Acerca de este libro

Esta es una copia digital de un libro que, durante generaciones, se ha conservado en las estanteras de una biblioteca, hasta que Google ha decidido
escanearlo como parte de un proyecto que pretende que sea posible descubrir en lnea libros de todo el mundo.
Ha sobrevivido tantos aos como para que los derechos de autor hayan expirado y el libro pase a ser de dominio pblico. El que un libro sea de
dominio pblico significa que nunca ha estado protegido por derechos de autor, o bien que el perodo legal de estos derechos ya ha expirado. Es
posible que una misma obra sea de dominio pblico en unos pases y, sin embargo, no lo sea en otros. Los libros de dominio pblico son nuestras
puertas hacia el pasado, suponen un patrimonio histrico, cultural y de conocimientos que, a menudo, resulta difcil de descubrir.
Todas las anotaciones, marcas y otras seales en los mrgenes que estn presentes en el volumen original aparecern tambin en este archivo como
testimonio del largo viaje que el libro ha recorrido desde el editor hasta la biblioteca y, finalmente, hasta usted.
Normas de uso
Google se enorgullece de poder colaborar con distintas bibliotecas para digitalizar los materiales de dominio pblico a fin de hacerlos accesibles
a todo el mundo. Los libros de dominio pblico son patrimonio de todos, nosotros somos sus humildes guardianes. No obstante, se trata de un
trabajo caro. Por este motivo, y para poder ofrecer este recurso, hemos tomado medidas para evitar que se produzca un abuso por parte de terceros
con fines comerciales, y hemos incluido restricciones tcnicas sobre las solicitudes automatizadas.
Asimismo, le pedimos que:
+ Haga un uso exclusivamente no comercial de estos archivos Hemos diseado la Bsqueda de libros de Google para el uso de particulares;
como tal, le pedimos que utilice estos archivos con fines personales, y no comerciales.
+ No enve solicitudes automatizadas Por favor, no enve solicitudes automatizadas de ningn tipo al sistema de Google. Si est llevando a
cabo una investigacin sobre traduccin automtica, reconocimiento ptico de caracteres u otros campos para los que resulte til disfrutar
de acceso a una gran cantidad de texto, por favor, envenos un mensaje. Fomentamos el uso de materiales de dominio pblico con estos
propsitos y seguro que podremos ayudarle.
+ Conserve la atribucin La filigrana de Google que ver en todos los archivos es fundamental para informar a los usuarios sobre este proyecto
y ayudarles a encontrar materiales adicionales en la Bsqueda de libros de Google. Por favor, no la elimine.
+ Mantngase siempre dentro de la legalidad Sea cual sea el uso que haga de estos materiales, recuerde que es responsable de asegurarse de
que todo lo que hace es legal. No d por sentado que, por el hecho de que una obra se considere de dominio pblico para los usuarios de
los Estados Unidos, lo ser tambin para los usuarios de otros pases. La legislacin sobre derechos de autor vara de un pas a otro, y no
podemos facilitar informacin sobre si est permitido un uso especfico de algn libro. Por favor, no suponga que la aparicin de un libro en
nuestro programa significa que se puede utilizar de igual manera en todo el mundo. La responsabilidad ante la infraccin de los derechos de
autor puede ser muy grave.
Acerca de la Bsqueda de libros de Google
El objetivo de Google consiste en organizar informacin procedente de todo el mundo y hacerla accesible y til de forma universal. El programa de
Bsqueda de libros de Google ayuda a los lectores a descubrir los libros de todo el mundo a la vez que ayuda a autores y editores a llegar a nuevas
audiencias. Podr realizar bsquedas en el texto completo de este libro en la web, en la pgina http://books.google.com

MENTEM ALIT

gg
[C121

K.KA HOFBIBLIOTHEK
STERR. NATIONALBIBLIOTHEK

M25 I

il
l
l"

*u
.

.
s

l'`

.
.

.
l

.
~_
l

4
`

n
'

.
.

.
\

L)
_

l
I

\
|

ru

.n

l

".
l..

" @1fo `~

_.
`
.

l _A; {}

^.

.N

l .CRVACIXORVM E'ruglgvclERonM5-
'EMBLEMIQSE'GAINIBVS '

.
._ _- _.

1
-5--..-

QRAVM 13T KTN TlvM

.*._.M_-.-_

'_ " "

"

LARmIQS21631-051?
" ir ";

VVC 631115 . SoclsvTheologo, f _

Sefcnlto'rum Bclgij Ptincipum Conconarorc

f'

ll

mm' my /7

___L.
5
-. _. . . _ . .__ _
.
|


.\

CRVCIS ET PATIENT[

ET CKVCIFEROR

IILNIBLELA'NCISl IMAGINIBVS
LABORANTIVM ET' LGROTANTIVM
ORNATVM:

ARTIFICES

GLORIOSI

NOVE ARTIS BENE VIVENDI ET MORI'ENDI

.SECVNDVM RATIONEM REGVLAD ET CIRCINII

Aur: Pn'rno Blvnxo Matrirc'ry Sec. Inv Thzula,

'

Slrzrfjmarum Buggy" Princifum -: .

AN , EX OFFICINA PLANTINIANA BALTHASARIS MORETLMDC.

CVN PRIVILEGIIS CAE SAREO ET REGIO.

.
i

l
l

'l

lo

.
.

n.

.r

...
i

.
.

..

__-__-.

---

--.-

"l

' " R 551"*7

N CIP I _ 1
|
|

FE .R D 1
_ . ;181;
._.
1I N F AN I.` mi

l
'

"f f

N sA cRQ vMAR
IE0R10
Immaculate:
8C
anim creat, 8 innouat
1 arte 8 artificio Bapcifmaris,`

-Pnitenti, 8 lfluchzurifiae,l

reniflmis Belgarum l Burgundionum

Principibus' auunculis SC prdeccforibus

iveris,FERD1NANDE PRINCEPs,pro

mei famulatus debito, SC humilittis me

oHcio, folemniter Parentaui. Sub terna

8 gloriofa Archiducum ranrQrum memo- j.

=u=Y 3

mal
.
_

_
-. _

riasAchM ORA T0111st :

eo varia: eH'igies imagines apparuerunt,
facra Emblemzirg` Artis bene viuen

di 86 moriendi; cuius ope 86 oper defor

4'mata anima reformabatur 86 recudeba
tur. V'ermrenimuer cm. omnis inge

nua ars mobiles-8 illufres artifices arnet

86 ; ars inclyta ben viuendi 861110

riendi gloriofos profeffores plane ePc affe

cuta. Hanc artem aggredienti occiirrieSzi
piens , 86 fuggerir : Filz' /: /:
Dn', / 6 , 67127424
! . occurrit,
-5,86 pruenit omnes Paulus :. : qui Pik

: / CHRISTO IESV , PW
fmtz'anm,/wtmmr. Ergo cultores anes

fumm artis ben'viuendi'c moriendi,

in regula Crucis, 86 in circino Laberis 'at

que ,Conanti abfoluent' 86 perfcienc`

opus fuum, {imiles glorifo Regi, qui> in
{rumento Crucis vfus , Primus prima

,rius Artifex fecundm rationem circini

viuens


viuens SC'moriens Pcerium redemptio;

nis Peregit; 8C cm opus fuum conclude~

101111.19,
ret aTerut: / .
Confummatus in ligno, 8C Per lignum,` 5'
fummus Artifex Crucixus
{bi {miles in form vitae morris (ux

fecum pariter euexit, in czelum inue

xit : quos profert 8C offert s A C R V M S A Na

C V A R' 1 V M Crum

G Cmn'fromm, E/ iff/m
ginim [/ agrotantinm -
. Gloriof ArtiHces omnes, omnes
coronati l laureati ', porreis in clum

manibus optatum Verum aduentum, S E-'

RENISSIME FER'D INANDE, precanres,

Pro lto inrroitu omnia felieia
optant pollicentur. Conuolant omnes
Crucifxi expanfs brachiis in regales ve
Ih'os amplexus, auium inar expanden
tium alas ( in are fublimes pendent, fe?
oentant prfentant 5 vt bonis auibus,

in Belgium , Belgis obfequio vero cra'

us

ris expeatus 86 expetffus , feliciter ingre

diaris. Omnes 86 {inguli Crucixi , quo
rum icones in hoc SACRO SANCTVA

RI Q oenduntur, non tam vocibus qum

Crucibus attefantur , 86 moment : In 1105
figa@ ruimer.
'
Vinces, FER D 1 NANDE Vinces tanto
JY*

monitus oraculo , quod olim Conanti

no Magno gloriomas Viorias pr

nuntiauit 86 quas ip virtute {n Cru

cis comparauit. Nec quidem fne labore

vioria : fuit, vr Confantinus

Imperiale Crucis vexillum , acceptum di

uino oraculo , Lmm effe 86 vocari in

caris decreuerit; fanxeritciue, vt hoc ip

militantibus omnibus infar 5 C R I
S A N v A R I I habererur 86 1.

ipfum in Regiis 86 La/1mm'

Ii: 86 SANCTVARIVM Cvals ,

11; quae virtus, curcCrux,

aulica 86 militaris.
1
Vixit in aula , 86 obiit {cmdm lauda-
bilem

* :; - .
ci Reges auus c parer V. Ls 1TvD1-"
NIS dominarcntur , RCHIONISSA

D 5 5 , Comiris Ducis amira, .

infgnis Hero'na; quam magnum

Hifpanus Salomon vefer auus -

bat. inclyta matrona, cm effcnt in
Regia Curia plurima pia 8 magnica f- ;
tis templa , optabat vt nouum conderetur ;

RIVM quod DIV 1 NIE PA

, T 1E N T I ./Efconfecraretur. Laudabil'e vo- ,
turn5 pro voro sAchM VIRTVTI,
PAUEN TlhcSANchARlvMefo,
quod (ub Regio nomine
patrocinio R G MVCE Ls 1T v D IN Is,
conditur editur. '
'
Nec folm , (ed etiam militaris
Patientia
cpc; ,cuius
nuda fpecies',
vacuano
8C
inanis
vmbra
de hofibus
triumphare

uit. cqudem rriumphauit quem

admodum 111.. cap. 8. comme

moratur : Et #admit [mlm amm RWM@

`

 qui/z fmt : mm'sz dignif

fmt an' qm: Paga/mmf : ,

qmmmqm @fre/ng ad : , ammnt

fmt /.
; : 21mm mmm , b0

, gum [/ Galand, qui@

my, C5 /23517 : quan
tafmmm wgz'om ,
mgzmnt mem/la argenti G auw',

qm@ { fam , @Pa/115mm [0mm

ma/io . (Lqd f1 Eguratai
adumbrata Patientia bellica magnanimos
Romanos fecit , conituit in Hifpania
triumphatorcs; faxit Deus Vt vera Patien

tia Chrifiana & pro Hifpa

nia ,' focis ( aris Belgicis , contra hofes
n innumeros militauit , fub Regio nomi
ne veftro, FERDINA N
D E , bella, Deo adiutore, confciat , virix
I`1c.r,4.

8C triumphatrix perfciat.

prum . Habuit olim .

@tum opus in cafris 8 Prliis contra
ros

ros patientia lni F D I N AN D Ivelri

Progenitoris glorio cui folemne fymbo

lum fuic,Daminm miki adiutar.eodem quo

-que adiutore huper in SC armis ad _
Nortlingam in Germania virieibus, mo
re maiorum , qui Po/dmnt [

mnliom 67Mmmm , habii poffedi~

Pri: eopiis holilibus , vior Se
triumphator in Belgium tuum ingrederis.
@od li moribus antiquis Port

vioribus aperiebantur
V.CELS IT VD I N I in Germania,&~etiam

in Belgio: vbi clei traccus Prlgio, 8C

diuino aHlatu taus magnanimus Heros

Marchio , qui rem haenus rei

tuit , feliciter per claufum omnino Molm
gloriofos aditus patefeeit, dum infulam
famili Stephani, Caflrum Luthenfe SC Ar
gentauum ad Nauaiam oppugnauit eX

pugnauit. Magna pro meritis oppugnato

ris lexpugnatoris gloria , gloriolo trium

phatori fores obleratas referaffe.

'

e 2

Per

 Per nouas igirur portas {olemmm agens

` rri'umphum -ingredere F E R D I N- N D E
gPRINcEPs 1 GLORIOSI RE
Is CRVCIFIXORVM 8x CRVCIFE
Apocml R 0R v M , qui : fut .
716106 Germania egredere , 8> tuurn

`ingredere Belgium theatrum

- @maximum vioriarum : intende , Agw'ow:

Pil , 67

l
[
.
y

..-

Lv

_N

:C

AIR u"

______1;_._._........

'vox SAN CVARI I qutfequcm f

F in Oracul diuin, in 'v/ e S

_l in prima? Plinio_lib.15.I-Ii.
i .8. In Santuariis, inquit,'Michridatis'
l

maximi Regis deuii Cn. Pompeius inuenit in c-l

`:zuliari Icomi'nentario'ipfius manu compotion m'

: mmc dan CvaIs T PATIENT: A5
SANcTi/ARWM
rijmrtitumv hoc, non
SANCTVARIVM
!672]156?&
eff emim
Reg
prima`

....._

._i -___,_

'

4| .n

____.
I'
|

l'

_ _

pars Regem gloriofum Crucifixum 3 $ Crucifixes Princifes 3 Apoiolos 3 Epifiopos 3 & AbbAtes in effigie reprafentat. Pars fecunda alios inferioris gradas affixos Cruci demonrat. Pars tertia Crucifix oslendit feminas 3 quas
omnes Regina gloriofa prait.
Jjhtales Crucifixi 3 tales

Cruciferi laborantes &

agrotantes : quorum leSus doloris omnimodam fympathiam

cum Dominica Cruce habet 3 quam feruant cum tpfo Domi
no Crucifixo martyres Cruci affixi.
Qrux tam Crucifixorum 3 quam Cruciferorum 3 inflrumentum eB artis bene viuendi $> monendi 3 qua in facro
deferipta fuit Oratorio. Hoc inslrumentum innatam
fibi virtutem deriuatam Patientia habet3 eleuatam yero
facrofanSa ucharifiia. Hoc inftrumento artifices calefies
utuntur 3 vt fibi coronam parent Qjp parant dum laborant ef agrotani. Honor quippe alit artem bene miuendi
$ mriendl : & hic fingul laborantibus & agrotantibus proponitur in Sangt var 10. (efr adfingulas
imagines extrema morientium Sanclorum verba tantur3
<~vt illa tamquam oracula m leco doloris colant 3 ac mdi
tentur : prafertim feptem vltima Christi <~jerba3 qua
laurata & coronata Patientia ad regulam certam reducet
iaceb.1,4. in fine ($~ Appendice Sanctvarii j m quo Patientia
opus pcrfehim habet.

. .

Hoc muntis Angelo Cufldi bit 3 vt non folm ad

Oratorivm Baptifmi, Panitentia & ucharifiia ani
mas

mas fidles ducat3 fed etiam deducat 4^SanctvaRIVM.

cAngelus enim ille, fub cuius cuodia & cura populas Hebr&orum erat, $ quo dutHus e per Kubrum mare, &
defertum, fu prafentia lumme illurabat SanctvaRi VM, quodfilij lfraelis intrabant, f) in eodem fummum
4)eum adorabant. Eapropter idem ipfe ettflos Angclus, qui
fuit in Oratorio duEior 3 dux quoque nunc eil in
Sanctvario -, cuius tres partes tripartito fuo lumine
oendit, & dclart ingredient i 3 occurritque iam dicenti:
Angele Dei , qui curtos es mei , me tibi commiffum pietare fuperna, cuftodi, illumina, rege & guberna. Amen.
^Angelus Cuos phohorus e Sanctvarii , in cu
ius [crata limine pr&mittenda e noBra confejo 3 eadem
omnino cum ilia quam Tertuianus in exordio fui Itbrt de
Tatientia in verba fequentia pramifit:
Confteor ad Dominum Deum, fatis temer me,
fi non etiam impudenter , de patientia componere
aufum, cui preftandze idoneus omnino non im0 vt
homo nullius boni ; quando oporteat, demonftrationem & commendationem alicuius rei adortos,
ipios prius in adminiftratione eius deprehendi , &
conftantiam commonendi propria: conuerfationis
au&oritate dirigere , ne dicb. facis deficientibus
erubecant. Atque vtinam erubefcere iftud remedium ferat , vti pudor non exhibendi , quod aliis

17,1de
materia
C rucs 8c
.

eadem hgm' materia Crux (: leu: brefunf;

Contemquerant banc materiam , in quo: grauiter [

Arno: :41.6. Vai qui opulcnti cfis in Sion, fr/c. @i

fcparati @Pris in diem malum :. 86 appropinquatis fo

lio iniquitatis. Qni- dormitis `in lcis'cbumeis , c
lafciuitis in ratis veris. /14:17: [ao ligneo :
fvt , queries in iace: , meminerz' primi [/21.5 quem

Eadem

prima ligne fcli (! Crunk , per quam in

[gno redemptionem . _
[ fg leulm in eaa'em frma conueniunt. Crux ita:

forma.

conrutur ( componitur, vt, qui/21u13 inbaret , ca..

Put erzgat , (; deprimat W brac/via,

Pea/e: collzgai. Y6&401'14*friuli/uu? ir [ cubat , ad banc fur
mam componit 3 euat in altum Caput, dimittit corpus,

exflicat manga @curricula fedex

fg cepu/at.
S.Patriarcla lollgiicds
aobfinlefo ui;
_/criptqu
elelJmilrwe
Loutpef'eisd;
lungs, 86

,r

' @d .Ppplltlmi'fum.

Hic { ipfe e, qui . iam marigurxgrt

was@mmnau'wmmawifmAp'cxbiagi;.in-ei
mpconcrfus @ lebilf
; [

@ab 1014;

dq/i'itfoobraap. x na'dHebneas.

186126011611$ Gngllos Hliinn Iofeph bene'

ki'iig 8611121018112111: e'usf'Adoraui't C'ru
cixumlel

dd'rraml'wornpvua dum ex`

trem laborant.;-r (94 iuar /213111131 qua` Fede: contra.

7.21

-= f

bit,

bit, vt [ /oL/at in altum chlcgit pcdcs fuos fupcr

leulum obut, appoftufq; ad populum (.
[ (7 lem in ' nem, in eumdem [ 14cm fi
.

ms.

conmant. [/1197214 e, 'vt cubantem [2 hammam',

fmno ac quiete fuentem , admittat excipiat. .Hic dem
[ cratimx Crunk e/. : cclea CHRI sTvM:
Indica IIIth , qucmdiligit animamca, vbi pafcas, ,

vbi' cubes in meridic. Tum CH'RI'sTvsm

bitum in iuit ,- 59) Crunk le't'o ; Ego, .
inquit , dormiui , 8c foporatus fum. Somnum ): 5,-.

quieter/1, : adbuc
: In in idipfum ,
dormiam _cgcquicfcaun .I . f
_ . .
. LQQd Cr .if ( rc,

nomine @ tammkadem

tumcum ]??? 5 ne [/25272 deft leo ,._poftw in eofm'

{ - pertinet quod djrit*l1 .I -I '

{gtomfb,-Sfdxcrar{Confolabitur' lct'uluslmMQ
. 111$ ratosmcg'

` 'im'

rrcbisi mc : (Omnia ,<85 per; {zioncs hoh'orc; ' ~ :

conduits; ddd; .cmmentarum '.dprlsztjimya, de lfm

. " ,.cm ipfc [

Commun-cm ad quietcm'datus , grauejvulu-s- inHi-:c

gaf'?,Tunc folemus quod fccimus, ecordari_,
8c faprum ompungimr { confcicn-f

daiyndz Sriptura aithx diiIis in cordibus -

ris, in cu bilbus v_cris ,compungiminL Remcdium,.

quidam , fed ramen confcicntiam vulnerauir.

[/2

'E

[/: in leEulo fifa ! 'vulneratum [[Entie

Pf~l6,7 at @gemebam Laboraui, influir, in gemitu , la
uabo per ingulas noes leum : lacrymis
meis Ftratum meum i'igabo. Conderandum bunc le
laorantz' (d propanit /: . `

: En offende tibi letum beati Dauid.QLi.l

lis igitur : ille Non argento c auro fed vndi

que lacrymis 8c confufione cxornatus. ipfe'fa.
.2,

~ itctuf de fe loquens: Lauabo per fingulas no<`tcs le

um meum.
.
En oena'o tibi, Dmid, eum dolor , !
honorz', /cuna'm merg/kram Crunk.,- cognoax quanta

fit parita ( inter Crucem paomlr (d leulum

` agritudinum, que fibinarum Pungunt.
. ; Rex: Conuerfus fum in aerumna. mea, dum

.ldmw-cofigirurfpinm Ex }

}?

1 s 1 corona , f5 cx zcutimilf` morb f1/:rim:

nim, vtur ): diadema infirmorum.

cerrar in ago-l
s'
ne cqronacur, nifl legitim certa'ucrir. Certain
Cruce 3 in leoi, cum Crucixo gg Crucix 5 quoi
' imagine: /: tui !

afd] monebunt, : cam 'virtutem ;

, quam agen: de Principum defc`ribitrI

S.Tbom4: Paciencia, inquit,`maiis omnibus domina-Y

, omnia : ei, etiam mors ipfa. '
'

-
. .

l
_. .. .'1

SANCTVARII
onoIs
ET

PATIENTIAE
PARS

PRIMA
DE

SVPERIORIBVS CRVCIFIXIS

CRVCIFERIS.

FiguraCRvCIs vbiqueinuenimr,apud PRIN

CIPEs, aPud fubditos 1 mulieres.

(/, @od Chrilhls (it Deus.

I M G I N Sl
EMBLEMATIGE

PARISPRIMJE
SAACRI SANCTAVARII.
gloriof Crucixorum gg Crucifrorum
S. Petri Apooli.
S. 'Ana/rex Apooli.

S. Philippi Abpool.

.S. Bartholomi Apo/Zoli. _

S. .Sir/160711.?~ Epi copi. _,

y S. Sixti Papa.
S. Mauri] Patriarcbm

S. Ne/or Epi/opi.

s. 4111; ; mpi.
S. Petri Epifcoyi .
S. Clementi; Epi/50111'.
S. Lilvemti .
S. Papbnutij Abbat.

Sanus Laurentius Iuinianus

.8. de Obedientia.

PRofemtnr in [ Det' G bo
minnm Mediatori: exemplnm : n quo

, tnmqnnm in pretlnrgz'mo I@een/o,

Ubedientia fnget imago, werfen;[

forma /

SA

.I

--

_- -

._.4.-_4.

"~
L

'

.
CIF XORVM ~

f,@@w?f`i
We' @LSL-#vd i

'

I Q9?
; ggfs
ffy? ;m_,CHRIsTE,
tain, rmx dlgs, eruxjrta rinus. s

___-__

*_ -

_\

sAcRIsANCTVARII
CRVCIS ET PATIENTIH.

1 IMAGO I.
GLDRIOSI REGIS CRVCIFIXI
E'XPLICATA.
~.

j RIMA 8c primaria Sanua- m .

e. ..
.
.
.
,4 `
r1) Crucls. 8c Patientl
crucliixum
813252,

"

C H RI s exhiber qui, immi- 52:21?

nente iam paiionc, dum orarct, de- gm-17

clarauit vellc fc proptcr obfcquium S

"
.
. Mac-nuw
< 8c obedientiam
. .
. (
,Immolarn
.

111 mii obedicnuam cius oratlo fonabat Pater, 17.

,

.
.
Inquit,
vu,_ transfer
lum
` : fverumtamen 1.11.,4

non mea volume/ng ma . voto mors , de

cciit cx obedicnti. Humiliauit [/14772fue -1.1:.

a'em da' mortem , mortem autem Crucis'. Glorio

fus diuin Obedicnti Artifcx in cuius clogium

8c vaticinium dixit 8 prdixit'lfaias : Radix jtee,ln,w.

qui at in fgmem pqpulorum. Vitor in : dc
prima inobcdicntia triumphans;

opus exo/free orda depopofeerat,

Ut medelam ferret inde hoe 'ende lee/emr.
Crux

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS .

Crux Christi, Crux obediential

ZZut l)Rdt gbriofus Rex , qui & dick de fe : Si qu

"*"-

*-

rvu^t P m yemre Stieget femetipfum , ft} toUat

Qrucem futtm quotidie,

Luc.*,t3.

fequatur me.

Myfterium magnum hoc eft, qud cm gloriofus Rex fuam Crucem baiularet , Simon Cyrenaeus
adiutor fidus acceerit.

Nomen Simonis iignificat

obedientem. Sc obediens aflbciarus adunatufque cum

Hcbr.5i8. Chrifto vnam & eamdcm Crucem geftat. t quidem
cm effet Vilm Dei , didicit ex its qua paffus e, obedientiam:{tJconfummatus,fab~ius e omnibus obtemperantibus
fibi} caufa falutis terna. Gloriabatur in excelfa Cruce
Paulus imitator Regis glorio : de quo Cyrillus liExdtath

bro . in Ioannem .*. Imitabatur Chrium Tau-

Iis.

lus , non m quantum e Creator Dominus rerum omnium

(impoffibile namque e homim 3 & omni creatra 3 quid*uam ex nibilo producere) fed in quantum mirabilem <-uiuendi illius difciplinam tamquam exemplar (yt homini pof
fibile atquefas e) m feipfo trantingebat.
Crux Christi, Crux segrotantis.

Inflam,- y"-*>HRisTVS in lecto Crucis iacens , ex mandatum artis

.
.
binime. V^>to asterni Patris inhrmum hominem egit.
Quemadmodum per lignum nosier cafus fuerat excogitatus

DE CHRISTO REGE CRVCIFIXORVM.

t s c per lignum cafu renouait cdeflia bona accipimus,

cum ipus qua agritudin initium propter nos in feipfum
Chrius lurauerit. Ita Cyrillus lib.n. in loannem
cap.zp. Hie aeger, pauper & egenus eft, quem Dauid ex plcito Dei decumbenti a:gro contemplandum proponit : Beatus qui inteigit fuper egenum

.40.

pauperem , in die mala liberabit eum Dominus. Dominus

conferuet eum3

<-uiuificet eum ,

beatum faciat eum

in terra j (fr non tradat eum in animam inimicorum eius.

'Dominus opem [erat ii fuper leclum dolor eius : uniuerfum flratum eius verfat tn inrmitate eius. Ad huius hominis pauperis , & glorioi Regis peculum,
componebat fe iacens in doloris leto Auguftinus,
cm Epift. 145?. fcriberet Profuturo : Secundum ?irt-
tum 3 quantum Domino placet 3 vtque ipfe vires prabere
dignatur3 ratione fanus 3 corpore autem in leclo fum. Nec
enim ambulare3 nec flare3 nec federe poffum 3 dolore tu
more percufj'us. Sed etiam fic3 quoniam id Domino placety
quid aliud dicendum efl3 niquia reble fumus. Re<5t ha
bet in extremis cultor diuinae obediential.

Cum

Ioannes Abbas totus hilaris obiret, dicebat : Numquam feci propriam meam Voluntatem 3 nec aliquem docui
quidquam quod egoprius ipfe non fecerim.

Le-

10

SACR SANCTVARII CRVCIS PARS I.

Leuamen laborantis Caegrotantis.

REx gloriofus ante facrum Pafchae diem , quo
Crucis paifionem & mortem ex Patris aeterni praefcripto iubiturus erat, feipfum immolauit in
altaris Sacramento, cuius epulo ac potu mirabiliter
rirtut

fe refecit , mirum in modum fe recreauit. Delecta

r,

tus tanti myfterij dulcedine ac fuauitate , totus animoilis & alacer ad tolerantiam cmcis ac mortis fe
accinxit , & fuos mul Crucifixos atque Cruciferos
praemuniuit. Hie eft ille Rex gloriofus 3 qui fuos at
celas

DE CHRISTO REGE CRVCIFIXORVM.

II

feclas ad paifionem cmcis vocat: Si quis vtilt po me Lue.j.ij"Venire 3 ttbneget femetipfum 3 ft) tollat crucem fuam quotidie 3 f)fequatur me .

Et vt fuauem ac lcuem cru

cem reddat , inuicat Agnus ad fui communication

nein: Venit ad me omnes qui laboratis 3

onerati ei Matth.n,

ego reficiam Vos. Tollite lugum meum fuper <vos 3 f)

difcite me 3 quia mitis fum3

humil corde : ] inue-

nietis requiem animabas veflr. lugum emm meum fuaue

eft i & onus meum hue.
Honor alie artem bene viuendi 6C moriendi.
SEcundum menluram regulx , in qua cum oue
pingitur & conuenit altaris Agnus, corona u
rea & aureola deberur, &; exhibemr j quae praxeit
antea in typo menfa: antiqua: tabernaculi , & eius
ftructura demandata Moyil eft Exod. cap. 15. Vacies
ef menfam de lignis Setim 3 habentem duos cubitos longitudin3f) in latitudme cubitum ac femijfem. t maurabis
earn auro purijmo : ciefque tili labium per circuit um,
($r ipft labio interralem 3 altam quatuor digitis
fuper illam3 alteram coronam aureolam.
Honor corona: au rea: & aureola: al it artem bene
viuendi & moriendi , c excitt in primis cultores
obediential arque paticntiae , vt , i velint coronan
cum Agno in regno cadefti, non otientur , fed praqB i

lien-

'

11.

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS I.

i.Tim.i, lientur. Non coronatur ni qui legitime certauerit. Non

Corma
.

coronabitur ureo diademate vifionis ac fruition is.

njg ^ujs iuxta facrata: legis praefcriptum fub iignis
militaribus Crucifixi decertauerit. Exciter itiir aurea corona corda & nimos Crucifixorum , fmul
& Cruciferorum, quibus illa propter virtutem obe
diential & patientia: promifa eft , ad cruentum &
incruentum certamen tentandum & profequendum. Cultor Crucis Christi , eius obediential

caiat. 6,
4

tolerantiae, dicebat Paulus : Mihi rnmdm crucifixuj e,

ego mundo. & hic ipfe magnos nimos concipie-

*.Tim.4, bat, cm fubiungeret : Repota emihi corona iuitU.

Hxc quidem urea corona decreta legitime certantibus , cum morbis etiam & morte ipfa lu (Stantibus
fan cita eft.
.

Praeter banc primae & primaria: beatitudinis glo-

riam cft & alia fecundara Sc acceToria illuftratio

Eeeii.45, gloriofa: aureola? , facris Martyribus deftinata. GloMerm

ria honoris 3 &c opus anrtutis. Accedit gloria; honoris

Ii*.

aureae lcihcet coronas , opus virtutis , cuius grana

debetur & exhibetur aureola. Vbi martyrium , ibi
meritum coronae & corollae aureae eft.

Crux qui

dem obediential, prafertim Religiofae, fecum mar

tyrium importt , quemadmodum Serm. iz. Tho
mas Kempis aducrtit :. Ttfe qmltbet in ordine fjfla
tt

DE CHRISTO REGE CRVCIEIXORVM.

1$

tu fuo religiose ft} deuote Vmendo palmam martyrij obtinere3 obedienam vfque ad mortem exempU Christi
cuodit , beneplacitum Dei fefatur y $>fuum velle renquit. Referat anima Crucifixum obedientem pro
prias voluntatis abnegatione, vt eumdem Martyrum
Regem rfrt coronatione. Hase qualis & quanta fit
in excelfo Crucifixorum &Cruciferorum Rege,Ambrofius Serm.15. in Pfalm. 118. commmort : JjW
e corona qua coronatur Christvs , ni corona gloria*.
Iofeph coronam habuit caitatis 3 Paulus ittitia 3 Petrus
fidei. Singularum nwtutum corona fitnt. Solus I e s V s
Christvs habet coronam glorue. In bac corona omnes
cor funt3 quia gloria non partis ynius corona, fed pre
mium omnium coronarum e.
Hinc efficitur j coronas ureas & aureolas diuifio-
nem adftruendam in Christo non eflfe, cum ce-jl
teras glorias contineat fola corona , qua ornatus &
iniignitus regnat & triumphat in cadis. Hase vera
facras Theologias definido eft. Tota crux , & non
per partes, incubuit humexis Christi , cuius teftificatio eft : Torcular calcaui folus, & de gentibus non e iaL3,j.
virmecum, cui non per partes3fed tota corona glorias
debebatur. Hie ipfe ad partem cru eis obedientix
fuasaccerfiuitSimonem, virum feilicet obedientem^
paiionis & glorificationis fuas confortan. Jam troB

phaum

14

SACRT SANCTVARII CRVCIS PARS T.

pbum fuurn, vt ait Ambrofius lib.io. in Luc* cap.i^.

ZJifior attollat. Crux fuper humeros imponatur3 <-ut trophaum3quodfibiSimon jtue ipfe portauit, 1g) Christvs
in homine3

homo portauit in Christo. Et or

do nori profeSus e , yt pris tropha ipfe erigeret3 He

inde Martyribus triideret erigendum3 iuxta quodfcriptum
efli Tolle crucem mam 3 ffifequere me. Exclamt hoc
loco Richardus Vi<5borinus , a gens de facrificio Dauid : Oqum confidenter Crucifixo adabit 3 qui fe pro
pter ipfum ad obedientiam fubdit ! Cum quanta
confientue fecuritate uerm obediens ad thronum gratia
illius accedet3 qui fkcm e Patri obediens vfque ad mor
tem 3 mortem autem cruris ! Cum quantis troph&is de fladio hums vita exibit 3 qui feipfum propter Christvm
penitus abiicit , (fr aliena feruituti addtcit 3 iuxta Salomonis fententiam 3 Prouerb.ii. Vir obediens loquetur <z>iBorias.

Proferatur nunc in publicum fan&i Petri Apoo\i exemplum : in ipb iiquidem , tamquam in
prseclarilimo fpeculo

vera; humiliationis folget

imago, cferentis patienter morbum forma confpi*

citur.

EM-

_ ._. _.
_

..
.'

zr y
"`~

Wn . '
4-4.-- -. . 1

____-__

m' mmfetre,
es f in] ' _f . C ' ' i
2"
Cnnnufem mgamyuec :
5 "
-

-4

DE SVPERIORIB. CRVCIP. ET CRVCIFERIS. 17

EMBLEMATICA IMAGO IL
. PETRI APOSTOLI

CRVCIFIXI

EX PL 1 ATA.
osT effigiem Christi paticntis appa-Hegcfipret P et R i crucifixi Imago. Sub Nero- 1'.
ne Imperatore crucis patbulo addi^is,^';,.
nouo modo, noua forma, capite inuero pro fuo voto libito crncifixus eft , vt glorioiim Regem fuum magis commendaret, & efferrer,
feipfum magis deprimeret. Vir e imago f$gloria i.Cor.n,
). Imago non quxrit propriam gloriam , fed eius 7
uius eft effigies : vnde & Christvs ipfe cum fit
plendor gloriae & figura fubftantias Patris , aerir,
Xon cjuix.ro gloriam mum. Petrvs viua imago eft & ioan.e^e.
loria Christi , & ilium eifert, fe ver deprimir,
t im pleat officium fuum. Hic eft ille magnus Apo:olus , qui humilitatem fuam cum magnitudine
Christi contulit , & poft collationem faftam
:ruus Domino primas dedit. Praecefit gloriofus sympth
...
r
1 j n -
tC * &
Art'%.
ex , & mclmato capite traamt jpmtum : lunecit m Petri
p
cum bucum fuum ac pracfecit caput Ecclese Petrv m/milUtieni fe in morte fubmiit & dcpreffit.

loan. J j.

Crux

l8

SACRI SANCTYARII CRVCIS PARS T.

Crux Petri Apoftoli, Crux fan&ae

humiliationis.

crux huVm nafcitur homo mortalis , ad crucem naiiriliationis I

f .
,
p.
Ill
r
1
inrumen. V>icitur : wwo \1 ad laborem s nalcitur ad
ZiZt'

humiliationem, quam ipfa forma nafcendi prarfert,

Ubj,7.

& portendir. Cum ex materno vtero proles fundirtur 3 inuerfo capite prodit, vt vel ab ortu fuo nouerit , more Petri crucifixi, ferre crucem humi
liationis 3 & fe totum Deo fubmittere . Hanc fibi
crucem portandam putabat Iobus , cum diccret:

lobio.ij. Si impius fuero3 mihi e : ftf fi ium 3 non leuabo ca

put 3 faturatus aiclione3 tfmiferia. Deus miferias &
affli&iones immittit,vt aflfequamur myfteria humir*f.vii litatis & humiliationis.Quanti ver hare feientia hai.

benda & aeftimanda fit , vel ex hoc perfpici poteft,

qud lib.i.de Officiis cap.7. in Pauli elogium com-

Phiiip.4,
ll'

mendat Ambrofius . Scio 3 inquit Paulus 3 humiliari.

SN^on ergo indocla humilitas 3 fed qu hobeat fui modefliam &fcientiam, laudi datur3 &c. Vrdarc ergo dixit3
Sao humiliari, id e} quo in loco3 qua moderatwne3 quo fi
ne, quo officio , quo muere. Nefciuit Vharijaui bumiliari,
fciuit publicamis 3 ideo iuificattu e.
Quo in loco humiliatus eft ? Submifit fe Petrvs
"Roma; 3 fubmifit fe in parte occidentali Orbis , vt
fcientiac

DE SVPERIORIB. CRVCIF. ET CRVCIEERIS. l<f

fcientia: humiliationis , quam in Orientis regionibus Magiftro fuo didicerat 3 preclarum pecimen
cxhiberet. Docuit hanc in Vrbe Romana fcientiamj
vbi indocta fuperbia praeualebat , & do&a Crucis
hnmilitas ignota omnino iacebat.

Qua fe fubmifit moderatione ? Seruauit modum,

qui fem um decebat Regis ; & fummo ibi honoii
duxit , extrema tanto Principi oftendere ubmifio
nem , & dicere cum Dauide , Vide humilitaum meam. Pfti.14.
Quo fine ita fe fubiecit ? Subiecit fe eo fine Prin-!
eeps Apoftolorum , vt Rex gloriofus ftaret , ipfe ia-j
ceret. Nobilis haec conditio fidelis miniftri eft , vb
vel detrimento vel cafu proprio incrcmentum &:
ftatum Principis fui fedul curet. Cum Ioannes in
iimmo eilt honore 3 fidum miniftrum agens , fa
fus eft ingenue , oportet crefcere, me autem minui. iom.j.jo.
Minuit Ioannes ftatu fuum,vt Christvs crefceret. i
Petrvs totum fuum ftatum inuertit & eu ertit , vt
ftaret HRisTvs,necvmquam ftatu fuo decideret.
Quo oflicio ita fe depreffit ? Summum ille offi
cium Pontificatus exercebat, & officij iure fummus
ei honor debebatur > cum Christo tarnen de paritate non contendebat, fed in cruce etiam cedebat,
&procumbebat5 &quidem mrito : tefte enim &:
iudice Ambroiio lib.io. in Luc. cap.?. Petrvs 0
., .:

fo-\

10

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS I.

poterat dimna conantiam intention quare. Pajo Do

mini mulos habet , pares non habet.
Quo muere fe, inuero capite, cruci aigi cura-*
uit &obtinuit ? Vr propria humiliatione Sedi Apoftolicac acquireret & comparare: ublimem gloam,
quam fupra omnesthronos Imperatorum & Regum
obtinet j &c ipfe ibi fummam in celo exalcacionem
curaret, & confequeretur.
Magnus hic magifter humiliationis eft , cuius
hilip.4,
X.

vox illa habeatur , Seto humiliari, & lmul docere,

quo in loco, qua moderatione, quo fine, quo offi
cio, quo muere oporteat feruari & obferuari difciplina humiliationis.
Crux Petri Apoftoli, Crux aegrotantis.

** /^>Vm eitet infirmus Iacob, conuerfus ad lectuli

im artts
*
caput, faftigium virgae, qua* in manu Ioiephi
en.17,

erat, coluit &adorauit. Myfticus Iacob Apoftolus

icb.ii,

Petrvs eft, qui conuerfus ad crucis caput, totus

humilis culmen Christi crucifixi colit, & labo-

.Pet. j.i. rantibus dicit : Humiliamini fub potenti mant* Dei. Hie
gritudinis fcopus, hie fructus , vt homo cuiuilibet
ftatus & gradus , nouerit feipfum deprimere , noue
nt Deum immortalem colere &: adorare. Hxc ad falutem anime via, vt homo feipfum humiliet , cum
infirma
i

DE SVPERIORIB. CRVCIF. ET CRVCIERIS. il

infirma carne laborar. Audiant gitur asgri Chri
st v dicentem & clamantcm , Vernte ad me omnes, Matth, il
18.
qui laborAt } onerd efi ,
ego reciam Vos. Toltte
lugum fuper Vos , & difctte me , quia mit fumy
& humil corde. Huins loci Inrerpres Auguftinus li
bra de Sanda virginirar. cap. 35. dicir : Itne magnum
efl ejfe paruulum, vt nifi te , qm tarn magnm es, fient,
difct minime pojfet ? Ita plane. Non emm aliter tnuenitur
requies anima 3 ni inquieto digeo tumore3 quo magna bi erat}quando fibifiana non erat. Cum ergo caro huma- -Excitan
na morbis afflic-tatur & humiliamr jfpiritus conua-IT
tu.
lefcit. Hue pertinct , quod S.Birgitta: lib. 6. cap.23.
legimus, Dei Matrem de filia ibi chara pronuntiaffe : Ego Mater Dei , qu* nuUam horam fine tribulatione
:ord tranfiui m terris , confulo , vt ipfa non erubefcat cfre humil . Ita ignificari Virgo virgini filiac voluit
fanctam Birgittam : cui pol r^oc acceptum nun:ium apparuit B. Petrvs Apo/ralus, & ait : Tu es
wua tonfa Domini & Dei nofiri , vade 3 & quere ab
IIa muliere, quam ego dtlexi3 forte velit ex toto ejfe
ilia. t illa requifit confentiente , $> dicente 3 Vol toto
ordes B. Petrvs ait : Ego prouidebo eificut filU Tetro3 grrecipiam earn in euodum meam. t atim Domi
ta illa, h audit3 mutauit vitam fuam3f/} non longe pofi
fit toto vita fua tempore inrmari 3 donee purgata cum

11

SACRI SNCTVARII RVCIS PARS I.

maxima deuotione tradidit Jpiritum. Quam efl humilem voluic Dei Mater, vt fe humiliaret vfque ad extrcmumvitz terminum-, B.Petrvs affli&ari femper morbis optauit atque curauit. Sic itur ad aftra:
c clauiger aethereus per crucis humiliationem re
cta in caelum afcendit , & cadeftem iibi aditum fe
Eccli. 58, cit : &, qui fapiens eft , cor fuum dabit in fimilitudinem
8.
pic7urai & vigilia fua perficiet opus.
i
Leuamen laborantis &C segrotantis.
Virtus (harijli* REx gloriofus bibit de torrente in via, &dum
biberet, ad ima demiit f, & caput fuum indinauit j quod deinde extulit ficexaltauit. Hie calix
paionis eft, &hicipfe in altari confecratur, cuius
hauftu recreantur ac reficiuntur, qui more Petri
Apoftoli deprimuntur & humiliantur. Dictum fibi
Matth. 1 1, Christo inEuangelio arbitrentur, Venite ad me
t*.
omnes, qui laboratis3 & onerat1 efl} fi} ego reficiam vos,
Tollite iugum meum fuper Vos3 " difcite me , quia mitis
[urn , ' humil corde. Humiliations iugum , alias
graue atque moleftum laborantibus & segrotantibus , poft Euchariftici Agni- refetionem totum
dulce fuaue erficitur. Adeft quippe in facra Euchariftia Christvs , qui defcendit ad ima , vt ex-
. tollat humiles, & in caelum aumat. Virtus quidem
patientia:

DE SVPERIORIB. CRVCTF. ET CRVCTPERIS. IJi

patientia: licet hune habeat efFecbim , vt quod imel illa depreflrit , in carlum euchat, eleuata hxc
virtus eft in Agno facrae Euchariftia? , cuius vel ibla;
vmbra, ciim in terra iaceret Elias, eum erexit, & extulit vfque ad apicem montis Oreb, in quo cacleftis
fublimitatis cacumen apparebat..
Glorioim opus Artis Crucis 6c patientia%
Aurea S aureola corona.
*
!
AVrum, ex quo menfa tabernaculi decoraba- *
1

r *rtem betUr , & in ea corona urea & aureola conh->

ciebantur, ex uns terra vilcenbus , in quibus na- w.
cura illud condiderat , extradtum erat , & fu
ipius origine portendebat fe creatum pro iis 3 qui
& humilitatem & humiliationem ample&erentur.
Vtramque amplexus eft D. Petrvs 3 & ideirc appota eft corona urea fuper mitram eius3 exprejfa figno Eecli.45,
14.
fanSitat)
gloria honoris. Humiliatur pris au ru m, o*
quod in fu m mo habetur pretio, &Pontifex aureus
Petrvs pris in cruce deprimitur , & pofte regno
caelefti donatur , urea &z aureola coronatur. Hie
ipfe fermone & exemplo exhortatur : tlumiliamini i.Pct.$,.
fub potenti manu Dei 3 vt vos exaltet in tempore vifitationis. Hanc exaltationem tempore aegritudinis , &
mortis , futuram eTe 3 Apoftolus infirmt. Cadeftis
illa

"
,_

luf. 's-AcRr envers mns r.

l
lilla exaltatio crit anim humiliate: coronario. Dc-

corabitur corona aurea , 8: mula aureola: quae

: Martyribus gloriofis decreta di. Et quidem vera 8:

.

. humiliatio , qudam fpecies martyrij ,

ilqua: in Rege Martyrum claruit: inuotefcir 8: in -`

ITRO, cuius martyrio dedit virtus humiliratis ingref-g
fum , progreffum , 8: egreffuin gloriofiflimum
extremam
orarionem
, quam
in mortis
articulol
feciie
vererum
Parfum
hifioria
commemorat,
in:y

l
I

nim lhc Verba : Gratien tibi Domine IE s-v , Fili Dei aiuti,"y
yerba mo- l
,
`riorzrlim voce ( corde ago, fed etiam ffiritu quo te a'ili

30, qua te aoquor; quo te interpeo, quo te teneo, quo te

inteigo, quo te video. Tu miki omnia ( in omnibue , tu

mibi totum ( rei/oil miki aliud Prater te folum, qui er

Dei Filiue, cui cum Patre 9' Spiritu fan
io honor ( gloria in mfer facula ,
'Ar-rien.

Profcratur nunc in publiaim fanki ANDREAE

Apoiioli cxcmplum: .in ipfo iquidcm , tamquam`
`iin prclarilimo fpcculo , (: oblationis ful
: imago, 8: reiignationis in morbis forma con-

jfpicitur.
l

l1
l
l

-_

_. ____-____- _-

-__-__.

l-l.l
l*
'Il

52?3.
-4_-._

El'

z'

,f

z lu

fc tom'
1,

nil

mmct ff'

Il Il

lll' l

DE SVPERIORIB. CRVCIF. ET CRVCIFERIS. 2.7

EMBLEMATICAIMAGO III.

s.ANDR1~:z AposToLI chCIFIX

YBXPLICATA.
ANc'rvs ANDREAS Apoolus, cm - Mafiwa

Metaph.

tris 111 1 Crucis CHRI-.Nunn .

STI fua prdicatione extolleret , Praefi-4

' 616 igea fub Nerone Imperatore crucis'
fufpendio adiudicatus cli. Voluntarium 86 fponta

neum Sacricium AN DREAs feipfum in ara crucis?

litauit. Exclamauit viima ad : 0 bona crux; ,

que decorem`ex membra? Domini juffen/2i diu de/idera-f

tu, dicit amata fine intermiione alquien--y
do cupienti unimo Preparati: , : ab bomim'bue ,

redde me magi/Ira meo 3 vt per te me : qui per te

me redemit. Hoc holocaullum fublime, quod confe

cit de fe AN DKEAS, fpcculum factiiicij volunttu'ijI

gratifiimum Deo fuit , ac proinde canit Ecclefia:i

Sufepiz Deia ANDREAM in muim. Ret

Hieronymus 151111148. deponere incipientiuru
e , non [Jerforum ,- fcit hoc Crate: / fecit -
tibene: : [/ oferre Deo , Proprium Cbriianorum grigio
@Ape/alorum. Primus ac Primarius auor huius

oblationis extitit gloriofus Rex in flanee .

. D 2f .

etui

528

! SANCTVARII CRVCYS PARS I.

- crucis alrari : Oblatue e/l , quia ipfe fvoluit. voluir c'

ANDREAS fic ofierri, fic lirari.

l`

A NDR M, Crux oblarionis fui.

Emo line cruce viram (lucir, fecum vnufquif

153;Hr

"em" 1'"que crucem

,
in qua
feipfum . fuo immo-Y
_

. .
. _
.

: ler Crearori. Ad hanc immolationem excitar:Paulus5_

lime \
.
.
.
.
..
_. .
. air: vor, fairer, per mifericordiamDei, 'vtr
Rom.u.,r.

.
.
.
exliibcatu corpora ve/ira loo/imm viuentem, fanam, Deo.,

]Irumem

placentem , rationabile obfequium 've/imm. Hopria viua,

{anra 86 15 veroc magno Deo , nos ipfi {i

mus, cum quibus Bernardus Sermone de PuriHcar.
hdmi agens dicit: Quia', fairer, no: aut quid re-
.
CHRIsTo pro omnibua' quie retribuit noble?
pro nobir obtulit boiam pretio/orem quam leabuit;`
.-

nimirum qua pretio/ior elfe non potuit. Et : ergo facia

quod paf/umu; : optimum quod babemue femmine

illi, quodimue 'vtique no:

Accedar Augu [rinus li

bro de . anim. .2.8. Vel/em vt nihil aliud age

rem, ait
quam
redo/ereamicum
me cui maxime
debeo
, atque ita fieri,
quod
Horatiue,
mancipium
Domino.
Crux A N D ; Crux azgroranris.

13'?sz-

Anguebar amore ANDREAS: cumciue ille 'dfb i

r i

'effim'll

ceretur ad molefum crucis lerum , exclama

.'

uit, i

DE stERIoRIB. CRVCIFBRXS. 2.9

uit, 0 bona crux, 8c~in totum fe dedit., totum fe

obtulit
Deo. Dum
valet homo
lvatiis_reci
re~`
bufcuc ydiuerfis
diiitahitur.
Vt ,fenegotiis
totum
piat , 8: de _fe hoiiiam viuentem conliciat , morbo.I
tangituti, vocatur ad letum ad bonam ducitur.
cruccm, fi nouctit, more AN DREAE, de lecito com-i`
poncre altare,c fcipfum in gritudine fua patien-q

ter'e
immolarc.
@ifquis
ita iin-.l
molarlhilaritet
Deo , tollit
crucev
8: 16fponte
quod fegraue
8:

, iuxta Aphorifmum Saluiani lib Lede'i

Ptouid. Inrmitate: , inquit , non onere/fe toleran-4`
: feel tolerare nolentibua. Siue enim grauia bec , _fiuey

leuia, animus` eit. Quifquis animo genero~ hdm#

fo leto aflixus eli , ficut 8: ANDREAS cruci , fc'iat .
pertinere `:id fe, quod Epili15. fctibit ad Olyinpiad.l

Clityfofiomus : Sc enim ,
inquam plane , quanta;l
laudx' fit , ?! genero/o animo , atque euml
gratiarum aioneferre. Hoc, "ot fie/: a me , La
corone/im attulit: boo in Iolii certaminibue diabolum
dealecore utque ignominia afecit , pugilemque ob [/

di patientiam clariorem reddidit. Admonendi ergo ?

l agri , vt generofo animo gritudinis ( crucem?

acceptent 8: 18 , 8: quidem cum gratia-r

rum atione,quandoquidem non infettur grauis in@1

iuria l:rgrotantibus , fed exiinium benefiium con.

D 3

-1

SCRI SANCTVARII CRVCIS PARS I.

fertur. Confirmt Auguftinus Tra&.de Vifit. infirmorum Serm.i. Ew, inquit, fi Epifcopatum} aut hono
rem alium , aut donum aliud, aut fanitatem infirm optabilem tibi concejjfet Deus , nnne omni gaudio illud do
num Dei fufceptjfes ? Certe maiore exultat'wne , (fr affeBuofiore ^volntate , cum gratiarum aUione banc Dei
unimaduerfionem debes vnicam habere , quia ft) hoc <vtilijjimum Dei donum e. Congratulabatur ibi de dono crucis , & luce ipfa fplendidius collatum fibi beneficium cenfebat &iudicabat Andreas , cupienfcjue benefatori fuo gratam facer compenfationem , fecit fuiipfius odoriferam immolationem.
Qui myfticus Andreas eft, dum laborat & aegro
tat, propofitam ibi imaginera ante oculos femper
habeat 3 vt cm lecto affixus fit , ad banc fe componat formara , dignam fibi datas infirmitatis concipiat ac formet opinionem , & debitam faciat aeftimationera. Quam dura fanus eflet, de fe inchoarat
hoftiam Deo falutis offerre , iacens in leclro asger
paratus fit animo perficerea ac glorios terminare.
Leuamen laborantis 8 egrotantis.
vims eu- \ Ex glorious fpontaneam immolationem temJL Vapore paflionis fuie fecit , & perfecit. Oftendit
fatis clare , fe non trahi ad fuam mortem inuitum,

DE SVPERIORIB. CRVCIF. ET CRVCIFERIS. $1

cum , antequam luda traderetur , feipfum in facrificium & Sacramentum Ecclefiac tradidit. Hoc
Agni facrificium & Sacramentum totum voluntarium eft , ad cuius communicationem eos, qui vim,
patiuntur &laborant, vt feipfos Deo voueant, allicit & accerfit Christ vs. Venite ad me omnes, qui la- r,
borat , 1 oneran eis x (fr ego reficiam njos : reficiam *8*
& conuertam vos in me, vt ficut tradidi me fponte
mea, &adhuc trado, efTecti imiles mei, voluntari
veftra omnia , & vos ipfos pariter offeratis. Patientia pofefionem adfert animarum. In patientia Vera inc. n,
fojfidebit animas Veras. & hace virtus Euchariftiae ^,
eft, vt quam in poilffione fua vir patiens habet animam , eamdem prorfus voluntari & fpontane oblatam Deo reddat & reftituat.
Glorioium opus Artis Cracis patientise,
Aurea & aureola corona.
SPlendebat auro menfa, quae in antiquo taberna-
culo praeceffit, & in ea urea corona & aureola >"L
refplendebant. Typus & vmbra erat facri myfterij !"*
Euchariftiae , cuius facrarium non eafu nec fine
caufa iaep componitur & ornatur coronis floribus
aureis contextis.

Coronatur voluntarium facrifi

cium y vt nouerint omnes , qui fpontaneam confi-\

ciunt

$t

SACRI SANCTVART CRVCIS PARS I. '!

ciunt de fe oblationem , adepturos inclytas glorias

boronas , quibs in cadorum regno decorabuntur.
Voluntari ofFerebat feipfum Paulus
& dicebar,
i.Cor.j.y. Hilaren* datorem diligit T)em3 & idem ipfe teftabatur,
i.Tim.4, Repofita e mihi corona mfiitt. Hase urea corona eft
decreta Apoftolo Andre ae, cui martyrium gloriofum aureolam reportauit. Candidati vtriuque
coronas voluntarij fectatores Christi, & imitatores Andreae funt , qui in ipb letto doloris non
coact, fed fpontane fpiritum fuum Deo offerunt,
'

cut obtulic Andreas, eiufque imitator fan&us

Nicolaus Tolentinas , qi exhalaturus animam ad

txtrtm

crucem ait : Salue crux pretiofa} qu dignafuii fortare

Timm,

mundt pretium, quod in te quieuit 3

fedit} & paffionis

au rofeum fanguinem tdauit : ille per te me defendat in

hac hora ab hoe maligno.

Profratur nunc in publicum faneti Philippi

Apoftoli exemplum -, in ipfo liquidem tamquam in
praclariifimo fpecul folget imago patientis obftinationem & obdurationem peccatorum & morborum.

Ii

E M-

IIIIIIIEII
. l IIII
lull.
l'
'Ilvl

mom tls

r9

-llllIlll'llIl'lllIl

r1
8 fof

Perf@
uca E 15 ortantzu

lillll

DE SVPFRIORIB. CRVCIF. ET CRVCIFERIS. $J

EMBLEMATICA IMAGO IV.

S.PHILIPPI APOSTOLI CRVCIF IXI

""TXPLICATA.
ANCTYS PHILIPPYS Apoftolus Hiera- MetapL
poli in Scythia , imperante Domitian , m, Ni,
cruris iufpendium pafl'us eft, & ab obfti- & &
'naris Barbaris faxis obrutus, gloriofo
martyrio fin em dcdit. Hun beatum Apoftolum
Christvs vocauit ad (c cap. i. loan, / crafltnum
uolmt Ieius exire in Galdxam , ($r muenit Philipp VM , e>* diets ti Upa : Sequere me. Fidelis afecla
Christi , qui per cot rerum diicrimina firmus Rcdemptori adhart , nec crucifixum deferit. Graue
martyrium Philippi , cui erat acerbior crux , obftinario & obduratio hominum perfidoram , quam
illud ipium patibuium cui fuerat condemnatus. Vir
tus facratiimi Philippi enituit inter lapides
&faxa, quemadmodum manfuetudo Christi in-
notuit , cum durae ac dira genti contra fe geftanti, !$)?\
manibufquc cenenti lapides dixit , Multa bom opera ?un"Z.
oendi "vobis ex Votre meo 3 propter quod eorutn opus \"*'
oan.io,
lapidt ? Per crucem 6c lapides Christym eft - I t.
cutus Philppvs', fpeculu tolerandae obdurarionis.
E

Crux

3<>

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS I.

Crux Philippi Apoftoli, Crux obdurationis alense.

crux duros mous
ferentit,
infirumin,

y^">Rux obftinatorum hominum grauifllma eft.

U
i n
i
\^jSc maximum eius onus robuftos humeros exi_
.
...
.
git. 4uamobrem S. Birgitta hb. 4. Keuelat. tun ens

&

onus, cum rogaretur Christo., Qmdturbar filia?

refpondit :

ad indurates. Christvs

ipfe, quo pafto ferenda fit ifta , inftruit Birgitf

tam ^k-illo 4* ^ concludit tandem : Ergo ,

<m.

defiderat vincere duritiam animal, fit inflexibil in operibus difcret'wn, ft) confions in timor 3 & >e admtorij
diuini 3 (jr conetur quantum potef , {) Dem adiutorium
minirabit 3 confringendo cor induratum. Non quidem
folum per ignem , fed etiam per Lydium lapidem
natura auri exploratur ; nec folum Apoftoli & ho
mines Apoftolici in fornace tribulationis, fed etiam
faxea obftinatione peccantium dignofcuntur.
Crux Philippi Apoftoli , Crux segrotantis.

- DOmeftici
1^4 Omeftici inimici
. funt
inimici ,II
funt quatuor
quatuor ipfa
ipfa elemenelcmen
r um ertu SS
JL>/tta , ex quibus homo componitur j fuis fe humoribus armant , ciuile bellum indicunt & grant,
affligunt homincm morbo , & ledo affigunt -, nec
tarnen mrbida elementa conquiefeunt , dir i_

uiunt,

DE SVPPRIORIB. CRVCIF.ET CRVCIFERIS. 37

uiunt, naturas medicina: obftinat reluctantur
Dura harc conditio eft , &cruci Philippi fimilis,
vt vires elementares, quas aluifti, &quibus benefecifti , rebelles omnes confpirent, nec quiefcant, do
nee penitus te obruant, & fub lapide fepulchri condt. Hanc eamdem ferebat crucem matrona Olympias , cu i S. Chryfoftomus feribit : Etiamf domi ma
neas, leffoque affixa fis , ne proptere inertem vitam ducere te exiimes fiquidem iisy qui carnificibus raptantur , lacerantur , excruciantur , atque extremis fuppliciis
maSiantur , grauiora {) atrociora fuflines , nimirum fummam hums morbi acerbitatem domeflici atque inteim tortorts loco habens. Quifquis fie vexatur & exercetur, txdm
meminerit Christi Domini -, in cuius facra paf- E
fione petr fcjfie funt j vt often deret virtu tern patien- Matth.17,
tia? iux ptris & Taxis frtiorem, cui lapides ipil cef-i 5 '
erunt. Saxa quidem fra&a funt, Christi vero patientia omnino infracta permanit. Meminerit Phi>
l i p p i Apoftoli, cuius illxfa virtus lapides la;t &
fregit , & ipfe victor excefit. Elucet Virtus inter diros duros dolores , quibus cm torqueretur in
martyrio fuo Eleazarus i.Machab.6,jo. tngemuit, <&
dixit : Domine, qui habes fanSam fcienttam, manifee tu
fcis} quia, cum morte pojfm liberan, duros corporis fuftmeo dolores: fecundm anima yero propter timorem ium

38

SACRI sanctvarii crvcis pars i.

libenter paiior. Et ifie quidem hoc modonjita decejt,

non fom muenibus,fedf}vniuerfit genti memorin mor
tis, [ ad exemplum virtut &fortitudm derelinquens.
Exemplum virtutis acfoititudinisfuse S.Philippvs
reliquit , qui cum faxeis hominibus rem habuit, &
tune peifecit , cum viuis victor exceiit. Admonendus eft seger , vt il myfticus efle Philippvs
velit,&fecum duracbim tempore vitas fuerit,cm
iam ad extremam metam venerit , cpta via &
virtute ne degeneret , fed perfiftat -, donec patienti
fa 3 qux dura ac dira funt , vincat & perfringat.
Leuamen laborantis 8iaegrotantis.
]1' ? ^X ^or^^us Sacramentum fuum inftituit in
XX^memoriam pafionis fuac , vt memores nos e
imus, fieri in altaris myfterio, quod facbim eft in
Mth.i7, crucis immolatione. Tune tempos petr fcijpe funt3
U'
& nunc virtute fanbe Euchariftiar duri labores &
morbi fuperantur. Experiuntur Eucharifticam hanc
vim , qui accedunt ad Communionem -, & vt acc
dant, Christ vs Agnus laborantes & agiotantes
Mth.n, incitt fimul & excitt, dum ait: Venue ad me omnes3
1s
qui laboratis, (jf onerati iis3 ft)ego reficiam vos. Acceifit Stephanus fan&orum Martyrum Princeps , canitcjue de eo Eccleia , Lapides torrent i\ dulces fuerunt.

DE SVPERIQRIB. RVCIP. ET CRVCIFERIS. |f

runt. Dura patitur mortalis homo , cum proximus
morti eft : & cum noflet banc ipfam R 1 5 v $
difficultatem , occurrit &fuccurrit mifero patienti,
confrais illi Euchariftiam , cuius participatione *.
defpicere non iolm morbura , cd etiam ipfam
mortem confueuit poft facri Viatici perceptionem.
.
.
.. 1
\..V
Gloriofom opus Artis Cruris i.patientiae,
Aurea aureola.
Licet Euchariftia facrofancta fccum afferat fum-
dulcedinem, qua lapides torrentis dulces Z TiuL
reddat > vlterius progreditur , &vt gloriofos efficiat,
impetito torrentis lapidibus Stephano aperit celos,
& oftendit Regem gloriae, primam corona auream,
&: fmul aureolan, ipii martyrum Primicerio in re
gno aeternitatis deftinatam. , inquit, ytdeo calos Aa.7,55.
apertos, & Ftltttm hominis fiantcm dextr Dei. In qua:
verba Richardus Victor, agens de robore patienriar,
monet : $n terris premebatur

de calis confolabatun

Aigebatur ex illata miferia 3 ajjtciebatur ex inolita miricorduL , gratuldbatur ex wfbtSd gloria. Uceefub vno eedemque tempore videbat inferim ynde compateretur, TtU
debatfuperius vnde imundaretur. In hoc codem ftatu
S.Philippvs erat, mdius inter lapides & coronas}
& dum pateretur inferis, fuperis recreabator; imi*

tator

40

SACnT SANCTVARII CRVCTS PARS ti'~

tator Regis Martyrum, cuius regalis titulus in cruce

fuperis eminebar, dm inferius grauiter torqueretur. Nec quidem fine myfterio , quod cap. 15. in Lu.

. cam expofuit Beda in hxc verba : Vulchre titulus, qui

Chrium Regem teatur , non infra fed fupra crucem ponitur-3 quia licet in cruce pro nobis hominis infirmitate do^
lebatjfuper crucem tarnen Regis maieflate fulgebat. Supe
rior ua paifione Rex Martyrum, fuperior tormentis
fuae crucis Philippvs erat; erit etiam fimilis vtrique seger,dura in lecto doloris, & extra ledum acer-

AmtoU. ba patiens , fi propofitam fibi laboranti & afgrotanti aureolam in celo confidevet ; & eius confideratione, quae in terris dura & acerba tolerar, generofo
corde contemnat. Qud fi duros morbos, & mor
tem ferre , fpecies martyrij eft , accedet patiens ad
aureolam martyrij : vt qui fimilis eft Apoftolo in
acerbitate paifionis , focius etiam fit in gloria coropationis fimul cum Stephano lapidara & coronara,
rxtnm cuius vox extrema fuit ^. Sufcipe fbiritu meum.
verb* me-

1
.
Proferatur nunc in publicum fanAi a r t h olom aei Apoftoli exemplum ; in quo fiquidem,
tamquam in pracclariifimo fpeculo , fulget imago
ferentis iniquum tribunal & morbum.

EM.

lll

il
ma
tn

il' llul|l0|l Ill

Ill IIIIIIlL

zuuent'u

ita _pel/e,

l 'It'-l

~
|||I||II Il

IIIII

> SVPERIORIB. CRVCIF. ET CRVCIPERIS. 4$

EMBLEMATICA IMAGO V.
S, BARTHOLOME APOST. CRVCIF.
,! " *\ '

EXP LI ATA.
fN maiore Armenia Tub Aftyase Rcgc'Metytei
a
n 1
1P ig.DARTHOLOMAEVS ApOitoIuS - Iofrphw
tenfione Catholicae Fidei primum virgis tah.
caefus, deinde cruci affixus, & in ea, cm

adhuc viuus eilet , pelle nudatus , tandem capke

plexus , in caelum migrauit. Hie ipfe Apoftolus eft,
cuius mandato coatus Aftaroth confeffus eft , fokre fe pellem corporis tangere & lxdere, donee ho
mo pro valetudine perdita fuperftitiofa fecerit vota.
At vbipro corporis fuifdute facrafecerit, inquit, ab afflitfione defiimuJ, quod i/Iitts anim dominari incipiamm.
Hanc dxmonis conditionem detexit Bartholomaevs , qui maluit tota pelle carere, quam dannonifacrificium ofFerre, &fuam animam in eius imperium transferre. Pelle rrudatus eft , apparuit fpeculum myftici ferpentis inftar , & quidem in Hgno'
crucis,vt referret Iesvm Christvm, qui & dicit de ckrifi'&
fe, SicutMoyfes exaltauit ferpentem in defer to, "ita opor- ^tttexaltari ium hominis. Deus & Dominus ^*2
iureagebat cum patriarcha lobo, cum auferret om\.

"

F.t

..

nia

44

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS T.

nia bona quae mutuo dederat, & illc mutuo quaecumque habebat acceperat. Quamobrem accepti
iobi.n* mutui mcmor, amiis iam opibus, dicit: Dominum
dedit, Dominus abftulit , ficut Domino placuit , ita fkclum
eft, fit nomen Domini benediElum. Tentator ver iudi. ,.
jcium agebat iniquum , & Deum vrgebat , vt pellc
iobx,4- & came lobus nudaretur. Vellern 3 inquit, fro pelle,
ftf cunta qua habet homo dabit pro anima fua : alioquin
mitte manum tuam3

tange os eim O4 carnem, & tunc

ajidebis , quod in fnciem bcnedicat tibi. Factum puta,

ta&a eft pells , lasfa eft caro. Qui fub iniufto Iudice tangitur, la:ditur , nudatur & fpoliatur, laborem
Iobi, cmcem Christi, Bartholomaei Apoftoli excoriationem fubit ac patitur.

Crux Bartholome Apoftoli, Crux

iniufti tribunalis.
r*ui*i- ^mmac iniquitatis fpecies extitit, quam Deus
itu.m- v3in iudicibus Ifraelis dcprehendit , & fimul retum arrts prehendit. Audite Principes Jacob , & duces domm lfbint virael. Numquid non eft yeftrum fcire iudicium, qui violen^xtitui' ter tolla pelles eorum defuper , & carnem eorum defuper ojftbus eorum ? Ergo cum in fubilliis humanis
til.
contra fas omne bonis priuatur , nudatur & excoriatur homo, putet fe ad crucem Bartholomaei
:

vocari,

DE
SVPERIORIB. CRVCF. ET
$
- - CRVCFERIS.

'
vocari , & fciat aequum eie iudiccm Daim , qui
cnfulit cauf& fuac , & iliacas iniuriae atque ia&uras
damna reiarciet.
Crux Bartholome Apoftoli , Crux
egrotantis.

'

CErto certis dp pelle agitur,.cm quis grauem

pacitur grimdinem. Monet proptere Sene- Z
ca Epift.ioi. Non licet plus ejferre qum mtukr : imo"***'
etmm ex eo quod in <-uitam intulifli, pars magna ponenda
e. Deponetur tibi hac circumiefa, nouijjimum yelamenturn tm> cutis. Quod fi fententia mortis feratur, &c
execution! mandetur, accidie miiero homini , quod
accidit Bartholpmaeo , qui & pelle nudatus
viuis abiit. Deus aequo iure cum Bartholomaeo
egit, Aftyages vero iniufto modo proceit. Cum
homo corpore exuitur, Deus aequam iuris formam
feruat , auctor vero mortis diabolus inique & iniuil agit. Diabolus collimat in fpoliationcm , Deus
vero in anima? liberationem', cui dicendum :Juftus,v^\.i\t,
es Domine , ftJ retfum iudicium tuum. Confert Chry-1*7'
foftomus priorem illam iniufti tribunalis crucem,
quae homincm bonis & fortunis fpoliat , cum crucej
morbi & aegritudinis t nec dubitat iftam priori cruci anteponere. Laborabat grauiter Olympias , cui
F 3

fcri-

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS I.

cribens Epift.4. ait : Non opibus J]>oliari3 etiamfi omn'u

hus prorfus fkcultatibus quiftiam nudetur 3 res que gra->
uis & acerba e 3 rt aduerfa corporis valetudo. Faculta
res illas externas unt , & foris manent : falus vero
corporis noftri res interna eft , & magis propria 3 ac
proinde grauius & acerbins eft corporis falnte priuari, quam opibus & fortunis fpoliari. Quam prasftet alus diuitiis 3 definitura eft cap.30. Eccleaftici.
Melior e pauper [antis 3 $>fortiS viribus 3 quam diues
imbecillis flageatus malttia : falus anima in fanSlttate
iuitia , meltor. e omni auro fg} argento : ig} corpus validum , quam cenfus immenfus. Non e cenfus fuper cenfum falut corporis. Hic corprea: valetudinis cenfus,
cm homo valet 3 tenetur in facco uo; cum ver
male habet , quafi aperitur iam facciis. Liquet in
fanto lobo 3 qui cum iam opes as amiiflfet , adhuc diuitias falutis ac valetudinis fuac intra facculum pellis iliac continebat, dixitque propterea fatan:
lob 1,4. Tellem pro pelle dabit homo pro anima fua. Laborauit
..

!& asgrotauit, & ruptus facculus eft, variis confciiTuS

vulneribns. Christvs ipie, qui mortuus eft ex infirmitate , difrupta iam corporis pclle , dixit Patri:

pfai. i9,

Qonfcidti faccum meum , confcidifti pelle m m earn,

xxtMit ($r circumdedit me Utitia. Cm quis paulatim defi."'

cit, cum quis paulatim moritur, paulatim pelle nudatur,

DE SVPERIORLB. CRVCIF. ET CRVCIPERIS. %J

datuiV&, vt corporis fpoliationem aequo & fora
animo ferat, rogandus Deus , vt qui Jiomincm pelle
& came veftiuit, & data pelle videt 1 crudeli morte
exui , patienti tantam iniuriam fuccurrat, & de iniqua morte iuftam vindictam fumt. Pracintet fe
ipfe Deo j & ad diuinam eius clementiam excitandamlftat fe in eius prasfenriaroftendat fe myfticum
Bartholom aevm , iaentem in crucis ledo autdum refurreftionis future, in qua pelle nudatus ho
mo renouabitur, ac totus nouus refurget.

" . * Leiiamen laboraras Caserotants. .

f.'.. ...
a:.
.,
' .. . ...

REx gloriofus, qui fcrpentis inftar exaltatus eft vktm tu.

in cruce , & pellem foam reliquit , vt fepul-***"^"'
ch'ro refurgens reflorefeert , in memoriam non folm pafionis fuse , fed etiam refurrectionis condidit Euchariftiam ad corroborand eos qui iniuriam
patiuntur , came & pelle nudantur. Animt eos,
dum ait : Vernte ad me omnes, qui laborat , f$ oneratMmh.u,
e , (s3 ego reficiam Vos. Hic gloriofus Rex eft , gWp&Lio,
fkt indicium iniuriam patientibus , dat efcam efurienti-*'
bus. Efca facre Euchariftia: , caro eius eft ; ne'e timet
pelle priuari , qui fando Christi vellere veftitur
atque munitur.Tunc mortalis homo immortalita-'
tern efurit, ciirn mortalitati renuntiat , & tunc maxim

'

48

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS T.

xim efurienti prouidit Deus de facro Euchariftiae

pbulo J vt efuriem fuam homo , qui pelle carnis
viukum. exuitur > auferat & extinguat. Dat efcam efurientibus3
dum viuunt, fed potilimm dum moriuntur.
Glorioim opus Artis Crucis patientiae,
Aurea &c aureola, corona.
m a$ T\Vo haec coniunxit Dauid in laudem & eloartembe-
.
_
ni Vinn- JL^gium lummi Dei , vt feruet in iudicando iurimdi.
ftitiama & in curanda alimonia prouidentiam : jj)ui
pfaLioi,
indicium iniuriam patientibus3qui dat efcam efurientibitt. Et quidem Paulus fupremo omnium Iudice
*.!^, eoronam fuam cxpectabat : Kefofita efi mihi corona
iuitU , quam reddet mihi Dominus in illa die iuus iu
dex. Ergo cum praeeepit Moyii Deus , vt fterneret
menfam in tabernculo foederis , & in ea coronam
auream & aureolam reponeret , fe oftendit prouidum^aequum, & iuftum iudicem, pro iis qui patiuntur iniuriam more BARTHOLOMAEi^qui coni tr'a fas & nefas fua pelle nudatur, fiio corio fpoliatur. Qupd I hoc genus martyrij fubit, qui bonis &
vita immeritus punitur atque priuatur, Deum refpiciat remuneratorem offerentem compenfationem^

Vt fimilis Bartholomaeo adferibatur eorum nu-

''' , quorum meminit Apoftolus , & eorum par

tientiam

DE SVPERIORIB. CRVCIP. ET CRVCIFERIS. 4P

rienriam commendat. Rapinam bonorum <-uerorumHcb.i0,
cum gaudio fufcepiis 3 cognofcentes njos habere melio-*
rem

manentem fubantiam . CN^ohte itaque amitterc

condentiam Veram 3 qu<e magnam habet remuneration

. Quanta fit remunerarlo, tunc temporis plane
patebir, quando fiabunt iui in magna conantta aduer-sip.j.i,
fus eos qui fe anguiauerunt ,

abulerunt labores eo~

rum. Interim myfticus Bartholomaevs, vel cm

iniquum tribunal fubit 3 non tarn vincitur qum
vincit,vt Sermone de S. Alexandra, Euentio &Theodulo dfinit in verba Ambrofius : Quanto plura
patiebantur , tanto fe vififorioffimos credebant : rvifforia
mim e martyrjudicium perfequent3ficut fcriptum e:
Et 'vincas cm iudicar. Cm iudicatur enim martyr (fr . 50,
condemnatur 3 tunc vincit atque proernit. Tali enim in
dicio non e addicitts ad mortem 3 fed abfolutus ad re
quiem 3 ft}per hoc manifeijma neuere e 3 non
periijfe.
Primus omnium in ipfo iniquitatis indicio de pontilicali concilio 3 de Rege 3 & Prxfide , iudicatus &
fimul fpoliatus Rex Martyrum , triumphum egit,
& de iniqua morte triumphauir, vt pellem pro pel
le dare homo reeufaret, formidaret, quemadmodum nott Richardus Victorinus Sermone de
Pafchat. Homines qudibet patiebantur 3 ne morerentur.
G

Tellern

JO
iobt,4.

SACK! SANCTVARII CRVCtS PAR* I.

'

Tellern pro , & omnia dabit homo pro anima fita.

Saluator njtro voluntarte mortem fufcepit 3 & moriendo
mortem deflruxit3 & fic homines timor mortis eripmt*
Vnde San&i iam mortem non timent,fed cupiunt dijfolui3
Qf ejfe cum Christo. Ea propter, cm inflar BarTholomaei carne fpoliaretur Laurentius Iuftinia-

nus , dixie leto fuo : Pudeat nos mortem timere, cum

rUntls!" Dominus nofier propter nos mori voluerit. Hie iudex nofter eft, cuius memor agens animam Eleazarus Co
mes ait : Totum me diuino indicio tbmitto.
i
Profratur nunc in publicum fancti Simeonis:
Epifcopi exemplum; in quo fiquidem, tamquam in
praclariiTmio fpeculo, fulget imago ferentis fenecl;am & morbum.

EM-

Wil

1:1};
,IVI

'i l

f1
,1|

_i

z'sfet i e 5 Y

!)

art

0-

Deerepzta tutierule
..-

...

511.5 ..

'

^ - t\

DE SVPERIORIB. CRVClF. ET CRVCIFERIS. 5J

EMBLEMATICA IMAGO VI.
S. SIMEONIS EPISCOPI CRVCIFIXI
EX PLICATA.

VMMi Pontificis Christi, & fan&orum .

Apoftolorum , primi & primarij here- sLi.
des funt Pontfices & Epifcopi, qui quai hereditario iure , non mod fndtam,
Ecclefiam gubernandam , fed etiam crucem Chr-;
sti iuftinendam acceperunt. En , vnam & alteram
obtinuit in primis Simeon Epifcopus filius Cleophae , h R i s T i confanguineus , qui Iacobo fratri1
eiufdem Christi fucceit, & fecundus abeolcrofolymorum Prcful creatus eft. Poft varios cruciatus, ImperatoreTraiano, eodem paflionis genere,
quodCHRisTvs fubierat, affectus eft-, mirantibus
omnibus , qud homo tte confectus (erat en i m
no.annorum) acerbiimos crucis dolores conftanter pateretun Confummatus in breui multa tempo- Symp*thu
ra r i s t V s expleuit, fimul iuuenis &c antiquus Sf
dierum , florem iuuentutis cum feneces infirmi-j^2^""
tte coniunxit ; & ex infirmitate mortuus eft , vt
infirmos ac debiles fenes ad tolerantiam pailionis
wo exemplo concitaret. Concitauit Simeonem,
G 3

bo-

54

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS I.

bonum fenem : qui viris artate prouectis proponitur

in fpeculum , vt crucem inecbe ferentes } elufque
Veftigiis inhaerentes, Christ vm fequantur.
Crux S im E ni s , Crux fne&utis.
cruxfmj Enecta res quaedam tiolefta eft , & crnx ira fafirumen-

k3ftidiofa , vt dixerit Rex Dauid 3 Anni nori ficut

bene vi-

meditabuntur , dies annorum nofirorum in ipfis fe-

pfaL8j, ptuaginta anni. Si dutem in potentatibus, oBoginta anni:

,0"

arnpUus eorum, labor f) dolor. Nulla quidem actas fine

labore eft : laboriofac xtates funt infamia, puericia,
iuuentus, & fenefcus -, ad quam crucem, quafi per
quofdam gradus difficiles moleftos , afcenditur.
Auguftinus lib. Ii. de Verbis Domini Serm.i. & li
bro 5o.Homiliarum, Homil.n. Jguid mortales fumus,
inter cafus ambulamus j Vitrei ejfemus } minus cafus ti
mer emus. Quidfiagiliusvafe vitreo ? St tarnen feruatum
durt per fcula. Etenim fi cafus vitro timetur > feneblus
ei &febr non timetur. Nos ergo fiagiliores (jr infirmio
ns fumus , quia

cafus omnes , qui non cejfant m rebus

humanis 3 fi-agilitate Titique noHra quotidie formidamus.

Etfi ipfi cafus non accidant3 tempus ambulat > Vitat homo
xeitth } numquid vitat exittum ? Curandum vero feni
tit.

eft , vt fuae enetae crux egena frudtuum non fit.

Habeat prae oculis Simeonem 3 & fimul fenefcen.

tern

DE SVFERIORIB. CRVCIF. ET CRVCIFERIS. #

tem iam Auguftinum , Se icum loquentem lib. de
Duodecim abufion. cap.n. Plus omnibus, inquir, religtoni dare operant [embus competit, quos prafintts feculi
florida atas tranfacla defermt : cut namque in Ugnis ipfa
reproba arbor comparet, qua pofl flores [rutins cultort [
non exhibet , fie (jr in bommibus reprobus efl , quern flos
iuuentutis de[eruit}

tarnen in [m corporis [eneffute bo

norum operum fruclus pro[erre parut pendit.

Crux S im E N i s , Crux ^grotantis.
SEnectus ipfa morbus eft , ac proinde prouectus
metate vt mac incipit male habere, cum
hitem ingreditur. Quod i pofte contraxerit azgri- r,mdu
tudinem , illa a^tatis morbo accedit , non fuccedit.
AcceTit Simeon i noua crux, fed non fucceffit. Et
quidem Paulus in fenio fuo dicebat: Sgo enim iam deli- i.Tim.4,
borfrtempus relutionts inat. Libandus in mar- *
tyrio Paulus, erat , qui iam in inio fuo delibabatur.
Sub vefte lacera & frata corpus validum & -*
buftum eft , & fub carne annofa & trita, quae veftis
inflar eft animae, fortis ac vegeta anima exiftat , vt
prouectus aetate fenex lefco affixus agat myfticum
Simeon em, qui fene&utis canis floruit , & fructus
gratos crucifixus protulit, &obtulit. Quifquis pra?
nimia fenecbite laborat, c affixus lebo iacet, habet
.1

quo

56

SACRI SANCTVARI CRVCIS PARS I.

quo conuertat oculos fuos, & vnde fe in fenecta fa

foletur. Contempletur Simeonem non folm decumbentem in crucis le&o, fed crnci Christi inpfai.11,4. cumbentem , atque dicentem : Virga tuay ft) bacultts
tuns 3 ipfa me confolata funt. Cum pueris & iuuenibus
crux Christi vfrga quaedam leuis fit , & fenibus
iam actate prouetis fortis baculus , cui innitantur,
exiftat, difcat qui confe&us fenio iacet, non iblm
crucemfuam cum Christo ferre,, fed etiam eidem cruci inniti , & loco baculi vti , vt quod vitas
Ecdi 38, lafc ac feflic reliquum eft , perflciat. Cor fuum d'abit
aS.
in fimilitudmem > coniderabic imaginem crucifixi SiMEONiS; ad eius exemplum fe compone^
& patienti fu curium vitae fuaz conficiet.
Leuamen laborantis & aegrotantis.
Virtus Eu- REx gloriofus primos omnium participes Saehariit
cramenti fui Presbyteros facit -, & Presbyter
eft, qui MiiTarum folemnia celebraturus in ingreflu
pfii.41,4. altaris dicit : Introibo ad altare Dei3 ad Deum qui Ltificat iuuentutem meant. Haec vis venerabilis Sacramenti eft, vt Presbyteris , ac fenibus annis ac laboribus
oneratis,animos iuueniles afferat. Cum ergo Chri
sty s ad Corporis & Sanguinis fui pretiofum libaMatth.u} men pariter omnes vocat, Venite ad me omnes, qui Lboratis,

DE,SVPERIORIB. CRTCIF. ET CRVCIFERISi:

borat3 ffioncrati efi3 & ego reficiam "vosy cniores iflj
primis accerfit, vt tanti virtucc Agni reflorefcant a<
iuuenecant. Accede Presbyter , accede fenex ad Sacramentum , & renouahttur <-vt aquiU muentus tud. -pfai.io.:
Aquila in alcum volat ; & anima , qua: ex vi Eucha- .
riftias renuatur, poft fumptionem acriViatici ubLimem edit volatum , & ad cx\i cacumina acendit.
Gloriolim opus Artis Cruris & patientia%
Aurea bC aureola corona. ;
eOnftituit Deus in tabernculo plenam pai- * *n*
,
it
eritm bebus, ornatam coronis & corollis aureis men-'fam, imaginem altaris fummi, quod Presbyteris &r<*
nioribus commiium eft , vt non blm tractent ExodlJ"
de myfteriis Eucharifticis , led agant de coronis etiam aureis, qua: ancta: & venerabili iporum nctuti funt decreta:. Quod i feneca grauis eft, -
bo m artyrio non abfimilis , meminerint eTe Cerno*'**"
res, quos infignitos aureis coronis antiquo dierum
Ch risto aidentes cap.4. Apocal. contemplatus
el Ioannes : Et in circuitu fed fedilia viginti quatuor,
ffifupcr thros vigtti quatuor fenores circumamti fiolis albis yftf in captibm eorum corone dur. Deus , qui
in ingulis setatis gradibus coronare voluit homines,
aetatibus ingulorum varios annexuit labores , quo-T [ 1
H
rum

58, sacar cnvcrs Pans r.

rum fanlta tolerantia dignos fe cHiccrent. clcfii

regno. Verm enimuer cm feiiiores`maiore
cctcris lprrnio cumulandos prfinifet , maiorem

crucem laborum , dolorum 8c morborum appofuit

proucis 8c grau atis annis, vt prolixa corum patien
tia maioris gloria: coronas adipifccretur. Vnde Ba

ilius Magnus fcnex Epifqr. qua: eli ad Alexandri

nos , fcribit: Corpus mbeo diutumo morbo confeum,

im : leo quidem defcendere queam. Cum cile:

fcnili morbo afiliatus , folabatur fe bonus fenex,
8c alios (ibi limilcs confolabatur , furfum oculos ac
tollens , vbi viginti quatuor fenioresregnabant pa#

ricer 8c triumphabant , quorum contemplationc

recreatus , in eadem Epiola
ait: Expemt : ferrer, Martjrum comme , parati

fum 'Con/ejfrum chori 'vt mmm pom'th , 4imue

numerum /mm nos . Hanc"confiderationcm
'verfabat lanimo Seraphicus Patriarcha , qui Politus
Iin
extremis extrema hxc protulit Verba 5 Me
Exmm
wrba .

gaat /12 , donec retriever: miba'.

Profcratur nunein publicum ) I o NY s III

Epiifcopi cxemplum ; in quo, vtamquam in prxcla-4
riflimo fpeculo , forma fcicntis laborcm 8c infirmi
'.
l

~._____l
l

t,

l
Si' : mea dairy@

satis .

' ' prolure

il

Lgenerosalirebei

TW
;

I !

i.

||||Ql||l tl

Q .

l .l

L'. a..

lll

v .... . .

i
\

irl

il

nnsvrrmoiriiriomre-Irn . 6i
i

'

^ " "' 'i

ill'm' Un

'tw-:fa

Y? EMrEMATIQAIMA-Gog -
DIONYSII Episeom (
A, .- ~ -
-.-.-.-

__

_'

IONYslvsAreopagita, diuinus feriptor, :

Martyr ver diuinior, fub Hadriano Im- nimm

peratorellageliis Parifiis rundiru'r `, flam- Ionl _.ai-7.:

. = mis ac feris obiicitur , quibus non lx- `
ditur:
in crueem
, Beinde
depofitus*
ji
capite pleitur
, quod atrollitur
ad'. duo millia
paffuum
pro-if
.e

priis manibus deportat. Cleitial inyiielria, quae _.

Iaptusin 'cxlumdidi'cir cleiii'CHRrso Paulus, ai
bxc :adem Magiiro fuo Paulo didieit in tetris'.

DIO'NYsivs. @ellis Paulus,talis eirritir> 8: DIoNY'J

si v si. Licer'fublimibus caelorurri arcanis ixributu's. "
JI

Paulus eilen, fcientiam ramen 11 crucifixi;

tanti faciebar , vt quali `irrrnernor -1111111 rerum?

quas nouerat , nih-il aliud> fe vfcire' nili CI-IRIsrngcorah

ehuncerucifiirum
NYsIvs
, .qui folav cruce
g'fater'etur.
co`nrenrusEatebarur
, xfacrarnenr'al
8: Dro-t
illaL ; ""

iisblimia, quibus f_ante clifeendis' arque`docendis .

dulus ipeubuerafr ', quali minime' curaret , crueemcbsihw
-

.`

_ _Diary/. I

CHRI sTI folm , pleirurs Arn-..4f'filf~v

~

1&1 crucem , in qua Rex ipfe glorioqu diolicit .

Hch. ,8.

2':ng

H 3

exq
i

6L SILch SANC'IVARI CRVCS PRS I.' ','. _

-rx i qua

Didieit diuinus Rex , Paulum

docuit , Paulus diuinum DIONYsIVM iniiituit 8:

erudiuiu nos onNYsrvs informat , nos inruit,

ldiuini { imitar nos componit.
l

Crux DroNYsrr, Crux fcientiae

Saneorum.
v

? '

Vi : /ientiam , addit (d laborem. Maiori

ggg:-

fcienti maior labor correfponder. Omnes

a,.- dum viuimus in fcliola fumus crerum cognitioa

351?, nes acquirimus , 8: non flne magno laborc , quem

2:22!" 11 fcribit Paulus : Omni: di/Eiplma in pra/Enti
sib ' quidem videtur non ejfegaudij , fed mror. Laboriofa
C H R r s I fchola , laboriofa Santorum fcientia,

quae in vna crucis fapientia 8: cxperientia conflitit.

is. / deduxit per reae , fr] oendit it' regnum

rDei , (d dedie illi jiientiam San'orum. Bernardus in

hc verba, Seientia, inquit, Sanflorum e, tempora

.liter crueiari , @ deleari in , fr] in contrarium

fiieutia malorum . Ergo qui myiiicus D10 NY
.

slvs 8: ad culmen arcan fcientix Sanorum

venir , voluptatem non quaerit , fed dolorem , cm

, audiat Paulum dicentem: Omn dziplina -

"'

quidem'videtur non effe gaudij , mroru.

Crux

DE svpaRroRIB.chCir.rrchcIrIalrjs, 6;

Crux D I sii , Crux zgrotantis'. l

arbore fcienri lboni 8c mali morbum'na-inrmi

'
ruta contraxir,4 8 illius `arbor-is {2:53?
ma: corporum nofirorum xgrirudincs promana-i'm

runt. Nouimus tune remporisquid` morbu's effer,

cm anre nefciremus. Qui { in lecto vt labo-l
rer , nec cogirat de aerernitate, leum {ibifex -

bore conlllruxit ,' 8c in co infirmusiacer. (hij tem-_*`

potalirer cruciatur, 8c per cruciarusgrirudinis no-l_
uit fe ad xternitat'emfdilponere ,.Santorum fcien-J

riamlproiirerur, 8c lerum arbore vitae com-

poni: , in quo DIoNYsIvs decubuir. fcienria

Spiritus fanti ,\de qua Bernardus de Seprem donis`
cap.7. dicir : Septimum a'onum e Spiritiu , :
dam ( [apar ,l acfuauiimua guud. Und: -
a : , 0 , quoniam [ e/ Dominua. -.
mentem : ' jerenam babent, de [ alulciits1

: jubtili: fvident. quo quifque patien-

tior, eo probatur fyj'fi/apientior. Vna'e Salomon : Prov-w

fuiri Per patientiam dignofcitur. Confonar iibi Bernar

dus cap.;. Uefa, inquir , feientia e, faire no: mortales,
caducos,

fragile.: , in boe exilio in hoc er.`

, in bac Peregrinatione, in hac 'valle laerymarum do

llerialum lugendum . ILaudab'ilis abhac fcienriai

l

_.

'

'

v i ;

64

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS ? \

arger Eudoxius eft , ad quem Epift.n8f apudBafilium fcribit Nazianzenus in hace verba : Bene habet,
qwd m ajftitfionibtt* philofophar , mdtifque fhus p
exempt tderantut in rebus trifiibus & quemadmodum
ad optima quxu corpore , cum <-ualebas es vfuss
ita nunc illo dextre vttris , quandoqutdem imbeciU
cm fis, non es otiose , yt ita dicam, otiofus : philofopha
r enim 3 ftf quod Diogenem dim febricitantem , inque*
febrili colore tolerantem dixijfe ferunt , hoc ftf ipfe <-uufendum exhibes cum in corpore, tum in anima. Collaborabant , 6c iraul jegrotabnt D. Bernardus , & vi
ta; eius feriptor , & ambo praefatas feientiae vacabant. ait enim hiftoria; au&or : fnfirmi ergo ambo to*
ta die de irituaU Phyfica anima conferebamus , de dicament virtutwn contra languores njitiorum. Excla
mt deinde ipfc : Deas bone -9 quid mihi boni contultt
illa mfirmitas , feria illa , vacatio illa! Grux cathedra
D i o N Y s i o fuit , in qua diuinam uam dotrinam perfecit &conummauit ; quidem fine
virtute patientias perficere potuTet , cm fit fciptum Prouerbiorum cap.<>. Dotlrina yiri per patienttam nofeitur. Ergo qui Paftor cdo&or eft , cum iacet in lcfto arger', leto cathedram conftruat } c
fapientiae fuac iociam patientiam adiungat , quandoquidem verum eft id quod ait Auguftinus libro

1
- I
i

"
i
DE SVPERIORIB. CRVCIF. ET CRVCIFERIS. 6j
de P atienda, cap. 6. Patientia eB comes ftpientu , noH

muU concupifcenti.

>

Letiamen laborantis Caegrotantis.

REx gloriofus , quam fcientiam in cruce do-

e-

cuit, earadem prorfus in altari fuo docet : fedi**"'

in cruce plenam afflitione atque dolore , in altari
ver decoratam & ornatam dulcedine ac voluptate, vt qui focij funt paiionis in laborum & morborum mftitudine, focij iint confolationis, qua: datur & capitur in facrofanta Euchariftia : Ergo , qui!
aflixi funt Christi cruci, &difcuntex tormentis
qua: patiuntur , vocantur ad Communionem , vocantur ad Agni confolationem , Venue ad me 6mrtts.uuth.it,
qui Lborat,

onerati e , & ego reficiam vos. Fru- * '

tus crucis Euchariftia eft, & cui ben fapit fructus,

placeat arbor necefle eft. Hinc fit, vt accepto iam
Viatico, viri fanli maiore cum afFetu deuotionis natUum,
facram Christi crucem appetant, accipiant, &
amplectantur.
Glorioim opus Artis Crucis patientia:, \
Aurea C aureola corona.

!-

Enfa Euchariftica eft tora diuina Sc Theolo-H//*

gica, cuius fcopus:eft red derc Theologos >I
mines, Zun*.

66

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARSl."

mines 3 diuinos condere fimiles plan Dionysio,

qui diuinum egit Theologum in crucis cathedra,
quam viuens & moriens occupauir. Semper egit de
maieftate diuina , in quam facra Theologia collimar. Contern plabatur in martyrio fuo Deum 3 &
cognofcebat in eo fuam fplendere coronam , auream mul & aureolam , cuius forma fuerat fabrefa&a in antiquo tabernculo.

Diuinns quidem

Theologus patiens eft : qui dum patitur martyrium,

vel iimile quid martyrio, agit de Deo &c cum Deo,
cui dicit Ecclefia fancta:
gloriofe Martyrum,
confitentium,
Qui recuentes terrea,
Terducis ad caleia.
eAurem benignant protinut

*}
*****
snao-

nor voctbuj, &c.

Corona confitentium eft : & de eius confeione il
.
....
,
quis agat, de propria corona agit, cuius contemplatione & cxpectatione recreatus , labores ipfos non
curat , nec fentit ; & ii fentit, non iegr feit acgritudinem. Qud lelo affixus , myfticus Dionys i V s exiftat, & pacato animo in acerbitate poenarum fe plane gerat , diuinus cenfendus eft aemulus
Regis Christi , qui licet infirmitate doleret , ma
ieftate

DE SVPERIORIB. CRVCIE. ET CRVCIEERIS. 67

ieftate diuinitatis in eadem cruce eius tormentis &
pnis fuperior omnino erat. Eft ergo vox illa hominum diuinorum : Quis nos feparabit charitate Rom.8,
Christi ? tribulatio ? an anguflia ? an fames ? an nudt>iS'
tat ? an periculum ? an perfecutto ? angladius? (jicut fcri*
ptum efl : propter te mortificamur tota die : <eimati?M.4t,
fumus jicut oues occifion.) Sed m his omnibusfuperamtts1,1"
propter eum qui dilexit- nos.
Coniderabat fc humanuni efle Dauid , cum diceret, Non e fanitas in carne mea, & deplorans uam Pai.37,*.
miferiam clamarer, Mifer ficlus fum, & curuattts fumy'. 7.
<-ufqw in finem. Non iam humanuni, fed hominem
i diuinum deprehendebat , & aiebat , In Deo mej>i.i7,
tranfgrediar murum. Magifter Dio N Y s 1 1 loqueba-v,a
tur vc humanus, cum aflereret ffnfelix ego homo, quisR0m.7,
me berabit de corporis morte huius ? Loquebatur vt14'
diuinus , cum affirmaret , Omnia poffum in eo qui mevM.^,\}.
confortt. Myfticus Paulus extitit diuinus Dionys I V s , cuius pracclarum exemplar datum & vifum
proponitur acgrotanti , vt nouerit fapienter in Deo
obire , & viuis bene fperans abire. Sic abiit , fie
obiit princeps omnium Theologorum , diuinus
Paulus , cuius abfciiTum caput ter Iesv nomen prorinntiauit, ter fcilicet, in cultum & honorem fan- mw.
tilimse Trinitatis , cuius fublimis fcientia diuiI

2.

num

68

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS I.

num reddit Theologum : & vt Theologus mercretur Almarus Abbas , dixit iam obiturus miniftro:
Affer mihi epiftolam S. Leonis ad Flauianum ; &
cum lgeretur aiticulus > qui eft de Deo trino &c
vno , exclamauit : Sic credo , Trimtas inejfabil, it
confiteor Detts omnipotent : it de te fentio , Fili Dei
Christe Iesv : fie de te inteigo Spiritus [ancle ter
ne Dem

atque ita vmm Deum m Trinitate } trittumque.

in vnitate confiteor. Dixit 3 & excelt.

1
Proferatur nunc in publicum fanclri Sixti Pontificis exemplum ; in quo, tamquam prseclariflimo
fpeculo , folget imago ferentis mundi & morbi
ionus.

EM-

N _'._._____-

.-+-

nv
-_-4_
_-

`|
`.
9*.'
...

.___.i_-. ._

_- ._.-

:
L

' _fi-gira n_n/funn' vis mergere

.8

am

Non poteram_fato nobilzoreji'uz'.

._-.- _ _---.-U .-

DE SVPERIORIB. CRVCIF. ET CRVCIPERIS. 7?

EMBLEMATICA IMAGO VIIL
*
S.SIXTI PONTIFICIS CRVCIFIXI
EX PLI ATA.
V Decio & Valeriano Imperatoribus Prudent,
fanctus Sixtvs Papa cruris patibulum Hymnoi
fubiit. Confule Prudentium Hymno 2.
de fancto Laurentio:
Forte hoc Sacerdos dixerat,
Jam Sixtvs afxm cruci,
Laurent ium entem videns
Qrucis ub ip> ipite:
4>ee difcejfu meo
Fletum dolenter fundere,
Tracedo frater , tu quoque
To hoc fequr triduum.
Culmen & apex tiara Pontifiealis , ficut in effigie
proponitur, crux eft, & fimul teftatur, virtute pafionis { regnum fummum, medium, & infimum
ibi Christvm comparafle , otf in nomme Iesv - Phu.i.io.
ne genu fleSlatur3 cdeflium, terrerium 3 Qfr infernorum.
Hoc triplex imperium & regnum , Petro, Sixto,
cetericjue Pontificibus commiTum eft : in cuius rei
teftimonium delink in crucem tiara, vt iupremum
Ecclefiae


7i

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS I.

Ecclefia^tlominatum in cruce natum , &{ne cruce

sympathy eTe non pone moneantur. Principatus ummiPonshctiAr- tihcis HR ST i crux extitit. eft prmcipatm
Muftgu eins fuper humerum eins. Quptquot igitur eius ruce
is" 0r- unt [0COj 5acJ regimen vniuerfale aflumuntur, ad
ifai.5,. regnum g crucem , ad honorem & onus imul vocatos fe eile arbitrentur. Sedes Apoftolica crux ho-
noraria eft , in qua fuit gloriofus Rex , & in qua
I S i X y s gloriofus decedit. Pulchrum fpeculum 8c
Emblema proponitur fummi honoris , 8c grauis
oneris . Minuit Uborem ponder Jj>es : vt
Hieronymus Epift. ad Cyrillum feribit.
Crux S ix t i Pontifias , Crux regiminis
totius Eccleiise.
crux (an- "I^Ontiflcalis tiara crux oneris & honoris eft, in
nl'fZ-

JL

quam apprim cadit illud Chryfoftomi Ho-

ttmertii mil. 6 6. ad populum : Non it corona caput circumdat,

uenJ.1' ficut foicitudo. Tantus quantus orbis eft,
tanta eft fbllicitudo Pontificum , quorum humeris
t.Rcg.i,8.totus mundus innititur 8c incumbit. Domini funt
cardmes terrt , ffl pofuit fuper eos orbem. Nemo me-lis quam Christvs nouit , quanti ponderis 8c
oneris eiVct crux regiminis Ecclefix, cui ferendo pa.9,6.

rem fe iolum inuenit: Vattm eft prmcipatm eius fuper

humerum

DE SVPERIORB. CRVCIF. ET CRVCIFERIS. 7~

humerum eins. Secundus Christo Ponrifex nomen Petra accepit. Tu es Petrus, & fuper hanc -.,
tram dificabo Scclefiam meam. Conftruta domus non
tam eft honor , quam onus pofiti fundament! , fu- *,. **
pra quod fabrica domus aurgit. Quidni onusEcclefia: graue Pontifici fit a cum eius rationem reddere teneatur ? Cui multum datum efl } muhum quare- Luc.u*
tur ab eos $> cui commendauerunt multum , flus ftent
ab eo. Hinc fepe accidit , vt ouilis Ecclefiaftici Paftores fummi reddendo rationi iam proximi , maluiiTent vltimum Ecclefiae locum , quam primam
federn occupafle.

Crux Sixti Pontificis, Crux egrotantis.

