Tecvidi Edaiye

Tercemesi
Hamza Efendi
Abdullah BOZ
Rize- 2013

Tecvid-i Edaiye (6266)

Yazar: Hamza-i Miskin [Hda]
Bask Yeri: zmir
HYl: 1301
Myl: 1884
Matbaa: Hafz Nuri Efendi Matbaas
Sayfa: 8+96
Katalog: TBTK; 12465

Tecvid-i Edaiye (6267)

Yazar: Hamza-i Miskin [Hda]
1. Bask Yeri: stanbul
Hyl: 1251
Myl: 1835
Matbaa: Dart-Tbaatl-mire
Sayfa: 52
Katalog: TBTK; 12461 ZEGE; 20208
2. Bask Yeri: stanbul
Hyl: 1257
Myl: 1841
Sayfa: 32-58, 82-96
Katalog: BDK TBTK; 12463 ZEGE; 20208
3. Bask Yeri: stanbul
Hyl: 1280
Myl: 1864
Sayfa: 32-80
Katalog: BDK TBTK; 12464 ZEGE; 20208


. .
.
TECVT LM
Bundan sonra malum olaki Talibi Tecvit olan kimseye evvela 3 eyi bilmek lazmdr.1
1- Tecvit ilminin tarifidir. Hece harflerinin ahvalinden , harflerin zatndan ve harflerin
sfatlarndan bahseden bir ilimdir.2
2- Tecvit ilminin mevzusu: Bu da hece harfleridir. Yani, hece harflerinin tecvit ilmindeki
yerinden bahseder demektir.
3- Tecvit ilminin gayesi: Allahn emrine imtisaldir. Yani Allah aziman kuran
Tertil zere okuyun buyurdu. Bu emre uygun okuyun demektir. O da harfleri
mahrelerinden kararak elfaz gzel etmek ve harflere sfatn her birinden lazm
gelen hakkn vermektir.3 Bu herkese lazm ve farzdr.kuran okuyan herkes buna
devam etmelidir.4
HECE HARFLER
Malum odur ki hece harfleri 2 ksmdr.
1- Asli harflerdir.5 Bunlarda 29 harfden ibarettit. Bunlar

ve

devamnda olan harflerdir.

2- Feri Harflerdir6: Bunlarnda fasih olanlar yani Kuran Kerimde ve Fasih kelamda
bulunan 5 eittir.
2.1- Hemze-i Msehheledir7. Bu da 3 eittir.
a- Hemze ile elif beyninde olur.

b- Hemze ile ya beyninde olur.

gibi.9

gibi.8

Birinci blm. Tecvit ilminin mahiyeti, mevzuu ve hkm. Tecvit Latta Tahsin demektir. stilahda ise harfleri
mahrelerinden , sfatlarndan harflerin hakkn vermekten bahseden bir ilimdir. . Chdl mkil.
2
Zaten murad, meharidir. Sfattan murad sfat bahsinde zikrolunan sfatlardr.
3
Hukukdan murad, sfat lazimedir.tertibden murad sfat lazimeden ortaya kan sfat arzadr. Buda gerek baz harfin baz
harfe itimaindan ortaya km olsun , izhar, idam, iklab, ihfa gibi. Gerek itima olmayarak ortaya km olsun , istifale,
terkik, istila, tefhim gibi.
4
Bu tecvit ilmi ilim olarak farz kifaye, amel olarak farz ayn dr.btn kraat sahibi cmlesinde ve rivayetlerinde byledir.
Kraat bugne uygulana gelen bir snnettir. Aliyyl kari.
5
Hurufi asliyeye mahrecen ve sfatan tabi olmaktr.Karakl, celaleddin, tecvit ilmi,s,22
6
Hurufi asliyeye sfatan tabi olanlardr.Karakl, celaleddin, tecvit ilmi,s,22
7
Teshil latta. Asan ve yumuak manasnadr.
8
Hafsn Teshillerinden biridir. Hafs stnl hemzeden sonra 2. Hemze stn gelirse teshil ile oku.kuran kerimde yedi yerde
4 kelimede bunu yapar. ( A:Boz.)

c- Hemze ile vav beyninde olur.

gibi10.

Yani hemze-i saniyeyi hemze beyni ile harekesi cinsi olan Elif yahut Ya yahut Vav
beyninde Ha aibesi olmayarak kraat etmektir.
2.2-

Elifi Mmaledir. Bu da Elif meddiye ile Ya beyninde bir elif dir ki, ne halis
elifdir ve ne halis ya dr.

gibi.

Uygulan; eer Ya canibi Elif canibi zerine galip olursa imale-i Kbra
derler. Eer elif canibi ya canibi zerine galip olur ise imale-i sura derler.
2.32.4-

Lam Mfahhamdr. - gibi.

Sad Memmedir11. Bu makamda mamn manas Sad Zaye kartrmaktr.

2.5-

gibi. Yani, sad mahrecinden naks sad, zay mahrecinden naks zay
karp bu ikisini birbirine mezc edip , bu imtizactan yeni bir harf ortaya kar ki , ne halis
saddr ve ne halis zay dr. Dier kelimeleri buna kyas yap.12
Nunu Muhfattr. Bu da hfa babndan olan Nunlardr ki, zatlar gidip unneleri baki
kalmtr. Yani baki kalan unnedir.

gibi. Dikkatli ol.13

MAHRE BLGELER
Malum ola ki mahre blgeleri 5 azaya mahsustur.
1- Cevfdir: Cevf bu tecvit ilminde boazn gse muttasl olan yerinden efeteyne
varnca, boaz ile az iinde olan bolua derler. Mahreci 1 dir.
2- Halkdr: Halk diye boazn gse muttasl olan yerinden dil dibine varnca olan yere
derler. Mahreleri 3 tr.
3- Lisandr : Lisan diye boazn aza yakn olan yerinden seniye dilerine varnca az
iinde olan dile derler. Mahreleri 10 dur.
4- efedir: efe seniye dilerinden dar olan dudaklara derler. Mahreleri 2 dir.
5- Hayumdur: hayum geniz kovuuna derler. Mahreci 1 dir.
MAHRE YERLER
Bundan sonra malum ola ki, meharici huruf 17 dir14. Zira bni Cezeri buyurdu :

Hafsn bu eit okuyuu yoktur. Dier kratlarda vardr. Teshil eitlerinden biridir..( A.boz.)
Hafsn bu eit okuyuu yoktur. Dier kratlarda vardr. Teshil eitlerinden biridir..( A.boz.)
11
Burada imamn manasSad harfini Zay harfine kartrmaktr. gibi. Hamza krat byledir.chdl mukil.
12
Sad harfinin zay harfinin karmdr. Ebu ame diyor ki; bunun manas, sad harfinin sesi zay harfine karmdr.bu
karmdan ortayua kan harf, sad da deildir zay de deildir. Sadn mahrecinden naks sad, zayn mahrecinden naks zay,
ikisinin karmndan yeni bir harf kar ki, bu ikisinin ortas bir harfdir. Beyan chdl mukil
13
unne her ne kadar feri harfler iinde saylsa da unnenin baka mahreci olmadndan- mahreci var olduundan- hkmen
Hurufi aslilerden saylr. Dierleri ise Feri harfdir. Karakl, celaleddin, tecvit ilmi,s,21
14
2. Konu meharici harufun adedi hakkndadr.alimler meharici hurufun adedi hususunda ihtilaf etmilerdir.cumhurun
yannda muhtar olan gr 17 dir.bir ksm Czi olup bnyesinde baka bir mahreci barndrmyor. Her harfin bir Klli ve
birde Cz!i mahreci vardr. Radi!nin dedii gibi.harflerin mahreleri 17 dir.17 mahre birbirinden akca ayrlmtr.dier
mahrelerde ortak olan Cz!i mahrecin hilafna klli olan 17 mahre de ortak olan cz!i mahrelerden olan 17 mahrecin
kendisi bir birinden tastamam karmayacak ekilde ayrlmtr. Chdl mukil.
10

