Malzeme Ders4 Cekme Dayanımı

MALZEME BİLGİSİ 4
ŞEKİL
DEĞİŞTİRME
Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN

Pamukkale Üniversitesi
2007 - BAHAR
ŞEKİL DEĞİŞTİRME
9 Dış kuvvetlerin tesiri altında bulunan herhangi bir cismin şeklinde
bazı değişiklikler olur.
9 Malzemelerdeki şekil değiştirme yalnızca dış kuvvetlerin etkisi ile

oluşmaz. Bir takım fiziksel ve kimyasal tesirler de cisimlerin şekil
değişimine neden olabilir.
9 Örneğin, ısının cisimlerde bir genleşme oluşturduğu bilinen bir

gerçektir. Bu arada, çimento kullanılarak yapılan yapı
malzemelerinde su miktarında olabilecek bir azalma malzemede
büzülme "rötre" adı verilen bir olaya yol açar.
9 Ayrıca çevre etkisiyle yapı malzemesi bünyesinde kimyasal

reaksiyonlar sonucunda bazı değişimler olabilir.
2
PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN
9 Şekil değiştirme yapı mühendisliği bakımından çok önemli bir
kavramdır. Büyüklüğünün bilinmesi özellikle hiperstatik (fazla bağlı)
sistemlerin çözümü için çok gereklidir.
9 Ayrıca betonarme gibi beton ve çeliğin ortaklaşa çalıştığı

malzemelerde her iki cismin aynı miktarda şekil değişimi yapması
gerekmektedir. Böyle bir durumun sağlanabilmesi ancak her iki
malzemenin şekil değiştirmelerini ayrı ayrı incelemekle sağlanabilir.
9 Şekil değişimlerinin bilinmesi özellikle "taşıma gücü" kavramına

göre yapılan kesin hesaplar için gereklidir.
3
BOY DEĞİŞİMİ
9 Uzama miktarı:
ΔL = L1 − L 0
9 Birim şekil değiştirme:
L0 L1 ΔL
ε=
L0
(L1 − L 0 )
⇒ε=
L0
4
AÇI DEĞİŞİMİ
9 Dik açı olan ADC açısı,
B B’ C C’ kuvvet uygulaması
sonucunda 90°’den
γ açısı kadar fark eder.
γ γ
9 Bu değişme miktarına
A D
"kayma açısı" denir.
9 Bu açı genel olarak küçüktür ve radyan cinsinden
CC'
γ = tan (γ ) =
CD
5
BASINÇ DENEYİ ve
BASINÇ DAYANIMI
BASINÇ DENEYİ ve
BASINÇ DAYANIMI
Oynar başlık
Örnek
Yağ
pompası
9 Yükleme çerçevesine -yüksekliği ayarlanabilir bir üst tabla ile

oynar ve hareketli alt tabla arasına- deney örneği yerleştirilir.
9 Alt tablanın altındaki pistonun silindirine bir pompa yardımıyla

yağ basılır.
7
BASINÇ DENEYİ ve
BASINÇ DAYANIMI
9 Yağın basıncı alt tablayı yukarı

yönde iterek örneğin kırılmasına
yol açar.
9 Bu arada haznedeki basınç kuvveti

bir dinanometre ile ölçülür.
9 Örneğe uygulanan gerilmenin üniform

dağılmasının sağlanması için, örnek
yüzeylerinin pürüzlü olmaması gerekir.
9 Bu amaçla deney örneklerinin alt ve üst

tablaya temas eden yüzeylerine eş dağılımlı
gerilmeyi sağlamak amacıyla özel bir
karışımdan başlık dökülür.
8
BASINÇ DENEYİ ve
BASINÇ DAYANIMI
Mekanik
komperatör
9 Malzemenin yük-şekil
değiştirme ilişkisi tespit
edilmek istendiğinde yükleme
sırasında mekanik komperatör
veya dijital deformasyon
ölçerler kullanılır.
Strain gauge
9
BASINÇ DENEYİ ve
BASINÇ DAYANIMI
P
σ=
A
ΔL
ε=
L0
10
BASINÇ DENEYİ ve
BASINÇ DAYANIMI
• BETONUN σ-ε DAVRANIŞI

σ
ε
11
BASINÇ DENEYİ ve
BASINÇ DAYANIMI
• BETONUN f-ε DAVRANIŞI
σ
σc
σc
3
ε0 εbm ε
12
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
Hareketli
çerçeve
Dinamometre’ye
Yağ pompası
Örnek Sabit
çerçeve
9 Çekme deneyi silindirik veya prizmatik çubuklara eksen

doğrultusunda çekme kuvveti uygulamak suretiyle yapılır.
9 Silindire basınçlı yağ sevk edilerek piston yukarı itilir. Pistona

bağlı bir çerçeve yukarıya doğru çekilerek çerçeveye bağlı
çeneleri yukarı çeker.
14
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
9 Çekme deneyi, malzemelerin ekseni doğrultusunda
çekmeye zorlandığı zaman göstermiş olduğu
davranışları belirlemek için yapılır.
9 Bir malzeme ekseni doğrultusunda çekmeye

zorlandığında boyu uzar‚ kesiti daralır.
9 Kuvvet uygulanmaya devam edilip plastik

deformasyon bölgesine geçilir ise malzemede bazı
değişiklikler olduktan sonra kopma meydana gelir.
P ΔL
σ= ε=
A L0
15
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
Çekme Kuvveti Altında Gerilme-Birim Şekil Değişimi Eğrileri
σ P
σ= 9 Gerilme, kuvvetin orijinal kesit
alanına bölünmesi ile elde edilir.
A0
Kopma
9 Birim şekil değişimi ise kuvvet
ΔL uygulanması sırasında oluşan
ε= çubuk boy değişiminin, kuvvet
L0 uygulanmadan önceki ilk çubuk
boyuna bölünmesi ile elde edilir.
ε
Görünür σ-ε Eğrisi
9 Çekme deneyi sırasında kesit alan hep sabit kalır mı?

