Beyin Sinyal İzleyicilerde Arıza

T.C.
MLL ETM BAKANLII
BYOMEDKAL CHAZ TEKNOLOJLER
BEYN SNYAL ZLEYCLERDE ARIZA

523EO0290
Ankara, 2011
Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve

retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme
materyalidir.
Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.
PARA LE SATILMAZ.
NDEKLER
AIKLAMALAR .................................................................................................................... ii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET-1 ..................................................................................................... 3
1. EEG CHAZININ BLOK YAPISI ....................................................................................... 3
1.1. EEG niteleri................................................................................................................ 7
1.1.1. Elektrot Giri Paneli .............................................................................................. 8
1.1.2. Analog EEG Cihaz Sinyal Seme Dmeleri .................................................... 11
1.1.3. Amplifikatrler .................................................................................................... 12
1.1.4. Filtreler ................................................................................................................ 13
1.1.5. Analog Yazc Birimleri ...................................................................................... 16
1.1.6. Sinyal Grnts ................................................................................................. 17
1.1.7. Analog Dijital evrimi ........................................................................................ 18
1.1.8. Dijital Filtreleme.................................................................................................. 19
1.1.9. Dijital EEG Montaj Seimi ve Montajn Yeniden Formatlanmas ...................... 19
1.1.10. Dijital Veri Depolama ve Tama ...................................................................... 20
1.2. EEG G nitesi ve Arzalar ..................................................................................... 21
1.3. Junction Box (Balant Kutusu) ve Arzalar .............................................................. 22
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 24
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 26
RENME FAALYET-2 ................................................................................................... 27
2. EEG ANALZ ELEKTROT ve OLASI ARIZALAR ....................................................... 27
2.1. EEG aretlerinin Bilgisayar Yardmyla Analizi ....................................................... 27
2.1.1. EEG aretlerinin nemi ..................................................................................... 27
2.1.2. EEG Analizlerinin aret eitleri ....................................................................... 28
2.2. Elektrot ve Olas Dier Arzalar ................................................................................. 34
2.2.1. EEG Elektrot Yaplar.......................................................................................... 34
2.2.2. Kayt Elektrotlarnn Elektriksel zellikleri ........................................................ 38
2.3. EEG Elektrotlarnn Balant ekilleri........................................................................ 39
2.3.1. Photic Lamp Yaps ve Arzalar ......................................................................... 41
2.3.2. Hata Kodlar ........................................................................................................ 44
2.3.3. Olas Dier Arzalar............................................................................................. 44
RENME FAALYET3 .................................................................................................. 50
3. EEG CHAZINDA BAKIM VE KALBRASYON ........................................................... 50
3.1. EEG Servis El Kitab Bakm Talimatlar .................................................................... 50
3.2. EEG Cihaz Periyodik Bakm .................................................................................... 54
3.3. EEG Kalibrasyonu ...................................................................................................... 55
3.3.1. Analog EEG Cihaz Kalibrasyonu ........................................................................ 55
3.3.2. Dijital EEG Cihaz Kalibrasyonu ......................................................................... 56
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 60
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 62
KAYNAKA ......................................................................................................................... 64
i
AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD
ALAN
DAL/MESLEK
MODL ADI
MODLN TANIMI
SRE
N KOUL
YETERLK
MODLN AMACI
ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI
LME VE
DEERLENDRME
523EO0290
Biyomedikal Cihaz Teknolojileri
Fizyolojik Sinyal zleme Tehis ve Kayt Cihazlar
Beyin Sinyal zleyicilerde Arza
Beyin sinyal izleyiciler (EEG) beynin elektriksel aktivitesini
gsteren cihazn blok yapsnn elektrot ve olas dier arzalar,
cihazn bakm ve kalibrasyonunun anlatld renme
materyalidir.
40/32
Biyomedikal cihazlarda alan ortak, kalp sinyal izleyiciler ve
elektrokardiyografi donanm, beyin sinyal izleyicilerde kurulum
modllerini baarm olmak
EEG arzalarn gidermek
Genel Ama
Bu modl ile gerekli ortam salandnda EEG arzalarn
standartlara uygun ve hatasz giderebileceksiniz.
Amalar
1. EEG cihaznn g nitesi ve junction-box (balant kutusu)
arzalarn giderebileceksiniz.
2. EEG cihaznn elektrot ve olas dier arzalarn
giderebileceksiniz.
3. EEG cihaznn bakm ve kalibrasyonunu yapabileceksiniz.
Ortam:
lme ve iaret ileme atlyesi, fizyolojik sinyal izleme tehis
ve kayt cihazlar dal atlyesi
Donanm:
Servis el kitab,el aletleri, devre emas, l aleti, arza bilgi
formu
Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen
lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.
retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test,
doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.) kullanarak
modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek
sizi deerlendirecektir.
ii
GR
GR
Sevgili renci,
Teknoloji ilerledike tp alannda da buna paralel gelimeler olmakta, hastalklarn
tehisi ve tedavisi gn getike kolaylamaktadr. Hastalklarn tansnda ve tedavisinde
cihazlarn nemi artmaktadr fakat lkemizde bu cihazlarn bakm ve kalibrasyonunu yapan
teknik eleman yok denecek kadar azdr.
te EEG cihaz bunlardan bir tanesidir ve bu modl ile bir EEG cihaznn en belirgin
arzalarn, bakmn ve kalibrasyonlarnn nasl yaplacan renerek lkemizdeki bu
eleman ann azaltlmasnda byk bir destek salayacaksnz.
RENME FAALYET1
RENME FAALYET-1
AMA
Bu renme faaliyetini baar ile tamamladnzda EEG (Elektroansefalografi)
arzalarn standartlara uygun ve hatasz giderebileceksiniz.
ARATIRMA
nternet ortamnda arama motorlarna EEG ya da elektroansefalografi yazarak

bilgi edininiz.
EEG ekimi yapan hastanelere giderek EEG cihaznn nitelerinin neler

olduunu aratrnz.
Hastanelerdeki EEG ekimi yapan personelden balant kutusunda oluabilen

arza ve zm yollar hakknda bilgi toplaynz.
Toplam
olduunuz
bu
bilgileri
rapora
dntrp snf
ierisinde
arkadalarnz ile tartnz.
1. EEG CHAZININ BLOK YAPISI

EEG, beynin elektriksel aktivitesini gsteren ve kt veya ekrana grnt eklinde
kayt edilmi gsterimleridir. EEG tanm iin daha detayl bilgi EEG cihaznda kurulum
modlnde yer almaktadr.
Sistemin almas basitletirilmi bir blok ema zerinde alarak anlalabilir. Belli
bir EEG cihaznda reticinin salad detayl blok diyagram ve ema zerinde almak
gerekir. ekil 1.2de bir EEG nin basitletirilmi blok diyagram grlmektedir. 20 elektrot
hastann kafasna yerletirilmi ve bunlar sekiz farksal girili n ykseltecin girilerine
anahtar semeli balanmlardr (farksal giri tek ynl k). Sekiz k daha da
ykseltilerek 8 src g ykselteci tarafndan kalem saptrclarna uygulanr. Aadaki
ekillerde EEG blok diyagramlar ve resimlerde de EEG cihazlar grlmektedir.
Resim 1.1: Dijital EEG
Resim 1.2: Portatif dijital EEG
Resim 1.3: 192 Kanall dijital EEG
Resim 1.4: Telemetri EEG
ekil 1.1: EEG cihaznn blok diyagram
ekil 1.2: 8 Kanall bir EEG sisteminin basitletirilmi blok diyagram
ekil 1.3: EEG telemetri sistemi blok diyagram
1.1. EEG niteleri

Analog bir EEG cihaznn elektrot giri paneli, hastann bandaki elektrotlarn bal
olduu kablolardan gelen sinyalleri alr ve elektrot seici dmelere ve amplifikatre bal
kablolarla EEGye nakleder. Tersine dijital bir EEG Cihaznn giri paneli sadece elektrot
kablolarndan gelen sinyalleri almakla kalmaz, bunu bir kabloyla bilgisayara ya da monitre
gndermeden nce bu sinyali glendirir.
Analog EEG cihaznn sinyal seme dmeleri, her amplifikatre balanacak
elektrodu semek iin kullanlr. Dijital EEG cihaznda elektrot seimi bilgisayar yazlm
programyla ynlendirilir.
EEG potansiyellerinin genliinin lmnde ve amplifikatrler ile analog sistemde
yazclarn almasn kontrol etmek iin bilinen bir voltajda kalibrasyon sinyalleri
kullanlr. Kalibrasyon sinyali, yazc ktlarnn, filtrelerin ve amplifikasyon kazancnn
etkisini gsterdii kare dalga sinyalidir. Bu amala harici bir sinyal kaynandan, genlii
bilinen bir sinyal cihaza uygulanr. Tm kanallarda sal deri ile amplifikatr arasndaki
yzeyin yeterince i grdn kontrol amacyla ksa bir deneme ekimi iin ayn elektrot
iftini tm amplifikatr girilerine balayarak analog EEG biyokalibrasyonu yaplabilir.
Dijital EEG biyokalibrasyonu, her kayt kanalndaki ayn elektrot iftini gstererek ayn
ekilde gerekletirilir; ancak, baz ticari sistemler hlen sanki gerekte tm amplifikatrleri
temsil ediyormu gibi sadece bir amplifikatrn ktsn gstermektedir.
Her EEG kanal kayd bir diferansiyel amplifikatrn ktsyla oluturulur. Her
diferansiyel amplifikatrn iki sinyal terminali EEG amplifikatrleri sadece sinyal
terminalleri arasndaki voltaj farkn artrr; iki sinyalde grlen birbirinin ayn olan voltajlar
ykseltilemez ve dz bir izgi kts EEG amplifikatrleri 1.sinyalin 2.sinyalden daha
negatif olmas hlinde sinyalin yukar doru sapmasna yol aacak ekilde ayarlanmtr.
Eer birinci sinyal ikinciden daha pozitif olursa, o zaman sinyal aaya doru sapma yapar.
Analog filtreler seilen frekanslardaki sinyallerin amplittn azaltr. Dk ve
yksek frekans filtreleri, ok yava ve ok hzl dalgalar ortadan kaldrmak, bylelikle en
fazla klinik nem tayan frekans yelpazesini semek iin kullanlr (0.5-30 Hz).
Analog EEG cihazlarnn yazc birimleri sal deriden kaydedilen, ykseltilen ve filtre
edilen potansiyel deiiklikler tarafndan harekete geirilir. Kalemler aaya ve yukar
doru hareket ederek genellikle 30 mm/saniyelik deimeyen bir hzda yatay olarak hareket
eden bir grafik kdna yazar.
Analog-dijital evrimci, srekli olarak deien voltaj (yani analog sinyal) bir dizi
farkl saysal deere dntrr. Analog sinyalin her saniye iin kullanlan dijital deer
saysna rnekleme hz denir. rnekleme hz analog sinyalin ierdii en hzl frekanstan en
az iki kat deilse o zaman dijital sinyal analog sinyalde mevcut olmayan frekanslar
oluturacaktr (Nyquist teorisi).
Dijital sinyal grnts, kt ya da monitr ekran dahil bir bilgisayarn retebilecei

