FİZYOLOJİ’DE ÖNEMLİ BİLGİLER -2

(GÜN SONU ÖZET BİLGİLER)

1. Çekirdekciğin görevi ribozomal RNA‛yı, dolayısıyla

ribozomları oluşturmaktır.
2. Ribozomların ve hücre içi iskeletini oluşturan
elemanların üzerinde zar bulunmaz.
3. Lipofuksin yaşlanmış membranların, okside olup
lizozomda birikmesiyle oluşur.
4. HÜCRE ZARI
• Membran yapısının %50‛sini kolesterol oluş-
turur. (Membran stabilitesini sağlar) Memb-
randa fosfolipitler (%50), sfingolipitler,
Glikolipitler bulunur.
• Yüksek kolesterol veya uzun zincirli satüre (doymuş)
yağ asitlerinin artması membranın erime sıcaklığını
arttırır. Membranın sadece hücre dışına bakan
yüzünde glikozile lipit ve proteinler bulunur.
5. Hücre DNA‛sında telomer denilen nükleotid zinciri
bulunur.
- Telomeraz bu zincirin okunmasında görevlidir.
- Telomer organizmaların ölüm yaşını belirler. ŞEKİL: EKSTRASELÜLER VE İNTRASELÜLER
SIVILARIN KİMYASAL BİLEŞİMİ
6. Serbest ribozomlar hücre içinde bulunması gereken
proteinleri sentezlerler. Örnek olarak l a k t a t 17. ORGANELLER
Dehidrogenaz, membran proteinleri, glikoliz enzimleri
serbest ribozomlarda sentezlenirler. Organel ve Biokimyasal
Temel Fonksiyonları
fraksiyon marker
7. Granüllü endoplazmik retikulum hücre dışına s algı DNA’dan RNA sentezi (transkrip-
olarak verilecek proteinlerin sentezinden sorumludur. Çekirdek DNA
siyon)
Örnek olarak albumin, globulinler, tripsinojen Glutamat Sitrik asit siklüsü, oksidatif fos-
gibi... Mitokondriyon
dehidrogenaz forilasyon
8. N i s s l c i s m i n i granüllü endoplazmik retikulum Hücre içerisinde kalacak yapısal
Yüksek
oluşturur. protein sentez yeri (glikoliz enz-
Ribozom Ribozomal
imleri, stoplazmik veya membran
9. Steroid sentezi, ilaç detoksifikasyonu ve glikojen ve RNA içeriği
proteinleri gibi)
lipid metabolizması olan bu organel, kas hücrelerinde
Granüllü
kalsiyum regülasyonundan sorumludur. endoplazma
Glukoz-6- Hücre dışına verilecek ya da
fosfataz lizozomal enzimlerin sentezi
10. Lizozomların biyokimyasal markeri asit hidrolazdır. retikulumu
Lipid- kolesterol -steroid
11. Klatrin kaplı keseciklerin içini döşeyen proteindir. Düz yüzlü hormon sentezi, karbohidrat
Glukoz-6-
endoplazma metabolizması. Ksenobiotiklerin
12. Klatrin kaplı keseciklerin içini döşeyen proteindir. fosfataz
retikulumu (Sitokrom P450) oksidasyonu,
İlk bulunduğu için en çok bilinenidir. Klatrin yanında Ca++ depolanması
kaveolin, COP1, COP2, Adaptin; kaplı kesecikleri Asit hidrolazlarla pek çok mak-
döşeyen diğer proteinlerdir. Lizozom Asit hidrolaz romolekülün yıkımı - hücre içi
13. Desmin kas dokusunda, vimentin mezenkim dokusunda, sindirim
sitokeratin epitel dokusunda bulunan ara filamanlardır. Hücre içi ve dışına doğru
NA -K -
+ +

Tümör hücresi vimentin içeriyorsa sarkom, sitokeratin moleküllerin taşınması. Hücre

Hücre zarı ATPaz, 5’-
içeriyorsa kanser hücresi demektir. adezyonu, sinyal iletimi, zar
Nükleotidaz
potansiyeli oluşturma
14. Dynein proteinin defektif olduğu hastalık Kartagener Proteinlerin hücre içi sınıflanması;
sendromudur.Kartagener sendromunda tekrarlayan Glikozil karbohidratlar ve sülfatların
sinüzit atakları, hareketsiz spermlere bağlı infertilite, Golgi bileşiği
transferaz eklenmesi, lizozom oluşumu,
kök hücre göçünde defekt olduğu için situs inversus hücre içi zar trafiği
(simetrik organlar) görülür. Bazı yağı asitleri (uzun zincirli
Katalaz, ürik
Peroksizom yağ asitlerinin b-oksidasyonu)
15. Glukozun membrandan hücre içine girmesi GLUT asit oksidaz
ve amino asitlerin yıkımı.
aracılıkta kolaylaştırılmış trasportla olur, enerji
gerekmez. Özgül Mikrofilaman-mikrotubuluslar
Hücre iskeleti işaretleyici - hareket ve yapısal destek Ara
16. İnce barsakta glikoz emilimi SGLT aracılıklı olur. enzimi yok filamanlar- yapısal destek
Enerji gerekir. Laktat
Sitozol Glikoz, yağ asit sentezi
dehidrogenaz

18. G PROTEİNLERİ
• 3 parçalıdır.
• Membranın iç yüzüne yapışık bulunurlar.
• G proteine bağlı reseptörler membranı 7 kez
katederler. Buna serpentin adı verilir.
19. İnsülin, IGF-1 (İnsülin benzeri büyüme faktörü),
büyüme faktörleri (EGF, FGF, PDGF gibi Growth
faktörler) tirozin kinaza bağlı reseptörleri
kullanırlar.
20. NİTRİK OKSİT (NO)
• NO membranlardan kolaylıkla diffüze olur ve düz
kas stoplazmasındaki (solubl guanilat siklaz)
reseptörüne bağlanır. ANP reseptörü ise düz kas
membranında bulunur. NO, arjinin aminoasidinden
NO sentaz enzimiyle sentez edilmektedir. Nitrat
tipi ilaçlar nitrik oksit üzerinden damar gevşetici etki
oluştururlar.
21. Steroid hormon ve progesteron reseptörü
stoplazmadadır. Östrojen, androjen, tiroid hormon
reseptörü kromozom üzerinde bulunur.
22. Küçük G proteinler tek parçalıdır. Rab
nörotransmitterleri taşıyan vezikülün presinaptik
bölgeye yönlendirilmesini sağlar.
23. KADHERİNLER
• Kadherinler hücre içi iskeletine (aktin, katenin) bağlı
olarak bulunmaktadır. 40 çeşitten fazla kadherin
molekülü bulunmaktadır. Kadherinler aynı tip hücreleri
bağlar. (Homofilik). Zonula adherens, macula
adherens kadherin içeren bağlantı çeşitleridir.
24. ZONULA OKLUDENS
• Sıkı bağlantının esas fonksiyonu epitel hücreleri
arasından her iki yöne doğru madde geçişini
engellemektir.
• Böylece apikal yüzden hücreler arasına sıvı geçişi
olmaz.
• Okludin ve claudin denen proteinler aracıklı
kurulmuştur.
• Zonula okludens en yüzeyde olan hücre bağlantısıdır
ve bant şeklinde hücreyi tamamen sarar.
• Mesanede çok sayıda zonula okludens bulunur. Zonula
okludens geçir,gen olmayan bağlantılardır.
• Gastrointestinal sistemi oluşturan entorositler,
kan-beyin bariyerindeki endotel hücreleri, kan
timus bariyerindeki endotel hücreleri, kan-testis
bariyerindeki sertoli hücresi birbirlerine zonula
okludens ile bağlanmışlardır.
25. ZONULA ADHERENS
• Hücreyi sarar ve komşu hücrelerin birbirine
bağlandığı fikrini verir. Kadherin molekülü ile
bağlantılar oluşturulur.
26.DESMOZOM (MAKULA ADHERENS)
• Hücre yüzeyinde disk şeklinde bir yapıdır.
• Komşu hücrenin yüzeyindeki buna özdeş bir yapı ile
bağlantı kurar.
• Kadherin ailesi üyesi olan desmoglein ve desmokollins
proteininden oluşmuş yapılardır.
• Derinin çok katlı yassı epitelinde (stratum spinosum)
yalnızca desmosom tipi bağlantı bulunur.
FİZYOLOJİ’DE ÖNEMLİ BİLGİLER 45
• Desmozomlara karşı antikor gelişip epidermis
stratum spinozumun hücrelerinin birbirinden ayrıldığı
hastalık Pemfigus vulgaristir.
• Epitelin bazal yüzünde görülen desmozomlara ise
hemidesmozom denir.
27. GAP JUNCTİON (NEKSUS)
• Hücreden hücreye elektriksel iletimi sağlayan
bağlantı yapılardır.
• Konnexin denen birimlerden oluşmuşlardır.
• 6 adet konnexin ile oluşan yapıya konnexon adı
verilir.
• Gap junctionların esas görevi hücreler arası bilgi
iletimi ile ilgilidir. Bunu iyon ve hormon alışverişi ile
yapar.
• Östrojenler miyometrumdaki Connexin sayısını
ve buna bağlı gap junction yapılarını arttırarak
kontraksiyonu arttırır.
• Ayrıca Gap junctionlar noronlar arasındaki elektriksel
sinaps yapısına girerler.
• Connexin gen defektinde ailesel nöropati Charcot-
Marie-Tooth hastalığı meydana gelir.
28. SELEKTİNLER
• Selektinler farklı tip hücreleri bağlarlar.
(Heterofilik) .Selektinler endotel hücresinde,
lökosit, trombositlerde bulunur. İntegrin ve
immunglobulinlerle beraber inflamasyon sırasında
endotele tutunmayı sağlarlar.
29. İNTEGRİNLER
• İntegrinler, epitel hücrelerini altındaki bazal
membrana bağlayan adezyon molekülüdür. Bazal
membrandaki laminin ve fibronektine tutunurlar.
Hemidesmozom yapısına giren adezyon molekülüdür.
İntegrinler ayrıca lökosit, makrofaj, trombosit
üstünde bulunurlar. Transmigrasyonda görev alan
moleküldür. İntegrener hücre içerisinde taline
bağlanırlar. Bu protein vinkulin ve aktin flamanlarıyla
ilişkiyi sağlar.
30. Filagrin, sinamin, plakin yeni bulunan ara
flamanlardandır. Özellikle epidermiste,
keratinositlerde görev yaparlar.
31. Distroglikan ve sarkoglikan kas hücre membranında
bulunan glikoproteinlerdir. Distrofin bu proteinleri
aktine bağlar.
32. Neksin silia yapısı oluşurken mikrotubulleri bir arada
tutmayı sağlayan stabilizan proteindir.
33. Mikrovilluslar ince barsaktan ve böbrek proksimal
tubulde emilim yüzeyini artırırlar. Fimbrin ve villin, aktin
flamanlarının mikrovillus içerisindeki paketlenmesini
sağlarlar.
34. Eğer bez epitel hücresi tüm stoplazmayı salgı olarak
atıyorsa bu holokrin salgıdır. Sadece apikal stoplazma
yapıyorsa apokrin salgıdır. Stoplazma kaybolmaksızın,
sadece salgı granülleri atılıyorsa bu ekrin salgıdır.
35. Apokrin bezler:
• Stoplazmanın bir kısmı salgı ile beraber kaybedilir.
Koltuk altı koku bezleri, meme bezleri, dış kulak
yolu (serumen) bezleri buna örnektir.
36. Holokrin bezler:
• Tüm hücre dejenere olarak salgıyı boşaltır. Yağ
bezleri, Gonadlar buna örnektir.
46 TUSDATA BİLİMSEL TOPLANTI MERKEZLERİ