Bazs kllidir.
Mahreci Klli:15 baz harflerin iki mahrei , iki czi vardr. Yahut iki mahrece dayanr.
Ksmlar oktur16. AYN ; CM N 17 yann mahreleri gibi. Dier
mahrelerin klli olanlarn bu harflere kyas yap.
Mahreci Czi: Ksmlarn gayridir.( klli mahrecin dnda kalanlardr). Her bir harf iin
bir mahreci Czi vardr18.
HARF K KISIMDIR
Harf bir mahrece dayanlarak veya itimat etmeyerek kan sese derler19. nsann iinden
kan nefes ister iitilen olur, bu sestir. itilmezse o ses deildir. Ses bir mahrece dayanyorsa
mahreci muhakkaktr veya mahreci Mukadderdir. O harf olmaz veya deildir demektir.

Mahreci Muhakkak : Mahre , harfin kp belirdii yere derler. Bunu bilmenin yolu oldur ki,
o harfi ya sakin veya eddeli klp, evveline bir hemze getirip telaffuz edildiinde ses hangi yerde
dokunur ise mahre orasdr. Ve buna da mahreci muhakkak derler. Mesela: Ba
mahrecini bilmek murat eyledik te EB
Anlalr ki; Ba

nn

deyip sukut olunsa dudaklar bir birine kapanp kalr.

nn mahreci efeteyn imi. Dier harfler buna kyasdr.

Mahreci Mukadder: Sesin dokunmas mmkn olur ise o yere mahreci mukadder20
derler21. Sesin kesilmesinden murat, med harflerinin sesleri, kendileri iin takdir olunan
boaz ile Az cevfi zerine bir elif miktar ekildikte lafz iradeti ile sesi kesmekten
ibarettir.
Lakin Med harfleri, tedid kabul etmezler. Ya harfinin meddi, lisann ortas st eneye
yani damaa doru ykselmesi ile, Vav harfinin Meddi, dudaklarn ularna yakn olan
yerleri birbirine kapanmayarak tre olmas ile olur ki, bu hallerde sesin kesilmesi icab
etmez. yani harfi med olmayan vav ile ya da ses az dr22.
Elif harfinin meddi ise; az ile dudaklarn her hangi bir czi zerine itimad etmez.
Dorudan doruya kar. nk elif harfi, okunurken boaz ile az alm olurlar.
Bunun iin harfi med, imtidada ziyadeyi kabul eder ve istenilen miktarda ekilebilir. Yani
bir sebeb iin Meddi Asli zerine zaid olan medde ziyadeyi kabul eder demektir.
15

kierli ,erli harf kmelerinin kt yere klli mahre. Mahre blgeleri klli mahretir. Harflerin mahre yerleri ise
Czi mahretir. rnein boaz klli mahre, boazn dier blmleri Czi mahretir. (A.boz)
16
kierli , erli harflerin kt yerler demektir.
17
Ayn harfinin mahreci boaz , Nun ile nihayet bulduu iin Nun!un mahreci ise Dil dir. ki mahreci igal ettiini
dnlerek bu ifade kullanlmtr. (A:boz)
18
Harf latta taraf manasnadr.tecvit ilminde sesin kt yerdir. Harfin sesinin dayand veya dayanmad sesin
nihayetidir.
19
harf , bir sesin karldr. Harfler, ya ses kirilerinden kopup gelerek, azn az ya da ok almas durumunda, hibir
engele rastlamadan serbest olarak karlar; ya da bir seslinin yardmyla karlabilirler.(A.boz)
20
Sesin boaz ve azdan gemesidir. Sesi bir elif miktar uzattnda sesin boaz ve azdan gemesitamamlanr.sesin
kesilmesi mmkn olmaz.bir elif miktar uzatmadan sesi kesemez. Aliyyl Kari der ki;bir elif miktar uzatmadan Tabi Med
gereklemez.
21
Med harfleri hakiki mahrecin olmad yerlerde ses kesilmedii iin ( ki hakiki mahrec de sesin kesildii yerdir) boaz ve
az ii mahre olarak takdir edilir ki ses kesilebilsin.
22
Harfi medden olan vav ile ya harfleri,med olmadklar zaman zamme ve tre halleri gibi mahreleri (mahrei
muhakkak) olur ki, gayri meddiye demektir.

MED HARFLER
Harfi Med 3 dr.
1- Makabli Mazmum Vav sakinedir.
2- Makabli Meksur yasakinedir.
3- Elifi Meddiyedir. Bunun makabli daima Meftuh olur.
ne RNEK: gibi.
Velhasl : Hurufu Med ile Nunu Muhfatn mahreleri mahreci mukadderdir23. Baki harfler
mahreleri muhakkakdr.
Lakin Vav ile Ya med olmadklar zaman mahreleri mahreci muhakkaktr. Yani, vav
il ya Meddiye ve gayri meddiye olarak ksmlar vardr. Mahreci meddiye Mukadderdir.
Mahreci gayri meddiye Mahreci Muhakkaktr.
HARFLERN MAHRE YERLER
17 mahre vardr. Bunlar:
1- Cevf dir. Boaz ile Az iinde olan boluktur. Bundan harfi med kar. Harfi med leri
karmann uygulamas yledir. Alt eneyi skmayarak tabiat zere brakp harflerin
seslerini, boazn gse muttasl olan yerinden balatp az iinde veya dudak ortasnda bir
yere dokundurmadan karmakla olur. Bu uygulama zorlanmakszn yumuaklkla cevfden
kan havann son bulmas sesin nihayeti ile olur 24.
HALK BLGES MAHRELER 3 dr
2- Halk Blgesinin mahrecinden Boaz dibidir ki gse muttasl olan yerdir.bundan evvela
Hemze sonrasndan Ha 25 kar.,
3- Halk blgesinin mahrecinden , Boaz ortasndan evela Ayn sonrasndan Ha kar.
4- Boaz mahrecinin evvelidir ki, aza yakn olan yeridir. Bundan evvela ayn sonrasndan
ha kar.
LSAN BLGES MAHRELER 10 dur
5- Byk dil dibinin style ann kars st damaktr26. Bundan Gaf kar.
6- gaf mahreci gibidir. Lakin gaf mahrecinden bir parmak aadr. Bundan kaf kar.
7- Byk dilin ortas ile beraber st damaktr. Bundan tertip zere Cim , in , Ya27 kar.
8- ya mahrecinin hemen arkas ile beraber olan, soldan veya sadan dilin yan taraf ile28 onun
kars olan st dilerdir ki, az diin ardndaki sivri dilere kadar olan ksmdr. Buradan Dat
harfi kar. Bu mahreden dat harfini karmann yolu, alt eneyi bir miktar aa ekip
dilin ortasn st damaa kapayp mezkr dilere biraz dokundurur gibi yaparak dilin ucunu
bota brakp serbeste sesi karmakla olur. velhasl harfleri mahrelerinden karrken alt
eneyi skmayarak sesi kemaliyle mahrelere dayandrp o harfin belirdii yerden baka bir
yere amel ettirmeyerek eda etmek lazmdr.
23

Hayum Mahreci Mukadderdir. hfa da buradan kar. Chdl Mukil. Harfi Med lerde CEVF blgesinden kar.(A.boz).
Bu havann sebebe bal olarak kesilmesi deildir. Bilakis irade ile lafz kesmektir. Beyan Chdl Mukil.
25
Hann mahreci gbekden okunur diyenlerin sz batldr. Zira bni Cezeri , buyurdu.
26
dil kknden gaf. Kaf mahrecinden eneye doru az aasndan kafkar.
24

27
28

Bu ya dan maksat med edilen ya deildir. Yani harfi med deil.

ya harfinin mahrecini takip eden adres dilerinden kmaktr.enenin ykselmesi ile nab, rubaiye ve seniye

dilerine kadar lam harfinin mahrecine dayanr. Drri yetim.

