Professional Documents
Culture Documents
Sayfa 1
MEHMET PEHLVAN
MEHMET PEHLVAN
BRNC BLM
MAHKEMELER
&4.MAHKEMELER TEKLATI
Mahkemelerin kuruluu kanunla dzenlenir.Yarg sistemimizde mahkemeler 3 dereceli hale
getirilmitir. 1-lk Derece Mahkemesi 2-stinaf(blge adliye) Mahkemesi 3-Yargtay
A.lk Derece Mahkemesi
zel ve Genel olmak zere ikiye ayrlrlar.
I.Genel Mahkemeler
Buradaki genel(grevli) mahkemeler terimi,zel mahkemeler teriminin kart olarak kullanlmaktadr.
Bakaca iler(davalar),belirli kii ve i gruplarna gre snrlandrlmam olan,bilakis, aksi yazl olmadka
medeni usul hukukuna giren her trl ie bakan mahkemelere genel mahkemeler denir.
Genel mahkeme tabirinin kart olarak,belirli kiiler arasnda kan uyumazlklara veya belli eit
uyumazlklara bakmak iin kurulmu olan mahkemelere zel mahkemeler denir.
Asl olan,bir davann genel mahkemede grlmesidir.Yani zel mahkemede baklacana dair zel
hkm bulunmayan her dava,genel mahkemede grlr.
Adli yarg ilk derece mahkemelerini iki grup olarak gstermitir: sulh hukuk ve asliye hukuk
mahkemeleri ve zel kanunlarla kurulan dier hukuk mahkemeleri. Sulh hukuk mahkemeleri,HMK ile
dier kanunlarda belirtilen grevleri yerine getirir. Asliye hukuk mahkemeleri,sulh hukuk mahkemeleri ile
zel hukuk ilikilerinden doan her trl dava ve iler ile kanunlarn verdii dava ve ilere bakar.
II.zel Mahkemeler
Belirli kiiler arasnda kan uyumazlklara veya belli eit uyumazlklara bakmak iin kurulmu olan
mahkemelere zel mahkemeler denir.Mesala Mahkemeleri,Kadastro Mahkemeleri,cra Mahkemeleri.
zel mahkemelerin baktklar iler genel deil zel ve istisnai niteliktedir.
zel mahkemelerin kuruluu mutlaka ayr bir kanun hkmyle dzenlenir.Ancak zel olarak
dzenlenii tabii hakim ilkesine aykr dmez.
Bir yerde zel mahkeme kurulmamsa o yerdeki zel mahkemenin grev alanna giren iler genel
mahkemeler tarafndan baklr. zel ve Genel mahkemeler arasndaki iliki bir grev ilikisidir.
B.BLGE ADLYE (STNAF) MAHKEMELER
I.Blge Adliye(istinaf) mahkemesi tekilat
stinaf mahkemeleri,blgelerin corafi durumlar ve i younluu gz nnde tutularak belirlenen yerlerde
kurulur.Ancak mahkemelerin, faaliyete geecekleri tarih ise henz belli deildir.
stinaf mahkemeleri,bakanlk,bakanlar kurulu,daireler,blge adliye mahkemesi,cumhuriyet
basavcl ,blge adliye mahkemesi adalet komisyonu ve mdrlklerden oluur.En az hukuk ve en az
iki ceza dairesi bulunur.
Sayfa 3
MEHMET PEHLVAN
MEHMET PEHLVAN
MEHMET PEHLVAN
I.Ret Sebepleri
Hakimin tarafszlnda pheyi gerektiren nemli bir sebebin varl halinde,taraflardan biri hakimi
reddedebilir. nemli Sebebin tanm verilmemitir.
-Hakimin,davada iki taraftan birine nasihat vermi veya yol gstermi olmas,
-Hakimin,davann taraflarndan biri veya bir nc kii karsnda,kanunen gerekmedii halde grn
aklam olmas,
-Hakimin davada tank veya bilirkii olarak dinlenmi yahut hakem veya hakim sfatyla hareket etmi
olmas red sebebidir.(Mesala davay karara balayan hakim,sonradan st derece veya yksek mahkeme
yeliine tayin edilmi ise,o karar hakkndaki kanun yolu incelemesine katlrsa reddedilebilir.
-Davann,hakimin drdnc derece yansoy hsmlarna ait bulunmas ret sebebidir.
-Dava srasnda hakim ile taraflardan biri arasnda dava veya dmanlk bulunmas ret sebebidir.Bu
dava,grlmekte olan davadan nce karara balanm ve karar kesinlemi ise hakimin reddi istenemez.
II.Hakimin Reddi Usul
Hakim ret sebeplerinden birine dayanarak kendini reddedebilecei gibi,taraflardan biri de hakimi
reddedebilir.
1.Taraflardan birinin hakimi reddetmesi: ki taraftan herhangi biri hakimi reddedebilir.
a)Hakimin reddi zaman:
Hakimin reddi sebebini bilen tarafn ret isteini en ge ilk durumada bildirmesi gerekir.Aksi halde ret istei
dinlenmez. Davadan nce renmise,ilk durumada ; Dava srasnda renmise,renildiinden sonraki ilk
durumada ret talep etmelidir.
b)Ret talebinin yaplmas:
Hakimin reddi talebi dileke ile yaplr.
Hakimi ekinmeye davet,hakimin reddi hkmndedir.
Ret dilekesinde,ret isteinin dayand durum ve olaylarla delillerin aka gsterilmesi ve varsa belgelerin
ret dilekesine eklenmesi gerekir.
c)Ret talebinin incelenmesi
Hakimin reddi dilekesi,hakimin mensup olduu mahkemeye verilir.hakim bir hafta iersinde dosyay inceler
ve ret sebeplerinin yerinde olup olmad hakkndaki dncesini yaz ile bildirerek dosyay inceleyecek olan
st mahkemeye gnderilmesi iin yaz ileri mdrne teslim eder. ANCAK,baz hallerde hakim kendisi ret
talebinin geri evirilmesine karar verebilir.
aa-Ret Talebinin Geri evrilmesi u hallerde olur:
Ret istei sresinde yaplmamsa,
Ret sebebi ve bu sebebe ilikin inandrc delil veya emare gsterilmemise,
Ret talebinin davay uzatmak amacyla yapld aka anlalyorsa.
bb-Ret talebinin yetkili merci tarafndan incelenmesi
Toplu mahkemede bir hakim hakkndaki ret talebi,reddi istenen hakim katlmakszn mensup olduu
mahkemece incelenir.Reddedilen hakimin katlmamasndan dolay mahkeme toplanamyor veya mahkeme
tek hakimden oluuyorsa, ret talebi o yerde asliye hukuk hakimlii yapan dier bir mahkeme veya hakim
tarafndan incelenir.
bb.1 Ret talebinin kabul edilmemesi(reddi)
Ret talebini inceleyen yetkili merci,ret talebini usul veya esas ynnden kabul etmez reddine karar
verirse,reddi istenen hakim dosyaya bakmaya devam eder. Hakimin reddi talebi kt niyetle yapldnn
anlalmas halinde para cezasna hkmolunur.
bb.2 Ret talebinin kabul
Ret talebini inceleyen yetkili merci,ret talebinin doru olduu kansna varrsa,ret talebinin kabulne karar
verir.Ret talebinin kabul edilmesi ve bu karara kar kanun yoluna bavurulmas halinde,reddi istenen
hakimin o davaya bakmas yasa devam eder.
bb.3 Ret talebine ilikin kararlara kar kanun yollar
Esas hkm bakmndan istinaf yolu kapal olan dava ve ilerde hakimin reddi talebiyle ilgili merci kararlar
kesindir. stinaf yolu ak olan dava ve ilerde ise,red talebi kararlarna kar,tefhim veya teblii tarihinden
itibaren bir hafta iinde istinaf yoluna bavurulabilir.