herhangi bir okunabilir kt biimini alabilir. Klinik yorum iin dijital EEGnin rutin
grnts geni, yksek znrlkl bir bilgisayar ekran kullanarak alnmaldr. En az 100
veri noktas kullanarak genilii 25 mmden az olmayan (analog EEG kdnda 30
mm/sn.ye karlk) bir ekranda 1 saniyelik kaydn gsterilmesi mmkn olmaldr. Kanallar
arasnda dikey aralk en az 15 mm olmaldr. Ne var ki yeni cihaz alacak olanlar daha yksek
standart aramaldr. Aadaki ekildeki cihaz analog EEG cihazdr.
Resim 1.5: rnek bir EEGyi oluturan donanm
1.1.1. Elektrot Giri Paneli

EEG kayd yaplacak bir hastay gzlemleyenler, elektrot kablolarnn hastann
banda yatan yanndaki bir kutuya uzandn saptayacaktr. Bu kutu bir elektrot giri
panelidir (Ayn zamanda giri paneli, giri kutusu ya da fi kutusu olarak da adlandrlr.).
Kurun elektrot kablolarnn ucundaki prizler (dii u) giri panelindeki (Ayn zamanda fi
kutusu ya da giri kutusu olarak da adlandrlr.) fi yuvalarna taklr. Gvenlik amacyla
elektrot kablolarnn ucu diidir. Bu elektrik akm bulunan bir duya taklmalarn ya da hasta
ile baka bir akm kayna arasnda dorudan temas salamasn olanaksz hle getirir.
8
ekil 1. 4: Elektrot giri paneli
Her yuva, ban zerindeki elektrodun yerleimini gsteren bir sembol ile
iaretlenmitir. Doru yuvann seilmesine yardmc olmak iin, yuvalar genellikle ba
temsil eden bir ema iine yerletirilmitir. Ek yuvalar, gerektiinde ek elektrot
yerletirilmesi iin kullanlabilir. Giri panelindeki her yuvadan kan teller, bir kablo iinde
EEG cihazna ular. Giri panelinde ya bir empedans metre, ya da byle bir l aletine
elektrot tellerini giri panelinden karmadan elektrot empedansnn llmesini salayacak
balantlar bulunur.
Resim 1.6: Elektrot giri paneli
Kurun kablonun 1 metreden uzun olmamas gerektiinden [elektrik

girilerini([interferans) en aza indirmek iin)], giri paneli hastann yannda olur. al deri
elektrotlar ile analog amplifikatr arasndaki balant kablolarnn uzunluu ne kadar ksa
olursa elektrik giriimi o kadar az olur.
Dijital EEG cihazlarnda analog amplifikatrler, tipik olarak giri panelinde yer
alrken analog cihazlarda amplifikatrler yazc asesinde bulunur. Ancak analog EEG
cihazlarnda bile giri panelinden EEG cihazna giden kablo, hastann ba ile giri paneli
arasndaki kablodan daha uzun olabilir, nk elektriksel olarak yaltlmtr ve giriimleri
alma olasl dktr. Hasta iin yaltlm kayt odas kullanlan laboratuvarlarda giri
paneli odada bulunmaldr. Eer analog ya da dijital EEG cihaz yaltlm odann dndaysa
kablo yaltmdaki bir aklktan EEG cihazna kadar uzatlr.
Resim 1.7: Elektrot giri panelinden gelen elektrotlarn hastaya balanmas
10
ekil 1.5: Mini elektrot balant kutusu
1.1.2. Analog EEG Cihaz Sinyal Seme Dmeleri

Tm analog EEG cihazlarnda ana seici dme yannda her kanal iin ayr bir sinyal
seme dmesi vardr.
Bu dmeler, her kanal aadaki paralara balamakta kullanlr:
Kalibrasyon sinyallerine
Bir veya daha fazla kayt elektroduna
Toprak hattna balamak
Tek tek kanal seici dmeler: Mekanik bir dner dme, basma dmesi
veya kaydrmal dmeden oluur. 21den fazla pozisyonu vardr. Ayrca her
kanalla ilgili tek tek elektrotlar, hareketli imleci olan bir ekran monitr
kullanarak her kanal iin programlanabilir.
Ana elektrot seici dme: zgl elektrot kombinasyonlarn (montaj) tm

amplifikatrlerin giri terminaline balamak iin kullanlr. hard-wired ya da
programlanabilir bir ana kumanda dmesi her kombinasyon iin sadece bir
ayar ierir ve tek tek kanal seilmesi ile zaman kaybn azaltr. Standart elektrot
kombinasyonlar kullanarak yaplan rutin kaytlarda da bu yararldr.
Kanal giri seenekleri: Drt tiptir. Bunlar:
Kalibrasyon pozisyonunda, kalibrasyon sinyal kayna amplifikatr giriine

balanr.
Giri panelindeki her yuva, toprak elektrodu giri noktas hari, herhangi bir
amplifikatr giriine balanabilir. Ayn elektrot birden fazla amplifikatr
giriinde seilebilir. Ancak ayn elektrot bir amplifikatrn mevcut iki giriinde
de seilirse, sinyaller ksa devre yapar, kesilir ve kalem dzenei bir izgi izer.
11
ekil 1.6: Elektrot seim dmeleri
ki veya daha fazla elektrot kombinasyonu bir amplifikatrn ayn giriinde

seilebilir. Fiziksel olarak ayn amplifikatr giriine balanan bu oklu elektrot
seimi sklkla bir averaj referans oluturmada kullanlr. Averaj terimi tek
tek her elektrot kaydedilen voltaj sinyallerine e olarak katk yapt iin
kullanlmaktadr.
Toprak elektrodu bir amplifikatre giri olarak seilebilir ve girii

amplifikatrn toprak hattna balayarak hastann toprak hattna balanp
balanmamasnda bamsz olarak etkili bir biimde akm girii kapatlr.
1.1.3. Amplifikatrler
EEG amplifikatrleri iki esas amaca hizmet etmek zere tasarlanmtr: Diferansiyel
diskriminasyon ve amplifikasyon. Diskriminasyon, amplifikatrn giri 1 ve 2sine balanan
amplifikatr elektrotlar arasndaki elektrik potansiyel farkllklarn ortaya karrken her iki
giri iin ortak olan potansiyelleri seip reddetme yeteneidir. (Ortak mod rejeksiyonu
Common mode rejection olarak adlandrlr.). Amplifikasyon, potansiyel farkllklarnn
boyutlarn, analog EEG cihaznn kalemlerini ya da dijital EEG cihaznn analog-dijital
evrimciyi hareket ettirebilecek bir dzeye karr.
12
ekil 1.7: EEG elektrodundan alnan sinyali glendiren amplifikatr devresi
Diskriminasyon (Ayrm): EEG cihaznn her amplifikatrnde iki giri

terminali bulunur. Bunlara giri 1ve giri 2 ad verilir. (nceleri vakum
tplerindeki gridler nedeniyle grid 1 ve grid 2 olarak isimlendirilirdi.). Her
terminale uygulanan potansiyel deiiklikler veya sinyaller ayn derecede,
ancak amplifikatrn toprak hattna gre ters ynde glendirilir (Amplifiye
edilir.). Bu, giri 2ye uygulanan sinyalin polaritesini ters evirerek dolaysyla
girie uygulanan sinyalden efektif olarak kartlmasyla yaplr. Bu uygulama
biimine diferansiyel veya dengeli amplifikasyon denir. Dolaysyla bir
diferansiyel amplifikatr giri 1 ve 2ye gelen sinyaller arasndaki fark
glendirir, tm biyoelektriksel kayt aygtlarnda diferansiyel amplifikasyon
kullanlr.
Amplifikasyon: Amplifikatrler, giriler arasndaki voltaj farkn artrarak k

voltajnn, analog EEG cihaznn kalemlerini ya da dijital EEG cihaznn
analog-dijital evrimciyi hareket ettirmesini salar. EEG ve uyarlm
potansiyel amplifikatrleri biyolojik sinyal voltajn mikrovolttan, volta karr.
Amplifikasyon kazan terimi ile ayndr.
1.1.4. Filtreler
Filtreler EEGden gelen grece yksek veya dk frekanslardaki dalgalar dlamak
iin kullanlr. Bylelikle en nemli orta frekans aralndaki dalgalar (1-30 Hz) net bir
biimde ve bozulmadan kaydedilebilir. Filtreler EEG sinyalini diferansiyel amplifikatrden
tek ulu ikinci bir amplifikatre getikten sonra alr. Her filtreden getikten sonra sinyal tek
ulu amplifikatr tarafndan yeniden glendirilir.
13
EEG cihazlarnn eit analog ve dijital filtresi vardr.
Alak frekans filtreli: Yava dalgalarn genliini azaltr.

