kapitalizme karşı yönelmiştir' Atatürk'ün 4 Ocak 1922'de Lenin'e yazdığı mektubun düzeltilmiş tam metnini musal ehemmiyet taşıyan büyük Türkiye basınında ilk kez yayımlıyoruz. "Memleketimizi düşmandan işletmeleri devlet eliyle yönetme niyetindeyiz. Böylece gelecekte kurtardıktan sonra, kamusal ehemmiyet taşıyan büyük işletmeleri devlet büyük kapitalist sınıfların efendi- eliyle yönetme niyetindeyiz. Böylece gelecekte büyük kapitalist sınıfların liğinin ülkede hâkim olmasının efendiliğinin ülkede hâkim olmasının önüne geçmiş oluruz." önüne geçmiş oluruz." paragrafı. Yine benzer vurguların yapıl- MEHMET PERĐNÇEK dığı bir başka paragrafa da, ne yazı dizisinde ne de kitapta rastlanıyor: Rus Đlişkileri Tarihi" (Kitaş Ya- "Görüldüğü gibi, bizde ikti- Sovyet arşivinde yapılan ça- darın üç fonksiyonunun ayrılığı yınları, Kasım 1969, Đstanbul s.270- lışmalar, bir gerçeği daha ortaya mevcut değil. Batı'da kapitalist 273) adlı kitabında mektuba herhangi çıkardı. Atatürk'ün bundan 81 yıl sistemin bütün milletin üzerindeki bir kaynakça gösteriyor. önce, 4 Ocak 1922 tarihinde efendiliğini güçlendirmek ve bu Lenin'e yazdığı mektup, Türk ▼ Mektubu Rusça metniyle sınıfın iktidarı istismar etmesi için basınında sansürlenerek yayım- karşılaştırdığımızda çevirinin özenle hazırlanan bu sistem, nefret landı. Bu mektup, ilk kez, 26 uyandırmaktadır." Mayıs 1969 tarihli Akşam özensiz olduğu ve birçok kelime gazetesinin 5. sayfasında çıktı. Ali ve cümlenin atlandığı veya "SOVYET" KELĐMESĐ NASIL Kemal Meram'ın hazırladığı "Dev- yanlış çevrildiği göze çarpıyor. "HALKÇI" OLDU? let Kurulurken Mustafa Kemal'den Bu paragrafın hemen arkasın- Sovyetler'e Sovyetler'den Mustafa Bazı paragrafların tümden dan gelen "Bu bakımdan, biz ka- Kemal'e Mektuplar ve Milli Müca- atlandığı ve bunun bir pitalist sistemden daha çok Sovyet dele" başlıklı yazı dizisi içinde özensizlikten kaynaklanmadığı sistemine yakınız" cümlesindeki yayımlanan mektubun belirli pa- "Sovyet" kelimesi, Meram'ın ragrafları ne hikmetse yok olmuş- ise çok açık. ▲ çevirisinde "halkçı" olarak değiş- tu. Meram, ne yazı dizisinde, ne de MUSTAFA KEMAL'ĐN KAPĐTALĐZM tiriliyor. daha sonra yayımladığı "Türk- ELEŞTĐRĐLERĐ KESĐLMĐŞ Sovyet, yani şûralar sistemini ifade eden yürütmenin "doğrudan, Burada dikkati çeken nokta, kendi seçtikleri ve her hare- mektuptan paragraf paragraf bö- ketlerinde onlara hesap verecek lümlerin atılması ve bu bölümlerin vekâletler aracılığıyla" halk tem- de Mustafa Kemal'in kapitalizmi ve silcilerinin elinde olması da, Batı sistemini eleştirdiği satırlar mektubun sansürlenmiş bir nok- olması. Meram'ın yayımladığı mek- tası. Yargı görevinin "Đstiklal tubun metninden, çeviri olduğu Mahkemeleri aracılığıyla" yerine anlaşılıyor. Mektubu Rusça metniyle getirildiği de es geçilmiş. karşılaştırdığımızda, çevirinin özen- Atatürk, Lenin'e ilk mektubunu siz olduğu, birçok kelime ve 20 Nisan 1920 tarihinde yazmıştı. cümlenin atlandığı, kısaltıldığı veya Bu ikinci mektubunu, Türkiye'ye yanlış çevrildiği göze çarpıyor. Bazı gelen Ukrayna Sovyet Hükümeti paragrafların tümden görmezden ge- heyetinin başkanı Mihail Vasiyle- lindiği ve bunun bir özensizlikten viç Frunze aracılığıyla Lenin'e kaynaklanmadığı ise çok açık. ulaştırıyor. 2 Ocak 1922 tarihinde Örneğin, "Bu rejimi ortadan imzalanan "Türkiye-Ukrayna Dost- kaldırma hedefine sahip bugünkü luk ve Kardeşlik Antlaşması"nın mücadelemiz, her şeyden önce ardından, mektubun yazıldığı 4 kapitalizme karşı yönelmiştir. Biz Ocak 1922 tarihinde Frunze'yle bir Akşam gazetesinin memleketimizi düşman istilasından görüşme yapan Atatürk, mektubu mektubun sansürlü kurtardıktan sonra, ka- bu görüşmede Frunze'ye veriyor. olarak yayımlandığı 26 Mayıs 1969 tarihli nüshası.