COronatus S i X V s apparet , & affixus crucis .
ledo : & quidem cum Pontifex coronatur, le- bene nu
mb qudam ftupa comburitur , be alta voce clama- rtmi%'
tur 3 Pater fanSe 3 fe tranft gloria mundu Quid ho
mo ? quid humana gloria eft ? Icttifl quaedam ftupa
eft concipiens lumen, & in fumum euanefeens. Accenfa ftupa , vita mortalis eft : deficit ftupa , aim
valetudo deficit ; & cum deficit vita 3 ftupa in fu
mum abit. Interim tarnen y more Sixti , iacens in
lccto aeger gloriosa corona ornatur , cm Sermone
de Iacob & Efau dixerit Ausuftiijus.'; Multi coronati ******
_
=> J .
Juntt.
tgrotm-

74

SACRI SANCTVARTI CRVC1S PARS I.

funt in amphitheatro pugnantes ad beflias , multi in leSo

<vincentes diabolum coronantur. Iaccbat in lebo S.
lius , & in eo pro corona decertabat , iicut & ipfe
Epift.60. declarar : Sine namquepnas peccatorum damno 3 <-valebtmt ad hoc flagella , vt poflhac iram Dei 3 qu<s
imminebat 3 auertant : flue in certaminibm 3 qua pietatis
gratia decertamus , per tnbulationes. corroboramur 3 iuflus
athlotheta3 vt non finat nos tentari fupra id quodferre poffumus 3 fed pro toleratis iam laboribtts patientia nobis (gjf
Jj>ei in ipfum coronam reddat. Felix aeger , qui cum fit
affixus lecto , de regno cadi & eius coronis cogitat.
Haud dubi qui cum variis morbis lucbtur , pro
multis coronis cercat , & fimilis Sixto euadet.
Quotus quiique feipfum regit , & fpiritaliter f gubernat , iibi ipfi , qui paruus mundus eft , Rex &
Pontifex eft j dignus tiara pontificali 3 quae tres coronulas 3 vt vides , fecum importt. Debentur tres
laureolas Martyribus, Do&oribus, & Virginibus, &
totidem aegris debentur , fi patienter fe in grauibus
morbis grant. Quid enim aliud terribilis morbi
tormentum 3 nifi quaedam ipecies martyrij ? Qui
fic torquentur 5 facros Martyres referunt 3 & cum
ipfis coronantur. Multi quippe coronati funt in
amphitheatro pugnantes ad beftias , & multi in lecto iacentes diabolum vincentes coronantur. Doirina

> SVPERORIB. CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

7J

*piri per patientiam nofcitur. Vnde efficitur , vtquifquis in ledra patienter fe gerat, procedat ita fapienter , vt fibi Do&oratus laureolam promereatur.
Quiod il integritas virginalis in virginibus laureatur , laureabitur patientia in argris , vt euadant perfedti & integri , quales Iacobus deiderat. Fatienda}ucoh.i^.
inquit,<Y># perfeSum habet, vt fit perfeEi ft} integri.
Vocatur ad tres laureolas aeger , qui myticus SixTvs eft j quem vt in lera referat , Cor fuum dabit .
18.
militudmem .
Leuamen laborantis C aegrotantis.
Ex o-loriofus toti mundo, cuius poteftas in vims eu.
R.manu eius ita eft , fe in cibum & potum de-'
dit 3 vt qui toriSm mundum fuftinet , &c in eius laborat regimine , recurrat ad Christi Camem &
Sanguinem , cuius virtute tanto oneri ferendo par
exiftat, animo fuperior euadat. Euadet mundo , &
quod amplius eft , euadet feipio fuperior , qui fe fanum & a^grum epulo icrofanra Agni refecerit.
Hare eft refetio Euchariftix , quam fummus & asternus Pontifex offert , cum dicit : Zknite ad me 0/-Mattb.n,
ts.
nes3qui laborat , & onerati eflis 3 ft} ego reficiam vos.1
Vos j inquam , qui cardines mundi eftis , & veftris
humeris totum Orbem fuftinetis. Mos eft , vt faK z

den

sacri sanctvarii crvcis pars i.

cente folemniter iter Pontfice, procedat venerabile Sacrameatum. Et quidem fatis celebre , fatifqe
folemne iter in caelum eft , cm decedente viuis
homine, & ad aftra contendente, facra ^remittitur
viaticum. Euchariftia. Tunc pmnittitur , cum facrum Viati
cum percipitur.
Glorioium opus Artis Crucis be patientias,
Aurea be aureola corona.
Honorant

Nte fummi Sacerdotis oculos ftrucbi &c in-

t>i vium- JLjL ftructa erat in tabernculo typica Euchariftiae

*~ menfa 3 & in ea magna & parua corona , vt noilt
Exod.ij. pontjfex ^ {^ non folum paratam & inftructam
menfam , fed ureas conftrutas etiam coronas , 11
Sep.i8,i4. mrita digna fuppeterent.

njefle fodris erat

orbis terrarum , & pro tanto mundi onere leando

prouiderat Deus de facra annona ; & pro labore re
munerando , ureas futuras in cx\o coronas oftendebat & oferebat. Summus Pontifex S i x T v s fuis
humeris impoitum totum plane orbem cognofeebat & fentiebat, cumque ab hac tam graui cruce
ad aliam , quam pafus eft in martyriOj iniuft me
rit condemnatus , vt leue onus tanti ponderis redderet j Euchariftia fe muniebat, & vt fuaue marty$

^um e^cerct j auream & aurcolam pre oculistiens

pa-

DE SVPERIORIB. CRVCIF. ET CRVCIFERTS. 77

tiens habebat. Summus Pontifex Greoprius crac , 8c
bac eadem tra&us coniideratione dicebat . 37.
in Euangclia , & quidem adhuc in vnius Martyris
folemnitate . per vniuerfam Eccleiam loquitur inj
hare verba : Si confideramus , fiatres charifijimi, qua ffl
quanta funt , qua nobis promittuntur in calis , <~Jilefcunt
animo omnia qua habentur in terris. Terrena namque fubantia fuperna flicitti comparata, pondus e3 non fubfidium. Temporalis "vita Mema vita comparata , mors e&
potis duenda, quam Vita. Jpfe enim quotidianus defeffus,
corruptionis quid e aliud, quam quadam prolixitas mor
tis ? <) autem lingua dicere , vel quis intellefifus capere
fitfficit , illa fuperna ciuitatis quanta nt gaudia , Angelorum choris intereffe , cum beatijfim tiritibus gloria conditoris ajfiere, prafentem Dei vultum cerner, incircumferiptum lumen videre , nuo mortis met ajfici , incorruptio perpetua muere latari ? fed ad hac audita exardefeit animus , iam'que illic cupit ajfiere , vbi fe >erat fi
ne fine gaudere. Sed ad magna pramia perueniri non potefi , mfi per magnos labores. ZJnde " Paulus egregias i.Tm.1,1.
pradicator dicit : D^on coronabitur , nifi qui legitime certauerit. Delec7et igitur mentem magnitude pramiorum,fed
non deterreat certamen laborum. oracula SiXTi
cruce , hace mnita Gregorij ledo, cui a?gra Tem
per valetudine affixus erat, haec vtriufque fententia,
3

Noi

7'8
sACRI sANc'rvARII Cvars PARs r.
155mm Non coronalzitur, nifi qui legitim eertauerit; bate vtriuf

que conclufio , Delelet, igitur mentem magnitudo prie

miorum , ul non u'eterreat certamen laborum. Conclu lit

ad Ibanc formam fuum martyrium Poutifex Pon

tianus qui iam bumi proitratus , vt manu carhifi

. cis cderetur , perorauit : Gratiae tii ago omnipotem
Deter , qui me au' liant [ perduxii , 'vt per
paf/ioni? diaeolum confunderem in tuo nomine: @e _tu nunc
Domineifcipefpiritum meum in pace.

Proferatur nunc in publicum fanti c A R r r

Patriarcb exemplum ; in quo , tamquam pratela
riliimo fpeculo , ferentis onus mortalitatis 8: mor

bi forma confpicitur.

EM

will,...

bil it
titf]olo.

alan varas

Cm

tis
es,
aejipo
`r'

___..-

.|I.|T|L | l llll l.

DI: stERIoRIB. chcIr. ET chcIrnRrs. 8:

EMBLEMATICA IMAGO IX.

._________.___

S. MACARII PATRIAR. CRVC I F I XIE

ANCrvs
'EXPLICATA
MACARIvs Patriarcha -"

'

6.

Anonymo '

<15 chenus lacens In terra , c torus m ea ex-inapuu.

tenfus in crucis formam , clauis afiixus

. Accidit ver, vt terra ipfa clauos a fe

reiiceret , nec ramen Iudaorum Saracenorumque

MACARIVM crucifigentium ira conquieuit. AHI

xus terra: MACARIvs 8c viuebat , 8c moriebatur:

8c terrco nos corpori innexi, dum mortales fumus,

viuimus imul c morimur : 0mm: morimur, ( qua-amg,

fi aqua : iingulis boris , iingulis momentis'ls'

vitae iaturam facimu-s , 8: lenta morte perirnusay
Nc terrx ali-ixi terrx aiiiceremur , mortalem vitani

Deus reddidit onerofam. Confonat Chiy

foiiomus Hoinil.6. ad Antioch. igitur @' :
ra ; , efprantibue : /

forum oblzuifcamur 'vitam Deur nobi fecit laborioim.

Homo
ConIIituit
nafiitur'
in vita
au' laborem
mortali, crucem,
: auzitcum
ad .
fcriptumEla-iigi/ii
fitzlob
ms igitur in cruce _CHRI'sTvs, vficut aquila prouocatfffiiiim

ad volandum lilios ac pullosiuos, yt, rel-itis rcbusiff'fffn

L V

"

'terlraliu

d
~
l

8l

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS I.

terrenis, fuperiora bona affe&ent, &, more Macarii , funeftae terrae vitaeque morcali renuntient , ad
hoc fe peculum componentes.
Crux M ar Ii, Crux mortalitatis humanas.
SSST
Raue iugum , crucem magnam impofuit
inftrumen- \JTDeus fuper omnes filios Adas 3 quos terreos.
HtTiATttS
bni vi. & lteos condidit, & terrae fmul affixit. Crnci morf.xi^j. talicatis fuse adftridus gemebundus Dauid ait : Heu
mihi 3 quia incolatm meus prolongatus efl habitaui cum
habitantibus Cedar3 multm incolafuit anima mea. Hanc

Rom. 7,

eamdem crucem Apoftolus patiebatur, & exclamabat . Infdix ego homo , qu me liberabit de corpore mor
tis huius ? Optabat Paulus , vt clauis terra diuulis , facultas ibiauolandi concederetur. Cupiebat

;,. dijfolui , ( ejfe cum Christo. Cui terra & terrea vilabnm-

ta crux eft , auolandi furfum ineft defiderium, continere fe non poteft 3 nec contineri clauis , qu mi-

pfai.54,7. ns myfticus Mac arivs fit, & exclamet : Jshat mi

hi dabit pennas ftcut columba, & volabo, $> requiefiam?
Carnea columba eft, nec tarnen caro impedit, quo
minus in altum volet. Pulchr Bailius Epift.166.
Qui namque cur hmus vita admodum funt occupatio in
flar auium carnofarum funt , qua fuflr alat humi cum
pecudibus detinentur.
Crux

> SVPERIORIB. CRVCIP. ET CRVCIERIS. 83

Crux M A R 1 1 , Crux segrotantis.
Vm valet homo mortalis , ita fuper terrain uftnmm.
degit, vt quail clauis adftrictus efl videatur.
"Nequit rebus terrenis auelli, earum affecT:ionibusr'eni''
alligatus : fuperuenit asgritudo , & omnes illos affetus voluptatnm, diuitiarum, & bonorum, quibus fortiter tenebatur 5 feponit & abiicit. Iacet in
ledlo Mac ARU , qui cum terrae affigeretur, claus!
ferreos, quibus conftri&us erat, reiecit fe, &c fe in
Hbertatem afleriiit, qui ante captiuus erat. Captiuus
ille erat, qui & dicebat : Adk&fit pauimento anima mea. plnt,
Morbum incurrir: Non e fanitas in carne mea. Ex- .37,4,
pertus liberationem , & nexibus liber cecinit : Di- PKnj,
rupii ^vincula mea , ubi facrificabo hoiam laudis. Felix
illa aegritudo eft , quae hominem eximit vineulis
terrenarum rerum. Quae autem hace vincula fine,
feribit Epift.3P.Auguftinus: Vincula hum mundi a>entatem habent yeram, iueunditatem fidfam j certum dolo
rem, incertam voluptatmi durum laborem} timidam quietem s rem plenam miferi > >eciem beatitudin inanem.
Graue iugum , & fimul vinculum filiorum Adami eft : vtrumque tune prazeipu homo experitur,
cum leclio affixus aegrotat, ./Egrotabat virgo Elifabetha, &, vt eius tradit hiftoria, poftulauit en ix
\r
I
i

Chri-

84

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS I.

Christo, vt ab intolerabili vinculo languoris fui mifericorditer earn abfolueret. Refyondit ei Christvs : Cito
*venw , ' abfoluo te. Graue iugum mortalitatis hib
manse, cum dixerit S.Ambrofius Sermone 7. in lob:
Tantis malts h&c vita repleta efi , njt comparatione cms
zxchMh mors remedium putetur ejfe, non poena. Quifquis in tertu.

ra degit, laborar, & aegrotat, Macarivm ibi non

modo confiderandum , fed etiam imitandum pro-

ponat. Confideret qualis genitus fit conditionisAdar

i.Cof.15, filius. Primus homo de terra terrenm , qualis terrenus.
47 48.
1
.
tales & terreni. quorum fingulis competit illa vox,
.118, jdlji pauimento anima mea. Confideret, qualis euadat is, qui veftigia fequitur venientis de cario ChriLCor.15, sTi, vt caeleftes nos omnes reddat. Secundus homo de
47 48*
aelo efl caleflis : qualis caleis , tales fir) cxlees. Primus
ille cruce auolauit , & in cruce & ledo iacentes
ad volandum prouocauit. Caeleftis Macarivs eft,
qui urum aeger & fanus afpirat , & imul upirat.
Macarivs imitator Christi eft: nos Macarii, icut & ille Christi , vt nullis nexibus , nullis terrenis vinculis detineri patiamur , qu minus
fuperna arFecbmus. Pradt Macarivs, & vt illum
Ecd.}8, fequatur patiens morborum & laborum , cor fuum
dabit in jimtudmem .

Leua

DE SVPERIORIB. CRVCIF. ET CRVCTPERIS. 2$

Lcuamen laborantis & aerotantis.
REx gloriofus nobifcum in terra manftt , vr, vinus tu
cm facram & carleftem pcrcipimus Eucha- thA"^u'
riftiam , non qua: fuper tcrram font , more mortalium 3 quaeramus , fed qua: fuper caelum font , im*
mortalium ritu afFc&emus : ac proinde fada iam
confecratione

fuftollitur in altum Agnus 3 qui nos

ad cadeftia vocat ; & , ne deficiamus in via 3 facro

nos confirmt cibo,ad cuius efum nos omnes mor
tales excitt. Venite ad me omnes, qui laboram3 * one- Mntth.n,
ra-ets3 & ego refictam vos. Mortalera^igebat Elias, Lvw.
cum fub vmbra iuniperi totus fatigafR fuccumbe- *;Res-,?i
ret: verum cm myfticum panem Angelicis manibus miniftratum guftaifet , immemor mortalitatis
humana: 3 de terra, in qua iacebat, furrexit , nec
quieuit , donec in montemHoreb afeenderet.
Glorioum opus Artis Cmcis Sc patienriae,
Aurea aureola corona.
AVrum terra gignitnr, & tarnen fuo fplendo- *,
re refert cadeftem Solem. Corona digni funt Z'Utnaurea , qui cum terra fuam originem ducant, ter- T*"
rena non fjpiunt -, fed fapiunt illis cadeftia , cm &
ipil cadeftes iint. Quis cdets3 tales & edefies. Cm i.cor.i;.
L 3

int

86
'S ACHI 5ANCTVARI1 CRVCIS PARS I.
ffine tales non nature conditione 3 fed fublimitate
loan. 6,

morum , aluntur eibo ca:litus dato. Hic e pais, qui

5 9'

de calo dfendit. Aluntur cadefti epulo , vt in de vires

acquirant ad rumpendos carnis nexus , quibus ter
ra: inuiti aflguntur, femelque foluti ac liberi ad u
reas afpirent coronas , quae funt in regno cadorum

nZtii

^borantibus & atgrotantibus deftmatae.

Sarcina

tatt.

mortalitatis humana:, martyrium cert dim m, fed

dignum corona vita: im mortal-is 3 qua foluta & libe
ra anima ornabitur. Huius marcyrij finem deilderans in extremo agone pofitus Eugendus Abbas, ac

Extum

ca:leftis coro^: auidus , dicebat Monachis : Parcat

rmtb.

Vobis omnipoWm Deus3 qui me tanta imqualitate conriSlum non permittitis corpore vinculis iam exolui. t ideo
rogo 3 fi quidfeni3 fi quid paterna pietati pr<eatis3 ne me
renete diutis 3 fed tandem tranfire permittat. Accedic
& Nicolaus Tolen tinas , qui afliftenti iibi miniftro,
cm anima: & corporis inftaret enodatio, adiu rabat:

pfai.ii5, Vide ne ceiTes pronuntiare in au res meas : Dirupii

Domine vincula mea, tibifacrificabo hoiam Luds.

Proferatur nunc in publicum faneti Nestoris

Epifcopi exemplum ; in quo , tamquam in praxlariffimo ipeculo , fulget imago retends mortificationem & morbum.
EM

lO.

Ne tu Nef't'oreez Neger _fen:ffm

, quam/gum5;premier vnu les .
--..__. --4. _..-._

._A

idl||l|

DE SVPERIORIB. CRVCIF. ET CRVCIFERIS. 89

EMBLEMATICA IMAGO X;
S.NESTORIS EPISCOPI CRVCIFIXI
EXPLIC ATA.

ANCTVs Nestor Epifcopus Tub Decio sur

Imperatore Deum vnum ei prardicauit, lmny.
&c cultum inanium imulacrorum va-Iolog'
num ee declarauit : quam ob caufam de
mandato Praeidis Pollionis in actus , aetei>
nis annis autus eft. Mortales omnes Nestorios
annos viuere concupicimus, & vi illos .acquiramus,
nece eft ve carnem noftrm crucifigamus. Aiim*.
ptum probat Apoftolus, &: tandem concludit: ErgoKom.t,
fratres debitores fumus non carbi } vt feciindm carnem
njluamm. Si enimfecundum carnem mixeritis 3 morieminii fiautem fkia carnis mortificauerit 3 viuew. Cruris
inftar mortificatio carnis ci\3 quae mortalem in no
bis hominem crucifigit , vt nouns homo immorta-

lis & aeternus reuiuifcat. Toms viuus apparet in

cruce Nestor Epifcopus, vera: mortiflcationis fpeculum , vt vel eius effigiem contemplantes nouerint sympathy
vitam in cruce ee.Vnde & Christvs iam refufci- S/ffi/**
tatus geftat in manu crucem , vt inc cruce vitmjff""immortalcm eile non poe manifeftet &oftendat.
i.

' ,

Crux

Sjf**'

5)0

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS I. '*

Crux N es T o R i s , Crux mortificationis.

crux mer- TW TEgotiura fatis difficile , degere in carne , &
tificatioms, J^^^
infirumtn- J_ ^| carnis ritu non viuere. Rem raagnam poftulat Petrus , cum dicit : Obfecro vos tamquam adueas
rPctt.x,
Ib

ftJ peregrinos abinere vos carnalibm defideri. Hare

prima lex mortificationis eft , cui duas alias adiungit S.Bemardus Sermone de Peregrino , mortuo, &:

xtttk emeifixo. Felices, inquit, qui fe prafenti [aculo nequam

th.

adueas ($r peregrinos exhibent, immaculatos fe cuflodientes ab eo. zAbineamw ergo carnalibm defideri , qua
militant aduerfm animant, tamquam aduea f) peregrini.
Peregrinus quippe via regia incedit , non dclint ad dextram, neque adfiniflram. Secunda lex mortificationis
eft, vt inftar hominis mortui homo fe gerat. Omnino felix mors , qua c'immaculatum feruat , im potms
\dienum fkeit ab hoc Jaculo ! fed neceffe e, vt qui non vuuit ex fe , viuat Christvs in tilo. e enim quod

GaU.io ait Apoolns : ZJiuo autem tarn non ego , viuitvero in me

Christvs. quafi diceret, Ad alta quidem mortuus fum,
non fentiq , non attende , non curo , fi qua vero funt
Christi , hac viuum inueniunt. Tertia lex mortifi
cationis eft , vt hominem cruci addicat , quemadmodum Paulum ddixiz.Audt igitur ipfum de hac tanta
Ci.,i4. altitudme non in fe gloriantem , fed dicentem : Mihi abfit
gloriar*

DE SVPERI0RIB.CRVC1P. ET CRVCIFERIS. 9l
gloriari nip in cruce Domini noflri Iesv Christi , per
quem mihi mundus crucifixm e> (jr ego mundo. Non film3 inquit3 mortuus[um mundo3 fed

crucixus3 quod

e ignomtniofum genus mortis.

Crux Ne st ri s , Crux aegrotaiitis.
CRux Nestoris, crux mortificationis eft3 inrumen.
dubiurn , quin homo per morbos & ^-'"'
dines in eum ftatum reduci foleat , vt & aduenam '
& peregrin um , mortuum & crucifixum mundo fe
eile confideret. RefertNESTOREM in lecto,vthunc
eumdem referat in seternitate. Qui morbo pulfatus
Christy M iam pulfantem per segiitudinem ientit , non ram moriturus , quam in sternum victurus , ad formara Nestoris in lecto eft , quemadmodum nott Gregorius Homil.13. in Euang. $}
autem de fua ?e & operatione fecurus e 3 pulfanti confeim aperit, quia latus ludicem fuinet 3 $ cum tempos
propinqum mortis aduenerit 3 de gloria retribut ionis hilaris
erit. eadem codtatione , cum ser effet Baillius , f muniebat , quemadmodum Epift. 60. fcripit ipfe : ompleSIenda emm tribulatio fuper tribulatio- **tti
3 ies fuper >em 3 adhuc modicum 3 adhuc modicum, "*""
*Ad ium modum alumnos fuos Spiritus finUus futuro- ifai.io,
rum promiffione recreare nouit. Vo tribulationes enim fe-^'
M z

qui-s

?1

. SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS I.

quitur Jpes. Jgjta yero fyermtur , fubfequuntur.

*( etiamjt njnwerfam hominum vitam quis obiecerit,
bremjjtmum tarnen efl ims fj)Atium refyeBu infimti feculi
quod m fpe nora reconditum efl. Ad nutriendam hanc
fpem occurrit asgro Patris inftar Nestor Epiicopus , & monet vitae lignum eTe facratifimam
Christi crucem , & hanc eamdem eTe , quam
afFe&us morbo ipfe in lecto doloris patitur. Dum
cruciatur , eonfiderare oportet , cruciatus efl vita
les, qui vitam asternam afferunt. Afferunt patienti,
oranti , & deprecanti : Rex gloriofe , qui mortificatus carne , viuificatus autem fpiritu asternitatis aditum referafti , exaud preces & gemitus asgrotantis,
qui variis morbis mortificatur , vt fibi vitam acquirat. Hoc votum aegrotantis Nestoris eft, & pro
voto fuo ligno vitas vitam leget , fi colat ipfe pacientiam, quam coluk & feruauit Nestor , cuius
vel vna dies antiqui Nestoris diuturnis pramalet
annis. Dies hace aetemitatis eft , quam noelibus fuis
laboriols virtute patientia: tranfalis homo infirmus promeretur : & ne meritum fuum amittat vel
diminut, fugiat omnem impatientiarn, ruet
toleranriam j & vt illam iemper feruet, femper
xccjj.38, illicfam inuiolatamcjue retineac ; Cor fuum dabit in fimlitudinemptfune.
-

Leua

DE SVPERIORIB. CRVCIE. ET CRVCIFERIS. $>5

Leuamen laborantis a?grotantis.
REx gloriofus mortiicatus carne , viuificaras vhm s*
autcm fpiritu, eternitatis aditum referauit, ^ehar'lunobis aeterna futurae vitse pignus ddit & tradidir.
Et quidem Euchariftia cm fit Caro & Sanguis
Christi , carnem fanguinem fapiat, efficit, vt qui particeps eius eft in carne, feeimdm
carnem viuat. Quapropter, qui affectibus fnbiiciendis ubiugandis laborant, recurrant ad Eu chati fticum Agnum , acceptent fibi fa&arn oblationem,
Uenite ad me omnes , qui laborat yft) onerati eis , & Matth. 1 1,
ego reficiam vos. Contendimus, dum viuirnus, fuper-18'
biamvita* mortificationis gladio vin cere fperare, quidem poflumus banc vitoriam compara
re, nifi adfit Euchariftia , cuius tanta virtus eft, vt vuticnt*.
qui illam dign fumar, non fibi, idDeo vkiary
Deo, fed fibi moriatur.
Glorioum opus Artis Crucis &C patientia?,
Aurea aureola corona.
CVmRex gloriofus onere crucis grauatos &af-
fli&atos vocat ad refectionem , vocat ad men- 1>} vtutnfam , in qua non folm porrigitur Euchariftia , fed maT
etiam coronas & corollas proponuntur & offeruntur
. . .....

M 3

iis,

94

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS I.

; iis , qui nouerint perfequi fe , afficere fe many rio,

& pretio mortificationis fuse aeternam immortalitatem mercan. Reformatur hc imao cordis & anima; voluptatum abnegatione , & carnis maceratione , in cuius ftudio & exercitio corona vitae aeterAurtU na; fabricatur. Solus Christvs , vt lib.io. in Lucac
mortifie-X

ni'"'
titms.
cap. p. amrmat Ambroiius, efi plena imago Dei3 propter
exprejftm in fe paterna claritudin imitationem. fuftus
autem homo ad imaginem Del eil } ft) propter imitandam
diurna comerfation mditudinem mundum hune Dei
cognitione contemnatj nioluptatefque terrenas verbi per
ception dejjficiat , quo alimur in vitam. Vnde (fr Corpus
Christi edimus 3 vt vita aterna poffimus ejfe partici
pes. Non emm vitJus potus nobis loco Jj?ondetur f) honoris } fed communicatio gratia calefl vita.
Vita; eseleftis & draina: gloriac auidus ibat ad cru
cera Nestor , & cm eilet crueifixus , tamquam
bwyw

cathedra docebat 3 & dicebat : Filioli, jlabdis fit noftra

limit,

confeffw ad. Deum. Compatiamur eiy Vt conglorificemur. Et

cum dixiTet, Amen, obdormiuit & quieuit.

Proferatur nunc in publicum fan&i Astii Epifcopi exemplum -, in quo , tamquam in praxlariiimo fpeculo, ferentis amoris & morbi flammas conipicitur.
EM-

llll|||
i. lo-III
.Illu
Il."

.:.. rz... si. .

im@ I

Pam nymlw tera,

f tur
,_
*_

_ww--4-,

DE SVPERIORIB. CRVCIF. ET CRVCIEERIS. 9f,

EMBLEMATICA IMAGO XL
S. ASTII EPISCOPI CRVCIFIXI
E X P L I ATA.
ANCTVS AsTIVS Dyrrachij bis EpifcO-! larryro!
T
-i-
N
r \ Roman.
pus lmperatorelraiano primo cruel ar-| ly.iuiii.
fixus eft , flam mis deinde addicbis . nel
crux deeic igni , cruci ignis deeet.
[Flamma amoris diuini ligno crucis alitur , lignumcjue faerse crucis flammis charitatis ardefeit. Crux
amoris, & amor crucis, miro fibi modo refpondent.
Nortis efl vt mors ddeSo. Similis morti eft , quaz per Canes,*.
crucem Martyri infligitur. Confirmar hoc ipum
Gregorius Homil.ii. in Euangelia. per Salomo
nen? dicitur , Fort eil vt mors dtlew j quia ^videlicet
cut mors corfus intermit , c ab amore rerum tmpora
1 tern nj'itA chantas occidit . SN^arn quem perfeSie
abforbuerit 3 ad terrena forts dederia infenbilem reddit. Pendens A s T i v s cruce, & ad pedem crucis
flamma , confonant inter fe , & imul indicant , ve
quemadmodum interimit corpus crux , fie etiam Sympathi*
ignis cseleftis amoris mundanis afFecbbus animamj Cbrifti t.
jftij Aremortuam reddit. Christvs ipfe fie crucifixus Njj*^"
eft, vt amorem fuuin oftenderet: fie amorem fuum "* rts.
N
often-

5)8

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS I.

oftendir, vt crucifigeretur , quoniam nos omnes dilexit. Ad pedem crucis Astii excitt ignem tortor,
&quidem flamma charitatis atu tribulationis accenditur. Ad hoc igitur fpeculum patiens fe amator
componat.
Crux Asm, Crux amoris.
- ^Imiles nos omnes AsTio efle cupit ac petit
<3 Paulus : In charitate radicati3 @rfundati3 vt pojfit
b"i%-

comprehendere 3 qua fit latitude, {jtj longitudo3 &fubli-

Ep"hch m'lta 3 & profundum. Quid hie lateat , detegit Au1 7"

gu ftin us in P fal m . i 3 . Fortajfe crucem Domini fignificat. Erat enitn latitude 3 in qua porreSa funt manus j longitudo terra furgens3 erat totum corpus infixum s altitudo3 ab illo innexo ligno furfum, quod eminet; profundum3

sxdtatio njbi erat crux , ftj vbi ?es omnis vita nora. Paulus
th.

ipfe radicatus & fundatus erat in charitate, & fimul

Rom.s,

affixus cruci , dicebatque : nos feparabit chartate Christi*? tribulatio ? an anguia ? an fkmesl
an nuditas ? an periculum ? an perfecutw ? an gladius?

pfai.4j,

(ficut fcriptum e : Quia propter te mortificamur

die , aimati fiumus ficut oues occifionis.) Mortificabatur tota die, quoniam tota die diligebat : & quidem.

Rom.s,

amoris crux ic firmiter amantem tenebat 3 vt ab ea

nulla poTet vi diuelli. Certm [um enim 3 ait Paulus,
quia

DE SVPERIORIB. CRVCIP. ET CRVCIFERIS. 5>2

quia neque mors , neque vita , neque Angel , eque Phncipatus y eque Uirtutes , neque mantia , eque futura,
eque fortitude , nequi altitudo , neque profundum , neque crtura aha potent nos feparare chntate Dei3 qua
efl in Christo Iesv Domino noflro. Ignis non accenditur fine labore ; fine labore diuinus excitatur
amor . Hinc fanche memoria: Syncletica in Apo
phthegm. Patrum : Jhii ignem accendere ^volunt, prius
fumantur 3 (frex fumi ^mdeflia lacrymantur. Ita $> nos
oportet diuinum ignem cum lacrym atque laboribus m
nobis ipfis accendere. Etenim iuxta tritnm fermone
prouerbium , <Abfque labore ftj dolore non <-vimtur in
amore. Crux igitur amoris crux AsTli eft, qui cum
diuino Ignatio exclamt : Amor meus crucifixes efl. c
cum diuo Paulo, diuino ifto amore captus & virtutis ecftaticae particeps fahis , ait : Vim ego iam non Gaiat x,
ego3 viuit vero m me H I s V s : tamquam verus [
amator & qui exceiit fe Deo , & iam non vitam 1
fuam , fed amati tamquam vehementer dilectam
viuens. Hocvtique modo primi illi diuini amoris
preceptores pro Christo quotidie morientes, tefcificabantur, vti par eft, & fermone & opere fe nil
aliud nofle neque diligere preterquam Christvm,
eumque crucifixum.

Crux

100

SACIU SANCTVARII CRVCIS PARS I.

Crux A st 1 1 , Crux aegrotantis.

nflrumen- i^lix lecbis xgrimdinis , cui adiundtur amor

tum artis Ba^
11
bene mo- JL diuinus, vt qui febribus arder, ardeat mais diCant.1,4. uino amore3 & dicere queat, Amove tangueo. Qui lie
affigitur ledo , vr amanter aegritudinem patiatur,
fimilis eft Astio Epifcopo , quem Christi
jeharitas cru ci ua: adiudicauit, dam nan it morte ; &c
dum tormentis affligeretur 5 infenfilem Mrtyrern
reddidit. Reddit & argrum , qui tacbs fablimi affedu exulat ipfe fe , & acerbos dolores non fen tit , curat. Sed eque hoc mirum (vt loquar cum
th.

Bernardo Serm. 61. in Cantic.) exul corpore dolo

res corporis non fentiat. Neque hoc fecit flupor, fed amor,
Submittitur enim fenfm 3 non amittitur. Nec dee dolor,
fed fuperatur & contemmtur. Ad hunc amorem allieere conatur xgrotum S. Auguftinus Tracl. de Vifitat. infirmor. Serm.i. Si igitur Deum dtligis, difcipli Dei te flge liant em dilig, agellum Dei fufimes. Tuf
fi laborypulmone deficit, cibum omachm re>uit3phthifi
decoqueris3 dyfenteria ftuciaris 3 multimodo morborum ge' nere ajceris ? fed 3 oculum habes 3 cordatta es3
Deidona funt. Quidquid Midas tangebat , in pretiofum aurum vertebat , quemadmodum narrt fabu
la. Hoc autem verilimum eft , vt quidquid graue
amatorj

DE SVPERIORIB. CRVCIF. ET CRVCIFERIS. lOli

amator diuinus tangir, licet alias malum fit, totum
vertatur in bonum . Dtligentibits Deum omnia coope Rom. ,
8.
rantur in bonum : vt & morbi & infirmitatcs, quibus
pulfantur , beneficiorum loco accipiantur. Diligebat Andreas Deum, & eius amor crucem illam, cui
iuerat adiudicatus , bonam reddebar : vnde & ipfe
exclamauit, 0 bona crux ! Bona crux eft, cui diuini
amoris ignis accedit : acceifit & cruci Asm , & idcirc mala cenfenda non eft, nec malus cencndus
lectus , nec morbus , cui flamma facr dile&ionis
adiungitur. Charitas patiens e , benigna eB , & qui i. j,
4tabus amore laborar , & non valet , cultor paticn
tix exiftat , vt rfrt in cruce A s i v , qui tole
rantiam cum ine amoris coniunxir : coniunxerat
ante Rex gloriofus Martyrum Christvs. Ne fcparet a;ger, quaeDcus fimul connexuit: Cor fuum da18.
bit in fimlitudinem .
Leuamen laborantis bc aegrotantis.
Il Ex gloriofus , cm dtlexijfet fuos , qui erant in ^oan.13,1.
Vhtut Eu~
jAV.wMwfo , in finem dilexit eos , au&or & inftitutor Itharifiit.
ivenerabilis Sacramenti. Christvs tune temporis
jardebat intus amore , & quodammod fe leuauic
ac recreauit , cum foras flaTnma charitatis erupit,
& facram Euchariftiam condidit. Hoc fibi leuaN

men

101

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS I.

men exoptabat fponfa Christi , cum diceret

Cantic.i, 5. Fulcite me floribm 3 flipate me malis 3 quia
amore latigueo. Ad hos Eucharifticos flores , & myftica mala languentes amore vocantur , & quidem
Matth. 1 1 Christo: Z)ernte ad me omnes , qui laboratis 3 ffl
8 .
onerati eflj ftj ego refictam Vos. FaceTant ex hoc conuiuio qui amare nefciunt ; conuiuium enim amoris eft. vnde Sponfa Cantic.5, 1. delibuta gaudio dicit : Comed fiaum cum melle meo 3 bibi mmum meum
cum lacle meo : comedite amid, ft} bibite3 & inebrtamim charijftmi. Accerit amicos & chariiimos , vt par
ticipes acrorum myfteriorum fiant , & Agnum
pafchalem fumant. Monet vt comedant , bibant,
& inebrientur. Laudabilis ebrietas venerandi Sacramenti eft, cum ita hominem poflidet, vt extra fe il
ium conftituat, & immemorem fui reddat. Habet
banc vim Euchariftia 3 vt hominem diuino accendat amore , &femel accenfum furfum ferat 3 furfum trahat humanarum rem m immemorem , memorem diuinarum. Felix ebrietas, quae fuse infirmitatis oblitam inflammat animam, vt virtute accepti
viaticum. Viatici magnos nimos concipiat ad pugnam , &
lu&am cum hofte & morte futuram-

Glo-

DE SVPERIORIB. CRVCTF. ET CRVCIPERIS. 105

Glorioiim opus Artis Cracis c patientia^
Aurea C aureola corona.
IN ardentis ignis forraam ardet & ignefcit amor, n<,mr &
r . r 1
n
rtem beignelcit & rulget aurum, cx quo corona conltrui- ni vim*tur danda pro mentis iis , qui flam mas diu inae -/"
ritatis patiunmr more Ast 1 1 , & Auguftini , qui
cruci amoris affixus, &c fimul eius ardore accenfus,
cap.18. Meditationum , poftquam dixit , Tu es Deas
3 pais meus vims 3 Sacerdos in ternum, dux
meus ad patriam s conftitutus in eius prarfentia iubiungit : 0 ?lendor paterna glori3 qui fedes fuper Cheru
bim 3 ft} intueris byjfos 3 lumen ueridicum 3 lumen mmans 3 lumen indefictens 3. in quem dederant Angel pro
veer ! Ecce .cor meum coram te efl : difeute tenebras
eius 3 yt amor tui ciaritate plenius perfundatur. Da mi
hi Deus te 3 redde mihi te : en amo te3 & parum
e 3 amem yalidis. Non pojfum metiri 3 yt feiam quan
tum det mihi amor tui ad id quod fatis e3 nit currat
ita mea in tuos3 auertatur3 donec abfionda
fr in abfcondito yultus tui.
Hanc patiebatur crucem S.Francifcus nofteiXauerius, magnus, & ita auguftus amator3 vt clamaret : Sat e Domine , fat eH. nee diceret cum Auguftino : Non pojfum metiri , yt feiam quantum det mihi
amoris

IO4

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS I.

amoris tui ad idquod fatis efi vt currat vita mea in am\lexus tuos. Menfus eft magnitudinem crucis uar,
& eile fatis putabat, ve in amplexus diuinos rueret
Aureola
ferons
amores.

& corrueret, & de mann Omnipotentis in caelis u

rea corona & aureola feruidus. amoris Martyr coronaretur. Et quidem coronatus eft. Nec quidem

.Cor. 13, contra nobilem conditionem charitatis , qua; non

quxrit qua fu funt 3 appctentia cadeftium coronarum eft, cum nihil velit &c quaerat extra Deum, qui
Sanctorum omnium corona eft. Ad hnc coronain
trahebat amoris ignis fancbm Auftrebertham virExtrema ginem 3 qua; in lecto iacens clam abat : cce ego ad te
verba mo
Vento quem amaui , ad te propero quem dederaui 3 ad te
rierais.
fitio peruenire, quem femper ardentifjimo amore ddexi : in
te Jj?ero , non confundar : tu meum fufeipe fymtum in pa
ce fimpiterna, ne aduerfum me prteualeant immici iacula.

Proferatur nunc in publicum fan&i Petri Epiicopi Damafceni exemplum -, in quo , tamquam
prarclariimo exemplo , fcandali tollendi & morbi
aeeipiendi forma confpicitur.

EM

e a laon's l
ad moror in ternir, :um 5mt
12..

Ogarta . me rutilz's ?

hn'ste 17011}.

.JTM .`

.
.

__

'il lll-IIIII
| Il.

I
I

'
DE SVPERIORIB. CRVCIP. ET CRVCIFERIS. IO7
EMBLEMATICA IMAGO XH.
S. PETRI EPLSCOPI DAMASCENE
CRVCIFIXI

E X P L

I A T A.

ANCTVS Petrvs Epifcopus Damfce- Martyroi.

il
i.
Menolog.
nus , amputatis manibus , pedibus , lm-^
guaque fimul auulfa , Principe Agarenorum in crucem fublatus eft. Sine pe
dibus caelum ingreditur, fine manibus accipit palmam , fine lingua loquitur Deo , & monet nos oranes , vt & manus & pedes praecidamus , fi force impediant } qu minus in caelum veniamus. Hue pertinet, quod frater -/Egidius difcipulus S.Francifci monebat : Si vis bene & acute cerner 3 erue tibi oculos. Si
u audire perfecle, obtura aures 3 vt fis furdm. Si vis
recle

prAclare loqui 3 pracide tibi Imguam 3 vt obmu-

tefcai. Si vis probe efcere omnia opera tua 3 amputa ma

nus tuas. Si cupis ejfe membris omnibus integer ft) per-\ .
feclus } mutiles ea. Hoc ipfum eft , more Petri Damafceni, myftic carnem propriam crucifigere. Praererea crux fatis grauis eft , in eum ftatum hominem
eTe redatum , vt comuneros fibi amicos teneatur
le repeliere, fi velit regnum cadorum fibi promereri.
A _

Quam-

108

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS I.

Quamobrem Christvs charorum omnium reLoc 14,

nuntiationem cum laboriofa cruce coniunxit. Si qu

njenit ad me, ffi non odit pattern fuum, <r matrem3 &
<-uxorem3 (djrfilios, ft)]jratres 3 ($r forores 3 adhuc autem
& animam fuam3 non poteft meus ejfe difapulus. Pars arboris abfcia crux eft , & ha:c arbori , terra: , radicibufque renunciar , vt fiat crux ; & quifquis fe ad
formam crucis componit, debet abnegare parentes,

Sympathie
Chrii &
Petri tnafceni
Artificum
vitanii
feandali.
loan, y,
ti.

propinquos , omnes charos & amicos. Sic Petrvs

Damafcenus fuadet , perfuadet item Christvs,
qui paffioni iam propinquus abire permiiit Aport
los , amicos nimirum fuos , & in paiione fua religiofus cultor filentij, valedixit Matri & Ioanni, fuit
que fe chads pignoribus orbauit & priuauit.
Crux Petri Damaiceni , Crux feandali
virandi.

Crux vita SAtis magna crux cenfenda eft , quam Redemti candali,
inftrumen
ptor nofter iniunxit, & fimul appofuit, cum di
tumartit
bene VI- xit : Si manus tua, njel pes tuus fcandalt%at te 3 abfade
Matth. 1 8\eum 3&)pronce abs te : bonum tibi eft adnjitam mgredt
8.
Excitatii debilem 3 vel cUudum 3 qum duos manus vel duos pedes
laboran habentem mini in ignem aternum. Quanta crux ifta
te.
fit , exponit in hunc locum Hieronymus, Jgitur
nis truncatur ajfefius 3 ffi vmuerfa propinqmtas ampu-*
tatur,

DE SVPERIORIB. CRVCIF. ET CRVCIFERIS. O<>

tatur 3 ne per occafionem pietat ynufquifque credentium
[cndalo pateat. Si ita efl tibi coniunUus 3 vt mantis, pes,
oculus 3 & e rvtd atque follicitus 3 & acutus ad perfyiciendum 3 fcandalum autem tibi facit 3 & propter dijfonantiam morum te pertrahit in gehennam 3 melius e 3yt
ig) propinquitate eius 3 ff emolument carnalibus careas,
qum dum yis lucrifitcere cognatos G? neceJfarios3 caufam
habeas ruinarum. Accedit & Ausuftinus libro de Salutar. docum. .. Amicus e3 oculus e3 manus efl
amputa 3

proiice abs te. Noli confentire. Membra et'

iam nora in corpore noflro confufionem fkciunt. ZJnitatis

toniunSiione njiuunt 3 f) connexione inuicem conneSuntur : vbi dijfeno 3 ibi morbus & yulnus e. Accedit Se
Cyrillus lib.11. in Ioannem cap. . Difcimus quando
tempos ad certamina yocat 3 ne fi etiam qui charijfimi no
bis funt 3 prohibeant 3 turpe forfan putantes 3 mentem yllo modo illis adhibeamus. Non enim fatana dijfert 3 qui
feandala ponit 3 ftj quibufeumque modi's reUa fententia
hommes feducit. ^uodetiam Chrstvs oendere yidetur. Si oculus 3 inquit3 dexter feandalizat te 3 erue eum3 Matth. j,
& proiice abs te. Quodenim felicitate nora nos femo- 9'
uet 3 etiamfi amicitU lege nobis coniungitur 3 etiamfi natu
ra ipfa &fanguinis proprietate copulatur 3 3
fed altenum hoile putandum e.

HO

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS I.

Crux Petri Damafceni, Crux
asgrotantis.

mfirumen- y^SVm morbus ingruit , & vfum mannum , pehnc mo-

V->dum 5 & lingua: impedit , Petri Damafceni

inflar lecto affigitur atgrotus. Qud fi aeger manibus , pedibus , & lingua labi confueuerit s foletur fe
ipfum , cum videat peccandi inftrumenta & organa
defeciTe. Cm manus & pedes deficiunt laboranti
podagra & chiragra , i le&o fixus inhaereat , reda
cts ad eu m ftatum eft , in quo Petrvs Damafcenus depingitur. In hoc ipfo ftatu erat Gregorius
Magnus , ficut & ipfe fcribit lib.7. Epift.117. tis meis exigenbm } ecce iam vndecim menfes funt 3 quod
Hjdde varum e 3 fi de lefio aliquando furgere potuero.
Tantis enim podagr<e3 tantifque moleiarum doloribm pre~
mor3 vt yit mihi gramjjlma poena fit. Htotidie enim
in dolore deficio y 7* mortis remedium expeSIando fufyiro.
Redacbjs ad banc neceflitatem infirmus , cm ia-

u!'***

ceat jn \C&Q ^corporis orbatus fun&ionibus , nec

fe , nec ftatum uum deipiciat , fed audiat Ambrofium lib. i. de Iacob & vita beata , cap.8. Sed forte
altquis putet , gritudmem atque imbecillitatem corporis
impedimento ejfe ad perfetftonis muntts implendum 3 eo
quod non pojjit opera manuum yjla ficlaque prodere. Ve
rum

DE SVPERIORIB. CRVCIF. ET CRVCIFERIS. III

rm bi iufius impedimenta ejfe non fentiet 3 into etiam
eum, qui illa mirabtliter defeat 3 corripiet , ($r quafi
ijrmttitm arguet 3 quod pirn in corporis vfu 3 qum in ani
ma virtute conflituat. Elucebat hsec virtus in Bernar
do affixo lecto > qui cum extreme aegrotaret , ne ce
teris fcandalo eilet , mori malebat. Viuere , inquir,
erubefco3 quia parum proficio : mori timeo 3 quia non fum
paratas : malo tarnen mori3
mittere

mifiricordi Dei me com-

commendare 3 quia benignus

mifericors efl3

quam de mala mea conuerfationefcandalum facer. Difcat

asger mori potius quam fcandalum dare : difcat de
orare : Rex gloriofe , cuius crux diligentibus legem
tuam fcandalum non eft , hanc mihi gratiam con
cede, legem & crucem amanti , vt corporis aegritudo quam patior , tollat & abfeindat omnia offen*
dicula , qua: falutem anima? impediunt. Quifquis
hoc in voris habet , componat fe ad formam P eTRI, qui legem de candalo latam religiose feruauit , & feruandam cruce docet ; docet & patientiam , quae necefaria eft iis , qui cum ipfo laborant
Se egrotant.

Leuamen laborantis aegrotantis.

REx gloriofus nec manus , nec pedes , nec lin- virmz*guam ad vinditam in cruce habuit 3 & idem F
"*
Agnus

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS I.

Agnus nec manus 3 nec pedes , nec linguam videtur

habere confecratus in Euchariftia : ad leuamcn feruorum fuorum , qui propter cuftodiam legis huiufcemodi membrorum vfu fefe priuant , & eorum
fundtionem patientes in lecto non exercent. Hos
Matth.ii, vocat Christvs cum dicit : Venite ad me omnes, qui
laboraw, ftjonerati efl3 &ego reficiam vos. Et quidem
iacens in ledlo homo nec pedes habet nec manus,
vt tendat in caelum, & illud apprhendt. Succurrit
eius indigentiae Christvs, qui poft fumptum iam
vmitum. Viaticum exerit facra Hoftia pedes illos facrofanctos,quibus in caelum afcendat, manus,quibus illud
capiat 3 ac fortiter teneat.
Gloriofum opus Artis Crucis &; patientiar,
Aurea &c aureola corona.
arumfl-

Lorioius Rex , qui propter vitandum fcanda-

-" Vjlum, fciifionem pedum &mannum , priua**.

tionemque vifus ordinauit & intimauit , meminit

remunerationis futurae in cadis , cum dixit in Euan-^

Matth. 1 8, gelio : tibi e ad vitam ingredi debilem vel claudum, quam duas vel duos pedes habentem, mitti in
ignem aternum. Bonum quidem Petro eft fe in cae' lefti patria pradfentare , pro cuius amore & defenfione permifit fe manibus pedibufque truncan. Deco
rum

DE SVFERTORIB. ORVCIP. ET CRVCIFERIS. 11$

rum fatis eft pro patria irniiia pati ; pro Sc
regno Dei eiufmodi iatsram facer , multo glorioius eft. Terrena patria decorare poceft eos , qui pe
dum & manuum detrimenta propter ipfam ubierunt , reparare tarnen & reftaurare minime poceft:
cadeftis vero patria magna cum gloria facas pro e
iatuvas omnino tollit , & membra amiTa reddit ac
reftituit. Nouerat hanc gloriofi Regis virtutem puer
ille Machabazus , qui iufus extrahere linguam , &
manus extendere,vt carnificis gladio amputarentur,
linguam pofiulatw cito protttlit 3 ?" manm confianter extendit,
cum fiducia ait : E calo ifla poffxdeo 3 fed ^-
7, per Dei leges nunc bac ipfa dejpicio 3 quoniam ab ipfo me
ea recepturum fyero : ita vt Kex3 (f qui cum ipfo erant3
mirarentur adolefcentis animum , quod tamquam nihilum
duceret cruciattu. Ad ftuporem etiam hoftium nihil
tormenta curabat , cum fciret pati fe pro cado &
Deo 3 cuius potentia erant cum magno fcenore
membra perdita refarcienda. fortis ac valida
meditado & cogitado eft 3 qua patiens in ipfa fedtione mcmbrorum deipiciet cruciatus , defpiciet
&c amicos., notos & propinquos , expe&ans plenam
& plenariam compenfationem cm ingredietur ad
vitam , & ad vita: iimul coronam admittetur. \tollentis
fx ft feanfpe & expectatione fufTultus cm Laumarus Abbas .
P

am-

114
4

Extrema

11:11:11
.

SACRI SANCTVARII CRVCS PARS I.

afiixus lecito , 86 priuatus fuorum membrorum vfi

bus effet , in extremis aHirmabat: Ego latua im ani
ma, inefabilem Dei mifiricoreiiam appello , vt ianuam pie
tati jim 'velit mibi patqaeere , meambue jlbem

expea

tionem certa promi/ionum arum remunerationefolari.

Proferatur nunc in' publicum fantiC L N

T I s Epifcopi 86 fociorum exemplum, in quo, tam
quam in pratclariffimo fpeculo , ferentis zelum 8
morbum forma confpicitur.

EM

13.

escant am numerosaJh-Ais aceruo

Vobis perjea. gloria, morte venit .

-l

|4|

Lil. l

Il Illl

____-__-

lili;

||||"|

DE SVPERIORIB. CRVCIf. ET CRVCIFERIS. W%

EMBLEMATICA IMAGO XIII.
S. CLEMENTISEPISCOPIJ
ET SOCIORVM PHENGONIS
ET EVC ARPI CRVCIFIXORVM
EXPLICATA.
lemens, Agathangelus, &ocij pro con- Metaph-.
Meaolog.
feTione Iesv Christi , dominante MaximianOjprotra in calcis vina: fornacem,
cuftodia militari feruabantur. Aderant in
militari cohorte Phngon & Evcarpvs, qui fantorum Martyrum verbis & miraculis attractif partibus Christi adhaeferunt. Quam ob caufam vterque crucifixus eft, & vterque zelo accenfus commilitones fuos in partes Christi trahere conatus eft.
Hoc ignum, hoc argumentum perfecbe conueriionis eft, vt qui reuocatus Deo piilimo fuerit, ceteros reducere ad Deum conetur. Audiamus Ambrofium lib.z.de Poenit.cap.6. Suhamus nosDeo> vt
non fubditi fimus peccato , tanta fiat conuero3 vt qui
Deum non agnofcebamw, ipfi eum am ali demonremwt.
Ardebant Clemens & Agathangelus in fornace il-'
la clcaria , non tarn vifibili quam inuifibili flamP 3

ma,

Il8

SACRI SANCTVARII CRVCTS PARS I.

ma , qua zelator animarum Paulus flagrabat , cum

i.Cor.n, diceret: J)u fcandalizatur 3 1 ego nonvror? Diuinus
' hic ignis in Christi pectore ardebat : Zclus domus
^Jmymm tux comedit me. qui & dicit ' lgnem veni mittere in terMiifaZ rAm > & quid volo niji vt accendatur ? Accenfus eft in
pfai.8,

Clemente & Agathangelo, qui Deo Phengvm &

Lac il

Evcarpym pepererunt. Quales patres, tales & pro-

4>-

les euaferunt flagrantes & ardentes zelo conueriionis animarum , quae contra ipfum Deum militabant , & pro Deo iam conuerfas decertarunt , & di! uini zeli ipeculum illuftrarunt.
Crux Phengonis Evcarpi > Crux
zeli animarum.

Crux zeli

Elator conuerfionis animarum fuam portt

iflrumm- crucem, & cruciatur, dum mores peccatorum

ZniZ'iuend,.

iuftinct, & dum amore tra&us ipfe 3 errantes homines ^ perditionis via retrahere contendit. In banc
ipfam fententiam Christvs loquitur lib.4. Reue-

Txcitatio lat. cap. ii<>. S. Birgitta; , concluditque poft multa:

tit. ran~ Ergo, qui ardua vincere proponit, attendat ad tentationes
fuaj 3 ftj caueat ne per inordinata defideria minuatur Dei
Tglw, quia toto defiderio ftj zjlo diurno } &3 cum omnipatientia currendum efl ad peccatorem, opportune ft] impor
tunet Vt conuertatur 3 (j? vbi uijlus nihil proficit loquendo,

DE SVPERIORIB.CRVCIF. ET CRVCIFERIS. j>

do 3 vel admonendo } ibi zelus e exercendus 3 orationumque inftantia continmnda.

Conditioncm zeli huius

Clemens &c Agathangelus in fu calcara proponunt , & quai cxponimt verbis Ambrofij Serm.i8.
in P faim, 8. Zelus charitas e. Denique ^valida &,<*
ficut mors Charitas 3 durus cut infer zslus. Drrn zJt
lus 3 quem vita hums nulla vincit tllecebra. Durus zelus
inferi 3 per quern peccato morimur 3 vt viuamus Deo. An
gelt quoque fine zlo nihil funt , & fubant'u fu& amiu
tunt prarogatiuam 3 nifi eum zeit ardorc fufientent. Du
rus zeli ardor , qui & Andelos &c As;athang;elos accendit. F Angelos tuos Jpiritus 3 & minifiros tuos Piai.ioj,.
ignem vrentem. Talis & minifter Paulus erat, de quo 4'
lege Auguftinum lib.3. de Verbis Domini Serm.2.6.
Tugnat ergo pro omnibus, zelatur omnes Dei %elo3 accenditur pro omnibus 3 & iuflammatur pro its qui extra le
gem funtj ft) pro its qui in lege funt3 Magier gentium.
Crux Phengonis &: Evcarpi, Crux
aegrotantium.
PHENGON & Evcarpvs teneri & infirmi adhuc .
in fide crucibus adiudicantur, quorum falutem benim*.
curantes Clemens &Agathangelus,viu calce com- '
burunmr. Teftatur exterior ignis charitatem inte
rioran, quo flagrabant in cracifixos infirmos.

IZO

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS I.

lex fummae charitatis eft , vt ipi male habeas,

decurabas in ledo, & labores > imracmor asgritudinis tua: fratrum aesrotantium curam habeas , feruenter & ardenter eorum valetudinem procures. In:
morbi & infirmitatis fornace Timotheum Apoftolus efle volebac , cum laborare cum ineret , diceretI.Tim. 5, que : Mdico vino vtere propter omachum tuum fflfr
*3quentes tuas infirmitates. Caufam reddit ChryfoftoZxcitetle mus Epift.4. Nec ipfius morbum profligauit 3 qui mortgrotantuos ad vitam reuocabut , 'verum eum in morbi fornace
tit.
njerari permit3 quo amplijma tibertat (efrducU opes
bmc ipfi cogerentur. Quifquis ad hune ftatum reda
cts eft, in fornace Clementis &fociorum fe efe
confideret , & zelator falutis animas lubens ac
volens ardores febriles patiatur.
Leuamen laborantis C segrotantis.
TJr',fiu'4'\) ^X ^ ZC^ falutis alina: flagrantes Se
Jj^Jaborantes vocat ad fe } Venite ad me omnes,
qui laborat 3 {) onerati efl , &> ego reficiam Vos. Hoc
vald mirabile eft, quod cum fit fub pais & vini
formis fornax cadeftis ardoris , is , qui fumit Euchariftiam , in aeftu flagrantis zeli diuinam temperiem fentiat. Eucharifticus quippe ignis illuminans
Apoc.xi, cft^ non comburens. Lucerna eins e Agnus. Agnus
eft,

DE SVPERIORIB. CRVCIF. ET CRVCIFERIS. Ill

eft, dum confecrat & confecratur notte fuprema in
cnaculo , quo tempore imul & loco fummum
animarum zelum cum fumma fuaoitate coniuntum oftendit. Et quidem verba confecratoria,quid
nifi zelum fonan t , cum myfticum Agni corpus , &
pretiofus eius Sanguis, pro culparum human arurhj
remiione confecrentur. Rite ac rete verba conecrationis non elata voce , fed fubmifla proferuntu^
vt vel ex ipfo vocis fono diuini xelatoris manfuetudo magis innotefcat , magis patefiat. Cum cleftis
gnus Dei feipfum tunc temporis dederit per facri
formam Viatici , & in eo falutis humana: ardentem viatUum.
iium zelum oftenderit , quifquis hunc ipfum commeatum moriturus accipiat, expenejat, &perpendat quantam de anima fu feruandaCHRisxvs habucrit femper cu ram, & tunc maxime habeat.
*
Glorioum opus Artis Crucis patientiav,
Aurea laureola corona.
CVm fpecies quaedam martyrij ft pafio diuini nomraUt
zeli,quifquis armulator eft, cogitet de premiis, e.wW
cogitet de coronis,quse decretar in caelis funtMar-iwiT"
tyribus per ignes

& flammas in cadefte regnum^fj

migrantibus. Meminerit magni zelatoris Elia: , qui

totus in igne erat , c viuum martyrem agens ad

"3.2.2. sANcrvARn chcrs PARs r.l

fpeluncam fe recepit , 8c in eius fepulchro 86
fe oceultauit , cum rogatus quid ,ibi agetet,
mgm, refpondit : Zelo gelatin fiim Pro Domino Deo exert# "

tuum. Viuus hic martyr , qui paulo ant cibo rypico

fuetat recreatus, vidit in monte fpecimen cleftis

gloria: , cuius mirabili conremplarione magnos

iconcepit animos ,vt magis ac magis zeli diuini ar

dotibus animam fuam exponerer: cum ramen ante

:Regahpropofitam
ibi gloriam
animaprxini'umiami
, 'vt more
'
yretur. Non petebat
Elias
poli vifum

mori, vlte'ris pari appetebar. ipfo fpiriru du

us, cm effet in extremis vicinus gloria: Martinus,

dicebar Deo : Si aa'buc popula tua fum nece/farine , non

ma

mma.

recu/i labarem , _fiat : tua.

Proferatur nunc in publicum fanti LIBERATI

Abbatis 86 fociorum exemplum ; in quibus , rain

quam pratclatifiimo lfpeculo , traniitus mundi 8:

morbi forma coufpicitur,

il
llli llllllllll

..

.a

mia.

5
o w

Cedatv/efp'

fu

am

___

c moi

.a

. ...ma

I+.

__

._

___,... _ .__

...___-_.. _...

il
llc
il
lillal l.

"de svperiorib. crvcf. et crvciferis. iij

EMBLEMATICA IMAGO XIV.
S. LIBERATI

ABBATIS,Elj

SOC. CRVCIFIXORVM

X PLICATA.
^^^^ ARTHAGiNEub Hunerico tyranno viftot in
^^^^P LlBERATVS Abbas, BONIFACIVS Dia-VVdlor.
^BE conns, Servvs &Rvsticvs Sabdiaco- Romln!''
, & Maximvs puer , in naui cruci-j
fixi funt , at naui adiecto ignc , vt omnes pariteri
concremarentur. Admotus ignis diuinitus extinctus
eft, carnifices ver, igne furoris accenfi , remorum
ictibus Martyres contriuerunt & macbrunt. Sacrificium hoc Pontificale eft quod Abbas clbrt : afiftunt miniftri Sacrificio , & ipfi facrificantur. Ne
mo fine naue marenauigatj nemo fine cruce tranfit
mundum, &appellit in portum. Casleftem patriam
olim cminus mortales contemplabantur , & afpicientes longe illam falutabaiit. Ignis & aqua fimul interiacebant , & acceiTum in caelum impediebant: hinc dolor, hinc gemkus. Venit Christvs
in mundum , de rate ac cruce prouidit , qua nobis mrynm
in carlum viam aperiret. Fauet di&is Augutinus
libro de Opere Monacb. cap.31. $me ommbus 3 nobt

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS 1^^

ft) vob pro norogaudw & officio laborantibus 3 f) ar

ela e via in labore & 3 (jr tarnen in ffe gaudentibm iugum eins leue e3 & farcina leuis qui nos vocauit ad requiem 3 quo prior tranfitumfecit conualie ploration 3 vbi ipfemet fine preffuris non fuit. ChrisTvs
ignem pariter & aquam tribulationum paius eft, &
liber vel inter mortuos e.u a fit , & fecit liberos, non
crucifixos mod, fed etiam cruciferos fuos3 qui portum iam caeli tenentes, Liberatori fuo canentes ce. sj,

leuma , dicunt : Tranfiuimus per ignem & aquam 3

eduxii nos in refrigerium.
Crux Li be rati ociorum , Crux
tranltus mundani.

/^Vm Christvs in Iordane efet Filius Patrantus

mundi.m-
\^>/tre proclamatus , Hic e Filius dtleus 3 in
tmmu quo mthi complacui , confequenter addit Euangelifta:
" OuShu e Spiritu in defertum3 vt tentaretur diabolo.
Mat*.}, Duxit illum Spiritus ad ieiunia , ad tentationes &
Matth. 4, labores. eft Dei filiorum conditio , vt quo Spi!" Iltus ^an<^-us eos tramtJ eo pergant. Qui ftirim Dei
/
J4.

aguntur 3 tj funt filtj Dei. Nauis vento agitur & agita'

tur , & nauis inftar diuino Spiritu fan&i viri mo-

uentur & impelluntur. Sancts plane vir, qui diceP&I.I41, |jat . Spiritus bonus deducct me in terram .

Deducet

DE SVPERIORIB. CRVCIF. ET CRVCIFERIS. fxjl.

Deducet me , inquam , in portum per maria , per
fludus, per tempeftates. Perflu&us: Omnes uSiusj>b\.%lt%.
um mduxii fuper me. Per tempeftates : ZJeni m <t-bu,}.
tudimm maris ,

tempeas demert me. Sic itur ad

aftra. Committamus nos mari , flu&ibus & ternpeftatibus, vt & in portu cantemus : Tranuimus perpa\,eu
tgnem & aquam. Rubrum mare rubore fuo ignis co-f *"
lorem pra fe ferebt , quod filij Dei tranllerunt : &
nos non aquam mod , fed ignem etiam virtute
Crucis fuperemus. Tranfeunt probi , tranfeunt improbi : probi de mundo , improbi cum mundo,
icut nott Auguftinus Tract^j. in Ioannem. Aliud
e3 inquit j tranre de mundos aliud, tranre cum mun
do s aliud, ad Patrem , aliud, ad hoem. !?(am Agyptij
tranerunt , perfequendo lfraelem tranerunt , fed non
tranerunt per mare ad regnum K fed in mari ad interi- j '
tum. Concludit : Salubris trantus e , cum diabolo
tranmws ad H r i s t v m , & ab io inabili feculo
ad fundattfmum regnum. Audi Nauclere. ^auclero
quidem profecTo non permittitur , ait Bailius Epift.i 66.
> tranquium vbi uelit reddat infenfum pelagus : b 'vero admodum cile e , vt vitam nobis ips reddamtu tranquiam , internos animi tumultiis , qui ex a/efiiombus inordmatis aduerfum nos infurgunt3compefcue~
rim*. eque enimctdtatum ditendta, eque morbi cor~

Il8

SACRI, SANCTVARII CRVCIS PARS I.

ports y eque qucumque reliqua vit moleU catttum

udiofum pietatis Udent 3 donee animo ita compart efi3
ut cum Deo ambulet , Vt de futur cogitet 3 eofque flu& 3 qui infern excitantur , alacriter (djr expedite fuperet.
Crux Lib er ATI &: fociorum 3 Crux
aegrotantium.
1> 'Empus vitac noftrae . tempus nauig-ationis efttum artis
M
*
\
.
Uni moJL Nauigamus in corpore , & cum venimus ad
portum , aegrotamus 3 affigimur lecto , febribus inflammamur, vt Liberato foeiis miles effectif
liberi Lam feopulis & tempeftatibus humanae nauigationis , portum intremus ac teneamus . Ben
monet Olympiadem segram Chiyioftomus Epift.4.
Extatio Quanto magis aurum inflammatur 3 tanto etiam purius*
tgrotantis.
redditur. Jhtanto longis nauigat mercator 3 tanto plurei
merces cumult, ^upcirc ne paruum nunc tibi propofltum
ejfe certamen putes3 verum omnium3 qua fuinuii3 altiffimum3 maximumque {)fublime j de eo loquor , quod m
corporis aduerfa valetudine fitum e. San tus Bernai
dus Abbas , icut eius tradit hiftoria , plenus iam
mercibus ac onuftus meritis, cupiebat, euectus a
ue , ex miiriis & aerumnis vitas mortalis liberari.
Accidit extrem iam laboranti , videri ibi nauem,
i

DE SVPERIORIB. CRVCIP. ET CRVCIEERIS.

quae fe tranfucheret, expe&are. Et quidem illa quail
in littore apparuit, & cum Bernardus ingredi feftinaret , nauis difparuit. Cognouit necdum tempos
raigrationis fuae aduenii. Crefcebat dolor, & mor^
bus ingrauefcebat ; & hoc habebat folatij , qud ef
fet redkura nauis 3 & fe fuafque merces tandem in
caeleftem portum intromiflura. Cum acger febribus
aidet , cogitet fe in prpofita Liberati &c focioxum naue le&o cracis alligatum. Si puer fit , puerum. crucifixum intueatur : fi iuuenis , iuuenes affixos cruci contempletur : fi virum iam agit , viros
fufpendio addictos attendat: fi fenex proue&us setate
eft, peridentcm nauis arbore fenem pra: oculis habeat, vt cuiuflibet aetatis homo nouerit, fibi mortali vita nauigandum , nec certnm tempus aliquod
pratfinitum , quo quis perueniat in portum , iam
puer, iam iuuenis , iam vir, iam fenex ardente febri corripitur, & feftina morte abripitur. Tranfeunt
per ignem & aquam omnes , quos nauis exhibet
crucifixos, vt in refrigerium veniant, & arger, qui
eamdem patitur probationem , Cor fuum dabit in fi- Ercli.jt,
8.
mihtudinem .

Leua-

SACR SANCTVARTI CRVCIS PARS I.

- .

Leuamen lborantis &C aegrotaritis.

ehZI/iu.'' Y) ^X gbriofus j cm iret de mundo ad Patrem,

JV&1 leuamen tranfeuntium facram Euchariftiam condidit & reliquit. Et quidem adhuc in Ecclefia fu Agnus Petri nauicula clamt ad eos qui
in mari laborant , samaros fluctus tranant , munMatth.u, <Ji Oceanum tranieunies , ZJenite ad me omnes > qui
l8 .
laborat , -'onerati efl 3 ft} ego reficiam *vos. EccleProu. 5 , iia fan ta fhEA eB quafi mflitor de longe portans
14.
fanemfuum, & inde Christvs fuper tranfeuntes
aquas pancm Euchariftise mimt , vt mare traaquillum faciat , & nauigantes fuos ducat & irtducat in
portum. Ne km accedentes ad portum, naufragium
grotanres patiantur & fubmergantur, fuccurrit per
viatuum. earn dem Euchariftim , in qua diuinus Agnus Dei
poirigitur & miniftratur , vt c[uae mortis tempore
exoriri & faeuire tempeftates folent, imperio eius re
in ittanturatque fedentur.
Glorioium opus Artis Crucis &C patientia%
Aurea &C aureola corona.
OVm tingimur aqua luftrali , fatis nobis infiart m befi&m' ^-^nuatur 3 qualis fit mundanus traniltus , per

quem datur in caelum accefus & afeenfus. Fit per

aquas

DE SVPERIORIB. RVCIF, ET CRVCJFERIS. IJ<

aquas tranfmigratio , quae eft aperta nauigatio imi
poita iis qui in Spiritu [ & in igne baptizantur. Matth.},
nauigatio Chriftiana, quae fit virtute Baptifmi,
formam martyrij importt. Confirmt aiumptum
Auguftinus lib. de Ecclciiaft. dogmaf.cap.74. BaptU
zandus confitetur fidem fuam coram Sacerdote, fe inter*
rogatus refyondet : hoc ]Martyr coram perfecutorecitt
qui f) confitetur fidem 3 ffi interrogatus refyondet. lile
poft confejfionem vel afyergitur aqua 3 vel tingitur : ft} hie
rvel axrgitur [anguine , vel contingitur igne. lllemanus.
impofitione Vonfic accipit Spiritum fancum : hic Igaii
taculum ejfiitur Spiritus fanRi , dum non efi ipfe qui lo+
quitur3 fed Spiritus Vatru qui in eo loquitur, lile communicat Euchariflia in commmorttone mortis Domini : hic
ipfi Christo commoritur. lile profitetur fe immund
renuntiaturum ; hic tpfe renmtiat utta. lipeccata omnia dtmittuntur, in iflo extinguuntur.
Haec nauigatio Chriftianorum fimul & Martyrum eft , hare communis tranatio &; tranfmigratio,
quam nauis Liberati & fociorum tranfeuntium
per aquam & ignem ofteodit & declarar. Cum ver
fpecies nauigationis fit vita Chriftianorum , rite ac
rete coniungitur cum Baptifmo myfterium facrae
Euchariftiae 3 ne in mari annona deficiat. Verum
enim ver, cum in pelago nauigantibus caelum pa.*-R i
tear,

. .

13t

SACRI SANCTVARII RVCIS PARS I.

teat, cuius afpechis recrt ferentes graues moleftias

turn maris tum nauis , erit oceafio-c caufa cadeftis
recreation is facienti tranfitum laboriofum , erigere
oculos ad premium fibi in caelis deftinatum, fi proAuwU

fper confecerit nauigationem , more Liberati &

ITmtt? ibciorum , qui falui & inclumes in portu feftiuum

fcL j,

celqpma dicunt & canunt , Tranpuimm per ignem *

12"

aquam , ftf induxifii nos in refiigerium. Erat iam vici-

ixtrim nus portui Adelhardus Abbas , cum frequenter iteriemis.

raret : Hinc ibo

ad Deum meum veniam , Utm mo-

riar , l&tufcjue tranfibo ingentes huiw viu foueas s quoniam ad gaudia peruenturus [urn fempiterna, longe mihiante promijfa. Proximus iam caclo Nicolaus Tolentinas poftulaut fibi crucera. Crucem, inquit, mets om
its infyiciendam ojferatis 3 vt eius virtute ceu bculo altiffim potefiatfukus^ordanem hum mundt libere tranfmittere^ & adparadigaudiaficil peruenire queam.

Proferatur nunc in publicum fencti Paphnvtii

Abbatis exemplum -, in quo , tamquam pracclariimo fpeculo , triumphantis in labore & morbo for
ma confpicitur*

EM-

@um
.

bene una

Pabna rrutem

a_F
Pd

imma?
-~__

ia
gbl

DE SVPERIORIB. CRVC1F. ET RVCIPERIS. 1}$

'

EMBLEMATICA IMAGO XV.

S. PAPHN VTII ABB ATIS CRVCIFIXl

7 EXP L I A T A.

ANCTvs Paphnvtivs Abbas , cm di- <-.

ram in Chriftianos perfecutionem eile in Mart>"b
jEgypto cognouifTet , contendit eo , &
fu fponteArianoPraefe&o feipfum prxfentauit , & paratum fe mod pro ckfenfione Chriftiana: fidei declarauic. Quam ob caufam variis pcenis cruriatbufcjue tentarus , arfixus tandem palmas
palmam confecutus eft. Nouit patientia Christi
vel in ipfa cruce triuphare 3 canitque proptere
Ecclefia:

Tange lingua glorio

Lauream certamin,
.

Et fuper cruris trophxo

V iHc triumpbwn nobilem,

'

:. ]Qualiter Redemptor orb . .

JmmolatuJ vicerit,
Redemptor quidem orbis tempore facrae paflionis^*.
feftiuum Paltnarum diem egit & colutt^ vtriiim-p*/,w$
phatorem fe in ipfo praelij coidu deciararet 3 &,
commilitones fuos cmcifixos & cruciferos non fo- Jf.
lumMah.xr.

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS I.

lum poft labores iam tranfadtos , fed etiam in eorum tolerancia triumphum celebrari poe doceret.
emt.7,8. Triumpliauk in cruce anima , qua; dixit : Afcendam
in palmam , & apprebendam fruBtu eins. Et ille etiam
Gai.,i4. qui fcripfit : Mihi Autem abtgbriari, niin cruce Domin nofiri Iesv Christi. Placet pulchra fententia
Do&oris Eccleiae Ambroiij in i. ad Corinth, cap.i.
ZJi5or exiflit} qui tniufle occiditur, reum conflitucns eum
quo occidttur. Confonat Bernardus Serm.61 .in Ciantka : Stat Martyr tripudians $> triumphans 3 toto licet
lacero corpore s

rimante latera ferro 3 non modo forti*

ter y fed alacriter facrum carne fu circumticit ebullire

cruorem. Exiftit quoque vitor, quo iniute vexatura
eum faciens quo diuexatu& exercetur.
Crux Paphnv tu , Crux patientix
triumphantis,
fi**?' *\ "^ ^ ^ m *^8 p^ffionibus vince-|
tiemu

XV A re, & in ipfis laboribus cum Paphnvtio

fhantis,

triumphum agere. Crux ipfa Martyri palma fuit.

?fm"nh~ Vnde , quod Leo Pontifex Sermone de S-Laurentio

wnit*'

obiecit Datiano , obiici quoque poteft Ariano : Steuifli perfecutor in Mrtyrern, feuifii 3 ?* auxifli palmam'3
\Aum aggeras pnam. Nam quid non ad ViBoris gloriam
ingenium tuum reperit } quando m honorem tranerunt

" *'* .

triumph^

DE SVPERIORIB. CKVCIF.ET CRVCIFERIS. 37

triumphi 3 etiam inrumenta fupplicij ? Crux quoque
ipfa nobis poena & palma fit , quemadmodum de
Elia & ieiun. cap.5. Ambrofius monct. Diumum, in- Num..
quit, ad Patres refultauit oraculumy Vt cum egredtrenturxxC;tl,ti
ad bellum 3 tuba canerent 3 cuius fonitu Dominus remini~\f('ran'
fceretur populi fui 3 quo petitum conferret mxiltum 3 pluf-
que mifericordue fus incentiua cognofentes in diebus httiti ft 3 tn Neoment fuis concinerent tubarum fonos.
Vnde ft} Dauid dicit : Canite initio menfis tuba m die <*,
infign folemnitatis veflr. ZJeniet igitur nobis folemnis
dies 3 ffl am appropinquat 3 canamus tuba3 <f annuntie folemnitatis diem fimul nobis 3 $J certamen imminet3
fJvifioria repromittitur. Viforia noflra Crux Christi
*fi 3 trophaum Pafcha e Domini I e s v. Ergo
cum vocamur ad crucera., ad palmam , ad vitoliam, & triumphum inuitari nos risto
ltimemus, &cum Pafhnvtio in cruce ipfa, quam
ferunt crucifcri , exultent & glorientur. Etiam in
morte ipfa, more Gerardi, de quo S.Bernardus Ser
mone 2.6. in Cntica dicit : Accttusfum ego ad id miracult3 mdere exultantem in morte hominem3 ffl infultantem
morti. Ubi eil mors njiSioria tua ? vbi e mors imulus i.Cor.if,
tuns ? lam non imulus 3 fed lubilus. fam cantando mori- 54'
tur homo3 moriendo cantat. Vfurparis ad Utitiam ma
ter mror j ffttrparis ad gloriam gloria mmica.

Crux

138

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS Ii

Crux Paphnvtii, Crux iegrotantis.

mrumen* TVTAtura noftra mortalis de morbis triumphum

bene motund.

J_ ^1 agit , cum ab eovum periculo libera euadit:

.
\.
,...r.
anima vero mmoitalis in pio vitx dilcrimine no
uit de morbo triumphare. Qui nouit in le&o raagis fe animas immortalitate quam corporis mortalitate duci , nouit etiam triumphare. Morbum fu-.
perat , mortem vincit 3 & in ipb ledo decumbens
iblemnem triumphum. aufpicatur. Quidni triumphet in lecto, cm fubiugauerit aduerfarium ? Bene

xxchMti & opportune fatis lib.i -de Prouident. Saluian. Jnfir$tt.

mitas arms njigorem mentu exacmt 3 vt 3 ajfeais artu vires corporum in virtutes transfierantur animorum3
fioU exult t anima Uta ajfco corpore } quafi aduerfia
rlo fiubiugato. Quifquis ita vincit aducrfarium , non
tarn ledo affixus quam palma: cen fendus eft , &
ipfo Adamo felicior, priufquam amitreret innocentiam, vt adftruit Auguftinus lib.ii. de Ciuitate Dei,
cap.ii. Quantum pertinet, inquit, ad delcSiationem prafentts boni 3 beatior erat primus homo in paradifio , quam
qmlibet homo in hac infirmitate mortali : quantum attinet
ad>em fiuturi boni3 beatior efi quilibet in quibuflibet cruciatibus corpor 3 cui non opinione 3 fed certa veritate manifeum efi fine fine fie habitwrum omni molefiia carentem
fiocie

DE SVTERIORIB. CRVCIF. ET CRVCIPERIS. 9

focietatem Angelorum in participatione fummi Dei 3 qum
erat le homo fui cafus incertus in magna fuafelicitate pafrf<^y?.Trittmphat a:ger, qui le&i palmas affixus, de
fpe certae fuae beatitudinis hilarefeit , & hilaris rogat & orat : Rex gloriofe , qui ligno & in ligno
lanebe tux crucis regnafti atque triumphafti , prav
fta fupplicanti & argroranti , ne victus morbo deiiciar , ed victor in lecto ipib decumbam. Hoc eil1
velle patientem argrum triumphare , & more Pauli
glorian , dum ait : Mihi autem abfit gloriari , ni in GaU,t4>
Qruce Domini noflri Iesv Christi. Concludit ipfe,
cum fe infirmum recognofeeret : Libenter igitur ^/o- i-Cor.n,
riabor in infrmitatibtfs meis 3 vt inhabitet in me virtus
Christi. Hare vox infirmantis Pauli eft, & eadem fit cegrotantis & tviumphantis , qui cor iuum
dedit in iimilitudinem pidurar, & virmte patientiae
fua: perficit opus.
Leuamen laborantis Caegrotantis.
Ex gloriofus crucis fua; vitoriam agit , & Ce- Virtus lebrat in venerando altaris Sacrificio Sa- ehar'^'*'
R
cramento ; in quo vir patiens labore & morbo afflictatus , immemor itiae afflictionis , totus betus &
exiliens pre gaudio dick : Cor meum ft} caro mea exul- Pfai.83)j.
tauerunt m Deum viuum, qui viua: vocis orculo moS

riens

J^O

SACRI SANCTYARII CRVCIS PARS T.

Matth.n, riens fimul & refurgens clamt, Venite ad me omnesy.

qui laborat3

onerati e, & ego refictam vos. Con

fia tur c perficitur Agni myftici Sacrificium & Sacramentum in memoriam Paffionis , Refurretionis & Afeen (ion i s eius , vt qui communicant crucifixi Regs Paioni , communicent etiam gloriofae
ac triumphant! eiufdem Refurre&ioni & Afcenfioni , impleaturque votum folcmne Ecclefia: agentis
vitcum. Je Crucis Exaltatione. Feltx triumphus , jit fialm
agr 3 vit* lignum, mortis remedmm. Hoc ipfum vo
tum noftrum folemne fit , dum fandtos Prefules
crucifixes contemplamur , & nobis in laboribus &
infirm itatibus noftris propitios eie defideramus &c
poftulamus , vt virtute facrae Euchariftiae vi&oriam
non in cadis folm , fed etiam in terris , dum patimur, celebremus, quam & ipfi celebrarant, de quibus Ambrofius lib.i.de Viduis . Vojfunt pro peccatis rogare noHr , qui proprio fanguie etiam qu habuerunt peccata lauerunt. Ifli enim funt Dei Martyres noflri
Trafides 3 jpeculatores Vit attuum'que noftrorum. Non
erubefcamus eos intercesores mfirmitat adhibere^
quia & tpfi infirmitatem corporis etiam dum uincerent,
cognouerunt*
I
ii

,
. Glo-

DE SVPERIORIB. CRVCIF. ET CRVCIPERIS. 14I

Glorioilim opus Artis Cracis bi patientiae,
Aurea c aureola corona.

GOnucrtitur crux in palmam , aim de palma Honor alit

cs\\ carleftique triumpho cnfideratio eft. Ver- lTuentebat in palmam crucem , quam in fe Paulus geftabat , & viroris inftar dicebat : Mihi autem abfit glo- Gai 6,14.
rtari, ntft in Cruce Domini noftri Iesv Christi. Accedit Ambrofius in Pfalm. 118. lir.5. verf.6. Si oppro
brium tuum gloria eft , Domine Iesv, quanta eft gloria
tua ? Tu& igitur gloria participation quid erimus 3 anus
fumus opprobrio glorofi? Quanti Ambrofius faciat op
probrium iilud gloriofum , intelligi facile pteft ex
iis qua; ftatim addit : Hoc opprobrium aufern nobis
nolumits, opprobrium Cruets Domini Iesv, quo noftra au~
feruntur opprobria. Hare vox Paphnvtii eft, & gloriantis Pauli, qui & dicit : Superabundo gaudio m omni i.cor.7,4.
tribulatione noftra.
Et quidem Prasfules cracifixi lactina fie abun darunt , vt gloria eorum redundaret , qua fmcban tar
in mediis ipfis tormentis , & in nos adhuc redundet. Confirmt hoc ipfum Ambrofius lib.i. Epiftolarum,Epift.3i. Nos [anguine gloriamur, ilios dtfyendiam
manet. Nos h&c vittorine loco ducimus , illi iniuriam pu->
tant. Numquam nobis amplius confulucrunt 3 quam cum
Jm

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS I.

merberari Chrifiianos3 atque profcribi, ac necari iuberent.
Tramium fecit religio 3 quod perfidia putabat ejfe fupplicium. Videte magnnimos, per iniuriam, per inopiam 3per
fupplicium nos creuimus.
Crefcunt inftar Paphnvtii, & inftar palma:
cruciferi, quibus Crux & paflio Christi, dum laborant & segrotant , gloriofa eft. Eapropter S. Pater
nofter Ignatius honoris & gloria: loco Crucem 8c !
paionem Christi reliquit nobis in Regula. Diligenter animaduertant oportet (magniciendo 3 fummique
momenti id ejfe ducendo in confyeSlu Creator Domi
ni noflri) quantopere iuuet ac confrt ad vit fyintualis
profeSmn 3 omnino 3 ffl non ex parte abhorrere ab omni
bus qua mundus amat & ampleSitur 3 & admitiere &
concupifcere totis viribus quidquid Christvs Dominus
amauit & amplexus eil. Quemadmodum enim mundani
homines y qui ea qua mttndi funt fequuntur 3 diligunt 3
quotrunt magna cum diligentia 3 honores fcilicet , fhmam,
magni nominis exiflimationem in terra , ficut mundus eos
edocet fie qui procedunt in Jj?iritu3

ferio Christvm:

Dominum noBrum fequuntur 3 amant & ardenter exoptant}qiu its omnia contraria funt3 indm nimirum eadem
'ziefle ffl infignibus Domini fui pro ipfius amore ac reuerentia 3 adeo vt 3 fine ojfenfione vlla diuina maiefiatis3 &
abfque proximi peccato foret3 vellent contumelias'faifa teimonia

DE SVPERTORIB. CRVCIP. ET CRVCIFERIS. 143

imonia & tniurias pati , f$ ulti baberi & exiflimari (nulla tarnen ad id per eos data occaone) eo quod exoptent ajjmilarij efimitari aliquo modo Creatorem ac Do
minum noilrum Iesvm Christvm , eiufque <vefiibus
& infignibus indui : quandoquidem ille ipfe propter maiorem prof nostrum induit , nobifque exemplum dedtty
ut in omnibus , quoad fieri poterit, dmina gratia adgirante, cum imitari ft}fequi , cum yera fit via , qua- du
ett homines advitam, velimus. Sic vertitur crux in pal- Aurolai
di tx
truce >lei
t
evita carlelti, eiuique - mumronis ac corollis fedul & feri cogitt. Hinc fatum , vt cum Bafilifcus martyr Chryfoftomo ap-
parens dixerit , Bono eo animo , (frgaudio exulta inefibili 3frater Joannes3 eras enim fimul erimm , in morte
ipfa exultauerit. Splendida fe vefte induit, vt, more
triumphatoris , venientem mortem exciperct. Egic
triumphum, qui dixit iam moriturus, Gloria Deo per zxtnm
omnia: & facto iigno crucis, per crucem ad palmam
; venir. Apprehendit banc palmam in morte fua Eleazarus Comes, qui facrum emittens fpiritum , Vlane3
inquit, vici. Qualis palma, talis & crux, talis & pa. tienda Principum in ipfis pcenis laborum & morborum loriofa triumphatrix, cuius formam & ima-i^*/"^*
1 1 1 T*

11I
1
fatientit
ginem lib. de Patientia cap.vlt. deicriplit, & depin- ummlit. Age iam3 incpit3fi&effigiem babitumqs eins compre- crute &
j
j
uno.
..
i
i

144

sAcRr sANchARir chers PARs I.

hendamua. Vultiu' ! tranquillita placidut, en: pura,

nuda mroru aut ira rugo/itate contraa : remia aqu

in latum modum fiipercilia , oculiii kumilitate non infelici

tate }. Os taciturnitati't honore fignatum. Color qua

lit fecuri gg innoxiii. Jilotue equenr capitu in diako

lum , (d minax rifui. Ceterum amiui circa pet'ora can
didui , fg carport impregna' : 'vt qui nec inatur, nec in
quietatur. Sedet enim in throne eine miti/jimi @j

manietiimi, qui non turkine <glomeratur, non nukilo li

iiet , fed e tenera 'renitati'i , apertuf (/, quem
img-19 terti 'vidit Eline. Nam 'vki Dem, ikidem ( alumna eine,

u'

patientiaftilicet. Cum ergo Spiritus Dei ele/tendit, indiui

dua patientia comitatur . Si nos cum ffiiritu admi'
rimui , in nokia morakitur femper: im?) / an diutiur
per/eueret [/124 comite at mini/ira. Omni tempore ac lo

tangatur netti/Ii e : quodcumque inimiqu eiue inflexe

rit, folua'fu/tinere non poterit, carenr.inrumentoijiinen

di. Hat Patientia ratio, hac eli/tiplina , ka'c opera /}
( .

__

__

__ .

SA

SACRI

SANCTVARIII
I
chcIs

PATIENTIAE
PARS SECVNDA
D
Y
szDITIs chcIFIXIs
chCIPERIs.
Figura C RvCIs vbique inuenitur , apud Prin

cipes, apud SvD ITO s, apud mulieres.

Chryfbjlomua , Qud Chriltus fit Deus.

ln`

.
.

I
J
'\

l
\

.
Y

'

n*

u'

._

JJ

_i.f..

147

G I N E S
EMBLEMATICE
PARTIS sEchDa
As__Afc-R I'sAN T V A R I I. q
Boni Latroni'.

SS. Leontq' ' Carpopliori.

Difipulorum Petri - Pauli.

. SS. ; ' Di/ifulorum.

.S. Vital/'.

SS. Claudq', Aer " * Neonii'.

S. Agricola.
SS. Cofma ' Damiani.
S.. .

SS. Diomed ` /.
1 S. .
S. Philemon.

S. .

SS.Decem cruci'fxorum.

S. Theodori due/'.

SS. Incognitorum.'

S. lJeodori militie.

SS. Cleoniei , ' Ba

SS. Marci ' Marciani'.

li/i.

.Exercitue decem mil/um Mar- S. Marini.

tjrum.
BB. in Iafonia crucifxofum.
S. {}.
Hiorami.

S. Luci/liant'.

Alphen/i /179.

S. .

Venerabilie> Sacerdoti?.

S. Timom Diaconi.

Petri Helcq".

S. Faui.
S_ Hwy...

S. Apo/long'.
S. Theoduli.
SS. S.
S. Bal/ami.
SS. ! Tha/i.

'

.
Puerorum cruci/ixorum,

Simoni'r,
Guilielmi,
},
Richardi,
Cbri/lophori.

T aV

5....

- '45',

Santus'Laurentius Iutinianus capri.

de Humilit. Santor.

Eligion proebtnm/lbeeulum, diuini eul

tw pretendebant imdginem , per
quam nelbene fviuena'um nlb'ciebemtitr, con/[demn

: tet'nto webementis, quanto ardenti: pro

fitent cupiebant. t quidem in boe permitido/fecu

o, 69 vito : perjeti foiri cortjfieiunt.

Protleat in publicum fpetaculum bonus L A_

T R in quo perlucido fpeculo apparet efiigies fe
rentis iuum fupplicium 8c morbum.

I
'Ill
iii

I
I|||l

mil/1' [ Pq
I lllftl mll' epm?
l

1'6

_.-

' ent'
. mille olores

mille its
.___-._

_. _._._-

l' !!!

Il|||l|l|

~ \`-_

. .`..
.-`.;:\

mi {- cnvcir. ET -:

1 1 xvi.

BONI LATRON'IS
L I c CRVCIFIXL
.
i
'g 7? RIMvs fubdirorum crucifixorum

.\ ~ i

'

ille, focius corruit. autem del ku, qui Lumi.

Pendekant _, latronikui, kla/ikemakat eum dicen: :Si tu e: 39

C R I 's TV S, [/12: temetiP/um, ; nos. Region
den: autem alter increpakat eum, dicen: : Neque tu times'
Deum , qui in eadem damnatione es. Et no: quidem iufi'y

nam digna[ recipimue : kie 'vero nikil mali geit. Bo-4

nus LATRO fe reum eefatetur , 8: fupplicium [ibi

inHitum :cquum ducit , 8: admittit. Qum pre

tiofa lit, 8: quanti valeat iniuntx acceptatio

cum vera C H R 1 s T I fide 8: lideli confeflione rei
coniunta, hc declarant: Et dicekat ad IEva `: Do- Luau,
mine, memento mei, cum } in regnum tuum. St di.

xit illi IEsv's : Amen dico tiki : 'kadie mecum eru in `pa

radifo. Dignas pnas luis pro culpis atque Hagitiislgmm

commiflis; patiens ePto , vt boni liuius LATRONIs 2247132?
I

U l

crucem feras 8: fulhneas. CHRlsTvs 1pr qu noniimnm

.

rapuit cxfoluebat, foluebat ramen, vt bonum doce-mpr

Ict fuppliey'.

5ACRI SANCTVARI1 CRVCIS PARS IL

ret L at ron em, pro rapinis, quas exercuit, dignam
reddere folutionem. Quid inde ? Rcfpondet Auguftinus Serm. de bono Latrone ; Latro de cruris ligno t
rvindemiat immortalitatem , & latrocinatur clefie imperium. ZJim fkcit regno calorum , non virtute propria , fed
Matth. 1 1 per fidem vincens, ipfo Domino dicente : Regnum calorum
Ii.
vim patitur, e>* violenti rapiunt illud. Iterm Auguftinus lib. de Origine anima: cap.p. Nemo fit membrum
Christi, nifiaut Baptifmate in Christo, morte
pro Christo. Vnde & Latro tile non ante crucem
Domim feQator, fed in cruce confejfor, de quo nonnumquam pr&iudtcium captatur3fiue tentaim contraBaptifmat Sacramentum , a primo fanEio inter Martyres putat, quifuo fanguine baptist.
Crux bni Latro ni s , Crux acceptt!
ipplicij.
Infi, ***** ^LTlhil prorfus inultum , nihil omnino impunitum
bene
i L ^1 tumDeus relinquit: Deus enim vltionumcft.
nendi
Cm pius ac clemens it , pcenis noftris ille non
gaudet : cm fit Iudex aequus &iuftus, exigit debitam nobis fatisfactionem. Quae quidem crux in
commodum noftrum vertitur, dum pro meritis in-^
flictum nobis fupplicium , & nobis patienter admilum Deo offertur. Hue pnitentiai impofitae in
Confef-

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

155

Confeifionc , hue amiiliones bonorum & fortuna-t

rum , hue ia&ura parentum , propinquorum &
amicorum , hue detrimenta falutis ue valetudinis
peranent.Qui culpam dolet, poenam non fentit: dicit enim S. Bernardus de Altitudine cordis : Culpa
iff** fi **** fentitur perfette 3 vtique exterior poena pa*
rum aut nihd fentitur. Non fentitur poena, ex qua
prouenit lucrum , quod ex fententia Cyrilli Ie-^***
rofolymitani memorar Petrus Damianus cap. t. de
Principis officio : Mors qua poena caufa infertur pro
peccato } purgatio efl peccati ipfiw pro quo iuhetur inferri.
Sic itur ad Paradifum : iuit Latro, nec non fortiffimi Martyres , de quibus agit Ephmn Sermone de
Pnitent. & patient. Martyres 3 inquit , in terra certantes crimina deleuerunt, muera non acceperunt in
hoc vita, fed, quod amplim e, regnum calorum atque pa
radifum confecuti funt.
Crux boni L R N i s , Crux morbi pro
meritis acceptati.
NEmo falutis gaudet dominio. Domini efl [1: lnfimmm
hie eft , qui d$t falutem legibus. Deus eft , qui mnmdi.
fanitatem impendit , vt bene valentes iibi debitum pcd.i4j,
obfequium reddant. Cm quis falutis abutitur be- ,0'
neficio, & in malos vfus impendit , inuito Domino
V

facit,

154

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

facit , & furtum commitrit.. Funi reus ledto cruris,

amxus aeger caueat , ne mali latronis inftar impa
tienter crucem frat , & pereat -r boni potis L asxcitMu TRONis exemple*, ductus , recognofcat crimen
tit.
fuum, pnam acceptet & dicat : lufluses Domine, &*
pfai.n8, num indxwf tuum^Dict in letulo infirmus age\

re bonum infirmum , cum bono fateatur LatroLuc, t-ff

3*

ne, Nosqmdem iufle , nam digna juU recipimus. Non

kl folm fateatur cum patitur infirmitatem , fed etkun cum Medici & medicina: non profunt. Nouic
Peus iuftus & arquus iudex fcientiain Medicorum
feilere y & vim a medicinis auferre , vt iuft puniac
acgrotum. Nouit ibi referuare facultatem reftauranx fanitatis y & tunc poteftate fua vtitur , cum asger
peccatum fuum recognofcit. Reieruauit fibi Paralytici curationem , quem cum in Euangelio curaflt,,
monuit, caueret iibi in pofterum>ne recidiuam pa-

loan. 5,
4?

teretur. Ecce [onus fafifus es, tarn noli peccare 3 ne determ tibi aliquid contingat. Interim dum lecto affixus
luit pcenas mifer homo , cor fuum dabit in fimilitudinem boni Latronis, totufque fupplex orabit:
Rex gloriofe , qui Latronem exaudifti y audi mifcrum aegrum gementem , & iimul reu m confiten-

Luf.13,
9-

tem atque dicentem : Nos digna faSt recipimm. Sic

itur ad paradifum, fie falus alterna comparatur.
Leu a-

DE SVBDITIS CRVCIP. ET CRVCIERIS.

155

Ta.pe ,
liosKa, corona
Suhitij leuamnsj honoris.

Leuamen laborantis aegrotantis.

REx gloriofus in ara cracis fuae , quae non ra- prmtm
puic cxoluebat , vt furta boni Latronis fhM^u'
compenfaret : idem ipfe nunc confecratur,& immolatur pro venia & indulgentia peccatorum , & fimul
proponitur laborantibus & argrotantibus, vt fupplicium fibi inflicbim melius & facilis ferant.
virtus venerabilis Sacramenti, cuius inftitutor & auctor morbis , laboribus , & etiam peccatis grauatos
vocat & inuitat ad fe , dum ait . Venite ad me omnes, .,
V X

qui

i
$6

SACRT SANCTVARII CRVCIS PARS II.

qui laboratis3

oneratis efl3 ftf ego reficiam Vos. Con

firmt hoc ipfum S. Bonauentura in Compendio

Theologie ...15. vbi munitus D.Bernardi teviaticHt. ftimonio, inquic: Corpus Christi e gris medici
na 3 peregrinantibus via 3 debiles confortt 3 Unguorem fa
nt 3 fanitatem conferuat. Errat igitur grotus , cum
exiftimat actum eb de fe , i Viaticum percipiat:
fxp namque lecto facratiimum Corpus Chris t i fanos eleuat , quos facinora commiTa lectulo
doloris addixerunt.
Gloriolim opus Artis Cmcs 6C patientiae,
corona urea C laureola.
i
xmoTMiit T)Er crucem boni Latronis itur ad illud 'LL X.

tyrium , iue facrificium illud , quod eft gratif-

%md!*~ mum Deo , facrificium Deo3 fyiritus contribuate3 cor

s' contritum & humilitum Dem non delicies. Accedit Iurinianus diceptans de Iuftitia , cap. 6. Quemadmodum omnis profejfw 3 omnifque ars certum habet modum
& exercitium 3 quo ad fui finem facilis ducatur ita f)
njirtus iuitia tanto ejficitur Deo propinquior 3 quanto
in h exequend extiterit promptior 3 quia reuera nulla
maior eil iufiitia 3 quam feipfum Deo offene facrificium
immaculatum. Trimum enim facrificium 3 propter quod
homo adperfettam proficit iufiitiam, e facrificium contriti
cord,
%
1

DE SVBD1TIS: CRVCIE. ET CRVGIf

Tffi

cordis , pro perpetrattone feelerum ,. Q uiquis in

' iT \
-
ru,ohm
mente tolerat hoc martyrium , vt uititiam.iibi -'/#%-.
quirat , propter iuftitiam patitur, cui merces magnai
in. carlo promiila eft;:

. /

: v.v/v.a , '. ..v..

Hare laureola! illuftris merces refpondet facrifi-i

cio iuffitiae, quo deli&a omnia tolluntur, additque
proptere citatus Iuftinianus : Aliud quoque efl fiacrificium iuitia , quo nihil in hac peregrinatione perfeSHus
gratiufi'que Deo ojferri pote, de quo fie legitur : Tamquamsnf.j.t.
Arnum in forme probauit. eos, f) quafi holocaut hoiam
aeeepit illos. Z)que idles fiunt , qui pro Veritte

iui-

tia animas fiaos trdiderunt tormentis, conuiti^f? mer

it. Confiummatio autem huius e introitus adgloriam. Ad~
eo emm placet hoc fiacrificium Deo , quod per ipfium omnia
mundantur peccata . Huic patent regna calorurn . U^uUi
namque tarn fiecure datur exire de corpore , quam cui doitatum e per iuitiam fie Deo offene. Hic e curfius, ($r
hac eB perfeUio mera iuitia , pro qua quicumque occubuerit , perpetuam recipiet Domino coronam gloria.
Hanc optabat } banc poftulabat bonus Latro,
cum eTet conftitutus in extremis , & extrema verba
pronuntiaret, &rogaret, Domine, memento mei,
veneris in regnum tuum. Exaudiuit Deus Latronem, 7un*i~
donauit veniam & regnum. Hoc ipfum cupiebat ^-J;"',,
hi cum animam ageret , dariflima & fanciiiima
V 5 ....

fe-

158

SACRI SANCTVARI CRVCIS PARS II.

fmina Galla , cui D. Petrus apparu it , & intrpida

rogauit, ^uide. Domine mi, dimijfa funt mihi peccata
? Cui tile , benignijjimi, W efl 3 andtus, inclinto ca
pte <mnu,it3 dicens : Dimijfa 3 veni. Gregorius li
bro 4. Dialog, cap.i 5.

. i

Prodeant in pbcum fpecbculumDisciPVll

Petri&Pavli, perlucidum fpcAium paticntiac in labore calumnia: & morbi.

- *

EM

54u

_ *-

lllililillIllli il.

"

DB S^BDITIS CRVCIfTET CSVCJIERIS.

EMBLEMATICA IMAGO XVII.

DISCIPVLORVM PETRI ET
.
._
PAVLI

CRVCIFIXORVM

E X P L I A T A.

i
,
I

(ISCIPVLI PrincipUm Apoftolorum PE- Martyrol.

TRI & Pavli per calumniara delati ^.
funt apud Neronero, qud vrbem variis
.in locis inflammaent ; quam ob caufam de mandato eiufdem Csefaris muhi feris, multi flammis, multi crucibus addicti funt. Calumnia
impioram hominum grauiima crux eft. Confir
mt idipfum Ambrofius Serm.17.in Pfalm.n8. Non
ajnum genus e nora afiion : e ($r tentat io ,
calumnias fed fentatio leuior , calumnia grauior : quidem
tentatio poteB effe calumnia , calumnia in fe tentation
mm habet. 6 humana tentatioy quam ferre pojfumuss ca
lumnia autem grau e.

ideo Dominus qua funt gra-

ttiora fufcepit > ftf calumni appetitus filentium detulit

triumphale. Quanto maior & acerbior eil humanae 1
calumnias afflitio , tanto maior & fubltmior pa-^^f"
trentia eft, quam Discipvli Apoftolorum in fi, jjjj"
martyrio oftendernt , pre ocuhs habentes Cn&i-rmArti.& nunc crucirixum , grauibus
X
calumniis af-

l6t

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

Hcb.n.t. fcdum, de quo Paulus : Jdeoque

nos tantam haben-

tes impotam nubem teium, deponentes omne pondus3 f)

circumans nos peccatum3 per patientiam curramus adpropofitum nobis certamen : alicientes in dei3 ft)
confummatorem I e s v m , qui propoto bi gaudto fuflinuit
crucem , confuone contempta 3 atque in dextera fed Dei
fedet. Recogitate enim eum3 qui talem futnuit pcccatoribus aduerfum femetipfum contraditlionem : <vt ne fktigeminij animis ver deficientes.
Crux Discipvlorvm Petri Pavli,
Crux calumnian.
infimmm- ac dira crux faifa calumnia eft , qua lifr* yi-

M berum fe ee cupiens Dauid , orabat : Redime

pbi.118, me calumni bominum ,Vt euodiam mandata tua. Ma4'

gnum obftaculum feruandac legis , calumnia -, &
pecies qudam redemptionis eft , ab ea poflfe libe
ran. Nouic Salomon quantus fit ifte labor, cum reEccu.4,w ftis oculatus fateatur , & iimul deponat : Verti me ad
alia 3 vidi calumnias qua fub Sole geruntur, & lacrymas innocentium 3 ffl neminem confoLtorem : pojfe refiere eorum njiolentia 3 cunUorum auxilto deitutos. Et
laudaui magit mortuos quam ariuentes : ft) feliciorem
nttroque iudicaui3 qui dum natus eil , vidtt mala
qua fub ole fiunt. Cum fit ade grauis crux , vix inueniunI

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

I 3 J

ueniuntur homines , qui pares ferendo fint : funt

DisciPVLi Apoftolorum 3 & quidem non omnes,
cum lib.i.de Perfect. Religiofor. cap. 36. dixerit Bonauentura : Tlures videmus catos 3 abfiinentes 3 pauperes3 ficmetipfios humiliantes 3 eleemofiynas ficientes 3 bona
difeentes 3 fide confiantes 3 fed paucos admodum contume
lias 3

dctrafltones 3 dejpecliones bumiliter portan

tes. Inuenietur vnus Achilles Abbas , cuius memo

ria eft inter Apophthegmata Patrum , cum ex ore
ciiceret fanguinem , rogatus quid eit , refpondit:
Sermo contumeliofus eficuiufidam fratris3 qui me contrifla-\
uit. Et deprecatus[um Deum 3 vt auferretur me3 fa- '
Bus efl firmo ille fangu in ore meo. Ecce expui 3 &
requiem , t2* dolorem oblitus fium. Cruci huic iub- ****
iecbi vita humana eft, vtEpift.54. Athanafio fcripfit <*
a ill iu s : ^uod quidem Vita hominis alumnus non fit
obnoxia 3 dijficillimum ejfe 3 ne dicam tmpoffibile3 1g) ipfi
perfuafus fum3. & bonttatem tuam non ambigere. Ferebat
hanc crucem Gregorius^de quoBaiiIiusEpift.84.L~
get ipfi cum omnibus aliis 3 irremijfis contumelm quafi
quibufdam mfolentibus plagis percujjus.

X t

Crux

164

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

Crux DisciPVLORVM Petri C Pavli,

Crux aegrotantium.
lnrumen- "T\Rinceps calumniatorum diabolus eft, & tunc
tum artit
1 .
.
N
*
btnimo- JL maxime calumniatur , cum in extremis eft ho
mo. Felix a^ger, quern calumnia; iftas non tangunt,
per omnia fimilis Discipvlis Apoftolorum , & fimul beato Martino , qui cum agevet iam animam,
increpauit

calumniatorem .

Quid adas 3 inquit,

cruenta befiia ? nihil in me funefle reperies. Felix ille, in

quo tantus calumniator nihil damnationis ee deprehenderit. Etenm generofi atblet 3 tefte Baiilio
Orat.zy. qmmuis omni tempore vit fm fiuperarint, ta
rnen cm animam agunt 3 principe huius ecult exami
nantur

^vulnera m lutamimbus acceperint 3 aut

maculas aliquas 3 vel typos peccat imprejfos retineant.

Quod fi nulla njulnera accepiffe reperiantur 3 nullafque
maculas concepijfe 3 tamquam inuiF exientes liberty
^Christo reficiuntur : atque hoc ab ipfo difiere poioan.14, tes3 qui tempore pajjion fu dixit : ZJenit princeps huius
mundi 3 & tn me non habet quidquam. Satis generse
certauk S, Camarina Seen fs , c tarnen cum ageret iam illa animam , vt eius hiftoiia tradit 3 quafi
aliquid ipfi obiieeretur , refpondit : Vanam gloriam
numquam 3 fed yeram gloriam plaudern Domini vtique.
Felix

DE SVBDITIS CRVCIP. ET CRVCIEERIS.

I65

Felix: anima, quae in extremo agone pofita, fuam ficix^

agere caufam poiit. Interim vir Chriftianus > dum f"'-*"
calumniis impetitur , exercetur & inftruitur ad ful>
eilhdum certamen , quod cum daemone calumniatore tandem initurus eft. Quifquis in hoc exercitio
eft , virtutem patientiar colat , imitator fanetorum
Martyrum facbis , qui per calumnias fatanar & miniftrorum eius crueibus adiudicatij cxleftem aulam intrarunt. Quotufquifque fanus & arger iimiles
labores patitur, Cor fuum dabit in fimilitttdinem piffa-tccu.it.
ta 3 recurret fupplex ad Deum , orabitque : Rex t8'
gloriofe 5 in quo nihil damnationis efle deprehendit princeps mundi huius 3 redime me calumniis -,
minum 3 dum apud homines viuo ; Sc calumniis 3"
daemonum, dum morior : vt tarn viuens quam moriens mandata tua euftodiam. Non eft cur timeat
calumnias , timeat Tatan am calumniatorem,
<qui viuens & moriens Christvm ilium habet
patronum , defenforem ac redemptorem , iuadentem excitantemque ad patientiam , de qua agens
S.Ephraem ait : Quantum in nos mdignus infurgit, tan
to nos in patientia inueniamur Viriles ac renui vfque ad
mortem ,cque omnes eins india mox dijfoluentur.

i---X

....
5

Lc-

1 66

SACR SANCTVARII CRVCIS PARS IT.

Leuamen laborantis bC aegrotantis.

ItJriu!' 1)

glriub' in acra fu paflione fu m mis eft

JLV.impetitus calumniis , quarum paiionis nffcmoria agitur in facrofancb Euchariftia, qua? virtu[em hau fit ex cruento acrificio , vt fumentibus fe
jafFerat robur, quo faifas criminationes facilius fuftijnerequeant. Magnum hoc munimentum eft, quo
fe munit contra diaboli calumnias : Viatico
hoc refecliis, vcl ipil daemoni terribilis in ledo apparet. Hoftia: apud veteres dicebantnr facrificia,qua:
immolabantur antequam exercitus ad copias
* ftium accederet :: & dux nofter Iesvs Christvs
facram obtulit hoftiam , & adhuc offert c prxfert
commilitonibus fuis, vt tanto facrificio innixi, non
Holum cum morte , fed etiam cum ipfo mortis auftore, animse confligant. Quod ii veteres pro comparanda victoria fuas hoftias immolabant, &poft
hoftes iam deu idos victimas facrificabant , vtrumque hoc facrificium inuenitur in Euchariftia, qua:
vitima eft & hoftia : hoftia, cuius vi atque virtute
mors vincitur, atque profternitur hoftis : victima,
cuius ope & opera parta de hofte victoria celebratur
ab eo, qui poft acceptum Viaticum victor & numphator poft obitum in caelum recipitur.
Glo-

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

167

Glorioim opus Artis Crucis &: patientiae,

corona urea & laureola.