Yksek frekans filtreleri: Hzl dalgalarn genliini azaltr.
entik filtreler: Elektrik hatt giriimlerini ortadan kaldrmak iin dar bir
frekans aralndaki dalgalarn genliini seici olarak azaltr.
1.1.4.1. Dijital ve Analog Alak Frekans Filtreleri

Alak frekans filtresi snr deer frekans olarak sinsoidal dalgalar zerindeki veya
zaman sabiti olarak kare dalgalar zerindeki etkisiyle ayrt edilebilir.
Alak filtre frekans ayar, sinsoidal dalgalarnn genliinin sabit bir oranda azald
snr deer frekansn belirtir. Filtrelenmemi sinyaldeki bu zayflama oran, eik ayarlardan
bamsz olarak ayarlanr. Dolaysyla 1Hze ayarlanm bir alak frekans filtresi 1 Hzlik bir
sinsoidal dalgann genliini, 5Hze ayarlanm bir alak frekans filtresi ise 5 Hzlik bir
sinsoidal dalgann genliini azaltr. ekil 1.8de farkl analog filtre ayarlarnn, farkl
frekanslardaki sins dalgalar zerindeki etkileri gsterilmektedir.
ekil 1.8: Deiik frekanslardaki sins dalgalar zerinde farkl filtre ayarlarnn, bir
kalibrasyon sinyali ve EEG kaydnn bir blm
14
1.1.4.2. Yksek Frekans Filtresi

Hzl dalgalarn bykln azaltan etkisi, sabit bir oranla azalan dalga frekans ile
belirlenir. rnein % 30.3 veya 3dB, %20 veya 2dB (reticiye bal olarak) ekil 1.8 ve
ekil 1.9da, 15,35 ve 70 Hzlik yksek frekans filtre ayarlarnn etkisi gsterilmektedir. Bu
frekanslardaki sins dalgalarnn genlii %20 2dB kadar azalmaktadr. Snr deer
frekanslarnn stndeki sins dalgalar daha fazla azalr; snr deerin biraz altnda olanlar
da %20den az olmakla birlikte azalr. Bu ilikiler ekil 9un altndaki emann sa
tarafndaki erilerle zetlenmitir.
ekil 1.9: Farkl filtre ayarlarnn, EEGde kaydedilen frekans spektrumunu temsil eden
frekanslardaki sins dalgalarnn genliine etkisi
1.1.4.3. Faz Kaymas

Filtrelerin snr deer frekanslarna yakn frekans dalgalar arasndaki zaman ilikisini
de bozduunu bilmek nemlidir. Her filtre bu dalgalar farkl srelerde geciktirir ya da
ilerletir. Buna faz kaymas ya da faz distorsiyonu denir. nk grnrde bir dalga
formunun faz zaman iinde ilerlemi ya da gecikmitir. Uzun sreli bir dalga formunun ya
da kare dalga sinyalinin balang noktasna geri dn hzn etkileyen alak frekans filtresi
aslnda yava bir dalga formunun doruunu (pik) zaman iinde geriye doru gtrmtr.
Tersine bir kare dalga sinyalinin balangca gre ilk sapmasnn hzn etkileyen yksek
frekans filtresi, daha yava dalga formunun doruunu zaman iinde geriye atar. Filtreler
dalga formlar zerinde daha gl etki yaptka filtrelerin yol at faz kaymas artar.
Filtrelemeden kaynaklanan faz kaymas milisaniye aralndaki bir epileptiform dikenin sal
deri zerinde dalmas ya da uyarlm potansiyel dalga formlarnn lmleri gibi olaylar
arasndaki zamanlama farklarnn yorumunda nem kazanr.
15
1.1.4.4. 60 Hzlik Filtre

En sk grlen elektrik artefaktn yani alternatif akm kullanan cihazlarn yaratt
giriimi ortadan kaldrmaya yardm eder. Bu filtre 60 Hzlik (50 Hzlik g hatt frekans
kullanan lkelerde 50 Hzlik bir filtre kullanlr.) sins dalgalarnn genliini iddetle azaltr.
Ancak bunu komu frekanslardaki dalgalarn genliini de bir miktar azaltmadan yapamaz
(ekil 1.8 ve ekil 1. 9).
60 Hzlik filtreler sadece neyin gzden saklanabileceini tam olarak bilerek ve
giriime yol aan nedenlerin ortadan kaldrlmas iin gerekli tm abann harcanmasndan
sonra kullanmaldr.
Baz durumlarda, zellikle dier cihazlarn yaratt grltl kayt ortamlarnda,
giriim 60 ya da 50 Hzden baka bir frekanstan kaynaklanabilir. Dier elektrik
bileenlerinden geen ana akm (elektrik motorlar gibi) giriimin frekansn deitirir. Bu
durumda dier cihazlar duvar prizlerinden karmak ya da grlty dlayacak baka EEG
cihaz filtreleri kullanmak gerekebilir.
1.1.5. Analog Yazc Birimleri

Analog yazc aygtlar amplifikatrn knn dikey bir harekete evrilmesini salar.
Analog EEG cihazlarnn ounda bunu salayan, osilografik kalem yazclardr. Bir
osilografta, sabit mknatsn ekim alan iine yerletirilmi bir galvanometre bobini bulunur.
Bylelikle amplifikatr kndan gelen elektriksel potansiyel deiikliklerine yant olarak
bobin dner. Galvanometre bobininin gvdesi, yazlacak yzeyin zerinde sinyallerin
genliine bal olarak EEG kdnn zerinde yukarya ve aaya hareket ederek grafik
izer. En sk kullanlan yazc aygtlar mrekkepli kalemlerdir. Dier yazc aygtlar
pskrtme mrekkep, karbon kd ve k veya s duyarl (termal) ktlardr.
Kd analog cihaz iindeki bir depolama kutusundaki katlanm kt kmesinden
eken kt gei sistemi, bunu eit hzda yazc kalemlerin altnda ve mrekkebin kuruduu
ve kdn en azndan birka saniye incelenip snflandrlabildii bir yzeyden geirir. Sonra
da yeniden katland baka bir depolama kutusuna gnderir. Cihazlarn ounda tm
dnyada nerilen 3cm/saniyelik kt hz kullanlr ve genellikle ek olarak daha yksek
veya daha dk hz ayarlar bulunur.
Fiziksel olarak kt gei sistemi, bir motorla birlikte, kdn kenar ksmndan
srtnme ile kd eken bir makara ve dili aktarm sisteminden oluur.
16
ekil 1.10: Kalemlerin hatal hizalanmas
1.1.6. Sinyal Grnts

Dijital sistemlerde kaydedilen sinyal eitli grntleme aralarna (rnek:
osiloskoplar, kt) kolayca kt olarak gnderebilirse de dijital analizin avantajlarndan
yararlanmak iin EEGnin incelenmesinde en pratik yol, bilgisayar zerinde (monitr)
grmektir. EEG'nin grld bilgisayar monitr geleneksel bir kalem yazc ktsnn
rettii grntlerin kalite ve byklne yakn olmaldr. Bu nedenle rutin grsel inceleme
iin daha geni bir ekran ke tercih edilir ve kaydn 1 saniyesi en az 25 mmlik (rutin
EEG 30 mm/sn.de) bir ekran geniliini tutmaldr. EEG grntsnn her saniyede, en az
100 veri noktasn iermelidir. Minimum gereksinimler 1024 noktann yatay gsterimini
salayan monitrlerle karlanr. Ancak analog kalem yazclarn kalitesini de elde etmek
iin daha yksek znrlk gerekir.
ekil 1.11: EEG sinyalinin kayd
17
Resim 1.8: EEG ekimi esnasndaki ekran grnts
Yeterli bir ekran grntsnn znrl yksek olmal, titreme olmamal ve geni
bir alan bulunmaldr.
1.1.7. Analog Dijital evrimi

Dijital ilemeye uygun bir EEG sinyali retilmelidir. Dijital ileme srekli analog
sinyalin dijital sinyale dntrlmesiyle balar. Dijital sinyal eit zaman aralklaryla bir
birinden ayrlm bir dizi farkl kesintili veri noktasn ierir. Bu dntrme bir analogdan
dijitale evrimci (dntrc) (AD) araclyla yaplr. AD aslnda ykseltilmi analog
EEG sinyallerini almak iin girileri olan bir devre paneline monte edilmi bir bilgisayar ipi
dizisidir. Analog sinyallerin dijital formda nasl doru bir biimde yeniden retileceini
belirleyen nemli nitelik vardr.
1-rnekleme hz (saniye bana rnek)

2-zmlenebilecek genlik dzeyi says (1 saysyla ayrt edilir.)
3-Giri voltaj aral (ADnin analiz iin ayarland analog amplifikatrlerden
gelen voltaj aral)
18
ekil 1.12: Farkl rnekleme hzlarnn sinyal znrl zerindeki etkisi
1.1.8. Dijital Filtreleme

Dijital EEG analizinin en byk avantajlarndan biri EEG incelemesi srasnda filtre
ayarlamasnn geriye dnk olarak yaplabilmesidir. Dijital filtrelemeye ilikin yaygn
yaklam vardr:
1-Sonlu sinyal yant