46 ● Aydınlık ● 19 OCAK 2003
http://genclikcephesi.blogspot.com Türkiye basınında ilk kez dü- Atatürk: "Bütün zeltilmiş tam metnini yayımladı- bunlar, Türkiye'nin ğımız bu mektup, Sosyo-Politik bütün Rusya Devlet Arşivi'nde fond 461, müesseseleriyle ve liste 2, dosya 4037, yaprak 1-4 bugünkü hükümetiyle kaydıyla saklanıyor. Ayrıca 1963 sadece Sovyet yılında Mejdunarodnaya Jizn Rusya'da güven hissi dergisinin 11. sayısının 153-155. yaratabileceğini, sayfalarında tam metni ya- Batı'nın ise, bize yımlanmış. Mektuptaki arabaş- düşman gözüyle lıklar Aydınlık tarafından kon- bakmasını muştur. gerektireceği gerçeğini ortaya Ankara, 4 Ocak 1922 koyar." Değerli Başkanım, Ankara'da genel bir saygı ve sempati kazanan yoldaş Frun- ze'nin, ülkemizden ayrılışı vesile- sinden istifade ederek, şahsi his ve fikirlerimden başka, gizli olarak, Türk siyaseti konusundaki görüşle- rimi ve bilhassa, Türk-Rus müna- sebetlerini, size, kısaca açıklamak isterim. KORKUYA KAPILAN BÜYÜK BATILI EMPERYALĐST VE KAPĐTALĐST ▼ "Batı'da kapitalist likle 16 Mart 1920'den beri alınan ÜLKELER yolun çok büyük olduğunu kabul sistemin bütün milletin edeceklerdir. Bildiğiniz gibi, Türk ve Rus üzerindeki efendiliğini Yüzyıllardan beri her şeyde halkları, yüzyıllarca sürdürülmüş güçlendirmek ve bu sınıfın efendilerine ve saraylılara ve daha boyunduruk zincirini bir hamlede sonra oligarşiye bağlı kalan Türk silkip attıktan sonra, kendi halk- iktidarı istismar etmesi için halkı, 1919 yazında girişilen savaş- larının da bu yolu takip ede- özenle hazırlanan la, kendi kaderinin sahibi olmayı ceklerinden dolayı büyük korkuya bu sistem, nefret başarmıştır. kapılan büyük Batılı emperyalist ve kapitalist kuvvetlerin saldırısına uyandırmaktadır. Bu TÜRK HALKI EFENDĐSĐZ uğradığından, halklarımız arasın- bakımdan, biz kapitalist YAŞAYABĐLECEĞĐNĐ ĐLAN ETTĐ daki yakınlık ve anlaşma, ken- sistemden daha çok, Sovyet Açık konuşuyorum. Erzurum diliğinden gelişmiştir. ve arkasından Sivas kongrelerinde sistemine yakınız." ▼ Hatırlayacağınız gibi, müşterek bir araya gelen delegeler, halkların umutların ve benzer şartların zalim yöneticilerin kışkırtmaları ile kendi kaderlerini tayin hakkını neticesi olarak ortaya çıkan fikir- çıkmış olduğunu, son savaşta asker öngören bir hükme varmışlardır. lerin gelişmesi, hükümetlerimiz ve subayların birbirleriyle nasıl Siz, değerli Başkanım, daha Dünya arasında resmi münasebetlerin isteksizce savaştığını görmüş olan- Savaşı'ndan önce, bu hususu kurulmasına yol açmış ve bilhassa lar, birkaç sene önce oluşan yeni müdafaa etmekteydiniz. Bu kong- bu münasebetlerde tayin edici bir vaziyetin sürekli ve istikrarlı oldu- relerde kabul edilen kararlarla, rol oynamıştır. ğunu kabul etmekte gecikmeye- Đstanbul'un yetersiz ve yeteneksiz "TÜRKLER VE RUSLAR, ceklerdir. Çünkü bu vaziyet tabii ellerdeki iktidarı tasfiye edilecek HEMEN ANLAŞTI" olandır ve eski istihdafı ayakta ve yeni yöneticileri, bizzat milletin