9- Sadan29 veya soldan dat mahrecinin nihayetinden dilin ucuna kadar dilin yan ile kars
olan st damaktr. Dahik, nab, Rubaiyye ve seniyye denilen dilerin st taraflardr. Buradan
Lam harfi kar.
10- Dil ucu ile karsnda iki st n dilerin etleridir ki, buradan ihfa olmayan Nun kar.
11- Dilin en u tarafnn biraz arkas30 ile karsndaki st n dilerin st taraf olan damaktr.
Buradan Ra31 harfi kar.
12- Dil ucu ile iki st n dilerin yarsndan yukarsna kadar, yani di etlerine kadar olan
ksmlardr. Buradan evvela Da kar.biraz aasndan Dal harfi, dilerin yarsna
yakn olan yerden de Ta harfi kar.
13- Dilin ince ucuyla iki alt n dilerin yarsndan yukarsdr. Buradan evvela Sad , biraz
yukarsndan Sin , dilerin ularndan da Zay kar. Yahut st n dilerin balar
tarafa nsflarna yakn olan yerden Sad , balarna yakn olan yerlerden SN , tam
balarndan ZAY kar32.
14- Dil ucunun yukar yzyle st n dilerin balardr. Dilin gayet ucunun arkasndan ZA
kar. Azzk ardndan ZAL kar. Bunun da azzk ardndan SA kar bunlarn k
yeri dil ucunun dar kmasyladr.
EFE BLGES MAHRELER 2 dir.
15- ki st n dilerin balarna alt dudan iidir. Bundan Fa harfi kar.
16- ki dudak arasdr. Bundan srasyla dudaklarn ileri birbirine kuvvetli kapanmakla BA
harfi kar. Sonra yine ilerinden bir miktar ularna yakn yerleri zayfa kapanmakla
MM kar. Ziyade ularna yakn olan yerleri birbirine kapanmayarak yummakla Vav 33
harfi kar. Yahut tertib zere VAV , BA , MM harfleri kar.
HAYUM
17- Hayum dur 34. Yani geniz kovuudur. Bundan NUNu MUHFAT ile unne kar. Nunu
Muhfat deyi ihfa babndan olan nunlardr ki, zatlar kidip unneleri baki kalmtr. Sonu
itibariyle Nunu Muhfat ile unne zaten birdir. tibaren mteayyirdirler. Yani mahreleri
giden nunlardan binefsihi baki kalan UNNE ye Nunu Muhfat derler. Nun ve Mim ile kaim
olur ise unne derler.
Malum ola ki, Nunu Muhfatn dnda kalan, Hurufi Feriyyenin Hurufi asliye zerine zaid
olarak mahreleri yoktur. Bil ki ol harflerin (Feri harflerin ) mahreleri iki harfden
mtemezzi ( Kararak ) oluan asli harflerin mahrelerinden kar.35
Sonu itibariyle hurufi asliye ye Nunu Muhfatn mahrecini dahil ettiimizde takriben 17
mahredir. Tahkiken 30 mahredir.

29

Lam dil ucundan, dilin ucunu kastediyorum dil evvelinin st ve alt lamn mahrecini bulur. Azn batarafna daha yakndr.
Dat mahrecinden lam mahrecine dilin ucunun bittii yere kadar uzanr.
30
Lam mahrecinin nihayetinden dili en ucuna kadar olan kavisli sath,kendisinin kars ile Nun mahrecidir.dilin en ucuda,
kendi kars ile Ra harfinin mahrecidir. Bu bakmdan Nun mahreci , Ramahrecinden mukaddem gelmitir. Bazlar da
Ra mahrecini Nun mahrecinden evvel kabul ederler.
31
Ra harfi gerisi batarfn ve batarafna bitien di eti onu ihlal eder. nun mahrecinden sonra her kim 1.sine bakarsa
rann mahrecinin nunun mahrecinden daha nce olduunu grr. Her kim 2.sine bakarsa nunu daha nce grr.
32
Lakin dil ucu ol dilerin ularna muttasl olmaz. Bil ki dil dilere demez, bota kalr.
33
Bu vav dan maksat med harfi olmayan dr.
34
unnenin mahreci hayumdur. Bu da Burun kkdr. Nunu Muhfat Mahreci gibidir. Nunu Muhfat ve unne nin fark,
ikisi de zat bakmndan ayndr. Her ikisi de hayum mahrecidir. Nun ve Mim sakin olduunda asl sfat sesdir. Ve de
olduu gibi. Ve bunlara unne vardr diye isimlendirilir.ve bazen Nunu sakin gizlenir harfin zat kaybolur unne sfat baki
kalr. Kelimesinde olduu gibi.Nun gizlenmi unne baki kalmtr.sonu olarak, hayumdan ses karak unne sfat
icra edilmitir. ki harf zikredilir. Yani Nun harfi hem Dil Mahreci ve unne sfat ile iki mahreci olmutur.
35
Feri harflerin mahreleri Nunu Muhfatn dndakiler asli mahrelerin yerlerinden kar. Nunu Muhfat ise Hayum
blgesinden ktndan ayr bir harf ve ayr bir mahre olarak deerlendirilmitir. (A.Boz)

HARFLERN SIFATLARI
Harflerin sfatlar iki ksmdr.
A- Sfat Lazimedir. Bunun da Tali iin Mhim ve Mehur olanlar 1736 dir.
Hareke balantl sfatlar;
1- Cehr dir. ( Hems in Zdddr). Bu harfler harekeli okundukta mahre de aralk kalmayp 37
nefesin kllisi ya da ekserisi haps olup sesin aikara olmasna derler. Harf hareke ile
okunduu zaman nefesin haps olarak kmasna denir ki, bunun mahredeki itimad
kuvvetlidir.
2- Hems dir. Cehrin zdddr. Harf harekeli okundukta mahrede aralk kalpnefesin cari
olmasna derler. Harf hareke ile okunduu zaman nefesin akarak kmasna denir ki bnun
mahre deki itimad zayftr. Harfleri dir.
Sukun hali olan sfatlar;
3- iddet ; harf iskan ile okunduunda ses asla akmaz. iddet, harf iskan ile okunduu zaman
ses ve nefesin haps olmasna denir ki, mahrec de ki itimatlar kuvvetlidir. Harfleri
dir.
4- Rihvettir ; Harf iskan ile okundukta ses tamamyla akmasna derler. Rihvet , harf iskan ile
okunduu zaman , harfle beraber nefes ve sesin tamamiyle akmasna denir ki bunu
mahredeki itimad zayftr. Harfleri 16 dr.
5- Beyyinedir; sesin tamamyla akmak ve akmamak beyninde olmasna derler38. Harfleri
dir.
Bunlar da birbirlerinin zdddrlar.
NOT:
Ses akan yerde elbette nefes de akar.
Lakin Cehr de, Rihvette nefes savtttan az akar.
Hems de , Rihvette nefes savttan ziyade akar.
- Mehmusei edide harfleri kaf ile ta dr. Bu harflerde ses ve nefes evvela bir
anda haps olur, sonra mahreleri kapatlnca nefes tamamiyle akar, ses kesilince iddet
sfat, nefesin akmasyla hems sfat icra edilmi olur. dikkatli oluna.
Dil harfleri;
6- stila; harf nutuk olundukta dil st damaa kalkmasna denir. Harf okunduu zaman ona
muhazi olarak dilin veya dil dibinin damaa kalkmasna denir. Harfleri ; dir.
7- stifale ; Harf telaffuz olundukta dil aa ki enede kalr. st damaa dil ykselmez. Harf
okunduu zaman, dilin st damaa kalkmayp alt enede kalmasna denir.
Bu iki sfat birbirinin zdddr.
8- dbak; harf nutuk olundukta dil st damaa yapmasdr. Harf okunduu zaman ,damak
ile dil arasndan sesin haps olarak kmas iin dilin ve ortasnn, st damak cihetine
ykselerek, dilin ortasna st daman intibak etmesine denir.-Yani daha ok dil ortas
kullanlr- . Harfleri dr.