2-Sonsuz sinyal yant
3-Hzl fourier dnm
Ticari EEG sistemlerinin ounda geriye dnk EEG incelemesinde sonlu sinyal
yant filtreleme kullanlr. Bu hesaplama asndan ok daha basittir ve fourier filtrelemeden
ok daha ksa ileme sresi gerektirir.
1.1.9. Dijital EEG Montaj Seimi ve Montajn Yeniden Formatlanmas

Analog EEG cihazlarnn aksine, dijital EEG cihazlar sal deri zerindeki tek tek
dalga formlarnn blgesel dalmnn daha geni bir ekilde incelenmesine olanak verir.
Sal deri zerindeki uzamsal EEG dalmnn analizinde nemli aralardan biri montajn
yeniden formatlanmasdr.
Geleneksel uzamsal EEG analizi, elektroansefalografi uzmannn EEGnin
topografyasn zihinden oluturmasn gerekli klar. Genellikle EEGnin ya da daha fazla
montajnn grntsn birletirmekle buna ulalabilir. Rutin kt EEG uzamsal analizinde
19
elektroansefalografi uzman EEGnin topografisinin farkl kayt zamanlarnda ayn olduu

ynnde bir teorik varsaymda bulunur. Dijital EEG eitli montajlar kullanarak ayn
devrenin analiz edilmesine olanak veren yeniden montaj formatlama zelliiyle bu sorunu
atlatr. Bu, dijital EEGnin en byk avantajdr.
Her kanaldan gelen EEG sinyalinin, giri 2deki elektrotta bulunan aktivitenin giri
1den basite karlmas olduu hatrlandnda, montajn yeniden formatlanmas artc
biimde basitleir.
1.1.10. Dijital Veri Depolama ve Tama

Dijital hle getirilmi EEG verilerin yasal amalarla saklanmas gerekir. Gereken
depolama alan, bilgi miktarna baldr. Dijital hle getirilmi bilginin miktar bit saysyla
ve rnekleme hzyla belirlenir. rnek olarak 32 kayt kanall bir EEG iin yaklak 50
Mb/saatlik bir kayt alan gerekebilir. Fakat dosya format ve veri sktrma tekniinin
trne bal olarak deiiklik gsterir. Daha kalc bir depolama iin EEG bilgisayarndan
baka veri depolama aygtlarna aktarlarak yaplr.
Gnmzde, kompakt disk (CD), DVD ya da DAT (dijital analog teyp) en geni veri
kapasitesi olan en hzl eriimi sunan ekonomik uzun sreli depolama aygtlardr.
1.1.11. Elektrik Gvenlii
Biyoelektriksel kayt srasnda hastalar ve salk alanlar iin temel sorun, lmcl
elektrik arpmalardr. Ancak, dier potansiyel lmcl tehlike ameliyathanede genel
anestezi uygularken oluabilecek yanabilir gazlarn patlamasdr. EEG cihaz yanabilir. Bir
anestezik gaz kaynann yanna yerletirilirse EEG cihaznn g dmesinin almasyla
oluan bir kvlcm sonucunda yanabilir, gaz patlamas gerekleebilir.
En yaygn dorudan elektrik arpmas tehlikesi genellikle aadaki sorundan
kaynaklanr:
Kayt cihaznn ya da prizinin topraklanmamas

Hastann toprak balantsnn dzgn yaplmamas
Elektrotlarn dorudan hastayla ve duvar akmndaki gibi gl elektrik
kaynaklaryla temas
Yakn zamanda, elektrot balantlar erkek yerine diiye evrilmitir. EEG, salk
alan olmayan kiilerin yanllkla elektrotlar dorudan duvar prizine soktuklar ve
hastann elektrik arpmas sonucunda lmesine yol atklar birka artc vaka olmutur.
Tipik olarak hastadan geebilecek tehlikeli akm unlardan kaynaklanabilir:
Cihazdaki bir ksa devre

Cihazdaki kapasitif ya da endktif akm kaa
Akm kayna ister ksa devre, ister kaak akmdan olsun, hataya ynelik tehlike her
zaman ya dzgn topraklama yapmamak ya da topraklamann yanl kullanlmasndan
20
kaynaklanr. Paradoksal grnmekle beraber, toprak elektrodunu hastann zerine

yerletirmek elektrik arpma tehlikesini sadece artrr. Toprak elektrodunun tek amac
hastay korumak deil grlt kirlenmesini azaltmaktr.
Elektrik arpmasnn nedenleri yle sralanabilir:
Elektrik arpma riski akmn vcutta izledii yola baldr.

Ksa devre ve yetersiz toprak hatt
Akm kaa ve yetersiz toprak hatt
Eit biimde topraklanmayan cihazlar arasndaki elektrik akm
Eit biimde topraklanmam iki ya da daha fazla cihaz arasndaki hastaya akm
geme olasln en aza indirmek iin aadaki kurallara mutlaka uyulmaldr.
Hastaya bir seferde bir cihazdan fazlasnn toprak hattn balamaynz.

Hastayla temas olan tm cihazlarn tm g kablolarn, ayn topraklama
dzeyini paylama olasln artrmak iin, her zaman ayn prize taknz.
Birden ok cihaza bal bir hastada kayt yaparken her zaman izolasyon giri
paneli gibi akm snrlandrc bir aygt kullannz.
Giriimi azaltmak iin hastann yatann topraklanmas gerekirse her zaman
dier cihazlarla birlikte kullanarak topraklama yapnz.
1.2. EEG G nitesi ve Arzalar

Kayt cihazndan kaynaklanan artefaktlarn, elektrotlardan kaynaklanan artefaktlar
gibi cihazdan kaynaklanan artefaktlarn da serebral aktiviteden ok farkl dalga formlarnn
birden ortaya k ile tanmlanabilir. Artefaktlarn kayna genellikle cihazn ilevsel bir
unsurundan bulunabilir. Modern EEG cihazlarnn iki zellii sorunu saptayp zmekte
kolaylk salar.
Cihazn birok unsurundan gsterge klar ve kolayca kontrol edilebilen

zorunlu voltaj gstergeleriyle elektriksel temas noktalar vardr.
Her kanaln bileenleri deitirilebilir modllerden yaplmtr.
Btn kanallarda grlen, cihazn herhangi bir unsurundan kaynaklanan artefaktlar

genellikle 60 Hzlik giriim ya da g eksikliine neden olur. G kesintisi EEG cihaznda
atan sigorta ya da arzal bir prizden kaynaklanabilir. Deitirilen sigorta yeniden atarsa g
kayna arzal olabilir.
Tm kanallarda 60 Hzlik giriim;
Kayt odasndaki gl bir giriim kaynana,

Hastann EEG cihaznn toprak hattna balantsnda kesinti veya arzaya,
Cihazn g kaynanda veya dier paralarndaki hataya bal olabilir.
Tek tek kanallarn bileenlerinin yol at artefaktlar sadece hatal kanal knda
gzlenir ve giri seiminden bamsz olarak srer. Bu sorunlarn nedeni, bir kanaln
modller bileeninin dier kanala karlk gelen bileeniyle deitirilerek bulunabilir.
21
rnein, analog EEG cihaznn bir kanalndaki 60 Hzlik artefakt, amplifikatrde bir sorun
olduunu dndryorsa amplifikatr o artefakt gstermeyen baka bir kanaln
amplifikatr ile deitirerek durum anlalabilir.
ekil 1.13: EEG cihaznn g nitesinin blok diyagram
1.3. Junction Box (Balant Kutusu) ve Arzalar

Yukarda elektrot giri panelinde detayl olarak junction box hakknda bilgi verildi.
Elektrot giri paneli (balant kutusu) arzalarndan bahsedilecektir. Balant kutusuna
balanan elemanlar elektrot kablolardr. Her elektrodun bal olduu bir kablosu ve balant
kutusuna balanaca dii fii vardr. EEGnin zelliine gre balant kutusunda elektrot
balama giri panel says farkllk gsterebilir. Balant kutusu hastadan alnan sinyallerin
ilk geldii noktadr ve buradan ykseltici elemanlara iletilir. te bu iletim, cihazn kullanm
skl ve teknik personelin gsterdii zen dorultusunda, zaman ierisinde balant
kutusunda bulunan erkek filer, bakm yetersizliinden giri noktalarnda kirlenme ve
buralarda yaltkan bir tabaka meydana gelmesi sonucu ekim esnasnda hastadan alnan
sinyaller amplifikatrlere iletilemez. Balant kutusunun en belirgin arzas budur ya da
mekanik zorlamadan dolay balant kutusu ierisindeki iletim hatlarnn kopmas baka bir
22
arzadr. te bu gibi durumlarda teknik personelin ekim esnasnda oluan bu arzay en ksa
zamanda zmesi gerekir. letim oksitlenmeden, souk lehimden ya da direk lehimin atmas
sonucunda olutuunda; teknik personel gerekli elemanlar deitirmeli ve oluan yaltkan
tabakay temizleyerek arzay gidermelidir.
Ayrca EEG cihaznn servis el kitabndaki balant kutusu ile arza giderme nerileri
blmnn okunmas gerektii de unutulmamaldr. Balant kutusu ile bilgisayara balant
kablolarnda oluabilecek arza dnlerek kontrolleri periyodik bakmlarda kesinlikle
yaplmaldr.
23
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Bu uygulama faaliyeti ile EEG cihaznn g nitesi ve junction-box (balant kutusu)
arzalarn giderebileceksiniz.
lem Basamaklar
neriler
EEG cihaz servis el kitabndaki elektrot

ve junction-box arzalarn giderme
talimatlarna uyunuz.
Cihaz n kontrollerini yapnz.
Junction-box fonksiyonlarn kontrol
ediniz.
EEG cihaz servis el kitabn inceleyiniz.

Arza bilgi formunu dikkatlice okuyunuz.
Junction-box tutucularn kontrol ediniz.