37. Hiyalin kıkırdak: • Nebulin: Globuler (G) aktin monomerlerini birbirine

• Hareketli eklemlerde, büyük solunum yollarında, Kosta bağlayan proteindir. G-aktin monomerlerinin birbirine
uçlarında bulunur. En yaygın kıkırdak türüdür. bağlanmasıyla F- aktin oluşmaktadır.
38. Fibröz kıkırdak: • Desmin: Z çizgisini iskelet kası hücre zarına
bağlar.
• Kollagen liflerinden çok zengindir. Diskus
intervertebralislerde, meniskuslarda, tendonların • Distrofin: Distrofin proteini, aktini kas membranına
yapışma yerinde bulunur. bağlar ve intraselüler stabiliteyi oluşturur.
39. Elastik kıkırdak: • Aktin polimerize olurken profilin ve timozin gibi küçük
• Kulak kepçesinde, epiglotta, Östaki borusu, aritenoid, proteinlerde görev yapar.
kuneiform kıkırdakta bulunur. 47. Asetil kolin esteraz: Asetil kolini parçalayan asetil
40. Myelinli lifler saltolu ileti yaptıkları için en hızlıdırlar. kolin esteraz kas sinir kavşağında postsnaptik bölgede
41. TTX (Tetradotoksin) pasifik okyanusunda bulunan bazal membranda bulunur.
puffer balığında bulunur. Bu balıktan suşi yemeği 48. İletinin en hızlı olduğu lif en kalın liflerdir. (A alfa-
yapılmaktadır. TTX voltaj bağımlı sodyum kanalını İskelet kasını motor inerve eder) C lifleri myelinsiz ve
bloke ederek ölüm oluşturur. en ince oldukları için en yavaş liflerdir. C lifleri yavaş
42. Tetra etilamonyum potasyum kanal blokeridir. Bu ağrını iletilmesinde sorumludur. Yavaş ağrıdan ve akson
nedenle repolarizasyon uzaması oluşturur. refleksinden sorumlu nörotransmitter P maddesidir.
43. BOTİLUSMUS TOKSİNİ (BOTOKS) 49. KAS İĞCİĞİ ve GOLGİ TENDON
• SNARE proteinini bloke ederek asetil kolinin kas- • Gama deşarjı kas iğciğini inerve eder.
sinir kavşağına çıkmasını bloke eder. • Gama deşarjı artar ise kas iğciğinin boyu kısalır. Bu
• Böylelikle solunum kaslarını etkileyerek ölüm nedenle sensivitesi artar. Böylelikle kasın boyundaki
oluşturur. Ayrıca botoks kas tonusunu azalttığı uzamayı daha kolay algılar.
için kasları daha dolgun gösterir ve kırışıklıkların • Refleksler canlanır, kasın tonusu artar. Kas iğciği
estetik düzeltilmesi için kullanılır. kasın boyundaki uzamayı algılar. Golgi tendon organı
44. TROPONİN ise tendonun gerilimini algılar. Tendon gerilirse
kas kasılması inhibe olur. Derin tendon refleksleri
• Troponin C: Kalsiyum bağlar. monosinaptikdir.
• Troponin T: Troponini, tropomyozine tutturur. 50. İskelet kasında, nöronda depolarizasyon yapan
• Troponin I: Myozin başının aktine yapışmasını bloke iyon sodyumdur. Düz kas ve pacemaker hücresinde
ederek kasılmayı inhibe eder. depolarizasyon yapan iyon kalsiyumdur. Myokard
hücresinde depolarizasyon yapan iyon sodyum ve
45: SİNİR LİFİ TİPLERİ VE FONKSİYONLARI kalsiyumdur. Kalsiyum ayrıca iskelet kasında troponin
C‛ye, düz kasda kalmodiline bağlanarak kontraksiyon
Sinir kenetini başlatır. Kalsiyum nöronda presinaptik bölgeye
Çap İleti hızı Fonksiyon
tipi girerek nörotransmitterin ekzositozla salınmasında
A görevlidir. Kalsiyumu iskelet kasında sarkoplazmik
12-20 mikrometre 70-120
İskelet kasına retikuluma girip çıkaran protein ryanodindir (defektinde
• Alfa motor inervasyon malign hipertermi). Bu işi myokardda ise fosfolamban
(myelinli) m/sn
sağlar. yapar. Kalsekestrin kalsiyumu S.R‛de depolar.
12-20 mikrometre 70-120 Kas iğciğinden
- IA 51. İskelet kasındaki myozin başının ve dynein proteinin
(myelinli) m/sn bilgi alır.
ATPaz fonksiyonu vardır. Oluşan enerji ile myozin
Golgi tendon
12-20 mikrometre 70-120 aktini çekerek, mikrotüpler ise birbiri üzerinden
- IB organından bilgi
(myelinli) m/sn kayarak hareket gerçekleşir. İskelet kasında T tubul
alır.
depolarizasyonun hücreye yayılmasını kolaylaştırır.
5-12 mikrometre 30-70
• Beta Dokunma, basınç Düz kasda T tubul yoktur onun yerine kaveola cismi
(myelinli) m/sn
vardır.
1-6 mikrometre 2-30 Kas iğciğine motor
• Gama 52. İskelet Kasında Enerji:
(myelinli) m/sn inervasyon sağlar.
2-5 mikrometre 2-30 Hızlı ağrı, soğuk • İskelet kası enerji kaynağı olarak serbest yağ
• Delta
(myelinli) m/sn duyusu asitlerini kullanır. İstirahat halindeyken serbest
3 mikrometre 3-15 Preganglionik yağ asitleri mitokondride beta okside edilip ATP‛ye
B
(myelinli) m/sn otonom sinir lifleri dönüştürülür. Bu ATP, kreatin ile birleştirilir ve
Yavaş ağrı ve kreatin fosfat elde edilir. Egzersiz sırasında acil
0,5-1 mikrometre 0,5-2 depo olarak kreatin fosfat kullanılır. Egzersiz
C postganglionik
(myelinsiz) m/sn
otonom sinir lifleri devam ederse iskelet kası glikolizi enerji kaynağı
olarak kullanılır. Glikoliz sonucu laktat oluşur. Laktat
dokularda aljeziktir (ağrı vericidir). Bu nedenle uzun
46. KAS PROTEİNLERİ egzersizlerde kas krampı oluşur.
• Titin: Kalın filamanları (miyozin) her iki taraflarından 53. Kas İğcikleri (la) ekstrafüzal liflere paralel dizilim
ikişer olmak üzere 4 adet titin elastik proteini ile gösterirler ve kas boyundaki statik ve dinamik
Z diskine tutturur. Sarkomerin aşırı gerilmesini değişiklikleri algılarlar.
önler.
Refleks almak için kasın tendonuna refleks çekici ile
• Alfa-aktinin: Fibriler (F) aktini Z çizgisine bağlar.
vurulduğunda kasın boyu uzar. Kas boyundaki uzama
Fleksör grubu kaslar kasılırken, ekstansör kaslar
Titin ile gevşeyip, yay gibi gerilirler.

kas iğciği tarafından algılanır ve la lifleri ile medulla
spinalise taşınır. Ia lifleri alfa motor nöronlar ile
sinaps yapmaktadır. Sonuçta alfa motor (2. motor)
nöronu aktive ederek kas kontraksiyonu ile refleks
alınmış olur. Derin tendon refleksi mono-sinaptiktir.
Derin tendon refleksine gerilme refleksi adı verilir.
54. GOLGİ TENDON ORGANLARI
• Golgi tendon organları (Ib) ekstrafuzal liflerle
ardarda dizilim gösterirler ve kas gerimini algılarlar.
Kas kontrakte olduğunda tendon gerimi artar.
Golgi tendon organı bu gerimi algılar. Ib sinir lifi
ile medulla spinalise götürür. Burada Ib sinir lifi
glisinerjik ara nöron ile sinaps yapar. Bu glisinerjik
lif ise 2. (alfa) motor nöronu inhibe eder. Böylece
kas kontraksiyonu sonlandırılır. Golgi tendon organının
görev yaptığı bu reflekse ters gerilme refleksi
(disinaptik) adı verilir.
55. GERİ ÇEKME REFLEKSİ
• Deride ağrılı uyaranlara karşı oluşan multisinaptik
reflekstir. Ağrılı uyaran aynı taraf extremitede
fleksör kasların kasılması ve ekstansör kasların
inhibisyonu ile olurken, karşı taraf extremitede
flexor inhibe, extensor kaslar ise aktive olur.
Böylelikle çivi battığında aynı taraf extremite
flexion, karşı taraf extrenite extansiyon yapılır.
Böylece organ zarar verici etkenlerden uzaklaşmış
olmaktadır.
56. Kalpte ileti sistemin hızları
SA nod : 0,05 m/sn
Atrium : 1 m/sn
AV nod : 0,05 m/sn
His demeti : 1 m/sn
Purkinje : 4 m/sn
Ventrikül : 1 m/sn
57. KALP DÖNGÜSÜ
• Atrium sistolü: EKG‛de P dalgasını takip eder. S4
sesi oluşur.
• Ventrikul İzovolumetrik Kontraksiyonu: QRS ile
başlar. Ventrikul basınç, atrium basıncını aştığı anda
AV kapaklar kapanır. Burada S1 oluşur. Kontraksiyon
nedeniyle ventrikül basıncı izovolümetrik olarak
FİZYOLOJİ’DE ÖNEMLİ BİLGİLER 47
artar. Aort kapağı bu anda kapalıdır. Kan kalbi
terk edemez.
• Hızlı Ventrikuler ejeksiyon: Kanın aort ve pulmoner
arterden kalbi terk etmesidir. Atrium yine dolmaya
başlar.
• Ventrikul izovolumetrik gevşemesi: Aort-pulmoner
kapak kapanır. S2 sesi oluşur.Ventrikul gevşediği
için basınç düşer. AV kapaklar açılmamıştır. Juguler
vende V dalgası.
• Hızlı Ventrikul Doluşu: AV kapaklar açılarak kan
ventrikule dolar. S3 oluşur. Kalp normalde 0.37 sn
sistol 0.53 sn diastol yapar.
• Kalp hızı artarsa; ventrikül dolum zamanı (diastol),
sistol zamanına göre daha fazla kısalmaktadır.
58. VENÖZ PULSASYON
• Internal J. venden izlenir.
• a dalgası: Diastol sonunda atrium kasılması ile
oluşur.
• c dalgası: İzovolümetrik kontraksiyon fazında,
trikuspit kapağın atriuma bombeleşmesi sonucu.
• x dalgası: Sistolle birlikte sağ atrium gevşemesi
ve Triküspit kapağın ventriküle doğru sarkması ile
oluşur.
• v dalgası: Ventrikül sistolü devam ederken, kapalı
triküspit kapağa karşı pasif sağ atrium dolması ile
oluşur.
• y dalgası: Diastolün başlaması ile birlikte trikuspit‛in
ani açılması ve atriumdan ventriküle hızlı boşalma
sonucu atrium gevşemesi ile oluşur.
59. ARTERİOLLLERİN ÇAPINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
ŞUNLARDIR;
• Konstriksiyon yapan faktörler:
- Artmış noradrenerjik deşarjı, dolaşımdaki
katekolaminler,
- Dolaşımdaki anjiotensin II,
- Dolaşımdaki AVP (ADH), TXA 2 (tromboksan),
yerel olarak salınan serotonin, yerel sıcaklıkta
düşme, endotelin I, Nöropeptid Y (Nöradrenalin
ko-transmitteri) ve dolaşımdaki Na+-K+ ATP‛az
48 TUSDATA BİLİMSEL TOPLANTI MERKEZLERİ
inhibitörüdür. (Ovabain surrenal bezden salınan
steroid yapılı, digital benzeri moleküldür. Na+-K+
pompasını inhibe eder). En güçlü vazokontraksiyon
yapan madde ürotensindir.
• Dilatasyon yapan faktörler:
- Noradrenerjik deşarjda azalma, iskelet kası ve
karaciğer dolaşımındaki adrenalin, dolaşımdaki ANP,
İskelet kasındaki kolinerjik damar genişleticilerin
aktivasyonu, Histamin, Bradikinin, P maddesi
(akson refleksi), CGRP (Kalsitonin gen ilişkili peptid),
VIP, NO. En güçlü vazodilatör madde CGRP dir.
60. BARORESEPTÖR REFLEX
• Baroreseptörler mekanoreseptördür. Gerime
duyarlıdırlar (Stretch). İki baroreseptör vardır.
Bunlardan biri s i n ü s k a r o t i k u s t a d ı r ve bu
reseptörden hering siniri (IX. sinir dalı) çıkar. Diğeri
arcus aortadadır ve bundan cyons siniri (X. sinir dalı)
çıkar.
• Baroreseptörlerden çıkan uyarılar IX ve X. sinir
aracılığıyla beyin sapında (Medullar retikülar
formasyon ve pons) bulunan kardiyovasküler merkeze
(NTS-Nükleus traktus solitarius) gelir.
• Kan basıncı arttığında baroreseptörler uyarılır.
Bu uyarılma 9 ve 10. kafa çiftleri tarafından
kardiyopulmoner merkeze iletilir. Sonuç olarak
damarlar üzerindeki sempatik tonus azalır. Böylece
periferik damarlarda vazodilatasyon oluşur. Ayrıca
vagus aracılığı ile kalp hızı yavaşlatılır. Böylelikle
kan basıncı azaltılmış olmaktadır.
• Kan basıncı azaldığında ise baroreseptörlerin
gerilmesi azaldığı için, baroreseptörden çıkan aksiyon
potansiyeli azalır. Bu nedenle kardiopulmoner merkez
tansiyonu yükseltmek için perifere giden sempatik
tonusu arttırır.
61. BEZOLD REFLEKSİ
• Ventrikül endokardının gerilmesi vagal aktivasyon
sonucu bradikardi oluşturmaktadır. Aynı reflex
koroner arter iskemisi ve koroner artere adenozin
injeksiyonu ile oluşturulabilir. A f f e r e n t i n i n
myokardda bulunan C lifleridir. Ventrikül
myokardından C lifleri aracılığıyla alınan gerilme
vagusla beyin sapına götürülür. Beyin sapı kalbe giden
vagal yanıtı arttırarak, kalp hızını azaltır. Myokard
infarktüüs sırasında oluşan bradikardinin nedeni
budur.
68: SOLUNUMUN KONTROLÜ
62. BAİNBRİDGE REFLEKSİ
• Atrium endokardının gerilmesi sonucu taşikardi
olmasıdır. Atrium gerildiğinde gerim reseptörü bunu
algılar. Vagal lifler aracılığıyla beyin sapına götürülür.
Beyin sapından kalbe giden sempatik deşarj arttırılır.
Bu nedenle kalbe çok kan geldiğinde kalp hızı artar.
Bilateral vagatomi yapılırsa rekleks oluşmaz.
63. Ritm Merkezi:
1. İnspirasyon nöronları (I)
2. Ekspirasyon nöronları (E)
• D o r s a l : frenik sinir diyafragma kası
(inspirasyon)-(İnspirasyon tetikleme)
• Ventral: interkostal kaslar (inspirasyon+ekspiras
yon)
• Bu nöronların birinin aktivitesi ilgili spinal motor
nöronları aktive ederken aynı zamanda diğerini
inhibe eder.
64. Bronşiyol epitelinde 4 farklı hücre vardır.
• Kübik silyalı hücreler
• Clara hücreleri (prizmatik silyasız hücreler):
Surfektan sentezi ve detoksifikasyon görevi
vardır.
• Prizmatik fırçamsı kenarlı hücreler (Brush cell)
• Küçük granüler hücre (Endokrin fonksiyonlu)
(Bombesin, serotonin)
65. Hemoglobinin oksijene afinitesinin artması
(Dissosiasyon eğrisinin sola kayması)
• Alkalozis (Bohr etkisi)
• Eritrosit içi 2, 3 - DPG‛nin azalması
• Isının azalması
• pCO2‘nin azalması
• Karboksihemoglobin
• Methemoglobinemi
66. Hemoglobinin oksijene afinitesinin azalması:
(Eğrinin sağa kayması)
• Asidoz (Bohr etkisi)
• Eritrosit içi 2, 3 - DPG artması (Yüksek irtifa, Tiroid
hormonları, Anemi, androjenler)
• Isının artması
• Hemoglobinopatiler (Orak hücre anemisi)
• pCO2 nin artması
 FİZYOLOJİ’DE ÖNEMLİ BİLGİLER 49