9 Çekme deneyi sırasında boy değişimi sabit kalır mı?
9 Gerçekte bu grafik görüldüğü gibi midir?
16
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
σ
9 Görünür σ-ε Eğrisi:
Gerilmeler kuvvetin asıl alana
Kopma değil ilk alana bölünmesi, birim
şekil değişimleri ise, uygulanan
kuvvet anındaki oluşan gerçek
boya bölünmeyip ilk boya
bölünmesi ile elde edilir.
ε
Görünür σ-ε Eğrisi 9 Bu yüzden gerçek σ-ε Eğrisi değildir.
17
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
Gerçek σ-ε Eğrisi 9 Gerilmeler kuvvetin asıl alana

değil ilk alana bölünmesi, birim
σ Kopma şekil değişimleri ise, uygulanan
kuvvet anındaki oluşan gerçek
boya bölünmeyip ilk boya
bölünmesi ile elde edilir
9 Özellikle büyük gerilmelerde

asıl alan (Ai)
orijinal alandan (Ao)
oldukça küçüktür ve
ε önemli farklılıklar gösterir.
18
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
Gerçek σ-ε Eğrisi
σ Kopma 9 Gerçek alan Ai,

Pi kuvveti altındaki çubuğun kesit
alanını göstermekte olup
Ai < Ao dır.
9 Bu nedenle gerçek gerilmeler,

σt > σ olur.
19
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
Ai ΔL (Li − L 0 ) L i L 0 Li
A0 ε= = = - = -1
L0 L0 L0 L0 L0
Li Li
L0
⇒ε = -1 ⇒ ε +1 =
Li L0 L0
⇒ L i = L 0 (1 + ε )
20
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
9 Çubuğun hacminde özellikle plastik şekil
Ai
değişimleri bölgesinde bir değişiklik olmadığından,
A0
Li A0
A i × L i = A 0 × L 0 veya =
L0 Ai
L0 Li
⇒ L i = L 0 (1 + ε ) olduğundan
⇒ A 0 = A i (1 + ε ) yazılabilir.
21
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
Ai Gerçek gerilme
A0
Pi
Pi =
σt = A0
Ai
L0 Li (1 + ε )
⇒ σ t = σ (1 + ε )
22
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
Ai Gerçek birim şekil değişimi

A0
L1 − L 0 L 2 − L1 L i − L i −1
εt = + +L+
L0 L1 L i −1
L0 Li Li
dL Li
⇒ εt = ∫ = Ln
L0
L L0
L i = L 0 (1 + ε) idi ε t = Ln(1 + ε)
23
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
9 Süreksiz Akma Gösteren Gevrek Malzeme
σ Başlangıçta malzeme kuvvetle

orantılı olarak uzamaktadır.
F = k . x idi. (elastik)
σ=E.ε 9 Hooke yasası
σi 9 E: Elastisite modülü (young modülü)
σ
E = = tan(α )
α
εi ε ε
24
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
σ Belirli bir noktada uzama

artarken kuvvet artmamaktadır.
9 Diyagramdaki zikzaklı bölgeye

akma sınırı denilir.
9 belirli bir kalıcı şekil değiştirmenin

meydana geldiği duruma akma
denilir.
ε
25
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
σ 9 Bu sınırda malzeme içinde büyük

değişiklikler ve kaymalar olur.
9 Malzeme ısınır ve deney çubuğunun

üzerinde Lüders-Hartmann çizgileri adı
verilen ve büyüteçle kolaylıkla görülen bir
takım çizgiler belirir
9 Çizgilerin çekme doğrultusuna göre eğimi

yaklaşık 45°’dir.
ε
26
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
σ 9 Mühendislik açısından önem taşır,

plastik davranışın başladığını belirtir.
9 Mühendislik dizaynı ve hesaplarında

kullanılır.
9 Genellikle sünek malzemelerin

adlandırılmasında kullanılır.
9 S220 akma dayanımı 220 MPa olan inşaat çeliği
ε
27
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
σ
Akmanın ilk başladığı noktaya
ReH üst akma sınırı ( ReH )
ReL
Zikzakların sona erdiği en

düşük nokta alt akma sınırı
akma sınırı ( ReL )
ε
28
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
σ Akma bölgesinden sonra diyagramda

Rm
tekrar bir yükselme görülür
Kopma Birim şekil değiştirmelerin artması

ancak gerilmelerin artmasıyla
mümkün olur.
Gerilmenin en büyük değeri

Çekme dayanımı ( Rm )
ε
29
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
σ Çekme dayanımı noktasına kadar

malzeme homojen uzar.
Rm
Bu noktadan sonra kesiti daralarak
Kopma (boyun verme) kopar.
ε
30
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
σ Hesaplarda akma dayanımı kadar

fazla olmamasına rağmen kullanılır.
Rm
Çekme dayanımı, gevrek
Kopma malzemeler için dayanım sınırıdır.
Çelik malzemeler bazı standartlarda çekme

dayanım değerleri ile adlandırılırlar.
S220 = St37 9 akma dayanımı 220 MPa

9 çekme dayanımı 37 kgf/mm2
olan inşaat çeliği
ε
31
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
ÇELİĞİN σ-ε DAVRANIŞI
σ Rm : Çekme dayanımı
Rm
ReH Kopma
Rm : Çekme dayamımı
Rm : Çekme dayanımı
ReL
Gerilme
ReH Üst akma sınırı
ReH : Üst akma sınırı

ReL: Alt akma sınırı
ReL : Alt akma sınırı

ε
Birim Şekil değiştirme
32
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
σ
Rm
Kopma
ReH
ReL Rm : Çekme dayamımı
Gerilme
ReH : Üst akma sınırı
ReL : Alt akma sınırı

ε
Birim Şekil değiştirme
33
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
9 Sürekli Akma Gösteren Gevrek Malzeme
σ Başlangıçta süreksiz akma gösteren
sünek malzemelerde olduğu gibi birim
şekil değiştirme kuvvetle orantılı olarak
Kopma
uzamaktadır.
Belirli bir noktada doğrusallık

bozulmaktadır.
Bu nokta nasıl belirlenir?