36

Malum ola ki mahreleri bir olan harfler biri birlerinden bu sfatlar ile fark olunur.
Nefesin kllisi haps olan harfler 6 dr. Hemze, ba, cim, dal,da ve gaf dr . Dier cehr harflerin de , nefes tamamen
haps olmaz.
37

38

Beyniyye , sesin kemaliyle akmas ve akmamas arasnda olan hale derler.

9- nfitah; harf nutuk olundukta dilin st damaa yapmayp ikisi arasndan bir boluk
kalmasna denir. Harf okunduu zaman , dilin ortas ile st damak arasnda bir boluk
kalp ona muhazi olarak dil ile st damak arasnda sesin kmasna denir.
Bu iki sfat birbirinin zdddr.
zel sfatlar
10- Kalkale ; Kalkale , Cehr ile iddet sfatlarnn itimadr. Yahut savt mahre de tahrikdir
( kmldatmak). Yahut mahreci tahrikdir. Kalkale, mahrecin tahrik ve idtirabna ( deprenip
kmldamasna ) denir ki o harfin mahrecinden kuvvetli bir ses kar. Yahut mahreci savt
ile sarsmaktan hasl olan savt zait kuvvetli bir ekilde cehr dir. Kalkale sakine mahsustur.
Harfleri dir.
Kalkaleyi yapmann yolu, bu harflerin mahrelerine pek basup , birdenbire ayrmak ve bu
sebebden dolay hasl olan zait sesi , kuvvetli okuyup tayir etmeyerek bu harflerin
makablerinde vak olan harfin harekesine benzer bir ekilde eda eylemekten ibarettir.
Lakin harflere hareke vermekten saknmak lazmdr.
11- Safir; harfin sesinin slk sesine benzemesine denir. Harfleri dir.
12- Liyn; harf mahrecinden liynet ve shuletle kmasna derler. Harfleri, dr. Vav ile
ya sakin olup makabilleri meftuh ola.
13- nhiraf ; harf nutuk olundukta bu harflerde meyl olumasna denir. Harfleri dr. Lakin
Lam da olan meyl dil ucudur. Ra da ise meyl dilin arka ksmdr.
14- Tekrir ; Tekrir Ra harfine mahsustur.okunduunda dilin srmesidir. Lakin Ra y
teleffuz eyleyen kimse gayet dikkatli davranarak Ra nn tekrarndan saknmaldr.
yle okunmal; Dilin ucu ol mezkur olan damaa yapp damaktan ayrlmakszn srer
gibi titreyip durmasdr ki, titremedike Ra kmaz. Lakin ol yerden ayrlarak , sekerek
titrerse tekriri izhardr. Bu da Lahndir.
15- Tefei; Tefei Harf okunduunda sesi az iinde dalp39 ZA harfinin mahrecine
varncaya kadar uzanmaa derler. Bu sfatn IN harfine mahsus olmas mehurdur.
16- stidale40 ; istidale Dat harfinin sesi mahrecin evvelinden ahirine varnca kadar sesin
uzatlmasdr. Sesin yaylmasdr.
17- unne ; unne hrfin genizden gelmesine derler. Harfleri NUN ve MM dir.
Dikkat :
idded sfatl harfler ani teleffuz edilir. Asla uzatlmazlar. Dier harfler
zamanldr. Uzatlrlar.
Harfi medler elif miktar uzatlr. DAT ile Tefei harfleri elife yakn uzatlr.
Lakin iddet harflerinden Kaf ile Ta da iddet sfat anidir. Hems sfatl
harflerde ses zamanidir.
ZET : Saknmak Lazm

39
40

Bu zikredilen 17 sfattan 11 i kuvvetli sfatlardr. Bunlar; Cehr, iddet, staila,

dbak, Kalkale, Safir , nhiraf, Tekrir, Tefei, stidale, unnedir.
Dierleri 6 sfat tan 5i Zayf sfatlardr. Beyniye sfat Mutevasst bir sfattr.
Sfat Arzadan Tefhim Sfat kuvvetli sfattr. Terkik sfat zayf sfattr.
Kuvvetli sfatlardan biri bir harf de olduu vakit, o harf kuvvetli olur.

Tefei diye harf okunduu zaman dil ile st damak arasndan kan sesin dalp yaylarak srekli bir ekilde kmasna denir.
Dilin yan tarafnn evvelinden ahirine kadar sesin yaylmasdr.

Eer bir harfde iki ziyade olur ise; o harf ziyade kuvvetli olur. Da harfinde olduu
gibi. (ki kuvvetli sfat bir harf de buluursa demektir.)
Zayf sfat bir harf de olduu vakitte byledir. O harf zayf demktir.
Eer bir harf de iki ziyade - zayf harf buluur ise- olur ise , o harf ziyade zayfdr. Ha
harfi gibi.
Cehr harflerinden Dal cehrini giderip Ta gibi okumak, Da harfinin cehrini
giderip de Hems sfat vererek okumak. Misallerinde olduu gibi.
Ya ile Cimin cehrini giderip de Farisi harfi gibi okumaktan kanmak lazmdr.
Misallerinde yaptklar gibi.
Hems sfatl harflerinden olan Ta nn hems sfatn giderip dal gibi okumak,yahut
iddetini giderip harfi Rihvet sfatl gibi okumaktan saknmak lazmdr.
Misallerinde olduu gibi. Kafn iddetine hemsine ihtimam eyleyp Kaf acemi gibi,
yahut mahrecine dikkat eylemeyip Gaf gibi okumaktan uzak durmak lazmdr.
Misallerinde olduu gibi.
Velhasl :ta ile kafn iddetine riayet lazimdr. Zira ibni Cezeri;
beytinde , buyurduu gibi.
Rihvet harflerinden DAT harfinin Rhvetini giderip yani dilin yann mezkur dilere
pek basarak iddet harfleri gibi sesi hapsedip baz yerde Kalkale ederek okumak
misallerinde yaptklar gibi. Baz yerde iddet harfine dam etmek
misallerinde yaptklar gibi. Ve dahi DA harfi gibi okumaktan uzak durmak
lazmdr. Ve dahi DAT harfini ZA harfi ,ile Cem edip okumaktan uzak durmak
lazmdr. Bu da onlarn her birini mahrecinden beyan, ve DAT ta da stidale sfatn icra
eylemekle olur. gibi.

ha harfinin durumu, mahrecine ve sfatlarna ihtimam gstermek lazmdr.

iddet harflerinden Ba ile Daln ve Cimin iddetini tam giderip de beyine
harfleri gibi sesi aktarak okumaktan kanmak lazmdr.