Junction- box ile PC balantsn kontrol
ediniz.
Arza bilgi formu doldurunuz.
24
KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri
Evet
Hayr
1. EEG cihaznn servis el kitabn incelediniz mi?

2. EEG cihaz servis el kitabndaki elektrot ve junction-box
arzalarn giderme talimatlarna uydunuz mu?
3. Cihaz n kontrollerini yaptnz m?
4. Junction-box fonksiyonlarn kontrol ettiniz mi?
5. Junction-box tutucusunu kontrol ettiniz mi?
6. Junction-box ile PC balantsn kontrol ettiniz mi?
7. Arza bakm formunu doldurdunuz mu?
DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.
25
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.
1.
( ) EEG sinir ve kas sistemindeki elektriksel aktiviteleri len bir tan ve tehis
cihazdr.
2.
( ) Dijital EEG cihaznda elektrot seimi bilgisayar yazlm programyla ynlendirilir.
3.
( ) Kalibrasyon sinyali, yazcdaki ktlarn, filtrelerin ve amplifikasyon kazancnn

etkisini gsterdii sinzoidal bir sinyaldir.
4.
( ) Gvenlik amacyla elektrot kablolarnn ucu diidir.
5.
( ) EEG cihaznn bakr elektrot kablolarnn ucundaki prizler giri panelindeki

(junction-box) fi yuvalarna taklr.
6.
( ) Yksek frekans filtresi hzl dalgalarn bykln azaltr.
7.
( ) Amplifikatrler, giriler arasndaki voltaj farkn artrarak, k voltaj, analog

EEG cihaznn kalemlerinin hareket etmesini salar.
8.
( ) Cihazn elektriksel temas noktalar vardr.
9.
( ) yi topraklama yaplmam EEG ekim odasnda, hasta risk altndadr.
10.
( ) Hastaya bir seferde bir cihazdan fazlasnn toprak hattn balamaynz.
11.
( ) Birden ok cihaza bal bir hastada EEG kayd yaparken her zaman izolasyon
giri paneli gibi akm snrlandrc bir aygt kullannz.
12.
( ) EEG elektrot balantlar erkek fitir.
13.
( ) EEG elektrot balantlar dii fitir.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
26
RENME FAALYET-2
AMA
RENME FAALYET-2
Bu renme faaliyeti ile EEG cihaznn elektrot ve olas dier arzalarn

giderebileceksiniz.
ARATIRMA
nternet ortamnda arama motorlarna EEG elektrot eitleri yazarak bilgi

edininiz.
EEG ekimi yapan hastanelere giderek EEG iaretlerinin analizinin nasl

yapld hakknda bilgi edininiz.
Hastanelerdeki EEG ekimi yapan personelden elektrot ve olas dier arzalar

ve zm yollar hakknda bilgi toplaynz.
Toplam
olduunuz
bu
bilgileri
rapora
dntrp
snf
ierisinde
arkadalarnz ile tartnz.
2. EEG ANALZ ELEKTROT VE OLASI

ARIZALAR
2.1. EEG aretlerinin Bilgisayar Yardmyla Analizi
2.1.1. EEG aretlerinin nemi
EEG iaretleri beyin yzeyinden elektrotlarla alglanan dk genlikli biyoelektrik
iaretlerdir. nsan beyni gibi merkez sinir sisteminin merkezinden alglanan bu iaretlerde
ok miktarda bilgi sakland bilinmektedir. Beynin karmak yaps ve kontrol ettii
ilemlerle birlikte alglanan iaretlerin dk genlikli olmas, bu bilgilere ulalmasn
zorlatrmaktadr. Gnmzde bata epilepsi olmak zere beynin birok rahatszlk ve
zihinsel srelerinin izlenmesinde en ucuz ve hastaya ac vermeyen bir yntem olarak EEG
nemini korumaktadr.
Nroloji kliniklerinde EEG cihaz beyin rahatszlklarnn gzlemlenmesinde youn
bir ekilde kullanlmaktadr. Fakat uzmanlarn bu bilgileri deerlendirme ve snflandrma
imknlar snrldr. Uzmanlarn yapt deerlendirmelerde kesin kstaslarn olmamas EEG
iaretlerinin grsel analizinin yetersiz kalmasna sebep olmaktadr. Rutin klinik tehislerde
EEG iaretlerinin analizine duyulan ihtiya, otomasyon ve bilgisayar tekniklerinin
kullanmn zorunlu klmtr. Bu nedenle objektif bir deerlendirme yapabilmek iin EEG
iaretlerinin farkl yntemlerle analiz edilmesi yoluna gidilmitir. Son yllarda gelitirilen bu
27
yntemlerin bazlar iaretlerin statiksel analizinin yaplmasnda, dierleri ise zel dalga
ekillerinin belirlenerek ayrtrlp incelenmesinde kullanlmaktadr.
2.1.2. EEG Analizlerinin aret eitleri

aretlerin analizi hekimlerin grevidir ancak baz durumlarda sistemlerin doru
alp almadnn kontroln yaparken cihazlarn hangi fonksiyonlar kulland ve
alma modlarnn bilinmesi byk nem tamaktadr.
2.1.2.1. Kantitatif EEG Analizi ( Spektral Younluun Fourier Analizi)
Kantitatif EEG analizi, belirli bir EEG zelliini saysal deere evirmeyi ifade eder.
Kantitatif EEG analizini gerekletirmede yaygn olarak kullanlan bir sinyal analiz yntemi
spektral analizidir. Tipik olarak hesaplanan bir zellie ilikin rnek, belirli bir zaman
diliminde kaydedilen tm alfa (8-13 Hz) frekans aktivite miktarn gsteren saysal deerdir.
Kantitatif EEG lm rutin grsel incelemeyle karlatrmalarda, istatistiksel
karlatrmalarda veya topografik haritalama gibi dier EEG formlarnn gsterilmesinde
kullanlr. Kantitatif EEG analiz yntemlerinin ou ok kesin ve yeniden oluturulabilir
sonular vermekle birlikte, hemen hemen tmnn birer tahmin olduunu, bu nedenle belli
llerde hata ierdiini bilmek nemlidir. Otomatiklemi olay saptama ya da zellik
karma, seilmi bir EEG aktivitesini tanmak veya izole etmek iin bilgisayar
kullanlmasn ifade eder. Bunun bir rnei, elektrografik nbet aktivitesinin otomatik olarak
saptanmasdr.
Kantitatif analiz sklkla unlarda kullanlr:
statistiksel analiz iin EEG zelliklerinin niceliklerinin belirlenmesi
EEG aktivitesinin topografik grntsnn oluturulmas
Epileptiform aktivitenin saptanmas
Ameliyat srasnda seilmi EEG zelliklerinin izlenmesi

Rutin grsel incelemeyle ortaya karlamayan klinik adan nemli deiiklikleri
saptama yntemi olarak kantitatif EEG analizine ynelik aratrmalar srmektedir.
Bilgisayar analizinin, farkl tanlar asndan yararl olduunu ne sren birka bildiri
bulunmasna karn, bu tr bulgular bamsz aratrmaclar tarafndan ikna edici bir biimde
dorulanmamtr. statistiksel kantitatif EEG analizi anormal beyin ilevlerinin bamsz bir
ls olarak gvenilir deildir ve bu ekilde tbbi ve yasal amalar iin kullanlmamaldr.
EEG sinyalinin frekans bileenlerini nicel olarak belirlemek iin EEG sinyalini zaman
boyutundan frekans boyutuna geiren yntemler gelitirilmitir. Zaman boyutu, rutin
EEGde gsterildii gibi, zamana karlk genlik (ya da faz) asndan tanmlanan sinyalleri
ifade eder. ekil 2.1de 1a ve 2ada (yani zaman boyutunda) gsterilen orijinal EEG
sinyalleri, frekans boyutuna evrilmitir (1b ve 2b). Dolaysyla 1b ve 2bde, 1a ve 2ada
grlen sinyallerdeki farkl frekanslarn greli younluklar gsterilmektedir. ekil 2.1deki
rnekte frekans analizi 0-20 Hz arasnda yaplmtr.
Bir sinyal frekans boyutunda analizin (ekil 2.1 ), orijinal dalga formu morfolojisinin
artk grlmeyecei anlamn tadn bilmek nemlidir. Byle bir veri kaybna ramen
avantajlar unlardr:
28
Birka tanmlayc ile ok miktarda veri zetlenebilir.