Esas hkm bakmndan temyiz yolu kapal olan dava ve ilerde istinaf mahkemesi bakan ve yelerinin
reddi talebiyle ilgili istinaf mahkemesi kararlar kesindir.Esas hkm bakmndan temyiz yolu ak olan dava
ve ilerde ise,istinaf mahkemesi bakan ve yelerinin reddi talebiyle ilgili kararlara kar,tefhim veya teblii
tarihinden itibaren bir hafta iinde temyiz yoluna bavurulabilir.
d)Hakimin reddedilmesinin sonular(etkisi)
Reddedilen hakimin ret talebinden nce yapm olduu ilemler kural olarak geerlidir.Ancak istinaf
mahkemesi; yetkili mercin,ret talebine ilikin kararn uygun bulmayarak kaldrrsa veya ret talebinin
Sayfa 6
MEHMET PEHLVAN
kabulne ilikin karar u.gun bulursa,ret sebebinin doduu tarihten itibaren reddedilen hakim tarafndan
yaplm olan ve ret talebinde bulundan tarafa itiraz edilen esasa ilikin tm ilemler,davaya daha sonra
bakacak olan hakimce iptal olunur.
2.Hakimin Kendini Reddetmesi(ekilmesi)
Bir hakimin bizzat kendisi de reddi gerektiren sebepleri bildirerek davaya bakmaktan ekilirse,ret
talebini inceleyen merci bu ekilmenin yerinde olup olmadna karar verir. ekilmesi,yetkili merci
tarafndan kabul grlen ekilme talebine kar,taraflar bu karar kanun yoluna gtrlebilir.
&8.GREV (m.1-4)
Grev,bir davaya o yerdeki hukuk mahkemelerinin hangisi tarafndan baklacan belirtir. Grev
tespit edilirken nce,o davann genel mahkemelerin mi,yoksa zel mahkemelerin mi grevine girdii
aratrlr. zel mahkemelerin grevi,genel mahkemelerin grevinden nce gelir. Ak kanun hkm ile zel
mahkemelerde grlecei belirtilmemi olan btn davalar,genel mahkemelerin grevine girer.
Genel Mahkemelerin grevi,dava konusuna gre belirlenir.Dava konusunun malvarl yahut ahs
varl hukukuna ilikin bir hak olup olmamasna gre bir ayrm yapmak yararl olur.
A.MALVARLII HUKUKUNDAN DOAN DAVA VE LERDE GREV
I-Ana Kural
Konusu para ve para ile llebilen bir ey(mal,hak) olan davalar,malvarl hukukundan doan davalardr;
alacak davalar,tanr veya tanmaz mal davalar gibi.
Dava konusunun deer ve miktarna baklmakszn malvarl haklarna ilikin davalarda grevli mahkeme,
aksine bir dzenleme bulunmadka,asliye hukuk mahkemesidir.Burada asl grevli olan mahkeme asliye
hukuk mahkemesidir zel bir kanunla belirtilmedike malvarl hukukundan doan uyumazlklara asliye
hukuk mahkemesinde baklacaktr.
II-Ana Kuraln stisnalar
1)Sulh Hukuk Mahkemesinin grevli olduu davalar ve iler
Malvarl davalarnda asl grevli mahkeme asliye hukuk mahkemesi olmakla birlikte, kanunlarda
aksine hkm bulunmas sebebiyle baz dava ve iler sulh hukuk mahkemesinde grlr.Bu davalar ve iler
unlardr:
a)Kira ilikisinden doan tm uyumazlklar: Kira ilikisinden doan alacak davalar da dahil
olmak zere,tm uyumazlklar konu alan davalar,sulh hukuk mahkemesinde grlr. Bu erevede rnein:
kira szlemesine dayanan her trl tahliye davalar,taraflar arasnda yaplan kira szlemesinin geerli olup
olmad gerekesiyle alan davalar; yalnzca kira bedelenin tespitiyle snrl olmakszn kira
szlemesinden kaynaklanan tm tespit davalarnda grevli mahkeme sulh hukuk mahkemesidir.
b)Paylatrma ve ortakln giderilmesi davas: Tan ve tanmaz mal veya hakkn
paylatrlmasna ve ortakln giderilmesine ait davalar sulh hukuk mahkemelerinde grlr.
c)Yalnz zilyetliin korunmas ile ilgili davalar: Tanr ve tanmaz mallarda yalnz zilyetliin
korunmas ile ilgili davalar sulh hukuk mahkemesinde grlr. eer dava yalnz zilyetlie deil hakka da
dayandrlyorsa grevli mahkeme,asliye hukuk mahkemesidir.
d)ekimesiz yarg ileri: Kanunlarda aksine ak bir hkm bulunmadka ekimesiz yarg
ilerinde genel grevli mahkeme sulh hukuk mahkemesidir.ekimesiz yarg ilerinde genel grevli
mahkeme haline getirilmitir sulh hukuk mahkemesi
e)HMKnn ve Dier kanunlarn sulh hukuk mahkemesini grevlendirdii dava ve iler:
HMKnun ve dier kanunlarn sulh hukuk mahkemesini veya hakimlerini grevlendirdii dava ve ileri de
sulh hukuk mahkemesi grr.
Sayfa 7
MEHMET PEHLVAN
MEHMET PEHLVAN
G) GREVSZLK KARARI
Mahkeme ,yapaca inceleme sonucunda,grevsiz olduu kansna varrsa,grevsizlik karar
verir.Mahkeme,grevsizlik kararnda grevli mahkemeyi bildirmeli ve dava dosyasnn grevli mahkemeye
gnderilmesine karar vermelidir.
Mahkeme,grevsizlik karar ile davadan elini eker;yani, grevsizlik nihai karardr.
HMK 341 hkme gre miktar veya deeri belli bir miktar gemeyen davalarda grevsizlik karar
kesindir;geen davalarda ise grevsizlik kararna kar kanun yoluna gidilebilir.
H) GREVSZLK KARARI ZERNE YAPILACAK LEMLER
Grevsizlik karar veren mahkeme,grevsizlik kararnda dava dosyasnn grevli mahkemeye
gnderilmesine karar vermekle yetinir;dava dosyasn kendiliinden grevli mahkemeye gndermez.