ε
34
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
σ Akma noktası göstermeyen

malzemelerde ise belirli bir şekil
değiştirmenin (εp) meydana geldiği
Re nokta akma sınırı olarak alınır
Genellikle 0.002 şekil değiştirmenin

olduğu noktadan elastik bölgedeki
doğruya paralel çizilir.
Eğriyi kestiği nokta akma sınırı olarak

alınır.
ε
0.002 εp
35
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
σ
Gerilmenin en büyük değeri
Rm
Çekme dayanımı ( Rm )
36
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
σ
Çekme dayanımı
Akma dayanımı
Kopma dayanımı
Elastik limit
Orantı sınırı
ε
0.002 Kopma uzaması
37
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
ÇELİĞİN σ-ε DAVRANIŞI 9 Orantı Sınırı:
σ 9 Orantı sınırı gerilmelerin birim
Çekme dayanımı şekil değişimlere orantılı
olduğu bölgenin en büyük
Akma dayanımı gerilme değeridir.
Kopma dayanımı
Elastik limit 9 Başlangıçtan eğriye teğet
çizilerek, teğetten ilk
Orantı sınırı sapmanın görüldüğü yerde
orantı sınırı gözlenir.
ε 9 Ölçüm duyarlılığına göre

değişir ve mühendislik
0.002 Kopma uzaması açısından pek yararı yoktur.
38
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
ÇELİĞİN σ-ε DAVRANIŞI 9 Orantı Sınırı:
σ 9 Bu bölgede yapılan ölçmeler
Çekme dayanımı göstermiştir ki boyuna
uzayan çubukta aynı
Akma dayanımı zamanda bir daralma
Kopma dayanımı görülmektedir.
Elastik limit
− εe
Orantı sınırı
ν=
εb
ε
0.002 Kopma uzaması ν : Poisson Oranı.
39
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
ÇELİĞİN σ-ε DAVRANIŞI 9 Poisson Oranı:
σ − εe
ν=
Çekme dayanımı εb
Akma dayanımı 9 çelik malzemesi için poisson
Kopma dayanımı oran 0.3 civarındadır.
Elastik limit
9 Basınç kuvveti uygulanması
Orantı sınırı halinde, örnekte enine
genişleme görülür.
ε
40
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
ÇELİĞİN σ-ε DAVRANIŞI 9 Elastik Limit:
σ 9 Kalıcı şekil değişimi
Çekme dayanımı bırakmadan malzemenin
dayanabileceği en fazla
Akma dayanımı gerilme değeridir.
Kopma dayanımı
Elastik limit 9 Bu değerin kesin olarak
saptanabilmesi için örneğin
Orantı sınırı peş peşe devamlı yüklenip
boşaltılması gerekir.
ε 9 Mühendislik açısından pek

0.002 Kopma uzaması önemli değildir.
41
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
ÇELİĞİN σ-ε DAVRANIŞI 9 Akma Dayanımı:
σ 9 Malzemenin kalıcı şekil
Çekme dayanımı değişimi yapmaya başladığı
gerilme değerine akma
Akma dayanımı dayanımı denir.
Kopma dayanımı
Elastik limit
Orantı sınırı
ε
42
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
ÇELİĞİN σ-ε DAVRANIŞI 9 Kopma Dayanımı:
σ 9 Kırılma (kopma) anında
Çekme dayanımı uygulanan yükün orijinal
alana bölünmesi ile bulunan
Akma dayanımı gerilmedir.
Kopma dayanımı
Elastik limit
9 Kopma dayanımı, çekme
dayanımından küçük
Orantı sınırı görülmesine rağmen bu
kesit daralması olayı
sonucu olduğundan
ε gerçekte durum böyle
değildir.
43
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
9 Şekil Değiştirme sertleşmesi
σ 9 Çekme deneyi sırasında
elastik bölgede kuvvet
bırakılırsa; malzeme ilk
haline aynı doğru
üzerinden geri döner.
9 Malzeme üzerinde kalıcı

deformasyon kalmaz.
ε
44
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
9 Ancak plastik
σ deformasyon bölgesinde
kuvvet bırakılırsa;
malzeme kuvvetin
bırakıldığı noktadan elastik
doğruya paralel şekilde
geri döner.
9 Apsisi kestiği nokta kadar

malzeme üzerinde kalıcı
deformasyon kalır.
εp ε
45
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
σ σ σ σ
ε ε ε ε
Bir defa çekilen σ1 kadar çekilip σ2 kadar çekilip σ3 kadar çekilip
metalin çekme sonra tekrar sonra tekrar sonra tekrar
diyagramı çekilen metalin çekilen metalin çekilen metalin
çekme diyagramı çekme diyagramı çekme diyagramı
46
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
9 Metale akma sınırının üzerinde gerilme

uygulanması durumunda dislokasyon yoğunluğu
σ
artar, dayanım değerleri artar, sünekliliği azalır.
9 Çekme işleminin tekrarlanması durumunda

dislokasyon yoğunluğunun artması devam
edeceği için dayanım değerlerindeki artış ve
süneklilik değerindeki azalış devam edecektir.
ε
9 Ancak bu işlemlerin tekrarlanışı esnasında öyle bir
noktaya gelinir ki; Metal bu gerilmenin üzerinde σ3 kadar çekilip
sonra tekrar
plastik şekil değişimine uğratılamaz. çekilen metalin
çekme diyagramı
47
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
9 Rezilyans Modülü
σ 9 Malzemenin elastik olarak şekil değiştirdiğinde

absorbe ettiği enerjiyi‚ şekil değişimini yapan
Re kuvvetin kaldırılması ile geri vermesi özelliğine
rezilyans denilir.
9 Malzemenin birim hacminin elastik olarak

ε absorbe ettiği enerji miktarı
εa 9 Elastik bölgenin altında kalan alandır.

2
R ⋅ε R
U =R = e a e
2 2E
48
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
9 Düktilite (süneklik) ve Enerji Yutabilme kapasitesi
σ
9 Bir metalik malzemenin kopmadan
enerji yutabilme yeteneğini o
malzemenin çekme altında
gerilme - şekil değişimi eğrisinin
altında kalan alan temsil edebilir
ε
9 Boyutları (cm/cm x kg/cm2)=(kg.cm/cm3) olur.