Sinyalde seilmi olan zellikler nicel olarak incelenebilir.
Sinyaller arasndaki iliki grsel incelemeye gre daha kesin olarak aa
kabilir.
Zaman boyutundan frekans boyutuna evrim yapmakta sklkla matematiksel

uygulamalar kullanlr. ekil 2.1de kullanlan yntem hzl fourier olarak bilinir (HFD; FFT:
fast Fourier transform) olarak bilinir. HFD fonksiyonu, herhangi bir sinyalin deiik faz,
frekans ve amplitdlerinin sins ve kosins dalga bileimi olarak tanmlanabilecei olgusuna
dayanr. Buna gre HFD bir dizi saysal kat say oluturur ve bunlar orijinal sinyaldeki sins
ve kosins dalgalarn frekans, genlik ve faz terimleriyle ortaya koyar. Tm fourier sins ve
kosins deerleri (kat saylar) kullanlarak sinyal yeniden yaplandrlp frekans boyutundan
zaman boyutundaki orijinal formuna geri evrilebilir.
Sinyalin younluuna kar, frekans asndan gzlenebilmesi iin HFDnin analizine
ynelik yaygn yaklam, g dalm (power spektrum) olarak isimlendirilen grafik
oluturma iin fourier kat saylarnn karelerini almaktr (ekil 2.1, 1b ve 2bde gsterildii
gibi). G dalm orijinal EEGden ok daha az veri ierir. Bu durum spektral bilgilerin
depolanmasn, ham EEG verilerinin depolanmasndan ok daha etkili klar. Ne yazk ki g
dalmndan, yeniden orijinal EEG sinyali oluturulamaz (Faz bilgilerini iermez.). Ayrca
kat saylarn karelerinin alnmas deiik frekans bileenlerinin genlik ilikilerini deitirir.
rnein, uzunluu 2 ve 4 metre olan iki izginin kareleri alndnda her ikisi de daha uzun
olur ancak greceli uzunluk farklar aslnda olduunun iki katna kar. EEGnin deiik
frekans bileenlerinin genlik ilikileri de g dalm analizi ile ayn ekilde deiir. Bu etki,
g dalmnn karekk eitlii alnarak bir genlik spektrumu oluturularak giderilebilir.
Doal olarak, g dalm genlik lmlerine gre, genlik spektrumunda grlen genlik
ilikileri rutin grsel EEG analizi ile ok daha dorudan karlatrlr.
ekil 2.1: Normal (1) ve anormal (2) EEGlerin g dalm
29
EEG sinyalinin belirli spektral zellikleri bir kez genlik ve g dalm ortaya
ktktan sonra incelenebilir. Bunlar genellikle:
Mutlak bant amplitd veya gc

Greli bant genlii veya gc
Spektral snr frekans
Ortalama doruk (pik) frekans
Mutlak pik frekans
Bu deerlerin her biri, srayla elektrot pozisyonuna gre istatistiksel olarak analiz
edilebilir veya topografik grnm zerinden iaretlenir.
ekil 2.2: Hafif uyku srasnda genlik spektrumu ve greli delta aktivitesinin topografik haritas
Kantitatif analiz iin EEG parasnn deneyimli bir EEG okuyucusu tarafndan
seilmesi de nemlidir. Bu artefakt kontaminasyonunu nlemek ve sonularn
yorumlanmasn kolaylatrmak iin yaplr. lenecek parann seiminde bir bilgisayar
ekran grnts kullanlr.
2.1.2.2. Topografik Haritalama
Zaman iinde EEG aktivitesindeki eilimler (ekil 2.3 ve 2.4) veya aktivitenin sal
deri zerindeki dalmn (ekil 2.1) vurgulamak iin EEG ve uyarlm potansiyel
aktivitelerinin gsterilmesinde zel yollar gelitirilmitir. Sal deride kaydedilen aktivitenin
dalmnn gsterilmesine topografik haritalama denir.
30
Topografik haritalama aada sralanan durumlarda kullanlabilir:
Zaman iinde belli bir noktadaki EEG voltaj dalmlarnn (zaman boyutlu
haritalama),
Frekans analizlerinden elde edilen EEG zemin aktivitesi zelliklerinin (frekans
boyutlu haritalama),
statiksel karlatrmalarn (istatistiksel haritalama) gsterilmesinde.
ekil 2.3 Normal bir EEGde sktrlm spektral diziler
ekil 2.4: Anormal bir EEGde sktrlm spektral diziler
Birinci kategoriye rnekler, uyarlm potansiyelleri (UP) ve averajlanm epilepti

form dikenleri ierir. Dikenlerin averajlanmas baka bir yntemle deerlendirilmesi
mmkn olmayan yaygn alan dalmlarn ortaya koyabilir. Diken averajlanmasnn
epiloptojenik odaklarn anatomik lokalizasyonuna nemli bir katkda bulunup
bulunmayaca daha fazla aratrlmaldr. Diken averajlanmasnda olduu gibi UP
haritalamas da esas olarak alan dalmlarn aa karmaktan ok grsel hle getirmekte
kullanlr. Mutlak UP genlik lmleri pik latanslarndan klinik adan daha az kullanl olsa
da UP uzamsal dalmlar henz ok fazla aratrlmamtr.
31
Zaman boyutunda topografik haritalama iin genlik lmleri, analog-dijital

evrimciyle ayarlanan elektriksel 0 balang izgisinden sapmalara gre belirlenir. Gncel
uygulamada haritalanan veri noktalarna ait balang izgisi hemen her zaman bilgisayar
tarafndan kullanlan elektriksel 0 balang izgisinden farkldr. Sklkla dalga formu,
serebral olan ve serebral olmayan aktivitelerden kaynaklanan daha yava bir dalga zerine
binmitir. Bu etki, ilgilenilen dalga formunun frekansnn stndeki ve altndaki dalga
formlarnn dijital olarak szlmesi ile azaltlabilir. Uyarlm potansiyel vakalarnda sinyal
balang izgisi, uyar artefakt ile deiebilir. Amplifikatrdeki bir sapma (amplifikatrde
kayma: offset) ve sal deri ile elektrot arasnda oluan istirahat potansiyellerindeki
deiimlerden kaynaklanan balang bozukluklarn saptamak ok daha gtr. Bu etkiler,
kanaldan kanala deien derecelerde yksek veya dk genlikli yanltc TH grntlerine
neden olur.
Zemin aktivitesinin frekans boyutunda toporafik haritalama genellikle spektral
averajlamadan karlan birka zellikten birinin iaretlenmesi ile yaplr. ekil 2.1de, 0-4
Hzlik greli bant deerinin (0.4Hzlik mutlak bant deerinin, 1-20 Hz mutlak bant deerine
blnmesiyle elde edilmi.) topografik haritasnn tipik bir rnei yer almaktadr.
Topografik haritalar zerindeki gerek deerlerin sadece asl kanal deerlerini
gsterenler olduunu bilmek nemlidir. ekil 2.1deki rnekte tm haritada gerek deer
olan sadece 19 nokta (piksel) vardr. Geri kalanlarn tm tahmini ya da haritay grsel
adan daha ho klmak iin gerek deerler arasna yerletirilen deerlerdir. Bu sadece bir
dan zirvesine yakn bir noktann ve eteine yakn ya da drt noktann bilindii bir
duruma benzer. Bu noktalar dz izgilerle birletirmenin, bir dan biimini hatta en yksek
noktasn doru olarak gsterecei dnlemez. Haritalarn uzamsal znrln
artrmann tek yolu kayt elektrotlarnn saysn artrmak (yani gerek veri noktalar) ve
montaj tasarmn deitirmektir. Haritalarn aklda tutulmas gereken ikinci nemli zellii,
rutin EEG kaydnda da olduu gibi, inaktif bir referansn olmayaca ve birine-sefalik
olmayan referans montajna ilikin en iyi tahmin spektral analiz kullanarak yapmann, EKG
artefakt nedeniyle gldr. Dolaysyla aktivite grnts hibir zaman EEGnin gerek
topografyasn ortaya koyamaz. Bu yzden topografik haritalamay rutin uygulamadaki gibi
birden fazla montajla analiz etmek belki de en iyisidir. Ne var ki birden fazla montajla
gerekletirilen yaymlanm topografik aratrma ok enderdir.
Haritalama deerleri iin gvenilir istatistiksel yntemler ve kullanlabilir normal
snrlar ortaya konuluncaya kadar frekans boyutunda topografik haritalama iin rutin klinik
uygulama EEG uzmanna rutin EEGnin yeniden incelenmesine gerekli olabilecei
konusunda bilgi vermekle snrldr. Anarmol rutin EEG bulgularnn yokluunda, serebral
bir ilevsizlik iin elektrografik kant, frekans boyutunda topografik haritalamaya
dayandrlmamaldr.
2.1.2.3. Otomatikletirilmi Olay Saptama
Otomatikletirilmi olay saptama klinik olarak epilepsi monitrizasyonunda
kullanlmaktadr. Bilgisayar ya interiktal epilepti form aktivitenin ya da elektrografik
nbetlerin tannmas ve bunlarn sonradan baslmas veya grntlenmesi amacyla ayr bir
dosyada depolanmak zere programlanr. Nbetin saptanmasna ynelik birka yaklam
gelitirilmi ve mkemmelletirilmitir. Bunlarn tm yapay nral alar dhil, eitli sinyal
32
ileme yntemleri kullanarak ritimde ya da zemin aktivitesindeki deiiklikleri saptar. Hlen

bu ama iin gelitirilmi programlar, zellikle de interiktal epileptiform aktiviteyi
saptamakta kullanlanlar yeterince zgn deildir. Ne var ki duyarldrlar yani birok pozitif
olmakla birlikte ender olarak birka yanl negatif bulunur. Otomatiklemi nbet
saptamann esas yarar EEG uzmanna daha ileri analizler iin depolanan veya gzden
geirilmesi gereken EEG kaytlarnn miktarn azaltmada etkin bir ara salamasdr.
Otomatikletirilmi artefakt saptama, uyandrlm potansiyel kaytlarndan u sinyalleri
ortadan kaldrmada kullanlr:
Ar 60 devir kontaminasyon ieren sinyaller

nceden ayarlanm voltaj araln aan sinyaller
Dz bir izgi olarak ortaya kan sinyaller
2.1.2.4. Ameliyathane ve Youn Bakm Birimi Monitrizasyonu

