BLM 4.

HPOTEZ TEST VE GVEN ARALII

4.1. Hipotez Testi
Geerlilii olaslk esaslarna gre aratrlabilen ve karar verebilmek iin ne srlen
varsaymlara istatistikte hipotez denir.
rneklem dalmlarndan elde edilen istatistiklere bal olarak, rneklem dalmnn,
parametresi bilinen kitleye ait olup olmad aratrlr. Hipotezlerin rneklem yardmyla
incelenmesine hipotez testi denir.

Tek ynl seenek hipotez

ki ynl seenek hipotez

rnein,
Tek ynl hipotez,
ya da

ki ynl hipotez

Yaplan hipotez testi sonucunda aadaki durumlar ortaya kabilir.

Gerek
doru
red

I.Tip hata

yanl
Doru karar

Sonu
red edilememesi

Doru karar

67

II.Tip hata

Hipotezin red edildii blgeye red blgesi ya da kritik alan denir.

Red blgesi
0.4

0.4

Red blgesi

0.35

0.35

0.3

0.3

0.25

0.25

0.2

0.2

1-

0.1
0.05
0
-4

1-

0.15

0.15

-3

-2

-1

Red blgesi

Red blgesi

0.1

1-

0.05

0
-4

-3

-2

-1

4.2. Gven Aral

Tahmin edici: Kitle parametresini tahmin etmek iin kullanlan rnek istatistiine tahmin
edici ad verilir.
Tahmin: Tahmin edicinin alm olduu deere tahmin denir.
ki trl tahmin vardr:
1) Nokta tahmini: Bir kitle parametresini tahmin etmek iin kullanlan rnek istatistiinin
deerine nokta tahmini ad verilir.
2) Aralk tahmini: Bir parametrenin aralk tahmini, parametreyi tahmin etmek iin kullanlan
deerleri ieren bir aralktr.
Bir parametrenin bir aralk tahminin gven dzeyi, parametreyi kapsama olasldr.
ile gsterilir. Burada

anlamllk dzeyi adn alr.

Tahminin gven dzeyini kullanarak bir parametre iin belirlenen arala gven aral denir.
En ok kullanlan gven aralklar %90, %95 ve %99 dur.

68

4.3. Kitle Ortalamas in Hipotez Testi ve Gven aral

4.3.1. Kitle Varyans

Biliniyor

Hipotez Testi
1) Hipotez kurulur .

2) Test istatistii hesaplanr.

3) Kritik blgeye gre hipotez red edilir ya da red edilemez.

0.4

0.4

0.35

0.35

0.3

0.3

0.25

0.25

0.2

0.2

0.15

0.15

0.1

0.1
0.05

0.05
0
-4

-3

-2

-1

ise

red edilir

0
-4

-3

-2

-1

ise

red edilir

ya
ise
edilir

olaslna kar gelen tablo deeri

Gven Aral

69

da
red

gven dzeyinde

iin gven aral

4.3.2. Kitle Varyans

Bilinmiyor (

Hipotez Testi
1) Hipotez kurulur.

2) Test istatistii hesaplanr.

3) Kritik blgeye gre hipotez red edilir ya da red edilemez.

0.4

0.4

0.35

0.35

0.3

0.3

0.25

0.25

0.2

0.2

0.15

0.15

0.1

0.1

0.05
0
-4

0.05

-3

-2

-1

ise

0
-4

-3

-2

-1

red

ise

red

ya
ise

red

Gven Aral

( rneklem varyans)

gven dzeyinde

iin gven aral

Not:

olduunda t istatistii yerine z istatistii kullanlr.

70

da

rnek 4.1. Belirli bir tr hastaln tedavisi iin yeni bir tr ila gelitirilmitir. Bu ilala
tedavi edilen hastalarn ortalama iyileme sresinin 10 gnden az olduu iddia edilmektedir.
Rasgele olarak seilen 7 hasta sz edilen ilala tedavi edilmi ve ka gnde iyiletikleri
aadaki gibi saptanmtr.
: 2, 4, 11, 3, 4, 6, 8
ise kararnz ne olur? % 99 gven dzeyinde kitle ortalamas iin gven

ve
aral oluturunuz.
biliniyor.
1) Hipotez kurulur.

2) Test istatistii hesaplanr.

3)
0.4
0.35
0.3
0.25
0.2
0.15
0.1
0.05
0
-4

-3

-2

-1

olduundan

red edilir, yani bu ilala tedavi edilen

hastalarn ortalama iyileme sresinin 10 gnden az olduu %99 gvenle sylenebilir.

Gven aral,

3.482
7.375
Bu araln

y ieren aralklardan biri olmas olasl %99dur.

71

rnek 4.2. Belli bir ila kullanlarak yaplan di dolgularnn ortalama dayanma sresinin 5
yldan farkl olduu iddia edilmektedir. lgili ila kullanlarak yaplan di dolgularndan
rasgele olarak 41 tanesi rasgele olarak seilmi ve rnek ortalamas 5.9 yl, standart sapmas
da 1.74 olarak hesaplanmtr.

anlamllk dzeyinde iddiay test ediniz. Kitle

ortalamasnn %99 gven dzeyinde gven snrlarn oluturunuz.

bilinmiyor,

olduun da t istatistii yerine z istatistii kullanlr.

1)

2)
3)

olduundan

red edilir, yani belli bir ila kullanlarak

yaplan di dolgularnn ortalama dayanma sresinin 5 yldan farkl olduu %99 gvenle
sylenebilir.

Gven aral

5.2003
5.5997
Bu araln

y ieren aralklardan biri olmas olasl %99dur.

72

rnek 4.3. Belirli bir ehirdeki 24 aylk ocuklarn ortalama arlnn 12.5 kg. dan kk
olduu ne srlmektedir. Rasgele olarak seilen 5 tane 24 aylk ocuun arlklar aada
verilmitir.
: 13, 11, 10, 10.5, 10.5
anlamllk dzeyinde kararnz ne olur? % 90 gven dzeyinde kitle ortalamas iin
gven aral oluturunuz.
1)

2)

3)
0.4
0.35
0.3
0.25
0.2
0.15
0.1
0.05
0
-4

-3

-2

-1

olduundan

red edilir yani belirli bir ehirdeki 24

aylk ocuklarn ortalama arlnn 12.5 kg. dan kk olduu %90 gvenle sylenebilir.
Gven aral

Bu araln

y ieren aralklardan biri olmas olasl %90dr.

73