki
benim nsanst dediime siz eytan diyeceksiniz.
Ah, ben bu en yksek ve en iyilerden bezginim. Onlarn yksekliklerinden yukarlara, darlara

nsanstne ulamak isterim.

Bu en iyi insanlar plak grdmde beni bir tiksinti ald. Uzak geleceklere umak iin
kanatlanasm geldi.
Uzak geleceklere! En uzak gneye, tanrlarn giyinmekten utandklar yere.
Fakat siz yaknlarm ve adalarm; sizi ssl, deiik kyafetli iyiler ve adiller olmaya layk
grmek isterim.
Sizin aranzda ben de deiik kyafetli bulunmak isterim. Ta ki kendimi ve sizi tanmayaym. Benim
son insan kurnazlm bu!
Zerdt byle dedi.

En Sakin Saat
Dostlarm bana ne oldu? Beni perian, isteksiz, gitmeye hazr; ah sizlerden ayrlmaya hazr
gryorsunuz.
Evet Zerdt bir defa daha yalnzlna ekilmeli. Fakat bu defa ay inine isteksiz gidiyor.
Bana ne oldu? Buna kim neden oldu? Ah benim fkeli hanmm byle istedi. Onun adn size hi
sylemi miydim?
Benim korkun hanmmn ad; en sakin saattir. O dn akam benimle konutu. Size her eyi
sylemeliyim ki birdenbire sizden ayrlmdan dolay bana krlmayasnz.
Uykuya dalann dehetini tanr msnz? Ayamn altndan zemin kap rya balaynca, insan
iliklerine kadar titrer.
Bunu size rnek olarak sylyorum; dn en uygun saatte zemin altmdan kayd ve rya balad.
Yelkovan kmldad. Hayatmn saati nefes ald. Etrafmda o kadar grlmemi bir sessizlik vard ki
kalbim titredi.
En sakin saat, o zaman bana sessiz yle dedi; "Zerdt biliyorsun.
Bu fsldayn dehetiyle bardm. Benzim soldu. Fakat konumadm.
O zaman yine, sessiz, yle dedi; "Sen bilirsin Zerdt, fakat sylemezsin.
Sonunda bir inat gibi cevap verdim; "Evet bilirim, ama sylemek istemem.
O zaman yine, sessiz syledi; "stemiyor musun Zerdt? Doru mu? nadnda srar etme.
Bir ocuk gibi alyor ve titreyerek diyordum ki; "sterdim, ama nasl yapaym? Bunu bana bala.
Buna benim gcm yetmez.

Yine sessiz konutu; "Sana ne oluyor Zerdt? Szn syle ve patla.

Cevap verdim; "Ah, o benim szm m? Ben kimim? Ben daha gvenlisini beklerdim. Ben byle bir
sz yznden patlamaya bile layk deilim.
Yine sessiz konutu; "Sana ne oluyor? Henz alakgnllln yeterli deil! Alakgnllln
yz ok serttir.
Cevap verdim; "Alakgnlllmn derisi nelere dayanmad? Yksekliimin eteinde oturuyorum.
Benim tepelerimin ne kadar yksek olduunu bana kimse sylemedi, fakat vadilerimi iyi tanrm.
Yine sessiz konutu; "Ey Zerdt, dalar kmldatmak isteyen, vadileri ve ovalar da yerinden
oynatr.
Cevap verdim; "Benim szm henz dalar kmldatmad ve sylediim eyler insanlara ulamad,
insanlara doru gittim, fakat henz onlara ulamadm.
Yine sessiz konutu; "Ne haberin var ki, imen stne iy, gecenin en sakin saatinde der!
Cevap verdim; "Kendi yolumu bulup yrdm zaman benimle alay ettiler. Ve gerekten o zaman
ayaklarm titriyordu. O zaman bana yle dediler; Sen yolunu unuttun. Artk yrmeyi de unutursun.

Yine sessiz konutu; "Onlarn alayndan ne kar? Sen boyun emeyi unutmu bir adamsn. imdi
emredeceksin.
Herkesin en ok muhta olduu kim bilmiyor musun? Byk emirler verebilen.
Byk iler baarmak gtr. Fakat byk emirler vermek daha gtr.
Sende af edilemeyecek ey u; iktidarn var, fakat hkmetmek istemiyorsun.
Cevap verdim; "Emredebilmek iin aslan sesine ihtiyacm var.
Yine fsldar gibi sylendi; "Frtnay getiren, en yava szlerdir. Gvercin ayaklar stnde gelen
fikirlerdir ki dnyay idare ederler. Zerdt, sen gelecek bir eyin glgesi gibi gitmelisin, bylece
emredecek ve emrederek nde yryeceksin.
Cevap verdim; "Utanrm.
Yine sessiz syledi; "Sen daha ocuk olmalsn ve utantan kurtulmalsn. Sende henz genliin
gururu var. Ge genletin. Fakat ocuk olmak isteyen, genliini de yenmelidir.
Uzun zaman dndm ve titredim, fakat sonunda bata sylediim sz syledim; "Ben
istemiyorum.
O zaman etrafmda bir glme oldu. Ah, bu glme nasl iimi paralad ve kalbimi deti!

Bana son defa olarak yle dedi; "Zerdt, senin meyvelerin olgun, fakat sen meyvelerine layk bir
olgunlukta deilsin, onun iin yine yalnzla ekilmelisin. nk daha olgunlaman gerekir.
Tekrar gld ve kat. Sonra etrafmda yine sessizlik balad. Ben yerde yatyordum ve her
tarafmdan ter boanyordu.
Dostlarm, imdi her eyi iittiniz. Ve yalnzla gidiimin nedenini rendiniz. Sizden bir ey
saklamadm. Benden insanlarn en az sksnn kim olduunu da duydunuz. Ah dostlarm, size
syleyecek daha szm ve verecek eyim var. Niin vermiyorum? Cimri miyim?
Zerdt bu szleri syleyince dostlarndan ayrlmann verdii ac ile ve hkrarak alad ve onu
kimse teselli edemedi. Fakat o geceleyin yalnz olarak gitti ve dostlarn brakt.

III. BLM
***
Siz ykseli istediiniz zaman yukarya bakarsnz. Bense aaya bakarm. nk ben
ykselmiim. Sizden kim ayn zamanda glebilir ve ykselmi olabilir? En yksek daa kan,
btn dramlara ve abus kederlere gler... Zerdt

Gezgin
Gece yarsyd. Zerdt adann br kysna varmak iin bir srt stnden yola kmt. Vapura
binmek istiyordu. O kyda yabanc gemilerin de uradklar iyi bir liman vard. Mutluluk adalarndan
denize almak isteyenler bu gemilere binerlerdi. Zerdt, daa trmanrken ocukluundan beri
yalnz bana yapt gezileri, trmand da ve tepeleri dnyordu.
Ben bir gezginim ve bir daa trmancym! diyordu kendi kendine. Ovalar sevmem ve yle
grnyor ki bir yerde uzun zaman sakin oturamam.
Bama yazg ve yaay olarak ne gelirse gelsin, onda daima bir dnp dolama ve bir trman
vardr. nk sonunda insan ancak kendi hayatn ve kendi iini yaar.
Karma rastlantlarn kabilecei zaman, geti artk! Bana benim olmayan ne debilir? Benim olan
bana dner, sonunda bana dner.
Benim kendi varm; oktandr uzaklarda olan ve bir takm rastlantlar, olaylar arasnda dalm olan
eylerim bana dner.
Bir ey daha biliyorum! imdi son zirvemin ve oktandr beni bekleyen eyin nnde bulunuyorum.
Ah, imdi en sarp yoluma trmanacam, en yalnz dolamama baladm.
Ama benim karakterimde olanlar byle bir andan kamazlar. Bu an der ki; te imdi byklk
yolunu yryorsun. Zirve ve uurum! Bu ikisi imdi birlemitir.
Byklk yolunu yryorsun! imdiye kadar senin iin en byk tehlike olan ey, imdi sana son
snak oluyor.
Byklk yolunu yryorsun! Artk arkada hibir yol grmemek, senin en byk yrekliliin olacak.
Byklk yolunu yryorsun! Bu yolda kimse seni srnerek izlemeyecek. Ayan arkanda kalan
yollar sildi, yolun stnde imknszlk yazl.
Hibir merdivenin olmasa bile kendi bann stne kmay baarmalsn, yoksa yukarya nasl
kacaksn?
Kendi kafann zerinden ve kendi kalbini atlayarak! imdi en yumuak tarafn, en sert cephen olmal.
Kendini ok korumu olan, bu ar zen yznden hastalanr. nsan sertletiren eyi velim! Ya ve

bal akan lkeyi sevmem.

ok ey grmek iin dikkatini kendinden uzaklatrmak arttr. Bu sertlik her trmancya gereklidir.
Fakat anlayan olarak grebilen, eyann en ndeki temellerinden gayri neyi grsn?
Ama Zerdt, sen her eyin dibini ve arkasn grmek istersin. Onun iin kendi stne ykselmelisin,
o kadar ykselmelisin ki yldzlarn bile aada kalsn.
Evet, kendimi ve yldzlarm kendimden aada grmeliyim. ite benim iin zirve budur. Bana son
zirve olarak bu kald.
Zerdt daa trmanrken kalbini bu sert zdeyilerle teselli ediyordu. nk kalbi imdiye kadar
bilmedii ekilde yaralyd. Da srtnn zirvesine varnca deniz, gznn nne ald. Orada durdu,
uzun zaman sustu. Bu ykseklerde gece souk, berrak ve yldz gibi aydnlkt.
"Sonunda kederli yazgm anlyorum. Pekl, hazrm, imdi son yalnzlm balad, dedi.
"Ah, bu altmdaki siyah kederli deniz, ah, bu gebe gece bezginlii, ah, yazg ve deniz, sizlere
inmeliyim.
En yksek damn ve en uzun gezimin nnde bulunuyorum. Onun iin imdiye kadar ktklarmdan
ok fazla, derinlere inmeliyim, imdiye kadar tattm kederlerin en koyusuna ve en karanlk
frtnalarna inmeliyim, yazgm byle, pekl, hazrm.
En yksek dalar nereden kyor? Bir zamanlar bunu sorardm. rendim ki en yksek dalar
denizden kyorlar. Bunun belgesi, onun kayalarnda ve zirvelerinde yazldr. En yksek ey, en
derin eyden kmaldr.
Zerdt, dan souk zirvesine vard zaman byle diyordu. Fakat denizin yaknna gelip kayalar
arasnda yalnz kaldnda yorulduunu hissetti. zlemi de artmt.
"Henz her ey uykuda! dedi, "Deniz de uyuyor, bana uyku mahmuru ve yabanc gzlerle bakyor.
Ama scak bir nefesi var. Bunu duyuyorum ve rya grdn hissediyorum. Sert yastklar stnde
rya grerek kvranyor.
Dinle! Dinle! Kt anlarla nasl inliyor! Kt eyler beklediinden mi? Ah ey karanlk dev, senin
iin zgnm, seninle birlikte kederliyim ve sana acyorum.
Ah ne kadar isterdim ki elimin kuvveti yetse de seni bu kt ryalardan kurtarsam.
Zerdt byle sylerken kasvetle kendi haline gld; "Zerdt, dedi, "denizi de avutmak istiyorsun
ha!
Ah, sevimli lgn Zerdt! Ah gveni ve mutluluuyla takn Zerdt! Ama sen her zaman byleydin,
her korkun eye kutsal bir gizlilikle yaklardn. Her korkun eyi okamak isterdin. Bir scak nefes
ve penenin stnde yumuak bir rt! Her eyi byle sevmeye ve avutmaya hazrdn. Sevgi ok
yalnz olanlara tehlikedir. Her eye sadece canl olduu iin sevgi. Gerekten, benim sevgideki

deliliim ve yok olmam glnecek ey.

Zerdt byle dedi ve yine gld. Fakat o anda terk ettii dostlarn hatrlad. Sanki onlara kar bir
su ilemi gibi kendi fikirlerine fkelendi ve glerken bu yzden alamaya balad.
Zerdt fke ve zlemle ac ac alyordu.

ehre ve Bilmece stne

I
Geminin yolcular arasnda Zerdtn bulunduu duyulunca herkeste byk bir aratrma ve bekleyi
uyand. (nk bahtiyarlk adalarnda baka bir yolcu daha vard). Fakat Zerdt iki gn sustu.
Kederden o kadar sar ve souktu ki ne baklara ne szlere cevap veriyordu. Fakat ikinci gn
akam kulaklarn iyice at. Ama hl susuyordu. Bu gemide dinlenmesi gereken ok acayip ve
tehlikeli eyler vard ki uzaktan geliyordu ve uzaa gidiyordu. Zerdt bunun gibi uzak yolculuklara
kanlar ve tehlikesiz yaamayanlar severdi. Sonunda dinleye dinleye dili zld ve kalbindeki
soukluk dald. Ve yle konumaya balad;
"Cesur arayclar, deneyiciler ve usta yelkenlerle korkun denizlere alan sizler:
Bilmece sarholar, alaca karanlktan memnun ve ruhlar bir flt sesiyle her zaman bir girdaba
ayartlabilenler, sizler nk siz korkak bir elle bir iplii yoklamak istemediniz ve kefettiiniz
eyleri fethetmekten nefret edersiniz. Size grdm bu bilmeceyi anlatacam. En yalnz adamn
ehresini!
Geenlerde l renkli gn doumlarnda dudaklarm birbirine basarak sert ve tasal yryordum.
ok kere gnelerin battn grdm.
Kt, bozuk, inat ve zerinde hibir ot ve fidan bitmeyen bir patikadan yryordum! Bir da
patikas, ayaklarmn inad altnda hrdyordu.
akllarn alayc atrtlar stnden ve talar ineyerek sessizce yryordum. Bacaklarm yukar
doru yol almt.
Yukar doru! Bacaklarm aa doru eken arla, benim en kt dmanm ve eytanma ramen
yukar doru.
Yukar doru! Bu arln ruhu yar cce, yar kstebek, inmeli ve fel ederek kulama, beynime
kurun arlnda damlalar aktarak stme yklenirken alayc bir mrlt ile heceleyerek:
Ey Zerdt, dedi, ey bilgin! Kendini pek yukarlara atmsn. Fakat her frlatlan ta, dmeye
mahkmdur!
Ey Zerdt, bilgin adam, frlatlm ta, yldzlarn paralaycs, bizzat kendini bu kadar ykseklere
attn. Fakat her frlatlan ta decektir.

Kendi kendinin mahkmu ve bizzat talanmaya hkml. Zerdt ta ok uzaa frlattn. Fakat o senin
tepene decek.
Cce, bundan sonra sustu ve susmas uzun srd. Fakat susuu bana ar geldi. nk bu durumda iki
kii tek kiiden daha yalnzdr.
Ykseldim, ykseldim, hayal kurdum ve dndm. Fakat hepsi beni sktrd. En ac ikencelerle
yorulmu fakat daha kt bir rya ile uyandrlm bir hastaya benzedim.
Fakat bende bir ey var ki adna cesaret diyorum. Bu imdiye kadar bende her neesizlii
ldrmtr. te bu cesaret, bana sessizlikle unu syletti: Cce, ya sen, ya ben!
Cesaret en iyi ldrcdr. Saldran cesaret. nk her saldrta bir cmb vardr.
nsan en cesur hayvandr. Btn hayvanlar bununla yenmitir. nsan bu cmble her acy yenmitir.
nsan acs en derin acdr.
Cesaret, uurumlardaki ba dnmesini de yener. nsan nerede uurumda deil ki? Grmek bile
uurumlar grmek deil midir?
Cesaret en iyi ldrcdr. Cesaret acmay de ldrr ve acma, en derin uurumdur. nsan hayat ne
derinlikte grrse, acya da ayn derinlikte bakar.
Cesaret ve saldran cesaret en iyi ldrcdr. O lm de ldrr. nk o der ki: Hayat bu
muydu? Pekiyi yleyse bir daha!
Bu zdeyite ok gzel bir cmb vardr, kula olan iitir.
II
Dur, cce! dedim, Ya sen ya ben! Fakat ben senden kuvvetliyim. Sen bendeki uurumlu fikirleri
bilmezsin, bu fikirleri tamaya dayanamazsn.
Burada beni ferahlatan bir ey oldu. Gizli eyleri renmeye merakl cce, omuzumdan atlad ve
karmdaki bir taa oturdu. Durduumuz yerde bir geit vard.
u geide bak cce! dedim. Bunun iki yolu var. Burada iki yol birleiyor, bu yolun sonuna kadar
henz kimse varmad.
u geriye giden uzun yol, sonsuza dek srer. Ve u teki yol, bu da baka bir sonsuzlua gider.
Bu yollar birbirleriyle eliirler ve kafalaryla birbirlerini iterler. te bu geitte birlemilerdir.
Geidin yukarsnda ad yazldr; An.
Fakat bunlardan biri izlense ve daima daha fazla ve daha derin izlense, zanneder misiniz ki bu yollar
sonsuz olarak elisinler?

Cce, Her dz ey yalan syler. diye hakaretle mrldand. Her gerek eridir, bizzat zaman bile bir
dairedir.
Ey arln ruhu! diye fke ile sylendim. Bu ii o kadar kolaya alma. Yoksa seni oturduun yerde
brakrm topal; seni yukarlara ben tadm!
"u ana bak dedim. Bu an geidinden geriye doru uzun bir yol gidiyor. Arkamzda bir sonsuzluk
var.
Yryebilen herkes, bu yolu yrm olmal, deil mi? Meydana gelebilecek her ey, bir defa olmal,
yaplmal ve geilmeli, deil mi?
Eer her ey nceden bir defa daha gelmise bu ana, ne dersin cce? Bu an da daha nceden bir defa
gelmi, deil midir?
Her ey birbirine o kadar balanm deil midir ve bu an btn gelecek eyleri hatta kendisini de
kendine ekecek, deil midir?
yleyse yryebilen her ey, bu uzun yoldan da yryp gemelidir.
Ay nda srnen bu rmcek ve bizzat ay, ben ve u kapnn nndeki sen. Hep beraber
sonsuz eylerdik. Fsldaarak hepimiz eskiden de bir defa byle bulumu olsak gerek, deil mi?
Tekrar dnyaya gelmek ve u teki yola, bu uzun korkun yola gitmek zorunda deil miyiz? Daima
yeniden dnyaya gelmek zorunda deil miyiz?
Byle konuuyordum. Gittike yavalayarak konuuyordum. nk kendi fikirlerimden ve zellikle
gizli fikirlerimden korkuyordum. Burada birdenbire yaknlardan bir kpek havlamas duydum.
Daha nce de byle bir kpein byle havladn duymutum. Gemii hatrladm. Evet en uzak
ocukluk yamda duymutum.
Bir kpein byle havladn duymutum. Bir kpein kafasn yukarya kaldrarak tyleri diken
diken titreyerek, kpeklerin bile hayaletlere inandklar sakin gece yarsnda, byle bir kpein
havladn duymutum. Daha imdi dolunay, l sessizlii iinde evin ardna geti. Yuvarlak bir alev
gibi sakindi. Bask damn stnde bir yabanc mlk stnde durur gibiydi!
O zamanlar kpek armt. nk kpekler hrsza ve hayalete inanrlar. te kpein sesini bir
defa daha duyunca yine acdm.
Cce, geit, rmcek ve btn fsldamalar nereye kayboldular? Rya m gryordum, uyank
mydm? Kendimi birdenbire vahi kayalar arasnda en durgun ay nn altnda yalnz kalm
buldum.
Fakat urada bir insan yatyor, urada bir kpek sryor, inliyor, tylerini kabartyor. imdi benim
geldiimi grd, tekrar ulumaya balad. Szlanyordu. Bir kpein byle yakardn hi duymu
muydum?

Ve gerekten, grdm eyi daha nce grmemitim. Azndan siyah ar bir ylan sarkan bir gen
oban kvranrken, titrerken, bozulurken bozulmu ehresiyle grdm.
Bir ehrede bu kadar tiksinti ve bu kadar dehetli bir korku grdm olmu muydu?
Herhalde oban uykudayken, ylan, boazna girmi ve orasn sokmutu.
Elimle ylan ektim. Fakat bouna. Onu boazdan ayramadm. Isr, sr. Ban srarak kopar.
imden dehet, nefret, kin, acma btn iyi ve kt taraflarm hep birlikte, byle baryordu.
Ey etrafmdaki cesurlar, arayclar, usta yelkenlerle bilinmemi denizlere alanlar, zmszl
sevenler!
Zamannda grdm bilmeceyi bana zn. En yalnz adamn ehresini anlatn.
nk o bir ehre ve bir nceden grmeydi. Zamannda iaret olarak grdm neydi ve bir zaman
sonra gelecek olan kimdir?
Boazn ylan sokan oban kimdir?
Boaznn iine en ar, en karanlk eyler sokulacak olan adam kimdir?
oban sesimi anlad, kuvvetlice srd. Ve ylann kopmu ban tkrerek azndan frlatt. Ve ayaa
kalkt.
Artk o, bir oban ve bir insan deildi. Glen, deimi, kutsiyete ermi birisi idi. Dnyada henz hi
kimse onun gld gibi glmemiti.
Ah kardelerim, yle bir gl duydum ki bir insan glmesi deildi. imdi beni bir susuzluk ve
yattrlamayan bir zlem kemiriyor.
Bu gle kar zlem beni kemiriyor. Of, yaamaya hl nasl dayanyorum ve imdi lmeye nasl
dayanrdm!
Zerdt byle dedi.

stenmeden Gelen Mutluluk

Zerdt, kalbinde byle zmszlk ve aclklarla denizi geiyordu. Fakat mutluluk adalarndan ve
dostlarndan drt gnlk bir ara ile ayrlnca, btn aclarn yenmiti. Yine zafer kazanm ve salam
bir durumda yazgnn stndeydi. O zaman neeli, vicdanna yle seslendi: "Gene yalnzm ve yalnz
olmak istiyorum; temiz gk ve ak denizle yalnz. Etrafmda yine ikindi oluyor.
Dostlarm, zamannda bir ikindi vakti bulmutum. Son bulumamz da yine bir ikindi vaktiydi. Btn
klarn hafifledii saat.
Yerle gk arasnda, bir ans eseri olarak yolculukta bulunan her ey, kendisine bir barnak olsun diye

aydn bir gnl arar. imdi btn klar mutluluktan hafiflemitir.

Ey hayatmn ikindisi, bir zamanlar benim bahtm da bir barnak olmak iin vadiye inmiti. Bu
konuksever ruhlar orada bulmutum.
Ey mrmn ikindisi, fikirlerimin bu canl bitkisi ve en yksek midimin sabah birleebilselerdi
neler feda etmezdim!
Yaratc, zamannda yoldalar ve kendi midine ocuklar aryordu. Bunlar bulamayacan ve ancak
kendisinin yaratmas gerektiini anlad.
Bylece imdi iime koyuldum. ocuklarma gidiyorum ve onlardan geliyorum. Zerdt, ocuklarnn
hatr iin kendisini gelitirmelidir.
nk insan en ok kendi ocuunu ve kendi eserini sever. nsann kendisine byk sevgi duymas
gebelie iarettir. Ben yle dnrm.
ocuklarm henz baharlarnda yeeriyorlar. Birbirlerine yakn, bahemin ve dnyamn en gzel
aalar hep birlikte rzgrdan sallanarak.
Gerekten, bunlar bir defa da yalnz brakmak istiyorum ki yalnzl, inad ve gelecei dnmeyi
rensinler.
Bu aa elastiki bir katlk, budakl ve denize irilmi halde durmaldr. Yenilmez bir hayatn canl
bir deniz feneri gibi.
Onlardan her biri, da hortumunun su itii ve frtnalarn denizi alkad yerde, tek balarna bir
gn ve bir gece nbet tutmaldr ki kendini denesin ve ne olduu bilinsin.
Acaba benim cinsimden ve benim soyumdan mdr? Kuvvetli bir iradeye sahip midir? Konuurken de
susabilir mi, verirken alacak kadar hogrl m? Bir gn gelip Zerdtn yaratma orta, bayram
orta, yolda olabilir mi? Benim irademi ve her eyin olgunlamas gerektiini deer levhalarnn
stne, yazabilir mi? te bunlar denensin ve bylece o tannsn!
te onun ve o gibilerin hatr iin ben kendimi olgunlatrmalym. Bylece mutluluumdan
uzaklayor, kendimi belalara sunuyorum. Kendimi son bir snava ve tanya brakyorum.
Evet ayrlmak zaman geldi. Gezginin glgesi, en uzun bir dinlenme ve en sakin saat; bunlarn hepsi
bana tam zaman diyorlar.
Rzgr anahtar deliinden ieriye flyor ve gel diyor. Kap yavaa alyor ve git diyor.
Fakat, ben ocuklarma olan sevgimle dalanm yatyorum. stek, bana bu halkay balamt.
ocuklarmn av ve kendimi onlarda kaybetmenin sevgisi!
stek benim iin kendimi kaybetmektir. ocuklarm, sizler benimsiniz. Bu sahiplenmede yalnz gven
bulunmal ve istekten eser bulunmamal.

Fakat sevgimin gnei, kaynatacak kadar scakt. Zerdt kendi znde kaynyor. Bylece glgeler ve
pheler stmden uup gittiler.
Buza ve ka zlem duyuyorum. Ah k ve buz, beni yine inletseler ve titretseler diye szlanyordum, o
zaman iimden buzlu bir sis ykseldi.
Gemiim mezarlarmdan kt. Nice canl gmlm aclar uyandran bu ezici szlar, uykularn
almlard ve l rtleri iinde sakl duruyorlard.
Her ey bana iaretle unu haykryordu; Zaman geldi. Ama ben duymuyordum. Sonunda uurum
kmldad ve fikrim beni srd.
Ah bir uurum gibi fikir, benim fikrim; ne zaman titremeden senin kazdn duymaya dayanacak kadar
kuvvetli olacam?
Senin kazdn duyarken yreim azma geliyor. Ey uurum susuzluu, senin susman beni boacak!
Seni yukarya armaya hibir zaman cesaret edemedim. Seni beraberimde tadm bana yetiyor.
Son aslan cesareti ve kudreti gsterecek kuvvette deilim henz.
Senin arln beni korkutmaya yetiyor.
Fakat bir gn seni yukarya karacak aslan sesine ve kudretine sahip olmalym.
imdilik kendimi yenmi bulunuyorsam daha byk eyleri de yenmek isterim. Bir zafer,
mkemmelletiimin mhr olmaldr.
imdilik daha, belirsiz denizlerde dolayorum. Basit dilli rastlant beni okuyor, ne ve arkaya
bakyorum. Henz bir son gremiyorum.
Son mcadelemin saati henz almad. Yoksa imdi alyor mu? Gerekten etrafmdaki deniz ve
hayat, hilekr bir gzellikle beni seyrediyor.
Ey mrmn ikindisi, ey akamdan nceki mutluluk, ey ak denizin liman! Ey gvensizlik iindeki
sakinlik! Hepinize kar ne kadar gvensizim!
Gerekten! Sizin hilekr gzelliinize kar gvensizim. Pek tatl glmsemelere kar gvensiz olan
aa benziyorum. En ok sevdiim sertlikle, nazike iten bir kskan k gibi, bu ihtiyar saati
nmden itiyorum.
Ruhani saat, uzakla benden. Sen bana isteimin karsnda mutluluk getirdin. Ben imdi en derin
acma ulamak istiyorum. Senin geliin zamansz!
Ruhani saat, git buradan! ocuklarmn yanna sn. abuk, daha akam olmadan nce benim
ansmla onlar kutsa!
te akam yaklayor, gne batyor. Hoa kal ansm.

Zerdt byle dedi. Ve btn gece mutsuzluunu bekledi. Fakat bouna. Gece, aydnlk ve sakindi. Ve
talih ona gittike yaklat. Fakat sabaha kar Zerdt kendi kendine gld ve alayl alayl yle dedi;
ans beni kovalyor. Bunun nedeni kadn peinde komaymdr. Oysaki ans bir diidir.

Gne Domadan
Ey stmdeki temiz, derin gk. Ey k uurumu, sana bakarak ilahi tutkularla rperiyorum.
Kendimi senin yksekliine atmak; benim derinliim budur.
Senin temizliinde gizlenmek; benim masumiyetim budur.
Tanry, gzelliini rtyor, en yldzlarn saklyorsun, susuyorsun. Hikmetini bana, konumadan
retiyorsun.
Bugn alkanan denizin stnde sessiz dodun. Sendeki sevgi ve ar, frtnal ruhuma ferahlk veriyor.
Gzelliine brnm olarak bana geldin ve hikmetinle seslendin.
Senin ruhundaki utanma duygusunun ve gsteriinin farkna varmaz olur muyum? Bana, insanlarn, en
yalnzna, gneten nce geldin.
Biz nceden beri dostuz. Kederimiz, sevincimiz ve zmz ortaktr. Gneimiz bile ortaktr.
Biz birbirimizle konumayz. nk pek fazla ey biliriz. Biz birbirimize susarak hitap ederiz,
bilgilerimizi birbirimize glmseyerek veririz.
Ateimin sen deil misin? Anlaymn ikiz ruhu sende deil mi?
Her eyi beraber grp rendik. Birbirimize ve birbirimizin stne ykselmeyi ve lekesiz
glmsemeyi beraber rendik.
Aramza zorlama, hedef ve su bir yamur gibi damlad zaman parlak gzlerle kilometrelerce
uzaktan bulutsuz derinliklere glmsemeyi beraber rendik.
Ve eer yalnz dolasaydm, ruhum geceleyin ve sarp yollardan neyin aldn duyard?
Dalara kmsam kimi aryordum, dalarda senden baka kimi aryordum?
Btn gezintilerim ve trmanlarm! Bunlar zorunluydu. aresiz kalmn aresiydi. Btn iradem
yalnz umak, sana doru umak ister.
Geici bulutlar ve seni lekeleyen eyler kadar nefret ettiim ne var? Kendi kinimden bile nefret
ediyordum. nk seni lekeliyordu.
Geici bulutlara kzarm. Bu sinsi, hrsz kediler senin ve benim ortak olan bir eyimizi alarlar.
Muazzam ve snrsz bir evet ve minimizi alarlar.

Biz geici bulutlara kzarz. Bu araclara ve bartrclara, kutsanmay da lanetlenmeyi de

renmemi olan bu yarm yamalaklara kzarz.
Ey aydnlk gk, seni geici bulutlarla rtlm grmektense bir uurumda gksz oturmay ve kapal
gk altnda bir f iinde kalmay tercih ederim.
ok defa bu geici bulutlar zikzakl tellerle, imekten bir altn teliyle yakalamak isteini duyarm.
Gk grler gibi, ikin karnlarna davulla vurmak isterim. fkeli bir davulcu senin evet ve
minini alyor. Ey stmdeki temiz aydnlk gk, ey k uurumu, onlar benim evet ve minimi
senden alyorlar.
nk grlty, gk grlemesini ve saanaklar bu sinsi, pheci, kedi sessizliine tercih ederim.
nsanlar arasnda da en ok sinsilerden, yarmlardan, kararsz geici bulut tiplerinden nefret ederim.
Kutsamay bilmeyen, lanetlemeyi renmeli. Bu iten t bana berrak gkten geldi. Bu yldz
karanlk gecelerde de benim gmde grnr.
Ey temiz, berrak gk, ey k uurumu. Sen beni kuattka ben bir kutsayc ve evet deyiciyim ve
btn uurumlara kutsayc evetimi tarm.
Ben kutsayc ve evet deyici oldum. Bu i iin uzun zaman uramaya mecburum. Kutsanacak ellerim
boalsn diye grei olmaya mecbur oldum.
Ama benim kutsamam udur; her eyi kendisine layk bir gk olmak. Yuvarlak bir at, zmrt bir an
ve sonsuz bir gven, byle kutsayan bahtiyardr.
nk her ey sonsuzluk pnarnda iyi ve ktnn tesinde vaftiz edilir.
yi ve kt ancak ara glgeleri, lo hznler ve geici bulutlardr.
Bu szm bir kutsamadr, bir gnah ileme deildir! Her eyin stnde rastlant, tanrsal iffet, tanrsal
yalnzlk ve tanrsal taknlk vardr.
Yalnzlk! Bu, dnyann en eski asaletidir. Bunu herkese verdim, onlar bir maksatla klelikten
kurtardm.
Bylece bu zgrlk ve tanrsal neeyi bir zmrt am gibi her eyin stne am oldum. Onlarn
stnde ve onlarn araclyla hkmeden bir sonsuz irade yoktur.
Hepsinde bir ey imknszdr; mantkl diye rettiim bu azman taknl ve bu delilii o sonsuz
iradenin yerine koydum.
Ancak bir para uur, yldzdan yldza serpilmi bir hikmet tohumu, bu eki maya her eye
karmtr, deliliin hatr iin her eye bir hikmet karmtr.
Bir para hikmet mmkndr ama herkeste, rastlantnn ayaklar stnde dans etmeyi tercih eden,
mutlu bir gven hissi buldum.

Ey stmdeki temiz, yksek gk; senin temizliinin eseri olarak rendim ki sonsuz akl, rmcei ve
rmcek a yoktur. Sen benim iin kutsal rastlantlarn dans ettii zeminsin, ilahi zarlar ve oyuncular
iin bir tanr masassn.
Kzaryorsun ha, sylenmeyecek bir ey mi syledim, seni kutsayaym derken gnah m ilemi
oldum?
Yoksa yzn kzartan ikisi arasndaki utan m?
Byk gn geliyor diye susmam ve gitmemi mi istiyorsun?
Dnya derindir ve gndz dnldnden daha derindir. Gn domadan her ey konumaz ama o
gn geliyor, haydi ayrlalm.
Ey stmdeki mahcup, parlak gk! Ey gne domadan nceki bahtiyarlm, gndz oluyor. Onun
iin ayrlalm.
Zerdt byle dedi.

Kltc Erdeme Dair

I
Zerdt karaya ayak basnca doru kendi dana ve maarasna gitmedi. Birok yollardan dolat.
eitli sorular sorarak aklama ald. Ve kendisi iin mstehziyane yle dedi:
"u rmaa bak ki birok kvrmlar yaptktan sonra kendi mansabna dklyor.
renmek istiyordu; bu aralk insanlar nasl olmutu? Bymler miydi yoksa klmler miydi?
Birdenbire bir ara yeni evler grd, aarak sordu: "Bu evler ne olacak? Onlar hibir byk ruh
kendi sembol olarak kurmamt. Onlar bir afacan ocuk oyun kutusundan m kard? Ah bunlar
baka bir ocuk da yine kutusuna koysa! Hele u odacklara bak! Buraya erkekler girip kabilir mi?
Bu evleri ipekbcei veya kendilerini de yalatacaklar pis kedileri iin yaptklar hissini alyorum.
Zerdt durdu ve dnd sonra kederli yle dedi:
"Her ey klm her yerde bask kaplar gryorum. Benim gibileri oradan geebilir ama
bklerek!
Ah kklerin karsnda bklmeye mecbur kalmayacam lkeme, ne zaman varacam?
Zerdt iini ekti ve uzaklara dald. Ayn gn kltc erdem hakkndaki sylevini verdi.
II
u halkn arasnda dolayorum ve onlar inceliyorum. Erdemlerini kskanmadm iin beni
affetmiyorlar.

Onlara; "Kk insanlarn kk erdemlere ihtiyac vardr. Kk insanlarn da gerekli oluu bana
ac geliyor! dediim iin bana di biliyorlar.
Ben bu yabanc diyarda tavuklarn bile srdklar horoza benziyorum, ama bu yzden tavuklara
dargn deilim.
Btn kk zntlere olduu gibi, bunlara kar da kibarm, nk dikenlere aleyhtar olmak,
sanrm ki ancak kirpilere yarar.
Akamlar atein etrafnda oturduklar zaman, hep benden sz ederler ama beni dnmezler.
Hakkmdaki amatalar dncelerimin stne bir rt eker, bu sakinlii rendim.
Bu karanlk bulut bizden ne istiyor? Dikkatli olalm da bize bir salgn hastalk getirmesin!
Birbirleriyle byle amata ederler.
Geenlerde bir kadn bana gelmek isteyen ocuunu, "Bu adamn gzleri, ocuk ruhlarn yakar
diyerek benden uzaklatryordu.
Ben konutuum zaman ksryorlar. Sanyorlar ki ksrk sert rzgrlara kar bir siperdir.
Mutluluumun frtnasn kefedemiyorlar.
"Bizim, Zerdt iin henz zamanmz yok! diyorlar. Fakat Zerdt iin olmayan bir zamandan ne
kar?
Hele beni vmeleri! Bunlarn vmeleriyle nasl avunabilirim? O v, benim iin bir dikenli kuaktr
belimden karrken de bana batar.
Onlardan unu da rendim; ven, bir ey veriyormu gibi poz alyor. Oysaki daha fazla armaan
almak istiyor.
Ayaklarma sorun, acaba onlarn vleri ve avutmalar houna gidiyor mu? Byle bir tiktakla
ayaklarm ne dans edebilir ne de sakin durabilir!
Beni verek kltc erdemlere kandrmak istiyorlar, ayaklarm kk ansn aldn oynamaya
altrmak istiyorlar!
u halkn iinde dolayorum ve onlar inceliyorum. Onlar klmlerdir ve gittike klecekler.
Mutluluklar ve erdemleri budur.
Onlar erdemde de alak gnlldrler. nk rahatlk isterler, rahatlkla ancak alak gnll erdem
uyuur.
Onlar da geri kendilerine gre bir yrme ve ilerleme renirler, ama ben buna aksama derim. Bu
halleriyle acelesi olanlar iin birer engelden baka bir ey deillerdir.
Bazlar ileri doru yrr ve ensesini bkerek geriye bakar. Bylelerini ineyip geesim gelir.