CAlumnias patientis martyris vox ilia efto: Honor
Principes perjecuti Jtint me gratis : & quidem ex ni
&c clamo diui Ambroij Serm.zi. in Pfalm.n8. .
Bene hoc martyr dicit3 quod iniufie perfecutionum tormn- \[,'. 1 s'
tafuflineaty qui nihil rapuerit3 nullum nviolentus opprejferit3 nullius fanguinemfuderit3 nullius torum putauerit effe violandumi qui nihil legibus debeat, & grauiora latronum cogatur fuinere fupplicia : qui loquatur iufia3 ft) non
audiatur r qui loquatur plena falut 3 " impugnetur j Vt i
pojfit dicere : Cm loquebar Ulis 3 impugnabant me gratis.
Gratis igitur perfecutionem patitur 3 qui impugnatur fine
crimine : impugnatur vt noxms 3 cm fit in tali confeone
laudabilis : impugnatur quafi veneficus3 qui in nomine Do
mini gloriatur s cm pietas omnium mirtutum fundamentumfit. Hie martyr iic impetitus calumniis , dixerat
paul ante : Principes perfecuti funt me gratis3 fubiun- Pfai.ng,
gitque confequenter : Latabor ego fitper eloquia tua3
ficut qui inuenit fi>olia multa.
Spolia multa , & laureola: martyrio z**/*
calumnias debenture & pro meritis fuis patiens gra- ''4.
ues calumnias rogat & orat Dauid, Redime me - .,
lumniis hominum. poftulatque dein premium : Faciem 4 '
tuam

168 sAcRr -?! chcIs ri.

tuam illumina jiqier. feruum `tuum. poitulat viiioncm
Dei, coton-am nimirum glorize, 8c illain quidcm il
luitrem , caeleiti laureola decoram. Hace magna Se
debita merccs , quae perfecutionern patientibus fal
iafque calumnias fubeuntibus adiudicatur in Elian
, gelio: Beati oi' , cum maledixerint 'nokia homines , .5

l l'

Per/icuii "vosfuerint ', dixerint omne malum aduer/iim

Fros, mentienter, profiter me. Gaudete, ( exultate, quo

niam merce: 'irera /: e in calii. Verbum quidcm

afperum calumnia cit , de quo Dauid Pialm.9o. Ip/

[ikerakit me de laqueo viuentium , (y i'verko . Ba

iilius in Scholiis: calumnia dixit. Taler func ca

lumniatorei. Attamen y korum multi func-per #em in
Deum
'rifiorerinicalumniam
, "nipote magnus
_70qu , coronatique
Sufan
na,
@ ;
aliq' quotquot
inciderunt,

.- vLibera crimi-nationibus, verbifque afpcris ca

lu inniatorum L_eo martyr agens iam animam dixit:

Later, qudin manu.: / tuorum, Domine, trado

- ffiiritum, liker conferuanduc indicio improkorum.

Prodeat in publicum fpeetaculum fantiVIfi'

Lis, in quo veluti. in fpeculo apparet irriago ferentis

fetuitutem 8c motbum.'

= -.

. :a
- '

ic

crit :disruan e l1

51 mortem

_-,

e
my. afg

intulerts, ic

n.9

;
DE SVBDITIS CRVCII. ET CRVCIIERIS.

I7I

EMBLEMATICA IMAGO XVIII.

S. VITALIS CRVCIFIXI
. EXPLICA T A.
ivvs Vitalis feruus Agricole Marty- AmbroT.
Beda.
ris , poft varios diueros cruciatus vi- Surins.
tali crucis ligno adftric"tus eft. Seruitutis
cruci adftrictus 3 Christi Domini cruci affigitur. Et quidem in vna & altera conditio- Sympathie
Cbrit
ne inftru&ionem Christi habuit, cum R i- Vitalis
Artifi
STvs accipiens formam erui, ieruituti natus ft. tolrt*
feruitHtis.
O^on enim veni miniflrari 3 fed miniflrare. Hue pertinet Matth, ,
18.
quod dicit Bernardus Homila 1. fuper Miflus eft:
^JOifce homo obedire3 difee pulu obtemperare. De aufifore
tuo loquitur Euangelifla : Et erat fubditm ill 3 haud du- luetic.
bium quin Maria fJJofepb. Grubefee fuperbe cinis : Dens
fe humilit 3&tu te exaltas. Dem fe hominibm fubdit,
O" tu dominari gefliens bominibui 3 tuo te prpon auc7ori. Vtinam mihi aliquando taie ahquid cogitanti '3 Detts
refyondere digmtur , quod

fuo increpando refftondit

Apofloloy Ua.de pofl me fatana3 quia non fap qua Dei Matth. S,
.
funt. Accedit Bailius in Regula breuiori 1x5. -
aliis obedientiam prxabimus tamquam ferm domin 3
commenter prcepto Domini : Qui vult effe in uob Lac. ,
t.
Y
ma-

172.

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS IL

magnas , fit- omnium njltimus 3 (frferuus omnium : fieut

filius hominis non venit vt miniraretur ei , fedvt miniJlraret. Humana feruitus , quae homini propter hominem impenditur, mortalis eft, vitalis veto Chriftiana, quae homini propter Deum exhibetur.
i
.

Crux Vitalis, Crux imitutis Chriftianae.

inrumen. ^""\Vi fe mancipar alieno feruitio, fe alterius iure

benil V ^conftringit : & cim homo homini obfequium
"end''
praeftat , adftrictus in crucem agitur. Quifquis hoc
patitur iugum , non terrain infpiciat , fed caelum
fublime intueatur. Caelum , non terrain ; Deum,
non hominem fufpicit in cruce feruus Vitalis , &
orficij fui Chriftianum famulum monee cruce,
quod monuit S.Auguftinus Serm.3. de Dedicar. E.cclefae: Audi quifquis temporaliterferuus es3&quifquis te'
tit.

neris iure dominations adfiritfus. Quifquis condittone quo

libet obnoxius esj efio feruus, & eo liber: eflo feruus3 humiliter obediendos efio liber3fideliter feruiendo.Hic feruus
funibns ieruitutis adftri&us , liber aliquando dicet,

Pfai.xj,. ac mul canet : Funes ceciderunt mihi in prociaris, et( enim benditas mea proclara efi mihi. Et quidem Chriftiana obedieneia, quid ni decora feruitus eft ? Ro
gar Bailius Epift.115. quomodo alius alteri obedire
debeat. Refpondet : Sicut feruus Dominis, iuxta quod
Domino

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

tft

Domino praceptum efl : Jih njult inter vos ejfe magnus3 Luc.it/
fit omnium poflremus 3 f$ omnium feruus. Praftat alie-;
nx voluntatis feruum eil, qum Tua:, quemadmo-j
dum adftruit Ephram, agens de recta viuendi ratione. Propria voluntati 3 in quit , ne te feruumfecer. Fdij
Ifrael e feruitute liberati3 inclumes rubrum tranfierunt3 in continenti naufragatifunt3 quodpropria Volunta*
tis imperio nimim fe fubderent.
\

Crux Vitalis, Crux aegrotantis.

DVmhomo iuftiis in hoc mundo detinetur, infirm**

cormptini fu: eruitj tunc incipit ei Vitalis, .
cum ad vitam accedit aeternam. accedit autem,cum r*"**
iam extreme [ahoizt.fuflorum anima mmanuDfunt3 sap.j.r*
& non fanget illos tormentum niort. Vififuntoculis infipientium mori3 illi autemfunt in pace. Ergo vir fah-cbls^jr;^
cum dfinit eTe mortalis, incipit eiTe immortalisa &
affixus ledo fuo, fimilis eftViTALi.Excitet feipfum, j
&dicat : Qonuertere anima mea in requiem tuam 3 quia pfai.114,
Dominus benefecit tibi. Jthtia eripuit animam meam de 7'
morte3 oculos meos lacrym3 pedes meos lapfu. "Placebo
Domino in regione viuorum. Hare regio cadeftis eft, qua
mortuos & mortales reiicit , admittit vitales & im
mortales. Mortalis non poteft non asgrotare ; non
poteft, dum viuit, valere & bene habere \ proin Y~3

de

174

SACRI SANCTVARII CRVCS PARS II.

de neceflfe eft vt, adhuc vitalis ciim fit, fuftineat crucem Vitalis. Homo Temper vtitur medicinis,femper enim occulta a?gritudine laborat,vt oftendit Auguftinus in Pfalm.ica. Stando lajfatm eras, fedendo reficer: ipfum federe medicina efl lajfitudin.fn ipfa medi
cina rurfm lajfar, diu federe nonpoter. Quidquid enim
e , > ttigationi fuccurritur , alia tigatio inchoatur.
\ Quid ergo ifla defideras languidnsl Aliquando ntgrotat ho\mo in domo fua3 in le7o fuo agritudine manifefliore. Sem
per fax corruptioni feruit , tunc manifeftius , cum
iam laborat in lecto, & gemons iub onere cruris, diuinurnque implorans auxilium ait : Rex gloriofe,qui
natus es feruituti, &conditionem feruilem Vital I
tuo tibuifti , fuccurre mifero homini corruptioni
naturae fuac feruicnti,.& pro librtate iua fufpiranti.
Haud dubi , dum homo viuit , librtate iua caret,
cum in carcere corporis fit : &c fi quis miferis vinculis, quibus captus. detinetur , exire non curat nec
optat, Vitalis non eft. Captiui, qui in publica
detinentur cuftodia , fi fuatn fperant liberationem,
cxitum fuum defiderant : ij vero, qui adftri&i vinculis funt , &reos e eTe cognofcunt , timentque
pro meritis damnationem &extremum fupplicium,
egreum carcere minime amant , fed horrent .
Myfticus ergo Vitalis corfuum dabit in fimditudi:>

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

IJf

ntm piSlura , & ptabit fe nexibus corpreas feraitutis liberari, & in libertatem filiorum Dei eooptari.
Leuamen laborantis 6c segrotantis.
Ex gloriofus formam feruilem induit, nec il- ntmttu
chartj'u.
R.lam ad extremum vfque fpiritum pofuit : in'
cuius feruitutis memoriam , facram Euchariftiam
reliquit , quam iruis humilibus elargitur, vt Onus
humanas & mortalis fubiectionis patienter tolrent.
0 res mirabil , manducat Dominum feruus , faufer f)
humilis i Manducat Dominum pauper , & ditecit;
manducat feruus, &c in libertatem vindicatur ; man
ducat humilis , & in cadis exaltatux. Qui corruptio
ns natura: ferait , de carne Christi , quam fumit,
non corruptionem metet , fed potius incormptionem. Eapropter cum vicina iam eft mors, & vt metat, falcem mittit, fapienter. aeger recurrit ad faeram,
Hoftiam

vt pro carne fua mortali imtnortalcny ratcum.

Christi carnem ibi afumat. Magnum cert hoc

fcenus eft, vt pfo ferua, domina, pro humana, diuU
na caro detur & accipiatur , in quam mors nullam
iam habet ditionem. Mors Uli vltr non dommabitur: .,$.
quin potius in mortem illa fuum exercet domina-*
tum, & ad eius poftel imperium, quam humanamcarnem capit , tempore fuo reftituet.
-

Gta-_

176

sAcRi evaIs 11.

' Glorioiiim opus Artis Crucis 8: patientiae,

i

corona aurea 8: laureola.

Era ieruirus propria: voluntaris abnegatio cit,

cui adiunctum martyrium cit, quemadmo

Jinn

fana.

dum Thomas Kempeniis libro de Fideli difpeniat.

cap.5. notauit: Si e aliquod geniufiqiplicij, quod niar
{ facit , tunc maxime illi martyre: unt , qui totier

fverko Dei tamquam gladio

Pleuntur, quotiesfil .
ki
per okedientiam moriuntur.
www?

igitur genus martyrij dignum corona di

im'wif- gnum laureola cit , cuius coniideratione animans `

epileren. feruos Apoitolus , Scientes, inquit, quoniam rnufquil
que quodcumque fcerit konum, hoc recipiet a Domino, fi- _

, fiue liker. Accedit Ainbroiius cap.;. ad

loif. Si ken egerit, non erit Deumferuua dqiet'ui,

a' remunerakitur quafi liker inter kominetliber vtique
l

`inter homines cupicbat Simeon effe , cm rc 8: no

mine feruus Obediens- foret, dicens :

dimittii
mame- feruum tuum Domine fcundum 'rerkum tuum in pace.
.

Prodeat in publicum fpctaculum fantus AGRI

COLA; in quo, veluti in fpeculo , confpicitur forma
amoris Dei 8: patientiac in morbo.

' _,

'

'

_ ._ .- ._

( tot

Haq/

cla

:mc lanza
ffuc rmt in :
I

tf

119

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVClFERIS.

175)

p
EMBLEMATICA IMAGO XIX.
S. AGRICOLE

CRVCIFIXI

EXPLICATA.
ONONiAE S. Agrcola martyr , Mar- 11
i- 1 n
1
Paulin.
tyris Vitalis Dominus , lub Diocletiano Lipoman.
Impcratore in crucem fublatus eft , in
qua facri eius corporis iunturae clauis
perforata: funt , cuius tormenti vi , breui temporis
interuallo , vita: finem impofuit. Celebrarunt
facrofanftam eius memoriam Paulinus , Gregorius
Turonnfis , & Ambrofius , qui in Exhortatione ad
virginem ait : CKomen astique habuit Agrcola
aptum Martyris : nam ft) bonus agrcola cum parat ter
ne folum wertere, & vita alimenta perquirere 3 non nifi
fer fignum cruets jkcere conatur. Dum emm aratro denta
le fubiicit , ajfigit aures , iuam ingerit } formant cruets
tmitatur. Qui timore Dei percellitur , alter Agricola eft , qui & crucem Christi portt , &
clauis mul coefigitur. Expende axioma non mi
nus certum quam facrum illud Apoftoli , j>)ui funt Gai.5,14.
Christi, carnem fuam crucifixerunt. Non manus&
pedes folum , fed totum etiam corpus crucis clauis
confixerunt. Praedi&i claui diuini timoris funt, qui...

Z -L-

bus

l8o

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

bus artus omnes fui corporis transfigi cupiebat , fipfai.n8, mulque petebat Dauid , cm diceret : Confige timo*
symptthi* re tuo carnes meas. Christvs ipfe tempore paflioCbrifii' ...
-j*!
{
1
.
Agruou rus timuit , cpit pauere , (gr tdere : cum expauit,
liitiniti" facrofanta eius caro quai quibudam clauis conMarc.14, nx* elt'
Crux Agricole , Crux timoris
Domini.
inftrumtn. y^v Yi Oeum timet , ad omnem eius offenfam
turn M

,
,
Une vi. 2 omnino immobilis eft , eius voluntati ac legi
infixus adhasret. Cruci diuini timoris affixaSufanna
Dan. i3>

erat, cum diceret : Anguflia funt mihi indique. Hacrebat prorfus immobilis, nec vita violcntia poterat dimoueri. Quanti referat in cruce clauis Agricolae
capi, vel ex hoc intelligi poteft, quod cum illis ma
lus latro careret, vel in ipfa cruce peccauit, cillum
peccantem plenus diuino tiraore focius redarguerit,
^ecjue tu times Deum 3 qui in cadem damnatione es ? Si

timuiTet,non deliquiflt: nec bonus latro pertitifet

fidelis, nifi clauis timoris diuini coafixus foret. Cre-

zxuiia de Baiilio in Pfalm. 33. Nifi timor infiituend vit<e nofirs

tu.

rudimento, iaciat , impojjtbde fuerit caflitatem fanffimo-

pfai.ng, niamque legitime obfieruari. Confige, inquit.Dauid3 timor

tuo carnes . Nam quemadmodum qui corporis membra
.

habent

DE SVBD1TIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

$t

habent confixa 3 ad aUionem quamlibet immobilia ea reti

era : c ij quorum animam occupauit Dei timor 3
prorfus importunam peccati & obflreperam occafionem vitant. Accedit & Aus;uftinus in Pfalm.u8. Tali timor
carnes crucifiguntur 3 ciando carnales deletlationes 3 qua
legis litera <vetantur pots quam vitantur 3 >iritualium
bonorum deleclatione vincuntur3 ft) eadem vfque ad perfeUionem 3 crefcehte viforia 3 perimuntur. De his clauis
luftinianus cap. . de Sobtietate bene monet. Non e
in bac vita tempus euelkndi clauos 3 de quibtis Pfalmus3 Pfai.m,
Conge clauis timor tuo carnes meas.
A G R I O LiE , XgroCUItis.
QVis tam fortis ac robuftus atger s vt diram i*firwmmortem non timeat ? Fortis ac robuftus -*"
tieti'
bas Elias erat, & relatus in Apophthegmatis Patrum run
ait : Ego tres res timeo : Vnam3 quando egrejfura e ani
ma mea de corpore 3 aliam 3 quando occurfurus fum Deo
tertiam 3 quando aduerfum me proferenda e fententia.
h R i s t V s ipfe, cum partes infirmi ageret , .,
pauere & tadere. Tsedium &pauorem tulit, cum di- 5'
eret, Spiritus quidem promptus e3 caro autem infirma. Matthe,
Magnus Arfenius , vt memorar Metaphraftes , mori,
timebat, rogantibufcjue difcipulis ,Et tu3 Pater 3 ti
mes mortem ? Reuer3 inquit , hic metus 3 quo nunc me
Z 3

<-vi~

182.

sACRI sANchARII chCIs PARs II.

midetilt : numquam omnino a me rece/jit, ex quo fei

ue fum Monacbut. Non derogar fanlitati , quod vir

iufius , more CHRIsTI , mortem timeat , 8: aflixus

qu letto mattyris AGRICOLAF. clauis traiisfigatur.

Ti'auslixus CH RIsTvs clauOs ipfos dulces Omnin

reddidit. Dulce lignum, dulces clauo: , dulcia 'ferent pon

dera. Et quidem ita rimer influs mortem , vt cnou

paruam fuauitatem 8: dulccdinem expctiatur, illam
hauriens ctucifixo Rege, qui pendens cruce cru
cem 8: clauOs dulces effecit. Habes in cruce Marty

Irem rotum confixum clauis , qui 8: exemplo fuo

Confirmar, quod iam ant cap.1. dixetat Ecclefialii
Ixei'ratio
agroturi
tis.

cus : Timenti Dominum ben erit in extremiif , fr] in die

mortar/ua: benedicetur. Cettus 8: verns hic aphorifmus

. Timor diuinus falutatis medicina , 8: heee
cum agricultura magnam haber confouantiam. vn
de mirum non , qud AGRICOLA pattes inediti

Cruce agar. Balilius iu Afcet. Poquam paradi o exu

ler in banc terram fuenimut , @J'ntentiam banc a Deo
. audiuimua,
_edore 'vultth tui ve/ieri; pane tuo ,- per
longam experientiam, propter acci/um terra: prouentum,

agricolandi artem adlatium mole/iin , qua eff ex terre

maledi'i'ione , intedebu cognitionem nobili eine arti/fr lar
`giente Deo , inituimue , ita etiam poeaquam /

reuerti ad terram de qua tmpti fur/tua ,

doloroe carni
ad

DE SVBDITIS CRVCIP. ET CRVCIFERIS.

18$

d corruptionem propter peccatum condemnata ,

($ ob earn [ pajombus iis fubieSt, data e nobis
etiam bk labor'ant ihm ex medendi arte refocillatto , qua
<vel aliquo vfque nos recreet. Et quidem in eo pofita
eft ars agricultura , vt terrain purget , fcindat &c
eomponat , vt iacta femina recipiat , foueat & fructum ferat : & ars medica circa terrain corporis noftri negotiatur, vt illam fciifione venarum &purgationum medicamine curet, aptet &c ordiner, vt falutarem recipiens cibum homo alatur ac fuftentetur. Terra non nifi in patientia frntum producir,
nee a?ger fine tolerantia poterit corpore & animo
conualefcere.
Leuamen laborantis S segrotantis.

REx sloriofus, dulce lignum, dulces clauos cru- vfmu e*.

r
i -1rr
i
r .tharifiU.
cihxus mirabiliter eftecit, & ad perpetuam lui
recordationem , memoriam fecit mvrabilmm fitorum _.,
fericors & miferator Dominus efcam dedit timentibus fe.
Dedit fe timentibus efcam , non vt clauos diuini timoris tolleret , fed vt eos dulces ac fuaues redderet.
, Eapropter qui vel ipiam riment mortem , admonendi feri funt , vt facra fe reficiant Eu chariftia,
cuius ea virtus eft , vt cor humanum confirmer , &
totum hominem contra mortis impetum firmet.
Habet

184

sACRI sANchARII chcIs II.

Haber hic mundus magnain conionantiam cum

mari, in quo tres vitgines vel potis metetrices iin

gcbantur , iirena: fcilicet , qua. illcctos nauiganres

fno camu in naufragia traherenr. Vna canebat voce, '

altera tibiis , tertia vcr lyra mulcebat auditum. Et

ne earum melodia deciperctur , 8: iimul traheretur
Vlyifzs, dum nauigaret , nauis arbori fc fortitcr al
ligari permiiir. Nauigat in mundo homo , quem vt '

icapiant 8: deducant in naufragium, cantionibus 8:

, iimul incantationibus alliciunt concupifcentia camu,

concupifcentia oculorum , jiqierkia vita. Ne rapiatur

8: rrahatur ad mifcram ruinam , nexibus ac vincu- 1

lis, qua. iccum facrofancta Hoitia defert , alligctur

-6.57. 8: vinciatur. Vincit 8: ligar, qui dicir : @j manducat
meam carnem , fg kikit meum fanguinem , in me manet.

Manet clauis ali-ixus cruci , manet aiiixus lecto , in

quo iturus mundo ,virtutc faeriViarici appetitio

nibus carnis , Oculoruin 8: vitae humanx minime
mouetun

_ Glorioiiim Opus Artis Crucis 8: patienti,

corona aurea 8: laureola.

urtem he-

Vm dominorum Dominus vnus 8: folus ne

_ `

ceifario Deus iit , Omnino rimendus cit , ac

i
mo

- - proinde Dauid ait: Seruite Domino in timore, ( exul

'

'

tate

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

l8fj

tte ei cum tremore. Comes m arty rij diu inns hic timor eft , quandoquidem vox illa martyri adfcribitur : Principes perfecuti funt me gratis, $> yerb tuis Pfai.ris.
trepidauit cor meum. Adfcribitur , auctore Ambrofio
Serm.n. in Pfalm.n8. vbi martyrem rrepidantem
proponit ac reprxfentat in hxc verba : Pone ergo mar
tyrem inter pnenla conitutum3 cum inde immanitas befliarum ad meutiendum terrorem inemat 3 aliunde candenttum ridor laminarum , fJfiamma ardentis fornacis
exteuet 3 ex parte alia perfonent trablus grauium catenarum 3 htne carnifex cruentus ajat : pone 3 inquam3 circum>efantem omnia plena fupplici 3 deinde cogitantem
mandata diuina, ignem perpetuum, illudnene incendmm perfidorum, illam pna recrudefeentis rumnams
trepidare corde 3 ne 3 dum prafentibus cedat , perpetuis fe
dedat exitiis trepidare ammo 3 dum futuri iudicij rhomph&am illam terribilem quadam con?e?us fyecie conituetur. Nonne ad hone trepidationem duci&rviri conBantis
aqualis in eumdem coneumt affectum confidentia cupcntis .terna 3 (jr diuina trepidatio?
Clauis diuini timoris totus confixus Martyr.con.r .
.
1-1
timeni.
cupilcit arterna praemia, coronam gloria?, claureolam qua: viris virtute preditis deftinata eft. Quod
i rimere infirmitatis eft, &infirmis negatur laureo
la , fortibus conceditur ; occurrit
.
Aa fapienter- Ambrous.

l86

SACR SANCTVARII CRVCIS PARS II.

ims, qui martyris conftantiam cum eius rrepidatione coniungit. Conftans animo vir timoratus, eft
dignus corona & kureola, qui many rem clauis confixum exprimir in feipfo , & de quo canir Dauid:
V.iu,i.'~eatus vir qui timet Dominum > in mandatis eins Volet
nimis. Votens in ten erit fernen eius3 generatto retlorum
benedicetur. Gloria ' diuiti-in domo eius. Hxc gloria
viri timorati eft cadeftis remunerado , cuius coniideratio dulce lignum , dulces clauos emcir. Myfticus Agricola clauis timoris confixus Hilarin erat,
Extrema qui iam lTioriturus dicebac : Egredere , quid times?
rimiu* Sgredere anima mea} quid dubitas ? feptuaginta prop an
tra feruii Christo, & mortem times? Quibus in
verbis fpiritum exhalauit.

Prodeant in publicum fpe&aculum fandiCosmas & Damianvs > in quibus , velut in fpeculo,
ferentis ingraptudinem & morbum forma confpicitur.

EM-

'"_!

l
l

'l

v
.v

.l

l
it

].

I
i
l
l
l

Il

In

I..||.|I

|||||I||

'Illllillull

.\

`
Ilillli

ll

l
A

|I||||

lllll

fr@f were

Maf mom

md'
771 5mt?? #1071'

51327_mfait' qui

-_._ _ ____-

_.

'n.._ __ ____-___- _

~_~-__~

.___- _wn-m __. __ ._

_
d-

_-_ _
_-

I'liilll

lll \|I I'|.liiil

DE SVSPXTIS RVCIF. ET RVCIFERIS.

l8p|

EMBLEMATICA IMAGO XX.

SS.COSMJE
;
II

ET

DAMIANI

R V IF I X OR V M
.

EX PLICATA.
:
- -

ratres gcrmani Cosmas &DAMTA- Antonia.

Nvs , notules Medici, grotis fine fti-y^L
pendi fcruiebant : dominante Dioclr
tiano , rogati de fide , fidei Chriftiana:
cultores fe eil coram Lyfi refponderunr. Quam! .
ob caufam in mare precipites aU , & diuinitus li
berad , ad palum tandem damnati , lapidibus impetiti , fagittis transfixi , cfi gladio , martyrium
fuum abfoluerunt. Venit caelo Christvs, vt $*
miniftraret acgrotis 5 quibus opitulatus gratis , loco sma*nm
mercedis crucem , clauos & lapides benefactor -"
uenit. Sufttderunt ergo lapides lud<zi3 vt lapidarent cum. E*""
Refyondit eis I e s v s : Mult bona opera oflendi vobis ex l*ai9>
Tatre meo propter quod eorum me lapidt ? Gloriofum Christi obfequium , quod humanam
mercedem nec quarrit , nec expecbt. Pulchr Arabrofius lib.i. de Abraham c.3* Minuit fiuclum triumphi mercedis fufceptio 3 & benecij arrodit gratiam. P/*rimum enim refert, vtrm pecunia, an gloria dimicaueris.
Aa 3

tAlter

IPO

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS It.

aAlter mercenary loco ducitur} alter dignut habitm- conferuatom gloria. Maluerunt itaque martyres Cosmas
& Damianvs conferuatorum potius quam mercenariorum loco haberi, vt feruatori fuo fimiles per
omnia euaderent.
CmxCosM cDamiani, Cmx obbquij
exhibiti ingratis.
Rucem fuam feeum humanuni obfequium
adfert, & exhibitum ingratis, prater crucem,
irns lapidum & fagittarum importt. Qualis fit is
qui pro meritis gratiam non refert, dfinit Am brofius libra i. de Officiis cap.31. Conferre gratiam bonum
e3

qui referre nefcit, durifftmm. Qud fi loco gra

tia; lapides & fagittas fimul mittat , fummus ifte la

bor eft, umma iniuria, tarnen propterea gratia
omittenda eft. Pecunia mutua non datur , fi rerundenda non fit , cotiferenda tarnen gratia , quamuis
irremunerata exiftat. Adhuc, quod amplius eft, benefacere oportet homini, licet malum pro bono reddatjDcus enim compeniabit. Monet hoc ipfum AuJExeitAth guftinus lib. de Verbis Apoftoli Serm.xx. Benefecii
1homini ? ingratm efl homo ? non tepniteat benefecijfe3 n&
tis.
ftmdat pcemtendo, quod impleuii miferando. Die m cor
de tuo : CN^on yidet ie in quern feci , atidet propter
quern

: svoi'ris cnvcrr. chcIrtRIs.

19t _ __

quem feci. militare gloria: , vt dixerat ante i

Ambrolius. Militaruut gloria: fratres C 5 s 8:
DAMIAst , militauit glorioqu IGNATIvs,

qui gratuitum obfequi fuum multis ingratis con-

t-ulit , ptaicepirque Sociis , Qua gratu' accepiilr , -,

date. Hanc regulam libi proptiam Ptatuit 8: confia-s'

ruit in Societate, qu Natalitiis'fantorum CosMA e

8: DAMIANI ad maiorem Dei gloriam nata .

i
l

Crux 8: DAMIANI ,Crux `

grotantium.

CosMAs 8: DAMIAst de ingrata eorum ma- !

lum artis |

nu , quorum
profperam
falutem
procuraueuna - ig
rant, mortis
fupplicium
receperunt
, 8: patienter
"
lud portarunt. Curam ingrator egilii , 8: morbum raamt
contraxilii ade grauem , vt parma aut nulla

falutis affulgear: ad toleranti-am motbi excitant `

CosMAs 8: DAMIAst, quibus cura atgtotantium,
cru cem 8: mortem attulir. Ambidexter vterque ,

quando non folm corporibus , fed curandis etiam

mentibus operam fuam impendit, 8: 11 11
cos , quales fe gerere debeant in curatione infirmo-

rum.CosMAI~: 8: DAMI ANI inltar procedebat

chius medicus apud Bafilium , de quo 1.80. ita
legimus : ]? quidem omnium 've/iriim , quotquotl

_1<>

S AC RI SANCTVARII CRVCIS PARS ,

artem medendi exercetis , in philanthropic pofitum. At ti

bi maxime ambidextra efi ifla fcientia, latiorefque tibi ipfi
philanthropise trminos conitu3 dum non medend dumtaxat corporibus fcientix iius gratiam adflrmg, fed &
de animarum languentium reitutione cogitas. Et quidem
quemadmodum falus anima: pendet a Deo , & ne
mo ibi cam adfcribere poteft ; ira etiam valecudo
corporalis Deo prouenit, ac proinde Medici
debent poflunt attribuere ibi reftitutionem fanitatis. Difcant ex vtroque Martyre , vtriufque falutis au&orem Deum ipfum recognofcere. Iudicabant fic faciendum,,& inftruebant asgros iiios vt facerent, Cosmas &DamIanvs. Caueant segri, ne
ilium committant errorem , quern damnt S. Bafilius in Aicet. Propriafalut>em in mantis poner Medcorum^irrationale e &abfurdum3quod mifer quibufdam
Accidere videmus 3 qui Medicos non uerentur [nos vocare
faluatores. Saluator quidem vnus eft Christvs , qui
cunctis laborantibus & aegrotantibus ait :

patien-

tia Vera pojdebit animas Veras. Hoc fac, & viues.

Leuamen laborantis aegrotantis.
REx gloriofus cm inftituit facrofancbm Euchariftiam, in ipius inftitutione ingratum lu
da; animum expertus eft, tarnen proptere deftitit

DE SVBDITIS CRYCIF. ET CRVCIFERIS.

I>$

tit tantum Sacramentum condere, vt cum eius ferui

indigne compcnfari praeftita beneficia fentirent, recurrerent ad Euchariftiam 3 in qua male remuncratus Christvs ipfe continetur, reficit, folatur ac re
crt male remuncratos Chriftianos , qui poft eius
refe&ionem humanas ingratitudinis iugum leue &c
fuaue inueniunt, praefertim segri, qui, vt ingratis benefacerent , grauem fibi morbum contraxerunt. Et
quidem facrofancta altaris Hoftia nominatur & eft
gratiarum 3 quam exhibuit Patri Filius, & exhibendam tradidit , ac reliquit, vt quod deerat in ho-,

mine gratitudinis , fua ipfe gratitudine fuppleret.

autem virtus facri Viatici eft, vt hominis aCgrO- V'uu'uum.
tantis ingratitudini medeatur , foluat & compenit
per fe, quod in homine deiderabatur. Si quid gra
titudinis erga fe deeTe cognofcat infirmas , nouerit
compenfare defe&um, quern Christvs in ipfo facrorum oblatione & communicatione myfteriorum
omnino fuppleuit.
Glorioium opus Artis Cracis C patientiac,
corona urea & laureola.
REx Martyrum Christvs , quam fibi acerba
fuerit ingratitudo Iuda,declarat ipfe P falm. 54.
Quoniam[i mimicus , &c. paffio ade grau is T"
Bb

Chri-

15

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS -

*.54,- Christo erat, vt dixerit in eodem Pfalmo : Contriatm fum in exercitatione mea, &c. Hoc opus , hie
labor confefloris Christi eft, qui, tefte Ambrofio
Serm.zi. in Pfatm.118. loquatur iua, ffl non audiatur;
qui loquatur plena falutis, f)impugnctur. Cm hare pars
magna martyrij fit , erit etiam caufa pramij & remunerationis patienti viro, qui diuino dutus obfequio beneficia ingratis confert. Nam,vt Ambrofius
dclart, minuit fruEfum triumphi merced fufceptioy&
*

beneficij arrodit gratiam. Ergo vt maior exftat trium-

E'"*~ Pnus> corona, & laureola fiat illuftrior, permittit interdum Deus, ne gratia pro impenfa gratia
habeatur. Eapropter Eugenius Abbas Juorum faluti

confulens , in puncto mortis fuas exhortabatur : Ore

rim,

ergo omnes ' obfecro , filioli , vt accepta tradit Pa

trum inituta in omnibus inuiolabiliter adgaudium meum,
Sanclorumque omnium yerum 3 ad palmarn yiorU
ferducat.

Prodeat in publicum fpectaculum fan&us VinCENTivs j in quo , veluti in fpeculo , fulget imago
ferentis carnis pafliones & morbos.

EM-

C.

liI

_pe ab gne "

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCFERIS.

Ipf

EMBLEMATICA IMAGO XXI.

S. VINCENTII

CRVCIFXI

EXPLIC ATA.
/
er ax San&orum patria , quae Lauren- Metaph.
tium vidorem protulit, & Vincentivm Prudent,
marcyrem laureatum produxit. Vi N en- '
T i V s Diocletiano & Maximiano Impp.
fub Preide Datiano diuera tormenta pafus , crucis patbulo adiudicatus eft. Non mult pft cru
ce iam depofitus fe ubduxit , & vltr ad crucem
rediit, flammifque facra eius latera concremata funt.
Non poterat auelli cruce, qui crucem ardenter
amabat. Ablatus Martyr cruce, de mandato Datiani in culeitra molli iaeuit -, afluetuique gloriofas
cru eis deliciis, le&uli floridi peenas ferre non potuit.
Ergo Vincentivs molles floridas delicias pertfus , nec ferens mollitiem tenerac culcitra Datiani, mortem deliciofae vitx pratulit, & gloriose mortuus eft. S.Ephracm de Patribus agens ait : Vocem exJpeant qua ipfos excitet, &inflar florum fnauem odorem
fyirantium efflorefcant. Floridus moritur, floridus excitabitur Vincentivs. Crux, & fatis grauis , eft xgrOjCum ciborum faftidio laborat, ad efcam capienBb_.$__

dam

1^8

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

dam compelli : nec paraa crux accedit & incumbit

caeleftibus viris diuino amore languentibus , & car
nales delicias horrenribus, fi quando ad illas captandas vi tcntationis impellantur. Haec crux VincenHcb.n, j. 1 1 eft , imo & ipfius Christi, qui propofito fibi
sympathy PAudio 3 fuflmuit crucem. Maluit Christvs crucem

quam thionum , maluit Vincentivs crucem

/w4u^m thorum , maluit cruciatum quam voluptawhftu. tem^ maluit mori qum non pad. Res trifles3 vt fcribit Bafilio Gregorius, qua Jfionteferuntur3 coaElis delitiis .potions habentur.
Crux Vincentii, Crux terrenas
voluptatis.
SSlST \ /"Oluptas lenis & blanda , dura & dira crux eft
bene *y jjs qU j ("U^limi cx\0 gaudent , & Deo fuo recreamur. Arfit in cruce Vincentivs, cum eius la
tera tofta funt, nec non cum in le&ulo molli iacuit:
&qui carnis deliciis pulfatur,vtrumquetormentum
patitur ; inflammatur cum Vincentio, & cum
Vi N en t i decumbit* Erat in hoc ftatu Auguftinus , cum inter molles flammas pofitus ac tor
tus diceret in Mditt. Sape fine aufa alieurns nvtilitatis cum aliquo loqui mcipio 3 in tentationem incurro , W
rvitio curiofitat inepta fuccumboj rel malarum cogttatio

DE SVBDITIS CRVC1F. ET CRVCIPERIS.

turpitudin motus illicitos

l9f>

impdicos in ipfis inte-

rioribus me fuflineo. ZJ& tanta infelicitati 3 tanta perditioni ! Dum enim qua retro funt obliuifcens3 ad ea qua an
te funt extendere me volo3fubita, nefcio qua3 miferia relabi ad mania noxia me confyicio 3 {) tamquam mors
fubita interueniens, vel quemadmodum can rabidus > qui
percuffus laceratione hominis fe non temprt 3 tta deUBatio perfort mentem meam. Non dfait in cruce &
ledo ViNCENTio martyri Deus, non dfait Augu- /.
ftino patienti , nec deerit tentationes iftas fentientibus j fi tarnen mori malint , quam earum fuggeftionibus acquiefcere. Hue pertinetquod Dei Ma
ter lib.4. Reuelat. cap. 16. Birgittas fignifieauit : Qui
voluntatem fuam committunt Deo 3 ft]fiant re
lujantes diferete motibm carn fua3 hos quafigallina pul
losfubcit fibi Deus3 ficiens eis iugum fuum leue3 & confolando eos in dijficultatibus. Hue pertinet quod *.
de Sobriet. aflerit Iuftinianus : Congruit flatui noro3
*vt donec peregrinamur in bac mtferiarum & penculorum
yalle3 reprimendarum carnalium yoluptatum crucem nobis
ipfis fkciamus3ficut Apofiolus dicit cap.$. ad Galatas: Qui
autem funt Christi , camem fuam crueifixerunt cum
*vitiis fi) coneupifeentiis.
i

....

.,*".'

Crux

tOO

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

Crux V in ce nth, Crux aegrotantis.

infi*mm~f*S Vm anas iuuenilis floret , Deus efficere iblct,

turn ams I

II
r
kr^dm'- \*->vt nos ille iuuentutis inhrmitatibus emarcefcat. Prseftat xgvo cum Vincentio flammas & ar
dentes febres fubire, quam blanditiis & deliciis flo
ridas iuuentutis perire. Cedat igitur bandus lectus
Datiani afpera: & durac cruci. Cedat le&ulo grauis & moleftae infirmitatis deliciofa adolefcentia.
Cuftodia caftitatis, argritudo corporalis eft, ac proinde pro eius fida cuftodia gaudebantSancti fe morbis & infirmitatibus afflictari. De horum San&orum numero vnus , & fatis notus propter. morbos
iuuentute contractos , S.Bafilius eft, qui plus mroris in deliciis quam in morbis efle adftruit , cuius
haec fententia eft in Pfalm.33. Obleclatio humana flus
habet epenumero dolor quam njoluptatis. Delicix ,
fatietas , ?- mollis multos yarios fecum trahunt
morbos 3 ac afiionum varia genera. Ex morbis itaque
iuuentutis anitas manat , ex adolefcentiae deliciis
vlcerous morbus procedit , cum Serm.146. dixerit
Auguftinus: Periculofumvlcus efl iuuentut}quod cupiditatibus ignefcit, Jpe tumefcit, voluptatibus tabefcit. Detexit Auguftinus morbum adolefcentia?, qui & mor
bo pellendus eft , icut & ipfe Serm.i. de Vitat. infirmorum

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

101

firmorum oftendit, & monet : Certe fitoto corpore **th*t$

praualeres 3 infirmitatem medicmdem Deo dbiteras om-'f"""*'
mbus votis expetere ^ ($rne fantas corporis infirmitas ef
fet anima , metuere. Nihil aliud fcio s fed quia infirmaris3
nrtiliter debes gaudere i quia iufia efl vocatio diuina , de
bes ei totis nifibus latus adeffe. Adfuit crucifixo VinCentio Deus, aderit & crucifero, qui cor fuum dabit Eccii.3,
in fimilitudinem picura , deprecabiturque fuum Re-1
gem , vc & ipfe fibi aiiftat : Rex gloriofe , qui propofito tibi gaudio , paiionem crucis prctulrfti , ac
Vincentio praduxifti, vt crucem ipinofam fibi
mallet , quam floridum Daciani ledum ; concede,
vt & ego potis eligam tecum extrem infirmad,
quam fine te ben habere atque valere.
Leuamen laborantis & asgrotantis.
REx gloriofus, qui , propofito fibi gaudio, paf- nnm\Eu
fionem crucis tulitac pratulit, hanc indidit '/'''/'**
vim venerabili Sacramento, in quo memoria paionis eius celebratur , vtquifquis eius particeps efficiatur, crucem laboris &morbi deliciis carnalibus anteponat. Confonat Bernardus , dum Serm.de Coena Domini ait : Quis poterit tam efferos mottts frangere*
quis pruritum aslceris ferre queat ? Con dite , quia & in
hoc gratia fubuenit3 & vt feurifitis , Sacramentt DomiC

nici

!.77,

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

nici Corporis & Sanguinis pretio tnueituram habetis.

Hare facra inueftitura cacleftis omnino eft. Tanem
tAngelorum manducauit homo, vt deinat eTe homo, &
Angelus eile incipiat , cui non officiant , fed proficiant corporis & anima: febres. Clauus clauo truditur, &carnalis ignis igne hoftias Sacramentalis exftinguitur, ac proinde , ic monente & horrante Damafceno lib.4. fidei Orthodox^, accedamttt dederio
ardenti3manm in Cruris modum formantis cructfixi corpus
fufcipiamus 3 ffl apponentis oculos 3 ft) labia 3 &fiontem
diuinum carbonem concipiamus 3 vt ignis in nobis dederij
to ex carbone comburat peccata nora3 ffl illuminet corda
nora 3 Qjp participation dimni ignis igniamur f) deificemur. Carbonem vidtt ifaias, carbo autem mplex non e3
fedvnitus igni : c pais Communionis non pais mplex

viaticum, e 3 fedvnitus diuinitati. Carbo Ifaia: emundauit eius

labia, carbo autem Eucharifticus emundat animam,
vt pura degat, & munda mundo exeat.
Glorioium opus Artis Cruris i patientiae,
corona urea &c laureola.
* /^Oronam clari ViNCENTii,&laureolamLaui viuen- V^rentii demereri bi con tendit . qui ignc tribu
t.- i^T.
' .
.
.
. *n ,
r
rimd,.
lationis , aegritudims & tentanonis probatur & arflitatur. Quifquis in hoc ftatu eft , meminerit
Chri

DE SYBD1TIS CRVCIF. ET CRVCIPERIS.

105

Christi dicentis : Sint lumbi veri , ft) lu- Lucu,

cerna ardentes in manibm veftr. & Vos fimiles homini-iS'
bus expefantibus dominum fuum 3 quando reuertatur
nupti . Expedet feruus fidelis dominum remuneratorem , dicit enim ftatim ipfe : ferui ilIi3.quos *,
cm njenerit dominus , inuenerit ^vigilantes : amen duo
Vobis y quod prcinget fe , ficiet illos difcumbere , gj*
tranfiens miniflrabit illts. Et fivenerit in fecunda vigilia,
cfm tertia vigilia venerit3 ft? ita inuenerit3 beatifunt
ferui tili. Summa hare felicitas eft, fummus honor, in
tali menfa difcumbere , vbi feruitium feruitio compenfat Deus , coronatique &c lauread Laurentius &
ViNCENTivs fedent. Mortifica ergo corpus tuum , &
crucifige , Gjk aceite huius martyrij coronam. coro- *\
na Vin cent il eit, laurea vincentis Epipodij
martyris eft , qui oblatas ibi delicias recufauit , &:
dixit crudeli tyranno : Non ita me Christi fdeiExtrLem*
Catholic armauit affeSus 3 vt fenfum meum mifericordia
tua figmenta permoueant. Vietas enim ia crudelitas efl:
vobifcum viuere 3 mors efi aterna. Ceterm vobis perire 3 gloriofum e. Poll: hxc Martyr gloriofus pu rus Sc
mundus obiit. Myfticus cert Vincentivs Vrfinus presbyter erat, de quo Gregorius lib.4 Dialogor.
cap.11. Hie ergo venerabilis Presbyter, cum longam
vitac impleTet astatem 3 anno quadragefimo ordina

tio-

2.04. sACRI sANCTvARII PARS .

tionis fua. inardefcente grauiter febre correptus , ad
extrema dedurus ePc. Sed cum eum presbytera fua

confpiceret, folutis iam membris,quali in morte dif

tentum , ii quod adhuc ei vitale fpiramen ineffet,

naribus eius.,appolita curauit aure dignofcere. @od

ille {entiens , cui tenuiliimus erat Hatus, quantulo
adnifu valuit vt loqui potuiifet , infemefcente fpiri
tu collegit vocem, atque erupit, dicens : Recea'e a me
mulier , adbuc 'oiuit paleam tolle.
Prodeat in publicum fpetaculum fanusALEX

ANDER ; in quo , veliiti in fpeculo , confpicitur for

ma euifcerationis c inlirmitatis.

___

__.______.._. _'_

u , ilum
`

__Q

557120?

: -ilxl

3.141!

one zinns animee fem_q'lorecruce

IPuanta
'.22..

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

I07

EMBLEMATICA IMAGO XXII.

ALEXANDRI

CRVCIFIXI

EXPLICATA.
ANCTvs Alexander martyr fub An-Bcda.^
tonino Vero fuftibus caefus , donee eiusArtoT^
vifcera diffluerent , pam iam euifceratus
palo crucis affixus eft. Retulit in cruce
Christvm , qui tempore paiionis ( vifcera charitatis fuae profudit. In finem dilexit eos. Poft Chri- ioan.ij.i.
STi obitum facrum eius latus punctum ac perfora- cZi$&
tum eft, & interna precordia patuerunt , & fimul^i
apparuerunt exemplaria , ad quorum imitationem 4"
Alexander crucifixus vifcera fua effunderet, vt
gratam de fe victimam Deo facraret. Carpens auaritiam, & in auaros inuehens Ecclefiafticus cap.io,?.
it : Auaro nihil e fceleias. G)md fuperbit terra

ci-

nis ? Nihil e iniquius quam amare pecuniam: hic enim &

animam fuam renalem habet, quoniam in vita fua proiecit
intima fua. Quod vitiofum in auaro eft , honeftum
in Alexandro , quo patiente nihil melius. Cm
terra & cinis fit 3 fnde & alte fie fe eifert, vt crucifixo fimilis eTe affe&et. Nihil zequius , quam pretiofam crucem amare : hic enim & animam Deo
ipil

ro8

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

ipfi venalem habet, quoniam in vita fua effudit vifcera fua , vt de precordiis fuis oblationem atduam
& fublimem , operofam & laboriofam conficiat.
Christvs & Alexander ara crucis vfi funt , vt
in ea praecordia fua litarent. Omnes igitur qui portavLtijf. xis crucem Christi , ejfundite coram corda veflra3
vt gratum & acceptum Deo facrificium immoletis.
Crux Alexandri, Crux euiicerationis.
'1 \ ^us maieftatjs rogat : Tili, pr&be mihi cor tuum,
h*^*'

JL^Quis ergo ram excors fit , vt non occurrat ro-

Prou.ib

ganti, & petenti non refpondeat : Paratum cor meum,

.107, )} paratum cor meum, addens deinde, Jzhtoniam ego

inflagella paratas m ? Multi Deo offerunt praecordia
fua,fed an vera eorum immolatio fit, laboriofa crux
probare debet. Ecce Alexander euifceratus in
crucem agitur , & in cruce oftendit , veram &c non
fi&am efl cordis donationem & oblationem. Ad
crucem per emblema erecbe fcalae apponunt^ur &
txchatio appinguntnr , vt qui Do cor obtulerit . animse in
laber
\

1
\
th.
crucem aicendat , & veraciter oltendat , quam cprta
ac vera fit interna fuiipfius immolatio. Oftendit fan
eca Catharina Senenfis,dum Orat.13. clamaret : 0 refurreSlio noflra, alta & teterna Trmitas, euifeera ammam
meaml
Crux

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIPERIS.

09

Crux ALEXANDRijCrux agrotantis.

SI facultas xgo non datur vt fundat vocales pre-/j*
ces , prx oculis conftituat iibi Alexandrvm}Wmcuius vifcera eflfufa funt, & Christo mul oblata/""
Ledo doloris affixus, cor fuum facrificet Deo. Dauid , cm labis orare poTet , dicebat , Tribulationem -
meant ante ipfum pronuntios cum nequiret , corde fo- 3
lum vtebatur, Tibi dixit cor meum3 &c audiebatur. Be- pfcUi,*.
ne Auguftinus in Pfalm.iZ4. Quia cor quarit DeuJ,Excitati9
cor infyicit : intus teis e iudex 3 comprobator 3 admt03 tit.
coronator. Sujcit vt offeras njoluntatem 3 & cum potes3
ore confitear ad falutem. Cum autem non potes ore3 cor
de cred ad iuitiam 3 corde laudas3 corde benedic 3 cor
de in ara confcientu witlimas [acras imponis. Quas vt
prarbeat arger , cor fuum dabit in militudinem 3 ecc1.38,
18.
& ita adcendet in ledum , quafi crucem afcendat.
Nemo crucem Christi fcandit nifi per fcalam
, patientia: , fcala: inftar habet gradus rolerantia 3 per
quas Alexander , & fimiles Alexandro segri
afcenfus fuos componunt, vt patienti fe Christo
iungant , cuius cor in cruce patuit , & ex eo aqua &
languis fimul promanarunt. Sanguis ille fernen
Martyrum extitit , & etiam ConfeiTorum Chriftianorum , qui patientes morbos
Dd
& a^gritudines corpo-

HO

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

porum , imitatorcs Martyrum cuafcrunt. Qupd ii

accidat , vt arger difEcultatem patiatur in detegendo

corporis morbo quo laborar , confideret apud Ce,

quid acciderit Alexandro , quando fecreta pra>
cordia propter amorem Christi patuerunr , &
con federation e eius martyrij conetur pudorem po
ner, im & vincere , cum oportet , in qua quidem
victoria multum olet ee difficultatis iis , quibus
innata verecundia eft. Tunc glorioior 5 cm pro
animx falute quidquid intus in corde habet, efFundit in confeiione, quam morti vicinus facir.
Leuamen laborantis asgrotantis.

Vhlfift'

^x gl01'i^us > cuius in cruce cor patuit , viice^^ amoris fui aperuit , & efFudit in Euchariftia , qua dignus ille eft qui nouerit cordis fui pene
tralia examinare , & in confeflione Sacramentali ex-

cor.n, plicare , cum dicat Apoftolus : Probet autem feipfum

homo 3 f/fic de pane illo edat. Edat de pane altaris , in
quo non foliim Christvs aperit vifcera fua , ied
aperta clauibus confeifionis pra:cordia mirabiliter
.8 j.j. recrt. Vnde &c communicans dick : Cor
caro mea exultauerunt in Deum . Habet ars medica certa quaedam in apotheca remedia, quorum
vfu per violentiam renitentes intus humores foras

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIPERIS.

ill

attrahat ; ars vero fanctae Crucis inuenic & ddit

Confeffionis Sacramentum , cuius virtus torquet . extorquet vifcera , fed fponte ac volun ta
rie aperit & rfrt. Vnde monetur vnufquifquc noMra : Probet autem feipfum homo j & omnibus fua-pbUx,?.
detur, Effundite coram illo corda, Vera. Cum vltimum
vale dicunt, folent homines notis & amicis fu fecreta detegere , & quamuis viri Chriftiani ,. fan i. & in
clumes fu corda aperuerint in ConfcTione , tune
maxime id prarftent, cm extremum vale dicunt, &
facrum accepturi funt Viaticum.:1 ,

viaticum.

Glorioum opus Artis Crucis 6 patientiav ,

corona urea &C laureola.

>

"

Rux euifeerationis , qua fipfum. immolt mnotaih

artem be
Deo, martyrium feemn importt. Au&ore Ii- ne viuendi & doro lib.7. Originum cap.n. Duo funt martyrij gene riendi.
ra, Vnum in aperta paffione, alterum in occulta animi virtute. Talis eft qui tanto eft animo praeditus, vt quod
intus in corde habet, effundat exteris, & commia
fua Deo & eius Vicario aperiat. Rubet cruoxe martyrium , rubet & rofeo fanguine vultus verecunda
confeTio, vt &c ipfa martyrium colore, premio, &
remuneratione referat & aemuletur.
Pulchrum monitum Ecclelaftici : Pro anima tua Eecii.4>t4.
Dd

ne

112,

SACRI SANCTVARII CRVCS PARS II.

ne confundar dicere uerum. Efl enim confufio adducent

peccatum j & efi confufio adducens gloriam

gratiam.

Euifcerata confeifio, & veras pcenitentiae erubefcentia atque confufio gloriofam fecum adducit coro
nara vita:. Quapropter Pacianus agens de Pcenitenria & confeffione , inquit : Definite yuhteratam tegere
confcientiam. Peccator erubefcat perpctuam vitam pr&fenSSa tl fu^ore nwcm ? Nec folum dignus eft corona gloriae, qui fie aperit praecordia fu, cd etiam laureola
triumphatoris, ciun S.Gregorius Nazianzenus Orat.
de Baptifmo, idem argumentum vertat in eius elogium , qui detegit confcientiam fuam : Hoc quoque
fempiterni Ulms fupplicq pars efi, atque perfyicuum fkcies,
te ferio atque ex animo peccatum odiffe , dum illud tarnquam contumelia dignum traducss velut ludibrio expon 3 deque eo triumphum agis. De tanto hofte triuniphus dignus palma, dignus laureola eft. Hune eumdem clbrera triumphum agens de peccato Leo
Martyr , morti vicinus dicebat : Lator its, qu fkSU
ritmk* funt3 nempe quodpro meis priorbus peccat nouum Via
ticum accipio martyrium.

Prodeat in publicum fpecbculum fanctusTHEODORvs Dux ; in quo, veluti in fpeculo, carentis uperiore & laborantis capite forma confpicitur.
EM-

._- *__-____- _

.-.-

..-_- _.
_.__.

___-

_Q..

.g

I
'il I lllllllll

iiillll
JAI

151:
t .
i

,.Lfi

ill
'ir

Funereas

me

eclum lunette

faxes

e fatale wtajlnat

_A

o
l

I SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIIERIS.

llj

EMBLEMATICA IMAGO XXIII.

S. THODORI DVCIS CRVCIFIXJ
'XPLTc'A T'A.
ANCTVS ThEODORVS DUX & martyr Metaph.
fub Licinio Imperatorc , delatus quod Manyto."
pauperibus frata idola diftribuiflt, elatus in crucem , fagittis transfixus , capitc
tandem truncatus in caelum receptus eft. Theodorvs crucifixus pro Christo, & pro Christo capite plexus, ornamentum fuum amifit, vt ab eodem
Christo in caeleftibus ornaretur. Quo maioror-j
namenti ia&ura in terris , e maior ornatus in cadis
eft. Pertinet hue quod Serm.io. in Pfajm.118.de ca
pitis pbrtione affirmt Ambrolus : Caput efl, vt formam generis bumani conflderemus , quod fouet membra
omnia , 1p dingit3 atque implet fenflbus fenfus enim fa- Eccief.i,
pientis in capite efl. Jnde ductus venarum, meatufque Jj?i- '4'
ritus y fanguinis <-vires

totms corporis partes deriuan-

tur. Luflrat omnia, ornatbmnia. Sublato capite corpus ne

nomine efl , non agnofcitur, va fuperefl fura viuendt. Proptere, qui in aliquo damnantur crimine , eo quod
ornamentum eft totim corporis,9 capite abdicatur. Mifcrum fine capite corpus , totum informe , totum in
decorum

ll6

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS XI.

decorum eft. Magna & fumma miferia , ingens la

bor , cum corpus Reipnblicac , excrcitus , &etiam
idomus fine capke eft, ac truncum cruce priuatum
regiminc pendet. Hunc eumdem laborem Ecclefia
sym?thia experta eft, cum Christvs eius fponfus defecir,
HtfiA & icuius defectum plorans &lamentans Ieremias, cla^i"ifi'um ni abat : Recordare Domine , quid deciderit nobis3 intuere
In'u'ur & refyice opprobrium norum. Hereditt nofira verfa e
fupirioris. ad alenos9 domus norx ad extreos. Vupilli fec7i fumus
Tbren.5,1
abfque patre3 matres nofira quafi Vidua, concludit : Cecidit corona capitis nori.
i

Crux The od or, Crux amiffi capitis

regentis.

ll%tt' ^"^Orpus, ii capite careat, cun<5tis opprobriis qxVw^ponitnr : fie expoiita fine viro mulier, fine Du
ce exercitus, fine Principe Refpublica, quibus omni
bus dira dura crux illa eft. Quam ob rem feptem
illa: mulleres Rempublicam Hebrcorum

adum

brantes, pares crucem ferendo, apprehenderunt

tai.4,1.

virum vnnm, atque dixerunt : Panem norum comedemus, f) refiimentts nofiris operiemur, tantummodo inuocetur nomen tuum fuper nos} auer opprobrium norum.
Hoc idem periculum , hoc dicrimen imminere iblet Reipublicx, cum Princeps officio fuo non vacat,
guber

DE SVBDITIS CRVCiF. gf CRVCIFERI3.

17

gubernationem deferir , publica negotia quail

aliena omittit , arma non attendit 3 curat. Cla
mt populus , Princeps audit. Clamores vero e*/*>
1. JL
r
-11-1

Uberpopuli Deus non reipuit , prouidebit de capite , - .

tumque Reipublica: corpus , ne pereat , ipfe feruabit. Et quidem Theodor v s Dux, Sequi imilis il*
Ii eft, non carent ptimo capite , i Deum apud fe
habent , quemadmodum de recta viuendi rationc
monet Ephram: Quemadmodum inter corporis tut mem
bra nullum t tibi praantitts capite,

ue lapide , ue

claua} ue etiam gladio petarts, reliqua tut corporis mem

bra obiicis, Vt capite repelas, certo feiens te abfque io non pojfe viuere ita rebus tibi anteponenda e om
nibus fides fana {) confubantiaUs Trinitatis , quodfine
fa vitam3 qua ver vitafit3 viuere nemo qtteat.

.- ;
J1

Crux T h E o D r i , Crux aegrtantis.

HVmana vita fpecies militiac eft, in qua duca- tnfinmm.
turn iuum gent caput, quod imperar , ot-*dinat & difponit ceterorum aciem membrorum.
Qud i ingruente & imul fluiente infirmitate,
uo officio & lmul functionibus caput priuetur,
corpus torum quafi truncum eft : ledo affixum,itU
bufque dolorum transfixum refert DucsTheodo
Ri corpus 9 quod truncum capite in cruce apparet.
Ee

Cm

ll8

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS Hi

Cum caput fuis funionibus caret, iam defiit efle,

rogandufque corde Christvs , vt vices capitis ge
rat. Dicat aeger : Rex gloriofe, qui caput omnium
gentium es, adefto mihi argrotanti, vtqui fun&ionibus capitis fum omnino deftitutus , te , qui
meum caput es , non deftituar , fed inftituar , quo
pacto corpus infirmum regere moderan valeam.
Ergo, cui forma huius regiminis dfit 3 quae in capiEb'.j8. te conftituta eft, cor fuum dabit in mditudmem pififui8
r, & earn iibi formam refumet, & loco capitis fubftituet, quam alignat Ambrofius lib.i. de Iacob &
vita beata, cap.8. lllam formant iufli quis abnuat3 vt nihil
metuat, nihil reformidet} ni virtutis di>endta3 aliorum*
que vanas formidmes comprimt9 quai habeat periculorum follicitudine , mortis timor 3 corporis inrmitate 3n>t
doceat diffolui in corpore , ig) cum Christo ejfe melius,
<~vt oendat , quia mrita non impediuntur debilitatibus
corporis , fed augentur. Augentur capitis ipfius diminutione, ii tarnen non minuatur, fed potis crefcat
patientia , in qua falns & vita animarum fita eft, diLuc. ii,
i*.

cente Christo : In patientia Vera pojdebitis animas

rveras. Serpens, cuius tota vita pendet fuo capite,
illud omnibus modis feruat , & reliquum corpus
periculis opponit & obiicit \ patiens vero acgrotus,
cum non tarn capkc quam virtute patientiac pen
der

DE SVfiDlTIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

I19

dere fciat falutem fuam , more Theodori , non

capitis , fed patientia: potis fedulam curam babear.
Nihil metu at a nihil reformidet nifi virturis difpendia. Cra duobus vnum am irrere debear quis , vci
caput corporis , vel virtu tis ac patientia; iacturam
facer, prasftat caput amittere , quam virturem per
der patientiae, quandoquidem fine capite vita animx ftare poteft , fine patientia vero ftare nequir,
cum dixerit Christ vs : Jn patientia Vera fojftdebi- lacu,
tis animas Veras.
Leuamen laborantis Sc aegrotantis.
Rhx gloriofus, qui caput eft corporis Ecclefia^riri*fuae, defecit in paioneua , cuius memoria
recolitur in Euchariftia , & in ea deftitutis capite
fubuenit. Nec folum Sacramenmm condidit , vt
mftos de abinria fui confolarerur , fed etiam tri
fles de amiffione chari fui fuperioris recrearer.
Quifquis boni ii re&oris iacturam feck , reficiat
fe' venerabili Sacramento , & ime refe&us dicet:
'Dominus regit me3 ft] nihil mihi deerit, in loco pafcua ibi pw.*t,r.
me collocautt. Siue caput politicum dfit , fine natu
rale caput deflciat, cuius rcgimine corpus gubernatur & adminiftratur , nihil refert , fi facra Hoftia
fumatur , qua digne fumpta
, viuimus
z
. in Chri sto,
-:

no
mouemur
sAcRr
8: fuinus.
sANTvARir
ViuiinusCRvCisTR-s'n.
,' ne vmquam pei'ea-fr

mus; mouemur, ne vinquain deficiamus , fuinus,

ne viriquam einoriainur. (Mod fi againus iam ani-l'
.mam , SC oinne fubfidium deficiar , quod nobis no
iii'arum rerores aniinarum fubminiiirabant , 8:

1{{$ omnis , qui refider in capite , defit ,nihil no

Vifiw'm bis deerit, cum adlit Deus, qiiem, Viaricuin fumen

do , accepimus , SC eapitis loco illuin elegimus , vt
lnos diliicili morris hora, qua cellar hiiinanum pe

nitus gubernaculum, ipfe nos regar , ipfe nos guber

net. lime pulehr

Dionylius facram hanc com

. ' inunionem 8: fynaxim Sacramentum Sacramentarum,

- 8: fpiritale iioruin caput appellar , dicens : Cetera.

rum Hierarcbicarum fjmbolarum participationibue ex diuif
mi buiua perfeiui/ilue muneribua accedere confummatio

lnem. Et paul pii: ibidem air : Finn autem amnium

e, caput , cum eum qui initiatur, pracipuorum Dei
myeriorum participem .
Gloriofum opus Artis Crucis SC patientiae,
corona aurea SC laureola.

Apiris myliici _ ablatio tolerata propter

Deum
arten be.\
:5gg:
fecum inarryriuin alien. Haud dubie CHRI-`
. sTvs (de quo teiiatur Apoiiolus , Ip/ e : carpa-1
Coloi,

is.

ru Ecclefz'a) cum lacra praefenria moriens Ecclefiam

_fuain

"DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

Ill

fuam priuauit, martyrio illam addixit. Eapropter,

cum totius Ecclefi forma virgo Maria foret 3 ex
fancb. Crucis paffione euafit Regina martyrum, fie
6c ipfe Christvs gloriofus Rex Marty rum extitir.
Corpori itaque myftico myftici capitis amiio fimilis martyrio eft , & ideirc cum populus Turonenfis priuandus eilet Prefule Martin , dixcrunt difcipuli ; Cur nos 3 pater ^ defers ? attt cut nos defolatos reltnquis ? inuadent enim gregem tuum lupi rapaces. Inuadent lupi, gregem tuum ma&abunt, cdro martyrio afficient.
Cm caput myfticum Ecclefiae Eccleiiam fuam
reliqut , vt de mundo ad Deum Patrem trnfiret,
&c in caslum aicenderet , magna fuit occaio gaudendi, cm dixerit ipfe : Vado parare Vobis locum. Lo-ioan.14,1.
cum cadeftem parauit , coronas & corollas adaptauit. Magna fuit caufa gaudendi , cum Serm.i. de
Afcenf. annuntiauerit Leo : Jzhtia igitur Christi
afcenfio, noflra efl proueblio,
tis3 eo >es vocatur
temus gaudiis 3

quo procejjit gloria capi

corporis : dignts, dilec3ijmi3 exuLpia gratiarum aSione Utemur. Hodie

enim non folum paradi pojfejfores rmati fumas3 fed ettarn coorum in Christo fuperna penetrauimus. Magna
hxc confolatio eft , cum fanetum moritur caput,
Princeps a aut paftor in regnum cselorum vocatur^
. -* -

Yt

LLL

SACRI >SANCTVARII CRVCIS PARS II.

vt in eius prouee'tione , 8: iimul coronatione cor

pus myflieum , quod in tetris defetit , ailumarut

futfum in ipfo , 8: in ipfo tamquam in fuo capite
53:31: gloria. reeipiat. Ergo , vt ceteri commili

marja. tones fequereurut Ducem { proximus motti

ffm THEO DORvs in hc verba illos monuit: Fratrer,
"mi"

ne /14:13 Licinio, e enim minier patrie fui diaboli,

9* me de cetero oportet ire ad Dominum meum. Deinde

'

cruce faera fe Obiignauit , 8: plexus capite viril@-4

riam martyrij fui confummauit.
.~
l .

_. I_J

..

'

.'

_.,

"1533 .-i.

'rodear in publicum fpctaeulum fan

D R v s tuiles 5 in quo , veluti in fpeeulo , ferentis
'CHRIs'rI militiam't motbi maliriam forma' con

fpicitf.

Nitric _

Vale.

__-_wh

i _lie a ein Ffm

Vtrtutis totem crux mikt' cliara

n

_--

.__--q

-.

----n_

ne svnm'rrs enverra'. : 2.235 '

tMBLEMATigAIMAooXXiV. l

S. THEoDoRI CRVCIFIXIr
i

'EXP .
ai ANCTvsTHEo Dons miles apudPergen .

\ _ Llp .

. .

Nieephor.

,` s! in Pamphilia,Anromno Im peratore,Prx .

" ci fuflixus ePt. Torus in armis torus for`

tis de carnis imbecillitate triumphauit. Arma militia .
not'ra non camalia fimt ed [Intentia Deo aa a'eruio~
nem munitionum, de/iruenter, 9* altitudi.

nem extollentem je aoluerfue fiientiam Dei, y in calotiui

redigentes intel/eum in CHRI.

STI. Natura noiira genuit' inlirmos 8: inermes ho~
mines , gratia ver virtutibus armaros ac muniros

generar. Qiid aliud virtutes noilr funt, quam ani

ln noiirx arma? Armatus miles in crucem THEO

Dons afcendit fide, charitate , virtutibufque mu

nitus , vt -in patibulo crucis cum moire ipfa confli
geret. Conflixit 8: in cruce CHRIsTvs : Mor: fg 'ml www
ta dueHo conflixere mirando , inunitufque fua diuinita- 22:25:?

te 8: armis virtutum ornarus duellum parirer cfjfj

triumplrum egir. Commencl'atur CHRIsTo ipfow'

cxleis Angelus apud Bir'girtam lib.i. .3 6. quod

.

-_{:- -.-e

Il6

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

femper armatus caufam animarum egerit.7 es qua miles Domini, qui numquam depofuit galeam [mm pro
pter tedium , @jr qui pr& timore numqmm diuertit oculos
fuos prdiis. Commendetur & Theodorvs , qui
vixit femper in armis , & in armis obiit , fe ipfum
vincens , & calcans ( carnis imbecillitatem pariter & infirmitatem. Commendetur miles Christi,
de quo Bernardus Serm.6i. in Cantic. Vuh bonus dux
deuoti militis vultum & oculos in [ fuolli yulnera , yt
t Ihm ex hoc animum erigat 3 & exemplo fui reddat ad tolerantiam fortiorem.
Crux Theo D or militis, Crux militias
' i
9
tofirumm\ "
beniyi-

Chriftianas.
...
Aboriofa militia eft , quae milites fuos femper

JLjfvigiles, femper armaros requirit. Hace eft mili-

i.p.j,8,tia Chriftiana, in qua promulgatum eft, Sobrij eote3 (gfr yigilate} quia aduerftrius yeer diabolus tamquam
leo rugiens circuit, quarens quem deuoret3 cui reite for
tes in fide. Memor officij fui, & memores nos omnes
. reddens Bernardus , loquitur in hace verta Serm.z.
de S.Andrea-: CKos miferi & miferahiles- yiein tot ferpentibtts 3 & igneis tel indique yoUntibus , infurgenti inimicis 3 mhilominus''permciofa fecuritate 3 (^negli
gentia dormitamos 3 torpentes otio 3 <vanitatibus
. rilitatibus
& fcur-

DE SVBDITIS CRVCJf. ET CRVCIFERlS.

1Vj\

rilttatibus indulgemus 3 pign ad fyiritalia exercitia , ac f

tarn pax fit (jr[ecuritas 3 &non fit militia hominis fuper
terram. Concludit : Vroptere obfecro vos , diletJijfimi, Excitt!
labcranipfa nos excitet hoium malitia peruigil 3 & mflantia eo- th.
rum maligna y qua tarn feduli tarn folltciti funt in noBram
perditwnem, nos quoque follicitosfkciat & circumtetHos,
njt in timte

tremore noftrorum ipforum falutem ope-

remur. enim in cruce [alus noflra tantm 3 vt ei virditer inhxreamus. Viriliter inh*eret ( craci armatus Theodorvs , & imilis Theodoro Chriilianus, qui crucifer Christi, & Christo totus
armatus, viuens &moriens carnis infitmitatem peffumdat & calcat , dicitque : Omnia pojfum in , qui Phil.4,1.
me confortt. Myfticum Theodorvm armis omni
bus munitum defcribit Iuftinianus lib.i. de Inter,
conflict. cap.7. & agens de galea dick : Christy s
caput tuum njeluti Jpiritual galea falutis ab inimicorum
protegat iaculis. Hoc quippe galea fifueris decenter orndtus , corporis animque tux, custodies fenftts, non poterit
mors habere ingrejfum, vbi vita fuum collocauerit domicilium. Cum hoc eodem loquitur S.Ephmn agens de
agone fpirituali : Cupis in agone ac lutfamine decertare?
fodue te armt Dei3 ficut vefimnto. Indue te virtutibus anima 3 exus.

Ff

Crux

12.8
!

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

CoixTheodori, Cmx aegrotantis.

mrumen. I "VVrus ac dirus mortis confli&us expe&at nos

tum artis II
, \
r
btnimt- JL^orancs : ant vmcendi a morte umus, aut mor
rund.
tem vituri. Si velimus efle vistores , curemus ne
inermes & nudos nos vltima hora deprehendat, vltimus finis reperiat, mors inueniat. Qud fi Theodorvs miles non nifi munitus c cindlus internis
potis quam cxternis armis , cum morte certamen
iniit, quis audeat ledum doloris afcendere, & cum
morte manu's conirere, nifi totum prius fe fpiritualitet communient? Chriftianum militem eger in
lecto fe pracbeat , & quidcm militem agebat Iobus,
in cuius elogium Ambrofius cap.i. de Secunda in
terpellt. Dauidis aierit : Quafi athleta fortis m ercore fedens 3 in tantis anbicibus 3

fisuis doloribus Vtdne-

ris3 totum corpHs iris perfufus vlceribus myice loquebatur3nec acquirendis propriis remediis tegritudin3fedfacr
vacabat fermonibttt. Fortiores itaque firmones gri homi
nis 3 quam qui non agrotabant. Quanta fit hxc
fa:uientis morbi militia, vel ex hoc intelligi poteft,
quod in Pfalm.5. dicit S.Chryfoftomus : Morbi tem
pore hum maxime pugna tempus e 3 quando dolores in
dique perturbant animum3 quando trifliti* obdent, quan
do ade diabolfts incitons3 Vt acerbum aliquod yerhum dicamus.

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

U$

. Incitt diabolus , vt acerbnm verbum profcramus in Deum , qui nobis infirmitates immittit ; in homines , qui nobis argrotantibus aififtunt.
Chiustvs econtr nos xcitat ad tolerantiam, r*w>
fuadet vt gratias agamus Deo, qui noftrorum eft S?"-*
auctor morborum , patienti nos componit & ar
mt , vt vi&oriam de diabolo reportemus. Excitt
quoque nos , vt & aiftentibus gratos nos exhibeamus , & cupiamus benefa&oiibus noftris officia ac
cepta rependere & compenfare. Hxc lex militia?
Chriftianse eft, vt, qui nobis in le&o aififtunt, gra-j
titudinem noftram fentiant & experiantar , quemadmodum Christo afiftentes in cruce Mater,
Ioannes & bonus Latro } eius beneficentiam expe
rimento didicerunt. Nec vnus perfecutorum , nec
tortorum acerbum aliquod verbum Christo
iam cruci affixo excepit. Tune maxime apparuit be
nignus , cum humana crudelitas magis in eum fav
uiebat. Ergo vt per omnia militera Theodorvm
referamus, nos yeluti milites renuos pro Re
ge prompte alacriter'que mortem appetentes3 quemadmodum hortatur-agens de Patienti & Pnitentia Ephrarm.

Ff 5

Le-

2.30

SACRI.SANCTVARII CRVCIS PARS II.

Leuamen laborantis SC grotantis.

glorioqu , qui non venir pacem mitrere,

fed gladium , SC prodiens in cainpuin cum
morte ipfa digladiatus efr , prouidit de militari an
nona Euchariliiae, vt qui eius fequuntur, tan

ti Sacramenti virrure ferte labores militares queanr.

Gratum 8: faulium niintium (anis 8: atgris , qui in

caiiris CHRIsTI verfanrur , vt fe Euchariiiia refi

ciant , Stnouas vires acquiranr, quales in vltiina in
!- firinirate fumprum ViaticumD.Praiicif`cus ac
`quifiuit ,-'Scnon mulr pfr, militariter loquendo,
Pf'Lui- Educ de cuflodia animam meam, {antam aniinain ex
halauir. Hc lacra Hoiiia, haze inilitaris annona ex
tra fanci Eccleii inuenirur , nec datur.
Conceditur Chriiiiano miliri, qui viuit feinper ar

matus nec arma fua deponir , nii deponar vitam,

8: tune porrigitur in Viaticuin facer panis munitio

nis , quo munitur contra mortem, 8: vallatur con

tra hoiiem.
,_
2222;'
vium-

"

Gloriofuin opus Artis Crucis

SC patienti, _ .
.
corona aurea SC laureola.
'

'

l y ,
_

fuum marryrium C H R I s T v s vocauit

71671 l.

Luc-imo.
, ._f,

Baptifmum. ait enim : Baptifma babeo ,

fl '

:
I>E SVBDITIS CRVCI. ET CRVCIIERIS.
qmmodo coarBor vfque dum perficiatur ? Hinc ortum
& originan habuit , vt facrum ConfeiTorum mar-

tyrium Baptifmus fanguin appellaretur. Chriftianus

miles fancbe fe militiae adfcribit, & caftris Christi
tunc aliftitf cum tingitur aqua luftrali, cuius lauacrum miram habet confonantiam cum facrofancto martyrio. non enim folm titulo & nomine, fed
re ipfa marty dum nominatur Baptifmus, & eft. Eapropter profeflbri artis militiae Chriftianae Homil.
de Machabais dicit Leo : Renuntia voluptati, auertere
ab immunditia, pelle luxuriant,

mm Videris te multi-

plkem habere pugnam, tu quoque imitator Martyrum numerofam quare vifforiam.

-

Cum homo militias adcribitur per Baptifmum,

admittitur in nomine Patr, & Tilijy & Spiritus fanSii.umh.t%

I in quarum vifione diuinarum perfonarum corona \9'
gloriae coniftir. J)ui crediderit , & baptizjtus fuerit, m.uc.i 6.
faluus erit ; fed ita faluns fiat , vt candidato numero
Martyrum aggregetur , icut aggregata Paula Ro
mana eft, de cuius morte dolentem atque lugentem
coniblatur filiam D.Hieronymus in \ixc verba : Se
cura eflo , Euochium , magna hereditate ditata es. Pars
tua Dominus, &quo mag gaudeas , mater tua longo
martyrio coronata efl. Hax: Paula , & Paulus necdum **.
Nerone adiudicatus mord , fibi martyrij laureo- Zr'**.
lam
i

13*

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

lam promittebat, cum miles iam emeritus aflereret:

i.Tim.4>*. ' certmen certaui, curfum confummaui 3 in reliquo
repota e mihi corona iuitia. Magnum certamen morientis, cuius extremo agoni corona iuftitia: refpondet. vnde & agonizans, & cum morte fimul ludans

? j7

Antoninus Florentinus diuinum implort auxilium:

^ in adiutorium meum mtende : & pra oculis coro-

nam iuftitia: habens fubiungit , Seruire Deo , rem$u

imtih

re e.

Prodeant in publicum fpechculum fan&i Marcvs , Marc i an vs , &Socn j in quibus , velut in

fpeculo, conftantiae in labore & morbo forma conipicitur.

EM-

_v
_--_

._

-_ ._ _-_._.

__

_.._

_. .-

.0 '

Crux `mentent baud ati'at; variant [ anni

@lmet ut varient, tanzen is?

eri't.

. .n-_ _.

___-_.

.-

__

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

135

EMBLEMATICA IMAGO XXV.

SS. MARCI, MARCI ANI, ET SOCIOR.
CRVCIFIXORVM
EXPlICATA.

ANCTI Martyres MARCVS &MARCIA-Euftb.

Martyrol.
Nvs fanguine & fpintu fratres, cum Sociis , imperante Maximiano , variis funt

1 affecti fuppliciis ; vna pars addicta flammis, altera in mare pracipitata, nonnulli capite picxi, Marcvs & Marcianvs recto corpore crucifixi , inuerfo capite alij crucibus adacti funt. Mar
tyres fiue recto fiuc inuerfo corpore cru ci inha>
reant , femper ftant : quoniam ad Christi fbr-sywj^w*
mam & imilitudinem cmcifiguntur. Nefcit pa-^^i
tientia ruinam, crux Christi cafum ignort : -^*.
ci affixus femper ftat , ftatumque fuum vir patiens^j^
femper conferuat. Confonat his S. Bonauentura di-f**
cens : Seruum Dei crux dfendit, comprehendit ffl oflendit vitam rettitumis. Quos nos habemus antipodas
corpore inuerfo primo afpectu , primo iudicio cenfemus i fed cum res fe aliter habeat , & reipfa nobifcum ftent , in prima ilia cenfura plane noftra mens
lapfa eft : omnes, quidem recti
Ggftamus
%
3 quoniam
vno
in

l6

SACR SANCTVARII CRVCIS PARS II.

vno eodemque trras globo verfamur , & cadeftem

orbem eodem modo fpetamus. Cernimus ftantes
ac rectos Marcvm & MARCiANVM,Sociofque inuerbs in effigie contempiamur 3 fed Martyres om
ines re&i reipa funt, vel ex eo maxime, qud vnam
&eamdem Iesv Christi crucem ferunt, & eumphii.4,1. dem crucifixum refpiciunt atque fecbmtur. Sic ate
in Domino, chariffimi. Iterm Paulus 1.Corinth. i^.Stabiles eote 3 f) immobiles 3 abundantes in ofere Domini
femper 3 [denies quod labor veer non e munis in Domi
no. Accedit & Auguftinus Serm. de Decoll. loan. Si
proceda tempefiatumfremuerify abiles eote in Domino.
CN^olite ab ipfo cadere3 qui femper at3 & pugnantem ex?ec7at3 &adiuuat nos3 yt ando

pugnando vincamus,

& tunc demum coronandi veniamus.

I

Crux Marci, Marciani, cSociorum,

Crux magnas conftantiae.

1to vi-

Rdua res eft flamm hominis mutari 3 & ho

rtnm non mutari; res difficilis, furfum ac

deorfum omnia verti, &hominem femper ftare, fibi conftare ac non peruerti. Confirmt Ambroius
lib. i. Offic. cap. 38. Quidum difficile 9 qum defyicere
tamquam ex arce japientia npes3 ahaque omnia qua plerifque uidentur magna ft} pracelfa ? Deinde3 ait mdicium
tuum

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

tuum fiabili ratione confirmes 3

137

qua iudicauer leuia3

tamquam nihil profutura contemnas ? Deinde3 vt fi quid

accident aduerfi3 id'que graue & acerbum putetur3 ita fe
ra* , vt nihil prater naturam accidijfe putes 3 cm legeris3
D^udus fum natus3 nudus exib3 qua Domina* ddit, abf- lob
tulit. Et vtiquefilios amiferat fijficultates. Seruefque in
omnibus perfonam fapient ffl iufli3 ficut ille feruauit3 qui
ait:Sicut Domino placuit3 ita fiitHum efi3 fit nomen Domini 1,1.
benedifrlum.Con firm at quoqueAuguftmus inPfal.86.
eAttendite fimilitudinem quadrati lapidi fimilis debet ejfe txtkmu
Chrifiianus : non cadit j&fi impeitur ,

quafi euerti- th.

tur 3 non cadit 3 nam quacumque quadratum lapidem verteris 3flat. Sic ergo conquadramini ad omnes tentationes3
parati quidquid impuUrit vos non euertat. Stantem te in*ueniat omn cafus. Verts 3 vt ait Cyrillus in Leuitic.
lib.ii. omnia tolrt , omnia ujfert3 numquam cadit.
Hue pertinet quod lib. de Prouidencia vel Ethnicus
Scncca docuit : Non video quidhabeat in term lupiter3,
ficenuertere ammum velit3 quam vt Jftelet Catonem3 iam
partibus non femel fiac7 antem 3 nihilomins inter rui
nas publicas . Accedk Bailius Epift.166. enim qui animo funt inconanti 3 Ulis haud immerito ft)
ruita efi inconftans -3 quibm verb animi fententia efifolida, ,
femper confions ac eadem3 confentaneum efi ifios vitam ager* fimili propofito congruentem.
Gg 3

Crux.

138

SACR SANCTVARI CRVCIS PARS II.

"I
Crux Marci, Marciani, &Sociorum,
Crux aegrotantium.
nfimmen.
Orpus, quod vars rerum mutationibus, tem'um rtit
/
. .
1
1
t*
*ni nu- V^>porumque vaneratibus non cedit , idem iibi fimile validum perfeiierat : anima quoque, quae
modo has modo illas patitur in carne fua infirmitates , & inter diuerfas viciflitudines morborum eadem Temper manet , nec deiicitur, fed Temper firma
ftat, bene habet , licet corpore non valeat, icut de
feipfo cenfuit Aiiguftinus Epift.149.quam iacens in
leto fcripfit : ft) Domino placet, quid aliud
dicendum e3 nif quia reble fumus. Confonat Auguftiuattk no Bafilius, & ipfe aeger, Epift.6o. Ne igitur ad decer&

tandos pietatis agones defatigemur 3 neque per dejperationem j qua tarn decertata funt 3 amittamus (non enim *vno
fortitudin 3 neque mdico quodam labore conBant
animi fyecimen datur fed quia corda noflra probat3 longa
nos adprorogata probatione njult tufliti coronam adeptos
demonrare) dumtaxat conBans delis feruetur animus
noer3 fidei nofir propofitum wChristvm euediatur
immotum. Conftantia laborantium atque aegrotantium fine patientia confiftere nequit. Haud dubi
languidum conftantia reddit patientem , reddit pa
tientia conftantem. Christy s ipfe fummus feruator

DE SVBD1TIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

2.3?

tor patientise , conftantiaeque magifter , firmus in

cruce ftetit , & tamen totus mundus verfus & inuerfus eil , clareque fatis oftendit inter mundanas varietates ac mutationes virtutem conftantia: atque
patientiae poil' feruari. Solet interdum Deus domefticum rerum ftatum furfum & deorfum verter, folet humores & qualitates corporum immutare , vt
animum patientem & conftantem exploret. Accidit
hoc B.Iobo , in cuius elogium Spiritus fanctus ait:
Dir erat in terra Hw, nomine lob3 f) erat vir Ole mplex lob 1,1.
f) . Vir vnus erat, quia fibi (milis, retus,quia
eiufdem tenoris, ac propofiti tenax erat, cum tarnen
bonis omnibus valetudine corporis eflt omnino
priuatus. Quifquis male habet, recbique e cupit,
corfuum dabit in mtlitudtnem . Satis bene Am- Ecdi.38.
brofius Epift.81. Ajfuefce Vnus ejfe , 'vt vita tua quam-]
dam pturam exprimat3 eamdem feruans imaginem quam
receperat.
Leuamen laborantis &C aegrotantis.
REx gloriofus , qui conftantiae iux , dum pate- retur, prarclarum edit argumentum, & fimul th*r^'*'
cxemplum , vt redderct fibi (miles laborantes &
egrotantes , facram condidit Euchariftiam , in qua
fibi iemper (milis eft , tenet eamdem formam , &
rectam

f|0

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

Gant.i,?. rectam quidem , in Hoftia , cum ftct perpetuo. E

y&tf ^o/? parietem noftrum, rejpiciens per fenestras,
profyicims per canceUos. Refpicit ac profpicit per fc-<
neftras & cancellos accidentium , & excitt ad conftantiam in labore & morbo fuos. Christvs in
Eucharifti lie confecratus eft , vt ii frangatur Ho
ftia , calix vertatur , inuertatur & effundatur , eius!
flatus & ftatura non minoretur, non minuatur : manet femper idem , & idem omnino in r i s t o,
W6,j8.qui Christvm participet in Sacramento. j>ui manducat meam Carnem3 fflbtbit Sangmnem} in me manet3 e> ego m . Septem alia Sacramenta certis ver
bis formantur , conficiuntur ac perficiuntur , &ftatim definunt , Sacramentum vero altaris poft fatam confecrationem permanet ac perfeuerat, vtpote conftantise fymbolum , cuius admirabili virtute
ftantes atque conftantes homines in finem vfque
perdurant, & in fine vit, fumpto Viatico, conftantiam iuam confirmant.
Gloriofiim opus Artis Crucis patientiae,
corona urea &C laureola.
^""XDnftantia Mrtyrern facit : fecit & puerum
bt-
. . ,
. \
. y1
niviuen- V^Machabaeum, qui cum varus promiiiis &mitkmu.

nis alliceretur & deterreretur , vt vero Deo cultum

debitum

DE SVBDTTIS CRVCIP. ET CRVCIFERS.

l$t

debitum negaret 3 coletet falfos deos, auda&cr & fimul conftanter refpondit, Nonfaciam. Hxc viri con-j*
ftantis refponfio, cum tentatione graui pulfaturvtj '
Deo iuo deficiat , & fuis obfequim dfrt. Hoc
propofitum laudabile, vt inftar Martyris dicat ; Non
faciam : firmum & perpetuum votum ; Juraui, (frfia- Pfc *>
tui cuodire iudicia tua. Hxc firmitas & conftantia or-j
nauit martyrem Stephanum , qui vidit ftantem iii
regno cxlorum Christ vm 3 & ipfe ad eius exemplum ftetit. Satis bene Ambrosius in Pfalm.6i. Su
cerdos prtteriit3 Leuita pertranfiit3 flettt ie3 qui inflicla
Vulnera curauit. Concludit : Ideo Sacerdos non potuit co
ronan 3 Leuita non potuit 3 quia tranerunt3 ft} tamquam
\*vmbra praterierunt. Stephanus autem martyrio coronatm efi 3 quia ftantem videbat Dominum Iesvm, immo
bilem 3 non pnetereuntem. fmmobil ergo fide Stephane
immobilem Christvm videbat 3 nuo erat mortis ti
mor . Nvn mouit fe Stephanie 3 non mouit &
Christvs.
Dignus corona & laureola , qui ftetit immobilis, tmuou
nec ipfe inftantis mortis timore fe turbauit 3 fed fi- conilant"'
xus ac firmus perm an fit. Praeceffit ille martyrio &
virwte conftantiac fimul coronaros laureatofque crucifixos & cruciferos , de quibus diuina Sapientia lo
quitur : Stabunt iut in magna conantia aduerfu* eos3Si^,x.
Hh_

qui

Z42,

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

qui fe angufliauerunt 3 ftj qui abfiulerunt labores eorum.

dun perfidi homines prater fpem videbunt eos
sp- s, 4- laurearos & coronaros , clamabunr : Nos infenfati vitam illorum xfiimabamus infamant , e>* finem illorum fine
honore. Ecce quomodo computati funt inter filios Det} ft)
inter Santos fors illorum efi. \ digniras , \\xc fors
gloriofa virorum conftantium eft. Praeditus virrure
conftanriie Ambroiius , qui cura rogaretur fuis vt
Deum pro longiore vita orarec , conftantiiim reExtrem fpondit : V^on ita inter vos vixi , vt pudeat me viuere s
verbe meriauit.
timeo 3 quia bonum Dominum habemus.

Prodcat in publicum fpedtaculum Exercitus decem millivm crucifixorum -y in quibus , veluti in

fpeculo, vitae humana: & infirmitatis forma confpicitur.

EM-

-Q-

lll
.I
Il
1

:9|l

;
:
P bc
merosa
labore
qui
es.
_ffii
ci?
vita,
Vieitur

l
26.

DE SVBDITIS CRVCIP. ET CRVCIPERIS.

2.45

EMBLEMATICA IMAGO XXVI;

_'EXERCITVS DECEM MILLIVM

Yc:va:IrIXORVM
EXPLICATA.

_. VB Cfare Hadriano exercitus D Ec EM :

i

In

M I L L I v M Chrifhanorum primm fla- . vin

/` gellis cfus , pofte fpinis coronatus, de
, inde in terra ptoilratus 'in ea extenfus,
clauis confixus . Miferi peceatores in terrain lic
deiei corruunt, vt in fua mifera ruina conterantur
86 confringantur. Contritio (d inflititae in 'viii' eorum. Pm., 3,3.

Felices iulii , quos vis humana deiicit , ramen

deieti lduntur, nec colliduntur: Cum eeciderit iu- ,

ua, non coidetur. Ad dexteram Dei iuitus cadit, 4'

peceator ad finilram ruit : felix cafus iu ,
infelix peccatorum. Exercitus D I L L IvM
Martytum in terra Confixus iacet, iacetad dexteram .
Dei. Cadent a latere tuo mille, ( decem millia a dextra'r

tuti'. Rex gloriofus, flagellatus coronatus , 86 cruci

fixus copiofum
iimilem
in terraMartyrum
produxit. fructum
Nifigranum
iibiumenti
per omnia
ca- ffm-A"
t'

' terram mortuum fuerit

' , ipfiim
'
[den: in
lum manet .. [inunda
autem mortuum fuerit, multum fiuum . Du m in

Hh 3

ter

4<5

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

terra umns & viuimns , in confortio facrprum

Martyrum terreni corporis crucem nobifcum ferimus & portamus. Accepimus ex Armalibus Eccleiafticis 3 Chriftianorum perfecutores grande &
graue tormentum inueniTe , vt Martyres viuos cadaueribus mortuorum alligarent , & alligatos tencrent , donee in mutuo complexu Martyres viui animam fuam efflarent* Mortales omnes corporibus
innexi umus, & quid fimile patimur, dicente PauRom. 7,

lo : Jnfelix ego homo 3 qu me liberaba de corpore mortis

hmus ? Mori crux eft, crux etiam & cruciatus eft ita
viuere. Accedit Bernardus de Modo bene viuendi,
Serm.io. Vita, pr&ens mors eft 3 quia eft plena miferiis.
Hinc fit, vt Pontius Diaconus , iicut in actis pafio- .
nis S. Cypriani legimus , cum eit adiudicatus iam
morti , clamauerit : Gratias ago Deo omnipotenti3 qui
me vincul hums corporis abfoluere dignatur.
Crux Exercitus decem millivm,
Crux vitas humanae.

uftrumtn* } 'Erream crucem finguli nobifcum eftamus.

tum arm

'
Uni viterrena quippe vita pondus & onus eft , quod
iob7}xo. fentiebat lob in ie , cum diceret : ?actus [um mihimetipfi grau. Sub crucis huius onere gemebat Da.17,7*' uid, MtferfkSiusfum3 & [um vfque in finem*
.

Nouit

DE SVBDITIS CRVCIP. ET CRVCIFERIS.

147

Nouit fuam conditionem in Panoplia S. Ephram,

oratque : Re/ice Domine 3 & vide 3 quia terra fum j* */*/##
puluis, nthilque fuflinere valeo. De cruce vitae humanas rit.
hase accipe ex D.Bernardo Serm. de Obed. patient.
& fapientia: Nunc in regione corporum habitantes corporibus fumu* 3 ex quo diffipauerunt legem Domini farentes noHn 3 non modo faciendi tcmfus efi 3 fea
ttiam patiendi 3 {) omnium noflrum amplm labor @J do
lor. Drrn qu'idem abus e bordeacet pais 3 fed offenf
Rege pulfus palatio miles 3 quamuis delicatus 3 adnjnum]
forte 3 quem folttm habet 3 feruulum diuertere opus habe\
bit 3 ibi fouere latebras 3 f) infolita apere prandia 3 apud
eum regales delicias pultibus ruicanis 3 ac nobiles flatus
erqmlmio mutari feruili 3 iuxta illud Vrophetica lamentatwn : j)ui nutriebantur in croceis3 amplexati funter- Thrcn.^.
cora. Ibi'que hoc maxime Vropheta dplort 3 oblitas }>ro*
pria condition ingenuas ereaturas tantam difmulare mi\
feriam : modo non reputare quod tolerant 3 fed tam\
quam bona magna ampleUi3 quae paulo minus extrema funt
mala. Proptere fiquidem & de feipfo ait : Ego vir Ttf-jThitn.j,i.
dens paupertatem meam in ruirga indignationis em. Ge nos fub hoc onere3 fratres 3 &prafentes deploremus 3 frequenter quifque noHrum in vocem pi&
querimonU erumpat ftf clamet : fnfelix ego homo 3 quis Rom. 7,
me Uberabit de corpore mortis hum ? Nihil ergo miri>(t4"
.

0^

*48

SACRI SANCTVARII CRVC1S PARS II.

quod cum S. Elifabetha in extremis verfaretur , &

iorores flentes cerneret , miferata humanam carum
vitam dixerit, vt tradit Seraphica hiftoria ; Nolite fufer me flere : magis autem fuper vos fleta madefeite.
Crux Exercims decemmillivm,
Cruxaegrotantium.
"3T"j/^Vm prcmitur homo aegritudine , perpendat,
btni mt-

V^quot millia*terra fuftineat , qua: eaindem crucem patiuntur. Cum fint milleni & milleni , qui
male habentes , peiores moribus fiunt , quique meliores & fandiores efficiuntur : his fe milicibus
Christi adiungat, vt compoiitocum illis*agmine fuper terram , more dec em millivm Marryrum , vim regno catlorum inferat. Humana caftra
validos fortes milites poftulant , segrotos ver &
infirmos reiiciunt ; caftra vero cadeftia debiles &

zxcium humiles quorum, ii tarnen animse fe grant, ficut

tu.

Paulus fe gerebat , cum diceret : Cum mfirmor 3 tunc

jo.01'11' potens [um. Concludit inde Ambrofius in Pfalm.37.

idi ergo timere mfirmitatem 3 quta fanfilw cum
infirmatur 3 potens eft. Admonendus eil aeger , ortum
ex limo duxiTe fuum, ex terra habuiie ptincipium,
& in terram futurum eius regreftum 3 ac proinde
cum regreditur, prae oculis terram habere , & earn
contem

DE SVBDITIS CRVCIP. ET CRVCITERIS.

I49

plari deber. Confideret fibi datam & innatam conditionem, quam fcribit & defcribit Paulus cap.8. ad
Romanos : Vanitati creatura fubieSa efi} non voUns}fed
propter eum qui fubiecit eam m (pe : quia

ipfa creatu-

. ra liberabitur feruitute corruponis in libertatem gloria

filiorum Dei. Scimus emm} quodomnis creatura ingemifcit
tfparturit vfque adhuc.Hxc peniio humana eft,detre-'
fcet nemo, nemo recufet ferre naturae crucem, quam
terra ipfa , ex qua ortus eft hu milis homo , producir
gnrt. Si quis crucem ferre vel fnus vel afger
detrectauerit , occurrit reeufanti Cyrillus lib. 11. in
Ioan.cap.17. Dominus quidem noer Iesvs Christvs
debita nobis baiulans crucem3 ffihoc propter nos, non erbefeit : nos autem calamitefi 3 quorum mater h&c terra et
qui ex nibilo ad effe prodtli fumus, non audemus labores
Vel paruos pro pietate fufeipere: fedfiforte pro Christo
qmdpiam nobis acciderit , erubefcimus. Ita inanem hum
mundigloriam fequentes infuperbiam incidimus. O temeritotem maximaml Afl. hanc deponenda argri cor fuum
aptabunt pidurac , quamdiu fub vexillis Christi
in caftris militabunt mundanis. Ad hanc formam
Eugenius Epifcopus Carthaginenfis morivoluit, de
quo Gregorius Turonenfis : Ad fepulchrum Martyris\
Aramanthi dm orauitfolo profiratus : deinde expanfis manibus

brachiis fuper pauimentum, Jpiritum clo reddidit,

Ii

Le-

*JO

SACRI SANCTVARII CRVCTS PARS II.

Leuamen laborantis be asgrotantis.

hlriflS!' D ^x glri^us j cum pro nobis pateretur , non

J^.folm deleuit quod erat contra nos chirographum decreti , fed & terrain ipfam deleuit , ac proLucij,

inde tenebra fitSla funt fuper vniuerfam tenant, vt vir-

4*'

tute pafionis fuse terram in caelum conuerteret. Huius conueronis memoria recolitur in Euchariftia,
de qua ChryfoftomusHomil.14. in i.ad Corinthiqs
.aflferit : Dum in hoc vita fumtts, *vt terra nobis calum
fit, fkt hoc myflerium. Ergo qui in terra laborar , in
terra infirmatur , reficiat fe caeleftibus Sacramentis,
vt onere , quod patitur , liberetur. Et quidem Pau
lus , cum eiTet in tertio celo , & ab infirmitate eripi

dederaret & rogaret , ad facram Euchariftiam reT.Cotu, minus eft , cum dicat ipfe : Ego enim accept Domino,
quod ft} tradidi Vobis. Accepit quidem in carlo , quod
terrae tradiditEucharifticum myfterium, vtqui par
ticipes eius forent , definerent ee terreni , caeleftes
.15, firent : j)ualis clefl, tales. & calees. Caeleftis totus
Christvs in Euchariftia eft, & vt Chriftianos fuos
viMUum. caelicos omnino faciat , terris tarn decedentes Via
tico calefti donat.

Glo-

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

t$l

Glorioium opus Artis Cracis C patientbe,

corona urea &C laureola.
BReuis vita humana eft, & imul prolixa mo^^*ut
cuius compendio Martyres vitam arernam**poident. Hoc mortis compendium quaerebat Ct'imd?''
appetebat ciim exclamaret Apoftolus :Jnfelix ego -.7
mo 3 quis me liberabit de corpore mortis huius ? Cum *
mortalis omnis, dum viuit & degit in terris , Tecum
gerat corpus mortis natura ibi impofitum, artera
crucis &c patientia; profiteatiir neceife eft , vt non
tarn vitam quam mortem acceptam offerat Deo,
qui inflictas iuft pnas nouit in premia conuertere. Breuitas humanas vitae in prolixam mortem
abiit propter primum Adas delictum. Venit in ter
ras Christvs , & docuit Martyres fuos non modo mortalem vitam , fed etiam mortem corpoream
Creatori confecrare , & quidem cum urea: corona;
& laureola; remuneratione.
Canit proptere Ecclefia in elogium S. Stephani
primi ac primicerij Martyrum : VatefaUa [um ianua
cali Christi martyri beato Stephano , qui in numero
martyrum inuentus e primus. Et ideo triumphat in aclis
coronatus : mortem enim , quam Saluator nosier dignatus
e pro nobis pati3 banc ille primus reddidit Saluatori. Cum
*

Ii

Ste

$1

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

Stephanus vitae feu potis mortis humana: accepit

vfuram, pnam infecta: atque vitiata: naturae in feipfo expertus eft j fed edodus Christi paffione, didicit abnegare fe & fuam mortalem vitam , vt
non iam mortem Adami3 fed illam quam Saluator
nofter dignatus eft pro eo fubire , eamdem ipfam
u*r$tU \ Saluatori redderet -, triumpharetque proptere in ca>
/*. .

lis coronatus be laureatus. Similis huic per omnia effe optabatRichardus Epifcopus Ciceftrenis,qui potus in extremis , coram crucifixi imagine protefta-

ixtnma

tus eft : Tu noi Domine, quod, placeret3 omnia oppro-

timtth

bria atque tormenta } & ipfam demque mortem pro te pa~

ratus fum tolerare ; & cut tu noi era dicere , ita
qufo meminer mei , quia tibi commendo animam meam.
Dum commendaret animam Remaclus Epifcopus,
acccdebat ad numerum decem millivm Martyrum , & dicebat : Mors vltima rerum linea e. Vuluis
ffj ymbra [.

Prodeat in publicum fpectaculum fanctusLYCARiON ; in quo , veluti in fpeculo , falutis animt c

infirmitatis corporis forma confpicitur.

EM-

__.

-___

1.1..; : . i:
'f-11f.

,'a _`_'."-___. _ _

s'Merrfp
eet c' 05
L ? alvfo

_.-

.__-___..

__

it.

i( lli il l Il

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIEERIS.

155

EMBLEMATICAIMAGO XXVII.
S. LYCARIONIS CRVCIFIXI:
EX PL 1 AT A.

''

ANCTvs Lycarion apud Hermen in .

^Egypto cruci adftricbis, membratim in McnoIK"
(ea caefus eft , vt virum dolorum Chri1 s t y m ad viuum exprimerez Hanc fbrtem ibi cupiebat Ignatius martyr cum diceret:
lgn j crux , befli 3 confiaSio ojfium 3 membrorum dimfio 3 & totitts corporis contritio 3

iota tormenta diaboU

in me veniant 3 tantmn Christo fruar. Cum veftis

rumpitur, & corpus inta&um manet, totum corpus
fanum eft : cumque caro veftis humana fit , quamuis illa laceretur , tota Lycarion is anima integra
perfeuerat. Non frangunt patientis animum labo
res , pcenae , dolores , quin potius per myfticam antiperiftafin carnis

infirmitatibus

fpiritus robora-

tur. Hoc myfterium facroian&um primus omnium sympathu

Christvs inuenit , pnmus leniit. Spntus, inquit, *
frompus e3 raro autem infirma. Quo maiores & acer-^f/*^biores cruciatus Christvs experiebatur , eo ma-^tthi)
iores, e fublimiores nimos in fu pafione gerebat4'*
&oftendebat. Hocfublime iacramentum in tertio
celo

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS IT.

carlo Paulus nouic , cum Christvs ibi refpondit:
t.Cor.it, ZJirtHS in infirmitate perficitur. Perficitur in LyCar i n e j dum caro in cruce infirmatur , difrumpitur, dilaniatur. Multi fxua tormenta pro falute cor
poris patinntur, quid ni Chriftianus homo pro anilTja: ( falute pnas atroces ferat? Hoc argumento
vtitur Auguftinus lib. de Patient, fntueamur 3 quanta
in laboribus

doloribus hommes fuineant3 dura pro re

bus quas vitios diltgunt 3 & quanto fe his feliciores fieri

putant3 tanto infelicms concupifcunt . Concludit : Deinde 3 vt illud dicam quod culpabile non e, fi tanta fujfert
pro falute carnis inter fecantium & vrentium Medicorum3 quanta debet fujferre pro fu anima inter furo
res quorumlibet inimicorum.
Crux L y a R i N i s, Crux aluationis animan
inftmmtn. "T^Oft primum lapfum mulier partus doloribus
ben vi-

addiclra eft. In dolore paries mos, nee illos eniti-

ccn.3,18. tur, nib pris doloribus angatur & difcerpatur. Natalitia fu poft obitum viri cadeftes celebrant , qui
quodammod ex feipis generantur atque oriuntur,
necee idcirc eft, vt antequam celo nafcantur,
more Lycarionis infirmentur, pcenas atque doloan.itf, jores fuftineanr, Confonat dictis Christvs : Amen
amen dico vobts 3 quia plorabit @r flebitis ros 3 mundus
autem

BE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS*

2.57

autem gaudebit3vos vero contriabimmi3 fed trittia ye- ***mU

ra vertetur m gaudium. Malier, cum parit3 triitiam ha-u
bet3 quia venit hora einsi cum autem peperit puerum3 tarn
non meminit prejfura propter gaudium, quia natus e ho
mo in mundum. Et vos triitiam habebitis.Jtcrum autem
uidebo Vos3 (jfgaudebit cor verum.
Crux Lyarionis, Crux segrotantis.
1'
...... _ ,
AVguftinus lib. de Grat, noui Teftam. . Cumjnnmmr%
tum Artis
caro in doloribus e ffin pn 3 / anima Uni m
tunc habet magnum agonem patienti<s3 in quo ne deciat/'"^'
laborandum & orandum e. Oraify nec tarnen melius
habuifti ; recipe verba eiufdem Auguftini in Pfalmum zi. Multi clamant in tribulatione , &non exau
duntur 3 vt inteigat homo Medicum ejfe Deum 3

tr- \

bulationem medicamentum ejfe ad dutem3 non pcenam ad

damnationem. Sub medicamento potus mreris 3 [carts3
clamas. Non audit Medicus ad voluntatem3 fed adfanitatem. Secciones & adufliones parientem vifitat idem
Auguftinus xgrotum , & Serm.i. de Vifitat. infirmor. addit : Vis fcire quia infirmitas corporis faluteml >
anima parturit ? audi Dominum Apoolo re?ondentem:
Virtus ininrmitate perficitur.. dicat : Compleftere .Cor.n,
quam pateris inrmitatem3 quia it prbficies de virtute in
njirtutem. Sed in infirmitate virtus augmentatur : virtus

enim

'

tf

SACRI SANCTVARI CRvCIS PARS IR

mim fains eB anima 3 inrmitas corporis 3 quandoquidem

fer yirtutem anima parit falutem3 donum Dei efl. Quod
fi segcr non folum corpore , fed etiam anima4 fecatur & aduritur dum aegrotat , audiat Bafilium in
Afceticis. Qumadmodum m curandis corporibus incifio.
nes3 viones3 ft} acerba pharm fanitat gratia tolera 3 ita tf in animarum cura incisiones reprehenonum3
amara increpationum pharmaca 3 rut & illa curentur3
admitiere debemus. Debet itaque a?ger admittere pro
animas curatione incifiones ConfeiTarij reprehn
denos, & amata etiam pharmaca eius culpas incr
panos. Quifquis hare patitur , non folm exteris,
fed etiam interius myfticus Lycarion eft, totumcjue fe componens in pitur eius fimilitudinem,
faluationis caufam aget, & virtute patientia fuae
iopus petficiet, perficiet meem , qua: non fine falce
aut ttonibus metitur & colligitura nec fine fectio^nibus earn Lycarion collegit & meuit.
. * Luamen laborantis aegrotants.
rirtus tuAriftt*.

