Abdullah YCEL

2011 Yaz Okulu

YILDIZ TEKNK NVERSTES

NAAT FAKLTES
NAAT MHENDSL BLM

BR KARAYOLU GEKSNN TASARIMI

Abdullah YCEL
06043705

2010-2011 Yaz Dneminde

Ulatrma Anabilim Dalnda hazrlanan

KARAYOLU DERS YIL PROJE DEV

Danman: r. Gr. Dr. Mustafa Sinan YARDIM

STANBUL, 2011

Abdullah YCEL
2011 Yaz Okulu

indekiler
Giri............................................................................................................................................. 2
Proje verileri ........................................................................................................................ 2
Sfr izgisi almas ............................................................................................................ 2
Geki aratrmas hesab ............................................................................................................ 4
Geki aratrmas yaplrken dikkat edilecek hususlar ........................................................ 4
Kurbaya ait karakteristik deerler ...................................................................................... 5
zel noktalara ait km deerleri .......................................................................................... 5
Arazi kotlar (siyah kotlar) .......................................................................................................... 5
Kesin eksen hesab ..................................................................................................................... 6
Gei erisi hesab ...................................................................................................................... 6
Yeni proje hznn hesab ..................................................................................................... 6
Optik art ............................................................................................................................. 7
Dinamik art ........................................................................................................................ 7
Minimum uzunluk art ....................................................................................................... 7
Geometrik art .................................................................................................................... 7
Sademe art ........................................................................................................................ 7
Klatoid elemanlarnn hesaplanmas ................................................................................... 7
Klatoid balang ve biti KM deerleri ............................................................................... 7
Dever hesab ............................................................................................................................... 8
Geniletme miktar .............................................................................................................. 8
Rampa boyunun hesaplanmas ........................................................................................... 9
noktasndaki dever ve dever ykseklii hesab................................................................ 9
Dey kurba hesab .................................................................................................................... 9
Boy kesitte krmz kot hesab................................................................................................... 10

Abdullah YCEL
2011 Yaz Okulu

GR
Projemizde aada verilen kriterler dorultusunda zorunlu A ve C noktalar arasna
bir geki tasarlamamz istenmektedir. Projede belirtilen koullar dorultusunda gekimiz
rampa boylu ve eksen sabit dever yaplarak uygulanacaktr. Dolaysyla hesaplarmzda bu
ynde yaplmtr.
Geki tasarlanrken baz zel durumlar ile karlalm ve proje yeniden
ekillendirilmitir. rnein gei erisi hesab yaparken proje hzmzn yksek olmas
hesaplarda en fazla deveri (%8) gememeize neden olmutur. Bunun zerine dever
miktarmz %8 alnarak yeni bir hz bulunmutur. Benzer bir durumda dever hesab yaparken
yarapmzn R<200 olmas nedeniyle yolda geniletme yapmak zorunda kalnd.
Son olarak bizden istenen tm zel noktalarn kot, km ve dever deerleri
hesaplanarak izimleri yaplp proje tamamlanmtr.
PROJE VERLER
1. 12 pafta numaral eykselti erili harita (lek: 1/2.000),
2. Proje kriterleri:

Proje hz (Vp)

: 70 km/sa

Platform genilii (B)

: 10 m ( 2 x 3,5 +2 x 1,5 )

Maksimum boyuna eim (s)

:%8

Kamulatrma genilii

: 40 m

Minimum developman uzunluu (D)

: 50 m

Maksimum dever (qmaks)

:%8

Yatay kurpta maksimum geniletme miktar (b) : 2,0 m

Minimum dey kurp yaraplar

: RTEPE = 4.000 m
: RDERE = 2.000 m

Abdullah YCEL
2011 Yaz Okulu

SIFIR ZGS ALIMASI

Sfr izgisi ardak 2
eykselti erisinin arasna
yerletirilir. Sfr izgilerinin
birletirilmesiyle krkl bir izgi
(poligon) elde edilir. Balangc
A ve bitii C olarak kabul
edilerek
oluturulan
bu
poligon dorultusunca toprak
ekil - 1 Ardak iki eykselti arasndaki eim
iinin
sfr
olaca
kabul
edildiinden bulunan poligona sfr poligonu, yaplan iede sfr izgisi almas ad verilir.
Sfr poligonunun eimi (ekil 1 ) ve hesaplarda kullanacamz pergel akl gibi
deerler aada hesaplanmtr.