Taraflardan birinin,iki hafta iinde,grevsizlik karar veren mahkemeye bavurmas gerekir;aksi halde dava
almam saylr.
ki haftalk sre: grevsizlik karar verildii anda kesinse,grevsizlik kararnn bildirildii andan
itibaren balar. Eer kesin deilse, yani kanun yolu aksa ve fakat sresi iinde kanun yoluna gidilmemi
olduundan kesinlemise ,iki haftalk sre, kesinleme tarihinden itibaren balar. Veya kanun yoluna
gidilmi ancak grevsizlik kararna kar ret talebi kabul edilmemi ve grevsizlik karar kesinlemise,red
kararnn tebliinden itibaren balar.
Bir mahkemenin verdii grevsizlik karar,kanun yoluna gidilmeden kesinlemise,bu grevsizlik
karar kendisine -grevli olduu iddiasyla- dosya gnderilen mahkemeyi balamaz.Bu mahkeme de
grevsizlik karar verebilir. Bu(ikinci mahkemenin verdii) grevsizlik karar da usulne gre kesinleirse, o
zaman iki mahkemenin arasnda olumsuz bir grev uyumazl km olur. Bu olumsuz grev uyumazl
yarg yeri belirlenmesi yolu ile giderilir ve grevi mahkeme,st mahkemece belirtilir. BUNA KARILIK
kanun yoluna gidilmesi sonucu kesinlemise,kesinleen grevsizlik kararnda grevli olduu bildirilen
mahkeme dosyay grevsiz olduu gerekesiyle grevsiz olduu kansna varsa bile grevsizlik karar
veremez.,davay grmek zorundadr.
Kendisine dosya gnderilen grevli mahkeme,davay grmeye balar.Bu ekilde balayan dava
grevsiz mahkemede alm olan davann devamdr.Bu nedenle grevli mahkemede yeniden har
alnmaz;zamanam veya hak drc sre,grevsiz mahkemede davann ald zamana gre hesaplanr.
ki hafta iinde grevsizlik kararn vermi olan mahkemeye bavurulmazsa,grevsiz mahkemeye
alm olan davann almam saylmasna karar verilir. Davac altm gn ek sre iinde davasn yeniden
aabilir.
MEHMET PEHLVAN
MEHMET PEHLVAN
Sayfa 11
MEHMET PEHLVAN
Tanmaz zerindeki ayni hakka ilikin veya ayni hak sahipliinde deiiklie yol aabilecek
davalar ile tanmazn zilyetliine yahut alkoyma hakkna ilikin davalarda, tanmazn bulunduu yer
mahkemesi kesin yetkilidir.
rtifak haklarna ilikin davalar, zerinde irtifak hakk kurulan tanmazn bulunduu yer
mahkemesinde alr.
Bu davalar, birden fazla tanmaza ilikinse, tanmazlardan birinin bulunduu yerde, dierleri
hakknda da alabilir.
Buna karlk,tanmazn zerindeki ahsi haklara ilikin davalar m.12 hkmne tabi deildir.
10)Dier Kanunlardaki zel Yetki Kurallar (m.5)
Dier kanunlar terimi Anayasa ile Uluslararas szlemeleri kapsar ekilde,geni anlamda
kullanlmtr.
III.Yetki Kurallarnn Nitelii
1)Kamu Dzenine likin Yetki Kurallar
Kanun,kamu dzenine ilikin kesin yetki kurallar iin, taraflarn zerinde serbeste tasarruf
edemeyecekleri konular deyimini kullanmaktadr. Bir yetki kuralnn kamu dzenine ilikin olup
olmad,onunla ilgili kanun hkmndeki ifadenin mutlak olup olmamasna ve o yetki kuralnn konulu
amacna gre belirlenmektedir.
Kesin yetki hkm bulunan bir dava,yalnz kesin yetkili mahkemede alabilir. Kesin yetki itiraz ilk
itiraz deildir,her zaman yaplabilir,mahkeme de yetkisizliini baka bir mahkemenin kesin yetkili olduu
her zaman kendiliinden gzetir.Kesin yetki,dava artlarndandr.
2)Kamu Dzenine likin Olmayan yetki Kurallar
Kesin yetki halleri dndaki tm kurallar kamu dzenine ilikin deildir.Eer yetki kamu dzenine
ilikin deilse,taraflar yetki szlemesiyle baka bir mahkemeyi de yetkili klabilir.Burada yetki itiraz ancak
ilk itiraz olarak ileri srlebilir. Yani yetki,dava art deil sadece dava engelidir.
C.TARAFLARIN YETKSZ MAHKEMEY YETKL KILMASI
Kamu dzenine ilikin yetki hallerinde,taraflar ak veya zmni bir anlama ile yetkisiz bir
mahkemeyi yetkili klamazlar.
Buna karlk,kamu dzenine ilikin olmayan yetki hallerinde,taraflar ak veya zmni bir anlama ile
yetkisiz mahkemeyi yetkili klabilirler. Bu iki ekilde olur: 1- yetki szlemesi, 2-davalnn aslnda yetkisiz
olan mahkemenin yetkisine itiraz etmemesi ile olur.
I-Yetki Szlemesi(m.17-18)
Tacir veya kamu tzel kiisi olmak kouluyla,taraflarn,belli bir uyumazlk iin kanunen yetkili olmayan bir
mahkemeyi yetkisiz klmak iin yaptklar szlemeye,yetki szlemesi denir. Yetki szlemesi,usul
hukukuna ilikin bir szlemedir.
Yetki Szlemesi iki ekilde yaplr: 1-Ayr bir szleme olarak; 2-Mevcut szlemeye yetki art olarak
koymak kouluyla yaplr.
1)Yetki Szlemesinin Caiz Olduu Haller:
-Yalnzca tacirler veya Kamu Tzel kiileri yetki szlemesi yapabilirler
-Taraflarn zerinde serbeste tasarruf edemeyecekleri konularla kesin yetki hallerinde yetki
szlemesi yapamazlar.
2)Yetki Szlemesinin ekli: Yetki szlemesi,yazl olarak yaplmaldr.Yetki szlemesinin,adi yazl
ekilde yaplmas gerekir. Bu yazl ekil,geerlilik artdr.
3)Uyumazln Belirli ve Belirlenebilir olmas: Yetki Szlemesi ile yetkili klnan mahkemenin hangi
uyumazla bakacann yetki szlemesinden aka anlalmas gerekir.
Sayfa 12
MEHMET PEHLVAN
4)Mahkemenin veya Mahkemelerin Belli Olmas: Yetki szlemesi ile bir veya birden fazla mahkeme
yetkili klnabilir. Uyumazlk konusunda olduu gibi,szleme ile yetkili klnan mahkemenin veya
mahkemelerin de belli olmas gerekir.
II-Davalnn Yetki tiraznda Bulunmamas
Yetkinin kamu dzenine ilikin olmad hallerde,yetki itiraz ancak ilk itiraz olarak ileri srlebilir. Daval,
davann banda yetki itiraznda bulunmamsa,artk mahkemenin yetkisine itiraz edemez ve davann ald
mahkemenin yetkisini kabul etmi saylr.