9 Burada kg.cm enerji veya yapılan iştir.
9 Bu nedenle enerji yutabilme kapasitesi birim hacme
düşen iş olmaktadır.
49
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
9 Bir malzemenin dayanımının yüksek olması veya çok düktil

olması, o malzemenin enerji yutabilme kapasitesinin fazla
olduğunu göstermez.
σ
Soğuk şekillendirilmiş sert çelik
9 Örneğin, soğuk işlenmiş çelik
Yumuşak çelik
yüksek dayanımlı, kurşun
çok düktil olmalarına karşın
ikisi de, fazla enerji yutabilme
Kurşun yeteneğine sahip değildirler.
ε
50
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
9 Malzeme çekme dayanımı noktasına gelinceye kadar kuvvete
bağlı olarak şekil değişimi yapar.
9 Enerji yutabilme kapasitesinin bu limit değerinden sonra
malzeme dayanımını yitirir.
σ
Rm
Malzeme dayanımını yitirinceye

kadar enerji yutma kapasitesi
Toplam enerji
yutma kapasitesi
ε
51
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
9 Tokluk
9 Bir malzemenin plastik şekil değiştirme esnasında enerji absorbe

etme özelliğine tokluk denilir.
σ
Soğuk şekillendirilmiş sert çelik 9 Çekme eğrisi altında kalan
Yumuşak çelik
alan malzeme tokluğunun bir
ölçüsüdür. Tokluk
malzemenin dayanımını ve
sünekliliğini beraber
Kurşun değerlendiren bir kavramdır.
ε
9 Sünekliliği yüksek olan malzemenin tokluğu, daha az sünek olan

bir malzemeye göre daha az olabilir.
52
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
9 Çekme Deneyi Numunesi
Gerçek çap (d0)
İnceltilmiş, 9 TS 708
deney uygulanan Deneyler, çelik çubuklara haddeleme
çap
işlemi sonrasında herhangi bir
tornalama işlemi yapılmadan
uygulanmalıdır.
9 Yalnızca d = 32 mm ve üzerindeki
İnceltilmiş kesit
çaplarda……
L0: Ölçüm Boyu ……
…..
tornalanarak deneye tabi tutulur.
53
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
Gerçek çap (d0)
9 TS 708
İnceltilmiş, Deneyler, çelik çubuklara haddeleme
deney uygulanan
çap işlemi sonrasında herhangi bir
tornalama işlemi yapılmadan
uygulanmalıdır.
9 Yalnızca d = 32 mm ve üzerindeki
İnceltilmiş kesit
çaplarda, sıcak haddeleme işlemi

yapılmış çubuklar
L0: Ölçüm Boyu için çekme cihazının kapasitesi
yetersiz ise numuneler d = 28 mm den
daha küçük olmamak
üzere cihaz kapasitesinin izin verdiği
en büyük çapta tornalanarak deneye
tabi tutulur.
54
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
Gerçek çap (d0)
9 Çekme deneyi numuneleri
İnceltilmiş, hazırlanırken kopma uzamasını
deney uygulanan
çap belirlemek için;
ölçüm boyu numunenin çapına bağlı
olarak
L0= 5d0 veya L0 =10d0 alınır.
İnceltilmiş kesit
L0: Ölçüm Boyu

9 Numune çekme deneyine tabi tutulur
9 Deney sonucunda σ-ε eğrisi önemli

noktaları ile kopma uzaması
belirlenir.
55
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
9 Kopma Uzaması
9 Numunenin koptuğu zaman meydana gelen
uzama miktarının ilk boya oranına kopma
uzaması denilir
ΔL K
A= 100 [%]
L0 Ls Lo
(Ls − L o )
A= 100 [%]
Lo
56
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
9 Kopma Uzaması
9 Kopma uzaması ve kopma büzülmesi

malzemelerin süneklilik özelliklerinin
bir ölçüsüdür.
9 Kopmadan önce belirli bir uzama

L0 Ls gösteren (bazı kaynaklar %5 kopma
uzaması kabul etmektedir)
malzemelere sünek malzeme,
göstermeyen malzemelere gevrek
malzeme denilmektedir.
57
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
9 Düktilite ve Enerji Yutabilme kapasitesi
9 Bir malzemenin kırılmaya kadar geçici şekil

değiştirme yeteneğine düktilite denir.
9 Düktilite uzama ve alan azalmasının

ölçülmesi ile belirlenir.
L0 Ls 9 Malzemenin kırılmadan uzayabilmesini

göstermesi açısından, düktilite
mühendislik açısından önem taşır.
9 Metalik malzemelerin işlenebilmesi için

düktilite özelliği istenir.
58
ELASTİSİTE MODÜLÜ
σ
E=
ε
9 Hooke yasası adı verilen bu bağıntıda
σ çekme elastisite modülüne "Young
modülü" de denir.
σ 9 Genellikle basınç halindekine eşit
E= değerdedir.
ε
9 Hooke yasası yalnız elastik şekil değişimi
yapan malzemelerde geçerlidir.
σi 9 Kil, bakır, kurşun gibi kolay şekillendirilen,
plastik şekil değişimi yapan malzemelerde,
α
çok düşük bir elastiklik limiti sonunda
εi ε malzemede akma görülür.
60
9 Mühendislik açısından, malzemenin şekil

σ değişimlerine elastik karşı koymasını
gösterdiğinden, E'nin önemi çok büyüktür
σ
E= 9 çeliğin elastisite modülü 2.1 x 105 MPa,
ε alüminyum 'un 0.7 x 105 MPa’dir.
9 Bu durumda çelik, alüminyumdan 3 misli rijittir

veya aynı yükü taşıyan aynı boyutlardaki bir
σi çelik çubuk, bir alüminyum çubuğun üçte biri
kadar uzayacaktır.
α
εi ε 9 Bu durum eğilme için de söz konusudur.
61
σ 9 Bazı Yapı Malzemelerinin Tipik Mekanik Özellikleri
σ Elastisite Modülü Kayma Modülü Poisson
E= Malzeme (E) MPa (G) MPa Oranı
ε Çelik 210 000 81 000 0.26
Font 110 000 50 000 0.17
Alüminyum 70 000 25 300 0.33