Ayak ve gz, yalan sylememeli ve birbirlerinin yalann cezalandrmamal. Ama kklerin yalan
ok olur. lerinden birka iradeye sahiptir. Fakat ou iradeye tutsaktr.
Birka itendir. Fakat ou sahte aktrdr.
Aralarnda istemedikleri halde ve farknda olmadan artistlik edenler vardr. Saf, temiz olan hep az
olur. Hele saf, temiz artistler.
Burada erkek az, onun iin kadnlar erkekleiyor. nk kadnda kadnl bulmak iin, gerek
erkeklik gerekir.
En kt ikiyzllkleri u; emredenler, emre uyanlarn erdemlerine ikiyzllk ediyor.
"Ben hizmet ediyorum, sen hizmet ediyorsun, biz hizmet ediyoruz. kiyzllkle hkmedene byle
tapnlr. Hele en bataki de ilk hizmeti ise yazklar olsun!
Ah gzm onlarn ikiyzllklerine dikildi! Sinek mutluluklarn ve gneli pencere camlarndaki
vzltlarn kefettim!
O kadar iyilik, o kadar dknlk grdm; o kadar adalet, o kadar acma ve o kadar dknlk!
Birbirlerine kar iyi, adaletli ve yuvarlaktrlar. Kum tanelerinin birbirlerine kar iyi adaletli ve
yuvarlak olular gibi!
Bir kk mutluluu alak gnlllkle kucaklamay yazg sayyorlar ve bu srada yeni bir kk
ansa doru gzlerini alatryorlar.
Onlar esasnda kse olmak isterler, hele kimsenin kendilerine ac vermemesine bakarlar. Bylece
herkese uyum ve sayg gstermi oluyorlar.
Adna erdem deseler de bu, bir korkaklktr.
Bu kk adamlar bir defa sert konuacak olsalar, ancak ses ksklklarn belli ederler. Her esinti
onlarn sesine ksklk verir.
Kurnazdrlar! Erdemlerinin kurnaz parmaklar vardr. Fakat yumruklar yoktur. Parmaklar
yumruklamay bilmez.
Alakgnll ve uysal yapan her ey, onlarca erdemdir! Bylece kurdu kpekletirirler ve insan da
insann en basit evcil hayvan haline getirdiler.
Srtarak; "Biz her eyin ortasn ararz. len savalardan da, keyif sren domuzlardan da uzaz.
derler.
Fakat bu, eitlik adnda olsa da aslnda bir orta halliliktir.
III

u halkn arasnda dolayorum ve baz eyler sylyorum. Fakat onlar bunu kavramay ve saklamay
bilmezler.
Gnahlarndan dolay sulandrmak iin gelmediime
"yankesicilerden korununuz demek iin gelmedim.

ayorlar.

Evet

gerekten,

ben

Sanki ilerinde, sesleri ucu sivri bir tebeir gibi gcrdayan ukalalarn says yetmezmi gibi, sivri
aklllklarn daha da sivriltmediine ayorlar.
"inizdeki, ellerini kavuturup inleyerek ibadet etmek isteyen btn korkak eytanlar lanetleyiniz.
dediim zaman "Zerdt dinsiz! diye baryorlar.
Bunu zellikle yazgya raz olanlar sylyorlar. te bunlarn kulana barmay severim. Evet ben
Zerdt, tanrsz Zerdtm!
Ah, bu her eyi tanrya ykleyen insanlar! Nerede kklk, hastalk ve adilik varsa bit gibi oraya
sokulurlar. Onlarn belini bkmekten ancak tiksinti beni alkoyar.
Ben Zerdt, dinsiz Zerdt, diyorum ki benden daha tanrsz kim var ki ondan ders almakla
sevineyim.
Ben Zerdt, tanrsz Zerdt, benim gibisini nerden bulaym? Benim eim, benzerim, kendilerini
iradelerine tabi tutanlar ve her trl yazgclktan uzaklaanlardr.
Ben Zerdt, tanrsz Zerdt, her rastlanty kendi anamda kaynatrm ve iyice piince houma
giden yemek olur.
Evet baz rastlantlar gl olarak karma kmlardr, fakat iradem daha gl kmtr. O zaman
rastlant diz kp yalvarmaya balamtr, yalvararak ve okayarak kalbimde bir barnak aramaya
uramtr. Bak Zerdt demitir dostun dosta gelii gibi geliyorum.
Bana uygun kula olan kimsenin bulunmad bu yerde ne syleyeyim? Bari rzgrlara haykraym!
Siz kkler, gittike klyorsunuz. Ey rahat dknleri; tuz buz oluyorsunuz, harcanacaksnz!
Birok kk erdemleriniz, kk ihmalleriniz ve bir sr kk raz olularnz yznden
harcanyorsunuz!
ok fazla esirgenmek ok fazla fedakrlk etmek; sizin dnyanz bu! Ama bir aacn bymesi iin
kayalar etrafnda sert kkler atmas gerekir.
hmal ettiiniz eyi btn insan geleceinin dokusuna ryorsunuz. Sizin en knz bile gelecein
kanndan emerek yaayan bir rmcektir.
Ey kk erdemliler, sizin bir eyi alnz da almaya benzer.
Afacanlarnzn bile vn u; Ancak gasp yaplmayan yerde almal.

Her eyi tanrdan bekleyip, yazgya raz olmann bir kural da u; Her ey ele geebilir.
Fakat ey rahat dknleri, size derim ki Her ey alnr ve her ey elinizden alnacak.
Ah, her trl yarm iradeyi kendinizden atsanz da tembellikte de etkinlikte de tam kararl olsanz. Ah,
benim u szm anlasanz!
Ne olursa olsun, daima istediinizi yapnz.
Fakat ilk nce, bir ey isteyebilen insanlar olunuz. Yaknlarnz kendiniz gibi seviniz, ama nce
kendinizi seven insanlar olunuz. Byk sevgi ile sevmek byk aalama ile sevmek. Zerdt, o
dinsiz byle diyor.
Bana uygun kulak kimsede olmadktan sonra, niye konuuyorum! Ben buraya zamanndan bir saat nce
gelmiim.
Bu halkn iinde ben, kendi ncelim, kendimim; bu karanlk sokaklardaki horoz sesi kendimindir.
Fakat onlarn saati geliyor! Benim saatim de geliyor! An be an daha dnyorlar, daha
fakirleiyorlar ve daha ksrlayorlar. Zavall, o zavall dnya.
Yaknda kurumu ota benzeyecekler. Kendilerinden bkacaklar, sudan fazla atein zlemini
duyacaklar!
Ah yldrmn aziz saati! le vaktinin srr!
Bu halk bir zaman gelip hareketli bir ate haline getirmek ve alevden dillerle konuturmak isterim.
Bir zaman gelip alev dillerle u haberi versinler; "O geliyor, o byk le yakndr!
Zerdt byle dedi.

Zeytin Da stnde
K, o zorlu dost, evime geldi. Onun dosta el skndan ellerim mosmor.
Bu zorlu dosta sayg duyarm. Fakat onu yalnz brakmay severim. Ondan kaarm. yi koulursa
ondan uzaklalabilir!
Scak ayak ve scak fikirlerle rzgrn sakin olduu yere, zeytin damn gne kesine kouyorum.
Burada zorlu dostuma glyorum. Ve evimdeki sinekleri temizledii ve bir sr kk grltleri
susturduu iin onunla aram iyi.
O, bir sivrisinein ark sylemesinden, hele ikisinin bir arada syleyiinden hi holanmaz.
Sokaklar yle tenhalatrr ki gece ay n korku alr.
K, sert bir konuktur. Fakat ona sayg duyarm. Ve cilveli kzlar gibi ikin gbekli ate putuna
tapmam.

Bir para di takrdatmak putlara tapmaktan iyidir! Benim tarzm bu. Duman stnde karanlk ate
putlarna pek kzarm.
Eer seversem, kn sevmeyi yazn sevmeye tercih ederim. K evime geleliden beri dmanlarmla
daha iyi, daha candan alay ediyorum.
Hatta dee sokulsam bile! Benim sokulgan ansm orada da gler. Yalan ryam bile gler.
Ben bir sokulgan mym? Byklerin nnde asla sinemedim. Ve yalan sylemisem sevgi yznden
sylemiimdir. Onun iin k yatamda da keyifliyim.
Yufka bir yatak, beni kaba yataktan daha fazla str. nk ben yoksulluumu da kskanrm.
Yoksulluum bana en ok kn aziz gelir.
Her gnme bir akayla balarm. Bir souk dula k alaya alrm. Benim azl ev dostum buna pek
homurdanr.
Kl rengi bulutlarn ekip gm asn diye, onu bir mum yla gdklamasn severim. Sabahlar
zellikle akacymdr. Kovalarn emede takrdad ve atlarn sessiz sokaklarda scak scak
kinedii erken saatlerde; gk alsn, bir ak bal, sakall ihtiyar, k g alsn diye sabrszlkla
beklerim.
K g, susan gk! ok defa gneini bile gizleyen gk!
Uzun ve aydnlk susmay ondan m rendim? Yoksa o mu benden rendi? Yoksa her birimiz bunu
kendimiz mi bulduk?
Her iyi eyin bin trl kayna vardr. Btn iyi ve cesur eyler, hayata keyifle atlrlar. Bunu
tekrarlamamalar mmkn m?
Asil ve cesurane bir ey de uzun susmak ve k g gibi parlak, yuvarlak gzlerle bakmak ve onun
gibi, gneini ve bklmez gne iradesini gizlemektir. Gerekten, bu sanat ve ka yakan bu
cesareti iyi renmiim!
Benim en sevimli muzipliim ve sanatm odur ki sessizliin kendisini sessizlikle meydana
karmamay renmitir.
Szlerle ve zarlarla oynayarak ssl bekleyicilerimi aldatrm. Bu zorlu dikkatlilerden iradem ve
hedefim syrlmaldr.
Derinliim ve son irademi kimse gremesin diye, uzun ve aydnlk susmay kefettim.
Nice aklllar grdm, ilerini kimse grmesin diye ehrelerini karartrlar ve sularn bulandrrlar.
Fakat asl bunlara daha kurnaz gvensizler ve karclar sarar ve en gizli srlarn alarlar!
Hele aydnlar, uyanklar, effaflar; bence en usta susucu bunlardr. Dipleri o kadar derindir ki en
berrak su bile onlar meydana karamaz.

Ey kar sakall suskun k g! Ey stmdeki yuvarlak gzl ak ba! Ey ruhumun ve irademin gksel
iareti!
Altn yutmu birisi gibi ruhumu amasnlar diye gizlenmeye mecbur deil miyim?
Btn bu evremdeki kskanlar ve dertliler uzun bacaklarm grsnler diye tahta ayaklk tamamal
mym?
Bu duman tten oda dkn tkenmi ruhlar ve onlarn kskanl benim mutluluuma nasl
dayanabilirler?
Bylece onlara tepelerimdeki k ve buzu gsteriyorum! Damn btn gne kemerleri kuandn
deil!
Onlar benim yalnz k frtnalarmn sesini duyarlar. zlemli, ar, scak gney rzgrlar gibi scak
denizlerden getiimi duymazlar.
Bamdan geen kazalara ve rastlantlara acrlar. Fakat ben derim ki; "Brakn, rastlant bana gelsin.
O bir ocuk gibi masumdur.
Eer mutluluumun evresini kazalar, k skntlar, buz ays kasketi ve buz g zarflaryla
sarmasan; mutluluuma nasl dayanabilirler!
Bu kskanlarn ve dertlilerin merhametine acmasam!
Onlarn karsnda iimi ekerek, ayazdan dilerimi tkrdatarak ve kendimi acmalar ierisine
sabrlca sardrmasam; mutluluuma nasl dayanabilirler?
Ruhumun en uygun cesaret ve iyi niyeti odur ki kn ve buz frtnalarn gizlemez; o, souk
kabarcklarn da saklamaz.
Birisinin yalnzl hastann kamasdr. tekinin yalnzl hastadan kamadr.
evremdeki btn bu a afacanlar varsn k souundan dilerimin takrdadn ve iimi ektiimi
iitsinler. Bu i ekmesi ve di takrdatmasyla onlarn stlm odalarndan da kaarm. Ellerimdeki
souk kabarcklarmdan dolay bana acsnlar ve benimle beraber i eksinler. "Akln ndan
dnyoruz diye szlansnlar.
Bu aralk plak ayakla zeytin dann stnde dolap duruyorum. Zeytin dann gneli kesinde
ark sylyor ve btn acmalarla alay ediyorum.
Zerdt byle dedi.

Geip Gitme stne

Zerdt bylece ar ar, birok halk ve ehirler iinden geerek dolambal yollardan dana ve
maarasna gitti. Bu yolculukta farknda olmadan byk ehrin kapsna da uramt. Burada az

kpkl bir deli, elini aarak ona doru geldi ve yolunu kesti. Bu, halkn Zerdtn maymunu
dedikleri deliydi. nk Zerdt onun szlerinden bir eyler renmiti ve onun hikmet hazinesinden
baz eyler edinmiti. Deli, Zerdte yle dedi:
Zerdt, buras bykehir; burada arayacak bir eyin yok, burada her eyi kaybedebilirsin.
Bu batakla niin dalmak istiyorsun? ehir kapsna tkrp geri dnsen daha iyi!
Buras yalnz dncelerinin cehennemidir. Burada byk fikirler canl canl kzartlr ve
paralanarak piirilir.
Burada btn byk duygular rr. Burada yalnz kuru duygucuklar takrdar. Ruhunun mezbahalar
ile frnlarnn kokusunu almyor musun?
ldrlm ruhlarn kokular yaylmyor mu?
Ruhlarn kirli paavralar gibi asldklarn grmyor musun?
Onlar bu paavralardan gazete yaparlar.
Ruhun burada sz haline geldiini duymuyor musun? ren sz bulaklar! Onlar bu sz
bulaklarndan gazete de yaparlar.
Birbirlerini kotururlar ve nereye gideceklerini bilmezler. Birbirlerini kzdrrlar, altnlarn
akrdatrlar.
Soukturlar, snmak iin kaynam su ararlar. Isndklar zaman donmu ruhlarla serinlemek isterler.
Kamuoyu yznden hepsi acl ve saraldr.
Burada her trl ktlk ve gnah var, fakat erdemliler de var; yapmack erdem!
Tembelce yazp izen ellerinin, oturmaya ve beklemeye yarayan kaba etlerinin, uydurma bebeklerle
kutsand yapmack erdem!
Burada srlen tanrs iin birok dindarlk, kandrmaca, avutmaca, dindarane tkrk yalama ve
ikiyzllk var.
Yldz ve tanrnn balama tkr, yukardan aaya damlar. Yldzdan yoksun her gs
yukarlara byle zlem eker.
Ayn halesi vardr ve halenin glgesi vardr. Dilenci srs ve yapmack erdem, saraydan gelen her
eye tapar.
Ben hizmetiyim, sen hizmetisin, biz hizmetiyiz. Yapmack erdem, hkmdarna byle tapar. Ufak
gsne bir nian kazanmak iin, hak ettii nian gsne taklsn diye.
Fakat ay en byk olan eyin etrafnda dner. Hkmdar da en geici eylerin etrafnda dner. Bu ise

bezirgnn altndr.
Srlerin tanrs, altn kasasnn bekisi deildir. Hkmdar dnr, ama bezirgn ynetir.
Zerdt, sende kuvvetli, aydn ve iyi olan ne varsa onlarn hatr iin bu bezirgnlar ehrine tkr ve
geri dn.
Burada kan, damarlarda kirli ve pis akar. Bir kargaalk iindeki btn ssl ve sahte insanlarn
topland bu byk ehre tkr!
Ezilmi ruhlu, dar gsl, kurnaz bakl, pis parmakl halkn ehrine tkr!
Utanmazlarn, yapkanlarn, yaz dalaverecilerinin, azgn isteklilerin ehrine tkr!
Clz, ehvetli, rk, yaral ve kartrclarn topland ehre tkr!
- Bykehre tkr ve geri dn!
Zerdt burada az kpkl delinin szn kesti ve azn kapad.
"Artk yeter! dedi. "Szlerinden ve tarzndan oktandr tiksiniyorum!
Bizzat kurbaa ve yenge olacak kadar uzun zaman bu bataklkta niin oturdun?
Senin kendi damarlarnda pis ve iren bir bataklk kan akmyor mu? Vakvaklamay ve gnah
ilemeyi renmedin mi?
Niin ormana gitmedin? Niin topra srmedin? Deniz yeil adalarla dolu deil mi?
Senin aalamalarn kmserim. Beni uyaracana niin kendini uyarmadn? Benim aalamalarm
ve benim uyarc kuum yalnz sevgiden umal, fakat bataklktan deil!
Az kpkl deli! Sana benim maymunum diyorlar. Fakat ben sana, homurdanan domuzum derim.
Homurdanmanla, benim delilii vm de bozuyorsun.
Sana ilk homurtuyu veren neydi? Kimsenin seni fazla sevmemesi mi? te bu yzden bu pislie girdin
ki homurdanmaya neden bulasn.
Birok kinler iin neden bulasn! Senin btn kprmen kinden ibarettir. Kendini beenmi deli, seni
anlyorum!
Hakl olduun yerde bile senin deli szlerin bana zarar verir. Zerdtn sz yz defa da hakl olsa
sen sznde daima hakszlk yaparsn.
Zerdt byle dedi. Byk ehre bakt, iini ekerek uzun zaman sustu. Sonunda yle dedi: "Yalnz
bu deliden deil, bu byk ehirden de tiksiniyorum. Her ikisinde de ne dzeltilecek, ne bozulacak
bir ey var.

Yazk u byk ehre! Ah, onun stun stun alevlerle yandn grsem!
Byle yangn stunlar byk leye rastlamal. Ama bunun daha zaman var. Ve kendine zg bir
yazgs var!
Ey deli, veda iin sana u d veririm; Bir yer ki artk orada sevemiyoruz, oradan geip gitmeli!
Zerdt byle dedi, delinin ve ehrin nnden geti, gitti.

Dnmeler stne
I
Ah bu imende daha geen gn yeil ve canl olan eyler, imdi sararp solmu! Buradan ne kadar ok
mit baln kendi kovanlarma tamtm.
Btn bu gen kalpler ihtiyarladlar ha, ihtiyar bile deil yorgun, adi ve rahat dkn oldular; "Biz
yine dindar olduk. diyorlar.
Daha geen gn onlarn, erkenden cesur admlarla yrdklerini gryordum. Fakat onlarn anlay
arayan bacaklar yorulmu, imdi artk sabah cesurluklarn bile inkr ediyorlar!
Evet ilerinden bazlar bir zamanlar bir dansr gibi yrrd. Onlara hikmetimin glmseyiini iaret
verirdi. imdi onu iki bklm puta doru srnrken gryorum.
Bir zamanlar sinekler ve gen airler gibi k ve zgrlk etrafnda rpnrlard. Bir para
yalandlar ve bir para soudular, imdi daha ktmser ve bir klkedisi halindeler.
Yalnzln beni bir balina gibi yutmasndan m kalpleri irkildi? Kulaklar benim davul ve tellal
sesimi uzun zaman zlemle bekleyip duymadklar iin mi byle oldu?
Ah, kalplerinde dayankllk ve ar cesaret bulunanlar daima azdr. Bylelerinin ruhu sabrl olur,
tekilerse korkaktr.
tekiler... ocukluk onlardadr. Bu kiiler, bu gereksizler, bunlarn hepsi korkaktr.
Onlarn bana, benim cinsimden iler gelir. Yani ilk yoldalar ller ve rtkanlar olur.
kinci yoldalar ise onun inananlar olacaklardr. Canl bir sr, ok sevgi, ok delilik ve zamansz
sayg.
nsanlar arasnda benim cinsimden olan, byle inananlara gnl balamamal. nsanlarn bu
kaamakl ve korkak huylarn bilenler, bu baharlara ve renkli imenlere inanmamal.
Baka trl olabilselerdi, baka trl isteyeceklerdi. Yarm yamalaklar, her btn bozarlar,
yapraklar sararyorsa bunda ikyet edecek ne var? Brak gitsinler ve dsnler. Zerdt; ikyet
etme, hatta onlarn altna sert bir rzgr fle. Yapraklar fle Zerdt fle de btn sararm ve

solmular senden daha abuk uzaklasnlar.

II
"Biz yine dindar olduk. Bu dnmeler bunu itiraf ederler. Bazlar da itiraf edemeyecek kadar
korkaktrlar.
Bylelerini gzlerinden tanrm ve yzlerine; kzaran yzlerine kar sylerim bunu; "Siz yine
tapanlar oldunuz.
Ama tapmak bir rezilliktir.
yi bilirsin, iindeki korkak eytan; elini kavuturmak ve gsne koyarak rahatlamak ister. Bu korkak
eytan sana; bir tanr vardr. der.
Bylece ktan korkanlar arasna girmi olursun. Ik bunlarn rahatn karr. Artk kafan gittike
daha derin geceye, karanlklara gmmeye mecbursun.
Evet, sen saati iyi setin, gece kular imdi yuvalarnda uyuyorlar. Iktan korkanlar iin akam saati
ve bayram saati geldi.
Fakat bu bayram kutlanmaz!
Sesini duyuyorum ve kokusunu alyorum! Sizin av ve tanma zamannz geldi. Olay bir yaban av
deil; fakat usta, yumuak, sinsi ve sessiz tapanlar av.
Ruhani sallapatiler av! Btn kalpler iin fare kapanlar yine hazr ve nerede bir perde asam orada
bir yarasa kayor.
Yannda baka bir pervane de var myd? nk her yerden kk gizli topluluklarn kokusunu
alyorum; nk nerede bir odack varsa orada sofular ve bu sofularn havas var.
Bunlar uzun geceler yan yana otururlar ve konuurlar; Brakn yine ocuklar gibi olalm ve sevgili
tanr, diyelim. Bunlarn azlar ve mideleri dindarane ekerlemelerle bozulmutur.
Veya rmceklere akl reten ve putun altnda a rmek iyidir diyen hilekr, srlar renmeye
merakl bir rmcee uzun geceler bakarlar.
Veya gndzn bir oltayla batakln kenarnda otururlar ve derinlere daldklarn zannederler. Fakat
balk bulunmayan yerde balk avlamaya kalkana s bile demem.
Yahut eski karsndan ve onun vglerinden bkp, algsyla daha taze bir kadn avlamaya alan bir
algcdan, neeli harp almay renirler.
Veya karanlk odalarda ruhun grnmesini bekleyen bir yar mecnundan rpermeyi renirler. Oysaki
ruh, byle yerden kaar!

Yahut gaml rzgrlardan, gaml sesler renmi bir ihtiyarn slk almasn dinlerler.
O rzgrlara slk alar ve kederli seslerle gaml tler verirler.
Bunlardan bazlar gece bekisi bile olmulardr. imdi kaval almay, geceleyin dolamay ve
oktandr uykuya dalm ihtiyarlar uyandrmay bilirler.
Dn gece bahe duvarnda bu ihtiyarlardan be sz dinledim. Bunlar ihtiyar, kederli, kuru gece
bekileri sylyorlard.
Bir baba olarak evlatlarna iyi bakmyor! nsan babalar bunu daha iyi yaparlar.
O pek ihtiyar! ocuklarna artk hi bakmyor. teki gece bekisi byle cevap verdi.
ocuklar var m? Bunu kendisi ispat etmezse kimse ispat edemez! ok isterim ki o bunu esasl
surette ispat etsin.
spat m? Sanki herhangi bir eyi ispat etmi gibi! spat ona zor gelir, kendisine inanlmasna ok
deer verir.
Evet! Evet! Kendisine inanlmas onu mutlu eder. htiyarlarn huyu bu! Bizim de halimiz bu!
Iktan rken iki ihtiyar gece bekisi birbirleriyle byle konuuyorlar ve arkasndan dokunakl
kavallarn flyorlard. Dn gece bahe duvarnda bunlar oldu. Bense glmekten katldm,
kusacaktm, fakat bilmiyordum nereye? Ve iime ktm.
Evet, eekleri sarho grmek ve gece bekilerinin tanrdan phelendiklerini duymak beni katlasya
gldrr.
Btn bu phelerin zaman artk oktan gemedi mi? Byle eski, uyuuk, ktan rken eyleri kim
uyandrabilir!
Eski ilahlarn oktan sonu geldi ve gerekten, iyi, en, ilahi bir sonlar oldu!
lmn zamanna ulamadlar. Bu yalandr. Dorusu odur ki onlar bir defasnda da kendi kendilerine
glmekten ldler! Bu bir tanrnn en dinsizce sz syledii zaman oldu. O sz udur; Bir tek tanr
vardr. Benden baka tanrn olmamal!
Kabasakal, kskan bir tanr! O kendini unutmutu. O zaman btn ilahlar gldler ve tahtlarnn
stnde sallanarak yle bardlar; Tanrlk bu deil midir ki ilahlar vardr, fakat ilah yoktur.
Kula olan iitsin
Zerdt sevdii Alaca nek adl ehirde byle dedi. Buradan kendi maarasna ve hayvanlarna
ulamak iin iki gnlk yolu vard. Ruhu ise yuvaya dnn sevinci iindeydi.

Yurda Dn

Ey yalnzlk! Yurdum, yuvam yalnzlk! Vahi gurbette o kadar uzun ve vahi yaadm ki sana
gzyalarmla dnmemek mmkn deil!
imdi beni bir ana gibi parmaklarnla korkut, bir ana gibi bana glmse ve de ki; "Bir zamanlar bir
kasrga gibi benden uzaklaan kimdi?
Ayrlan yle dedi; "Yalnzlkta ok fazla kaldm. Ve susmay unuttum. Bunu imdi rendin mi? "Ey
Zerdt, her eyi biliyorum. Sen kalabaln iinde benim yanmda olduundan daha fazla yalnzsn.
Terkedilmek ve yalnz olmak baka eyler. imdi bunu rendin. nsanlar arasnda daima vahi ve
yabanc kalacaksn.
Hatta onlar seni sevdikleri zaman dahi kendilerine vahi ve yabanc kalacaksn. nk onlar her
eyden nce korunmak isterler.
Oysaki imdi burada, yurdundasn. Burada her eyi syleyebilirsin. Ve btn temelleri sarsabilirsin,
burada kendinden utanacak gizli sakl duygular yoktur.
Burada her ey seni tatllkla dinler ve sana yaknlk gsterir. nk onlar bu srtn stne oturmak
isterler. Burada her sembolle her geree ulaabilirsin.
Burada her eye drst ve itenlikle seslenebilirsin.
Burada her eyin dorusunu syleyen adamn szleri, kulaklara vg gibi gelir!
Fakat terkedilmi olmak baka ey. Hatrlar msn Zerdt, sen ormanda kararsz bir halde ve bir l
gibi nereye gideceini bilmediin bir srada kuun, senin stnde nasl lk atyordu?
nsanlar arasnda olmay, hayvanlar arasnda olmaktan daha tehlikeli bulduun zaman hatrlyor
musun? te bu, terkedilmekti!
Ve Zerdt, bo kovalar arasnda bir arap pnarndan, susuzlara arap dattn biliyor musun?
Sarholar arasnda susuz ve yalnz oturduun ve geceleri ikyet ettiini, "Almak vermekten daha tatl
ve daha mutlu, hatta almak almaktan daha hayrl deil mi! dediini hatrlyor musun? te
terkedilmek buydu.
Ve en sakin saatin aldn ve bu saatin seni kendinden uzaklatrdn ve sana gizli bir fslt ile
"konu ve parala dediini.
Ve senin btn bekleme ve susman sana dert yaptn ve alakgnll cesaretini korkakla
evirdiini hatrlyor musun? te bu, terkedilmekti.
Ey yalnzlk! Yurdum yalnzlk! Sesin bana ne mutlu ve ne iten sesleniyor!
Biz, birbirimize bir ey sormayz. Birbirimizden ikyetimiz yok. Her iimiz ak.
nk sende her ey ak ve berrak! Burada saatler bile daha abuk geiyor. nk karanlkta zaman,

aydnlkta olduundan daha skntl geer.

Btn varlklar hakknda her fikir bana burada gelir. Burada her varlk dile gelmek ister ve her olu
benden konumay renmek ister.
Fakat ya aada! Orada her konuma anlamsz! Orada unutmak ve geip gitmek en iyi akl. te bunu
rendim!
nsanda her eyi kavramak isteyen, her eye saldrmal. Fakat benim ellerim bunu yapamayacak kadar
temiz.
Ben onlarn havasndan bile solumak istemem. Ne yazk ki onlarn grltleri ve az kokular iinde
ok uzun zaman kaldm.
Ey etrafmdaki mutlu sessizlik! Ey temiz kokular! Sessizliin ve sakinliin ne temiz nefes al var?
Bu mutlu sessizlik nasl dinliyor?
Ya aada? Orada her ey konuur, fakat hibir ey dinlemez. Hatta zdeyiler anlarla alnsa bile,
panayrn bezirgnlar o sesi para akrtsyla boarlar.
Orada herkes konuuyor. Kimse anlamak bilmiyor. Her ey suya dyor, fakat derin pnarlara dalan
yok.
Orada her ey konuuyor ve konumann sonu gelmiyor.
Her ey gdaklyor, fakat yuvada sakin oturup civciv kartmak isteyen yok.
Daha dn; zaman iin ve dileri iin sert gelen eyler, gagalanm bir halde bugnklerin
enelerinden sarkyor.
Orada her ey konuuyor ve her sr ortaya kyor. Bir zamanlar sr diye tutulan ve derin ruhlarn
gizemi saylan eyler, imdi herkesin aznda!
Ey insan varl, ey garip yaratk, karanlk sokaklarn grlts artk arkamda kald. Beni korkutan en
byk tehlike arkamda kald.
Beni korkutan en byk tehlike; esirgemek ve acmakt ve her insan korunmak ve dertlerini paylamak
ister.
Gerekleri gizleyerek, lgn bir el ve takn bir kalple ve acmann kk yalanlaryla hazrlanm!
te insanlar arasnda byle yayordum.
Onlar arasnda deiik kyafette ve dayanabilmek iin kendimi inkra hazr bir halde yayor ve yle
diyordum; "Ey lgn sen insanlar tanmyorsun.
nsanlar arasnda yaanrsa insan unutulur. nsan kaln bir bilinmeyen ile evrilmi. Uza gren
gzler buna ne yapsn?

Beni tanmasalard, o zaman ben lgn, onlar kendimden fazla esirgerdim. Ben kendime kar sert
davranmaya alm. Ve bu korunma iinde kendimden alrm.
nsanlar arasnda uursuz damlalarn oyduklar ta gibi zehirli sineklerden delik deik edilmi bir
halde yayordum. Ve kendi kendime yle diyordum: "Her adi ey kendi adiliimden dolay
masumdur.
Her ilerinde iyi denenleri, en zehirli sinekler olarak buldum. Onlar masumiyetle sokarlar ve btn
masumiyetleriyle yalan sylerler. Bana kar nasl adil olabilirlerdi!
yiler arasnda yaayanlar, acma yalana altrr. Acma duygusu btn zgr gnlleri zehirler.
nk iyilerin budalal sonsuzdur.
Orada, aada kendimi ve zenginliimi gizlemeyi rendim. nk herkesin kalbini zrt buldum.
Benim acma duygumun herkeste grebildii yalan buydu. Kimde zek var ve kimde fazlas var;
grr ve kokusunu alrdm!
Onlarn ho olmayan hikmetleri, ben onlara hikmet dedim, ho olmayan demem. Bylece kelimeleri
yutmay rendim. Onlarn mezarclarna aratrclar ve deneyiciler derim. Bylece kelimelerin
anlamn deitirmeyi rendim. Mezar kazclar kendi hastalklarn kazyorlar. Btn molozlarn
altnda fena kokular sakldr. Molozlara dokunmamal, dalarda yaamaldr.
Mutlu bir burunla yine da zgrl soluyorum! Sonunda burnum insana ait btn kt kokulardan
kurtuldu!
Sert havalar, kprm araplar gibi, ruhumu canlandryor ve beni aksrtyor. Afiyet olsun.
Zerdt byle dedi.

Ktlk stne
Ryamda, son sabah grdm ryamda, dnyann br ucunda bir tepe zerinde bulunuyordum.
Elimde bir terazi vard ve dnyay tartyordum.
Yazk ki sabah kzll pek erken geldi. Ve kskan gn doumu beni yakarak uyandrd.
Gn doumu daima benim sabah ryalarmn alevlerini kskanr.
Ryada dnyay, zaman olan iin llmesi mmkn, tartmasn bilen iin tartlmas mmkn,
kuvvetli bir uucu iin stnden uulmas mmkn, ilahi zorluklara alk olanlar iin sezilmesi
mmkn grdm.
Benim ryam cesur bir yelkenci, yar gemi yar yelkenli. Kelebekler gibi sessiz, atmacalar gibi
sabrsz. Nasl oldu da bugn dnyay tartmak iin sabr ve dayankllk gsterebildi?
Acaba benim glmseyen, uyank gndz hikmetim btn sonsuz dnya grleriyle alay eden

hikmetim mi onunla gizlice konutu?

nk benim hikmetim yle der; "Kuvvet bulunan yerde, say egemendir. Saynn daha fazla kuvveti
vardr.
Ryam bu snrl dnyaya nasl gvenle bakyordu! Aratrmadan, korkusuz ve yalvarmadan!
Dnya sanki serin, yumuak, ipek derili, olgun bir altn elma gibi avucumun iine girdi. Dnya
kendini bana byle teslim etti.
O tepenin zerinde dnya bana, geni iradeli ve yol yorgunlarna bir tahta basamak gibi eilmi bir
aa eklinde grnd.
Sanki nazik eller bana bir sandk uzattlar. Utanmay ve saygy bilen gzler iin okayc bir sandk.
Bana dnya byle grnd.
nsan sevgisini uzaklatracak kadar anlalmaz deil, insan akln uyuturacak kadar ak deil.
Dnya, bana bu gn arkasndan kt eyler sylenen, oysa insanca, iyi olan bir ey gibi grnd!
Sabah ryama ne kadar teekkr etsem azdr ki; bugn erken zamanda dnyay tarttm!
Ryam bana bugn insanca, iyi bir ey olarak grnd. Bu hlya ve bu gnller avutucusu!
Ben de gndz ona ayn ekilde karlk vermeliyim ve onun en iyi tarafn renmeliyim!
imdi ben de, en kt eyi teraziye vuraym ve insanca iyi tartaym.
Kutsamasn reten lanetlemesini de retmitir. imdi dnyada en ok lanetlenen ey nedir?
Bunu teraziye vurmak isterim!
"ehvet, "hkmetme tutkusu, "bencillik. imdiye kadar en ok lanet edilen ve en ok iftiraya
urayan ey bunlardr. imdi bu eyi insanca, iyi tartaym.
Pekl! te benim dam, karda deniz! Deniz, o eski, yz bal, nemli, sevdiim deniz. Yumak
yumak, sadk ve vahi deniz!
Pekl! Yuvarlanp gelen denizi teraziye vuraym. Bir de tank seeyim ki baksn.
En yalnz, keskin kokulu, geni kubbeli aa, sevdiim aa seni tank tutuyorum!
imdi bu, hangi kpr stnde oluyor? Nasl bir kuvvet, ykseklikleri aaya doru zorluyor ve en
yksek ey nedir? Yukar doru kmak!
imdi terazi hazr ve sakin duruyor. Bir kefesine ar soruyu atyorum. teki kefe ar cevab
tayacak.
ehvet! Vcudu hor gren yobazlarn gzne diken ve btn te dnyallarn lanetledikleri ey.
nk ehvet, btn bu lgn reticileri ileden karr.

ehvet! Ayak takm iin, stnde kzarlan hafif ate, kurt yenii odunlar, le kokan paavralar iin
azgnlk sobas.
ehvet! Serbest ruhlar iin masum ve zgr topran mutluluu. imdiki zaman gelecee balayan
kpr!
ehvet! Yalnz solmu olanlar iin tadlm bir zehir. Fakat aslan iradeliler iin byk kalp ilac.
araplar iinde en byk saygyla saklanan arap.
ehvet! Daha yksek bir mutluluk ve yce mitlerimiz iin byk ans sembol. oklarna evlilik
adanmtr, hatta evlilikten fazla bir ey.
Erkek ve kadndan daha yabanc olan biroklarna ve erkekle kadnn birbirine ne kadar yabanc
olduklarn kim gerekten anlamtr?
ehvet! Ama ben fikirlerim etrafnda setler isterim, szlerim etrafnda da yle, ta ki baheme
domuzlar ve hayalperestler girmesin.
Hkmetme tutkusu! En kat yreklilerin elindeki alevden krba! En amansz hakknda kullanlmak
iin saklanm, amansz ikence. Canl atelerin karanlk alevi!
Hkmetme tutkusu! En kendini beenmi uluslarn karsna kan lgn fren. Belirsiz erdemlerle alay
eden her ksraa ve her gurura binen kuvvet!
Hkmetme tutkusu! Btn rm ve oyulmu eyler iin deprem. Khne mezarlarn stnden
yuvarlanan cezalandrc, krc kuvvet, zamansz cevaplarn yanndaki yldrmdan soru iareti!
Hkmetme tutkusu! Bakndan insan kovuklara kaar, iki bklm olur ve feryat eder, ylandan ve
domuzdan daha alaklar ve sonunda byk aalamay haykrr.
Hkmetme tutkusu! Byk kmsemenin korkun reticisi ki ehirlere ve devletlere "ekil
yerinden! diye nerir ve sonunda onlarn kendilerine "Ben buradan ekilmeliyim. dedirtir.
Hkmetme tutkusu! Erguvan mutluluklar, ekici bir ekilde gklere resmeden bir ak gibi, temizleri
ve yalnzlar kendi kendilerine yetecekleri bir ykseklie trmanmaya kandrr.
Hkmetme tutkusu! Yksek olan ey aaya inip iktidar almak isterse buna tutku denir mi?
Gerekten bu dknlkte, bu inite byk bir taraf yoktur.
Yalnz ykseklik, sonsuz olarak yalnzlkta kalmasn ve kendisiyle yetinmesin diye, dan vadiye
inmesi ve da rzgrlarnn ovalara esmesi iin ah byle bir zlemin kutsama ve erdem adn kim
bulacak? Ad bulunamayan bu eye Zerdt bir zamanlar "armaan eden erdem demiti.
te o zaman ki gerekten ilk defa, Zerdt bencillii kutsamt. Kudretli bir ruhtan kaynayan salam
ve kutsal bencillik! O kudretli ruhtan ki yksek, gzel ve zafer kazanan beden onundur. Ve etrafnda
her ey bir aynadr.
Kuvvetli ve inandrc beden! Bir dansr ki sembol ve zeti kendi kendiyle keyiflenen ruhtur. te
byle, beden ve ruhlarn kendi kendilerine keyiflenmelerine, erdem denir.