Kantitatif EEG analizi ameliyathanede ve youn bakm biriminde serebral ilevin
izlenmesinde giderek daha ok kullanlmaktadr. Ameliyathanede sal deriden kaydedilen
EEG genel anestezi dzeyini izlemede ve karatis endarterktomisi srasnda iskeminin
saptanmasna da yararldr. Bu tip monitrizasyon rutin grsel EEG aratrmasyla da
kolayca ve gvenilir bir biimde salanabilirse de farkl bilgisayarl analiz yntemleri
uygulanmaktadr. yi bilinen yntemlerden biri ardk g veya genlik spektral grafiklerin
sralanmasdr. ekil 2.3 ve 2.4te gsterildii gibi zaman iinde oluan btn deiimler
kolaylkla saptanabilir. Alternatif olarak spektral snr frekans gibi tek tek spektral
zelliklerin daha kesin deerlendirmesi frekansa (y aksisi) kar zaman (x aksisi) ilevi
olarak iaretlenebilir.
Karotis anderterektomi ameliyat srasndaki monitrizasyon grece hafif genel
anestezi dzeyinde yaplr. Bu EEGnin istemik deiikliklere kar daha duyarl olmasna
olanak verir. Anestezinin grece hafif derinliinde EEG, teta ve delta dalga formlaryla
karm olarak alfa frekans aralnda anterior dominant aktivite gsterir. Monitrizasyon
iin en kritik zaman karotis arterin klipslenecei andr. Karotis arterin klipslenmesinden nce
EEGde 10 dakikalk balangca gre bir deiiklik grlmez. O zaman bir ant
yerletirmesinden kanlabilir. stemiye bal deiikliklerin byk ounluu klipslemeden
sonraki ilk 20 saniyede oluur. Ar ya da majr deiiklikler orta ya da hafif dzeydeki
deiikliklerden daha nce ortaya kar. Majr deiiklikler, ar bir isteminin oluabilecei
konusunda cerrah derhl uyarmak iin kullanlacak deiikliklerdir ve aadakilerden
herhangi birini ierir:
1-Tm aktivitelerde %75lik bir deiiklik

2- <= 1 Hz delta aktivitesinde %100lk bir art
Tm aktivitelerde %50lik bir kayp
En ciddi deiiklik genlik kaybdr. Anormal EEG aktiviteleri, hzl frekanslarda bir
zayflamayla balar. 18-23 ml /100 g/dakikalk serebral kan ak dzeylerinde balayarak
yavalamada >1Hzlik art olur. Majr EEG deiiklikleri 18ml/100g/dakikann altnda
oluur. EEG yavalamas 15ml/100g dakikada artar ve EEG 12ml/100g/dakikada EEG
izoelektrik (inaktif) hle gelir. nsanlarda serebral enfarkts iin eik deerin
33
10ml/100g/dakika olduu dnlmektedir. Yaygn deiiklikler anestezinin etkilerine (ar

anastezi) ya da grece hipotansiyona bal olabilir. Her iki durumda da anestezi uzman
tarafndan derhl dzeltilmelidir. Herhangi istemik deiikliin balamas konusunda cerraha
doru bilgi salamak iin kayt ameliyat ilemi boyunca ve hastann kendine gelme
srecinde srdrlmelidir. Montaj seimi merkezden merkeze belli llerde deiebilirse de
genelde longitdinal bipolar montaj kullanlr. Daha yava dalga formlarnn grntsn
glendirmek iin kt hz 15mm/saniye olmaldr. Tavsiye edilen duyarllk 3-5
V/mmdir.
Ameliyathane monitrizasyonuyla karlatrldnda youn bakm birimlerinde
kantitatif EEG analizi uygulamas snrldr. nk;
EEG kayt sisteminin btnln uzun bir zaman dnemi boyunca srdrmek
gtr.
Artefaktlarn saptanmas ve dlanmas zordur.
Ameliyathaneden farkl olarak youn bakmda EEG monitrizasyonu genellikle bir

EEG teknisyeni hazr bulunmadan uzun bir srede gerekletirilir. Byle bir durumda
kantitatif EEG analizi idealdir; nk EEG hzl bir inceleme iin uzun bir zaman iinde
iaretlenmi seilmi spektral zelliklerin grnts iine sktrlabilir. Ancak orijinal EEG
olmadan veya hazrda teknisyen olmakszn artefaktlarn doru yorumu sorun oluturur.
Youn bakm birimi EEG monitrizasyonunu anevrizma yrtnn ardndan vazospazmn
erken saptanmasnda baaryla kullanlmaktadr. Baz vakalarda subklinik nbetlerin
varln saptamada spektral ynlendirme (rnek: Sktrlm spektral dizi) kullanlr.
Ancak, otomatikletirilmi nbet saptama algoritmalar daha etkilidir.
2.2. Elektrot ve Olas Dier Arzalar

EEG yaplar itibariyle olduka hassas elektrotlar kullanr. Farkl tipte elektrotlar
bulunmaktadr. Bu konu ncesinde Elektrotlar modlnn tekrar incelenmesi konunun
anlalmas asndan size byk destek olacaktr.
2.2.1. EEG Elektrot Yaplar

Elektrotlar, ucunda kayt cihaz giri paneline taklan fiin bulunduu bir tele
tutturulmu bir iletkenden oluur. Sal deri elektrotlar, kesin lokalizasyon belirlenip
elektrik empedansn drmek zere sal derinin hazrlanmasndan sonra yerletirilir.
Metal yzeyli elektrotlar her kullanmdan sonra antiseptik bir solsyonla temizlenmelidir.
Resim 2.1: EEG cihazna balanmasn salayan elektrotlar
34
Metal disk ve kap elektrotlar: Genellikle 4-10 mm apndadr (Resim 2.2).

Daha kk veya byk elektrotlar sal deri ile sabit bir mekanik ve elektriksel
temas salamaz. Her elektroda yaltlm bir kurun tel balanmtr.
Elektrotlarn kolayca tannmas iin, her telin yaltmnda farkl bir renk
kullanlr. Kurun tellerin yaltm kurunlarn sadece iki uta ayrld standart
kablo biiminde birbirine balanarak yaplrsa mekanik veya elektriksel
sorunlar azalr. Elektrotlar uygulanmadan nce uygulama alanlar lmlerle
saptanr (ekil 2.3) ve o noktalar alkol veya andrc elektrolit jelle ovularak
hazrlanr.
Resim 2.2: Metal kap elektrotlar
Elektrotlar sal deriye yaptrmak iin birka yntem kullanlabilir. Kollodion

tekniine gre artekaft azdr ve ok sayda sabit kaytlar alnabilir. Uzun sreli kaytlar iin
mevcut tek yntemdir. Bu teknikte, merkezlerinde bir delik bulunan kap elektrotlar,
hazrlanan sal deriye yerletirilir ve bir stile aracl ile tutulurken elektrot ularnn
etrafna birka damla kolldion uygulanr ve sal deriye yaylmas salanr. Kollodionun
yaylmas ve kurumas, stile etrafndaki bir tp araclyla basnl buhar verilerek
kolaylatrlabilir. Elektrodun gvenli bir biimde tutturulmasndan sonra stile geri ekilir ve
kap, merkezindeki delikten kr bir hipodermik ine ile enjekte edilen iletken jelle
doldurulur. Eer deliksiz bir kap elektrodu kullanlyorsa sal deriye tutturulmadan nce
iletken, jelle doldurulur. Baz laboratuvarlar elektrodun stne kollodion batrlm bir gazl
bez yerletirerek tutturma ilemi yapmaktadr. Elektrotlar kollodionun asetonla zlmesi ile
sal deriden ayrlr. Kollidon ynteminde kimyasal maddeler kullanldndan
havalandrmas iyi olmayan ve patlama tehlikesi olan yerlerde (rnek: kvez veya
ameliyathane gibi) kullanlmamaldr.
Tablo 2.1: EEG elektrot pastas (jeli) yapm malzeme listesi
Elektrotlarn yerletirilmesinde uygulanan dier bir yntem pasta kullanlmasdr. Bu

yntem hem elektrodu yerinde tutar hem de iyi bir elektriksel temas salar. Sal deri blgesi
hazrlandktan sonra sal deriye bu yapkan iletici pastadan srlr ve sk bir temas
35
salanncaya kadar elektrot bunun zerine bastrlr. Ortasnda delik olan elektrotlar pastann
delikten kmasna, bylece elektrot kabnn kenarlarnn skca sal deriye oturmasna
olanak verir. Etun zerine bir gazl bez ya da pamuk yuma yerletirilerek yerinde daha
salam durmas ve pastann kurumamas salanabilir. Bu yntem hzldr, ancak elektrotlar,
kollodion kullanlarak yaplan uygulamaya gre daha kolaylkla mekanik ve elektriksel
temas yitirebilirler. Disk veya kap elektrotlarnn dier uygulama yntemleri unlardr:
Parafin
Negatif basnl (suction) elektrotlar
Tm elektrot takmn yerinde tutan kafa eritleri, kaylar veya kepler
Bu yntemler genellikle yukarda anlatlanlardan daha az tatmin edici sonular
verir.
Metal disk veya kap elektrotlar gzlerin etrafna, gse ya da vcudun dier
ksmlarna yerletirilerek gz hareketleri, kalp atlar, solunum, kas kaslmas veya vcut
hareketlerini oluturduu sklkla EEG'yi bozabilen elektrik potansiyelleri izlenebilir.
Aktivite kullanlabilirse de bunlar baz bozulmalara neden olabilir ve byle bir aktivitenin
daha doru kaydedilmesi isteniyorsa zel elektrotlar gerekir.
Klips elektrotlar: Bazen kulak memelerinden alnan kaytlarda kullanlr.

Farkl elektrotlardan yaplan kaytlarn neden olaca elektrik sorunlarndan
kanmak iin klipslerin, sal deri elektrotlar ile ayn materyalden yaplm
kap veya diskleri olmaldr.
Resim 2.3: Klips elektrot
ne elektrotlar: Genellikle elik veya platinden yaplm sivri tellerdir.