Ex gloriofus, cm ciVct affixus cruci, vitae corpotaj fua: curam non habuit , hbuit tarnen
ifummam de*falute animarum noftrarum iollirituidinem, quam adhuc in facra fua Euchariftia feruat.
Propter nos homines & noftram falutem defeendit
1
N
V

MB SVBDITrs CRVCIF. ET *1?* S.

1$$

caelis , & in crucem afeen dit , & propter eamdem

animarum fanitatem defcendit faep faepis in alta
re, vbi memoria eius reclitur. Hinc falus , hinc vita
pendet.

manducat hum fmem, nuet in sternum. i<un.<,<<.

Qui multa pro falute animae patitur, falutare habe- :

bit in Euchariftia leuamen,guftabit&clamabit, Die Jf*'-'+Jnima : Salus tua ego fum. & adder t Dommus fii- it.
citus efi met. Cm quis follicitus eft , nefcit quielccre.

' n;*

Parens iuniorisTobiae faep recrrebat ad vias , per

juas chariffimum filium ad propria redituram ar-*
bitrabatur. Frequens quidem itus & redi tus in lo
cum enmdem eft fignum &: argumentum magnat
bllickudinis. Cm toties catlis Ch rist vs decendat , quocies in altari confecratur , perfpicuum
eft , qvrm fit de falute humana follieitus. Eaproptcr
confecratam Hoftiam Sacerdos oftendit populo non
folm in cultum & venerationem , fed etiam in teftimonium defeenfus , itus & reditus Christi , &
eiu& cur ac ollicitudinis de falute animae noftrae,
vt dicat vnufquiique noftrum : Dominus follicitus eB
. Tunc maxime follicitus eft , cum afixus leto
asgrotus, diris tormentis exponitur, doloribus variis
difrumpitur , & ne falus animae periclitetur , in cius
cuftodiam de facro Viatico prouidet. : v : . .
-

Glo-

<*

S ACRI SANCTVARII CRVCIS PARS If.

Glorioiiim opus Artis Crucis C patientiac,

corona aurca C laureola,
iotn.jt,

Ex Martymm ait : >ui perdiderit antmam fuarn

tit. J^_ hoc mundo, in vitam aternam cuodit earn. Cu*T

.

c an*llna> vt corona decoretur: amodie animam,

Vt eciam ornerur laureola , il tarnen pro cius falute
tan tu m patiatur agonem, vt Martyribus, imo & Re-

if.

^ Martyrum affimfletur. Et quidem pretioft in com,

' \ecJu Domini mors Santforum eim eB 3 non illa folum
qua Martyres affici folent, fed etiam illa qua zelator
falutis fuae occidimr munde, non termintione ab
fuum /, fed fine vitiorum. JUudabilis ex hac parte
S.Benedi&us Anglus , in cuius Homilia Beda venerabilis ait : Sic long<virtutum Sudi exertattu, lon
go infuper anno femper infirmttat martyri excoc7uJ3pofl
centupla gratia: prxnt muera ad vitam tranfuit aternam. Hanc vt acquireret Epipodius martyr , lubens
corpus iuurn fecandum ferro & offerebat , dicebat-

lmTT

^uc ze^ator fus {X : s pro anima aduerfus corpus

bella fufcipinuHf nos pro anima aduerfus vitia dtmicamus

Prodeat in publicum fpectaculum n&us LvCELLi ANVS j in quo, veluti in peculo, ferentis praux natura: habitus & morbos forma conpicitur.
EM-

_awr-Y .__-__

____T-_w'r

A.

.4'

_n

"

Parte;
" anthem
[-.

I
n

-Ha-.n--c

\
__.-

DE SVBDITIS CRVCIP. ET CRVCIFERIS. _ 2.63

BMBLEMATICA IMAGO XXVIII.

S. LVCELLIANI CRVCIFIXI
PLIC .
' iL vcr-:LLIAst lub Aureliano Imperatore Mmwa
.

fallorum limulacrorum facriliculus , ac muy.

deinde cxlefiis Numinis cultor,Conilan
in ardenrem rogum , mirabiliter euaiit , ac deniun
actus in crucer , in crucis ara le fuaque omnia

ltiter immolauit. Dixerat Moyles Exodi cap. 8. Abo

-minationer /Egyptiorum immolabimau Domino Deo /1704

Fecitidem ipfum chELLIAst, qui eumdem proA

fanum habitum , in quo idolis ante feruierat , vero
Numini cruciiixus immolauir.. Nec timuit , vt in-

gredienti catlum libi diceretur , ; , quomodo but :uta-nm,

lintra/ii non haben: 'vejem ? Ornatur velle nu- _

ptialr , qui nouit in cruce Deo abominationes gen

tium immolare. d@ci flint C H R I s r I, 4oarnem [

crucixerunt cum @" concupi/centi. Habitus pra

uos vitiorum fecum homo crucifigit, cm prauna- sympa

tura: moribus ac pallionibus relutatut. CHRIsrvs l

rtifiem
fuper- Adami fepulehrum crucilixus elle rraditur, 8: mf
Iquidam in forma Adami cnicem ipfe pallus ell, vt ,nu
!!!" t

OS

14

SACRI SNCTVARIT CRVCIS PARS IT.

nos omnes informare^ veteris hominis carnem cum

vitiis ac vitiofis concupifcentiis crucifigendam, & in
ara cruris , more Lvcelliani , maaadaaa & immolandam. Ergo hoc ipum quod Ambrius libro
de Fuga faecul. cap.vlt. aTerit , cruce fu loquitur
Lvcellianvs: temm yetus tile homo noer ajfixus e
cruci , diraclum eB peccatum 3 obtufm aculis 3 yacnata
culpa, yt ylterius feruire flagiti denamus.
Crux LvcELLiANi, Crux praui habitus.
jnrume. y^~>Rucem prani habitus expertus Paulus aiebat,
bene vi-

\^CondeleSior legt Deifecundm inferiorem bominem:

Rom! 7,
Zl'

rvko autem aliam legem in membris mets 3 repugnantem

legi mentis , ft] captiuantem in lege peccati3 qua e
in membris meis. fofelix ego homo 3 quis me liberaba de

BxcitMi corpore mortis hum ? Ad crucem iftam portandam

at.

rolerandamque fe excitabat , proponens fibi diui-

Rom... num exemplar Christi, in quo *vetus noer ho

mo crucifixus eB 3 <vt deBruatur corpus peccati 3 & yU
. trttnon feruiamus peccato. Infert ex di&is Apoftolus:
yc i t. Non erg0 regnet peccatum in yero mortalt corpore3 yt obediatis concupifcentiis eins. Anfelmus in Commentariis:
O^on ait 3 Non t , fed3 Non regnet peccatum quippe in
corpore mortah non prohibuit ejfe3fed regnare3 quia in corne corrupttbili non regnare pote3fed non ejfe non poteB.
Hoc

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFRIS.

165

Hoc ipfum namque de peccato tentari3 ei peccatum efl. ^up,\

qtiamdiu yiuimta 3 perfeS omni modo non caremus. Apoolusmero quomam hoc expel/ere pUne non potuit 3 et de
cordibits noris regnum ttdtt 3 <-vt apptitus illicitus 3 et
pierumque bonis noftm cogitationibus occulte fe quafifur
ingerit, foltern3 fi ingreditur3 non dominetur. Si vero diu
dominetur iniquits , accidet id quod fcribit Bafilius in Pfalm. In peccat diuturnitas habit um quemdam vix mobilem conflit uit in animis. Antiquus enim ani-\
mi morbus3 f) mali exercitatio longitudine ob durata 3 vix
remedium 3 vel potis nullum reperiet.
Crux L V E L L i a N i , Crux asgrotantis.
MAgna virtus ( Crncis , quc in profa- .
no exiam habitu virum religiofum farit. Lv- bent mc el L ianvs indutus vefte profana cruci affigituraww*'
& in ca tantus Dei cultor exiftit , vt poifit effe Stquci
norma cun&orum Religioforum . Magna quoquc
virtus le&i , cui aeger alias profanus affigitur 3 & re
ligiose difponitur ac componitur. Nouit Deus per
morbos peccatores iuilos reddere , nouit conuerfos
corprea fanitate donare. Quod autem viros profa
nos reddat iuffes , pios , religiofoique stgtimdo ,
ftiseft nobis Chfyioftmus Epift.4. in qua fblatur
Olympiadem agrotantem , dicit : Tantum bonum
Li

iud

l66

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

\\* iud eB its qui forti ac firenuo animo fertmt 3 vt etiamifs.

fi hominem ah quem 3 qui maximis peccatis fefe deuinxerity

nancifcatur 3 grauiffim peccatorum farcina eum liberet.
Haud dubi per morbos & infirmitates peccatis ac
paffionibus noftris Deus fapicntiifm medetur.
Deus quippe , teftante hoc D. Bafilio in Afceticis,
aliquos cum morborum moleflia certare permifit3
eos per experientiam reddens. Ita & nos aliquando imifibiliter in occulto contingit 3 fi quando id animabas noris
prodejfe cognouerit 3 aliquando etiam torporalibrn remedt
ad cur-andas pajfiones nofiras vti dignatur3 curandi proro
gation diuturnam gratia fua memoriam ejficiens3 velformam quamdam3 ut dixi3 curandarurn animarurn proponens. Sentiebat in fe vel ipfe Apoftolus Paulus moleftam carnis paiionem , cui medicamen infirmita-

tis Deus medicus animarum adhibuit & appofuit,

.., dixitque infirmo Paulo , Virtus in infirmitate perficitur3 vt morbum iibi infli&um seftimaret , & medi
camento eius vteretur, vt paffione carnis liberaretur.
Cm iacet in le&o a?ger , nudus iacet , & externis
veftibus exuitur & fpoliatur , fed nequit ita nudari,
vt prauis paiionibus exuatur : proindc decumbit
seger in leclo, ii introfpicias eius animam, ficut apparet in cruce fu Lvc ell ianvs habitu profano
indutus , quern cum vita ipfa depofuit. Depon et &

1 -

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

167

seger -, interim tarnen cor fuum dah'it in fimilitudmemta&i*

7\ qui ex prauo naturae habitu infirmatur,
parientia Lvcelliani firmetur*
Leuamen laborantis C aegrotantis.
REx gloriofus in facra fua paflione cru ci fe totum addixir, vt veterem hominem cum acri
bus & habitibus fuis crucifigeret , & crucifixit quidem, ac doeuit virum Chriftianum, vt veteri homini & eius paifionibus renuntiarer. Lignum arboris,
& eius fructus, veterem hominem induxerunt & hv
uexerunt : nouum hominem crearunt & perfecerunt
crux r i s t i & eius fructus cibus. cuius refectionis virtute feipb homo fpoliatur 3 Christvm
iurnit , & in Christvm totus transformatur.
Afcendit aeger in le&um, vt in eo conftirutus veftem
bumanam deponat, & vt illam facile exuat, facrum
Viaticum fumit, fine cuius adiumento fua e natura yimkm
ae vita nudare atque fpoliare nullus mortalis nouerit.
Glorioim opus Artis Cmcis 8c patientia,
corona au rea &C laureola.
QVi carnem fuam cum vitiis & conu pifcentiisH*"''*
crucifixerunt, voluerunt haud dubi fpoliari. ni viuettnon fuperueftiri , 6c vt prauo naturas habitu fpolia-ii?*
,

L 1 2.

ren-

68

SCRI SANCTVRII CRVCIS TARS II.

rcntur , vfi funt fancbe Cracis inftrumento , quod

tantae virtutis eft , vt homincm paifionibus nudum
& liberum reddat. Interim tarnen , donee mortalis
homo ad eum ftatum perueniat, necefle eft, vt crucietur & torqueatur. Torquebatur Apoftolus, & claRom. 7, mabat: lnfeltx ego homo, quis me liberabit de corpore mor*4
Rom. , I t huius? Hoc'habebat in emeiatu iile blatium:Mf
J?'
patimur 9<vt glorificemur. Qui prauas afFe&iones fibi
fubiicit, eas terit, & victor agit triumph, infignem
* aurc3^ coronajilluftrem caslefti aureola, nobilem ftola
frui h, glorias, quae crucifixis & cruciferis in caclo exhibetur.
Pulchra itaque ars fanebe crucis & patientix quae
ic naturam reformat. Huiufcemodi r^teftante Iuftiniano cap.7. de Cafto onnub. propitiante gratia, debilitatur confuetudo inueterata, natura rebettis refor
mater in melius. Confonat Iuftiniano patiens pro iuftitia Epipodius, qui cm eit in theatro, & afficientxmm dus extremo upplicio foret, Mihi, inquit, vita non
rhmit.

tollitur , fed muttur in melius, ^ec intere , infirmitas

corprea quo fine foluatur , dummodo anima cal inueSa
adfuum reuertatur autbrem.

Prodeat in publicum fpedaculum fan&us Venantivs ; in quo, veluti in fpeculo, ferentis impios
c morbos forma conpicitur.
EM-

:-

-+----- -

--- ---__

l."

l,

li

l
l

i
_i

__

,l

mi.,an _ _

lam mzhi non van'

29 ._ Nam tormenta

.n

'

] :

mus trant.

l
l

-__

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIPERIS.

IjT

EMBLEMATICA IMAGO XXIX.

S. V E N AN T I

R VC I F I X I

EXPLIC AT A.

ANCTVs Venantivs martyr, quiade- .

cim annos natus , primm fuftibus ex- prudent,
fus, deinde feris obieebis, denique capite
inuerfo cruci affixus eft , igni fuppofito,
vt eius fumo obrutus fuFocaretur. PaiTus eft fub
Decio Imperatore. Crux grauis , impioram hominum ia&antiam , & eorum vanos & inanes fumos
tolerare. Nouit tarnen Deus elatum fopire fumum,
nouit &humilitate iuorum tumentem arrogantiam
retundere. Hinc apud Ifaiam : Vide vt fleos , noli ti- m.7,4
mere} & cor tuum ne formidet dmhm caud titionum
fumigantium iorum. Interim verum & fatis verum
eft, quod affirmt Dauid, Dum fuferbit imfuus incen- pLj.ij
diturfaufer. Pauper ifte Christvs eft , qui dicit de
i , Retice in me, fgjmiferere mei, quoniam mnicus

pfai.t4,

faufer [um ego. Superbiebat vald impius , cum eiTet %',

in cruce pauper & dolens H R 1 s v s, & per eius vmLf
arrogantiam inflammabatur & pariter obruebatur. fj/jf"
Pauper quoque ifte Venantivs cft, qui fumigan- jj*"*te fuperbia, ipfe accendirar , ipfe fuffocatur. Ruti-i
lands

Vjt

SACRI SANCTVARTI CRVC1S PARS EL

lantis ignis fplendorem fumus praecedit , & poft fusap.j,7.

mi obfcuritatem fplcndor flammeus fuccedit. F/gebunt iufli 3 7* tamquam [cintillo in arundmeto dtfcurrent. Fulgebit Venantivs, fulgebit & ille, qui nouerit mores prauorum hominum fuftinere, &eorum arrogantiam humilis &humiliatus porftre.
Crux Ven anu, Crux alienas impietatis.

mrumtn- /~\ Vanta crux ifta fit , coniderat Auguftinus Ii

ZSl V bro de Vera innocent, cap . & poft fedu1,'
lam confiderationem concludit : Magnus labor bono
rum e 3 mores tolerare contrarios
ditur

quibtts qui non offen-

parum proficit. Tantum enim torquet iuumaltend

miquttas, quantum recedit fua. Probantur inter pra*

uorum mores crueiferi Iesv Christi : qui fumo
non ofFendunttir, parum proriciunt-, cquidem ad
profetnm iuftorum crux aliena: impietatis data eft.
Accipe luculentum teftimonium B. Mariae lib.i.
nxtMi Reuelat. S.Birgittas, cap.n. Condera quodmali viuem.

re permittuntur ad bonorum probationem } yt ex eorum

moribus exajperati patienti fuitu remunerentur } cut
etiam per exemplum mteigere poter. Rofa enim Juauiter
redolct , pulchra e Vifu3 Unis taHu3 & tarnen non crefeit
ni inter fj>inas, qua friinl a>efx-tau3 deformes tifu, nibd bom redolentes. Sic e'am boni & iu% hommes , licet
lenes

> SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

175

lenes fint patient , pulchri moribrn 3 fuaues bono exemploy non tarnen pojfunt proficere vel probari3 ni inter ma
los. Proficit rofa? elegancia inter fpin.as aculeatas,proficit inter tetros & ttricos fu mos luminis claritas:
perit fumus, fplendor m an ct. Nouit Dominus dies im-VM- \<>
maculatorum , & hereditas eorum in aternum erit. Non
confundenturm tempore malo3 & in diebus imis faturabuntur : quia peccatores peribunt, lnimici yero mox
honorificati fuerint

exaltati} deficientes quemadmodum

fumus deficient. Non deficit iuftus , qui omnem fe

nouit iniquitatis fumum propulfare. Pertinet hue
quod ait Ephrarm , agens de cordis compunL
fieri pote 3 vt fumum arceamus 3 quo minus per eas qua
patent egrediatur fores, igne contra ajfidufuccenfo? ^upd
fifumum repeliere Veits3 fores olfer'ato3 ne tua per res fenfibdes nigrefcat domas.
Crux Ven antii, Crux aegrotantis.
QVid rei homo eft ? Humus & fumus. Humus, quas calcatur & atteritur ; fumus, qui extenatur & euanefcit. Cum ita fit , vana vitas fpecie homo"'"*'
decipitur , fi quid maius fe ee arbitretur. Incipiet
fapere , cm in ledum deiiciatur , & more Ven an
tii iam aeger conditionem fuam meditetur, & ie
nihil aliud praeter humum & fumum efl deprehenMm

deb

174

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS IT.

dec Pulchra hace medicado eft, de qua Nazianzenns

Epift.70. fenbit : HomBum ejfe cenfeo, dolori reere,
atqUe >[ nmc maxime expurgan : at morbum ni
hil aliud effe ducere quam vtilem quamdam initutionem,
hoc e3 vt corprea omnia 3 ft} quidquidfluxum e

ca-

ducum3 ajpernans, totum cAei patriae addicas } fedfutu

ro <euo viuas3 mortifque meditationem3 vt ait Plato, banc
njitam exiimes. Lncidus ignis eft , cui Deus obfeurum adiunxit & fimul appofuit fumum, vt cedat luminaribus cadi , nec cum illis de fplendore contendat. Prouidet quoque Deus, vt qui vircutum fulgore
promicant, aliquando infirmentur, ne fe eFerant
fuperbiant. Rutilabat Apoftolus Paulus, & ne fe extollerec , infirmitare detinebatur & deprimebatur.
Teftatur hoc ipfum de fe . Corinth. 12. Ne magnitu
de reuelationum extottat me, datus e mihiimulus carn
j anglus fatan, qui me colaphizet. Loco fu mi ftimulus carnis erat, &hic ipfe morbus erat : cum rogaret liberari, refponfum habuit, Virtus in infirmitai.Cor.n, te perficitur. vnde & Paulus concludit : Libenter igitur
'

gloriabor in infirmitatibus me3 vt inhabitet m me virtus

Christi. Nec folm rutilantibus virtute ac fandtitate infirmitas corporalis accidit, fed etiam poteftace ac dignitate fulgentibus , vt fumum & humum
naturae fu: coniderantes, deinant fuperbire. Hanc

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

I75

ob caufam in ledum decidunt qui regnant & dominantur. Et quidem quifquis naturae fumo fie tangitur, & motbo pulfatur, cor fuum dabit in fimditudi- E*di.3,
, referetque Ven antivm , caput non ex- *8'
tolla vt fuperbiat , inuertet capitis fublimitatem, vjt
humilis exiftat, &c in omnibus fe fubmittat.
Leuamcn laborantis oCsegrotantis.
REx gloriofus impietatem , & fimul infirmita- vhtmtu.
tern humanam expertus in cruce eft , in cuius *^"
Palionis memoiam condidit facram Euchariftiam^^
in qua pro vtroque malo falutare antidotum reme-^
diumque reliquit. Dum fuperbit impim3 incendttur pau- piaim H.
per. dum fuperbit morbus, accenditur & inflamma- ,0'*'
tur arger, accenfufque & inflammatus recurrir adEuchariftiam , in qua inuenit ventum roris flantem,
diilpantem fumos , extinguentem incendium , 6c
fopientem ardentes morborum flammas. Non fie
refrigerar nix in fummis caloribus acftus , qum re
crear in magnis ardoribus febrium Euchariftia: Sacramenrum. Ergo quifquis fie in lecto iacer, vr fe
briles igns ferar, & natura: humana: fumum patiatur & experiatur in fe , facrum fie Viaticum fumt,
vt balnei temperati loco habeat , cuius virtute liber
ab igne & fumo in refrigerio erit.
Mm

sap.4,7.
Glo-

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

Glorioium opus Artis Cracis &C patientiae, ,

corona aurea & laureola.
*\it

fua pris infequitur more Ven anjii, fub-

niviutn- V ^[mittitur & humiliatur : & qui aliena carpir

im.

peccara zelo amoris, exemplo eiufdem Martyrisaccenditur, inflammatur, & martyrium fine ferro pa
rieur. Dignum (an corona & laureola martyrium,

cui cadefte refrigerium promittitur & conceditur:

sp4.7- Jufius fi morte proccupatusfuerit, in refrigerio erit. Eric
in refrigerio Ve nant ivs , & imilis Ve nant i
uureo^ martyr , qui habitat in medio praua: nationis , &
! mprobos eius mores fuftinec , ficut & fnftinuit ille,
X"

^e Sapiens : Confummatits in breui, expieuit tempo>3- ra multa : plactta enim Deo erat anima litu : propter hoc
properauit educere de medio imquitatum. ipa
confideratione (biaban tu r fe Paulus & Iuliana , qui
immolandi iam per martyrium , ambo vno ore,

vna voce dixerunt : Saluai nos ab afigentibtu nos, "

vtrba dientes nos confudii.
rientis

Prodeat in publicum ipe&aculum fanctus Ti

mon Diaconus ; in quo , veluti in fpeculo , candoris vita? &c morbi forma confpicitur.

EM-

~.-~`.~.

.i

. ._-. -_
..-

~ Si' Itio'otvfm'nttpl rIiinoni vita ;

.30. .Anne Cpt'otI/_fwrtcp vita uit.

_g_-. ._ _

'

I
I
I

I
i
!

DE SVBD1TIS CRVCIP. ET CRVCIPERIS.

17p

EMBLEMATICA IMAGO XXX.

S. TIMONIS DIACONbCRVCIPIXI
E X P L 1 AT A.
anctvsTimon c feptcm Diaconisbcfa.
vnus , aiimptus eft vt focius & adiutor Adorrd*
Apoftolorum efet. Memorar eius affiim-j
prionem & eleclionem B. Lucas cap. G..
Ator. Conuocantes duodecim multttudinem difcipulorum,
dixerunt : Non eH quum nos derehnquere verbum Dei,
& minirare mens. Conderate ergo , fiatres, njiros ex
ruob boni teimontj feptem, plenos Spintu fanSIo, fapientia, quos conitmmus fuper hoc opus. Nos yero orationi $> minierio njerbi mitantes erimus. Et placuit fermo
coram omni multitudine. Et elegerunt Stephanum, njirum
plenum fide & Spirit anBo, ft} Philippum, ftj Procherum, Nicanorem, e^TiMONEM, Parmenam, .
ftj ^icolaum aduenam Antiochenum. Electus Timon
menfis & alraribus inferuiuir. Cum in facro Mifei
OfficioDiaconus cantatEuangelium,Crucis lignum
fuper fanctum librum format, vt vel ipfum Euangelium igno crucis obfignatum efe oftendat. Hoc
Regio , hoc magnifico igillo minifterium fuum
Euangelicum Timon claufit dc ornauit, qui & cru- i
cifixus

i8o

SACRI SANCTVARII CRVCTS PARS II.

cifixus obiit candido habitu indutus. Quid fie ? Rcfpondet Ifidorus lib.i.de Offic.cap.8. Diaconi propterea altan albis induti^jfifiunt 3 vt c&lecm yitam habeant,
candidique ad boflias immaculatique accdant 3 mundi fcilicet corpore 3 & incorrupti pudore. Tales emm decet Do
minum habere mimfiros 3 qui nullo carnis corrumpantur
com agio3 fed potius eminentla caflitat fplendeant. Qualis
Cant.5,10. ergo Dominus, talis & minilter, Dominus candidas
sympathia
rubicundus. Candidus , propter vita; candorem;
Chriflitfr
1-1

ce r
Timoms rnbicundus , propter lan gu mis eftuiionem : mini fter ver Candidus Sc rnbicundus , quia candorem
'V!U'

morum cum paffione iua coniunxit.

Crux T i m o N i s, Crux candoris vitae.

infirmenAndor vita; paflione acquiritur , toleranti
turn artis
*
1-
1

beni vi- v_>comparatur. Nouerat Dauid myltenum , &
pfai.5,y. dicebat : Afyerges me hyjfopo 3 ft^ mundabor 3 lauab me,
(gjrjuper muem dealbabor. Niueus candor hyflopum
paionis fequitur. Quam ob rem beata Agnes apud
Birgittam lib.3. Reuelat. cap. 50. concludit : Deus efl
ficut optima lotrix 3 qua: pannum tmmundum ponens inter
procelias3 vt ex motione aqua fiat purior ft} candidior3 dif*b!"tio fyenter cauet iftM wdarum3 ne fubmergatur pannus : fic
4}eus ponit in pra-finti rmeos fuos inter procedas paupertat . tribulattonifj quibus ad vitam purgentur3

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERtS.

iSl

tur, cuflodiens eos ddigenter, ne yel nimia triitia yel tribulatione mtolerabdi demergantur. Emerferunt viri gloriofi, quos in fna Apocalypfi contemplatus eftloannes. Vidit in candido & fplendido habitu Diaconatus proceres caeli. Hi, qui amiSi funt fiolis alb ,
funt3 & vnde venerum ? cu i Angelus : Hi funt, qui ye- 1 '
nerunt de tribulatwne magna, & lauerunt olas fuas, f)
dealbauerunt eos in fanguine Agni. Cadeftis Sanctorum
candor pender Sanguine Agni , tribulatione &
cruce, cui adherens apparet in albis Timn, apparet candidatus aeternitatis.
o N i s , Crux aegrotantis.
AVctor naturae Deus tempore brumali , cra lnrume.
1\
11
11

f 1 "
U
tummrtit
male tellus habet, mittere mues lolet, quibus **
totam candidal reddit. Deus ipfe gratia: au&or, cum
homo aduerfa vtitur valetudine , nouit & eius animam dealbare, vt a^er arfixus Ic&oTimonem affixum cruci referat & imitetur, vnde citatus nupcr dixerat Nazianzenus : Honeum ejfe cenfeodolori refiere*
atque ammo nunc maxime expurgari. Expurgandus ani
mus eft, vtipfis niuibus purior & candidior fiat.
Hoc exigebat ab Eudoxio fuo,& quidem a:gro,idem
ipfe Nazianzenus Epift.n8. apud Bafilium : Nolo te,
eque honeum arbitror, cum fhilagios s'y trique dmmis '"**"
Nn

ex-

i8i

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS XI.

excellenter inrufiffu , eodem modo affici cum reliqua mortalium multttudine,eque mox mole affeclo corpore conflernari3 aut velut immedicabilem affliSwnem deplorare3fed in
pajone tolerantem ejfe'3 fflmentem nunc maxime expur
gare. Linca tela primm apergitur aquis, deinde ad
acftum folis exponitur, vt nitidum ac candidum colorem induar. Quifquis candidari defderat, parare
fe deber, vr & aquam laborum & aeftum febrium &c
morborum patiatur. Subierunt aquam & acftum la
borantes & segrotantes, qui dixerunt: Tranfiuimus per
aquam , & ignem. Nec quidem vna fola afperione,
vel vno ardoris aeftu linteamina candidantur ; multis indigenr ablution ibus, plurimis xftibus , vt tan
dem nitefeant & refulgefcanr. Nec fatis eft femel
fubire laborera , femel morbum tolerare : necefle
eft laboribus ac morbis variis hominem exerceri,
vt in cum ftatum veniat, quem Candidus in cruce
Timon reprfentat. Reprefentarat hune eumdem
ChrisTvs ipfe,qui & rogandus : Rex gloriofe, qui
Candidus & rubicundus es , & tales cupis eile miniftros, dealba me,& munda cor meum, vt in Sangui
ne tuo candidatus , laboribus ac fimul morbis dealbatus , fiam de numero eorum qui venerunt de tribulatione magna,& carleftibus ftolis induti,toti albi
& toti candidi in oculis maieftatis tuae comparent.
Leua

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

183

Leuamen laborantis & asgrotantis.

Ex gloriofus Candidus & rubicundus in paf- www eR none lua apparuit , vt oltcnderet line ianguine non pofTe fieri peccatorum remiilionem, quae eft
animas purgado, 6c fpiritus dealbatio. Hinc Christvs ipfe Candidus in Hoftia eft, in calice vero ru
bicundus, vt in Sanguine Agni candidi fpiritus so
fter candidetur & purgetur. Vnde & Sacerdos celebraturus , cum induit fe Alba nitente, dicit : Dealba
me Domine , ft) mma cor , rut in [anguine Agni
dealbatw, gaudt perfruar fempitern. Haec veftis nuptialis eft, quae Baptifmo candidatur , poenitentia
reparatur , decoratur Eucharifti, quam accipit de- .
cedens viuis homo ad caeleftes Agni nuptias vocatus & inuitatus , nec licet ad eas ingredi fine nuptialis veftis candore arque nitore.'
Glorjoilim opus Artis Crucis &C patientiae,
'.. i

corona aurea C laureola.

CViti Rex Marryvu m facrae fuae impenderet {

paioni jfiigft* erat. Ad hue hiems non abie- n e viutnrat y quae condit in caelo niues. Patitur mundus in i,^,T*~
hieme , vt adueniente ver , floribus ornetur. Parie- an> lb
batur frigris tempore Christvs , vt candidas feNn 1

cum

2.84

SAGRI SANCTVARII CRVCIS PARS IT.

cum niucs inueheret in Ecclefiam , quibus facros

jbios miniftros virtute fu? paffionis dealbaret. Hunc
.5,>. appercbat candorem Rex ille, qui dicebat: Afyerges
me hyjfopo 3 (jr mundabor j lauab me 3 & fuper nimm
dedbabor. Poftquam iam hiemales niues ceilrunr,
coronatur annus folaris , ficut & i pie Rex dclart :
pcd.<4,

"benedices corona ami benignitatis tu3 &c.

Poft niijes crucifixis ac cruciferis , qui fuarum
candori animaran) ftudent , acceTus datur fecurus
ad coronam : Rex enim Martyrum patienti animac

Cant, ,

dicit : Jmbcr abiit & recjt 3 [urge 3 propera arnica mea,

cantee. <^?.Vocatur illa ad coronam & laureolam, Vent

de Lbano, yeni coronaber. Libanus niuibus nomen
y haber. Inde anima inuitatur ; vt & ipfa dealbata,
candidatum Martyrum numerum in fu coronatione referat , & comitetur. Vocabatur hue S Lauren
tius Iuftinianus , qui proximus morti fuos monuit :
~$3 iocum res aSa efl3fero nunc agitur.Prop efl fyonfus 3 eundum ii obuim : & fublatis oculis in
xtrtm*

ca:lum , Vento , inquit , ad te Domine I e s v. Venit ad

fponfum vita Candidus , moribus puius & mundus.

Prodeat in publicum fpectaeulum inctus Favstvs ; in quo , veluti in fpeculo, propter iuftitiara
laborantis & argrotantis forma confpicitur.
EM-

ia

L, l

i non

hl@rmt

ermt tua tela

tum mage Fait[ius ero

I ill
'\|\.'Il.

to

DE. SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIIERIS.

187

EMBLEMATICA IMAGO XXXI.

S. FAVSTI CRVCIFIXI
E X P L I A T A.
ANCTvs Favstvs fub Decio Impcrato- JJJJjJ^
re crucis patbulo adudicatus , fufpen-Menoiog.
fufque , patio quinqu dicrum fupcrftcs
fuit , vt , qu poena productior , maior eit remunerado. Fauftus & beatm n)ir , qui non m.
abitt m confito impiorum , $J in vta peccatorum non etit3($rin cathedra peilentia non fedit, fed m lege Domini
volunta* 3 & m lege Domini meditabitur die noffe.
Et erit tamquam lignum, quod plantatum eflfecm decurfm aquarum} quod uBum fuum dubit in tempore fuo. t
folium eins non defluet } ft} omnia quacumque fkciet pro>erabuntur. Mortales omnes expolti infortuniis fumus. Quis adeo fortunatus &c felix, vt aliquando infelix non fit? Quis Temper fauftus, quis beams femper exiftat? Crucis ligno annexa profperitas., an
nexa eft beatitudo perpetua. Quapropter canit qui
dam : Crux procedat afifum,

fuccedat pro>e-

r. Crux olim typus infortunij erat, poftquam ver s*!*thg

Christvs in ea paifus eft, imago felicitatis euafit, rmjk Ar
te qui illam pro iuftiti patiuntur , faufti funt ac^i1-"
form-'*'

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

Matth. 5, fortunati. Beati3 qui perfecutionem patiuntur propter iuflitiam , quoniam ipforum efl regnum calorum. Confonat
i.Pctt-3. & Y). Petrus : Jhtts efl qui vob noceat, fi boni amulatoresfueritis? Non officit fagittarius, ncc fagitta nocet,
ajctr.3,

quid patifffif propter iuflitiam, beati.

Crux Favsti , Crux iuftitise.

inrumtn-

Cce beatificamus eos,quifuflinuerunt, & quidem in

htnt vi-

JLZrfvenerando MiTac Sacrificio palionem Chri-

bcob.j,

sTi beatam nnncupamus. dicimus cnim

Vnde &nos

memores, Domine,'ferui tut, fed ($* plebs tua fanSa, eiufdem Ftfy tui Domini noflri tam beata pajfion. Ide bcatam appellainus , quia non ex culpa , fed ex iuftitia
patientis ortum & originem habuit. Multm difcrcpant inter fe iuftitia & culpa ; conueniunt tarnen
in eo0 vt fectatoribus fuis portandas cruces impo
nant.Quanta inter cruces differentia reperiatur,fantus Auguftinus exponit in Pfalm.45. Inter omnes tribulationes humana amma nulla efl motor tribulatio, quam
confcientta delicJorum. Namque fi ibi yulnus non fit , fanumque fit intus hominis , quod confcientia vacatur, vbicumque alibi pajfm fuerit tnbulationes, illuc eonfugiet,
inueniet Deum. Accedit & Bernardus lib.de Confide rac. 6ujd dim, quid in corde dulcim, quid in terra qmc.

titu est feiurius bond confcientia ? Damna rerum non

metHit

'

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIPERIS.

l8?

metuit3 non Verborum contumelias3 non tormentorunt cruciatus, qu & ipfa morte mugis ertgitur qum deprimitur.
Pcccaram quidem mortem ftimulat, vt ui autores
interimat , Stimulus mortis peccatum. Vbi peccatum i.c.ij,
dceft , ftimulus etiam abeft : ex quo fit, vt vir iuftus
non ram morte deprimatur, qum dprimt ipfam
mortem , & non tarn ab ipfa inftimuletur , qum
ipfe illam inftimulet. Nouerat ita eflc S.Ignatius
martyr. Ad Romanos fcribit ille : Vnm fiuar befliis,
qu mihifunt prparta, quas & oro mihi Veloces ejfe ad
internum , ad fupplicium , & allici ad comedendum
me3 ne-, ficut aliorum Martyrum , non audeant corpus au
tingere ! Quod fi <venire nolutrint 3 ego yim fkciam3 ego
me vrgebo vt deuorer.

CruxFAvsTi, Crux segrotantis.

. Vifquis propter exceTum aegrotat , infautus Inrumtn_, cm morbus ex culpa procedat. Qui 1-1>^

guidus fuapte natura eft, fnc~fcus cenferi non debet,

cm non ex virtute inirmetur , fed ex vitio natura:
laboret. Fauftns & felix aeger,qui morbum ex diuino
beneplicitOjVirtute &charitate contraxir. Laborabat
hoc morbo Eudoxius apud Bafilium Epil.ii8. cini
diccret : Gratias tibi ago Pater, conditor hominum3quod **
nos etiam inuitos benefici a,jficis3 & per externum homi

IPO

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

internum purgas3 (jrper aduerfa ad beatum nos finen

rationibus tibi notis perduc. Hace Eudoxius ledo, in
quo iacens decumbebat : laborabat etiam hoc mor
bo Enochius, ad quem Epift.pi. fcribit in hanc fententiam Nazianzenus : ^upmodo corpore babes ? De
anima3 quomodo illa yaleat 3 non rogabo : noui enim} quod
admodum reEle 3 quandoquidem praclare in t U 3 qua cor
pus concernuntj philofophariss yt qui quodaccidit pro yirtutis experimento 3 non ipfius materia difiurbatione ha
beas 3 yt beatior fis dum male ajficer, quam alij dumfanifunt. Fauftus ac beams aeger eft, qui fic laborat &
orat : Rex gloriofe , qui iuftus ab iniuftis paTus es,
vt beatam tuam redderes paionem , beatos fauftos eos qui participes eius forent , concede mihi a>
grotanti , vt morbum , quern iacens in ledto, patior,
non ex mea iniquitate , feci ex virtute, fanfcaque tua
volntate feram. Feret xgrotus in hanc formam fuas
infirmitates, fi cor eius fimilitudinem referat pi&urar , & fauftnm fe atque beatum , cm lecto affixus
fuerit , iudicauerit , & in diuinas fe manus reiignauerit , vt de fe vitaque fua pro libito & beneplcito
fuo Deus dcernt atque difponat. Quifquis ad hunc
modum fe componat , felicior feipfo eft cum male
afficitur, quam cm bene habet & valet.

Leua

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

l>I

Leuamen laborantis be aegrotantis.

Ex gloriofus Martyrum primus omnium pro- .
peer iuftitiam paiTus eft , quern pofte Marty- th*r,lu"
R
res omnes fecuti funt , quibus ipfe in Euangelio air,
Heati qui perfecutionem patiuntur propter iuitiam. Ad Matthe ,
lias perfecutiones ferendas & fuftinendas quantum,
profit Euchariftia , vel ex hoc intelligi poteft quod*

feribit Cyprianus Epift.54. Vincentibus communicatio a

nobis danda e3 vt quos excitamos

exhortamur ad pr&-

lium3 non inermes ?* nudos relinquamus 3 fed proteSwne

Sanguinis Corporis Christi . Hoc mu^
nimento Martyres excitan ad certandum pro iuftitia fe committebant . & victores exiftebant. Hoc fecuri munimine patientes propter iuftitiam reddun- nv,,,*..
tur Sc eficiuntur in extremo mortis articulo fanti;
viri,quos hoftis inuadit, &eorum fan&itatem &
iuftitiam miris modis oppugnar, non expugnar.
i
Glorioim opus Artis Cnicis &C pariendo,
corona urea 8 laureola.
MArtyrfauftus, & Martyrium fimul felix, cui^r*/#
vel in ipfa Crucis paffione conceditur bea-* titudo ; Beati qui perfecuttonem patiuntur propter tufii-n^d?.*
/ww.vnde pulchr aitAmbrofius: Si opprobrium ^1'5'

- '

'

-L .

1<>1

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

loria e3 Domint Iesv, quanta e gloria tua ? Tua igitur

participation quid erimus3 cuius fumus opprobrio glori.
Tanti hoc faciebat dedecus , vt tcnax cius aflereret,
Hoc opprobrium auferri nobis nolumus3 opprobrium Cru
ets Domini Iesv, quo nora auferuntur opprobria.
Si tanta gloria hace eft, quanta erit gloria tua, Do
mine Iesv, quam beata; tua; pafionis fetatoribus
.}5.>. eiufdemque imitatoribus parafti, & referuafti ? Jnebriabuntur ab vbertate domus tua3 is* torrente voluptatr
tuapotabis eos. Quoniam apud te efins vita 3

in lu-

mine tuo videbimus lumen. Donec illud lumen veniar,

latet neceari magnitudo fublimis corona; gloriar,
& eminentia laureola; triumphalis, qua; viris patien.cor.,*. tibus propter amorem iuftitiac decreta eft. Nec ocultis
njiditj ouris audiuit3 in cor hominis afcendit 3 qua
praparauit Dens ddigentibus fe. Propter amorem iuftitia; profitebatur pari fe Patroclus martyr , cuius
Extrm fuit extrema vox : In tuas Domine commendo (biritm.

ritum meum : tu emm jeu Domme 3 quoa propter

tuum has patior panas.

Prodeat in publicum fpe&aculum fan&us P I onivs^ in quo , velut in fpeculo , apparet effigies fe:rcntis incentores malorum & morbos.

EM

va

or

Sm
32.

@naam P'
l

ufvoi
_.-- _

Deo e

i ecce.

.r

'

.`

".

ill -lll |

'

Il

'

'

l l I

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

195

EMBLEMATICA IMAGO XXXII.

S. PIONII PRESBYTERI CRVCIFIXI
EXPLIC AT A.
ANCTVS PlONIVS Presbyter fub Decio Metph.
Imperatore delatus, qud Chriftianus &Eufcb*
Christi Sacerdos effet, cruci & fimul
flammis addihis , fuiipius facrificio Sacerdotium confummauit. Caeleftis Christvs caeleftes no&omnes voluit. Jihtal c&le 3 tales & c*le-\ i.Com,
es. Caelum quidem , cum calores aefmfque magis
vigent , magis nitefcit , magis fplendefcit : caeleftis
quoque Pionivs torretur & inflammatur, & tor
tus fimul & toftus magis emiat & efFulgfcit, fimi-i
lis B.Laurentio, qui martyr seftiuus extitit, totufque caeleftis effe&us refpondit Datiano : Mea notf
obfcurum non habety fed omnia in luce clarefcunt. Chri- sympAthi
STvs Dei Agnus in ara crucis torridus extitit 3 & cx\p^'.
fe tantum fplendorem emifit, vt omnium oculos il- /fr"'
luftraret. Nec Christo Chriftianis dfunt S"**"
WM
deerunt vmquam perfecu tores & incentores ma-1
lorum, quales apparent in effigie P i o N 1 1. Fouent
& accendunt ignem perfecutionis 3 qui mala tant officia. Fouerunt paTionis ignem Pontfices &
Sacer-

SACRI SANCTVARTI CRVCS PARS II.

Sacerdotes, cim Christvm innocentem fortiter

accufarunc , & ita pertinaciter vrferunt & inftiterunr, vt morte crucis damnaretur. Incenderunt rogum P i N 1 1 , qui flammis & ignibus materiam
fubminiftrarunt : iftos vero alij incentores prarceflruntj qui & eum apud iudicem detulerunt, quod
Chriftianus & Sacerdos Christi foret. Grauis
San&orum crux, cum apud viros potentes procei reque delatores & criminatores fe inimuant, vt ipfis
noceant & officiant.
Crux P lo N , Crux incentoris malorum.
infirumm- ^"">Rucem P I ON 1 X paffi funt tres Hebreorum
bene vi-

V^pueri , quos apud Regem fou m malorum pcr-

uLd.j. fidia aecufauit &denigrauit. Fouerunt ignem , &

flammas accenderunt,quibus de Regis mandato addicti fuerunt. Nott Ambroius Serm.io. in Pfalmum 8. duplicem efle fornacem , ferream vnama
au ream alteram : vnam^in qua fe&atores fuos mundus vrir & confumit -, alteram , in qua Deus aiTeclay
fuos ta m quam au ru m probat, excoquit, & purgar.
Deut.4,

Hebri qmmm injEgypto erant? infornace erantfrrea.

Twc.'e feripum e& , quta eduxk eos de fornace frrea ex
uEgypto. Fa . erat frrea, quia adkuc in JEgyfto opera plena njirtutUm elucebant y nuims awrum illic
fuerat

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

%9j

fuerAt comprobatum, nullius plumbum iniquitat exuflum.

4)ura fornax 3 fornax noSIts perpetua. Quam fornacem
potent euadere 3 qua omnes confiumeret } in qua ef
fet folta dolor ftJluBus. Hace crux , hsec fornax mundanorum eft. At yero fornax 3 in qua Ananias, Azarias> Excitath
Mifiae hymnum Deo canebant3 fornax illa aurea non
rea j per quam toto orbe fapientia fide deuotionis illuxit.
Erat etiam hac fornax in Babylonia3 vbi aurum non erat
nifi Jjiiritale , nifi forte captiuum : captiuam enim duxit PbUi,
captiuitatem. Hoc erat aurum in Dei Sanis 3 qui captiui *'
erant apud Babylonios corpore , fpiritu autem liberi apud
Deum } foluti njincul captiuitat humana , iugo gratia
>irital innexi. Crux , hace fornax eorum , qui
criminatores & incensores malorum, more Christi&Pionii many ris generse patiuntur., . .

.:

CruxPioNii, Cruxaegrotantis.
DEus pius ac clemens 3 qui non vult /w.

r mm arti
peccatons , ante mortem prazmittit ignes re-Wwbriles, vt cm illos delibauerit peccator, aeternos ar- r,enJi'
dores timeat & effugiat. Deficendant, Pfaltes ait3 in in-. 54,
fernumviuentes. Quod fi cultores iuftitiae infirmi exi-J
ftant j indigeantque purgatione , ne acribus Purgatorij flammis mancipentur, febriles ignes patiantodx**
& i puri mundi funt, ardor febrium ad -^*-""
Pp

do-

Ip8

SACRI SANCTVARII CRVCTS PARS II.

dorem defetuiat animarum.Conbnant fibi morbus

& martyrium Pionii : confonant fibi rogus & ignis
Purgatorij, quemadmodum Christ v s ipfc fuse
Birgittas expofuit libro 6. cap.35. Vidii animant lUius
Monachi defunBi in >ecie ella, Qff mrito, quia idem in
*vita fua iuadus (gardens erat quafifiella, quia me pr&
omni ereat dilexit , njixit " in obferuantia Prapofiti
fut. etiam anima oendebatur tibi, antequam moreretur, in atu illo in quo tunc fuit, quando monflrabatur
tibi, & hocfuit quando ipfa venit ad vltimum terminum
rvitue fua, fp]quando figna agritudin demonrantia mor
tem aderant. ergo um ad ultimum terminum mortis
appropinquaret , vemt ad purgatorium , & illud purgatorium erat corpus fuum, vbi purgabatur doloribm & infirmitattbtu. Et ideo quafiella m Vafe aperto demonfirabatur tibi , f) hoc fuit , quia arfit charitate mea , & ideo
nunc e in me,

ego in ea. Nec quidem talis anima

euaiiit , nil inter ardores febriles cor fuum in fimilirudinem pi&ura; efformaret , patientie virtute
folgeret, fplendefceret charitate.
Leuamen laborantis 6c asgrotantis,
- J Ex gloriofus paTus eft granium inecntores
J[^.malorum.Accenderunt illi rogum, in quo torridus Agnus apparuit ipfe, & ipfe fe comedendum
patien

DE SVBD1TIS CRVCIF. ET CRVCIFERS.

ip9

patientibus inccntorcs malorum & morborum prarftitit, vt eorum malignitatem magis tolcrabilem iua
virtute reddcret. Sacra Et chariftia cadeftis roris in*
ftar eft iis , qui ignc accenfo probantur. Et quidem
dum ledo affixus febribus ardet homo , non caret
inccntoribus malorum , cum in e habeat humores,
qui accendunt flammas & igns , vt intus & foris
crucietur & concremetur. Socrus Simonis in hoc ipfo ftara erat, cm ingreflfus eius domum Christvs
Dominus imperauitfebri3 ftf dimjit . Dimifit iL. luc-m*
lam ad tcmpus , in tempore reditu ra. Cum yer
Christvs moricntis domum ingrcdkur , & in
Viaticum accipitur, impcrat morbo, imperat fcbri, w***
imperar incentoribus vtriufquc, vt relinquant acgro.
tantem , & liberum abire nant in terram illam viuentium s vbi clamor vltr non crit , wu * .7,
Non percutientur ab aeftu , quorum cxitum comi-16'
tantur Sacramenta illa celeftia , quae diuina pafcua
font, &tant*e quidem virtutis,vt oranem animafum
efuriem tollant, omnem fitim plan extinguanr*. ' i
Glorioum opus Arris Cracis & patientiae,
corona urea 6C laureola.
MArtyrium P i N 1 1 vir patiens iuo -"'^'-'
ment facile difcit verum ee quod dicit de^'^
Pp 2.

in-""!*-

$0O

SACRI SANCTVARII CRVCI5 PARS IT.

incentorc malorum cap'.2.8,ii. Eccleiafticus : Ho

mo iracundas incendit litem, &c. lisfefiinans effundit
fanguinem : f$? lingua teiMns adducit mortem, vt qui
cius tyrannidem patitur , martyr eTe cenieatur , dignus proferto premio confefloribus deftinato, fi ta
rnen ignem patienter ferat , Deo uum fanguinem
ofFerat, & inflitam mortem fubeat. :
"o.-. :
uuIma

^oc *^uc^ premium & laureolas,

cuius meminit Dauid Pfalm.30. Quam magna multi
tude dulcedin tua Domine , quam abfiondii timentibus
te ! Abfcondes eos in abfeondito faciei tua conturbatione
hominum. Proteges eos in tabernculo tuo contradictions
linguarum . Sub hac prote&ione erat martyr laureatus , cui cm diceret tyrannus, Refipifie, atque fententiam muta , &> auferentur clam, refpondit martyr : os

inejfe fen.Ei cum paulifper cogitabundus manfiTet;

Idcirco, inquit, dormirfefiino, vt celeris furgam.
verba me
rtmtth
Prodeat in publicum pectaculum antus Apqllonivs -y in quo, veluti in fpeculo , ferentis perpe
tuos labores & morbos forma confpicitu .

EM

33

^erennarmt tua' st maUfacia, Prrmn;

Mors tibi , martyrthus vita gcrcnnis erit.

J'I
. I

DE SVBDITIS CRVCI?. ET CRVCIFERIS.

30$

EMBLEMATIC A IMAGO XXXIII.

S.APOLLONII

CRVCIFIXI

EX PLICATA.
ANCTvs Apollonivs Iconii fub Prae- MetaPh f
- '
MaityroL
tide Perennio pailus crucis fufpendium, Mcnoiog.
jvitam abfoluit, cadoque donatus eftj fub
'Perennio paiTus eft, vt incorrecta perfecutoris malicia, & inuita Confefloris patiehtia ma-!

gis innotefcerent. Christys cum eTet arfixus cru-sw^w*

ci , non admifit , fed reiecit iniquorum Iudoru'm
confilia di&eriaque fuadentium atque dicentium,^T'
Defcendat nunc de , & cnfomus ei. Videbantur uT%,
quodammod optare, & fimul conari, ne perpetua *'
crux Christi eTetj Christvs vero mentis alte
ris erat, ne defereret , vt & rcdemptionem noftram
abfolueret , & nos ad crucis perpetuitatem vocaret
& excitaret. Ergo fi quis aliquando fuggeflerit , vt
pafionem intermitas , & de patientia remitas , nc
eius fuggeftionibus acquieueris , memor Christi
&ApOLLONii,quorum crux perpetua fuit.Sub Pra>
de Perennio patitur , quem femper hoftis infeftat,
opprimit imper & torquet, ne crux vmquam dfit,
fed eque deefe oportet, cum S. Leo dixerit Serm.9. |
Qua-

$04

SACRI SANCTVARI CRVCIS PARS II.

Quadrag. Nemo e, dileSiJfimi, cut per conditionem ternforis [octetos gloria denegetur, tamquam tranquiitas "vacua it occafione uirtutis y Apofiolm enim pradtcAt
i.Tim.j, dicens : Omnes 3 qui volunt in Christo pie viuere} perfe cut ionem patiuntur j & ideo quam dee tributado
perfecutton, fi numquam deft obferuantia pietat.
Crux o LLONii , Crux perpetui laboris.
inftrumenturn artis

Abet cum aqua tiibulatio confonantiam , 5c

v
1
'
* 4u^em P^ures tribulationum quam aquarum

fontes funt. Perennis fons laboris , & tribulationis

Crux Christi eft y de qua Loquitur Auguftinus
, * Serm.iz. de Sant. & ait : Crux Domini non tantm iL
""

Ia dicitur 3 qua pAjfonis tempore ligni ajfixwne confirmtur 3 fed illa mam 3 qua totius <-uita curriculo
dtfctplinarum virtutibus coaptatur. Accedit & Clemens
Alexandrinus, qui lib.7. Stromat. in hxc verba myfticum Apolloniumdefcribit : Jlui cm era reUgione
yitAm infiituerit3 maximam inter homines dtgnitAtem confecutus 3 c quidem eo perueniet 3 vt dicAtur in came
perfeclus 3 quoniam banc appellationem praoccupAuit '-vita
finis3 cum, qui e martyr ex cogmtione, iam eo peruenerit,
njt perfcclum opus ofenderet 3 fanguine per charitatem ex

-t ,

wgpfotw* profetlam 3 benigne donatum amittensJjtiritum.

\*(tit.

Heatus fuerit3 & iure / Vocetur,vt fublimi*

tat

 DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

tas poteflat fit Dei,

305

non ex nobis. Accedit & Iufti-

nianus cap.i.de Sobriet. Jn bac fobrietat cruce per totarn ifiam yitam qua in medm tentatwnibus pofita e per
petuo debet pender Chriianus.
Crux A p o L L N 1 1 , Crux segrotantis.
HOc Apollonii, imo &veri Apollinis Chri- mflrume*.
ST i oraculum eft : Jgui perfeuerauerit njfque wSfinern, hic faluits erit. Pulchr Bernardus , qui fempev 1.4>
acgrotus vixir, Serm.i. in die Pafchat. dixit : Non cef- ltitetU
[emus tollere crucem nofiram, donee dicet Spiritus, vt re- *&<>**quiefcamus laborious noBris. Deus quidem , donee
mundus abiolueretUT , more fuo laborauit , pofte
vero quieuit , prcluxitque cxemplo homini, vt do
nee ipfe mundo , in quo viuit , abbluatur laboree
& infirmctur, expecbtque donee poft obitum in re
quiem catleftem admittatur. Tunc temporis abiierget Apoe ti,
) lacrymam ab ocul eorum 3 & mors vitra
non erit, eque lucKus, eque clamor, eque dolor erit "pi
tra , quia prima abierunt. Conuenit Apollonivs
cum Christo dicente : Me oportet operan opera etus loan.*,*.
qui mifit me, donee dies eB. Cm cruce iam penderet, opus funm abibluit ac dixit : Confummatum eB. ioan.i,
Diem igitur totum in Patris obedientia pofuit , & ,0"
fancbe crucis patientia opus fuum om-

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS IT.

nio pcrfecit. Conueniat & arger cum Christo, &

anteate vitae labores, dum iacet in ledo, laudabili
fuse infirmitatis tolerantia perficiat & copiummet.
Finis coronat opus , & tranfactam iam vitam mors
gloriofa iuperueniens honort & illuftrat. Hue ve
nerat iam moriturus Abbas Pambo , & poft perpe
tuos labores adftantibus ibi viris ait: x quo vem in
' .'I hunc locum folitudims , & fabneaui mihi cellam , ffl habitaui s extra laboren* manuum mearum non recol me
comedijfe pnituijfe de fermone quem 1 [um vfque ad hanc hram. Et fie vado ad Dominum , quomodo
qui necjnitiumfecerimferiendi. De^ w .
r

Leuamn laborantis 6C segrotantis.

rima " Ex gloriofus Ingrediens in hunc mundum,
thtrtu. Jl^^o^tulit; fe paioni, & primo momento creationis ccepit laborare , nec quieuit , donee in cruce
expirauit. In memoriam tanta: paffionis facram Euchariftiam condidit, vt perpetua eus patientia coleretur, & cultores ac commun icatores omnes acciperent tolerantiam, qua labores & infirmitates perpe
tuas uftinerent. Hxc natura, harc conditio eft venerabilis Sacramenti, vt quae in eo colitur virtus,
communicantibus illam difpenfet ac tribu at. Requies laboris perpetui facrofancta Hoftia eft, & tunc
maxime

DE SVBDITIS CRVCIE. ET CRVCIFERIS.

307

maxime fuam oftendit vim , cum natus ad laborem

homo facrum percipit Viaticum , cuius caelefti oflfi- .
ci beneficio mors ipfa finis laborum eft, & poft
moleftum laboriofum humana; mortalitatis iter
placida quies &requies promifla datur viantibus &
laborantibus , qui in Domino moriuntur : qui in exitu Apoc.14,
viae vita; ilium in Sacramento percipiunt.

13

Gloriofum opus Artis Cracis patientiae,

corona urea b laureola.
PErpetuum quoddam martyrium profebri - Honor alit
tis viuendi indicitur : Statutum eft hominibus fe-*"u~.
tnelmori. quin potis femper mortifican, vti- cmii
Dauide teftatur Apoftolus feribens ad Romanos
cap*.8. JQuts nos feparabit chntate Christi ? tribulati ? an auguia ? anJames ? an naditas ? an periculum?
an perficutio? an gladitts? (ficut feriptum e. Quia pro
pter te mortificamur tota die, aimati fumtts ficut oues occifion.) Vel ob hanc caufam S. Lucam celebrar Ecclefia, cuius ha?c oratio eft : Interueniat pro nobis, qufumus Domine , fanfus tuns Lucas Euangea , qui cru
ets mortificationem iugiter in fuo corpore pro tm nominis
honore portauit.

Quem ferat fruetum continua &c perpetua mor

tificado , teftatur Apoftolus . Corinth, cap.4, 8- "jn
Qq 1

Jo8

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS IK

wmbus tribulatibnm patimur3fcdnon angutamuryoporiamur, fed non deituimur j perfecuttonem patimur 3fed
non derelmquimm -3 dencwtur 3 fed non perimus : femper
mortificationcmlESV in corpore noHro circumferentes3 Vt
vtU lEsv manifefletttr in corporibus noris. Chri
sty s Rex viuit & regnat perpetuo, ex quo fit, Chriitianum viuum , in cuius corpore vita cius patent,
deber corona acterna illuftrari ; cumque ilia perpe. tua fit , perpetuis debet laboribus comparan. Accedit Iuftinianns de Cafto connub. cap.7. ^uofdam fupro, communem tnodum 3 & vltra humanas vires Dei fapientia tentari permittit 3 mt iUos contima ffl acrrima
pugna pra ceteris gloriofiorts fkciat. Neque ad momentum
permittuntur quiefcere, Vt dcuiEio triumphato'que hofle iuLaurtA
perpetu
Morit.

cundms in perpetuas gaudeant aternitates : gaudeant coronati , triumphent laureati. Interim tarnen dum
perpetu laborant & asgrotant , fit eorum fupplica-

tio , qua: fuit Fulgentij Epifcopi Rufpenfis extreme

Extrema iam argrotantis : Domine 3 da mihi htc modo patientiam,
verba mo. poea indulgentiam,

Prodeat in publicum fpechculum fan&usTHEODVLVS j in quo, veluti in ipeculo , ferentis iniquam

feruitutem & infirmitatem forma confpicitur.

EM-

"Tlieodule
Ohse uium ' 0
En5.

il fotze e5 fue tif.

if

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIPERIS.

311

EMBLEMATICAIMAGO XXXIV.
S.THEODVLI

CRVCIFIXI

'

EXP LIC AT A.
ANCTvs Theodvlvs , Diocletiano &Eufcb.
Maximiliano Imperatoribus, fidus feruus Manyro1,
Pra:fidentis Firmiliani , pro fuo in herum
feruitio crucis tormentum paius , merce-i
dis loco fufpendium crucis inuenit , inuenit & apud
Deum, cui fideliter inferuirat, cadeftis vitas ftipendium. Condition emprobi ferui dclart iniquaferuitus. Caftitatem & modeftiam modefti & cafti Ioiephi herae fuae impudicitia fatis oftendit. Seruiebant Hebrri ./Egyptiis , &dominorum faruitia virtutem feruorum prodidk. Laudabilis feruus , qui
vel iniquo domino in rebus decoris obfequium debitum praeftat ; in rebus ver indecoris ilium deneeat famulatum. Theodvlvs Firmiliani mandatis obtemperauit , quamdiu asqua & honefta le imperabat : abufus eft dominio fuo , & fidelis
feruus infidle reeufauit imperium , defecit Firmi- sympathu
liano, qui & eum iupplicio immrit crucis afFecit. rwif
Dike, qui feruitio alieno adftringeris , moreCHRi-^;7rTOT
STi , dominanti , etiam iniquo, fedulam obedien-^f/ff"
tiam

gu.

sacar sANeTvARn.chc1s uns n.

tiam priiare , ii ramen iinperata. , ii iuTa fuerint

aqua; iin minus, mandata dettecta nega obedien
tiam. Nouit Deus obfequia debita beris ini-quis
tctna mercede foluere , ciuniura virtutis fetuantur.

Autor
efi amihi
Augufiinus
de Veradomini
inuocat.
calma. Ita
plebibna
Principes,libro
afirme
funt
ferendi , "vt ib exercitatione tolerantie fuineantur tetti
Poralia ,

[ aterna : auget enim 'virtu

t, qui Propofitum non 'violat religioni?.

Crux THiaoDvLi Crux iniqua:

feruitutis.
fallimentum Artis

. l, ._.

'

D THEoDvLI crucem vocat Apoolus , cm

_ .

. _

una _ofelicit: Serui,ibditt omni timore dominio',

Tgfin, non tantum bonu ( modt , fed etiam :fcolft ,- bec eff
8'

enimgratia CHRI STI Domini nofiri. Non tam qua

quam .iniqua , non tam fuauis quam afpera feruitus

virtutis meritum auger: vbi maior iniuria maius

? eli in prxmium ius. Eapropter-Paulus Apoiiolus

at.

feruis omnibus commendat , vt nonmod blandis

8c mitibus , fed etiam cliris ac duris Principibus liu

mile fuum obfequium impendant. Har e enim gra
tia CHRisTI Domini noftri qui exifiens in forma

Pima, e. Dei ' non rapinam arbitraria: a ee aqualem Deo , d

metip/um exinaniuigformamjerui , fub for
ma

DE SVBDITIS CRVCIb ET CRVCITERIS.

5IJ

ma ferui non Deo Patri folm , fed & impiis ac ingratis dominis c Principibus vfque ad mortem,
mortem au tem crucis inferuiret. Necdubium,quin
gratia Christi difpoitum fapienter fit, vtTHEODVLVS foret fub dominio Firmiliani , quandoquidem ex iniqua feruitute gloriofum eius martyrium
ortum habuerit. Ben cenfet ac iudicat Ifidorus li
bro 3. Sentent, cap.47. dum fie dfinit: Melior e&
fubiea fermttis^qum data libertas, multi enim inueniuntttr Deo libere fermentes fub dominis conflituti flagitwfis,
qui etfifubditi fint ill corpore , prdati tarnen funt men
te. Sub domino iniquo ac flagitiofo erat Lucius, cu
ius meminit Nicephorus lib.3.cap. 3.Martyr hic egit
gratias Prefecto , gaudens malts fe dominis liberari,
adDeum Patrem3 f) ad Regem optimum tranfire.
.

Crux The odv li, Crux aegrotantis.

SEruitutem corruptionis , & illam fatis iniquam,'^'***

omnes homines patiunmr.Nam,vt pulchr Dio- bene ritndi.
ius Ecclef. Hierarch. cap.3. Parte 3. .n. ait, na
zi
turam hmanam3 ab mit10 diuinis bonis imprudentid fu
>oliatam3 yita paffiombm obnoxia3{tf tetr* mortis xitos
excepit : awde homo mifere xternitatem cum mortalitate
tommutattit, ! qui originem a corruptibili generations acctperat, ad inmitum origini fua confentaneum iure mrito*
Rr

pra-

JI4

SACRI SNCTVARII CRVCIS PARS II.

Eccii.s.tf. properauit. Quare memento quoniam omnes in corruption

nefumus3 ait Ecclefiafticus. Et Paulus Apoftolus capite 8. ad Romanos hoc ipfum confirmt : Vanitati
enim creatura fubiecla e non volens, fed propter eum3 qui
fubiecit earn in Jfte : quia & ipfa creatura liberabitur
feruitute corruption^ , in libertatem gloria filiorum Dei.
dura & dira, hace iniqua feruitus eft, a qua eximitur nemo, nemo excipitur : hare nos le<5to segros,
fepulchro mortuos nos addicit. Cum aegrotamus,
& morimur, iura huius iniqua: feruitutis ioluimus:
nec in lecto folm , fed etiam in ipfo fepulchro debitum nobis corruptions exigitur , in corpore
luimus , & illud pendimus. Huius feruitutis impaR.om.7,
4

tiens patientiflimus Paulus exclamabat , Infelix ego

homo, quit me liberabit de corpore mortis huius ? Corpus
mortis appellat , corruptioni omnino fubiedtum.
Nec quidem caro noftra mortalis proprietatis iure
iblm , fed etiam iure poTeffionis & apprehenfionis

Rcg.ib ad mortem iam pertinet, quandoquidem omnes morimur , ffi quafi aqua dilabimur. Interim dum homo
corrumpitur & moritur , captus tenetur fpiritus , &
ixcimio cupit diTolui , & eTe cum Christo. In hoc ftatu
tu.

erat Bafilius, cum Epift.60. feriberet ad Ecclefiam

Antiochenam : Jshtts dabit mihi alas inar columba
{ yero non folm dis deituor 9 fid ipfo quoque cor

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

515

pore , quod^ longa Umdudum <egrotatione > 1 nunc con

tinue Lboribtis proru attritum eft. Attrita veftis cor
poris erat morbis atque laboribus , qua; mutanda
iam in aeterna: incorruptionis ornamentum fperabatur. Pater nofter Deus eft, qui cm veftes charorum
lbi filiorum iam tritas & corruptas vider., de indumentis incorruptionis dandis cogitt, vt habitum,
feruilem in gloriofum ornarnm commutent. Commutauit eumTHEODVLVS, commutabit & aeger, il
cor eius in fimilirudinem euadat piurae , & in fta-!
tu corruptionis fuae incorruptis moribus Deo fanus
& ger ipfe inferuierit.
Leuamen iaborantis &C a:grotantis.
REx gloriofus veluti verus Iofeph ante filios \(.
raelis miTus eft,vt iniquam feruitutem pateretur, & exemplo prarluceret iis , quos eadem expectabat conditio feruitutis. Quod fi Iofephus fratribus
de annona prouidir , vt ingredientes ./Egyptum alerentur , & iimul excitarentur ad feruiruris jgyptia tolerantiam ; verus Iofeph nobis condidit Euchriftiam , qua refe&i , hi gum feruitutis humanas , etil
inique, laborantes &asgrotantes asquo animo feramus , donee , fumpto iam Viatico , ex mundi ./Egy- >
pto exeamus. Qum bonus eft ille exitus , in quo
Rr i

Chri-

3l6

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

Christvs ducem fe conftituit , & offert diram &

faniam carnis feruitutem patienti , atque in extremis
pfai.30,4. dicenti : Deduces me3(jp emtries me. Quem facra ua
carne fouet Christvs & nutrir, hune eumdem per
viam mortis ardu am , dubiam & periculofam ducit ac regit. Prouidit Deus olim de Angelo inclufo
nube , qui pradret & prarcederet Hebraros, cum euaderent iam liberi ex captiuitate ^Egyptiaca , nec illos deireret , donee eos in tuto filteret Sc ftatueret.
Excedit hoc beneficium maiorem in modum Euchariftica gratia, cuius fauore non Angelus carlis
mittitur,qui abeuntem comitetur, fed ipfe Rex Angelorum nube candida Hoftias inclufus , adherer
obeunti, vt ducatum fuum ill prftet qui ex >Egypto mundi egreditur, & eius lateri adherens , nufquam deferat, donee per auia & inuia mortis itine
ra in patriam caeleftem reducat, vbi fumma liber
tas eft, & vbi folemnis femper agitur de iniqua feruitute triumphus.
Glorioium opus Artis Cmcis &c patientise,
corona urea &C laureola.
uontt ^Atis graue iniqua feruitutis martyrium , quod
h
ni
v-^paTus & expertus eft vtus ille Patriarcha , al
dt&m$
S;
ius meminic Dauid,& martyrium eius expofuitPfalmo

DE SVBDITIS CRVCIP. ET CRVCIFERIS.

317

mo 104, 17. Mifit ante eos njirum , in feruum vcnumdatus e lofeph. Humiliauerunt in compedibus pedes >
ferrum pertranit anmam ems , donee njeniret uerbum
eins. Frrea hxc feruitus erat, cuius meritum adhuc
in ipfo feruitutis loco Deus clemens compenfauit.
Eloquium. Domini inammauit eum : mit rex , ft}foluitPM-m,
tum s princeps populorum , & dimit eum. Conflit uit eum
dominum domas fux} &principem omn pojfejjton fux.
Dt erudiret principes eins cut femetipfum , & fenes eius
prudentiam doceret. Subiungit deinde Pfaltes : Et in- vc tj.
trauit ifraelin JEgyptum. IngreTus vEgyptum eft, vbi
iniquam paiTus populus eft feruitutem , cuius pra>
curibr extitit prius Iofephus , prasco imul &c vates
pramij & remunerations , qua: ferentibus hanc
crucem diuinitus promittitur & conceditur, poftquam iniqua

feruitus

patienter tolerara exitum

fuum habuerir.

Habuit exitum gloriofum ruitus illa Hebreorum , quandoquidem in egreii terra; ^Egyptia: , Sc
tranfgreilu maris Rubri donati iam librtate, voce
con fon a cecinerunt: Cantemus Domino : gloriose *<.,
magnicatus eil , equum & afeenforem deiecit in mare .
Canticum hoc gloriofum non folm in littore Ru
bri maris , fed etiam in regno cadi fonant reonant Ifralitar , de fseua mundi huius feruitute foRr }

lern-

318

sACRI sANchARII CRvCIs PARs II.

lcmucin triumphum agentes ac celebranres , cm

cap. i5. Apocalyplis Ioannes dicar: Et fuidi tam
quam mare vitreum mium igne, 59 eo: qui vicerunt be
iam, 92 imaginem eine, numerum nominu , fian

te: tper mare evitreum , babenter citbarae Dei , (: ca

nentes canticum Map//erui Dei. Canunt virores co

Unreal

iniqulfer

roiiari 8: lau reati, ac celebrant fuam abiniqua fer

uitute liberationem. Coronatus 8: laurearus canit

; to

Extrem

werba mo
.

hymnuin rriuinphalem THEoDvas , cuius extre

ma vox erat in inarryrio fuo : Ueimenta quidem
corpore diuellere poterti' menti; autem dem non :
aternum.

Prodeanr in publicuin fpetaculum Santi SCIL

LITANI , fpeculum 8: forma eoruin , qui laboribus

8: inorbis vndique afliigunrur.

'

. l...
..

r
_
_
.
.
.
.
_
_
.
:
_
_

.
l I\uolroln

v1 . t

fr a2'o lairbus

Clrfll' ,'N071
...-

Vfl i

tdt
d

Paule ea etov,

fue

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFER1S.

$11

EMBLEMATICA IMAGO XXXV.

SS.

S_C I L LIT ANO RVM

.

R V I F I X O R V M
. .

EXPLICATA.
ANCTOS SCILLITANOS, SeUCrO Im DC- Beda.

" - i i- Manyrol.
ratore, Saturnmus Pra^recius cruel addixit, & affixit. Nomina Martyrum funtf
Speratus , Natalia , Cythinus , Beturius , Fe
lix, Aquilinas, Latattus, Januarius, Generofa, Beffia, Do
nata, Secunda, qui omnes ab infula Scilla Nomenclaturam fuam acceperunt. Quid paifio Christi eft, sptiptha
nii vaftus &c magnus Oceanus ? Veni, inquit cruci- ^.
fixus , in altitttdinem maris , ft) tempeas demert me. ,.
Habet mare nfulas fuas , habet & pelagus facrscpral'6i'5'
pafionis infulanos , & S i l i t a n o s fuos , in
quorum martyrio Deus honoratur, Deus glorificatur. Cantate Domino anticum nottum, laus eius ab extre^-ic**^.
mis terra, ui defcenditis in mare, plenitud eius in
fida, ($r babitatores earum. Subleuetur defertum , ffl ciuitates eius : in domibus habitabit Cedar. Ladate habitatores Tetra , de vrtice montium clamabunt. Ponent Do
mino gloriam, & laudem eius in infulis nuntiabunt. Contemplare Sc illitanos in infulam quamdam reS

da."

31

SACRI SANCTVARI CRVCIS PARS .

dados : hinc & inde crucibus plena omnia , icut

in effigie apparet : apparet & apertum caelum , vnde fubldium expcctatur. Infula cingitur mari , &
cum quis paionibus Christi obidetur, & vndique laborum fluctibus impetitur , imilis S I llitani s eft.
CruxSciLLITANQRVM, CrUXVIldiqUC
afflidorum.
imftmmtn- /"V Vi deunt & habitant in infulis vafti Oceani,
bntvi-

V ^nihil extra confiderant, niii iasuum mare, Du

ctus , procellas & tempeftates : funt & afflicts ani
mas, quae ex omni parte vexantur : quidquid vident
extra fe moleftum fbi , graue & laboriofum eft. Reda&i ad infulam funt , & tamquam cum infulanis
colloquitur Bemardus in Pfalm.90. Vigilate ora
te 3Vt non intret in tentt ionem : quoniam Vndique circumdati eB tentationibus : vnde ?* legiis x quia <-vita

lob 7, i.

hominis tent at io eH fuper terram. fraque fitot tentattonibns plena efi vita nofira 3 vt non immerito tota ipfa tentatio debeat appellari s peruigili circumjftectione opus e3 ne
inducamur in earn : ynde & efl illud m Oratione Domini-

Matt.e.ij. ca 3 Et ne nos inducas in tenttionem 3 quia indique circumdatus fe es tentationibus, [cuto circumdabit te Veritas
p'fai.jo.j. ( Vt quemadmodum vndique bella, ita & vndique fint
frxfdia.

DE SVBDITIS CRVCTF. ET CRVCIFERIS.

313

pradia. Attende. Ex infulis quidem non folm ma

re defpicitur , verum etiam caelum profpicitur : ex
mari labor afeendit , ex carlo ver fauor omnis defeendit. ^ui habitat m admtorw Altifmi, in protecJione 40,1.
4)ei cli commorabitur. Dicet Domino : Sufceptor
\ es tu. Hxc vox Scillitanorvm s & vndique afflictomm.eft. In hoc ftatu Baiilius erat, ad quem
Epiit.39. feribit Gregorius : Non fum ventui,vt aitquid alienum Phtlofophia m hifee rebut triibm designa
res : fed arbitrar nunc potijmum Bafilmm meum confj>icuum futurum y illumque quam Philofophiam mecum am*
plextts e3 infultufque velut altos quofdam ueJus fupera\

twum3 ac reliqm perturbatio immote perfliturum effe,

Crux Scillitanorvm , Crux .".

I

aegrotantiurru

Similes Scillitanis iudicandi argri funt, qui- mflrumtnbus ad inftaurandam vaietudinem omnes vixbenimointercluduntur r eibus nocet, potus oficit , medici- '
non profunt , defperant Medici , morbus ingrauefcit. Quifquis ita male habet , capitur vndique
morbis, vndique tenetur & obfrdetur, ne ubldium
corpori infirmo accdt : patet tarnen cxleftis via,
per quam remedium defeehdat* In hunc ftatum re- 4n,mtis.
dacTrus erat Chryfoftomus,& ipfe aeger,cum Epift.15Sf 1

feri-

34

SACRT SANCTVARII CRVCIS PARS II.

icribit ad Olympiadcm : Triginta propemodum dies,

aut etiam ampliits 3 cm acerbts febribus collufiari non
deiti 3 atque ita longum hoc ft) moleum iter agebam,
diifque item grauijfimis omachi morbis obfeffus. Bene
.40.4- precatur iacenti in le&oDauid, cm ait. Dominus
ferAt iifuper dolor ems. Confident Dauid cindum vndique doloribus &c languoribus hominem aegrotantem , qualis ciuitas efle folet, cm
abhoftibus ardam obfidionem patitur. Hoftes na
turas; noftrae morbi funt, quibus ilia obfidctur, capitur, tenetur in ledo, in morte, &in fepulchro iacet. Nouit Deus fie obfeflis auxilium , fubfidium &
MU-,

opem ferre. Multa: tribuUtiones iuorum3 fed de bis om

nibus liberabit eos Dominus. Bafilins in hunc locum:
Si quando in morbis3 in corporis mutilatione3 orbitatibus3
plagis 3 ignobilitate 3 omni denique egeate 3 ac bonorum
amijjtone , luHos homines conflitutos Tiideris 3 reminifcere
njerbi buius quod multa funt tribuUtiones iuorum 3 ?*
ex omnibus liberabit eos Dominus. Confluant vndique
hoftes , vndique & morbi compofito agmine inuadant, non eft cur timeat arger, fi tarnen cultot iufti-

i.tet f,

tix fit. Jhtis e3 qui Vobis noceat3 fi boni amuUtores fueritis ? Muniat fe fcuto patientiar , quo fe Christvs
communiuit, vt faluus & incolumis ex morbo iio
euadat , curfum vita: peragat 3 &brauium carli ca

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

315

piat. Reda&us ad infulam erat S. Ephram, dum lo

quitur inTeftamento : Omni ex parte langueo atque diffoluor, &ferre neqtteo, dolorefque me graums conficiunt.
Dum mpetu m immanem morborum mifer homo
totus afflictus patitur, opem Deo imploret, preccturque totus fupplex : Rex gloriofe , qui noftra circumdatus infirmkate , femper vixifti &obiifti , adeflo mifero egro , quern vndique morbi inuadunt,
circumdant, ac fimul conturbant.
Leuamen laborantis SCa^grotantis.
REx gloriofus poteftati feui maris dominatur, vhnut*.
&c frementes eius flutus imperio fuo fedat ac *ri^lu'
mitigar. In iignum huius dominij apud Matthceum
cap. 8. Surgens imperauit <z>ent f) mari , (jrfkSia eil
tranquillitas magna. Idem ipfe venit in altitudinem
maris palionis , vt oftenderet fe dominatum &
Imperium in pelagus tribulationum & morborum
habere & exercere , quahdoquidcm fcruis fuis afili
is vndique virtute fancbc Crucis & Euchariftiae
fuccurrit. Mirabilis Agnus Dei in Euchariflia eft,qui
fedat mirabiliter feuum mare , com ponitque im
perio fuo nimos affli&orum , ne affli&ionum timeant flucbis & idus tribulationum & dolorum
non folm illsef excipiant , fed etiam inclumes
Sf 5

om-

$t6

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS H.

omnino eos repellant &: frangant. Nouit fumma

Dei omni poten tia effraene comprimere mare, nouit
turgidum claudere & concludere pelagus , ac proinde Deus agens de potentia fua in mare teftatur:
lob 3 s,io\ Circumdedi illud terminis mets , ft} pofui "vetlem & oia.
Et dixi : Vfque hue venies 3 & non procedes amplms3 fg)
hk confinges tumentes flutfus tuos. Pulchre ad hone
locum Gregorius lib. 2.8. Moralium cap.?. Jjhtid, itlquit j e mare nifi cor furore turbidum , rixts amarum 3 elatione fuperbia tumidum3 fraude malitU obfeurum 3 cui Dem terminum pofuit , ne omnia bona anim<e
fubrueret. Circumdat illud terminis fuis3 quia cor norum
tentationibus timidum 3 occult donorum diributionibus
rmtigat 3 ne ad confenfum malt njeniat. Hinc dum eleSus
qui/que tentatur yitiis 3 & tarnen facer mala fuggea renititur3 qua mare claufum tenetur3 quod mare quidem in
tumorem fe erigit?fed dum fixa deliberation cordis liditur3 fiafifum redit. Turgebat & tumefeebat magnum
i>fai.,5. pailionis mare , de quo Christvs : Vent in altitttdinem marts. Hoc ipfum cerminis Eucharifticis con
clu fit, & pofuit veclem & oftia, ne per pais & vini accidentia daretur locus paflioni , accciTus & ingreflus prohiberetur. Et dixi : Vfque hue renies, &
non procedes amplis 3 f$ hk confinges tumentes fluclus
tuos. Hue vfque venit 3 & amplis non pVocedit
fauium
i

DI-z sznrrIs eRveIr. enverra-Ris.` 327

dolorum mare , cuius tumentes Hutlus vir

tute facr Eucharilli confringuntur , praelertim

cm tempelias mortis allurgit , 86 lacri Viatici vi
deiicitur 86 dilloluitur.
.
.
Gloriolum opus Artis Crucis 86 patienti,
corona aurea 86 laureola.

qus Bernardus docuit 86 ollendit facrum ac noma

valrdum leutum verltatis, quo eingrtur vndi- .
que homo , cuiioditur ac defenditur contra concur- fig
lum aquarum, 86 contra coniluxum turgentium tu
menriumque in mari Huluum , quibus vir paticns
.

nlm

impetitur 86 verberatur. Scutum inuenit Bernardus

datum 86 oblatum ai Rege Hebrorum Dauide, qui

redatus ipfe in inlulam , 86 limul conclufus diee
bat z Circumalederunt me mala, quorum non e numerata. rm.

86 rurfus : Circumalealerunt me dolore: mortar. Expertus

ipfe diuinum protegentis Dei auxilium , dixit allii

to vndique homini : Scuto circuma'abit te 'veritae eine. Param.
Poli he in eodem Pfalmo Dauid tentatum vn

dique 86 ainrStatum iubet fperare ben de Deo, qui

amanter cum eo loquitur : n@oniam in me , .
liberabo : protegam , quoniam cognouit nomen 4
meum. Clamabit ad me , Eg ego exaualiam eum : cum ip_/o

: in iribulatione , eripiam eum , 92 glorificabo .

Longi

..-

52.8 sacar - envers Pans . '

Longitudine dierum replebo , oendam illi falutare

tamu lmeum. Loquitur cum myiiieo lobo cui bona hare

262737332. contigerunt; agcnfq'ue cum eo Dauid , certum red

dit, nullum nocumentum mala i'nHita paritu ra, al~

Pfaloo. latura potis coronam elaureolam gloriofam.. Non
accedet ad te malum. Baiilius in Selioliis: Diabolico: in
iltua evince: , nec damni quidquam ex illu patierta. Ad
bunt modum domum `ob diuina <gratia obfep/it. Et teile?
1 No' buiua ? lio/lia ipfe clamani': Numquid tu obuallafli inte
riora Q7 exteriora eine? Ut 'vero Deua fermi/it, max@

fatan malitiam /uam oendit , atbletam iuua iudex

con/ecutum coronauit. Coronauit 8c Marti
num, cuius lecto cm accedere tentaret fuus 8c im
manis boltis cum expulit infirinus. @tid , inquit,
verbs

mma.

adaa cruenta beia? nibil in mefune/2e

Prodeat in publicum fpetaculum fantus P

TRvs BALsAMvs 5 in quo , veluti in fpeculo teli

gioli Ratus, 8c iimul morbi forma eonfpicitur.

l.-<__

.Il
Illini.'

l
I

|
l

illlltl III .lll-I

illllIl

illinllll

Il

lillli'lll

l
I

IIII 'lll

l'

lli

It'

l lI

.l

_, . il-.

Tt

wmf

36.

28

Igino

i l l ll

} : i

_
_

*l

ll

'l |I|||

n
|| Il.

lli

| :I

.dll

Il |

III

liti

Milli

l.

l Il-'

'Il

Il

ir

Il I

lilil

II

I|Il l

-___.4___hH-__~,_

_-

_-

DE SVBDITIS CRVCIP. ET CRVCIFERIS.

331

EMBLEMATICA IMAGO XXXVI.

S. PETRI ALSAMI CRVCIFIXr

EXPLICTA.
ivvs Petrvs . qui coanominatussuriusin
yX..
Ianuar.
eft Balsamvs 3 imperante Maximiano
rofeum balfami colorem in fe praferens
expreilt, & in odorem fuauitatis, frato
corporis alabaftro , in cruris ara fpiritum jiura effudit. Faceat hinc proditor ludas , dicat , Z>t .1*:
quid perditio b&c ? N1(1 gloriofus P E T r v s in cruce
balfamum vitale effudiTet, perdidifet, a&um de
illo eet , & periifet. <Qui amat animar fuam , perdetioaa.n,
earn :

qui odit animant fuam in hoc mundo } in vitam

ternam cuodit earn. Euait fuo prototypo fmilis,

qui totum feipfum ddit, vt nos acquireret ibi. 2V</ ,,
granum frumenti cadens in terram mortuum fuerit, ipfum 4
folum mane autem mortuum fuerit 3 multum fuffum
adfert. Prior Christvs pretio balfami inflar in
cruce feipfum profudit, edo&ufque abipfo Balsa- aimi
MVSje cruoremque luum m cruce deuouit , - t*rfeaon.
nuitque crucifero* omnes 3 Vouete, & reddite Domino
Deo vero. Quae verba verfans & explicans Auguftinus Epift.45. fcribit : Etnon vouijfes , quid aliud tibi
I

Tt

fua~

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

fuadendum fuit3 aut quid melius ab homme fieri pote3 vt

ei reituat quo initutus est 3 prxfertim quia charitatis
erga nos Dei tantum apparet atque iuxit indicium, vt Filium fuum vnigenitum mitteret 3 qui pro nobis moreretur.
Quid fi monafticam vitam ingreffus , & in ea profefus, vota religiofa paupertatis , obediential & caftitatis emiferis ? Cruci Christi te adftrinxifti, vt
myfticus balfamus efles , & incruento martyrio te
totum Deo facrares , mancipares , & afilares gratam tarn Deo quam hominibus fragrantiam. Compe
ta itoque tali viro 3 vt reliques ad te pertrahas, ac quofdam appropinquantcs tibi pretiofi cujufdam njnguenti fiagrantia 3 morum tuorum comitate adimpleas. Hace Balius Epiftola 45.
Crux Petri als a mi, Crux hominis
Religion.
T^Etrus Apoftolus cun&orum Religioibrum vi
to) wT JL

ces & partes agens afleriiit : Ecce nos reliquimus

Maclh.i* mnia3 {)fecutifumus te. Non coacte , fed fpontane

%7'

omnia reliquimus. Bene Chryfoftomus Homil. 41.

in Genef. Dominus noer3 non quanta dentur3 confueuit
attenders, fed voluntatis largitatem3

ob hoc etiam par-

ua magna facit. Secuti fumus te non neceitate compulfi, fed attract volntate, qua: nos in tui poteftatem

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

333

tem tranftulit. Ben Auguftinus lib.i.Soliloq.cap.7.

onfianter Deo crede 3 eique totum te committe quantum
potes. Noli ejfe Velle quafi proprius 3 in tua poteslate,

**~

fed eins clementijmi & njtiliffmi Domini te feruum ejfe

profitere, fa enim te ad fe fubleuare non defnet3 mhilque
tibi euenire permittet, mf quod tibi profit3 etiamfi ncfaas.
Secuti fumus te , non imperio , fed confilio , caftas
animas ofFerentes , qua: Gm tem plum Spiritus fancti. Ben rurfus Auguftinus in Pfal.131. QuidnjouimusDeo, nifivt fimus templumDei? Nihil gratins ei pof
fumus offerre 3 quam <vt dicamus et quod dicitur in ifaia,
ToJJdenos. Pretiofum balfamum eft, quod fponte
fua ex arbore profluit , & in poidentis manus vcnit. Hoc Petri Balsami facrificium eft , & hoc
ipfum in ara crucis religiofaeDeo immolandum eft,
cum Christvs dicat : Si qu vult po me "venire, ab- luc.?)1j.
neget femetipfum 3 (jf toUat crucem fuam quotidie 3{tJfequatur me.
Crux Petri Balsami, Crux a^grotantis.
N Atura ncceiitate, volntate gaudet gratia. Si r/frnaturam tuam confideres, necee eft vt male he7i Z".
habeas , & ex hac vita difcedas : i ver gratia duca- ExthMt
ris, id effichs, vt quod neceflarium eft, fpontaneum 'tf"'*H~
& voluntarium reddatur. Nouerat Paulus , ncceaTt 3

ri

354

SACRI SANCTVARI CRVCIS PARS IT.

cb.>.t7.ri ibi moricndum, cum dixerit , Statutum eft hominibm femelmori : & neccifitatem banc libera volunphii.i.xj- tte praeueniens aTerebat, velle fe dijfolui, ft) ejfe cum
Christo. Redolebat balfamum Paulus , vndc &
t.Cor.i, clicic : Christi bonus odor fumus in omni loco} ac proinde inflar balfami deilderio Christi ua fponte liquefadus deperibat. Redolet balfamum azger,
qui inuifentes fe virtutum & bonac edification is
odore reficit ac pariter recrt , vnde cum acgrotis
fuis agens fan&us nofter Patriarcha, Regul.50. Summarij prefcribit: Jhti grotat humilitatem & patientiam pr<z fe ferendo, non minorent adificationem dum mor
bo Uboraty its qui ipfum inuifent 3 ft} cum eo uerfabuntur " Agenty quam dum valebat corpore3 ad maiorem Dei
glo'rtam prxftare curet yerb pi ffl ad dificationem facientibus, qua oftendant aegritudinem acceptam, vt donum
de manu Creator : quandoquidem non minus donum ef
quam fanitas. Et quidem lectus gritudinis quasdam
forma Religionis eft, quam & ipfe Christvs in le
do fuae Crucis condidit & inftituit. Christvs in
fiitt,

cruce dicit

Ego [urn pauper ' dolens. Apparat Vir-

ginis Filius , iuxta quern Virgo Maria fletit : totus

rhii.t, s. obediens fuit , facJtts obediens <-vfque ad mortem } mor
tem autem cruc. Mundus paupertati, corpus caftitati , daemon obediential relu&antur j & qui nudus in
ledo

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

$35

lecto iacet , inflar ludatoris cum iis tribus hoftibus

manus confcrit. Caueat igitur qui decumbit, ne fuccumbat, fed hoftes fuos profternat , quos Balsamvs in cruce fua proftrauit , & odore facrificij fui
omnem cupiditatem & arrogantiam fugauit , & attraxit ad fe Deum , cui fe totum ddit & obtulit in
odorem fuauitatis.
Leuamen laborantis 6C aegrotantis.
REx gloriofus non folm formam Religioi fta- J**"**"
tus in cruce fua conftituit, fed eamdem etiam
inftituit in veneranda Euchariftia , fiquidem Sacerdotis confecrantis voci obtemprt , nihil de mun
do accipit , munditiem omnem prae fe fert , quam
etiam in fe fumentibus exigit. Sumat aeger Religiofus facrofanebm Euchariftiam , vt pro ftatu fuo et
iam in aegritudine fua religiofam habeat confolationem , & confolatorem eum , cui fe in odorem fua
uitatis obtulit , & religiose confecrauit. lex religiofa eft , vt quod natura: neceifitatc tandem fu
turum eft , cum mortis tempus imminet & vrget,
fpontanea prius & voluntaria mortificatione fiat.
Quis vocanti Deo non obtemprt in morte ? Quis
in morte carne fua non exuitur ? Quis omnibus for
tunas bonis non priuatur & poliatur? Hic flatus
obe-

336

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

obediential , caftitatis & paupertatis , quem mors

necciari inducit , mortificatione fit fpontanens &
voluntarius , vt cum homo moriturus iam fit , ne
detre&et vocanti Deo acquiefcere , bonis temporalibus exui , carne propria fpoliari- Praludium igitur mortis in ftatu fuovir religiofus agit, vt cum
ilia venerit , inftructum & paratum inueniat , &
fpont acceptet id , quod alias neceflarium eft. Vixmifit Euchariftiam Christvs,ii qua futurum
.7- fuse monis ftatum praefignauit, & dcinde e,
quia ipfi volnit : & qui Religiofus eft , praemunitur
rtoiam. Euchariftia, vt non coa& , fed fpontane mortem,
qua? proprise voluntatis , corporis & bonorum fpoliatio eft , acceptet & ample&atur.

t .

Gloriofiim opus Artis Crucis &C patientiae,

corona urea &: laureola.
mrt'mb!1 TH. ALSAMVS martyr in cruce vir Religiofus eft,
ni-witn- X3qui bonum & fuauem odorem paupetratis,
ntni.

obediential & caftitatis emittit ex i , quandoquidem Thomas Kcmpenfis Serm.ii.dixerit : Vote quilibet in ordine & Hatu [ religiose ffl denote <%>iuendo3
palmam martyrij obtinere3fi contra vitia [[ortiter dimicat 3 fi caitatem illibatam renue [eruat 3 fi obedkntiam
v[que ad mortem exemplo Christi cuodtt3de omni
bus

DE SVBDITIS CRVCI. ET CRVCIEERIS.

337

bus terren (efr necejfari huius Vit* femper minus qum

plus habere defiderat , fi beneplacitum Dei fequ'ttur 3 &
fuum yelle relinqmt. .
Adhuc & ipfe poft multa : Cum piger aliquis labo
rare cogitur-9 tunc manibus ft} pedibus ad locum martyrij
traditur : (jrf fi obedierit ad omnia fibi iniuncla 3 pramiabitur cum martyribus, quorum yincul fuere ligat&3 & pedes in equuleo fu>enfi. Cogitare ergo debet bonus
obediens Frater 3 quia proprij corporis non Ixtbet poteatem3fed Prlatus 3 cui propter Deum fe refignauit liber},
ut eat ft}faciat quod tile iufferit 3 pro anima fu fatute.
Sic enim obtinebit cum Martyribm patientia palmam3 &
<etern<e vita . ,quod fponte fua fiuit, Laureo'.
maiore pretio aeftimatur^&quidem pretiofa eft mors r*%o/
myftica fan&orum Religioforum,quinon neceifitate,fed propria volntate fe diuinis obfequiis per paupettatem , obedientiam & caftiratem manciparunt.
Ha^c quidem viuendi ratio , inftitutio qudam eft
futura mortis , in qua fumma paupertas erit , per
fecta obedientia, Se omnmoda carnis denudado:
qux cert tria mortem naturalem comitantur. Eapropter qui bene atque religiose inftituuntur, plane
& plen difponuntur , vt quod neeeflarium eft , ni-j
mirum mori , hoc voluntarium & fpontaneum fiat,
& fit vel ex hac parte pretiofa in confyeSH Domini mors Pttisft,
Vv

San-1*

338

SACRI SANCTVARH CRVCIS PARS II.

Sanctorum eins. Pretiofa mors Profperi Aquitanici,

qui dum voluntari moritur, ait : e meta ad quam
rientii.

diu propero,

ad quam femper omnia contuli vota. Cum

ad hanc veniit metam Seraulus paralyticus , cuius

meminit Gregorius lib.4. Dialagor. cap. 14. ad cantum fuos vocauit, & cum ipfe fimul cum illis canerct PfalmoSj Tcete3 in quit. Numquidnon audit quan
ta refonent laudes in calo? Conclu dit Gregorius in myftici pra:fati Balfami elogium : Dum adeafdem laudes,
quas intus audierat 3 [ancla illa anima carne foluta ei~.
Jlua fc'dicet exeunte3 tanta iic fiagrantia conjperfa e3vt
omneSf qui tllic aderant3 inaimabili fuamtate repkrentur.

Prodeant in publicum fpectaculum fan&iTHEOPHiMvs & Thalvs ; in quibus , velut in fpeculo,

cultura; labores & egritudinis forma confpicitur.

^hmnortah.Tbonum quisqusJctare scutis ,

37. Hare tn calcando, eflfenuta irita cruets .

illll' Il Il'

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

341

EMBLEMATICA IMAGO XXXVII.

SS. T H E PH I M I

ET T H A L I

CRVCIFIXORVM
EXPLICATA.
, ANCTi Theophimvs &Thalvs Laodi- JJJJf^
ceas fub Diocletiano Imperatore pro tu-Menoiog.
) tanda fide Christi multa tormenta paffi, tandem cruciixi iint. Habes in effigie
Sanctorum vnam & alteram facrae paiionis crucem , habes & tortorem malleatorem , habes regulam ac malleum , quibus viui San&orum lapides
excoluntur, vt, cum exculti iam fuerint, Iocis caeleftibus inferantur. Hoc fonat , hoc cantat , hoc modulatur Ecclefia:
Scalpri fdubr iibuSy
Et tunjione piurima,
Fabri polita malleo
Hanc fixa molem conruunt3
%4ptijque iunffa nexibus
Locantur in faigio.
Saxa fiue lapides , qui domorum vfibus parantur &
aptantur, mortui funt, & tarnen cum ferro tanguntur & feriuntur, fonum & ftrepitum edunt : lapides
i....

:.i

Vv 3

ver

342-

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II

vero qui excoluntur & aflumuntur in aula: caeleftis

fabricam , viui funt , & tarnen cum frreo m alleo
tundunmr , & cruci affiguntiir , tacent, & omnino
filent. CN^on murmur refonat 3 non querimonia, fed corde
impauido 3 mens bene confcia 9 conferuat patientiam. Qui
regula crucis aptatur, &malleo quatitur ac tunditur, viuus lapis eft & in aulam celeftem ailumiiympathi* tur fi tamen grauia nouerit in fikntio pati-CHRi2hrtt&
r
1

1
uartyrum STVS lple primus prim anus lapis cracem &malbntofic*- leu m expertus, filuit in paflione fua yficut rnutm non
!>.}'7>

aperiens os fuum > vt angulari capiti mirabihtcr mfe-

7, reretur, &c infertus eft. Lapidemepiw rtprohuerttnt

edificantes 3 hie faBtts e& in caput anguli. A Domino faBum efl il/udyff efi mvrabde in ocul noris.

CrixTheophimi cThali , Crux

''

culturas Santorum.
nflruwu*. l^TOuit Deus ex terra cfebili fortes lapides enivi-

ficere, nouit ex puluere Adami robuftos viros efformare, vt cadorum fedibus annetantur. Antequam pro ftru&ura facri templt lapides aduehe-

RfR.s. rentur, iuxta mandatum Salomonis poliebantur.

Myfterium erat, in quo adumbrabamr, quid fa&oopus viuis & ele&is lapidibus , vt in fabricam templi glorix difponerentur. Non aptanmr fiineirialleo
.

V .

myftici

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCTFERIS.

345

myftici lapides.QuapropterApoftolus omnes ac fingulos Parriarchas pafionibus preurique elaboratos eTe oftendens , concludit : dienti funt 3 non .,
fujpicientes redemptionem 3 vt meliorem inuenirent refur-iS'
reSionem. "Vero ludibria ffi yerbera experti 3 infuper
'-vincula O* carceres : laptdati funt3 fefi fttnt3 tenta
it funt 3 in oeeione gladtj mortui funt. Crucem & mal- e*m/
leum tulerunt , & vtrumque nos ferre oportet. Ad m.
crucem & malleum nos Auguftinus hortatur Ser
mone 7. de -/Edificar. Ecclef. Conquadramini3 dolammi
in laboribus 3 in necejfitatibus , in vigili & ieiuni 3 ad
opus bonum paramini 3 n>t in aterna vita <-velut in
compage3 in focietate Angelorum requiefiere mereamini. Ad
malleum Cruciferos Chr i s t i vocat agens de Patientia Ephraem : Simus tamquam incudes qudam ,
quamu cadamur3 non tarnen Ledamur 3 eque notas in
nobis admittamus.
Crux Theophimi &C Th ali, Cmx
grotantium.
Vlui Sanctorum lapides etiam in lecto excoluntur , vbi & recula crucis lectus doloris eft/jZT
& morbus malleus. Sub cruce & malleo seger diuus"
Francifcus erar, cm cellula in caelum aumendus
in puncto mortis cantauit, more carleftis cygni: Vo-vbu^r
ce

344

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

mea ad Dominum dam am 3 Voce ad Dominum deprecatus um. & conclu fit : Me expeblant iui} donec r
tribuas mihi, dein cadefti fabrica: infertus eft. Acceixc\mit> dit &: Gregorius s.Paftoral. admonit. 13. Dicendum
.

e agrts 3 ut edeem patriam juam efje credunt 3 ne

cesario in hac labores velut in aliena patiantur. Hinc eB
emm 3 quod lapides extra tun funt 3 njt in conflruflwne
templi Domini abfque mallei finit ponerentur 3 quia vi
delicet nunc forts per flagella tundimur 3 vt intus in ternplum Dei pomodum fine difciplim percujflone di>onamur 3 quatenus quidquid in nobis e fuperflui 3 modo percufo refecet 3 & tunc fila nos in adificw concordU charitatis liget. Sub hoc malleo Paulus erat , cum in Aia
excoleretur , c iam excultus fcriberet ad Corin-

i.cor.1,8. thios : Supra modum grauati fumus3 fupra virtutem 3 ita

ut taderet nos etiam viuere. Sed ipfi in nobifmetips refponfum mort habuimm3 vt non fimtts fidentes in nobis,
fed in Deo qui fufcitat mortuos : qui de tantis pericults nos
eripuit , &IC. Quifquis ergo fub malleo eft , patitur
Theophimi &Thali crucem 3 &excolitur cum
Paulo, vnde quod pvasftitit Apoftolus, & ipfe pracftet , recurrat ad preces & orationes , &oret. Laborabat cum teftamentum fuum conderet Ephrasm, &:
fub malleo erat, cum oraret : Rogo atque obfecro te feruator 3 ne me affligens miferum reddas 3 gf conterens

DE SVBDITIS CRVCIP. ET CRVCIFERIS.

345

me dolore afjcias , atque condemnes. Roget fub malleo

seger : Rex nofter crucifxe, qui lapis malleo percufifus, &in cruce fanla excultus, excultor Sanctorum
ruorum es ; cultor patientia: mac ego fum , tunionibns atqr.e preiiiris dolorum atque morborum
redde me cxpolitum lapidem , vt in gloriofi templi
tui fabricam tandem allumar.
i
Leuamen laborantis C asgrotantis.
REx gloriofus, cum Ptre fuo ferirstur, malleo v^tut^H~
quoqueHebrarorum pcrculTus eft, ad iblatium
Sanclorum fuorum , qui tamquam lapides viui in
eamdem omnino formam excoluntur & expoliuntur. Commentum Hebrasorum fuit, repertum a Re
ge Salomone vermcm , cuius fangulne lapides pro
ftru&ura templi blandi ac molles redderentur, vt facilis malleo & regula dolarentur. Hoc certum & verum eft, ChR istvm afkmare de fe , go fum -vermis, pfai u>7.
^ non bomo3 cuius pretiofus fanguis efnfus & confecratus vius lapides molliat, vt pro caelefti fabrica
melius elaborentur & perficiantur.Cum viui lapides
effe debeant, qui fabricas caslefti dcferuiant , viitute
facrse Hoftise obdurantur contra labores & morbos,
& fimul fpiritaliter viuificantur, vt poft accepfum
Viaticum fuis locis collocentur & conne&antur.
.
Xx

Glo-

346

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

Glorioium opus Artis Crucis be patientise,

corona aurea laureola.
Heb. .
Honor dit
tum btni viuen
di&'ZH

"T^Aulus inter banc incudem crucis & malleum

JL tribulationis poiitus quatiebatur & excolebaP
tur, nihilomins inter reciprocos idus mirabilitcr
geftiebat , ciun aduerteret fe de eorum numero fo
re, qui teftimonio fidei probati, acceperunt in celis
repromiffionem , &c iimul coronationem , necdum
quidem perfe&am, donee qui adhuc funt fub crucis
incude & malleo penims excolantur.Tunc confummata erit gloriatio , erit perfecta coronatio , cum

Laurea
SiltHTA
sanSo.
.

omnes Crucifixi atque Cruciferi de incude ad lauream , de malleo ad coronam peruenerint , vt cum
Rege fuo gloriofo agant olemnem triumphu. Cum
eflet iam in procincbi Carilephus presbyter ad ca:leilem hunc triumphum apud Deum celebrandum,

Extrema liber malleo & incude dicebat : Troficifcor morte

verba
rimis.
ad <-vitam j labore ad requiem , ab ajfliStone g/ mrore
ad gaudmm, fitme ad epulas , de tenebr ad lucem 3 de
ignominia ad regnum grgloriam fempiternam.

Prodeantin publicum fpcctaculum fanctiLEONTivs &Carpophorvs ; in quibusjvelut in fpculo , curationis anima: & corporis forma confpicitur.
TU-

.
l.
||
..I

l.
l

...

_. . fara......., a.,

Lellldlvrllli

i si : non sat

feriti@ro, <: quol satis ore ?

9

lll*

9j,

,--

'lill |l|

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

34*

EMBLEMATICA IMAGO XXXVIII.