Misallerinde yaptklar gibi.
Kalkale harfleri sakin oldukta kalkaleyi ademi izhar ( idam hali dnda Yapmak)
harfinin gayride kalkale etmek veya mezkur sfat eda ederken ol harflere hareke
vermekten kanmak lazmdr.
misallerinde yaptklar gibi.
Hemzenin mahrecine ve sfatlarna riayet ederek hemzeyi rifkle ve latafetle
okunmaldr.
Beyniye harflerinden Ayn , ile Ra da sesin kllisini haps edipte iddet harfleri
gibi okumaktan kanmak lazmdr.

Misallerinde yaplan hatalar gibi.
ZETLERSEK :
Bu sfatlara riayet etmek lazmdr. Zira deitirilmesine Lahni Celi denir. Dikkat
etmek lazmdr.

B- Sfat Arzadr.
Sfat Arzalar 11 adettir.
1- Tefhim: Harfi kaln okumaya derler. ( dili istila sfat ile okumaktr ).
2- Terkik : Harfi ince okumaya derler.
Tefhim harfleri 10 dur. stila harfleri ile Lam ( ) ve Ra ( ) dr. Hurufi
stala da tefhim vaciptir. Hurufi nhifazade ( stifale Harfleri- dilin altta kalmas- )
harflerinde Lam,Ra ve Elif in dnda kalan harflerde Terkik vaciptir.

Lamn hkmne gelince ; Lafzatullahn makabli imaleye uramayan meftuh veya

mazmum olursa Lafzatullahn Lamn Tefhim vaciptir. maleye urayan Meftuh
olursa Tefhim de Terkik de vaciptir41. daki Allah lafznn dnda terkik
okunmas btn kurra indinde vardr.
Ver iin nasl okunaca, yani baz yerlerde Ver Lam kaln okur demektir. Lakin o
yerlerin Lam ve Ra da olan hkmn tafsili kraat kitaplarnda vardr.
Elifi Meddiye;
Malum ola ki Elifi Meddiye makabline Tabidir. Yani med harfi olan Elif Tefhim harfinden sonra
bulunursa kaln okunur. Terkik harfinden sonra bulunursa ince okunur demektir.
Vav Meddiye;
Tefhim harfinden sonra Vav Meddiye bulunursa kaln okunmal.
Lakin Yai Meddiye ve Med olmayan Ya ve Vav her halde ince ve letafetle okumak lazmdr.
Tefhim ve Terkik de frat ve Tefritten saknmak lazmdr. Ve dahi Tefhim harfi Terkik harfiyle
mcavir (yan yana) geldii zaman haklarn tam olarak vermek lazmdr, dikkat etmeden Terkiki
tefhim veya aksi gibi okumaktr. Bundan saknmak lazmdr. . . . .
. . misallerinde yaplan hatalar gibi42.
DAM
dam: Mtemasileyn ve mtekaribeyn harfleri birbirine katarak okumaktr. Yani iki harfi mahre de
bir harf gibi okumaktr. ki harfi birbirinden ayrmadan okumaktr.( zhar yapmadan oku demektir.)

Malum ola ki, bir harf sakin olarak bir harfe mulaki olduu zamanda, eer mahreleri ve
sfatlar mttefik olur ise dam Misleyn derler.

. . . .
. .

gibi.

Mimi sakin Mime, Nunu sakin veya Tenvin Nuna urarsa idam Misleyn Maal unne olur.
Lakin harfi evvel harfi Med olduu vakit idam caiz deildir. gibi.

Eer mahreci klli de mttefik olup sfatta muhtelif olurlar ise dam Mtecaniseyn derler.

gibi.

Eer mahreci klli de yahut sfatta bir birine yakn olurlar ise dam mutekaribeyn olur.

.
. gibi.
Mahrec de ve sfatta yaknl olan harflerdir. Sfatn yaknlndan murat, birinci harfin sfatn
ekserinde mttefik olmaktr.

41
42

Lakin birinci harf boaz harflerinden olursa dam Caiz deildir.

gibi.

kelimesinde Ebu Amrn yapt gibi.

Celalettin Karakln Tecvit ilmi eserinin 54-58 sayfalarna bak.

10

Lam tarifin dnda olan Lam, misallerinde Nun ile Taya dam
olmaz.

Lakin Lam tarif 13 harf den birine urarsa dam Vacip olur.

Bu harfler; dr. Nuna uradkta dam Maalunne vacip olur. gibi.

Elif Lam harflerinden birine urasa zhar vacip olur.

Velhasl , Kuran Kerimde vak olan dam, Kurralardan ve ehli edaden rivayet olunan yerlerde
idam olunur. Rivayet olmayan yerlerde idam caiz deildir. Dikkatli ol.

Harfi evvel harfi sani de zaten ve sfaten kaybolur ise idam (TAM) kamildir.
gibi.
Eer harfi evvel harfi sanide zaten kaybolup sfatan kaybolmaz ise buna idam naks derler.
gibi.
Kaybolmayan sfattan murat Ta da tbak sfat , Kaf da stila sfat ,Nun da ve
Tenvinde ise unne sfatdr.
Lakin de idam da dbak sfatn beyan etmek vaciptir. Bu makamda
Da harfinin tbakn ( Da harfini zatn gidermeksizin Ta harfine idam ederek ve Da harfinin
tbak sfatn teleffuz edip sonra Ta harfini eddeli Terkik ile okumaktr). de dam vaciptir.
Lakin Gaf da stila caizdir.
Uygulamas; stilay ibga eylemenin yolu, aksay lisann beraberi olan st eneye yaptrp
ikisini birbirinden ayrmadan Kaf mahrecine intikal edip , ondan sonra Aksay Lisan st
eneden Kalkaleyi zhar etmeyerek ayrmaldr. stilay bozmadan Gafn zat ve sfat ile
beraber Kafa bititirip edas gibi okumaktan ibarettir.
Tenvin ve Nunu sakin Vav ile Yaya urasa dam vacip olur. Lakin Maalunne ile idam
olmas evladr. Asmn krat zere dam Maal unne ile okunmaldr. Bu makamda unne
nefsi meddedir43. Bu u demektir. unne den nceki harfi mcerret olarak gnne sfat ile
vasflandrarak okumaktan sakn. : : misallerinde yaptklar gibi.
Bunu da yapmann yolu; unneye ancak, dil unne ile vasflanan harfin mahrecine
ulatnda balanmaldr. (Yani unne den nceki harfden balanmamaldr).
Lakin; de Rivayeti Hafs zere zhar etmelidir.
Nunu sakin ile Va ve Ya; bir kelime de bulunur ise zhar vacip olur.
gibi.
Tenvin ve Nunu sakin Lam ile Ra harflerinden birine urarsa dam bilaunne olur44. Mime
urarsa dam Maalunne olur45.
eddeli okumann zaman: iki harfden az, bir harfden fazla olmaldr. Lakin Ra harfinin
eddeli okumann zaman dier eddeli harflerin zamanndan azck fazladr.
Sonu olarak: her medded harfin tedidini ifrat ve tefrid etmeyerek eda etmek lazmdr.

43

hfa-uneyi uzatarak ve mbalaa ile okumaktan saknlmaldr. Tecvidi edaiye-s.17-ncehdl mukil den
mervi.
44
Nun sakinden sonra Lam ve Ra ayn kelimede Kuranda yoktur. Tecvidi edaiye.s.16, kenar erh. tehzibul
krattan mervi.
45
Nun sakinden sonra Mim harfi ayn kelimede Kuranda yoktur. Tecvidi edaiye.s.16, kenar erh. tehzibul
krattan mervi.

