Professional Documents
Culture Documents
PHNG TRNH HM
TRN NGC THNG
GV THPT CHUYN VNH PHC
I. M U
Ton hc khng phi l mt quyn sch ch gi gn gia nhng t ba
m ngi ta ch cn kin nhn c ht ni dung, ton hc cng khng phi l
mt vng m qu m ngi ta ch cn c thi gian khai thc; ton hc cng
khng phi l mt cnh ng s b bc mu v nhng v thu hoch; ton hc
cng khng phi l lc a hay i dng m ta c th v chng li c. Ton
hc khng c nhng gii hn nh khng gian m trong n cm thy qu
cht chi cho nhng kht vng ca n; kh nng ca ton hc l v hn nh
bu tri y cc v sao; ta khng th gii hn ton hc trong nhng quy tc hay
nh ngha v n cng ging nh cuc sng lun lun tin ha.
Sylvester
Vic quan trng l khng ngng suy ngh. Tnh t m c l do ring ca
n. Con ngi s b lo s khi suy ngm v cc b n ca v tn, i sng, v cu
trc tuyt vi ca thc t. Nu ngi ta mi ngy ch thu hiu mt cht v
nhng b n ny, th cng . Hy ng bao gi mt i s t m thing ling
Abert Einstein
C th ni ton hc l khoa hc ca mi khoa hc, ton hc l cng c ca
cc mn hc khc, ton hc c vai tr rt quan trng trong i sng thc tin. Do
cc lnh vc ca ton hc c quan tm c bit. Ton hc bao gm nhiu lnh
vc khc nhau v n u c vai tr v tm nh hng khc nhau trong ton hc.
Mt trong nhng lnh vc rt quan trng trong ton hc l lnh vc lin quan
n hm s, c th ni hm s xut hin v ng vai tr quan trng trong cc lnh
vc ca ton hc nh: gii tch, hnh hc, xc sut, phng php tnh, ton ng
dng...Trong cc lnh vc lin quan n hm s th cc khi nim v n nh, ton
nh v song nh ng mt vai tr rt quan trng. Chnh v vy m cc bi ton v
hm s lin quan n song nh thng xut hin trong hu ht cc thi olimpiad
ca cc nc, khu vc v quc t. Cc bi tp loi ny thng rt a dng v
phng php gii, v mc kh, tnh mi m. V vy phn chia thnh cc
dng ton c th l rt kh khn. Tuy nhin trong bi vit ny ti c gng a ra
mt s bi tp vi mt s phng php gii tng ng. Do trnh v thi gian c
hn bi vit khng th trnh khi nhng sai st v mt ni dung v hnh thc trnh
K hiu
f og a f g a .
p n p o p o... o p
1 42 43 .
n
5. Mt s k hiu
: Tp cc s t nhin
* : Tp cc s nguyn dng
: Tp cc s hu t
: Tp cc s hu t dng
: Tp cc s nguyn
: Tp cc s nguyn dng
: Tp cc s thc
: Tp cc s thc dng.
3
B. PHN BI TP MINH HA
BI T11/409 (THTT, THNG 07-2011). Tm tt c cc hm s f : , lin
tc trn v tha mn iu kin
f xy f x y f xy x f y , x, y .
(1)
LI GII
Thay y 1 vo (1) ta c:
f x f x 1 f 2 x f 1 , x
(2)
f x f x 1 f 2 x f 1
f x f x 1 f 2 x f 1 f x 1 f x 2 f 2 x 2
f 2 x 2 f 2 x f x 2 f x , x .
Do ta thu c:
x
x
x
x
2 f ... f
2 f k , k 1
k
2
2
2
2
x
x
f x 2 f x lim f k 2 f
f 2 f 0 . T suy ra:
k
k
2
2
f x 2 f x f 2 f 0 , x
f x 2 f x f
(3)
f x 2n f x 2n 2 f 2 f 0
f x 2n 2 f x 2n 4 f 2 f 0
..............
f x 2 f x f 2 f 0
f x 2n n f 2 f 0 f x , n 1, x
(4)
f x 2n 1 n f 2 f 0 f x 1 , n 1, x
(5)
2n 1 x f 2n f 2nx f x 2n f 2n 1 x f 2nx f x 2n f 2n
f 2n 1 x f 2nx n f 2 f 0 f x 1 n f 2 f 0 f 1
f 2n 1 x f 2nx f x f 0
Tng t ta c ng thc:
f 2nx f
2n 1 x f x 1 f 1
f 2nx f
2n 1 x f x 1 f 1
4
(6)
(7)
2n 1 x f 2n 2 x f x f 0
..............
f 2 x f x f x 1 f 1
f 2nx f x n f x 1 f 1 n 1 f x f 0
(8)
f 2 2 f 1 f 0 2 f 1 f 0 f 2 f 0 f 0 f 1 f 1 2 f 0 f 1
f n. nf
n
1
n 1 f 0 f
n
1
n 1 f 0
n
1
1
a b
n
n
1
1
f a b
n
n
m
, trong m * , n nn
n
1
f r f m. mf n 1 f 0 a b ar b f r ar b
(9)
n
n
n
Vi mi x , tn ti dy s hu t xn hi t n x nn t ng thc (9) v tnh
lin tc ca f suy ra f x ax b . Th li thy tha mn.
f n f 1 n 1 a an b ; trong b f 1 a .
f 2 n f 2 n 1 f 2 n 1 f 2 n 2 a
f 2 n 1 f 2 n 2 f 2 n 2 f 2 n 3 a
....
n f n 1 f 2 2 f 2 1 a n 2
f 2 n 1 f 2 n 2 f 2 2 f 2 1 a n 3
....
f
2 f 1
2
f 2 2 f 2 1
a n 1 n 2
2
f 2 n bn 2 cn d .