SS.LEONTII ET CARPOPHORI
CR V I F I X OR V M
EXPL'I C A T ."
OBILES & illuftres Mcdki LeONTIVS & Martyre!.
Carpophorvs fub Diocletiano & Maximiano Imperatoribns palo crucis alligati, lapidibus impetiti, telis confofti, capite demum plecbmtur. Bona medicina: ars , qua:
circa vitam falutcmque negotiatur. Preftantior ars
crucis eft, de qua poftolus : Mihi autem abfit gloria- Gai.tf.14.
ri3 nifiin cruce Domini noftri Iesv Christi , in quo
eft falus, vita, & refurre&io noftra. Ars Medica faep deficit, fiepe fallit fallitur, loco falntis & vitas
morbum fxp auget, & mortem adfert. Quam alia
Christi crux eft ! numquam errat, numquam labitur, nec decipk aut decipitur , certum remedium
falutis, vita; ac refurrec-tionis eft. Canit hoc ipfum
non nemo, in quien s : Crux e mltndi mediana, per
quam bonitas diuina facti mirabilia. Crux e optima me- sympthi
del contra zahohn tela , njalde falutifera. Cedit ars &Js'&
medici cruci, qua foia cadeftis Mcdicus vfus eft , vt
animas noftras fanaret &turaret. Salus noftmum
.
. fpiritetii.
Xx 3
ani-

3JO

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

animarum tunc perdita , cum proceres naturas noftra: vetitum ligni fru&um deguitarunt. Notauit
tunc temporis Dcus lignum, ;
' 4
"Ut medelam ferret inde3^

Rois unde Uferat, . ..

Recipe crucem , fanus ee cupis.

Sic monen t

Leontivs & Carpophorvs , qui. per paifionem

crucis ( in primis faluti propria: , dein ver alie
nar confulunt, c monent extrema pro falute anima:
agenda. Faceant hinc profani Medici, quos dam
nt Concilium Lateranenfe cu. Cum anima multo t
prueantior corpore, fub interminatione anathemat prohibemus3 ne qu Medicus pro corporali falute aliquid agroto fuadeat3 quod m periculum anima conuertatur.
Crux Leontii 6c Carpophori, Crux
curando anima:.

bu'"*d*'~

C? Vangclicura illud proucrbium, Medice cura te*jipfum 3 in vnoquoque noftrum , qui medieus

Luc 4,13- propria: animac eft , locum habet , vt & illam cul
pa prarferuct , &C fi lapfa intcrdum fuerit , anima:
argrotae fuccurrat. Quam difficilis &c ardua ifta cuzxcitAtio ratio fit , dclart Spiritus fanftus-. "Pro iuflitia agoni.laboran
zare pro anima tua 3 (djr vfque ad mortem certa pro tui'tis
Eccli. 4,
3 " 4' tia, & Dem expugnabit pro te inimicos tuos. Non dixit,
aiioni-

J
DE SVBD1TIS CRVCIb ET CRVCFERIS.

351 1

agonizare pro corpore, fed, pro anima tua , vt & il

la iufta ac fana fiat. Hin illa vox Vitalis martyris
ad Vrficinum Medicum paululum in tormentis ti
tubantem : Vrjicine Medice , qui alios curare folitus es,
caue ne te mortis atern iaculo conficias. Compofuit de
medicina anima: celebrem fermonem Auguftinus,
ex quo pauca ha:c delibanda funt. Nots , fiatres
chariffimi, omnes homines fanitatem corporis quarere. Qua
quamu t bona , multo tarnen melior eft fanitas cordis.
Unde omnes Chrifiiani femper debent orare , vt anima incolumis afcendat in cxlum. Nam qui fom pro corporis fanitate foicite fe gerit 9 fimilis eft beftiis. Et quam multi
funty quod peius eft, qui fi infirman cperint corpore, do
lent : fiautem in anima non folm vulnerentur , fed etiam
moriantur, non folm non dolent, fed fntiunt? Addo
&alia ex eodem Auguftino in Pfalm.115. Salus ani
ma facit , Vt fiat quod faciendum effe cognofcitur, & vfque ad mortem corporis , fi hoc fiagitat extrema tentatio,
pro diuinorum teftimoniorum veritate certetur. Certarunt
pro falute anima; Leontivs & Carpophorvs,,
certemus & nos, vt fpiritu valeamus. Legtmus in li
bro Apophthegmat. fan&orum Patrum , cjud cm
vrgeret matrem fllius pro venia intrandi monafterioro , ac diceret : Saluare volo animam meam, tandem
obtinuit. Factus monachus , vixit geiitque fe negligenter.

tft

SACRI SANCTVARI CRVCIS PARS II.

Tcntcr.vtortua eft mater,& filius magna infirmitate

vexatus, mentis exceflum paifus, raptus eft ad iudicium , cut mater aderat , & aie bat ; Quid efl hocfili?
V.bifunt fermones tui,faluare volo animant meant? Confufus ille rediit ad fe , & vitam afperam egit : cumque rogaretur vt ilbi temperaret, refpondit : Si tmproperium matris nte<e fuflmere non potui 3 quomodo
Christi, & SanSorum accufationem - obiurgatt
nern potero in die iudtcij fuinere?
Crux Leontii 6c Carpophori, Crux
asgrotantium.
mfirumtn-'T EONTivs & Carpophorvs affixi crucibus,
tum a'tis
r \

ex
s>\
i
beni mo- X_via.luti coniulunt. Cum xgntudomr" '
grauefcit, omnes impedit fun&iones , vt vna tanturn fit de

fpiritali valetudine cura. Antequam

Leontivs & Carpophorvs crucibus affigerentur , fanandorum corporum habebant cura m : iam
vero crucifixi, Medici fpiritales funt, & affixos lecto
monent , vt illam falutem velint , illam quaerant,
quce in cruce & Christo crucifixo polta eft. Hic
ille cadeftis Medicus , de quo virgo Elifabetha Epiftola 7. fcripfit ad fororem Bonon. Sapiens Median
concupiuit fanare languores anim& <-ver 3 primum apponens acerbitatem, &poea leuiter palpans 3 ft}fuaue vnguentum

DE SVBDITIS CRVCIP. ET CRVCIFERIS.

553

guentum imponens , (gfrfie alligauit 'vulnera, Vera, cut

olim Vnit Salutor fanare grotos. Nolite Vobis repelie
re Medicum falut, quoadufque fanitatem recipiat.P&ciendus eft hic Medicus3non repellendus^ vocandus,
& etiam rogandus : Christe fancb 5 noftrac falutis amator, & curator noftrae egritudinis , qui
Leontivm atque Carpophorvm ialutarem crucis artem docuifti , iuxta hanc falutis methodum
medere animae mea: , propiciare omnibus iniquitatibus meis, fana animam meam3 qmapeccaui tibi. Quii-piai.4e.5quis fecundm falutarem artem crucis interis cupit fanari , curare non debet , ii exteris morbis ve- "
xetur , quandoquidem .medicina animac & fpiritus zxmu
infirmitas corporalis eft. Eapropter cm quidam
Monachus S. Ioannem Abbatem , vti refert in Vitis
Patrum Hieronymus, fogaret, vt fe morbo & ar
dentsima febre , qua laborabat, liberaret, reijponfum accepit, Kern tibi necejfariam cup abiicere. Vt enim
corpora Imiment abluuntur fordibui tta anima languoribus aliifque huiufmodi caigationibus purificantur.Hanc
tibi purgationcm Christvs cruce offert, cin la
boras & aegrotas , recipe ac ferua , qui quasris & af
fectas animo bene habere Sc valere.

Yy

Le-

554

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

Leuamen laborantis iaegrotantis.

Y) ^x glri01"s princeps eft medicina: fpiritua7iu"h* -*^^'s ^ne crucis & pafonis amaritudine
non fit , fed eins amaritudo myfterio Euchariftico
mirabiliter dulcefcit. Amara potio melle & faccharode ua acrimonia afperitateque remittit ; remittit
quoque de rigore & feucritate fu crux laboriofa ,
non bla capiatur , fed cum melle & faccharo facra:
Euchariftia: iimatur. Harc faerse Euchariftiar virrus
eft, vt amaricudinem tollat, & contra venenum, &
veneno infecas fagittas praefentaneum antidotum
t. Amara mors eft , & eins iacula venenata omnino funt, fed qui hune panem manducar , dulcem
mortem , eiufque falutares fagittas experietur, per
quas anima fana redditur. Ergo qui curandar ani
ma; vacas , monente ficluftiniano Serm. de Euchar.
viMuHtn. Hoc cibo fantlificato, hoc cateivtere pane, ne feregrinationis hum Uffefcas in via, neque jjjiritual mortis fuecimbas articulo. Nec cam is fpiritus morti fuecumbit homo , qui cibo hoc fandificato alitur &
pafeitur.

;
Glo-

Dfi SVBDITIS CRVCIP. ET CRVCIFERIS.

555

Glorioiim opus Artis Cracis 6c patientiae,

*<

corona aurea & laureola.

'
!
CVratur per corpus anima , cuius falus in -*#
poris infirmitate eft. Aphorifmus Dei eft : Vir- ni viutn %n infirmitate perpcttur : & uxta nunc -.
fmum de fe ipfo Paulus loquitur : Cm infirmer, tunc\ot'11'
potensfitm. Ne fuperbiret caro, & anima male haberet, carnifex fibi Paulus erat, & fe martyrio aficiebat. Caigo , inquit, corpus meum, y in firuitutem -.?,
digo. Cm mrbida dominatur in corpore qualitas/7'
donee illa fubiiciatur , aegrotat neceTario homo ; &
dum prauitas carnis humana: dominium habet in
animam, neceife eft, vt fpiritus male valeat : ac proinde caftigandum corpus eft , donee in debitam redigatur feruitutem , ex qua falus tota pendet. Carnem fuam morbidam nouerat Rex , qui diccbat,
V^on e fanitai in carne s &vt faluti animae fuacprai.j7,4.
confuleret , minime fibi parcebat , qui &: aiebat:
Caigatio mea in mattttints.
pfai.7*.
Hace punitio & caftigatio fimilis eft maityrio,
quod multiplex & varium pro varietate pnarum,
quibus addicit fehomo , vt proprix animas confulat , & prouideat valetudini. Multiplex hoc martyrium vna Christi crux importt , aim dicat Paui

Yy

2.

lus:

356

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II,

Gau,i4- lus : Mihi autem abtglortari, nifi in Cruce Domini noflri

I E. s V H R i s T I, in quo efl [dus, vita, ft) refurre Bio
nora , per quam faluati ac libera [. Vbi crux Do
minica eft, ibi falus, ibi vita , ibi faluatio , ibi corouurtok na , ibi laureola eft. Nec coronabirur, niii per corrnimL

poris detrimenta fecerit homo curationem anima:

iliac, & per carnis infirmitatem falutem ipiritus quariierit & obtinucrit. Quacfiuit & obtinuic curationem
fux animar per carnis detrimenta Iuftinianus, qui in
extremo fuo morbo dolebat ka fibi prouideri , &

zxtrim dicebat : En quanta ob hum facci vil fanitatem paranverba mo\ - ,

s
_
tuntiu
tur , cum tnterea pauperes Christi non panem> non
ratum3 non ignem baient, vbi calefiant.

Prodeant in publicum fpcctaculum Zoticvs &

Difeipuli ; in quibus , veiut in fpeculo 3 feftinamis
& egrotantis forma confpicitur.

EM-

u--

-.

_M_-._
nw-'

4--_ .

~ Vexilch .crucis 1/0 '_ qui voce

(Dum wear.' accelera: vos cgr
' 39

s..

__qu

g-

I l|||l 'III IIIII l l Il l

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIIERIS.

$$9

EMBLEMATICA
IMAGO
XXXIX.
...... : . _ -- _

>

S.ZOTICI ETDISCIPVLORVM
E X P L I A T A.
ANCTVs Zoticvs & difcipuli fub Cacfa- Menolog.
rre Maximian in Pontica rcgione capti, Martyrol.
lextremoque additi fupplicio , viam eru'cis aggredientes magnis paflibus, iicut
oftendit effigies, caelum intrarunt. Prsecucurrit om
nium primus magifter Zoticvs, icut datur in
imagine, & vt feftinent difeipuli, mon et, hortaturj
& iubet. Praceffit Christvs omnes , omnes curfu fuo fuperauit. Niii quis iipium aceingat , fuoti
que afFectus conftringat , non fftinat. Quapropter symp*M*
diuites & opulenti , cum faltu & pompa in ceden-
tes , vt iter in caelum faeiant> opus eft vt i nudenc^ST
exuantejue -y im minus in via hserebunt , & numquam portum attingent. Quam difficile, qui .,.
hahenty in regnttm Dei intrabunt. Faciltus'efl enim came- *4'
lum per foramen tranre , quam dtuitem inirare in
regnum D. Patiuntur imul banc difficultatem , qui
vana: fpientiae opes iactitant ,. turgefcunt & intumefcunt > iicut olim Philofophi intumefcebant &
fuperbiebantAdequibus Sermone 45. Auguftinus inj
hxcj

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS It.

hare verba : Fuerunt quidam Philofophi de virtutibus (fr

nj'i fubtilia multa tratlantes , diuidentes , definientes,
ratiocmationes acutijfimas concludentes , libros implentes 3fuam fapientiam buccis crepitantibus ventilantes, qui
etiam dicere auderent hominibus 3 Sequimini nos, feclam
noflram tenete,fi yultis beate viuere 5 fednn intrant per'
oflium. Ven kmc onufti , veniimt onerati & grauati,
nequeunt feftinare, porta clauditur, foris manen t.
Crux Z o ti ci Sc dicipulorum , Crux
feftinantium ad aftra.
Ilm TrS' \ Mbrofius Sermone 10. noflra Cbriftianitatis
beni vj\ fumma eil , vt amantibus a>ici(iitudinem , Udentibus patientiam rependamus. ffux entmfuerit patientior ad
iniuriam , potentior conflituetur in regno. H{on enim ad
Imperium calorum peruenitur fuperbi, diuiti, prafeffura, fed humilitate, pauperie, lenitate. Haec via crucifixorum cruciferorum eft, in qua minime cunctan'dum , magna opus feftinatione eft : ficut Apoftolus
monet i.Cornth.p. Nefcitis, quod , qui in adio currunt3 omncs quidem currunt,fedvnus accipit brauium? fic
ublrlm" curr'te>
tis-

comprehendat. Omn autem qui in agone con-

tendit, ab omnibus fe abflinet : ig) illi quidem vt corruptibilem coronam accipiant, nos autem wcorruptam. go igitur
fie curro, non quafiin incertumi fic pugno, non quafiarem
uerberans}

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

}6l

ruerberans, fedcafligo corfus meum, $> in feruitutm H- '

digo , ne cm alus frxdicauerim 3 iffe refrobm efficiar.
Currebat Christvs, exultauit vtgigas ad currendamvb\.i%,7.
rviam, &in fuo curfu dick: Si qtt vult fofl me ^-.re, abneget femetiffum, tollat crucem fuam quotidie} &fe~
quatur me. Dicamus & finguli : Trabe me fofl te 3 cr-Canf.i,j.
in odorcm vnguentorum tnorum.
Crux Z o ti 1 6 difcipulorum , Crux
aegrotantium.

TOto tempore quo viuimus , in ftadio (utnVfS}iflwmen

&c currimus vc brauium accipiamus : ciunTeZZoaegrotamus , ad metam iam accedimus , &opus dkr
vt magis acceleremus . Dictum nobis eile Paulo
exiftimemus , Sic currite 3 vt comfrehendat. EtenimiCor.?,
res omnes fuapte natura ducbe , quo accedunt ma-;4
gis ad centrum , e magis properant & feftinant.
Cm extreme laboramus, centro noftro appropin-*'""'
qua mus : tejtinemtis ergo ingredi m mam requiem. Fe-*,
linabat in fu aegritudine Olympias , quam pro- e '4,ri
ptere laudat & commendat D. Chryfoitomus Epiftola 6. dum feribit : Qtd ni enim3 quef>3 tbulam affees 3 cum corfus mortale fis 3 ftj tarnen mortem
ferinde contemnas 3 <%>t qui exteram terram deferere 3 au
que adfuam fatriam redirefeinant. Humanam vitam .

361

SACRI SANCTVARI CRVCIS PARS II.

fabulam Olympias appellabat , quae in cselis veram

vitam fperabat & afFe&abat, & in eius poTefionem
feftinis grelibus rapiebatur. Hace conditio eft beatarum animarum, vt cm iam nt in extremis coilftitutae extrema prasftent. Extrema preftabat S. Vir
go Elifabetha , quae vicina morti ac centro prxima,
vt eius hiftoria tradit , adftantibus bi dixit : Non
miremini 3 quod fie anxie trapo de cunttis qua pertinent
adexitium meum3 quia necejfe efi hoc me fieri, dum aliquas vires babeo : ne cm defecerit omnino virtus mea, in
aliquo imparata inueniar. Eliibetha non erat de nu
mero illarum virginum , qua: nimis fer venientes,
claufam portam inuenerunt ; erat ex prudentibus
virginibus, quae accelerarunt gradus & greus iuos,
Ecdi.38, vt in tempore Sponfo occurrerent. Qui feftinat, cor
1%'

fuum dabit in fimilitudinem , vt iter magnum

conficiat , & mortis foueam traniiliat , quemadmodum traniliuit Aldephardus, qui exultans gaudio, in ledo iam moriturus ait : Hmc tbo, f&adDeum
veniam , Letus moriar , Utujque tranfibo ingentes
hums vita foueas.

Leu a

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

363

Leuamen Iaborantis & segrotantis.

i
REx gloriofus exultauit n)t gigeu ad cttrrendamvh\.\i,7.
viam} 8>c fie feftinauit in curfu,vt dixerit Ifaias: *'
ZJoca nomen eins } acclra, feina prdari. Feftinos 1, 5.
cleres fe&atores fuos volnir ; & ne de curfu remitterent, & in via falutis deficerent, prouidit de venerabili Sacramento , cuius ea virtus eft , vt fe fumentes magnis paTibus facer & conficere iter fuum
praeftet. Adumbratum eft in Elia, cm in fortitudi-jRfg-i?,
ne eibi illius , qui typus Euchariftiac erat , ambulauit & feftinauit vfque ad montem Dei Horeb- Eo
tendimus 3 tranfiliamus ergo metas c trminos
mortalitatis noftrae , more Zotici & difcipulorum : toti fimus Euchariftici , vt duc fpiritu Elia;,
feftinemus &properemus. Quae motu coa&o atque
violento concitantur &c dueuntur 5 in principio properant & feftinant, at in fine de fua celeritate re-!
mittunt : quae naturali motione cientur & agitantur, qu magis ad metam fuam accedunt , e magis maturant, &velocius currunt. Maturemus &
curramus, quibus mors naturalis eft, & quibus fa-era impenditur Euchariftia, vt , more Christ l,Ufot*.
non coa& , fed fpontane vitam noftram abfoluamus.

*
Zz 1

Glo-

364

SACRI SANCTVARII CRVCTS PARS II.

Glorioilim opus Artis Crucis 8c patientiae,

corona urea be laureola.
Honor

Ex martyrum Christvs totus militaris eft,

niviutn- JL\l.& militariter qnidem cxleftis regni amatorcs

rinJT' hortatur & tnonet ; Regnum calorurn vim patitur 3 $>
Matth.i i, rviolenti rapiunt illud. Cum fit in ciuitatem infultus,
milites inuafores certatim cnrrunt vt illam ingrediantur &c obtineant, opulentas diripiant domos , c
i.Cor.j, poliis fruantur ppimis. Sic currite3 vt comprehendatis.
14'

Crucifixi atque cruciferi more bellantis Dauidis,

rfai.ii>5. qui de fe ipfe teftatur : Cucurri m fiti : more Pauli,

i.Tim.4, qui loquitur de fe ipfo : certamen certaui 3 cur7'

[um confummaui3 fidem feruaui3 m reliquo repota efl mi

hi corona iuttia.

. j

Accedit fanctus Laurentius luftinianus de Inte

riore conflictu , cap.?, in quo qualcs ee in pugna
dcbeant , qui in fpiritali funt conflicluri ftadio,
optim defcribit & conclu dit : Semper virtutum dederio mumtus mcedat 3 qui vi cdorum conatur diripere
regnum. Non lajfefcet 3 non deciet 3 non dormitabit virtut amator. Currunt m nritali hoc adio multi, fed fo
lds hic perfeHionis accipit brauium. 0 quam beatos dixerim amantium pedes 3 qui per njirtutum itinera fliciter
gradientes 3 cdeis patria delictis peruuntur 3 lits pofi
agon

DE SVBDITIS CRVCIP. ET CRVCIFERIS.

365

agonis fbirttual confiummatum opus perficient dapes. Non

enim efi eorum labor man in Domino. Si igitur3 Chri
sti milites 3 intim charitat concupificitis pace potiri fi
fiupern Vocationis gloriam fieflinat arripere s fi imprxda- Launa febilibus thefiauris ditari concupificitis 3 fi immundorum [_,
queos vos euitare deletlat 3 >iritnales anima uefir pedes
ab omni immoderate ajfeSu excutite 3 intertoris defidia
rvincula filmte 3 &fieruil onera timoris abiicite quate 3 fiuperatis hoflibus 3 gradtt concito ad alta tendentes,
amor hymnum Deo cantare pojjitis. Hoc quippe Propheta futurum in fie fifyerabat 3 cum diceret : Deas Dominus .17,
fiortitudo mea3 & ponet pedes meos quafi ceruorum} & 34'
fiuper excelfia mea deducet me viSor in Vfialmis canentem. '
Qeruorum itaque & yos pedes habete3 fi <-vic7ori carmen
m excelfio charitat monte cordis cum iubtlo decantare nitemini. Nitebatur id ipm praeftare Gothardus Epifcopus , qui tempore monis ( praecepit fuis , vt
canerenr, Benediblus Dominus Deuslfiral. &c cum pernenirent ad verfum , llluminarc iis3 qui in tenebris3 " Lutr.ee.
umbra mortis fiedent 3 Gothardus voce lnguida cecinitj Ad dirigendos pedes nofiros in viam pacts : & hym-
no dicto curium vita? mortalis fliciter abfoluit. \ !>'~
rlentis.
Abfoluit & curfum fliciter Vrfinus Presbyter apud
Gregorium lib.4. Dialogor. cap.n. cuius maturantis
feftinantifcjue fuprema vox ilia fuit : Venio 3 nuemo3
Zz 5

gra-

366 sAcRI sANCTvARII rARs II.

gratiaa aga. Repetitie illa evenia , venia , vox fePtinan

tis , 8: quidein ad centrum diuiniraris. agitque

;pra.rere. gratias pro dono beneficio, quod (e ac
cepifle recognofcit : cm enim fanta: animee ad
Deum properant fuum ,vt in eo tamquam in cen

ytro fuo conquiefcant, fummum donum, fummum

beneiicium , vnde principium haber earum fein-1

>piterna remuneratio.
u

Prodeant in publicum fperaculum faiiriCLAV

Durs, AsTERIvs 8: NEON; in qiiibus, velut in {pe
culo, fraternitatis 8: inlirmiraris formaconfpicitur.

EM

Il. 'lli' .__

.
Q
l
|lll|
I

VWK fuere:

. miimus

natos comprobar

-IIIOI

Il'

DE SVBDITIS CRVCII. ET CRVCIIERIS.

562|;

BMBLEMATICAIMAGOXL.

sancita/you, ASTERII NEoNIs

* _*_MCIFWIxoRi/M ' r
EXPLICTA

LAvDIvs , AsTERiv's 86 NEON fratres Mmpa.

. germani in Cilicia , Diocletiano'lmpe-flclf'N"

` ratore 86 Priide Lylfia , varia tor

menta crucis fupplicio nultantur. Quant par.: .

bonum , qutm iucundum- babitare fr'atres in !

natura fratres genuit, fratres in CHRI s`To re
ligiofa crux effecit. Confentit in Pfalm.87. Pingu#y
fiinus. Eo: atre: ios [ dignattu e CHRI srvs, sympuii.
qui facramentum { , @e non _loliim de illa

non erube/iunt, rvertm etiam in deliter gloriantur,

non [ de finit , fed eine <gratite non in- 5255
grati, vt vnicuique eorum dici lio/[it : Ecce 'vere Ifralita, loan-1.41

in quo doliat non e. Non -folm gloriofi Manyres vir

tute fanta: Crucis fratres CH , 86 in CHRI

confiituuntur , fed omnes etiam Cruciferi , qui

mam vitae religiof fetantes fraternitatem monafii~

cam protentur. Religiofa baud dubi communitas

mutu crucis communicatio , ad quam hortatur

Apoolus: Alter alteriut , @c adimple- .
aa

bit

370

SACR SANCTVARII CRVCIS PARS II.

bitu [ CHnIs'rr. CHRIsTvs quoque ipfe afie

ciatus crucifigiturr
{ociorum fecum crucifixorum
onera pro infirurione fuiinuit. Fraternitas
carnis c fanguinis bonorum remporalium commu

nicationem inducir : fraternitas religiofa fecum

ferr onerum , laborum , argritudinuin ae inaloruin
eomrnunionem@ pertinent ad hanc formam fra

terniratis , iibi carlo ditum. purent ab Apofiolis

-. Petro 8c Paulo: Animas "ne/ira.: caificanter in obedien
u'
tia , in fraternitatu amore ,fimplici ex corde in
- uicem attentiur. Supportantes inuicem in charita

te , /eruare 'vnitatem nritue in 'vinculo paru.

Crux CLAvDri , Asi'ianrr SC NEONis,
Crux fraternitatis Religiofae.

fz'fft'ff'
MW"

Auid Rex omnibus modis cui'auit , vt quos

Filios ipfe Oentierat muruam inter fe pacem
.

3
concordiamque feruarent , nec ramen obtinuit.
QuJod intra fuam aulam confeeurus Rex non eli,
in templo ac domo Dei effe deprehendit , cm gau
{- dens c fimul canens exclamauit : Ecce qum bonum,
i
@b quam iueundum , babitare fiatrer in ! Verus

amator fratrum in fola domo religiofa Dei reperi

_

tur, cuius bonas dotes Bernardus Sersz. in Can

_tica pulchr delcribit : Omnia qui in 'vobufaternae in

n..

1677722

DE SVBDITIS CRVCF. ET CRVClERIS.

371

firmitates, tarn corporum qum animarum non folm pa

tienter fupportat , fed infuper 3 fi licet , {$)fi valet, imat
obfequi3 confortt aoqui3 confili informat fi hoc non
potefi propter difciplinam 3 follicitts faltem orationibus folatiari non cejfat infirmes. 0mn3 inquam, qui talia operatur in "Vobis 3 bonum omnino fiargit odorem inter fratres,
fg) odorem de vnguentis optimis3 balfamum in ore huiufcemodi3 fiater in congregatione monratur digito3 ft) dicunt
de eo omnes : Hic efi fiatmm amator

populi Ifra'l qui .,

multum orat pro populo & vniuerfa emitat e.

1 5'14

Crux Clavdii, Asterii & Neonis,

Crux aegrotargium.
CVm in facrisReligionibus charitas & amor fra
' i
r 1
tum mis
tram mirum in modum cluceat , tunc lplen- Bj me.
det maxime cm Religioi infirmantur. Omne&jnuifunt asgros, folantur, excitant, recreant, ac de eorum falute folliciti , Deum falutis auctorem deprecantur , vt male habentes fanitati priftinx reftituat.
Laborant cum egrotantbus , cum infirmis infirmantnr , communem inter fe crucem morborum
ferentes & fuftinentes. Vnufquifque fratri argrotantidicit , quod de Gerardo fuo Serm.z. in Cntica
Bernardus aflerit : Quis ita mihi perneceffarim ? cui z*c*tu
aque dileffus ego ? Frater erat genere 3 fed religione ger-^il. .
Aaa

tna-

:
37t

.......
SACRI SANCTVARII CRVCS PARS II.

manior. Dolete qufo vicem vos 3 quibus hac nota funt. fnfirmus corpore a & Ule portabat me j pwus corde eram , e> confortabat me. Hace Charitas religiofa erga fratres infirmos eft. Confiderant in fingulis iacentem in ledo Christvm, & decumbenti auxiliantur more Simeonis, qui 6c Chri
stvm crucem iuam baiulantem comitatus eft , &
eius adiutor extitir. Adeft Christvs fratris inftar,
vt filis crueiferis iegris , ac crueifixis Martyribus afMatth.18, fiftat. Vbi duo veltresfuer'mt congregati in nomine meo3
ibifum} Tum in cruce cum fratribus crueifixis , fum
in leclo cum fratribus aegrotantibus , vt folatium &
auxilium eis adfera* , & eos ad tolerantiam & patientiam fimul excitem. Excitet fe Religiofus aeger,
& oret : Rex gloriofe , qui cunis fratribus tuis pri
mas in cruce tulifti , & Clavdio , & Asterio, &
Neoni fratribus preceifti ; praei , fequor debilis,
ceger te infirmum , affli&us affii&um , ledo afnxus
crueifixum. Hic eft fratrum amator , adiutor &confolator , qui bonum fpargit odorem , & fimul balfamura, vt recreet, reficiat, & fanet aegrotos.
Leuamen laborantis atgrotantis.
v,rtuSf-

Ex gloriofus in peruigilio paTionis fu: re-

ri*. * Jl^cumbens cum fratribus , inftituit & condidic

TTucha

DE SVBITIS CRVCI?. ET CRVCfERIS.'

Euchariliam , vt eos omnes cbaritatis vinculo fibij

anneteret, conne&eretque inter fe, vt fe amore fra
terno laborantes & aegrotantes, dum viuerent, completerentur. Hinc Paulus i.Corinth.io, 16. fraterni
amoris partes pulchr agens , arguit & lmul con-j
uincit , dum fcribit : Calix benediffionis 3 cui benedicimus 3 norme communicatio Sanguinis Christi eft ? (g^
tumis3 quem frangimtts3 nnne participatio Corporis Dornig
m efl ? ^upniam vnus punis 3 vnum corpus multi fumus^
omnes qui de vno pane participamos . Nec quidem fo-l
lm myfterio cadeftis panis vnum hc corpus com-j
ponimus , fed etiam in regno Dei : & idcirc cm|
vicinus morti eft , & homo ad regnum iam appropinquat, miniftratur Euchariftia , cuius virtute cviatkum
fauore ad cadeftem veniat glorioii corporis compoiitionem.
i
Glorioiiim opus Artis Cracis & patientiae,
corona urea 6c laureola.
VErae fraternitatis elogium compofuit pien- Hr*Kt
tifimus Dauid : quam bonum, tfqum w-t%Lcmdum3 habitare fratres in vnum! Sicut njnguentum tn^fj"0'
capite } quod defcendit in barbam 3 barbam Aaron. ^upd^'1}i'
defiendit in oram veimenti eins : cut ros Hemon3 qui
defcendit in mont em Sion. Ulk mandamt Domi-

374 benediffianem,
sACRI sANCTvARII
CRvCIs
PARSSaris
II. pnl-m
nua
@vitam :
infaculum.
chr fimilirudines funt roris cxlefiis 8: vnguenti Sa
cerdotalis , quibus gerinani in C H R I s T fratres

coinparantur. Ros frigidum ex fe , vng'uentum

caliduin , SC ramen tanta vis charitatis , vr quae
inter fe videntur elle contraria, amica faciar, 8: vera
fraternirate connerat. Connerit iraque uatioiies,

conditiones , opiniones , vr nullum fit inter religio

fos fratres diiiidium , vna fit mens , vna volunras.

Qud fi ver fratres efiicit paiiio marryrij , hc in

religiofo reperitur , vt dicere poliit Ecclelia:

gpl-Isl. e 'vera . Haze inquam , vera fra
ternitas dicara 8: confecrata , cui mandauit Daminua

benediianem ( itam 'ii/bue in eculum. Vita hc

atterna , qu eos qui fimiles fibi exifiunt, in xter

num beabit SC coronabit. Ad hanc beatitudinis lau
reolam in corona frarrum fuorum magnus Antonius
ex'cefiit , SCOmnibus valedicens dixit : mi- .

rima.
grat, {t} iam nanterit in pra/nti fieculo Vtobi/bum.
Prodeant in publicum fpectaculum fanti DIO

MEDEs 8: focij , in quibus, velut in fpeculo, ferenris

fufpeulionem anima: SC inorbum forma confpicitur.

EM

Gens inimica Deo toties" c

ai.
.
[
gens ' :mica
Deo e .

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIERIS.

377

EMBLEMATICA IMAGO XLI.

SS.DIOMEDIS ET SOCIORVM
i

'"' R VC I F X RV M

~E X P L I A T A.

ANCTI DjOMEDES, IvLIANVS , PHILIPPVS , EVTYCHIANVS , HeSYCHIVS,

Lenides , Philadelphvs , Menalippvs, & Pentagope flammis, aquis,
ferro & palo adiudicati funr. Quatuor igitur ele
menta, aqua, ignis, terra, & ar , Martyres celo &
Deo caeleftes diuinos pepererunt. Mare fubmeribs produxit, terra fuo ferro catfos edidit, ignis flammis combuftos protulit, fufpenlbs in cruce extulit in
fublime ar. Accedunt ad Martyres qui fufpenduntur in are cruciferi omnes , quorum res in fufpenio funt. Pcndebat in are Paulus cum dicebat: Ni- i.cor.4,4
hil mihi confcius fum3fednon in hoc iufiificatus fum : qui
iudicat me, Dominus e. Pendebat , cum fubiungebat : Caigo corpus meum3 & in feruitutem redigo, i.cor.j,
ne cm dits prdicauerim , iffe refrobus efjficiar. Nefcit17'
mortalis anima; fu; ftatum , nefcit condicionen],
ignoraran reprobus an faluus futuras ft. Hinc la
bor ingens, hinc opus magnum procedit, hinc crux
Bbb

&
i
i

578

envers uns rr.

? 8c fufpen fio nafcitu r_. Potuiffet, ii C n i s v s vo

"ug/fri luitTet, vel in mari fubmerfus mori, vel in terra ple

22:22, 615 capite, vel cremariigne c Hammis , maluir ta
. men cruci aHigi , exaltari, c in media fublimis a

ris regione fufpenfus redimete humanum genus , vr

redempros (nos in fufpeiifo teneret omnes , bono
animo fufpenfos eler iuberet.,` bcn de Deo'fpera
rent
, de feipfis defperarent. Appofit S. Eph'raenil

agens de _Patientia ait . Deber anima rmanem Domini

liqueur, atque crucem eine ferrequotidze, freut

annuiafcrqitum eff: @i non .cruce'm faam, (

3:'

me , non difcipulue. 'Hoc ey? effi

aderendunr amore CHnrs'rr tribubttioneni'ac tenta

fire
tionem
Deo
quamcumque,
ejfe atque
fiue .
manifeam'ue
Hare crux
derribar,
Religio
. Vnde idem S.Ephra:m , agens de timore , ait:

.Qual porro ]! Monacbue? Simili? eMonachur miro ex

alto demi/[o , qui excel/o interuaIl /:
pit , @'fe illi appendit , (d indenenter pro auxilio ad
_Dominum clonar, fiiente, fi dq'ecerit,
'vtriuf
._

que manna Perdiderit , pracipitem illico ruiturum (7

riturum. `.

. _

__

"

_ _ J.

DE SVBDITIS CRVC1I. ET CXVCIERIS.

379

Crux Di ED i s & ociorum , Crux

fupenfanis animae.
DEus in corpore humano animara rationalem infrun$n:
fixit, & corpus ita erTormauit, vt cruris formam referrer. Criix corporis reta eft, qua: animam"**
fufpenfam- habet , certam quidem finis fui, mali
vel boni futuri fui prorfus nefeiam. Quam graue
fufpendium huius martyrij fit , vel ex hoc intelligi
poteft , quod eft apud Ecclcfiaftem cap.?. Sunt iufti
Atque fapientes ,

opera eorum in manu Dei : ig) tarnen

nefeit homo vtrm Tel odio dignus fit, fed omnia in

futurum feruantur incerta 3 eo quod ajniuerfa qu eueniant iuo

impio, bono ffl malo, mundo & immundoj

immolanti ojiStmas & facrificia contemnenti : ficut bo-*

nus , fie " peccator vt periurus , ita 7* qui ueruni
deierat. Hoc efl pejfimum inter omnia qua fub foie fiunt.
Siquis in terra premitur, contradiction is aquis fubmergitur

igne perfecutionis-aciuntur i AflWtt*miur4/.

tyrium patitur, hoc eft magis laboriofm , fed glorioium nefcire fe , dum hec patituf , an dignus fit1
amore telodio , feite quo bbores iftl^pfcf*nr,
& labraftcciwdedQanr.' -.: p r.v, -.'mvmnrii.i.i:!
i

T
' '" V " 1
I

Bbb t

Crux

$8o

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS t.

Crux Diomedis cibciorum, Crux
.'. a:grotantium.

mrumiu. /^4Mnia elementa, qua: contra Diomedem &

tum i
I- .
r
r
. v^/ loaos conlpirarunt , conlpirant quoque in
' xgrotum , incerto iimul cuentu. Quamdiu anceps
res, & in ambiguo eft, manet in fufpenfo a:ger, iam
melius iam peius habet, modo viuit mod prit, ex
quo ft vt anxius & afflictus aeger in vita: mortis
medio contitutus, totus pendeat. Hoc fufpendium

jfai. 38,

patiebatur , cura extreme laboraret, & pofitus in

confn io vita; & mortis ailrcrer Ezechias ; Attnuait
funt ocult mei, fujpicientes in excelfum. Domine, vim patior, refyonde pro me. Pend et aegrotus ad meritum , fi

iuftu* fit ; fi vero iniuftus, ad pcenam & fupplicium.

i.Keg.u, Sufpenditur more peccatoris Abfalonis, qui pendulus quercu periit. Pendebat ad meritum in extre
ma infirmitate Elifabetha, qua: in mortis agone pofita, ficut eins hiftoria narrt , aTerebat : V^ondum
ego quidem aliquid certitudinis accept Domino, verumtamen iuflum et ft habeam foicitudinem anima , vt
dtfonam de its qua pertinent ad exitum meum. Da mi
hi iuftum virum , in quem omnia elementa confpirenr, vexent, & affligant morbi , inter febriles ardo
res & dirorum tormenta ingenria dolorum , hace cogitatio

DE SVBD1TIS CRVCIP. ET CRVCIiERIS.

381

gitatio quid de fe futurum fit, magis animum follicitat, oretque ille proptere : Rex nofter crucifixe,
qui in cruce & aere pependifti, & Sanchos tuos pen
der voluifti , refpice fufpenfum egram in vitar &
mortis confioio , quid de fe futurum , nefcium , totumque proptere follicitum. Quis follicitus non
fit, cum nefciat homo vtrum amore vel odio dignus
fit ? Soletur tarnen feipfum , qud Deus non vult
mortem peccatoris , fed mauult vt conuertatur , c'tf,r"an~
viuat. Soletur feipfum, quod dihgentibu* Deum .$,
cooperantwr in bomm , etiam fufpendium , vt maius*8,
apud Deum fibi meritum acquirant* Eapropter fan#us Iobus, cm grauitcr aegrotaret, aiTerebat : Blegitidb^.
fi*>e?idium anima mea. Vbi fufpendium eft, ibi & defperatio eft , & quidem Iobus de feipfo defperabat,|
vt omnem fuam fiduciam in Deo fuo ftatueret.Collocauit illam, cum enumiaret, Dauid : Mihi autemv\.7t,
adbarere Deo bonum e s poner in Deo meo Jpem .
Pendebat fe & Deo fandus Rex, pendebat a fe &
diffidebat, pendebat peo fuo & confidebat."Hoc
fufpendium anima patientis Iobi fibi voluit, & velle fibi Cbriftianus & poteft, & debet.

Bbb 5

Le-

382

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS .

. Leuamen laborantis SCaegrotanris.

Exgloriofus fufpendium in cruce elegir, vt

"w

eleros fuos 1n fua fufpenfione folarerur 8:

citaret. In hune euindein linem facram condidit

Eucharifiiam, quandoqiiidem certum incerta. fal

uationis noiir pignus altaris Sacramentum concef

fum . Exclamat proptere Ecclelia: 0facrum canui

uium, in qua CHRI STV s fumitur, _recalitur memoriapaf
fianza eine, men: ytntpletur gratia , @futura nab gloria
pignus datur. Sacrum hoe pignus talis conditionis
; vt fi quis de digna eius fumptione 8: perceptio

ne certiis fiat, fciat eert fe die in eo fiatu , cui vita

:trema refpondet , cui fuir'ima .gloria debetur. Acci

. pit hoc pignus arger',vt illud deponar obiturn
apud Deum , qui liberans fuam , lideli-feruo.

viram 8: felicitatem rependet.

Gloriofumppus Artis Crueis parientiat,

`
`corona. aurea SC laureola. _' . .
~

:
prendunrur inare Marryres , 8: rorquenrur:
ba
:lgpfgfj
lufpendirur in- incertum anima, 8: patitur Ina
. gnum tormentu in. Grande martyriuin , du m nefcir
i
vtriini amore vel odio digna exiliar. (Lu/d fi certa
fpes,l duin differtur , animam , incerta omuino
lb

expera

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIPERIS.

$85

cxpe<5htio maiorem afferet afflitionem. Certus de

ftatu fuo Paulus erat, & cum adhuc cxpccaret, grauitet cruciabatur , & inter medios cruciatus in cla
mores prorumpebat, & dicebat : Jnfelix ego homo^^-7,
quis me Itberabit de corpore mortis huius ? Seen rus erat
Apoftolus de fua felicitate , &c tarnen fe infelicem

iudicabat , qud cum cuperet diffolui , efle cum

Christo & regnare , coronatio eius futura procraftinaretur. Certus & fecurus erat , cum diceret:
Sic curro 3 non qua m tncertum : & ob certac fpei dila- i.cor.s,
tionem fecurus abafflictione non erat. Si fpes certa
torquet animam , expeftatio omnino incerta erit
caufa maioris & acerbioris martyrij.
'Jn hoc ?irituali martyrio, vt ait Iuftinianus cap. 16.
de Monaftic. conuerfat. cum reluc7atur Christi
eruus 3 ne fuccumbat, yterque homo, caro fcilket * jf>iritus y crucigitur -3 ft) m diuina njirtute humana in ta
li confltSu infirmitas roboraretur , proculdubio deficeret.
Trabet autem pradium diuina misericordia homini c
opprejfo , nunc hoem repeliendo , nunc virtutem fortiter
reendi pr&ftando , nunc dolores (jf flagella mitigando,
nunc guum interna pacts infundendo, nunc celtudtnem,
immentatemque aterni vic7oribus repromijfo lu- 1
mine quodam inejfabih pateeiendo. Sicque Jjtiritus fk-Lm.*
pientia de rcgalibtts fedibus iirans in corde afflicli quando
'' .

a>ult}

'584

! sANchARII chcIs uns II.

fvult , gg quomodo vult, eumdem ab inanti prefura re-`

: Hate Iuliinianus cum fufpenfa anima

agens, ne defperet. Hue pertinet monitum illud ex
ttemum , quod moriturus Antonius difcipulis fuis
tradidit : ncerta conditionu' ancipitem quotidie
umu. pertrat'ate , calee fvobi': premium fine cuntatione
tribuetur.

.Prodeat in publicum fpctaculum fanctus Gir

MriLLvs; in quo , velut in fpeculo laborantis cum

CHRI 8: imul atgrotantis forma confpieitur.

___.-. 1_-_v_

.wn`-. c_m

A.. _

Terrain

i
xtr

qcm;_

In gemmo cau ufiorzs crit.

L

_-_-

_'-

___ - ._.._

-__.-.

__._

v.

_ mi szDITrs CRverr. sT CRvCIrERIs.

387

EMBLEMATICAIMAGo XLII.
S. GEMELLI CRVCIFIXI
EXPLICATA.
I

a, ' 'pt ANCTvs GEMELLvs , imperantelulia- Meupp..

no , multis pnis Se'tormentis`affliclzal giff

i' rus, ailiecrus demurn extremo crucis fup

plicio , Ancyra: in Galatia victor ad ccc
lum migrauit. Nullus Martyr , priererCHRIsTvM,I
folus in palIione fua certauit , CHRIsTo foli fas eli
dicere : Torcular calcaui lue, de <geritibuar non e 'vir mum.

mecum. Nullum adiurorem habuir, nullius fublidio

indiguir. Ceteris Martyribus C H R I s T v s prxii sympas@
in tormentis Se in laboribus fuit, auxilio Sc pratfidio gmini@
iuuit , animos eorum aceendit, virefquc in certami }?
ne dedir. Non tam nomine GrMELLvs quam re-m'

ipfa gemellus etat, in quem Iulianus defuiit. Mul

tum quidem inrercedit inter cruciferos CHRISTI,i
Sc baiulos crucis mundan. CHRIsTvs cruciferumv
[ nurnquam deferit , adeii femper laboranti,
qui Se dicit : ip/ in tribulatione. Vnde Ht,Pfals,
.
.
.
u 5.
qud Paulus de fe fateatur, Omnia pojfum in eo, qui me Phiip.

confbrtat. Mundus ver patientem baiul fuum mI 3

_nim curar, omni prorfus ope auxilioque deiiituir.
Q

C_cc 2.
__..

Ve

588
Eccie. 4,

sAcRr - Cvais initie-iii.A

/012, mundano fcilicct homini, quia, cum ceciderit,

*DI

inon liabebit jubleuantem '. Contigit aliquando , vt

@magnus Antonius, diram ac duram luctam cum te

itro daemone paiius, amanter expoitularet 8: poitu

{iaret a CHRI , vbinam tempore confiictus fuif
ifet. Refpondit Dominus , cum Antonio iimul cer
raiie , 8: ipie cum victoriam 8: triumphum repor
tafie Cm ita fe res habeat , GEMELLvs hic cruciii- i
xus , GEMELLVS ecrueifer CHRisTI eit.

Crux GEMELLI, Crux CHRisri 8:

hominis parientis.

Eminus Paulus etat , qui ferens crucem cla

um a'fls

uniniabat, Non ego,fedgratia Dei mecum. Hic idem

Lemus, Apoitoius , cm fpiritaliter iiias proies parturirer,

C l.

, gemellas iingulas edere nirebatur, 8: enitebatur. Fi

lioli mei, quos iteriim parturio , 'vtfrmetur CHRI sTvs

in rvoluit. CHRIsTvs ipfe de nequaquam dixiiiet, i

Matth, ego evobifcum fum 'i2/que ad con/iimmationem faculi,

n'

niii nobis adfuturus ita effet, vt per aiiiitentiam gra

tia: ( gemellus vnufquifque noitrm eiiet euaiu

rus. Perdinandus 'Rex Caitell cognomento 8: ipfe

Sant'ut, timor 8: terror Maurorum ,. Carliolica: Hdci
glorioius propugnator , geminus etat', qui icriptum

in vexillis praefcrebar
: Dominue miln adiutor.idem.
i-Iic
i - fr '

i-

De szDITIs chcIr. t'r chcIrtRIs. 389

idem adiutot tuus. Ergo cm crucis onus expendis, .

8: te imparem ferendo conlideras , memot cris iiimn"

CHRIsTI Domini, qui virtutis fnac praelidio cruci
feris fuis allifiir. Occurrit Augullinus libro de Sym
bolo, 8: monet: Si virer tua in pugnando fune parue,
.CHRISTVM inuoca Saluatorem, CHRIsTvM inuoca ad

iutorem. Dum te proexerit fideliter inuocantem, qui pro

te !!! in ligno _, fvioriam d coronam pra

` Parahit in calo.
Crux G Mr. LLI , Crux aegrotantis.

Vi iaeet in lecto erger, ii C H R I s 'r v M apud -

tum anis

fe habeat, in fe quidem gemellus di, 8: cum ?

Paulo dicere potefi, CH R I s o conxue jum cruciv'd'iiahe.

poteii Iimul 8: cum Dauide iatare , timeho talam

mala , quoniam tu mecum es. Deus efr, qui alfirmat de
_ `fe , Cum ifi/juni in trihulatione, 8: quidem cum t-ribusPlw,
' pueris adliitit in medio fornacis, cum Patriarcha Io- is'
fepho vintus in carcere man fit : In "vincqu non dere-Sauro.

liquit . Nec Paulum aegrum deferiit , cm fcri- x4'

pferit ipfe z..CorintlI.II. Lihenter igitur <gloriahor in in
firmitatihue me , 'vt inhahitet in me 'virtue CHRISTI.
CH RIsTvs ipfe eff , qui de fe ipfo teiiatur : : Matras,
fuolui congregarelior tuo: quemadmodum gallina congre- 7'

gat puller/uo: , @e noluii. Haec fingularis pietas indi

__ _

Ctre 3

A`'ra

$90

SACRI SANCTVARII CRYCIS PARS II.

ta huic domefticas aui eft, vt cum infirmis pullis infirmetur & ipfa ,.quemadmodum expendit Augufttnus Tract, in loan. Videtis autem 3 fiatres 3 quemadmedum gallina infirmetur cum puis fuis. V^ua alia auis3
quod fit mater 3 agnofcitur. Didemus nidifican pafferes
quoibet ante octdos nofiros 3 hirundines 3 ciconias3 colum
bas videmas quotidie nidificare quos nifiquando in nidis
njidemus 3 parentes ejfe non cognofcimus : gallina vero- fie
infirmatur in pullis fuis , vt etiamfi ipfi pulli non fequantur3

filws non videos3 matrem tarnen intelligas. Quod

fi ita fe res habeat , cum Christo infirman quis

non gaudeat ? Gaudebat D.Bernardus, qui Serm.i5.
in Cntica dick : Optanda infirmitas 3 qua Christi
zxtitat* virtute compenfatur. uis dabit mihi non folnm infirma*

ri3 fed ( deitui 3 deficere penitus memetipjo 3 rut

' Domini njirtute fiabiliar ? Etil morbo & morte ipfa
a;grotus iuftus deficiat , aim apud fe Christvm
adiutorem habcat , non eft cur timeat , fed habet
caufam 3 vt animse oret & fupplicet : Rex nofter
crucifixe, qui torcular folus calcafti, & focius Mar

tyrum in fua paffione fuifti, affifte mihi aegrotanti.

pfai.11,4. jqam et ambulacro m medio vmbra mortis3 non timeba
mala3 quoniam tu mecum es.

Leua-

_ne -. er envcirrRIs. 391

Leuamen laborants 86 aegrotantis.
'Ex _gloriolus vocat nos ad ferendam lecum

crucem. Si qu l'milt _ me fvenire , abneget 0-211?

metipm,~@tollat crucem quotidie, f/equatur me.,f'_'f,i,',

Hic iple `Rex in lacra colloeauit le Euchariliia , non

.lolm vr nobilcum lemper ellet, led etiam vt nobil,cum laborarer. vnde 86 dicit: Ecce ego 'vobifcum fum ,
_fufque aol con/itmmationemeculi. Et cm lecum labo- zo'
Ytanti dicat CHRIsTvs, tollat crucemiam quotidie, vt

86 cumillo iple quotidie laborer , orare Pattern iu

bet , Panem -norum quotidianum da noba't bodie.
mmh-6,
manducat hunc panem , myliicus Gemellus. eli , l`1=x L
_quidem CHRI sTvs ait: @i manolucat meant Carnem, roman.
) bibit meum Sanguinem, in me manet, @I ego in illo.

Nouerar ita elle S.Nicolaus Tolentinus, qui extremo

laborans morbo , lacrum libiViaticum pollulabaryinim.
vr 86 dicere pollit in holles. Dominua miki aaliutor, ) Nal-x 17.
ego cle/liviciam inimicor meot.
7

Gloriolum opus Artis Crucis SC parientiat,

corona aurea SC laureola.

CHRIsTvs occidirur in crucil-ixo , CHRIsTvs HMM*

_

_ miem be

patirur In crucifero , vr gemellus vterque exI-

Prat. Cum res de prmio clclii agirur, lolus Marryrrimar.

cruci

3
i

>1

SACR SANCTVARII CRVCIS PARS II.

crucifixus, folus & crucifer patiens laureantur & co

ron antur, Teftis mihi Paulus eft , qui dum eilt in
laborious, vnus erat, &geminum fe oftendebat, Sc
4|. dicebat : Omnia poffum in eo qui me confortt. & alibi:
i.cor.15, \U^on ego y fed gratia Dei mecum. Hic ipfe cm agit de
jcorona & de laureola , fatetur ingenue : Repofita eft
*1. \wihi corona iuitia. Secs in caftris humanis plerum
*'

que accidere iblet, in quibus gregarij milites robore

virtute fu profternunt hoftes, hoftilefque debellant aciesj & tarnen, cm duces & Imperatores parum vel nihil geflennt , fibi vi&oriam adferibunt,
ibi palmam &lauream arripiunt , vt dicere miles
queat , Tulit alter honores. Honores non aufert , qui

[an.,

feruienti ibi dicit : Si qu mihi minirauerit3 honorific

\cabit eum pater , qui in edis efi. Hin factum eft,

vt cum fe gemellum in leto conideraret agens anii.Reg.i.t.mam Carilephus Presbyter aflreret : Confirmatum e
Extrema
1
'
.
J
J, i
verba mo- cor m Dommo 3 & exaltatum e cor meum in Deo
rientis.
t
Jalutan meo.

Prodeat in publicum fpechculum fanctus Phi

lemon j in quo, veluti in fpeculo, forma attentio
ns & aegritudinis confpicitur.

EM-

`
l

_t

_t+_____

__.___-- -

__

___

__

_'

n_n-v--

_-

_-

-_

--

___

_
r

:y

`.

lI
i

l@r,

Ia

;
'

. _1-_ .

f-

'

.=%_:'

: Figc, citi

Ilot

as.

.-

fia ata tuitt.

i 43
I

l
I
l

|
-

__-|
!
I

-.

_.-

*___
.
I

__

--.~

QU

DE SYBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERS.

395

EMBLEMATICAIMAGO XLIII.
S7PHLEMONIS

CRVCIFIXI

EX PLI CATA.
ANCTvs Philemon martyr fub Caefa-
re Aureliano , & Praefde Feliciano atro- Menig.
ci a tormenta pafus , in crucem a&us , & ManyioL
ictus in capite clauo, clauum fortuna: fu;
fliciter impofuit. Contenderunt Philemon & Felicianus de confequenda obtinendaque felicitate, Felicianus agendo, Philemon pariendo : victus eft
Eelicianus, vicit Philemon. vir qui fujfertucob.n
tentationem , quoniam cum probat w fuerit , accipiet coro- 1
nam vitx. Felicianus reipfa infelix , at Philemon
felix euaft , qui rotam felicitatis fu*e gloriofo clauo
fxit & ftabiliuit. Hic clauus diuerfus ab eo eft, quo
fortis Sc animofa Iahel tmpora Ducis Sifara penetrauit : Siniram manum mit ad clauum -, . & dexteram UL^u*
adfabrorummaeos) percutque Sifaram3 qurens in ca
pte vulneri locum, & tempus valide perforans. Inter pe
des eins ruit. Philemon more Christi in cruce *
at, ruit Sifara. Nemo quidem eft, cuius caput cla->
uo confixum non fit. Si mundanus & terrenus ho-^^.'"
roo exiftac, caput eius deorfum vergit t inclint in""'
Ddd .

rei>

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

terrain , & terrae affixus inftar Sifarae cadit , ac ruit.
Si iuftus ac fan&us fuerir, caput in altum erigit, re
bus fupernis adhxret , & quaii quodam clauo earum meditatione & conuerfatione tenetur. Tcnebatur in cruce Philemon, tenebatur Paulus, cm diPh.},to. ceret, Conuerfttio nora in cdis e. Christvs elatus
in altum cadeftia meditabatur, & Paulus, qui dicit
Gai.z.ip. c {"C) Christo conxus fum eruci, more Christi,
fublimia firma fixa mente fpeculabatur.
.

Crux Phile m o ni s, Crux Tandas

attentionis.

....

lum'ZT I ?^ delicio ortum & originem habuit,

bmivifjyt vaga mens coj-itationes colliere , teuere
Hend.
"^^^^
O
O.

*
rprorfus nequet. Non datur facile modus tenendi
cogitationem , per diuera loca difcurrit , per varia
diuagatur obiecta. Iam domi , iam foris , iam in
templo, iam in foro, iam in caelo , iam in terra di}..- \ tierfatur. crux exigua non eft caeleftibus viris,
qui terrena bona contemnunt, affebant cadeftia, &
tarnen, cum minus cogitant, in oratione & meditatione diuertit animus ad ea quae mundana & pro
fana funt. Crux ifta grauis erat contemplatiuo Hieronymo , qui cm effet in folitudine , tenere cogita
tionem non poterat , quomins ad Romana theatra
aliquando

I-DE SVBDITIS CRVCIP. ET CRVCIFERIS. Jj?7

aliquando diuerteret. Rogandus Deus eft, vt caput,
in quo mens (nam federn habet , fepofitis aliis curis,
vni rei attendat, cui attendebat fedens ad Christi
pedes Maria, non fie Martha , cui di&um legimusi
^Martha 3 Martha, follicita es, ffi turbans erga plurima: *
porro vmm efl necejfarium : Maria optimam partem de-*1
git3 qua non auferetur ab ea. Non poterat illa auferri,
quoniam pedibus Domini caput , mens, & cogita
do Marix adftringebantur, &quod amplius eft, affigebantur. Arfixam fie animam ee cupiebat fantus Ephram, cirn ageret de luta fpirituali, ac diceret : Attende tibi ip, Frater charijme , ne in tu orationibus extoaris , " hue iucque mente euager , fed
cm precaturus ad Deum accejferis, magno cum timor
defiderio coram ipfo con'ft'flas. Eo per omnia veluti cale-
is Angelus in oratione , ft} viriliter in agone decerta3 "vttu.
oratio tua t fanca munda , impouta & immacuiata.
Crux PhilemoniS, Crux segrotantis.
Lauus capitis infirmo eft . cm lelo arfixus mrumtn1
tumartii
inhxret , &: ranone ohcij fui audire cogitur, bent .
quae: caput laedunt efrangunt. Clauus capitis infir
mo eft , vt cm aliquando lubeat, & velit quiefcere,
clamantium ftrepitu , vel etiam prsecepto Medicorum optato fomno priuatur. lauus capiti infixus
7

Ddd 3

'

eft,

$>8

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS .

eft, cum Rindere preces cupit , nee tarnen prae capi

tis dolore licet. Cm fit in hoc ftatu arger, meminci.Cor.j, rit dicentis Pauli : Orabo >iritu3 orabo o* mente : mepiai.44,i. minerit canentis Dauidis : ruclauit cor meum verbum
bonum : oret fpiritu, oret corde, oret mente : Rex glo*! m riofe , cuius vertex facrofanctus perforatus fpinis acutis eil ad inftructionem , & fimul confolationem
Marryris Philemonis, confolare capkc dolentem,
& penitus deficientem , corde orantem , & opem
fuam implorantem & expecbntem.

Refpondcnt

fibi membra , & caput perforatum Philomenis*,

manus liquidem & pedes , totum reliquum cor
pus crucis ligno affixum eft , & imiliter confixum
clauo eins apparet caput. Accidit ita aegrotanti , vc
cum caput diris doloribus angitur , cetera quoque
membra segrotantis capiti fuo condoleant. Qupd fi
capitis dolor per omnia pertinet membra , neceue
quoque eft vt & virtus patientia: pertineat. Cum
D.Bernardus extreme fem laboraret , clauus doloris
capiti affixus erat: cnmque Godefridus venerabilis
Lingonicae fedis Antilles multis cum illo ageret,
attendere poiec seger ad ipfius Antiftitis admirationem , refpondit paucis Bern ardu s : J{ ntirer, ego
enim iam non fum de hoc mundo. Philemon de hoc
mundo non erat, qui pia faca tulit , ideirc farp
Deus

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIPERIS.

JP*

Deus acerbos capitiso dolores immittit iacenti in le<Sto homini, vt cum nequeat ille attenderc , in fimilitudinem pi&urae caput confixum habeat, & fateatur de i : Sgo Um non [um de hoc //. Recipiat fe ad
cordis & pectoris fui facrarium, in quo Deus cum infirmis agit, & infirmi Deo loquuntur. Gaudet Deus
iolitudine, vt & anima ibi attendat , & ipfc animar.
Dttcam earn, inquit, adfolitudinem, ffiloquar ad cor euis. oft* *,
Lcuamen laborantis &grotantis.
REx gloriofus , cuius caput fpinis perforatum
& fimul coronatum eft, noftra: fie attendit riu.
tedemptioni , vt efe fui immemor videretur. Hic
ipfe gloriofus Rex in memoriam facrae pafionis , &c
mul fuae attentionis reliquit venerabile Sacramentum, cuius virtute pofitus extra fe, non folm ternporalium rerum, fed etiam fuiipfius penitus obliuifcatur , vt foli Deo internus & attentus fit , dicatque
diuino refetus cibo : Jhd mihi e in calora te qutdwA-iu
htolui fuper terram ? Compertum eftquotidiano ex-*5'
perimento , vt poft acceptum Viaticum homines VUticum.
alias rebus mundanis diftrati ita fe colligant & recipiant , vt attendant carlo & Deo , cuius creaturae
funt, & cuius pafionis gratia acceperunt corporis &
animas redemptionem*
Gio-

400

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

. Glorioium opus Arris Cmcis & patientiae,

corona au rea c laureola.

hj j*

*
-.-..i

Aput Philemonis Christvs erat, & capici

j - \^>fuo attentus,fb illo vulnerato vulneran &c ipfe

indi,

voluit, & diram mortem fubire. Attentus Martyr attentos nos eile cupit,vt pailionibusRedemptoris cum
ipo communicantes, etiam cum ipfoin reuelatione
glorias exultantes gaudeamus. Igitur tamquam ftrenui bellatores , quodlibet tentationis genus lacri animo & virili toleremus. Neququam vereamur ad

.... tempus membra Christi ub Christo Sc

Christo pati. Breuis eft pugna > & fine vilo dilabens interuallo ; remunerado perpetua & multa nimis. Exempla nos roborent Sandtorum ad patien.
bau 4/- tiam, & innocens vita crucifixi. eft felicitas- no'intitmi.
ftra , haec laurea , hate corona , vt cuius myftica liimus membra , in laboriofa paflione fimus partes
principales in gloria & remuneratione . Hinc orta
Extrema vox extrema facri martyris Platonis- i' Mihi
virba
Christvs'; * pro ipfo mon lucrum o* gloria.
'ientist

Prodeant in publicum fpe&aculum fandti De*

Martyres crucifi&i ;jin quibus, velut in fpeculo, cuftodia; Decalogi & morbifonna confpicitur.
EM-

 ad 1776101:

VItales

'

miras

Struct' vt' ttt fl''loyol25.

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIPERI8

F'

EMBLEMATICA MAGpXLlt

SS. D E E M
!

40$
.

M AR T Y R V M

' R cTfTx o RV Ml'" "

e ; X
l tctti;"
: . p1 '"
* *' -' <I:

'

HEOPOLI fub Cofrhoc Rege DECEM Ado.

Chriftiani comprchenfi , ab impiis Sa- AlartyroL
racen is decern crucibus affixi , agentes
de impiis &c de impierate triumphum^
vitam iuam concluferunt. Confonant ibi Decalogus legis diuina: , ^Denaryas .Confeflbrum , & quidem rec"l , cum verum fit quod Damianus Sermo-*
ne de Inuentione Crucis affirmt : Pericuum e,
quod ipfa tabula Legis Crucis Dominica pratulerunt'h

cramentum. Denarius enim numerus per tteram X. de-*

gnatur , qua non tantum exteriorem crucis pratendii
imagmem, fed myicam eins quamdam videtur indica
re virtutem , ^videlicet 3 quod pr acepta veteis Teamenti
Euangelica legi copuUrit Dens : tee Dauide , finxit labo- Pftyjs
rem in pracepto. 'Nc nos perfugam laboris cuftodiam
legis omitteremus , Deus ipfe fa&us eft homo ,
que ad mortem crucis obediens. Quod fi denarius 2"JK
numerus performam crucis fignatur, Xpi qui RexJ(jjV
ummae gloria: eft , hunc eumdem numerum facroi,
Eee

fuo

44

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

fuo nomine prarferr , & crucifixus perfc&am obedientiam Decalogi exprimit. Quare Xpi ipfe lib.r.
Reuelat. cap.ii. fuse Birgittas dixit : Jhtia
extene funt cum clauis> proptere opera tua, qua figuran-;
tur in manibus, extendentur ad pauperes, & ad pracepu
mea. Crucifixum Christvm fuum bjecem Martyres contemplad funt, & ad eius formam parien
tes pro fan&is Dei legibus fanguinem fuum profuderunt, & cruciferos monuerunt , vt legalem cru
cera fecum fumrent & portarent.
Crux dec em crucifixorum , Crux

cuftodiae Decalogi.

- ~V\ Es vna crux eft , ex duobus lignis compacta,

-\_ denarij typus. Lex quoque Euangelia vna eft, qua: ex duabus praceptionibus charitatis
i & proximi componitur ac refumitur. Hande
ra imul & crucera ibi imponi precabaturDauid
pfai ne, jReXj Legem pone mihi Domine. Lex crux eft, crux ara,
zxtitati in qua religiofus cuftos legis feipfum per obedien*.

tiatn immolt c facrificat ; cum i.Regum cap. 15.

dixerit Samuel : Numquidvuk Dominus holocaua, @r
nsiimas, ft) non potis vt obediatur voci Domini ? Melior e enim obedientia qum , (jr aufcuttare magis quam offene adipem arietum. In hanc quoque fententiam

DE SVBDTIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

405

tcnriam loquitur Ecclefiafticus cap.4. Cuflodi pedem

tuum mgrediens domum Dei 3 & appropinqua vt audias.
Multo enim melior efi obedientia 3 quam ultorum viSti-.
ma. Di&orum rationem reddit Gregorius lib. 36.
Moral, cap.11. Obedientia viiimis iure prponitur, quia
per <z>ic~Iimas aliena caro 3 per obedientiam vero a/oluntas propria matlatur. Tanto igitur quifque Deum plat,
quanto ante mu oculos3 reprejfa arbitrij fuifuperbia3 gladio pracepti fe immolt. Quot funt p recepta , tdt gladij , tot cruces funt , & decies fe immolt homo,
jcm Decalogum legis cuftodit & feruat pattens. Ait
enim Ephram Orat.r. de Patient. Pattern in exequendis mandat obediens efi.
Crux dec em crucifixorum , Crux
.

aegrotantium.

DEcem funt prascepta Decalogi , quae fub vnai^wdile&ione comprehenduntur: Tlenitudo legis efiTeiZ'
dileSio* Quamuis varij morbi , & diuerfa: fint aegri-R0m'*lb
tudines , in vnum amoris morbum conuerti pof-!ie*
funt. Laboret quis febre, ftomacho, capite, latere,&
ceteris id genus infirmitatibus ; il tarnen iuftus fit,
& propter Dei amorem mala patiatur, dicere fas eft,
Amore langueo. Ad vnam amoris crucem decern legis Cant.i,j.
mandata referuntur , & in vno charitatis languore
Eee 3

om-j

406

SACRI SANCTVRII CRVCS u.

Oinncs inorbi conrinenrur. Et quidein Paulus Apo;

Learn, Prolus , cum rogarer , .Quilt inrmatur, @H ego non in.
9'

lirmar? quzafcandaliQitur, (daga non War? amore cha

ritatis ardebar , SC in vno amoris morbo morbos

Loom, Omnium complerebatur, ac fuliincbanbaritae pa

4'

tien: a) SC quifquis languer amore, patiens in mor-_

ricami bis erir. Felix morbus qui procedit ex amore , infe

$"' lix ille qui ex defetu charitatis ( originem du
, cit. Liquer hoc in paralytico , cuius meminit loan

-- nes. Erat autem quidam bomo ibi ( oa anna.:

babeni in inrmitate fifa. ch infirmitas ex defeiii

ainotis debiti procedebar,cm afferat S.Au guiiinusr

Si erga quadragenariua numeru: babet perfianem legi?,
@e lex non impletur nifi in gemino precepto cbaritatza,

quid miraru' quia languebat, quia ad quadraginta duo mi..

nur babebat Nec darur ambigendi locus , qud

langiiidus ille ex violarione legis infirmaretur , cum
; mulr pli: dixerir illi CHRIsTvs: Ecce [

fat'ua es, iam nali peccare, ne deteriua tibi aliquid cantin

gat. Cum hic paralyticus ex defeiu ainotis in pro
xiinum laborarer , miriim non quod in argriru

dine fua non haberer ille hominem , cuius minifie

hmm. rio vrererur. Haminem non babea, inquit. Luit debitas

puas ger , cum ab homine deferitur, cui debi

non foluir amoris. Homo derelius ab homi
`

ne,

I
DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCFERIS.

407

, clementiffimo Deo , quem diligere debuit, nec

dilexit, non dferitur : accurrit argrotanti, ac dicit:
Vis [anus fieri? Impertit acgrotanti fanitatem, vt ver-ia4.tf.
bis blands alletus, & beneficiis attra&us difcat di
ligere Deum , &ex eius amore omnes labores , omnes morbos fuftinere , ficut &c patres fuftinuerunr,
quorum exequias clbrt S. Ephram , & ait : Ange
lt Santtos felices beatos predicant & ad eos dicunt:
TSeati efiis vos, qui Christi amore ft) dederto 3 bene
prudenterque magna cum Vera patientia fcapham )firam tuo mandat Christi optim direxbis : quapropter ad tranquiUum Um portum perueniis >
Christvm recepiis 3 quem tantopere dedera &
ama. Quam bona t medicina , exacta legis cuftodia , vel vnus agnouit ethnicus Euripides in Bel
lerophon te. Morbi mortalium, in quit, altj fjxmte s &
($r nora culpa fiunt3 altj diumitus immittuntur> quibus lege medemur.
Leuamen laborantis &C aegrotantis.

REx gloriofus XP2, qui Dccalogum legis no-r>//*minc iuo pracfert , &eius obferuantiam lega-'Xrf^.
km in cruce fatis oftendit, vt taedium eius obferua-!
tionis noftris cordibus auferret/acram inftituitEuehariftiam, cuius virtute cor humanuni excitatur &
'-

. *

confr-

408

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

confirmatur , vc tempore profperae aduerfaeque valetudinis legi diuinae amciatur, & per cuftodiam
Decalogi denarium diuinum , cuius pignus Euchariftia eft , lucretur & confequatur. Conueniunt in
ter fe Decalogus &c Euchariftia , quandoquidem inftitutio facramenti vocari folet wandatum 3 & idcirco fie appellatur, quia tunc Christvs legem amoloan, i j,
7-

ris fanciuit : mando Vobis , vt diligat imicem. Et

quidem ad vnam & eamdem fummam amoris De-

viMUum. calogus legis, & myfteriura Euchariftia: rediguntur,

& vita decedentibus fimul prxcipiuntur.
Glorioiim opus Artis Crucis & patientias,
corona urea & laureola.
Homr*ut T Ex Decalogi intra Sanfta fan&orum feruabaarttm be-

1
r
nil
I
nivim- JLtur , & in Altari fummo cuftodiebatur, vt vel
ex loco ipb colligeretur , fanctum cfle iacrificium,
quo quis per Decalogi obferuationem fe dicaret &
confecraret. Legis huius, quae fit per obedientiam
oblatio & immolatio conditionem dclart S. Lau
rentius Iuftinianus cap.^.de Contemptu mundi. Lex
obedientia 9 tjua Deo in paradifo prim efl iniuncJa rentibw 3 ft} qua per Moyfen 3 mbente Deo , eft inftituta
Hebra 3 $> qua per Christvm eft prarogata fidelibus 3 facia eft merendi feu demerendi occao 9 obedtent'ue
dtfei

DE SVBDITIS CRVCF. ET CRVCIPERIS.

40P

difciplina, liberi arbitrij dotfrix3 dejderiorum cordis propalatrix, & cuodita perenn vita brauium.
3 inquam 3 lex > tarnetfi per diuerfit Atem temporum nomina yaria fortiatur, vnum tarnen habet ejfeclum3
idemque merendi initutum 3 excepto quod legem natura
atque Decalogi in hoc praceUit lex gratia3 quod obferuatorem fuum tranfmittit ad calos3 cetera autem minime quoniam iui 3 qui in ipfis militauerant Deo 3 prafiolabantur
Christvm in came atemurum 3 qui futur erat Pri
mogenitur mortuorum , Ecclefia caput 3 Dei & hominum
mediator 3 redemptorque 3 ante quem nemo dignus fuerat
transferri calo. Transferuntur iam poft Christvwc

Decalogi obferuatores , qui ex lege ipia Decalogi fibi conficiunt crucem , in quaDeo cadi immolati &
confecrati componuntur , vt veftigiis Christi in
hrentes , caeleftia exemplaria ingrediantur, vbi cuftodita lex habet & prsebet aeterno vita: brauium.
Plenitudo legis, dile&io eft : &quifquis eam virtute
dilectionis impleuit, gratuletur bi vel in ipfa -1"^**
ris hora de accipiendo ftatim brauio & denario, cum
Polycarpo , cuius extrema fuit illa oratio : Vater di- Extrem
lebTi ftj benedicTi Fitq tui Iesv Chri sti , per quem tuiJi^
cognitionem accepimus 3 gratias tibi ago 3 quod me huius
diei

hora celebritate donafii. Sic dum ad mortem per-

gmt (inquit S.Dionyfius Ecclefiaft. Hierarch. cap.7.1

410

'SACRI SANCTVR CRVCIS PRS .

5.1.) qui fanam traduxerunt, ad 'veras Dei .

mi :one: intuenter, quarum 'veritatem quodammod in re
furree'ione iam conexerunt, cum rma {l} vera /pe <gau
dioq'ue diuino ad terminum, tamquam adnem

taminum, proei/Euntur; quod certfciant, jiu omnia,pro

pterfuturam retrreionem in tuto fire in illa

_fea aternaque 'vita beatitudine.

Prodeant in publicum 'fpetaculum fanti IGNo

TI crucixi; in quibus, velut iny fpeculo, ignobilira

tis 8c mrrrbi forma confpicirur.

'

`tu:

-Q

Smm ffies
: erzr gelata 'ne

nota .

' ,ne svnm'rtscnvcrr. er 4i;

BLIIMATIGA IMAGO xva.t.. _l

I _-_... _ __,... -..ifmaermay '

v_

.__

- a ; "

1'
l

___J'
!_`_L

..,e`;-_ ___:

: -

lll

nrs'

t,

_l -.-a-_w ~

_A

`
(-'

E mandato Diocleririiein'Phoenieialio-lNews;
.

..

mm, .aliquot .Chuhanifiquamrfi fr

-.

'_ incognita nomina , crucis fuppliciurrrv

i fuhierunt. Hebixi _ignoturn omninosympaibta
,AIQ .

`C H R I s T v M 8: {ine-nn-ne' ffe-v'olue'mnt, Cul

.

dlxcflnt:

'._,`. ,..11

@lindo

_,.,__.,.

Omnes vno ore 8: vn'a voce

lignum in panem eine ,

wperlltn0men'

lcb'ijg',

finiquito-_.
l M.

jmmr."

'

eradamuai de, terra' witten-55

tium , gg nomeny non amplifie. Voris eo- Pill-4M

rum minime refponditeuntusgqfinflpotiils " `

cis morte nomen (ibi Crucifxua iomparauiu~Humitu1ii.;,.

liauitfmctipim,fii'ue ohcdiensf'quue ad mortem, moral.

tem'autem , .; '

y dedit villi nomen , 'quod ]?

onine nomtit._`Gloril

quidem nominis nobilira's eli-,'obfcu'r'iras fa-l'

m ctux mundanxignobilitatis ePr. Crucis igno
`miniof conforres CHRI'sTvsJ Saiitosfuo's voluit,

qui ignobilia se whicmpfibilia alegrelvt que-

que
ait: Kor , au-'u'
norfrona
` confunderet.
'
'if i Vnde
' chaulusPff;

aia : chnxsiaxxs ;

- iim452041919? nur vf fc
-. o Yglargam f(grigiriribilitatem per
bonam

' , ! ignoti (tyco ttt',

ficur pyiyxjrrgcrvixeruiiteobie nt.

Accedit Ephratm de Yita fpirituali g e igitur animum
de/pondeae , eviden: te 'in bac vitangloium , cogita bac
..uiriefbiin'ylfpd'l'i'iwia: iff Lair." :n " 97753: `<
)i

Y"

`_'r

.r`.

I'

_Xn

I.

:efjg'i''f

n., fr - i

'l
~.

Crux INe'ocNiTonia CvaIrIxoRv-M,

"L

` "'Cruxignobilitaris.

a:.\|.i='`~'_'4'.)'f.if 3)

(:7 -irf

ifi

'

A.

marinai ,.u ., Rucifixospa'riterqruciferosDauid

contem
1
"`
"
" "
.

"

:
' .

- .Plasusicaiisbariarnierxmf
@llamaremo
.
.s
l ~
.
.

i'f''i-ir :fulminante :einem

; ,

. partantpgnanipulqsfau gwodderitur ,. iacet in _terra

.. { iasetiurprf [ '
1.50m. bile-_15 : ,
z _, [ CHR-I s T v s4 ignobilis fatus (ed
, p_oiiegL gloriofus -ipfe furrexi't. Nift` granum frumenti

u"

cadenrgintergrmortuunl { , ipfum jblum manet :

autem , multum uumnfert. Cum l

cecidit- in terrainy CHRIsTvs , prorfus line nomine
'- fuir 3 Haaniliauitjmetipjum, faru abedien: equue ad
mortem, autem .- Dein ver fublimi no_
mine 155}; . v:Prapter quad d Deur exaltauit
illum,.(y~`danauit illi. , quod e fuper omne namen,
`

'

r'th

ma svm'rls . ; 425
fw in nomine IE v` , leium, terre
, @ [/. Ad { .CHRIsr Mar

tyres crucifixi atq cruciferi ,"dum fel-unt , 8: in .

terra fcruntur, ignorantiam `fui nomiriis lbentcr'fc

runt, cm nouernt in clo nomina-(ha fcripta, nul. .-. `

lo tempore obliterancla nulla .obliuioncwdclenda/g

~\

Hoc idem Chriianhumilitatis initutum ,' rhol.:

conlium di Apoolic pcrfctionis,`cut adruiz

Auguinus in Pfalm,r 150,. Ompium qui dili.

gunt C 15 v M_, qui ambulant vim ;

quam
docuit bumil, wmimfcifmnt i# mala-f:l cui
/ inEccea , qui credity in CHRI

Vs'rvM, ( @fame CHRI

sTI , mmm [ ; in mlml : 0]qu
bumiltat. : hin'c -iuman iglori Hudiofus,

cum quo haber .8. Ephrxx agcns de Vita {piri

tuali : Sed ego, dices, / argue
ab/um Q'

tran/igen; ,~

mortem dL/m mi

morimnlinqwm: imi
I gloria ! bit www,
Quim mulinf , quiA

: Pf@ - f ,uhvrufna yad/w

I 96150'10

',

n*

:: ,fl

V _1 ' '1t'

_,
,__-.___ - .

_ . 1 .

- : c x .

" ..f~..:.1j_.;7fv:'f1:q rr.'f..| wwf

:

r. <;1<~O';.7'{ ' '

, d..:5

.._. '_ . .

_ .. l 1..1/..
_,r
r..

___-"..

i..

_ _

-_ i

Crux

'

4*6

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

..
.
. -

Ci"UX INCOGNITORVM CRVCIFIXORVM,

.. .
lnfirumm-

aegrotantium. ; :

D claem Incognito rvm Sanctorum pcr-

t#) m*. JL J^nnent egn,qui de bonis fuis tcftntes, magni

ficas fi] i memorias non extollunt, fed pia opera prompuent, exquibus non tarn rtomen apud homines,
quam pnd Deum & Angelos fibi acquirant. Natus
quippe Rgi & aulx, licet rufticis fit ignotus , contemhir, nec curat - & vir iuftus cm Deo & Anglis
iniiQt!fcat,pari facit fi lateat ipfe in mundo,vbi merus paganifmus eft. Eapropter Patriarchat, qui fublifflcm Ierofolymam anxtabant,ih cafulis morabantnr,infifiuntes fe ih vafto mundi pfehtis pago ha
bitare!, donee fupernam Dei riuitatem ngrederenf*? tur> Cogita , atger , de caeleftilerofolyma , & exifti"'

, .^ monet Nzianzenus Epift.i4. morbum

^r^ppr^lm

pfd^ogiamquamdamejfi ad quod

1$ e3iwpote contemplo corporis & qux cWpore funt,

mulque quidquidfluxutn, turkulentum ] perdttnm e3
^&$* onfirtium (ratifias 3proque prafiti feculo 3 viuas futuro. Vera quippe noblkas ibi eft ,
i.comj, quam per ignobilitatem aditus aperitur. Seminatur3
inquitApoftolus, in ignobilitate3furget in gloria.Qucm
locum verfans Bafilius in Pfalm.104. dicit : Compa

]
4

DE SVBDITIS CRVCIP. ET CRVCIFERIS.

417

4 , qufo , genefi mortem , ac define lugere mortuum 3 ab

ignob'ditate ia liberatur. Srdidas conditionis homo
eft, & tunc maxime apparet , cm aeger in ledto eft,
& morti tributum pendit. Ignobilis eft dum viuit,
quia mortalitati ( cenfum praebet ; ignobilior eft
in morbo , quia non tarn mortalitati quam morti
debitum ve&igal reddk. Soletur iipfum recordatione fan&a optimi & maximi Regis , qui dum vixit , & dum obiit , tributarius eTe voluit , voluit &
ignobilis haberi , vt iocios fuos ignotos efle doceret.
Dicat ergo aeger, qui iacct in leto ignotus : Rex nofter cracifixe , qui vilis & ignobilis in cruce habitus
cs ; praefta , vt qui ignotus & occultus aeger in ledra
iaceo , in cadcftibus notus flam. Hie effecbis morbi
eft, vt qui ilium patitur , deformetur quidem mun
do , Deo ver & carlo formetur , quibus per patientiam fuam innotefcit.
Leuamen laborantis &C iegrotantis.
REx gloriofus , cm femme nobilis eflt , tarn- r'f,*,Jjquam ignobilis habitus paufque eft , & in- riftu.
de ortum fuum nobilitas Chriftiana duxit. Nobilitas itaque noftra in cruce eft , &quos ieruos in ea
Christvs nobilitauit, ad epulum Euchariftias vocauit & inuitauir, vt eos non blum more,
Ggg

fed

4l8

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

fed etiam iicu Rcgiim tra&aret & rccrearet. Vnguis

e pants R I ST vs, ft} prabebit delicias Regibus. Hxc
Regum conditio eft, vt non tarn ex proprio nomi
ne, quam ex regali titulo velint cunctis mortalibus
cue noti : & Reges in Christi menfa parum de
humano nomine curant, cum titulo gaudeant diuino. Myfticos Reges facra reddit& conftituitEuchariftia j cuius virtus tanta eft, vt eos Sereniimos efficiar , quos regaliter tra&at & efFert. Principes , quos
orbis Sereniimos vocat vel ex eo maxime , qud
vario rerum euentu non turbentur , turbantur cm
accedit mortis fententia, & efe Sereniimi definunt.
vititum. ,ciur enimuero Euchariftici Reges Principes
fam- feruant ac retinent lrenitatem , etiam cm
mors appropinquat, premit & opprimit.
Glorioium opus Artis Crucis & patientiae,
corona urea &c laureola.
1.C01.4, INuidebat neququam Paulus claris &confpicuis
i*.
Honor alit
viris , cm dicert : Vs nobiles, nos atttem ivnobilesi
rtem belviuen- contenais quidem forte &c conditione , qua cum
riendi.

fuo Rege conueniebat. Rex gloria: inglorius prorfus

[oan.i,ie.jn mundo erat. Mundos fer ipfum ficJus e3 dus eum non cognouit. Vixit ignotus Christvs ; &
tamquam ignobilis ipfe ignominiofa morte affetus

DE SVBDITIS CRVCIP. ET CRVCIFERIS.

41p

bus eft. Regis ad exemplum Paulus componebatur,

& ummac gloria? ducebat, efle fe cum Christo
inglorium, & in ipfa crucis ignobilitate totam faam
nobilitatem , ac nominis claritatem conftituebat,
cum diceret : Mihi autem abtgloriari3 nifiin Cruce Do- GaU,*.
mini nori Ies V Christi.
Rex gloriaelE#s Christvs vbi fummu/n regnum habet, ibiregalem nobilitatem & dignitatem
oftentat. Coram Romano Prefide Christvs ftabat, cum ingenue fateretur j Regnum meum non e dfeioan.it,
hoc mundo. Faflus eft fe regnare in celo velle , & ibi
dem velle fe poft facram pafionem triumphare. Solemnem agens triumphum , cadefte regnum ingreditur, feftiuis excipitur acclamationibus : tAttollite pki.ij,7.
portas, principes3veras3 (gfreleuamini porta tmales,
introibit Rex gloria. Cm haec fit claritas Christi,
Gloria hac e omnibus Sanbl ews 3 quibus in Euange- .*
lio annuntiatur, De mundo non eis , vt in mundo ian.ij.
ignobiles eTe cupiatis , & folum de vera nobilitate I?'
cogitado veftra fit, qua? folum in regno caslefti inuenitur , & quidem laureata & coronata , cuius
plendore confpicui sancti ignobiles appare-''*"
bunt, quibus vifis exclamabunt mundani & profani nobiles : Nos innjati vitam iorum aimabamus -sap.j,4.
tniam 3 Grfinem iorum ne honore. Ecce quomodo comGgg

pit'
i

42.0 sAcRI s'ANCTvARIi CRvCis PARs II.

patati int inter lior Dei, {t} inter Sanfte: [5r: illorum
e. Hinc factum eit , vt nobilis Iuitinianus deiide
57:11 rans ctie ignotus , dixerir morirurus : Facite quod iu

amm.

beo , nolite Pompam parare : neque enim en: quem exi

, Antonium imitatus &Hiiarionem , qui in
locis obfcuris, ne colerentur, fepeiiri voluerunr.
Q

Prodeanr in publicum fpectacuium fancti CLEO

Nicvs , EvTRoPivs 8: BAsrLiscvs 5 in quibus,

veiut in fpeculo, ferenris mundum 8: morbum for

ma confpicitur.

f aa-_quimf'iiimma
if I uis ne et'
leli'

tatu@ _

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

415

EMBLEMATICA IMAGO XLVI.

SS. CLE O NI CI , E VTROPII
ET BASILISCI CRVCIFIXORVM
EXPLICA T A.
l eonicvs, Evtropivs &Basiliscvs g
; milites inignes Christi, Tub Maxi- Man^oi.
miao imperante , & Afclepiade Praefi dente , quidquid mundus amat & habet
defpicientes , cruciatus atque cruces fubierunt. - i.Iom.j,
ne quod e in mundo , concupifcentia carn e, ig? concupientia oculorum , ($*fuperbia vita. Tres iftas concupifcentias Cleonicvs , Evtropivs & Basiliscvs virtute fancbe crucis debellarunt , & nobis
fuperandas ef monent. Qui funt Christi, carnet galm.
Juam crucihxerunt cum yitiu (gr concupijcentits. Cleo- &
NiGvs m erhgie lua totus armatus comparet, &
carnis concupifcentia: bellum indicie. Evtropivs
erecto vultu in cruce deferibiair , & concupifcentia: fcint"'
oculorum, id eft, return terrenarum omnino renuntiat. Basiliscvs totus curuatus & humiliatus, fu
perbia: & elationi humana: fe opponit. Omnes tres,
& finguli cum Paulo dicunt : Mihi mundtu crucixm GaU.u.
t> & ego mundo. Igitur vt mundum & tres eius affectio-

414

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS .

fectiones pariter crucifigamus , quid efficere debeamus , crucibus Martyres monent \ monet & S.Auguftinus Serm.4. de Afcenione : Nulla te mundi obleSamenta intiment , null* aduertates deiiciant. Abfit tibi
glorian, ni in Cruce Domini nori Iesv Christi,
quem tibi mundus crucifixus e} & tu mundo crucifixus.
Accedic Bemardus de Modo bene viuendi, Serm.i.
Qui crucem portt, debet mundo mon nam crucemferre,
femetipfum e mortificare.
Crux Cleonici, Evtropii &c Basilisco
Crux mundan.se coucu picentiae.
inftrnmin. TL
htm vi-

Vndus nos tribus partibus impetit : quem

Vi fi vincere velimus , tribus nos illum paitibus inuadamus. Per camem , per oculos , per vitam
nobis bellum ingerir mundus , & nos in eius appetitiones crucis arma moueamus. Cum mundus carnis concupifoentia animam tua m inuadit , maceratione carnis te arma (Cleonicvs ait) boftem propulabis, & vic"fc>riam comparabis. Cum aggreditur per concupifcentiam oculorum , lacrymas fun
de coram Deo (ficut bortatur Evtropvs) & effufione lacrymarum

impetum holWem retundes,

triumphumque reporrabis. Quod i mpetu iuper deiicere te contendat, eius vanitas ( vt fuadet
asi-

DE SVBDITIS CRVCIT. ET CRVCIFERIS.

42$

Basiliscvs) humiiitatis amoredibluenda eft, &

deprimes aduerfarium. Crux triplex & grauis et, Txeitati
Uboran
hifee conu pifeentiis acp impeti , & non fuecum-m.
bere , fed per fpem certa: vitoriae leuior rux ifta
redditur, cut teftatur in h.xc verba Bernardas Ser-|
mone in Octaua Pafcha: : V ergo nojfe qu e qui
a/incit mundum Qua in eo vincenda funir3 diligenter in
ttere $ fiquidem & hoc ipfumbeatui Joannes ittMcat y dtcens : Charijjimi, nolite diligere mundum3 eque qua -,
16.
mundo funt 3 omne enim quod in mundo e 3 concupifeen
tia carnis e, ftj concupifcentia oculomm3

ambitio fe-

culi. '.H& funt tres tmma 3>qas fecerum^Chaldai. Sedm&

mini quoque SJacob fecijfe tres turmas, cum timeret a^Ceo.ii,ici Efau3 redtens ex Mefopotamia, Bt mob ergo aduerfus triplex genus tentationts triplici oyusym4inimehto?v
njt carnis concupifeentia ipfius wtortificatime vincatur:*
oculorum vero concupifcentiam fuperet fludium compurtclion 3 {) ajduitas lacrymarum : porro ambitionis vamtatem tfirtus charitatis excludat. Cimi'Matthasi capite lo. Christvs dixerit , Omnis qui non accipit crucern fuam 3 &fequitur me 3 non e me dignus $ explicar
Cyrillus in loan. lib. 11. cap.2.8. Nihil aliud gnicat3
(vt arbitror) quam mundo propter Deum renuntiare3 $>
huic corporah vita bona 3 qua per fidem fj>eramw3 antepo
ner. - t
./

*
Crux

____.ats sAenr envers Pans rr.

Crux CreoNier, EvrnorriCBAsrLrsei,
Crux grotantium.
25:25:l

TIC

Vm mundo 8: eius appetitionibus diram lu

.

tam homo gerir, 8: cm in cidit in morbum,

totum feeum mundum quali proiiernit. Profiernit

carnem , ne voluptate rrahatur; deiicir oculos , ne

diuitiarum 8: falla fpecie capiantur; depri

mit omnem fuperbiam , ne animus inani gloria fe

ratur 8: efferatur. Vnde 8: dicere fas eli zegto , cm

Gal-M- leto dolorisafiigitur: Miki mundua crucixiu a, )

ego . Audiamus 'philofophantem pulchr Na

zianzenum- Epiliqofad Philagrium: Honeum
een/Eo dolori jre/iere , atque animo 'vel nunc' maxim ex
Rurgari, `at morbumnibilialiud'duceregumtvtilem quam
daminitutionem,1boe;e/i, 'nt corporea omnia, @quidquid

fluxum die? caducum a/iernanr , totum te calei _patria

. Proiiernit virtute patienti ger inundum
86 eius principem quemadmodum iobus 8: Laza
rus profiraueru'nt, cquidem cm infirmi client , vt

aliruit in Afceticis Balilius. Fit autom , inquir , iuxta

Poulationem aliquando , vt veluti magnum agoni
am ad certamen illi committat benignua Dominus, ( in

ilentiam per extremam feruorum fuorum toleran

deiiciatJL
, 'vel ad
quod in :fob fabum dicimuaexemplum

t
D SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

417

txemplum tUsy qui nihilferre fuinent moleue in medium

adducatur Deo3 qui ad mortem vfque in triibus perdu
rare jfojfunty qual erat %> qui cum talibns obrutus
effet vulceribus 3 nufquam commemoratur quod prfentem
calamitatem moleflo animo tulerit.
Leuamen Iaborantis 6c aegrotantis.
REx gloriofus omnem mundi vanitatem 0*{concupifcentiam cruce fu damnauit, & ad-^ *
hnc mundum eiufque appetitiones damnat in Euchariftia , quae nihil carnale nihil terrenum fapit , &
cfficit, vt Regis glorioi conuiuae rebus mundanis renuntient. Quamuis in hac renunciation e excelluerit
Auguftinus,pro humilitate fua cap.i3.Soliloq. excla
mt , Mm dus clamt 3 Defiri tu yero clamas 3 Reficto:
jfmiferia meapraua mag fequtur deficientem quam re- <
ficientem. Plane mfirmitas mea hac efi. Infirmitas plan
eft , cum iacens in le&o aeger , apptit ea quae valetudini nocent: at cm exoptat quarfaluti fuae profi-'
ciunt , in via falutis eft. Cm idem: ipe mundanis '

* "

affedibus ducitur , infirmus cenfendus eft : fi ver

renuntians terrenis appetitionibus , cxleftia quarrit viaticum.
alimenta , in via falutis Sc vitae incedit & ambuat
vfque ad mortem , cm dixerit ChRIstvs: Ji>ui ioan.f,io.
manducat hum^anem^fuiuet vn&temum.
' T

Hhh

- -J ^
' Glo-

4^$

S AC RI SANCTVARH .CRVCTS PARS II.

Glorioium opus Artis Crucis &C parientiae*

corona urea C laureola. . -

** rit TWTOdus triplex concupifcentiae carnis,& concutiivium- JL^I picentias oculorum,atque uperbias vitas, im~
Hend.

jplicitus ade eft, vt explicari non queat, cuius dio- 1

iturtou lucioni anneau m eft renum cxlorum , decreta cotoncuft-

roa & laureola conceditur. Hxc corona, lured-

Macthis.ella deftinata caftitati : Beati mundo corde 3 quoniam' ip

Mvtb.s,y.De(tm videbunt. Hsec paupertati decreta -, Beati faule
res >iritu, quoniam. ifforum e regnum eklorum. Hace huLue.14,

militati conceffa : Jsluife humilit exakabitur. Pro tali

I regno & imperio necee eft vt nodus ille frangatur,
& cm manuum minifterio diblutio non fuccedat,
recurfus .ad crucem fiatj cuius ope & opera crucifixi

Gai.j,i4. atque eruciferi carnem fuani crmixerunt cum vitiis

concupifcenti3 & bono hoc omine & nomine regnum
cselorum intrarunt & oceuparunt. Cum iam intrarit, &ttnul occupant hoc regnum Galliopius apud:.
Metaphi-aften v fais tnnu eft . 'Malo Christi.
verba mo*n
\

,
,(
rim,
cruce ajpgi , quam caducU uki m unai dliais fru.

Prodeat in publicum fpebaculum -SMarinys^

. ,

in quo , veluti in fpeculo , feremis furiofosihomines

& morbos forma confpicitur.

5u ' uz
47.'

rus'
) honmuem

Sednal

hom:1165

I'

fier9513 f.

gud lOfllff

DE SVBD1TIS CRVCIP. ET CRVCIFERIS.

43I

EMBLEMATICA IMAGO XLVII.

S. M A R I N

R V Cl F I X I

JXPLICATA.
NAZARBi in Cilicia fub Diocletiano j Martyrol.
Prxfide Lyfia, S.Marinvs fcncx pri_Mcnoiosm flagris cieditur, dein ligno fufpenditur, &in eo mi m m in mod um excarnificatur, poftrcmo capite obtrnncatur, & corpus ca
li ibus ac feris vorandnm traditur. Feras &C rbidos
canes truculentia fua homines fuperarunt. Ben 1mul &ver lib-5.de Ciuit.Dei cap.zS.dicit S.Auguftinus : Jnbumanis hommes hominem Viuum , qum beia
folent decerpere cadauer abtBwn. Ferae crudeles fuapte
natura funt, homines fuopte' ingenio mices & manfueti , peccati ver malitia redduntur faeui , furiofi,
truculenti. Nihil peccato crudelius , nihil faeuius.
Quamuis culpa ita barbara & fera fit, potens manfuetudo et, vt vincat omnem eins faeuitiam , omnem eius truclentiam. Contra hominum degenerem inhumanitatem , ac feram crudelitatem S.Ma
rinvs fu a m patientiam obiicit , & dum baculis;
eontunditur, ait: Frumentum Christi fim9 contundor bmilis > vt pan mmdus inuemar. Dum vnguibusj
1 . P

lania*

431
pfaU*,

SACRI SANCTVARII CRVCIS TARS II.

laniatur, dicit Deo : Confcidii faccum meum3 & circumdedii me Utitut.Vim vi repeliere licet,vi nimirum

sympathi patientiae vim faeuitiae & truculentiae. Sic Christvs

uTrim

furias humanas reprelit, de quibus Dauid : Quare

fJfnetT fremuerunt Gentes 3 populi mditti funt mania* AdU i. ltermt rege* terra 3 & principes conuenerunt in unum
aduerfus Dominum,

aduerfus Christvm eins.

Crux Marin i, Crux patientis humanuni

furorem.
i;^r"w'"-XMmanis
hominum crudelium furor. Furor ill Jfetum m
btne^vi- cundummilitudmem ferpentis :freut ajpid furda3 ($T
pfai.57,5. obturantis aures fuas 3 qua non exaudiet vocem incantantium3 (frvenefici meantantis fapienter. Edo&us experientia loquebatur , furorem Regis Saulis expertus
fuerat , & contenderat rabidam eius iram cantu citharae temperare Dauid,nec tarnen potuit : potuit ta
rnen eins rabiem , & proiec"tam in fe lanceam deuiProu. 19,8. rare. Homines-peilentes 3 ait Salomon , dijftpant ciuitatem 3 fapientes vero auertunt furorem. Cum peftis fe
" ^ cauere ^i homines folent ne vento infecto tant>.

gantur & inficiantur ; cumquc peftis crudelis inflar

homines furioi fat , furorem dclinant lapientcs,
curantque omnibus modis , ne aura indignationis,
& ira: frementis vento per impatientiam corripianrar.

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

455

tur. Confugiunt ad Christvm patientem, qui fu-|

roris humani cruem tulit , & ferre docuit eos qui
dicunt : Ni quia Dominus erat in nobis 3 dieat nunc if PbLnj,
rael 3nifi quia Dominus erat in nobis3 cum exurgerent ho
mines in nos, forte viuos deglutijfent nos. Cm irafceretur
furor eorum in nos3forfitan aqua abforbuiffet nos. Torrentern pertranuit anima nora : fortan pertranfijfet ani
ma nora aquam intolerabdem. BenedicJus Dominus 3 qui
non dedit nos in captionem dentibus eorum. Harc MariN1 imitatores ; fed , vt ait S. Ephrsem a'gens de Pcenitent. Martyres ob amorem Dei diffetli meruerunt accipere coronam3 nos autem3 cum fine torment Martyres ejfe
queamuSj potis contraria agentes3 inutiles permanemus.
- : I
Crux M AR INI , Crux egrotantis.
L-^Editur feipfo aeger ; fera fibi humana eil: wrumin
1
1

1
\
IV tum
"
qua: dum valet , vincitur & hgatur ; cum male
habet, foluitur, vt fe diris pnis difeerpatur , doloribus dilanietur, & leto arfixus crucem Mari ni
patiatur, fi tarnen eius patientiam imitetur, memor
regis Ezechiae , qui cum grauiter vexaretur acerbis
ac diris gritudinis doloribus , quafi leonis vngui^
bus difrumpebatur&dilaniabatur.^<///^ fie cntri-^
uit omnia ojfa mea. Ita contingerc folet , vt incidat in
leonem , & eius vngues ineurrat , qui iacens in lecto
Iii

aeger

454. sANeTvAan envers uns Ir.

erger diris pnis exercetur. Interim dum exercerur,

Deus oraudus : Deus 8: homo, qui feritatem ho

minum 8: doloruin experrus es, mitiga futentes ele

mitares humores, qui fetatum infiat milerain car

nem impetunt 8: dilanianr. Dum caro humana dif
rumpitut 8: laniatur , virture paticnti get [e fet
uet , atque inrus fe cuiodiat. Ben Bafilius in Alce

tieis: Neque :nei/ione: igitur , neque niones, neque gra

gratitu

ueolentiam , ac mole/Zorum pbarmacorum dolore: , neque

inediam, neque exa'am dieta meniram , neque abinen

tiam eorum qua noxia [ , recuri a nobili rea ratio di

at; ita tamen, quod rurfua dico, 'vt anima iuuandafcopua

obferuetur, quie qua exemplo ad/uam ip/iua curam ini

tuatur. Cum aeget ex vna parte doloribus diuexatur,
Eccli. 38,

8: altera duris ac diris pharmacis inedicinis

cutatut, cor tum dabit in fimilitudinem pib'i'ura, 8:

2.8.

iiderabit fe myfiicum elle MARINvM,qui ex vno 8:

alteto latere verberarur ac laniatur. Mare magnum
miem. paiio CHnIsTI , dicitque proptete ipfe, in

altitudinem marie. Mate rumulruatur , intumefcit,

fuit 8: fremit, 8: ramen animantia , quae ferocia in

tetra : in pelago furenti atque frcmenti mite

fcunt. Manfuetus agnus CHnisTvs inter pafliones
`~Se furias. Talis 8: MARIst extitit , talis 8: erger
I _exilianY
Leua

PE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

435

Leuamen laborantis segrotantis.

REx glorious manfueti agni inftar furias fio- vuf*minum pais eft, & fe manducandum ddit, tbmiu.
vt agnos redderet homines , qui , licet difccrperentur lupis , & diris morbis ac doloribus difrumperentur , nihilomins &c lupis & morbis euaderent
fu perfores. Robur cadeftis panis hoc eft , vt qui fe
communicauerit , totus mitis, totus manfuetus fiat,
& virtute manfuetudinis omncm impetum friofum frangat , furias vincat , & tam luporum qum
morborum omnium

furorem

omnino fuperet.

Qud fi daemon ipfe , feiens quia modicum temptu Apocu*

habet 9 inuadit aegrotum , & miris modis iilum affligit & torquet, meminerit magni Antonij , qui cm
effet in extremis, alftentes fibi monuit, primos effe daemonis feroces impetus , fed deinde vires eius
efl prorfus effeminatas. Tune maxime debilis &infirmus eft , cum facro Euchariftiae: Viatico praemu- rtefaw.
nitum hominem reperit. Hace enim virtus Eucha
riftiae eft, vt cor humanuni confirmer, diabolicum
robur infirmer

Iii 2,

Glo-

. .

_fait : sANchARrr chcrs : rr.

Gloriofum opus Artis Crucis 8: parientiae,

t

corona aurea 8: laureola.

:gmff'

Rucifixos 8: cruciferos in ipiis pnis 8ccru

gim-

ciatibus monet CHRI sTvs : Gaudete, exul

f',gm
.

n.

tate uoniam merce: 'vera l iofa e in eielit. Ad lianc

s vocem Paulus excitatus 8: recreatus, inter furias liu

manas con itirurus, Hagris 8: verberibus torus ruptus

-7,44 dicebar : Superabundo <gaudio in omni tribulatione nora.
{-8- ,wid fic? Non funi condigna [ia/fianet buiu: temporu ad
2- futuram cgloriam, qua reuelabitur in nobili. 8: rutius:

mentaneum leue tribulationu ieternum gloria

operatur in nobili. Per morbidas iiirias 8: fu

.

tores iimul humanos itur ad regnum cxloruin , vbi

fumma pax eit, 8: quidem coronara 8: laureata 5 itur

ad Agnum,qui fplendet in cieiti ciuirate. Hac iuit

Calliopius cruciiixus,contu ius cvuineribus inciius,

et",

qui rogatus a tyranno concitato , 8: acto in rabiem,

33:77; Tormentorum : acerbitatem refpondit : Dultedi
.

nem promiie CHRis'ro quiet /20 , ( tormenta

nonfintio.

Prodeant in pubiicum fpectaculum beati

TYREs IAPONIAE5 in quibus, veiut in fpeculo, for
ma fpiritalis circumciiionis 8: morbi conipicitur.
.

.x

_.

'
`

I48.~
;

---- -e

e edite nunc Fotoqui, h1 i Vicer tropea.

germmat c rio/iro

1 e5 .

dia
_

i. ;

~~

..

___- _IJuln-*h

1d'-

n
l
|||I
l
I
I.
Ill
i
l
lilll

DE SVBDITIS CRVCIP. ET CRVCIIERS.

439

EMBLEMATICA IMAGO XLVIII.

BE AT OR VM IN

IAPONIA

CA V I F I X O R V M
E XP L I C A T A.
|Bvit gloriofus Rex in Iaponia Marty
res fuos, quos Taicofama cruci addixit Se
|affixit. Affixi iint Societate Iesv, Pavlvs , Iacobvs, & IoANNEs : ex familia
vero S.Francifci fex, Petrvs Bptista,MartiNVS , FrANCISCVS , PHILIPPVS , GoNSALVVS,
FRANClscvs.AcceiTeruntfeptemdecimlaicijALOisivs puer duodennis , Pavlvs 3 Leo, Cosmvs,
Pavlvs , Michael cum filio annorum quindecirn, Antonivs annorum tredecim, Ioachimvs,
Franciscvs, Gabriel , Thomas , Ioannes,
Mathias , Ventvra 5 Petrvs , & Franci
scvs. Omnes crucifixi funt, iiniftrae auris parte ablata, & dextro imul latere transfoflo. Cordibus er
go & auribus circumciii, caelefte regnum intrarunt.
Circumcifionem cordis & aurium deiderabat fanus Stephanus in iis , quos cap.7. Acbium mrito
redarguebat : Dura ceruice 3 & incircumeifis cordibus
1 Auribm s Vos Sfiritui fanto reit. Noftris ver
cruci-

144

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

crucifixis neutra circumcio defuit , em particula

an ris abfcifla , & circumcifo corde per crucem in
aulam Dei caeli font admiifi. Eadem difciplina eil
incbe Crucis, & doctrina myftica: Circamcifionis,
vt multis probat Ambroius lib.i. de Abraham, nos
ban. i4,. in de hxc pauca defumiraus. Aduenit Dominus Iesvs,
crucis

qui ait , Ego Jum via , vento 3 (g? Vita : qui non partem

ctifmci. exiguam corporis in fgno } fed totum circumcidit hominem

riuh& m grtate. Signum deflruxit 3 weritatem induxit j quia
H'rtifi?1" 6* qjb* venit quod perfeUum e3 quod ex parte erat
eiumeuacuatum es & ideo ceffauit circumcifo partis 3 vbi refulget circumcifo vniuerftat. lam enim non ex parte, fed
Mus homo ftluatur, m corpore fcilicet ft} anima, fcriptum
1-9- efl enim : hti vult pofl me venire , abneget femetipfum3
& toat crucem fuam > ft) fequaiur me. Haec crx So- cietatis Iesv & eius fociorum eft.