71: SPİROMETRİK SOLUNUM HACİMLERİ

67. NMDA RESEPTÖRLERİ 70. GLİSİN

• Na-K-Ca kanal tipi reseptördür.
• Serebral iskemi sırasında aşırı glutamat salınımı
ve bu reseptörün aktivasyonu olmaktadır.
• Bu reseptörlerin aktivasyonu ile nöron içine aşırı
• Ca girer ve böylelikle iskemiye bağlı nekroz
gelişmektedir.
72. P MADDESİ ve DİĞER TAKİNİNLER
• Ayrıca hipokampusta yüksek miktarda NMDA
reseptörü vardır.
• Bu lokalizasyonlu reseptörlerin LTP (Uzun
dönemli potansiyalizasyon) den sorumlu olduğu
bilinmektedir.
• LTP uzun sürteli bellek ve öğrenme
mekanizmalarından sorumludur.
69: SOLUNUM REFLEKSLERİ
• Primer olarak spinal kord ve beyin sapında bulunan
inhibitör nörotransmiterdir.
• Cl- iletimini artırır. Strikinin bu kanalı kapatan
zehiridir. Strikinin verilen deney hayvanlarında
medulla spinalis düzeyinde inhibisyon oratadan
kalktığı için çırpınma ve kas aşırı etkinliği oluşur.
• P maddesi barsakta, değişik periferik sinirlerde ve
merkezi sinir sisteminin bir çok kısmında bulunur.
• 11 aminoasitten oluşmuş bir polipeptiddir.
• P maddesi reseptörü Gq proteinine bağlıdır.
• Yavaş ağrı yolaklarındaki ilk sinapsın
mediatörüdür.
• Ayrıca akson refleksinden sorumlu sinir liflerinden
salınan mediatördür.

Solunumsal • Deri içine zerk edildiğinde kızarma ve şişmeye neden

refleksleri Reseptörler Açıklama olur.
Uyaran 73.HİPOTALAMUS ÇEKİRDEKLERİ VE
Hering-Breuer refleksi FONKSİYONLARI
İnspirasyonu sonlandırır. • Posterier hipotalamus: Kan basıncının artması,
Akciğerin gerilmesi pupiller dilatasyon, titreme, vücut sıcaklığında artma
ile vagus üzerinden (Sempatik alan)
Akciğerlerin kardiyopulmoner
Germe • Anterior hipotalamus: Miyozis, terleme, vücut
İnspirasyona merkeze gerim duyusu
reseptörleri sıcaklığında azalma (parasempatik alan)
gerilmesi götürülür. Böylelikle
solunum durdurulur. • Dorsomedial çekirdek: Gastrointestinal uyarma
(yenidoğan solunumunun
düzenlenmesinde • Perifornikal çekirdek: Acıkma, kan basıncının
önemli) artması, hiddet
• Ventromedial çekirdek: Doyma, nöroendokrin
Akciğerlerin Hering-Breuer’e benzer
Germe kontrol
Ekspirasyona (yetişkinlerde çok önemli
reseptörleri
gerilmesi değil) • Mamiller cisim: Beslenme refleksleri (Tiamin
eksikliğinde dejenerasyona uğrar)
Tip J- Dispne hissi (yüksek
Pulmoner • Lateral hipotalamik alan: Susama ve acıkma
reseptörleri irtifa veya yoğun
konjesyon
(juksta-kapiller) egzersizde ortaya çıkar) • Paraventriküler alan: Oksitosin salgılanması, su
tutulması
Bronşiollerin daralması
İrritan
İrritasyon (sigara, duman, diğer
reseptörler
ağrılı ajanlar)
50 TUSDATA BİLİMSEL TOPLANTI MERKEZLERİ

74: NÖROTRANSMİTTERLER VE GENEL - Purkinje hücresini içerir. Negatif çıktıların oluştuğu

FONKSİYONLARI
Nörotranmitler Fonksiyon
Dopamin Duygulanım, ödül, hareketin kontrolü
Nöropinefrin Duygulanım, uyanıklık
Duygulanım, uyanıklık, Ağrının
Serotonin
modülasyonu
Asetilkolin hareketin kontrolü, Kognitif işlemler
GABA Beyinde inhibisyon
Glisin Modülla spinaliste inhibiyon
Glutamat Beyinde Eksitatör, duyu
P maddesi Yavaş (Künt) ağrının iletimi
Opiat Ağrının kontrolü
Nikrit Oksit ve CO
Vazodilatasyon, gaz iletici
(LTP oluşumu)
75. Hipotalamusta NPY (nöropeptid-Y), Beta-endorfin,
Galanin, GHRH, Orexin A/B, Ghrelin iştah açacı etki
oluşturur.
76. Bombesin, leptin, CCK, CART, Glukagon, Nototensin,
Oksitosin, Peptid YY, Somatostatin, alfa-MSH ise iştah
kesici etkinliğe sahiptirler.
77. Substantia nigra lezyonları parkinsona neden olur.
Substantia nigradan, striatuma dopaminerjik lifler
gitmektedir. Parkinson hastalığında nigrostrieatal
yolda dejenerasyon vardır. Parkinson hastalığı rijidite,
hipokinezi ve tremorla (hap yapar, para sayar tipi)
karakterizedir.
78. Corpus striatum lezyonunda atetozis oluşur. Distoni
ve Huntington koresi bu bölümle ilgili bozukluklardır.
Huntington koresinde striatumdaki kolinerjik ve GABA
erjik liflerde dejenerasyon vardır.
79. Subtalamik nükleus lezyonunda ballismus olur. Tek
taraflı olursa lezyonun karşı tarafından olur ve buna
hemiballismus denir, irade dışı kasılmalardır.
80. ATEŞ
• İnflamasyon, endotoksin gibi uyaranlar sonucunda
monosit, makrofaj ve kuppfer hücrelerinden
Endojen pirojenler denilen (IL-1, IL-6, INF-Beta,
INF-gama, TNF-alfa) sitokinler yapılmaktadır.
Bu sitokinler kan beyin bariyeri olmayan beyin
bölgelerinden (OVLT) etki ederek, hipotalamusta
preoptik sahayı uyarırlar. Bu sahada PGE aracılıklı
termostat daha yüksek bir sıcaklığa ayarlanır.
Sonuç olarak üşüme, titreme ile ateş yükselir. Bunun
yanında MSH ve ADH güçlü anti-pirojen aktivite
gösterirler.
tabakadır.
- Purkinje hücresi nörotransmitter olarak GABA‛yı
kullanır.
- Purkinje hücreleri temel olarak v e s t i b u l e r
çekirdeklere ve cerebellar nükleuslara inhibitör
uyarı götürürler.
- Cerebellar nükleuslara giden inhibitör uyarılar
buradan talamusa projekte olur.
• Moleküler tabaka:
- En yüzeydeki tabakadır.
- Yıldız hücresi, sepet hücresi ve purkinje hücrelerinin
dentritlerini içerirler.
- Ayrıca granüler hücrelerinin aksonlarıda bu tabakada
bulunur.
- Bu tabakada granüler hücre aksonları paralel lifleri
oluşturur.
82. Bağımlılık yapan maddelerin ortak etkisi Nukleus
accumbensteki Dopamin 3 reseptörünü etkilemektir.
Bu etkilenme akut olarak beynin ödül sistemini
uyarmaktadır.
83. M. ciliaris kasılınca lensin kırıcılığı artar.
Akomodasyondan sorumludur. Hipermetroplarda daha
fazla akomodasyon olduğundan siliar kas bu kimselerde
daha fazla gelişmiştir. Asıl akomodasyonu M. ciliaris‛in
dairesel lifleri yapar.
84. ROD ve KONİ HÜCRELERİ
• Basiller (Rod) düşük ışık şiddetine duyarlıdır ve
gece görmeden sorumludur.
• Koniler yüksek ışık şiddetine duyarlıdır ve gündüz
görmeden sorumludur.
• Retinada basiller periferde, koniler merkezdedir.
85. Reseptör hücrelerde –40 mV‛luk istirahat potansiyeli
vardır. Göze ışık düşünce Rodopsin yapısında bulunan
11-cis–Retinal fotoizomerize olup, all-trans-Retinal
haline gelir. Sonuçta oluşan metarodopsin II (all-trans
Retinal bulundurur), transdusini uyarır. Transdusinde
fosfodiesteraz enzimini aktive eder, sonuçta cGMP
miktarında düşmeye neden olur. cGMP miktarında

81. CEREBELLUM KATMANLARI

• Granüler tabaka:
- En içteki tabakadır.
- Glomerüler hücresini ve spino cerebellar yolun mossy
aksonlarını içerir.
- Ayrıca golgi tip II hücresi ve granül hücresinin
dentritleri bu tabakada sinaps yaparlar.
- Mossy lifleri (yosunsu lif) cerebellimun ana input
kaynağıdır.
- Bu lifler aracılığıyla cerebellum medulla spinalisten,
ponstan ve vestibuler sistemden bilgi alır.
• Purkinje tabakası:
- Orta tabakadır.