11

hfa: tedidsiz olarak idam ile izhar arasndaki bir kraatle

okumaktr. Tenvin veya Nunu sakin 15 harfden birine urasa hfa olur. malum ola ki , Tenvin
ile Nunu sakinin hfas zatlar bil klliye gidip unne sfat baki kalmaktr.
Uygulamas ; dil ucu bota kalmaldr. Bu na halet derler. Tenvin dey Tekit iin olmayarak
Ahirin harekesine tabi olan Nunu Sakine denir. Bu hfann yapmann yolu oldur ki, alt eneyi
skmayarak tabiat zere brakp, diline asla amel ettirmeyerek ve makabillerinde vak olan
harfi ba etmeyerek unneyi geniz kovuundan skmayarak ve datmayarak karmaktan
ibarettir. Tenvin ile Nunu sakin ol harflerden birine uradkta hfann zaman tamam
olmadka ol harfin mahrecine varmaktan saknmak lazmdr. . misallerinde
olduu gibi.
Lakin Mimin hfas, yani Mimi sakin Baya uradkta zatn bilklliye gidermeyip
dudaklar birbirine pek basmayarak ve makablinde vak olan harfi de ba etmeyerek zatini
bilcmle setr etmektir. Ba nn durumu klab da dahi byledir. hfalarn zaman harfeynden
ekal,harfi vahitten Ekser olmaldr. da ve de olan hfay ve sair
ihfalar frat ve tefrit etmeyerek eda etmelidir.
zhar; malum ola ki her harf de ve her sfat lazime ve Arza da asl
olan izhar olmaktr. Mani ( idam,hfa,klab,nakil,Teshil,ihtilas vb.) bulunursa zhar olunmaz. zhar
dan murat harfin zatn ve sfat ile beraber ipkadr. zharlar hfa ve sekte etmeyerek rfkle eda
edilmelidir. Tenvin ve Nunu sakin harufu halkdan birine urarsa zhar olur. Mimi sakin Mim
ile Bann gayrine urasa , gibi zhar vacip olur.
bni Cezeri; boaz harflerinde zhar yap, Vav ile Fa da ise Nunu hfa yap buyurmutur. Nun ile Mim
medded olduklarnda unnelerini zhar etmek vaciptir. Cezeri Buyurdu; Nun ile Mim
eddeli olduklarnda unneyi aa kar. , de Nun zhar olunduu surette
dahi, Mim ile Nun zerlerine Ravm ve Vakf dnda unnelerini ve zatlarn zhar etmek
gerekir.
Lakin unne de mbalaadan saknmak gereklidir. Mimi sakin Fa ile Vav a uradnda ,
dam, Hareke, hfa,Sekte etmekten saknlmaldr.
misallerinde olduu gibi.
klab; dr. Malum olduu zere Tenvin ve Nunu sakin
Ba harfine urarsa unne ile yani unneyi belirterek Mim de de hfa ederek okumak vaciptir.
, , gibi. Lakin Mimi sakin Baya urasa unne ile zatn bilcmle ihfa
etmek muhtardr. gibi.
Med; Tarifi Harfi Liyndir. Yahut, harfi illetlerden olan harfi medleri bir sebeb iin, meddi
asli olan bir elif miktar zerine ziyade uzatmaya denir.
Med iki ksmdr.
1- aslidir ki, Meddi Zati,Tabii dahi derler. Bir elif miktar eder. Bir parmak kaldracak
kadardr. Yahut elif diyecek kadardr.
2- Feridir. Bir sebeb iin asli zerine ziyade ekmektir.
Sebebi med iki dir.
1- harfi medden sonra vak olan Hemzedir. Bir kelimede vak olsalar Meddi Muttasl vacip
olur. yani cemi kurra med ettiler ala meratibihim kasr etmediler demektir. , ,
gibi. Baka da vak olsalar Meddi Munfasl olur ve Caiz olur. yani haleti vaslda baz kurra
elbette med ettiler ve baz kurra elbette kasr ettiler ve baz kurra Med ve hem Kasr ettiler
demektir. , , gibi. Lakin harfi med zerine rnein; de Ya
zerine vakf olunsa cemi Kurra Kasr ederler. Ve biri Harfi med ya harfi liyn den sonra vak
olan sukundur. Gerek skunu lazm olsun , , , , , gibi. Skunu
12

Lazm dey; vakfen ve vaslen sabit olan skune derler, gerek skunu arz olsun ,
, , , gibi. Med iki mertebedir. Tul ve Tevessut. Tul 4 elif ve
Tevessut 3 eliftir. Yahut tul 5 elif ve tevessut 4 elifdir. Yani meddi asli ile beraber demektir.
Sonu itibari ile sakini lazim medlerde Cem kurra indinde Tul vaciptir. Muttasl medlerde
cumhur kurra indinde tul vaciptir. Baz kuradan Tul ile Tevessut, baz kurradan meratibi
erbaada dahi gelmitir. .. dierlerinde med caizdir.
Meddi munfaslda ise ; Tul , Tevessut dahi meratibi Erbaada gelmitir.
Sakin Lazim Liynki , kavli eriflerinde vak olan Ayn lafzdr. Bunda cemi
kuradan Tul ve Tevessut gelmitir46.
Sakin Arz meddin ve Sakin Arz Liynin mertebeleri vakf bahsinde beyan olunan meratibdir.
Meddi Lazmda olan sukn mteharrik olsa med caiz olur. de mimin tahriki ile.
Mimden murat Mim lafzndan Mim Sanidir. Bu Mim den evvel med ve kasr caizdir.bu babn
tafsili med bahsindedir. Lakin vacip ve caiz ve sfat olan Med Feridir. Lakin Meddi Asli
hurufi med iin lazmdr. Zira bu harfler elif miktar ekmedike vucutlar tahakkuk eylemez.
Malum ola ki Meddi Liny lerde Tul iki elif yahut elifdir. Tevessut Terki med ile Tulun
beynidir. Lakin meddi liynde meddi aslinin inkarna mebnidir.lakin meddi asliyi syleyenlerin
indinde. Meddi Liynler de Tevessut Meddi Asli olan bir elif den az ile Tulun mabeynidir.
Dikkatli oluna.
Malum ola ki, Meddi Lazm da olan Skun baz yerlerde mudam olur. Sure-i Neml de olan
ve Sre-i Yunus da Sre_i Enamda iki yerde olan gibi. Baz yerler de
idam olmaz. Sre-i Yunus da iki yerde olan gibi. Srelerin
evvellerinde olan Esmai Huruf gibi. Bunlarn says 7 dir. , , , , , ,
dur. Bu harflerin bazsnn ahiri vaslda dam olur. de olduu gibi.
Malum ola ki; srelerin evvellerinde olan Esma-i Huruf 14 dr. Bu da 4 ksmdr.
1- Bir ksm meddi lazmdr. Bu da az nce anlatld.
2- Meddi Tabidir. Bu da be harfe munhasrdr. , , , , dr.
3- Bir ksm Skunu Lazim olan Meddi Liyn dir ki; lafz eriflerin de ki,
Ayndr.
4- Bir ksm aslen kendinde Med olmayan Elif dir ki; lafznn evvelin deki Elif gibi.
- Medleri haddinden az ya da ziyade ekmek, yahut yarsn kaln yarsn ince ,
misallerinde yaptklar gibi.
- Yahut bazsn yava bazsnda sesi kaldrp ta eneyi oynatarak ve sesi tayir ederek
okumak Ezan ve kamette yaptklar gibi.
- Yahut Rad un - yani imek akmas- gibi. Birden sesini karmaktan saknmak
lazmdr.
- Meddi Tabilerin haleti vakfnda med ve hemze ziyade etmek. misallerindeki
hatalar gibi. Hemze ziyadesinden kurtulmann yolu; med etmek sona erdiinde aksay
halk skmamaktr. Sesi mahrece hasretmeyip yarsn azndan , yarsn burundan
karmaktr. Bahusus; vav ile ya meddinde yaptklar gibi47.
- Tefhim harflerine mukarin olan Elifi ve Ya ekerken eneyi ve dudaklarn
yumup ta Vav meddiye gibi okumaktan saknmak lazmdr. ,
,misallerinde yaptklar gibi.
- Sre-i Meryem ile Sre-i urann evvelinde bulunan Ayn lafznda dahi, ,
misallerinde vakf halinde Tul ve Tevassutu eda ederken harfi Liyn olan Vav
46
47

atibiyye de kasr caizdir. Kasr dan murat Terki meddir. Cehdl mukil. Tecvidi edaiye kenar erh.s. 20
Vav rneine misal; vakf yapnca Nun harfinde unneli durmak

durmak

gibi.