So
hAC

: Yolun boyuna eimi

: Zorunlu noktalar arasndaki kot fark.

LAC

: Zorunlu oktalar arasndaki yaklak mesafe.

(Projemde : 519.97 m.)

HA

: A noktasn kotu

(Projemde : 804 m.)

HC

: C noktasn kotu

(Projemde : 784 m.)

Biz biliyoruz ki sfr poligonun eimi, normalde kendini oluturan sfr izgilerinin eimi
ile ayndr. Yani btnn eimi sabit ise eit uzunluktaki paralarn eimide sabit ve ayn
deerde olmak zorundadr.

yleyse izim iin gerekli olan sfr izgisinin uzunluunu

aadaki forml ile hesaplayalm.

: Ardak iki eykselti erisi arasndaki kot fark

: Sfr izgisinin boyuna ynde yatayla yapt a

: Sfr izgisinin uzunluu

lp

: Harita leinde verilen uzunluk, almada kullanlacak pergel akl

(

Abdullah YCEL
2011 Yaz Okulu

Sfr izgisi almasnn izim aamasn ksaca aklamak gerekirse;

ncelikle zorunlu A ile C noktalar arasna kubak olarak bir izgi izilir ve bu izginin
toplam uzunluu llr. Daha sonra bu uzunluk A ile C noktalar arasndaki eykselti erisi
saysnn bir fazlasna blnerek ilk pergel aklmz (Lp1) bulunmu olur. A noktasndan
balayarak pergelimizi Lp1 kadar ap izdiimiz dairelerle C noktasna ulamaya allr.
alma esnasnda, poligon izgilerinin eykselti erilerini kesmemesine ve hatt bu erilere
teet olmamasna dikkat edilir. Bu ilem birka kez tekrarlanp uygun yarapmz belirlenmi
olur. Bu aamada yaplan denemeler sonucu yarapmz 52.08 m. olarak belirlenmitir.

GEK ARATIRMASI HESAPLARI

Bir nceki aamada elde
edilen sfr poligonu zerinde,

poligona en yakn doru paralar

(Aliyman) ve bu doru paralar
arasna uygun daire paralarnn
(Kurba) yerelletirilmesi ile geki
aratrlmas yaplm olur.
0

20

40

60

80

ekil - 1 Geki Aratrmas

Geki aratrmas yaplrken dikkat edilecek hususlar;

1.

lki aliymanlarn sfr poligonuna mmkn olan en yakn dorultuda yerletirilmelidir. Ne

kadar yakn olursa toprak ii o kadar az olur. Bizim istediimizde budur.

2.

Geki zerinde bulunan, ayn ynl yatay kurbalar arasnda en az 30 m, ters ynl yatay
kurbalar arasnda en az 60 m dz kesim bulunmasna dikkat edilmelidir.

3.

Yerletirme esnasnda kurbalarn teet boyunu gz karar seerken, sfr poligonuna

yerletirilebilecek mmkn olan en uygun yarapl kurbun (gz karar) teet noktas
seilir ve toprak iinin durumu gz nnde bulundurularak bu ilem birka kez
tekrarlanr. Yerletirilen kurbun yarap 5 ve 5 in katlar olmad zaman kurba ap
yuvarlatlarak formller yardmyla teet boyu yeniden hesaplanr.

Abdullah YCEL
2011 Yaz Okulu

Geki aratrmas ile ilgili karakteristik deerlerin hesaplamas:

Sfr poligonu gz nnde bulundurularak gekinin tek kurba ile yaplmasna karar
verilmitir.
lk denemede t = 200 m. alarak kurba yarap belirlenir.

sapma as ya Autocad

ekranndan okunur ya da kesin eksen hesab metodu ile hesaplanr. Autocad ekranndan
okuduum

R = 127.92 m. gibi ksuratl bir deer kt iin bunu 5 veya 5in katna
yuvarlamalyz. R = 130 m. alnarak ayn ilemler tekrarlanr ve teet boyu (t) yeniden
hesaplanr.

Eldeki verilerle developman (D) ve bisektrist (b) boylarda hesaplanarak kurba

elamanlarnn tamam bulunmu olur.