? "

BeATORVM CRVCIFIXORVM,CrUX
circumcifionis piritalis.
ST!!? T^T*^ ac^ Pcr^ec^um ^ex perduxit, nec ipfam
w

JL | circumciionem , qua: ante Christi paffionem imperfecta erat , cum Christ vs in cruce di-

ioan. \9j xit , Confummatum efl3 omnem pariter oblationem &

circumciionem fpiritus perfecit , & conummauit.
Rurfus Ambroius : efl perfeffio circumeifonis3
quia

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

441

quia per corporis oblationem redimitur anima, de qua ip

Dominus ait : Qupniam qui perdiderit animam fuam pro loan.ti,
pter me 3 inueniet earn. Beati , qui cm eis circumciio- Excitath
laborannem patiuntur, quia crucifixo Christo afimilan- lis.
tur. Nihil in homine reformatione non eget , ac
proinde non ita gladio qum cruce Christi circumeidendus eft : gladius quippe partem hominis
cindit, crux ver totum hominem capit, affligit atque configit. Jshiifunt Christi , carnem fuam cruci-G*U.nfixerunt cum viti &oncupifcentiis. Lex ifta cunlis
imponitur cintimatur , circumciio enim crucis,
vt ait Zenon Sermone de Circumcifione , non fexu,
non Atau , non conditione depellitur , fed gloriofa in om
nibus reperitur. item in Iaponensibvs cernitur & fpecbtur.
Crux I o NEN sivM , Crux aegrotantum.
Vita quidem humana fubiecb gladio eft , &c.inrumm

-11 i- i1
rr
ttimartn
in partes 111a diuiditur , donee acceflerit mors.
*
Cum iam affixus ledo argrotus eft, vt vitas im- ;
ponat finem , fubiacet cruci , quae totam vitam abfumit, totumque hominem abripit, ficut vifum eft
in Martyribvs Iaponiae , quorum corpreas
partes pris gladius abfeidit & abftulit. Horum facrorum Martyrvm paifio in circumcifione fuit, &
Kkk

-net-

44

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

ctiam in circumcifione confiftic labor hominis

xxcinth Egrotantis. Hinc magnum fan&icacis argumentum
** ep { homo jta infirmetur, vt potentior efficiarur ; &
fi infirmus ita circumcidarur,vr maior paciencia: cul
tor ipe reddacur. Qui feruit in caftris Christi, noueric fternendam fibi viam ad crucem Domini per
tolerantiam myfticx circumcifionis , vt paflionis
Dominica: erTeftus focius,comes eciam fiac remuneracionis 3 adfciipcus cacalogo eorum , qui Pfalm.76.
loquuncur in hxc verba apud Hieronymum : (/
filijfub Ies V duce venimus 3

circumcififumus circum

cifione Jpirituali3 & ablatum eft nobis opprobrium &gypti. Nunc ipfe Iesvs dux nofter gladium tenet3 f)femper
nos pr<ecedit3 & pugnat pro nobis 3 fJvmcit aduerfarios.
Canimus Sacerdotalibus tubis 3

circuimus Iericbo 3 hoc

e3 iftum mundum 3 & cadunt muri tita 3 & nos mgredimur3 & vigores exiftimus. Vincimus diuina gracia
per morbos quos toleramus ; triumphamus per gloriofa martyria fociorum , qui fanguinem fuum pro
Christo & eius nomine profudcrunc.
Leuamen laborantis C aegrotantis.
ri'f*' 1^
*-

Ex gloriofus puncbis eft in circumcifione , &

JLX* facer eius carnis faccus confciflus eft in paffione , vnde & efTufus eft thefaurus noftrae redempcionis,

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCTfERIS.

44$

ptionis, cuius beneficij memoria recolitur in altaris

Sacramento.' Quifquis illum recolit, & more debi
to fumit, tanti virtute myfterij , fiue pungatur morbis , fiue morte faccus corporis penitus confeindatur , infenfilis efficitur ; & cum effluit eius fpiri-j
tus , lartus obit , in cadum abit , &: in eius dicit in-! .
^grefu : Confcidifli faccum meum 3

circumdcdii me PfaU?.

Ltitid. Dum viueret in corporis facco 3 anima cir-l

cumdata quoque erat , fed trilitia atque mcerorc ;
fed cm corpore egreditur, circumeingitur alacritte & lamtia, cuius primitias aeeipit in Viatico Euchariftia: , cuius effectus eft , defolatam animam
conblari & recreare : & eius folatium in morte ipfa
non extinguitur , fed accenditur , cum in caelum
afcenditur. Quae funt terrena gaudia , cum pereunte homine pereunt : qua: ver funt cadeftia atque di4
uina, qualia Euchariftica funt, poft obitum non tolw
luntur, non minuuntur, fed augentur.
Gloriolim opus Artis Crucis &c patientise,
corona urea C laureola.
MYfticac vitis palmites funt glorioi Marty- sonorau
RES & CONPESSORES IaPO NIAEj qUOS 1- ni viuenris modis magnus agrcola excoluit virtute circum- f,td^0'
cifionis.Vnde pulchr Iuftinianus, Nemoy inquit, -\
Kkk 2.

us,

L|44

SACRI SANCTVARI CRVCIS PARS II.

\fius3 tefie Apoolo, ab hac purgatione fecernitur. ait enim:

t Tim.? , Omnes 3 qui pie volunt rviuere /Christo, perfecutionem patiuntur. Jhtamobrem conuerfis Hebr& & afflicJ.
Heb. ii,t. dicebat: Qu enim film}quem non corripiat pater? Quod
fi extra difciplinam efiis, cuius participes faSli funt omnes-,
ergo adulters, & non filij eft. Quanti yero fit meriti httHeb.n, \iufmodi purgatio 3 eifdem intimauit3 dicens : Omnis autem
1
\difciplina in prafenti quidem non videtur ejfe gaudj 3 fed
mcerorish poea autemfruUum pacatijfimum exercitatis per
earn reddet luttu. Propter quod remijfas manas 3

fo-

lutagenua erigite 3 recios grejfusJncite femittsvefr.

o talis &tu3 purger Christo : caue tarnen , ne
purgatns murmures 3

agrcola detrahas fapientU. Ne

ququam dolorem vulnerts 3 fed fanitat attende dulcedi

ne. Purgation ineionem abhorrere noli 3 centuplicaLaurea

tum fiuclum percipere concupife. Palmes in letoerat

fionisfpi- Gallus Epifcopus Auernorum , & cum vi rebris ari dentis barbam & capillos fimul amitteret, fpiritu
circumeifus, & animo fimul erenus & tranquillus,
Exttma dixit fratribus moriturus : Vale dicimus vob fratres:
rientit,

& obiit corde & fpiritu circumeifus.

Prodeat in publicum fpectaculum Hioramvs

Iaponenfis ; in quo , veluti in fpeculo , natiuitatis &
infirmitatis human forma confpicitur.
EM-

___ __ -_

_
,.

.d

\.`

_.

._
..\." .

\\ .

l--- - 25511:------..--!-:-1|
.

n...
Pv

ai." catharma
i' 1

Il_llilll-l1!.--.-.-

. .

_ma

'
A
" \
:;,.\ \\_

l ....l

Il

-Ill

av

fs

|-

lll

Il

l Il |l|||ll|l

llllxlllllll

lilliinllllll

.
V

Illli

;
DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

447

E M LEM ATIC A IM A G X L I X.H I OR AMI

"

CRVCIFIXI

"EX PLI CATA.

IORAMVS fenex venerabilis Rege lapo- e* iieris

nenii , qui hdem acceptam deieruerat,
Bungi comprehenfus cruci adiudicatus
cft. De mandato eiufdem Regis cum the reliquiaria , imagine Christi , & Matris , quibus pium cultum exhibebat, appenfus in cruce eft.
Moris folet eile in militia, vt cum quis ftrangulamr
tamquam rebellionis reus , ad Collum eius qudam
tabella appendatur , & in ea culpa defectionis deicribatur. Sufpenditur Hioramvs, & ad pedtus ta
bella Matris &Filij apponitur & appenditur, in qua
fides & fidelitas boni fenis defcribitur & innoteicit.
Hxc ipfa fides innotuit in monacho Chriftiano , &c
Mariano ummo cultore imaginis quae Mariam
geftantem fuam prolem exprimebat. Hic cum grauiifim torqueretur daemone, & daemon illi promitteret fe de peenis actormentis remifurum, fi remitteret ipfe de imaginis cultu & veneratione 3 ex
confilio AbbatisTheodoriconftanter refpondit: Do
minum Deum adorabo3&tibi non obediam.VtxccCferat

448

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

ferat ante cultor Filij fimul & Matris fidus ac fidelis fenex. Euangelicus ille Simeon, qui cm Pilium
fimul & Matrem in templo fibi aififtere tontcmplaretur, mortem ipfam non timuit, fed cecinit:
Lue.t.ij. Courte dimitt feruum tuum Domine , fecundum verbum
tuum in pace : quia viderunt octdi mei fdutare tuum3quod
parafli ante faciem omnium popularum 3 lumen ad reuelasympthu
Simeonis
portanth
Chrilium
-Hora-

tionem gentium. Hunc ipfum fenem , qui infantem

.
1

r
r
r
intra vinas iuas accepit, Hioramvs in le rerert , m
. .
1-1
.
captiuitate &c librtate, in vita & morte, m cruce &;

vtr'iu/qut eius felice forte. Qualis debeat eTe myfticus Chridum."

STI Simeon , vel myfticus Hioramus, dclart Am

brosius .. in Luc cap. i . Qui vult dimttti, veniat
in templum, 'veniat in^erufalem, expeUet Christvm
4)ominum , accipiat in manibus verbum Dei , compleSiatur njelut qubufdam fidei fua brachiis : tunc dimittetur9
<i>t non videat mortem, qui viderit vitam. Amplecbtur
etiam celebres Reliquias Sanctorum, de quibus Bafilius in Pfalm.104. guando apudludos moriebantur>
abominabilia dicebantur morticmia 3 quando autem pro
Christo quifquam moritur, pretiofa Reliqui Snelo em.
!
I
I

Crux

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

44pj

Crux Hi rami, Crux natiuitatis

humanae.
NOn immerito Iobus , cum miferias humanas **
, r
I
I
.
turn ttit
ad iummara quamdam reduceret, in capite**pofuit, eTe natum de mulierc morcalem hominem. <w**'
Homo natrn de mutiere (ex quo capite proueniunt & iob.t,i.
procedunt cetera) breui viuens tempore, repletur mult
miferiis, quafl flos egreditur

conteritur, &fugit relut

*vmbra3(r numquttm in eodem flat permanet. Mifer filij hominis flatus, mifera conditio , indigna prorfus

xftimatione & fauore. luid efl homo, quod memor es Pfi.s.j.

im ? aut film hominis , quoniam yitas eum ? Qu
maior miferia eft, e maior crux , fub cuius onere
filius hominis gemit : Mifer faffus fum3 &curuatpts Pfai.J7>7.
fum vfque infinem. Cum homo tanta farcina preme-
retur , venit de celo , natos eft de femina Deus , vt tu.
\
filius hominis fatus, cum filio hominis crucem hu
manara portaret. Quid enim Maria Christo nii
myftica crux extitit, cum Homila de Laudibus Virginis dixerit Epiphanius , thronum fimul & crucem
ei ? Fuit H r I s T Maria crux , extendens enim
fanStas vinas, Dominum portauit. Cum natus de mu
llere homo grauem fuam crucem portt, inftar Hro
rami eft , tarnen fine folatio , cum in ua contil

di-

45

SACRI 5ANCTVARII CRVCIS PARS IT.

ditione Deum ipfum babeat fbcium , ortum de Virgine matre , cui diceie fas eft } es vm beneditfum
uc7um ventris tui nobis po hoc exilium oslende. Inte' im natus de hinliefe tutum aliquod qgacrat & petat
.45. refugium. Dem refugium norum3 & virtus. In quem
locum Bafilius : Homo ob inftam fibi natura debilita' Hm pluribus in fe rebus tritbus ftj laborios irruentibus
multo indtget auxilio 3 ex omnibus circumHantibus refu
gium qurens 3 ^velut in tutum fe recipiens locum ad all
erem acutum <~uerticem 3 inexpugnabtli circumdatum mu*
ro 3 ob inimicorum ineurfum fecurum fefe munit. Vertex
.. . Christvs eft, murus Maria eft.

;. -

Crux rami, Crux grotantis

. ...

. .

be extrem labora ntis.

1*- /^Vm iacts in lecto arger , facris. Reliquiis mubtne mor

V*->nicus , myftiais Hioramus es , fi Christi &

eius Marris opem imploraueris : quam cum impe-

Exciteti traueris , prirae natiuitatis tuae miferias facile eflfu-

giex. Satis het Bafilius in Pfalra.i.C4. Sanorum vi exitus in haevita neququam plorandus 3 fed magis
genes3 banc.vitam ingreffus, qui multum fecum inu*tti& fordiumque ai malorum affert 3 quorum fyeculum
fi^quis cerneref r3sviuentium nuus fumere facile poffeU
Offert H i ram V s egroto imaginera Christi
Domini,

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIPERIS.

451

Domini, vt cm in lec~bo iacuerit, ftatim ad illum

recurratj pris ad falutis autorem, quam ad medicam artem recurfus fiar. Confirmt hoc ipfum Ambroius lib.i. de Cain & Abel.cap.io. Nevideamur de
humants artibus3 medendi peritia3 herbarumque fuccJperare magis remedium, quam de Deo, iCHRiSTVM
frms efl confugiendum 3 qui noflr curare pojt anima paf
lones. Uerm prapoflero ordine ante fibi ab hominibus
accerfant opem : vbi autem humana fubfidia defecerunt,
tune opinantur poulandam dimnifauor gratiam. Non
. h R i s V iolm, fed etiam facratiiimam Matrem offert aegrotanti Hioramvs. Huius virginis
opem , cum extreme laboraret , fenfit Reginaldus:
adfuit enim aegrotanti ipfa, & in eins comitatu virgines & marryres Caecilia cCatharina. Rogatur xger quid vellet, &dubius quid refponderet, nonnihil ubftitit. Acceit vna ex comitibus , & monuit:
Nihil certi petas, pater 3 fed omnia petenda illi committe s fiquidem melius illa tibi dare 3 quod necejfe e3 nouit,
quam tupofeere. Acquieuit confilio arger, & ie in. manus Virginis refignauit.Accepit Maria oleum, Reginaldum vnxit , & ita conualuit , vt reliquo vitac
tempore nullum inordinatum &inhoneftum carnis
motum vmquam fenfeiit.

LH

Le

45*

*SACR SANCTVARII CRVCIS PARS II.

I
Leuamen laborantis o aegrotantis.
alTjh- D ^X g^ori^1s fimilis fibi eft in natiuitate &
9ifii.
J^^mortc : nudus ex matrc nafcitur, nudus iuxta
matrem moritur , vt humanas conditionis principium & iimul exitum pateretur. Hoc graue Adami
iugum , quod idem Dominus virtute facrae Euchariftix reddidit dulce fatis ac iuaue. Reddidit dulioan.6,j8.cem natiuitatem , cm dicit : Stent mit me *viuens
Tter ,

ego njiuo propter Va.trem , & qui manducat

me , tpfe viuet propter me. Fecit exitum humana: vitas

Vr. 5?.

fu au em , cm add it : Non ficut manducauerunt patres

<veri manna 3 mortui [unt. Qui manducat hune pavittkum. y viuet internum. Cm Christvs nafcitur in
ibidem.

Bethlem , pais eft , Hic e pants, qui de calo defcendit : cum moritur Ierofolymis, panis eft. hinc ilb

ieerm.ii, vox : Mittamtts lignum in panem ems. Venerat in mundum Christvs, vt noftra: natiuitatis , mortalitatis
& mortis miferiis mederetur, & earum medicamentum conftitutum eife in pane, often dit & declarauit.
Glorioiim opus Artis Cruris patiently,
corona urea laureola.
"Zm it* T TAbet ante oculos fuos in vkginalibus braJJT JL Xchiis martyr aifixum Craci Regem martyrum

d: svbditis crvcif. et crvciferts.

43

rum Christvm , qui pradt crucifixos & cruciferos

paone & admonitione, Qt vult po me n)emretMi,*p
abneget femetipfum 3 ft} tollat crucem fuam quotidie 3 ff
fiquaturme* Praeuiderat hoc ipfum myfterium Dauid , cum Pfalm.5>o. cecinit , Scapul fuis obumbrabit
tibi3 ffifub permis eius fyerab. Myfterium obumbrationis dclart in hax verba Baiilius : Brit enim pro~<
pugnator tuns 3 protegetque te3vbi impugnaberis: Pofutt\
autem hoc ex eorum metaphora 3 qui in bellis primi infiant
in ocie 3 ac fcapults fuis eos 3 qui tergo funt 3 protegunt.
Nec dubium , quin in acie cru eis & mortis primi
fteterint Christvs & Maria vnici ac Ungulares
protectores crucifixorum & cruciferorum , quorum
vnus extitit Hioramvs fufpenfus cum imagine
Matris & Filij , facrifque Reliquiis San&omm 3 qui
primi etiam in certamine fteterunt & vicerunr.
Ergo quifquis ab ortu fuo vfque ad metam fixam
virx grauiifimam crucem portt , & in acie conftitutus Temper pugnar & decertat , coniideret ante fe
Christvm, M a r i a m & Sanctos, quibus in
certamine obumbratur proteetione , patrociniis &
fubfidiis, vtquos fequitur in pugna, fubfequamr in
vitoria , in gloria palmae & coronae , quae debetur lauwU
non in ftadio folum certantibus , fed etiam in ledo *,
diabolum fuperantibus. Superauit tantum hoftem

454

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

ledo affixus Richardus Epifcopus Ciceftrenfis , qui

zxtrem

moriturus dicebat creatori Deo : Jn tuas com-

natu,

mendo fyiritum meum 3 & fimul Matri:

Maria mater gratia,
Mater mifericordia.
Tu nos ab hoe protege,
Et hora mortis fufcipe:
pracepit inuper adftantibus miniftris , vt ea verba
ad eins aures pronuntiare non ceflarent. Accdt &
Eleazarus Comes , qui cm eflet in extremis , & luctaretur cum hoftibus , inquit : Magna eft d&monum
vis 3 fed earn pemtus eneruarunt myeria facrofanB In
carnatwn & pajfion Ie sv Christi.

Prodcat in publicum fpecbculum Alfons vs

Castrivs Societate Iesv, fpeculum & forma Sociorum Iesv laborantium & acgrotantium.

EM-

DE SVBDITIS CRVCIE. ET CRVCIFERIS.

457^

EMBLEMATICA IMAGO L.

ALPHNS I CAST RI I RVC I F I X I

-tXriICATA.

j
;

LPHONsvs Castrivs , natione Lufita- Wftoe

nus, dignitare Sacerdos, Religiofus So- Maffia
cietate Iesv , ad Malucas inuks propter
fidem Christi Mauris captus , nam:
affixus in forraam crucis, capite tandem cadus, portum in celo cepit. Alphon s vs nofter in ipfo portu vitae iacturam fecit 3 profper tarnen nauigauit,
& faluus emerfit. Qui perdiderit animam fuam in sympiuhu
mundano pelago , haud dubi in portu cadi earn Enm*
inueniet. Quid naui cum cruce ? Auguftinus lib.i. vnu'qt
de Verbis Domini Serm.54. Jguando Rex aliqu imp'ue t
njoluntatis 3 maximaque poteatis , perfecutionem indiat
Ecclea> quantum m ipfo t9 Chriianum nomen conatur
extinguere fuper nauiculam Christi grandis njnda
confurgtt 3 fed in iis tentationibtts erigitur antenna , <~ut
fujpenja arbon crucem figuret. Hanc Chriianus re?iciat}
*vt non deficiat. Hute antenna , ide$~l3 cruci Christi,
fimplex conuerfatio , ffl pura confefo, tamquam cadentia
rvela reltgentur ,

hue vela nora uibrn abluantur3

Vt ne macula & ruga inueniantur. Quid cruci cum

. . .'.

Mm m

naue?

il
458

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

naue ? Ambrofius Serm. 66. Arbor quadam in naui e

crux in Scclea. Sufpenditur in arbore Christvs,
fufpenditur Sociiis eius Alphonsvs, focius paflioniSjVt fit confolationis comes, iuxta oraculum Pauli
i.Corinth.i. Scientes quoniam cuti cij pafonum eisy
fic erit $ confolatwn'.:
Crux Alphonsi crucifixi , Crux
Sociorum Iesv.
inflmmenOcii Christi funt , quibus conuenit ilia vox,
tum artit
n t

1 s>^
Ci

beni vi- \^jVos ets jal terra. Accedit Chryioitomus HomiMatth.s, lia 15. in Mattb..Attendtte3 quid dixerit3 Vos eis [ai terIJ"
ra, per quod oendit, quam neceffario ia pracipiat. Non
enim pro Vera 3 inquit 3 tantum falute 3 fed pro vniuerfo
orbe vobis certamen erit 3 &c. Hic finis vocationis eorum, q.uos in iuam Societatem Christvs adfciuit,
vt propria: faluti attendcntes, & alienam quoque curanteSjtotum peragrent mundum,totumpelagus trazxtiuth nenr. Bene nauiganc Iesv Socij, bene nauigant3 vt ait
t!

Ambrofius in Pfalm.47.

m naMbus Christi cru-

cut arborem praferuni 3 atque inde explorant flabra

ventorum3 vt corpora fua dmgant ad fanQi Spiritus gratiam in ligno Domini tuti atque fecuri3 permittunt a
ues fuas vagofluf/u errare per maria3 fid ad portum faluiis3 & ad confummationem gratia curfusfitos dtrigere con...

tendunt,

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

45?

tendunt3 vtfidaatione potiantur3 quo dijfolutt curfusfuos

pojftnt in refurrecione- reparare > vbi naufiagium timere
non poffint. Et nos igitur circumfpeSemus banc gratiam,
fyeculatores eins fimus 3 exploremos earn 3 vt fiant corpora
noira aues Tharfis. Tunc enirn caro adferuitutem redigitur3 cum ad Dei tntendimus gratiam 3 vt id quod amarum
ad tcmpiis fit3 non quod dulce ftj voluptarium fequamur.
Crux A L p N s i cruciflxi , Crux
egrotantis.
i

NAues Tharis corpora noftra unt.Nauigat in b>yfrm.

corpore homo , & cm bene habet , expanls
velis in fasculi mari nauigatjCm morbum lethalemrMflA'
contrahit j tempus iam eile vela vitas contrahendi,
in fua effigie exprimit&oftenditALPHONsvs.Contrahebat vela Paulus , cum vaftum emenfus mare
fuiilet,& appellens iam ad portum dicebat: 6go enjm i.Tim.4,
iam deltbor,

tempus refiolutionis inflat. cer

tamen certaui 3 curfum confummaui } fidem feruaui. Non txtmu

.
/LPHONSvs pan, qui totum nauigauit ma-<.
re , nec exire recufauit , qui vela in portu contraxit.
Diuerfus omnino erat monacho quodam segro,
quem libro de Mortalitate proporit S. Cyprianus.
Cm quidam de colleg , inquit , ftf confacerdotibus nofir iam m infirmitate defejfus 3 atque de appropinquante
M mm

460

SACRI SANCTVARIl CRVCIS FARS II.

morte follicitus commeatum bi precaretur, adflitit depre~

canti tuuen honore ffi maieate venerabtl , atura excelfus 3 ciarus afpeblu 3 f) quem ajcntem bi tmr,
pojfet humanas afyetlus oculis carnalibus intueri3 niquod
talem njidere iam poterat de fieculo recejfurus. aAtque
non nequadam ammi ac Voc indignt lone inemuit3
dixit : Pati timetis 3 exire non vultis3 quid ctam Vobis? ,
Pulchrum iacis exemplum , cuius le&ione mirum
i in modum recreatum fuifle S.Auguftinum, in eius
Vita memorat Poflidonius.Habes in vno Alphonso & eius effigie formam,quam in iegro Christvs
.

'optabat , vt & dieas cum Terefia , & ipfa quidem

infirma, Aut mori3 autpati. Dicas appellens ad portum cum Ludouico Epifcopo Caroli II. Regis Sici-;
lia: filio , Ego morior 3 & gaudeo qua terram videns,
njenturuque in portum ex longa nauigatione hum fat

indomiti maris, quod mihi diu in Votis fuit.

Leuamen laborantis C aegrotantis.

"'1-' jElix vitae Religiofas nauigatio,c|U dfinit in Iehariu.

sv nomen,in cuius exaltationem ipfa lacra Eu-,
viaiach.i, charilia condita c.Ab ortu emm yfque ad occafum ma~
gnume nomea me um ingentibus-3 cfin omni loco facrificatur t?offertur nomni meo oblati da: quia magnum
eil nomen mum in gentibus 3 dit Dominus exercituum.
Ab

De svnms IIT -563:

orru quuc ad occafum magnum hoc Sacra `
, orru fcilicet hominis, ad eius occafum,
in quo vita: nauigarionem oprarum portum in-`

greditur. Appellentem iam ad portum , 8: aecipien

tem EucharilticumViaticum,fauftis fuis clamoribus ,

8: acclamationibus Serm.de Euchar.fequitur ac pro..

fequitur Iuliinianus. Protegant, inquit , te .
eria, ) inter medios /eculi fluue ante myici Pharao

nu' [ <gradirii i/afua : illum itaque in intellettuali

.- .

pelago ocatum conitutue in littore. lie-I

initiato carmine , magna tordu cum exultatione cla-1

: Domino, gloriosi' enim magnificatiee e,IL 51011.15, I

equum 5g afcenfrem proiecit in mare. Proieeir per Cru-I"

eem , proiecit per Euchariltiam : vnam 8: alteram:

colit in altari Sacerdos , de Phataone agens folem-

I
'

nem triumphum , vnam 8: alteram velit fihi, vene-

retur crenear aegtotus , qui aflixus iacer in lecto, 8:

iimul augultiilimum nomen IEsv, cuius focius eit,\ ~

imploret, Vt fuam Victoriam perfectam 8: confum

matam agar pariter 8: celebret.

'

`Gloriofurn opus Artis Crucis 8: patientias,

corona aurea 8: laureola. I
A

Votquot Socie'tare IEsv cru cem ferunt,naui amarga;

.

1n eadem naue cer-

g ant limul cum CHRI
d.
M rn m
3
tant ,iXi-fm'

4<>I.

SACRI SANCTVARII CRVCTS PARS It.

rant & triumphant , viui Martyres habiti , quorum

Abbas Piamon apud Caianum collat.i8. cap.7. facit honorificam mentionem : lllos paentia atque di
firilo, qui tarn denote in hac3 quam femel acceperunt profejfione> perdurant3vt numquam fuas expleant voluntates,
crucifixes quotidie huic mundo , ymofque Martyres facit.
Viui Martyres focij Iesv euaferunt Maria, Ioannes
& Magdalena, quorum fanguis effufus non eft, fed
finis eorum trium dignus corona & laureola in le!.
to gloriofus fuit , vt dixerit decedens Maria , Fulcia " ' f te me floribus} flipate me mal> quia amore langueo. dixecant.),i, rit Magdalena : Jn 1 meo per noeles quafiui quem
cant.ijitf. diligit anima mea. Sc dicere potuerit Ioannes : LeSulus
noer floridus. Lefcus dolorum, le&us florum eft ei,
qui veniens ad portum nauigationis fu*e vfurpat exExtren trema verba Archiepifcopi Dunftani : Jpfe benignus
rUntu!" Dem , qui direxit iter meum adfe, dirigat ad vo imtatemfuam corda & corpora Vera in pace.

Prodeat in publicum fpe&aculum Venerabilis Sacerdos crueifixus ; in quo , veluti in fpeculo , ferentis hsereticam prauitatem & infirmitatem
forma confpicitur.

EM-

't' zN

Nc
'11.

01's
' 51m

:tama, Matz

17 z { if

im?. f

u Radar

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

465;

EMBLEMATICA IMAGO LL
SACERDOTIS CRVCIFIXl
.
.
..
.
.
EXP LIC ATA.
AERETICI ill Gallia per ludibrium VENE-Theat.cni.
,
t
dlit, noftri
RABILEM SaCERDOTEM COinpulerUt, tempops.
vt in vrbe Houdam,diceis Carthonenis, folemnia peragerct. Dum cele-j
braret, faciem eius manibus verberarunc, & corpus
pugionibus perfderunt, ac denique iuper ligneam
crucifixi Christi imaginan pfum affixum , fclopetis fuis traiecerunt. Verus Regis glorioi & eius
imaginis cultor , & quidem in eam formara , quam
pradfcripfit Carolo Magno Gregorius Pontifex IL
quo imaginera Christi Domini peerar. Scimusy
inquit , quia tu imaginem Seruator noflri ideo non petis,
njt pro Veo aut qttafi Deum colas 3 fed ob recordationem
Filij Dei3vt in eius amore recalefeas 3 cuius tu imaginem
yidere defideras. Et nos quidem , non quafi ante dimnita^
tem3 ante illam proernimur, fed adoramus3 quem
per imaginem, aut natum3 aut paffum3 aut in thronofeden-i
tem recordamur. Et dum nos illapic7ura3 quaft feriptura^
ad memoriam Filij Dei reducit3 animum noflrum de refur-\
retfione Ltificat, aut de pajfione demulcet. Crucifixores:
Nnn

VENE-

466

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

VENERABiLis Sacerdotis iconomachi erant, &

in defp&um iconis Christi , &eius miniftri qui
facram colebat imaginem , & proptere idololatram impudentcr nominabanc 5 affixerunt ilium
imagini cmcifixi , cuius amor pectus eius accendesymfuhiA Ijjj paflo mulcebar. Dignus altari Sacerdos, cut
sWflfi ver dicere licet : Christo conxus [um cruci. Ditoierantu gnus gloria Saccrdotali , cui fas eft glorian : Si emm
Los.

complantati faSi fumas militudmi mortis eius} mul g)

Rom.'.*, refurreclion erimus, hoc fcientes, quia vetus homo noer

mul crucixus e} vt deruatur corpus peccati,

vitra

non feruiamus peccato. Manus crucifigentium Chri

sto famulatas funt crucifixorvt facrificium fuum
in cruce ageret & perficeret : miniftrarunt quoque
Venerabili Sacerdoti , vt in corpore fuo, qua:
deerant Christi paionibus , in cruce ipfe compleret j &crucifixus compleuit. Hoc facrofan&um
officium , hoc munus Sacerdotum eft , fie in altari
feruire , iic miniftrare , vt Christi perfonam g
rant, &per oblationem fui Christo crueifixo adhaereant. Qui perfonam Regis gerit , refert & ipfum
Regem J & qui vices Christi agit, debet ipil aflimilari. Crucifixores Christi , qualis Christvs,
quales quoque & ipi efent 3 fa&o fuo declararunt:
& facrilegi Galliac hacretici 3 quales Sacerdotes , qua^

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIPERIS.

467

les etiam ipi forent , oftenderunt. Oftendit quoqc

Paulus cap. 6. ad Hebreos : Jmpoibile e enim, eos qui
femelfunt illuminait, guauerunt etiam donum c<elee,'&}
participesfaSi funt Spiritus fan&i , guauerunt nibilominus bonum Dei Verbum, nxrtutefque feculi Venturi 3 &
prolapfifunts rurfus renouari ad pnitentiam3 rurfum crueifigentes bimetips Filium Dei, & oentui habentes.
Crux crucifxi S a cerdo ti s, Crux ferentis
herticos. .
BEn Auguftinus lib.3. de Verbis Domini, Ser- mone 8. Hretici comprate uos fud&is : ii - btne vitempferunt Christvm pendentem in ligno, vos con- ue '
temmtis fedentem in calo : its fuggerentibus etit titulus
Christi , Vobis infantibus deletur Baptifmus Chri*
STi. Magna crux hsereticorum R i s & eius
miniftris incumbir. Qualis illa fit , oftendit idem
Auguftinus lib.i.deCiuitateDei .. Callidum e
genus hareticorum 3 non Jpiritu fapientU 3 fed verfipeis
autitc 3 quo folent haretteorumfernere prcordia 3 & paum conturbare SanSorum , fed h&c in vfum cedunt profi- txefauhl
cientium 3 iuxta itlud Jpooli : Oportet jfe barefes 3 Ut tis.
probati mantfei fiant in Vobis, n>nde etiam feriptum e: . '1*'
Filius erudttus fapiens erit, impudenti autem miniro vrefur. Nec funt, neepofunt e impudentiores rfti*."' *
*
Nnn
nif

SACR SANCTVRI CRVCIS PRS IL

niitri, quam illi ipii, quorum manus famuiarx iunt

Redemptori. Sapiens Dei Fiiius eorum miniitetio
vius, iacriiicium fuum peregit, quod 8: nunc Sacer

dotes in altaribus fuis coniiciunt. Confecit VENE

4Riiiiius iite SACERDos , ciacrum fuum in ara

crucis perfecit , qui iilij iapientis initar impudenti

bus miniittis vius cit. Impudentes cert hretici
tam in CHRIsTvM morruum in cruce, qum in
Reliquias Sancti huius SACERDOTIS , qui eidem
CHRISTO commorirur , 8: mundus obit. Ante

tempiu , vt notar Bafiiius in Pialm.r. dictum c_/i Sacer

dotibua , Non contaminabitur /iiper aliquo mortuo ,- nunc

autem'flicitate nominii , 9J Dei nofiri ac Ser..

__uatori' noiiri IESV CH RISTI munificentia quicumque

Martyret eiui attigerit , illiua iuitiie nt't'itatifque quo

dammod particepi, ob gratiam ex eorum corporibut pro
cedentem,

'-

'umlffu

Crux cruciiixi SACaroTrs, Crux

grotanris.
Os omnes genus electum, regale Sacerdorium
iuinus : noitrae igirur memores conditionis
i

iub quodam Sacerdotio feruiamus, adhrentes cru

ciiixo, vt vnuiquiique noitrm in lecto iacens di

cere poiiit cum I Paulo:

CHRI s_'ro
conxiu fum cruci.
'
L
Non

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

46p

Non fine caufa crucifixi imago assrotantibus exhibctur : ideo porrigitur, vt communicantes Christi
ipaffionibus, adhaereant hristo patienti, & eius
cxemplo

ad

tolerantiam

segritudinis

excitentur.

Confirmt hoc ipfum Grcgorius 3. Parte Paitara11.

1
.
;
V

tgrotan
ils, admonit. cap.3. Admonendi3 inquit,/i <cgrt3 qua- .
tenus patienti nuirtutem feruent 3 vt inceffanter3 quanta
Kedemptor nofler ab i3quos creauerat 3pertulit mala, con
sidrent. Confidercnt in effigie conditionem iuam.
venerabiles Sacerdotes, qui Christo crucifixo de- j
bent efl arct & ftri& coniun&i. Vnde facra vir- 1
go Elifabetha morimra , iam leclo adftantes fibi
Sacerdotes monens oificij fui, Verum e3 inquit, dileEiijmo Domino vos exhiberefamiliares mag ceteris bominibus , per bonam conuerfationem,

fantum minie-

rium verum3 quatenus in regno fuo po banc vitam bi\w,

famiarms vos iungat. Huic Domino Crucifixo ita fe
Bernardus adiunxit&adftrinxit, vt cum iam in ex-:
tremis eiTet , & Sacerdotium abfolueret , fuerit in i ,
banc fententiam locutus : Vateor 3 non fum dignus ego3
pojfum propri meritis regnum obtmere cxlorum : ceterm duplici iure illud obtinens Dominus meus 3 beredi-\
ttefcihcet Patr3 & mrito paffionis : altero ipfe contentus 3 alterum mihi dornt 3 ex cuius dono illud mihi vendicans non confundor. Hoc ius cru eis & pafionis eft,
N i n y
I
I

" quod
i
!

..

470

SACRI SANCTVARII CRVC1S PARS II.

quod tenet ac poflidet venerabilis ifte Sacerdos , & qui eodem dono & priuilegio frui deiideEccii.je, ratj Cor fuum dabit in fimilitudtnem piffura 3 & iacens
in leto aeger non folm adhaerebit , fed etiam crucifixo Christo inhccrebit, vt fliciter decedat. Te
ile enim Bafilio in Pfalm.35. Qui cum Christo mul moriunturt in bonafunt morte.
Leuamen laborantis the a^grotantis.
enTjL D ^x glrifus hominem , quem afumpferat,
rifii.
Jt^_fecum in crucem euexit , & Patri facrificauit,
& vt Scrificium conficeret, vocatus Deo eft tamquam Aaron. Idem ipie fecundm ordinem Mclchifedech fa&us Sacerdos , panem & vinum obtulit , & prsebuit feipfum edendum , qui & dixit
Ioan<>7- Qui manducat meam Carnem , ft} bibtt meum Sanguinem
in me manet3 & ego in tilo. Felix, & fatis felix Sacer

Rj>m.8,

dos, qui iimol in cruce &c leclo , in altari & facricj0 cum Reg gloriofo manet , ac dicit , Qu nos
feparabit charitate Christi ? Hic arctus & ftrictus
nexus diuini atnoris componitur &c conne&itur
operante venerabili Sacramento , quemadmodum
aduertit & monet S.Laurentius Iuftinianus cap.i5>.
Monaftic pcrfcd. Pia mens, inquit, tanti JpottUtificata prfintia Venerando hoc mediante Sacramento reple*
tur

DE SVBDITIS CRVCP. ET CRVCIPERIS.

471

tur gaudio, exultatiane perfunditur, humilitate deiicitur,

lumine irradiatur, tiatur, roboratur , deuatione
faginatur, atque indalubili amor fvinculo Redemptori

}: copulatur. Hate copulaItunc perficitur , cm .

1 munita Viatico in catlum allumitur.

Gloriofiim Opus Artis Crucis SC patientiae,

Corona aurea SC laureola.l

En fanta mater Ecclefia canit de kqlorioiomwzlit

Artem e
( Martino : beatum Ponticum,qui tatu 'vifieribimt que.
diligebat CHRISTVM Regent, (9 nanfarmidabat imperijflim'
yrincipatum l /aniima anima, quam etfigladiua
non abulit, palmam ramen martyriql non amit I

Accedit luflinianus Sermone de S.Martiuo : ,Quomo

da martyriq' gloriam
non habere cenfendumc, qui'
fagran: amore martyrij pradei te/ii/icatione Catholica ter--I

renorum principum nec expauit Patentiam , nec heretica

rum.fieuitia: cef/it, quin conanter propalaret re

gulam, eorumque confutaret errores. TatieiI igitur martyrij
Prameruit palmam ,quatier _le inimicilt { eli/limanda

pojiiit. Sapienter Deus prouidit in gratiam propugna-~

torum fidei, vt licct proprium fanguinem non fun
derent , Martyres elle poffent , quoties pro veritateLam

pugnarent,corona au rca : laureola decertarent,quil: hilft?.

bus elfeti vitores , in clis ornarentur 8c illufira
ICD CUI'.

47*-

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

rentur. Ergo cum haeretici fraudulent! abftinere volunt fanguine , ne numeram augeant Martyram,
feipios plane decipiunt, quandoquidem incruentum
eft martyrium , eorum errores conuellere, & infanias refutare. Toties debetur palma & corona, quo*
ties propugnatbres fidei hoftibus veritatis opponunt
fe fortiter, & animse aduerfantur.Non augent numcrum Marty rum crucifixorum , fed implent cataiogum cruciferorum , zelantium videlicet miniftrorum , imitatorum glorioiimmi Martini, cuius elogium concludit in hare verba Iuftinianus : Mrito
itaque [anSto buk Martyri non e deneganda corona , qui
Ecclefiarum curam germs , ac proximorum falutem zelms3 mori timmt , viuere recufauit. Vixerat cum
Christo , & cum Christo mortuus eft, iicut &
fSIHL- zulus martyr, qui ligno affixus dicebat : Eo mi-.
rimii.

hi adiutor Domine ,

Redemptor. cuChristvs:

D^oli timere [um enim tecum, f) Dens tuns ego fum.

Prodeat in publicum fpectaculum Petrvs HelCivs crucifixus j in quo, veluti in ipeculo, fcrenris
repulfam & morbum forma conipicitur.

EM-

_ _

.i
_e-.`

....
@Kfm

,__

.
....

_ , .
.
.

c
. c .A 1 .
. : _1;
._.__,.._

.,-i
1r

im

1
i

! amor mulets
f2.. I nunc ,et lzitguam velle

fautes.
colior: .

Mm

- -___
_n

006
`\/

Iliii I itil

d.

 sVBDITIs choIr. ET cRVcIrBRIs. 475

_ EMBLEMATIGA IMAGO LII. _

PETRI H_ELVCII CRVC IFIXI".

X L I A T A.

ARocI in Africa P Rvs HELcIvsHIIIm.

"' Madritanus hortatus Mauritanos , vr mw' `

~ partes CHRIsTI fectatentur , 8: eos qui

i femel . fide Chriitiana defecerunt , acl
primam fidem redirent. ( ob caufam captus
, 8: iuffu Regis vrgente, lingu auuls, pto valuis
port in formam crucis aflixus , animos caput ele-L

dit , vr ferteo clauo traiiceretur. Extractus capite

clauus gutruri infixus : cumque ne gurtazqui
dem fanguinis vulneribus ant Huxiffet , emuxit
deinde , 8: tinct fanguine port , mundum reli
quit. Cm homo in anguftias eas reducitur, Vt adi

tus querelis non patear, fed ex omni parte via in

tercipiatur 8: claudatur , laboriofa fatis crux .

crucem paIIiIs Iobus , cm iuitis querelis

familiares aures claudebant. crux, quam tulir

Ioiephus , _cm eius deprecationibus fui frattes

non attenderent, 8: cm effet in ngypto captus,

nec fui domini nec Regis gratas Iibi au'res imperia

ret. Ad has anguftias redacta
I Ooo etat
i. Sufanna , ,
clau

r4,76

sAcRI sANCTvARII chcIs PARs II.

claufo pomario , nemo effet qui eius voces excipe

aan-1;, rer, diceretque proinde , Anguia [unt mibi fvndique,

.gmi'i/qaCHRisTvs quoque ipfe in porra SC extra portam
tanga. palfus , cruce clainabar, SCrainen non audie
batur. Clamauit non tam voce lingua: quam fan

;:fff' guinis, cuius vocem nemo adiinere queat, licer adi

mere linguain , im SC ipfain vitam auferre poliit.

Poruit Maroci Rex euellere P ET R I linguam , ne

Verba formater , eliicere ramen non potuit , ne eius

fanguis effufus ad porram, cui conlixus etat , cla
inaret Deo, cuius ianuae Omnibus facil parent. Sem

per parta Domini , vt ait agens de Patientia Ephrxm,

? patet baminibua, parure fimul (ed magma.

Crux MADRITANI crucifixi,

Crux dara. repulf.

525212:
.

Ouerat Rex Salomon , quanta crux iPta effet;

SC vr eius onus indicatet , dixit cap.9 Eccle
: Ciuitae parua, ( pauci in ea 'viri : evenit contra
eam Rex magnua , y eam , exruxitque muni

tione: , inuentufque q/ in ea 'vir pauper (, ( li

berauit 'vrbem iam per /apientiam fuam , Cay" nullua de
incep.: recordatua baminu illiue pauperu'. Et dicebam

qga , meliarem gli: : frtitudine. ,Quemado ergo

pientia pauperu contempta e/l, 'Verba eiua non fune

audita?

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

477

audita ? Inter fiimmos illos labores , quibus mundus

repletus eft, vnus & prxcipuus eft, quod mnita fapientum Principibus non audiantur. Erat ad fores
palatij Mardochaeus , & cm gratiofus Aman multum poit apud fuum AiTuerum, omnem portam
obferauit , ne Mardocha totiuique populi Hebrarorum clamores ad aures Regis venirnt. Verum zxuth
enimuer non eft prudentia , non eft confilium.
contra Dominum , qui nouit iuftis querelis aditum
ac portas aperire. Ddit Eftherac Reginae acceffum,
coram Rege expoftulauit, poftulauit caput gratiofi,
qui malorum caput fuerat , & impetrauit. Interim
dum fanguis pauperum clamt , & clamores in palatio non audiuntur , crucem patitur Mardochaeus,
patitur & Helcivs Madritanvs. Secs faciebat
olim Alexander, cuius & exemplo & teftimonio vtitur Bafilius Epik.^AudiuiJfe quidem non negmus3 negamut quidem Timotheum ejfe, qui calumnias in te fabricauerit. Cm autem omnino audwerimw3ji nihil aliud, vel
illudfoltern Alexandri dicemuj, Alteram auriculam delato
illibatam ac finceram conferuamu*.
Crux Petri crucifra , Crux egrotantis.
H Ane crucem patitur aeger, cum iuft queri-/A""tur , nemo tarnen audit aut credit. Recurren- mi Ooo

dum"''**-

478

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

dum tunc ad Deum , cuius aures attenta; & intenta;

funt clamoribus segrotorum. Teftatur ipie qui dicit,
m.90,
*

Clamabit ad me3 & ego exaudiam eum. Bene Ephrxm

Difcept. de Patient, ait : Quid hoc beatius 3 quam con*
fiqui talis Regis beneuolas ames ? Clamauit Ezechias
eger, qui conuertit ad parietem facicm fuam, <5
per murum claufum , obferatum & obitru&um vo-

txcimio ces fuas intromifit, & ilks Deus excepit. Excipiet &
*h.tan tuas , i dicas cum Ezechia : Sicut pullas hirundmis c
clamabo 3 meditabor n>t columba. Quamuis Rex ille
Ezechias multos haberet miniftros , muiros Medi
cos, folum confugit ad Deum, & folum Deum confuluit, vt diuino eius fauore fanatus , & morbo recrcatus , foli Deo pro valetudine fua ageret & ha
beret gratias. Eapropter non femel , fed faep Deus
claudit fuas portas, & vias intercludit humanas pro
adipifcenda falute , vt neceiitate du dus , & etiam
coa&us 2egrotus3 recurfum ad Deum habeat, cut
poil accepta; valetudinis beneficium gratns exiftat.
Ad Regis illius exemplar componat fe aeger, & quidem fie monet in Afceticis Bafilius : Quemadmodum.
1;.,. Ezechias majfam ficorum non primam duxit fanitatis fua
caufam 3 neque curandi corporis rationem tili tribuit 3 fed
gloria Dei , qui fieos condidit 3 gratiarum aSiionem obtuUt : ita & nos plagas Deo recipientes 3 qui bene

prudenter

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

479

denter yitam noram moderator3 principo quidem inqui

ramos Cognitionen! rationis ob quam nos flageet 3 deindc
ft} Uberationem doloribus & patientiam3 {) pratere yt
tentationt pruebeat exitum 3 '-ut tolerantes ejfe pofjtmus:
datam yero medicandi gratiam fiue per oleum vino mix
tum 3 yt in eo qui inciderat in latrones ue per fieos 3 yt
in Ezechia , grato animo fufapiamtts. Reddita ergo fbi
initate , in Ecclefia rfrt aeger actionem gratiarum , more Ezechiae Regis , imitator crucifixi Pe
tri , cuius vt inhaereat veftigiis , pro foribus ftabit,
& cor fuum dabit in mtlitudmem piSura. Quod fi fia- EecU.jt,
tio vita: deferenda fit , oret ficut moriturus iam , c
ftans pro foribus orauit Eligius , cuius meminit Surius : Sufcipe me fecundum magnam mtfericordiam tuam,
non confundas me ab expeatwne mea. Aperi mihi properanti portas tuas.
.

Leuamen labranos C asgrotantis.

Ex gloriofus extra portam paflus eft , repul- ymmf*fus quidem Proceribus Hebraeorum, quibUS nfiit.

mnita falutis dabat, & cui portas fuas clauferat hu

mana potentia : ftatim ianuas fuas diuina omnipotia aperuit -, vnde mandatur cadeftibus poteftatibus.
fAttoUite portas 3 principes, njeras3 eleuamini porta .1},7atentles } " introibit Rex gloria. Ergo qui in porta
Jm

patitur,

48o

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

patitur , & in ea repulfam fubiit , foletur feipm,

& callos apertos conderet , qui patent digne & pie

pi.77,

m municantibus. Hue alludens prxfcius cecinit

olim Dauid : $anuas cali aperuit Dominus, pluit ill
ad manducandum. Hinc Gregorius lib.4. Dia
log. cap.58. Ghiis fidelium habere dubium pojfit, in ipfa
immolationis hora calos aperiri, choros Angelorum adejfe*
Repulfus Stephanus vidit celos apeitos , & Iesvm
ftantem dextris virtutis Dei , & virtute eiufdem

a.7.59- fauoris obdormiuit in Domino. Qui pellitur iam ex

mundo , & accipit Euchariftiam, eumdem fub ac. cidentibus Christ VM Dominum conideret,vt facrac virtute Communionis in Domino quiefeat, pieque ac fanct dormiat, & bmno tranquillo fruatur.
Glorioiim opus Artis Cruris &C patientiae,
corona urea C laureola.
"mm hl- T

Azarus pauper ad ianuam auari diuitis erat, &

25JT JL-^cm tantum vlcerum & vulnerum martyrium

patientiiim perferret , maior crux erat afflicto in
necefitate extrema cum clamor non audiretur , &
iufta eius petitio repelleretur. Paul poft mutatae
funt rerum vices , quando fimul repellentem & repulfum mors' arripuit , & locis fuis ambos addixit.
Repulfus Lazarus, in iinum Abranse deportatus manibus

_ De svnrris chIRLfr evairERrs. 481

nibus 8c plaulibus Angelorum ; diucs vcr purpura-
rius 8c fimul auarus, in tarrara derutbarus: vbi cm
{anto Parriarcha vnam expofcercr guttam aqnze,
ePr paHiis femel repulfam, 8c irerm, cm rogarer,
vr nunrium mitrerer, qui fratres de Iiaru (uo mone
rer , c cauere pnis c tormentis infcrorum

iuberet.

Ergo qui paritur nunc. repulfam , exemplo La"-l

zari fe foletur , c {pererinrra aulam Dei aliquando

recipiendum, qua exulanr rytannic repellentes, rc

pulfi vero parientes, in ea honorantur 8c coronanrur.
cnrribulibus
Meminerir glorioli
fuis expellererur
marryris Stephani
, vidir furfum
, qui cum
glo-_
riam Dei, 86 exclamanir, Ecce 'video calor , .

I s v M antem dextri't Dei. ClcPres vider

ianuas , haber cporras aperras , qui clarlfas (ibi hc
fores tolerar patienter. Expeirat ad ianuam CHRI-teuren

sTvs , vr venientcm crucifcrum fuum excipiat, hoful'

noter , 8c coroner vitum , quem cxpulir fe mun-i
dus. Cm mundo expellcrerur Longinus Centri`
rio, monuit focios : fam aperta ]! porta qua e in cai- 52:32:21
lia , ' Angeli : accepturi animar _, oblatu- .

ri Filio f'unigenito. Ecce

lampade; 'video , ( apparent

miki brauia , cum quinua t'endi fumur ad indici: tri

liunal.
P pp "
Pro

,--Q

____

l
.

l
.

n
l

. `..

l
,Y

a
.

I'
9

e
.

-
l

l
o
v

.'f

.-

'

'r

i
.

.l

a.

.
1

U
\

.
;

'

.
e

n..

_
.

.
t

-'

l'

n'

.,

Q,
"Qv

MO;

I
~
v
-

.__-

--

--

.Infd

.`

s.'

'i

i.

l`

--._..

-`

___

\\
\
~

I
"

*ci

..0

Il-

.l

.e
V~
il

v
a

I
,zur svnI-rts chcIr. ET chcIreR'Is. .485

_EMBLEMTIGAIMAGO LIII.

5.5.1 _ GRVGIFIXI .
,x

u AMCTVs SIMO'H .puetulus Tridentinus,sua_sis

trigeiimotarisinenfe
nondu'm
; "__to,
caprus 8: raptus a Iudaeis
, compleVr victi .
C 'f"`"""',%" maPafchalisfirimolaretur. Ergo in ipfo

Pafchatis die al Rabbi Mony nudatut veltibus, cir-'I

cumciclitur , cruciligtur , citylis ferreis infantulusI
circumfoditur. Crrr effet- ia'm in extremis; 8: extre

mum fpiritum emitteret-,oculos in caelum extulit,

8: mundam Iimul _aniran' cfHauit. c@um .

jcientiam y quem inte/ligereiet auditum? ahlaatoel

'a laffe , auul/iu ah vhtrihuail Crucis fcienti'c intelli-_l

,imbuitur
-genti SIMON
, initruit
ab vtero
e-_imbuit
materno
nosraptus
,..vt myftetia
initruirurpaf
l,Ilonis -1,84 fimull-rtfurtec'tionisx expenda.
Truus. Ptouidie nobis Deusfde agnello .ilto Pafchali, maar
I

.
_ .
~
l
6
Iquicotde
tactus tangat -8: corda
noitta , dicatque
f
Simoni:

@um-U-Sufflo.lipueiuitare Dei: Conderate er- 1,752? '

84 llgff.fifff'llf 7. K4Ipretatie,-perpendite

3,32?

mg4lli MMR/Mmmm; .qura- in rea

piu humanuinuqnirq
...i

pottrat'pretium >natra 'rea'em-J

PPP 5

i -1

486

sAcRI sAN'c'rvA'RIr .

Ption, Redemftpr noer feiF/bm obtulit Patripro no

boiam in odorem [ : fic [ [453114 eff ,

(17 Sacricium, ipRedemptr, . Aa/z mmc

? none mirabilevjfzcramemum, nudite }?

[- conlmm. Tradidit/ipm
Pro } ad mortem, mortzfcemzu (9 no: ciw' @zorg

720613 terrme cancupifenti volunuztmmt Y

Crux SIMoles-Crux

15,
'
)
myRmx

y _

.'

refurreions.

Infumgn-PVeri ( ingnif, rudes' indigentI (

lum Ams

bm;1,.-l

'l

'

_. Y

fmo , fed faplms ISI- 0 N Ba

:refer: in cuius clogium modularus 'd Zacharia's

-: tu , Prof/yeu Altijmi'vbcahr, przilsm'r enim' 40"

refciez Domini ad :

Non tndfrfcdam ,"qumi

( fcicn'tjam crucem a-ftcnditgkx

wmquam

cmhedraiyn'yfic rcli'feon's

-m'yerium - @rgb hf @ndo Pfha'fs dk,

. . p11-ram fl'm ; in'
,
` "
& catechizn'mmuicl
gmc
wofr?,
:
fafrm

,
(
won-qw{
:
-8: 561116111'0
. " -

"
'

_Da_svnr'ris , CRvCIrERxs. `487

fua refurretione crucem in manu lgePtans

tur. Succurrit A_uguiinus libe.. de Diuin. inquifirf
cap.4.f&untlmag CH RI STO agropinqwt ae'u pie#
, tanto magi/Ir exterior homo corrumpitur: fed interiori-nain
.

_ ,

..

laboran

renouatur de die in diem, omnzfquelux illu ingenu, que: edm

inferiore 'vrgelmt , ad juperioru conuertitur, ( l terreni:

. ,

quodummod uufirtur, 'vt magia megifelue buig /eculo mo

, ( oitu eiueulrfcondutur cum CHRISTO in Deo.,

Crux S IMONis Crux grotantis.
Vm pueri mal habent , ad chai'os [ibi '
)um ums`

'

res lacrymantcs o_uloseriguiitiNouerat 5114913 ,_

Patrem fu rfum in fuperns effe, cbnuertitque lumilf'm

na in clum,quali diceret, Pater noer, qui : in celui; Manue,
Nobilis conditio haie , qua duus Rex-Ezechia 9'

in xgritudine fua furfuin- oculos leuauit., dixitquei

Sicut pullue loirundimfit clamubo,meditulror 'yt columna, mi. ,

@Attenuuti funt ocult mei , f__ufpicienteaiu excelfum. Cum

quis aH-igitur lecito ingenui nobilifqlue pueri iniiarl
Patrem -fuum in clisquaerat", more, _Gerardi , qui
cm effet in extremis , vt refert Bernardus Serm.z.6
in Cantica,dicebat: Quanta , Deum Putrem boi-

90?! -121119120: 472112626;

dei! hugquodftm it;_te1&1?erophtlnegnaaex

ta Parfum. Cm ; morsrpatris, nuntianf:

I

lti
|
l

488

SACRI SANCTVARII CRVCTS PARS II.

ti refpondit monachus, Define bla>bemare3 enim

pater immortalis efl. Oportet in doloris le&o Patrem
fummum innocare^ quem inuocauit, coluit & adorauit Christvs, cum in ledo crucis infirmare tur. Hinc Gregorius p4j. Paftoral. cap.13. Admonendi
funt grt, quod pro nobis Patrem , quamuis diuinitate ef
fet aqual 3 adorauit. Magna reuerentia Patris eft , &
tunc maxime oftenditur, cm ab eo morbis punitur
homo, infirmitatibus caftigatur , quemadmodum
Serm.i.de Vifitat. infirmor.decernit Auguftinus, &
Prou.?,u.iimul monetTargrotantem : Difciplmam patr tui ne
Heb.ir.. ;.. .
rt.

i
ahucias pu. Nemo pirns3 quem non compit pater. Sea no\u"m~ deficere difciplina Domini 3{tf ne fatigeris 3 dum ab eo
argueris. Quern enim Deus corripit, flagellt3 & quafi pa
ter m eo complacet fibi. Adhuc puer erat Bailius , &
dum aegrotaret, difciplinam non abiieiebat , fed de
manu paterna prouenire recognofeebat , ac proinde
4ion moleft illam ferebat, nec fatigabatur longitudine infirmitatis, fed grandapuus, & adhuc aeger in
diuturna fua aegritdine indicium Dei venerabatur.
vnde &c Epift. 77. feribit , Corporis imbecillitate impedior 3 quam plane haud ignoratis , qanta mihi fit prima
atate ad iflam yfque feneSam vna mecum educata3 meque3
iuxta iuBum Dei iudicium3 qui omnia fapitnter di>onit3
aatgans & erudiens. Caftigats de eruditus in eadem
fchola

DE SVBDITIS CRVCIT. ET CRVCIFERIS.

48P

fchoa cum Christo, qmdidmt ex lis qua /,.

eWewMW.CHRisTVJquidemDodorparuulorum
cil , & eos in laboibus & infirmitatibus fuis orare
docet , Vater nosier } qui, es in calis 3 fanclificetur .*,
tuum. Hune ipfe vocauit M inuocauit , cum eilet in '
ledo crucis : Pater , dimit te ill. & rurfus : Vater 3 $.,
tuas commeno nritum meum. Orauit Patrcm, uetj,
& inclinato capite emittens fpiritum , Genitoreuv4 '
fuum adorauit.
' :

Leuamen laborantis i aegrotantis.

MOribus antiquis Ecclefia! poft facri Baptifma- rirtuttis fufeeptionem auguftiflimum Sacramentum infantibus minilrabatur , cuius folemnis confuetudinis Cyprianus Serm 5.de Lapfis, & Hugo Vi-j
torinus lib. i. de Eccleiaft. Orficiis .. meminerunt. Laudabilis tunc ille vfus,.quandovel ipfa Ec
clefia fuam agebat infantiam , facrofan&ifque vberibus Euchariftia? lactabatur & nutriebatur. Qu
lern in teera aetate infantke & pueritia? fua erga fe
Deum experiebatr Ecclefia, taleui fipfarn erga..Pi
fantes, puerofque aqua luftrali tintos ftendebat &
exhibebat. Confonat di&is praefcius primae & pritnxux domus Ecclcfiae Salomon : Sapientia adtficauit Prou.^i.
bi dornum, exddit columnasfestem,^mmolauit viffimas

fuas>

45)0

SACR SANCTVARII CRVCIS PARS II.

fuas3 mifcuit vinum3 & propofuit menfam fuam. Mit ancillas fuas vt yocarent ad arcem3 &ad mnia ciuitat. Si
quis e paruulm3 veniat ad me, ffiinpientibus locuta e:
Uenite 3 comedite panem meum , & bibite vimm quod
mifcui vob. Relinquite infantiam 3 (ffi viuite 3 6^ ambu
late per <vias prudenti. Ceit igitur illa antiqua laThtcn.j, mentatio : Taruuli petierunt panem 3 ft} non erat qui
fiangeret eis. Paruuli nunc fub Patris difciplina exiMatth., ftentes panem petunt : Panem norum quotidianum da
nobis hodie. Frangir illis panem gloriofa Pais SaMatth.i, pientia , qua: & pueris fuis ait : Acpite 3 & comedite.
Accipic, & comedie myfticus Dei Simon 3 & ait verpfai.11,4. beranti Patri : Virga tua $> baculus tuus ipfa me confilata funt. Parai in confyefu meo menfam aduerfus eos3
viatum. qui tribulant . menfa laborum & dolorum leuamen eft, & in extremo agone Viaticum pro reme
dio adhibetur , cum homo nudus in terram reuertens repucrafeic.

Prodcat in publicum paruum fpeculum GviX'Ielmi pueri, in .quo plendet imago ferentis carnem & morbum.

EM-

DI,

..

.
.
.

.ai

n...

ne

,Si

.Q

1\
l

....1

l|||

llllll

Iliiii

a'

l||\||

iilv itilllltllllirli

-Il

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

4^5

EMBLEMATICA IMAGO LIV.

GVILILMI

PVERI CRVCIFIXI

XPL1CATA.

...

H R i s T V s nufquam Angelos apprehendit , fid *.

ifernen apprehendit. Semen Abraham or. .
prsECeflerat in Ifaac , in cuius celebri fa-hcan'
crificio praeludia fancbe crucis praeluxerunt & apparuerunt. Apprehendit Chrtstvs mor- **
talem hominura datum , qui fubire crucem potuitj
immoftalem conditionem Angelorum , qua: pai^o-^^'"
nem carnis ignort, aumere recufauit. Christvs^""'
itaque factus homo, & Angelus magni confilij, angelos homines fecit , quibus fecum crucem ferre , &
mortem pati liceret. Ad hanc Angelorum claiTem
pertinetGviLiELMVs Anglus.qui cm puerulus ef
fet, in vrbe Nordicenfi Iudas peremptus eft eodem mortis genere, quo & ipfe Christo redemptus erat. Angelus in carne fuit , & cum viueret in
carne , acerbam crucis paionem cum Christo
tulit. In carne ambulare, & non fecundm carnem
militare , Angelicum eft. Adftruit hoc Paulus cm
dicit : fa carnz/tmbulantes, non fecundm carnem milita- -,
mm. Ambulat in carne Paulus, cm terrenus homo
Qq q 5

fit-,

45>4

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS It.

fit j non militt fecundm carnem ,*cm totus angelicus viuat. Quamdi ille in carne viuit, cm vir
angelicus fit , caro crux laboriofa eft. vnde &dicit:
Rom.7, Jnfelix ego homo , qu me liberobit de corpore mortis huius ? Gmit angelicus homo fub carnis paibilis
onere.
Crux G viliel'mi crucifixi, Crux
corporis.

h^n1'

T^Tlfi caro viro anglico crux forer, Angelus ma-L^l tP confilij non aereret, Abneget femetipfum,

Mmh.i6,oat crucem fuam, (gfrfequatur me. Mon u it Angelorum Rex, vt homo abnegando fe fuamque carnem>
afurgeret, &in focietatem Angelorum feipfum infinuaret. Bene Bernardus Serm.3. inter paruos : Ceciderat feipfa (nempe natura humana) focietate An
gelorum , yifione Dei , id eft , bertte , dignitate ,
beatitudine. Audiat ergo conlium , & abnegando femetipfum, id e3 propriam njoluntatem , feu libertatem recu~
peret toliendo crucem fuam , id efl , carnem fuam cum vir
tits f) concupifcentiis crucifigendo per conttnenti bonum3
f*bfr^" recuperet focietatem Angelorum , fequendo ChrisTvm,
id e , eius paffionem imitando , recuperet claritatis eins
rvifionem : quia compatimur, f) conregnabtm/s. Addo
ex Bafilio Epift.41.ad Maximum Philofophum : Me*

DE SVBDITIS CRVCF. ET CRVCIPERS.

495

que enim certe purum 'vtilitut buet eum , qui ex umplu

fumiliu, geilluri genere ud ungelicum vitum trunfiuit, ru

i'ion moderumine quufi #una quodum cobilrere iuuentum,

( curni uelum in feruitutem redigere rution. Qui
myicus velit 61111_1111$ , carnem , quam ferr,
loco crucis habeat, 8: fcrat , 8: Orer cum Auguiiino
lib. Contemplat. Fur me, quu, IEsv, pie, bone,

fernperque benedie, tuo umore, ( tuo defiderio onue cur

nulium de/ideriorum, 9' terrenurum concupifientiurumi
culture.

Crux G VILIE L MI , Crux atgrotantis.

debili carni adiiticftus , 8: /.

tam homo
cruci pailibilis
alligatus, quam
tormenta
Angelus
lic fuftinebat,vt
paflionis cxpers'm"
non
effe videretur. Tolerare dira remedia, dura medica

menta fic ferte , quali careas corpore humano , non

tam humanum quam angelicum fpetaculum .
@anti hoc habendum lit , Chryfoliomus agens de
Patientia pulchr ofiendit. Ni/oil e, inquir, tum bor-_
rendum tumque tremendum, quum qud loi qui 'vel morlro
uut} difcruciitur, non qoerentur, diuino umore
inten/i: itu "vt neque , nequefrrum, neque inopiu, ne
que lunguor uliqm', neque mors, neque uliud quidpium bu

iufmodi graue uut mole/ium : ei, qui bunt fit ergu

Deum

_ -
s
ou
v.raciti

chcrs
PAxs accenfus
t1.
ITeum amorem /. Torus hoc Yamore
`Ictotus angelicus in fuis infirmitatibus 8: morbis,
yqui nihil graue nihil molcfium fentiret , patientifii

mus Iobus erat , de quo Ambrolius Tracht. de In

rterpellar. Dauid cap.r.dicit : 'Non agrotalvat animo,
doleret in torpore, quia non erat in carne anima eine, cu

liue pa/jionibue non adbierebat, fed in firitu, ruin: virtu.

teje texerat. Cum aeger D.Nazianzenus effet, Pta
-rum hunc angelicum adfpirabat , 8: fimul fufpira

bat 1&.99. Bafilium: Uociferabor aliquid ad

meipfiim. Sit autem f'venia dolenti, fi qua dolenti?
jiint locutue fuero. carunculam prauam @y malignam,
quinua me aicu quar mala perpetrar? In hoc an

' gelico Ptaru Ecclelialiica liifioria lib.6. capa.. deferi

bit Beniaminum , qui cm graria fanitaris diuinitus

effet donatus , agris multis medebarur , ipfe ramen

perpetuo inlirmabarur , dixirque admirantibus fo

agroun
Ik.

ciis: Rogate Deum tantum pro anima mea, de torpore pa.

'rum eote , quia etiam dum fanua eram, ad nihil

id vtile erat. Myiicus Guilielmus qui fie

xgrotar in carne, vr carne 8: eius pafiionibus videa

tur : nudatus , 8: vnica: anima: (ux curam ha

bear. @od (i Democritus dicere folebar difcipu

lis , Si : animum in iue vocaret, baud quaquam fu
turum , 'vt ide mal admini/iran' crimen ,
.q__vr -____.___

acci

DE SVBDITIS CRY CEF. ET CRVCIFERIS.

497

accipiendum ira eft, vt reus corporis fit, qui rations

non ducitur , fed voluptate fcducitur. hic enim in
corpus fuum grauiter peccat, grauiter delinquir.
Leuamen laborantis iaegrotantis.
CETet illa querimonia, Faruuli petierunt panem, j,
non erat qui frangent eis. Petierunt cadkfti Virtus faPtre panem , Tanem noftrum quotidianum da nobis ho- "t*"c
die, quem non folm impetrarunt , fed etiam abun- ^atth i'
danter obtinuerunt per manus glorioi Regis , qui
& illis panem fregit, inuitanfque ad epulum ait : Sjprou.j,).
quis eparuuhss 3 veniat ad me. Venit paruulus angelicam vitam ducens, & cum eo more cadefti asi-1
tur ; Panem Angelorum manducauit homo , vt totus an- .77,
gelicus redditus , carni & eius pailonibus omnino 15'
renuntiet. Ben Nyifenus Homilia 8. in Ecclefiaft.
Qui banc amat carnem, non eft amicus fu carnis 3 \%) qui
in hune ftngutnem eft affeBus , mundos erit fenfili fttngu'me. Vnde cum res eft de carnis & fpiritus diuifione , peropportun facrum Viaticum porrigitur {.
adminiftratur , vt dedifeat homo diligere carnem
fuam , & difeat carne purus & mundus abire in
confortium Angelorum , qui de pane Dei diuino
aluntur & nutruntur. Fuit olim apud Grccos mos,
Vt poftquam maioris xtaris homines cadefti forent
Rrr

pa-

4>8

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II

pbulo recreati 5 ingenui pueri , & maxime puri ac

nitidi accerfercntur , & facratiflimis Euchariftia: reliquiis reficerentur. Con fule Nicephorum lib.17.capite 25. Cononat hic ritus cum moribus cadeftis
Numinis , quod cm fublimibus dapibus gloria:
fu; diuinitus aleretur , ad gloriofas earum reliquias
umendas & accipiendas creauit & vocauit Angelos
& homines , adhuc Angelis per omnia miles euocat & accert.

Prodeat in publicum paruum fpeculum HvgoNis pueri, in quo fplendet imago innocentiae & patientiae iegrotantis.

EMi

.
. ,LY
1li;
...if

du

enclin lucis
Turnen L flores ruftW
Muurus ( non cadit ante diem .
f5'.

il..

___- ....____._..

-_

.__-___-

____.-__

____-_..

-L

.a

___-__

.n

\|\|Ill
11111".
.

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

50I

EMBLEMATICA IMAGO LV.

HVGONIS

PVERI CRVCIFIXI

EXPLICATA.
INCOLNIAE in Andia S.Hvgo puer Hie,
\ k '
Anglic.
odium Christi crucinxi a Iudans crtici fuixus fuit. Hvgo tenellus pendens
; ligno crucis , puritacem , munditiem
& innocentiam fpirat, infpiratque intuentibus fe, vt
vita: puritatem , & innocentiam morum Temper in
fe cuftodiant. Magnus thefaurus vitae innocentis eft.
tbefaurumium in vafis fiSilibm 3 & ita fra-*cor.4,
gilibus, vt non folm vno ictu , fed vno etiam afpe-! '
hi violentur & confringantur. Hinc fit, vt fi fana > -nT
& integra innocentie feruetur virtus , res miraculo
imilis habeatur , & mirabilis ille fit , qui puerilem,
dum viuit, rfrt innocentiam,cuius caufam egit in
cruce, cperegit innocens Christvs. Satis arduA
res eft , & prxima ipfi martyrio , depofimm iftud
iruare. Mundus plenus periculis eft, & inter omnia
eius pericula innocentiam. cuftodire , fumma: follicitudinis eft. Bene Augtiftinus Serm.uo. V^emo di^-bmfMhi*
.cat, quod tempnbus martyrum certamirta ejje [#
[Artificum
pojfmti habet enimitffax rioBra martyres fuos. Nam.') tmieanti*.
Rrr 3

cut

50

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

ficut frequenter fuggejmus , iracundiam mitigare, libidinem fugere , iuitiam cudire , pars magna martyrij .
Htfc cftodire qam fie difficile & ardum

fads

oftendit Ambrofius Epiftola ad Heliodorum : Quod

ejfe difcrimen futas inter eum qui moritur fuer , & eum
qui demoritur fenex , nifi quod hie peccat abut oneratior , f$ plurjum coram Deo culparum reus , quam ie.
Prarftat igitur puerum quam fenem mori.
Crux H V go ni s crucifixi, Crnx
innocently.
inrutMn- "
hni vi-

Oi'um integritatem & vitac innocentiam fer-

X JLuare , magna crux eft , & ad eius ferendum

onus validis eft opus humeris,quos Paulus in fuo in-

.Tim.e, uenit Timpcheo. Certa, inquit, bonum certamen fidei,

.
apprhende vitam aternam , tn qua vocatus es, & cnfeffus bonam confejfionem coram multts teibus. Vrtecipio tibj<oramDeo0 qui yiutficat omnia, (^Christo Iesv,
qui teimonium reddidit fitb Pontio Pilato, bonam confefonem, yt firues mandaturn fine macula, irreprehenbile,
vfque in aduentum Domini noflri Iesv Ch ri sti. Coniungit Paulus hoc loco confemonem fidei Chri^5 T i quae per. martyriuiTO habetur , cum fida legis
cuftodia , in qua integritas mora m vitque inno-*
centia confiftit. Seraemus fine macula praceeptum,
;

feruia

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

503

bruiamus imperanti Deo, erimufque de Martyrum

illorum numero, qui candidati in cadis degunt. Fauet dictis ClemensAlexandrinus lib^.Scromat.^tcumque Seruator mandata exequuntur , m unaquaque
aUione funt martyres , faaentes quidem quod vult. Accedir & Hieronymus JEpiftola ad. Euftochium : Pars
tua Dominus, &. quo magis gaudens mater tua longo martyrio coronata eil: Non folum ejfuo fanguinis in confefone reputatur, fed deuotx quoque mentis feruitus Imma
culata quotidianum martyrium efi. Cuftodi innoceritiaiii ornatam non fanguinis effufione , fed diuin<e legis oberuatione. Maluit illam Hvgo feruare,
quam vicam ipfam meri. Et quidem B.Iobus pluri-E*/*;
ma paus eft, opum, honoris & prolium detrim enta generofo animo tulit , vna innocencia contentus,
quam inter varios euentus variaque rerum difcrimina tenuit ac conferuauit. Vix innocens Iobus erat,
& agens infamem dixit : Nudas egrejfus fum de vteroiobi.n.
matris , & nudus reuertar illuc. Lacerauit veftes
fuas , & cm effet tantus homo , repuerafcens inflar
innocentis Hvgonis in cruc pofiti , nudns illc c
mundus corde comparuit. Conuerfus in paruulum
Iobus innocens eft. Quomodo conuerti debeamus
c fieri icut paruuli , rogatus Bafilius Regul.116.
refpondit : Ipfa nos bac Euangelij pricop docet, quo ar
gumento

yc4

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS IT.

umento dictum t declarans: ne 'videlicet ajfeSemus eminentiam,fedaqualitatem honoris ex natura prouenientem

agnofcamus : diligamufque qualitatem etiam in il3 qui
in quibufdam etiam minores ejfe videntur. Nam tales in
ter fe funt & paruuli } qui nondum eorum malitia 3 cum
quihm conuerfantur 3 ajfueti funt.
Crux Hvgonis crucifixi, Crux
egrotantis.
lnfirumenturn arris PRimus innocenticC ftatus im munis erat mor
teni bo : decidir ab illo homo, & incidir in infirmiriendi.
tates , & maior ab eo diftantia caufa fit maiorum
malorum. Quapropter homo , fi minuere &c exte
nuare cupiat corporalem acgritudinem quam patitur j cu ret ad priftinum fe tatum reuocai e , & cor
fuum reformare in fimilitudinem pi&ura:,& HvgoNi imilis fieri. Ad eius imitationem excitant aegroXxcitMte
tgrotm- tantem verba illa Nazianzeni Epift.70. Honeumejfe
tif.
eenfe dolori reere3atque ammo tel nunc maxime expurwj.Itemcum more Hvgonis immaculati purgetur
&expurgetur homo, vt redeat ad innoccntiam, mirari non debet, fi quando patiatur infirmitates, cum
& ipf innocentia in lecto crucis laborauerit, quemadmodiim aduerrit Gregorius j.Paftor. admonit.15.
Jjhtts fana inteigentia de percujfione fua ingratw exiit.

DE SVBDITIS CRVCIE. ET CRVCIPERIS.

$0$

fi ipfe hinc fine flagelle non exiit3 qui htc fine peccato rvixit? Rofx inftar innocentia eft, nec fine fpinis roa,
icut nec fine morbis pnritas vita: eft. Rect Bafilius
Sermone de Paradifo : Rofa hc ?in e coniunca3 ex
terna, gratia, moleiam obtegens, & tantm non aperta nos
n?oce conteans3 ac dicens : J>)u<e tueunda Vobis funt3 ho
mines3tnfiibm permixt funt.Nam ver in human is bonis
ita compartum e3 vt nullum eorum fincerurn fit3 fed con feim Utiti &hilaritati conglutina ur mfiitia3 coniugio
Viduitas 3 puerorum educationi cura (j?follicitudo3fecunditati abortus, vit JJ?lendori ignominia, pro>erts fuccefbus di>endia3 dliaisfaidmm3 famtati infirmitas. Vera
rofaCHRisTvs erat,

illa coronata fpinis apparuit

in letulo fuse cru eis, & inde aperta nos voce monebat , qua: tacita rofa mon u it. Hoc ipfum loquitur
puerulus Hvgo cruce, in qua inftar placida? rofae
corona fpinarum cingitur, & fimul in fpinis acuteatis morborum & asgritudinum coronam fitam d
clart. Non coronabitur ceger, nifi legitime certauerit; nec certauerir,nifi parauerit fe per cultum vitas
kinocentis. Refert Hieronymus in Vita Hilarionis,
qud cum puer adhuc efiet, & ad eum veniifent latrones, & quafi per iocum rogarent puerum , Quid
faceres , fi latrones ad te venirent ? refpondit ille:
Nudus latrones non timeo. At illi aiunt : Occidi potes.
Sff

TofT

$0

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

Tojfum, inquit, pojfum, (grideo latrones non timeo, quia

mori innocens paratas fum.
Leuamen laborantis &C xgrotantis.
Threna,

M .^Aceat ilia querela, Paruuli petierunt panem, ft)

vhtutfa- X/ non erat qui frangent eis. Petierunt & impetra

r*,

"runt qui iuftitiam efuriebant. Hie iuftitiac panis offertur imul & frangitur manu ipfa Regis cadeftis,

Prou.j.j. qui & dick : Si quis eflparuulus , veniat ad me. Ven it

inuitatus &rogatus, fumit hoftiam fan&am &iramaculatam , & orat poft Communionem , vt tanti
virtute Sacramenti fanctum & immaculatum fe in
pofterum cuftodiat ac feruet : Corpus tuum , Domine,
quod fitmpfi, &fanguts quem potaw, 3 adhreat vifieribm meis3

pr<ea, vt in me non remaneat vlla fielerurn

macula, quem tarn pura f)fancla refecerunt Sacramenta*

. Hinc haurit moriturus homo innocentiam, vt fpiritum purum reddat.

Prodeat in publicum paruum fpeculum RiCHARDi pueri , in quo fplendet imago orantis & .
aegrotantis.

EM-

rUt 501cm ,
'
redcmfagiit
' gms jetzt'.
.56, 512
o chf'

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIIERIS.

J0>

EMBLEMATICA IM AGO L VI.

S.RICHARDI PVERI CRVCIF1XI

;

explicate

'

itiCHARDvs Gallus, adhuc puer, in no-Pa"i

n
I- -ill- Acmilpitras KcllglOniS ludlbnum , porrecbS Richard.
\altum manibus, cruci fuifixus perfidis
'trF&^f Iudads eft. Sacra: eius Reliquia: in Ecclefia fanctorum Innocentium Pariiiis aTeruantur,
vbi & multa miracula earum veneratione patrantur. Richardvs innocens erat , & puras manus
crexit , vt dignum de fe facrificium immolaret , totufque Dauidicus ait : Eleuatio mearum facri-N&no
ficium veertinum. Christvs ipfe primus in preci- *
bus fuis hxc protulit , de quo S.Auguftinus Pfalmo 64. Extendit manus in cruce 3 vt diceret : Dirigatur
oratio mea ficut incenfum in conJpeSfu tuo 3 eleuatio
mearum facrificium vetertinum. Defcribit & ip-j
fe Auguftinus libro de Vita Christi , cap. 15. pre
claras dotes , quibus Richardus myfticus infignitus
eile debet. iBe mrito ad Deum extollit mannt3 ille freces
bona confcientia fundit 3 qui poteH dicere : Tu nofli Domine 3 quam innocentes 3 quam pura fint ab omni fraude^
quas ad te expando 3 manus. Sunt qui , dum orant , in
S ff 5

cru-!

510

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

cruris formam fe componant , nec dubium , quin

.inter fe crux & oratio confonent & conueniant.
sympathy Compofitus in formam Cru eis Christvs Donicbardi

minus , cum in Caluana: monte pateretur , lacras

frJtwi preces & fupplicationes fudit. Jshtis afcendet in monp :1M' tern Domini) aut quis abit in loco [anclo eius? Jnnocens manibus } & puro corde j Richardvs cilicer,
& qui eft Richardo imilis. Erectio manuum coniuncta cum oratione , myftica eft , & iacrum eius
myfterium lib. 7. Stromat. Clemens Alexandrinus
explanar. Caput , inquit ,

in edum extendi

mos vn cum verbo, corpus terra ducere conantes, ere5am

eleuatam animam : dederio meliorum cogimus

in fanSa progredi} magno animo corporis vinculum defi

cientes.
Crux R ich ar di , Crux orationis.
mfirumtntum
beni viundt.

f^Otpus humanuni erigir & eleuar . rerra crux,

,
\
i
ti
V_>oratio vero animam m altum tollit, vt Auguftinus Serm.130.de Tempore dfinit. Quid oratio, ni
aeno anima de terreribus ad c&leia } inquitio fuperiorum, inuibilium defiderium ? Confonat & Damajfeenus lib. 3. de Fide Ortliodoxa cap.2.4. Oratio eil

afceno mentis in Deum. Ne palmites terra reprent,

th.

clauiculos, quibus innixi ad fuperiora contenderent

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

51I

& confcenderent, beneficio naturae acceperunt. Nos

omnes palmites fumus , vt ab ipo Christo didicimus , Ego fttm vit 3 Vos palmites : ne folo terra: re-ioan.i5,j
pamns , fed in cxlum afeendamus , imitemur palmitem Christi 3 qui fuarum manuum clauiculis
vfus , ad fublimia gradum facit. Fecit orando Dauid : Leuaui meas ad mandata tua 3 qua .,
vnde Paulus & ipfe Dauidicus ait, Fob viros orare in r.Tim.i,
omni loco leuantes puras . Quid fie ? Refpondetf'
S.Ephmn in Panoplia : Ver aretts & efl contra inimicos, expane in oratione manus in feientia orantisi ficut
etiam fagitta direSa emijfa ab eo qui arcum librat. Hinc
Dauid : Pofuii art arcum areum brachia mea. Pfai.i7,
orandi forma fie placuit, fie arrifit Conftantino, vt, ls'
teile Eufebiolib.3.cap.5. voluerit fuam ftatuam mo
re precantis , manibus expanfis , oculique in caelum
fublatis, in publico collocari. Quid autem fibi velit
geftus praedidus oratoris , expofuit Tertullfcmus in
Apologia cap.30. Varatus e3 inquit , ad fupplicium habitus orantis Cbriiani : qua orans proteetur,
Prao fum3 ($3 v3 aut certe mierere.
Crux Ri ARD i, Crux asgrotantis.
QVam RicHARDVS puer in cruce formam fer- mflrumm
uauit . feruauerat & Martinus , cum in lecto bene tnoiacerec*0.

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

iaceret infirmus. canit eniin Ecclefia : Oculis mambus in caelum femper intentus, inuicJum ab oratione jpiritum non relaxabat. Ad banc ergo normam & forraam
fe omnis aeger componat. Extendunt m anus medi|cis curanribus aegrotantes , vt pulfum tan gant , ex
plorent , deque ftatu morbi & eins remediis dcer
nant. Deus omnium medicorum facile princeps eft,
Pfa!.i4j, qui dat falutem Regibus. Cum Medico illo diuino azxcitMio gendum eft , more crucifixi Ri hardi , porrigen.

x manus funt, vt quod libuerit , de valetudine noftra ftatuat &c difponat. Extendebat Eudoxius arger
ad Deum & caelum manus , commeudatus Gre
gorio Nazianzeno Epift. no. apud Bafilium. Nihil
ita , inquit , ad reprimendos doloris affeclus facundum
reddit, atque ipfa animi pafjio. Fluebat quodammodo fer~
mo nofler tu vero3 cum loquebar3 quafi quibufdam ftimuUs exatatus , manibus in extenfis, vultuque quafi
lad Orientem <-uerfo (Orientem enim afyicere peteras) ex
clamabas : Gratias tibi ago 3 Vater 3 6 conditor bominum.
! Admonendus itaque aeger eft, vt Deo porrigat ma
nus j nec ita Medicis confidat humanis , quemad-

Paraiip. modum Rex Afa fidebat, & male ceit. Nec in infir5> 1 1 '

mitat fua qu&fiuit Dominum, fed magts in Medicorum ar- ti confiftts eft. Non fie Rich ARD vs , nec arger RiGHARDO Umilis, qui Dominum falutis quaerit, &
ad
/

--

DE SVBDITIS CRVCir. ET dRVCIERIS.

ad Deum manos extendit. manuum exten fio

& eleuatio fignum facrificij eft , quo fe totum totamque vitam fuam in manibus Medici diuini ge
nerse refignat. Eleuatio manuum mearum facrtficiumvbi.no,
weiert'mum. Haec eleuatio fie frequens & chara Si- '
meoni Stylitie erat, vt in publicis folemnitatibus ab
pccafu ad ortum folis, fublatis in caelum, manibus,
totam nofcem fteterit, neque fomno vi&us , nec labore defeus. Confule Surium. Hanc etiam formam
feruabat deuotus Gerfon , qui morti iam proximus,
pueros j quos docebat , euoeabat ad templum -y &
oftiis clauis , in medio eorum , porre&is ad facrafrium manibus, dicebat, vt eius hiftoria tradit : Dem
} creator 3 miferere pauperis famuli tuifoannig
Gerfon. Non precatoris folm, fed & vi&ors hic geftus eft , cm Pfalm.17. dixerit nomine Dauidis Baiilius : Dum manm adprecandum in tentationibm exten~
do 3 eos vinco.
I

Leu amen laborantis &; asgrotantis.

>
.

NE iam vlteris dicatur, Paruuli petierunt 3^.^

& non erat qui frangeret eis 3 paruulis caeleltemm epanem petentibus , & imul orantibus , Panem 0-5.,
flrum quotidianum da nobis hodie, datur, & in menfa 1*'
Christo frangitur. Hic eH pais 3 qui de calo defcen-iom*,.
Ttt

dit,

JI4

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS IT.

dit, ad cuius facram fumptionem inuitat paruulos

pu >.i' Christvs : Siquis e paruulus, venia ad me. Veniamus humiles omnes , myfticum Richardum in no
bis pariter prseferamus , Euchariftiam poftulantes,
&in camdem formam imul communicantes. Hue ,
pertinet quod lib. 4. de Fide Orthodoxa aflerit Damafeenus : zAccedamus dederio ardenti , mantis in for
mam cruetsformantes, crueifixi corpus fufeipiamus. CorviMicHm. poris loco, quod hora mortis deponimus, corpus facratiffimum Christi fumamus &recipiamus, manus formantes in modum crucis , & quidem exem
pta pueri , cuius meminit Thomas Kempis lib.i.
cap.18. Achaz puer , cm effet annorum feptem, &
d mortem aeger eflt,commeatumque facram peteret, nec daretur, exteniis in caelum manibus,7 noi,
inquit, Domine Ies v, quodfumma votorum meorumfuit
bac, yt te reeiperem, petiui te, feci quod potui,>ero con
fident ms quod tua prafentia non frurabor.

Prodeat in publicum paruum fpeculum Christophori pueri , in quo fplendet imago ferenris
Christvm & morbum.
i

EM-

_
_

D..

__,
_

A.22125: :Ta d

rDum

' r5f?rs
7_
Tfr
rf/

who"

,
et

'l'ltiluflr

._-.___

DE SVBPITIS CRVCIF. ET CRVCIFERIS.

\~'

5I7

EMBLEMATICA IMGO LVII.

CHRISTOPHORI INNOCENTIS

R V F>

EXPLIC AT/L
PVD G.uardiam in Hifpania, dominan-tibus Ferdinando & , Christo-.
PHORvs o&ennis puer omnia Christi
tormenta iglarim paTus eft : cumquc
crudeiiter ad columnam caederetut, nullum fignum
doloris ddit , folum in vltimis quinqu plagis, quat
verberum Christo inflictorum numerum excef)
ferunt , conqueftus eft. Cum et iam cruci affixus,
dexterum fibi latus efodienti dixit : Si cor quar3
tus dterum effodtas oecejfe . Siniftro latere effono, 8c
corde per vim extra&o , innocens puer rgna carieftia jfubiit. Chriftophorus ver erat, qui Christvm gj^jjjf*
paflum crucifixumque in uo corpufculo tulit. Ghri- chru
ftophorus magnus atque. procerus patuulum lESVM^S""
per aquas fluuij tranfmit : paruulus vero -^.
stophorvs magnum Iesvm in fe ufcepit , & per* j
crucem Tecum in aftra traduxit. Qui pro Christ^
crucifigitur , & pro Christo crucem fert, myfticus Chriftophorus eft, rgo glortficate
prtate Deum r.co**,
T.". 9>
tt 5
.
m

5l8

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS II.

in corpore vero. Anfelmus in Commentario : Glorificate Deum bene operando 3

prtate Deum, iugum em ,

fuper vos toUendo : ef hoc factte in corpore Vera3 ide3

in moderamine corporis veri3vt nihil in vero corpore notari queat 3 quod ad Dei contumeliam JpeSet 3 quod non
eiusgloriam commendet. Non verbis folum , fed rebus
i.Cor.4,8. Chriftophorum Paulus agebat, cm diceret 9fn om
nibus tribulationem patimur 3 fed non anguiamur : aporiamur3 fed non dettuimur : perfecutionem patimur 3 fed
non derelinquimur : deiicimur, fed non perimus : femper
mortificationem Iesv in corpore noro circunferentes , vt
O" vita Iesv manifeetur in corporibus noris. Apud
Hifpanos Christophorvs nomine Innocentis gloriatur , cui fimilis ille eft , quem Sermone de loanne Euangelifta : Laurentius Iuftinianus defcribit :
Mrito ab Angelis honorandus e ie3 qui diurna charitatis flamma fuccenfus 3 infatigabiltter innatas concupifcentias eradicare conatur 3 atque terram fui vtriufque homi
nis ad priintim. originalis puritatis reformare decorem,
Hufufmodi plurimum amatar Christo, qui innocenMarc.io, tia auStor3 & puritatis femper amatar extitit. Sinite (mu
quit ipfe) paruulos venire ame3 tdium eH enim regnum
4)ei,
I-!.

:.-:. ){ r:
.. (3fJ:
r

',. -r./^.:" J

. f->

'"JOT': .- ".' > '

<

fl

^
'

' '1
Crux

DE SVBDITIS CRVCIF. ET CRVCIFERTS.

$19

Crux Christophori, Crux Christvm

ferentis.
PAulus i.Corint.K,47. Vrtmus homo de terra, ter-in^umr
i
I -- f
tum rtit
s Jecundm homo de calo , calets. ter- * *.
, tales terrent : & qualis cjele , tales {tj cale-
es. Igitur ficut portauimus imaginem terrent , portemos
m imaginem c&leis. Excitt nos Paulus , vt non tarn e*w#
Adamum quam Christvm in nobis feramus. ,u. **~
Commendat nobis Apoftolus , vt non tarn inuifamus Christi imaginem , quam vt illam in nobis
portemus. Venis ad templum , venis ad Sanctua*
rium, inuifis ftatuas, vifitas imagines, veneraris, co
lis, oras, & adoras, recedis inde facia oratione & adoratione. Amplius hoc loco quasrit & requirit Apo
ftolus, vt nimirum viuam imaginem Christi te
cum portes , tecum feras , vt myfticus Chriftophorus fias, ficut in Commentario dicit Anfelmus: Jmaginem terrent hominis induimm propagatione prauaricationis a* mortis, quam nobis intdit generao imaginem ve~
ro calets hominis induimus gratta indttlgentia , afitque
perpetua, quam nobis per Christvm praat regeneratio. Vnus entm generat in mortem, alitts in falutem. Carnis voluptate proles fuas generat in mortem Ada
mus y Crucis vero pafione fas foboles Christvs
enititur

5^0

SACRt SANCTVARI CRvClS PARS I.

cnititur in falutem , & qnidem ad formam fui, vt

patienti ilbi patientes cipfas aliftant.
Crux R i T p h o R i, Crnx Egrotantis.
mrumen- T^t TOn folm modo fanis , fed infirmis etiam ditum ami I
.
bene m~ X. ^1 ctum Qlio3PQrtate Deum m corpore vefiro. Portez
i.cat.e, &< geftet patientem in Cruce Christvm ledo affTxthkt xus ieger, dolores non acgr fuftinens. Summa glora
f,**'

Christophori eft , paum i fe pariente Chri

stvm Dominum tuluTe -, & fummus cegrotanti ho
nor Christvm patremfuturi faeculiex mundano
incendio plus qumTroiano eripere in feipfo, & de
cora farcin onuftum de leto in caelum afcendere.
Myfticus Chriftophorus eft, qui per viuam in fe fidem Christvm fert, dum laborar & aegrotat, quo
cum ageiis Auguftinus lib. de Symbol, ait : Aduerfaus diabolus mortem minando terrebat3 fed Christvs
*vitam promittebat. Admrftarim diabolus carnem
perempturum ft ejfe dicebat 3 Rex autem noBer3 vt doceret 3 quomodo fuus exercttus vinceret3 in ft demonBrauit
mortem cofpor non ejfe timend3 dum prior ipft pro omnthus dvgnatm eB mori3 ne eius exercitm a dibalo in anima
pojftt occidi. Admonendi font aegri , vt hunc Chri
stvm erucifixum geftent in corde, in humeris fitrml & braehi. Bene Bernardus rnonet Serm.8. inj

ter

E SYBDITIi CRVCl. ET CRVCIFERISi

51I

ter paruos : Maria portt Iesvm w vtero , Jofiph in

humero in jgyptumy[nLicet uns @r redtens, Stmon por
tt inbrachiis. Portes aeger cum Mari a Christvm>
in corde, & expendat quanta fit in cruce paTus. Admonendi funt aEgri, iicut Gregorius ait j'Jjpi Paftoralv
cap.13. Vt incejfimter, quanta Redemptor nofier ab m,
quos creauerat , pertulit mala , confiderent. Portet cum
lofepho in humeris fuis Christvm , & eius cracem n leto ferat aegrotus. Ferebat in le&o crucm
S. Dideus aeger , de quo Seraphica hiftoria teftatur,
expiraflfe, dum diceret, Dulce lignum, dukes claus,
dulcta ferens pondera, qua [ola fuermt digna portare Re
gem cxlorum, & Dominum. Portet tandem in brachiis
cum Simeone arger Christvm crucifixum , accifiiat illum in manibus, & myfticus Simeon fit, qua*' "

''

is erat Adelphardus Abbas , de quo Surins :

eculi cm ad Deum defixi , yero ad cdum extene, inuitanfque fantum Spintum dtcebat : Nun? dtpftlae.i,i9.
[ermm tuum Domine [ecundm merbum in pace ,
quia percepi omnia tuin^erif Sacumenta.Sir\i
t ttriocj

Leuamen Craeis $C pafionis icra Hftia*

Ai
Vvy

Con-

5U

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS IT.

Confonat Cyrillus Ierofolymitanus Catech.4. Sic

enim efcimur cbriiferi 3 hoc e3 Christvm ferentes3
cm corpus eins fanguinem in membra noHra recipimus. Ita monee fanos & aegros Christophorvs;
8c Petrus i.Epift.cap.1,1. condudit: Deponentes igitur
malitiam , ft} dolum , & mulationes 3
inuidias3 & omnes dirac7iones3 ficut modo geniti infan~
tes3 rationabde fine dolo lac concupifcite j Vt in eo crefeat
in falutem : fi tarnen guHais , quoniam dulcs e Domi
nus. Suauis eft Dominus in facra fua Euchariftia iis
qui patienter ipfum fuftinent. Cum fuftinentibus fe
ita fe Christvs gerit , vt eos vice reciproca fupra
fe teneat & ferat. Ad hoc vt myfticum fuum Chriftophorum furfum attollat & eleuet , accedit, cum
ration. Viaticum miniftratur. Tunc impletur , quod Deu.. prsecinitMoyfes : Sinti aquila prouocans ad voLtndum pullos fuos3 Qfr fuper eos atolitans expandit alas
.,.,1 Ji*as3 affumpfit eum3 atque portauit in humer fuis. Ita
teuer fit vt chriftifer, & fimul crucifer Christvm
portct, & ipfe Christo portetur.
Glorioiim opus Artis Cracis be patientise,
corona aurea laureola. , ..
Menerft*- ;: 'ij.Zi'l :~.:-. . ' :
.: .
7 1- \ Ex Martyrum idem promittit , idem aifignat
2ST J^priemium cruci martyrij , & pueritiac cruci
-no 'J

V / 1

martyrij

DE SVBDITIS CRYCII. ET CRVCIPERIS.

51$

martyrij pro pramiio decernit regnum caelorum:

Heati qui perfecutionem patiuntur propter iuitiam, quo-umh.$t
niam ipforum regnum cakrum. Hoc ipfum crucifi- ,0'
xis & cruciferis pueris diuinus amator paruulorum
dfcribit & attribuit: Smite paruulos venire ad mey te-Matth.is>t
hum eft enim regnum cdorum.

'4'

Conftituit ante oculos noftros Rex obrious honrarios fuos pueros face patientae fulgentes-, &
martyrij honore decoros, & monet in flngulis pue
ris , Nifi ejficiamini ficut paruuli, non intrabitis in regnum Matth.i t,
cdorum. Efficitur iicut paruulus Martyr , qui no-3'
uit line fanguine litare & immolare in earn for*
mam , quam praefcribit S. Ephram , dum de laude
martyrum agit. Hue igitur, inquit, iam age, Afnelorum te Martyrum dtfcipulum pr&be. Nam fi te iUis in dtfcipulum deder erunt & ipfi vicijfim tibi magiftroptimi , addtfcefque ab i pajfiones quafeumque fuperare ac
nullatenu locum eis dare : difees quoque ab iifdem perfeamfidem, ddeSlionem Dei,ac ingentem commiferationis
ajfettum, futurorumque bonorum defiderium nam ordn
ier hi rogum atque ftammam, virtute Dei3 fideque perfetla extinxerunt atque vicerunt. Quare tu femper noxU concupifcentiat ftammas in te ipfe reilingue
& wince. Varia tili tormenta fitperarunt , >e qua eft in
Christvm yfojfulti : wince igitur & tu tyrannidem
,

Vvv

ir^i

.5L-4 . PAARS .

ii/ilem -inruw ; palio! martyr-erfue

Laureolil
inerumti

: : at tia in [ martyre'm te pube. `111i in

aperto certamer'i >ozieziiexwarim't : Percefquoque't# _oma
,
inac`>occulto',
`in ealei
'vein
'regno[
die retn'ueiaiofcoroizi
illorum .
cum

muluempitemo <gaudio poruartir. Hic finis gluriofus

.,.

-purorum Deo feruiemiurrre, vnde merit lulli

Ext

n'iau us decedens in celujm ait :.-212;1

friiir'e Domino.'v co'n'fumma

rio vn'ius 8- lcerius 3 quae kpe'nclet;-tolel

' fanciagin Pacien

cia capag. : r

: enmmai, infr..

mum nah ]`.4 in

Fuero;
in , omnifexu,

4iii

ylilisicleb'e'ecfl'e pteni'aguae

Ifcomsfndiuilrluglrife'grucisfe, qui: per omnes

ikarusfprtinev, ; Undone-enim;
`
Genisrvstlgm', Chlrylbfomus

aie
k

.diailmara ,"mrfi .'

_ ; "; in ffii'xfin armi!

vema,

in : , ~feineoiaarbe~criix,-@f

-
'-.`\: tur) @L_ , . 'wir vmxvltaia,-1
:

; - ...0.7
'.

'

~~

SACR I

I
ATIEN

;___1

l'GLORIOsE RECIN@ MARIA

s.

,sACRARVM FEMINAR'VM
`
r_CRVC11=1xAR_}_f1\i.

gua _C ,ulmuurwd Prin'

i cipes, apud Subditos , apud M_v! ERE s.
Chry/omue ,

ud Chrius theus.

Stabat iuxta C R Mater eius. .n n.19.

i
i
i

l
Vvv 3

l
l

-~

'i

-.

,s

Il

'

va
.n

.
l

.l

.er

'

n..

Il

`517

IM G I N S
EMBLEMATICIE

PARTIS TERTI`

sARI SANCTVARIL
Gloria/ie Regina iuxta Crucem
S.Tbeoclie ( Cal/iopij.
S. Febroniie Virgina?.
S. Blandine 'virgintin

S. Eulalia 'virginia'.
S.fuliie 'virginia'.

S. Benediie virgin.
S. VI/ilgefbort lvirginie.

SS. Martha ( Mria virgnum.

SS. Tarbulie @'jciarum virginum.

SS. Timothei gg Maura coniugum.

l
'

Magdalena vidue (7 fciarum.

S. Gudilia indici: mort.

Feci:l

523

Fari? 9 [ahum -// deecu

[i: muliemm, qm _exmbabnnt in ryio
i. 1.388.

S. Laurentius quiinianus de rriurphali

agone CHRISTI,1 _cap.n.

m'iimum ): '// ef
: : in Virgina, non.
tia imago.'
'
'
"

'

Apparaat in-Sanu'ario 111111111111 8: primanum

fpeculum 311

'

'bvm
l
.~'

2mi
..

" :l/hams, Matz' daffunrfillgvs

ur fomit Mm
morte mm' .7 . j

_+

XX
.._._
-_n_n-_-

_._ -.
_

WF
___..-

--..

.l

DE MARIA REGINA CvaIrIXARvM.

55kn

EMBLEMATICA IMAGO LVIII.

B.MARI!E CRVCIFIXO
COMPATIENTIS
EXPLICATA.

l l

cundm Deum c hominem crucinum,

B. MARIAE matri
8c
commotienti
facrumeius
elio.compatienti
Crucifixaruiri

Omnium feminarum prima M A R I A` patiens pro-l

dit , qu compafia Pilio fuo , ceteras omnes prir,

fuaque com paiione pafliones Omnium traniicendit

c completitur. Crticiligitur in patientibus viris

CHRIsTvs, in feminisMARIA patitur.Apparet an

teignana Deipara in crucis formam manus 8c bra.
chia com ponens,vt Crucis loco effe teneram compaf- Resin#
crucian

{ioncm oiicndat , quae non corpore, fed'corde cha unifi..

ro pignori commoritur., proinde'matern'um' petus

cruce lignatum prfentat. ipfam Sanuarij

imaginem videtur contemplatus Bernardus Sermo

ne de Verbis Apoc. cum in he verba prorupit: Ille'

corpore mori ): , iu commori'corde non potuit? Fe

cit illud churitue, quu muiorem nemo [aubuit 5 fecit

ImcA

clouritue, cui pcg/ illumfimil ulteru nonfuit. Confirmat

Xxx 2.

551

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS HI.

Bernardas Simeonis vaticinio. PrardLxerat olira ille,

Lac. 1,1 $. ipfius animam pertranfibit gladius} ex quo Do&or
mellitus infert, < ergo pertranfiuit animam v doloWj &plus quam martyrem non immerito pradicamus, in
qua nimirum corprea fenfum pajfion excejferit compaffion ajfeSius. An non plus quam Radius fuit fermo Ole re
uer pertranfiens animam3 (gr pertingens vfque ad diuifioloan. i9, anima 7* tiritus: Mulier3 ? tum ? 0 comlb'
mutatio ! loannes tibi pro Iesv traditur 3 feruus pro Do
mino, difcipulus pro Magifiro3 filius Zebedai pro Filio Dei3
homo pro Deo yero. Deus ipfe cum Maria fua
loquitur apud Birgittam libro i. cap.io. guando cor
meum in cruce pr& uehementia dolor rumpebatur 3 cor
tuum ex hoc quafi ferro acutijjimo rvulnerabatur 3 fgj Iibenter fcindi permtfijfes} fifuijfet voluntas mea.
Crux B.Mari , Crux fancbe compaffionis.
QVifquis compatitur Christo , necel eft vc
ynam cum illo eamdemque crucem ferat, &:
fmilis Mariae cuadat. Euafit Paulus , qui totus
Gai.i,j6. Marianus dixit : Christo confixus fum cruet. Nec
dubium , quin per compaionem Apoftolus crucifixo eilet affixus. Hie idem Chriftianos omnes eiTc
Rom.,

Marianos volens cribit : Si autem filij3 ?* heredess he-

1 7'

redes quidem Dei 3 coheredes autem Chri sti , fi tarnen

DE MARIA REGINA CRVCIFIXARVM.