düşmeyle birlikte sodyum kanalları kapanır ve hücre
hiperpolarize olur.
86. Ganglion hücresi aksonları optik siniri yapar. Optik
sinirde nazal bölgeden gelen lifler kiazma opticumda
çaprazlaşır. Daha sonra traktus opticus ile iletim
devam eder. İletilen uyarılar beyinde 17., 18.,
19. (occipital lob sulcus kalkarinus) merkezlerde
yorumlanır.
87. FİLTRASYON MEMBRANI
• Glomerül kapiller membranı 3 kattan oluşur.
Maddelerin bu katlardan filtre olabilirliğini elektrik
yükleri ve büyüklükleri belirler.
• Kapiller endotel
• Bazal membran
• Bowman epitel hücreleri (podositler)
88. GLOMERÜLER HİDROSTATİK BASINÇ
• Arter basıncı
• Afferent arteriol direnci: Özellikle afferent
arteriol direncini Prostoglandin E belirlemektedir.
Hipovolemi durumlarında PGE1 artarak glomerule
gelen kan akımını arttırmaktadır. Böylelikle GFR
düşmeye karşı korunmaya çalışılır.
• Efferent arteriol direnci ile değişir. Efferent
arteriol direnci artarsa glomeruler hidrostatik
basınç artar. Sonuç olarak GFR artar. Azalmış
böbrek kan akımı durumlarında artan Anjiotensin II
effrent arteriolde vazokonstrüksiyon yaparak GFR‛yi
düşmeye karşı korur.
89: SEREBELLUM TABAKALARI
90. Anjiotensin II‛nin etkileri
• Anjiotensin II dolaşımda hızla parçalanır bu yüzden
dolaşımdaki yarı ömrü 1-2 dakikadır.
• Postgangliyonik sempatik nöronlara direkt etki ile
Nöradrenalin salınımını kolaylaştırır
• Proksimal tübüler hücreler üzerine direkt etki ile Na
emilimini arttırır.
• Barorefleksin duyarlılığını beyin üzerinden
etkileyerek azaltır (Hipertansif etki potansiyalize
olur)
• Beyin üzerinden su alımını arttırıcı ve ACTH ve ADH
salınımını arttırırcı etkileri vardır.
FİZYOLOJİ’DE ÖNEMLİ BİLGİLER 51
91. ADH salınımını arttıranlar
• Plazma efektif osmotik basıncının artması
• Hücre dışı sıvı hacminin azalması
• Kan hacminin azalması
• Kan basıncının düşmesi
• Ağrı, heyecan, stres, egzersiz
• Bulantı, kusma
• Ayakta durma
• Morfin, nikotin, siklofosfamit, Vinka alkaloidleri
(Vinkristin, vinblastin)
• Klofibrat, karbamazepin, Klorpropamid
• Anjiotensin II
92. ADH salınımını azaltanlar
• Plazma efektif osmotik basıncının azalması
• Hücre dışı sıvı hacminin artması
• Alkol
• Klonidin
• Haloperidol
93. ADH, aldesteron, ANP temel olarak toplayıcı tubule etki
ederler.
94. POTASYUM
• Potasyum %67 proksimal, %20 henle çıkan kalın, geri
kalan kısmı ise distal tüplerde geri emilir.
• Proksimal tüplerde aktif geri emilir. Distal tüplerden
sekrete edilebilir.
• Potasyum tüplerden hem geri emilip hem de sekrete
edilen tek iyondur.
• Potasyumun tübe sekresyonu aldosteron bağımlıdır.
• Diyette potasyum alımı arttığında kan potasyumu
yükselir.
• Potasyum, sürrenal korteksin zona glomeruloza
hücresine girerek bu hücreyi depolarize eder.
• Sonuç olarak aldosteron sentezi artar. Böylelikle
potasyum atılımı artmış olur.
95. Asit baz dengeside potasyum sekresyonuna etkilidir.
Asidozda, kompanzasyon için hidrojen iyonu hücrelere
girer. Buna karşılık potasyum hücre dışına çıkar. Bu
nedenle intrasellüer potasyum azaldığı için potasyum
sekresyonu azalır. Alkalozda ise kanda hidrojen
konsantrasyonu azalmıştır. Buna bağlı olarak hidrojen
iyonu hücrelerden kana çıkar. Hidrojen iyonu kana
çıktığında, potasyum iyonu hücreye girer. Böylelikle
hücre içi potasyum artar. Böylelikle potasyum
sekresyonu artar.
96. Spermatoidler epididimde motilite kazandığından
genital kanalların bundan sonraki bölümlerinde sil
izlenmez, duktus epididimis yalancı çok katlı silindirik
sterosilyalı epitel örtüsüne sahiptir ve yine düz kas
hücrelerinden oluşmuş bir kas katı ile çevrelenmiştir.
Sterosilialı epitelin başlıca görevi resorbsiyondur.
(Yaşlı spermleri ve testis sıvısını rezorbe eder)
97. Epididimde sentez edilen gliserofosfokolin, kadın
genital sistemde meydana gelen sperm maturasyonunu
(kapasitasyon) inhibe etmektedir. Sperm maturasyonuna
kapasitasyon denir. Kapasitasyon, spermde akrozom
yapısının oluşmasıdır. Akrozom, golgi organelinden
oluşmaktadır. Akrozom içerisinde, tripsin benzeri
akrozin denilen enzim bulunmaktadır. Bu enzimin görevi,
52 TUSDATA BİLİMSEL TOPLANTI MERKEZLERİ
yumurta hücresinin etrafında bulunan zona pellusidayı
yıkmak ve spermin yumurtaya girmesini sağlamaktır.
98. Semen sıvısına fruktoz ve prostoglandin koyan bez
vezikula seminalistir. Spermler GLUT5 aracılıklı fruktoz
alırlar.
99. Prostat sıvısında bulunan PSA, 30 KD ağırlığında serin
proteaz aktivitesi olan proteindir. Spermi inhibe
eden semenogelin adındaki maddeyi yıkarak, sperm
motilitesini artırır.
100.NÖROHİPOFİZ
• Nörohipofiz salgı hücreleri içermez. Nöron
gövdelerinin myelinsiz aksonları bulunur.
(paraventriküler, supraoptik)
• Nörohipofizial hormonların taşınması ve pars
nervozada depolanmasında (Herring body) nörofizin
adlı bir protein aracılık eder.
• Nörohipofizde myelinsiz aksonlara pitusit denilen
glial hücreler eşlik eder.
101. PARATİROİD
Paratiroid bezleri 4 tanedir. 2 üst paratiroid 4.
yutak cebinden 2 alt paratiroid ise 3. yutak cebinden
gelişir.
Paratiroid bezin parankimasında iki tip hücre
vardır.
1. Esas hücreler: Stoplazmik granüllerde parathormon
içeren hücrelerdir. Glikojen inklüzyonlarıda
stoplazmada gözlenebilir.
2. Oxyphil hücreler: Oksifil hücre özellikle puberteden
sonra sayıları artar. stoplazmasında bol miktarda
mitokondri içerdiği için H&E ile stoplazması
asidofilik boyanır. Bu hücreler gerektiğinde esas
hücrelere diferansiye olabilirler.
102.Sirkumvallat papillalarında tat tomurcukları bulunur ve
bu tomurcuklar Ebner bezlerinin salgısı ile devamlı ıslak
tutulur. Ebner bezi lingual lipaz salgılar.
103. CAJAL HÜCRELERİ
• Gastrointestinal sistemde pace-maker aktivitesi
gösteren hücre cajal hücresidir.
• Bu hücre BER (basic elektrical rhythm) sağlar.
• Yıldız şeklinde mezenkimal kökenli bu hücrelerin
multipl dalı vardır.
• Dalları düğer düz kas hücrelerine dağılır.
• Bu hücreden kaynaklanan tümörlere GIST
(gastrointestinal stromal tümör) denir.
• En sık midede yerleşir. C-kit onkogeni taşırlar.
• Bu onkogen hücre yüzeyinde CD-117 kodlar.
104.Submukoza: Plexus Meissneri bulunmaktadır. Bu plexus
gastrointestinal bezlerin sekresyon kontrolünden
sorumludur.
105.Muskularis propria: Gerçek kas tabakasının bulunduğu
tabakadır. GIS içeriğinin lümen boyunca iletilmesini
sağlar. (Plexus Auerbachi) Pleksus Auerbachi,
peristaltizmin regülasyonunda görev yapmaktadır.
106. PANETH HÜCRELERİ
• Kriptaların bazal bölümlerinde yerleşmiş salgıladığı
ürünlerle lüminal yüzeyi patojen mikroorganizmalara
karşı koruyan hücrelerdir.
• TNF-α, lizozim, defensin (kriptidin) olmak üzere 3
ana ürün sentezler.
• Lizozim bakterilerin hücre duvarının geçirgenliğini
arttırarak, defensin ise parazit ve bakterilerde
membranlarında iyon kanalı açarak antimikrobiyal
etki oluşturur.
107. YAĞ DEPO HÜCRELERİ (İTO HÜCRESİ)
• Disse aralığında bulunurlar.
• Sitoplazmaların lipid damlacıkları izlenen bu
hücrelerin A vitamini (Retinoik ester) depoladıkları
bilinmektedir.
• Karaciğer sirozunda myofibroblastlara dönüşerek
fibrozis (kollagen-elastin sentezi) yapmaktadırlar.
108.DİSSE ARALIĞI
• Karaciğer lenfinin ilk oluştuğu yer Disse
aralığıdır.
• Disse aralı-ğında hepatositlerin mikrovillusları,
sempatik sisteme ait myelinsiz aksonlar, tip III
kollagen bulunur.