tutan suni düşmanlık ise son kendisi seçecektir. Türkler ve Ruslar, tarihleri, nefesini vermiştir. Büyük Millet Meclisi'nde bu- yüzyıllarca sürdürülmüş kanlı sa- Türkiye'nin rejim değiştirmesi, lunanlar, Türkiye'de yeni bir dö- vaşlarla doldurulduktan sonra, Rusya'da olduğu gibi, sosyal bir nemin başladığını ve Türk halkının hemen anlaşmış ve uzlaşmışlar-dır. devrimle ortaya çıkmış olmayıp, artık uzun süreden beri olduğu gibi Bu vaziyet, öteki ulusları şaş- yabancı devletlerin saldırı ve hâki- kendi yöneticilerinin himayesi kınlığa uğratmıştır. Pek çoğu, miyetlerine karşı bir başkaldırma altında değil, efendisiz yaşayabile- dostluğun geçici olduğu ve şart- türünde olduğundan, dünya kamu- ceklerini ilan ettiler. ların zoruyla sağlandığı konusunda oyunun dikkatini çekmemiştir. Bu 16 Mart 1920 darbesinden bir inanca sahip olmuşlardır. Hâlâ başkaldırış, canlı ve gerçek olarak sonra 23 Nisan'da Ankara'da Bü- da bu inançtadırlar. Fakat, iki dile getirilmemiştir. Yüzeysel de yük Millet Meclisi'nde toplanan halkın hangi şartlarla ve ne ölçüye olsa, ülkemiz hakkında bir bilgiye halk temsilcileri, milletin iradesini kadar birbirlerini anlayıp sevdiğini sahip olanlar, 1918 Mütareke- ve kaderini bağımsız ve hâkim bir ve eski kavgaların, si'nden, özel- varlık olarak tayin et-
19 OCAK 2003 ● Aydınlık ● 47
http://genclikcephesi.blogspot.com me arzusunu ilan ettiğinde, bu is- mizde benzer değişimler olmuştur. tilasından kurtardıktan sonra, teğin, bütünüyle gerçekleşmesi Yeni vaziyetimizin ve ekonomik kamusal ehemmiyet taşıyan büyük milli bir gaye olmuştur. şartların gereği olarak, toplumun, işletmeleri devlet eliyle yönetme KAPĐTALĐST SĐSTEM artık istismara baş eğmemek konu- niyetindeyiz. Böylece gelecekte sundaki kararının neticesi olarak, büyük kapitalist sınıfların efen- NEFRET UYANDIRIYOR herhangi bir çaba göstermeksizin, diliğinin ülkede hâkim olmasının Şimdi, bütün bunlar gerçekle- başkalarının emeği ile yaşayan önüne geçmiş oluruz. şiyor. Halk tarafından seçilmiş olan parazitler sınıfı bütünüyle ortadan Türkiye'nin büyük devletler ve temsilciler, sadece yasama kalkmamışsa bile, bu sınıfa giren- onların uyduları tarafından hâlâ kuvvetini değil, aynı zamanda, lerin sayısında büyük bir azalma açık veya kapalı olarak çılgınca yürütme kuvvetini de doğrudan, olmuştur. Modern Türkiye'de, im- saldırılara hedef olmasının nedeni, kendi seçtikleri ve her hareketle- paratorluk döneminin efsanevi bütün mazlum milletlere kurtuluş rinde onlara hesap verecek vekâ- zengin sınıfı artık yoktur. Büyük yolunu göstermiş olmasıdır. letler aracılığıyla ellerinde bulun- arazi sahiplerinin gelirleri artık BATI DÜŞMAN GĐBĐ, SOVYETLER durmaktadırlar. Đstisnai olarak, düşmüştür. Şimdi, Türkiye'de her- DOST GÖZÜYLE BAKIYOR milletin bağımsızlık ve güvenliği- kes düzenli çalışmak zorundadır. nin söz konusu olduğu fevkalade Sonuç olarak, bugünün Tür- Bütün bunlar, Türkiye'nin bü- hallerde, halk temsilcileri, yargı