Onlarn iyi ve kt deyileriyle bu keyifleni, kutsal koruluklarla rtl! Kendi mutluluuyla btn
basit eyleri uzaklatrr. Btn korkulu eyleri kendinden uzaklatrr. "O kt! der ve korka
amalar! Daima szlanan, inleyen, telalanan ve kk karlar derlemekle megul olan her ey ona
basit grnr.
O her acl hikmeti de basit grr. Gerekten, hikmetler var ki karanlkta iek aar. Gece glgesi
hikmeti ki her ey kibirli diye daima iini eker.
Korkak gvensizlik, bak ve el sk yerine yemin isteyen ve pheci hikmet onca deersizdir. nk
bu, korkak ruhlarn iidir.
abuk beenilen, kpeke srt st yatan, alakgnll olan her ey, ona daha deersiz grnr. Ve
abuk beenilen, alakgnll, kpeke ve gerici hikmetler vardr.
Kendini hibir zaman savunmak istemeyen bir tiksinti, zehirli salyay ve kt bir bak yutabilen bir
zorunluluk, pek fazla yetinen ve pek fazla sabrl olanlardan da irenir. nk bu, kle tarzdr.
Bu aziz kibirlilik tanrya kar olsun, insana kar olsun veya ahmak insan grlerine kar olsun,
btn bu kleliklerin yzne tkrr.
Kt! Sklm pklm, klevari, klece gz krpan, burkuk kalple ve korkak budalalklarla, pen
sahte fedakrlk ktdr.
Sahte hikmet... Btn klelikler yorgun ve bitkin espriler, hele akn, karanlk, acayip papaz
delilikleri.
Btn papazlar, dnyadan bezginler, btn bu dii ve uak ruhlular, ah btn bunlarn oyunlar,
bencilliin hesabna yazlmtr. Oysaki bencillie konu olan eylere erdem denmeliydi.
Bu, dnyadan bezgin korkaklar, put rmcekleri kendilerini vazgemi gstermek istiyorlar.
Ama btn bunlar iin bir gn, bir deime, bir adalet klc ve byk bir le geliyor. O zaman her
ey meydana kacak ve benlii kutsal ve saygn sayanlar ve bencillii kutsayanlar bildiklerini
syleyecekler ve falcnn dediini diyecekler; Bak o byk le yakndr, geliyor.
Zerdt byle dedi.

Arln Ruhu stne

I
Benim azm halkn azdr. Benim konumam kibar zppelere kaba gelir. Szlerim mrekkep
hokkalarna ve kalem tilkilerine yabanc gelir.
Benim elim bir delinin elidir. Btn masalara, duvarlara ve bunun gibi mecnunane ziynetlere ve
karalamak iin yeri olan her eye yazklar olsun, her eye lanet!

Benim ayam bir at ayadr. Onunla ta, toprak, tarla tapan her eyi teperim ve btn koularda
eytann ncsym.
Benim midem bir kartal kursadr. nk en ok kuzu etini seviyor; herhalde bir ku kursadr.
Masum eylerle beslenir, azla yetinir; umaya, uzaklamaya hazr ve sabrsz! Benim tarzm bu!
Bunda bir ku tarz bulunmaz olur mu? Ben, hele arln ruhuna da dmanm. Bu da ku tarzdr.
Gerekten, ben arln ruhuna ezelden dmanm.
Dmanlm nerelere uup kamad ki? Bu konuda ok ey syleyebilirim ve sylemek isterim, ama
bo bir evde yalnz olmalym ve kendi kulaklarma sylemeliyim.
Tabii, baka arkclar da vard ki grtlaklar ancak ve ancak ev dolduu zaman alr. Elleri o zaman
konuur, gzleri o zaman anlam kazanr, kalpleri o zaman uyanr! Ben bunlara benzemem.
II
nsanlara gnn birinde umay retecek olan adam, btn snr talarn devirecektir. Btn snr
talar yok olacaktr ve o dnyay yeniden ve hafif bir dnya olarak kutsam olacaktr.
Ku en seri attan daha hzl uar. Fakat onun da kafas, henz umay bilmeyen insan gibi yine ar
topraa gmldr.
Arln ruhu ister ki hayat ve toprak ar olsun! Fakat hafif olmak ve bir ku olmak isteyen, kendini
sevmelidir. Ben bunu retiyorum. Tabii sararp solmularn ve hastalkllarn sevgisiyle deil!
nk bu gibilerin bencillikleri de ryp yok olur.
nsan kendisini kutsal ve salam bir sevgiyle sevmeyi renmeli. nsan kendisine tahamml etmeyi
renmeli ve saa sola dalmamal. Ben bunu retiyorum.
Byle saa sola bakmaya, bakalarn dnmek diyorlar. Bundan byk yalan ve ikiyzllk olamaz.
Hele bu sz btn dnyaya ar gelenler sylerse!
Gerekten, kendi kendini sevmeyi renmek, bugnden yarna oluverecek bir i deildir. Aksine
btn sanatlarn en zoru, en incesi ve en ok sabr isteyenidir.
nsann kendine ait olan her ey kendinden iyice saklanmtr. Ve btn gmler iinde en g
karlan, insann kendi gmsdr. Arln ruhu byle yapar.
Daha beikteyken bize iyilik ve ktlk diye ar szler ve ar deerler retirler. Bize verdikleri
eyizin ad budur. Ve bize, bu eyizin hatr iin yaadmz sylerler.
ocuu, kendi kendini sevmemeyi reterek kendimize balyoruz. Arln ruhu byle yapar.
Ve bize verilen bu eyizi kuvvetli omuzlarmzla yaln dalarn zerine tarz. Terlediimiz zaman
bize derler ki; "Evet hayata katlanmak zordur.
Evet, insann kendisini tamas gtr! Bunun nedeni kendi omuzlarnda birok yabanc ey

tamasdr. O, bir deve gibi ker ve srtna bolca yk yklenir. Hele gl, dayankl ve saygl
olursa! O zaman pek ok yabanc szler ve yabanc deerler yklenir ve hayat bir l olarak
dnr!
Ve gerekten insann kendisine ait baz eyleri tamas da gtr! nsann iinde birok ey
salyangoza benzer. ren, kaygan ve yakalanmas g!
yle ki, stne altn nakl bir asil kabuk ister. Fakat kabua ve gzel bir manzaraya ve kurnaz bir
krle sahip olmak sanatn da renirdi.
nsanda birok ey aldatcdr. Nice kabuklar pek ince, pek hazin ve pek fazla kabuktur. Birok gizli
iyilikler ve kuvvetler ok defa aa kmaz. En nefis erezler bazen aznn tadn bilen yiyici
bulamaz!
Bunu kadnlar, o en sekin erezler bunu iyi bilirler. Biraz iman veya biraz zayf; bu kadarck fark
ansa ne kadar etki eder!
nsann kefedilmesi zordur. Hele insann kendi kendisini kefetmesi daha zordur. ok defa zek, ruh
hakknda yalan syler. Arln ruhu bunu yapar. Fakat yle diyen kendisini iyi kefetmitir; "Benim
iyiliim ve ktlm budur. "Herkese iyi, herkese kt diyen cceyi ve kstebei susturmu olur.
Gerekten, her eyi iyi bulan ve hele dnyay en iyi ey diye dnenleri de sevmem. Bunlar pek
fazla yetinmeci bulurum.
Her eyden tat almak isteyen yetinmecilik! En yksek zevk bu deildir. Ben evet ve hayr demesini
bilen ve aznn tadn bilen damaklar ve mideleri severim.
Fakat eline geeni ineyip yutmak; bu, domuz tarzdr! Daima -A demek; bunu yalnz eekler ve ona
benzeyenler renirler.
Benim zevkim koyu sar ve scak krmzdr. Benim zevkim her renge kan katar. Fakat evini beyaza
boyatan, bana beyaz boyal bir ruh gsterir.
Kimi mumyalara kimi de hayaletlere k olur. Bunlarn ikisi de ete ve kana dmandr. Ah bunlar
sinirime dokunur! nk ben kan severim.
Herkesin tkrk att yerde oturup kalmay istemem. Benim zevkim bu. Hrszlar ve yalanclar
arasnda oturmay tercih ederim. Kimsenin aznda altn yoktur. Fakat tkrk yalayanlar daha fazla
sinirime dokunur. nsanlar arasnda bulduum en iren tip, sevmek istemedii halde yine sevgiden
geinmek isteyen parazitlerdir.
Ya kt hayvanlardan olmak veya hayvan eiticisi olmaktan baka yapacak ey bilmeyenleri de
mutsuz bulurum. Bunlarn yannda yerleemem. Bunun gibi daima beklemeye mecbur olanlar da
ansszdr. Bunlar da sinirime dokunur. Btn gmrkler, eriler, krallar ve btn baka yurt ve
dkkn bekileri!
Gerekten, ben de beklemeyi rendim. Ve esasl rendim. Ama kendimi beklemeyi ve her eyden

nce durmay, gitmeyi, komay, sramay, trmanmay ve dans etmeyi rendim.

Ama benim nerim udur; bir sre sonra yeri gelip de umay renmek isteyen, nce ayakta durmay,
yrmeyi, komay, trmanmay ve dans etmeyi renmelidir. Bunlar olmadan uulmaz!
p merdivenlerle nice pencerelere trmanmay rendim. Kemikli bacaklarmla yksek srklara
trmandm. Akln yksek srklar zerine oturmann bana verdii mutluluk az deildi.
Byk stunlar stnde kk alevler gibi parldamak. Bu bir d, nk k kktr. Fakat yolunu
kaybetmi gemiler ve kazazedeler iin byk avuntudur!
Birok dolambal yollarda dolaarak kendi hikmetime ulatm. Gzmn kendi uzaklklarma dald
yerlerde bir merdiven stnde ykseklere trmanmadm. Ben yol sormay sevmem. Btn bunlar
sinirime dokunur. Yolu, yollara sordum ve onlar byle denedim.
Btn yrym bir deneme ve bir sormayd. Gerekten, byle sorularn cevabn vermeyi de
renmeli. Bu benim houma gider.
Bu ne iyi, ne ktdr. Fakat benim zevkimdir. Ne ondan utanrm, ne de onu gizlerim.
te benim yolum. Ya sizinki? Bana yol soranlara u cevab verdim; "Yol mu? Byle ey yoktur.
Zerdt byle dedi.

Eski ve Yeni Levhalar stne

1
urada oturuyorum ve etrafmda eski, krlm levhalar ve yeni, yar yazlm levhalar bulunduu
halde bekliyorum. Benim saatim ne zaman alacak? Aaya ineceim saat, grubumun saati. nk bir
defa daha insan iine gitmek istiyorum.
te bunu bekliyorum. nk nce saatimin aldna dair iaretlerin belirmesi gerekir. Yani, glen
aslan ve gvercin srs!
Bu aralk, kendi kendimle konuuyorum. Kimse bana yeni bir ey anlatmyor. Bari kendimi kendime
anlataym.
2
nsanlar arasna vardmz zaman eski bir bo inanca sahip olduklarn grdm. Hepsi insanlar iin
iyi ve kt olan eyleri bildiklerini sanyorlard.
Erdemlerden bahsetmek onlara eski ve yorgun bir inan gibi geliyordu. Ve iyi uyumak isteyen, yataa
yatmazdan nce iyiden ve ktden sz ediyordu.
Ben yle diyerek uykularn kardm; "yi ve ktnn ne olduunu yaratcdan baka henz kimse
bilemez! Yaratc ise, insanlara bir hedef yaratan ve topraa bir anlam ve gelecek verendir. Ancak, bu

yaratcdr ki iyiyi ve kty yaratr.

Onlara eski ders krslerini ve btn eski inanlarn yktrdm. Erdem statlarn, azizlerini,
airlerini ve dnya kurtarclarn onlara gln gsterdim.
Ktlk dolu egemenleri ve hayat aac stnde pinekleyip, bezginlik saanlar onlara gln
gsterdim.
Bir le ve srtlan gibi, onlarn byk mezar caddelerine bizzat oturdum ve onlarn gemilerine ve kof
saltanatlarna gldm.
Gerekten, t verenler ve deliler gibi onlarn kk byk eylerine fke ve kinle haykrdm. En
iyi eylerinin bile kk olduunu hatta en kt eylerinin bile kk olduunu haykrdm! Ve byle
gldm.
Benim dada domu egemen zlemim ve vahi hikmetim iinde haykrd ve gld; benim byk ve
kanat rpan zlemim!
zlemim ok defa glerken beni aa yukar frlatt. Bylece gneten sarho olmu bir hayret oku
halinde korkuyla utum.
Uzak gelecee utum. Henz hibir ryada grlmeyen gelecee, kimsenin hayal etmedii kadar scak
bir gneye; tanrlarn plak dans ettikleri yere!
Simgelerle konumak ve airler gibi kekelemek, gerekten air olmaya mecbur olduuma utanyorum!
O zamanlar btn olular bir ilahi dans ve bir ilahi cret diye dnyor ve dnyay lgn ve
kendine doru kaar buluyordum.
Birok ilahn sonsuz bir kamalar ve tekrar aramalar ve birok ilahn birbirlerine zt konumalar,
birbirlerine zt iitmeleri ve birbirlerine zt olarak olmalar!
Bana zaman, anlardan ibaret olduu dncesini veriyor; zorunluluklarn bizzat zgrlk olduu ve
zgrln dikenleriyle mutluluk iinde oynad zamanlar.
Benim de eski eytanm ve ezeli dmanm, yani arln ruhu ve onun yaratt her eyi tekrar
grdm zaman! Cebir, kanun, zaruret, sonu, ama, irade ve iyi ve kt.
stnde dans edilecek ve dans edilip geilecek bir ey bulunmamal m? Hafif eyler iin,
kstebekler ve ar cceler bulunmamal m?
3
Yine orada idi ki; nsanst szn syleyen, insann geilmesi gereken bir yol olduunu ve onun
bir ama deil bir kpr olduunu ve insann yeni sabah kzllklarna yol aacak olan lenini ve
akamn mutlulukla vmesi gerektiini sylemitim.

Byk le, erguvandan ikindi ve akam kzllklar hakknda Zerdtn szleri bunlard. Gerekten,
onlara yeni yldzlar ve yeni geceler gsterdim ve glmeyi bir alaca adr gibi, bulutlar, gece ve
gndz stne gerdim.
Btn iirlerimi ve dncelerimi onlara rettim. nsanda paralar halinde, bilmece ve garip
rastlantlar eklinde bulunan eyleri birletirip tek bir iir haline getirmeyi rettim.
air, bilmece zcs ve rastlantnn kurtarcs olarak, onlara geleceklerini yaratmay rettim.
Yaratarak kurtar rettim.
radelerine Ben byle istedim ve byle isteyeceim! dedirtinceye kadar, insana gemiinden
kurtulmay rettim.
Yalnz bunun kurtulu olduunu ve kurtuluun bundan ibaret olduunu rettim.
imdi onlarn arasna son defa girebilmek iin kendi kurtuluumu bekliyorum.
nk insanlar arasna bir defa daha gitmek istiyorum. Onlarn arasna inmek istiyorum. Onlara en
deerli armaanm, lrken vermek istiyorum!
Bunu en zengin varlk olan gneten, bat srasnda rendim. Gne batarken, tkenmez
hazinelerinden denize altn saar. yle ki en fakir balk bile, altn kreklerle krek eker. te bir
zamanlar bunu grdm ve bunu izlerken gzyalarma doyamadm.
Zerdt de gne gibi batmak istiyor. te bunun iin etrafnda eski, krlm levhalar ve yeni, yar
yazlm levhalar bulunduu halde oturuyor ve bekliyor.
4
Bak, urada yeni bir levha var. Fakat onu benimle birlikte vadiye ve etten kalplere tayacak
kardelerim nerede?
Byk sevgim bylece en uzak hedeflere yneliyor. En yaknlarn, koruma! nsan, atlanmas gereken
bir eydir.
Atlamann birok yollar ve tarzlar vardr. Bunun aresine bak! Yalnz bir aklabandr ki insann
stnden sranp geebileceini dnr.
En yaknnda kendini yok et ve gasp edebilecein bir hakk kendine verdirme!
Yaptn eyi, bakas senin adna yapamaz. Senin yaptn eye bakas senin adna karlk veremez.
Kendini ynetemeyen, boyun emelidir. Bazlar kendilerini ynetebilirler.
Fakat kendilerine boyun eebilmeleri iin ok eksikleri vardr.
5

Soylu ruhlarn tarz budur. Onlar hibir eyi bedavadan istemezler, hele hayat!
Halk tabakasndan olan, amasz yaamak ister. Fakat biz, bize verilmi olan hayata karlk ne
verebileceimizi dnrz!
Gerekten u kibar bir szdr: Hayatn bize adadn, hayattan almalyz.
Tat vermeden tat almak istememeli.
Tat ve namus en utanga eylerdir. Her ikisi aranmak istemez. Bunlara sahip olmal, fakat daha iyisi
su ve ac aramal.
6
Ey kardelerim, ilk olan eyler daima kurban edilir. Biz ilk eyleriz.
Hepimiz gizli kurban masallarna kanyoruz. Eski putlarn hatr iin yanyoruz ve kzartlyoruz.
En iyi eyimiz yenidir. Bu, eski damaklar gdklyor; etimiz krpe ve derimiz bir kuzu derisi. Nasl
olur da eski putperestleri tahrik etmeyiz!
En iyi eyimizi kzartma yapan eski putperest, kendi iimizde oturur. Ah kardelerim, nasl olur da ilk
olanlar kurban olmazlar!
Fakat bizim tarzmzn gerei budur. Ve ben, kendilerini korumak istemeyenleri severim. Bo yere
harcananlar btn kalbimle severim. nk onlar karya geenlerdir.
7
Gerekten, doru olmay pek azlar baarr! Ve bunu baaranlar da bunu istemezler. Hele iyiler, hi!
Ah bu iyiler, iyi insanlar hibir zaman gerei sylemezler; ruh iin, byle iyi olmak bir hastalktr.
Bu iyiler balarlar. Teslim olurlar. Kalpleri yumuaktr ve uyumludurlar. Fakat boyun een kendisini
iitmez!
yiler gznde kt denen eyler bir araya gelmeli ki; bir gerek doabilsin! Ah kardelerim, byle
bir gerek yaratmak iin yeter derecede kt msnz?
Korkun araba, uzun gvensizlik, gaddar hayr, bkknlk, canldan kesme; btn bunlarn bir araya
gelmesi ne kadar nadirdir! Fakat gerek, bu tohumlardan meydana gelir!
imdiye kadar btn bilgiler, kt vicdanlarn yannda yetimitir! Ey gerei kavrayanlar, eski
levhalar paralaynz, paralaynz!
8

Suyun stunlar olsa ve rman stnde kpr ve parmaklk bulunsa, her eyin akntda olduuna
kimse inanmaz.
Budalalar bile buna itiraz ederler. Ve derler ki her ey akyor mu? Irman stnde stunlar ve
kprler var ya! Kprnn stnde her ey sabittir. Btn deerler, kprler, iyi ve kt kavramlar...
Bunlarn hepsi sabittir. Hele azl k, rmaklar dondurucusu gelince; en akaclar bile gvensizlii
renirler ve o zaman yalnz budalalar deil; herkes, her ey sabit durmal m? der. "Aslnda her ey
sabittir. Bu ka yakr bir derstir. Verimsiz zaman iin elverili bir eydir. K uykusuna dalanlar
ve soba banda pinekleyenler iin bu iyi bir avuntudur.
"Aslnda her ey sakindir. szne lodos itiraz eder!
Lodos bir kz. Ekine yaramayan bir kz, fkeli bir kz, bir ykc ki fkeli boynuzlaryla buzu
krar! Ve buz da kprleri ykar!
Ah kardelerim he ey aknt halinde deil mi? Btn kprler ve parmaklklar suya dmedi mi? yi
ve ktye artk kim tutunacak?
Yazk bize, yaasn, lodos esiyor! Kardelerim btn sokaklarda bu d veriniz!
9
Eski bir dnce vardr ki ad iyi ve ktdr. Bu inancn tekerlei imdiye kadar falclar etrafnda
dnmtr.
Bir zamanlar falclara inanrlard. Onun iin her eyin yazg olduuna ve yazgnn gereinin zorunlu
olduuna inanrlard.
Sonra da btn falclara inanmaz oldular. Ve una inanr oldular; zgrlk her eydir. stediin her
eyi yapabilirsin.
Kardelerim imdiye kadar yldzlar ve gelecek hakknda ancak bo inanlar ileri srlmtr. Fakat
bir ey bilinmemitir. Onun iin imdiye kadar iyi ve kt hakknda yalnz bo inanlara dlm
fakat bir ey bilinmemitir.
10
almamalsn! ldrmemelisin! bir zamanlar bu szler kutsald. Bu szlerin karsnda diz
bklr, kafa eilir ve pabu karlrd.
Fakat size soruyorum, dnyada byle kutsal szlerden daha beter hrszlar ve katiller nerde vardr?
Bizzat hayatn iinde hrszlk ve ldrme yok mudur? Byle szler kutsal saylnca, bununla bizzat
gerek katledilmi olmad m?
Yoksa hayata zt ve hayattan rkten bir lm d myd bu? Kardelerim paralaynz, eski
levhalar paralaynz!

11
Gemi olan her eye kar benim acma duygum, onlarn feda edilmi olmasn grmektir.
Her cinsin acma duygusuna, ruhuna ve lgnlna kurban edilmi ve her ey onun kprs haline
gelmitir.
Byk bir diktatr ortaya kabilir ki, kendi ltfu ve iddetiyle btn gemi eyleri bir kpr, bir
iaret, bir rtkan ve bir horoz sesi olmaya zorlayabilir!
Fakat u da baka bir tehlike ve benim baka acmamdr; halk tabakasndan olann dnceleri,
dedesine kadar varr ve dedesinde zaman biter.
Bylece btn gemi eyler feda edilmitir. nk bir defasnda olabilir ki halk tabakas egemen
olur ve s sularda btn zaman boar.
Onun iin kardelerim, yeni bir soylular snf gereklidir ki halk tabakasna zt hareket etsin ve yeni
levhalar stne yeniden soylu kelimesini yazsn.
Soyluluun var olabilmesi iin birok soyluya ve eit eit soylulara ihtiya vardr. Yoksa
zamannda bir simgeyle ifade ettiim gibi tanrlk odur ki tanrlar vardr. Fakat tanr yoktur.
12
Ah kardelerim size yeni bir soyluluk gstermek ve retmek istiyorum. Siz, gelecein ekincileri,
yetitiricileri ve tanklar olun.
Evet, para soyluluu, bezirgan soyluluu gibi satn alabileceiniz bir soyluluk deil; nk alnabilen
eyler deersizdir!
erefiniz, soy sopunuzdan deil, gideceiniz yoldan gelmeli. Sizi gemek isteyen iradeniz ve
admlarnz. Yeni erefiniz bu olmal!
Gerekten, bir prense uaklk etmi olmak deil, ne var bu prenslerde? Ve duran bir ey, daha salam
dursun diye desteklemek deil! Slaleniz saraylarda grevli diye deil! Ve siz bir flaman gibi s
havuzlarda uzun zaman oturmaya altrldnz diye deil. nk durabilmek grevli takmnn bir
becerisidir ve grevli takm lmden sonra gelecek mutlulua inanrlar, oturabilmeyi isterler.
Kutsal tandnz bir ruh, atalarnz sevimli diyarlara gtrd diye deil. Ben bunu vmem. nk
aalarn en kts olan han yetitii lke vlecek bir yer deildir.
Ve gerekten, bu kutsal ruh ve onun valyeleri nereye sefer ettilerse; keiler, kazlar ve put kafalar
nde yrmtr!
Ah kardelerim, soyluluunuz geriye deil ileriye bakmal! Btn ata ve ecdat diyarlarndan
srlmelisiniz!

ocuklarnzn lkesini sevmelisiniz. Bu sevgi, sizin yeni soyluluunuz olmal. En uzak denizlerde,
henz kefedilmemi diyarlar! Yelkenleriniz o tarafa almal. Ve onu aramalsnz!
Babalarnzn ocuu olmak gnahn, ocuklarnzda gidermelisiniz.
Btn gemii byle kurtarn. Size bu yeni deer levhasn gsteriyorum!
13
"Yaayp da ne olacak? Yaama bo ey, yaama saman dvmek, yaama yanp da snmamak. Bu
eski gevezeliklere hl zdeyi diyorlar. Fakat bu szler eski olduundan, daha fazla deer veriliyor.
Bataklk bile soyluluk veriyor.
ocuklar yle diyebilirlerdi; "Ateten korkuyorlar, nk ate onlar yakyor! Eski masal
kitaplarnda ocuka ok ey var ve her zaman saman dven, dvmenin nasl karsnda olsun? Byle
delilerin enelerini kapamal!
Byleleri masaya otururlar ve bir ey getirmezler, hatta yemek isteini bile. Byle olduu halde "her
ey bo! diye mrldanrlar.
Ah kardelerim, iyi yemek, iyi imek hi de kt bir ey deil! Hi bir zaman honut olmayanlarn,
deer yarglarn paralaynz, paralaynz!
14
"Temize her ey temizdir! Halk byle der. Fakat ben de derim ki; "Domuza her ey domuzdur! Onun
iin hayalciler ve kalpleri burkulmu bezginler yle sylerler; "Dnya acayip bir pisliktir. nk
bunlarn hepsi temizlenmeyen ruhlardr. Hele te dnyaya gmeden, rahata kavuamayanlar!
tednyallar!
Holarna gitmese de yzlerine kar unu diyeceim; onlarn dnyas insan makatna benzer. O kadar
doru.
Dnyada ok pislik var, bu da doru! Fakat dnya bu yzden garip bir pislik deildir.
Dnyada birok eylerin kt koktuu sznde bir gerek var. Fakat bizzat bir eyi zorla yapma,
kanatlar ve pnarlar bulan kudretler yaratr!
En iyide bile irenecek bir taraf vardr. En iyi bile yok edilmesi gereken bir eydir.
Kardelerim, dnyada ok pislik bulunduu sznde ok gerek var!
15
Dindar tednyallar, vicdanlarna ballkla ve sanki dnyada bundan daha yanl ve bozuk bir ey
yokmu gibi yle szler sylediklerini iittim:

Brak dnyay kendi bana! Ona kar bir parmak bile kaldrma.
Brak kim isterse boazlasn, baklasn, sksn ve kazsn. Buna kar da parmak kaldrma. Bu
suretle dnyadan vazgemeyi renirler.
Ve kendi akl ve kavrayn bizzat kendin boazlamalsn! nk bu, bu dnyaya ait bir akldr. Bu
ekilde dnyadan syrlmay renirsin!
Kardelerim, softalarn bu eski deer yarglarn paralaynz, paralaynz. Dnyaya iftira eden bu
szleri paralaynz!
16
ok ey renen, iddetli tutkularn unutur. Btn karanlk sokaklarda fsldanan sz budur.
Hikmet, adam yorar. Bu dnya buna demez; sen bir tutku besleme! Bu yeni levhay, pazar
yerlerinde bile asl buldum.
Kardelerim bu yeni levhay da paralaynz! Bu d verenler, dnya yorgunlar, lm tleyen
ve bostanclardr; nk bakn bu da bir uaklk ddr. Onlarn g renmeleri ve en iyi eyi
renmeyileri ve her eyi pek arabuk yaplar, yemesini bilmeyileri, midelerinin bozukluu
bundan!
Onlarn ruhu bir bozuk midedir, lme zendirir! Kardelerim, gerek ruh bir midedir. Hayat bir
keyif nardr. Fakat btn bu kederlerin nedeni olan bozuk midenin btn kaynaklar zehirlenmitir.
Kavramak; bu aslan iradeliye keyif verir! Fakat yorulana, hkmedilir. Ve btn dalgalar onunla oynar.
Zayf insanlarn tarzdr bu. Yollarn arrlar. Ve sonunda yorgunluk onlara sorar; Durup dururken
neden yola ktn. Hepsi anlamsz.
Her ey anlamsz! Hibir ey istememeli! Bu t onlarn kulana ho gelir. Oysaki bu bir uaklk
ddr.
Kardelerim, Zerdt btn yol yorgunlarna serin ve sert bir rzgr gibi geliyor. O birok burunlar
aksrtacak.
Benim zgr nefesim duvarlar arasndan da geer. Hapislere ve tutsak ruhlara da girer.
rade kurtulmal! nk istemek yaratmaktr. Benim dm bu. Ve siz sadece yaratmak iin
renmelisiniz. Ve renmeyi, iyi renmeyi benden renmelisiniz.
Kula olan iitsin.
17
te deniz karda! Yol oradan belki byk deme geer. Fakat bu belkiyi, kim kabul edecek? Sizden
kimse lmn genzine atlmak istemez! O halde nasl dnyadan bezmi oluyorsunuz! Dnyadan

bezgin! Fakat henz topraktan uzaklam bile deilsiniz! Hala sizi topraa ehvetli ve kendi toprak
yorgunluunuza k buluyorum!
Dudaklarnz bouna sarkmyor. Onlarda henz bir kk dnya arzusu var ve gzlerde unutulmaz bir
dnya keyfinin bulutuu yzmyor mu?
Evren zerinde birok deerli keif vardr. Kimi faydal kimi ho. Bunlarn hatr iin dnyay
sevmeli.
Ve baz keifler de var ki kadn memesine benzer. Hem faydal, hem ho!
Fakat siz dnya yorgunlar, dnya tembelleri, sizi krbala okamal! Krba darbeleriyle sizi tekrar
neelendirmeli.
nk dnyay kendinden bezdiren, hasta ve yaama yorgunlar deilseniz, kurnaz tembellersiniz
veya anak yalayc keyif kedilerisiniz. Tekrar keyiflenmeyecekseniz gmelisiniz!
ifas olanaksz olanlara hekimlik etmemeli. Zerdt bunu retiyor. Bylece tednyaya
gmelisiniz. Fakat hayata bir son vermek, bir yeni msra bulmaktan daha fazla cesaret ister. Btn
doktorlar ve airler bunu bilirler.
18
Kardelerim, yorgunluun yaratt levhalar vardr. Tembelliin yaratt levhalar vardr. Bunlar ayn
eyi syleseler de farkl dinlenmek isterler...
u alaa bakn! Hedefine az bir uzaklk kalmtr, fakat yorgunluktan inatla kuma yatmtr bu yiit!
Yorgunluktan yola, evrene, hedefe ve kendine esneyip duruyor. Daha bir adm bile atmak istemiyor bu
cesur!
imdi gne onu kzartyor ve kpekler terini yalyor. Fakat o inadndan yatt yerde yatyor ve rezil
olmay tercih ediyor.
Hedefinden az bir uzaklkta rezil olmak! Gerekten, onu salarndan ge ekmeye mecbur
kalacaksnz bu kahraman!
Brakn yatt yerde yatsn! Ve serinletici ve bayltc yamurla, uyku; o avutucu, ona gelsin.
Kendiliinden uyanncaya kadar brakn onu yatsn. Yorgunluu ve yorgunluun btn izlerini
stnden atncaya kadar yatsn!
Yalnz kardelerim; kpekleri, miskin sokulanlar, btn sr halinde sokulanlar ve her kahramann
terine yapan kl alayn ondan uzaklatrn!
19
Etrafma emberler ve kutsal snrlar iziyorum. Benimle birlikte daha yksek dalara kanlar

azalyor. Gittike kutsallaan dalardan bir silsile ina ediyorum. Kardelerim, benimle nereye kadar
kabilirseniz kn, ama yannzda bir asalak bulunmasn.
Asalak; sokulgan, yapkan bir solucandr ki sizin hasta ve yaral yerlerinizde semirmek ister.
Ve onun becerisi ykselen ruhlarn yorulduklarn sylemektir. Onlarn kederlerine ve nazik utanlar
iine iren yuvasn yapar.
Kuvvetlinin zayf ve soylunun fazla yumuak olduu yere, o, iren yuvasn yapar. Asalak byn,
kk, yaral kelerine yerleir.
Btn olu halindeki eylerin en yksek ve en alak taraf nedir? Asalak, en alak eydir. Fakat en
yksek olan, en ok asalak besleyecektir.
Ruh ki en uzun merdivene sahiptir. Ve en derinlere kadar inebilir. Nasl olur da parazitlerin ou onun
srtna binmez?
En geni ruh ki kendi iinde en uzaklara gidebilir, aldanabilir ve sapabilir; en gerekli ey ki keyfi
yznden gelecee ger. Olu halindeki ruh ki gelecee dalar, varl ki iradeyi ve tutkuyu ister. En
geni ruh ki kendi kendinden kaan en geni dairelerde kendine yeti ir ve delilik ona en tatl
ekilde seslenir.
Kendi kendini en ok seven ve iinde her eyin aknt ve zt aknts, med ve cezri bulunur. Nasl olur
da en yksek ruh en kt parazitleri tamaz!
20
Kardelerim ben zalim miyim? Fakat ben diyorum ki deni itmeli de!
Bugn den, hayal krklna urayan her ey; onlar kim tutabilir? Fakat ben onlar itmek de
isterim!
Kayalar, yaln derinliklere yuvarlamann keyfini bilir misiniz? Bugnk insanlara bakn. Nasl
benim derinliklerime yuvarlanyorlar?
Kardelerim, ben daha iyi oyuncularn bir ncsym, bir rneiyim! Benim rneime uyun. Umay
retemiyorsanz, daha abuk dmeyi retin bari!
21
Ben cesurlar severim. Fakat kl olmak yetmez. Beklemesini de bilmeli!
ok defa kendisine gvenmek ve sessizce geip gitmek daha byk cesarettir. Bylece insan
kendisini daha deerli dmanlar iin saklam olur.
Kin beslenecek dmanlarnz olmal. Fakat hakarete deer dmanlarnz olmamal. Dmanlarnzla
gurur duymalsnz. Bir zamanlar bunu rettim.

Kardelerim, daha deerli dmanlar iin kendinizi saklayn. Onun iin ok dmanlarn nnden
geip gidin. Hele ulustan, uluslardan sz eden sokak takmn, bir tarafa brakn.
Onlarn leh ve aleyhteki fikirlerine aldrmayn. ok hakszlk vardr. Bunlar seyreden, fkelenir.
Onlarn iine bakmak onlara saldrmakla birdir. Onun iin ormanlara kan ve brakn klcnz
uyusun!
Kendi yollarnz yryn! Brakn halk ve uluslar kendi yollarndan gitsinler. Fakat bu yollar bir tek
mit bile gstermeyen karanlk yollardr!
Varsn oralarda bezirgnlar hkmetsin. Orada parlayan her ey eri altndr. Artk krallar devri
geti. Bugn ulus denen ey artk bir krala layk deildir.
Bakn, u uluslara nasl eriler gibi her sprntlkten en kk karlar derliyorlar!
Gizlice birbirlerini izlerler. Birbirlerinden bir ey armaya urarlar. Bunun adna da iyi komuluk
derler. Nerede o eski aziz zamanlar ki bir ulus "Ben baka uluslara egemen olmak isterim. derdi.
nk kardelerim, en iyi olan hkmetmelidir. Ve en iyi olan hkmetmek ister. Baka trl konuulan
yerlerde en iyi insan yok demektir.
22
Eer ekmek bedava olsayd bunlar ne diye haykracaklard? Onlarn elenceleri geimleridir. Brakn
geimlerini g kazansnlar!
almalarnda da birer yrtc hayvandrlar. Kazanmalar da bir gasptan ibarettir. Kandrmacalar da
ok! Onun iin brakn ileri g olsun!
Onlar daha ince, daha kurnaz ve daha insana yakn yrtclar olsunlar. nk insan en iyi yrtc
hayvandr.
nsan btn hayvanlardan ustalklar gasp etmitir. Onun iin insann ii hepsinden daha gtr. Yalnz,
kular insanlarn stndedir. Hele bir kere insan umay da renirse eyvahlar olsun! O zaman gasp
arzusu nerelere kadar ykselecek!
23
Erkek savaa elverili, kadn dourgan olmal. Ve her ikisi kafalaryla ve bacaklaryla iyi dans
etmeli. Bir defa olsun dans etmeden geirilen gn kaybolmu saymalyz. Bir gerek ki iinde
kahkaha yoktur, bize yalan gelmeli.
24
Sizin evlenmeniz, dikkat edin kt bir balanma olmasn. Pek acele balandysanz! Arkasndan zina
gelir.
Evlilikte yalan ve evlilikte eriliktense zina daha iyi! Bana bir kadn diyordu ki, ola ki nikh

bozdum, fakat nikh beni daha nce bozdu.

Uygunsuz evlileri en kt kindarlar olarak buldum.
Onlar artk yalnz olmadklarnn intikamn btn dnyadan almak isterler.
Onun iin iten insanlarn birbirlerine yle demelerini isterim: Birbirimizi seviyoruz. Brakn
sevgimizi koruyalm. Yoksa bizim anlamam bir aldantan ibaret olur.
Bize bir sre verin, bir kk evlilik yapalm. Ve byk evlilie elverili olup olmadmz
deneyelim! ki kiinin her zaman bir arada bulunmas byk bir eydir!
Btn iten insanlara bunu neririm. Eer baka trl nerseydim ve baka trl konusaydm st
insana olan sevgimin anlam kalr myd?
Yalnz remeyin, kendinizi de gein! Kardelerim, ite bu i iin evlilik bahesi size yardm etsin!
25
Her eyin esas hakknda bilgili olan, sonunda gelecein kaynan ve yeni esaslarn arayacaktr.
Kardelerim, ok gemez, yeni uluslar meydana kacak ve yeni pnarlar, yeni derinliklere doru
alayacaktr.
Deprem ki birok pnar enkaz altnda brakr. Birok eyleri rter, fakat iten gelen kuvvetleri ve
birok gizli eyleri meydana karr.
Deprem yeni pnarlar meydana karr. Eski uluslarn depreminden pnarlar fkrr.
Bak, burada birok susuza pnar, birok zlemliye kalp ve birok alete bir irade var. diye barann
etrafnda bir ulus toplanr. Bu bir deneyimdir.
Emredebilen ve boyun emeye mecbur olan, byle denenir. Ah, bu deneyim, nasl uzun bir aramann,
isabetin, isabetsizliin, renmenin ve yeni deneyimlerin ardndan gelir!
nsan topluluu bir deneyim ve bir uzun araytr. Ben bunu retiyorum. Bu topluluk emredecek birini
arar.
Kardelerim! Bir deneyim, fakat bir anlama deil. Zayf kalplilerin ve yarm yamalaklarn bu gibi
deer yarglarn paralaynz, paralaynz!
26
Kardelerim! nsan gelecei bakmndan en byk tehlike kimlerden geliyor? yilerden ve adillerden
deil mi? Bu gibiler yle konuurlar ve kalplerinde yle hissederler:
"yiliin ve adaletin ne olduunu biz biliriz. Ve biz onlara sahibiz. Bu konuda hl aratrma
yapanlara yazklar olsun!