σi Beton 10 000 – 45 000 4 000 – 18 000 0.15 – 0.22
εi ε
62
9 Orantılılık bölgesinde HOOKE yasası geçerli olduğuna göre
σ = E.ε bağıntısı geçerlidir.
9 Ancak değişik nedenlerle, deney verileri ile elde edilen değerler

farklılıklar gösterebilir.
σ
σ = E.ε
ε
63
9 Koordinat merkezinden geçen ve deney sonuçlarına
göre yerleştirilen noktalardan en yakın şekilde geçen
doğrunun eğimi malzemenin elastisite modülü
olacaktır.
σ
σ = E.ε
ε
64
σ σ = E.ε
9 Deneylerde σ = σi olunca, ε = εi
olarak bulunsun.
σi
σif
9 Denklemde ε yerine εi konulunca
ε σ = σif değerini alsın.
εi
9 E’nin bilindiği varsayımıyla bağıntı,
σif =E.εi şeklinde yazılabilir.
65
σ σ = E.ε 9 Aynı nokta için deney sonucu ile
bağıntının verdiği değer arasındaki
farkın karesi,
σi
σif
ε
(σ i − σ if ) = (σ
2
i − Eε i )
2
εi
9 Deneylerde bulunan σi ve εi değerlerine göre

oluşturulacak bu kareler toplamının değeri en az olacak
şekilde E saptanacak olursa, σ - ε diyagramını
belirleyen noktalara en yakın bir doğru geçirilmiş olur.
66
σ σ = E.ε 9 Bu farkların karelerinin toplamı
F(E) ile gösterilsin.
σi
F(E ) = ∑ (σ i − Eε i )
σif 2
ε
εi
9 Tanımdaki σi ve εi değerleri deney sonuçları olduğuna göre
sabit değerlerdir. Bu nedenle yukarıdaki tanımın minimum
olması E'nin alacağı değere bağlıdır.
9 E'nin F(E)'yi minimum yapan değerini bulmak için, bu
fonksiyonun E'ye göre türevi alınıp sıfıra eşitlenir.
67
σ σ = E.ε F(E ) = ∑ (σ i − Eε i )
2
σi
σif (
F (E ) = ∑ σ i − 2σ i Eε i + E ε i
2 2 2
)
ε F (E ) = ∑ σ i − 2 E ∑ σ i ε i + E ∑ε
2 2 2
i
εi
9 bu ifadenin E'ye göre türevi alınıp sıfıra eşitlenince,
F ′(E ) = −2∑ σ i ε i + 2 E ∑ ε i = 0
2
E=
∑ σε i i
∑ε
2
i
68
E=
∑ σε i i 9 Ancak bu değeri kullanarak çizilen
∑ε
2 σ-ε doğrusu orijinden geçmeyebilir.
i
σ′
σ 9 Bu durumu göz önüne
alarak yalnız orantı sınırı
altındaki deney verilerini
ε′ hesaba katarak elastisite
σ modülünü hesaplamak
mümkündür.
ε 9 Eksen kaydırma yapılır.
ε
69
σ 9 Orantılılık bölgesinde yapılan ölçüm
σ′ sayısı “n” olsun.
9 Bu “n” sayıda gerilme ve birim şekil
değiştirmelerin ortalama değerleri.
ε′
σ σ ε
ε ile gösterilsin.
σ ort =σ=
∑ σ
ε ort =ε=
∑ ε
n n
70
σ
σ σ′ 9 Koordinat merkezi eksenleri
paralel kalacak şekilde,
σort- εort olan
σ−σ noktaya taşınırsa Hooke
ε′ yasası şöyle yazılabilir :
σ
ε
ε−ε
ε
ε
σ−σ = E ε−ε ( )
71
σ
σi
σif
σ
σ′ σ−σ = E ε−ε ( )
9 Deneysel olarak ε =ε i olunca σ,
ε′
σ σi değerini alsın.
ε
ε εi 9 ε =ε i değeri yukarıdaki ifadede
yerine konulunca σ = σif değerini
alsın.
σ if − σ = E ε i − ε ( )
72
σ
σi
σif
σ
σ′ σ if − σ = E ε i − ε( )
σ if − σ σ i − σ
9 ifadesinde yeni eksen takımında,
ε′ doğrunun noktalardan mümkün
olduğu kadar yakınından
σ
geçebilmesini sağlamak için,
ε ordinatlar arasındaki farkların
karelerinin toplamının minimum
ε εi olması sağlanmalıdır.
[(σ )]
ε
) (
9 Aynı i değerine ait
2
doğrunun ordinatı ile
deneyde bulunan ordinatın if −σ − σi −σ
farkının karesi
73
σ
σ
σi σ′ [(σ if ) (
−σ − σi −σ )] 2
σif
σ if − σ σ i − σ 9 İfadesinde
ε′
σ σ if − σ = E ε i − ε ( )
ε 9 Yerine konursa farkların karesi
ε εi aşağıdaki gibi olur.
[E (ε ) ( )]
i −ε − σi −σ
2
F (E ) = ∑ [E (ε − ε ) − (σ − σ )]
9 Karelerin toplamının 2
ifade eden denklem: i i
74
σ
σ
σi
σif
σ′ [(
F (E ) = ∑ E ε i − ε − σ i − σ ) ( )]
2
σ if − σ σ i − σ 9 bu ifadenin E'ye göre türevi

ε′ alınıp sıfıra eşitlenince,
σ
ε
ε εi F ′(E ) = 0
9 Bu ifadeyi en küçük yapan E
değeri bulunur.
75
σ
[(
F (E ) = ∑ E ε i − ε − σ i − σ ) ( )] 2
[ ( )
F(E ) = ∑ E ε i − ε − 2E ε i − ε σ i − σ + σ i − σ
2 2
( )( ) ( )]
2
F(E ) = E ∑ (ε ) (
− ε − 2E∑ ε i − ε σ i − σ + 0 )( )
2 2
i
( )
F(E)' = 2E ∑ ε i − ε − 2∑ ε i − ε σ i − σ + 0
2
( )( )
(
F(E)'= 0 ⇒ 2E ∑ ε i − ε − 2∑ ε i − ε σ i − σ = 0 )
2
( )( )
76
σ
( ) ( )(
F(E)'= 0 ⇒ 2E ∑ ε i − ε − 2∑ ε i − ε σ i − σ = 0
2
)
2E ∑ (ε − ε ) = 2∑ (ε − ε )(σ − σ )
2
i i i
E=
∑ (ε − ε )(σ − σ )
i i
∑ (ε − ε )
2
i
77
σ
E=
∑ (ε − ε )(σ − σ ) i i
∑ (ε − ε )
2
i
∑ (ε .σ − ε .σ − ε.σ + ε.σ )
∑ (ε − 2ε ε + (ε ) )
i i i i
E= 2
2
i i
E=
∑ ε .σ − ∑ ε .σ − ∑ ε.σ + ∑ ε.σ
i i i i
∑ ε − 2∑ ε ε + ∑ (ε )
2 2
i i
78
σ
∑ε i = n.ε ∑σ i = n.σ ∑ ε.σ = n.ε.σ
E=
∑ ε .σ − ∑ ε .σ − ∑ σ .ε + ∑ ε.σ
i i i i
∑ ε − 2∑ ε ε + ∑ (ε )
2 2
∑ ε = n.(ε )
i i 2 2
E=
∑ ε .σ − n ε.σ + n.σ.ε + n.ε.σ
i i
∑ ε − 2n.ε + n.(ε ) ∑ ε i .σ i + n.ε.σ