• Sirozda ise disse aralığında patolojik olarak elastik
lifler bulunur.
109. SAFRA KESESİ
• Mukozası tek katlı prizmatik epitel ve lamina
propriyadan oluşmuştur.
• Epiteli bağ dokusu içine yaptığı lamina propriyada yer
alan çöküntüler Rokitansky-Aschoff sinüsleri olarak
bilinir. Safra keseside submukoza bulunmaz.
• Kas katı oblik, sirkuler ve longitudinal düzenlemiştir
ve bağ dokusu bölmeleri içerir.
110.Duodenumun distansiyonu ve duodenuma asitli kimus
ile protein yıkım ürünlerinin geçmesi mide salgılarını
inhibe eder; enterogastrik refleks (Sekretin, GIP,
CCK, peptid YY (enterogastronlar))
111. Pankreatik enzimler
• Proteazlar; (zimojenler)
- Tripsin (ojen)
- Kimotripsin (ojen)
- (pro) Karboksipeptidaz
- Deoksiribonükleaz
- Ribonükleaz
- Elastaz
• Pankreatik α-amilaz
• Lipaz, fosfolipaz A2, kolesterol esteraz, lesitinaz
112.Safra sekresyonunun kontrolü: Yağ asitleri, protein
sindirim ürünleri, yumurta sarısı ve MgSO 4, CCK
sekresyonunun güçlü stimulatörleridirler.
113. VİTAMİN B12
• Vitamin B12 asitte kolaylıkla bozulan bir vitamindir.
Bu nedenle öncelikle tükrük bezinden salınan R
faktör ile bağlanarak mide asitinden korunur.
• R-B12 kompleksi daha sonra duodenumda pankreatik
tripsinojen ile ayrılarak mide parietal hücreleri
tarafından salınmış olan IF ile birleşir.
• Daha sonra IF-B12 kompleksi Terminal ileumdan
reseptör aracılıklı olarak (pinositoz) emilmektedir.
• Bu emilim için alkali pH, kalsiyum ve magnezyum da
ortamda bulunmalıdır.
• Karaciğerden yapılan transkobolamin B12‛nin kanda
taşınmasını sağlar.
114. KOLESİSTOKİNİN - PANKREOZİMİN
• Yağ ve protein yıkım ürünleriyle uyarılır.
• Emilim olana kadar salgı pozitif feedback‛le devam
eder.
• Enzim içeriği zengin pankreas salgısı sağlar.
• Safra kesesini kasıcı etki yapar.
• Sekretinin etkisini artırır.
• Pankreatik mukozoya trofik etki yapar.
• Mide boşalmasını geciktirir.
• Enterokinaz salgılatır.
115. GASTRİN
• Antrumdaki G hücrelerinden salgılanır.
• Asit salgısını uyarır; azalan asit ile uyarılır.
• Pepsin salgısını uyarır; peptidlerle uyarılır.
• Kardiya sfinkterini kasar.
• Barsak mukozasına trofik etki yapar.
FİZYOLOJİ’DE ÖNEMLİ BİLGİLER 53
• Yüksek düzeyleri insülin salgısını uyarır.
• Vagus etkisi ile de uyarılabilir.
• Asit artışı ile negatif feedback‛e uğrar.
116. SEKRETİN
• Duodenumun asitle temasıyla uyarılır.
• Pankreatik kanal ve safra kanallarının bikarbonat
salgısını uyarır.
• Kolesistokininin etkisini güçlendirir.
• Gastrin ve asit salınımını inhibe eder.
• Midenin boşalmasını geciktirir.
117. GASTRİK İNHİBE EDİCİ POLİPEPTİD
• Karbonhidrat ve yağ emilimi ile uyarılır.
• Mide asit salınımını inhibe eder.
• İnsülin salınımını stimüle eder.
- Glikoza bağımlı insülinotropik polipeptid
• Diğer barsak salgılarını da uyarır.
118. VAZOAKTİF İNTESTİNAL POLİPEPTİD
• Tükrük bezlerinden rektuma kadar yayılmıştır.
• Su ve elektrolit salgısını artırır.
• Tükrük bezlerinin kan akımını artırır.
- Bu etkisini asetilkolin ile birlikte yapar.
• Kardiya sfinkterini gevşetir.
• Mide asiti ve pepsini inhibe eder.
• Safra kesesi kasılmalarını inhibe eder.
119. MOTİLİN
• EC (Entero kromaffin) ve M hücrelerinden
salgılanır.
• Düz kasları aktive eder.
• Gebelerin mide yanmasında düşük düzeylerinin etkin
olması olasıdır.
• Makrolid antibiyotikler motilin reseptör agonisit
olarak işlev yapıp peristaltizmi arttırırlar. Bu
nedenle yan etki olarak diyare oluşturabilirler. Ayrıca
diabetik hastalarda otonom nöropati sonucu gelişen
diabetik gastroparazinin tedavisinde kullanılırlar.
120. NÖROTENSİN
• İleumda salgılanır.
• Salgılandığı bölgede vazodilatasyon ve barsak
hareketlerinde inhibisyona neden olur.
• Emilimin kolaylaşmasını sağlar.
121. SOMATOSTATİN
• Gastrin, sekretin, motilin, GIP ve VIP salgısını
inhibe eder.
• Mide lümenine kan dolaşımından daha yüksek oranda
geçer.
122. GUANİLİN
• Klor kanalına etkilidir. (Kistik fibrozis geninin
kontrol ettiği kanal). Barsağa su ve klor sekresyonu
oluşturur.Paneth hücreleri tarafından üretildiği
sanılmaktadır. Guanilin etkisini siklik GMP üzerinden
gösterir. Hücrede c-GMP artışı lümene klor ve su
sekresyonunda artma oluşturur. E. coli toksini
(stabil toksin) guanilini taklit ederek sekratuar tip
diyare oluşturur.
54 TUSDATA BİLİMSEL TOPLANTI MERKEZLERİ
123. PANKREATİK POLİPEPTİD
• Pankreas adacık PP hücrelerinden salgılanır,
• Hipoglisemi ile uyarılır,
• Kolesistokinine zıt etki ile pankreasta dinlenme,
safrada birikmek sağlar
124. GHRELİN
• Mide boş kalınca salınmaktadır. Hipofiz üzereindeki
reseptörü üzerinden GH salınımını uyarır. Ayrıca
iştah arttırıcı etkisi bulunmaktadır. Bu nedenle
midedin çıkarılması ghrelini azaltacağı için iştahı
keser.
125. SUBSTANCE P
• İnce barsak peristaltizmini arttırır.
126. BOMBESİN
• Gastrin salınımını arttırır.
127. ENTEROGLUKAGON (GLP-1)
• Mide asit salınımında azalma
• Mide başalmasının inhibisyonu
• İnsulin salınımında artış
• Mukozada trofik etki oluşturur.
128. ENKEFALİN
• Sfinkterlerde kasılma oluşturur.
129.Protein / lipid oranı en yüksek olan membran:
Mitokondri iç zarı
Lipid / protein oranı en yüksek olan membran: Miyelin
kılıf‛ dır.
130. Hücredeki organellerin biyokimyasal markerları:
• Endoplazmik Retikulum: Glukoz 6 fosfataz
• Peroksizom: Katalaz ve ürik asit oksidaz
• Golgi: Galaktozil transferaz,Glikozil N-asetil
transferaz
• Plazma membranı: Na -K -ATP
+ +
az , 5‛
nukleotidaz
• Ribozom: Yüksek RNA içeriği
• Mitokondri: Glutamat dehidrojenaz
• Sitoplazma: Laktat dehidrojenaz
• Lizozom: Asit fosfataz
131. Zarla çevrili olmayan organeller:
• Ribozom
• Nükleolus
• Hücre iskeleti bileşenleri (mikrotübül, araflamanlar,
mikroflamanlar)
132.İntrasellüler kalsiyumun en yüksek olguğu organeller:
Mitokondri ve Endoplazmik retikulum‛ dur.
133. DEMİR
• Demirin İncebarsakdan enterositlere alımı=
Kolaylaştırılmış transport (IRP)
• Hemoglobinin enterositlere alımı= Pinositoz
• Fe‛ in eritroid prekürsör hücrelere alımı=
Endositoz
• Glukozun İncebarsakdan epitel hücre membranına
geçişi= Sekonder aktif transport
• Glukozun enterositlerden ekstrasellüler sıvıya geçişi=
Kolaylaştırılmış transport
134. İntrasellüler sıvıda:
• En fazla bulunan katyon... Potasyum
• En fazla bulunan anyon... P- fosfat ve Organik anyonlar
• Extrasellüler sıvıda:
• En fazla bulunan katyon... Sodyum
• En fazla bulunan anyon... Klor
135. KALSİYUM ve MAGNEZYUM
• Hücre membrandaki negatif yüklü proteinlere bağlanıp
depolarizasyon iyonu olan Na girişini güçleştirir
• Serum Ca ve Mg arttığında: Uyarılabilirlik azalır.
• Serum Ca ve Mg azaldığında: Uyarılabilirlik artar.
1 3 6 . Kasta, aksiyon potansiyelinin kontraksiyonu
başlatabilmesine aracılık eden en önemli iyon
kalsiyumdur.
Kas hücresinde aksiyon potansiyelini başlatan ilk olay
ise hücre içine Na girişidir
137.Epitel hücrelerinin bağlantı birimlerinde bulunan zar
proteinleri
• İntegrinler → Hemidesmozom
• Desmoglein → Desmozom
• Kadherin → Zonula adherens
• Konneksin → Neksus
• Okludinler → Zonula okludens
138. ÇIPLAK SİNİR SONLAMALARI
• Ağrı ve ısı duyusunu alırlar.
• Merkel cisimciği: kılsız deride ve st.bazalede
(dermoepidermal bileşkede) görülür. Dokunma ilgili
reseptörlerdir.
• Meissner korpuskülü: dermiste papillalar içine
yerleşmişlerdir. Dokunma duyusunu alırlar.
Vater-pacini korpukülü: esas olarak dermiste
özellikle parmak uçlarında bulunurlar, başlıca titreşim
(vibrasyon) algılanmasından sorumludurlar
139.Ruffini korpuskülü: ısı duyusunu alırlar.
Krause korpuskülü: Soğuk duyusunu alırlar
140.Kas iğciği: çizgili kaslarda yer alan bir kapsülle
çevrelenmiş özel kas lifleri ve nöron bağlantılarından
oluşmuş reseptörlerdir. Ekstrafuzal kas liflerindeki
uzunluk değişimini tespit ederek bu bilgileri omuriliğe
iletirler.
141. Golgi tendon organı: esas olarak tendonun kasa yapışma
yerinde bulunurlar. Kas iğciği ve tendon organları
ekstremitelerin ve vücudun hareket ve pozisyonunun
ayarlanmasında etkili olurlar.
142. Hücrenin hücreler arası matriks ile etkileşimini sağlayan
transmembran yapıdaki adezyon reseptörleri: İntegrin‛
lerdir
143.
• Epidermis ve deri ekleri: ektodermden
• Dermis: mezodermden
• Melanositler: nöral kristadan köken alır.
144.MİKST BEZLER
• Mikst bezlerde seröz salgıyı lümene boşaltan, hücreler
topluluğu olan Gianuzzi yarımayları bulunur.
- Submandibular bezin bir kısmı
 FİZYOLOJİ’DE ÖNEMLİ BİLGİLER 55