Ktler ne kadar zarar verirlerse versinler en byk zarar iyilerden gelir!

Dnyaya iftira edenler ne kadar zarar verseler de en byk zarar iyilerden gelir. Kardelerim
zamannda birisi iyilerin ve adillerin kalplerini okumu ve bunlar yiyicilerdir demiti. Fakat onu
anlayamamlard.
Hele iyiler ve adiller onu hi anlayamazlard. nk onlarn ruhu iyi vicdanlarnda hapistir. yilerin
budalal pek kurnazcadr.
Fakat gerek udur; iyiler, yiyiciler olmaya mecburdurlar. Baka trl olamazlar!
yiler kendi zel erdemlerini icat edeni armha germeye mecburdurlar! Gerek budur.
yilerin ve adillerin yurtlarn ve kalplerini kefeden ikinci adam "En ok kimden nefret edersiniz?
diye sorandr.
Yaratclardan nefret edenler, en ok levhalar ve eski deerleri paralayana cani derler.
yiler yaratamazlar. Onlar sonun balangcdrlar.
Yeni levhalara yeni deerler yazan armha gererler. Kendileri iin gelecei feda ederler. Btn
insan geleceini armha gererler!
yiler daima sonun balangcydlar.
27
Kardelerim, bir zamanlar "son insan hakknda sylediim szleri anlam mydnz?
Btn insan gelecei bakmndan, en byk tehlike kimlerden geliyor; iyiler ve adillerden, deil mi?
yiler ve adilleri paralaynz, paralaynz. Bu szm de anladnz m kardelerim?
28
Benden kayor musunuz? rktnz m? Bu szlerimden titriyor musunuz?
Ah kardelerim, size iyileri ve iyilerin deer yarglarn paralaynz dediim de, insan kendi ak
deniz yolculuuna karmtm.
Ve asl imdi insana dehet, etrafna baknma ihtiyac, byk hastalk, byk tiksinti ve byk deniz
tutmas geliyor.
yiler size yanl kylar ve yanl gvenler retmilerdi. yilerin yalanlar iinde domu ve
bytlmtnz. yilerin her eyinde yalan ve sahtekrlk var.
Fakat insan denen dnyay kefeden; insan geleceini ve dnyasn da bulmutur. imdi artk benim
cesur, uyank ve sabrl denizcilerim olun!

Kardelerim, doru yryn, doru yrmeyi renin.

Deniz kpryor. Biroklar size tutunarak dorulmak istiyor.
Deniz kpryor. Her ey denizdedir. Haydi bakalm, eski denizci kalpleri!
Ata diyar m? Bizim ynmz, ocuklarmzn diyarna dorudur! Byk zlemimiz o tarafa doru.
Denizden daha lgn, denizden daha frtnal bir ekilde kpryor.
29
Bir zamanlar adi kmr, elmasa demi ki, "Sen niye bu kadar sertsin? Yakn akraba deil miyiz?
Kardelerim, ben de size soruyorum: Neden bu kadar yumuaksnz, benim kardelerim deil misiniz?
Neden bu kadar yumuaksnz, neden bu kadar kaamakl ve uysalsnz? Neden kalplerinizde bu kadar
inkr ve yalanlama var. Neden baklarnzda bu kadar az yazg var?
Yazg ve affetmez yazg olmak istemez misiniz? Yoksa benimle beraber nasl zafere ulaacaksnz?
Sertliiniz yldrmlar koparmak ve paralamak istemezse nasl olup da yaratclkta bana e
olabileceksiniz?
Yaratclar sert olur ve eliniz, binlerce yl bir muma basar gibi bast zaman bu size bir mutluluk
vermeli!
Binlerce yln iradesi stne, bir madene yazar gibi, madenden daha sert, madenden daha soylu
yazmak bir mutluluktur. Ancak en soylu olan, ok serttir. Kardelerim bu yeni deer levhasn size
veriyorum; "Sert olunuz!
30
Ey iradem, sen btn glklere ynel. Ey benim zorunluluum! Beni kk zaferlerden esirge!
Yazgm dediim ruhumun dilei! Ey iimdeki! Ey stmdeki beni byk yazg iin sakla!
Ey iradem, son bykln en son byklk iin sakla. Zaferinde acmasz ol. Ah kim zaferine
yenilmedi!
Ah, kimin gz bu mahmur gn doumunda kararmad?
Ah, kimin aya zaferde sarslmad ve ayakta durmay unutmad!
Byk lede hazrlkl ve olgun bulunmam iin, alev halindeki maden yldrmlarna gebe, bulut ve
kabarm stl meme gibi hazr ve olgun olmam iin!
Bizzat kendime ve en gizli emelime hazr olmam iin, onun okuna bir yay ve onun yldzna zlemli
bir ok gibi hazr olmam iin!

"lesinde olgun ve hazr, parlak bir yldz ve yok edici gne oklaryla mutlu, bizzat bir gne ve
acmasz bir gne iradesi ve zafer iin yok etmeye hazr bir gne olmak iin!
Ey iradem, zorluklara ynel, ey benim zorunluluum! Beni byk bir zafer iin sakla!
Zerdt byle dedi.

yileen Hasta
1
Zerdt, maarasna dndkten az sonra bir sabah, bir lgn gibi yatandan frlad, korkun bir sesle
haykrd ve yatakta birisi daha varm da kalmak istiyormu gibi bir durum ald. Zerdtn sesi
duyulunca hayvanlar irkilerek ona yaklatlar ve Zerdtn maarasna civar maaralardaki btn
ke bucaklardan btn hayvanlar uarak, srnerek, srayarak frladlar. Fakat Zerdt yle
konutu: Uurumlu dnce, derinliklerimden yukar k! Uykucu solucan, ben senin horozun ve tan
zamannm. Haydi, haydi sesimden uyan!
Kulaklarnn tkacn a. Dinle! nk ben seni dinlemek istiyorum! Haydi, haydi! Burada mezarlara
dahi dinlemeyi retecek kadar gk grlts var.
Gzlerinden uykuyu, krl ve btn ahmaklklar sil. Beni gzlerinle de dinle. Benim sesim anadan
doma krler iin de bir ifadr.
Ve bir defa uyannca artk sonsuza kadar uyank kalmalsn. Koca nineleri, tekrar uyusunlar diye,
uykularndan uyandrmak bana yakmaz.
Kmldyor, geriniyor, horluyor musun? Haydi haydi horlama konu! Tanrsz Zerdt, o tanrsz seni
aryor!
Ben Zerdt; hayatn szcs, acnn szcs, evrenin szcs; seni en uurumlu fikrim seni
aryorum!
Yaasn! Geliyorsun, seni dinliyorum. Uurumun konuuyor. En derin yerimi aydnla kardm.
Yaasn, haydi, ver elini ha! Brak! Ha ha! Tiksinti, tiksinti, tiksinti. Yazklar olsun bana!
2
Fakat Zerdt bu szleri syler sylemez, bir l gibi ykld. Ve uzun zaman bir l gibi kald.
Kendine geldiinde solgundu. Titriyordu ve kalkamyordu. Ve hayli zaman yemek ve imek istemedi.
Bu hal onda yedi gn srd. Fakat hayvanlar gece gndz yannda kaldlar. Yalnz, kartal yiyecek
getirmek iin yuvadan uuyordu. Kartal gasp edebildii eyleri getiriyor ve Zerdtn yatana
koyuyordu. Bu suretle Zerdt ilekler, brtlenler, zmler, yaban elmalar ve gzel kokulu otlar ve
am kozalaklar ile evrilmi bulunuyordu. Ayakucunda kartaln obandan glkle arabildii iki
kuzu bulunuyordu.

Sonunda, yedi gn sonra Zerdt yatanda doruldu ve eline bir yaban elmas alarak koklad. Bu
koku houna gitti. O zaman hayvanlar Zerdtle konumann zaman geldiine inandlar.
O, Zerdt, dediler, yedi gndr gzn aamadan yatyorsun. Ayaa kalkmak istemiyor musun?
Maarandan dar k! Dnya bir bahe gibi seni bekliyor. Rzgr sana kavumak isteyen ho
kokularla oynuyor. Ve btn rmaklar senin peine dmek istiyor.
Yedi gndr yalnz kaldn iin, her ey senin zlemini ekiyor. Maarandan dar k! Her ey
senin doktorun olmak istiyor!
Yoksa sana yeni ve g bir bilgi mi geldi? Ekimi hamur gibi yatyordun. Ruhun kabaryor ve btn
kylar ayordu.
Ah hayvanlarm! dedi, Zerdt, Gevezelie devam edin, brakn ben dinleyeyim! Sizin
gevezeliiniz beni ferahlatyor. Gevezelik edilen yerde dnya bir baheye benzer.
Kelimelerin ve seslerin bulunuu ne gzel ey! Kelimeler ve sesler, sonsuz ayrlar arasnda bir
gkkua ve ortada olan kpr deil mi?
Her ruha baka bir lem gerek; bir ruh baka bir ruh iin bir te dnyadr.
En yakn eyler arasnda cokun denizler, en gzel bir ekilde yalan syler. nk en kk aray
kprlemek en zor itir.
Benim iin nasl olur da benim dmda bir ey bulunur! D yoktur! Fakat btn seslerde bunu
unutuyoruz. Ne iyi ki unutuyoruz!
Eyaya isimler ve sesler verilmesi, insann onlarla keyiflenmesi iin deil midir? Konuma gzel bir
garipliktir. nsan onunla her eyin stnden dans eder geer.
Btn konumalar ve seslerin btn yalan ne sevimlidir! Sevgimiz, seslerle rengrenk gkkua
stnde dans eder.
Bunun zerine hayvanlar dediler ki; "Bizim gibi dnenler iin her ey dans eder. O gelir elini
uzatr, gler, kaar ve geri gelir.
Her ey gider ve her eyi geri gelir; varln tekerlei daima dner. Her ey lr ve her ey yeniden
iek aar. Varln yl sonsuza devreder.
Her ey krlr, her ey yeniden yaplr. Varln evi daima ayn evdir. Her ey ayrlr ve her ey
yeniden buluur. Varln halkas daima kendisine sadk kalr.
Varlk her an yeniden balar ve burada her eyin etrafnda kre dner. Her ey orta, sonsuzluun yolu
eri!
Zerdt, "Ey apknlar ve laternalar, dedi ve gld. "yedi gnde yerine gelmesi gereken eyleri ne

gzel biliyorsunuz! Ve o korkun hayvann boazma sokulup beni boduunu nasl biliyorsunuz!
Fakat ben onun ban srarak kopardm ve tkrp attm. Sizler ondan bir laterna arks m
meydana getirdiniz? Fakat imdi yatyorum. Bu srma ve tkrmeden yorgunum. Ve henz kendi
kurtuluumun hastasym.
Ve siz bunlarn hepsini izlediniz mi? Hayvanlarm, sizde mi zalimsiniz? nsanlarn yapt gibi benim
byk acma seyirci mi olmak istediniz? nsan en gaddar hayvandr.
nsann evren zerinde en houna giden ey dramlar, boa greleri ve armha germelerdir ve insan
cehennemi kefedince, onu evrenin g yapt.
Byk insan barnca kk insan acele ona koar. Ve keyfinden dili boazndan sarkar. Fakat bu ona
acmam der.
Kk adam, hele air, lafla dnyadan ne ustaca ikyet eder! Onu iitin, fakat btn ikyetlerde
gizli olan hazz da iitmemezlik etmeyin!
Byle hayat ikyetilerini hayat, bir gz krpmasyla yener. apkn der ki, "Beni seviyorsun ha,
azck bekle. Henz senin iin zamanm yok.
nsan kendi nefsine kar en zalim olan hayvandr.
Gnahkrlar, gnah karanlar, put tayanlar adn alanlarn iddetli isteklerinde gizli ehveti
duymazlktan gelmeyin!
Ve bizzat ben insann ikyetisi mi olaym? Ah, hayvanlarm imdiye kadar yalnz unu rendim ki
insana iyilik etmek iin ktlk yapmak lazmdr.
Ve en kt ey onun iin en iyi kuvvettir. Ve en sert ta en yksek yaratcnndr. Ve insan daha iyi ve
daha kt olmaldr.
nsann kt olduunu bilmekle bu ikence tahtasna balanm olmadm, aksine hi kimsenin
barmad bir kuvvetle bardm!
"nsann en kt taraf bile kktr. Ve insann en iyi taraf da pek kktr!
nsandaki byk bezginlik; bu beni bodu. Ve boazma sokuldu. Falcnn syledii de beni bodu?
"Hepsi bir, demez, bilmek insan boar.
nmden uzun bir gndoumu topallayarak geiyordu. lm yorgunluunda ve lm sarholuunda
bir keder, esneyen bir azla konuuyordu.
Kederim; "nsan daima yeniden gelir. Kk insan, sen yorgunsun. diyerek topallyor ve uykuya
dalamyordu.
nsann dnyas, gzmde bir maaraya dnmt. Gs iine kmt ve her canl ey bana bir
kemik ve moloz bir gemi gibi grnd.

Hznm btn insan mezarlarnda oturuyor ve artk ayaa kalkamyordu; iimi ekmem ve sormam,
gece gndz beni bouyor, trmalyor ve szlatyordu!
"Ah, insan daima yeniden gelir! Kk insan daima yeniden gelir!
Bir zaman en byk insanla en kk insan plak grmtm. Birbirlerine ok benziyorlard ve en
by bile fazla insand.
En by de ok kk! nsandan bezginliimin nedeni buydu. En kk insann bile daima yeniden
gelmesi! Beni btn varlktan bezdiren buydu.
Ah, tiksinti, tiksinti, tiksinti!
Zerdt byle dedi, iini ekti ve rperdi. nk hastaln hatrlamt. Fakat burada hayvanlar
onun szn kestiler. "Ey iyileme evresinde olan, artk konuma! Dnyann seni bir bahe gibi
bekledii darlara k.
Darya; gllerin, arlarn ve gvercin srlerinin yanna k! zellikle ten kularn yanna git ki
tme renesin.
nk tmek iyileenler iin gereklidir. Salkl olan varsn konusun. Salam adam da arklar
istese bile iyilemektekinin istediinden baka arklardr!
"Siz apknlar ve laternalar susun artk! dedi Zerdt ve hayvanlarna gld. "Kendime yedi gnde
bulduum avuntuyu ne gzel bildiniz!
Tekrar ark sylemek gerektiini ve bu iyilemeyi, bu avuntuyu kendim iin buldum. Bundan da
kendinize bir laterna arks m karmak istiyorsunuz?
"yileme evresindesin, artk konuma, dediler hayvanlar; "kendine yeni bir laterna insan, daha iyi
bir laterna ara. Zerdt bak yeni arklarn iin yeni laternalar gerek!
Zerdt, ark syle ve co. Yeni arklarla ruhunu ifalandr ki sen, henz hibir insana yazlmam
byk yazgn tayabilesin!
Zerdt, senin hayvanlarn senin kim olduunu ve ne olman gerektiini bilirler. Bak sen daima
yeniden gelmeyi retensin. Senin yazgn bu!
Bunu reten ilk insan olursun da bu byk yazg senin iin en byk tehlike ve hastalk tekil etmez
olur mu?
Bak, senin rettiin eyi biz biliyoruz. Her ey ve bizler daima yeniden geleceiz. Ve bizler birok
defalar yeniden geldik, bizimle beraber her ey de byle.
Sen retiyorsun ki oluun byk bir yl vardr. Korkun byklkte bir yl! Bu bir kum saati gibi
daima yeniden evrilmelidir ki yeniden dolsun ve boalsn.

En by ve en k, btn bu yllar, eit olsun ve biz kendimiz her byk ylda daima ayn
kalalm. Byklmzde ve kklmzde!
Ey Zerdt, sen imdi lmek isteseydin kendine ne diyeceini bilirdik; fakat hayvanlarn senden henz
lmemeni rica ediyorlar!
Sen, aksine titremeden mutlulukla geni bir nefes alarak konuacaktn. Ve ey en sabrl insan, lseydin
srtndan ar bir yk ve bask kalm olacakt!
Diyecektin ki; te lyorum ve kayboluyorum; bir anda bir hi olacam. Ruhlar da bedenler gibi
geicidir.
Fakat nedenlerin dm ki ben onun iindeyim, daima geri gelir. O beni yeniden yaratacak. Ben,
kendim daima yeniden geliin nedenlerinden birisiyim!
Ben yeniden doarm bu gnele, bu evrenle, bu kartalla ve bu ylanla beraber. Fakat yeni bir hayata
veya daha iyi bir hayata veya imdiki hayatn aynna deil!
Ben daima yeniden gelirim ve imdiki hayatmn aynna, noktas noktasna ayn. yle ki her eye
yeniden gelme dersini veririm. Ve yine byk evren ve insan lesinden sz ederim. Ve insanlara
nsanstnn geleceini haber veririm.
Szm syledim ve bu szm yznden harcanacam: Benim yazgmn gerei bu. Haberci olarak,
bo yere harcanacam!
Batmakta olann kendisini onurlandraca saat geldi. Zerdtn inii byle biter.
Zerdtn hayvanlar, bu szleri syledikten sonra sustular ve onun konumasn beklediler. Fakat
Zerdt onlarn sustuunu duymad. Gzleri kapal ve uyur gibi bir halde yatyordu. Belki de
uyuyordu. nk imdi ruhuyla konuuyordu. Fakat onu bu derece sakin ve dm gren ylan ve
kartal bu sakinlie saygyla, yavaa ekildiler.

Byk zlem stne

Ey ruhum, sana zamannda ve nceden der gibi bu gn demeyi ve her ey stnden neeyle
dans edip gemeyi rettim.
Ey ruhum, btn ke bucaklardan seni kardm ve stndeki tozu, rmcei ve loluu silip
sprdm.
Ey ruhum, seni kk utantan ve kaamak erdemlerden temizledim ve seni gnein karsna plak
kmaya ikna ettim.
Ruh denen frtna ile kabaran denizinin stne fledim ve btn bulutlar oradan kovdum. Hatta gnah
denen boucuyu bodum.

Ey ruhum, sana frtna gibi hayr demeyi ve ak gk gibi evet demek hakkn verdim.
Ik gibi sakin duruyorsun ve hayr diyen frtnalar arasndan geiyorsun.
Ey ruhum, sana yaratlm ve yaratlmam eyler hakkndaki zgrln iade ettim! Gelecektekinin
keyfini senin kadar kim bilir.
Ey ruhum, sana aalamay rettim. Fakat slk gibi gelen aalamay deil byk, seven
aalamay! En fazla aalad yerde en ok seven aalamay! Ey ruhum, bizzat nedenlerini
kandrasn diye, kendini kandrmay rettim, denizi kendi yksekliine eken gne gibi.
Ey ruhum, seni boyun emekten, diz kmekten ve efendim demekten vazgeirdim, bizzat sana
"zorunluluklara ynel ve yazg isimlerini taktm.
Ey ruhum, sana yeni isimler ve eitli oyuncaklar verdim. Ve sana "yazg ve "halkalarn halkas ve
"zamann gbei ve "zmrt an dedim.
Ey ruhum, senin dnyana imek zere btn hikmetleri, btn yeni araplar ve hikmetin eski,
grlmemi derecede sert araplarn verdim.
Ey ruhum, stne btn gneleri, btn geceleri, btn susmalar ve btn zlemleri dktm.
Bylece seni bir asma gibi byttm.
Ey ruhum, imdi artk sk ve altn zm taneleri, kabark memelerle dolu bir asma gibi zengin ve ar
duruyorsun!
Ey ruhum, senden daha fazla seven daha geni, daha kuatma iinde bir ruh hibir yerde yoktur.
Gemile gelecek, sende olduu kadar, nerede byle birbirine yakn bulunur?
Ey ruhum, her eyimi sana verdim ve elim artk boald. imdi bana glmseyerek ve ar bal;
"Hangimiz teekkre borluyuz? diyorsun.
Alc ald iin, verici teekkre borlu deil mi? Armaan etmek bir zorunluluk deil mi? Almak
bir acma deil mi?
Ey ruhum, kederindeki glmseyii anlyorum. Senin ar zenginliin, dileyen eller yaratyor.
Dolgunluun cokun denizlere bakyor, aryor ve bekliyor.
Glmseyen gzlerinin gnden, ar dolgunluun zlemi bakyor!
Evet, ruhum, glmsemeni grp de gzyalarndan erimemek mmkn m? Glmseyiindeki iyilie
melekler bile gzya dkyorlar.
Senin iyiliin ve fazla iyiliindir ki szlanmak ve alamak istemez. Fakat ruhum yine de glmsemen
gzyalarna, zlem eken ve titreyen azn hkrklara zlem ekmektedir.
"Her alay bir szlanma ve her szlan bir sulama deil midir? Kendi kendine byle diyorsun. Ve

onun iin ruhum, dertlerini dkmektense glmsemeyi tercih ediyorsun. Olgunluunun btn acsn
ve asmann hasatlar beslemesinden doan zlemini, gzyalarnla dkyorsun.
Fakat ruhum, erguvan gamn alayarak gidermek istemezsen ark sylemeye mecbur kalacaksn!
Bak, sana unlar haber verirken bizzat ben glyorum!
Btn denizler sakinleip senin zlemini dinleyinceye kadar grleyen arklar syle!
Sakin, zlemli denizlerin stnde sandal yznceye kadar, btn iyi ve kt garibelerin altn
etrafnda zpladklar esrarl hazine grlnceye kadar grle!
rili ufakl hayvanlar, hafif ve tuhaf baca olan her ey meneke mavisi yollarda dolancaya kadar
grle.
Garip hazineye, gnll sandala ve onun efendisine doru grle. Bu efendi ise elmas hasat bayla
bekleyen, zm koparcdr.
Ey ruhum, senin byk kurtarcn o adsz ki adn gelecekteki arklar bulacak.
Daha imdiden ve gerekten, daha imdiden mstakbel arklarn kokusu geliyor! Yanyor ve hayal
ediyorsun. Daha imdiden derin avuntu pnarlarndan kana kana iiyorsun. Daha imdiden gamn,
gelecekteki arklarn mutluluunda dinleniyor.
Ey ruhum, sana artk her eyimi ve en son eyimi vermi bulunuyorum, ellerim tamamen boalmtr.
Sana ark sylemeyi nermek son iimdi.
imdi syle! Sana ark sylemeyi nerdiime gre, kim kime teekkre borludur? Ama daha iyisi
ey ruhum, bana ark syle, bana ark syle, syle de sana teekkr edeyim.
Zerdt byle dedi.

Dier Dans arks

1
"Ey hayat, bu yaknlarda gzlerinin iine baktm. Gece gznde altn prlts grdm. Bunun verdii
keyiften kalbim duruyordu. Gece sularnda altn bir kayn parldadn grdm. Batmakta olan,
ien, tekrar iaret veren altn bir sallant kay!
Dans dkn olan ayama bir gz attn; glen, soran, eriten, sallayan bir bak.
Seni anlamak iin, topuklarm gerildi ve ayak parmaklarm dinlendi. Dansrn kula ayak
parmaklarnda olur!
Sana doru sradm. Sen geriye ekildin. Dalgalanan salarn bana doru uzad.
Senden ve ylanlarndan uzaa sradm. O zaman yar usta ve arzu dolu gzlerle karmda

duruyordun.
Eri baklarla bana eri yollar gsterdin. Ayam eri yollarda srmeyi rendi!
Yaknlndan korkarm. Seni uzaktan severim. Senin kan beni eker. Senin araman beni durdurur.
Ac ekiyorum. Fakat senin hatrn iin ne aclara katlanmam ki!
Onun soukluu yakar, kini ifal eder, ka balar, alakgnll davranlar tahrik eder.
Ey byk balayc, sarc, aldatc, arayc, bulucu, senden kim nefret etmez! Ey masum, sabrsz,
rzgr gibi aceleci, ocuk gzl sulu, seni kim sevmez!
Garip sarg, beni imdi nereye akyorsun? Ey tatl yabani av ve ey nankr, benden yine kayor
musun?
Dans ederek seni izlerim. En kk izlerinde de seni izlerim. Neredesin? Bana elini, hi olmazsa bir
parman ver!
Buras maara ve it. Yolumuzu aracaz. Dur, sakin dur. Baykularn ve yarasalarn hltlarn
duymuyor musun?
Ey bayku, ey yarasa, beni maymunlatrmak m istiyorsun? Neredeyiz? Bu ulumay ve dalamay
kpeklerden rendin.
Beyaz dilerinle beni sevimli sryorsun. Kzgn gzlerin peremlerinin arasndan bana doru
frlyor?
Bu; ta, aa stnde bir danstr. Ben bir avcym. Benim kpeim mi yoksa da keim mi olmak
istersin?
imdi yanma gel. Ve korkun srayc abuk gel, atla uradan! Yazklar olsun, srarken bizzat ben
dtm!
Ey cret, yattm gr ve acma dilendiime bak. Seninle daha iyi yollara gitmek isterdim.
Sakin alaca fundalklar arasnda sevimli bir yol! Veya kardaki gl boyunca, orada altn balklar
yzerler ve dans ederler!
imdi yorgunsun ha? Karda koyunlar ve akam kzllklar. oban kaval alnca uyumak ho deil
mi?
Bu kadar bitkin, yorgunsun ha? Ben seni tarm, brak kollarn dsn! Susuzluk ekersen verecek bir
eyim var. Fakat sen onu imek istemezsin!
Ah bu melun, kvr kvr ylan. Nereye katn? Fakat yzmde penenin izlerini ve krmz lekelerini
duyuyorum.

Senin saf obann olmaktan bktm! Ecinni, imdiye kadar hep ben sana ark syledim. imdi de sen
bana bar!
Krbacmn temposuna gre dans etmeli ve barmalsn! Krbac unutmadm ya? Hayr!
2
Hayat bana zarif kulaklarn kapayarak yle cevap verdi:
"Ey Zerdt, krbacn o kadar iddetli aklatma! Bilirsin ya grlt fikirleri ldrr. Hlbuki bana
imdi narin fikirler geliyor.
Biz, ikimiz de iyilik ve ktlk yapmayanlarz. Adamz ve yeil imenimizi, biz ikimiz iyi ve
ktnn tesinde bulduk. Yalnz ikimiz, onun iin birbirimize iyi davranmalyz!
Birbirimizi candan sevmesek bile candan sevimiyoruz diye kederlenelim mi?
Sana kar iyi, hatta ok iyi olduumu bilirsin. Bunun nedeni senin hikmetine kskanlk duymamdr.
Ah bu uak, hikmet lgnl!
Hikmetin seni koyup bir kasa sevgim de kap giderdi!
Bundan sonra hayat dnceli dnceli; arkasna, nne bakt. Ve yavaa yle dedi: "Ey Zerdt,
bana yeter derecede sadk deilsin! Beni, sylediin kadar sevmiyorsun; biliyorum ki yaknda beni
terk etmeyi dnyorsun.
Bir eski, ar, inilti an vardr. O, geceleyin iniltisini senin maarana kadar duyurur.
Bu an, gece yars saatini alarken birle on iki arasnda bunu hatrlarsn.
Zerdt, biliyorum, beni yaknda terk etmek istediini dnyorum.
"Evet, dedim yavaa, "fakat bunu sen de biliyorsun ve darmadank sar peremlerinin arasndan,
kulana yavaa bir ey syledim.
"Zerdt bunu biliyorsun! Bunu kimse bilmez!
Birbirimize ve stnden serin akamn gemekte olduu imene baktk ve alatk. Fakat o zaman
bana hayat btn hikmetlerinden daha sevimli idi.
Zerdt byle dedi.
3
Bir!
Ey insan, dikkat et.

ki! Karanlk gece yars ne diyor?

!
Uyuyordum. Uyuyordum.
Drt!
Derin ryadan uyandm.
Be!
Dnya derin.
Alt!
Gndz dnldnden daha derin.
Yedi!
Acs derin.
Sekiz!
Haz, kalp acsndan daha derin.
Dokuz!
Elem der ki: Zeval bul!
On!
Fakat her haz, sonsuzluk ister.
On Bir!
Derin, derin bir sonsuzluk ister.
On ki!

Yedi mhr veya evet ve min arks

1
Ben eer bir falcysam ve byk bir yay stnde ve iki denizin arasnda dolaan falc zeksna
sahipsem, yorgun olan ve ne lmek ne yaamak isteyen her eye ve btn derin vadilere dmansam,

karanlk kucakta yldrma ve kurtarc k huzmesine hazr ve evet diyen, glen, gelecek kefeden
yldrm huzmelerine ve yldrma gebeysem!
Byle bir gebelie ne mutlu! Ve gerekten; gelecein n atelemek isteyen, uzun zaman skntl
bir hava halinde dalarda asl durmaya mecburdur.
Ah, nasl olur da sonsuzlua ve dn halkama, yeniden dnyaya gelmenin halkasna tutku duymam?
Henz ocuk yapmak istediim kadn bulamadm. Meer o, sevdiim kadn ola! nk seni
seviyorum ey sonsuzluk, nk seni seviyorum ey sonsuzluk!
2
Hiddetim mezarlar devirdiyse, snr talarn oynatt ve eski deer levhalarn paralayarak sarp
uurumdan aaya yuvarladysa!
Eer alay edilerim rm szckleri yok etti ve lo mezarlar, rmcekleri bir sprge gibi, bir
rzgr gibi silip sprdyse!
Eski tanrlarn gmldkleri yerlerde nee iinde oturduysam ve eski yaam yadsyclarnn
heykelleri yannda dnyay severek, yaam kutsayarak yer aldysam!
Bu krk damlardan ieri temiz gne girerse, mezarlar ve kiliseleri bile sevebilirim. Yklm
olan severim!
Ah, nasl olur da sonsuzlua ve evlilik nianna; yeniden dnyaya geliin nianna tutku duymam!
Henz ocuk yapmak istediim kadn bulamadm. Meer o, sevdiim kadn ola! nk seni
seviyorum ey sonsuzluk, nk seni seviyorum ey sonsuzluk!
3
Yaratcnn havasndan tek bir nefes bile almsam ve rastlantlar zorlayan o gksel zorunluluktan bir
yldz dans yapmak istemisem!
Arkamdan iin gk grltsnde, fakat boyun eerek izleyen yaratc yldrmn grlemesiyle bir defa
glmsem!
Dnyay depreme vererek ve atlatarak ve iinden ate nehirleri fkrtarak bir defa olsun tanrlarla
ilah masasnda zar atmsam!
(nk dnya bir ilahlar masasdr ve yaratc yeni szler ve ilahi hamlelerle titrer.)
Ah nasl olur da sonsuzlua ve dn halkasna ve yeniden dnyaya gelmenin tutkusuna
kaplmayaym.
Henz ocuk yapmak istediim kadn bulamadm. Meer o, sevdiim kadn ola! nk seni
seviyorum ey sonsuzluk, nk seni seviyorum ey sonsuzluk!

4
inde her eyin iyice kartrld u kpkl ve baharl testiden bir defa olsun, dolu bir yudum
itimse!
Elim bir defa olsun en uza en yakna, atei ruha, keyfi acya ve en kt eyleri en iyi eylere
aktabildiyse!
Her eyin o potada iyice karabilmesi iin gerekli olan o kurtarc tuzun bir tanecii isem, nk biri
vardr ki iyiyi kt ile birletirir ve en kt eyi bile baharat olarak kprtme iine elverilidir. Nasl
olur da sonsuzlua, dn halkasna ve yeniden dnyaya gelmeye istek duymam.
Henz ocuk yapmak istediim kadn bulamadm. Meer o, sevdiim kadn ola!
nk seni seviyorum ey sonsuzluk, nk seni seviyorum ey sonsuzluk!
5
Eer ben denize ve denize benzeyen eylere, hele bana fkeyle karlk veren eylere balysam!
Bilinmez eylere doru yelken aan o arayc havas iimde varsa, havamda bir denizci neesi varsa!
Benim neem; "Sahil kayboldu ve son zincirim skld. Snrsz deniz etrafmda grlyor. Zaman ve
mekn btn geniliiyle nmde parlyor. htiyar kalp, haydi bakalm haydi bakalm diye
haykrrsa!
Ah! Nasl olur da sonsuzlua ve dn halkasna, yeniden dnyaya gelmenin halkasna istek duymam?
Henz ocuk yapmak istediim kadn bulamadm. Meer o, sevdiim kadn ola! nk seni
seviyorum ey sonsuzluk, nk seni seviyorum ey sonsuzluk!
6
Benim erdemim bir dansz erdemi ise ve iki ayayla altn zmrt bir tutkunluuyla sryorsa. Benim
ktlm, gl ve leylak fidanlnda yerlemi olan ve glen bir ktlkse.
-nk glmekte btn ktlkler yan yanadr, fakat bu ktlkler kutsaldr. Ve kendi mutluluklaryla
zgrle ermilerdirBtn zorluklarn kolay, btn bedenlerin dansz, btn ruhlarn ku oluu benim iin A ve D ise,
gerekten bu benim A ve Dmdir.
Ah! Nasl olur da sonsuzlua ve dn halkasna, yeniden dnyaya gelme halkasna tutku duymam?
Henz ocuk yapmak istediim kadn bulamadm. Meer o, sevdiim kadn ola! nk seni
seviyorum ey sonsuzluk, nk seni seviyorum ey sonsuzluk!
7

Ben, bir defa olsun, stme sakin bir gk gerdim ve kendi kanatlarmla kendi gme utumsa!
Ve ben, oynayarak derin ve ktan uzak kelere yzdmse ve zgrlk kuumun hikmetine erdimse!
Fakat ku hikmeti yle der; "Bak ne alt var, ne st! Ey hafif, at kendini! ark syle! Konuma artk!
Btn szler arlar iin deil midir? Hafifler iin btn kelimeler yalanc deil midir? ark syle;
konuma artk!
Ah! Nasl olur da sonsuzlua ve dn halkasna, yeniden dnyaya gelme halkasna istek duymam?
Henz ocuk yapmak istediim kadn bulamadm. Meer o, sevdiim kadn ola! nk seni
seviyorum ey sonsuzluk, nk seni seviyorum ey sonsuzluk!

IV. BLM
***
Ah, dnyada acyanlarn yapt lgnl kim yapar. Ve acyanlarn deliliklerinin neden olduu
acya ne neden olabilir? O sevenlere yazk olsun ki acmalarndan daha stn bir ykseklie sahip
deillerdir. Bana bir gn eytan yle dedi: Tanrnn bile bir cehennemi var. Bu onun insanlara
olan sevgisidir. Geenlerde ondan u sz dinledim: Tanr ld, insanlara olan acma duygusu
yznden ld. Zerdt

Bal Kurban
Zerdtn ruhunun stnden yine aylar ve yllar geti. O, bunun farknda olmad, fakat salar
aarmt. Bir gn maarasnn nnde bir tan stne oturup sakin sakin uzaklara bakarken -oradan
deniz ve zikzakl uurumlar grnr-, hayvanlar dnceli dnceli etrafnda dolatlar ve sonunda
karsna geldiler ve dediler ki:
Zerdt, kendi mutluluuna m bakyorsun?
Mutlulukta ne var? diye cevap verdi Zerdt, oktandr mutlulua baktm yok. Ben eserime
bakyorum. Hayvanlar:
Ah Zerdt! dediler, yi eylerden bkknlk getirmi bir adam gibi konuuyorsun. Mutluluun gk
mavisi glnde yatmyor musun? Zerdt, apkn, deliler! dedi ve gld, Simgeyi ne gzel
setiniz! Fakat bilesiniz ki benim ansm bir su dalgas gibi deil, bana bask kurar, benden ayrlmak
istemez. Erimi zift gibidir.
O zaman hayvanlar yine dnceli dnceli, etrafnda dolatlar ve tekrar karsna dizilerek
dediler ki:
Zerdt, bu nedenle olacak ki san gm gibi aard halde yzn sarard ve karard. Bak, ziftinin
iinde oturuyorsun.
Ne sylyorsunuz hayvanlarm, dedi Zerdt ve gld, gerekten, ziftten sz etmekle gnah
iledim. Benim bama gelen, btn olgunlaan meyvelerin bana gelir. Kanm koyulatran ve
ruhuma durgunluk veren, damarlarmda toplanan, baldr.
Zerdt, dediler hayvanlar ve ona yaklatlar, yle olacak, fakat bugn yksek bir daa kmak
istemez misin? Hava ok ak ve bugn dnya her zamankinden daha iyi grlr. "Evet,
hayvanlarm dedi Zerdt, "gerekten gnlme uyan iyi bir neride bulundunuz. Bugn yksek bir
daa kacam. Fakat bana orda bal hazrlayn. Sar, beyaz, halis, buz gibi serin petek bal. Biliniz ki
orda bir bal kurban vermek istiyorum.
Zerdt, yksee knca kendisine elik eden hayvanlar geri evirdi ve kendisini yalnz buldu. O
zaman btn kalbiyle gld, etrafna baknd ve yle dedi:

"Kurbanlardan ve bal kurbanlarndan sz ediim szmn bir hilesi ve gerekten faydal bir delilikti.
Bu da tepesinde, yalnz maarasnda ve yalnz hayvanlar arasnda olduumdan daha serbest
konuabilirim.
Neyi kurban etmeli? Bana armaan edilen eyi israf ediyorum. Bin elle israf ediyorum. Nasl, buna
nasl kurban vermek denir?
Bal arzuladm zaman yem ve aylarn ve acayip kularn da dillerini yalayarak arzuladklar tatl bir
urup ve lapa istemiim. -Ve o kpek ki ancak avc ve balklara gerekli olur!- Eer dnya karanlk
bir hayvanlar orman ve vahi avclarn elence bahesi ise ben uurumlu, zengin bir deniz grmeyi
tercih ederim. lahlarn bile arzu duyduklar, balk ve yengelerle dolu bir deniz ki ilahlar burada
balk ve a atcs olurlar. Dnya irili ufakl acayip eylerle bu kadar doludur.
Hele insan dnyas, insan denizi! te ben altn oltam ona daldryorum ve diyorum ki: "nsan
uurumu al!
Al ve balklarn, parlak yengelerini bana frlat! Bugn en iyi yemimle en tuhaf insan balklarn
yemleyeceim!
Bizzat mutluluumu btn uzaklara ve geniliklere atyorum.
Birok insan, balklar srmay ve rpnmay renirler mi diye sabah, le ve akam arasndaki
btn uzaklklara yayyorum.
Ta ki gizli, sivri engellerimi srarak benim yksekliklerime ykselsinler. Deniz dibinin en eitli
varlklar, btn insan balklarn en fenasnn dzeyine ykselsinler.
Ben oldum olasya byleyim. eken, ykselten, yukar ekenim. Bir ekici, retici ve yetitiriciyim ki
kendi kendime "olduun gibi ol demem bouna deildir.
O halde insanlar, benim yanma kabilirler. nk henz inmemin iaretlerini bekliyorum. Ve henz
mecbur olduum halde insanlar arasna inmiyorum.
te onun iin bu yksek dalar stnde, hilekr ve alayc bekliyorum. Ne sabrszm ne sabrlym.
yle birisiyim ki artk sabretmedii iin sabretmeyi unutmutur.
Yani yazgm bana sre tanyor. Beni unuttu mu acaba? Yoksa byk bir tan arkasnda glgede oturup
sinek mi avlyor?
Ve gerekten, sonsuz yazgma minnettarm ki beni zorlamyor, koturmuyor ve poz vermek ve ktlk
yapmak iin bana zaman brakyor. Bu sayede, bu yksek dada balk tutmam mdr?
Bu zirvede yapmak istediim ey bir delilik olsa bile aalarda beklemek yznden tren dkn,
yeil ve sar olmaktan daha iyi.
Beklemek yznden fkeyle soluyan, dalarn uluyan frtnas ve sabrsz ki vadilere doru yle
barr:

"Dinleyin, yoksa sizi tanrnn krbacyla dveceim.