2 2 2
i
E=
∑ε i
2
()
− n. ε
2
79
σ
9 En küçük kareler yöntemine göre
Elastisite modülünün bulunuşu
E=
∑ ε .σ + n.ε.σ i i
∑ ε − n.(ε )
2 2
i
9 Bu yöntemle bir doğrunun eğimi bulunmaktadır.
80
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
9 Sayısal Örnek (1)
ΔL
Veri No Pi(kgf) 9 Yandaki tabloda 12 mm çaplı, 12 cm
(10-3 mm)
ölçüm boyundaki bir çelik donatı
1 180 11,2
üzerinde elastik bölgede yapılan çekme
2 370 16,8 deneyi verileri (uygulanan kuvvet –
3 502 19,6 uzama) bulunmaktadır.
4 751 26,6
5 913 36,4
9 En küçük kareler yöntemini kullanarak
6 1198 50,4
bu malzemenin elastisite modülünü
7 1400 76,2 bulunuz.
8 1798 84,4
81
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
9 Sayısal Örnek (2) a) Söz konusu örneğin elastisite
σ (kgf/mm ) 2 modülünü hesaplayınız.
44 32
C
30 D b) %0.2 birim uzama ilkesine göre
B
akma dayanımına karşılık
24 gelen birim uzama miktarını
A hesaplayınız.
ε ×(10-3) c) Çeliğin birim hacmine karşılık

1.2 230 280 gelen enerji yutabilme
Nokta apsisi Ordinatı kapasitesi hangi limite ulaşırsa
çelik örneği dayanımını yitirir?
A: orantı sınırı 1.2 ×(10-3) 24
B: Akma dayanımı ? 30
C: Çekme dayanımı 230 ×(10-3) 44
D: Kopma Dayanımı 280 ×(10-3) 32
82
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
σ (kgf/mm ) 2 d) Bu çeliktem yapılmış 4×16 mm
en kesitinde ve 280 cm
44 32
C uzunluğundaki bir çubuk
30 D etkilendiği eksenel çekme
B kuvveti altında 350 mm
uzamıştır. Bu çubuk kaç kgf’lik
24
A yük altındadır?
ε ×(10-3) e) Çubuğun 2400 kgf’lik yük

altındaki kesit boyutları ne
1.2 230 280 olmuştur?
Nokta apsisi Ordinatı
f) Bu kuvvet altındaki poisson
B: Akma dayanımı ? 30 oranı nedir?
83
ÇEKME DENEYİ ve
ÇEKME DAYANIMI
σ (kgf/mm ) 2
44 32
C g) B gerilmenin (37.52 kgf/mm2)
30 D kaldırılması halinde çubuğun
B son boyu ne olur?
24
A
h) P=2.4 t altındaki gerçek
ε×(10-3) gerilme ve gerçek birim
uzama nedir?
1.2 230 280
Nokta apsisi Ordinatı
B: Akma dayanımı ? 30
84
BAZI CİSİMLERİN ÇEKME ve
BASINÇ DAYANIMI ÖZELLİKLERİ
ÇEKME ve BASINÇ DAYANIMI
YAPI ÇELİĞİ St-I S220
σ çekme
9 Düşük gerilmelerde Hooke
yasasına uyan bir doğrusal
davranış gösteren orantılılık
bölgesi vardır. Sonra bir akma
bölgesine girerek bir kesit
daralması gözlenir.
ε
9 Bu aşamada malzeme iç yapısında
atomlar arası bağlar kopar ve
kalıcı (plastik) şekil değişimleri
görülür.
basınç
86
PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Yapı Malzemesi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN
YAPI ÇELİĞİ St-I S220
σ çekme
9 Ardından komşu atomlarla yeni
bağlar kurarak malzeme yük
taşımaya devam eder ve
bütünlüğünü korur.
Bu bölgeye pekleşme bölgesi
denir. Yükün artımı sürdürülünce
ε malzeme boyun vererek kopar.
9 Yumuşak yapı çeliğinde akma

dayanımı 220 MPa, çekme
dayanımı 370 MPa civarındadır.
basınç
87
BRONZ
σ
çekme
9 Çeliğe benzer davranış gösterir,

ε oldukça belirgin bir akma
bölgesinden sonra kopar.
basınç
88
FONT – DÖKME DEMİR
σ
9 Gevrek bir malzeme olduğundan,
büyük şekil değiştirmeler
göstermeden kopar veya ezilir.
çekme
9 Basınç dayanımı çekme
ε dayanımının dört katı olup, fontun
σ-ε davranışı Hooke yasasına iyi
uymaz.
basınç
89
BETON
σ
9 İnşaat Mühendisliğinin çok önemli
olan bu malzemesi de gevrek
davranış gösterir.
çekme
ε 9 Çekme dayanımı, basınç

dayanımının onda biri
civarındadır. Bu nedenle yapılarda
yalnız basınca çalıştırılır.
basınç
90
DOĞAL TAŞ - MERMER
σ
9 Bunlar da betona benzer davranış
gösterirler.
çekme
ε 9 Çekme dayanımları basınç

dayanımlarının 1/20 ile 1/40’ı
mertebesindedir.
basınç
91
AHŞAP
σ çekme
9 Anizotropik bir malzemedir.
Lifler doğrultusu ile liflere dik
doğrultudaki mekanik özellikleri
farklıdır.
9 Basınç halinde lifler