Kurbaya ait karakteristik deerler;

= 114.79, R= 130 m, t = 203.24 m, D=260.46 m, b = 11.28 m
zel noktalara ait km deerleri;
AKM

= 0+00000

KM

= 0+05176

BKM

= 0+18314

KM

= 0+31222

CKM

= 0+52684

Abdullah YCEL
2011 Yaz Okulu

ARAZ KOTLARI (Siyah Kotlar)

En Kesit No
A
K
M
1
TS
2
3
SC
4
H1
5
6
7
8
9
B
10
H2
11
12

Km
0+00000
0+003,58
0+016,43
0+02500
0+02926
0+03838
0+05176
0+06087
0+07426
0+08587
0+10000
0+12500
0+14063
0+15107
0+15955
0+17753
0+18314
0+18771
0+20000
0+21787
0+24287

Siyah Kot
804.00
803.75
803.06
803.22
802.71
801.89
800.11
802.00
801.40
801.67
800.93
800.10
800.00
798.00
796.00
794.00
793.00
792.00
790.89
790.00
791.10

En Kesit No
13
14
CS
H3

15
16
17
18
H4
19
20
21
22
23
24
H5
25
C

Km
0+26787
0+28858
0+28972
0+30000
0+31222
0+33472
0+33611
0+36111
0+36591
0+39091
0+40000
0+41409
0+43163
0+44582
0+45960
0+48460
0+48925
0+50000
0+51342
0+52684

Siyah Kot
791.51
790.00
790.14
791.41
792.25
792.09
792.00
790.42
790.00
788.65
789.07
804.00
790.00
790.00
786.00
783.79
784.00
783.52
784.45
784.00

KESN EKSEN HESABI

Kesin eksen hesab, gekimizin sapma alar ile aliyman uzunluklarnn koordinat
sisteminden yararlanlarak bulunmas olaydr. ncelikle paftaya koordinat tanmlama
ilemimizi yapp (okul numaramzn son hanesine gre), sonra paftann sol alt kesinden
tutup Autocad ekrannda 0,0,0 koordinat ile aktracaz/tayacaz. Bylece aradmz A,
S ve C noktalarnn koordinatlarn rahatlkla okuyabileceiz.
Okunan bu koordinatlar aadaki gibidir.

Abdullah YCEL
2011 Yaz Okulu

Koor. No
X
Y
A
230.5198 120.6165
S
210.3772 374.8441
C
602.3891 230.1537

|
|

|
)

(
(

imdi de , ve alarn hesaplayarak

sapma asn hesaplayalm. ekil 3 de
grld zere;
|
|

|
|
|

ekil 3 Kesin Eksen Hesab

GE ERS HESABI
Genel olarak klatoid hesaplarnn yaplabilmesi iin ilgili kurbann yarapnn,
uygulanan dever yksekliinin ve kurbada izin verilen en byk hzn bilinmesi gereklidir. zin
verilen en byk hz ek kst gerekmiyorsa proje hzna eit olacaktr; ancak ek hz kstnn
gerekip gerekmedii qpratik forml ile kontrol edilmelidir.

Grld gibi proje verilerine gre yaptmz hesap sonucu bulduumuz dever
(%16,59) yine projede verilen en yksek deverden (%8) byk kmtr. Bu durumda dever
%8 olarak seilecek ve hz kst uygulanacaktr.
Yeni proje hznn hesab:

Gerekli byklkler elde edildii iin artk klatoid hesabna geilebilir. Klatoid
parametresi (A), belirtilen artlar salayacak ekilde seilmelidir.

Abdullah YCEL
2011 Yaz Okulu

Optik art:

Dinamik art:

Minimum uzunluk art: Klatoidin uzunluu en az 45 m olmaldr.

Geometrik art:

Sademe art:

Yaplan kontroller sonucu klatoid parametrelerim:

A=80 m Lg=45
Klatoid elemanlarnn hesaplanmas:
L (m)

X (m)

Y (m)

5
10
15
20
25
30
35
40
45

4,99
9,99
14,99
19,99
24,99
29,98
34,96
39,93
44,88

0,003
0,026
0,087
0,208
0,406
0,702
1,111
1,664
2,368

Abdullah YCEL
2011 Yaz Okulu

( )

Klatoid balang ve biti noktalarnn KM deerleri:

TSkm

DEVER HESABI
Dever hesab yaplrken ncelikle geniletme yaplp yaplmayacana baklr. Bunun
iin R<200 artna baklr. R<200 ise geniletme yaplmaldr. Benim projemde R=130<200
olduu iin geniletmeye gerek vardr. Geniletme yolun iki tarafna eit olarak verilecek ve
gei erisi boyunca lineer olarak artacaktr.
Geniletme miktar:
Aadaki forml ile hesaplanr.

bg

: Tek eritteki geniletme miktar,

R
: Tatn en d kenarnn sprd
yrngenin yarap (m). Hesaplarda
kurbann yol eksenindeki yarap alnr,

: Tatn uzunluu (m),

: erit says.