Byle fkelere zlmem, bunlar benim iin ancak glnecek eyler!
Ya bugn konuacak veya bir daha konuamayacak olan bu byk grlt davullar imdi
sabrszlansalar gerek!
Fakat ben ve ansm, biz bu gne seslenmiyoruz. Hi bir zaman da seslenmeyeceiz. Konumak iin
sabrmz, zamanmz, hatta fazla zamanmz var. nk nasl olsa o bir defa gelecek, geip gitmemeli!
Nasl olsa bir defa gelecek ve geip gidemeyecek olan ne? Byk ansmz bizim byk, uzak
insanlk lemimiz, bin yllk Zerdt lemidir.
Bu uzaklk, ne kadar uzak olabilir? Bana ne? Fakat bu yzden salaml daha az deil mi? Bu temelin
stnde iki ayamla ve gvenle duruyorum.
Sonsuz bir zemin stnde! Sert, eski kayalar stnde, bu yaln dalar zerinde ve btn rzgrlarn
gelip daldklar ve "nerede, nereye, nereden? diye sorduklar yerde.
Ey benim aydnlk, kutsal muzipliim! Gl, burada gl! Yksek dalardan aaya parlak bir alay
kahkahas brakver. Parltlarnla bana en gzel insan balklarn yemleyiver!
Btn denizlerde bana ait ve benden olan her eyi bana yakalayver ve bana getiriver. Ben btn
balklarn en kts olarak bunu bekliyorum.
k, k oltam! Gir ieriye, in aa. ansmn yemi! Kalbimin bal, en tatl damlan damlat.
Oltam, btn kara kederlerin karnna saplan.
Gzm! Darya, darya! Ah etrafmda ne kadar ok deniz ve afaklar sken insan gelecekleri var.
Ve stmde nasl gl rengi bir sakinlik, nasl bulutsuz bir susma var!

Yardm steme l
Ertesi gn Zerdt, maarasnn nndeki tann stnde oturuyor ve hayvanlar ise yeni gda ve yeni
bal getirmek iin darlarda dolap duruyorlard. nk Zerdt eski bal son damlasna kadar
tketmiti. Fakat Zerdt elinde sopas, vcudunun glgesi yere vurmu bir halde dnceli dnceli
oturup dururken, dncesi kendisine ve glgesine ait deildi, birdenbire irkildi ve dehete dt.
nk kendi glgesinin yannda bir glge daha grmt. Telala etrafna bakp ayaa kalknca
yanndakinin o falc olduunu grd. O falcya bir defasnda kendi sofrasnda yedirmi iirmiti.
Falc byk yorgunluktan bahsedendi ve yle demiti; "Hepsi bir, hibir eyin deeri yok, dnya
anlamsz! Bilmek, adam boar. Fakat falcnn ehresi bu aralk deimiti. Zerdt, gzlerinin iine
baknca o yine irkildi. nk yznden o kadar kt haberler ve kl renkli yldrmlar gemiti.
Zerdtn ruhunda geen olaylar hisseden falc, yzn silmek ister gibi elini geirdi. Zerdt de
byle yapt. kisi bu ekilde sessizlik ve sakinlik iinde kendilerini toplayp kuvvetlendikleri zaman

birbirlerini tanmak istediklerinin iareti olarak el sktlar.

"Ho geldin. dedi Zerdt. "Byk yorgunluun falcs! Zamannda benim sofra dostum ve konuum
oluun boa gitmesin. Bu gn de benimle beraber ye, i ve neeli bir ihtiyar seninle beraber sofraya
oturduu iin mazur gr.
"Neeli bir ihtiyar m? dedi falc. Ban sallayarak; "Kim olursan ol ve ne olmak istersen ol.
Zerdt sen bu yukarlarda en uzun kalansn. Artk yaknda sandaln kuru kalmayacak.
"Kurulukta m oturuyorum? diye sordu Zerdt glerek. Falc cevap verdi: "Dann etrafndaki
dalgalar, byk gerekliliin ve kederin dalgalar ykseliyorlar, ykseliyorlar. yle ki yaknda senin
kayn kaldracaklar ve seni srkleyip gtrecekler.
Zerdt bunun zerine sustu ve hayret etti. Falc, "iitmiyor musun? dedi. "Derinliklerden yukarlara
doru gelen kkreyii ve alkan duymuyor musun?
Zerdt yine sustu ve dinledi. O zaman uurumlarn birbirine att ve hi kimsenin tutmak istemedii
uzun bir haykr duydu. Bu haykr o kadar ktyd ki!
Sonunda Zerdt, "er habercisi dedi. "Bu bir yardm isteme feryaddr. Ve bir insan ldr.
Belki de siyah bir denizden geliyor. Fakat insan acsndan bana ne? Esirgenmi olduum son gnah
biliyor musun?
Falc, takn bir kalple "Acma! dedi ve iki elini birden kaldrd. "Ah Zerdt, seni byk gnahn
ilemek iin aldatmaya geliyorum.
Bu szler henz sylenmiti ki bir lk daha duyuldu. Bu defa lk daha uzun, daha korkuntu ve
daha yakndan geliyordu. "itiyor musun? itiyor musun Zerdt? diye bard falc. Bu lk sana,
seni aryor. Ve diyor ki; "Gel, gel, gel, zamandr tam zamandr.
Zerdt bunun zerine zihni karm ve sarslm bir halde sustu. Sonunda tereddtle sordu; "Beni
arp duran kim?
Falc, sertlikle "Sen onu bilirsin. dedi, "Ne saklanyorsun? Seni aran, yksek insandr.
Zerdt tyleri rpererek "Yksek insan m? dedi, "Ne istiyor, ne istiyor yksek insan? Ve
vcudundan ter boanyordu.
Fakat falc Zerdtn bu korkusuna cevap vermedi. Aksine derinlikleri dinledi. Ama uzun zaman
oradan bir ses alamaynca gzn evirdi ve Zerdtn ayakta durduunu ve titrediini grd.
"Zerdt! dedi. Kederli bir sesle; "Mutluluundan ba dnm bir adam gibi durmuyorsun;
dmemek iin dans etmelisin!
nmde dans etmek ve btn hnerlerini gstermek istesen de, kimse bana; "Bak burada son neeli
insan dans ediyor diyememeli.
Burada olanlar aramak iin bu daa kanlar bouna gelmi olurlar. Burada yalnz oban maaralar,

kovuklar, saklanacak yerler bulurlar. Fakat mutluluk kuyular, hazineler ve yeni altn mutluluk
damarlar bulamazlar.
Mutluluk; byle gmlmlerin ve yalnzlarn yannda mutluluk nasl bulunur? Son ans, mutluluk
adalarnda ve uzakta unutulmu denizler arasnda aramalym.
Fakat hepsi bir, hepsi bo, aramann faydas yok, artk mutluluk adalar da yok.
Falc bylece iini ekti; fakat son iini ekmesinde Zerdtn yine akl bana geldi. Ve derin bir
uurumdan aydnla kan birisi gibi gvenle "Hayr, hayr, defa hayr! diye gr bir sesle
bard. Ve sakaln svazlad. "Ben bunu daha iyi bilirim. Bahtiyarlk adalar var yine. Sen sus, keder
kumkumas!
"Ey kuluk vaktinin yamur bulutu! rlty brak. Senin gamndan nem kapm ve bir kpek gibi
slanm deil miyim?
Yine kurulanmak iin silkiniyorum ve senden kayorum. Buna ama. Sana kaba m grnyorum?
Fakat buras benim bahem.
Senin stn insanna gelince! Pekl ben onu, hemen o ormanlarda ararm. Sesi oradan geliyordu.
Belki kt bir hayvan onu sktryordur.
O benim lkemde! Burada ona bir zarar gelmemeli. Ve gerekten, benim yanmda pek ok kt
hayvan var.
Zerdt bu szleri syleyince gitmek istedi. Fakat falc yle dedi:
Zerdt sen yaramazn birisin biliyorum. Biliyorum, beni bandan atmak istiyorsun. Hatta benimle
kalmaktansa hayvanlarn peinden ormana gitmeyi tercih edersin. Fakat bunun sana ne faydas var?
Akam beni yine yannda bulacaksn. Senin maaranda sabrl ve bir odun gibi kat oturup, seni
bekleyeceim.
Zerdt yrrken, yle olsun dedi; Maaramda nem varsa senindir, konuumundur.
Fakat orda bal bulacak olursan, yala onu Ay! Ve ruhunu tatlandr. nk akamleyin ikimiz de keyifli
olmalyz.
Bugn bittii iin keyifli olmalyz. Ve sen bile oyun ays gibi arklarmla dans etmelisin.
nanmyor musun? Kafan m sallyorsun? Haydi, haydi, koca ay! Ben de bir falcym.
Zerdt byle dedi.

Krallarla Konuma
I

Zerdt, dalarnda ve ormanlarnda henz bir saat yol almt ki birdenbire garip bir alaya rastlad.
ni yolu stnde talar ve erguvani kemerlerle bir flaman gibi ssl iki kral geliyordu. Bunlar
nlerinde bir eek sryorlard. Zerdt hayretle kendi kendine Bu krallar benim lkemde ne
aryorlar? dedi ve abucak bir fundalk arkasna sakland. Fakat kafile kendine yaklanca hafif bir
sesle; Tuhaf, dedi, bunlar birbirine nasl uyuyor? ki kral gryorum, fakat yalnz bir eek!
Burada krallar durdular ve gldler, sesin geldii tarafa baktlar. Sonra birbirlerine baktlar. Sa
taraftaki kral Bizim halk da byle dnr ama sylemez. dedi.
Soldaki kral, omuz silkti ve cevap verdi; Bu bir kei oban veya kayalar ve aalar arasnda pek
uzun kalm bir yalnz olacak, nk toplumdan uzak kalmak da ahlak bozar.
Ahlak m? dedi aclkla br kral; yle ise kimden kayoruz. yi sosyetemizin gzel adetlerinden
deil mi?
Gerekten yalnzlar ve kei obanlar arasnda bulunmak kendisine yksek sosyete denen sahte,
boyal, makyajl kalabalk arasnda bulunmaktan daha iyi. Bu halk kendisine asi dese de her eyleri
hele kanlar eski hastalklar ve bundan daha kt ifaclar yznden bozulmutur.
Bunlar arasnda yine en iyisi; kaba saba, inat, salam bir kyldr. Bu gnn en kibar o. Bu gnn
en kibar kyl, kyl tarz egemen olmal. Halk tabakasnn lkesi bu! Ben aldanmam. Halk dediin
bir tuhaf alamdr.
Halk kalabal! Bunda her ey birbirine kark! Kutsalla melun, kahramanla Yahudi ve Nuhun
gemisinden her trl hayvan!
yi adetler mi? Bizde her ey sahte ve bozuk. Kimse hrmet etmeyi bilmiyor. te bundan kayoruz.
Bunlar ikiyzl kpeklerdir ki hurma yapraklarn yaldzlarlar. Bu tiksinti beni bouyor, biz krallar
bile sahte olduk. Atalardan kalma ziynetlerle ssl ve en budala ve en kaln kafal olanlar iin
seyredilecek acayip bir garibeyiz. Bu bizimle balamad. Fakat unu sylemeliyiz ki sonunda bu
sahtekrlktan bktk ve irendik.
Btn bu nara atanlardan, yaz yazan sahtekrlardan bezirgn kokusundan, az kokusundan uzaklatk!
Halk tabakas iinde yaamak ve onlarn ba olmak! Tiksinti, tiksinti, tiksinti! Biz krallarda ne var
artk?
Soldaki kralsa yle dedi; "Eski hastaln nksetti. Zavall kardeim, tiksinme nbetin tuttu. Fakat
biliyorsun ki bizi dinleyen var.
Bu szleri can kulayla dinleyen Zerdt, gizlendii yerden kt, krallara yaklat ve yle dedi:
"Krallar, sizi dinleyen, seve seve dinleyen Zerdttr.
Ben bir zaman; "Krallarda ne var? diyen Zerdtm. "Affedin, siz birbirinize "Biz krallarda ne
var? dediiniz zaman sevindim.
Fakat buras benim lkem ve benim egemenliim altnda. lkemde ne aramak istiyorsunuz? Belki de
aradm eyi, yani nsanstn yolda bulmusunuzdur.

Krallar bunu iitince gslerine vurdular ve ikisi birden "Biz tanndk dediler. "Bu szn klcyla
kalbimizdeki en koyu karanl dattn. Bizim ihtiyacmz kefettin. nk bak biz nsanstn
bulmak iin yola ktk.
Biz kral olsak da bizden stn insan aryoruz. Bu eei ona gtryoruz. nk en yksek insan
yeryznn en yksek hkmdar olmal.
nsan yazgs bakmndan, dnyaya hkmedenlerin en kuvvetli insanlar olmamas kadar ac bir ey
yoktur. Aksi halde her ey sahte, eri ve uydurma olur. Hele onlar sonuncu insanlar ve insandan fazla
srsalar! O zaman ayak takmnn fiyat ykselir. Hatta halk tabakas "Erdem yalnz bendedir! der.
"Neler iitiyorum? dedi Zerdt, "Krallar iin ne hikmet, bayldm! Buna canm bir iir yapmak
istiyor. Fakat yle bir iir ki herkesin kulana gre deil. Ben oktandr uzun kulakllar hesaba
katmay unuttum. Haydi bakalm, haydi bakalm.
Fakat burada eek de lafa kart ve kt bir niyetle anrmaya balad.
Zamannda - zannederim birinci kutsal ylda
arapla sarho olan Sibylle dedi ki:
Eyvah, iler ters gidiyor!
Tkendi, bitti, dnya hibir zaman bu kadar kmedi
Roma orospulua ve orospu odalna dt
Romann Sezar srlat, tanr bile Yahudileti!
2
Zerdtn bu msralar krallarn houna gitti. Sadaki kral dedi ki; "Zerdt seni grmeye kmakla
ne iyi etmiiz! Oysaki senin dmanlarn resmini kendi aynalarnda, alayl alayl glen bir eytan
surat gibi gsterdiler. yle ki sen kalbimizi ayordun, sonunda dedik ki "Grnnden bize ne?
"Siz bar yeni savalarn arac olarak sevmelisiniz. Ve ksa bar uzun bara tercih etmelisiniz.
diyen adam grmemiz gerekir.
Kimse imdiye kadar byle cengver szler sylememiti. "yi nedir? Cesur olmak iyidir. Her eyi
kutsallatran, iyi bir savatr.
Ah Zerdt, byle szler iitince damarlarmzdaki atalar kan kaynyor. Bu ilkbaharn, eski arap
flarna seslenii gibi.
Kllar, krmz benekli ylanlar gibi birbirine girince, atalarmz hayat severlerdi. Onlara bar
gnei soluk gelirdi. Hele uzun bar onlar utandrrd.
Yldrm gibi parlayan kllar duvarlarda ie yaramaz bir ekilde aslm grnce atalarmz ilerini

ekerlerdi. O kllar gibi savaa susuzluk ekerlerdi; nk bir kl, kan imek ister. Ve tutku iinde
kvlcmlanr.
Krallar, babalarnn mutluluklar stne byle gevezelik ederken Zerdte onlarla alay etmek hevesi
geldi. nk bunlarn yal ve zarif ehreleriyle pek barsever krallar olduklar belliydi. Fakat
Zerdt kendini tuttu; "Haydi dedi, "Zerdtn maaras karda, yol oraya gtrr. Bu gnn uzun
bir akam olmal. Fakat imdilik yardm dileyen bir ses beni sizden ayryor.
inde krallar oturur ve beklerse maaram onur duyar. Fakat tabii uzun zaman beklemeye mecbur
kalacaksnz.
Ne yapmal, bugn beklemek, saraylarda olduundan daha iyi nerede renilir? Bugn artk krallara
kalm olan tek beceri bekleyebilmekten ibaret deil mi?
Zerdt byle dedi.

Kum Sl
Zerdt sk ormanlardan ve yosunlu topraklardan dnceli dnceli yrd. Fakat g eyler
stnde dnen her insann bana geldii gibi, farknda olmakszn bir insan ayana basmt.
Birdenbire bir vay sesi iki lanet ve yirmi kfr suratna arpld. yle ki dehetinden sopasn
kaldrd ve ayana bast adama vurdu. Fakat hemen akl bana geldi ve yapt delilie glmeye
balad.
Zerdt, ayana bast adama -ki fke ile dorulup oturmutu- "Affet! dedi. "Affet ve nce sana bir
sembol syleyeyim;
Uzak eyler hayal eden bir gezginin tenha bir sokakta gnete yatmakta olan bir kpee farknda
olmakszn arpmas gibi.
Nasl bu ikisi, lecekmi gibi irkilen, kindar dmanlar gibi birbirlerine saldrrlarsa biz de yle
yaptk.
Fakat ne de olsa, bu kpekle bu yalnz az kald birbirlerini okayacaklard. Bunlarn ikisi de yalnz.
Ayana baslan, fke ile "Kim olursan ol! dedi. "Sen yalnz ayanla deil, sembolnle de bana
fazla basyorsun!
Baksana, ben kpek miyim? Oturan, bunun zerine ayaa kalkt ve plak kolunu bataklktan ekti.
nk balangta yere uzanm yatyordu. Bir bataklk vahisini gzetleyen birisinin tannmamak
iin saklanmas gibi.
Zerdt, irkilerek "Fakat ne yapyorsun? diye bard. nk plak kolundan ok kan akmakta
olduunu grd. "Bana ne geldi, talihsiz, seni uyuz bir hayvan m srd?
Kolu kanayan adam, hl fkeyle glyordu. "Sana ne? dedi ve yoluna devam etmek istedi. "Ben
burada kendi lkemdeyim. Herkes benden istediini sorabilir. Fakat kaba bir adama cevap

veremem.
"Aldanyorsun! dedi Zerdt acmayla ve onu tuttu, "Aldanyorsun! dedi. "Burada kendi deil
benim lkemdesin ve bu lke iinde kimseye zarar gelmemesi gerekir. Bana ne ad verirsen ver. Ben
kendimim ve kendime Zerdt diyorum.
Haydi, u yukar yol Zerdtn maarasna gider. Uzak deildir. Orada yaralarnn iyilemesini
beklemek istemez misin? anssz adam, hayatta ansn yok. nce seni hayvan srd, sonra da ayana
insan bast.
Ayana baslan adam, Zerdtn ismini iitince deiti. "Bana ne oluyor? diye bard, "Bu
dnyada beni dnen Zerdt denen bu insandan ve kanla geinen slkten gayri kim var? Bu
bataklkta sln yznden bir balk gibi yatyordum. Slk uzanm kolumu on defa soktu. Sonra
da daha gzel bir slk, yani bizzat Zerdt, soktu.
Ne ans ne mucize! Beni avutarak bu batakla getiren gn yaasn! Slklerin en iyisi, en endamls,
byk vicdanlar sl Zerdt yaasn! Ayana baslan, byle dedi.
Zerdt onun bu szlerine ve zarif, saygl tarzn sevdi. "Kimsin? diye sordu ve elini uzatt;
"Aramzda aydnlatlacak, neelendirilecek ok ey kalyor. Fakat temiz, aydnlk bir gn balyor
gibime geliyor.
"Ben zeknn vicdanlsym dedi teki "ve ruh konularnda benden daha sk, daha dar, daha kesin
kimse yoktur. stisnas, bunu kendisinden rendiim Zerdttr.
Birok eyi yarm bilmektense hibir ey bilmemek daha iyidir! Yabanc yasalara gre bir egemen
olmaktansa kendi kendimin delisi olmay tercih ederim. Her eyin dibine bakarm:
Acaba o byk m kk m? Ad bataklk veya gk mdr? Ne kar? Bana stnde durulabilecek
bir el kadar yer yeter. Yeter ki gerekten toprak ve zemin olsun. El kadar bir yer! Bunun stnde
durulabilir. Gerek bilgi ve vicdan bakmndan byk, kk diye bir ey yoktur. "Bylece sen
solucan yalayan msn? diye sordu Zerdt, "sln her eyini incelemisin, vicdanl adam.
"Zerdt, dedi, ayana baslan, "bu ok byk bir i. Ben bunu nasl baarabilirim.
Fakat benim ustas olduum ve iyi tandm ey, solucan beynidir. Bu benim lemimdir.
O da bir lemdir! Burada gururum dile geldii iin beni affet. Bu ite benim eim yoktur. Onun iin
diyorum ki burada kendi evimdeyim.
Bu bir tek eyi, yani sln beynini ne kadar zamandan beri aratrp duruyorum ki kaygan gerek
artk elimden kamasn! Buras benim lemim.
Bu yzden her eyi braktm. Her ey bana bir geldi. lmimin hemen yannda kara cehaletim var.
Aklmn vicdan benden onu ister ki bir eyi bileyim baka hibir ey bilmeyeyim! Her yarm bilgi;
uuan, hayale dalan her ey beni tiksindirir. tenliimin bittii yerde krm ben ve kr olmak
isterim. Fakat bilmem gereken yerde de iten olmak isterim. Yani sert, dar, kesin, hogrsz.

Ah Zerdt, senin bir zamanlar Zek hayattr ki bizzat hayat keser! deyiin, beni senin tarikatna
sevk ve ikna etti ve gerekten, kendi kanmla kendi bilgimi arttrdm. "u manzara gsteriyor ki
diye sze kart Zerdt, -nk vicdanl adamn plak kolundan hl kan akyordu. On slk bu
kolu sokmutu. Ey tuhaf adam, bu grn yani bizzat sen bana ok eyler retiyorsun! Senin
hogrsz kulana belki her eyi syleyemezdim!
Haydi! Ayrlalm artk! Fakat seni tekrar grmek isterim. u yukar doru olan yol maarama gider.
Bu gece orada benim sevgili konuum ol!
Zerdtn ayana basmakla sana verdii acy gidermek isterim. Bunu daha sonra dnrm. Fakat
imdi bir yardm isteyen l, acele beni buradan uzaklatryor.
Zerdt byle dedi.

Byc
1
Zerdt, bir kayann etrafndan dolanca, az aada ve ayn yol stnde bir saral gibi rpnarak
karnnn stne den bir adama rastlad. Dur! dedi Zerdt kendi kendine. Yardm isteyen ses bu
stn insandan gelmi olacak. Ona yardm etmek mmkn m bakaym? Adamn yatt yere doru
kounca, titreyen kzgzl bir ihtiyar adam grd. Onu dorultmaya ve ayaa kaldrmaya ne kadar
gayret ettiyse bouna! Hatta talihsiz adam yannda birinin bulunduunun bile farknda deildi. Aksine,
terkedilmi bir yalnz gibi dokunakl jestlerle etrafna baknyordu. Fakat sonunda birok titreme,
bklme ve rpnmadan sonra yle szlanmaya balad:
Beni kim str, beni artk kim sever,
Bana kalplerinizin alevini verin!
Aya stlan bir yar l gibi
Uzanm titreyerek, sarslarak, ah mehul hummalarla,
Sivri, buzlu, don stunlarnda titreyerek Senden kovuldum ey dnce!
Artk taklamayan, gizli, korkun!
Bulutlar arkasndaki avc, sen!
Senin yldrmnla arplm olarak!
Bana karanlklardan alayla bakan gz!
Byle yatyorum
Btn sonsuz ikencelere urayan beni e, beni sar.

Aclarn en insafsz, sen!

Bilinmeyen tanr, sen vurdun beni!
Bir defa daha,
Daha derin vur!
Bu kalbi de, parala!
Knt dili oklarla Bu ikence neye!
Yine ne bakyorsun?
nsan aclarna doymayan,
Zarara sevinen, tanrlarn yldrm gz!
ldrmek deil,
Yalnz ikence etmek, ikence etmek mi istiyorsun?
Bana ikence etmek neden?
Ey ktle sevinen mehul tanr!
Ha! Sokularak yaklayorsun,
Bu gece yars,
Ne istiyorsun, syle!
Beni sktryorsun, bastryorsun,
Ha, ok bile yaklatn.
Git! Git!
Nefesimi duyuyorsun Kalbimi dinliyorsun Kskan!
Neyi kskanyorsun?
Defol, defol! Bu merdiven ne olacak?
Kalbime girip, en gizli fikirlerimin iine mi sokulmak istiyorsun? Utanmaz, mehul hrsz!
Ne almak istiyorsun?

Neyi dinlemek istiyorsun?

Ne ikenceler yapmak istiyorsun?
Ey ikence eden,
Ey cellat tanr!
Yoksa kpek gibi nnde kvranaym m?
Boyun een, savruk, akn,
Hatrn iin kuyruk mu sallayaym?
Bouna! Sokmaya devam et.
En zalim diken!
Hayr. Ben bir kpek deilim.
Sadece, senin bir vahinim.
Ey avclarn en zalimi!
Senin en gururlu esirinim,
Ey bulutlar arkasnn hrsz!
Syle artk!
Benden ne istiyorsun, ey yol kesen?
Ey yldrma brnm! Ey mehul! Syle,
Ne istiyorsun? Ey mehul tanr!
Nasl? kurtarmak iin para m?
Kurtarmak iin paray ne yapacaksn?
Daha fazla bir ey iste! Gururumun nerisi bu!
Ve ksa konu! Gururumun biri de bunu nerir.
Ha, ha!
Beni, beni mi istiyorsun, beni mi?

Beni? Tamamen mi?

Ha, ha!
Ey deli, bana ikence mi ediyorsun?
Gururumu mu krmak istiyorsun?
Bana sevgi ver! Beni artk kim str?
Beni artk kim sever?
Scak eller uzatn!
Kalplerin alevini verin!
En yalnz olana verin!
Bu buzu verin! Ah yedi kanl buzu.
Bizzat dmanlara rezillii retin.
Ey en zalim dman!
Ver, kendini ver!
Kat! Kendisi kat!
Son ve tek dostum,
Byk dmanm,
Yerin mehul.
Benim cellat tanrm Kat!
Hayr, geri gel,
Btn ikencelerinle!
Son yalnza dn!
Btn gzya rmaklarm Sana doru akyor Ve kalbimin son alevi Sana parlyor!
Geri gel,
Mehul tanrm, acm, son talihim!

II
Fakat burada Zerdt daha fazla kalamazd. Sopasn ald, btn kuvvetiyle, szlanana vurdu. fkeli
bir glle "Sus! diye bard, "Oyuncu, kalpazan, ey her eyi yalanc, sus! Ben seni iyi tanrm!
Kt byc, ayaklarn dayakla strm ben senin. Senin gibilerini dayakla stmay bilirim!
"Brak! dedi ihtiyar adam ve yerden srad. "Artk dvme Zerdt, ben sana tiyatro yapyordum.
Benim sanatm bu. Byle bir oyunla seni denemek istedim. Fakat sen benim ne olduumu iyi anladn.
Fakat senin de bana verdiin rnek nemsiz deil. Sen sertsin, egemen Zerdt. Gereklerinle sert
vuruyorsun. Sopan bu gerei meydana kard.
Hala fkeli ve karanlk bir bakla "kiyzllk yapma! dedi Zerdt, "Sahte oyuncu, sen sahtesin;
gerekten nasl dem vuruyorsun?
Ey tavuslarn tavusu, ey kibir denizi, bana oynadn oyun neydi? Kt byc, sen byle szlanrken
ben kime inanmalym.
"Ruhun tvbecisini oynuyorum, dedi ihtiyar adam, "bu sz zamannda sen bulmutun!
Ruhunu bizzat kendi aleyhine ynelten airi ve bycy, kendi kt baklar ve vicdan yznden
donmu, deimi insan roln oynadm. Sen de itiraf et Zerdt, oyunumu ve yalanm olduka ge
fark ettin. Kafam iki elinle tuttuun zaman bir skntda olduuma inanmtn. Onu ok az sevmiler,
ok az sevmiler diye szlandn duydum. Seni bu derece aldatmak muzipliime ho geliyordu.
Zerdt serte; "Benden daha zeki olanlar aldatm olabilirsin. Ben sahtekrlara kar nlemli
deilim. Ben nlem almadan yaamaya mecburum. Yazgm bu!
Fakat sen aldatmaya mecbursun. Seni bu kadar tanrm. Sen iki, , drt, be trl kla girmeye
mecbursun. imdi itiraf ettiin ey bile bence tam doru ve tam yalan deil.
Ey adi kalpazan, nasl baka trl olabilirdin? Doktora plak grnmen gerekse hastalna bile
makyaj yapardn.
imdi de karmda Yalnz oyun iin yaptm dediin zaman yine yalann yaldzlyd. Fakat bunda
ciddi bir taraf da vard. Sende ruhun tvbekrndan bir ey var.
Seni kefediyorum. Herkesi byleyebildin. Fakat kendine kar yalan ve hilen kalmad. Artk
kendine kar byszletin.
Bir gerek olarak tiksinti topladn. Senin artk hibir szn doru deil! Fakat azn, azna yapm
olan tiksinti dorudur.
htiyar byc, inat bir sesle; "Sen kimsin yahu! diye bard. "Bugn yaayanlarn en by olan
benle byle kim konuabilir? Ve gznden Zerdte doru yeil bir yldrm frlad. Fakat yine
deiti ve kederli yle dedi;

"Zerdt, artk bktm, sanatmdan tiksiniyorum. Ben byk deilim. Kendimi niye baka trl
gsteriyorum? Fakat sen ok iyi biliyorsun, ben byklk aryordum.
Bir byk adam gibi grnmek istiyordum ve biroklarn kandrdm. Fakat bu yalan benim gcm
at. Bu yzden helak oluyorum. Zerdt, benim her eyim yalandr. Fakat bo yere harcandm,
dorudur.
Zerdt gzn kaydrarak "Byklk araman sana eref verir. Fakat sana ihanet de eder. Sen byk
deilsin.
Ey kt ihtiyar byc! Sende sayg duyduum taraf, senin en iyi ve en iten tarafn kendinden bezmi
olman ve ben byk deilim diye sylemendir.
Sana ruhun tvbekr olarak hrmet ederim. Ancak bu itenliin yalnz bir andan ibarettir.
Fakat syle, benim ormanlarm ve kayalklarm arasnda ne aryorsun ve kendini yoluma atmakla
benden ne renmek istiyorsun?
Benim neyimi denedin?
Zerdt byle dedi. Baklar kvlcmlyd. htiyar byc bir sre sustu. Sonra dedi ki; "Seni
denemek mi? Ben yalnz aryorum. Zerdt, ben saf, doru, basit bir adam, egemen bir insan,
anlayn en ycesine varm, bir byk adam aryorum.
Zerdt, biliyor musun, ben Zerdt aryorum!
Burada ikisi arasnda uzun bir susma oldu. Fakat Zerdt kendi iine kt ve gzlerini kapad. Ama
sonra karsndakine dnerek bycnn elini tuttu. Sessizce ve zenle yle dedi:
"Haydi, bu yol oraya kar, Zerdtn maaras orda. Bulmak istediini orda arayabilirsin.
Kartalmla ylanmdan akl dan, onlar aramana yardm etsinler. Fakat benim maaram byktr.
Bana gelince, henz byk bir adam grmedim. Bugn en ince adamlarn gz bile by grmek
konusunda pek yeteneksiz. Bu bir halk tabakasnn lkesidir.
Nice iirilmi adamlar grdm ki halk onlar iin "Bak ite byk adam! diye barmtr. Fakat
krkler neye yarar? Sonunda yerinde yeller eser.
Pek fazla ien kurbaa sonunda patlar. Yerinde yeller eser. imi bir eyin karnna bak batrmak
gzel bir elencedir. ocuklar, iitin bunu!
imdi, halk tabakasnn gndr. Byn kn kim olduunu kim bilecek? Byklk aramadan
mutluluk duyacak kim? Yalnz bir deli bunu baard.
Garip deli, byk adam m aryorsun? Sana kim retti bunu? Bugn bunun zaman m? Kt arayc,
beni ne diye deniyorsun?
Zerdt ferahlam bir kalple byle dedi ve glerek yoluna devam etti.

Hizmet D
Zerdt, bycden ayrldktan az sonra yolunun stnde yine bir adam grd. Zayf, solgun yzl,
uzun, kara bir adam. Zerdtn keyfi kat. "Eyvah dedi kendi kendine, "karmda oturan
mumyalanm keder. Rahip cinsinden birisi olacak. Bunlarn benim lkemde ii ne? u bycden
yakam syrr syrmaz, yine bir kara oyuncu mu yoluma kt? Kahrolas bir by ustas. Tanrnn
izniyle karanlk mucizeler gsteren birisi. erefli klnm bir dnyann inkr. Fakat eytan,
bulunmas gereken yerde hi bulunmuyor. Bu alak topal cce, daima ge kalyor.
Zerdt, iinden byle sverek kara adamn yanndan syrlmak istedi. Fakat i baka trl oldu.
nk o anda oturan adam Zerdt grmt. Ummad bir bahtiyarla konmu birisi gibi,
yerinden srad ve Zerdte yaklat.
"Kim olursan ol ey gezgin, dedi, "yolunu arm yal bir adama, bir araycya yardm et ki bana
bir i gelmesin.
Bu lem bana yabanc ve uzak. Yabani hayvanlarn uluduunu da duydum. Beni koruyacak olan burada
deil.
Ben son dindar adam aryorum. O kutsal ve yalnz aryorum ki ormannda yalnz olarak bugn btn
dnyann bildii eyi henz iitmemitir.
"Btn dnya bugn neyi biliyor? diye sordu Zerdt. "Bir zamanlar btn dnyann inand eski
tanrnn artk lm olduunu mu?
"Byle mi diyorsun? dedi ihtiyar kederli. "Ben bu ihtiyar tanrya son saati gelinceye kadar hizmet
ettim.
Fakat imdi hizmet dym. Artk efendim yok. Ama yine de zgr deilim ve artk anlarmdan baka
bir zevkim yok.
Bu dalara ktm ki bir ihtiyar papaya ve kilise pederine yakr bir bayram yapaym.
nk bilesin ki ben son papaym. Dindar anlar ve ibadetlerin bir Kbesi.
Fakat imdi ormann azizi ki tanrsna daima ark syleyerek ve inleyerek ibadet ederdi, yani en
dindar adam, lmtr.
Kulbesine gittiimde onu artk bulamadm. Yalnz lmne uluyan iki kurt buldum. nk btn
hayvanlar onu severdi. Bunun zerine oradan ayrldm.
u halde bu ormanlara ve dalara bouna m gelmi olaym? Bylece karar verdim ki baka birini,
tanrya inanmayanlarn en dindarn, Zerdt arayaym.
htiyar byle dedi ve keskin bir bakla karsndakine bakt. Zerdt ise ihtiyar papann elini tuttu ve
hayranlkla onu seyretti.

Bak muhterem adam! dedi. Ne gzel ve uzun bir el. Bu daima iyilik datm bir adamn eli, imdi
de aradn adam, beni, yani Zerdt tutuyor.
O benim. Tanrsz Zerdt benim, benden daha tanrsz kim var ki ondan ders almakla vneyim diyen
Zerdt benim, tanrsz Zerdt benim.
Zerdt byle dedi ve baklaryla ihtiyar papann dncelerini ve iindekileri deldi. Sonunda yle
dedi:
Onu en ok sevmi ve ona sahip olmu olan, onu en ok kaybetmi olandr.
Bak, ikimizden daha tanrsz olan benim. Fakat buna kim sevinebilir?
Dnceli ona sonuna kadar hizmet mi ettin? diye sordu Zerdt. Onun nasl ldn biliyor
musun? Onu acma duygusunun boduunu sylyorlar doru mu?
nsann armhta asl olduunu grp buna dayanamadn ve insana olan sevgisi yznden
ldn sylyorlar doru mu?
Fakat ihtiyar papa cevap vermedi, rkek, acl ve karanlk bir ifadeyle etrafa bakt.
Uzunca bir dnmeden sonra Brak lsn, dedi Zerdt ve ihtiyarn gzlerine bakarak Brak
gitsin, brak lsn. Bu lnn ardndan yalnz iyi eyler sylemen, saygdeer olsa da, onun kim
olduunu ve ne garip yollardan gittiini benden iyi biliyorsun.
gz arasnda konuurken (nk bir gz krd) ihtiyar keyiflenerek; Tanrya ait konularda ben
Zerdtten ok eyler bilirim.
Sevgim ona yllarca hizmet etti ve her eyde iradem onun iradesine uydu. Fakat iyi bir uak,
efendisine ait her eyi bilir. Hatta efendisinin kendisinden gizledii eyleri bile.
O gizli bir tanryd. Gizlilii severdi. Olunu bile gizli yollardan meydana getirmiti. mannn
kapsnda zina vardr.
Onu bir ak tanrs olarak venler, ak yeter derecede yksek grmeyenlerdir. Bu tanr yarg da
olmak istemiyor muydu?
Fakat seven, dl ve karln tesinde sever.
Bu doulu tanr, genliinde sert ve kindard ve sevgililerinin keyfi iin bir cehennem yapmt. Fakat
sonunda yumuak, merhametli, alngan oldu. Babadan ok bykbabaya benzedi, hatta daha ok topal
bykanneye benzedi.
Sararm, solmu bir halde sobasnn banda oturur, zayf bacaklarn ovard; dnyadan bezgin,
iradeden bezgin bir hale gelmiti ve sonunda bir gn pek fazla olan acma duygusu yznden
bouldu.