- Sublingual bezin bir kısmı ventral ucu, Burun,Larinks,Trakea ,Bronşlarda

- Solunum yollarının sero-mükoz bezleri bulunur
152. Osteoklastlar üzerinde KALSİTONİN RESEPTÖRÜ
145. BEZLER
bulunur ve kan kalsiyumunu azaltmak için osteoklastları
• Merokrin bezler: Hücrede hiç sitoplazma kaybı inhibe eder (Troid parafoliküler C hücresi tarafından
olmaz. Salgısını egzositozla boşaltır. (tükrük bezleri, sentezlenir)
pankreasın ekzokrin salgısı,ekrin ter bezleri)
153. Düz kas ve kalpteki pace-maker hücresinde (sinoatrial
• Apokrin bezler: Salgı maddesi hücrenin apikalinde düğüm) depolarizasyon yapan iyon : kalsiyumdır. Çizgili
toplanır. Sitoplazmanın üst bölümü salgı ile birlikte kas ve noronda depolarizasyonu sodyum yapmaktadır.
atılır. (koltuk altı ter bezleri,meme bezleri )
154. GİP: insulin salınımı arttıran ve Ghrelin: GH salınımını
• Holokrin bezler: Salgı maddesi hücrenin bütünüdür. attrıran barsak hormonlarıdır. Motilin reseptörü
(Yağ bezleri, gonadlar) üzerinden peristaltizm arttıran madde makrolid
146. MYOEPİTELYAL HÜCRELER (BASKET HÜCRELERİ) antibiotiklerdir. CCK, sekretin ve GİP mide boşalmasını
* Epitelyal kökenli ve salgı epiteli ile bazal membran yavaşlatır (Enterogastrik reflex). CCK ve glukagon iştah
arasına yerleşmiştir.!!. kesen barsak hormonudur (İştahı açan MSS Nt‛leri
orexin, endorfin, NPY, Ghrelin; kapatanlar ise leptin,
* Myoepitelyal hücreler aktin ve myozin flamanları somatostatin, oxitosin).
içerirler.Salgı boşaltılmasında rol alır.
155. Hipoksi ve hiperkarbiye cevap olarak damarlar
147. 2,3 DBG (Difosgogliserat) miktarını arttırarak gevşerken. Pulmoner arterde kontraksiyon olur.
Hemoglobinin oksijen afinitesini azaltıp, dokuya Akciğerlerin hipoksiye verdiği refleks yanıt:
oksijen bırakılmasını kolaylaştıran faktörler yüksek Vazokonstrüksiyondur. (Ventilasyon-perfüzyon
irtifa, anemi, tiroid hormonlar ,anobolizan steroidler dengesi).
(testesteron).
156. Solunum yolunda bulunan APUD hücresi küçük granuler
148. KOLLAJEN hücredir. Eski adı Kulchitsky hücresidir. Küçük hücreli
• Bazal laminaya özgü kollagen Tip IV kollagen karsinom gelişiebilir. Müller hücresi retinada bulunan
• İyileşme sırasında en çok Tip I kollagen glial destek hücresi, pitiusit ise arka hipofizde bulunan
glia hücresidir. Pituisit arka hipofizdeki aksonlara
• Granülasyon dokusunda ilk Tip III kollagen
desteklik yapar.
149. Konjuktiva çok katlı silendirik, kornea çok katlı yassı
157. ZONULA OKLUDENS
epiteldir. Çok katlı silendirik epitel erkek üretrasında
da bulunur. • Bağlantıların yoğun olarak bulunduğu yapılar:
150. Hücre bağlantı molekülleri olan zonula okludens, - GİS enterositleri,
desmozom, zonula adherens yaıpısına giren protein - Kan-beyin bariyerindeki endotel hücresi
kadherin dir. Mutasyonlarında hücre yanıbaşındaki (Astrositler..)
hücreyi tanıyamadığı için mitozla çoğalarak etrafını
doldurmaya çalışır ve kanser gelişir (meme lobuler ca - Kan-timus bariyerindeki endotel hücresi( Retikulum
ve ailesel mide kanseri). hücreleri)
- Kan-testis bariyerindeki sertoli hücresi
151. HYALİN KIKIRDAK
- Mesane epitelyumi
• Vücutta en fazla bulunan kıkırdak tipidir. %40‛ı Tip
II kollajendir. Fetüsün ilk iskeletini oluşturur. - Kesintisiz kapiller
• Uzun kemiklerin eklem yüzeyi, Kostal kemiklerin
56 TUSDATA BİLİMSEL TOPLANTI MERKEZLERİ
Akciğer volümleri
158. DEMİR
• Demirin İB‛dan enterositlere alımı= Kolaylaştırılmış
transport (IRP)
• Hemoglobinin enterositlere alımı= Pinositoz
• Fe‛ in eritroid prekürsör hücrelere alımı=
Endositoz
• Glukozun İB.dan epitel hücre membranına geçişi=
Sekonder aktif transport
• Glukozun enterositlerden ekstrasellüler sıvıya
geçişi= Kolaylaştırılmış transport yolu ile
olmaktadır
159. KAS İĞCİĞİ
• Gama deşarjı kas iğciğini inerve eder. Gama deşarjı
artar ise kas iğciğinin boyu kısalır. Bu nedenle
sensivitesi artar. Böylelikle kasın boyundaki uzamayı
daha kolay algılar. Refleksler canlanır, kasın tonusu
artar. Kas iğciği kasın boyundaki uzamayı algılar.
Golgi tendon organı ise tendonun gerilimini algılar.
Tendon gerilirse kas kasılması inhibe olur. Derin
tendon refleksleri monosinaptikdir.
160.DEPOLARİZASYON
• İskelet kasında, nöronda depolarizasyon yapan iyon
sodyumdur.
• Düz kas ve pacemaker hücresinde depolarizasyon
yapan iyon kalsiyumdur.
• Myokard hücresinde depolarizasyon yapaniyon
sodyum ve kalsiyumdur.
• Kalsiyum ayrıca iskelet kasında troponin C‛ye, düz
kasda kalmodiline bağlanarak kontraksiyon kenetini
başlatır.
• Kalsiyum nöronda presinaptik bölgeye girerek
nörotransmitterin e k z o s i t o z l a salınmasında
görevlidir.
• Kalsiyumu iskelet kasında sarkoplazmik retikuluma
girip çıkaran protein ryanodindir (defektinde malign
hipertermi).
• Bu işi myokardda ise fosfolamban yapar.
• Kalsekestrin kalsiyumu S.R‛de depolar.
161. LENF NODU
• KORTEKS: primer ve sekonder folliküller bulunur.
B lenfosit bağımlı bölgelerdir.
• PARA KORTİKAL ALAN: Korteksin folikül içermeyen
derin bölgelerine denir. Lenf düğümlerinin T lenfosit
bağımlı alanlarıdır.
** Postkapiller venül (Yüksek endotelli venül) içerir. (
T lenfositlerin kandan lenf düğümlerine geçiş yolunu
oluşturur)
• M E D U L L A : Medulla kordonları ve medüller
sinüsoidleri içerir. Venöz kan sinüsleri bulunmaz.
162. TİMUS
• Endoderm kaynaklı primer bir lenfoid organ olan
timusta * Germinal merkez (folikül ) bulunmaz.
Lobüllerden oluşur.
• Medulla:Büyük lenfositler
• Hassal cisimcikleri (epitelyal kökenli yapılar) (*Nisan
1998)
• Korteks: Küçük lenfositler
• Kan–timus bariyeri (perivasküler retiküler
hücreler)
163. Nöropeptit Y iştahı açan hormondur. Yağ dokusundan
salınan leptin hormonu ,hipotalamusda bulunan
Nöropeptit Y‛yi baskılayarak iştahı keser.
164.Hipotalamus Çekirdekleri:
• Lateral hipotalamus susama ve açıkma merkezi
• Perifornikal çekirdek:Acıkma hiddet merkezidir
.Ventromedial çekirdek doyma merkezidir,
harabiyetinde obesite meydana gelir.
• Posterior hipotalamus: kan basıncı artışı, pupiller
dilatasyon, titreme
• Dorsomediyal çekirdek: Gastrointestinal uyarma
• Paraventriküler alan: Oksitosin salgılanması,
• Medial preoptik alan: kalp hızının azalması, kan
basıncının düşmesi, mesanenin kasılması,
• Supraoptik çekirdek: Vasopressin salgılanması,
• Posterior preoptik ve anterior hipotalamik alan:
Vücut ısısının düzenlenmesi, soluma, terleme ve
tirotropin inhibisyonu
165. GIS HORMONLARI
• CCK ve parasempatik safra kesesini kasar,oddi
sfinkterini gevşetir. (Kolegog etki), pankreasdan
enzim salgısını yaptırır.
• Sekretin, karaciğerden safra yapımına sebeb olur
(Koleretik etki) ve pankreastan su ve bikarbonat
salgısını yaptırır.
• VİP ve sempatik sistem safra kesesini gevşetir.
• VİP su ve elektrolit sekresyonu yaptırıp ishal
yapar.
• VIP alt özefagus sfinkterini gevşetir.
 FİZYOLOJİ’DE ÖNEMLİ BİLGİLER 57

• GIP insülin salınımını arttırır. 184. KOLLAGEN MADDELER

• Büyüme hormonu yaptıran ise ghrelindir. • Safra kesesinin kontraksiyonunu s a ğ l a y a n
166. Oral yolla alınan glukoz: İntravenöz verilen glukozdan maddelerdir.
daha fazla insülin salınımına neden olur .Çünkü oral • Kolesistokinin kolegog bir maddedir, koleretik maddeler
yolla verilen glukoz GİP(gastrik inhibe edici polipeptit) safra yapımını arttıran maddelerdir.
salınımına neden olur .GİP ise insülin salınımına neden • Sekretin koleretik bir maddedir
olur.
185. Hepatositler ile portal alan arasındaki boşluğa MALL
167. Osteoblastlar üzerinde: D vitamini, PTH ,IGF-1, aralığı denir.
Östrojen,Testesteron reseptörleri bulunur. D vit ve
186. Retinada iç pleksiform tabakada, bipolar nöronlar ile
PTH :osteoblastik aktiviteyide osteoklastik aktiviteyide
ganglion tabakası sinaps yapar
arttırabilen hormonlardır.Hipokalsemide salınan PTH
‘nın reseptörleri osteoblastta olmasına rağmen etkisi 187. Gap junctionın yoğun olarak izlendiği hücrelere örnek:
osteoklastik aktiviteyi artırmak yoluyla meydana Kalp kası hücresi, osteositler, visseral düz kas(uterus)
gelmektedir. ve kornea hücreleridir
188. Kalpteki en büyük çaplı hücreler: purkinje hücreleri,
168.Osteoklastlar üzerinde ise Kalsitonin reseptörleri
Megakaryositler kemik iliğindeki en büyük çaplı
vardır. Kalsitonin, hiperkalsemi durumlarında :
hücrelerdir
Tiroidin parafoliküler C hücresi tarafından salınır ve
osteoklastları inhibe ederek kemik yıkımını durdurur. 189. Ara filamanlar: Desmin kas dokusunda, vimentin
mezenkim dokusunda, sitokeratin epitel dokusunda
169. Kan hücreleri mezenşimal kökenlidir. İntrauterin bulunan ara filamanlardır. Tümör hücresi vimentin
hayatın ilk 2-3. haftasında vitellus duvarında kan içeriyorsa sarkom, sitokeratin içeriyorsa kanser
adacıkları ile hematopoez başlar.!! Karaciğerde 4-6. hücresi demektir.
haftada kan hücreleri görülmeye başlar 5. aydan sonra
azalmaya başlar. Dalakta fetüsde 3. ayda kan yapımı 190. cGMP: cGMP‛yi ikinci haberci olarak kullanan hormonlar
olur. Myeloid faz: 5. aydan sonra kemik iliğinde kan ANP, BNP, NO, Guanilin, E.Coli (Stabi toksin)‛dir.
yapımı ile başlar. 191.Kalpte elektriksel iletimin en yavaş olduğu yer AV
170. Band hücreler: Normalde dolaşıma geçmeyen noddur.
metamyelositlerin enfeksiyon sırasında dolaşımda SA nod → 0,05 m/sn
görülmesine (sola kayma) bant hücreler denir.
Atrium → 1 m/sn
171.APUD hücresi (Kromaffin, Argentofin) hücre nörokrin
salgı yapar. Adrenal medulla aynı boyanma özelliğine AV nod → 0,04 m/sn
sahiptir. His demeti → 1m/sn
172. Kluver-Bucky sendromu amigdala lezyonunda. Subtalamik Purkinje → 4m/sn
lezyonda ballismus oluşur. Ventrikül → 1 m/sn
173. Korneada nonkeratinize çok katlı yassı epitel,
epidididimde sterosilyalı epitelyum bulunur. 192.DERİ KATMANLARI

174. Diskus interkalaris kalpte bulunan bağlantıdır. Kalpte en
yavaş ileti AV nod, en hızlı ileti purkinje hücresinde
oluşur.
175. Meme süt salgısı, serumen apokrin salgıdır. Yağ bezi
holokrin salgı yapar.
• Epidermis yukardan aşağıya doğru şu tabakalardan
oluşur.
- Stratum Corneum; çekirdeksiz çok yassı, içinde
keratin ve lipide benzeyen bir boynuz yağı
bulunur.

176. NİSSİ cismini GER oluşturur. Herring cismi arka - Stratum Lucidum; yalnızca eliçi ve ayak tabanlarında
hipofizde nörofizinin yaptığı inklüzyondur. Sentrasiner bulunur. Bol eleidin maddeleri içerir.
hücre pankreasta bulunur
177. Desmozom str. Spinozumda bulunur. Eleidin str.
Lusidumda bulunur Hemidesmozum hücreyi bazal
laminaya ,mezenşime bağlar. Laminin ve entaktin bazal
laminada bulunan glikoproteinlerdir.
178. Hücrede en büyük organel: Nükleusdur ve vücûttaki
en büyük nükleus: Spinal ganglion ve Oositler de
bulunur
179.Glutamat dehidrojenaz mitokondrinin biyokimyasal
sitomarkerıdır. Süksinat dehidrojenaz :Mitokondri iç
membranında bulunan tek TCA siklus enzimidir.
180. Hücrede kalsiyumun en yüksek olduğu organeller:
Endoplazmik retikulum ve Mitokondri
181. Mitozun metafaz safhasında kromozomlar ekvatorda
toplanır.
182.Hücre bölünmesinde Interfaz safhasının G1 evresi
sitoplazma hacminin arttırıldığı evredir..
183. Kas kasılması sırasında I ve H bantlarının boyu kısalır.
Diğer bantların boyu değişmez
58 TUSDATA BİLİMSEL TOPLANTI MERKEZLERİ

- Stratum Granulosum; 2-3 sıralı iğ şeklinde içinde -Çizgilive düz kas,

keratohyalin granülleri bulunan yassı hücrelerden -Kan hücreleri,
oluşmuştur. -Kalp
- Stratum Spinosum; desmozom denilen protoplazmik -Damar,
uzantılarla birbirine bağlanmış 6-7 sıra poligonal -Böbrekler,
hücrelerden oluşur. Bazı hastalıklarda (Örn, -Gonadlar ve boşaltım yolları,
Pemfigus) desmozomlar parçalanır ve epidermis -Böbrek üstü bezi korteksi ve dalak
dermisten kolayca uzaklaşır. • Endodermden orjin alanlar:
- Stratum Bazale (germinativum); mitotik aktivite Solunum sistemi epiteli, sindirim kanal epiteli ve
gösteren tabakadır ayrıca melanositler de türevleri (KC, pankreas), Tonsil, tiroid, paratiroid,
bulunur. timus parankimi, mesane ve üretra epitelinin çoğu,
• Dermis‛te; östaki borusu ve orta kulak boşluğu
- Stratum papillare, epidermisin içine bir takım 195. Dalak‛ta T hücresi: Sentral arter çevresindeki
uzantılar yapar ve bu papillaların içinde kapiller periarteriyel lenfatik kılıfta (PALS) bulunur.B
şebeke bulunur. hücresi: Beyaz pulpada nodüllerde, Makrofaj:
- Stratum retikülare; kollajen ve elastik lifler ağ Marjinal zonda bulunur.
şeklinde bir yapı oluşturduğu için, basınç ve çekme
gibi mekanik etkilere dayanıklıdır. 196. Özefagus kanseri: Seroza bulunmadığı için özefagus
kanserleri çok hızlı mediastendeki komşu organlara
yayılım gösterir. Özefagus kanseri en sık orta 1/3
193. KEMİK VE KARTİLAJİN KARŞILAŞTIRILMASI lük kısımda yerleşir. Histolojik tipi ise epidermoid
ÖZELLİK KARTİLAJ KEMİK karsinomdur.
Kondroitin sülfat, 197. Sertoli hücresi: Sertoli hücresi testiste seminifer
Kondroitin sülfat,
keraton sülfat, tüplerin etrafında bulunan hücredir. Fagositoz,
keratan sülfat,
osteonektin, androjen bağlayıcı protein, inhibin, MIF ve kan testis
kondronektin,
Destek osteokalsin, bariyerinden sorumludur.
kondrokalsin.
Doku osteoporin.
Mineralizasyon yok
Hidrasyon yüksek
Hidroksiapatit, sitrat, 198. HORMON DUYARLI LİPAZ
bikarbonat, Hidrasyon
(% 75) • Büyüme hormonu lipoliz yapmasının sebebi, yağ
azdır (% 7)
Tip I kollajen
dokusunda bulunan hormon duyarlılipazı aktive
(fibrokartilaj) Tip II Tip I kollajen(gergin etmesidir. Hormon duyarlı lipazı aktive eden
Fibriller diğer hormonlar: glukagon, tiroid hormonları,
kollajen (hyalen ve kuvvet sağlar)
elastik) katekolaminler, kortizoldür.
Avasküler; beslenme 199. HİPERKALSEMİ
Vaskülarite Yüksek vasküler
difüzyonla sağlanır
• Toplumda hiperkalseminin en sık nedeni
Sinirler Yok Var hiperparatiroidi iken,
İnterstisiyel ve • Hastanede yatan hastalarda en sık sebep tümör kemik
Büyüme Sadece appozisyonel
appozisyonel
metastazlarıdır.
Tamir Düşük Yüksek
200. Potasyum tüplerden hem geri emilip hem de sekrete
Osteoprogenitor-evet edilen tek iyondur. Tek organik madde ise Ürik
Kondrojenik-evet
Osteoblastlar-evet
Mitoz Kondroblastlar-evet asittir.
Osteositler-hayır
Kondrositler-evet
Osteoklastlar-hayır 201. Nissl cismi ve kromatoliz: Nöron stoplazmasında
Kondrositler arasında Osteositler arasında bulunan granüllü endoplazmik retikulum, nissl cismini
Bağlantı oluşturur. Akson kesilerinde bu cismin sayısı azalır. Bu
junction yok gap junctionlar var.
PTH; 1,25-(OH)2 olaya kromatoliz denir.