5JJ

compatimuf3vt congbrificemur.Habet myfterium fuum

vaticinium Simeonis. Tuam ipfius animant, inquirer- Lugi.i.
tranbit gladius. Haud dubi ignificatu eft gladium
teeras deu otar companion is ex anima Mariae
Virginis in alias etiam animas tranfiturum. Quamobrem Maria Magdalena lib.7. Reuelat. S. Birgitta:
cap. 15. dicit : Pertranbit cor meum gladius compafonis. Accedit quoque Bernardus totus fpiritu Ma
rianus , Serm. de Verbis Apoc. Quomodo non tuam affcStuoflimam ammam pertranfiret bac audit 10, quando (s*
nora3 licet faxea3 licet frrea peSora, [ola recordatio feindit ? Hic fpiritus Marianus eft , vt fi quis illo tanga-
tur, dicat prae compaTione Christi , Cndtia-,,,."*"*
ni morientis : Beneditlio perituri in me renit. Accdt iob 9,4
Ambrofius de Bono mortis cap.8. Si quemviderimus
debilem3non defer5 f quem in extremis potum3 non
relinquamus. Occurrat $> nobis dicere : BenedicJio morituri in me veniat. Refonent te porema verba morituri3o*
beneditlionem tut egrediens corpore anima fecum vehat.
Speculum Marianum San&uarij , fpeculum
humanas infirmitatis 6c patienciae.
HVmana infirmitas ex muliere promanauit, Sc
ide, cmlobus infirmaretur, caufam miferi
ftatus fui explanauit. Homo, inquit , mttu de muliere3io\> 14,1.
Xxx 3

breui

534

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS III.

breui viuens tempore. Hinc humana nafcitgr argritudo, vnde & homo nafcitur. Christvs ipfe , cum
eflfet affixus cruci , memor fragilis natiuitatis in
fpeculo Mariano, quod pras oculis habebat, infirmitatis originem attente fpeculabatur , & exem
ple fuo declarabat, quid fato opus effet, cum le&o
Eccii. j 8, affixus homo male valeret, chaberet. Cor fuum dabit in fimilitudmem piclura. Vertet & conuertet oculos
iuos ad patientem & compatientem Mari am , vt
memor onus fui ex muliere , infirmitatem fuam xquo animo patiatur. Ad excitandum quoque in fe
affectum tolerando, paffionis & compaffionis , fpeculum hoc Marianum intuebatur S.Bonauentura in
ixdtatio Officio de compafione , cm diceret : Propter dolor
tit.

gladmm3 qui tranfiuit animam tuam3 quando Fuium tuttm

dile&ijfimum cernebas nudum 3 in cruce leuatum 3 clam's
perforatum3 ac per omnia laceratum plag f) verberibus,
non fj yulneribm 3 adiuua nos 3 vt cor noBrum compaffionis ftj compunbllion gladius perfodut. Harc Bonauentura Virgini , quae infirma & moriens morbum
& mortem reddidit fuauem, dicens Cantic.z. Fulci-

2**

te me fioribus3ipate me malts3 quia amore langueo.

rimtis.

Leu a-

DE MARIA REGINA CRVCIFIXARVM.

5JJ

Leuamen Columbas gementis in labore

&C morbo.
SEcundm facram Euchariftiam Regina gloriofa $
Maria leuamen laborantis & acgrotantis efto. 2wl
Ubi non eft muer y ingemifcit egens 3 ingemifcit & x- eccI.jo,
ger. Prouidit autem Deus afflicbe anima; inflar - *7'
lumbar gementis de facrofanta muliere , quae &
fpeculum compaffionis eft. Coherent fibi fpeculum compaTionis & anima afflicla , Mara fcilicet & columba. Hanc referebat in labore & mor
bo

5$6

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS III.

bo Hermannus cognomento Contrains , nobilifimi

Comitis Sueui filius , qui cm eflet omnibus membris captus, & monachus factus , fummis precibus
Mari am rogauit , vt fibi valetudinem impetraret.
Rogata adfuit laboranti &asgrotanti , vt refert Platus lib.i.cap.51. &c intenogauit infirmum, vtrum
duobus mallet, fanufne fieri, fed vt erat rudis & indoctus permanere ; an perfeuerare in morbo & labore, & ornamento facrarum fcientiarum decorari.
Elegit hoc vltimum , euafit mirum in modum fapienSjfed non mins addicbis Reginas gloriofa: Mariae, cuius opem in fuis continuis laboribus & infrmitatibus implorabat, recitans Salue R<gd,quam
orationem cruciferis aigris recitandam pro folamine & leuamine inEccleiaDei reliquit. Hanc etiam
gloriofus Rex Hungarorum Stephanus viuis iam
exceflurus inuocauit , dicens : Regina calorum, mundi
inclyta reparatrix , anmam tuts mambus committo. Adftitit Regina Christo in leclo crucis infirmo, adftitit & morienti, & pra?buit ibidem fpecimen,quanti leuaminis eilt iis qui affixi le&o gaudent eius pracfentia 6c affiftcntia , eius opera & ope fruuntur.

Appareat fpeculum amife prolis &c infirmitatis

Theoclia cum Calliopio.
EM

.g- -

mtam
. Non mila', , ]
.
(:
Quad [/ 50? l
Seri l
59

YY

DEFEM1NISCRVCIFIXI&,

tf9

EMBLEMATICA IMAGO LIX.

THEOCLIiE ET

'[

\"

CALLIOPII

EXPLIC
AT A.
- - -

'
. *.: ; TV,

^g^yg DERAT Maria Christo, adcrat Ma- .

ter Filio, & quidera iuxta cruccm ftabat,
T^gJ^vc fimul cum prole fu palionem cru-GratC!'
eis fubiret.Spe&aculum non diffimile in
hac erfide exhibmir. S.Calliopivs in Cilicia fub
Maximo Prcfedto 3 pot varios diuerfoque cruciatus virgarurn, neruorum , rotarum & ignium, inuerb capite crucifixus eft. Aderat eins mater , ad
crat tota pia & retigiofa Theoclia , qua: & vald
obnix rogauitr, vt forma" inuers chara proles cruci affigeretur. Mara prolem uam redam genuit,
& recbm carlo reddidit. Theoclia fuam fobolem
orientem fudit inuerfam, inuerfam celo dedit, ca*lo
remit. Confonat dicliis Sermone de Cruris laudibus D. Auguftinus : Tu femper reclus , tu fimper excelfus i nos fecundum car'nem filj homin } qui principale
ium demifit in terram3 cuius l&pfus fignificatur >eaeg&
neration hmame : fie enim nafeimur 3 <vt proni in terram videamur ejfundi. Charae prolis amlioj dura pa~
Yyy

ren-

540 SACR.I SAKCTVARII CRVCIS PARS III.

sympmhu rentibus eft. Crucem banc facratiima Virgo tulir.
M*tU&
.....
..
1/-TWi* ad cuius mitationem calamitatem eamdem lulti11 nuit deuota & piaTHEOCLiA, cum in ipfius pras%
prim.

fcntia , oculis & amplexibus amabilis proles in cxjum prsEmiifa eft, Diicant inde parentes pro Chri
sti obfequio iuarum prolium prctiofam iacl:uram
facer, patienter ferre, liberaliter ofFerre. Audiant, f
placet, Theocliam apud Metaphraften loquentein aim filio fuo Calliopio. Beata ego, inquit, ft)
benedtSle fruSIu* ventr met, qttoniam vt Anna dicaui te
facrum Domino Iesv Christo ; vt Sara obtuli te Deo holocauflum gratum & acceptam Domino facrificium. Hxc Theoc lia , & poft hare amplexata
Calliopivm, in eius amplexu fpiriram fuum Deo
reddidit. Myftica Theoelia erat Melania Marcclli
Confulis filia, quae cum, necdum humato marito,
prolem fian amififtet , dixit, vt refert Hieronymus
in Epift.ad Paulam : Magis expedite tibiferuitura [
Domine , quia tanto me onere liberafli.
, Crux charse prolis
amiflae.
DImidium animae charas amicus eft, at vnica,
grata & am abilis proles tota anima parentum .
eft : ciim ilia amittkur , fuarum animarum cenfentur

DE FEMINI S CRVCIFIXrs.

54I

tur & mrito iafcuram fecifle. Hinc dolor, hinc

lacryma , quas in iunioris Tobisc abfcntia , longa
& diuturna mora fancti & chari parentes effuderunt. Quamuis vtrique parenti communis fit ite
dolor , matri prasfertim incumbit. Exemplo nobis
fit nobilis & antiqua matrona , quae cm precibus
Elifei prolan charam impetraet , ac tandem illa
obiiflet , domi fe continere non potuit , quin Elifum adiret : ' venijfet advirum Dei in montem3 4.Reg.4,
apprehendit pedes em : ft} accent Giezi, ut amoueret17'

earn. Et ait homo Dei : Dimitte anima enim eitu in

amaritudine e. Crux acerba & amara eft praefertitn
matri, prolem vnicam amifii. Quapropter Dauid,
cum vim doloris concepti de morte Ionathar vellet
exprimere , dixit: Dolee fuper te fiater mi lomttha, fe-i.Reg.i,
core nimis, fjamabd fuper amorem mulierum. Stent ma- 1 '
ter vnicum amat filium fuum , ita ego te ddtgebam. Res exdmu
hare difficilis eft, mximas patientiae vires requirit,**.
quibus munita Maria fuam prolem obtuiit Deo,
quibns roborataTHEOCLiA fuam in fuo Call 10Pio reddidit anmam. Reddidit quoque fuam ma
ter ilia, quas fuo Melithoni dixit : Fili 3 fitf-*
tines ecce Christvs adiamam t adiuttans te. Et il
la , quae cm Symphorianus fuus traheretur pro
Christo ad , exclamauit : Nate , nate , m~>
Yyy 3

ment

54t .SARI SANCTVARII CRVCIS PARS III.

ment &t ernte vit 3 clum futice 3 ibi regmntem intuere : tibi enim vita non enpitttr, fed muttur tn melius.
Speculum The li/E matris Calliopii,
fpeculum infirmitatis be patientia*.
eVm Christvs patiens ageret in cruce rnfirmum , ad crucis & le&i pedes aderac Maria
Virgo, adeft cTheoclia foboli ., quae iacentem
& extreme laborantem verbis piis , falutaribus coniliis, & firaul vberibus lacrymis teeras compaionis profequitur. Satis ben Iuftinianus de Regim.
Prlat, cap. p. Its, qui corpore infirmantur nihil fic congruit 3 nihil fic animam eorum mulcet 3 quemadmodum fi
eorum ^verbis credulkas adhibeatur 3 illorum'que infirmitatibus intefligant fibi compajfionem exhiberi ex corde.
Corde compatitur Theoclia Calliopio filio,
qui in ledo crucis decumbens coniiderat matrem
fuam , & fuae conditionis memor , in fpeculo infir
mitatis fuse ie componit ad crucem patienter feren-

Eccii.)8,

dam , cui addi&us & adftrictus eft. Quiiquis arger

cor fitum dabit in fimilttudinem . Memor fua:

originis, dum homo extreme laborar , excitct fe ad

*

portandaxn argrrrudinem. Confideret fe mulieris cCfe filium , natfflm quidem ex ilia , non quidem vt
diumrnam vitam agat, fed vt illam breu abfoluat.
Nudus

DE FEM INI S CRV CIFIXIf.

54J

Nudus nafcitr Calliopivs, nudus moritur. Mcmor fuae natiuitatis , dum obit, prorumpit in illam
vocem , in quam erumpat morti vicinus aegroms.
V^udus egreffus fum de vtero matris mea ~ nudus re-Extnm*
uertar .
.

ritnt'ti.
lob i, ti.

Leuamen ^columbas gementis in labore

\

be morbo.

VEr Mater mifericordiac Maria eft , *er

Theoelia, qua: mifericordias fuae fpeeimen cx-miftrkerhibet erga ingulos laborantes & grotantes. Hace
vnguento pictatis fue vtitur, vt attritis multitudine
ac grauitate morborum medeatur , & temperet do
lores eorum , qui acerbe torquentur atque cruciantur. Aberat Mater mifericordiac tunc temporis, cum
ploraret Ieremias , & doleret miferam fortem flliorum, quorum meminit cap. i.Thren. Matribas fuis
dixerunt : Vbi eil triticum ft) ymum ? cm deficerent
quafi <%/umerati in platas ciuitat 3 cm exhalarent mi
mas fitas in fina matrum fuarum. Adeft mater , quae ' 1
panem confirmantem cor humanum fuppeditat & vucum.
miniftrat. Comedite 3 inquit , panem meum~3 f) bibite pmn.9t(.
rvinutn quod mifcui vob. Ergo ab illa poftulandus
pais eft, & ilia proptere inuoeanda , Salue Regi
na, Mater mifertcordia3 quae maternuxn implens offi!.. *

cium.

544 SACRT SANCTVARI CRVCIS PARS III.

cium , de cadefti prouides pane , cuius fauore cor
hominis laborantis & aegrotantis in labore & argritudine fua excitetur & confirmetur. Adeft Mater mi. fericordi* aegrotanti. Et quidem adfuit SerenuTima
noftro Alberto Belgij & Burgundise Principi : qui
cum effet vald infirmus , in fella geftatoria portari
fe voluit ad tcmplum Collegij noftri, in quo expofitum erat venerabile Sacramentum , & piam M ARIAE imaginem , cui titulus eft, Mater mifericordix,
& cui vald addictus erat , coluit, & adorauit. Rcgreflus dende ad Aulam non minus animse quam
religiose, affixus lecto morbum, id non mortem
elufit. Filius Matris mifericordiae Sereniimus Al
bertus obiit , obiit & ciufdem Matris filia Regia,
piiffima Alberti vxor Ifabella Clara Eugenia , quae
pro vltima etiam ftatione ad hoc noftram templum
venit , & in eo facra patebat Euchariftia, poft cuius
adorationem, & cultum eiufdem imaginis Matri m%fertcordix dicatx reuerfa in palatium, fimilis fuo Alpron.|i, berto in morbum incidir, & mulieris fortis inftar in
nouiffimo die rillt.

Appareat fpeculum fplendidae virginitatis & infirmitatis virgo Febronia.

EM

Zzz

DE FEMINIS CRVCIPIXIS.

547

EMBLEMATICA IMAGO LX.

S.FEBRONLE VI RG. CRVCIFIXjE
EXPLICATA.
IBAPOLI , quae eft ad fines Aifyriorum, .
-- 1
T
a
Lipoman.
Diocletiano Imperatore virgo & martyr Gakfiu.
Febronia Sileni Prxfidis iuTu tota nu- ,
da fuper rogum, per brachia & pedes extenfa, virgis caefa , ligno arfixa, & ferris peinibus
tota dilaniata triumphauit. Gm fomno asger opprimitur, ne vincatur, molefti folent acceder excitatores , qui dum grauiter vexant & torquent , fuis
pnis & tormentis iuuant asgrotum , ne fomno capiatur , &fuperetur. Ne morte caperetur aut vinceretur Febronia, acceferunt varij carnifices ac tor
tores barbari , qui dum illam excarnificant , magis
excitant , vt maiores vigilias agat , venientemque
Sponfum excipiat. Sponfus virginis Christvs in
aracrucis torridus folemnem egit triumphum : canebat propterea. Ecclcfia :
tAd cnam Agni promd3
Et ol albis undidi3
To tranfitum maris rubri3
Christo pnp'u
Zzz

Cum

548

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS lit.

Cuius corpus fanSiijfimum,
Jn ara cruris torridum,
Cruore -eius rofeo
Guflando Viuimus Deo.

Agnus in cruris ara corretur , torretur etiam agnel^

'

la & virgo Feb R N i a.

Difcant hinc cruciferas

Christi virgines amoris ignefulgere, & charitatis flamma accenfam lampadem portare. Difcant,
quod ad ipfas fcribit Bernardus Epift. 41. Quantalibet rvenuftate fui caitas eminere appareat, fine charitate
t-amen pretmm habet, meritum. Subtrahe oleum,
lampas non lucet, tolle charitatem, lampas non placet. Pla
cet virginitas Deo, quae accenfam lampadem por
tt , & eius cuftodia? & conferuationi ftudet. Lam
padem ftudiofa: Febroniae carnifces non extinguunt, fed accendunt, flagellis , lue flabellis vten-

sympthi tes , dum flammis virginem tradunt , vt Reginam

formu

Virginum refetat qse iuxta crucem ftabat , torque-

fpuld'd? batur , & ingenti amore flagrabat.

virgimtn t
.
.
.
"'
Crux Feb r o ni , Crux flatus virginitatis.
INfignia virginitatis accenfar lampades funt. Sancta & immaculata virginitas , ucida & fplendida
Cant.8,. eft, cu i conucnitilludelogium -.Lampades eius, lam
pades ignis atque fiammarm. ipfa ingnia prar>av4- '.)

-i

clara

DEFEMINISCRVCIFIXIS,

54?

clara facrum Euangelium aiignat prudentibus illis.

virginibns , quae ab aliis infiptentibus difcernuntur.
Quapropter Ambrofius Serm.14. in Pialm ii8. prudenti virgini dicit : fdeoque @J tu habeto femper lucernam ardentem 3 vel lucentem facem : fi enim eque lucer
na eque lampas tua luceat 3 <-uirgo flulta dtcr , introibis m thalamum tui fupenor, [cd remaneb in tenebris ccitat 3 quafi qui oderis lucem 3 ne opera tua fiagitiofa prodantur. Tota in igne , tota in luce fplendida
Ffbroniae virginitas eft. Lampadem virginitatis zxuti*
in fuo fplcndore tueri , res laborioa eft , & lmilis ^""
martyrio Febroniae, fine magna patientia poteft execution i mandari. Nouit ita eile Bernardus,
"qui Ser m. de Aiumptione concludit : Qui ergo, protegente patientia, commenter viuunt, ipfi bene cum Apoolo proteantur }
die mit : )u nos parabit cha- Rom. 8,
ritate Christi? an tribulation an anguia? an perfe-}S'
cutio ? an fames ? an naditas ? an periculum ? an gladw?
ZJide quam fodus t continentium murus.
Speculum virginale F e r o n i , peculum
infirmitatis patientiae.
eVm quis affigitur ledo, ardet febribus , accrbis doloribus pulfatur & verberatur 3 cor fuum ecck.js,
dabit m mtlitudwcm piura 3 & in Febronia quaf1*'
tf.T.7i;r!i*i

Zzz 3

cer-

550

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS III.

certo &c vero fpeculo ftatum fuae infirmitatis expreil

fum patienter confiderabit. Confideret aeger Febroniam virginem iibi adftare, & fpeculantem adhortari,quemadmodmnTracT:.Auguftinus deVifitat.inixeitaiie firra.Serm.i .hortatus eft: Chare mi3 ad modicum migra*fu'*n turns de mundo , tant am ftj tarn inejfabilem bemgnitatem
4)ei tut ne fyernas 3 flagellum em libenter fufcipe. Flagel
lt m fe quodnefc } iniue, iua enim pfius iudicia.
Exprimit in fe Febronia , quod in mente & cor
de segrotantis contendit imprimere. Qualis Febro
nia, talis erat virgo Clara, quae duos de triginta annos , vt Surius memorar , commenter diris morbis
afflictata & flagellata eft , nee tarnen vmquam eile
conquefta traditur. Quin etiam in poftrema infirmitate , quae fuit tarn molefta & grauis , vt feptemdeeim diebus ne

buccellam quidem traiieere in

ftomachum potuerit , cum earn Reginaldus ConfeTarius Iblaretur , Sc ad tolerantiam in diumrno

morbi martyrio cohortaretur . refpondit : Ex quo
verbame. ,
f
. 1
r
*.
rintii.
Domtnt nofin Iesv Christi grattam per Jeruum
Francifcum cognoui , nulla mihi infirmitas dira vifa fuit}
nulla poena rnolea, nulla pnitentia onerofa. Ver myftica Febronia venerabilis Anna Iesv fuit , fariebe
matris Tereiac digna proles , nota fatis in Hifpania,
Gallia, & Belgio , morbis ita vexata, ita doloribus
affti&ata,

DE FEMINIS CRVCIFIXIS.

551

afflitata , vt crebr diccret : Jn fecurum Purgatorium

mtinam me Deus deduceret ! Scripfit illa , & imul feipfam defcripfit in Epiftola ad Epifcopum Cordubenfem. Nunc, inquit, extremos patior dolores, & mi
rar pojfe me ita viuere. Necfiare, iacere licet, fid repo
inflar firpent. Semper ardeo,

in media & rgida hie-

we tota comburor. Flagellata indique fum ,

yndique

torqueor podraga, chiragra, hydrope, paralyj, qua per totum pertinet corpus, nec lingua parcit.Hoc Febroni ae,
hoc Anna: laborantis martyrium. Didicit ex iis,qua:
pafla eft, Anna , Aut mori, am pati, quemadraodum
mater & virgo Terea virginem quoque & venerabilem matrem Annam edocuit.
Leuamen columbas gementis in labore
& morbo.
" 7*Ita humana {milis Febroniae eft, dum aV

cerbis morbis pulfatur , febribus vritur, & di-

ris doloribus cruciatur. Hanc viuendi racionan apud Euam omnes mortales inuenimus. Apud Ma
ri am alia methodus viuendi eft, quam quaerimus,
dum falutamus: Saine Kegina, Mater mifiricordia, vita.
Hace quidem vita erat , quam pro Adalberto filio,
gloriofo pofte Martyre , cum puer iam deploratus
ex ardentibus febribus eiTet , parentes religion* poftularunt.

55*-

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS 'III.

finanme. Referente errim Sur'io menfe Aprili, vrianiiiiiter orarunt : 9{on nob Domina, non nobis viuat
fuer ifle 3 fed clericus in Dei matris honorem poriet iugutn
tuum. Conualuit puer, cui vita & anima femperVirgo Marta fuit. Expen dit hunc vita: titulum in fuis
Medirationibus Bernardus arger & femper infirmus:
:*(os miferi tecum de cetero confolemur3 tecum amodo Domina habitemos , te mentis vifceribus amplecJamur 3 quia
tu es vita. Vita vero, qua mortem fuperbia humilis Vicii3
& nobis vitam gratia impetrafli. 0 certe vita amabilis,
njita defderabiUs 3 vita deleEtabilii ! 0 vita 3 qua nutrs
. titos caleibus aimentis i alimenta Euchriftica,
haec vitalia & immortalia funt pabula , quae offert
Iaboranri & asgrotanti Regina gloriofa , vt il viuere
velit homo , qui acuris morbis tangitur & verberatur , ardet & vritur febribus , recurrat ad Eucharir
ioan. f,

ftiam, ex qua vitam aeternam hauriat : Qui manducat

hum panem 3 viuet in aternum.

...

Appareat fpeculum claufa: virginitatis & infirinitatis Blandina.

'i

EM-

nf

i 43.1, lf/

tibi torno blanda

Q Fallor
blfzmz'tm

4 61.

WWU

I I!|ll|
Illll

DJB EMINIS . VC I FIX IS.

555

EMBLEMATICAIMAGO LXI.
S. LAN D I NiE VI KG. CR VC 1 F I XJE
EXPLICATA.
. -

ANCTA Blandina virgo Tub Anconi -.

no in Galliis acerbos cruciams perrulic: Nic"h.
cumque pertrahi non poet ad vanum!
deorum culcum , poft verbera & ignes
retibus inclua , & ligno crucis aftixa , tauro obiicitur , qui facrae virgini appenfae & irrctitae blanditur
& mul fubiicitur. Moris eft apud kfciuos munda
nos , laqueos ftruere , vt dolis ac fraudibus incautas
virgines capiant 3 fed fruftr ante virgines oculatas,
circumfpedtas , & in fublime eleuatas lafciua retia
expapduntur. Non petitur lafciuo tauro virgini*
tas , qua: carnis ornnes blandicias atque delicias r
pudit. Habet itaque tendiculas fuas mundus , quibus improuidas virgines irretiat , & irretitas venetur ; habet & fuas Deus , .quibus virginitatem cufto-.
diat & feruet. Cum virgines Deus ad vitam folitariam, monafticam & religiofam inuitat, ad crucem
claufurae vocat , & fimul ad retia , quibus intra do-S?
mum vel etiam intra monafterium continentur. */
Hace enim retia omnium prima inuenit Maria,^**,.
Aaaa z

cum

55^

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS III.

cum in facra Praefentatione Deo oblata intra Sacrarium Dei fe condidit & concluit. Hace virgin um
Regina intra domum fe concluit, non inaditu, ld
in adytis & abditis domus Angelus earn inuenit, falutauit & honorauit. Blandina in cruce myftica
Maria eft , qua: de cruce & cathedra virgines docet
id, quod ante dixerat Cyprianus lib.de Singularitate
Cleric. TudicitU retinaculis omn obfcnitas frmatur3
O* compedibus cita calcesfurenti Ubidmi flatuuntur.
Crux Blandina , Crux flatus
virginitatis.
QValis eue myftica Blandina debeat, fcribit ad
iacras virgines Auguftinus. Dominica virgo nullis fe virorum cuiuibet atatis 3 pue grauijfmarum mulierum prafentue 3 ngulari habitculo uel colloquio credat:
cum fila in tabernculo conpflit, claus fuper fe ianuis
fedeaty nuique virorum pulfanti facile ianuam fuam pandat3 neforte infu?icionem turpijpmam3 auf in pudorisfui
naufragium cadat. Caueat tauro lafeiuo , qui inclufam etiam & conclufam intra retia virginem adit &
inuadit. Myftica Blandina monialis eft , cui competunt eius iniignia , crux & retia , crux illa quam patiebatur, retia quibus illa inferebatur. Monialis crucem monafticm patitur. Quid enim vita Religiofa

DE FEMINIS CRVCIPIXIS.

557

eft, nif laboriofa crux ? Concinetur intra retia, quibus illa Christo capitur , ficut & capta eft , cni
libro Rcuelat. Birgittas 4. cap.11. dicit B. Maria:
Sicut paHor cum fafciculo florum attrabit g* aicit oues
in domum 3 poea cLudens diligenter domum 3 licet oues
difcurrant per ambitum 3 non tarnen habebunt egrejfum,
quia domtts munita e parietibm, teUum altum} ianuxque
claufe. Propter quod oues ajfuefcunt comedere fnum de
manu paor : c etiam fhftum e& tecum : illa enim qua Exdtti$
antea videbantur impojbilia

dijcilia3fac7a funt leuia3 tu. **

in tantum3 quod te nihil iam deleSlat cut Dens. Accedit

& Bafilius libro de Vera virginit. In cubdi3fihoc fab
batum celebres 3 integfam te purijmamque cuodies,- cque facile, inquam3 virginitatem3 rem omnium pretiojmam3 amplijmumque patrimonium habitura es. Accedit
& Bernardus Serm.47. * Cntica : fn horto virginitas3 cui familiar verecundia e3fugitans publtci, latibulis gaudens3 pat iens difciplin<e. Denique in horto flos clauditur3 qui in campo exponitur3 ?argiturque in thalamo.
Speculum appenfum S. Blandina virginis,
peculum humanas infirmitatis
patientiae.
NOtanda S.Bafilij fententia in Pfam.74. Sicut
artimalut noxia 9 nos petere $ imadere
Aaaa 3

con~X~

558

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS III.

contendunt noHram patientiam exercentes. Et quidem

morbus non abfimilis tauro eft. Taurus quippe velox in curfu eft , & morbus ita velociter currit , vt
omnem anteuertat fpem & opinionem bene valen- tis hominis , & praeter fpem & opinionem ilium ca
piat &arripiat. Quod fi ferox taurus, dum inuadit;
folet puluerem pedibus excitare , excitt etiam &
morbus. Homo pubis & cinis eft : quiefcit puluis,
dum valet, dum morbus ingruit, puluis humanas
natura: agitatur, & tunc temporis fe cinerem homo
facile recognofcit. Confirmt hoc ipfum Gregorius
1$ 3. Parte Paftoral. cap. 13. & ait : Jnfirmitat memoria.
*fs.tM> reformat ur3 vt animus3 qui extra fe in elationem duceretur s cut ft condittoni fubditus , ex percufa quam fui
net carne memoretur. Conditio quidem noftra plena
14,1- miferiis eft.Vnde & Iobus ait : Homo natm de muliere,
breuirviuens tempore 3 repletur multis miferiis. Irretitus
Eccii.j8, ergo miferiis, & impetitus morbis, cor fuum dabit in
fimditudmem piSura, in qua feipum infpiciat, & virtute patientiae fuse morbum immitem & ferum, mitem & fuauem reddat , ficut Blandina manfuetum taurum reddidit. Huic virgin i gloriofse S. Clarus Abbas addi&us erat , & compofitus ad hoc fpeculum patienter tulit lethalem infirmitatem, in qua
immenfum exercitum candidi & niuei coloris fuper
cellam,

DE FEM IN I S CRVCIFIXIS.

55*

cellam , vbi iacebat, defcendere contemplatus eft.

Quod cum Clarus irreuerberatis oculis lasto vultu
infpiceret, virgo beatiflma Blandina confolari
eum cpit, & vt tantum cxercitum fequeretur , exhortabatur , quem non mult pft fecutus eft. Se- zxtrm*
f
.
.
verb* mjuor3 Jequor, inquit.
Leuamen columbas gementis in labore
C morbo.
CVm quis afigitur ledo , totus morbis intrica
te , nec poteft malis , quibus impetitur , extricari & expediri , habet caufam vt amaro animo
fit -y quem vt reddat dulcem ac fuauem , recurrat ad
cam , quae non mod dulcis fuauis eft , fed etiam
ipfa fuauitas ac dulcdo : conueniat illam , ac dicat:
Salue Regina, Mater mifericordia } vita, dulcedo. Ver
dulcedo eft, de qua Maximus Homil. de Ramis palmarum : Ipfam Mariam manna dixerim, quia efl fubtilis 3 ftendida , fuauis , & virgo , qua velut caUtus veniens , cunfif Ecclefiarum popul cibum dulciorem melle
defluxiti fecundm Dauidicum teftimonium , Non ..
erat in tnbubus eorum infirmus 3 quibus cxlefte manna ,?
concedebatur ; & vbi Maria eft ,falpu infirmorum
eft. Verfat hoc ipfum verbum in fuis Meditationibus Bernardus asget : Ver dulcedo, qua amaritudinem
peccatt

jJO SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS III.

peccati expell, impetrando gratiam qua nobis gratia duU
viaticum, corem acquirit. Hxc dulcedo in fonte fuo guftatur,
cum percipiturEuchauiftia, ad cuius epulum in fta.)5' tu laboris & morbi nos inuitat Dauid. Guate , inquit, & videte,quoniam fuauit eft Dominus. Hu ne fontem uauitatis ac dulcedinis asgris Maria parat.
Quod i laborantes illapfu fontium deletantur &
recreantur , habent in Euchariftia placida blanda
fluenta gratiarum , quibus mulceantur & exhilarentur.

Appareat fpeculum periclitantis virginitatis &

infirraitatis Evlalia.

EM

Cbrz'fz"
6 2.,

,f : tartorum turba
'~ *
fc'ch mma-5 .~
ang@ wL/quas

_4

i
I

. - -

I
i
,
I

i
I
I

;
I

DE PEMINIS CRVCIPIXI S.

563

EMBLEMATICA IMAGO LXII.

S. EVLALIiE VIRG. CRVCIFIX^
EXPLICAT A.

Hara Christi fponfa Evlalia, quasMartytoi.

Barcinone in Hifpania, Dioclctiano Im- memoria
_

ecrni an nos nata, torti con- .

ftantique animo fidem virginitatis fu 2e

artam tetamque conferuauit , extenfa in equuleo,
nodoiis fuftibus cefa , candenti oleo perfufa, vngulis ferris laniata , calcis aceruo viua obruta , ac
tandem de mandato Daciani in fufpendium crucis
afta, martyrium fuum confummauit.Tunc3quemadmodum canit Prudentius in fuo Hymno,
Bmicat inde columba repens
Martyrts os mue candidior
Vifa relinquere , fg) ara fequi,
Spiritus hic erat Evlaliae
Lac~eolus3 celer} innocuw.
Inter elementa ignis , inter metalla fortiffimum fer-r
rum eft. Evlalia vero igni ferro cedit,
vtrumque cedit Evlaliae , qua: poft partam de
ferro & igne victoriam 3 in palma crucis triumphauit. Vidi fuccumbimt ferro , & ferro victoriam de-

Bbbb

bent

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS III.

i bent qui funt fuperiores in bello : Evlaliae vero
victoria , cum ita fuprema fit , vires excedit huma
nas , & Deo tribuenda eft. Donum Dei virginitas
sap.s.ti, triumphatrix eft. Crede Sapienti : Scim, quomam ali
ter non pojfem ejfe continens , nifi Deus det : & idcirco
adjj Dominum 3 ft} deprecatttsfum 3 f) dixi ex totis
pracordi mets : Dem patrum meorum 3 da mihi fedium
? tUArum fpientiam . Hxc eft diuina Sapien
s/i*

tia , qua: virginitatem donauit M a r i ae , in cuius

W
vterum & ipfa delapfa eft : Sicut pluma in <-ueus de~
virgin*, jemdifii, t>t faluum [aceres genus humanum. Habet cum
laneo vellere virginitas confonantiam. Lana gelu &c
ftu vritur , fuftigatur , oleo perfunditur , pedtitur,
texitur, fufpenditur, vt excolatur. Sic culta, fie exculta gloriofae Evlaliae virginitas eft.
Crux E V L a Li, Crux flatus virginitatis.
FOrtis mulier, quam Salomon defcribit & qua:rit cap.vlt.Prouerb. Jshtfiuit lanam 7* Unum3 &
operata eB confilio manuum fuarum. Manum fuam mit
adfortia, ft} digiti ems apprehenderunt fitfitm. Guflauit
ft} vidit3 quia bona efl negtiatio ems. Negotiatur in la
nas puras cultura , quae in candida virginitate deudat, & circa eiu&cultum ita fe gerit, quaii lanam colatj &pectendo atquc nendo circa illam laboret.
Bona
,

DE FEMIJlS CRVCIFIXIS.

565

Bona hase negotiatio eft , qua: fortis mulieris requis

rit & exigit omnes vires , vt carnis cupiditatem exftinguat. Succurrit Cyprianus de Honore pudicit.
U^ulla maior eH <-uicloria3 qum eaqua de cupiditatibus
refertur. Qui hoflem vicit fortior fuit, fed altero : qui Ii- m.
bidinem reprejflt 3 feipfo fortior fuit. Qui inimicum pro-\
rauit 3 externum hoflem percuft : qui cupiditatem de
pret, hoflem domeflicum fuperauit. Malum omne factlis
njincitur qum Voluptas 3 quia illud quidquid e3 horridum eft3 hoc blandum efl. Magna victoria quae Marty-'
ris tiumpho non cedit , cum & ipfa virginitas gloriofum martyrium fit , teftante hoc ipfum Ambro10 lib. i. de Virginit. ( ieo laudabilis n>irgimtasy
quia f) in Martyribtu reperitur 3. fed quia ipfa Martyres
faciat. virginitas dabat nimos immaculato
Dominico , de quoTheodoricus de Apoldia. Cum
iter faceret , fcitctque fibi pofitas ab haereticis infidias , cantans & alacer occurrit hoftibus. tAn non3
inquiunt, martyrium pertimefc? Quid faceres3 fi nos te
ad mortem abripiamus ? Quibus tile , Rogarem, inquit,
ne mortem mihi celerem ajferretis 3 fed paulatim fingula
membra prafcmderet. Cupebat fimilis eiTe Evlaliae, qui lilia pro rfgnibus habet.

Bbbb 1

$66

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS III.

Speculum appenfum virginis E vlali,

peculum humanas infirmitatis
patienti*e.
CVm infirmus doloribus angitur, cum difcerpitur & quail vnguibus dilaniatur , cruris
tripode fecum loqui crucifixam Evlaliam putet:
Christi fponfavocor, meus fponfus vir dolorum
eft , & per cruciatus ad eius nuptias acceus datur.
Si mecum velis admira , necefle eft vc in fpeculo
mei martyrij te infpicias , & mecum leto tui doloris affixus , flammas febrium & dolorum acerbitaxxdtatio tern patienter fubeas & fuperes. Bene monet Evlatgrotan
: ^
^
^
nuptias Agni aditus
patet, & datur. Ad hoc fpeculum Evlaliae infpexit fe & compofuit fe Leocadia martyr & virgo,
quam Dacianus poft gloriofum Evlaliae martyrium veniens Toletum , in carcerem tetrum detruiic. Cum Leocadia in carcere detineretur , reuoluit
animo equuleos, fuftes, vngulas, flammas, & ignes,
& tandem cruris fufpendium quod Evlalia paiTa
jfuerat, & in hac fpeculatione fuit compafione ira
taita , vt formata cruce in lapide , & fimul adora- .
ta, inftar Evlaliae animam exhalarit. Non fudit
Leocadia fanguinem , & tarnen martyr euait, quoniam

DEFEMINISCRVCIFIXIS.

6j

niam fe totam ad exemplum & fpeculum Evla.jliae manyris adaptauit & compofuit. Nec dubitandum eft, infirmum hominem pofle per tolerantiam dolorum & morborum coronam martyrij fibi
comparare. Teftatur hoc ipfum Cliryfoftomus Homil.3. in Epift. adTheilonic. JQuidenim, die quafo3
cum ardens febris, nempe caufon , te intus vext & vrit3
r aliorum fuadentum excutis incantationem 3 an non es
redimitas corona martyrij ? Qualis Evlalia , talis C
Leocadia, talis & anima quae in lelo detinetur , febribus ardet , & doloribns difrumpitur, Dirumpebatur Fulgentius Rupenfis , & folum petebat : Do-Extrm*
mine, da mihi hk patientUm,

poea indulgentiam.

Leuamen columbas gementis in labore

&C morbo.
SCinditur aratro terra , & inde fpes ineipit affuigere futuri fetus prouentus. Caro noftra ter
ra eil , & quidem illa filueftris tunc colitur , cum
morbis acuqiTimis feinditur Sc feeatur. Ne culms &c
cultura terrae noftra? infru&uofa fit , accdt etiam
firma & certa fpes , quam fecum affert & importt
illa , qua: Mater fanebe fpei eft , & quam falutare in
hxc verba mos in Ecclefia eft : Saline Kegina 3 Mater
mifericordia 3 vita 3 dulcedo 3 ^fj>es nora;falue . Spes

fumma

$.

16S

SACRl SANCfVARII CRVCIS PARS II.

fmma noftra eft , de qua Anfelmus libro de Excellentia virginis cap.6. inquit : Velocior efl nonnmnquam
fains tnuocato nomine Mariae, quam inuocato nomine
Iesv vnici FilijDei, (efr idquidem non ideo fit3 quod if[

maior fit fjtj potentior (nee enim ipfe magnm ft} potens per
earn, fed ilia per ipfum, Sec.) fed quia Film efl tudex om
nium, & dtfeernit mrita fingulorum. Inuocato autem no
mine Matris

fi mrita inuoeant non mereantur aft

\exaudiatur 3 mrita tarnen Matr merentwr rut exauda.*4,6. tur. Hace J^es omnium finium terra } e> in w&ri longe ecundm Deum eft. Hanc firmara & ftabilem fpem
falutat Bernardus & ipfe infirmus in Meditationibus
fuis , & conclu dit : Ex quo cor tuo dulcore fit
inebriatum 3 guberna illud cum tuo , & in fanguine Agni
conferua, & in latere Fily tui coUoca, Cor Marian urn
gladius pertraniiit, &Christi latus mucrone diro
lanceas perforatum eft , & vtrique fimilis Evlalia,
vutitum. & Evlaliae conformis euadit virtute Euchariftiac
caro , quai aeutis morbis doloribus afflictatur &
exercetur, cum Euchariftia memoria viua fit eius,
qui clauis, fpinis & lancea fciffus in cruce eft.

Appareat fpeeulum Angelicas virginitatis & in'firmitatis Ivxia.

EM-

|||-|

_f

--

4I

|
I'

nl|

\|rfir||||4||1l

l..-

Ivlllllllllllll

III

vrils

am'an 2

_i pedefns cnt.

11 z'

aguas
:crt

Cll'a : ft

' f

_.

6-!ll

I0

DE FE MINIS CRVCIIXIS*

57I

EMBLEMATICAIMAGO LXIII.

S. IVLLE VIRGINIS CRVCIFIXjE

EX PLICATA.
VM Vandali Carthaginem per tyranni- .
dem occupaient, Ivlia virgo ad Corfi- p'^'
cam infulam deduda eft. Nautas cum NatallJ'
Ivlia venientes Felix tribunus negare
Christvm cogit j cogit & Ivliam, quae tarnen
fida fidelis perftitit : quam ob caufam alapis ca>
ditur, crinibus laniatur, vulneribus ameitur, & tan
dem cruci affigitur. Nautse circa fidem naufragaue
runt : at Ivlia nullum paffa eft fidei naufragium
nauem fuam in tuto pofuit, & portum cepit. Fortis
mulieris typus nauis eft. Fafifa equafi nauis initoris} prou.}i,
de longe portans panem fuum. Nemo eft qui nefeiat &14'
infidas eat , in laboribus & periculis nauem femper
verfari. Nauis ortum fuum terra habet , fi materiam eius confideres : in aliud elementum tranflata,
fit peregrina in mari , & in maxi Temper verfatur,
femper peregrinatur, vndis quatitur, fluebbus quafiatur, ventis agitatur , tempeftatibus obraitur, impingit in Syctes 3 fcopulis inhaaret, naufragium etiam in portufaep patitur. Fortis mulier Ivlia, cuCccc 2.

ius

57t

SACRI SANCTYARII CRVCIS ARS .

ius typus nauis eft, quam fecum in imagine prefert,

& oftendit multis periculis expofitam virginitatem
virtute fanda; Cruris immunem fuuTe, &euafii.
! ^ cundarumVirginum Maria eft,quae,dum
Jidt Ar Christvs pateretur , iuxta crucem ipfa ftetit , vt
ftfieum HUfe. vir- fandam virginitatem fub vmbra crucis euftodiret,
ginitttis.
Prou, j i, ac euftodiendam oftenderet. Illa , illafiibla eft , qua
4nauis inftitor, ad cuius exemplum nauem fuam IvLiA compofuit atque portauit, maiori quidem miraculo, quam eft illud apud D.Auguftinum lib.io.
de Ciuitate Dei cap: 16. Nauim, qua fimulacrum Mortis
njehebatur3 multis hominum boumque conatibus immobi
lem redditam, vna muliercula zsni alligatam adfita pudicitia tefiimonium mouit

traxit.

Crux IvLivt virginis, Cnix flatus

virginitatis.
QVamuis antiqua Sufanna viro fuo coniunda
foret , ita fe fnde & caft geffit , vt eius nomen virginitatem fonaret. Lilium fonat gloriofus
titulus & appellatio Sufanna; , & lilium typus virgi
Cibct.t. nitatis eft, ac proinde criptum legimus : Sicut
ant. , i. inter fj>inas3fic arnica ma inter filias. &c rurfus : go flos
campi3

lilium conuallium. Quanti laboris fit , virgi

nitatis nomen periclitari, vel ipfa Sufanna teftis eft,

qua;

DE FEM IN I S CRVCIFIXIS;

57JI

qua: cum lafciuis fenibus vim & violentiam in pomario pateretur, ingemuit eexclamauit : AngufiiiHn.tj.t:
funt mihi indique. Et quidem , cm vetus enex
homo ingulis virginibus adit , ad lapfum vrgeat,;
& ad ruinam impellat , Temper Ivlia , femper Su-e*v
', f
f
|.t.
.....
laborananna, lemper lilium virginitatis vim patitur , ac(.
;emper necee eft clamare & orare : Domine vim /- ji.}s,t*
3 re>onde pro me. Quapropter in illo libro quem
ad facras Virgines dedit Auguftinus fcribit : Domini
ca uirgo , ob extmguendas libdines , W omnes laftima
flammas 3 leiuni $> abfiinentut debet operant dare 3 orationibus din noSuque infiere , fi upit & laqueos diaboli infidiant euadere 3 & ad promijfa uirginitat pre
mia peruentre.
Speculum appenfum-virginis Ivl, ipeculum humanas infirmitatis be patientias.
NE defpondeat aeger animum , proponat fibi
virginem Ivliam cruce fu loquentem:
Bono animo efto eger, per exilium ad patriam, per
maria ego ad portum veni , & tu fimiliter venies.
Pcena exilij infirmitas eft , quam meditatio & con
templado patriae caeleftis leuem & facilem reddit.
Maris aftus morbus eft, certa portus expectatio ex
citt nauigantem , animt laborantem. Poft mole" :

Cccc 3

ftam

574 SACRT SNCTVARII crvcis PARS III.

ftam nauigationem gratior portus eft, & poft laboriofum cxilium iucundior redditur patria.Ben GretxtitatU gouius 3. Parte Paftor. cap.13. Dicendum rfl agrts, yt fi
.

caleem patriam fuam effe credunt3 necejfario in hoc labo

res relut in aliena patiantur. Morbos quidem ac labo
res in patria aliena patiebatur S.Catharina Senenfis,
mortique iam vicina, icut eius Hiftoria narrt, cum
videretFratres de fu infirmitate morteque nimis tri
fles ac follicitos , inftar alterius Ivliae erupit in il-

vrlT"
rim,

vocem : Non de bets , ij charifjimi, de meo tranfitu contriari 3 imo potius congaudere mecum : fed congratulamini mihi } quia dimiti locum poenarum 5

vado ad

requiefcendum in mari pacifico Deo aterno. Mare pacificum Deitatis, &Trinitatis myfterium, quod erat in
deiderio venerbili Anna: de S.Bartholomaeo, & in
eo requieuit ipfo die ' Trinitatis, cui addi&iima erat Eo die fliciter nuper obiit chara matrisTerefia: filia, qua: & claret miraculis. Claret {an
ota parens vna & altera prole , vna & altera Anna,
Anna de Iesv, & Anna de S.Bartholomaeo , non feEfthmj, eus atque olim Efther affumpfit duos fiimulas , &fu1

per ynam quidem inmtebatur , quafi delictis ft] nimia

teneriudme corpus fitum ferre non fuinenss altera autem
fkmutarum fequebatur dommam , defluentia in humum
rvefimenta fuentam. In vlnis & brachiis Annac de
S.Bar-

i:

DE FE MINIS CRVCIFIXIS.

75

S. Bartholomaeo , nimia teneritudinc corpus fuunt

ferre non fuftinens S.Terefia, obiit, fequebatur Macrem mater Anna de I e s v , facrum Ordinem glo
riose in terris fuftentans. Gloriofa trias , Terefia , &c
vtraque Anna quiefcens in pelago diujniifima: Tri
nitatis. Non itur ad illud mare pacificum , iiii per
fasuum pelagus, quod Ivlia virgo traniuit. Sasuum
laborum & iimul morborum pelagus tranare pris
debemus, vt ad illud tranquillum & ferenum Di
gnitatis mare perueniamus. Christvs ipfede i
dicit : Veni in altitudinem maris 9 {) temfeflas demerfit1.
me. Emerfit tarnen cruce fu , rate ve&us & inuectus in fecuriTimum portum , & iimul in mare pa
cificum, vbi nullus eft morbi aeftus, nullus affliconis fluctus, nulla mortis tempeftas, nullum fubmerConis periculum.
Leuamen columbas gementis in labore
morbo.
NAuigamus omnes dum viuimus ; & dum argrotamus , in fcopulos maris incidimus , &
quidem redacti in tantum vitae difcrimen nauigantium more , clamemus , & Mariae opem parirer
imploremus , dicamufque : Ad te exulesfilj
W.Adiungit fe Bernardus morbo affli&us claman
tibus,

SACR SANCTVARII CRVCIS PARS III.

tibus, & in has voces prorumpic : Clamamus ad te, qua

leuas nos facibus peccatorum , qua nos confolar in cunabul <TJagientes , lacias fmulos efurientes. \.
^uare non clamaremos, Domina ? qui vulnera fuflinemus9
plagas entimus 3 qui inimicis indique circumdamur. Camamas anguiati , miferi infinit opprejfi. Refonat in
terra echo , & miTos ad fe clamores remirtit & reiicit : in mari echo non eft , & fufceptas in i voces
admittit , nec remittit. Cum in morbis & laboribus
repellit mundus clamores, recurramus ad Mari am,
vbi repula non eft, vocem edamus in mari , & cum
: Eccleiia dicamus : Ad te clamamus. vox laborantium & segrotantium , hie clamor incidentium in
fcopulos eft , vt tantis exempt! periculis , humana:
vita: nauigationem iam cceptam profequantur,&in
tuto fecuro portu naucm fuam collocent & conftituant : nauem , inquam , fuam de terra in caelum
i. panem cacleftem portantem , quern extreme lafo>
rantes asgrotantefque accepernnt,nauigarunt, atque
caeleftem portum tenuerunt.

Appareat fpeculum exculta: virginitatis & infirmkatis Benedicta.

EM-

-_._

|'.|.

. 3m?,

l
~
_..._
_.
...p-H..

byn0cult
rEX : l .nzf

] [ffm: fhrlmu

?ba

nm' l] a,nnv.

Dill

lill!

Q..

DE FEMINIS CRVCIFIXIS.

57p

EMBLEMATICAIMAGO
LXIV.
-

.
- * -- -- .
-

S. BENEDICTE VIRG. CRVCIFIXjE

EX PLI ATA.
ANCTA Benedicta virgo in agro Se- Martyrol.

...

-M
Maurolin.
lomeo virsinitatem luam llultn cruciSAbbat.
martyrio decorauit.

0 quam pulchra eft

0 "*

cofia generatio cum claritate ! immortalis eH

enim memoria lius , quoniam nota e apud Deum ft} ho
mines. Hase fpecies & pulchritudo in Benedicta
virgine fplendet , quae tota pura & munda in ara
crucis comparer. Nora virgo De , nota hominibiub--
quam non obfeurat nee obumbrat labes vlla , nee
vlla labis fufpicio. Symbolum virginitatis lilium
eft, quod in fe candorem habet , & odorem fuauem
emittit. Confonantiam habet cum lilio, quae can
dida in cruce apparet j & imul Benedicta eft,
quae bene apud omnes audit , de qua dicunt bene
omnes, bene loquuntur. Quanti pendenda fit bona sympmhu
virginitatis opinio, vel ex hoc intelligi poteft, quod initial
ait Ambrofius lib. de Inftit. virg. cap. 6. Maluit Do-fi
minus omnes de fua generatwne 3 qum de matr ]>udore&init*'
dttbitare. Ver Iuditha Maria de qua fcriptum effe legimus : Brat autcm eleganti afyeclu nimis, St eratu^%l7.
Dddd

580

! SANCTVARI CRVCIS PARS HI.

hat in omnibutfamofi/lima , quoniam timebat Dominum

faalde , nec erat qui loqueretur de illa rverbum malum.

Non folm hoc, fed 8: illam omnes pariter benedi

i.
cebant , cui nomine Omnium dixerat olim Ozias:
ludilhli. Benedila : tu filia Domino D_eo excel/o pra omnibiie

mulieribua iper terram. Benediue Dominica , qui crea

uit calum ( terram, qui te direxit in 'vulnera capitilt
principii inimicorum nofirorum: quia bodie nomen tuum
ita magnicauit, vt non recedat law tua de ore bominum.
.\

Crux BENEDICTfE virginis , Crux Ratus

virginitatis.
`,

Rfcribitur viro nobili , vt curam babeat de

bono nomine. (QI/id nobilius , quid fplendi

dius virture vitginitatis , 'qu foror Angelorum,
8: homines in claffem caeleiiiium fpirituum trans
fert. Saris ret Nazianzenus in laudem Bafilij di
cit : Eximia rer ]? 'virginitae ( calibatue, atque in An

gelorum natura ordine debet cenferi. Accedit

8: Caffianus lib. 6. Inliitut. Monaftic. Nulla
tam prop carnale.: bomine: lpiritualibue Angeli: imitatio

n..

ne conuer/ationilt - merito @grafia ca/iita

tilt , per quam adbuc in terra degenter , babent , /ecundum
, municipatum in celu, quem depofita corrupte

la carnali babituros Sanio: promittitur in futurum , bic

-

iam

DE FEMINIS CRVCIFXIS.

581

iam in came fiagili pojfidentes. Quid nobilius , quid

illuftrius virginum & Angelorum Regina? Hxc tanti nomen fuum fecit, vc in gratiarum actionem pro
illo modulara in montanis fit : Magnificat anima .7Dominum, ffl exultauit fyiritm in Deo falutari meo.
Ishtia rejpexit humiUtatem ancilU fu ecce enim ex hoc
beatam me dicent omnes generations : quia fecit mihi ma
gna qmpotens eft, & fantlum nomen em. Ditauit Mariam Deus virginitate, ditauir donis, donauit no
mine. Nomen virginis donum Dei eft, & idcirco
adfcribitur Deo & diuino eius nomini: inquit enim,
(frfanSum nomen eim. Christvs in cruce patiens
fibi nomen acquifiuir, acquifiuit & Maria. .,
effet Rex in accubitit fuo3 nardus mea dedit odorem fuauitatts. Cum Rex in le&o crucis accumberet , nardus
Mariana iimul bona: famae iucundum mifit odo- j
rem. Quae ergo Mariana es , curam habe de bono nomi- kcdi.41,
ne. Vbi cura , crux ibi appareat necee eft : & qui-]
dem fine cruce virginitas tuta non eft, cruce infignita virgo fecura , & fimul ilia ore omnium Benedi
cta proclamatur, &c applaufibus excipitur.

Spe-

582. sAlu sANchARrr CRvCis Pans rxr.

Speculum appenfum virginis B 1cm,

fpeculum liumanae inrmitatis
8: patientiae.

Ocatur ad fpeculum xger, 8: monetur vt in

lobr,u.

fpeculo appenfo formam humauae nuditaris

infpiciat , 8: dicat : Nuo'us / em de vtero
meer , @y nuo'ua reuertar iuc. Reuertitur in terrain il

lam , quae fpinas 8: tribulos geuerat Et quidem rer

ra mortalis , cm prima: fubiaceat maledi
tioni , fpiuas 8: tribulos giguit , infirmitates fcili
cet 8: morbos, qui hominemgrotantem pungunt.
Pfal.; 1,4..

vnde 8: inHrmus Dauid : Conner/ua em in

, dum confgitur jfinu. Nouit patientia: virtus in

flores tribulos, in rofas conuertere fpinas. Conuertit

8: illa , quae cum effet lauguida 8: patiens , afiilicn
Caring).

tibus fibi dixit: Fulcite me floriliua , [ mula?,

quia amore . Languebat in cruce CHRIsTvs,

8: ita languebat, vt fpinis 8: tribulis pungeretur fi

Canti,

mul 8: coronaretur , nihilomins eius humanitas

ait , Le'ulm rio/Ier floridiu. Hic lctus , liic tborus

1 6.

BENEDICTAE fponf , 8: eius anim , quae cum

gritan
.

CHRISTO laborat 8: infirmatur, 8: virturc fuae pa

tienti ardentes febres quali rofas 8: Hores cenfcr,

martyris Tiburtij , qui pauimentum

canden

DE PEMINIS CRVCIPIXIS.

j8j

candentibus ftratum carbonibus nudis pedibus calcauit , & cum fe gno fancbe Crucis muniuiiet,
per prunas nudis grelbus incelt. Dum incederet,
conuerfus ad Tyrann um ait : Difce ex hoc folm ejfe *>*
Deum3 quern Chriiani colunt : pruna enim mihi flores vi- IZmu!'
dentur. Magnum aliftentis diuinitatis argumentum
eft, cm prunae vertuntur in flores , & febres arden
tes rbeas eommutantur in rafas, quas fert omni
tempore, etiam brumali, patientia.
Leuamen columbas gementis in labore
morbo.

H laborantis & aegrotantis confolatio eft,

vt prorumpat in alta aliquando fuipiria , interdum fub onere, quam patitur, infirmitatis, dir
ac duras mortis furto fpoliandus , latrocinioque denudandus gemat , vel etiam fleat. Prouidit autem
Deus laborantibus & asgrotantibus de gloriofa cseli
Regina, quas fufpiria, gemitus & fletus miferomm
excipiat. vnde & miferi dicunt : Ad te [ufyiramus ge
mentes ig)fientes in hac Ucrymarum valle. Ben in fuis
Meditationibus Bernardus asger : Sufyiramtts de tant
bona Matr abfentia , <venire ad te Domina cusientes.
Sujpiramtts ad te3videre Filium tuum affichantes. Rogat:
$u ergo ad te3 Domina, non futirahit ? Amore [ufyiramus

584

SACRI SANCTVARII CRT IS PARS III.

ramas etiam ,

dolore. ZJndique nos anguia premunt.

Vbi Maria abeft , adeft gemitus. Vbi non eft mulier>

ingemtfcit egens

ager 3 tefte cap. 30. Ecclefiaftico.

Cm autem dixerit ipfe cap.17. Volatdia adfibi ftmu

lia conueniunt, conueniet facra columba M ariae, i
gemat in morbo te labore columba , & flens & gemens adiungat fe Ecclefi3e,& dicat : Ad te fufyiramus
gementes &fientes in hoc lacrymarum "palle. Hace vox
afflictorum , qui folatium fufpirantes , gementes &
fientes quarrunt apud earn , quae primam expulit
maledi&ionem , & eius loco benedictionem falutavattum. rem attulit , & contulit benedictum ilium panem,
ex quo vita noftra aeterna pendet.

Appareat ipcculum virilis virginitatis & infirmitatis WlLGEPHORTIS.

EM-

I
l

.. __,.,__

1
l

Il

-__

Illlll

Ill

._

at am 1
am t

l'

III-.l

c t1

arlm am: W
nanfatf'fcgm':

It
.I
ll'll'.'|ll|l',||-|

J5E FEM IN I S CRVCIPIXI.

J87

EMBLEMATICA IMAGO LXV.

S. VVILGEPHORTIS

R
;

VIRGNIS
X

E XP A T A. _

ANCTAWiLGEPHORTIS virgO, Regis Mo!an.ad

| Portugaise filia, pro defenioneFidei 6m^!oI.
'pudicitiae decertans , Christo cruci-.
fixo & imul deformato poftulauit, vt fe-j
ipfam deformaret , ne ad humanas nuptias expeteretur. Pro voto defderio fuo res accidit : tota bar
bara com paru it, & in Christvm deformatum totam feipiam tranftulit & transformauit. Filia Regis
erat , quae eukum non cjuaerebat externum. .^,
gloria eius filia regis ab intus. Quid firaile refert Gres-,
gorius lib.4. Dialogor. cap. 13. Gothorum namqufe
temporibus Galla hu'ius vrbis nobihffima fuella , Symmachi Conful ac Patrittf filia , intra adolefeentia tmpora
marito tradtta , in ynim anni /atio efl eius morte vtduata. Quam dum }j entente nmndi copiay ad iterandum tha-i
lamum

opes atas vocaret, elegit magis jpiritalibus

nuptt copulan Deo %in qui bus lu flu incipitur , fed ad

gaudia aterna peruemtur 3 quam carnibus nuptiis fubiicij, qua Ut it ta mper imipiunt, adfinemcum lutin

ten-

588

SACRl SANCTVARII CRVCIS PARS III.

tendant. Huic autem cm vald ignea contero corporis

inejfet3 cperunt Medici dicere3 quia ni ad amplexus yiriles rediret, calore nimio contra naturam barbai effet ha
bitara 3 quod ita quoque fablum e. Concludit Gregol'ius : Snela mulier nihil exterms deformitatis timuit,
qua interim tonfi c&leis fyeciem amauit ; verita ef,
fi hoc tn illa fcedaretur3quod cadei fyonjo in ea non amaretar. Non eft viduitas, & mult minus non eft virginitas vera, qua: externam fpeciem, qua: externum
curat ornatum. Rationem reddit Cyprianus lib. de
Bono pudicit. Pudicitia nihil ornamentorum quxrit3 detu fuum ipfa e. Hat nos commendat Domino 3 coniungit
Christo, beata ipfa-3 & beatos efciens ad quos ha
bitare dtgnatur3 quam numquam aceufare pojfunt, qui
earn habuit 3 qui earn non habuit , wenerabilis etiam
hoibm fu t dum multo mag mirantur 3 quam ilSymp/uhi* lam expugnare non pojfunt. Et quidem mirabile eft,
MarU >
vviigt^ qud cum B.Maria adeTt Christi paTioni, &
Articum fumma hoftilitas foret in eius crucifixum Filium,in\vkgmtM"'

tei" hoftiles incurfus iuxta crucem frmiter viriliterque confifteret, hoftibus ipfs venerabilis & admirabilis. Qui Wilgephortem videt, corde & animo
viraginem Mariam videt : im & Christvm ipfum , qui in vtraque erat , in vtraque latebat. Non

Gau.zo. folirn Chriftiano Paulo licet dicere de fe, Vino ego3

um

DE PEMINIS CRVCIFIXIS.

58P

iam non ego , viuit in me Christ vs. Sanctorum ac

Sancbrum fingulis afiirmare fas eft ; Viuit in me
Christvs. Christvs igitur, quem in anima; uasj
iacrario Wilgephortis occultauerat, foras in cru
ce per amorem virginiratis emifit, & fimul oftendit,
virginiratem eile deber virilem. Hue pertinet quod
ait Bernardus de Modo bene viuendi , Serm.5>. Ani
mus in corporis geu apparet : geus corporis gnum eil
mentis : geu corporis animus proditur.
CrUX VVlLGEPHORTIS virginis, CmX
flatus virginitatis.
F Emina; cultrices curioUe funt vanas fae pulchritudinis : quam fi natura negauerit, vel donatam iam abftulerit, extremum eiTe laborem arbitrantur. Mulierem fortem quis inueniet , qua; tarn forti
animo fitjVtformam pulchritudinis fuse parui faciat
& contemnat ? Fortis virgo non eft, cui propria fpecies placuerit : nec refert ilia in fe fponfum virgini
tatis, qui cum fpeciofus fojma prae filiis hominum
eilet, feipfum in paione fua deformauit. Hxc mil
lier vana eft, & quidem de illarum numero , quae
curantes fpeciem fuam , non attendunt crucifixum,
cut lib.6.Reuelat. S.Birgime cap.jz. Virgo Dei Ma
ter aduertit. Ver tales mulieres3 inquit, non conerant
Eeec 3

fa

5<>

SACRI SANCTVARI CRVCIS PARS III.

faciem ems 3 quando ftetit viuus & mortuus in cruce fanguineus

pallidum de pn , ne curant de opprobri3

qua ipfe audiuit 3- ne de morte contemptibili quam elegit.

* ^ort's virg v^urPat verba Auguftini lib.4.
tit.

Confeif. cap. 34. Vulcbras formas ft) njarias 3 ntidos

' amnos colores amant oculi. Non teneant bac animant
meam teneat earn Deus qui fecit bac bona3 fed ipfe efl bonum meum 3 non bac. Fortis virginitas, quae totas viri
les Agnetem & Agatham reddidit , quam m Eccleiafhcum Officium quai de viro Martyre legitur &

pfai.1,1.

cantatur., Beatus vir} qui non abiit in conlium impiorum. Difplicuit vtraque mundo , placuit Deo , qui^
pudicitiam diligit, fed talem , qualcm de Singularitate Clericor. Cyprianus deferibit : Pudicitia femper
ornatur folo pudores bene tunc confita de pulchritudme, fi
improbis difilicet.
Speculum appenfum virginis VVilgephortis,
peculum humanas infirmitatis
&C patientiie.
rJBleftcs nos eTe cupit & optt Paulus Apofto-

lus , qui cum effet ipfe cadeftis } accepit iftud

G
i.Cor.11, oraculum , Virtus in infirmitate perficitur. Etquidem
v
ritu clefti, quando laborat & aegrotat homo , cum
a.Cor.u, eodem Apodlo dicit : Cum infirmor3 tunc potens fum.
-

Oftendat

DEFEMINISCRVCIPIXI S.

59I

ftendat fe virum aeger , & in. carne fu infirma ExeitAtit

nimos viriles gerat. Fateatur ipfe de ie, quod de fe'f,, **"
faifas eft Christvs : Spirits qu'idem promptus 3 .,
atttem infirma. Caro infirma fpiritum non dbi- 4 '
litabat, robuftus potius fpiritus carnem debilem excitabat. Hoc ipfum accidere folet a^gro, cui ver dicere licet : ZJiuo ego , tarn non ego } viuit in me Gh ri- c.t,w.
STVs. Redte Ambrofius in Pfalm.37. Noli ergo timere carnis infirmitatem, quia fia5usy cum mftrmatur} potentior eft. Potentior fanea robuftior & virilior in lecto cruris WiLGEPHORTis vifa eft, & quifquis earn
imitari leto affixus cupit, cor fuum dabit in fimilttu- Ecdi.js,
dinem pistura. Dabat & aptabat cor fuum in fimilitudinem praefentis imaginis fancta virgo Elifabetha , quae inter morbos & dolores acutilimos tota
virago , Wilgephortis myftica apparuit , ficut eius
hiftoria'tradit. Hasc virgo & fimul virago orores
lecbilo doloris fie affata eft: Nolite mirari} charijfima, Extrema
Juper infirmitatibpu mets 3 ficut homines imperiti s nequevrirhaw1'
rientit.
dijfidat gratine Dei in me3 propter caigationes eius quas
fuftineo 3 &fiepe fiuftinui in medio veri. Confcientia mea
k&na eflapud Dominum } & certijjim agnofico3 quod per
ta qua patior3 prparai $ ornat coronam meam Dominus
in regno fiuo. Hanc coronam in cruce & per crucem
Wilgephortis iibi promeruit , &eamdem affixa
v"
kao

VL

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS III.

ledo virilis Elifabetha in doloribus & raorbis mcrebatur.

Leuamen columbas gementis in labore
be morbo.
Vis in oculis Reginas gloriofa eft , ad quos re
currir & recurrere docet Eccleia aegros , cm
air : Eia aduocata noHra3 illos tuos misricordes oculos ad
nos comerte. Recurrir Bern ardus aeger , & in Medirarionibus inquir : Cut non ojfert yos oculis Virgin,
] vult perfeSam reciere medicinam? Pracfert in vul[tu & oculis gloriofa Regina, qnanra virgo & quanta
virago fir , & haber banc vim , vr animas in came
infirma degenres , robuftas ac viriles eficiar , reddatque per omnia fimiles Wi lgephorti, quas
.Cor.ir, dum in cruce laborar, vfurpar vocem Apoftoli, Cm
jnfirmor, tunc potens fum 5 & addir , Virtus in infirmiVinticutn. tate perficitur. Hxc virtus Euchariftiie, & fimul Ma|riae eft , vt cor humanuni confirme , & pectus
infirmum reddat omnino virile.

Appareat fpeculum confenfus virginalis & infirmitatis Martha & Maria.

EM-

f _..

_. Coneordes , uibus

' 66. @l

mum

nurum e 'elaud

ri

(.65

___--_- _

'|--|'|

Pfff

I
l

f
l

I
l

'

a
..

i
.

|
l
l
l

Q_-_,-

-_-___

__

...___-_
-

_.

___

___-...__u-n-r-*l

DE reMINIs chcIrIxIs.
EMBLEMATICAIMAGOLXVI.

'

SS.MARTH}EETMARIE

CRVCIFIXARVM

m'X'P-. I

A T A.

_gra oMPARENT MARTHA 8: MARIA , -.

,_1 b forores , ambre virgines , ambre Spiri

ni rus fanizi fponfae, qux pro defcnlione Fi

* " dei 8: virginiraris lure conllantes 8: vna
nimes mortem crucis liibietunr. Saris bene Augu
liinus Serm. de Laudibus Crucis exclamat : Grande
( profundum myerium , ( intabile atque in
lfeloarabile 'vinculum charitatu. Mira res ell: , qud fo
rores illa: duae, MARTHA nmitum 8: MARIA , in

ipfa ptaefenria CHRIsTI dillenferinr inter fe , cm

quetula MARTHA dicar ,.Domine , non eff tibi cura, mem,

qudfiiror mea reliquit me lam mini/rare? Dic ergo illi, 4'

evt me adiuuet. Necdum CHRI sTVs exaltarus in cru

ce fuetar , cuius virture vinculum puriratis` , nexuf

que chariraris inter fotores ~duas itirercellurus etat.
Iam ergo virgines inter le MARTHA 8: MARIA,

intercedenre paliione , conuenetunt , quarum vnar

pax ell , vna crux virginiraris 8: pudiciti. Vbi vna? _
virginiras , 8: vna Pudiciria eli, deelle animorum BCL
Pfff 2.

vri-i
.

5?6

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS III.

voiuncatum confenfus nequit. Fauet Cyprianus de

Bono pudicit. Pudicitia, inquit, efl honor corporum3 ornamentum morum3 vinculum pudoris3 fons cafiitat, pax
Sympathie
Maris. &
fcrorm
fororum
/irginum

Artifict
vnionis
virginAlit.

domus , concordia caput. Regina virginum Maria

fecum & in fe Martham & Mariam complexa
eft , in cuius honorem & gloriam , cum in caelum
flurairur, Marthae & Mariae Euangelium legitur &cantatur, & fimul oftenditur, forores duas,
alias inter fe diffidences , in vna eademque virginitate conuenire facile pofle. Conuenerunt inter fc
Martha fimul & Maria, quarum idem animus
eft , eadem paffio , quae ver illas germanas forores
fecir. Cm Christvs crucifixus eft , adfuit Ma
ria, Martha defuit : iam ver crucifix Chri
sto , dux forores Martha & Maria infixac &
aftixx cruci affiftunt.
Crux Martha be Marine , Crux flatus
virginitatis.
HRisTvs, qui Martham & Mariam olim
fcompofuit in Euangelio , fuggefllt S.Birgitta:

...65. quid fato opus eflet , vt in vnam earn-

demque perfonam Martha & Maria conueni-

'* rent*

perfeSa defiderat ejfe Maria , debet prms ejfe

Martha laborando corpor-aliters & [cire debet pris refere

DE FEMINIS CRVCIPIXIS.

ere defiderits carm's , & tentationibm diaboli obuiare^

& pofle poteB cum deliberation afcendere ad gradum
Mariae. JQui enim non efl probatus (gtentattu , $*
qui non njicerit motus carnts fw , quomodo poteft iugiter
cAefiibm mharere?

Hoc ipfum myftcrium indicat

propofita imago , in qua cruci affixa Maria quiefeit, Martha ver in crucem aflfumpta afcendit,
vt Mariae gradum & quietem attingere queat.
Qum bon um & quam iucundum , habitare brores in vnum! Virgo cogitat qua Domini funt, vt fit [an- i.cor.?,
corpore &Jjnrttu. Ad hoc vt fan&a corpore fit, la- ,4'
borat, & defideriis carnis relu tat r j & vt fit fan da
iimul fpiritu,ca:leftibus continu inhaeret. Cum reluctatur, Martha crucifigitur. funt Christi, Gai^.i*.
carnem fuam crucifixerunt cum uitiis & concupifcenti .
Cum autem adhaeret catleftibus virgo , confixa eft
inflar Apoftoli , qui dicit : Christo confixus fufno.i,ii.
cruci. Confenfus virginalis Marthae & Mariae
plane confiftitin eo , vt virgo carnem fuam crucifigat, &fpiritum fuum Christo affigat, quiefcat,
& glorietur in confortio eius qui dicit : Mihi autem GaiJ.n.
abfit gloriari, nifi in cruce Domim nori Iesv Christi.

Ffff J

Spw

5>3

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS III.

...+- Speculum appenlim virginum Marine

& Martha, fpeculum humanas
infirmitatis &C patientias.
TF^ Efpondent fibi virginalia fpecula

appenfa

xV.Mariae fcilicet & Marthae, in quibus

corporis & animae effigies exprimuntur. Caro &
anima germana: forores funt : carnem Martha,
Maria animam reprsefentat. Martha follicita eft, nec quiefcit; Maria ver curis omnibus renuntians , ad pedes Christi confugiens , fecura
quiete fruitur. Hasc in omnibus feruanda forma , vt
caro follicitata morbis nefciat femare quiecem,
illam quadrat apud Chrtstvm anima, inuentam
teneat. Et quidem cum Maria Dei mater viuis
abiit, in eius infirmitate eluxerunt Mari a & MarN> ;Tha, vt in too laboraret, &: in Christo requiefceret, ac proinde in Aflumptionis honorem facrum
-Euangelium Mariae & Marthae recitatur. Fe
lix ceger, cui aififtunt Martha & Maria, dicuntioan.ii,3.que Seruatri : Ecce quern amas nfrmatur. Pranialeat infirma; carni fortis & potens anima , praruaixtitaiio leat Marthae Maria. Tunc pvaeualet , cum ettuT**

iam fanclis operibus , quae fanus & incolumis aeger

pftare poterat, infirmitatem, quam ex diuina vo
lntate

DE FEMIN IS CRVCIFIXIS.

}99

luntate patimr, anteponit. Prseftat, fiDeo placet, in

le<5to aegrum otiari, qum fan um extra ledum negotiari. Vnum cert eft neceTarium , diuinum exequi benepiacitum. Et quidem infirmus lobus , teftante D. Chryfoftomo , magis Deo gratus extitit,
cm plenus vlceribus otiaretur , quam cum farms &
diues elemofynis elargiendis ftudcret. Ea propter
venerabilis Pater Auila Sacerdoti in ledo iacenti
cripit : Ne quafo rejpicias ad id quodfaceres fi[anus effes y fed cogita potius quam pLciturus fis Deo, f in mqrbo
two cum volntate Dei te conformes. Et fipure, vt equidem reor3 Dei voluntatem quaras3 quidamplius tibi con
fer3fanum effe quam agrum3 cm eins Voluntas omne norum fit bonum ? Vbi omne bonum eft , ibi regnum,
ibi requies noftra eft , & idcirc cum oramus , Ad- Matth. (,
10.
ueniat regnum tuum3 confequenter fupplicamus , Fiat
^voluntas tua ficut in calo, & in terra : ex qua quidem
volntate totum bonum noftrum pendet. vnde &
B.Martinus iam iam obiturus dixit,Fid voluntas tua. Extrem*
verba Leuamen columbas gementis in labore
"'
& morbo.
i
SOrores dux , Martha videlicet & Maria,
qua: cum fratre fuo Lzaro laborabant , cupien
tes Christvm videre, vt eius veneranda prxfentia
omrns

-- _.ppO_ SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS III.

ioan.xi,3.omnis morbus fugaretur, fcripferunt, cce quern amas
infirmatur. Et quidem dum mifer homo laborat , &
male habet , ductus eodem fpiritu quo forores regebantur , confugit ad earn qua: [alus infirmorum eft,
& poftulat : Iesvm benedtclum fruttum ventris tin no
bis po hoc exdium oende. Refert Bonauentura in Vi
ta S.Francifci , quod cum mulier granilimis partus
doloribus vexaretur j ex eius confilio recitauit Antiphonam , Salue Regina. Cm illam deuot enuntiaret, pulchellum infantem enixa eft 3 & fimul recreata ad hanc vocem, Iesvm benediUum fiutfum ventris
tut nobis po hoc exilium oende. Exclamt hoc loco
Bernardus : 0 njenter mirabilis } qui potuit capere Saluatorem ! 'venter laudabilis , qui potuit recipere Redemptoreml Hunc eumdem recipit , quidecumbit, &
Viaticum. Viaticum fumit,quique,accepto facroViatico, cogi
loan, ,} tt adeflc virginem , ac dicere Christo fuo : Ecce
quern amas infirmatur. Refpondeat & ipfe cum eodem
D.Bernardo: Fruus tuus 3 Domina. Hunc Iesvm benedtSium frufum ventris tui nobis po hoc exilium oen
de;, yt videndo ipfum habeamus.

Appareat fpeculum virginalis integritatis & infirmitatis Tarbvla cum virginibus.

EM-

DE rEMINIs chcIPIXIs.

617

nimam depofueris , interim onera fuine matrimo

nij, quod inter carnem 8: fpirirum intercedit; ita ra
men fuiiine, vt libertatem aletes, 8: dicas moriens
cum moriente Simeone: Nunc dimittilr firuum Lucia.
.

Extrema

verbs lO-_
.
.
"NUMA

Leuamen columb gementis in labore

8 morbo.

Vm faris laboriofa , grauia 8: amara lint oneJ

ra marrimonij, prou idir Deus de Virgine con

iugata, cuius ca virtus ePc ,vt coniuges, qui rribu'la'd

rioncm carnis pariuntur , eius inuocatione folatium.

&1 iibi acquirant. Acquirunr fibi , dum la

borantes exclamant: 0 dulci Virgo MARIA! Excla~
ver , dum vita fuperfies efr , 8: duin illa de-f
Heir, cuius dcfeu marrimonium omnino cefiar.Ad;
banc formam cm manear coniugium carnis fpiri:

inuocanda MARIA eli , vt mortalitatis noqf

onera facilis fuincamus : tune vet maximl

orario hc 8: exclamatio, Virgo MARIA, ne-

cefiaria ePt , cm imminer mors , cuius amaritud i

Mariana duleedine tollitur. Exclamat homo ]
ralis : 0 mors, quam amara a memoria tua! fed' ,

ille , qui dum morirur , confugit ad Matrem Dei,I

8: exclamarc nouir , duleie Virgo MARIA! il

Iiii

15,7_
l

A6:8 sAcRI sANc'rvARII chcIs PARs iii.

le , qui dulcedine (acta: Euchariiiia: delinitus addit,

rimini. : conuiuium! Felix iter bumanx morralitatis,

quod definir in hunc iinem. Hic finis itineris diui

Bernardi, qui in ifus ab Apofiolica fede Spiram , 8c
deduius ad primariam ardem Dei par,in ipfo adi
' tu templi, cm Salut Regina cantaretur, tribus in lo
cis procubuit in genua, cecinit in primo, 0 clement,

in
altero,
pia, 8cvifuntur
in tertioinclara
vocetemplo
, dulcictresVirgo
MARI
A.Y Hodie
eodem
la
min , in quibus fuo ordine infcripta fuvnt ver
ba , quo illa gloriofus Bernardus cecinit. Felix , qui
folutus carnis nexibus, fu mortalitatis iter ita con

cludit : abfoluit.
' Gloriofum opus Artis Crucis patientiae

coniugalis, corona diadema.

nomma

D coronamc diadema virginum crucifera

bm

; 6.

rum tendunt ac pergunt cruciferae coniugatae,

fed longe , fimiles Enangelicis illis feminis , quae

Regem crucilixum 8c Reginam contemplabantur,

vt annotat Matthus cap.z.7. Brant autem ibi :

multe long, qua [ecute int IE s v M Galilea mini

rante: ei.

Quanta lit coniugatorum crux , optim decla

rant Pattes , conferentes fiatum virginitatis cum

feruitute

DE FEMINIS CRVCIFIXIS.

6l$

feruitute coniugali. Audiendus vnus Bafilius : Virgo

perpetuas arumnas miferabitur , qua temporalibus
his molefixfque asoluptatibus addiSla funt. Dieppe enim
eius , qua fit multplices (vt fie dixerim) qua* ilia in
dies patitur, regione confiderans, bi ipfiprofeUo propohoque fuo gratulabitur. Nam qua mortali connubio coniuncia efi ad fuam ipfius cur am 3 viri quoque altera adieSla3 gemmam in vna anima ex coniunSio bi corpore follicitudtnem necejfarib fuinet. Nec iam vnius tantm cor*
forts laborat gratia, fed in vna (vt dixi) anima, $* ad
fmm

ad Vtri corpus curandu iugiter intenta dmiditur.

Hxc diuiio in cauia eft , vt fcminae coniugata;

diflitae adftent & afliftantCrucifixo,quac fi velint in
fuo coniugali ad coronam adfpirare,&propis
ad diadema martyrij &caftitatis acceder, opus t{kti>imi*m*
vt viuant ita fancl, & ita caft, quaii maritatas non
fint. Hoc voluit & monuit Apoftolus Christi
Paulus, dicens : Tempus breue efi, reliquum e, Vt ..7.
qui habent vxores , tamquam non babentes fint 3 vt icilicet non magnopere rei vxoriae afficiantur , vt animum, raentem atque amorem magis in Domino
quam vxoribus defigant. Ad quern locum pulchr
Commentarij,qui S.Hieronymi nomine inferibuntur : Tempus vita noitra modicum ajferit , Vt doceAt voluptatem qua cito finitur, non magnopere appetendam, fed
Iiii

magis

6lO

SACRI SANCTVARII CRVCTS PARS III.

magis concupifcendum ejfe aternum premium caitatis.

Idem alibi lib.i. aduerfus Iouinianum ait : 'jnter ce
tera, mundi opera , & nuptia prateribunt > neque enim
erunt po refurreSwnem coniugia. Si autem mors fims e
nuptiarum3 cur necejtatem in voluntatem yertimus?
($T quod inuitis extorquendum e 3 cur non >e pramiorum ojferimns Deo? Rede igicur monet, vt tamquam
non habences vxoies vxoraci vitam fuam diiponant
& componant : componant, inquam , ad coronam,
difponant ad diadema, quod virginitati ac viduitati
ftatutum in regno cadorum per facrum martyrium
eft. Quod coniugium etiam eft inter humanam
carnem & fpiritum, cum ita fpiritus viuat , & car
ne dcidt, quail jn carne non fit, martyrium agit
& celebrar , & extrema Agatha; virginis verba in
xtnm obitu vfurpet : Tu ergo Domine exaud me in bac hora,
ritntit.

dignare me relinquere hune mundum3 & peruenire ai

dmitem 1 magnam mifericordiam.

Appareat fpeculum viduitatis dilatas fruitionis &

infirmitatis Magdalena cum prole & fociis..

4
EM-

Chrifiaas , tartar, comidiereJlttye laboras,

69Fatmneo cmJit robore vicia manus ?

vi.

f.

'

b.. i

ttl

Ar

. i

_A,.

DE FEMINIS chcIfxxIs; .a- ;

111.* M`A_GDALEN.E VIDVE5

FIL 1,1, ET s o c IARVDM

CRVCIPX'ARVM

"'l

BXPLchTAg
_

N Iaponia pro defenone Fidei Chrifia- rml,

Q`

`
`

n,quam didicerunr ab 1 Orien- QP'

ris D. Francifco Xauerio, MAGDALENA Lud
~ vidua, 8: Lv Dovxcvs filiolus oennis,

IOANNA 8: AGNES Femina: coniugata: , fub Canu

cungio Tungi Rege, 8: Cacuzeimone Prfeo cru

cibus alliganru'r; muru fe ad patientiam cohorran-y _ .~

cm-fermm
tes, tanto CHRIsTx
in vulnera
amore
quaf hebefcerct
defiderio feruentes,
, diros carvt " `

\\"'

nifices ad necem ocys inferendam incitarcnt.

JMuierem [ qu procul ( de 115-. , "

11i/mr Pretium aim. Ecce iam inuenr fortes mulieresn' '

func in vlrimis terrarurn Hnibus. Vna MAGDA'LFA

NA alrerius Magdalena: , quae CHRIsTo eru

cifixo adbfir, Bcfactam eius'crucem >amplexznta'e.
Attulir fecum 8: imu vt q'ui -iam
in orru : venrri's { frutus in :
rio foret. Alrera. loANNA e,in_qua refplender Ioan- nes

_ ______i.4 sAcRI sANchARIr chcrs-PARS .

ues dilertus,V 8: charus ille, qui recubuir fupra petus
IEsv , 8: crucifixo adfuit. TertiaAGNEs , inqqua vi
rilis Agneris fpiritus iiuir , 8: Agnum fuum torri

dum in ara Crucis qua'erit 8: inuenir. Fortes omnes

mulieres , virgiucs non lint. Cane fingulis:

Fortem 'virili :
omnes feminain,
,Que [/ gloria
Unique fulget inclyta.

Rex CHRrsTE 'virtue firiium,

.Qui magna lue ,

Huiua precatu quafumue,

vludi lenignue jupplices.
simpatia
Omnes
quidem
quatuor martyres
dignat proles
(uur
M l
'
.
.
.
.

vidua: MARIAE , cuius ardentia deiicle

22:22? ria Deum videndi , 8: eius afpettu fruendi , viuis
ffmff'fiiammis 8: ignibus aiiimilantur. Lampade: eine, lam

'' : igmli atque flammarum. Conceperanr ignes 8:

, qua: mori pro CHRISTO , cCHRI

frui quanrocys deiiderabant.

. _Crux MAGDALENIE 8: Crux

l . viduiraris
8:' dilat fruiriorus
Del.
.
'
f

'

.Rux viduiratis p_er abfenriam fui confortis af

. - ~

'Higir tiiqcruciar,` crux 'molea

_

grauis a
manti

67

`
n

I"

tortor vwl' quam mem a

_funi/Eff@
L': Dei.
W
_~.~

...._n

*L .

__._.-.

... .

-Q .

ii

.l

.f

20.\

do

LS

J.

f.

8.

y
.l

l.

Il O

._

.~

v
.\

tra

.
.
ai.

il .

il

bill

.a

.n

\
.
d
.

.are

.n
_,

a..

.d'
s

\\

Il

I\

J
\
ab

Il

0!

il

nel.

`\

.il

t
\
.

\I
\\\

(i

tex.

In
'\
l
.\A

"

t\

l
Jn

;_DE FEMINIS ierRav'cIrIXIs.

-BMBLEMATICAIMAGQ _vaII

`ss.TARBvL}1EE.TS oCIARvM
. _R v 'C I-rilx'ARfv-.M
IIIXPUATAV
vARBVI.A.gloriofa virgo, (: Simco-Mup.
.
- .
.
.
Niet-phot.
. i L:.4 Anis. Eprlcopi
, acum Illa
anclllx
dure, .

f,

in Perfia fub Sapore Rege pro fcruanda

cafiirare , climul fide , dilletx ferris

per medium , crucibus aflix funt. Solemnis 8:

lebris virginiratis lex , quatrnlptoiriulgauit;4 APOHO- neem,

lus , vr mulier'iniiupta 8: vitgo'penitus indiuifa fir, L

roram fe Deo linregram rradar, 8: ferner. Quamuis

denraris {-15 virgines diuidanrur', integr ramen

Inanenr quoni'amI integritas virginalis y.nulla exteta
navi deliru'i , nulla violenria fecari , li virgo

renax. propoliti perliliar ac .perfeuercn Magnum

miraculum Euchariliia. , quae' 111/: externa
1 patient diuilionem g. GHR I'svaSftamen Ifub pa
nis 8: vini formis inreger-.confetuaruL

mente non , - `

ciau, non dini/'n.43 . .. .f. , `integer accipitur. I

" 3:1): 'r .' t .

Proles ac germina funr'veneabilis S cratne'nri'Vir-

'

Cess 2

s1

- _A __

-.
604. SANCTVARII CRvCIs PARs III.
ffm. gines immacular. Quid enim [annum eiua e/l, y quid
I

pulcbrum eine, nif umentum eleorum, @f annum ger

lminans virgines TARBVLA 8: fociae cm virgines

ICHRIsTI lint , 8: fe holliam offerant Deo , fecari

`poffunt exterius , earum .integritas nulla potentia,
|nulla violentia Concidi : referunt quippc Eu
rgglcliarilliam, cuius p'roles ac foboles funt. Regina Vir
ginum Mater tota Euchariltica qu virgo 8:
zii? Sconiugata fuit : ita coniugata, vt effet illa diuifa ; ita
22,1173" virgo, vt corpore 8: fpiritu integra , 8: penitus indi
uifa foret.
`

Crux TARBvLa 8: fociarum , Crux fiatus

virginitatis.
Atitur .infidias virginitas , patitur manus vio
lentas , quae labefatare 8: eius inte
gritatem conantur. Hate dura puritatis oppreffio,

ferrarum martyrio non ablimilis , 8cquidem ita

grauis 8: 1, vt CHRIsTvs lib.I. Reuelat. fan- .
Cta: Birgitta: cap.6.dixerit Sicut non e mor: 'olla mor
te rra amarior, fic non e jupplieium , quo non partici
per fiant , (/ medium diabolo , ( diui

dentur e me. Vera 8: perfecta virginiras ferris oppu

guatur, non expugnatur; li >virgo firma ac fida per

liltat,_8c a Deo non diuiclatur. Non minuitu vio
~
cntIs`

DE FEMINIS CRVC IFIXIS.

6oJ

lentis ferris virginitas , fed potis augetur. Hue attinet virginale illud refponfum , quod Lucia Pre
fecto Pafchafio ddit : Si inuitam iujfer violari, caitas mihi duplicabitur ad coronam. Sola volntate virginis virginitas , & eius integritas amitti poteft. Ergo
ben monet Auguftinus Serm.6. de Natiuitate Domini : Gratias agat Virgo } quia tantam felicitatem integritate portt. Teneat fort iter , ne perdat rem irrecupera } ne in ntno momento delecation amittat gratiam
mentis

corporis , non contrahat turpitudinem anima

per pulchritudmem forma corrupta t non ilam concupifeentia vincat.

Speculum Tarbvl/E Sc fociarum virginum,
fpeculum humanas infirmitatis
c patientiae.
QVid aliud mors eft , quam diuifio corporis &
animas ? Mors inftar ferras in morbo hominem iecat , & in duas partes diftribuit , vnde cum
ille laborat , fub irra eft , & cum iam vitam abfoluic , totus iam diuifus eft y fub ferra mortalis es,
cim infrmaris , feinderis , & doloribus fecaris , cauere maxime debes , ne patientia minuatur , fed in
tegra conferuetur. Ad hanc patientiam feruandam,
& eius integritatem , habeat asgrotus prac oculis fpe-i
Gggg 3

cu

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS III.

GiilumTARBVLAE &fociarum, qux dum ferrantur

&diuiduntur,
Won murmur refonat, non querimonia
Sed corde impauido mens bene confcia
Conferuat patientiam.
Cum ferra lignum partitur, queritur quodammodo & murmurt , virgines vero ferrara: murmu
rant, expoftulant ; poftulantque abarrotante, ve
praeftet id quod monent exemplo fuo , & Sermone
de Vilt. infirmorum fuggerit Auguftinus, dum ait:
Mxchatu Noris aequiefee conlits , ft} quandoquidem murmurantit.

do duo mala JuJuneS;, pactpcm ejto3 grauamen corporate

fac tibi antidotum fjtirituale. Et quidem ferra nos mo-

i&i.io.

net , ne contra vita: ac mortis Deum infurgamus,

cum dixerit Ifaias : Numquid gloriabitur fecuris contra
eum, qui fecat in ea ? ant exaltabitur ferra contra eum ,
quo trahttur? Confideret mortalis homo, adaptari fe,
vt caelefti fabricas inferatur, qua: ex viuis tarn lapidibus quam lignis conftruitur. Lapides malleo & re
gula difponuntur, & myftica ligna iam fecuri, iam
ferra , quam diuina manus mouet ac trahit, virtute
tolerantia: dolantur &c poliuntur. Serra fe in artificem non erigir, etiam lignum quod fcinditur &
fecatur : xger extollat fe eferat in Deum,
humilem porius fe reddat } & Deo cedat. Cedit, qui
,

viuens

.!

F M I N I S R V I F I X I S.

6oj

viuens & modem totum fe diuina: prouidentias

committit , & dicit cum moriente iam Ambrollo:
Mori non timeo3 quia bonum Dominum .
1
Leuamen columbae gementis in labore
C morbo.
HJEc pietas Mari A E eft, hare fumma eius de
mentia , vt iis qui laborant & aegrotant , adfit
&affiftat , cum eius auxilium & fubfidium deprecantur , & exclamant : 0 clemens! o fia! Virgo clemens & pia , facra Maria eft , cuius pietas & de
mentia fine befione partitur & diftribuitur , perfe
cta Temper & integra perfeuerat. Qualis Mariana
virginitas , talis pietas , talis ben gnitas eft. Quibus
clemens, quibus pia? Rcfponde. *i. Meditation ibus
Bernardus : 0 clemens indigentibm 3 pia exorantibtts ! 0
clemens pnitentibus , pia proficientibus ! 0 clemens libe
rando y pia Urgiendo! 0 clemens consolando3 pia blandien
do ! Hace dos , hace praerogatiua pietatis ac demen
tia; Mariana: , vt ad omnes & per omnes miferos &
afflictos pertineat , & tarnen illa , poftquam diuifa
fuerit, integra perfeueret. Dicat ergo infirmus , qui
doloribus feinditur & difrumpitur , moreTARBvLAE atque fociarum:Hc feinde &rumpe,CHRisTE
fanle , dummodo fu pietate & dementia Mater
afiftat,

txtrm*
verba mt~

6o8

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS III.

viaticum, affiftat, adfit & facra Euchariftia , in qua non confractus, non diuifus, integer acciperis. Quod ii mortalis homo (actum accipiens Viaticum totus mutatur , totus in -Christ vm conuertitur , in morte ita
diuiditur, vt totus & integer caelo & Deo deftinetur.
Glorioum opus Artis Crucis be patientise
virginalis , corona 6c laureola.
mr'tmle* I ^ glorioiae Crucis apud virgines crucifixas
& cruciferas ee deprehenditur, deprehendunruni.

tur quoque corona , diadema , laurus , & palma in

gnum preclara: victoria: & gloriae. Corona glorias,
quae fita eft in clara fummi Dei contemplatione, donatis iam beatitudine communis omnino eft: orna, mentu m aureum laureolas folm Doctoribus , Virginibus & Martyribus fpecialiter conceditur. Tri
plex ornatus laureola: tribus viribus anima: appri-^
m refpondet, vt ex multorum opinione Theologorum refert S.Thomas in 4.diftin&.45>.quaeft.5.arr.5.
Quidam, in quit, dtinguunt tres aureolas fecundm tres
njres anima3

dicunt, tres aureolas depender potijjm

ex trium virium anima . Potijmus enim ra

tionale e3 Verittem dei etiam in alus diffundere, $*
huic alui debetur DoSorum aureola, Irafcibil yero dim
potijfimits e3 etiam mortem propter Christvm fupe~
rare,

DE FEMINS CRVCiriXIS.

6oj

rare, ftfhuic afft debetur aureola martyrum. Conupifcibtl autem affus potijfimus efl3 deleffabilibus maximis penitus abflinere 3 hmc debetur aureola ytrginum.
Quamuis Regina gloriofa virginum crucifixarum
& cruciferarum palmam omnibus pranuleritv Ait
deinde fan&us Thomas : Quidam dtcunt3quod beata
Virgo fro yirginitatis pramio non habet aureolam 3 fi au
reola propri accipiatur fecundm quod re?icit pugnam3
tarnen habet aliquid mains aureola propter perfeffijfimum
propofitum n/irginitatis feruanda.

yero dicunt 3 quod

aureolam etiam fub propria ratione aureola habet excellentijfimams quamuis enim pugnam non fenferit 3 pugnam ta
rnen carnis altquam habuit 3 fed ex njehementia virtutis
adeo habuit carnem fitbditam3 quod eiufmodi pugna ei infenfibilis erat. Sed iflud non njidetur conuenienter diet,
quia cm Virgo credatur omnino immunis fuijfe fomitis
incnatione 3 propter eius fanffificationem perfeffam 3 non
e pium 3 poner 3 aliquam pugnam carne fuijfe in ea,
cm talis pugna non fit nifi ex tali inclination^ tentatio3 qua efl carne3 fine peccato effe non pojfit. Vnde dicendum efl 3 quod aureolam proprie habet , yt in hoc aliis Ec~
clefia membris conformetur 3 in quibus yirginitas inuenitur s ( quamuis non habuerit pugnam per tentationem
qua efl carne 3 habuit tarnen pugnam qua cB ab hofle,
qui ipfum Chrium reueritw efl3 yt patet Matth. 4.
Hhhh

Tarn

6lo

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS III.

Tarn crucifixis quam cruciferis virginibus dicbim

cant.i.ii. eft illud oraculum : Egredimmi 3 tf videte filia Sion
Regem Salomonem in diademate3 quo coronauit eum mater
fua in die defyonfationis illius3 & in die latitia cordis tins.
Accedit hoc loco Richardus : Exiguum (fr breue eil3
tuod pati potefiis immenfum 3 quod per hoc expefatis.
j.Cor.4, Momentaneum & hue tribulationis noBra 3 sternum
gloria pondus operatur in nobis. Cogitate aternum, & leuiter feretis momentaneum. Cogitate pondus (ideB3 magmtudmem gloria) f) leuis fit tribulatio 3 quam comitaLtunti

tur talis remuneratio. Dum patimini, coronam intueamim : tune enim vobis fit diadema } quo coronabimini in die
folemnitatis qua de vobis erit 3 cm de corpore egrediemini 3 vel defonfationis lius 3 cm de nuptiis Ecclefia mili
tante tranfibitis ad nuptias cclefia triumpbantis. Cum

traniret ad has nuptias , clamabat Agnes : Benedico

rim*!* te3 Pater pradicande3 qui etiam inter flammas intrepidam

me ad te <venire permittis. Ecce iam quod credidi video,
quod >eraui iam teneo 3 quod concupiui 3 complefifor. Te
confteor labiis (jp corde : te totis vifeeribus concupifeo.
ad te venio viuum @r verum Deum.

Appareat fpeculum flatus coniugalis & infirmitatis Timothevs & Mavra.

..

EM-

`
`

5:

'f

""..
."`

_1-

>
-

'-'

`__ -n `

`
`

_
...

Vosl eielo yolut't .sortaient ducere

,
68 Q19 crucis ad tbalarmmfizdera : .

DE FEMINIS CRVCIPIXIS.

613

EMBLEMATICA IMAGO LXVIII.

SS. T I MTH Ei ET M A V R M\
R V I F I X OR V M

EXPLICATA.
IMOTHEVS &Mavra coniuges charif-***tyriO
Marulu.
fimi apudThebadem ^Egypti, ub De
do Imperatore ab Ariano prefecto crucis fupplicio afficiuntur. Vbi funt duo WMatth.18.
tres congregan in nomine meo 3 ibi fttm in medio eorum.
Coniungumur matrimonio Timothevs & fua
Mavra, cum quibus crucifixus Christvs eft, &
quibus crucifixis aiftit. Pertinet hue, quod Chris TVs ipfe lib. i. Reuelat. cap. 6. coniugatas Birgit
tas dedarauit : Ego fum vntis Deus 3 trinas in ferfonts,
rvntu in fubfiantuL cum Patre ffl Spiritu fanfilo . Sicut
enim impojjibile eB fiparari Patrem Ftlw 3 & Spiritum
fancJum ab.vtroque 3 ($rficuti impofjtbtle e feparari calorem ab igne : fic impojjibde eB tales coniuges fyirituales
me feparari; quin fim tertitis cum eis. Semel autem corpus
meum lacer-atum e in pafone 3 & mortuum 3 fed quam lacerabitur3 mortetur. lta & ipfi numquam morientur me, qui mihi fide rebla " volntate ferfecla inorporantur. Nam ybicumque fiant3fedent yel ambulant3
Hhhh 3

egi

6l4

SARI SANfCTVARII CRVCIS PARS III.

ego fumfemper tertius cum e. Christvs igitnr crucifixus Timotheo & Mavrae tertius adiungitur,
vt focius & adiutor in martyrio facris conidgibus
veniat. Septem Sacramenta ortum fuum in Cruce
habuerunt.Coniugium feptem Sacramentis vnum,
crucem, ingum, & onus affert vtrique coniugi comSympathi* mune, & ab vtroque portandum. Nec quidem matoniugtt trimonium lpium , quod celebratum eit inter Dei? param & Iofephum , liberum cruce fuit, nec virus
*, labor in eo , qui non eilet communis vtrique , cum
fub eodem iugo laboriofum onus traherent.

; :

CaixTiMOTHEi &C Mavr, Crux

flatus coniugalis.
MAtrimonium

Chriftianorum quail praclu-

dium quoddam martyrij eft. Quid enim aliud myfterium coniugale eft, qum laboriofum teftimonium matrimonij , quod inter Christvm &
phef.5, Ecclelam celebratum eft, Sacramentum hoc magnum
txcitatio efl y ego autem dico , in Christo $> in Eclefia. Ma
th,

gnum iftud Sacramentum non voluptatibus carnis,

fed intenfis crucis doloribns confummatum eft, vt
nouerint Chriftiani coniuges , matrimonij fui ftatum non deliciofum efe, fed laboriofum , cm fcri-

i.cor.7, ptum fit de coniugatis : Tribulationem carn habebunt

huiuf.

DE F E M I N I S R V I F I X I S.

615

huiufmodi : nimirum , aperientes bi fer coniugu' *

lam dolorum ofcinam } vt agens de Vera virginir. ex
plicar. Bailius. Qui crucifixus eft , corporis fui liberam facultarem non haber , quidem coniux.
Mulier fui corporis poteatem non habet 3 fed vir : fimi- i.Cor.7,
liter Autem & vir fui corporis poteatem non habet, fed
mulier. Quod feruitutis iugum expendens Chryfoftomus libro de Virginir. fcribir : Paulus proprij etiam
corporis iure adempto) ipfius pnncipatum dat ri , cuius imperio magis fubieSlum ejfe virum, quam puerttm emptum pecunia : feruo enim fi quando comparata pe^
cunia pretium3 quanti emptus eB3 Dmino perfoluere potuerit 3 plerumque Ubertatem recuperare licet 3 at njir
quamuis omnium difciimam feruitutem tarnen perferre
necejfe habet3 quippe qui nullam pote inire viam, qua folutus eiufmodi domint liberetur.
Speculum appenfum coniugum Timothei
&C Mavr, peculum humanas
infirmitatis 6C patientiae.
MVruo coniugio caro & fpiritus copulanrar,
& dum viuic homo,coniugium hoc perfeuerat, Nullum fine labore & fine onere connubium
eft , cum fcribar Apoftolus : Tribulatiomm carnis ha~ i.cor.7,
bebunt huiufmodi. Qum fit laboriofus crnis & fpi-*8'
~i7 ' " i

ritus

Cl6

SACRI SANCTVARII CRVCTS PARS III.

ritus nexus , adhuc valentes & inclumes experimur ; fed tunc maxime fentimus , cum morbis tangimur & affli&amur. Tune temporis multi funt,
qui defiderant quam maxime vinculo matrimonii
liberari. Nec peccat mortalis homo , cm libertatem affetat , & vt illam confequatur , iacens in lecto fufpirat. Apoftolus ipfe qui fcripfit , Alligatus es

.Cor.7,
7.

Hjxori, noli qmrere folutionem} idem ipfe vehementer

phii.i,i| optabat dijfolui,

ejfe cum Christo. Ergo cum -

gri laborant , & gemunt fub onere molefti laborioque coniugij , moneri & fimul excitari debent teftimonio illo Scripturac : Malta tribuUtiones iuorumy

Pfal.,,,
ao.

de omnibus his liberabit eos Dominus. Commendat

Excitatie hoc ipfum Gregorius 5. Parte Paftor. cap.13. Libera
tgrotanbit hominemDeus ab infirmitatibus & morbis,cm
caro praedita virtute refurget : interim dum vitam
mortalem agit , laboret necefle eil , cum lib.io. Homiliarum Homil.38. dixerit Auguftinus : JEgritudo
perpetua e in ia fragilitate carn. Perpetuum eft de
bilis noftrae carnis & fpiritus vinculum , perpetua
infirmitas & aegritudo, qua longam exigit tolerantiam atque patientiam : monentque proptere. TiMothevs & Mavra egrum : Homo de humanis
parentibus ortus , natus es ad laborem & infirmitat
tem ferendam , &: tunc depones vtrumque , cum ai

nimam

DE FE MI S CR VC I F IX I S,

mantibus fponfum Christvm, priuatioeius afpeiftus, & fruitionis dilatio. Hinc illud Dauidis Regis:
Hei mihi 3 quia incolatus meus prolongatus eft I Hin il- Pfii.n>.
lud Pauli : fnfelix ego homo 3 quis me liberabit de corpo-kom.j,
re mortis buius? Quifquis defiderij huius ardentem14'
ignem in facrario pectoris condit , conrinere fe nequit , quo minus erumpat in imiles illas voces.
Erumpebat S.Ignatius, Socictatis noftrac Patriarcha,
cum faftidiens terrain , & caelum afFectans dicer
ret : Quam fordet terra, cum cdum affricio! Erumpebat
Ignatius Martyr cum Epiftola ad Romanos fcriberet : Vtinam fi-uar beftiis qua mthifunt prpart*, quas
opto mihi veloces ejfe ad internum ft} ad fuppltcia3
allici ad comedendum me, ne, ficut

aliorum Martyrurn,

non audeant corpus attmgere. Quod fi ^venire noluerint,

ego vim faciam3 ego me vrgebo vt deuorer. lgnofcite mihi,
filioli, quid mihi prodeft ego few. Nunc incipio Christi
ejfe dtfcipulus 3 nihtl de lis qua n>identur defiderans 3 vt
Iesvm Christvm mueniam. Ignis3 crux3 befte3 corh !
ftafio oJum3 membrorum diuio3

tota tormenta da- f .

boli in me veniant 3 tanturn Christo fruar. Hace infirmitas amoris eft , qua laborabat fponfa, cum diceret : Fulcite me fioribus 3 ipate me mal 3 quia amorecua.i,^
langueo. Accedit Bernardus Serm.51 . in Cntica : Cm.
frfio e& quod amatur 3 yiget amor, languet cum abesj.

6l6

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS III.

Quod non e aliud quam t&dium quoddam impatient de

derijy quo necejfe eil afci mentem vehementer amantts3
abfente quem amat} dum totus in expeclatione quantamlibet feinationem reputat tarditatem.
Speculum Magdalena, Filioli & SoCIRVM, (peculum humanas infirmitatis c patientiae.
S Peculum naturas humana?, quae omit tranfit,
labilis aqua eft decurrens ac fluens , vnde &c fai.Reg.14, piens mulier dixerat olim Dauidi : Omnes morimur,
4

& qua aqua dilabimur. Si quis fe refpiciat in aqua,

inuerfum fe deprehendet, & fuiipfius antipodem fc
inueniet. Et quidem Magdalena, Fi lio lvs,
Ioanna , & Agnes apud Antipodes in Iaponia
gloriofum martyrium fubierunt , in quibus , cum
int antipodes , inuerfa natura noftra confideranda
eft. Ante peccatum commilTum rectus homo erat,
& fixus in fuo ftam perfeuerabat , poft fcelus iam
patratum ftationem fuam mutauit, & formam fuac
naturas; omnino inuertit. Qui ftabat, decidit ; & qui
furum afcendebat , deorfum in terrain defcendit.

ak.7,

Magnum hoc eft . cuius meminit Ecclefiaftes . Solummodo hoc inueni } quodfecerat Deu hominem
retum3 &> ipfe fe infinitis mtfeuit qufliombus. ta~

DE PEMINIS CRVCIFIXIS.

6tJ

lis Vt fapiens e ? &qu cognouit folutionem Verbi ? Vi-,

demus nunc in fpeculo hoc aenigma , quem rectum
Deus homincm condiderat , vt in caelum aflfumeretur , cernimus ftam fuo deturbatum & inuerium
deorfum vergere, & in terram, de qua formatus eft,
redire, & in ea fepeliri. Qualis ortus, talis & obitus.
Inuerfus oritur homo , inuerfus obit. Solus Chri
sty s, ficut rectus in morte extitit , fie etiam rectus
in natiuitate fua effufus eft , vt Sermone de Laude
Crucis Auguftinus in haec verba eidem Regi gloriofo faTus eft : Tu femfer rectus , tu femper excelfus , tu
femper altfes : nos fecundm carnemfiltj hominis3 quiprincipale fuum demit in terram, cuius lapfus gnicatur >ecie generationis humana : c enim nafeimur , yt proni in
terram videamur ejfundi. Hxc laus , hace virtus crucis
eft, vt quos voluptas peccati intortos reddidit, labor
& dolor infirmitatum &morborum rectos faciat &
reftituat celo , quemadmodum in tanta Sanctorum
multitudinc crucifixorum cultores fanctas Crucis &
patientiae fpeculati fuimus. fdeo'que
nos (cruciferis
Paulus & ipfe crucifer ait) tantam habentes tmpotam*h.9t*n~
nubem teium, deponentes omne pondus3 {@jr circumansud>'11'1
nos peccatum} per ptientiam curramus ad propotum no*
bis certamen, alicientes in aublorem fidei3 o* confummatorem Iesvm , qui propoto bi gaudto fuinmt crucem^.
Kkkk L

con

6 lS SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS III.