"htiyar papa, dedi Zerdt, "bunu gzlerinle grdn m? Byle de olabilir, baka trl de olabilir.
Tanrlar ldkleri zaman eit eit lmlerle lrler.
Pekiyi, u ekilde veya bu ekilde ld ya. O, kulamn ve gzmn houna gitmezdi. Ardndan daha
kt bir ey sylemek istemiyorum.
Ben, berrak ve iten olan eyleri severim. Fakat o ihtiyar papa biliyorsun, onda sana benzer bir taraf
vard. Onun szleri trl anlama gelirdi.
O aka konuan da deildi. Kendisini iyi anlamadk diye bize ne kadar kzard, bu fkeci. Fakat
niye daha ak konumazd?
Kabahat, kulamzdaysa kendisini iyi iitemeyen bu kulaklar bize niye verdi? Kulaklarmzda amur
mu tkalyd? Pekl, kim tkad bu amuru oraya?
Bu acemi anak ok eyi de kt yaratmt.
Kt yaratt bu yaratklardan ve anaklardan intikam al saduyuya kar bir gnah ilemekti.
Dindarln da bir saduyusu olur. O zevk yle der; "Brak byle tanry! Tanrsz daha iyi! Kendi
kuvvetiyle kendi yazgsn yazmak, deli olmak ve bizzat tanr olmak daha iyi!
"Neler iitiyorum, dedi ihtiyar papa kulak kabartarak, "Zerdt, sen bu imanszlk iinde sandndan
daha dindarsn. indeki herhangi bir tanr seni dinsizlie sevk etmi.
Seni artk bir tanrya inanmaktan alkoyan ey kendi dindarln deil mi? Senin ar itenliin, seni
iyi ve ktnn tesine yollayacak.
Bak, senden esirgenmi bir ey kald m? Gzn, elin, azn var. Bunlar sonsuz gemiten beri
kutsamak grevini almlardr. Kutsamak yalnz elle olmaz.
En tanrsz insan olmak iddiasnda isen de yaknlarnda gizli tts kokusu alyorum. Bu hem houma
gidiyor hem de bana ac veriyor.
Brak bir gececik konuk olaym Zerdt, senin yannda olduu kadar hibir yerde rahat etmem.
Zerdt, byk hayret iinde "min, byle olsun, dedi, "bu yol oraya varr. Zerdtn maaras
orda!
Oraya kadar sana ben elik etmek isterdim ey saygn adam! nk ben btn dindar insanlar
severim. Fakat imdi beni yardm isteyen bir ses aryor. Benim lkemde kimse dert grmemeli.
Maaram iyi bir limandr. Hele kederlilere yardm etmesini pek severim.
Fakat senin kederini omuzundan kim kaldracak? Ben bu ii yapacak kuvvette deilim. Bekleyelim de
birisi senin tanrn uyandrsn.
nk eski tanr artk yaamyor. O, tam olarak lmtr.
Zerdt byle dedi.

En irkin nsan
Zerdt, yine dalardan ve ormanlardan geti. Gzleri bir eyler aryordu. Fakat o yardm isteyen
sesi hibir yerde gremiyordu. Ama btn yol boyunca sevinli ve minnettard. "Bugn kt
balamasna karlk bana ne gzel eyler getirdi. Ne tuhaf adamlar buldum.
Sert tahl taneleri iner gibi onlarn szlerini uzun zaman ineyeceim. Diim o taneleri, st gibi
ruhuma akncaya kadar, ineyip tmeli. dedi.
Yol, bir kayay dolamt ki birdenbire manzara deiti ve Zerdt bir lm diyarna girdi. Burada
siyah ve krmz kayalar yalnlayordu. Ne ot, ne aa, ne de ku sesi vard. Btn hayvanlarn,
hatta yrtc hayvanlarn ekindikleri bir yerdi buras. Yalnz bir eit irkin, kaln ve yeil ylan vard
ki ihtiyarladnda lmek iin buraya gelirdi. Onun iin obanlar bu vadiye ylan mezar derlerdi.
Fakat Zerdt karanlk bir anya dald. Bu vadiye bir defa daha geldiini sanyordu. Birok karanlk
eyler aklna geliyordu. Bylece yavalad, sonunda durdu. Fakat gzn anca yolunun stnde,
insana benzer birinin oturduunu grd. Ama insana az benziyordu. fade edilmez bir eydi. Zerdt
birdenbire, byle bir eyi gzleriyle grmenin utanc bastrd. Beyaz salarna kadar kzarm bir
halde gzn kaydrd ve bu kt yeri terk etmek iin ayan kaldrd. Fakat o zaman l sszl ses
verdi. Suyun, geceleyin, tkanm su borularnda kard sese benzeyen bir uultu ve bir hrlt
duyuldu. Sonunda bunun bir insan sesi ve bir insan sz olduu anlald. yle diyordu:
Zerdt, Zerdt bilmecemi z, konu, konu! Tanktan intikam almak nedir?
Seni geriye ekiyorum. Buras kaygan buz! Dikkat et ki gururunun baca krlmasn.
Kendini beenmi Zerdt, sen kendini gl bilirsin. Ey sert cevizler kran, z u bilmeceyi. Benim
kim olduum bilmecesini! Syle kimim ben?
Zerdt bu szleri iittiinde ruhunda ne getiini tahmin edersiniz? Merhamet onu bastrmt. Birok
balta yemi bir mee gibi, kendisini devirmek isteyenleri de korkutacak bir tarzda yere devrildi.
Fakat az sonra yine ayaa kalkt. ehresi sertlemiti.
Mekanik bir ses tonuyla; Seni tandm, dedi, sen tanry ldrensin. Brak gideyim.
Ey en irkin adam; sen, seni grene, senin iini dn grene dayanamadn, bu tanktan intikam aldn.
Zerdt, byle dedi ve ayrlmak istedi. Fakat o biimsiz yaratk Zerdtn elbisesinin bir kenarndan
tuttu, yine hrlamaya ve kelimeler aramaya balad. Kal! dedi, Kal, geip gitme, seni deviren
baltay anladm. Zerdt, tekrar ayaa kalkn ne iyi!
Biliyorum, tanry ldrenin halinin nice olduunu iyi anladn. Kal burada, otur yanma. Bu bouna
olmayacak.
Senden baka kime gideyim? Kal yanmda. Fakat bana bakma, bylece irkinliime hrmet et.
Ben izleniyorum! imdi son snam sensin. Beni kinleriyle izlemiyorlar, byle bir izlenmeyle alay

ederdim, gururlanr ve sevinirdim.

imdiye kadar btn baar iyi izlenenlerin olmad m? yi izleyen boyun emeyi kolay renir. Bir
defa byle, fakat sonra.
Fakat benim kam ve sana snm onlarn acmalarndandr. Zerdt beni anlayan, tek ve son
snam, koru beni.
Tanr ldrenin halinin nice olacan iyi anladn. Kal burada. Fakat sabrsz adam, gitmek istersen
benim geldiim yoldan gitme. Bu yol ktdr.
ok laf ettiime ve sana t verdiime kzyor musun? Fakat bilesin ki ben oyum, en irkin adam.
En byk ve en ar ayaklar benim. Yrdm yol bozulur. Getiim yollar kertir ve harap
ederim.
Benim yanmdan sessizlik ile geiinden ve yznn kzarmasndan anladm ki sen Zerdtsn.
Bakas olsa bak ve szyle bana sadakasn ve merhametini frlatrd. Fakat ben bu kadar dilenci
deilim. Bunu anladn sen.
Aksine ben; byk, korkun, irkin, anlatlamaz eyler bakmndan ok zenginim. Zerdt senin
utanman bana eref verdi.
Ve bugn acmak skcdr diyen tek adam, Zerdt bulmak iin acyanlarn kalabalndan
yakam g syrdm.
Tanrnn acmas olsun, insann acmas olsun; acma utancn kartdr. Yardm etmek istememek,
yardm etmekten daha kibar bir erdem olabilir.
Fakat bugn, btn kk adamlarn erdemi acmadan ibarettir. Onlarn byk felakete, byk
irkinlie ve byk baarszla kar sayglar yoktur.
Kalabalk koyun srlerinin arkasndaki kpein yapt gibi, bu insanlardan uzaklara bakarm.
Bunlar iyi niyet sahibi, iyi irade sahibi akll adamlar deil.
S havuzlar kk gren bir balkl kuu gibi, kk dalgalara, kk iradeler ve kk ruhlara
metelik vermem.
Bu kk adamlara ok uzun zaman hak verildi. yle ki sonunda onlara iktidar da verildi. imdi
diyorlar ki; Kk adamlarn onayladklar ey iyidir.
Ve bugn gerek, bu kalabaln iinden gelen papazn sylediidir. u garip kutsi ve kk
adamlarn szcs ki kendisi hakknda gerek benim derdi.
Bu kibirli adam oktandr kk adamlarn ibiklerini kabartr. Ve Gerek benim! diyerek bir Ve
hayr! defa hayr! dedin.

Sen bu adamn aldatna kar insanlar uyardn ve ilk olarak acmasna kar uyardn. Herkesi deil,
bakalarn deil, kendini ve senin gibileri!
Byk sknt iinde bulunanlarn utanmasndan utanrsn ve gerekten; Ey insanlar acmadan bu
tarafa bir byk bulut geliyor, dikkat edin! diyerek.
Ve Btn yaratclar sert olur ve her byk ak acmanzdan stndr! diyerek. Zerdt hava
iaretlerini ne kadar iyi rendiimi tahmin edersin!
Fakat bizzat sen; sen de kendini kendi acmana kar uyardn. nk birok sknt iinde olanlar,
perianlar, boulmakta, donmakta olanlar sana gelmek zere yoldadrlar.
Buna kar da uyank olman gerek. Benim en iyi, en kt bilmecemi, bizzat beni ve yaptm ii iyi
zdn. Seni devirecek baltay ben bilirim.
Fakat onun tanrsnn lmesi gerekirdi. O her eyi gren gzlerle bakyordu. insann derinliklerini ve
dibini gryordu, irkinlii gryordu.
Acmas utanmak bilmiyordu. Benim en kirli keme sokulmutu. Bu gizli eyleri renmeye alan,
bu skc, bu ar acyan lmeliydi.
O daima beni gryordu. Ya bu tanktan intikam almak ya da lmek istiyordum.
Her eyi ve insan gren tanr; bu tanrnn lmesi gerekiyordu. nsan byle bir tann yaamasna
dayanamaz.
En irkin adam byle dedi. Fakat Zerdt ayaa kalkt ve gitmek istedi. nk iliklerine kadar
titriyordu.
Ey anlatlamaz ey! dedi. Senin yolundan gitmekten beni engelledin. Buna bir teekkr olarak
kendi yolumu sana veyim, bak, Zerdtn maaras u yukardadr.
Maaram byk, derin ve ok kelidir. Orada en gizli ey bile saklanacak bir yer bulur.
Ve maaramn hemen yannda srnen, uan, srayan yaratklar iin yz tane ke bucak vardr. Ey
atlm adam, kendi kendini de attna gre insanlar ve insanlarn acma duygusuyla yaamak
istemiyorsun. yleyse benim gibi yap ve her eyi benden ren. Yalnz, yapan renir.
En bata ve ilk olarak hayvanlarmla konu. En gururlu hayvanla en kurnaz hayvan, bunlar bizim
rehberimiz olsun.
Zerdt byle dedi. ncekinden daha dnceli ve daha yava yoluna devam etti. nk kendisine
birok ey soruyor fakat cevap bulamyordu.
"nsann ne zrt, ne irkin, ne hrltl ve ne kadar ok gizli utanmas var.
Bana diyorlar ki, insan kendisini sever. Ah, insann kendisine olan sevgisi ne kadar olsa gerek?

Acaba insan kendisini ne kadar kmseyebilir?

u kardaki adam da kendisini seviyor ve kendisini aa gryor, bence o byk bir seven ve byk
bir kmseyendir.
Kendisini ondan daha fazla kmseyeni grmedim. Bu da bir yksekliktir! Sakn bu adam
barmasn iittiim nsanst olmasn?
Ben byk kmseyicileri severim. Fakat insan, yok edilmesi gereken bir eydir.

Gnll Dilenci
Zerdt, en irkin adamn yanndan ayrlnca, dn hissetti ve kendisini yalnz buldu. Aklndan
birok souk ve yalnz eyler geiyordu ve bu yzden kendisine me geliyordu. Fakat ykseklere
doru trmandka bazen yeil imenler nnden, bazen sabrsz bir rman at yatak kenarndaki
vahi kayalklardan geiyordu. O zaman kendisini daha snm ve daha keyifli hissetti.
Bana ne oldu? diyordu; Scak ve canl bir ey beni neelendirdi. Bu benim etrafmda olsa gerek.
imdi kendimi daha az yalnz hissediyorum. Bilinmez yoldalar ve kardeler etrafmda dolayorlar.
Onlarn scak nefesleri ruhuma deiyor.
Fakat etrafna baknp yalnzln avutanlar aradnda, civardaki bir tepe zerinde duran inekleri
grd. Bunlarn yaknl ve kokusu Zerdtn kalbini stmt. Fakat bu inekler bir hatibin szlerini
dinliyorlard. Bu yzden kendilerine yaklaan grmediler. Fakat Zerdt iyice yaknlarna gelince
ineklerin ortasnda konuan bir insan sesi duydu. nekler, balarn konuana doru evirmilerdi.
Zerdt o zaman srayarak hayvanlar datt. nk ineklerde acmayla tedavisi mmkn olmayan
bir arza meydana gelebileceinden korkuyordu. Fakat bunda aldanmt. nk yerde bir adam
yatyor ve hayvanlara seslendii belli oluyordu. Hayvanlarn bundan rkmedii anlalyordu. Bu bir
uslu adamd ve bir da hatibiydi ki gzlerinden iyilik akyordu. Zerdt hayretle Burada ne
aryorsun? diye bard.
"Burada ne mi aryorum? Senin aradn ey rahat bozan! Yani arz stnde mutluluu aryorum. Bunun
iin bu ineklerden ders almak istiyorum. Biliyor musun, sabahtan beri onlara hitap ediyorum. imdi
bana cevap vereceklerdi. Bizi niye rahatsz ettin?
Eer ineklere benzemezsek cennete gidemeyiz. Biz onlardan gevi getirmeyi renmeliyiz. Gerekten
insan, dnyaya sahip olsa da gevi getirmeyi renmedikten sonra neye yarar? Kederinden
kurtulamaz.
Bugn insann byk kederi tiksintidir. Bugn kalbi, az ve gzleri tiksintiyle dolu olmayan kim var?
Sen de, sen de fakat ineklere bak!
Da ts byle dedi ve gzn Zerdte evirdi. nk o ana kadar sevgiyle ineklere
bakyordu. Fakat imdi birdenbire deiti. "Bu konutuum kim? diye irkilerek bard ve srayarak
kalkt.

"Bu, tiksintisi olmayan insandr, bu bizzat Zerdttr, byk tiksintiyi yenendir; bu gz, bu az, bu
kalp bizzat Zerdtndr.
Byle diyerek gzyalaryla, karsndakinin elini pt ve beklemedii bir zamanda deerli bir
armaan ve mcevhere kavumu birisi gibi kalakald. nekler btn bu olan bitenlere bakyor ve
ayorlard.
"Benden bahsetme ey garip, ey sevimli adam! dedi Zerdt. Ve kibarca "Kendinden bahset. dedi.
"Sen, bir zamanlar byk bir servetten vazgeen gnll dilenci deil misin?
Kendi servetinden ve zenginlerden utanarak kalbini ve varln armaan etmek zere en fakirlerin
yanna kaan sen deil misin? Fakat o fakirler armaann kabul etmemilerdi.
"Ama beni kabul etmediler. dedi gnll dilenci. "Biliyorsun bu yzdendir ki hayvanlarn ve u
ineklerin yanna geldim.
Zerdt "neklerden rendin ki hak vermek, hak almaktan daha zordur ve armaan etmek bir sanattr,
sanatlarn ve iyiliklerin en incesi ve en ycesidir.
"Hele bugnk gnde! dedi gnll dilenci. "Btn alaklarn ayaa kalkt ve kibarlk taslad,
yani halk tabakas gibi hareket ettii bugnk gnde. Bilirsin, ayak takmnn ve klelerin uzun, kt
ve yava yava ilerleyen isyan gnne geldik, bu hareket byyor, byyor.
imdi aalk olanlar her iyilik ve her armaan, isyana yneltiyor. Ar zenginler dikkatli olsunlar.
Geni karnl ve dar boazl ielerden damlatmak isteyenler dikkat etsinler. Bugn byle ielerin
boynunu krveriyorlar.
ehvetli bir tutku, iren bir kskanlk, kirli bir duygusu, aa tabakann gururu!
Btn bunlar suratma arpyor. Fakirlerin mutlu olduu sz artk doru deildir. Gk lkesi artk
ineklerin!
Denemek iin "Niin zenginlerin deil? dedi Zerdt ve bu srada sakin adam yalamak isteyen
inekleri kovdu.
"Beni ne deniyorsun? dedi, "Sen benden iyi bilirsin, Zerdt, beni en fakirlerin yanna ynelten
neydi? En zenginlerinden duyduum tiksinti, deil mi?
Souk gzler, ehvetli dncelerle her plkten kar derleyen sulu zenginlerden, rm
vcutlarnn kokusu gklere ykselen bu ayak takmndan.
Kadnlara kar vahi, ehvetli, unutkan ve babalar ku lei veya paavra toplaycs olan bu dzme
ve sahtekr halk tabakasndan, bunlarn orospudan pek farklar yoktur.
Ayak takm aada, ayak takm yukarda! Bugn artk zengin ve fakir olan kim? Bu fark unuttum ve
oradan katm. Ve kaa kaa u ineklerin yanna geldim.

Uslu adam byle dedi. Konuurken soluyor ve terliyordu. yle ki hayvanlar buna bir defa daha
ayorlard. Fakat Zerdt onun sert konumasn duyduka glmsyor ve susarak kafasn
sallyordu.
"Byle sert szler gerekince, kendini zorluyorsun ey da ts! Azn ve gzlerin bu sertlie
elverili deil!
Ve kanmca miden de deil. nk byle fke, kin ve taknlk mideyi bozar. Senin miden daha
yumuak eyler ister. Sen bir et yiyici deilsin. Daha ok bitki ve kk adamsn. Belki taneler
trsn. Herhalde etin zevkine yabancsn ve yumuak eyler seversin.
Gnll dilenci ferahlayarak "Beni iyi tandn. dedi. "Bal severim. Taneler de trm. nk
aza yumuak gelen ve nefesi temizleyen eyleri severim. Yumuak huylu avareler ve gndz
hrszlar gibi, inemesi uzun zaman isteyen eyleri severim. Bunda en ileriye varan ite u
ineklerdir. Onlar gevi getirmeyi ve gnete yatmay kefetmilerdir. Kalbi yoran g dncelerden
de ekinmesini bilirler.
"Pekl dedi Zerdt "sen benim hayvanlarm da grmeliydin, kartalm ve ylanm. Bugn
dnyada onlarn ei yoktur.
Bak, u yol benim maarama gider. Bu akam onlarn konuu ol ve hayvanlara hayvan ansndan sz
et ben gelince kadar. nk imdi bir yardm isteyen ses beni aryor ve eer maaramda buz gibi
taze petek ve altn bal bulursan onu da ye.
Fakat imdi, tuhaf, sevimli adam, ne kadar g de olsa, abuk ineklere veda et. nk onlar senin en
yakn dostlarn ve statlarndr.
"Yalnz bir ayrcaln var! dedi sevimli dilenci. "Bizzat sen iyisin ve bir inekten daha iyisin
Zerdt.
Zerdt fkeyle "defol, defol dalkavuk diye bard. "Byle dalkavukluk ve ikiyzllk ile benim
balm ne bozuyorsun?
"Defol, defol buradan! diye bir defa daha bard ve nazik dilenciye sopasn kaldrd, fakat o kat.
Glge
Gnll dilenci kam ve Zerdt, yalnz kalmt ki arkasndan yeni bir ses iitti. Bu ses "Dur,
Zerdt bekle beni, benim, Zerdt, ben senin glgenim diyordu. Fakat Zerdt beklemedi. nk
dalarndaki kalabalktan ona ani olarak bir bezginlik gelmiti. "Benim yalnzlm nerde? diyordu.
"Gerekten bu ok oluyor. Bu da kalabalklat. Benim lkem artk bu lemden deil. Bana yeni
dalar gerekir.
Glgem mi beni aryor? Glgemde ne var? Varsn beni takip etsin, ben ondan kaarm.
Zerdt, kendi kendine byle syledi ve yola koyuldu. Fakat arkasndaki onu izledi ve az sonra
birbiri ardnda koucu ortaya kt. nde gnll dilenci, arkasnda Zerdt ve en arkada glgesi!

Henz pek fazla komamlard ki Zerdt, deliliinin farkna vard ve bir hamle ile btn bezginlii
ve bkknl zerinden silkti.
"Nasl! diyordu, "Eskiden beri en gln eyler bizim gibi eski yalnzlar ve azizlerden gelmez mi?
Gerekten, deliliim dalar gibi kabard. imdi alt deli bacann birbiri arkasndan takrdadn
duyuyorum.
Fakat Zerdt bir glgeden korkabilir mi ve glgenin benden daha uzun bacaklar olduunu
dnebilir mi?
Zerdt iiyle, dyla glerek byle dedi, olduu yerde durdu ve birdenbire durdu. Az kalsn
arkasndan gelen glgeyi yere devirecekti. Glge onu o kadar yakndan izliyordu ve o kadar zayft ki!
Zerdt glgesini iyice inceleyince bir hayalet karsndaym gibi irkildi. Glge o kadar zayf, kara
kuru ve yalanm grnyordu ki.
Zerdt iddetle "Sen kimsin? dedi. "Burada ne iin var? Neden glgem olduunu iddia ediyorsun?
Senden holanmyorum.
"Affet dedi glge. "Benim, glgen olduumu affet. Senin houna gitmiyorsam Zerdt, bu konuda
seni ve zevkini takdir ederim.
Ben senin topuklarn ok izlemi bir gezginim. Hedefsiz ve yurtsuz daima yollardaym. yle ki
sonsuz Yahudiden pek farkl deilim. u var ki sonsuz deilim ve Yahudi de deilim.
Ne? Srekli yollarda m olmalym? Her rzgrla sarslarak, kargaa iinde, itilerek? Ey arz, bana
artk fazla yuvarlak geliyorsun!
Her yerde oturdum ve yorgun tozlar gibi aynalar ve pencere camlar stnde uyudum. Her ey benden
alyor, bana bir ey veren yok ve ben zayflyorum. Neden bir glgeye benzedim. Fakat Zerdt, en
ok senin arkandan yrdm ve utum. Kendimi senden sakladmsa da senin en iyi glgendim. Sen
nereye oturduysan ben de oraya oturdum.
Gnll olarak k damlar ve karlar zerinde koan bir hayalet gibi seninle en uzak, en souk
lemlerde dolatm.
Her yasak, irkin ve uzak eyi seninle birlikte aradm ve bende herhangi bir erdem varsa hibir
yasaktan korkmaymdr.
Kalbimin sayd eylere seninle beraber kydm, btn snr talarn ve levhalarn devirdim. En
tehlikeli arzulara kapldm. Gerekten, her trl cinayeti bir defa iledim.
Kelimelere, deerlere ve byk isimlere olan imanm senin yznden unuttum. eytan deri
deitirecek olsa ismi de deimez mi? Belki bizzat eytan deriden ibarettir.
Hibir ey gerek deildir, her ey olabilir. Kendime byle diyordum. En souk sulara kafamla ve
kalbimle daldm ve ka defa bir krmz yenge gibi plak kaldm.

Ah, iyilere kar duyduum iman, utanma ve iyilik hissi nereye gitti? Bir zamanlar sahip olduum
yalanc iffet nereye kayboldu? yilerin ve soylu yalanlarnn iffeti!
Gerei ok defa yakndan izledike, o kafama arpt. Bazen yalan sylediimi zannettim. Fakat bir
de baktm ki gerei bulmuum.
Her ey gzmde pek fazla aydnland. imdi hibir ey umurumda deil! Sevdiim hibir ey artk
yaamyor. Hl kendimi nasl seveyim?
Ya arzu ettiim gibi yaamak veya hi yaamamak. Ben bunu istiyorum. En kutsal varlk da bunu
istiyor. Fakat yazklar olsun! Hl neem var m? Hl bir hedefim ve yelkenimin ynelebilecei bir
limanm var m?
Glge, byle dedi ve onu dinlerken Zerdtn kalar atld ve sonunda kederli Sen benim
glgemsin. dedi. Kar karya olduun tehlike kk deildir. Ey zgr ruh ve gezgin, sen kt bir
gn geirdin, dikkat et ki daha kt bir akam gelmesin.
Senin gibi huzursuzlara sonunda bir hapishane bile aziz gelebilir. Hapse tklm canilerin nasl
uyuduunu hi grdn m? Bunlar sakin uyurlar. Yeni gvenlerinin tadn karrlar.
Kendini sakn ki sonunda sekter bir iman; sert, sk, iyi bir rzgr m? Fakat kim bilir o nereye eser ve
hangi rzgrn iyi ve srkleyici rzgr olduunu kim bilir?
Bana daha ne kald? Yorgun ve kstah bir kalp! Sabrsz bir irade, bklm bir bel.
Bunlar benim yurdumu aryorlar. Zerdt, bilirsin bu arama bir baskndr. Beni kemirir.
Benim yurdum nerde? Bunu soruyor, aryorum ve aryorum ve bulamyorum. Ey sonsuz her yer. Ey
sonsuz hi bir yer, ey sonsuz bounalk.
Bir keder seni hapsetmesin. nk seni dar ve sk olan her ey kirletiyor ve deniyor.
Sen hedefi kaybetmisin. Bu kaybn acsn nasl unutacaksn? Bununla yolu da kaybetmi oluyorsun.
Zavall hayalperest gezgin! Yorgun kelebek! Bu akam biraz dinlenmek ve yuva ister misin? yle ise
benim maarama k!
u yol oraya gider. imdi acele senden ayrlmalym. Sanki imdiden stmde bir glge var.
Etrafmn yine aydnlk olmas iin yalnz yrmek istiyorum. Bunun iin daha uzun zaman, neeli,
ayakta olmalym. Fakat akamleyin benim maarada dans edilecek.
Zerdt byle dedi.

le Vakti
Zerdt yrd, yrd ve artk kimseyi bulmad. Yalnzd. Yalnzln tadn kard ve saatlerce iyi
eyleri dnd. Fakat le vakti gne tepesinin stne geldiinde yal, eri ve kambur bir aacn

nne gelmiti. Aa, bir asmann dallaryla kucaklanm ve gizlenmiti. Asmann bol, sar zmleri
gezginin gzne arpt. Zerdt burada susuzluunu biraz gidermek ve bir zm koparmak arzusunu
duydu. Fakat elini zme doru uzatnca baka bir ey arzulad. Aacn yanna uzanmak ve bu le
saatinde uyumak!
Zerdt bunu yapt ve rengrenk ayrlarn sessizlii ve gizlilii ierisinde yerde yatarken kk
susuzluunu unuttu ve uykuya dald. Zerdtn daha nce dedii gibi Her ey birbirinden daha
gereklidir. Yalnz Zerdtn gzleri ak kalmt. nk bu gzler aac ve asmann gzelliini
grmeye ve vmeye doymamt. Uykuya dalarken Zerdt kendi kendine yle dedi:
Sessizlik, sessizlik, dnya imdi mkemmel olmad m? Bana ne oluyor imdi?
Bir hafif rzgrn grnmeden, ty gibi hafiflikle krk deniz zerinde dans etmesi gibi, uyku
stmde dans ediyor.
O benim gzm kapamyor, ruhumu uyank brakyor, o gerekten hafif, ty gibi hafif.
O beni kandryor, bilmem nasl? imden vgler yadran bir el gibi beni zorluyor. Evet, ruhumun
sessizlii iin beni zorluyor.
Garip, ruhum nasl yorgun ve nasl geviyor!
Ruhuma "yedinci gn akam tam le vakti mi geldi? oktandr iyi ve olgun eyler arasnda m
dolayordu?
Garip ruhum uzanyor, uzanyor ve sakin yatyor. O ok iyi eyler tatmtr. Bu altn keder onu eziyor.
Sakin limana girmi bir gemi gibi az sessiz sakinlie kavutu. imdi uzun gezilerden ve hrn
denizlerden yorgun, topraa yasland. Toprak daha sadk deil mi?
Byle bir gemi karaya yanatnda ve yaslandnda bir rmcein karadan ona doru recei a
yeterli gelir. Daha kuvvetli bir halata ihtiya olmaz.
Topran koynunda, sakin bir koydaki yorgun gemi gibi dinleniyorum. Topraa sadk, gvenli ve ince
ipliklerle ona bal.
Ne mutluluk, ne mutluluk! ark sylemek ister misin ruhum? imende yatyorsun. Fakat bu saat hibir
obann kaval almad sakin, gizli bir bayram saati!
Sakin ol. Scak le, imenler stnde uyuyor, ark syleme, sakin ol, dnya mkemmel.
ark syleme, imen kelebei; ruhum, fsldama bile. Sessizlie bak, le uyuyor. Azn
kmldatyor. Bir damla mutluluk imiyor mu?
Eski, esmer bir altn mutluluk damlas, bir altn arap damlas.
Mutluluk onun stnden uuyor, glyor, bylece bir tanr glyor. Sakin ol.

"Mutluluk iin ne kadar az ey gerek. Bir zamanlar byle derdim ve kendimi akll sanrdm. Fakat
imdi rendim ki bu bir hatayd. Zeki deliler daha iyi konuurlar.
te asl o az ey en esiz, en hafif, bir sincap hlts, bir nefes, bir an. Mutluluun eidi o kadar
nemli deildir. Sakin ol.
Bana ne oldu? Dinle, zaman m kat acaba? Dmyor muyum, dmedim mi? Dinle, sonsuzluk
pnarlarnda mym?
Bana ne oldu? Sakin ol. Eyvah kalbime saplanyor; kalbim, bu kadar mutluluk ve byle bir darbeden
sonra, paralan, paralan!
Nasl, dnya imdi, mkemmel daha yuvarlak ve daha olgun deil mi? Yuvarlak, altn olgunluk nereye
uuyor acaba? Arkasndan gideyim; akl, sakin ol.
Burada Zerdt uyand ve uyumakta olduunu hissetti.
"Kalk ey uykucu! dedi kendine. "le uykucusu, haydi, haydi ihtiyar bacaklar. Vakit geldi, daha
alacam epeyce yol var.
Uykuya kanyorsunuz daha ne kadar, bir sonsuzluk mu? Haydi, haydi ihtiyar kalbim, byle bir uykudan
sonra ne kadar uyank kalacaksn!
O tekrar uykuya dalmt. Ama ruhu bedeninin aleyhindeydi ve isyan ediyordu, yine yatt. "Rahat brak
beni. Dnya imdi mkemmel olmad m? Ah altn, yuvarlak top.
"Kalk, dedi Zerdt, "kk hrsz, gndz hrsz, nasl hl gerinip uzanyorsun, iini ekiyorsun,
derin pnarlara dyorsun ha!
Ruhum sen kimsin? Burada irkildi, nk bir gne huzmesi yzne dmt.
"Ey stmdeki gk! dedi iini ekerek ve doruldu, "Bana m bakyorsun? Garip ruhumu mu
dinliyorsun?
Topraktaki her eyin stne den bu bir damla iyi ne zaman ieceksin? Bu garip ruhu ne zaman
ieceksin? Ne zaman ey sonsuzluk pnar, ey korkun le uurumu, ruhumu ne zaman geriye
alacaksn?
Zerdt byle dedi ve aacn yannda yatt yerden bir mehul sarholuktan uyanr gibi uyand.
Gne hl bann zerindeydi. Bundan anlalr ki Zerdt pek uzun uyumamt.

Selamlay
kindi zeriydi ki Zerdt uzun, bouna aramalardan ve dolamalardan sonra maarasna dnm
bulunuyordu. Fakat maarasna yirmi adm kadar yaklat zaman hi beklemedii bir ey oldu.
Byk yardm dileyen sesi yeniden duydu. Garipti ki ses, bu defa kendi maarasndan geliyordu.
Uzun, garip bir lk! Zerdt bunun birok sesten olutuunu fark etti. Ses uzaktan dinlendii zaman
tek bir azdan kyor gibiydi.
Zerdt maarasna srayarak girdi. Onu meer bu ses oyunundan sonra ne tuhaf bir tiyatro
bekliyormu! Gndzn grd btn tipler yan yana orda oturuyorlard. Sadaki ve soldaki krallar,
eski byc, papa, gnll dilenci, glge, ruhun vicdan, falc, eek; en irkin adam bana bir ta
geirmi ve beline iki erguvan kuak sarmt. nk o, btn irkinler gibi gzellemeye heveslidir.
Bu bulank topluluun ortasnda Zerdtn kartalnn tyleri diken diken olmutu. nk sorulan
sorular cevaplandrmaya gururu izin vermiyordu. Zeki ylan, kartaln boynuna dolanmt.
Btn bunlar Zerdt, byk aknlkla grd. Sonra konuklarna dikkatle bakt, ruhlarn okudu,
yeniden hayrete dt. Bu aralk topluluk ayakta, Zerdtn konumasn bekliyordu. Zerdt yle
dedi:
"Siz armlar! Siz garbiler! Sizin yardm dileyen sesinizi mi duydum? Bugn btn gn bouna
aradm adamn nerde bulunmas gerektiini imdi biliyorum; yksek insan.
Yksek insan kendi maaramda bulunuyor! Fakat neye hayret ediyorum! Bal kurban ve ansmn
hileli davetleriyle onu bizzat kendim ayartp buraya getirmedim mi?
Fakat sanyorum ki siz, toplu bir halde kalamayacaksnz. Birbirinizin huzurunu bozuyorsunuz. Ey
yardm dileyenler, yle birisi gelmeli ki sizi gldrmeli, bir gldrc, bir dansr, bir rzgr, bir
vahi av, herhangi bir deli; siz ne dnyorsunuz?
Ey aknlar, affedin ki sizlerden byle kk ve deersiz biimde sz ediyorum. Fakat kalbime
cesaret veren eyi kefedemiyorsunuz.
Baknz beni balar! Bir perian adama bakan herkes cesur olur, bir periana hitap etmek iin
herkes kendisini yeteri kadar cesur bulur.
Bizzat bana bu kuvveti siz verdiniz. Gzel bir armaan. Saygdeer konuklarm, uygun bir konuk
armaan! Haydi yleyse, kzmayn ben de size kendi armaanlarm sunaym.
Buras benim lkem ve benim hkmdarlmdr. Fakat benim olan her ey bu akam ve bu gece iin
sizin olsun. Hayvanlarm size hizmet etsinler. Maaram konukeviniz olsun!
Benim yuvamda kimse rahatsz olmamal. Kararghmda herkesi vahi hayvanlardan korurum. Size
sunduum ilk ey budur; gven!
kincisi; kk parmamdr. Bir kere parmam tutunca btn elimi hatta kalbimi aln. Haydi

bakalm. Ho geldiniz konuklarm.

Zerdt byle dedi ve sevgi ve muziplikle gld. Bu selamlamadan sonra konuklar bir defa daha
eildiler ve saygyla sustular. imdi sadaki kral, hepsi adna cevap verdi.
"Ey Zerdt, bize elini ve selamn veriinden Zerdt olduunu anladk. Karmzda kendini
alalttn. Hemen hemen sayg duygularmz zedeledin.
Fakat senden baka kim byle bir gururla alalabilir. Bu bizi ayaa kaldrr, gzlerimiz ve
kalplerimiz iin bir ziyafet oluturur.
Yalnz bunu grmek iin bu da gibi yksek dalara umay severiz. Biz gezmeye istekli olarak
geldik. Burada bulank gzleri aydnlatacak eyi grmek istiyorduk.
Gryorsun, btn yardm dilenmelerimiz geti. Dncemiz ve kalbimiz ferahlad. Nerdeyse
cesaretimiz de daha cesur ve iradeli olacak.
Zerdt, arz zerinde yksek ve kuvvetli bir irade kadar sevindirici bir ey yetiemez. Arzn en gzel
rn budur. Byle bir aa btn bu evreyi neelendirir.
Senin gibi bym olanlar, Zerdt, amlara benzetirim. Uzun, sert, yalnz, grkemli ve en elastiki
aatan!
Kuvvetli yeil dallaryla kendi hkmdarln kaplar. Havalardan, rzgrlardan ve bu yksekliklerde
bulunan eylerden zorlu sorular sorarak, daha kuvvetli cevaplar veren bir kumandan, bir zafer
kazanan, byle bitkileri seyretmek iin yksek dalara kmay kim istemez? Burada senin aacnda,
karanlk ve bozuk olanlar bile bu heyecan yaar, senin baknda korkaklar bile gven bulurlar ve
kalpleri ifaya kavuur.
Ve gerekten, bugn birok gz senin dana ve aacna ynelmitir. Byk bir zlem balamtr.
Niceleri soruyorlar; Zerdt kimdir?
Ve sen kimin kulana bal arkn damlatrsan, btn saklanm olanlar, yalnzlar ve yalnz iftler,
kendi kendilerine;
"Zerdt, hl sa m, artk yaamaya demez. Her ey bouna, her ey bir! Meerki Zerdtle
beraber yaayalm.
Geleceini oktan haber veren o adam niin gelmiyor. diyorlar. Biroklar bunu soruyorlar. Yalnzlk
onu yuttu mu? Yoksa biz mi ona gidelim?
imdi yklan ve iindeki lleri saklayamayan bir mezar gibi yalnzlkta kendinden beziyor ve
yklyor. Her yerde yeniden dirililer grnyor.
imdi Zerdt, dann etrafnda dalgalar ykseliyorlar, ykseliyorlar. Dan ne kadar yksek de olsa
biroklar sana yetiecek. Sandaln artk kuru kalmayacak.