kiye'sinde atılan adımlar herkes tün müesseseleriyle ve bugünkü vazifesini Đstiklal Mahkemeleri içindir. hükümetiyle sadece Sovyet Rus- aracılığıyla yerine getirmektedir. ya'da güven hissi yaratabileceğini, Görüldüğü gibi, bizde iktidarın üç ▼ "Türkiye'nin büyük Batı'nın ise, bize düşman gözüyle fonksiyonunun ayrılığı mevcut bakmasını gerektireceği gerçeğini devletler ve onların uyduları değil. Batı'da kapitalist sistemin ortaya koyar. bütün milletin üzerindeki tarafından hâlâ açık veya Milletlerarası siyaset alanında efendiliğini güçlendirmek ve bu kapalı olarak çılgınca Türk-Fransız anlaşması, Rus-Đn- sınıfın iktidarı istismar etmesi için giliz ticaret anlaşması gibi, şart- saldırılara hedef olmasının özenle hazırlanan bu sistem, nefret ların zoruyla vücut bulmuştur. Bu ▼ Atatürk bu uyandırmaktadır. Bu bakımdan, biz nedeni, bütün mazlum anlaşma, gelecekte imzalaya- mektubunu, kapitalist sistemden daha çok, milletlere kurtuluş yolunu bileceğimiz anlaşmalar gibi, ide- Türkiye'ye gelen Sovyet sistemine yakınız. allerimizden vazgeçtiğimiz anla- Ukrayna Sovyet göstermiş olmasıdır." ▲ BAŞKALARININ EMEĞĐYLE mını taşımaz. Hükümeti heyetinin Sizi kesin surette temin ederim başkanı Mihail YAŞAYANPARAZĐTLERSINIFI TÜRKĐYE'NĐN SĐSTEMĐ, ki, her halükârda Büyük Millet Vasilyeviç Frunze Sosyal alanda da, memleketi- AVRUPA'YA DEĞĐL SOVYETLERE Meclisi'nin Türkiye'si bugüne aracılığıyla Lenin'e YAKIN kadar Sovyet Rusya'ya karşı takip ulaştırıyor. Türkiye, Batı Avrupa'ya oldu- ettiği siyasetten vazgeçmeyecektir ğundan çok, bir bakıma Rusya'ya, ve bu konuya dair yayılmış bütün özellikle son birkaç ayın Rus- söylentilerin hepsi yalandır. ya'sına daha yakındır. SOVYETLER'E KARŞI HĐÇBĐR Sonra, memleketlerimiz ara- ANLAŞMAYAPMAYACAĞIZ sında bir başka mühim benzerlik, bizim, kapitalist ve emperyalist Yine aynı şekilde sizi temin düzene karşı savaşmamızdır. ederim ki, Sovyet Rusya'ya karşı Kapitalizm Türkiye'de, Avru- doğrudan veya dolaylı olarak asla pa'da ve eski Rusya'da olduğundan hiçbir anlaşma yapmayacağız ve daha zayıf gelişti. Fakat vaziyet, hiçbir koalisyona girmeyeceğiz. büyük teşebbüslerdeki hemen Son zamanlarda meydana gelen bütün kapitalin yabancılar tarafın- aramızdaki bütün yanlış an- dan yatırılmış olmasıyla şiddetlen- laşılmalar, her şeyden önce An- miştir. Halkımızın istismarını ko- kara-Moskova arasındaki yazış- laylaştırmak için kurulmuş olan maların oldukça yavaş olmasından kapitülasyon sistemi, gelişmemizi kaynaklanmaktadır. engellemiş ve bizi bu sömürüye ta- Değerli Başkanım, bu içten hammül etmeye mahkûm etmiştir. açıklamaların iki halkımız ve hü- Bu rejimi ortadan kaldırma kümetimiz arasındaki dostane ve hedefine sahip bugünkü mücade- kardeşçe münasebetleri daha da lemiz her şeyden önce kapitalizme kuvvetlendireceği ümidiyle sami- karşı yönelmiştir. mi kardeşlik hislerimi kabul et- menizi dilerim. BÜYÜK ĐŞLETMELERĐ DEVLET Mustafa Kemal YÖNETECEK Biz memleketimizi düşman is-