ε doğrultusundaki dayanım, liflere
dik doğrultudakinin yedi katı,
çekme halinde 20-30 katıdır.
basınç 9 Çekme dayanımı, basınç

dayanımından büyüktür.
92
DERİ
σ
9 Daha çok çekme elemanı olarak
çekme kullanılır.
9 Karışık iç yapısı olan bu cismin

σ-ε diyagramı artan eğimi
ε nedeniyle ilginçtir.
93
9 Bunların dışında, kurşun, asfalt, zift, kil gibi

malzemelerin hemen hiç bir elastik özellikleri yoktur.
9 Yük altında almış oldukları şekilleri, yük kalktıktan

sonra da muhafaza eden plastiklerdir.
94
KESME DENEYİ ve
KESME DAYANIMI
KESME DAYANIMI
KESME DAYANIMI
T
B C
9 Bir eksene göre birbirine zıt ve
aralarında çok küçük uzaklık
bulunan iki kuvvetin malzemeye
A D etkimesi sonucu malzemede
kesme gerilmeleri ve şekil
T değişimleri görülür.
B C
E E’ T
γ γ γ γ γ γ γ=
A
96
KESME DAYANIMI
KESME DAYANIMI
T 9 Bu deneyde yalnızca açılarda

değişiklikler olur. Ayrıca saptanması en
B B’ C C’
zor ve en az bilinen dayanımdır.
9 Basit kayma halini deneylerle

gerçekleştirebilmek çok zordur. Çünkü
A D eğilme, delme ve sürtünme etkisini yok
edebilmek olanaksız gibidir.
T
γ=
9 Çeşitli deney yöntemlerinin farklı
sakıncaları vardır
A
97
KESME DAYANIMI
KESME DAYANIMI
9 Çeşitli deney yöntemlerinin farklı sakıncaları vardır
T T
Örnek A A B
A
C A′ B′
T/2 T/2
98
KESME DAYANIMI
KESME DAYANIMI
9 Bir cisimde çekme ve basınç halinde gerilmeler ile birim
şekil değiştirmeler arasında bir orantı var ise, böyle bir cisim
basit kayma halinde de aynı özelliğe sahip olabilir.
τ
τ
tan (α ) = = G
γ
τi 9 Buradaki orantılılık sabiti olan G
α
katsayısına kayma modülü
denilmektedir.
γi
γ
99
KESME DAYANIMI
9 G ve E arasında da şöyle bir bağıntı vardır:
E
G=
2(1 + ν )
9 Burada, Poisson oranıdır (Basınç ve çekme durumları için
oranının eşit olduğu varsayılmıştır).
9 Bazı malzemelerde Elastisite modülleri çekme ve basınç

halleri için eşit değildir.
1
G=
⎛ 1 1 ⎞
(1 + ν )⎜⎜ + ⎟⎟
⎝ Eç Eb ⎠
100
KESME DAYANIMI
9 Kayma modülü değerleri, genellikle elastisite modülü
değerlerinin % 40'ı civarındadır.
9 Kesme deneylerini saf kesme gerilmesi yaratabilmenin

zorluğu nedeniyle, kesme gerilmesi durumu burulma
deneyleri ile dolaylı olarak gerçekleştirilir.
BB ' θ .x
γ =
P
A
γ =
B′ AB L
x r
θ
L B
P
101
EĞİLME DENEYİ ve
EĞİLME DAYANIMI
9 Laboratuvarda yapılan eğilme dayanımı belirleme deneyleri
standartlara göre iki grupta toplanabilir:
9 4 Nokta eğilme deneyi 9 3 Nokta eğilme deneyi
103
P P′/2 P′/2
L/2 L/2 L/3 L/3 L/3
L L
P/2 P′/2
+ + 0
T T P′/2
- -
P/2
M M
+ + + + +
P′L/6 P′L/6
PL/4
104
P
L/2 L/2
P/2
+
T 9 Tekil yüklemeli deneylerde açıklık
- boyunca tek noktada (açıklık ortası,
P/2
yükleme noktası) maksimum moment
oluşur ve o noktada kesme kuvveti de
M değer değiştirmektedir.
+ +
9 Dolayısı ile saf eğilme durumundan söz
edilemez.
PL/4
105
P′/2 P′/2
L/3 L/3 L/3
9 İki noktadan yüklemeli deneylerde

P′/2 maksimum moment belirli bir aralıkta
+ değer almaktadır.
0
T
- 9 Bu aralıkta kesme kuvveti sıfırdır. Bir
P′/2 başka deyişle, salt eğilme hali söz
konusudur.
M
+ + + 9 Eğilme deneylerinde sadece eğilme etkisi
inceleneceğinden iki noktadan yüklemeli
P′L/6 P′L/6 ikinci deney yöntemi daha sağlıklı
sonuçlar vermektedir.
106
ÖRNEK ŞEKLİ ve BOYUTLARI
9 Çelik gibi metalik malzemelerde malzeme homojen kabul edilebilir.
Bu yüzden kesit alanı büyüse de dayanımı (gerilme) değişmez.
Φ16 9 Örneğin yandaki inşaat çelikleri

Φ14 S420 çeliğidir.
Φ12 9 Buna göre akma dayanımları
Φ10 Φ8
420 MPa’dır.
9 Φ8 için akma anındaki
Gerilme σ = 420MPa = 4200kgf/cm 2

Yük P = σ × A = 4200 × 0.5024 = 3297 kgf
9 Φ16 için akma anındaki 9 Φ50 için
Gerilme σ = 420MPa = 4200kgf/cm 2 Yük P = 82425 kgf
Yük P = σ × A = 4200 × 2.009 = 8438 kgf
107
9 Çelik gibi metalik malzemelerde malzeme homojen kabul edilebilir.
Bu yüzden kesit alanı büyüse de dayanımı (gerilme) değişmez.
Φ16 9 Örneğin yandaki inşaat çelikleri

Φ14 S420 çeliğidir.
Φ12 9 Buna göre akma dayanımları
Φ10 Φ8
420 MPa’dır.
9 Φ8 için akma anındaki
Gerilme σ = 420MPa = 4200kgf/cm 2