D)YETK TRAZI
I-Yetki tiraznda Bulunma Sresi
Yetki itiraz,davann banda yaplr. Buna gre:
Yazl yarglama usulnde,yetki itiraz ancak cevap sresi(iki hafta) iinde ileri srlebilir. Bu sre hak
drc niteliktedir.
Basit yarglama usulnde de,yetki itiraz esasa cevap sresi iinde yaplabilir.
II-Yetki tiraznn Yaplmas
Yetki itiraz,yazl olarak yaplr. Daval yetki itiraznda yetkili olan mahkemeyi;birden fazla yetkili
mahkeme varsa setii mahkemeyi gstermek zorundadr.Daval yetki itiraznda yetkili mahkemeyi
gstermemise,yetki itiraz reddedilir.
III- Yetki tiraznn ncelenmesi
Mahkeme yapaca incelemede ilk itirazlar inceler.lk itirazlar kural olarak dosya zerinden incelenir
ancak hakim gerekli grd halde mahkeme duruma yaparak da karar verebilir.
Davac davalnn yetki itirazn kabul ederse,mahkeme dosyann yetkili mahkemeye gnderilmesine karar
verir.
IV- Yetki tiraznn Reddi
Yetki itiraz usulne uygun deil ise,mahkeme,yetkisiz olsa bile yetki itiraznn reddine karar verir. usulne
uygun yaplan yetki itiraz mahkeme tarafndan incelenir,yetkili olduu kansna varrsa,yetki itiraznn
reddine karar verir. Bu karar kanun yoluna gtrlemez,ancak esas hkmle birlikte kanun yoluna
gtrlebilir.
V-Yetkisizlik Karar
Mahkeme verdii yetkisizlik kararnda yetkili mahkemeyi de gsterir. Mahkeme,yetkisizlik karar ile
davadan elini eker;yani,yetkisizlik karar nihai bir karardr.
VI-Yetkisizlik Karar zerine Yaplacak lemler
Mahkeme yetkisizlik kararnda dava dosyasnn yetkili mahkemeye gnderilmesine karar vermekle
yetinir;dava dosyasnn kendiliinden yetkili mahkemeye gndermez.Taraflardan biri iki hafta iinde
yetkisizlik karar veren mahkemeye bavurarak dosyann yetkili mahkemeye gnderilmesini talep etmesi
gerekir.
ki haftalk sre,karar kesin olarak verilmi olmas halinde bu tarihten; sresi iinde kanun yoluna
bavurmayarak kesinlemise kararn kesinletii tarihten ; kanun yoluna bavurulmusa,bu bavurunun
reddi kararnn teblii tarihinden itibaren balar.
Taraflardan biri,iki hafta iinde,yetkisizlik karar veren mahkemeye bavurarak,dava dosyasnn
yetkili mahkemeye gnderilmesini istemezse, mahkeme davann almam saylmasna karar verir.
Almam saylan davasn,tekrar har demek suretiyle yeniden aabilir.
Kanun yolu incelemesi sonucu kesinleen yetkisizlik karar,davaya ondan sonra bakacak olan
mahkemeyi balar. Fakat, bir mahkemenin yetkisizlik karar kanun yoluna gidilmeksizin kesinlemi ise, bu
yetkisizlik karar dosya kendisine gnderilen mahkemeyi balamaz.Bu hkm,yetkinin kamu dzenine
ilikin olduu haller iindir,kamu dzenine ilikin yetki deilse kesinlememi yetkisizlik karar ile baldr
mahkeme.
E)YETKNN KAMU DZENNE LKN OLDUU HALLERDE YETK TRAZI
Yetki kamu dzenine ilikin olduu hallerde,yetki itiraz ilk itiraz deildir;dava artdr.Mahkeme her
aamada kendiliinden yetkili olup olmadn inceler ve yetkisiz olduu kansna varrsa yetkisizlik karar
vermek zorundadr.
Sayfa 13
MEHMET PEHLVAN
KNC BLM
DAVA
&17.GENEL BLG
ekimeli yargnn konusu davalardr.
Dava,bir bakas tarafndan sbjektif hakk ihlal edilen veya tehlikeye sokulan veya kendisinden
haksz bir talepte bulunulan kimsenin,mahkemeden hukuki koruma istemesidir.
Mahkemeden hukuki koruma isteyen kimseye davac denir.
Dava,davacnn subjektif hakkn ihlal eden veya tehlikeye sokan veya davacdan haksz bir talepte
bulunan kimseye kar alr;bu kimseye de daval denir.
Dava hakk,Anayasa ile teminat altna alnmtr.Ancak,dava hakk hukuki yarar ile snrldr.
Davacnn dava amakta hukuki yararnn olmas dava artdr.
Sayfa 14
MEHMET PEHLVAN
&18.TARAFLAR
Bir davada davac ve daval olmak zere daima iki taraf vardr. Bir davada verilen hkm,yalnz o
davann taraflarn bakmndan kesin hkm tekil eder.
Bir davada birbiri ile uyumazlk halinde olan iki taraf yoksa,o zaman dava deil,ekimesiz yarg i,
sz konusudur.
Bir davann taraflar,davac tarafndan dava dilekesinde gsterilir.
A)TARAF EHLYET
I-GENEL BLG
Hak ehliyeti bulunan her gerek ve tzel kii,davada taraf olabilme ehliyetine de sahiptir.Yalnz gerek ve
tzel kiilerin taraf ehliyeti vardr.
II-GEREK KLERN TARAF EHLYET
1)Her gerek kiinin taraf ehliyeti vardr
Her gerek kii,yaad srece taraf ehliyetine sahiptir.Taraf ehliyeti,ocuun sa olarak btnyle
doduu anda balar.
2)lm ile taraf ehliyeti son bulur
a)lm Kiiye Kar Dava Alamaz
Dava tarihinden nce lm olan kiiye kar dava alamaz.
Tarafn yanl veya eksik gsterilmesinin kabul edilebilir bir yanlgya dayanmas halinde,hakimin kar
tarafn onayn almakszn taraf deiiklii talebinin kabul edilebilecei dzenlenmitir.
b)lm kii adna dava alamaz
lm kiinin taraf ehliyeti olmadndan,dava tarihinden nce lm olan kiiye dava alamaz.
Vekil,mvekkilinin ldn bilmeden dava am olsa bile,dava taraf ehliyeti yokluu nedeniyle reddi
gerekir;miraslar bu davaya devam edemezler;miraslarn ayr bir dava amas gerekir.
3)Dava aldktan sonra taraflardan birinin lmesi
Dava devam ederken taraflardan birinin lmesi halinde,len kiinin taraf ehliyeti son bulur.Bu
nedenle,davaya len tarafa kar veya onun tarafndan devam edilmesine imkan yoktur.