gibi. Tecvidi edaiye. Kenar erh. S.21

13

Ya rneine misal; vakf yapnca Nun harfinde unneli

ile yay pek skmayarak aa meyl ettirmeyerek ve makabillerinde vak olan harfin
fethasn iba etmeyerek eda etmelidir. Harfi Liyn olana kelimelerde Fethay iba dan
kurtarmann yolu; Vav ve ya harfine gelmeden med etmeye balamamaldr.
- Harfi Med ya da Harfi Liyn olmayan yerde med ihdas etmekten saknmak lazmdr.
Mezzinlerin lafznda ki Elifi , de Bay , de Ha y ve Mimi ,
de Ha y tekbir ve Terik te de dahi Ha y ektikleri gibi. Bu ve
benzeri hatalardan uzak durmal ve dikkat etmelidirler.
Vakf; dir. Malum ola ki, vakf ta asl olan sukn zere olmaktr. Lakin
zammelerde mam ve Ravm de gelmitir. Kesre lerde ancak ravm gelmitir. Ancak, vakfdan
nce ahirleri, harekeyi asliye ile mteharrik olan kelime de gelirler. rnein; .
, ,
. . . . . . . . . . . .
gibi.
- Lakin ; . . gibi Ha-i Tenislerde , Sla larda ve Cemi Mimlerde mam
ve Ravm caiz deildir48.
- Bilinmelidir ki; vakf yaplan harfin makapli Harfi Med ya da harfi Liyn olsa ,
Mazmumlarda 7 vecih caiz olur. Tul , Tevassut ve Kasr, Tul ile mam, tevassut ile
mam,kasr ile mam Kasr ile Ravm dir. Meksurler de ; 4 vecih caizdir.
Tul,Tevassut ve Kasr , Kasr ile Ravm dr. Meftuhlar da 3 vecih dir. Tul ,Tevassut ve
Kasr dr. , gibi. Lakin Tul ve Tevassut ile Ravm49 gelmez. Ravm ancak
Kasr ile gelir. Zira Ravm Kasr hkmndedir. Kasr dan murat harfi Medler de bir Elif
demektir. Harfi Liynler de bil klliye Meddi Terk demektir.
- mam yapmann yolu; oldur ki, vakf yaplan harfden fari olduktan sonra ( suknu
verdikten sonra ) tehir etmeksizin ( hemen ) sessiz bir ekilde dudaklarn ucuna yakn
olan yerleri birbirine kapanmayarak yummak ve dudaklar ile ol harfin zammesine
iaret eylemekten ibarettir. Ravm de ise vakf yaplan harfin harekesinin bazsn az
bir ses ile nutuk eylemektir. Yani harekenin azn nutuk edip ekserini gidermekten
ibarettir. Zira ibnl Cezeri; , buyurdu.
- Sure-i Yusuf olan da Ebu Caferin dnda ki Kurralar iin , iki vecih vardr. 1dam etmeksizin harekeyi hfadr. Yani 1. Nunu zhar zammesinin Ekserini Nutuk
edip azn ( htilas50 gibi okumaktr ) gidermektir. 2- dam Kebir ile mam dr.
Yani 1. Nunu 2. Nuna Tam ( Kamil ) dam edip dudaklarn ularna yakn olan
yerleri birbirine kapamayarak ve Mudama edilen 1.Nunu teleffuzdan fari
olmayarak ve unnesini gidermeyerek , sekte etmeyerek dudaklaryla 1. Nunun
Zammesine iaret eylemekten ibarettir. Dikkatli oluna.
, , misallerinde vakf olunduu surette, de Tenvini, de Nunu, ,
de Nunu hafifeyi Elife kalb edip de elif zerine vakf etmelidir. Lakin
misalinde vakf olunduk ta Tenvini Hazf edip Ta-i Tenisi Haya kalb edip de Ha
zerine vakf etmelidir.

48

mam ve Ravm Ha-i tenislerde,Cemi Mimlerde, Arz Harekeler de olmaz. , , ,

, gibi. Tecvidi Edaiye, s,22 , kenar erh.
49
Vakf da harekenin de birini teleffuz etmetir. Femi Muhsine muracaat oluna. Tecvidi Edaiye, s,23 , kenar
erh.
50

Vasl da harekenin de ikisini teleffuz eylemektir. Femi Muhsine muracat oluna. Tecvidi Edaiye, s,23 ,
kenar erh.

14

Mfret Mzekker gaip ve Muttasl Zamiri olan Ha-i Zamirin zerine gerek sukn
mahzla, gerek Ravm ile vakf olunduk ta Cemi mevzda sla ( Med ) terk olunur. ,
. , gibi.
Hafs Kraatn da vakf halinde 7 kelimenin ahirine bir eyden bedel omayarak Elif Lahik
olmutur. Elif zere vakf olunur. Vasl da Elifsiz okunur.
Bunlar;
1- Mtekellim vahde zamiri olan dr.
2-
3-
4-
5-
6- ve Hafs dan bir rivayette eklinde iskan iledir.
7-
Bu babn tafsili kraat kitaplarndadr ve Resmi Mushaf bilmek lazmdr.
Sesi kesmeden , vakfn hkm olan teskini vermekten saknmak lazmdr.
, , misallerinde yaplan hatalar
gibi.

Sekte; sesi kesip nefes almamaktr. Sektenin zaman vakf zamanndan

azdr. Vakfn zaman nefes alacak kadardr. Lakin sekte valsa mahsustur. Hafs dan 4 yerde
sekte gelmitir.
1- de . Tenvini Elife kalb edip de Elif zerine
2- da. Elif zerine
3- de. Nun zerine.
4- de. Lam zerine sekte edilir.
Ve dahi Ha-i Sektelerin vasllarnda baz Kurra indinde vakf yesire lazmdr. Yani vasl
halinde , , , , , , , de Ha-y isbat eden
Kurra iin Sekte-i Yesire lazmdr. Asm cemi yerlerde valsnda Ha-y isbat eyledi.
Bazlar , lafzlarn gayrinde Ha-y sbat eylemediler. Vakf halinde Ha-i
Sektelerin isbat mttefekun aleyhdir. Sektenin caiz olmad yerlerde sekte yapmaktan
saknmak lazmdr. de 1. Lam zerine , de Kaf zerine yaplan hatalar
gibi.
Sukn : Sukn harfin harekesizlik halidir. Suknleri gzelce eda edipte Lam .
.misallerinde, dam , hfa , Kalkale, sekte etmek. Fay misalinde dam ,
Kalkale, sekte etmek. . Misaller de suknu itmam eylemeyip harekeye Mezc
etmek, zhar iin zerine Sekte etmekten saknmak lazmdr. bnl Cezeri :

buyurdu.
Hareke: Hareke suknun zdddr. Harekeleri ba etmeyerek gzelce eda edipte htilas caiz
olmad mevzide, iki zammeli harf yan yana geldiinde veya iki kesreli harf yan yana
geldiinde ikinci harf de htilas ile telaffuz eylemekten saknmak lazmdr.
misallerde yapld gibi. HTLAS deyi harekenin ekserini nutuk edip ekallini gidermeye
derler.
Fethann Mabadi Ya-i Sakine oldukta Kesreye male etmek. . misallerinde yaplan
hata gibi. Yahut Fetha-y ba eyleyip Elifi Mumaleye dntrerek okumak. ,
misallerinde vakfta yaplan okuyu hatas gibi. Fethay zammeye, Kesreyi Fethaya,
Zammeye meyleden dahi mam caiz olmayan yerlerde , Kesreyi Zammeye kartrarak
15

okumaktan saknmak lazmdr. , , . misallerinde ki okuyu hatalar gibi.