-f
confufione contempta 3 atque in dexter fed Dei fedet.
^cogitate enim earn 3 qui talem fuinuit peccatoribus
aditerfum fimetipfum contradicltonem 3 <vt ne fatigemini3
animis veflr deficientes. Nondum enim vfque adfanguinem refliiiflis 3 aduerfus peccatum repugnantes : ft) oblitt
eftis confolationis 3 qua Vob tamquam film loquitur 3 di~
cens : Fili mi3 noli negligere difciplmam Dommt3 nequefa~
tigerts dum ab to arguer. Quem enim diligit Dominus,
cafligati flagellt autem filium3 quem recipit. In du
fcipltna perfeuerate. Tamquam filiis Vob offert fe Dens.
Qufs enimfilttts3 quem non corripit pater ? Jthtpd fi extra
difciplmam e 3 cuius participes fafii funt omnes 3 ergo
adulteri 3 & non filtj e. Heinde patres quidem carnis
pom 3 erudttores babuimus 3 tfreuerebamur eos : non
multo mag obtemperabimus Patri ffirituum 3 & njiuemi4sl Et li quidem tn tempore paitcorum dierum3 fecundum Voluntatem fuam erudiebant nos : hic autem ad id
quod vtile eB m reeipiendo fanHificationcm eius. Omn
ausem difciplmaxin prafenti quidem vtdetur non ejfegaudij3fedmcerem : pofiea autem fruumpacatiffimum exercitati's per earn reddet mfliti<e. Propter quod3 remiffas ma
nnt3

folutagema erigtte3 &grefftts reShs faene ped-

bus vejhr 3 vt non claudicis quts erret3 magis autem fanetur. Sanatur seger , cum in prifttrmrn valetudinis
gtacbm neftkuitm ; & idem ipl curator , cum in
antiquum

DE FEMINI S RV I FI XI S.

6ip

antiquum rtctiradinis (latum reuocatur. Tunc fanus eil, cum rectus eft. Reclus es3 inquit Auguftinus
in Pfalm.44. qmndo tn bonis qu facts 3 Deus
tibi placet 3

in omnibus malts qua paterts 3 Deus bt

non di>lieet. Hic crucifcr eft, qui recta" in caelum

tendit, qualis Martinus erat, qui rogatus vt promis
conquiefccret, Sinite me 3 inquit, cdum potius quam Extum
tenam a>icere3vt fuo iam innere tturus ad Dominum fj>t-!t*
ritas dirigatur.

'

"

Leuamen columba: gementis in labore

tb morbo.
Alue Regina 3 Mater mifcr'icordue 5 vita 3 dulcedo 3 &
nora ftdue.Ad te clamamus exules filij u^ ad te
funramus gementes, &fientes3 in bac lacrymarum Valle.
Eta ergo aduocata noBra 3 tilos tuos miferkordes oculos ad
nos conuerte. Et Iesvm bcnetSum fruHum Ventru tut
nobis pofl hoc exdium ofiende. 0 dmens! optai o dulcs
Virgo Maria! Ora pro nobis [aila Dei gemtrix 3-Vt
digni efctamur promifontbus Christi. Magna labo.rantibus , magna aegrotantibus facta promifl fnt
Christo Rege gloriofo, Cfui inuians ad erucem
'dicit: Si quis vult po me T>e#tre3 abneget femettpfrm3Ue.9,4.
& tollat crucem fuam quotidie3 & fequatur me. Hic ipfe Rex patientibus ait : lnpattentia Vera pojdete ani-Ucu,
Kkkk 3

mas19'

630

SACRI SANCTVARII CRVCIS PARS III.

mea 'Veras. Quos inuitat ad cruccm & patienciam,

allicit & attrahic amanter ad myfticam refectionem,
Mattb.ii, ZJenite ad me omnes 3 qut laboratis 3 ft} oner eis 3 (fr
ego reficiam vos. Hace myftica refe&io facra Communio eft , in qua iipfum oppignorauit Christvs,
. vc qui auctor gracias eft in Euchariftia Viaticum facrum capientibus , fucurus ft aubor & ipi gioriac
iis , qui re&a cum confeiencia fanebm Synaxin acceperint , vnde & meric clamac & exclamt Eccleia: 0 facrum 3 /^oChristvs fumitur,
recolitur memoria pajon ews3 mens impktur gratia, "
futura gloria nobis pignus datur. Hoc pignus digne
communicancibus exhibecur, qui & digni leftibus promiionibus, & verumque hoc rogamus,
cm dicimus gloriofa: Reginas caslorum , Ora pro no
bis fanta Deigemtrix, vt digni effc'iamur promijjonibut
Christi. Bene Bernardus in deprecatione ad gloriofam Reginam ait : Toatur bac crajfa nebula ab Us 3 vt reuelata facie gbriam Domini Reculantes 3 in immenfum illud pelagus diuini luminis abforbeamur : & Domini iritu, Deo noro in vinculis charitatis adrii,
vnum cum ipfo efciamur. Praet & hoc nobis tuo interuentu, 0 Maria, Fdius tuns Iesvs Christvs, Dent
tg) Dominus noer 3 cui laus & gloria ft) gratiarum aSio
in fempiterna fcula. Amen.
Glorio-

DE EMINIS CRVCIFIXIS.

6$I

Glorioium opus Artis Cruris 6 patientise

vidualis , corona i diadema.
ADfpirant ad coronam & diadema facri & glo-
noli martynj cum virginibus crucirens \iduxVjUend,&
cruciferas, qu arum ftatus fatis laboriofus eft, &^'4'
tarn fer virtutem expofeit, quantam exigit profeffionis conditio virginalis, vt lib.i.de Vid. . d
finit Ambroius : Et propemodum non inferioris njirtutis efl , eo abflinere coniugio , quod aliquando deleauerit
quam comugij obletamenta nefeire. Jn vtroque fortes, vt
eas & comugij non pniteat, cuifidem feruent, coniugalia obletamenta non alligent, ne vtdeantur infirma, quoi
fibi adejfe non pojfunt. Jn hoc ipfa tarnen virtute pramia
funtrepofita libertatis.Tmic incipit martyrium viduae,
cum chari fibi coniugis ia&uram facit. Et quidem
Ecclefia tune temporis martyr extitit , cum vir eius
Iesvs Christvs ledo crucis affixus interiit : tune
facla e quafividua Domina gentium, ad cuius formam Thttn.i,
mulier priuata viro martyr efHcitur.
Nec minus martyrium Regina: & vidua: Mariae , charam fibi amittere prolem. Hoc quidem
martyrium paTa eft beata Felicitas , & illa quidem
iam vidua martyr non femel , fed feptjes , quia lptem pignora amifit, vel potis in caelum pracmifit.
In

163:.

sANc-rvARrI chcIs PARs III.

4 In eiussACR-I
elogiumiSermnrlo.
de Diuerfis afferir Augu

iiinus : Parum ]! fui e /pe't'atricem , mirati /iimue laar

tatricem. Fecundior virtutibue quim ftilzui , widens cer

tantes, in quinua Omnium@ ipa certalaat, 9J in omniiu

2mm' fvincentiliua ip/a vincebat. Huic gloriofx vitori de
cernunrur corona 8: diadema , cuius vidu trium

phatrices participes eiiiciunrur` Tales qu in

fe decorem virtutis induunt, vt gratz ( Deo prx
fenrentur. Ernie/Eat, ait Hieronymus . mulier
Cliriiana , fi natura cogit decorem , fi carni: curam facie

ad cancupi/centiam, in qua quifuni , /cundumApoolum,

Deo placare non pount. I/idua rio/ira () ant mo

rofi'us arnabatur, die tota quidfihi dee/fet quai-abat ad

eculumgnunc loquirur canfdenter : No: autem omnes re

uelata facie gloriam Domini eculantes , in eamdem ima

' traniformamur cgloria in gloriam, quafi i Domini

. Hic fpiritus cruciiixos 8: cruciferos , crucifi

xas 8: cruciferas in formam Cruciiixi Regis ac cru

fcifer Regin, in cruce 8: leio pingir rcmirati,
Apu-14," 8: amado dicit jpiritua , fw requiefiant laboribiu fuir;

u'

opera enim illarum fequuntur illos.

Appareat S. GvDILIA , fpeculum in quo arca

.num mortis _myerium confpicitur.

_BML

-_i-__ _

I
.
I
l
_._.-----

._M-

_._...__- -.._

V,

__

O-

_ _

'_

g)? arida' wkjnmduu: alt

7o.

Omat tartan: t: guai, gctm Den.

DE FEMINI S CRVC I PI XI S.
EMBLEMATICA IMAGO LXX.
S. G V D I L I M

635
'\

R V I F I X JE

~-IXP LlC Af .

'

'*

ANCTA Gvdilia cum plurimos verbo

& exemple fide Chriftiana imbuiiTet,iuffu Sapons Regis variis tentata fuppliciis,
cru ci affixa, capite decaluata, fagittis confofla , eoique flamm is cremata , in cbm migrauit.-N'dn tarn- humante. vita?,jquam mortis fune*
ibe Gvdilia pnerert imaginin , quam adhuc in
ledo Gregorius-impreflm in fe recgnoTce.bat,cm
feriberetad Rufttianara 'Pkritiam .,

diceret s\Me

gr moleflid ajficity'vt iamquam mfepitlchro

ccatum fit, vnde fit, vt Urn raro de leSo frgere valeam.
PrarccTit Vloriofus Rex in monte Caluariae Gvda*w*'<
Li am , & itatum monentium non dumme Siis aut <.
Luna: , fed tetebris potis obfeuris defcripit , acG*''"'
imul reprafentauit in primis Matri : Tenebr fa<sLuc.ih
funt fuper ^jniuirfam terrdm ,4vt quantum caliginis44'
mors Tecum haberec caferrct, indicaret. Indicarat
Rex Dauid , qui Pfalmum vndecimum Pro oceultis
filij, fiue, vt alij transferunt , pro morte fili] infcripit
Lili

6f6

SACRI SANCTV 1 CRVCI8 PA RS III.

deignauit. Occulta mors Dei Filij eft, &, vt ait

Ephram, de vita & morte vniufcuiufque agens, ma.
gnum & occultum e mortis arcanum3 ft) num marrare
illud pote. Quid fie ? ZJeniet enim repente vna hora3
& cunta ceffabunt3 parua febris, fg} cunta vanitates in
nihilum recident s Vna nox profunda, ft) tenebrofa atque
arumnofa. Multis fane tunc opus erit du7oribus3 o homo,
multis adiutoribm3 mult orationibtts3 multifque fociis in
hora feparationis anima corpore. Magnus tunc erit timor
tremor 3 magnum myfienum. Magnum mortis ar
canum, quod cum, ingreTus fuiiTt quidam fenex,
& rogaretur quid vidiTet , narrauic plorans : udtui
njocem tte lugubrem fine ceffatione dicentem 3 Va mibi3
va mihi, fie &J nos dicere debemus. Magnum arcanum
GvDiLiAE , magmim mortis fepulturae myfterium , de quo paulo pt addit Ephraim : zAdff>tcitcy
atque myerij &fecreti hums ne oblmifcamini. Fixis Its intuemini3 & de ia maxime hora eete foliiciti. Quid
enim e homo ? nihil. Quid homo ? vermis. Quid homo?
cinis puluis. Quid homo ? fomnium. Quid homo ? vmbra. iam tranfiuit 3 ecce afcendit 3 ecce prateriit 3 ecce
cejfauit3 ecce requieuit, ($r defunfw e.
i
*

DE FEM I NI S CRVC If I Hi' '

"7

Crux accenfa &: inflammata Gvdili/,

Crux fplendida mortis iulorum.
REs obfcura, res tenebrofa mors, cuius obfcuritas & caligo diflfoluitur & euaneicit ad adfpe&um rutilantis Crucis Christi. Clamt cum
Ecclefia Gvdilia: Fulget Crucis myermm. exclamet:
crux fplendidior cuneis aftris i Sol ipfe cum ori
tur &occumbit, cum gyrat per meridiem, crlectitur ad Aquilonem , curfum fuum perficit & confummat in crucis formam , vt adftruit Bonauentura cap.i. Ecclef. Crucis aemulus Sol eft , & ab ea luminum fplendore atque fulgore longe fuperatur.
Cruciferis lecto affixis Crux Christi in morte refplendet, cuius ductu viam cxleftem norunt, & iter
fuum profpere faciunt & conficiunt. Fecit & confecit , icut tradit Seraphica Hiftor. S. Ludouicus Epifeopus Tolofanus filius Caroli II. Regis Sicilia?, qui
accepto facro Viatico, iam moriturus totus illuftratus , totus illuminatus ait : Ego morior,

gaudeo qua-

\p terram videns, venturufque in portum ex longa nauiga~

tione huius vai & vndo maris , quod mihi diu in yotis
fuit : & optatum mihi expoturo hoc graue onus , quod
humeri mei ferre recufant. Occupations ilia me nimwm
dtinent fg) decipmnt3 njt mecum ejfe nequeam 3 pro
Llll x

meo

638

SACRfsANCTVARII CRVCS PARS III.

meo arbitrio Deo ft} mihi vacare. Vero verius efl, Epifcopalem dignitatem non tam grandis efifie nomen honoris quam
oneris. In portit , cum appulero , omis exponam. Refpicienfque deinde ad crucem & crucifixum, quem
xtrtm

oculis habebat, fubiungit : Adoramus te, Christe,

nmis.

ftj benedicimus tibi, quia per Crucem tuam redemifli mundum. Qua: verba faepius iterara fuerunt extrema morientis. S.Eleazarus Comes , eodem auctore, conftitutus in extremis , ciim in eins animas commendatione Sacerdos diceret, Ver fanSiam Crucem ft) pajfionem tuam libera eum Domine, eu m dem vericulum repetiuit, & addidit : Hc e fies mea, in ea volo mori, &
mortuus eft. Legimus in Hitoria S. Iuonis Presbyteri , quomodo tota nocte , antequam moreretur,
pertis oculis , & in Crucisiimaginem defixis , tacitus iacuerit , & obierit , vt & fplendida R 1 s 1
Cruce illuftratus & irradiatus dicere cum D.Lau-r.

rentio potuerit: Mea nox obfcurum non habet, fed om-

rmtu.

nia in luce clareficunt. Legimus quoque in Vita S. Di-

daci Confeoiis , contemplantem ac venerantem

Extrema fantam Crucem exccfiile , dum recitaret : Dulce
verba '
rientis.
Ugnum, dulces clauos, dulca ferens pondera. hi& fila.ful
fil digna portare Regem calorum & Dominum. loan ns
Aragonum Rex, vt lib. 8. Lucius Marinxus refert,
dum myfteriis Eccleialicis intentus eilet, derepent

.1' DE IEMINIS CRV>CIPIXIS..^ *. 63?

t capitur ita morbo, vt mortuus cenferetur, Aprate
deinde oculos, & omnes qui aderant adfpiciens, exclamauit: O vanas hommum cooitationes l 0 miferos ho~**t"m*
7
' -\
In
verba mines, qui ad Vrmcipatns adjpirant , diuitias , opes ^rienm.
honores affeStant l 0 felicem paupernm conditinem 3 qui
panem comedunt cum fudore , qui viuunt labore manuum
fuarum ! Nam mihi mifero quid regnum , quid honores,
quid obfequia plurimorum contulerunt ? hd ? .labores
fcilicet magnos , * multa corporis anima pericula fu
biui. O me miferum & infelicem ! qui tam fero mundum
fiillacem cognofco : qui vitam vixijfem multo meliorem , fi
non Rex, fed agricultor'fuiffem. Conuerfm autem adima~
ginem Crucifixi, defixis m dum oculis , 0 Rex gloriofe^
inquit , o pientijme Redemptor : parce mihi indtgntjfimo
filio tuo , miferere mei dementiffime I e s v ,

peccat

weis auerte fkciem tuam : non meis mentis, Domine, qua

nulla funt, fed illa tua inejfabili pietate & infinita mferu
cordia motus, qua hommes morte per Crucem tuam liberafli. Poft cselefti librtate donatus , viuis excciit Rex ad Regem ilium glorioum , qui in loco
aperto, in montis Caluariac arbore fpe&andum fe
mortalibus prasbuit, vt , tanto propoto excmplari, viuere dedifeerent, difeerent mori. Cum S.Wolphangus Prseful imilis eTet mortuis, & accedentes zxmm*
ad lccbim miniftris prohiberentur , ait : ^*,'
oflia*

40 SACRI SANCTVARH CRVCIS PARS III.

oflia3 quemquam ingredi volentem excludite. Nos enim
mortales homines non ni malefaUis erubefcere debemtts,
Mortis autem debitum neceffario foluendum nobis efl. ba
que cum etiam Christvs ipfe, qui nihil morti debuit,
pane nudus in Cruce mori non erubuerit pro humani ge
neris falute, adticiat quifque in morte nora quid refor
mare quid cauere debeat m fu. Deus vero pins *f bonus
mifereri dignetur & mei miferi peccatoris nunc mortem
obeuntis 3 ftj id cum timore & humilitate adfyecHantium,

Hie finis artis bene viuendi & moriendi , quam

coluit & colendam docuit

in

monte Cabanas

Christvs, cuius extrema verba excepit alum

na eius Patientia.

Vbi Deus 3 ibidem ft) alumna ems

Tatientia, aerit Tertullianus : & quidem iuprema

Christi morientis oracula excipict in Appendice
Ta cri Sanctuarij.

Ambrosivs lib.de Bono mortis, cap. 8.

Kefonent te poflrema 'verba morituri 3 & benedifttonem tut egredins corpore anima fecum
vehat.

641

AC

SNCTVARII

APPENDIX
D
SEPTEM

EXTREMIS

HRISTI
O RACVLIS
IN

VERBIS

MOR IE N T I S,
E

CRVCE

EDI T I S,

G R A T I ~M

EXTREME LABORANTIVM
"Ef MORIENTIVM.
Finem loquendi fariter omnes audiamus.
Eccleiaibe 11.

Min m m

____/__

',_sAcRI sANc'rvARIIY APPENDIX.

oracula (: langucnribus ac morienri-

bUS; fCPtCm autem Verba , qu aliixus crucis leo
i

RSX glOriofus pronunriauir, factatiora'funr otacula,`

qu perfecta ac cotonara Patienria lacra Deo ex ore

Crucil'ixi excipir , 8: excipere in extremis homines

parientes docet. Septem (uur Verba fcundm /,

ram regula , cuius vel Ipfa figura feptenanum nume- a
.

>Mmmmrz.

fumi
l
l

44 SACRISANCTVARIIAPPENDIX
rum efficit. Cultor ergo Sanctuarij extreme laborans
& moriens, fi cupit morti Christi conforman &
configuran, monendus eft, & monetur in hac effi
gie Patientia:, vt feptem oracula Christi morientis fibi dicta & data coniideret , vt qua defunt pdjo-

Coiof.x,

.. Christi , in corpore fuo perficiat : Patientia

quippe coronara habebit , poftquam
deficientis Solis iuftitia feptem radiis taclia fuerit &
illuminata.

ORACVLVMI.
Regis glorioii languentis 6C morientis.
Lucae 13 , 34.
Pater, dimitte itt : non enimfcimt
qmdjacmnt.

Difofiti /~\Ptimum oraculum eft , cum quis laborat &

trfaT* V_^/asgrotat extreme , componere cum aliis hoftiZTia-

bus vt ber & expeditus cum dira morte decertet.

Rex , qui non minus necearium , quam hoftem
potentem habet, prouocatus ac laceilitus, Ii poteft,
pacem cum aliis tractt , & agit vt omnes fuas exerat vires in eum , cuius congreTum & praelium de
tractare minime licet. Hoftis non minus neceflarius
. ..

quam

DE SEPTEM EXTREMIS VERBIS CHRISTI.

64^

quam potens mors eft : neceflfarius quidem , quia

Jiatutum e hominibm femel mori -3 potens vero , quo-Heb.*,i7.
niam equo pulfat pede , fimul deiicit pauperum tabernas , Regumque turres. Cum tali hofte
componere voluerunt perdita? vita: homines apud.
Ifaiam , fed fruftr. Propter hoc audite verbum Dominiifit,
uiri lufores , qui dominamim fuper populum rneum, qui1'
e in jerufdem. Dixi enim : Percujmus fdus cum
morte 3 ftj cum inferno fecimus pactum. Plagellum inundans cum tranerit3 non veniet fuper nos : quid pofuimus
mendacmm fyem noram 3 ft} mendacio proteUi fumus.
Fdus abfque dubio fitum \ proinde aTerit Deus: mue,
'Delebiturfdus verum cum morte3

paSum verum

inferno non abit : ageum inundans cum trane*

rit3 eritis ei in conculcationem. Satius illis fuiffet fi non
cum morte , vtpote neceffario hofte , fed cum aduerfariis fuis pacis fdus iniiTenc. Fecit hoc Christvs j qui veniam pro crucifigentibus fe precatus
eft, & morti inimicas dixit : Ero mors tua b mors. Etofaeij,
quidem mors f) vita duello conflixere mirando 3 mira-4'
bilemque victoriam de morte Rex gloriofus fibi &
nobis comparauit.
Hare gloriofa vi&oria non gratis datur , fed emitur iniuriarum rcmiffione, quemadmodum dua; feminae veteri Dauidi vaticinatas funt. Vaticinata eft
\}

Mmm m 3

Abi

6^6

S ACRI SANCTV ARU APPEN DIX

Abigail , quod , i Dauid vindicbm non fumeret

de Nabal, futurus effet in numero Heroum, qui partm de morte victoriam agerent & celebrarent. Hoc
i R.cg.i5, eft illud vaticinium : Faciensfaciei Dominus tibi domi
no meo domum fidelem, quia prdia Domini, domine mi3
tu praliar : malitia ergo non inueniatur in te omnibus
diebus vitte tua. Si enim furrexerit aliquando homo perfequem te 3 Cr quxrens animam tuam , erit anima domint
met cuodtta quafi in fafciculo viuentium. Idem ipfum
promifit Rgi millier illa Thccuana , cuius opera
vfus eft Ioab, vt indu bus ab ea Dauid parceret Abfaloni , & eum ab exilio reuocaret. Sapienter fatis
i.Reg. 14, ait : jjhwv cogitafli hmufcemodi rem contra populum Deiy
13

^ locutus e Rex verbum iud, vt peccet3 redu

cat eieSum futtm ? Omnes morimur } & qua aqua dtlabmur in terram, qua. non reuertuntur. Omnes itaque,
Rex , morimur : & cm tantum ac tarn validum
hoftem hbeamus , vt ilium fuperemus , & numero
triumphatofm adferibamur , de fumenda vltione
cogitare minime debemus , fed potis de agenda
cOmpoiitione cum iis qui nobis inuifi funt propter
iniurias &rcontumelias,quas nobis immeritis intulerunt. Edoctus iis vaticiniis fauftam ac beatam promeruit ibi Rex mortem , quam omnino infauftam
cmiferandam fe meriturum ingenu fatebatur, fi
vindi

DE SEFTEM EXTREMIS VERBIS CHRISTI. 647

vindicaret inurias : Domine Deus mm m te >,.7,1'
falttum / ex mnibus perfequentibus 3 libera
me. Nequando rapiat, vt leo3 ammam meam, dum non e
qui redimat, eque qui faluum faciat. Domine Deuz ,
feci iud, e iniquitas in manibus mets ; fi reddidi retribuentobus mihi mala , decidam mrito ab inimic meii
inanis. Perquatur inimicus ammam meam, ft) compre^
hendat , f) conculcet in terra yitam meam } fflgloriam
mam in pulucrem deducat. Bon am fibi mortem optar*
bat & poftulabat , & ne gratis illam haberet , iniuxiarum illatamm fibi condonationem praeibntabar.
Vretiofa in conxtlu Domini mors fanUorum eins. & hoc Pfid.u j,
pretio emendain c acquirendam Christvsii15'
eruce oflendit , & illam vterque Apoflolus Iacobus
& Primicerias Martyruui Stephanus felicker mo
rientes polle mercati .
Hace vis , hace virtus huius Dominici oraculi,
-quod peflimus feruiis non excepit , nee pco it accepit , &c propcecea tradiius eft cortoribus , vt in mor
bo & morte eum grauiter premerent & torquerent.
Remiirat ei Deus decern millium talentorum debitum , & poft remiffionem, egrejfus ferutts tile, inue- Muth.is,
nit vnum de conferuis fuis , qui debebat ei centum dena-xZ'
rios, & tenensfujfocabat eum dicens : Redde quod debes.
Et frocidens conferuus eins, rogabat eum, dicens : Patientiam

I648

SACRI SANCTVARII APPENDIX

tiam habe in me, omnia reddamtibi. lile autem noluit:

fed abiit , &* mifit eum in carcerem , donee redderet de
bitum. Videntes autem confemi eius qua fiebant, contrifiatt funt vald : & <venerunt 3 (jf narrauerunt Domino
]juo omnia qua facia fuerant. Tunc vocauit ilium dominus
fuus 3 & ait ilii : Serue nequam, omne debitum dimifi ti
bi quoniam rogafli me : nnne ergo oportuit f) te mifereri
conferui tui3 ficut

ego tui mifertus fum ? Et iratus do-

minus eius tradidit eum tortoribus 9 quoadufque redderet

*vniuerfum debitum. Sic f) Pater meus calefiis faciei vobis }fi non remiferit vnufqutfque fiatri fuo de cordibm
rvefiris. Caeleftis Pater rortoribus tradet inimicum
& vltorem , id eft , doloribus acerbiffimis morborum mortis & inferorum , qui acceptas iniurias mi
nime condonauerit. Monendus igitur seger , vt fi
velit languere cum Christo & mori, more Chri
Luf.i j,
J 4

sti clamantis ledo cru eis , Pater, dtmitte illis3 quia

nefeiunt quid faciunt, ex corde iniurias remittens pro
inimicis preces & upplicationes orTerat.

ORA

DE SEPTEM EXTREMIS VERBIS CHRISTI.

. _

*" ,
1
"ORCVLVM

64p

IL

Regis gloriofi languentis & morientis.

V Try . V
~\V" Lucas i$, 43.
oAmen dico tibi : Hodie mecum cris
m faradtfo.

Onus latro crucis leto affixus erat , & cum cnfit

11-1
N
fror/Uta.
doloribus magis peccatorum quam tormentorum premeretur , languentem & pro fe morientem
Christvm rogat , Domine memento mei cum ^veneris uetj,
in regnum taum. Refpondit roganti Christvs: Amen**"
dico tibi : Hodie mecum eris in paradtfo. Magnum hoe
oraculum eft , non folm crueifixo latroni , fed et-!
iam aegrotis deftinatum dedicatum , in quo fatis
elucefcit , quam largus & promptus'fic Christvs
Dominus , vt benefaciat iis qui eius implorant
opem , cum in extremis verantar. Acquiefcit hi;
hunc locum Ambrous Pius Dem tribuit quam ro*.
gatur. le rogabaty vt memor fut effet Dominus cum <venijfet in regnum fuum j Dominus autem ait 3 Amen amen
' dtco tiki > hodie mecum era in paradifo. ZJita enim e effe cum Christo , quia vbi Christvs , ibi regnum.
Accedit Augustinus agens de tercia Feria Pafchatis:
Nnnn

Latro

,*

650

SACR S ANCTV ARII APPEDIX53

Latro attendens merjtafua, non dixit, Memento mei3 rt

liberes me hodie fed, cum veneris in regnum tuum, tunc
memor met eflo, fi mihi tormenta debentur yel quoufqu
rveneris in regnum tuum. Et ille : Non te dijfero , tanta
dei hodie reddo qod debeo. Torquebatur itaque reus,
vt proferret vericatem , qua emel prolata non agit
pius Deus de punitione delinquentis , fed de pre
mio paradii debito confitenti. Non procedit more
iudicis , qui torquet vt extorqeat veritatcm , fatentemque reum pleftit, cum Deus fatentem bonum
latronem abioluerit , & regno fuo donauerit. N0; .

uerit a;ger , cum in le&ulo doloris decumbit , expoiitum fe torture , vt veritatem loquatur. Qud i
Deus reum confitentem habuerit , fciat non de ipiius damnatione , fed potis de. abolutione & remuneratione tra&ari. Nouerat conditionem Dei
Ezechias Rex & arger : qui cum eilet leto affixus,
declarauit veritatem , declarandam & exponendam

ifai.31,
tf'

cun<5tis acgris predicauit. Viuens viuens ipfe confitebi' tur tibi, cut r* ego hodie : pater fliis notamfaciei veri
tatem tuam, Domine faluum me fac, Qfr Vfalmos noBros
cantabimtis cunBis dtebus <-vita in domo Domini.
Poftquam veritatem aperuit, ait rex : Dominefaluum
me fac } ait latro , Domine memento mei cm uener m
regnum tuum. ait Christ vs : Hodie mecum eris in pa..

..

radifi.

neste-rm extremis vente. .stl

radi . Non diliulir CHRIsTvs ptmium , com..
plcns ipfe quod in Ptouetbiis ptaflcriplerat, Ne dica.: nach
amico tue, Uade , (9- reuertere , fr] cra: daba tibi , cum u'
atim puffi: dare.

Proximum morti 8: indicio Dei aegtotum con

fellotem profelloteinque veriraris Sermone de Paf

Domini alloquirut in haec Verba IuPtinianus:

rPriedonu buien Sani , Catbalica fveritat profi/for,
imitare exemplum, antequam veniae ad iudicium. Corde
pendenti Domino a/jifle bumiliter, deliter pete , illu/aque

deuot aL/oquere, 5* dic, Memento mei non tantum vt 're

niam in regnum rerum etiam 'vt doloribue compa
tiar tu , trueque communicem pajfioni. Incongruum efi
nempe, fut te patiente (. languente , te moriente, ego d

illaueciar, potig'm cum fini tui caufa mara

. Ego enim/um qui deliqui.

' .

. ..

Excirat ad eamdem confellionem animam atgro

rantem, 8: pre-n iam deploratam Augulrinus Ser
mone in Paralceue: @emiliana/urn tune ma
xim .admiramur , cum 'riderimue .cum
fualetudines, morti/*que periculamedenali arte curantem;

ita fg CHRIsTv M admirari iu/lum , ,quandoinna

bilia 'vulnera corporibua er mentibue curat , quando 'pu-_

blicanum 9J merecricem ad tantamfanitatem per-ducit, 'at

etiam calo dignos oendat. Et quid tali .dtgnum quiete ege
Nnnn 2.

rat

SCRI S ANCTVARII APPENDIX

rat latro3 vt po crucem3 quam meruerat3 repente paradifo dignus iudicaretur ? Vis breuiter dicam virtutem fidei
eius ? Jguando Petrus negauit deorfum, tunc i lie confejfus
e furfum. Quantum conueniat aegrotis in praefata
boni Latronis meditatione & confeiione verfari,
eft ipfe Auguftinus , qui agens de infirmorum vifitatione, dicit : Latronis illus inEuangelio quare nob tarn njenerabditer recenfita confejo e ? )
elemojynis3 qmbfve operibus3 Tel oraombm refyondii
mi I E s V benignijme qua iuremrando 3 Amen dico tibi3
hdte mecum eris in paradtfo 3 nifi fidei fua orationique
breuijma3 Memento mei Domine dum "veneris in regnum
tuum ? Dico itaque omnibus 3 dico tandem confitentibus^
dico confejs &confulentibus3 ne confejfi deferent3 n Sa
cerdotes po mortem ahquos ligent : imo cum fuo Iesv di I cant3 Soluite eum3 & finite abire.

- ,

Habeat Deus confitentem reum , & aegrum fimul orantem cum Ephram Sermone Afcet.de Vita
monaftic. Oende in me indignum peccatorem3 Dominey
ineffabiles dmina dementia tua diuitias : meque latronis
iJIius fac confortem ac focium 3 qui per ynum yerbum iuI cunda paradifi virentia confecutus e3 idque obtinuit quod
ferfefis quibufque repromijfum eB : ita deprecor 3 beni
gnijme ac mierkordirime Domine 3 qui folus abfque peccato es3 immaculatus & incontaminatus3 inejabilemjuper

DE SEPTEM EXTREMIS VERBIS CHRISTI.

6$%

me tuam bemgnitatem ac mifericordiam ejfunde, &praa3 ajt omnes diligentes te3 haredes regni tui efficiamur,
tuamque gloriam contemplantes 3 bomtatem tuam femper
adoremm , dicamufque cum iucunditate '-uno pariter ore
cuncJi, qui immenfam atque inejfabilem illam tuam promermmus cerner pulchritudmem : Gloria Patri qui creauit
nos 3 Gloria Filio qui faluauit nos , Gloria Spiritui fanSo
qui renouauit nos.
Monendus eft seger, qui peccatis fuis oneratus de
impetranda venia defperat , vt memor fit boni Laonis, cuius pnitentia fera on fuit, quia vera, in
cuius rei confirmationem affert exemplum Cxfariuslib.n. Miles quidam fceleratiiimus ab inimicis fuis captus eft & occifus. Qui cm moreretur,
verba eius extrema fuerunt , Domine miferere mei. In
icius morte obfelTus liberatus eft, ad quem pofte rediit : & cm folito atrocis eum vexaret , rogatus 8c
coaclxis rcfpondere, quare fie crudeliter ageret, refponfum ddit : Multi congregad fumus in mor
te illius militis, fed quia nihil obtinuimus , amplis
in hoc mdico vafeulo me vindico. Requiitus de
eau fa fubiecit. Tria tantm , heu ! verba moriens
protulit , propter quae poteftatem naftram euafit.
Concludit Cx'ms : 'Ecce huic prdoni ob inuoeationem diuini nominjicut latrni in cruce tormentum ver~
Nnnn

~~ fum \

54

SACRI S ANCTV ARU APPENDIX

fum fl in martyrmm. Annuit Carfario Apollonius ibi

dem : ln hoc exemple fatis confidero, quod pnitentia ve
ra numquam fit fera.

\.

ORACVLVM

ni.

Regis glorioi languentis be morientis.

Matth. 17, 46. Marc.15,34.
pl*!,!. BU3EliJanimafabahani? hoc e, Dew mew,
Dem , itf quid dereliquti ?
ctmiMf. TJOc oraculum aflcuti minime funt, qui, cum
JL Jjanguidus afixus cruci in has voces prorupif.7, fee % clamarunt ipfi , Eham vocat ifte fine 3 videamus,
an ueniat Elias librons eum. Et quidem vt languens,
& iam moriens pereipiatur , dum loquitur tantum
myfterium , attentione opus efl: , quam , dum lo- queretur Christys , pro fe vel ab ipfo Deo Patre
humiliter poilu 1 abac , cum ait , Dens meus > Deut
meus, vt quid dereliquii me? Rcitt Ch ristv s ver
ba Pfalmi quae fie transfert refert S.Bailius:
T)eus Deus meus , attende mihi , quare dereliquifti me ?
Explicat ilk : um ligo crue ajfixus effet Dominus,
hoc yfus efl voce dtaleito Hehraa. Dicit autem ifla Domi
nus Christvs tamquam prumtu humana natura pro
i ;j.jr./l

tota

DE SEPTEM EXTREMIS VERBIS CHRISTI.

Ctf

tota natura. Portans ergo Christvs totius naturas

languores imul & dolores dixit Patri : Dem De/a
attende mihi , qui primitias non gaudiorum,
fed. mroram ac dolorum tibi offero. Vt quid den*
Itquii me ? dereliquifti me extrema tormenta pati , & inftar curren tis aquae vitam meam diffluere,
ficut aqua ejfufus [um. Legimus apud Birgittam lib.4. pfal
cap. 7. mirabile fuiife fpectaculum in H r i s t
languente, cm prcfata verba protulit, Toflquam
dixit 3 Dens Dens 3 vt quid dereliquii me ? tunc
color mortis accejt} cm cor prope fcifjionem effet t tot um
corpus contremuit s @r tune barba em fuper pefus
eiftf cecidit.

. .

Solct arger in leto doloris iacens in eum reduci

ftatum , vt imilis fit defeendentibus in lacum , totus deolatus & afflicbis , deertus & derelicT:us quodammod Deo ipfo ; tunc meminerit Christi
Domini clamantis cruce pro fe : Dem meus, Deus
j vt quid dereliquii me? Similis erat tunc -rientibus Christvs xqtt. & tencrum eius cor nonfolm pro paione quam ubibat , fed etiam prar
qua tangebarar in eos qui iimlia to
lraient, prop fcindebatur be difrumpebatur.
eas morris anguftias pariawr rnifer infitmus ,\pa-<
tientem ccompatientem imul ibi confideret.piif-'
imum

5*

S ACRIBAN CT VARI APTE N DIX

fimum crucifixum , vt & in eius confortio extremas

affli&iones ac defolationes fubire & tolerare queat.
Solct acger in laboriofo hoc ftatu conftiratus, li
cet animofus fit, & ben de iba falute fidat, trpidaIre, & totis artubus contremifcere. Memor crucifix!
jit, cuius totum corpus contremuit, cum clamauit:
Deas , Dem memt vt quid dereliquii me ? Et quidem S. Ephram , dum pium fuum conderet teftamentum , ageretque iam animam , mirum in modum pauebat & dicebat : ^uidigitur? plormne ? at
non e qui attendat ? CUmmne ? at vbi e qui me exaudiat ? Hei mihi ? ab increpatione iudicij expefiatio mihi
grauis. Hie ipfe pramotauerat de morte vniufcuiufque agens , magnum & occultum eiTe mortis arcalium prorfus inenarrabile & formidabile. Horrenda
formidabilia funt, Ephram loquitur, qua tunc ani
ma fubibit : fed nemo norum ea nouit nifi folum qui illic,
permearunt , nifi foli qui iHue prcejferunt , nifi foli qui
ibi periculum eorum fecerunt. Non vides apudfiatres mo
rientes3 animamque agentes, quibm affidemm , qum terribiliatunc accider cernanturl quo paSo corripiantur,
quomodo perturbenturl ft} quo paBo fujj>irent? non a>ic eos fudoribm fiigidos, & amarulentos inar mejforum
in agro : quornodo oculos hue illucque retorqueant, quomodo dentibw rideant , quomodo torpefeant.

expo

de Septem BtttiiA^f'^iiSiictHESTb

57

ttefcant, tumultuarieque Agoni : (jr quo pato multi etiam

capillos fuos euel/ant 3 quo. ex exiliant , fugere
Volentes licet nequeant3 videntque qua numquam pris
uiderunt3 f) Audiunt poteatibus qua numquam antea
mdierunt , & patiuntur qua numquam alias pafjt funt>quarentes qui eos redimat3 & nemo e qui ltberet requirentes [ocios3 ' e qui ipfos comiteturs requirentex\

4"

aduocatos & patronos, f) nemo qui aut. Jihtps a>icien~

tes 3 tunc contremecimos f) plangvmus 3 tenentejque e [alutamus atque compleSimur3 lacrymis irri
gantes. Sudorem vultus detergimos, ($r oculos eorum c : linguam xuantem aqua madefacimus (fr reige. Aurem noram on eorum admouernos 3 <~ut tenues
foltern atque fubttles eorum "voces exaudamos. Deinde in
terrgame dicentes : Qupmodo teipfum nuncnt? No
li timere : benignus e Deus.

* - f. .

Noli , inquam , timcre: benignus eft Deis, qui

milia palus in cruce illud edidit oraculum , Deus
meus3 Deus meus, vt quid dereliquii me ? tunc ipe timuit c pauk, & tunc barba eius tper petus us cec\} *^\'
/f- Virilis barba , fignum vtrtutis eft. Cecidtvii
tus Rumana , & extulit fe diuina vis. Virtus in /-t.cot.n,
rmitate perfieuur* Vnde & infirmus Christvs'*
cum Pfalm.ti.- clarrraifet \1 Deus Dtus meus 3

quid

dereliquii ritt ? rfon mukcV rinVfufekmgk ^^?-*,

ooo

tut

6jS

S ACHI S ANCTV ARI I APPENDIX

t Dominum , ladate tum a>nmerfum fernen $acob glorificate eum. Timeat fernen lfrael3 quoniam non
>reuit3 eque de>exit deprecationem pauperis. Nec auertit faciem fuam me ; $ cum clamarem ad eum3 exaudiuit me. Ergo qui fe conftitutus eft, dicat Deo: Potehc , Deus meus , fpemere vocem clamantis , &
*Lfo.
M

confugientis ad te ? Nnne tu ille, qui dixifti : Clamabtt ad me y O* ego exaudiam eum3 cum ipfo [um in tribulatione l

ORACVLVM

IV.

Regis glorio bnguentis moriencis..

loan. 19, 2.6..
um 'viSJfet ergo I e s v s matrem , tfdtftipulum
fiantem } quem diligebat 3 dicit matri fu&:
-Mulier , ecce lius tum.

Deinde dicit dii-

pulo .* Ecce mater tua.

tubdium
..

H R i s T v s in fummis doloribus erat , & vt

oftenderet quam parum eiTet de fuarum grauitate pnarum anxius & follicitus, de negotiis aliis
agebat. Summum hoc negotium etat , vt matris , &
eius quem diligebat , difeipuli curam haberet. Au
etor eft Cyrillus lib.n. in loan, cap.34. frouidit mai'

trL

DE SBTTEM EXTREMIS VERBIS CHRISTI.

659

tri, quajt parum de magnitudine dolor curaret. Nam et

acriter patiebatur, erat tarnen impajfbd. Non curabac
acerbos dolores Filius , curabat piiTima mater, quae
iuxta le&ulum acgrotantis tota follicita & anxia prav
fto erat , & aid omne languentis obfequium parata
ftabat. Accedtt Ambroius lib.io.in Lucatn cap.zj.
S 1abat ]mater cum fludio pietatis, qua fu pericula pofibaberet. Stabat ante crucem, & pits Jpeclabat oculis Filij
^vulnera, quia expeSabat non pignons mortem, fed di falutem. Aut fortajfe3 quia cognouerat per Filij mortem
mundi redemptionem , aula regal putabat fe ftjfu morte publico muneri altquid addtturam. Sed Iesvs non egebat adiutore ad omnium redemptionem, quia dixit: FaUttsva.xi
fum ficut homo fine adiutorio, inter mortuos liber. Sufce~
pit quidem matr affectum , fed non quntfiuit hominis auxilium. Quod ofFerebat auxilium tranftulit in Ioannem Christvs, cm ait , Mulier, ecce fluts turn.
Tua ope & opera ego non egeo , eget Ioannes in fir-1
mus, quern ego fub tua cura atque tutela conftituo,
vt materne cum illo agas. Dicitque deinde Ioanni,
Ecce mater tua, quae in laboribus & infirmitatibusioan.i:
tuis prasft erit & aTiftet , impendetque fuum au-*7'
xilium & fubfidium. Accepit earn difcipulus infua, &
priori matri fu; renuntiauir. Fons &origo morborum & dolorum, & fimul mortis, eft parens huma1 >- i

00

na.

66

SACRI SANCTVARII APPENDIX

iobi4,t. ha. Homo natm de multen3 breui yiuens tempore , reple->

tur mult miferi. ^ua os egreditur , & conteritur,
&fugit yelut ymbra. Prouidit pius Deus de mulle
re loanni , quae eft falus infirmorum , & refugium
morientium.
De Maria communi matre aegrotantium &
migrantium prouidit Christvs loanni, qui non
ex many rio fibi inflito a Domitiano , fed pote
obiit ex naturae infirmitate. Et quidem Ioannes
Apoftolus non folm priuatam , fed etiam publicam perfonam agebat , vt vnufquifque languentium & morientium loco matris facram Mariam
quaerat , habeat , & colat. Ver mater infirmorum
eft , quae & illorum curam habet. Vnde apud Caeiarium lib.7. cap.8. cm eifent duo fibi addic pauperes in Xenodochio aegrotantes, dixit Admin iftratori : Bone pater , '-vide yt diligentia cuodia adhibea.
tur i dmbus , quia in periculofo atu funt.
Ver mater infirmorum eft , quae & vifitat aegros
fuos , quemadmodum cap.13. idem Oefarius teftatur. Intempefta enim nodte vifa in monafterio eft
leUos infirmorum perktflrans) $Jdormknttbus benedtcens.
Ver mater infirmorum eft y & firaul falus eorum.
Nobilis vir Otto, ficut .. commmort idem
CaefaxiuSjduplici laborabat infirmitate, febre videli.

\_

cet

'

E SEPTEM EXTREMIS VERBIS CHblStfJ. 4\{

cet & fiftk : & cum eo deucnrflfet, vt exhalaret iam
animam , ecee beata Virgo Maria , quam inuoca*
uerat , aociata Filio adfuit , & interpellans pro xgroto, Fdi, inquit,-< mihi fuerum ium. Qui refpondit : Tum t. Ad quod verbum mox cpit egrotus
iam femimortuus refpirare arque confortan, Sc fibij
de falute gratulan. Ver mater infirmomm eft, qua; !
infirmis iam deploratis iniungit remedia falutisJ nec horret eorum feabiem & (cjuallorcm. Teftis mi
hi fit apud eumdem audorem j. Adam Sacerdos & monachus , qui ab infantia Tua feabiofo ca-*
pite laborabat , nec poterat vlla medela fanairi. Hie
totus erat obfequio Mariano mancipatus : nec Vir
go demie , qua; aliquando in Sacello iuo apparent
iquallido asgro, Bone puer, air, quare non adhibetur
ra cap'tti tuo ? Refpondente ver Ottone, Domina, fa
its cirea me laborauerunt amiei tut , fed nihil profecerttnt,
fubiunxit illa: Noi quafim ? Cui cm diceret, Non,
domma refpondit : Ego fum mater Christi, Do
mina hmm Oratory, quia met niemoriam folttm es habe
re, ego- bt curam adhibeo. Recipe fruclus ligni fufil: &
fac "tibt kodit ex eo Uuart caput tribus n>icibm ante Mtf[am , m nomine Vatrk , &

, f$) Spiritas fanSi , a-

timque curaberis. & ad rcit : Ad me accede Adam, quod

& fecit Fk&enti coram^fe genua ait : Ab hac hora f\:>j

Oooo 3

que

662. sACRI sANc'rvARII APPENDIX

_que ad diem mami tua non daleliii capite. Veritatem di

torum polled probauit euenrus. Nouir 8: ipfa non
folm iniungere medicinas , fed adiungere 8: appli
care remedia , quemadmodum eodem lib. cap.49.

recenferur. Cm feruens in >obfequio Virginis virgo

iantimonialis , dum genna fleteret , tibiam latfif

ifer ac vulneraifet , vifa in fomnis . MA

RIA pyxidem vnguenti porrans iu manu fua , im

miiiifq'uc digitis accepto vnguenro perungere vul

neratam tibiam , quam 8: fanauir, tanta fuauiilimi

odoris relita fragrantia, vr 8: ipfa mirabilis eficr, 8:

miraculum parrarum euu'lgarer.
Ver mater emigrantium Virgo MARIA ,
vel in ipfo morris agone redire facit morientes. Con

firmar hoc ipfum Cfarius 1i-b.7` cap.4t. 8: quidem

cxemplo Religiofi morientis , qui in ipfo mortis ar

ticulo ridere cpir. 8: rogatus quid ita facerer , re

fpondir : Cur non rideam? ecce Domina noflra pra/ens

e, iam animam meamfufiipiet. Addir Auctor: Vi
detur in io 'verficulua Poeta: impletui , Incipe parue

puer
.manietua
ri/ii cognofcere
Haud
matrem.
, quinPuer
beata
eratUirgo
purua,
morienti
parouina-_
terno; _geua , quia non> ri/iim jid timorem
fvultui excitatuerue.- Hate magnanima mulier ,

, cui conuenit illud elogium ,_ Ridebit in die ,

DE SEP'I'EM vERBIs CHRISTI. 66;

c eodem mortis die docet ridere lilios , quorum

vnus religiofus ille miles crat, de qub cap.57. ciuf

dem libri. Hic enim cm in extremo mortis certa-
mine mira laetiti 8c exultationis cordis 6c anim
iigna dedillet examinatus , ltus torus c alacer ait:
,Quan non gaudeam? ecce Domina norainfa MARIA-`
, bac mibi dixit : Nunc , quia reliquii
l'lrxoren1, , @fomnia tua propter honorem Filu' mei,

periculi te exponen: , ego ben 9* plen retribuam tibi.

quin atim exclamauit : En 'video celum apertum, fg in

eo Aedem, mibi ! quam celerius fum afn/ib

rue. . oleo inunc'tus , facroque Viatico munitus,

animam fuam depofuit apud MARI AM.4
mater gratiie,`

Dulc paren: dementia,

Tu nos ab bofle Protege,

.Et mort borafiilbe..

Ben Bernardus Serm.z.dc Nuptiis :MARIApi a

nobile /, non deerity neceitati no'ra : quoniam
e, Mater mifericordia.

 664

SAC RI S AN AR II APPEN DI*

ORACVLVM

V.

Regis glorioii languentis 6c morientis.

loan. 19, 18.
Poflea fciens Iesvs quia omnia confummata
funt 3 *vt' confummaretwr Seriftura , dixit:
'

Sitio.

sttisim-

Mili? .

'

'

; '

Rgumentum fummi doloris erat haud dubi

/V illa firis ardentlima, quam languidus ChrifiTws patiebatur , vt aduertit Cyrillus tb.fi. in Ioannem cap. 35. Santjma caro Christi naturale quid
patitur : mult enim ac varits dotoribus exccata3 ti torquetur. Multum enim fojfunt dolores ad commouendam tim : innatum enim calorem exagitantes, vel quod in profunditate humidum ey f igne ardoribus dolent vifcerayrunt. Totus fitibundus segrotus, memmerit fidentis Christi , qui pro falute noftra firim acetv
biflimam fubire dignatus eft. Quod fi iucundus potus negetur affiito segro , & amarse podones miniftrentur, in eum ftatum deuenit, vt fimilis fiat
Christo , cui perfidi miniftri pro grato & iucundo potu acetum am arum & acerbum attulerunt. Si
milis Christo Bernardus , qui cum eiTet deploratus,
i
i

DE sturm axrRaMIs 111-2111315 cHRIs'rr. 665ir _

rus , dira liti vexabatur, 8: li parum in lumen-l
do excellifler, mirum in modum angebarur'.Telia-j

rut in 11 politema, quam ditanre ipfo, l`ctibi`

voluit ad Arnoldum Bona: vallis Abbatem. Defel't'usl
[/11, fer totum quodpatior cyl. Frequenter (y in die
(9 in noe exigit confrtari modico admodum qualicum
que liquore. Hoc parum quod dignatur admittere, non fi
ne graui mole/lia fumit :fd timet grauiorem, fifi 'vacuum

omnino dimierit. .qudplufculum quid interdum admit-`

tere acquie/iat , idgrauiimum.

Sitiebat CHRIsTvs non ram bibere , qum iam

viuetc immortalem corpotis vitam : apperebar te
furtetionem, vr 11.1. in Luc. cap. 33. interpretatur

Ambrolius , apud quem vita. morralis fymbolum

acetum . Etat iraque humana vita 11 vini ge
netoli, anrequam viriarerur 8: corrumpcterut ,
vitiofam corruptionem in acerum amatillimum

verfa . Tune maxime apparet , cm ger vitam

abloluit, 8: acetum mortaliratis cxhaurir. Hic
tus Ezechix Regis cm dicerer : Recogitabo tibi anno.: 114.38.
meas in amaritudine anima mea. 8: turqu Ecce in paceI s'

amaritudo mea amariffima. Cm fatus Deus homo, vitam amarirudine plenam cepir, in cuius rei _

tellimonium accrum , non Vinum , ger in cruce

fumplit, vridem Ambrofius notar. iraque bi

'

Pppp

bitur,

666

SACRI S ANCTVARII APPENDTX

bitur , annum cum feile non bibitur : non quia fei , fed
quia admlfan vino amaritudines recufantur. Nam vtique
amaritudines Vit noflr pro corporis conditione fufcepit.
Cum ergo extreme laborans infirmus corde, & ani
mo amaro eft, vt taedet iam ipfum viuere, acrimoniam aceti percipit \ & more Christi vinum cum
feile mixtum recufat, amat purum & nitidum, fuaue atque iucundum vinum refurretionis, cuius fin~
ceritati, ficut concludit Ambrofius, non debuit amaritudo mtfceriy vt oenderetur fine amaritudine futura immortalitas refurgentium. Nec quidem humanam vitam pemefus , fitiebat reiurre&ionem ChRistvs
affixus cruci , quandoquidem , ft Patri caclefti placuiiTet , adhuc duriora fubire paratus erat. Audiamus Laurentium Iuftinianum Sermone de Paflione
Domini : Numquidfitit fatietas ? Sititne, qui tientium
ardoribus refrigerium piraat ? An vita fons fitire Valet?
Tote , inquam, quia vult. fitit njtique per euntium falutem 3 ammarumque diumum fitit honorem , inebriatus
amaritudine adhuc duriora fufiinere defiderat. fn Jpiritu
fitit charitatis fiamma fuccenfus} fitit etiam, Vt verm ho
mo paffibilis mortalifque. Quifquis ergo grau iter in l
elo laborar , ita appetat immortalitatem , vt , ft placeat Deo, acerbiora adhuc tormenta nec renuat nec
recufet. Nec renuebat , nec refugiebat Martinus,

DE SEPTEM EXTREMIS VERBIS CHRISTI.

667J

cum iam moriturus diceret : Non recufo laborem. Sequatur interim per omnia ltientem, qui dick de fe:
Cucum m fiti. Dicar cum D.Augulino lib. Meditat. &.
cap.57. Rex potentijme trabe me furfum ad te. Curram
pofl te in odorem vnguentoru tum. Curram3& non defiiam3 te trbente3 ftjme crrente. Trabe os fitient anima
tn aterna fluenta terna fatietat3 imo trabe me adte fen
tern viuum, vt pro captu meo bibam3 vnde femper viuam.

ORACVLVM

VI.

Regis glorio languentis 8 morientis.

loan. 19,30.

..

Cum ergo acceptet Ie s vs aceturn dixit :

Confummatum eft.
SVmma felHs & aceti amaritudine opus redem-*ptionis noftrx languens in cruce Christvs""'
perfecit & confummauit , vt fcirent mortales omnes, non gaudiis & voluptatibus , fed angoribus 6c
doloribus penfum humane vita; abfoluendum. Hic
finis filiorum Dei , quem Filius Dei Christvs habuit, & in quo filij adulterorum ab ipfo omnino
difcrepant. Filij adulterorum 3 Sapiens ait, in [-$?.},.
matione non erunt. Hue pertinet, quod fcribit Apofto*

. . ..

PpPP z

lus

66$ S AC RI S ANCT VARI I APPEN DIX . ~.

lus cap. il. ad Hebraros. Quem ddigit Dominus 3 caigat :agellat autem filium 3 quem recipit. In difciplina perfeuerate. Tamquam iis Vobis offert fe Dem:
quis enimim 3 quem non corripit pater ? Jgupd extra
i difciplmam eis 3 emus participes fatli funt omnes : erg
adulteri3

non filij eis. Ergo monendus afger, vt fi'

legitimus Dei filius , & non adulterinus efle velir,

perfeueret vfque ad mortem in paionibus & doloProu. j.n.ribus, cui Deus ipfe dicit : Fili noli negligere dtfeiplinam
Domini : eque fatiger3 dum ab eo argueris.
Dixit Medicus falutis noftra , Confummatum eft,
\ Vt oftenderet , curationem infirmai naturae noftras
i omnino eTe perfehm. Qualis proptere debeat effe homo cum Christo, qui eft auetor falutis iuae,
monuitomnem hominem Ecclefiafticus cap.38. Hoj vora Medicum propter neceftatem : etenim creauit
%Altijmns. A Deo eil enim omnis medela , & Rege aceipiet donationem. Difciplina Medici exaltabit caput tllius,
{gJmconffieSlu magnatorum coaudabitur. Akijjimus crea de terra mdicament 3 & vir prudens non abhorrebit
illa. D\(nne ligno indulcata efi aqua amara ? Nonne j
ligno fantae Crucis acetum ipum verfum & conucrum eft in liquorem fuauiimum ? Fatetur citatus Ambrous : Bene ad confummanda omnia 3 corruptio nceritat haunt 3 vt omnia cruet 3 qua vitiata
erant3]
i
i

m S EFTEM EXTREMIS VERBIS CHRISTI.

66p

erant 3 figrent ur. Concludit tandem : Ergo acetum bL

bitur 3 hoc efl3 Vitium corrupta per Adam immertalitatis
aboletur in clamo , Vt de corpore abfoiueretur humano.
Hic ipfe cseeftis Mediis, in cuius eloginm addit
deindc Ecclefiafticus : Ad agnitionem hominum yirtus
illorum ,

dedit hommibus fcientiam Altijfimus 3 bono-

rari m mirabilibm fuis. In his curans mitigabtt dolorem,

& nmguentarius faciei pigmenta fuauitatis 3 (jifr ^vnfilo
nes confictet fanitatis3

non confummabuntur opera eius.

Deus in mirabilibus fuis honoratur , em aeger facrum accipit Viaticum, in quo memoriamfecit mirabiItum fuorum mifericors ] miferator Dominus , efcam dedit timentibus fe. Tunc agit vnguentarium ad mitigandum temperandumque dolorem, cum vtitur ex
trema Vnctione, in qua pigmenta fuauitatis & fanitatis continentur , quemadmodum eap.5. feribitlacobus Apoftolus : fnfirmatur qu in uobis ? Inducat
Trefbyteros Ecclefia 3

orenT fuper eum 3 vngentes eum

oleo in nomine Domini 3 1 oratio fidei faluabtt mfirmum,

& aUeuiabit eum Dominus, f%) fi in peccat fit3 remitti
tur ei. Poft quid aliud fperare debebamus, nifi
quod diceret Ecclefiafticus cum H r i s , Confummatum e ? & tarnen ait , Et non confummabuntur
opera eius.

...

'

...

Dei perfecta font opera, & donee viuat inflrmus,

Pppp 5

" a<H

6-JO SACRI SANCTVARII APPENDIX

aderit Temper Medicus , aderit Christvs, cuius
prxintiam recolentes dicimus in anima? commen-*
datione : Liberet te cruciatu Christvs , qui pro tt
trucifixus e. Liberet te ab aterna morte Christvs,
qui fro te mori dignatus eH. Conituat te Christvs
Filius Dei viui intra paradi fui femper amana virentia,
($r inter oues fuas verus tile paflor agnofcat. lile ab omni
bus peccatis tuts te abfoluat 3 atque ad dexteram fuam in
electorum te forte conituat. Redemptorem tuum facie ad
faciem videos, prxfens femper affiftens manifefliffimam
beatis oculis ajuicias njeritatem. Conflit uttu igitur inter
agmina beatorum, contemplationis diuina dulcedine potio
ns in fcula feculorum. Amen,

ORACVLVM

VII.

Regis glorioi languentis Cmorientis.

Lucae 13, 46.
Et damans voce magna esvs ait : Vater , in
tuas commendoiritum . Et h&c
dicens , expirawt.
ctmmm. TT^Orma obitus Christt. forma eft exitus noftri.
da!it uni*
...
m*.
X. Commendat Christvs ipiritum ilium ami
no Patri, &, vt ait Ambrofius lib.io. in Luc. cap.jj.
bene

DE SEPTEM EXTREMIS VERBIS CHRISTI.

6yt

bene commendatur fyiritus quifieruatur. Quod enim com~

mendatur3 vtique non amittitur. Hoc diBo tradidit >tritum. Et bene tradidit, quia non inuitus amit. Denique
Matthus Ait, Emifit fyiritum. ^uodenim emittitur3yo-Mmh.i7,
luntarium e $ quod' amittitur3 necejfarium. Dignus ani-5"
marum locus manus eft Dei -.Juorum anima in manus?.hu
Dei funt 3 & non tanget illos. tormentum mortis. Commendetur ergo fpiritus in manibus Patris fummi,
in cuius manibus feruandus eft. Qui fie traditur,
non amittitur, fed emittitur, & Ptre diuino recipitur. Summum hoc oraculum eft, in Christo, &s
cum Christo mori. Beati mortui qui in Domino mo- Apoc.14,
riunturs opera enim illorum fequuntur illos. Pulchra 4
ma: commendatio , quae non illa fob , fed operibus
etiam Chriftianis comitata & afbeiata comparer,
ficut & i. Petri cap. 4. praecipitur : fraque ft) hi 3 qui
patiuntur fecundm voluntatem Dei3 fideli creatori com-,
mendent animas fuas in benefacl. Chri.stvs prius
opus fuum confummauit , dein fpiritum fuum of
fert & tradit aeterno Patri.
Communem morientium caufam agit hoc loco
Christvs, quandoquidem non folm fpiritum
fuum , fed etiam animas, pie obeuntium Chriftianorum Patri fuo commendat. Sic expendit Iuftinianus deTriumphali agone Christi cap.2.0. extrema
i ;

haec

7r

S AC RI S ANCTV AR APPENDIX

hxc verba : Spiritum vtique meum m mantts tuas camfnendo, non tantm quemgero vt homo, fed quem vt me
diator ffl redemptor acquifiui mihi. Meum plan dixerint
membra mea 3 Bcclefiam meam 3 tonfam 3 quam patiendo
\f>ro illa meam fado. Hune fj>iritum meum nuncupo, quia
adbarendo mihi vnus >iritus fit 3 & ynum. Qui
adhasret Christo , & vnus fpiritns cum eo eft, ratum habens quod r i s t v s in cruce fecit, fpiritum fuum in manus Patris commender. Credere
namque debemus 3 ve ait Cyrillus lib.ii. in Ioannem
cap. 35. cum corporibm fancJorum anima abierint, tarnquam in manu charijmi Patris commendari : vt peccatorum anima ad immenfi cruciatus locum 3 id e3 ad in
feros deferri, itinere hoc nobis Christo primm parato3 fed in manus potis Patr euolare. Tradtdit enim
animam fuam manibus Genitoris 3 vt ab ia3 $ per iam3
jcjo initio3 certam huius rei Jj>em habeamus, firmtter credentes in manibus Dei nospo mortem futuros3 vitamque
multo meliorem, ac perpetuo cum Christo vic7uros:ideo
Pbil;i,t). enim Paulus defiderauit diffolui, & ejfe cum Christo.
Hace fola con fideratio quanti referai, vt excitetur
homo in extremo illo confliu , quo exhalare fpiritum debeat , fatis conftat ex iis quae de fratre fuo
Gerardo memorat S.Bernardus Serm.2.6. fuper Cantica: Accitm fum ego ad id miracuU3 videre exultantem in
morte

DE SEPTEM EXTREMIS VERBIS CHRISTI.

morte hominem, ] nfidtantem morti, Vbi e mors Vtc7o-t.cot.if.
ritt tua? vbi e mors imulus tuus ? Iam an endo moritur19'
homo , meriendo . Canebat itaque Gerardus:
te Domine fyeraui, non confundir in aternum. & profecutus eft Pfalmum , donee ad ilia verba veniret :
In manus tuas Domine commendo ^iritum meum. Tunc
temporis acceifit ad Gerardura Bernardus. Cum ergo,
inquit, fuperuenijfem, ft)extrema iam Pfalmi, me audiente3 clara voce complejfet, fitfj>iciens in calum ait : Pater in
manus tuas commendo )iritum meum, repetens eumdemfermonem, acfrequenter ingeminans ait: Pater, Pater,
conuerfits ad me3 exlnlarata quidem facie3 quanta, inquit,
dignatio Dei3 pat rem hominum ejfe ? quanta hominum glo
ria, Dei filios ejfe <y heredes ? nam filij, & heredes.
Ha?c de Cm ce, hxc de Paticntia, hace de Oraculis |
glorioii Regis Crueifixorum & Cruciferorum, quo
rum apparent imagines in SanctuarioCruci &c Pa
tientin facro, quae variis picturis exhibetur & exprimitur. Sic omnis faber fgJarchiteSus, qui tamquiu&.t,
diem trangit, qui culpyt gnacula fculptilia , (jr ajfidui-] '
tas eins varit , cor [mm dabvt in fimilitudinem
piEura, & vigiliafita perficiet opus. Congru it hoc lo
co , quod aflerit Apollonius apud Cefarium lib. de
Diueris vifionib.cap.13 . Puto quodfiulptores ft)pinto
res facrarum imagmum altquod fyectale premium ex hoc
;--:':

Qqqq

jpJ'

6j4

SACRI S ANCTVARII APPENDIX.

percipiant. Cu i Caefarius : De hoc dubitare non debes3

tarnen magis fit deuotio quam auaritxa merced in caufit.
Confirmt exemple Monachus quidam ante paueosannos mortuus e. erat autem piSlor bonus3 ffi Ordini noro.
tarn deuotus 3 vt grat 3 expens tantm reeeptis 3 in diuerfis domibm ad diuerfa altaria miri decoris crueifixos
depingeret : nam omnes crueifixos ipfe panefecit} nullas
nobis requirens expenfas. Volens fuo effigiatori oBendere
fummus ilie Crucifixus, ad cuius imaginem omnes fablifumus 3 quam fibi labor ille fanSifmus placer et3 in Parafeue\ die filmt in qua pajfio >ecialiter repr&fentatur3
non fine multorum admiratione de hoc mundo ajfumere dignatus est. quafi diceret Dominus : jhtia circa meam pa
fionem mente ?* corpore deuote femper laborai3 de illa *
gitando 3 tamque per picluras ali exhibendo ecce in die
mea paffionis te de labore ad requiem ajfumo3 in qua tarn
non mentaliter, W per pifturas3 fed facie ad faciem me
contempler.
S. Bonauentura in Hymno S. Cruris:
Totum fit 3 quod ego dixi3
Ad honorem Crucifixia
tAd laudem gloriams
Vt meorum peccatorum
Gloriofus Rex dorum

'..

Mihi dornt veniam. Amen.

V"

INDEX

7J
INDEX SVMMARIVS.ETPOSTVMYS,
LAVDABILIS
NOVI

VIT.fi

ET

MORTIS

DAVIDIS,

SECVNDVM ARTEM DESIGNATAM

VIVENTIS

ET

MORIENTIS.

V m facras excipercm Confeffiones Excel- c*uf* fr

ru comfo"
lentiffimi Domini D. Francisci vbfiu mm
M N a D a, Marchionis A Y t N , to- Im^uitius Belgij &c Burgundia: Gubernatoris ; iuxta bHSpium eius afte&um in Dauidcm , ceniui, pro meo in tantum viru m obfequio & fimul officio, dcfcribendum
depingendum, qualis efle deberet is , qui Dauid eTe Chriftianus vellet. Hic copus, hic finis icri Oratorij Sc Sanuarij : quibus fuperaddi funt imagines , quas piiifim
ille colebat j vt in Expeditionibus Flandricis , vbi delubra
non effent, effet tarnen aliquod a:dium fcrarum fupplementum , nimirum Oratorium & Sancbarium.
Nouus profe& Dauid erat infignis Marchio,cui adhuc
tenello dicere aliquando licuit : Domine, quia ego ferutts Pfal.i i 5,
turn: ego ferutu tuus, ejrfilius tua. Tenellus adhuc
,puer collocatus eft in montis Serrati sede Regina:

0
facra , vt fub vmbra tanca: Matris degeret , &C .
Hc edocbis Chriftian viuere : vbi & fancbis Patriarcha
I G N at i v s didicit tam fe quam alios excolere , &C fpiritater exercere , in earn omnino formam, quam ipfa facrata
j-

-y

Virgo

N<><x>/r.
"!d " ".**'
anna

JtM*'

676
Virgo feruauit dum viueret. Confirmatur hoc ipfum diuina reuelatione, cuius mcminit R- P. Ludouicus de Puen
tes in Vita venerabilis P. Balthafaris Aluarez cap. 43. .1. &C
quam verifimam Sc certifimam efe affirmt .

Nomine

jgitur genitricis Dei Mari^ Angelus Gabriel miflus ad

quamdam virginem fpiritaliaS.lGNATii facientem Exercitia, virgini retulit : Signifieat tibi Regina nora fe fuiflLj
fjr ee tamenant patro nam ejr fundatricem illorum jpiritalium Societatis Exercitiorum ; fe iuuijj ac docuik_j
S.Ignativm , vt ita fieret; ideo^ hoc nomine initium fc_j
dedijfe huic operi : into ejrfi toto vita [ tempore inJniiU httiufmodi Exercitijs fuijfe occupatam . Hace eadem.
virgo principium dedit facro Oratorio, in cuius 1. Parte
prxdita cognitione Creatoris fui in eadem alumnum fuum
inftituit , & ad ilii forma m compofuit in ieterni Patris re
cognition,& in Chrimana fuimetipfius imitatione.
Compofuit fe ipfe Chriftianus Marine alumnus ad
uid in f*
*
.
crit fu pnitentiam in i.Part. Oratorij, in qua nouus Dauid recifa.

tauit feptem Pfalmos pnitentia: , prairtim quinquagefimum , OWiferere mei Dem , quatuor partibus Sacramenti
Confeffionis refpondentem ,& non paru m ibi placentem.
Quoties magna negotia aggrediebatur , toties fer confitcbatur. Et vix viuis abierat Serenifima InfansEfabetha,
cm cadem hora, S quidem antelucana, confefus eft ; vt,
faulis aufpiciis,totius Belgij gubernationem inchoaret.

Tunc maxime erat follicitus de puritate confcientiac,cm

*nt com' e^et ^crarn Syruxin aeeepturus. Hic purus,hic corde munmmionij. dus fuit,quem Virgines fuis infignibus ornata: ac decoratas
3.P3J*.

77
3-Part. Oratorij introduxerunt ad fumendam Euchariftiam: in cuius communicatione ita pius erat, vt fe intuentes excitaret ad deuotionem: & quidem vique ad lacrymas
excitauit, cum morti iam propinquus fantum accepit Via
ticum, non in lefto iacens aut iedens , fed totus procurabens in genua, & (e in terram profternens. Magnum pietatis &cultus erga veneranda myfteria argumentum, quod
impedir non potuit tnta vis & grauitas argritudinis.
Qud fi 3.Par. Oratorij acceifit Appendixen qua regium *cor Dauidis appoiltum & appenfum cftjillud puta Dauidici ditufctrdt
Marchionis fuilTe: qui ciim viuus adhuc eTet,S fuo ordine r,gi*'
lcgeret Pfalmos omnes, fuit vltimus, in quo defijt, Pial. jz.
uam bonus ifraelDeus his, qui recto funt corder! cuius
verba extrema funt,5: fuerunt noftri Dauidis : htid enim
mihi e in calo ?ra te quid volui fuper terram ? Defecit
caro mea, & cor meum : Deus cordis mei , ejr pars Deut
in Aternum.
Huiustanti viri gratia compofitum eftSan&uarium facre noumd*.
Crucis Sc patientiae, perferendis &: leuandis laboribus vita: tiw & mi mortis accommodatum.Indigebat hocleuamine nouus %
Dauid, Heros gratiifimus Deo,Regi,& toti Flandrias: fummos quippe labores paTus eft, magnos tam domi qum foris hoftes habuit, cum turbulentis temporibus Prouincias
acciperet gubernandas. Singulari fu prudencia atque paticntia omnem patriam compofuit & pacauit ; magnaq; virtute animi hoftes debellauit, varia ac diucrfa loca reccpit,
cum iam inblentes rebelles fpe fu omnia deuoraflent.
Acceptas igitur fidles Prouincias pacatiores & auhores
"I*

tradidit

tradidit Sereniffimo FERDiNANDO,fub cuius regiis S fortunatis auipiciis inclytus Gubemator cotius exercitus an
no ijy. de Hollandia& Gallia non vnam vno anno, fed
multas imul victorias reportauit. Cm effet tantus triumphator, poft captam munitionem Schenckianam,in caftris
. iuxta Gog fpatio feptem dierum fummum fui defiderium
fefici'er^ relinquens , Dauidis inftar , ingreftus eft vniuere carnis
ekens.
viatn. Sic erat in fatis difpofitis &C ordinatis beneplcito diuino ; cui conformatus more alterius Machabaei dicere vii.Mach.3, uens folebat : Sicutfiuerit voluntas in calo, fiefiat. & iam
Matth.*, moriens repetebat : Fiat voluntas tua,ficut in calo, ejr in
i0'
terra. Ingreftus fie eft in San&uarium Dei,cui ver dicere
licuit, & dixit extremo illo Pilmo yi. Labor efi ante mz_j,
donee intrem in Sanktuarium Dei. & addidit : Tenuifii manum dexteram meam, ejr in volntate tua deduxii me, ejr
cum gloria fiujcepifii wc. Cum gloria uceptus eft, ficuc
alter Rex Dauid: quandoquidem ante ipfum nullus armorum Gubernator in Belgio manens,glorios migrauit;olus
nofterMarchioAyton je gloriofus triumphator viuis abiit.
2(otus vbique Heros, Atoni UWarchio, magnus
FranciscvSj David moribus alter erat.
Hic v'tcit Gallos, Hoandos atque Suecos,
Rexit ejr hie Belgas , duxfe paterfcfuit.

Arbiter iffie Status, felix Generalis in armis,

ViEior apud Belgas fiolus ejr vnus obit.
Phoenix ejr felix * caHris aftra fiubiuit .
Hie erit ejr Phoenix, cm rediuiuus erit.

INDEX

INDEX

ARGVMNTORVM

SACRI

SANCTVARIL

E SympathU Christi Crmifixi Crucifixorum

$> Cruciferorum:' I. & II. Parte.
* facra Communione &> VUtico. I. & 1 1. Parte.
4)e Uboribus

morbis. I. & II. Parte.

De extremis verbis morientium. 1. 1 1. & III. Parte.

& de vltim verbis Christi, in Appendice Sanctuarij.
De atibus rvirgmitatis , matrimontj & viduitAtis,
III. Parte.
De Sympathia beata Mariae , & CrucifixArum femnarum. ibid.
ExplicAtio OrAtionis Salue Regina , in UborAn
num grotAtJtium. III. Parte.
De coronis 3 &> corollis Crucifixorum & Cruciferorum.
I. II. & III. .

Q/qqq

: \
1
I
r

RE

M EM ORT ,, ~i
i

ADelhardi Abbatis morien

tis extrema verba.
1 32
-Agathe morientis extrema ver
ba.
.,'*" 610
S Agnecis morientis extrema vecba.
610
S. Agrcola crucifixio.
179
eius fympathia cum Chrifto.
180.
: .'.
crux timoris Domini.
ibid.
~ crux xgrotantis.; *
181
leuamen laborantis & xgro
tantis.
t .
18 j
" gloriofum opus & corona. 184
Alberti Auftriaci Belgarum Prin
ciple, piecas ante mortem. 544
S.AIexandri crucifixio.
107
eius fympathia cum Chrifto.
ibid.
' crux euifcerationis.
10S
crux xgrotantis.
.
209
leuamen laborantis & acgrotanris.
no
gloriofum opus & corona.
211
Alphonli Caftrij crucifixio. 457
eius fympathia cum Chrilto.
tbtd.
crux SociorumlEsv.
458
crux xgrotantis. (
459

leuamen laborantis & xgro

tantis.
460
gloriofum opus & corona. 46 1
S. Am broli j morientis extrema
verba.
241.607
S.Andrex crucifixio qualis. 27
eius fympathia cum Chrifto.
ibid.
ernx voluntaria: fui ipfius oblationis.
28
crux xgrotantis.
ibid.
j
in ftruro entura artis ben raoriendi.
ibid.
excitado xgrotantis.
29
leuamen laborantis & xgro
tantis.
30
gloriofum opus & corona, 31
Annx de Iesv patientia Angula
ris.
5i
Anna de Iesv & Anna de S. Bar
tholome dignx filix S.Terefx.
574-575
, S. Antonij morientis extrema ver
ba.
374. 384.
Antonini Florentini morientis
extrema verba.
232
S. A pollonij crucifixio.
503
eius fympathia cum Chrifto.
ibid.
crux perpetui laboris.
304
crux xgrotantis.
305
leuamen laborantis & xgrotan-

R R R V;M.
eius opus gloriofum.
48
aureola fpoliacionis tniuftx.
ibid,
S.Bafihfci crucifixio.
413
eius fympachia cum Chrifto.
.
crux mundanx conu pifcencix.
414
cruxxgrotantium.
416
leuamen laborancis & xgrotancis.
417.
gloriofum opus & corona. 418
eius moriencis excrema verba.
143
Beatorum Iaponenfium crucifi
xio.
439
eorum fympachia cum Chri
fto.
440
crux circumcilionis fpiricualis.
ibid. 441 .
crux xgrocancium.
- ibid.
leuamen laborancis & xgrorancis.
44.2,-443
gloriofum opus & corona. 44 3
S .Bndicte, virginis crucifixio.
579
eius. fympachia cum B. Ma
ria. .
ibid.
crux ftams virginalis.
580
fpeculum humanx infirmiratis & paciencix.
582
extrema verba moriencis. 583
leuamen columbx gementis.
.
ibid.
S. Blandinas virginis crucifixio.

tantis.
.
306
gloriofum opus & corona. $07
SAftcri) crucihxio.
369
eius fympachia cum Chrifto.
ibid.
crux fraterpitaris religiofx. 370
crux xgrotantium,
371
leuamen laborancis & xgrotancis.
371
glorioi um opus & corona. 373
S Aitij Epilcopi crucihxio.
97
eius fympachia cum Chrifto.
crux amoris.
98
crux grocancis.
100
leuamen laborancis & xgrotancis.
J 01
gloriofum opus & corona. 103
Aureola amoris. .
104
mortalitatis.
86
mortificationis.
94
nauigacionis mundana:.
131
. cientix Sanftorum.
. 66
lcandala tollentis ex ie.
113
triumphantis in cruce Sc leo.
zeli diuini. in. Vide Laureola.
S.Auftreberthas virginis morientii extrema verba.
104

S.T> Artholomxi crucifixio. 43

J3 eius fympathia cum Chrifto. . ,
,. ibid.
crux iniuftt tribunalis.
44
crux xgroramis. .
4$
. leuamen laborancis & xgrotantis.
47

eius fympachia cum B.Maibid.

I'N D E X RERVM.
eius feptem verba extrema.
crux ftatus virgimtatis.
556
643. &ftqq.
fpeculum S. Blandina; virginis.
eius
morientis confliftus. 654.
SS7
655.656.657
eius etiara pro Matre & CAiliopij crucifixio.
539
ne follicitudo.
658.659.
660.661
eius fympathia cum lan
& confummario. 667.668.
ds Maria.
540
crux chars ptolis amiffic. ibid.
669
Clane virginis morientis extrema

verba.
550
moneaos extrema verba. 418.
S.Claudij crucifixio.
369
436
eius fympathia cum Chrifto.
Carilephi moriencis extrema ver
ibid.
ba.
346.391
crux fraternitatis religiofs. 370
S.Carpophori crucifixio.
349
crux sgrotantium.
371
Clus cum Chrifto fympathia.
leuamen
laborantis
Sc
sgro
ibid.
J
tantis.
372
crux curands anime
350
gloriofum opus & corona. 373
crux sgrotantium .
352.
S. le mentis Epifcopi Sc focioleuamen laborancis & sgro
rum crucifixio.
117
tantis.
354
eoramdem cum Chrifto fym
gloriofum opus & corona. 355
pathia.
118
Chriftophori innocentis crucifi
xio.
517
crux zcU animarum.
ibid.
crux xgrotandu m.
119
eius fympathia cum Chrifto.
leuamen laborantis Sc sgro
ibid.
tantis.
i zo
crux Chriftum ferentis. 519
gloriofum
opus
&
corona.
1I
crux sgrotantis.
520
413
Chriftus gloriofus Rex crucifi- S.Cleonici crucifixio.
eius fympathia cum Chrifto.
xus.
7
ibid.
crux eius, crux obediential. 8
crux mundans concupifcencrux sgrotantis.
ibid.
tis.
414
in ft rum ent urn ben viuendi C
crux sgrotantium.
416
moriendi.
ibid.
leuamen laborantis Sc sgro
excitatio sgrotantis.
9
tantis.
417
leuamen laborantis Sc sgro
gloriofum opus Sc corona.
tantis.
1 0.1 1
ci tota crux incubuit.
1}
Com

I N DE X
Commendatio animas morentis.
670.671.67.
Confeffio & orado red difpoount ad mortem.
649.650.
651.65i.65j
S. Coima: crucixio.
1 89
dus fympathia cum Chrifto.
ibid.
crux obcquij exhibiti ingratis.
190
crux xgrotantium.
19 1
leuamen laborantis & xgrotancis.
192
gloriofum opus & corona. 1 9 3
Crucifixorum corona aurca &c
aureola.

11
Cruets opus gloriofum.
2j
Crux xgrotantium. 8.20.19.37.
55.63.7 3.83.91. 100.1 1 0.1 19.
128. 129. 1 38. 164. 173. 181.
191. 200. 209. 217. 228. 229.
238. 248.257. 265. 273. 281.
289. 297.305. 313.323. 333343.352.361.371.380.389.
397.405.416.426.433.441.
450- 4- 4<58. 477- 487- 4&S
495.504. 511.512. 520.
Crux afflictorum vndique. 322
amoris.
98
anim curandx.
350
attentionis fanda;.
396
calumnias. .
162.163
can dori s vitx.
280
capitis regentis amiffi .
216
Cnrittum fcrentis. ' 519
circumcifionis fpiritualis.440.
.44.
concupifcentixmundanx.424

R E R V M.
Crux con ftant ix magnx. 2 3 6.1 37
corporis.
494
culturx Sanorum.
342
cuftodix Decalogi.
404
euifcerationis.
io
feftinantium ad aftra.
360 ;
fraternitatis religiofx.
370
fruitionis xternicatis dilarx.
624
' furorem humanum patientis.
43
habitus pram.
1 264
hxreticos fcrentis.
467
hominis patientis.
388
hominis religioi.
33
humiliationis faneca. 18.19
ignobilitatis.
414
impietatis aliena:.
< 272
incentoris malorum.
296
innocentix.
502
iuititix.
288
laboris perpetui.
304
militia; Chriftianx.
226
morbi pro meritis acceptati.
mortalitatis humanx.
82
mortificationis.
90
natiuitatis humanx.
449
obdurationis ahenx.
36
obedientix.
8
blequij in gratis exhibiti. 190
orationis.
510.511
patientis triumphantis. x 36
prolis amiilx.
540.541
regiminis Ecclefix.
7X
repula? datx.
476
refurredionis myfticx. 486
faluauonis animx.
156
Cru

I N D E X
Crux fcandali vuandi . 1 08. 1 09
identic Sanctorum.
61
fene&utis.
54
fermentis Chriftianae.
171
feruicutisiniqua:.
312
Sociorum i e s y.
458
ftatus coniugalis.
614
ftatus virginal is. 548.5 56. 564.
571.580,589.596.604
fupplicij acccptati.
ift
fuipenfionis animt.
379
timoris Domini.
1 80
tranfitus muodani. 116.117
tribunalis iniufti.
44
viduitatis.
614
vita; humanar,
246
voluntaria: lui iphus oblationis.
28
voluptads terrena?.
198
zcli animarum.
118

(S.TTX Amiani crucifixio. 189

1 X~J eius fympathia cum
Chrifto.
tbid.
crux obfequij ingratis exhibid.
190
ceux xgrotancium.
19 1
leuamen. laborantis Sc a*grotantis.
192
gloriofm opus Sc corona. 193
SS. Decern Martyrum crucifixio.
I

RE R YM.
tantis.
407
gloriofm opus Sc corona. 408
Diadema coniugij.
619
viduitatis.
632
SS. Diomedis &fociorum cruci
fixio.
, 377
corum fympathia cum Chrifto.
378
crux fufpcnfionis animt. 379
crux atgrotantium.
380
leuamen laborantis Sc atgrotanris.
... 1 r
$82
gloriofm opus Sc corona. ibid.
S.Dionyfij crucifixio.
61
eius fympathia cum Chrifto.
ibid.
crux fcicntixSanc~torum. 61
crux zgrotans.
6}
leuamen laborantis & aegrotantis.
65
gloriofm opus & corona. ibid.
Dtfcipulorum Petri Sc Pauli cru
cifixio.
161
eorum fympathia cum Chri
fto.
Und.
crux calumnian
1 62. 1 6 ;
crux sgrorantintn.
164
leuamen laborantis Sc segro, i > tantis.
166
gloriofm opus & corona. 167
Dtmftani Archiepifcopi mori en
ds extrema verba.
462

40}.
corum fy m pathia cum bri
llo.
.. ibid. IS TE Lifabetha virg , myftica
A-j Wilgephoms.
591
crux cuftodis Decalogi. 404
rux atgrotanrium.
405
eius moriens extrema verba.
lcuamen laborantis & atgroEpipodij

INDEX
Epipodij martyris moricntis ex
trema verba.
203.260.i68
Euchariftia leuamen aegrotantis
& Viaticum.
22
Eugendi Abbatis moricntis extre
ma verba.
86
Eugenij Abbatis morientis extre
ma verba.
194
S Eulalix crucifixio.
563
eius fympathia cum . Ma
ria.
564
crux ftatus virginalis.
ibid.
fpeculum humanxiufitmitatis
& patientix.
j66
leuamen colbx gementis. 5 67
S.Eutropij crucifixio.
423
aus fympathia cum Chrifto.
ibid.
crux mundanx concupifcenrix.
424
. crux xgrotantium.
426
leuamen laborantis & xgrotantis.
427
gloriofum opus Sc corona. 428
Exercitus decern millium cruci
fixio.
245
eorum cum Chrifto fympa
thia.
ibid.
crux vita: humana:.
246
crux xgrotantium.
48
leuamen laborantis & xgrotantis.
250
gloriofum opus & corona. 25 1

R E R V M.
crux iuftitiar.
28S
crux xgrotantis.
289
leuamen laborantis & aegrorantis.
29 1
gloriofum opus Sc corona.W.
S.Febronix crucifixio.
547
eius fympathia cum B. Ma
ria.
548
crux ibuus virginalis.
ibid,
fpeculum virginale Febronix.
549
Fulgentij Rufpenfis morientis ex
trema verba.
308.567
G

G Alii Epifcopi Auernorum

morientis extrema verba.
444
S.Gemelli crucifixio.
187
cius fympathia cum Chrifto.
ibid.
crux hominis patientis.
38S
crux xgrotantis.
389
leuamen laborantis & xgro
tantis.
391
gloriofum opus Se corona. /W.
Gochardi morientis extrema ver
ba.
365
S.Gudilix crucifixio.
635
eius fympathia cum Chrifto.
67 j
crux fplendida mortis iuftorum.
637
Guilielmipueri crucifixio. 493
F
cius fy mpathia cum Chrifto.
S-TCAufti crucifixio.
287
ibid.
XT eius fympathia cumChricrux corporis.
494;
fto.
ibid. ;
cux xgrotantis. ,
495
Rrrr
le-

R E R V M.
Ifabcllx Clara; Eugenia! Hifpaniarum Infantis pietas ante
mortem.
544
H
S.Iulia: virginis crucifixio. 571
eius fympathia cum B.Ma
H Eruli martyris morientis ex- '
ria.
J7V
trema verba.
47 t
crux ftatus virginalis.
ibid.
S.Hilarionis morientis extrema
fpeculum human infirm i taverba.
1 86
tis &patientia:.
573
S. Hiorami crucifixio.
447
extrema
verba
morientis.
574
cius fympathia cum Chrifto.
leuamen
columba:
gementis.
448
crux natiuitatis humans. 449
575
crux grotantis.
450 S.Iuliaui morientis extrema ver
leuamen laborantis & aegroba.
176
tantis.
451
gloriofum opus & coronn.itd.
LAtronis boni crucifixio. 1 5 1
eius fympathia cum Chri
Hugonis pueri crucifixio.
501
fto.
ibid.
eius fympathia cum Imito.
crux
acccptati
fupplicij.
15z
.
crux morbi pro mcritis accecrux innocentise.
501
ptati.
153
crux aegrotantis.
504
leuamen laborantis & asgroleuamen laborantis & a:grotantis.
155
tantis.
506
gloriofum opus & corona. 156
Humiliationis corona aurea. 2 5
extrema verba morientis. 157
ciulem aureola.
14
Laumari Abbatis morientis ex
trema verba.
114
Laitrentijluftiniani
morienrisexSS. TNcognitom crucifixio.41 3
rrema verba. 50.284.356.410.
JL orurn fympathia cum
678

Chrifto.
tbid.
crux ignobilitatis.
414 Laureola afiiictionis omnmoda:.
328
crux aegrotantium.
416
attentionis.
400
leuamen laborantis & acgrocalumnia:
tolerara:.
167
tanris.
417
candoris vita:.
284
gloriofum opus & corona. 418
circumeifionis fpiritalis. 444
Ioannis Aragonum Regis mo
concupifeentiae dmete. 42S
rientis extrema verba.
639
LauINDEX
leuamen laborantis & a:grotantis.
497

INDEX
RERVM.
Laureola confiant ix.
241
gloriofum opus Sc corona. 3 5 5
criminationis toleratx.
300 S . Liberati Abbatis 8c ibeiorum
cultura: Sanctorum.
346
crueifixio.
125
DecaLogi.
409
.eorum fympathia cum Chri
feftinantiumadaftra.
365
fto.
tbid.
furoris deuititi.
436
crux tranfitus mundani. 126.
ignobilitatis.
419
ingratitudinis toleratx.
1 94
crux xgrotantium. 128.129
leuamen laborantis Sc xgrohabirus praui deuiti.
268
hxrefeos oppugnatx.
47 1
tantis.
1 30
gloriofum opus Sc corona. ibid.
humanitatis vi&x.
453
iuftitix.
29 z
laboris pcrpctui.
308 Longini morientis extrema ver
martyri) incruenti.
514
ba.
48 1
militix Chriftianx.
231 5. Lucelliani crueifixio.
263
eius fymparhia cum Chrifto.
mores prauos aliorurn fuftinentis.
276
ibid.
mortis oblatx.
251
ctux praui habitus.
264
patientis.
392
crux xgrotantis.
265
leuamen laborantis & xgro
pudoris vi&i.
212
repula:.
481
tantis.
267
gloriofum opus & corona.ibid.
faluiis animx.
260.356
feruitutis iniqux toleratx. 3 1 8 S. Lycarionis crueifixio.
255
eius fympathia cum Chrifto.
fociomm Iesv.
462
fupplicij tolerati.
1 57
ibid.
timoris.
185
crux faluationis animx. 256
victorix gloriofx.
337
crux xgrorantis.
257
leuamen laborantis Sc xgro
voluptatis viebe.
203
Leocadia, myflica Eulalia. 566
rantis.
258
gloriofum opus & corona. 260
S.Leonis raartyris morientis ex
trema verba.
168.212
M
S.Leontij crueifixio.
349
cius cum Chrifto fympathia. S. AyfAcarij Patriarchs cru.
iVX eifixio.
81
crux curandx animx^
350
cius fympathia cum Chrifto.
crux xgrotantium.
352
tbtd.
leuamen laborantis Sc sgrocrux mortalitatis human. 82
tantis.
354
crux xgrotantis.
83
Rrrt 2
lc

INDEX
leuamen laborantis & xgrotaniis.
8j
gloriofum opus & corona./
Magdalena vidua: & fociarum
crueifixio.
625
crux vidai tat is & dilatx fruitionis.
<>4
fpeculum hum aux patientix.
616
leuamen columba; gementis.
629
gloriofum opus & corona viduitatis.
631
SS. Marci Sc Marciani & fociomm crueifixio.
23$
corum fympathia cum Chri
fto.
thid.
crux magna: conftantix. 236.
137
crux xgrotantiurn.
238
leuamen laborancis Sc xgrotantis.
239
gloriofum opus & corona. 240
S.Marix crueifixio corhpaflionis.
eft macer morientium. 662.
663
S. Maiini crueifixio.
43 1
eius cum Chrifto fympathia.
431
crux pacientis humanuni furo
re m .
ibid.
crux xgrotantis.
433
leuamen laborancis Sc xgro
tantis.
435
gloriofum opus & corona. 436
SS. Marths Sc Maris crueifixio-

R E R V M.
carum fympathia cum B.Virgine.
596
crux ftatus virginalis.
%bid.
fpeculum humana: infirmitaris.
598
leuamen columba; gementis.
S . Martini morientis extrema ver
ba.
122.328.599.629
S. Maurx crueifixio.
61 3
crux flatus coniugalis.
614
fpeculum humanx infirmitatis.
61 j
leuamen columba gementis.
617
gloriofum opus Sc corona. 618
N
S.'^TEonis crueifixio.
369
UN eius fympathia cum
Chrifto.
tbid.
crux fraternitatis religiofx. 370
crux xgrotantium.
371
leuamen laborantis Sc xgro
tantis.
372
gloriofum opus & corona. 373
S.Neftoris Epiicopi crueifixio. b'9
eius fympathia cum Chrifto.
.
crux mortificationis.
90
crux xgrotantis.
91
leuamen laborantis Sc xgro
tantis.
93
gloriofum opus & corona, ibid.
extrema verba morientis. 94
S. Nicolai Tolencinaci* morientis
extrema verba.
3*

INDEX

Bedien t \x mcrccs.
!
Orario & confcffio tit difponunt ad mortem. 649.6 jo.
651.652.65}
P
S.T)Aphnutij Abbatis crucifiJL
xio.
135
eius fympathia cum Chrifto.
ibid.
crux patientix triumphtis.156
excitatio laborantis.
1 37
crux xgrotantis.
138
leuamen laborantis & xgrotantis.
1 39
gloriofum opus & corona. 141
S. Patrocli mai ty ls morientis cxtrema verba.
291
S. Pauli morientis extrema verba.
67
Pauli morientis extrema verba.
276
S. Petri crucifixio qualis.
17
crux fanx humiliations. 18.
19
crux xgrotantis.

intrumeotum artis ben moriendi.

tbid.
excitatio xgrotantis.
21
leuamen laborantis & xgro*
tantis.
22
cius morientis extrema verba.
14
S. Petri alfam i crucifixio. 331
eius fympathia cum Chullo.
ibid.

R E R V M.
eux hominis religioi.
332
crux xgrotantis.
333
. leuamen laborantis & xgro
tantis.
.
335
gloriofum opus & corona. 336
S.Pctri Damafceni crucifixio, 1 07
eius fympathia cum Chrifto.
108
crux fcandali vitandi. ibid.109
crux xgrotantis.
no
leuamen laborantis & xgro
tantis.
in
gloriofum opus & corona. 111
Petri Hclcij crucifixio.
475
eius fympathia cum Chrifto.
476
crux datx repulfx.
ibid.
crux xgrotantis.
477
leuamen laborantis & xgrotantis.
479
gloriofum opus & corona. 480
S.Philemonis crucifixio.
395
cius fympathia cum Chrifto.
ibid.
crux fan&x attentionis. 396
crux xgrotantis.
397
leuamen laborantis & xgro
tantis.
399
gloriofum opus & corona. 400
S. Philippi crucifixio.
35
eius fympathia cum Chrifto.
ibid..
eius crux obdurationis alienx.
crux xgrotantis.
ibid. 37
leuamen laborantis & xgro
tantis.
38
cius opus gloriofum.
39
Rrn~? -S,Pio

IN D EX _R E R V M.
crux ferentis herticos. 467
S. Pionij Prcibytcri crucifixio.
crux aegrotantis.
468
295
leuamen laborantis & xgroeius fympathia cum Chrifto.
tantis.

470
ibid.
gloriofurn opus & corona. 47 1
. crux incentoris malorum. 296
cruxgrotantis.
297 Sacra hoftia leuamen crucis &
paffionis.
521.522
leuamen laborantis & xgrotarim.
298 SS. Scillitanorum crucifixio. 321
eorum fympathia cum Chri[ gloriofurn opus Sc corona. 299
. fto.
ibid.
extrema verba morientis. 500
crux vndique nftliiitorum. 322
S.Platonis marryris morientis ex
crux aegrotantium.
323
trema verba.
400
leuamen laborantis & argroS. Polycarpi morientis extrema
tantis.
325
verba.
: : i 409
gloriofurn opus & corona. 3 27
S,. Pontiani morientis extrema
\ verba.
78 S. Simeonis morientis extrema
Profperi Aquitanici morientis ex
verba.
1 76
53
trema verba.
538 S. Simeonis crucifixio.
eius fympathia cum Chrifto.
R
*
t
ibid.
crux fene&utis.
54
REmiifio iniuriaram difpoficrux aegrotantis.
55
tio bona ad mortem. 644.
leuamen laborantis Se aegro645.646.647.648
tantis.
56
Richardi Epifcopi Ciceftrcnfis
opus gloriofurn.
57
morientis vlrima verba. 252.
S. Simonis pueri crucifixio. 485
454
eius fympathia cum Chrifto.
S Richardi pueri crucifixio. 509
ibid.
' '
eius fympathia cum Chrifto.
crux myftieat refurrc&ionis.
510.
486
crux orationis.
510.51 1
crux aegrotantis^
487.488
crux aegrotantis.
ibid. 5 1 2
leuamen laborantis Sc aegro
leuamen laborantis & acgrotantis.
4S9
.' tantis.
513
Sitis Chrifti in morte.
664
Sitis immortalitatis.
tbid.
SAcerdotis crucifixio.
465 S. Sixti Pontificis crucifixio. 7 t
eius fympathia cum Chrifto.
eius fympathia cum Chri
fto.
, 466
- crux

IN D E X
crux regiminis Ecclefix. ibid.
cruxaegrotantis.
73
leuamen laborantis & aegrotantis.
75
gloriofum opus & corona. 76
Speculum Marianum, fpeculum
humana: infirmitatis & patienti.
533-5 34
Speculum Theocline , fpeculum
infirmitatis &patientia. 541
S. Sccphani monentis extrema
verba.
40

R E R V M.
eius fympathia cum Chrifto.
116
crux amiifi capitis regemis.
ibid.
crux grotantis.
117
leuamen laborantis 8c xgrotantis.
.
219
gloriofum opus & corona. 1
extrema verba morientis. 222
S. Thcoclori militis crucifixio.

cius fympathia cum Chrifto.

ibid.
crux militiee Chriftianar. 226
S S.'Tp Arbul & fociarum crucrux Egrotanti5.
228.229
leuamen laborantis & groJL
cifixio.
603
carum fympthia cum Ma
tantis.
230
gloriofum opus & corona.^.
ria.
604
crux (latus virginalis.
ibid.
231
fpeculum humanas fragilitaris. S. Theoduli crucifixio.
Jil
eius fympathia cum Chrifto.
605
leuamen columbae gementis.
tbid. ;
607
crux iniquae feruitutis.
312
S.Thahcrucifixio.
341
crux argrotantis.
31}
eius fympathia cum Chrifto.
leuamen laborantis & aegrotantis.
315
34*
crux culture Sanctorum, ibid.
gloriofum ppus & corona. 3 16
crux argrotantium-.
343
extrema verba morientis. 318
541 I
leuamen laborantis & gro- I S.Thapphimi crucifixio.
eius ympathia cum Chrifto.
tantis1.
345
gloriofum opus & corona. 346
41
Theoclia: crucifixio.
539
crux cultura; San&ornm. ibid.
eius fympathia cum S. Ma
orux agrotantium.
343
ria.
540
leuamen laborantis 8c argro' }4
crux charae prolis amiflae. rind. " tamis.
-gloriofum opus & corona. 346
541
S. Theodori Ducis crucifixio. S. Timonis Diaconi crucifixio.
115
279
eius

INDEX !R E R V M.
Elifabechx virginis.
591
eius fympathia cum Chrifto.
Epipodij.
203.260.268
280
Eugendi Abbacis.
86
cruxcandoris vitx.
ibid.
Eugcnij Abbacis.
194
crux xgrorancis.
281
Fulgenrij Rufpenfis. 308.567
lcuamen laboranris & xgroGal Ii Epifcopi.
444
cancis.
283
Gochardi.
365
gloriofum opus & corona. ibid..
Henili martyris.
472
S.Timochei crucifixio.
61 3
Hiiarionis.
186
crux flatus coniugalis.
6:4
Ioannis Aragonum Regis. 639
fpeculum humana: infirmiraIuliani.
276
tis.
61 j
Laumari Abbacis.
114
lcuamen columbx gementis.
Laurencij
Iuftiniani.
50.284.
6,7
356. 420.678.
gloriofum opus Sc corona. 6 1 8
Leonis mareyris.
168.212
Longini.
48 1
Manini.
122.308.599.629
VEnantij crucifixio. 171
Nicolai Tolentinacis.
32
eius fympathia cum
Pacrocli.
291
Chnfto.
ibid.
Pauli Apoftoli.
67
crux aliena: impietatis.
27z
Pauli
alcerius.
276
crux xgrotancis.
27 3
Pecri Apoftoli.
24
lcuamen laborancis & xgroPlaconis
mareyris.
400
tanris.
175
Polycarpi.
409
gloriofum opus & corona. 276
Ponciani.
78
Verba excrema morientium:
Profperi Aquitanici.
338
Adelhardi.
152
Richardi Epifcopi. 252.454
; Agathx.
620
Simeon is.
176
Agnecis.
610
Scephani.
40
Ambrofij.
242.607
"Wolfgangi Epifcopi.
639
Anconi j.
374.384
.Vincencij crucifixio.
197
Anconini Florentini.
234
eius
fympathia
cum
Chrifto.
Auftreberthx.
104
198
Bafilifci.
143
crux terrenxvoluptatis. tbid.
Benedi&x.
583
crux xgrotancis.
200
Calliopij.
428.436
lcuamen laborantis Sc xgro
Catilephi.
H-9*
tantis.
zoi
Claras.
.
550
gloriofum
opus
&
corona.
202
Dunlhni.
46i
S.Yitalis

R E R V M.
INDEX
leuamcn columbee gementis.
S.Vitalis crucifixio.
171
eius fympathia cum Chrifto.
S. Wolfangi Przfulis morientis
ibid.
crux fcruitutis Chi'iftianae.i7
extrema verba.
6 39
crux cgrotanci s.
173
lcuamcn laborarais & sgrotantis.
175 S.
Otici &difcipulorum crugloriofum opus & corona. 1 76
JlJ cifixio.
359
eorum fympathia cum ChriS. Wijgephoms virginis crucifi-.g'tio
587
fto.
crux fctinantimadatra.360
eius Jympathia cum . Ma
ria.
588
crux a-grocancium.
361
crux flatus virginalis.
589
leuamen laborarais & aegropeculum humana: infirmitatantis.
363
tis.
j$Q
gloriofum opus & corona. 364

SVM-

SVMMA
l

PRIVILEGII

I.

FERDiNANDi II. Diuina fauente dementia electi Romanorum Imperatoris femper ugufii Diplomate caatum e-,
intra Romani Imperij & Regnorum ac Dominierurnjuorum
bereditarierum fines , Sci et atis Ie sv Pairurn Opera citra confenfum eoramdem Patrttm ejr AuElorum defuper obtentorum im
primere, vel recudere , aut alibi reufa inferre aut vender fumat. h fecs faxit , prater Librorum omnium conj'catio> viginti marcharum auri puri poena multfabitur, vtt latis
patct ex Diplomate dato Vienna die iv. ugui, . dc. xxvi.
Fekdinandvs.
Petrus Henricus Stralendorf?.
Ksid mand.it Sac. Maieslatis proprium,
Hermanus Queftenbergh.

FACVLTAS R. P. PRO VINCI ALIS.

CVm facrum Sanuarium Cruris ejr PatientU Crucifixorum
ejr Cruciferorum, Emblematicis maginibm laborantium ejr
, ngrotantium ornatum, Auclfoe R. P. Petro Biuero Societatis no\rx Theologo, ejr Sereniimorum Belgij Principum Concionatore, tres Societatis noflra Theologi, qtubus id commijfum fuit, luflrauerint, ejr in lucem edi poffe probauerint , pro potefiate mihi
facia ab admodum R.P.N. Mutio Vitellefco Societatis nora pofito Generali , concedo vt typis diuulgeiur ; ejr iuxta Priuilegium Cafareum Societati conceum, foli althafart Mo
rete idem imprimere recudere liceat. In cuius ret fidem hafce
manu fubfcrip, ejr office/ met figitto munitas dedi Bruxelles
v.Decembr, . dc. xxxiii.
Guilielmus dc VVael.
- ' -i . -

...

'_.

SVMMA
REGIS

PRIVILEGII
CATHOLICI.

PH i Li p pV s IV. Hijpaniarum r Indiarum Rex Catholicus ac

Potentiimus Belgarum & Bargundionum Princeps , Di
plomate fuo fanxit , rtequis factum Sanchiarium Cruris SC
Patientia: Crucifixorum & Cruciferorum , Embkmaticis
Imaginibus laborantium &c xgrotantium ornatum, Auro
re R. P. Pecro Biuero Matritenfi Sociecatis Iesv Theologo,
& Serenifimorum Belgij Principum Concionatore , prttet
Balthafaris Moreti volun tatem vilo modo intra feptennium im
primt , aut alibi terrarum imprejfum in has Inferioris Germanu ditiones importet, venalve habeat. J>ui ficus faxit, conffcatione Librorum (jrali graut fn 'abitar , vti latins
fatet in litteris datis BruxeU* xvi. Septembris, M. do xxxi i.
Signt.
Stcenhuye.

APPROBATIO

CENSORIS.

SAcrum Santfuarium Cruets & Patientu Crucifixorum &

Cruciferorum > Auelore R. P. Petro Biuero Societatis Iesv
Iheologo , non minus facrorum Patrum teimoniis quam ima
ginibus ornatum eil , ad confolationem laborantium r Agrotantium j ac proinde pr&lo ac luce digniimum ejfe iudico.
Gafpar Eftrix Canonicus & Plebanus
Antuerp. ac Librorum Cenlor.

SCfC

N T VERP I^E,

OFFICINA

PLANTINIANA

BALTHASARIS

MORETI.

M. DC. XXXIV.

STERREICHISCHE
NATIONALBIBLIOTHEK