Yalnz leni ilgilendiren,miraslara gemeyen haklara ilikin davalar,tarafn lm ile konusuz kalr
ve devam edilmez. Yalnz len taraf ilgilendirmeyen,miraslarn malvarl haklarn etkileyen davalar,
tarafn lm ile konusuz kalmaz.Bu davalara,len tarafn miraslarna kar devam edilir;buna mecburi
dava arkadal denir.
len taraf daval ise,davac,davay davalnn miraslarnn hepsine kar birlikte devam ettirebilir.
III-TZEL KLERN TARAF EHLYET
Tzel kiiler,hak ehliyetine sahiptir;bu nedenle taraf ehliyetine de sahiptir.
1)zel hukuk tzel kiileri
Dava,tzel kii adna veya tzel kiiye kar alr.
Tzel kii adna,tzel kiinin organ tarafndan dava alr.Tzel kiinin organ olmayan yeleri ve
ortaklar,tzel kii adna dava aamazlar.
2)Kamu tzel kiilerinin taraf ehliyeti
Kamu tzel kiileri taraf ehliyetine sahiptir.
Kamu tzel kiilerinin banda Devlet bulunur.
IV-TZEL KL BULUNMAYAN TOPLULUKLARIN TARAF EHLYET DE
YOKTUR
1)Adi Ortakln Taraf Ehliyeti Yoktur
Adi ortakln,tzel kiilii olmad iin,taraf ehliyetide yoktur. Bu nedenle,adi ortakla ilikin
davalarda,adi ortakl oluturan kiilerin taraf olarak hep birlikte hareket etmeleri gerekir.
Adi ortaklk tarafndan alacak davalarda,elbirlii mlkiyeti kurallar gereince btn ortaklar
tarafndan birlikte almas gerekir.
Adi ortakla kar alacak davalar iin ise;
a)davann konusu paradan baka bir ey ise,davann btn ortaklara kar birlikte almas gerekir
Sayfa 15
MEHMET PEHLVAN
b)davann konusu para alaca ise,ortaklar bu bortan mteselsilen borlu olduundan ortaklardan herhangi
birine kar almas yeterlidir.
2)Miras Ortaklnn taraf ehliyeti yoktur
Miras birden ok ise,terekenin taksime kadarki durumuna miras ortakl denir.Fakat,miras
ortaklnn tzel kiilii olmad iin taraf ehliyeti de yoktur.Miraslarn davac ve daval olmalar
durumuna gre ayrarak incelenmeli:
Davac olduklar duruma gre; Btn miraslar,elbirlii mlkiyeti gereince, birlikte dava amalar
gerekir.Ancak acil durumlarda,bir miras yalnz bana,dier miraslarn sonradan katlmas kouluyla,
dava aabilir
Daval olduklar duruma gre: davann konusu paradan baka bir ey ise,davann btn miraslara kar
birlikte almas gerekir.Davann konusu para alaca ise,miraslar bu bortan mteselsilen borlu
olduundan miraslardan herhangi birine kar almas yeterlidir.
V-BR DAVADA TARAFLARIN TARAF EHLYETNE SAHP OLMALARI DAVA
ARTLARINDANDIR
Davada taraflarn taraf ehliyetine sahip bulunmalar dava artlarndandr.Bu nedenle,davann
taraflarndan birinin taraf ehliyetine sahip olmad mahkemece kendiliinden gzetilir ve dava esasa
girilmeden reddedilir.
Taraf ehliyeti noksanl giderilebilir.
B)DAVA EHLYET
Dava ehliyeti,kiinin kendisinin veya yetkili klaca bir temsilci aracl ile bir davay takip etme
ve usul ilemlerini yapabilme ehliyetidir.
Fiil ehliyetine sahip olan btn gerek ve tzel kiiler,dava ehliyetine de sahiptir.
I-GEREK KLERN DAVA EHLYET
1)Tam dava ehliyetine sahip olanlar
Ayrt etme gcne sahip,ergin ve kstl bulunmayan her gerek kii tam dava ehliyetine sahiptir.
Tam dava ehliyetine sahip olanlarn bizzat kendisi dava aabilir ve takip edebilir.Dava tarihinde
ergin olan bir kii adna,velisi velayeten dava aamaz.
2)Snrl Dava Ehliyetine Sahip Olanlar
Ayrt etme gcne sahip kkler ve kstllar kural olarak dava ehliyetine sahip deildir.Bu nedenle,
ayrt etme gcne sahip kkler ve kstllar kanuni temsilcileri tarafndan temsil edilir.Baz istisnai hallerde
bu AEG sahip kkler ve kstllar dava ehliyetine sahiptirler. Bu istisnalar:
-Kiiye sk skya bal haklarn kullanm
-Kendisine sulh mahkemesi tarafndan bir meslek veya sanatla urama izni verilen vesayet altndaki
kimse,bu meslek ve sanatn gerei olarak yapt ilemlerle ilgili alacak ve borlar iin alan davalarda
dava ehliyetine sahiptir.
-Ayrt etme gcne sahip kkler ve kstllar,tasarruf hakk kendilerine braklm olan serbest mal
ve alacaklar iin alan davalarda dava ehliyetine sahiptirler.
3)Dava Ehliyeti olmayanlar
Ayrt etme gcnden yoksun olan kiilerin fiil ve bundan dolay dava ehliyeti yoktur. Bu kiiler,taraf
bulunduklar davada kanuni temsilcileri tarafndan temsil edilir.
4)Kanuni Temsilcisinin Dava Ehliyeti Olmayan Taraf Davada Temsil Etmesi
Dava ehliyeti olmayan kii adna kanuni temsilcisi tarafndan dava alr.Bu halde,dava dilekesinde
davac taraf olarak dava ehliyeti bulunmayan kiinin,temsilcisi olarak da kanuni temsilcisinin ad,soyad ve
adresi yazlr.
Kanuni temsilci,taraf deildir;taraf kanuni temsilci tarafndan temsil olunan kk ve mahcurdur.
Kanuni temsilciler Veli,Vasi,Kayymdr.
5)Dava Ehliyeti Dava artdr
Dava ehliyeti,dava artlarndandr.Bu nedenle mahkeme,taraflarn dava ehliyetine sahip olup
olmadklarn kendiliinden gzetmek zorundadr.
a)Dava Ehliyeti olmayan kiinin dava amas: Dava ehliyeti olmayan kiinin dava amas halinde
mahkeme,davay hemen reddedemez. Davacnn kanuni temsilcisine,davaya onay vermesi iin uygun sre
vermesi gerekir. Onay verirse,dava ehliyeti noksanl giderilmi olur.
Sayfa 16
MEHMET PEHLVAN
b)Dava Ehliyeti olmayan kiiye kar dava almas: Bu halde,dava dilekesi,davalnn kanuni
temsilcisine teblii edilir;davalnn kanuni temsilcisi yoksa,nce davalya bir kanuni temsilci atanmas
yoluna bavurulur.Dava ehliyeti olmayan kiiye kar yaplan usul ilemleri geersizdir.
II-TZEL KLERN DAVA EHLYET VE DAVADA TEMSL
1)Genel Bilgi
Tzel kiiler dava ehliyetine de sahiptir.Tzel kiiler davay yetkili organlar araclyla takip
ederler.Tzel kiilerin organlar davada kanuni temsilci durumundadr.