Hormon
T3, T4, testosteron, Vitamin D; kalsitonin; 202. Merkezi sinir kılıfları: Beyni en dıştan örten zar
GH, kortizon, GH; Östorojen; duramaterdir (epinöriuma karşılık gelir). Duramater
etkisi
hidrokortizon, östradiol Androjen; T3, T4, altında kortikal sulkusların üzerinden geçen araknoid
kortizol zar (Perinöriuma karşılık gelir). En içte ise sulkusların
Vitamin içini döşeyen piamater (endonöriuma karşılık gelir)
N/A Vit D,C, ve A
etkisi bulunur.
İD:03t043
194. GERM KATMANLARINDAN GELİŞEN YAPILAR
• Ektodermden orjin alanlar: 203: KORNEANIN TABAKALARI
- MSS, Tabaka Özellik
- Periferik sinir sist., Korneanın ön yüzü (havayla temas eden)
- Duyu organlarının duyu epiteli, Kornea nonkeratinize çok katlı yassı epitel. Bir çok
epiteli serbest sinir sonlanması yüksek regenerasyon
- Epidermis ve deriekleri, kapasitesi bulunur.
- Hipofiz,
Bowman Epitelin bazal membranıdır.Hasarında
- Diş minesive bazı organların epiteli (parotis vb.) membranı rejenerasyon olmaz
• Mezodermden orjin alanlar:
- Bağ dokusu,
- Kıkırdak ve kemikler,
 FİZYOLOJİ’DE ÖNEMLİ BİLGİLER 59

Stroma Korneanın en kalın tabakası
Descement
Endotelin bazal membranıdır.
membranı
Korneanın arka yüzünü (akoz hümorale temas
Kornea eder) döşeyen tek katlı yassı
endoteli epiteldir. Kornea ve aköz hümör arasındaki
metabolik alışverişten sorumludur.
213. Mezengial hücreler RES‛e ait makrofajlardır.
214. Büyük tip arterlerde T.medialarındaki en belirgin yapı
elastik liflerdir. T.adventisyalarındaki en önemli yapı
vazovazorumdur
215. İnsülin lipoprotein lipazı aktive eder. İnsülin hormona
duyarlı lipazı inhibe eder.
216. Albumin, prealbumin, transferin negatif akut faz
proteinleridir.

204. EKG 217: BEYİN KESELERİNDEN GELİŞEN YAPILAR

• P dalgası ⇒atriyum depolarizasyonu (ventrikül Sekonder Kraniyal /
diyastolünün son bölümü); Duvarından Lümeninden
beyin kesesi spinal sinir
• QRS dalgası ya da kompleksi ⇒ventrikül Serebral Lateral
depolarizasyonu, Telensefalon hemisferler ventriküller
Olfaktör

• T dalgası⇒ventrikül repolarizasyonu sırasında ortaya Diensefalon

(talamus,
çıkar.
hipotalamus, Optik
• P-R ya da P-Q aralığı⇒atriyum kasılmasının Diensefalon nörohipofiz, 3. ventrikül
epitalamus, (*Eylül-1996)
başlangıcından ventrikül kasılmasının başlangıcına
epifiz)
kadar olan süreyi gösterir(~0.16 sn). (*Eylül-2002)
• Q-T aralığı⇒ventrikülün kasılma süresini belirtir Akuaduktus Okulomotor,
(~0.35 sn). Mezensefalon Mezensefalon
serebri (Sylvii) Troklear
• S T a r a l ı ğ ı Ventrikül depolarizasyonu ve Trigeminus,
repolarizasyonu arasındaki 0,43 sn‛den küçüktür/ Pons ve Abdusens,
4. ventrikül üst
süredir. İzoelektrik hattan 2 mm sapması Metensefalon beyincik (alar
yarı
plak) Fasiyal,
patolojiktir
Vestibulokohlear
205. Hücre içi ve dışı arasında en büyük konsantrasyon farkı
olan elektrolit kalsiyumdur. Ekstrasellüler kalsiyum, Glosofaringeus
intrasellüler kalsiyumun 10.000 katıdır. Medulla 4. ventrikül alt Vagus
Miyelensefalon oblangata
206. Fotonların etki mekanizması (görme) cGMP yarı Aksesoriyus
azalmasıdır. Hipoglossus
207. Periferik rezistansın esas belirleyicisi Arteriollerdir. Beyin
Medulla Kanalis - SPİNAL
208. Kasın sitoplazması: Sarkoplazma keselerinin spinalis sentralis SİNİRLER -
distalinden
E.Retikulum: Sarkolazmik retikulum
Hücre membranı: Sarkolemma 218. İnsülin sekresyonunu en fazla artıran aminoasit lösin
Tek kas lifini çevreleyen: Endomisyum. Bir grup lifi • GH salınımını en fazla artıran aminoasit arjinin
çevreleyen: Perimisyum. Dıştan tüm kası çevreleyen:
Epimisyum 219. D vitamini
209.Ryanodin: Kasta S.retikulumda bulunan reseptör 25 hidroksilasyona karaciğer endoplazmik retikulumunda
(kalsiyumun sitoplazmadan sarkoplazmik retikuluma geri 1α hidroksilasyona böbrek mitokondrisinde uğrar.
almından sorumlu...Riyanodin gen defekti sonucu Genel
anestezikler ile hastada Malign hipertermi meydana 220.Sirkümvallat papilla sayıca en az ancak tat
gelir.Tedavide Dantrolen kullanılır.) cisimciklerinden en zengin papilla tipidir.
Kalsekestrin: S.retikulumda kalsiyumu bağlayan 221.Langerhans hücreleri epidermisde str. spinosum da
protein yer alır.
Parvalbumin: Ca++ kontrasyonu fazla ise sitozoldeki Ca++
bağlayan proteindir 222. Özefagus ve rektumun serozası yok!
210.Spirometre ile ölçülemeyenler: 223. Gianuzzi yarımayları mikst bezlerde bulunur.
• Rezidüel hacim Submandibuler ve sublişngual bez de mikst (seröz
ağırlıklı) bezlerdendir.
• FRC (Fonksiyonel rezidüel kapasite)
• TAC (Total Akciğer kapasitesi) 224. Santral arter : Dalak‛ta Santral ven : Karaciğer‛de
Santral kanal : Medulla Spinaliste bulunur.
211. CO oranı en yüksek → alveol havası
2
225. Von Ebner Bezleri: Dildeki papilların tabanında
CO2 oranı en düşük → inspirasyon sonrası ölü boşluk
bulunur.Tükrük lipazı sentezler. Brunner Bezleri :
212. Titin: miyozini Z diskine tutturan proteindir. Duodenum‛da bulunur,mukus salınımında rolü vardır.
Sarkomerin aşırı gerilmesini önler
226. Oksitosin,hipotalamusta paraventriküler nükleuslarda
sentezlendikten sonra nörofizin-I ile taşınır.

227. PANETH HÜCRELERİ

• İnce barsakta bulunur.
• Protein polisakkarit kompleksi sentezi yapan ekzokrin
seröz hücrelerdir.
60 TUSDATA BİLİMSEL TOPLANTI MERKEZLERİ

• Lizozim enzimi içerirler. • Umbilikal ven ...........................- Lig. Teres hepatis

• Lizozim antibakteriyel aktiviteye sahiptir ve • Ductus arteriosus ....................- Lig. Arteriosus
barsak florasının kontrol edilmesinde önemli bir • Ductus venosus .......................- Lig. Venosum
rolü vardır.
• Urachus (Allantois) ..................- Median umbilikal ligament
228. Marjinal zon: Dalak‛da kırmızı pulpa ile beyaz pulpa • Nucleus pulposus .................... - Notokord
arasındadır. Makrofaj bulundurur. Dalakta aktif fa-
gositozun olduğu yerdir. • Gubernakulum ......................
- Erkekte…Gubemakulum testis
229. Clara hücreleri: Bronşiollerin epitelinde bulunur.
Bronşial yüzü koruyan glikozaminoglikonları ,bronşial - Kadında…Overin round ligamenti
sürfaktanı salgılar. • Mezanefrik tübüller ..................
230. Kastrasyon hücreleri: ön hipofizde Pitusit hücreleri: - Erkekte… ductuli eferentes
arka hipofizde izlenir. - Kadında… epoöforon, poraöforon,
231. DH: hipotalamusdan hipofize nörofizin II ile taşınır • Gardner kanal kisti
supraoptik nükleustan salınır. Paramezanefrik duktus............
232.Hofbauer hücreleri: Plasental villüslerde bulunan - Erkekte… appendiks testis
özelleşmiş fetal fagositlerdir. - Kadında…uterus, fallop tüpü, morgagni kisti
233. Fetusta kanın en kirli olduğu damar Umblical arter • Sinüs Tüberkülü.......................
değil VCS‛dur. - Erkekte…seminal colliculus
234.KAN HÜCRELERİ HAKKINDA ÇOK ÖNEMLİ - Kadında…Himen
BİLGİLER!!! • Labioscrotal kabarıntılar ..........
Lökositler: Nötrofil(sayıca en çok olan),eozinofil,baz - Erkekte… Scrotum
ofil(sayısı en az olan), lenfosit,monosit (en büyük olan - Kadında… Labium majus pudendi
ve dokuda makrofajlara dönüşen)
236.Organeller ve enzim içerikleri
* Trombositlerin babası megakaryosittir(en büyük
kemik iliği hücresi) • Lizozom à Asit fosfataz, Elastaz, karbok-
sipeptidaz, hiyalüronidaz, nöraminidaz, ribonukleaz,
* Granülositlerin babası myeloblasttır(myeloblast-
Deoksiribonukleaz, Fosfataz, Arilsulfataz, Kolla-
promyelosit-myelosit-metamyelosit-bant şeklinde
jenaz, Katepsin, Glikozidaz,
ilerler)
* Metamyelositte mitoz son bulur. • Mitokondrià gluatamat dehidrojenaz
* Metamyelosit fagositoz yeteneği olan ilk elemandır. • Düz yüzlü endoplazma retikulumunda àGlukoz
6 fosfataz
* Myelosit spesifik granüllerin oluştuğu ilk elemandır.
* Ayrıca myelosit granülositlerin eozinofil-bazofil- • Peroksizomda àÜrik asit oksidaz ,katalaz
nötrofil diye ayrıldığı evredir!!! • Golgi àGalaktozil transferaz, Glikozil N-asetil
* Eritrositlerin babası eritroblastlardır transferaz
* Lenfositler lenfoblastlardan gelişirler • Plazma membran ı à Na+-K+-ATP az , 5‛
nukleotidaz
235. Dikkat → Umbilikal ven ile arteri karıştırmayın!!!
237. Mononükleer fagositer sistem‛e ait bazı hücreler:
BAZI FETAL YAPILAR ve ERİŞKİNDEKİ
KALINTILARI • Kan à Monositler
• Umbilikal arter..........................- Lateral umbilikal ligament • Gevşek bağ dokusu à Makrofaj (histiyosit)
ve medial umblikal katlantılar • Böbrek à mezengial hücreler
 FİZYOLOJİ’DE ÖNEMLİ BİLGİLER 61