Mt khc phng trnh ban u cho m n ta c:
f 3 f 2 n 3n 2
(2)
(3)
(4)
f m 2 2n 2 f m 2 f n ,
2
vi mi m, n . Tnh cc gi tr ca f 2 v f 2011 .
vi mi x, y .
Li gii.
D thy nu a 0 khng tha mn. Do a 0 , thay y 0 vo ng thc trn ta
c:
f f x
x f 0
a
(1)
f f x f x f x x,
Vy f x 0, x hoc f x x, x .
f f 0 f y y f y f f f 0 f y 2 y
f y f 0 f f f 0 f y 2 y
(4)
T (4) ln thay y bi y1 , y2 ta c
f y f 0 f f f 0 f y 2 y
f y1 f 0 f f f 0 f y1 2 y1
2
x f x
x.
2
f 2 x f 2 x f 2t f 2t 0
(1)
T (1), (2) v do f l n nh nn ta c:
f 4t f 2t 4t 2t t 0
Vy f x x , vi mi x .
(2)
x f x
x 0 f x x .
2
(1)
+) Ta chng minh g l n nh. Tht vy vi x1 , x2 sao cho g x1 g x2 suy ra
g g x1 g x1 g g x2 g x2 x1 x2 hay g l n nh.
+) Ta chng minh g l ton nh. Tht vy vi mi x ta c:
f x 2.
f x
f x
f x
f
f
f l mt n nh ta thu c:
2
v kt hp vi
2
2
f x
f x
f x
f
g
. ng thc ny chng t g l mt ton nh.
2
2
2
(i) f x y f x f y , vi mi x, y U 0
10
Li gii.
+) Ta chng minh f l ton nh. Tht vy, thay y f x vo phng trnh ban
u ta c:
f 0 2 x f f f x x f f f x x f 0 2x ,
suy ra f l ton nh.
+) Do f l ton nh nn tn ti a sao cho f a 0.
+) Thay x a vo phng trnh ban u ta c:
f y 2a f f y a f f y a a f y a
(1)
+) Do f l ton nh nn vi mi x tn ti y sao cho x a f y . Do t
ng thc (1) ta thu c: x f x a f x x a, x . Th li ta thy tha
mn iu kin. Vy f x x a.
Bi 14. Tm tt c cc hm f : tha mn iu kin:
f f x 2 f y f x y f y ,
vi mi x, y . (17)
Li gii.
Vi y1 , y2 sao cho f y1 f y2 f f x 2 f y1 f f x 2 f y2 suy ra
f x y1 f y1 f x y2 f y2 y1 y2 . Do f l mt song nh.
Thay y f x vo phng trnh ban u ta c:
f f x 2 f f x f f x
f x 2 f f x f x
f f x f x , x
f f f y 2 f y f f y y f y
f f y f y y f y y , y
(1)
(1)
f f f x y f x f y f x y f x f y
(2)
(3)
12
an an 3 2n 3 an 3 n n 3 an 4
an an 3 0 mod 3 nu n 0 mod 3 .
T ta suy ra:
an an 9 an an 3 an 3 an 6 an 6 an 9 0 mod 3 , n 10 .
f s f b f f s b
13
Tnh tng
f k .
k 1
f x f x 2 y x f f x 2 f y ,
vi mi x, y . (9)
Bi 23 (Olimpiad o Balan 1997). Chng minh rng khng tn ti hm s
f : sao cho vi mi s nguyn x, y ta c f x f y f x y .
Bi 24. Xt tt c cc hm f : tha mn iu kin:
f x f x y x f x 2 f y ,
vi mi x, y . Chng minh rng f l mt song nh. (8)
Bi 25. Tm tt c cc hm f : tha mn iu kin:
f f x f y x f y f x y ,
vi mi x, y . (13)
f f x f y 2x f x y ,
vi mi x, y . (14)
Bi 27. Tm tt c cc hm f : tha mn iu kin:
f x f x 2 f y x f x y f y ,
vi mi x, y . (15)
Bi 28 (Olimpic 30-04-2009). Cho hm s f : * * tha mn iu kin:
14
2009
m n
chia ht cho f m f n , vi mi m, n * . Chng minh rng
f 1 , f 2 , f 3 ,... lp thnh mt cp s cng vi cng sai dng.
vi mi x, y U 0 (23).
x f x
y f x y ,
2
vi mi x, y U 0 (24).
Bi 37. Tm tt c cc hm s f : tha mn iu kin:
f f f x f y z x f y f f z ,
vi mi x, y, z . (29)
Bi 38 (Morocco 2011). Tm tt c cc hm s f : tha mn iu kin:
x 2 f y f y 2 f x f x yf x ,
vi mi x, y .
15
vi mi x, y U 0 . (44)
Bi 40 (Shortlist IMO 2007). Tm tt c cc hm s f : tha mn iu
kin:
f x f y f x y f y ,
vi mi x, y .
Bi 41 (Macedonia NMO 2008). Tm tt c cc hm n nh f : * * tha
n f n
, vi mi n * .
2
Bi 42 (Macedonia NMO 2007). Cho n l mt s t nhin chia ht cho 4. Xc
nh s song nh f : 1, 2,..., n 1, 2,..., n sao cho:
mn iu kin: f f n
f j f 1 j n 1 ,
vi mi j 1, 2,..., n.
Bi 43. Tm tt c cc hm s f : * * tha mn iu kin:
f f n 2n ,
vi mi s nguyn dng n .
Bi 44. Cho X l mt tp hu hn, cho cc song nh f , g : X X tha mn iu
kin vi mi x X ta c: f f x g g x hoc f g x g f x hoc c hai
f f g x g g g x .
n 1
1
k 0
Cnk n k .
m
16
17