2)zel hukuk tzel kiilerinin dava ehliyeti ve temsili
a)Tzel kiilerin dava ehliyeti vardr
b)Tzel kiiler organlar aracl ile dava takip ederler
3)Kamu tzel kiilerinin dava ehliyeti ve temsili
Kamu tzel kiileri,medeni haklar kullanma ehliyetine sahip olduklarndan,bunlarn dava ehliyeti de
vardr.Kamu tzel kiileri de,taraf bulunduklar davalar yetkili organlar araclyla takip ederler.
a)Devletin taraf bulunduu davalar: hazine avukatlar tarafndan takip edilir
b)Ayr kamu tzel kiilii olan genel mdrlklerin ve kamu kurumlarnn taraf bulunduu davalar: hukuk
mavirlikleri ve buna bal avukatlar araclyla takip ederler.
4)Dava ehliyeti dava artdr
Tzel kiilerin dava ehliyeti de dava artlarndandr.Bu nedenle,mahkemenin, tzel kiilerin taraf
bulunduu davalarda,tzel kiinin yetkili organ veya temsilcisi tarafndan temsil edilip edilmedii
kendiliinden gzetmesi gerekir.
Tzel kiiyi temsil yetkisi olmayan bir kii tarafndan tzel kii adna dava amas halinde
mahkeme,davay hemen reddedemez. Tzel kiinin yetkili organ veya temsilcisine davaya onay vermesi iin
uygun sre vermesi gerekir. Onay verirse,dava ehliyeti noksanl giderilmi olur.
C)DAVA TAKP YETKS
Dava takip yetkisi,talep sonucu hakknda hkm alabilme yetkisidir.Bu yetki,kanunda belirtilen
istisnai durumlar dnda madd hukuktaki tasarruf yetkisine gre tayin edilir. Kural olarak,taraf ehliyeti ve
dava ehliyeti bulunan kiinin,dava takip yetkisi de vardr.
Dava takip yetkisi,dava artlarndandr.Bu sebeple davay aan tarafn takip yetkisinin bulunup
bulunmad,yarglamann her aamasnda taraflarca ileri srlebilir ve mahkemece kendiliinden gz nne
alr.
D)TARAF SIFATI(HUSUMET)
Sfat,dava konusu hak ile taraflar arasndaki ilikidir.Taraf ehliyeti,dava ehliyeti ve davay takip
yetkisi,davann taraflarnn kiilikleriyle ilgili olduu halde,taraf sfat dava konusu subjektif hakka ilikindir.
Bir davada taraf olarak gsterilen kiiler,taraf ve dava ehliyetine ve davay takip yetkisine sahip
olsalar bile,bu kiilerden birinin o davada gerekten davac veya daval olmak sfat yoksa,dava konusu
hakkn esasna ilikin bir karar verilemez.Dava sfat yoksunluundan(husumetten) reddedilir.Mesala: bir
alacak davasnda davac olma sfat o alacan alacaklsna aittir.Alacak davas,o alacan alacaklsndan
baka bir kii tarafndan alrsa,davacnn davac sfatna sahip olmadndan dolay reddedilir.
Kanmzca,sfat dava art deildir.usul hukukunun sorunu olmayp maddi hukuk sorunudur.Bu
durumda dava usulden deil esastan reddedilir.
&19.DAVAYA VEKALET
A)GR
Davada taraflarn temsili iki ekilde olur: 1)Kanuni temsil, 2)radi Temsil
Kanuni Temsil: dava ehliyeti olmayanlarn davada kanuni temsilcileri tarafndan temsil edilmesidir.
radi Temsil:Taraflarn iradelerine dayanan temsildir.Kanun buna,davaya vekalet demektedir.
B)VEKL TUTMAK ZORULU DELDR
Trk hukukunda,bir davann takibi iin vekil tutma zorunluluu yoktur.Bu nedenle dava ehliyeti olan
herkes,davay kendisi aabilir ve takip edebilir.
Sayfa 17
MEHMET PEHLVAN
MEHMET PEHLVAN
MEHMET PEHLVAN
I-VEKLN STFASI
Vekilin,vekaletten istifa etmesi ile davadaki vekalet grevi son bulur. Vekilin istifas sebebiyle yarglama
baka gne braklmaz.
Vekilin istifasnn, mahkeme ve kar taraf bakmndan hkm ifade edebilmesi iin, bu konudaki beyann
dilekeyle bildirilmesi veya tutanaa geirilmesi ve gerektiinde ilgilisine yaplacak tebligat giderinin de
pein olarak denmesi zorunludur.
II-VEKLN AZL
Avukatn azledilmesi sebebiyle yarglama baka bir gne braklamaz.
Vekil ile takip edilen davada, vekilin azli hlinde veklet veren, davay takip etmez ve iki hafta iinde bir
baka vekil de grevlendirmez ise tarafn yokluu hlinde uygulanacak hkmlere gre ilem yaplr.
Bir tarafn vekilini azlettii mahkemeye ve kar tarafa bildirilmedike,azil mahkeme ve kar taraf hakknda
hkm ifade etmez;yani sonu dourmaz.
&20. DAVA ARTLARI
Dava artlar,bir davann esas hakknda incelemeye geebilmesi iin gerekli olan artlardr.
B)DAVA ARTLARI KAVRAMI
Mahkemenin,davann esas hakknda yarglama yapabilmesi iin varl veya yokluu gerekli olan
hallere,dava artlar denir.
Mahkeme dava artlarndan birinin bulunmadn tespit edince,davann esas hakknda inceleme
yapamaz;davay dava art yokluundan reddetmekle ykmldr.
Dava artlarnn bulunup bulunmad davada hakim tarafndan kendiliinden gzetilir;taraflar bir
dava artnn noksan olduu davann grlmesine muvafakat etseler bile,hakim davay usulden reddetmekle
ykmldr.
B)DAVA ARTLARININ ETLER
Mahkemeye,Taraflara ve Dava Konusuna ilikin olmak zere dava artlar e ayrarak incelenebilir.
I-MAHKEMEYE LKN DAVA ARTLARI
1)Trk Mahkemelerinin Yarg Hakknn Bulunmas
a)yarg hakknn lke ynnden snrlar: Trk mahkemelerinin yarg hakk,Trkiye
Cumhuriyetinin corafi snrlar ile snrldr.
b)yarg hakknn kii ynnden snrlar: Btn gerek ve tzel kiiler Trk yarsna tabidir kural
olarak.Ancak bu kuraln istisnas mevcuttur:
-Yabanc devletlerin yarg muafl
-Diplomatik temsilcilerin yarg muafl
2)Yarg Yolunun Caiz olmas:Adli yarg yolunun caiz olmas,dava artdr.Yani, davann adli yarg koluna
ait bir dava olmas gerekir.
3)Mahkemenin Grevli olmas:Grev dava artdr.