• SSS à Mikroliya burun, larinks, trakea, bronşlar

• Deri à Langerhans hücresi • Elastik kıkırdak à Kulak kepçesi, dış kulak yolu,
• Karaciğer à Kupffer hücreleri östaki borusu, epiglottis, kuneiform kıkırdak
• Akciğer à Alveoler makrofajlar • Fibröz kıkırdak à İntervertebral disk, simfizis
• Kemik à Osteoklast pubis, tendonların kemiğe yapışma yeri
• Sinoviyum à Sinüzoidleri döşeyen
hücreler 242. KEMİK HÜCRELERİ
• Dalak Kırmızı pulpa • Osteoprogenitör hücreler à Osteoblastlara
à dönüşür
makrofajlar
238. Glikozaminglikanlar: • Osteoblastlar à Kemik yapımından sorumlu
• Vücutta en fazla bulunan glikozaminoglikan - Osteoid yapımını (Tip 1 kollajen, proteoglikan,
kondroitin sülfattır. glikoprotein yapımını) sağlar
• En heterojen GAG keratan sülfattır. - Alkalen fosfataz içerir
• En kısa zincire sahip glikozaminoglikan kondroitin - Osteositlere farklanır
sülfattır. • Osteositler à Osteoblastlardan farklanır
• Tek sülfatlanmamış glikozaminoglikan hiyaluronik - Kemik matriksinin devamlılığını sağlar
asittir. • Osteoklastlarà Monositlerden gelişir
• Bağ dokusu ara maddesinde heparan sülfat - Kemik rezorbsiyonundan sorumludur, hidroklorik
bulunur. asit ve proteolitik enzimler salgılar.
Kondroitin - 4 sülfat → hiyalin ve elastik kıkırdakta, 243. SARKOMER YAPISINDA VE KAS HÜCRELERİNDE
YER ALAN BAZI ÖZEL PROTEİNLER
Kondrotin -6 sülfat ve dermatan sülfat → tendon,
ligament, dermis‛te, • Titin: Sarkomerin aşırı gerilmesini önleyen kalın
filamanların yapısında bulunan miyozinin her iki
Heparan sülfat → karaciğer, dalak‛ta yaygın olarak tarafında bulunup miyozini Z diskine tutturan helezon
bulunur. yapılı proteindir.

239: Hücre tipleri veya tümörlere özgül ara • alfa-aktinin: İnce filamanları birbirine paraleltutan
filamanlar ve Z çizgisine tutturan çomak biçimli proteindir.

ARA • Nebulin: İnce filamanları Z diskine tutturan, elastik

HÜCRE VEYA TÜMÖR ÖZGÜLLÜĞÜ olmayan bir proteindir. alfa-aktinine yardımcı olur.
FİLAMAN

Epitel hücreleri Epitel kökenli tümörler (skuamöz

• Miyomezin: Kalın filamanları M çizgisine bağlar.
Sitokeratin
karsinom, adenokarsinom) • Tropomodulin: Aktine bağlanır. Sarkomerdeki aktin
filamanlarının boyunu ayarlar.
Endotel hücreleri, vasküler düz kas, fibroblastlar,
kondroblastlar, makrofajlar. • C proteini: M çizgisinde miyomezin gibi miyozini
Vimentin
Mezenşimal tümörler (fibrosarkom, liposarkom, bağlar.
angiosarkom, kondrosarkom, osteosarkom)
• Desmin: İkimiyofibrilin Z çizgileriarasında uzanarak
Desmin
İskelet kası, nonvasküler düz kas Kas tümörleri Z çizgilerini birbirine bağlayan birden çok iplikçiği
(rabdomyosarkom) bulunan bir proteindir.
Nörofilaman Nöronlar • Plektin: Desmin filamanlarını birbirine tutunduran
proteinlerdir.
Astrositler, oligodendrogliya, mikrogliya,
Glial fibriler
Schwann hücreleri, ependimal hücreler ve • Riyanodin Reseptörleri: Kasta, sarkoplazmik
asidik protein
pitüisitler. Gliya hücrelerinden köken alan retikulum zarında bulunan kalsiyum kanalreseptörüdür.
(GFAP) tümörler Sitoplazmaya kalsiyum serbestleşmesinden
sorumludur. Malign hipertermide bu reseptörler
Çekirdek zarının iç yaprağında- tüm hücrelerde doğuştan mutasyonludur ve vücut ısısı ölümcül
Lamin A, B, C
bulunur
düzeylere kadar yükselebilir.
İD:03t039 ++
• Ca ATPaz Pompası: Sarkoplazmik retikulumdan
++
240. BAZI ÖNEMLİ KOLLAJENLER salınarak sitoplazmaya geçiş Ca ‘u geriye
pompalayarak uzaklaştırır.
• Tip I à Deri, kornea, tendon ve kemik • Kalsekestrin: Endoplazmik retikulum içinde kalsiyumu
• Tip II à Kıkırdak bağlayarak depolanmasını sağlayan proteindir. ER‛nun
++
• Tip IIIà Düz kas, damar duvarında Ca depolama kapasitesini 40 kat arttırır.
• Tip IV àBazal membranda • αβ-kiristallin: Desminlerle ilişkili bir ısı-şok
• Tip V à Plasenta bazal membranında bulunur. proteinidir. Bu ara flem anların stres sonucu hasar
görmesini önler.
241.
• Distrofin: Laminin (eksternal laminada bulunur)
• Hiyalin kıkırdak à Uzun kemiklerin eklem yüzü ile aktin filamanları birbirine bağlar. Bu proteinin
(eklem kıkırdakları), kostal kemiklerin ventral ucu, eksikliğinde X‛e bağlı kalıtsal bir hastalık
62 TUSDATA BİLİMSEL TOPLANTI MERKEZLERİ
olan Duchenne‛in musküler distrofisi görülür.
Miyofilamanlar ve çevre doku arasında bağlantı
kesildiğinde kas işlevi bozulur.
• Miyoglobin: Kasta oksijen depolayan proteindir.
• Oksijen afinitesi hemoglabinden fazladır.
244. B O S S I V I S I İ Ç E R İ Ğ İ N İ N PLAZMA İLE
KARŞILAŞTIRILMASI
• BOS değeri plazma değerine eşit olanlar → Na+,
Cl-, HCO3-, Osmolarite
• BOS değeri plazma değerinden → K+, Ca++, Glukoz,
Kolesterol (Çok düşük),düşük olanlar Protein (Çok
düşük)
• BOS değeri plazmadan yüksek olanlar → Mg ,
kreatinin
245. NÖROGLİA HÜCRELERİ
Nöroglia hücreleri 4 kısma ayrılır:
• ASTROSİTLER
- Glial hücrelerin en büyüğüdür.
- Fibröz astrosit (beyaz cevher)
- Protoplazmik astrosit (Gri cevher)
ü MSS‛deki hasardan sonra, hasar yerinde astrositler
prolifere olurlar ve skar dokusu oluştururlar.
***(gliozis)***
ü Astrositler ve oligodendrogliyalar birlikte
makrogliya olarak değerlendirilir.
• OLİGODENDROGLİYALAR
- Astrositlerden küçük hücrelerdir.
- Oligodendrogliyalar yaygın olarak yani hem gri
cevher hem de beyaz cevherde bulunur.
- MSS‛de myelin yapımından sorumludur.
- Fonksiyon bakımından P S S ‛indeki S c h w a n n
hücrelerinin anoloğudur. Ektodermden gelişir.
• MİKROGLİALAR
- Mikroglialar beyin makrofajlarıdır.
- Beyinde hasar olduğunda mikroglialar debrisin
fagositozundan sorumludur.
- En küçük glial hücrelerdir.
- Ektodermden değil, mezodermden gelişirler.
• EPENDİM HÜCRELERİ
- MSS‛deki iç boşlukları döşeyen bu prizmatik epitel
hücreleri de nörogliyalar içinde değerlendirilir.
- Ventriküller ve spinal kordu döşer.
246. Tek tip otonom innervasyona sahip yapılar
TEK TİP OTONOM İNNERVASYONA SAHİP
YAPILAR
SEMPATİK PARASEMPATİK
• Gözde radial kaslar (α1) • Gözde sirküler kaslar
• Ekrin ter bezleri (lifler sempatik, • Gastrointestinal
fakat ileti ve reseptör kolinerjiktir) sistem (baskın olan
• Apokrin ter bezleri (α) parasempatiktir)
• Ventrikül kası (β) • Parotis
• His-Punkinje lifleri (β)
• Dalak kapsülü (α1, β2)
• Arter ve venler (parasempatikler
++
sadece dış genital organların
erektil yapılarındaki damarlarda
belirgin aktivite gösterirler)
• Vezikula seminalis / Vas
deferens
(α1 → ejekülasyon)
• Karaciğer (α1, β2)
• İskelet kası (β2)
• Yağ dokusu (α2, β1, β3)
• Pineal bez / Nörohipofiz (β)
• Trombositler (α2)
247. Üçüncü ventriküle özgü ependimal hücrelere: Tanisit
denir.
248. BÖBREKTE SENTEZLENEN MADDELER:
• Renin (jukstaglomerüler ya da epiteloid hücreler)
• Anjiyotensin-1 (Renin tarafından)
• Anjiyotensin-2 (ACE tarafından; böbrek ve akciğerde
endotel hücrelerince)
• Vitamin D3 (1,25 dihidroksikolekalsiferol)
• Prostoglandinler, sitokinler, (intraglomerüler
mezanjiyal hücreler, podositler) kollajen,
ekstraselüler matriks bileşenleri, endotelin
• Eritropoetin (iç korteks ve dış medulladaki
interstisiyel hücrelerden (Gormatight hücresi)
hipoksiye yanıt olarak salınır)
249. GÖZDEKİ BEZLER
• Moll bezleri: Göz kapağında kirpik diplerine açılan
apokrin ter bezleridir.
• Zeis bezleri: Göz kapağında kirpik diplerine açılan
küçük sebase bezlere verilen addır.
• Meibomian bezleri: Göz kapağında kirpik diplerine
sebase bezlerdir.
250. KAN HAVA BARİYERİ BİLEŞENLERİ
• Surfaktan: veoyüzey gerazatarak koabe omasını
önleyen, tip II alveol hücreleri tarafından salgılanan
lipidden zengin (fosfolipidler ve çeşitli proteinler)
salgı
• Tip-I alveol epiteli (yassı) sitoplazması
• Tip-I alveol epiteli bazal laminası
 FİZYOLOJİ’DE ÖNEMLİ BİLGİLER 63

• İnce br doku aralığı boşuğu bazı bögeerde bazaamnaar

kaynaşır ve bu boşluk bulunmayabilir)
• Kapiller endoteli. Kapiller bazal laminası

251. İNTERSELÜLER BAĞLANTILAR

• Sıkı bağlantı bölgesi (Zonula Ocludens):
- Zonula ocludens en yüzeyde olan hücre
bağlantısıdır.
- Esas fonksiyonu epitel hücreleri arasından her iki
yöne doğru madde geçişini engellemektedir.
- Geçirgen olmayan bağlantılardır.
- Bant şeklinde hücreyi tamamen sarar.
• Ara bağlantı bölgesi (zonula adherens);
- Hücreyi sarar ve komşu hücrelerin birbirine
bağlandığı fikrini verir. (Membranların dış yüzleri
birbirleri ile kaynaşmaz.)
- Kadherin molekülü ile b ağlantılar oluşturulur.
• Nokta desmozom (Macula adherens):
- Hücre yüzeyinde disk şeklinde bir yapıdır.
- Komşu hücrenin yüzeyindeki buna özdeş bir yapı ile
bağlantı kurar.
- Derinin çok katlı yassı epitelinde yalnızca desmozom
tipi bağlantı bulunur.
• Gap junctionlar
- Hücreden hücreye elektriksel iletimi sağlayan
bağlantı yapılarıdır.
- Bunu iyon ve hormon alışverişi ile yapar.
- Epitelin bazal yüzünde görülen desmozomlara ise
hemidesmozom denir.