Abdullah YCEL
2011 Yaz Okulu

Projemizde rampa boylu dever uygulamas istendiinden dolay rampa boyu aadaki
forml ile hesaplanr. Bulunan rampa boyuna K ile ifadelendirilir. K noktasndaki dever at
eiminde olup SC noktasnda en fazla eime ulaacaktr.
Dever rampa boyunun hesaplanmas:

noktasndaki dever ykseklii:

K ve SC noktalar arasnda sabit eimden dolay kot lineer olarak artacaktr. D
kenarn kot deerleri zerinden hesap yaplrsa;

noktasndaki dever:

Enkesit
NO

KM

Balangca
Mesafe
(m)

K
M
TS

SC

0+003,58
0+016,43
0+029,29
0+051,76
0+074,26

0
12,85
25,7
48,18
70,68

Dever (%)
D
Kenar
-0,20
0,00
2,00
4,80
8,0

Kenar
-0,20
-0,20
-0,20
-4,80
-8,0

Eksen Kotuna Gre Kot

Farklar
D

Eksen
Kenar
Kenar
-0,10
0,00
-0,10
0,00
0,00
-0,10
0,10
0,00
-0,10
0,27
0,00
-0,27
0,45
0,00
-0,45

10

Abdullah YCEL
2011 Yaz Okulu

DEY KURBA HESABI

g1 = -0,0217 g2 = -0,05
G = g1 - g2 0,0217-0,05 = - 0,0717
L = R*G = 2000 * 0.0717 = 143,4 m

Enkesit No Km x (m) r =g1.x T1kotr y=k.x T1kotry

BOY KESTTE KIRMIZI KOT HESABI

En Kesit No

Km

Siyah Kot

Krmz Kot

A
K
M
1
TS
2

0+00000
0+00358
0+01643
0+02500
0+02926
0+03838
0+05176
0+06087
0+07426
0+08587
0+10000
0+12500
0+14063
0+15107
0+15955
0+17753
0+18314
0+18771
0+20000
0+21787

804.00
803.75
803.06
803.22
802.71
801.89
800.11
802.00
801.40
801.67
800.93
800.10
800.00
798.00
796.00
794.00
793.00
792.00
790.89
790.00

804.00
803.73
803.16
803.06
802.88
802.55
802.40
801.69
801.62
800.75
800.21
799.26
798.67
798.27
797.95
797.27
797.05
796.88
796.41
795.73

3
SC
4
H1
5
6
7
8
9
B
10
H2
11

Yarma
Ykseklii
0.00
0,02
0.10
0.16

Dolgu
Ykseklii
0.00

0.17
0.66
2.29
0.31
0.22
0.92
0.72
0.84
1.33
0.27
1.95
3.27
4.05
4.88
5.52
5.73

11

Abdullah YCEL
2011 Yaz Okulu

12
13
14
CS
H3

15
16
17
18
H4
19
20
21
22
23
24
H5
25
C

0+24287
0+26787
0+28858
0+28972
0+30000
0+31222
0+33472
0+33611
0+36111
0+36591
0+39091
0+40000
0+41409
0+43163
0+44582
0+45960
0+48460
0+48925
0+50000
0+51342
0+52684

791.10
791.51
790.00
790.14
791.41
792.25
792.09
792.00
790.42
790.00
788.65
789.07
804.00
790.00
790.00
786.00
783.79
784.00
783.52
784.45
784.00

794.79
794.03
793.05
793.02
792.62
792.15
791.37
791.25
790.30
790.11
789.17
788.82
788.29
787.62
787.08
786.56
785.61
785.41
785.02
784.45
784.00

3.69
2.52
3.05
2.88
1.21
0.1
0.72
0.75
0.22
0.11
0.52
0.25
15.71
2.38
2.92

0.00
0.00

0.56
1.82
1.41
2.5
0.00

12