4)Kesin Yetki hallerinde mahkemenin yetlili olmasI: Kesin yetki kurallar mahkemece kendiliinden
gzetilecei ve bu nedenle dava art olduunda tereddt yoktur.
II-TARAFLARA LKN DAVA ARTLARI
1)Davada iki tarafn bulunmas: Bir davada birbiriyle elien iki taraf yoksa,o zaman dava deil,ekimesiz
yarg ii sz konusu olur ve ekimesiz yargya buna ilikin kurallar uygulanr.
2)Taraf Ehliyeti
3)Dava Ehliyeti
4)Dava Takip Yetkisi
5)Kanuni Temsilcinin Gerekli Nitelie Sahip Olmas
6)Davaya vekalet ehliyeti ve geerli vekaletnameler
7)Davacnn Yatrmas Gerekli Gider Avansnn Yatrlm Olmas
8)Teminat Gsterilmesine ilikin kararn yerine getirilmesi
Sayfa 20
MEHMET PEHLVAN
&21.DAVA ETLER
A)MAHKEMEDEN STENEN HUKUK KORUNMAYA GRE DAVA ETLER
I-EDA DAVALARI-m.105,1Eda davasnda davac;davalnn bir ii yapmaya,bir eyi vermeye veya bir ii yapmamaya yahut
yapamamaya mahkum edilmesini ister.
Davacnn,eda davasn amakta hukuki yarar bulunmas gerekir.Eda davas almasnki hukuki
yararn bulunmas iin davalnn davacnn hakkn inkar etmi olmas art deildir.Daval,davacnn hakkn
Sayfa 21
MEHMET PEHLVAN
tanr ve fakat yerine getirmezse,davac, icraya konulabilecek bir hkm elde etmek iin de,davalya kar
dava aabilir.
Eda davasnn konusu,hem kiisel haklar hem ayni haklar olabilir.Burada,davalnn olumlu veya
olumsuz bir edaya mahkum edilmesi istenir.
Eda davasnn kabul halinde verilen hkm,iki hususu ieriri: 1)Davann dayand hakkn veya
hukuki ilikinin var olduunun tespiti; 2)Davacnn istedii edann yerine getirilmesi hususunda davalya
yneltilmi bir emir. Yalnz tespit hkm ile yetinilmez,eda hkmne de yer verilir.
Eda Davasnn reddi,bir tespit hkmdr.Bu tespit hkm de kesin hkm ve kesin delil tekil eder.
II-TESPT DAVALARI-m.1061)Genel bilgi
Tespit davalar,bir hakkn veya hukuki ilikinin var olup olmadnn tespitine ilikin
davalardr.Tespit davas yolu ile,mahkemeden bir hakkn veya hukuki ilikinin varl veya yokluu yahut bir
belgenin sahte olup olmadnn belirlenmesi talep edilir.
2)Tespit Eda Davasnn ncsdr
Bu tespit ilevi,eda davalarnda da vardr.Bu sebepten eda davasnn ncsdr
3)Tespit Davasnn artlar
Tespit davasnn dinlenebilmesi iin,dier genel dava artlarndan baka,u iki artn da bulunmas
gerekir: 1) Tespit davasnn konusu yalnz hak veya hukuki ilikiler olabilir; 2) Davacnn bir hakkn veya
hukuki ilikinin var olup olmadnn hemen tespit edilmesinde hukuki yarar bulunmaldr.
a)Hak veya Hukuki liki art
Hukuki ilikiden maksat,bir kii ike dier bir kii veya eya arasnda somut bir olaydan doan hukuki
ilikidir.Soyut hukuki ilikilerin tespiti iin tespit davas alamaz.
b)Hukuki Yarar art
Hukuki ilikinin hemen tespit edilmesinde,davacnn korunmaya deer meru bir hukuki yararnn bulunmas
gerekir.Bunun iin artn birlikte varl olmaldr
-Davacnn bir hakk veya hukuki durumu gncel bir tehlike ile tehdit edilmi olmal,
-Bu tehlike nedeniyle,davacnn hukuki durumu tereddt iinde olmal,
-Yalnz kesin hkm etkisine sahip olan bir hkm bu tehlikeyi ortadan kaldrmaya elverili olmaldr.
c)Hak,Hukuki liki ve Hukuki Yarar Dava artdr
4)Tespit Davas eitleri
a)Mspet Tespit Davas
Bir hakkn veya hukuki ilikinin mevcut olduunun tespiti iin alan davaya,mspet tespit davas denir.
b)Menfi Tespit Davas
Daval tarafndan varl iddia edilen bir hak veya hukuki ilikinin mevcut olmadnn tespiti iin alan
davaya,menfi tespit davas denir.
5)Tespit Hkm
Tespit davasnda yalnz tespit hkm verilir,ayrca eda hkm de verilmez.
III-BELRSZ ALACAK VE TESPT DAVALARI -m.107Davann ald tarihte alacan miktarn veya deerini tam ve kesin olarak belirleyebilmesinin
kendisinden beklenemecei veya bunun imkansz olduu durumlarda,alacakl,hukuki ilikiyi ve asgari bir
miktar ya da deeri belirterek belirsiz alacak davas aabilir.
Alacak davann miktar biliniyor yahut tespit edilebiliyorsa,byle bir dava alamaz.her davada
olduu gibi bunda da hukuki yarar aranmaktadr.Hukuki yarar,tespit etmenin objektif olarak imkansz olmas
gerektiidir.
IV-NA DAVALAR(YENLK DOURAN DAVALAR)
1)Genel Bilgi
nai dava ile davac,var olan bir hukuki durumun deitirilmesini veya kaldrlmasn veya yeni bir
hukuki durumun yaratlmasn ister.Bu nedenle inai davalara yenilik douran davalar da denir.
Sayfa 22
MEHMET PEHLVAN
MEHMET PEHLVAN
Seimlik borlarda, seim hakk kendisine ait olan borlu veya nc kiinin bu hakk
kullanmaktan kanmas hlinde, alacakl seimlik dava aabilir.
Seim hakknn alacaklda olmas durumunda alacaklnn seimlik dava amasna imkan yoktur.
Seimlik mahkmiyet hkmn cebr icraya koyan alacakl, takibinin konusunu, mahkmiyet hkmnde yer
alan edimlerden birine hasretmek zorundadr. Ancak, bu durum, borlunun, dier edimi ifa etmek suretiyle
borcundan kurtulma hakkn ortadan kaldrmaz.
III-DAVALARIN YIILMASI-m.110Davac,davalya kar olan birbirinden bamsz birden fazla asli talebini ayn davada
birletirebilir;yani birden fazla davasn ayn dava dilekesi ile aabilir;buna davalarn ylmas denir.
Terditli dava ile davalarn ylmasn ayran zellik,davalarn ylmasnda ileri srlen talepler
rasnda,aslilik ve ferilik ilikisi yoktur;taleplerin tamam,birbirinden bamsz taleplerdir.
Davann,ayn davac tarafndan ayn davalya kar almas gerekir.
Dava ylmas olarak dava edilen taleplerin tamamnn ayn yarg eidi iinde yer almas,yani ayn
yarg dalna ve ayn yarglama usulne tabi olmas ve taleplerin tm iin ortak yetkili mahkemenin
bulunmas gerekir.