Yük P = σ × A = 4200 × 0.5024 = 3297 kgf
9 Φ16 için akma anındaki 9 Φ50 için
Gerilme σ = 420MPa = 4200kgf/cm 2 Yük P = 82425 kgf
Yük P = σ × A = 4200 × 2.009 = 8438 kgf
108
9 Beton gibi kompozit malzemelerde ise kırılma dayanımın en

zayıf olduğu nokta veya noktalardan başlar ve devam eder.
9 Malzemenin zorlanan kesit alanı büyüdükçe en nokta veya

bölge bulunma olasılığı ve miktarı artar.
9 Bu yüzden malzemenin zorlanan kesit alanı büyüdükçe

malzemenin dayanımı düşer.
Bir başka deyişle; malzemenin boyutları büyüdükçe
dayanımı düşer.
109
•ÖRNEK ŞEKLİ VE BOYUTLARI
STANDART 9 Daha küçük boyutlu
SİLİNDİR malzemenin basınç
15X30 cm dayanımı daha büyük
olacaktır.
h/d ORANI=2.0
9 Ayrıca örnek küp

15 cm AYRITLI olursa dayanımı
KÜP daha yüksek
olacaktır. (narinlik
etkisinden dolayı)
110
15 veya 20 cm
AYRITLI KÜP
BOYUT ETKİSİ :
ÖRNEK : 10 cm 15 cm 20 cm
BAĞIL DAYANIM (%) : 120 100 90
111
15 veya 20 cm
AYRITLI KÜP
ŞEKİL ETKİSİ :
ŞEKİL : PLAK KÜP PRİZMA

NARİNLİK (h/a) : 0.5 1.0 2.0
BAĞIL DAYANIM (%) : 140-200 100 75-95
112
C30/37
İkisi de aynı
beton ile üretilmiş
28 günlük 28 günlük
Basınç dayanımı Basınç dayanımı
30 Mpa olan 37 Mpa olan
Standart silindir 15 cm ayrıtlı küp
113
9 4 Nokta eğilme deneyi 9 3 Nokta eğilme deneyi
9 Hangi deney yönteminde eğilme dayanımı daha düşük çıkar?

9 Hangi deney yöntemi daha güvenilirdir?
9 3 nokta eğilme deneyi ile alınan sonuçlar 4 nokta eğilme

deneyindekine göre daha yüksektir
114

Malzeme Ders4 Cekme Dayanımı

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Malzeme Ders4 Cekme Dayanımı

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MALZEME BİLGİSİ 4

Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN

9 Malzemelerdeki şekil değiştirme yalnızca dış kuvvetlerin etkisi ile

9 Örneğin, ısının cisimlerde bir genleşme oluşturduğu bilinen bir

9 Ayrıca çevre etkisiyle yapı malzemesi bünyesinde kimyasal

9 Ayrıca betonarme gibi beton ve çeliğin ortaklaşa çalıştığı

9 Şekil değişimlerinin bilinmesi özellikle "taşıma gücü" kavramına

9 Bu açı genel olarak küçüktür ve radyan cinsinden

9 Yükleme çerçevesine -yüksekliği ayarlanabilir bir üst tabla ile

9 Alt tablanın altındaki pistonun silindirine bir pompa yardımıyla

9 Yağın basıncı alt tablayı yukarı

9 Bu arada haznedeki basınç kuvveti

9 Örneğe uygulanan gerilmenin üniform

9 Bu amaçla deney örneklerinin alt ve üst

• BETONUN σ-ε DAVRANIŞI

9 Çekme deneyi silindirik veya prizmatik çubuklara eksen

9 Silindire basınçlı yağ sevk edilerek piston yukarı itilir. Pistona

9 Bir malzeme ekseni doğrultusunda çekmeye

9 Kuvvet uygulanmaya devam edilip plastik

9 Çekme deneyi sırasında kesit alan hep sabit kalır mı?

Gerçek σ-ε Eğrisi 9 Gerilmeler kuvvetin asıl alana

9 Özellikle büyük gerilmelerde

Gerçek σ-ε Eğrisi

σ Kopma 9 Gerçek alan Ai,

9 Bu nedenle gerçek gerilmeler,

Ai Gerçek birim şekil değişimi

9 Süreksiz Akma Gösteren Gevrek Malzeme

σ Başlangıçta malzeme kuvvetle

σi 9 E: Elastisite modülü (young modülü)

9 Süreksiz Akma Gösteren Gevrek Malzeme

σ Belirli bir noktada uzama

9 Diyagramdaki zikzaklı bölgeye

9 belirli bir kalıcı şekil değiştirmenin

9 Süreksiz Akma Gösteren Gevrek Malzeme

σ 9 Bu sınırda malzeme içinde büyük

9 Malzeme ısınır ve deney çubuğunun

9 Çizgilerin çekme doğrultusuna göre eğimi

9 Süreksiz Akma Gösteren Gevrek Malzeme

σ 9 Mühendislik açısından önem taşır,

9 Mühendislik dizaynı ve hesaplarında

9 Genellikle sünek malzemelerin

9 S220 akma dayanımı 220 MPa olan inşaat çeliği

9 Süreksiz Akma Gösteren Gevrek Malzeme

Zikzakların sona erdiği en

9 Süreksiz Akma Gösteren Gevrek Malzeme

σ Akma bölgesinden sonra diyagramda

Kopma Birim şekil değiştirmelerin artması

Gerilmenin en büyük değeri

9 Süreksiz Akma Gösteren Gevrek Malzeme

σ Çekme dayanımı noktasına kadar

9 Süreksiz Akma Gösteren Gevrek Malzeme

σ Hesaplarda akma dayanımı kadar

Çelik malzemeler bazı standartlarda çekme

S220 = St37 9 akma dayanımı 220 MPa

ReH Üst akma sınırı

ReH : Üst akma sınırı

ReL : Alt akma sınırı

ReH : Üst akma sınırı

ReL : Alt akma sınırı

Belirli bir noktada doğrusallık

Bu nokta nasıl belirlenir?

σ Akma noktası göstermeyen

Genellikle 0.002 şekil değiştirmenin