Velhasl; Mahzurattan ve Lahnden saknmann yolu u dur ki; bu zikrolunan Mahreleri ve
sfatlar Cevher gibi Hfzedip Kuran Tilavet etmeli ve sesi yumuatp dilini harflerin
telaffuzuna altrp, ta meleke hasl oluncaya dek stad kamillerden eday ahz edip her harfe
ziyadesiz ve noksansz Hak ve Muhakkkn letafetle vermektir.
bn-i Cezeri;
buyurdu. Dikkatli ol.
Muallim bilmelidir ki; Hece harflerinin telaffuzunu

Talim ettirip sonra meharicini
tertibi zere bu harfleri sakin klp zerlerine Hemze ithal ettirerek talim ettirmeli, sonra
Euzu Besmele ve mml kitap okutulmal.
- Hece Harfleri 29 dur. Hica eklinde Medli ve He harfinin Kesresi ile okunur.
Carberdi dedi ki hece harfleri harflerin isimleridir. Hece harflerinin isimleri salam
gre gre mustekil birer harfdir. Mrekkeb birer kelime deildir. harfi bir
isimdir. kelimesinde ki Dat harfi diye isimlendirilir. Ve keza . da
byledir. , dersin. , deki Ha Ha-i Sekittir. Mfret olan harfe, harf ilhak
edilmitir. kelimesinde hece harflerini murat ettiin zaman , .
dersin. Bunlara 29 harf diye isimlendirilir. Hece harfleri bu isimlerle anld zaman
izafet Lam- manasnadr. Hicai bi mana harflerin isimleridir. Hece
harfleri isimleri ile sayldnda zati ile deil isimleri ile sylenir. ila
ahiridir. gibi sylemekten saknmak lazmdr. bunlar
mrekkebdir ve zatlar ile sylenmitir.

TENBH: ihfa 2 ksmdr.

1- Hareke de hfa: kelimesinde ki okunu hareke de ihfa dr.
2- Harf de hfa: bu da 2 ksmdr.
- Harfi cmlede zatn gizleyerek okumadr. Bu da Mim-i sakinden sonra Ba harfi
geldiinde olur.
- Tenvin veya Nunu Sakinden sonra harfin zatn bil klliye giderip unnesini ibka
ederek okumadr.
Tenvin veya Nunu Sakinden sonra 15 harfden birine urarsa hfa ile okumaktr.

Dat ve Da bahsi :
Dat ve Da arasnda ki sfat bakmndan benzerlikler Itbak ve stiladr. Lakin Itbak Da harfinde
kuvvetli bir sfattr. Daha nce bu konu geti. Dat harfinde ise Rihvet , Da harfinde ise iddet sfat
vardr. Dat harfinde ise Kalkale sfat yoktur. Dat bunun aksinedir.
Dat harfinde ise stidale sfat
kuvvetlidir, Da harfin de bu sfat yoktur. Mahrelerinde de ittifak yoktur. Buna ramen Dat ile ZA
arasnda mahre ve sfat fark da vardr. Cezeri: Dat harfi , Za harfinden stidale sfat ve
Mahre ile ayrlr. Zamanmzda Dat harfi Da harfi benzeri eklinde okunarak mehur olmutur.
Kratta Dat ile Da harflerinin teleffuzu bozulmutur.
1- Da harfinde iddet sfat vardr, Dat harfinde ise Rihvet sfat vardr.
2- Dat harfinde ses ve nefeste stidale sfat belirtilerek okunmal.
3- Dat harfinde az da olsa tefei. sesin marede yaylmas gerekir.

16

unu bilmek lazm Itbak sfat Dat harfinden ziyade Da harfinde stndr. Bu byle biline. Her iki
harf iinde Tefhimde Itbak sfat kadar takdir edilir.
Dat harfinin mahreci dilin kenarlardr. Dilin kenarlar Adras dilerine meylederek telaffuz edilir. Bu
uygulama da Idbak, Tefhim , Rhvet, Cehr, stidale Tefei azar azar olsa uygulanmaldr. Bu dat
harfinin bu sfatlarda az da olsa hakk vardr. mamlarmz kitaplarda bu harfde bir zarurat vardr diye
bahsederler. Allah dorudan sonra sapkla drmesin. AMN.
MUALLMLER N RETM METODU:51
1234-

Hece harflerinin telaffuzu ile balanmal. eklinde

Her hangi bir harf sakn klnmal evveline bir hemze getirilerek okutulmal
Daha sonra harflerin mahrelere gre tertib edildii zere devam edilmeli
Euzu ve Besmele retilerek Fatiha dan balanmal.

Bu usul okutulurken tecvit kurallarna uygun okutmaya ihtimam gstermek lazmdr.

FATHA SURESNN TECVD: gzel okutmann kurallar
Balang da Fatiha suresi ve Benzeri sureleri retirken unlara dikkat edilmeli.
1- Kelimenin ahirindeki harf ayrlarak bir sonraki kelimenin bandakine vasledilmemeli.

, , gibi ve buna benzer hatal okuyulara dikkat

edilmeli. Alimlerin genel grne gre namaz bozulmaz, lakin baz alimlere gre
namaz bozar.
2- dam edilen yerlere dikkat edilmeli. Mudam ve Mudgamun fih tek kelime gibi
okunmal. Birinci harfi sukun ile okumaktan, med ederek okumaktan, sekte yaparak
okumaktan saknmak gerekir.
4- unneyi med ederek okumaktan saknmak lazmdr. kelimesinin harfini med
ederken unne yapmaktan saknmak lazmdr52.
5- Harfi Liyn olan yerlerdeki Vav le Ya nn sukununda Meddi Tabi var gibi dnlerek
med etmekten saknmak gerekir. rnein ;
kelimesindeki Ya harfini Meddi
Tabi gibi okumaktan saknlmaldr.

1234-

Tenbih;
Euzu ,Besmele ve Fatiha daki okuyu hatalar. Vav harfinden dolay ar ince
okumaktan saknlmal.
, ve eddeli Ra harfini ar Mubalaal okumaktan saknlmal.
Hanefi ve Malikiye gre Besmele Fatihadan bir ayet deil. Mustekldir.
afi ve Keaf ( Mutezile) ise Besmele Fatihadan bir ayettir.
SONU
Malum ola ki Tecvit Kuran her Erkek ve Kadna farzdr. Allah yle buyuruyor.

51

1- Ehlil luat ve Elifba tertibi: 2- ehli eda tertibi. Meharici hurufa gr 3- hesap ehli

52

zellikle okuyucularmzn byk ounluu hurufu mukattalarda bu hatay yapmaktadrlar.

17

, A.Boz.

18