IV-MTELAHK DAVALAR(haklarn yarmas)
Bu davada tek bir talep vardr ve bu ynyle dier davalardan ayrlr.
Mtelahik davay normal bir davadan ayran zellik: Normal davada talep neticesini hakl gsteren
bir hukuki sebep bulunduu halde,mtelahik davada birden fazla hukuki sebep vardr.Ayn talep neticesinin
birden fazla hukuki sebebe dayanmas,haklarn yarmas halinde sz konusu olur.
Hakim,davac iin daha elverili olan hkmi kendiliinden gzetip uygulamas gerekir.
V-KISM DAVA
Davacnn,alacann imdilik belli bir kesimi iin at davaya ksmi dava denir.
in nitelii gerei,ksmi dava alabilmesi iin,talep konusunun blnebilir olmas gerekir;aksi
taktirde ksmi dava alamaz
Bir davann ksmi dava olarak nitelendirilebilmesi iin,alacann tmnn ayn hukuki ilikiden
domu olmas ve bu alacan imdilik bir kesiminin dava edilmesi gerekir.
Davac,dava sebebi olarak gsterdii vaklardan doan alacann yalnz bir kesimini istediini(dava
ettiini) aka bildirmelidir.fazlaya ilikin haklarm sakl tutuyorum gibi ifade kullanlmas yeterlidir.
Ksmi davann almas mmkn olan hallerde davacnn,yarglama giderlerinden tasarruf etmek
iin,ksmi dava amasnda korunmaya deer bir hukuki yarar vardr.
F)TALEP SONUCUNDAN YARARLANACAK LGLLERE GRE DAVA ED OLARAK:
TOPLULUK DAVASI
Dernekler ve dier tzel kiiler, statleri erevesinde, yelerinin veya mensuplarnn yahut
temsil ettikleri kesimin menfaatlerini korumak iin, kendi adlarna, ilgililerin haklarnn tespiti veya
hukuka aykr durumun giderilmesi yahut ilgililerin gelecekteki haklarnn ihlal edilmesinin nne
geilmesi iin dava aabilir.
&22.DAVA AILMASI
A)GENEL BLG
Bu balk altnda,asliye hukuk mahkemelerinde uygulanan yazl yarglama usul incelenecektir.
B)DAVANIN AILMASI
Dava bir dileke ile alr.
Sayfa 24
MEHMET PEHLVAN
a)Mahkemenin ad. : Davann ald mahkeme aslnda grevli veya yetkili olmasa
bile ,dava dilekesi grevlidir
b) Davac ile davalnn ad, soyad ve adresleri: Davacnn ve davalnn ad,soyad veya
adresi yazlmamsa hakim,davacya bir haftalk kesin sre verir;bu eksikliin bu sre ierisinde
tamamlanmamas halinde,dava almam saylr.
Davalnn adresi bilinmiyor ise,davac,dava dilekesinde davalnn adresini yazamaz bu halde,dava
dilekesi davalya ilanen tebligat yolu ile yaplr.
c) Davacnn Trkiye Cumhuriyeti kimlik numaras: Dava dilekesine yazlmamsa,hakim
davacya eksii tamamlamas iin bir haftalk kesin sre verir,eksiklik bu sre iinde tamamlanmaz
ise dava almam saylr.Davalnn T.C Kimlik numarasn bildirmeye gerek yoktur.
) Varsa taraflarn kanuni temsilcilerinin ve davac vekilinin ad, soyad ve adresleri:
Dava dilekesine yazlmamsa,hakim davacya eksii tamamlamas iin bir haftalk kesin sre
verir,eksiklik bu sre iinde tamamlanmaz ise dava almam saylr.
d) Davann konusu ve malvarl haklarna ilikin davalarda, dava konusunun deeri:
Dava dilekesinin bu blmne,anlalr biimde ksaca davann konusunun yazlmas gerekir.Dava
konusu para deil de,para ile llebilmesi mmkn olan bir husus ise,davac dava dilekesinde
dava konusunun deerini,para olarak gstermek zorundadr.Dava dilekesinde deer
gsterilmemise,bu deer mahkemece davacya tespit ettirilir.Davacnn deeri tespit etmekten
kanmas halinde,dava dilekesi ileme konmaz.
e) Davacnn iddiasnn dayana olan btn vakalarn sra numaras altnda ak
zetleri: Vaklarn olu tarihlerine gre bir sra iinde dava dilekesine yazlmas gerekir.Bu husus
davalnn cevap vermesini ve mahkemenin davay inceleyip karar balamasn kolaylatrr. ddia
edilen vakalarn ak ve somut olarak ortaya konulmas gerekir.
Davacnn,dilekeler aamasndan sonra yeni vakalar iler srmesi,davay deitirme olup,ancak
davalnn rzas veya slah yolu ile mmkndr
Hakim,davacnn dava dilekesinde bildirdii vakalara bal olup;bildirilmeyen vaklar
kendiliinden inceleyemez ve onlar hatrlatabilecek hallerde dahi olamaz. .Kanunumuz,vaklara
dayandrma ilkesini benimsemitir.Bu ilkeye gre,dava dilekesinde talep sonucunun dayana olan
ve bu talep sonucunu hakl gstermeye elverili bulunan btn vakalarn gsterilmesi gerekli ve
yeterlidir,hukuki sebeplerin bildirilmesi zorunlu deildir.
f) ddia edilen her bir vakann hangi delillerle ispat edilecei: Dava dilekesinde
delillerim unlardan ibarettir diyen ve bu ekilde delillerini hasretmi olan davac,sonradan baka
delil gsteremez.
g) Dayanlan hukuki sebepler: Davac,dava dilekesinde hukuki sebeplerinin zetini
bildirmelidir.Fakat bu,dava dilekesinin zorunlu bir unsuru deildir.Yani,gsterilmemi olmasnn
bir meyyidesi yoktur.
) Ak bir ekilde talep sonucu: Dava dilekesinin talep sonucu blmnde davac,neye
karar verilmesini istiyorsa onu ak bir ekilde yazar.
Esasen,talep sonucu dava dilekesinin en nemli bir unsurudur ve talep sonucunu iermeyen bir
dileke,dava dilekesi olarak nitelendirilemez.
Mahkeme,davacnn talep ettiiden fazlasna hkm veremez.Bu nedenle davac,nelerin hkm
altna alnmasn istediini,ak ve noksansz bir ekilde dava dilekesi blmnde bildirmelidir.
h) Davacnn, varsa kanuni temsilcisinin veya vekilinin imzas: mzann el yazs ile
olmas gerekir.
Sayfa 25
MEHMET PEHLVAN
Sayfa 26
MEHMET PEHLVAN
MEHMET PEHLVAN
MEHMET PEHLVAN
D)CEVAP SRES
Davaya cevap bir sreye tabidir.Daval bu sre iinde cevap dilekesini vermelidir.
MEHMET PEHLVAN
Sayfa 30