Biz armlarn maarana gelmemiz ve artk armaymz, iyilerin sana doru yolda olduklarnn
gerek bir iaretidir.
nk o insanlar arasnda tanrnn son kalan da sana doru yoldadr. Onlar, byk zlemin, byk
tiksintinin byk bezginliin adamlar!
Btn o adamlar ki tekrar mitli olmay renmedike veya senden byk midi bellemedike
yaamak istemezler.
Sa taraftaki kral byle konutu ve pmek zere Zerdtn elini tuttu. Fakat Zerdt onun saygsn
reddetti, irkilerek geri ekildi ve sessizlik iinde uzaklara utu. Fakat az bir zaman sonra yine
konuklarnn yanna geldi. Onlara aydnlk ve deneyen gzlerle bakt ve yle dedi: "Konuklarm ey
yksek insanlar, sizinle ak ve Almanca konumak isterim. Bu dalarda beklediim sizler
deildiniz., "Almanca ne ak ha! Tanr korusun! dedi soldaki kral. "Grlyor ki
o sevgili Almanlar tanmyor, bu doulu bilgin, fakat o Almanca ve kaba demek istiyor. Pekl,
bugnk gnde zevklerin en kts bu deil!
"Hepiniz yksek insanlar olabilirsiniz. Ama benim iin iimde susan fakat daima susmayacak olan
insafsz iin yeter derecede yksek ve kuvvetli deilsiniz!
Siz sa kolum deilsiniz.
Sizin gibi zayf ve ince bacaklar zerinde duranlar itiraf etseler de etmeseler de esirgenmek isterler.
Fakat ben kollarm ve bacaklarm esirgemem. Ben savalarm esirgemem. Benim savamda ne
ie yaracaksnz? Siz benim zaferime engel olursunuz. Hatta iinizden bazlar davullarmn sesini
iitse yere yuvarlanr.
Benim iin yeter derecede gzel ve yakkl da deilsiniz. Ben derslerime saf, parldayan aynalar
isterim. Oysaki sizin yannzda benim hayalim bile bozuk grnyor.
Omuzlarnz nice ykler ve nice anlar bastryor. Ke bucanzda nice kt cceler yer tutmu.
Gizli ayak takm sizin iinizde de var.
Yksek trden insan olsanz dahi sizde daha pek ok ey eri brdr. Sizi dosdoru bir kalba
dkecek demirci henz dnyada yok.
Siz yalnz kprsnz. Daha stn insanlar, sizin stnzden gemeli.
Siz basamaklarsnz. Onun iin sizi ineyerek kendi maarasna kana kzmayn.
Sizin tohumlarnzdan bir gn saf bir oul ve mkemmel bir varis doabilir. Fakat bu uzaktr. Benim
ismimi ve benim mirasm alabilecek insanlar deilsiniz.
Bu dalarda beklediim sizler deilsiniz. Ve son defa olarak, beraber aa ineceim insanlar sizler
deilsiniz. Siz yalnz daha olgun insanlarn bana doru yolda olduklarnn bir iaretisiniz. Byk

zlemin, byk tiksintinin, byk bezginliin adamlar deilsiniz ve tanrnn kalan dediiniz insanlar
deilsiniz.
Hayr, hayr, hayr, defa hayr! Bu dalarda bakalarn bekliyorum ve onlarsz ayam atmak
istemiyorum.
Daha yksek, daha kuvvetli, daha cesur, daha neeli, ruhlar ve bedenleri daha gzel yaplm
insanlar bekliyorum. Glen aslanlar gelmelidir.
Konuklarm! Ey garip insanlar, benim ocuklarm hakknda bir ey bilmiyor musunuz? Onlarn bana
doru yolda olduklarn bilmiyor musunuz?
Bahelerimden, mutluluk adalarmdan; benim, yeni, gzel trmden sz edin! Niin bundan sz
etmiyorsunuz?
Sizden istediim armaan, ocuklarmdan sz etmenizdir. Ben buna yetecek derecede zenginim. Bu i
iin fakirletim. Bu ocuklar, bu canl bitkileri, irademin ve en yksek midimin hayat aalarn bir
grsem neler vermezdim!
Zerdt byle dedi ve konumasn birdenbire kesti. nk iini zlem kaplamt. Kalbinin heyecan
iinde gzlerini ve azn kapad. Btn konuklar da sessizlik ve sakinlik iinde ve aakalmlard.
Yalnz ihtiyar falc elleri ve tavrlaryla iaretler veriyordu.

Akam Yemei
Bu srada falc, Zerdtle konuklarnn selamlamasn kesti ve zaman kaybetmek istemeyen birisi
gibi sokularak, Zerdtn elini tuttu ve yle bard:
Fakat Zerdt, bir ey tekinden daha gerekli bizzat sen byle dedin. Haydi, imdi, bence bir ey
her eyden daha gerekli. Tam zamannda bir sz; beni yemee armadn m? Burada uzun yollardan
gelen birok insan var. Karnmz szle doyurmayacaksn ya!
Ve burada, donmaktan, boulmaktan, suda boulmaktan btn dier beden eziyetlerinden bahsettiniz.
Fakat kimse benim acm sylemedi; Alk!
Falc byle dedi. Fakat Zerdtn hayvanlar bu szleri iitince irkilerek katlar. nk
gryorlard ki gndzn getirdikleri eyler bir falcy bile doyurmaya yetmeyecek.
Falc Susuzluum da byle! dedi. Ancak burada suyun, senin sylevlerin gibi bol ve yorulmadan
akrdayp aktn duyuyorum. Fakat ben arap isterim.
Herkes Zerdt gibi anasndan doal beri sudan baka bir ey imez deildir. Yorgun ve solgunlar
iin su elverili deildir. Bize arap gerek. Ancak o, ani bir sakinlik ve salk verir.
Falcnn arap istedii bu esnada, sadaki kral, sakin adam konumaya balad. Biz arap bulduk.
Samdaki kralla beraber, bir eek yk arap getirdik. Ekmekten baka bir eksiimiz yok. Ekmek

mi! dedi Zerdt ve gld. Yalnzlarn da ekmei olmaz. Fakat insan sadece ekmekle yaamaz.
Tersine krpe kuzu eti yer. Benim iki tane kuzum var. Bunlar hemen kessinler ve baharatla
hazrlasnlar. Byle severim. Meyve ve sebzemiz de eksik deil. Hatta midesine dkn olanlara bile
yeter. Kracak cevizlerimiz ve zecek bilmecelerimiz de var. Ksaca iyi bir yemek yiyeceiz. Fakat
yemek yemek isteyen piirmeye yardm etmeli. Hatta krallar bile. nk Zerdtn yannda bir
kraln bile alk etmesi gerekir.
Bu teklife hepsi razydlar. Yalnz gnll dilenci et, arap ve baharata kar isyan etti.
Alaylca; Zerdtn tuhaflna bakn! dedi. Byle yemek piirmek iin mi dalara ve maaralara
gelinir.
Kk yoksulluk yaasn demesinin anlamn ve dilencileri kovmak istemesini imdi anlyorum.
Sen de benim gibi istediini yap ihtiyatl adam; dedi Zerdt, tanelerini ine, suyunu i ve seni
mutlu ederse mutfan v.
Benim yasalarm benimkilere geer. Benim yasalarm herkes iin deildir. Fakat bana mensup olanlar
salam yapl, hafif ayakl olmal.
Savalar ve bayramlar sevmeli. Kederli olmamal. Hayalperest olmamal, en g ie bir bayrama
gider gibi salam, atlmaya hazr olmal.
En iyi eyler benim ve benimkilerindir. Bunlar bize verilmezse alrz. En iyi gda, en temiz gk, en
kuvvetli fikirler, en gzel kadnlar.
Zerdt byle dedi, fakat sadaki kral yle karlk verdi: "Garip ey, bir egemenin azndan byle
zekice szler hi iitilmi midir? Gerekten egemenlerin garip taraf budur. Hele o, bir eek deil
zeki bir adamsa!
Sadaki kral byle dedi ve hayret etti. Fakat eek, onun szlerine fke ile anrarak karlk verdi. te
tarih kitaplarnda akam yemei denen uzun yemein balangc buydu. Bu yemekte yksek insandan
baka bir ey konuulmad.

Yksek nsan stne

1
nsanlar arasna ilk defa gittiim zaman bir byk delilik, yalnzlara zg bir delilik yapmtm.
Panayra gitmitim.
Toplulua hitap ederken kimseye hitap etmemi oldum. Fakat akamleyin cenazeler ve ip cambazlar
benim yoldalarm olmulard. Ben de hemen hemen bir cenaze gibiydim.
Fakat yeni sabahla birlikte yeni bir geree erdim: "Panayrdan, ayak takmndan, ayak takmnn
grltsnden ve uzun kulaklarndan bana ne? demeyi rendim.

Siz yksek insanlar unu benden renin: "Panayrda kimse yksek insanlara inanmaz. Orda konumak
isteseniz halk tabakas gz krpar ve biz hep eitiz der.
Siz yksek insanlar, halk tabakas gz krparak yle der; "Yksek insan yoktur. Hepimiz eitiz.
Tanrnn gznde hepimiz biriz.
"Tanrnn gznde de ha! Fakat bu tanr ld. Fakat halkn gznde eit olmak istemeyiz. Ey yksek
insanlar, panayrdan uzaklan.
2
Tanrnn gznde ha! Fakat artk bu tanr ld. Ey yksek insanlar bu tanr sizin iin en byk
tehlikeydi.
O, mezara gireli beri siz tekrar dirildiniz. Artk imdi byk le geliyor. Artk imdi yksek insan
egemen olacak.
Bu szleri anlyor musunuz kardelerim? rkildiniz mi? Banz dnyor mu? nnzde bir uurum
alyor mu? Cehennem kpei sizi sryor mu?
Haydi haydi, ey stn insanlar! Ancak imdi insan, geleceinin doum sancsndadr. Tanr ld,
imdi istiyoruz ki nsanst yaasn.
3
En ok endie duyanlar bugn soruyorlar; "nsan nasl korunacak?. Fakat Zerdt tek ve ilk insan
olarak unu soruyor: "nsan nasl yok edilecek?
Kalbimde yalnz nsanst var. Bence nemli tek ey bu! nsan umurumda deil! En yakndaki, en
fakir, en sknt iinde bulunan, en iyi insan deil!
Kardelerim, insanda sevebileceim ey, onun bir gei ve bir bat oluudur. Sizde bana sevgi ve
mit veren birok ey var.
Sizin kmseyiiniz, ey yksek insanlar, bana mit veriyor. nk byk kmseyiciler byk
saygllardr.
Sizin perian oluunuzda saygya deer ok ey vardr. nk teslim olmay ve kk kurnazlklar
renmediniz.
Bugn kk insanlar egemendir; bunlar teslimiyet, alak gnlllk, kurnazlk, alma, zen vesaire
gibi kk erdemleri nerirler.
Diilere yakan, klelere yakan ve halk kalabalna yakan ey; bugn bu, insan yazgsna egemen
olmak istiyor. Nefret, nefret, nefret!
"nsan en iyi, en uzun ve en ho ekilde nasl yaar? diye sormaktan yorulmuyorlar. Bunlar bugnn

egemenleridir.
Kardelerim, bu egemenleri ve bu kk adamlar yok edin, bunlar nsanst iin en byk
tehlikedirler.
Ey yksek insanlar, kk erdemleri, kk kurnazlklar, kk zenleri, karnca tavrlarn,
acnacak dinlenme dknln, kitlenin mutluluunu yok edin.
Teslim olmaktansa perianla dn daha iyi. Ve gerek! Ey yksek insanlar, bugn yaamay
bilmeyiinize seviniyorum. nk bu ekilde en iyi yaam oluyorsunuz.
4
Kardelerim, cesaretiniz var m? ten misiniz? Tanklar karsnda cesaret deil, bir tanrnn bile
grmedii yalnz ve kartal cesaretine sahip misiniz?
Souk ruhlar, katrlar, krler, sarholar bence cesur olamazlar. Cesur olmak iin korkuyu bilmek,
fakat onu yenmek gerekir. Uuruma gururla bakmak gerekir. Uurumu kartal gzyle grmek gerekir
ve uurumu kartal penesiyle tutmak gerekir. Cesur bunlara derim.
5
"nsan ktdr. En glleri bana inat byle konutular. Keke bu doru olsa! nk ktlk insann
en iyi kuvvetidir.
"nsan daha iyi ve daha kt olmal. Ben bunu reniyorum. nsanst iyiliklerini yaratmak iin, en
byk ktlk gerekir.
nsan aclarnn ilesini eken kk insanlar iin, bu t uygun der. Fakat ben byk gnah,
kendime byk avuntu sayarm.
Fakat bu szler uzun kulaklklar iin deildir. Her sz her aza yakmaz. Bunlar ince ve uzak
eylerdir. Koyun azlar bunlara dokunmamal.
6
Yksek insanlar, sanyor musunuz ki sizin fenalatrdnz eyleri iyiletirmek iin ben gelmiim?
Yahut siz aknlar, yatanzda rahat ettirmeye memurum? Yahut siz aknlara, yolunu armlara
ve huzursuzlara yeni, hafif kaldrmlar gstermem gerekir?
Hayr, hayr, defa hayr! Sizin cinsinizden daha iyileri, daha fazla sayda harcanmaldr. iniz
gittike daha zor ve daha sert olmal. Ancak bu ekildedir ki insan, yldrmn arpaca bir
ykseklie kar ve paralanr. Yldrma uygun bir ykseklik! Benim dncem ve zlemim uzaa,
uzuna gider. Sizin kk, ksa ve eitli sefaletlerinizden bana ne?
ektiiniz ac bence yeterli deil. nk kendinizin acsn ekiyorsunuz. Henz insann acsn
ekmiyorsunuz. Baka trl konuursanz yalan sylemi olursunuz. Sizlerin btn acs benim

ektiim acdan deildir.

7
Yldrmn zararsz hale gelmesi bana yetmez. Onu drmek istemem. O, benim iin almay da
renmelidir.
Benim hikmetim uzun zamandan beri bir bulut gibi toplanyor. Daha sakin ve daha karanlk oluyor.
Yldrm douracak olan her hikmet byle olur.
Bugnn insanlarna k olmak istemem. Onlarn gzlerini kamatrmak isterim. Hikmetimin
yldrm, onlarn gzlerini parlat!
8
ktidarnz stnde bir ey istemeyin. ktidarlar stnde bir ey isteyenlerde yaman bir sahtekrlk
vardr. Hele byk eyler isterlerse. Bu kalpazanlar ve oyunbozanlar, byk eylere kar gvensizlik
uyandrrlar. Bu a gzller, bu boyal slkler, byk kelimelere brnerek, yapmack erdemlerle
ve parlak sahte eserlerle sonunda kendilerine kar da sahte olurlar.
Ey yksek insanlar, bunlara kar uyank olun. Bugn bence itenlikten daha ender ve daha deerli bir
ey yoktur.
Bugn halkta var m bu itenlik? Halk byn, kn, dorunun ve itenliin ne olduunu bilmez.
Masumane eridir. Daima yalan syler.
9
Ey yksek insanlar, iten adamlar, ak kalpliler; gvensiz olun, derinliklerinizi gizli tutun. nk
bugn, halk tabakasnn gndr.
Halkn, bir zamanlar, nedensiz olarak inanmaya alt eyleri, bugn kim nedenlerini gstererek
ykabilir?
Panayrda jestler ikna eder. Fakat nedenler sylenirse halk tabakas gvenmez.
Ve bir defasnda da gerek zafer bulursa hakl bir gvensizlikle; Hangi kuvvetli hata bu zafer iin
savat? diye sorun.
Bilginlerden de saknn. Onlar size kin beslerler. nk ksrdrlar. Souk, kurumu gzleri vardr.
Karlarnda her ku, tylerini dker.
Byleleri yalan sylememekle gs kabartr. Fakat yalan sylememek aczi, henz gerek sevgisi
demek deildir. Saknn.
Hummasz olmak henz kavramak deildir. Soumu ruhlara inanmam. Yalan syleyemeyen, gerein
ne olduunu bilmez.

10
Yukar doru kmak istiyorsanz kendi ayaklarnz kullann. Kendinizi tatmayn. Yabanc srtlara
ve kafalara binmeyin.
Fakat sen ata m bindin? Hedefine doru, at m koturuyorsun? Pekl dostum! Ama tutuk bacanla
atn stnde hedefine varp, attan inince vardn ykseklikte, ey yksek insan, tkezleyeceksin!
11
Ey yaratclar, ey yksek insanlar, insan ancak kendi ocuuna gebedir.
Aldanmayn, en yaknnz kim? En yaknnz iin urayor, fakat onun iin bir ey yaratmyorsunuz.
Ey yaratclar bu iini unutun. Erdemlerinizin gerei odur ki iin, etrafnda, nk ile i
yapmayasnz. Bu kk sahte kelimelere kulanz tkayn.
Yaknlar iin bu kk adamlarn erdemidir. Bu u demektir. El eli ykar, her ey karlkl.
Kendi karlarn elde etmeye haklar ve kuvvetleri yok.
Ey yaratclar, gebelik zeni ve gebelik kederi sizin yararnzadr. ocuu gzleriyle daha kimse
grmediyse de o sevginizi korur, esirger ve besler.
Btn sevginizi ocuunuza vermek sizin erdeminizdir. Sizin en yaknnz, eseriniz ve iradenizdir.
Kimseyi iinize kartrmayn.
12
Ey yaratclar, ey yksek insanlar, douracak olan hastadr. Fakat dourmu olan kirlidir.
Kadnlara sorun. Keyif verdii iin doum yaplmaz. Ar, tavuklar ve airleri gdaklatr.
Ey yaratclar, sizde birok kirli ey vardr. Bu nedenle ana olmanz gerekir.
Yeni bir ocuk! Ah ne kadar yeni kirle birlikte dnyaya gelir! Gznz an. Dourmu olan, ruhunu
ykayp temizlemelidir.
13
ktidarnz stnde erdemli olmayn. Olaslk karlnda kendinizden bir ey istemeyin.
Babalarnzn erdemlerinin ayak izlerinden yryn. Babalarnzn iradesi beraber gelmezse
ykseklere nasl kacaksnz?
lk olmak isteyen sonuncu olmamaya dikkat etmeli. Babalarnzn gnahkr olduklar yerde aziz gibi
grnmek istemeyin.
Babas; kadna, kuvvetli araba ve domuz etine dkn olann, kendi nefesinden iffet istemesi neye

benzer? Bu bir delilik olur. Byle bir adamn bir, iki, kadna koca oluu bana ok grnr. Hatta
tekkeler yaptrsa ve kapsnn stne kutsiyet yolu diye yazdrsa, ben yine derim ki neye? Bu yine bir
deliliktir. Kendisine bir hapishane veya bir snak yaratrsa ne iyi! Fakat bunu sanmam. nzivaya
getirdiimiz ey orda byr. imizdeki sr bile. Bu nedenden biroklarna yalnzlk nerilmez.
Dnyada l azizlerinden daha kirli bir ey var mdr? Yalnz eytan deil, domuz bile bunlarn
evresine saldrr.
14
rkek, mahcup, iyi atlayamayan bir kaplan gibi beceriksiz! Yksek insanlar sizi ok defa byle yan
tarafa svrken grdm. Atlamada baarl olamadnz.
Fakat ey zar oyuncular, bunda ne var! Siz oynamay ve alay etmeyi, gerei gibi renmediniz. Daima
bir byk alakgnlllk ile oyun masasnda oturmuyor muyuz?
Siz byk bir hamlede baarszla uradnzsa, bu nedenden bozuk insanlar m saylrsnz? Ve
sizler bozuksanz bu nedenden insan da bozuk mudur?
Ya insan baarszla urarsa! Haydi, haydi!
15
Bir ey ne kadar yksek trden olursa o kadar ender olur. Ey yksek insanlar, hepiniz baarsz
yaratlm deil misiniz?
Cesaretiniz krlmasn. Bunda ne var? Daha ok ey mmkndr. Kendinize layk ekilde glmeyi
reniniz.
Siz, bozuk ve yarm eser olarak meydana gelmisiniz. Bunda aacak ne var? Ey yar krlmlar, sizin
iinizde insan gelecei bask yaratmyor mu?
nsann en uzak, en derin ve yldzlar gibi yksek, byk kuvveti. Btn bunlar sizin ananzda
birbirine kar kprmyor mu?
Nice anaklarn krlmasna aacak ne var? Kendinize, gerei gibi glmeyi renin. Ey stn
insanlar, daha neler mmkndr!
Ve gerekten, imdiden neler olmutur? Bu dnya kk, iyi ve iyi yaratlm eylerden yana ne kadar
zengindir.
Ey yksek insanlar, etrafnza kk, iyi eyler diziniz. Bunlarn altn olgunluu kalbe ifa verir.
Mkemmel olan ey midi retir.
16
imdiye kadar arz zerinde en byk gnah neydi? "Glenlere yazk! sz deil miydi? Bu sz

syleyen, yeryznde glecek bir ey bulamyor muydu? yleyse aramasn bilmiyordu. Bir ocuk
bile glecek ey bulur.
O adam, yeter derecede sevmiyordu ve bize kar uluyor ve di gcrdatyordu.
Sevmediimiz yerde hemen lanetlememiz mi gerek? Kanmca bu bir zevk bozukluudur. Fakat ite o
adamn zevki de bozuktur. Halk tabakasndan geliyordur.
O sadece az seviyordu. Yoksa onu sevmediklerine, o kadar kzmazd. Btn byk sevgiler sevgi
istemezler, daha fazla bir ey isterler.
Bu gibi baszlarn yolundan ekilin. Bu hasta bir biimdir. Halk tarzdr. Onlar hayata ve dnyaya
kt gzle bakarlar.
17
Btn bu adamlarn yolundan ekilin. Bunlarn ar bir ayaklar ve karanlk kalpleri var: Dans
etmesini bilmezler. Nasl olur da bunlara dnya hafif grnr?
Btn iyi eyler hedeflerine eri olarak yaklarlar. Kedi gibi kamburlarn karrlar. lerinden,
yakn mutluluklarna mrldanrlar. Btn iyi eyler, glerler.
Bir adamn kendi yolu zerinde olup olmad, admndan belli olur. Benim gidiime bakn! Fakat
hedefine yaklaan, dans eder.
Ve gerekten, bir aslacak resim haline gelmedim. Ve henz bir stun gibi kat, tatan ve durgun
deilim. Ben hareketli yaamay severim.
Yeryznde bataklk ve hzn var, ama aya hafif olan, bataklktan geebilir ve sprlm buz
stndeki gibi dans eder.
Kardelerim, kalplerinizi ykseltiniz. Daha ykseltiniz! Ayaklarnz da unutmayn! Ey iyi dansrler,
ayaklarnz da kaldrn ve daha iyisi kafanzn zerinde durun.
18
"Glenin tac, bu gl elengi tac! Bizzat ben bu tac bama koyuyorum ve glm kutsuyorum.
Bu ii yapacak daha kuvvetli adam bulamyorum.
Dansr Zerdt ve dnceleriyle iaret veren hafif Zerdt, umaya hazr, btn kulara iaret veren,
her eye hazr, cretli Zerdt.
Falc Zerdt, glen Zerdt, sabrsz olmayan, zgr Zerdt, atlamalar ve yar atlamalar seven
Zerdt, ben bu tac kendi bama koyuyorum.
19

Kardelerim, kalplerinizi ykseltiniz. Daha ykseltin ayaklarnz da unutmayn. Ey iyi dansrler,

bacaklarnz da kaldrn. Daha iyisi tepetakla durun.
Mutlulukta da ar hayvanlar vardr. Doutan dztabanlar vardr. Bunlar balarnn zerinde
durmaya uraanlar gibi garip zahmetlere katlanrlar.
anszlktan deli olmaktansa anstan lgn olmak daha iyi! Topallayarak yrmektense, kaba saba
dans etmek daha iyi! Size u d vereyim; En kt eyin bile iki iyi ters taraf vardr.
En kt eyin bile iyi dans bacaklar vardr. Ey yksek insanlar, doru bacak zerinde durmay
renin.
Henz samal ve halk tabakasna yakan yazgy unutmadnz.
Halkn ukalalar bugn bana ne kadar sama grnyorlar. Fakat bugn halk tabakasnn gndr.
20
Dalardan kopan rzgrlara benzeyin. O kendi arksna gre dans etmek ve denizleri ayann altnda
titretmek ister.
- Eeklere kanat takan, dii aslanlar saan ve halk tabakasn bir kasrga gibi spren bu cesur ruh
yaasn!
Btn atlak kafalara, solmu yapraklara ve erpe dman olan ve frtna olan bu ruh, o bataklklar
ve gamlar iinde, temel stnde gibi dans eden ruh yaasn!
Halkn yalanc kpeklerine ve btn bozuk, somurtkan yaratklara kin besleyen bu zgr ruh yaasn!
Bu glen kasrga, btn ktmserlerin ve somurtkanlarn gzlerine toz frr!
Ey yksek insanlar, en kt tarafnz o ki gerektii gibi dans etmeyi, dansta kendinizi amay
rendiniz! Siz bozuk yaratldysanz bunda ne var!
Daha ok ey olasdr. Glerek kendinizi gemeyi renin. yi dans edenler, kalbinizi ykseltin. Daha
ykseltin ve gzel glmeyi unutmayn.
Bu, glenin tacn, gl elengi tacn; kardelerim, bu tac size atyorum. Glmeyi kutsuyorum. Yksek
insanlar, dans etmeyi renin.

Gam arks
1
Zerdt bu szleri sylerken maarasnn kaps yaknnda bulunuyordu. Fakat son szleri syledikten
sonra konuklarndan kat ve ksa bir zaman iin aklara svt.
Ey etrafmdaki temiz kokular! diye bard. Ey etrafmdaki aziz sakinlik! Fakat hayvanlarm

nerde? Kartalm ve ylanm gelin, gelin!

Hayvanlarm, syleyin btn bu stn insanlar fena m kokuyorlar. Ey etrafmdaki gzel koku, ne
kadar sevdiimi imdi anlyorum hayvanlarm.
Zerdt bir daha tekrarlad; "Hayvanlarm sizi seviyorum!
O bu sz sylerken kartal ve ylan yanna sokuldular ve ona baktlar. Bylece bir araya geldi ve
gzel havay beraber soludular ve kokladlar. nk burada hava, yksek insanlarn yannda
olduundan daha temizdi.
2
Zerdt maarasndan ayrldktan az sonra ihtiyar byc ayaa kalkt ve dikkatle etrafa bakt ve
yle dedi; "O gitti ey yksek insanlar, ben de onun gibi okayc isimlerle sizi gdklayaym.
imdiden benim ktlk ve byk ruhum ve Zerdte taban tabana zt olan gaml eytanm bama
toplanyor. Onu affedin! imdi karnzda by yapmak istiyor, tam zaman, bu fena ruhla boumak
bouna.
Siz, hangi erefli ismi alrsanz aln, serbest ruhlar m, dorular m, ruhun ilekeleri mi, zincirleri
zlmler mi, byk zlemliler mi, hangi ismi alrsanz aln, benim gibi; byk tiksintinin acsn
eken ve tanrnn ldn henz beikte de yeni bir tanr bulunmadn bilen sizlere, benim kt ve
byc eytanm ballk gsteriyor.
Ey yksek insanlar, sizi tanrm. Onu tanrm ve istemeyerek sevdiim bu garip Zerdt de tanrm.
O bana ok defa gzel bir aziz kurtuk gibi gelir. Gaml eytanmn, kt ruhumun beendii, tuhaf bir
dayankllk gibi gelir! Sanyorum ki kendi kt ruhumun hatr iin Zerdt seviyorum. Fakat imdi
bu kt ruhlu, akam alaca karanlnn eytan, bama musallat oluyor ve beni zorluyor. Ey yksek
insanlar onun keyfi yerinde.
Gzlerinizi an! O, plak gelmek istiyor. Kadn olarak m, erkek olarak m? Daha bilmiyorum. O
geliyor ve beni zorluyor, gznz an.
Gndz snyor, her ey iin hatta en iyi eyler iin bile akam geliyor. Ey yksek insanlar, dii mi,
erkek mi; bu eytan ve bu akam hznnn ruhunu grn ve dinleyin.
htiyar byc byle dedi. Dikkatle etrafna baknda sonra arpn ele ald:
3
Gndz ferahl berraklaan havada,
Grnmeden, iitilmeden,
Topraa damlad zaman.
nk btn teselliler gibi bu teselli ii de,

Hafif ayakkab giyer.

Hatrlyor musun, hatrlyor musun ey scak kalp?
Bir zamanlar nasl susuzluk ekerdin,
lahi gzyalarna ve i damlalarna!
Yorgun ve bitkin, susuzluk ekerdin,
Sar imenler stnde,
Akam gneinin batlar
Siyah aalardan geerek etrafnda dolatklarn,
Gz kamatran gnein alev baklarn hatrlyor musun?
O zarara sevineni,
- Ey gerek kahraman sen- byle alay ediyorlard
Hayr, yalnz bir air
Bir hayvan ki kurnaz, yrtc, sinsi
Yalan sylemeye mecbur,
Bilerek, isteyerek yalan sylemeye mecbur,
Ganimete vurgu,
Rengrenk srfe veren,
Kendisi de bir srfe,
Kendi kendisinin av,
Bu mu gerek kahraman?
Hayr, yalnz deli, yalnz air!
Yalnz rengrenk konuan,
Deli srfelerinden rengrenk haykran,
Yalan szlerin srtnda ykselen,

Sahte gklerin,
Sahte yerlerin,
Rengrenk gkkuaklarnn stnde,
Dolaan, yzen,
Yalnz deli, yalnz air!
Bu mu gerek kahraman?
Sakin deil, kat, dz, souk
Bir resim haline gelmi,
Mabetlerin nne konmayan,
Bir ilahi kap bekisi haline gelmeyen,
Bir ilahi stun!
Hayr! Byle gerek tablolarna dman,
Mabetlerden ok vahete alk,
Kedi cesaretiyle dolu,
Her pencereden atlayarak,
Her rastlantnn iine girerek,
Her vahi ormana dalarak,
zlemle koklayarak,
Bakir ormanlarda sen,
Renk renk vahi hayvanlar arasnda,
gnahkr, salam, renk renk, koasn!
ehvetli hareketlerle,
Mutlu, alayc, mutlu cehennemlik, kana susam,
mutluluk,

Paralayarak sokularak gizlenerek koasn!

Yahut dikilmi gzlerle uurumlara bakan,
Kendi uurumuna bakan,
Bir aslan gibi;
-Ah bu uurumlar nasl aaya, ieriye, gittike
daha derinlere sokulurlar!
Birdenbire doruca,
Uarak,
Kuzulara arpmak,
Scak itaha ile aaya,
Kuzulara dkn,
Btn kuzu ruhlarna fkeli,
Ve koyun gibi, apak ynl, koyun gzl,
Koyun gibi bakan,
Her eye dman,
Bylece,
Kartal gibi kaplan gibidir,
airin zlemleri!
Senin zlemlerin bin kurtuun altnda m?
Ey deli, ey air!
Tanrlar koyun gibi grerek,
nsanlara bakyordun!
nsanda tanry paralyordun, insandaki koyun gibi,
Paralayarak glyordun.

Senin mutluluun bu,

Bir kaplann ve bir kartaln mutluluu,
Bir airin ve bir delinin mutluluu!
Berrak havada,
Ay halesinin,
Erguvan krmzlar arasnda, yeil renkte
Ve kskanlkla grnp gitmesi,
Gndze dman,
Her admda gizlice,
Gl yataklarna,
Onlar kertinceye kadar iaret vererek,
Gece, solgun batmak!
Ben de bir zamanlar byle battm.
Gerek evhamndan,
Gnden, zlemlerimden,
Gndzden bezgin, ktan hasta,
Aaya doru akama doru blgeye doru ktm!
Bir gerekle,
Yanm ve susuz olarak,
Hatrlyor musun, hatrlyor musun ey ateli kalp!
Ona da nasl susadn,
Btn gereklerden srgn edilmi olduum iin.
Yalnz deli,
Yalnz air!

Bilim stne
Byc byle usulca ark syledi. Ve btn oradakiler, kular gibi, farknda olmakszn bycnn
hilekr ve gaml ehvetinin iine dtler. Yalnz ruhun insafls kanmad. O bycnn elinden
derhal arp ald ve yle bard; "Hava, ieriye temiz hava aln, Zerdt getirin, ey kt ihtiyar
byc, bu maaray skntl ve zehirli bir hale getiriyorsun.
Ey sahte ve ssl adam! Sen bilinmez tutkulara ve vahetlere saldrmak istiyorsun. Senin gibiler
gerekten sz edince, yazklar olsun!
Byle bycklere kar dikkatli olmayan zgr ruhlara yazk! zgrlkleri mahvolacak. Sen
hapisleri retiyorsun ve insanlar avutarak oraya dndrmek istiyorsun.
Sen ihtiyar, ey kt eytan, ikyetlerinde bir kandrc var. Sen namusu verken gizlice ehvete davet
edenlere benziyorsun.
Vicdanl, byle konutu. Fakat ihtiyar byc etrafna bakt, zaferinin tadn ald ve vicdanlnn
yayd bezginlii yok etti; "Sakin ol,, dedi alakgnll bir sesle, "iyi arklar, iyi yanklar
uyandrmak isterler. Gzel arklardan sonra uzun zaman susmal.
Btn yksek adamlar yle yapar. Fakat sen arkmdan bir ey anlamadn m? Sende byc ruhundan
pek az ey var.
"Kendinden ayrmakla beni vm oluyorsun, dedi vicdanl, "Pekl fakat siz tekiler, ne
gryorum, gnahkr gzlerle oturup duruyorsunuz.
Ey zgr ruhlar, zgrlnz nereye gitti? Sizler dans eden plak kadnlara uzun zaman bakm
olanlara benziyorsunuz. Bizzat ruhlarnz dans ediyor.
Yksek insanlar, sizin iinizde bycnn kt by ve yalanclk ruhu dedii eyden daha fazla
bulunmal. Biz farkl olmalyz.
Ve gerekten, Zerdt maarasna dnmeden nce yeter derecede konumu ve dnm olduk.
Biliyorum ki biz haklyz.
Burada da siz ve ben farkl eyleri aryoruz. rnein ben daha ok gven aryorum. Zerdte bunun
iin geldim. nk o her eyin sarsld, arzn depreme urad bugnde en salam kule ve iradedir.
Fakat sizin gzlerinize baknca bana yle geliyor ki daha ok gvensizlik aryorsunuz. Daha fazla
rperme, daha fazla tehlike, daha fazla deprem. Yksek insanlar, phemi ho grn anlyorum ki
sizler bana en ok korku veren eye yani en tehlikeli hayata, vahi hayvan hayatna, ormanlara,
maaralara, yaln dalara ve tehlikeli uurumlara zlem duyuyorsunuz.
Ve sizce en iyi adam tehlikeden kurtaran deil, tersine sizi btn yollardan karan, saldranlardr.
Fakat gerekten arzunuz bu ise bana olanaksz gibi gelir.
nk korku, insann sonsuz ve temel duygusudur.

Btn sonsuz gnahlar ve sevaplar korku ile aklanr. Benim sevabm da korkudan meydana
gelmitir. Onun ad bilimdir.
Vahi hayvanlardan korku, insann iinde bulunan hayvan da dhil olduu halde, bu korku insanda en
uzun zamandan beri meydana gelmi bir duygudur. Zerdt buna ierdeki hayvan der.
Bu uzun, eski korku ki sonunda ince, ruhani ve zekice bir hal alr ve kanmca bilim ismini almtr.
Vicdanl adam byle dedi fakat maarasna hemen geri dnm ve bu szleri anlam olan Zerdt,
vicdanl adama bir demet gl att ve onun gereklerine gld. "Nasl! dedi, "imdi neler iittim.
Gerekten, ya sen delisin ya ben! Senin gereini derhal tepetakla getiriyorum.
Yani korku bizi kayrd. Fakat cesaret; maceraclk, bilinmeyene atlma, bakalarnn cret etmedii
eylere girime; sanrm ki insann gemii budur.
nsan en vahi en cesur hayvanlarn yeteneklerini kskanm ve onlar almtr. Bu sayededir ki insan
olabilmitir.
Gitgide ince, zarif, ruhani bir hale gelen bu cesaret, kartal kanatl ve ylan gibi kurnaz olan bu insan
cesareti. Sanrm cesaret ve bilim budur.
Yan yana oturanlar hep bir azdan "Zerdt! diye bardlar ve bir kahkaha attlar. Bu kahkaha bir
kara bulut gibi stlerine ykseldi. Byc de gld ve kurnazca yle dedi; "Pekl kt ruhum kat.
O ruhun bir sahtekr olduuna bir aldatc ruh olduuna dikkatinizi ekmemi miydim?
Hele kendisini plak gsterdiinde! Fakat onun oyunlarna ben ne yapaym? Onu ve dnyay ben mi
yarattm?
Zerdt, fena bakyorsa da yine tatl olalm, tatl konualm. Bakn ona, bana kzd.
Gece olmadan o yine beni sevmeyi ve vmeyi renir. O byle delilikler yapmadan yaayamaz.
O dmanlarn sever. Bu sanat, benim grdm insanlar arasnda, en iyi bilen o. Fakat buna
karlk dostlarndan intikam alr.
Byc byle dedi ve yksek insanlar kendisini alklad. Zerdt her eyde dzeltilecek ve itiraz
edilecek bir nokta bulan bir adam gibi gezindi, ktlk ve iyilikle dostlarnn elini skt. Fakat
maarasnn kapsna gelince dardaki iyi havaya ve hayvanlarna zlem duydu ve svmak istedi.

l Kzlar Arasnda
1
Zerdtn glgesiyim diyen gezgin "Gitme buradan, dedi, "yanmda kal, gitme. Yoksa eski
hznmz depreecek. dedi.
"Zaten ihtiyar byc bize en kt kederlerini alad. Hatta kardaki dindar papazn gzleri bile

yaard ve yeniden hzn denizine yelken at.

u krallar neeli rolndeler. Bugn iimizde en ok onlar rendi. Fakat bahse girerim ki tanklar
olmasa, kt oyunlar da yeniden balar.
Geici bulutlarn, nemli hznn, sama gn, alnm gnelerin, uluyan sonbahar rzgrlarnn
kt oyunu!
Ulumamzn ve yardm istememizin kt oyunu! Zerdt yanmzda kal. Burada, dile gelmek isteyen
birok gizli sefalet, birok akam, birok bulut ve ok skntl hava var.
Sen, bizi kuvvetli insan kafas ve kuvvetli zdeyilerinle besledin. Yemekten sonra yumuak, dii
ruhlarn bize tekrar musallat olmalarna izin verme.
Yalnz sen bizim etrafmzda havay berrak ve kuvvetli yapabilirsin. Senin maaranda bulduum bu
iyi havay hibir yerde bulabildim mi?
Nice diyarlar grdm. Burnum havay denemesini bilir. Burnum en ok senin yannda zevk buluyor.
Eski bir anm mazur gresin. Bir zamanlar l kzlar arasnda yazdm bir sofra arksn bana
balamalsn.
Bu kzlarn evresinde, gzel, berrak dou havas vard. Eski Avrupann bulutlu, gaml havasndan
en uzakta bulunduum yer orasyd.
O zamanlar byle dou kzlarn ve stnde bulut ve fikir bulunmayan mavi g severdim.
nanmazsnz, dans etmedikleri zaman ne kadar uslu otururlard. Derin fakat kk srlar, kolay
bilmeceler, erezler gibi fikirsiz.
Rengrenk ve yabani! Fakat bulutsuz, zlen bilmeceler! Bu kzlarn hatr iin o zamanlar bir sofra
sonu iiri yazmtm.
Gezgin ve glge byle dedi ve kimsenin cevabn beklemeden ihtiyar bycnn elinden arp ald.
Bacak bacak stne att, rahata ve egemenane etrafna bakt. Fakat hortumlaryla yabanc diyarlarda
yabanc havay tadan birisi gibi, havay yava yava ve emerek iine ekti ve bundan sonra bir eit
inilti ile arksna balad.
2

l Byyor: Yazk l Gizleyenlere!

Ha! atafatl!
Gerek atafatl!
Uygun bir balang,

Afrika gibi atafatl!

Bir aslana layk,
Yahut ahlaki tlerle bren bir maymuna layk,
Fakat size gre deil!
Ey, en aziz sevgililerim,
Ayanzn dibine ilk olarak,
Bir Avrupal sfatyla,
hurmalarn altnda oturmak bana ksmet oldu. Sel!
Gerekten, hayrete ayan,
te oturuyorum burada,
le yakn ve tepede,
le o kadar uzak,
Ve hibir eyi llememi halde!
Bu kk vahadan,
Aaya yutulmu bir halde,
O imdi esneyerek,
Sevimli azn ayordu.
Btn azlarn en gzel kokulusu,
Onun iine dtm.
Onun iine byle dtm,
Sizlerin iinize dtm,
Ey en sevgili dostlarm. Sel!
Konuuna ikram eden,
O balina yaasn... anlyor musunuz?

Bu benim bilgi bir imanm,

Bu kadar sevimli bir vahay gizleyen,
O karn yaasn!
Bunun gibi! Fakat benim phelendiim ey,
Ki bunun iin Avrupadan geldim.
Btn yal elerden daha phecidir.
Allah slah etsin min!
imdi bu kk vahada,
Oturuyorum bir hurma gibi.
Esmer, tatlanm, altn gibi, istekli.
Yuvarlak, bir kz azna hasret
Fakat daha ok, kza benzeyen,
Buz gibi souk, kar gibi beyaz, keskin,
Isrc dilere istekli!
te onlara can atar btn scak hurmalar. Sel!
Bu bahsettiimiz gney meyvelerine
Benzeyip, ok benzeyip,
Yanyorum burada.
Kk kanatl bceklerle kuatlm,
Ve bunun gibi, daha kk,
Daha delice, daha gnahkr,
Arzular ve ilhamlarla evrili,
Sizinle evrili!
Ey susan ve sezgi dolu,

Kzlar, kediler,
Zleyha, Dudu!
Sfenksle evrili, ben bir sz iine,
Birok hisler koyarm!
Allah beni lisan gnahndan dolay affetsin
Burada oturuyorum ve en gzel havay iime ekerek,
Gerekten bir cennet havas,
Aydnlk, hafif hava.
Aydan aa den havalarn en gzeli, en altn,
Bu bir rastlant m?
Yoksa ar cesaretten mi?
Eski airlerin anlatt gibi,
Fakat ben, pheci,
Bundan pheleniyorum!
Ve Avrupadan bu amala geliyorum,
O Avrupa ki, daha phecidir yal karlardan!
Allah slah etsin. min!
Bu en gzel havay ierek,
Hortumlarla bardaklar gibi imi,
Geleceksiz, gemisiz,
Bylece oturuyorum burada.
Ey en sevgili dostlar,
Hurmaya bakyorum,
Nasl bir dansz gibi,

Eiliyor, bklyor ve kalasn sallyor.

ok baklrsa, onun gibi dans edilir,
Bir dansz gibi ki zannederim,
oktan beri, tehlikeli olacak kadar uzun zamandan beri,
Daima tek ayann zerinde duruyor.
Bylece sanrm,
teki bacan unutuyor.
Bo yere aradm,
br baca, tlsml ikizi, bulamyorum.
O gzelim, zarif,
Yapraklarnn ve elbiseciinin altnda bulamyorum.
Evet sevgili dostlarm,
Eer bana inanrsanz,
O ayan kaybetmi,
O kayp,
Sonsuza kadar kayp!
br bacak!
Ah yazk, o gzel br baca.
Acaba nerde olabilir ve nerede yalnzlna yanabilir?
O yalnz bacak?
Yoksa sama, sar yeleli,
Bir aslandan m korkuluyor?
Yoksa trnaklanm, koparlm mdr?
Yazk, yazk, sel!

Ah alamayn,
efkatli kalpler,
Alamayn!
Hurma kalpleri, st gsleri,
Tatl, kalp,
Torbacklar,
Alama artk,
Solgun dudu!
Erol, iyi Zleyha. Cesaret, cesaret!
Yoksa burada,
Kuvvet veren, kalp kuvveti,
Bir ey mi var?
O anlaml bir vecize,
atafatl bir telkin,
Ha... k, gel. Vakar!
Vakar erdemi, Avrupal vakar,
fle, fle yine!
Ey erdem kr,
Ha!
Bir defa daha brmek,
Ahlaki brmek?
Ahlak aslan olarak,
l kzlarnn karsnda brmek!
nk ey en sevgili kzlar,

Erdem ulumas,
Her eyden ok
Avrupalnn zlemi Avrupalnn aldr.
te karnzda bir Avrupal olarak bulunuyorum!
Baka trl hareket edemem, Allah yardmcm olsun,
min!
l byyor, yazk l gizleyenlere!

Uyan
1
Gezgin ve glgenin arksndan sonra maarann ii grlt ve kahkaha ile doldu. Toplanm olan
konuklar hep birden konutuklarndan ve eek de bu durumda sakin kalamadndan, Zerdtte
ziyaretilerine kar kk bir tiksinti ve alay uyand; onlarn neesinden memnun oluyordu. nk
bunu bir iyileme iareti sayyordu ve bylece aklara svt ve hayvanlarna yle dedi:
"Yardm dilenmeniz ne oldu? Bezginlii stnzden attnz, zannederim ki benim yanmda yardm
istemeyi unuttunuz.
Fakat barmay hl unutamadnz. Zerdt kulaklarn tkad. nk eein -A sesi garip bir
tarzda yksek insanlarn sevin grltlerine karyordu.
"Neeleri yerinde! diye sze balad. "Kim bilir belki de ev sahiplerinin zararnda. Ancak benden
glme rendilerse de rendikleri, benim glm deildir.
Fakat bundan ne kar! Onlar ihtiyar adamlar; onlarn iyileme sreleri kendilerine gre. Glmeleri
kendilerine gre. Kulaklarm daha kt eylere dayand ve yorulmad.
Bugn bir zaferdir; arln ruhu, benim ezeli dmanm kayor, uzaklayor! O kadar ar ve kt
balayan bugn ne iyi sona eriyor!
Ve sona ermek istiyor. Akam olmakta! O iyi binici denizin stnden atn sryor. Erguvan eyerinin
stnde ne gzel sallanyor, bu mutlu yolcu!
Gk duru, ona bakyor. Dnya derin ve yanma gelmi olan garip eyler, benim yanmda yaamaya
deer.
Zerdt byle dedi. Bu srada maaradan yine yksek insanlarn kahkahas ve lklar duyuldu.
Zerdt yeniden sze balad.

"Oltam etki ediyor, onu sryorlar. Dmanlar; arln ruhu kayor, imdiden kendi kendilerine
glmeyi reniyorlar. Doru iitiyor muyum?
Erkek yemeim, etkili ve kuvvetli szlerin roln oynuyor ve gerekten ben onlar karn iiren sebze
ile beslemedim! Tersine sava yemei ile fatih yemei ile onlarda yeni tutkular uyandrdm.
Kollarnda ve bacaklarnda yeni mitler belirdi. Kalpleri ferah, yeni kelimeler bulabiliyorlar.
Yaknda cesaretleri daha iradeli olacak.
Byle bir yemek, doaldr ki ocuklara, zlemlilere ve gen kadnlara elverili deildir. Onlarn
barsaklarna baka are bulmal, ben onlarn hekimleri ve hocalar olamam.
Bu yksek insanlardan tiksinti uzaklayor; Pekl bu benim zaferimdir. Benim lkemde gven
duyuyorlar. Budalaca utanmadan kurtuluyorlar.
Kalplerini boaltyorlar, iyi saatler geri geliyor. Bayram ediyorlar ve tekrarlyorlar. Mteekkir
oluyorlar.
Mteekkir olularn en iyi iaret diye kabul ediyorum. Az sonra bayram yapmay dnecekler ve
eski dostlarna antlar dikecekler. Bunlar iyileme srecinde olanlardr. Zerdt kendi kendine byle
dedi ve uzaklara bakt. Hayvanlar ona sokuldular, onun mutluluuna ve sakinliine sayg gsterdiler.
2
Fakat Zerdtn kula birdenbire irkildi, nk imdiye kadar kahkaha ve grlt ile dolu olan
maara birdenbire bir l sessizliine brnmt. Fakat burnu d aalarndan gelen ho bir tts
kokusu ald.
"Ne oluyor, ne yapyorlar? diye sordu ve konuklarna grnmeden bakmak iin kapya yaklat.
Fakat tuhaf! Orada gzleri ile ne grse iyi!
"Hepsi yine dindar olmular, ibadet ediyorlar, deli olmular. dedi ve ok at. Ve gerekten, btn
bu yksek insanlar yani iki kral, hizmet d papa, kt byc, gnll dilenci, seyyah ve glge,
ihtiyar falc, ruhun vicdanls ve en irkin adam! Bunlar ocuklar ve dindar ihtiyar kadnlar gibi, diz
kmler eee tapyorlard. imdi en irkin adam hrlamaya ve horlamaya balamt sanki anlatm
mmkn olmayan bir ey konuacakm gibi. Fakat sonunda kelimeler meydana getirecek hale gelince
anlald ki taptklar eee kar dindarane bir vg ve minnetti. Bunun metni u idi:
"min! Hamd- sena, kran, ltuf ve inayet ve kuvvet sonsuza kadar Allahmz iindir.
Fakat eek buna kar -A diye anryordu.
"O ykmz tar, uak kyafetine girer, ok sabrldr, hibir zaman hayr demez ve Allahn seven
onu terbiye altna alr.
Eek buna kar -A diye anryordu.

"O konumaz, meerki yaratt dnyaya evet desin! lemini byle ver. Onun zeks konumamaktr!
Bylece nadiren haksz grnr.
Eek buna kar -A diye anryordu.
"Belirsiz olarak dnyay dolar. inde erdemini saklad vcudu, kl renklidir. Ruhu varsa onu
saklar. Fakat herkes onun uzun kulaklarna inanr.
Eek buna kar -A diye anryordu.
"Ne gizli bir hikmettir ki bunun uzun kulaklar vardr ve daima evet der, hibir zaman hayr demez.
Dnyay kendisine benzeterek yaratmad m? Yani mmkn olduu kadar budala!
Eek buna -A diye anryordu.
"Sen eri, doru yollardan gidersin. Fakat biz insanlarn eri ve doru sandmz eyler, senin
umurunda deil. lken iyi ve ktnn tesindedir. Senin masumiyetin odur ki masumiyetinin ne
olduunu bilmezsin!
Eek buna kar -A diye anryordu.
"Bak kimseyi kovmuyorsunuz. Ne dilenciyi ne krallar! ocuklarn yanna kabul edersin ve kurnaz
olanlar seni aldatrlarsa -A diye anrrsn.
Eek buna kar -A diye anryordu.
"Sen dii eekleri ve taze inciri seversin. Yemeyi hor grmezsin. Acktn zaman yreini bir ey
gcklar.
Bunda ilahi bir hikmet vardr.
Eek buna kar -A diye anryordu.

Eek Bayram
1
Sylev buraya gelince Zerdt artk kendine hkim olamad, eekten daha gr bir sesle -A diye
bard ve ldrm konuklarn ortasna srad. "Fakat orda ne yapyorsunuz insanoullar! dedi ve
onlar, tapmakta olanlar, yerden kaldrd. "Sizi Zerdtten baka birisi grseydi yazk olurdu!
Herkes diyecekti ki yeni imannzla en kt kfirlersiniz veya ihtiyar kadnlarn en lgnsnz.
Hele sen ihtiyar papa! Bir eee tanr diye tapmaya nasl dilin varyor?
Zerdt! dedi papa, Bala, fakat tanr konusunda ben senden daha aydnm. Bylesi dorudur.
Tanrya bu biimiyle tapmak, ekilsiz olarak tapmaktan daha iyidir. Aziz dostum u zdeyii dn;
derhal anlarsn ki bu zdeyite gerek sakldr.

Tanr bir ruhtur diyen, imanszla doru en byk adm atm oluyordu. Bu szn ktln
yeryznde gidermek mmkn deildir!
Yeryznde hl tapacak bir ey bulunmas ihtiyar kalbimi oynatyor. Bu ihtiyar, dindar papa kalbini
ho gr Zerdt.
Zerdt, gezgin ve glgeye hitaben; Sen kendine zgr ruhlu mu diyorsun ve buna da inanyor
musun? Ve hl da burada put ve papaz hizmetinde bulunuyorsun! Esmer kza yaptndan daha kt
bir ey yapm oluyorsun. Ey kt yeni mmin!
ok kt! dedi gezgin ve glge. Haklsn, fakat ne yapaym? Zerdt sen ne dersen de, eski tanr
yine yayor. Btn kabahat en irkin adamda, tanry o uyandrd. Bir zamanlar tanry ldrdn
sylyorsa da lm, tanrlar iin bir n yargdr.
Ve sen! dedi Zerdt Kt, ihtiyar, byc ne yaptn? Sen byle, tanrnn eekliklerine inanrsan
bundan sonra sana kim inansn? Yaptn ey budalalktr. Ey zeki adam, nasl oldu da bu budalal
yaptn?
Ah Zerdt, dedi zeki byc hakkn var, bir budalalkt, benim de ok gcme gitti.
Hele sen! dedi Zerdt, ruhun vicdanlsna; Dn ve parman burnuna sok. Bu, vicdanna
dokunmuyor mu? Ruhun byle ibadetleri yapamayacak ve bu ibadet kardelerinin kokusuna
dayanamayacak kadar temiz deil mi?
Bunda bir ey var. dedi vicdanl adam ve parman burnuna soktu. Bu oyunda bir ey var ki hatta
vicdanm tatmin ediyor. Belki de tanrya inanmaya yeterli deilim. Fakat uras gerek ki tanr bu
kyafetinde bana en ok inanmaya elverili grnd. En dindar adamlarn tanklna gre tanr
sonsuzmu. Bu kadar bol zaman olan, sabrl olur. Mmkn olduu kadar yava ve budalaca hareket
eder ve bu suretle iini yrtebilir.
Pek fazla zeks olan, byle budalalara ve lgnlara baylr. Kendini dn Zerdt. Kendini!
Gerekten! Sen bile zek ve hikmetinin fazlalndan eekleebilirsin.
En olgun bir egemen, en eri yollara gitmeyi sevmez mi? Zerdtn bak bunu gsterir. Senin
bakn!
Sonunda bizzat sen! dedi Zerdt ve en irkin adama dnd. Adam, elini eee doru kaldrm bir
halde yerde yatyordu, eliyle eee arap veriyordu. Ey niteleyemediim ey; syle, orada ne yaptn,
beni deimi sanyorsun. Gzlerin ldyor, irkinliinin stnde yceliin rts var, ne yaptn?
Tanry yeniden uyandrdn doru mu ve niin, o hakl olarak ldrlm ve yok edilmi deil
miydi?
Sen, beni uyanm sayyorsun; ne yaptn, neye dndn, dnceni niye deitirdin? Ey anlatlamaz ey
syle!
Ah Zerdt, dedi irkin adam sen tuhafsn. Tanr hl sa m? Dirildi mi? Yoksa tamamen ld

m? imizden hangimiz bunu daha iyi bilir, sorarm sana!

Fakat bir eyi iyi biliyorum. Zamannda senden renmitim. Tam ldrmek isteyen, gler.
fkeyle deil glmeyle ldrlr. Zamannda byle dedin. Ey Zerdt, ey esrarl adam, fkesiz
ldren, tehlikeli aziz, sen tuhafsn!
2
Fakat o srada Zerdt byle garip cevaplardan hayrete dm halde maarasnn kapsna srad
ve konuklarna dnerek gr bir sesle bard:
"Ey garip deliler, ey aklabanlar, karmda kendinizi ne deitiriyorsunuz, ne gizliyorsunuz? Sonunda
yine ocuklar gibi dindar olmann ve ocuklar gibi tapmann, el kavuturmann ve sevgili tanr
dediinizin sevinci ve neesi iinde kalbiniz oynuyor.
Fakat artk bu ocuk odasn, maaram brakn, bugn btn ocuklar orda. ocukluk lgnlnz
ve kalp heyecannz u darlarda soutun.
Elbette ocuklar gibi olmazsanz cennete gidemezsiniz. (Ve Zerdt burada eliyle yukary
gsteriyordu). "Fakat biz asla cenneti istemiyoruz, biz erkeiz, onun iin dnyay istiyoruz.
3
Zerdt yine konumaya balad. "Ey yeni dostlarm, dedi, "garip adamlar, yksek adamlar, imdi ne
kadar houma gidiyorsunuz!
Yine neeli olduunuzdan beri! Gerekten hepiniz iek amsnz. Bana yle gelir ki sizin gibi
aalara yeni bayramlar gerekir.
Kk, cretli bir haylazlk, herhangi bir ibadet ve eek bayram, herhangi bir ihtiyar, en, Zerdt
delisi ve ruhlarnz ferahlatacak bir meltem rzgr!
Yksek insanlar, bu geceyi ve eek bayramn unutmayn. Bunu benim yanmda buldunuz. Bunu iyi bir
iaret sayyorum. Byle eyleri ancak iyilemekte olanlar bulur! Kendiniz iin, benim hatrm iin bu
eek bayramn bir daha tekrarlayn.
Zerdt byle dedi.

Sarholuk arks
1
Bu aralk konuklar birer birer darya ve serin, dnen geceye ktlar. Zerdt ise kendi gece
lemini; iri, yuvarlak ay ve maarasnn yanndaki gm alayanlar gstermek zere, en irkin
adam elinden tutmu yryordu. Sonunda btn bu ihtiyar fakat yrekleri ferah adamlar sessizce yan

yana dizildiler, dnyann ne kadar gzel olduuna atlar. Gecenin gizemi yava yava kalplerini
kaplad. Zerdt kendi kendine yle dnd: "Bu yksek insanlar ne kadar houma gidiyor! Fakat
bunu onlara sylemedi. nk onlarn mutluluuna ve sessizliine sayg gsteriyordu.
Fakat bu srada alacak, uzun bir gnn en alacak olay meydana geldi. En irkin adam bir defa
daha zrlamaya ve kekelemeye balad. Fakat kelimeler, sylemeye balad zaman azndan birden
bir soru kverdi. Derin, duru, iyi bir soru ki dinleyenlerin yreini oynatt. "Dostlarm, dedi en
irkin adam, "bugn iin ne dnyorsunuz? Ben btn mrm boyunca ilk defa olarak yaam
olduuma memnunum.
Bu kadarn anlatmak bana yetmez. Dnya yaamaya deer. Zerdtle geen bir gn, bir bayram bana
dnyay sevmeyi retti. Hayat bu muydu diye, lme sormak isterim. Peki, yleyse bir defa daha!
Dostlarm ne dnyorsunuz, benimle birlikte lme seslenmek istemez misiniz, hayat bu muydu?
Peki, yleyse Zerdtn akna bir defa daha!
En irkin adam byle dedi. Gece yarsna az bir zaman kalmt. O zaman meydana gelen olay ne
sanyorsunuz?
Yksek insanlar onun sorularn iitince deitiklerini ve iyileme srecine girdiklerini ve bunlar
kime borlu olduklarn fark ettiler. O zaman teekkrle, saygyla, okayarak elini perek ve kimi
alayarak, kimi glerek Zerdtn etrafnda sradlar. Yal byc keyfinden dans ediyordu. Baz
ykclerin sand gibi o zaman tatl arap oktuysa da tatl hayat daha fazlayd ve btn
yorgunluunu unutmutu. Hatta o zamanlar eein bile dans etmi olduunu anlatanlar vard. Bunlara
gre en irkin adamn, eee arap verii bouna deildi. Bu doru olsun, yalan olsun o akam eek
dans etmemi bile olsa bir eein dans etmesinden daha garip ve daha nemli eyler olmutu o akam.
Ksaca Zerdtn dedii gibi; "Onda ne var?
2
En irkin adam bunlar derken Zerdt sarho bir durumdayd, bak durgundu. Dili kekeliyordu,
bacaklar sallanyordu. Kim bilir ruhundan neler geiyordu? Gnl uzaklardayd. ki deniz arasnda
yksek bir kavis zerinde, gemile gelecek arasnda bir siyah bulut gibi dolaarak. Yksek insanlar
koluna girince biraz kendine geldi, sayg ve zen gsterenlerin kalabaln eliyle itti. Fakat
konumad. Ama birdenbire kafasn evirdi. nk kulana bir ses gelmiti. O zaman parman
azna koyarak "Geliyor! dedi.
Hemen etrafnda sessizlik ve gizem olutu. Derinlerden bir an sesi geliyordu. Zerdt, yksek
insanlarn yapt gibi, sesi dinledi ve tekrar parman azna koyarak yine "Geliyor, geliyor, gece
yars oluyor! dedi. Sesi deimiti. Fakat hl yerinden kmldamyordu. Ortalk daha sakin ve
sessizdi. Herkes hatta eek, Zerdtn erefli hayvanlar; kartal ve ylan ve bunlar gibi; Zerdtn
maaras, byk, serin ay ve gece. Hep beraber dinliyorlard. Zerdt ise nc defa olarak
parman azna koydu ve yle dedi.
"Geliyor, geliyor, geliyor, haydi gezinelim. Saati geldi haydi gece gezintisi yapalm!

3
Yksek insanlar, gece yars oluyor; kulaklarnza o eski ann benim kulama syledii eyi
syleyin.
Bir insandan fazla grp geirmi olan o gece yars annn konumas gibi; gizli, dehetli ve
yrekten.
O an ki babalarnzn acl kalp darbelerini sayard.
Ah! Ah! Nasl iini ekiyor, ryasnda nasl glyor, derin gece yars!
Sakin, sakin, seslerinizin sustuu bu souk havada gndzn ses vermeyen baz eyler imdi dile
geliyor.
imdi konuuyor, imdi iitiliyor, imdi gece yars, uyank duran ruhlara sokuluyor. Ah! Ah! Nasl
iini ekiyor, ryasnda nasl glyor?
itmiyor musun, sana, eski, derin gece yars nasl; gizli, dehetli ve yrekten sesleniyor.
Ey insan, dikkat et!
4
Eyvah, zaman nereye gitti! Derin pnarlara kmedin mi? Dnya uyuyor.
Ah! Ah! Kpek uluyor. Ay var. Kalbimin, gece yars ne dndn szlere dkmektense
lmeyi tercih ederim. Zaten ldm. Geti... rmcek, etrafmda ne ryorsun? Kan m istiyorsun. Ah!
Ah! i dyor, saat geliyor.
Tylerimin rperdii ve dm saat. Srekli sorup duruyor. Buna dayanacak yrek kimde var?
Dnyann egemeni kim olsun? Ey byk ve kk nehirler, yle aknz demeyi kim ister?
Saat yaklayor. Ey insan, ey yksek insan! Dikkat et! Bu szler hassas kulaklar iin, senin kulan
iindir. Derin gece yars ne sylyor?
5
Ruhum beni srklyor, dans ediyor. Asl sorun, gnn konusu; Dnyann hkimi kim olmal?
Ay souk, rzgr sakin. Ah! Ah! ok ykseklere utunuz mu? Dans ediyor musunuz? Fakat bacak bir
kanat deildir.
yi dansrler, imdi btn nee geti! arap maya oldu, kadehler kst, mezarlar kmldanyor.
ok ykseklere umadnz! imdi mezarlar kmldanyor! lleri kurtarn. Niin, bu uzun gece ve ay
bizi sarho etmiyor? Yksek insanlar, mezarlar kurtarn. lleri diriltin! Ah solucan daha ne

kazyor? Saat yaklayor, yaklayor!

an alyor, kalp inliyor; odun kurdu, kalp kurdu kazyor. Ah, ah dnya derin!
6
Tatl laterna! Tatl laterna, sesini seviyorum. Senin sarho, garip sesini! Sesin ne zamandr, ne kadar
uzaklardan ve sevgi havuzlarndan geliyor!
Ey eski an, ey tatl laterna, btn ac kalbini deiyor. Baba acs, babalar, atalar acs. Sylevin
olgunlat.
Sonbahar gibi, ikindi zaman gibi yalnz; kalbim gibi olgun konuuyorsun. Bizzat dnya olgunlat.
zm esmerleiyor, zm imdi lmek istiyor. Mutluluunda lmek istiyor. Yksek insanlar, bunun
kokusunu almyor musunuz? Ondan gizli bir koku geliyor.
Sonsuzluk kokusu, glgn esmer bir altn arap kokusu. Eski mutluluk kokusu.
Dnya derin, gndz dnldnden daha derin. diyen sarho bir gece yars, lm mutluluunun
kokusu!
7
Brak beni, brak beni, ben senin iin fazla temizim. Bana dokunma. Dnyam imdi mkemmel olmad
m?
Tenim senin ellerin iin fazla temiz. Brak beni sersem, bulank gndz! Gece yars daha berrak deil
mi?
Gndzden daha aydnlk ve daha derin olan gece yars ruhlar, o en kuvvetliler, en bilinmedikler, en
temizler dnyaya hkim olmal.
Ey gndz, beni mi aryorsun? Mutluluuma m dokunuyorsun? Sence zengin, yalnz bir hazine, bir
altn kasas mym?
Ey dnya, beni mi istiyorsun? Ben dnyevi miyim? Ben ruhani miyim? Sence ilahi miyim? Fakat ey
gndz ve dnya siz pek aksaksnz.
Daha zeki elleriniz olmal! Daha derin mutluluklara, daha derin anszlklara, herhangi bir tanrya,
eliniz uzanyor. Elinizi bana uzatmyorsunuz.
Benim anszlm, benim ansm derindir ey garip gndz. Buna ramen ben bir tanr deilim,
tanrnn bir cehennemi deilim. Onun acs derindir.
8
Garip dnya, tanr acs daha derindir. Elini tanr acsna uzat, bana deil. Ben neyim? Sarho tatl bir

laterna, bir gece yars laternas. Bir an ki kimse anlamaz. Fakat ey yksek insanlar, zmlere hitap
etmeye mecburum. nk siz beni anlamazsnz.
Ey genlik! Ey le! Ey ikindi! Geti, geti. imdi gece, akam ve gece yars geldi. Kpek uluyor.
Rzgr bir kpek deil mi, o da inliyor, dilerini gsteriyor, uluyor. Ah! Ah! Nasl iini ekiyor!
Nasl glyor! Nasl soluyor ve horluyor, gece yars!
imdi nasl uyank konuuyor. Bu sarho air kadn! Sarholuunu yuttu mu acaba? Pek fazla m
uyand? Gevi mi getiriyor?
Derin gece yars, ryasnda acsn tekrar iniyor. Acsndan fazla hazzn! "Elem derin olunca
keyfini iner. nk haz, acdan daha derindir.
9
Ey asma, beni ne vdn? Seni kestiim iin ben gaddarm, sense kanyorsun. Benim sarho
gaddarlm nasl vyorsun?
Olgunlaan her ey lmek ister. zmcnn ba aziz olsun dedin. Fakat ham olan her ey yaamak
ister. Yazk!
Ac der ki; "Defol ey ac!, fakat ac eken her ey olgunlamak keyiflenmek ve zlemi duymak iin
yaamak ister. Daha uzak, daha yksek, daha aydnlk eylere zlem ekmek!
Ac eken; "Ben varis isterim, ben ocuk isterim, kendimi istemem der. Ama zevk, varis yaratmak,
ocua sahip olmak istemez. Zevk kendisini ister, sonsuzluk ister, yeniden gelmek ister, sonsuza kadar
ayn kalmak ister.
Ac der ki; "Kalbim paralan; bacam kana, kanadm u! Yukarlara u! Haydi ihtiyar kalbim, ac der
ki; "zeval bul!
10
Ne sanyorsunuz yksek insanlar, ben bir falc mym? Bir hayalperest miyim? Sarho muyum? Rya
yorumcusu muyum? Bir gece yars an mym?
Bir i damlas mym? Bir sonsuzluk kokusu muyum? itmiyor musunuz? Koku almyor musunuz?
imdi dnya mkemmel oldu! Gece yars bir ledir de.
Ac da bir hazdr, lanet de bir kutsamadr. Gece de bir gnetir, ya ekilip gidin ya da unu; "Akll da
bir delidir demeyi renin.
Bir hazz hi kabul ettiiniz oldu mu? Dostlarm, bylece btn aclar da kabul etmi oldunuz. Her
ey birbirine bal, birbirine kenetli, birbirine k!
Bir defa istediniz mi, iki defa istediniz mi ve bir defa olsun "Houma gidiyorsun mutlu an!
dediyseniz her eyin tekrar etmesini istersiniz!

Ey sonsuzlar, bunu sonsuz ve srekli olarak seviniz ve acya da deyiniz ki; "Zeval bul, fakat yine gel,
nk btn hazlar sonsuzluu ister.
11
Her haz, her eyi sonsuz ister; bal ister, maya ister, sarho gece yars ister, mezarlar ister, mezar
gzyalar avuntusu ister, akam kzll mutluluu ister.
Hazz istemeyen ey, btn aclardan daha fazla susuz, a, dehetli ve gizlidir. O, kendisini ister.
Kendisini srr. inde, halkann iradesi greir.
O birisi alsn diye sevgi ister, kin ister. O, ar zengindir; armaan eder, atar, dilenir. Alana teekkr
eder, kine hedef olmak ister.
Haz o kadar zengindir ki aclara, cehenneme, kine, rezalete, sakatla, dnyaya susuzluk eker.
nk bu dnyay pekl tanrsnz!
Yksek insanlar, bu aziz ve cretli haz size sizin kederinize zlem duyar.
Ey eksik yaratlmlar! Her sonsuz haz, eksik yaratlmlara zlem eker.
nk her haz, kendisini ister. Onun iin kederi de ister!
Keder! Paralan ey kalp! Yksek insanlar, renin, haz sonsuzluk ister.
Haz, her eyi sonsuz ister. Derin, derin bir sonsuzluk ister.
12
"Trkm rendiniz mi artk? Trkmn anlamn kavradnz m? Pekl, haydi! Yksek insanlar,
imdi benim koroma katln. imdi ad bir defa daha ve anlam "Btn sonsuzlua! olan trky
syleyin. Yksek insanlar, Zerdtn korosuna katln!
Ey insan, dikkat et!
Derin gece yars ne diyor?
Uyuyordum, uyuyordum,
Derin ryadan uyandm!
Dnya derin,
Gndz dndmden daha derin.
Keder derin,

Haz kederden daha derin.

Keder keder; zeval bul!
Fakat her haz sonsuzluk ister
Derin, derin sonsuzluk ister.

aret
Bu gecenin sabahnda Zerdt yatandan frlad, kuan sard ve karanlk dalardan doan sabah
gnei gibi kuvvetli ve parlak, maarasndan kt.
Ey byk yldz, dedi, bir zamanlar syledii gibi, ey derin mutluluk gz, eer aydnlattklarn
olmasayd mutlu olabilir miydin? Sen uyanp doduun ve armaanlarn dattn zaman insanlar
odalarnda kalsalard, senin gururlu utancndan nasl fkelenirdi? Haydi! Ben uyank olduum halde
onlar uyuyorlar. Yksek insanlar, bunlar benim gerek yoldalarm deil, dalarmda beklediim
onlar deil.
Ben kendi eserime ve kendi gnme gitmek isterim. Fakat onlar sabahmn iaretini bilmezler.
Admm onlar uyandrmaz. Hl maaramda uyuyorlar, ryalar hl benim sarholuk iirlerimi
iiyor. Vcutlarnda henz kulak, beni dinleyecek kulaklar yok. Gne doarken Zerdt kendi
kendine bunlar syledi. Bu srada yukarlara bakt. nk stnde kartalnn keskin ln
duymutu.
Haydi, dedi yukar doru, bu bana yakr, bu benim houma gider, hayvanlarm uyank, nk ben
uyanm.
Kartalm uyank ve o da benim gibi gnee sayg gsteriyor. Kartal, penesiyle yeni yakalyor.
Sizler benim gerek hayvanlarmsnz. Sizi seviyorum.
Fakat henz gerek insanlarm yok.
Zerdt byle dedi. Fakat bu srada birdenbire etrafnda saysz kularn kanat vurularn duydu.
Bann etrafnda ku cvlts ve kalabalk o kadar oktu ki gzlerini kapad ve gerekten, stne bir
bulut km gibiydi. Yeni bir dmana atlan oklardan bir bulut! Fakat bu yeni bir dost stnde bir
sevgi bulutuydu.
Hayret iinde; Bana ne oluyor! dedi Zerdt ve maarasnn kapsnn yanndaki byk taa
yavaa meldi. Elleriyle etrafndaki, yukarsndaki, aasndaki kk kular ittikten sonra daha
tuhaf bir ey oldu! nk bu srada farknda olmakszn pek scak bir sa ynna eli batmt. Ayn
zamanda bir kkreme sesi geliyordu. Yumuak, uzun bir aslan kkremesi!
"aret geliyor! dedi Zerdt ve kalbinde bir deiiklik oldu. Ortalk daha fazla aydnlannca
ayaklarnn ucunda sar, muazzam bir hayvann yatmakta ve bayla dizine yaslanm olduunu grd.
Hayvan, kendisinden ayrlmak istemiyordu ve eski efendisini bulmu bir kpek gibiydi. Fakat

gvercinlerin gsterdii sevgi, aslannkinden daha az deildi. Gvercinler, aslann burnunun nnden
getike aslan ban sallyor, ayor ve glyordu. Btn bunlar iin Zerdt yalnz bir sz syledi;
ocuklarm yakndadr, sonra tamamen sustu. Fakat kalbi huzura kavumutu. Gzlerinden ellerine
ya damlyordu. Artk hibir eye dikkat etmiyordu ve hayvanlara aldr etmeden hareketsiz
duruyordu. Bu srada gvercinler etrafnda uuuyor, omuzuna konuyor, beyaz san okuyor ve sevgi
gstermekten usanmyorlard. Fakat kuvvetli aslan, Zerdtn eline damlayan gzyalarn yalyor ve
utanarak kkryor ve homurdanyordu. Hayvanlarn yapt buydu.
Btn bunlar uzun veya ksa bir zaman devam etti. nk dorusunu sylemek gerekirse byle eyler
iin dnyada zaman ls yoktur. Bu aralk yksek insanlar Zerdtn maarasnda uyanmlard ve
Zerdtn yanna gidip sabah selamn vermek zere sraya diziliyorlard.
nk uyandklar zaman Zerdtn, yanlarnda bulunmadn grmlerdi. Fakat maarann
kapsna vardklarnda ve admlarnn sesi duyulduunda aslan, kudretle ve birdenbire Zerdt
brakp maaraya doru kkreyerek srad. Yksek insanlar aslann kkreyiini iitince bir azdan
barmaya baladlar, geriye katlar ve bir anda kayboldular.
Ama Zerdt; dalgn ve yabanc, yerinden kalkt, etrafna baknd ve aknlkla yalnzln duyarak
kendi kendine sordu yava yava; "ittiim neydi, bana ne oldu?
imdi hafzas canlanm ve bir bakta dnle bugn arasnda oluan olaylar kavramt.
"te bu ta! dedi ve sakaln svazlad. "Dn bu tan zerinde oturuyordum ve burada falc karma
kmt ve imdi de iittiim sesi, byk yardm ln, ilk olarak burada duymutum. Yksek
insanlar, dn sabah ihtiyar falcnn bana bildirdii yardm ars sizindi. Sizin skntnz bana
saldrmak ve denemek istiyordu. "Zerdt, diyordu bana, "seni son gnahna kkrtmak iin
geliyorum. "Son gnahma m? dedi Zerdt ve kendi szne fkelenerek gld.
"Son gnahmdan baka nem kald?
Zerdt yine iine ekildi, byk tan zerine oturdu ve dnceye dald. Sonunda birdenbire
srayarak:
"Acma, acma, yksek insanlara acma! diye bard. ehresi mekaniklemiti. Pekl! Bunun
zaman vard, ne nemi var?
Benim acm ve benim acma duygum. Bana ne!
Ben mutluluu mu aryorum? Ben eserimi aryorum!
Haydi! Aslan geldi, ocuklarm yaknlarda. Zerdt olgunlat, saatim ald!
Bu benim sabahmdr. Benim gnm balyor; gel, gel byk le.
Zerdt byle dedi ve karanlk dalardan doan sabah gnei gibi kuvvetli ve parlak, maarasn terk
etti.