Girilecek alan btnyle dezenfekte edildikten sonra sal derinin yzeydeki
tabakalarna yerletirilir. Ar enfeksiyon olasl ve istenmeyen elektriksel
zellikler gibi dezavantajlar, hzl uygulama avantajndan fazladr baz
laboratuarlar, komadaki hastalarn acil kaytlarnda bu elektrotlar hl
kullanmaktadr; ancak ou EEGci bunlarn kullanlmamas gerektiini
dnmektedir. ne elektrotlar sklkla ameliyat srasndaki kaytlarda ve
intrakraniyal elektrot kaytlar eliinde kullanlr.
36
Resim 2.4: ne elektrot
Nazofaringeal elektrotlar: Baz laboratuvarlarda sal deri elektroduna ek

olarak temporal lobun nazal ksmlarnda epileptiform aktivitesi olduundan
kukulanlan ancak sal deri kaytlarnda byle bir aktivite grlmeyen
hastalarda kullanlr.
ekil 2.5: Nazofaringeal elektrot
Nazofaringeal elektrotlar uygulama yoluna uygun olarak Z eklinde, sert bir plastik
iine yerlemi iletken telden yaplmtr. U ksmnda 2-5 mm apnda yaltlmam bir
metal top bulunur her burun deliinden bir elektrot orta hatta yakn, burun boluunun taban
boyunca arkaya doru itilir ve daha sonra da doru evrilir. Bu u ksmn nazo farenksin
atsna ve orta serebral fossa tabannda kafatasna olduka yakn (yani temporal lobun
ucuna yakn) bir yere yerlemesini salar. Uygulama rahatszla, rmeye ve mkz
membranlarda hafif yaralanmalara neden olabileceinden genellikle bir hekim tarafndan
lokal anestezik sprey kullanlarak yaplr.
Sfenoidal elektrotlar: Bu elektrotlar yaltlmam bir ucu olan esnek bir telden
oluur. Bir kanal aracl ile temporal ve masseter kaslardan geerek sfenoidal
kanadn yaknna yerletirilir. Elektrodun yerleip yerlemedii radyoloji olarak
37
tespit edilir. Elektrotlar birka gnlk seri EEG kayd iin krlma veya hastaya
zarar verme tehlikesi olmakszn yerinde braklabilir.
Elektrokortikografik elektrotlar: Baz cerrahi ilemler srasnda kullanlr. Bu

elektrotlar metal toplardan veya kolayca yerletirilebilmesi iin yayl bir
dzenee taklabilen ve mil etrafnda dnen balantlarla yerinde tutulan, tuzlu
suya batrlm pamuk fitillerden oluur.
Subdural ve epidural elektrotlar: Bunlar esnek ve saydam, ince bir silastik

tabakas iine yerletirilmi eit aralkl disk elektrot (genellikle platin ve
paslanmaz elikten) levhalarndan veya tek kolonlu eritlerden oluur.
Derin elektrotlar: Ameliyatla karlacak blgeyi belirlemeye ynelik EEG

kaydnda ve hareket bozukluklarnn tedavisinde uyarc elektrotlar olarak
kullanlr. EEG kaydnda derin elektrotlar genellikle bu elektrotlarn uzunluu
boyunca farkl silindirik temas noktalarndan sonlanan bir demet ince telden
oluur ve dolaysyla eitli derinliklerden kayt alnmasn salar. Subdural
elektrotlarda olduu gibi, MR grntlemeye uygun olmas iin platin metal
kullanlr.
2.2.2. Kayt Elektrotlarnn Elektriksel zellikleri

yi kayt elektrotlar, kayt alanndaki elektriksel potansiyel deiikliklerini bir
sapmaya uratmadan EEG cihaz giri paneline ulatrmaktr.
Doala yakn kaytlar elde etmek iin unlara dikkat etmek gerekir:
Uygun materyalden yaplm elektrot seilmelidir.

Kuku duyulduunda, elektrodun iki ucu arasnda elektriin kesintisiz
olduundan emin olmak iin elektrot direnci llmelidir.
Her elektrot uygulamasndan sonra ve kayt srasnda elektrot empedans
llerek sal deri ve elektrot arasndaki elektriksel temasn durumu
saptanmaldr.
Elektrot polarizasyonu ve bias potansiyelleri nlenmelidir.
Kayt elektrotlarnn zelliklerinde unlara dikkat etmek gerekir:
Elektrot materyalleri sal deri elektrolitleri ile kimyasal reaksiyona girmeyen

materyalden olmaldr.
Elektrot direnci(rezistans) veya dorudan akma gsterilen diren elektrot
kurun kablo ve balant fii arasnda elektrik akmn kesintiye uratan bir
durumdan kukulanldnda llr bu lm sal deriye yaptrmadan nce
yaplr. Elektrodun yaltlmam iki ucu elektrottan zayf bir doru akm geiren
ohmmetreye balanr salam bir elektrot direnci birka ohmdan fazla
olmamaldr.
Elektrot empedans veya alternatif akma gsterilen diren, elektrotla sal deri
arasndaki temas deerlendirilmesi iin elektrodun kayt alanna
38
yerletirilmesinden sonra llr. Her EEG kaydndan nce her elektrodun

empedans llmeli ve 100ve 500 (ohm) arasnda olmaldr.
Elektrot ve sal deri arasnda olduka geni bir temas yzeyi salanarak akm
younluu her noktada dk tutulmaldr.
Amplifikatr giri empedanslarnn yksek olmas salanarak kayt srasnda
elektrotlardan geen akmn iddeti dk tutulmaldr.
zellikle elektrot diren lmnde kullanlan sabit akm nlenmelidir.
Saf metallerden oluan iyon al veriini en aza indiren iyi temizlenmi
elektrotlar kullanlmaldr.
Her amplifikatrn giriine balanan elektrotlar ayn cinsten seilmelidir.
2.3. EEG Elektrotlarnn Balant ekilleri

Uluslar aras 10-20 sistemi ile elektrotlar yerletirmek tm sal derinin ayn ekilde
kaplanmasn salar. Bu sistem ba zerindeki kemik iaret noktalar arasndaki uzaklklar
kullanr. Ba kat eden toplam uzunluklar kullanlr. Toplam uzunluun %10 veya %20 sini
oluturan bir izgi sistemidir. Elektrot kesime noktalarna yerletirilir. 10-20 sistemi
simetrik aynen yinelenebilen bir elektrot yerletirmesi salansa hastadan veya deiik
hastalardan ayn veya deiik laboratuvarlarda kaydedilen EEGlerin karlatrlmasna
olanak verir. Sistem esnektir; bir anormalliin yerleimini doru olarak belirlemek iin
gerekebilecek ek elektrotlar, deitirilmi 10-20 sistemi terimleri kullanarak kesime
noktalar arasndaki uzaklklarn daha fazla blnmesi ile sisteme katlabilir.
Erikinlerde kullanlan standart elektrot seti (ekil 23) 21 kayt elektrodundan ve bir
toprak elektrodundan oluur. Kayt elektrotlar bir harf ve bir satr alt harfi veya rakam ile
gsterilir. Harf, elektrodun altndaki blgenin ksaltmasdr: prefrontal ve frontopolar (fp),
frontal (F), santral(C), parietal (P), oksipital (O) ve aurikler (A). Satr alt sfr ya da orta
hat sgital yerleimi gsteren zdir veya lateral yerleimi gsteren bir rakamdr. Tek saylar
sol taraftaki elektrotlar, ift saylar sa taraftaki elektrotlar iaret eder . nferior frontal
elektrotlar F7 ve F8, sklkla anterior temporal elektrotlar olarak adlandrlr nk bunlar
anterior temporal alandaki aktiviteyi olduka doru kaydeder.
Her kayt elektrodunun yerini kesin olarak belirlemek iin kesin lmler gereklidir.
En iyi lm plastik veya kumatan yaplm bir metreyle yaplr. Elektrot yerlerini
iaretlemek iin yal bir kalem kullanlr ve bunlar belirlemek iin ara lmler gerekir.
lmler, kafatasnn 3 kemik iareti noktasna dayanr:
nion: Ban arka ksmnda, orta noktadaki kemik knt

Nasion: Alnn altnda yer alan burun kprs
Preaurikler nokta: Kulak kanal nnde yer alan ukurluk
lmler be basamakl bir dizi hlinde gerekletirilir (ekil 23). Aadaki

tanmlarda eski 10-20 sisteminin terimleri kullanlm olmakla birlikte, okuyucular,T3 ve
T4n T7 ve T8 olarak ve T5 ve T6nn da P7 ve P8 olarak deitirilmi 10-20 sisteminin
yeni terimleri olduunu bilmeleri gerekir.
1.adm: Orta hat boyunca nasion-inion arasndaki uzaklk llr. Bu izgi

boyunca frontopolar nokta Fp, nasionun %10 stnde iaretlenir. Frontal (Fz),
39
santral (Cz), parietal(Pz) ve oksipital (O) noktalar tm uzakln %20sini

oluturacak ekilde eit aralklarla iaretlenir. Orta hat noktalar Fpz ve Oz
sadece ara lmde kullanlr ancak elektrot yerletirilmez.
ekil 2.5: Kayt elektrotlarnn yerletirilmesi (a-) uluslararas sistemindeki elektrot yerleimi
(b-f) elektrot yerlerinin belirlenmesi
2.adm: ki preaurikler nokta aras uzaklk Czden geecek ekilde llr. Bu

hat boyunca, C3 ve C4 santral noktalar ile T3 ve T4 temporal noktalar iin
transvers pozisyonlar orta hattan, srasyla %20 ile %40lk aralklarla
iaretlenir.
3.adm: Ban evresi oksipital noktadan (O) T3 ve T4 temporal noktalar ve

frontopolar Fp noktasndan geecek ekilde llr. Fp1 iin logitdinal
lmler evrenin %10u kadar mesafeye gre saptanr.
4.adm: Fp1 ve Fp2den, C3 ve C4 geerek O1 ve O2ye varan longitdinal

uzaklklar her iki tarafta llr. Bu uzaklklarn orta noktalar, C3 ve C4n
longitdinal koordinatlarnn belirler sol tarafta C3 ve O1, sa tarafta C4 ve O2
arasndaki orta noktalar P3 ve P4n longitdinal koordinatlarn gsterir.
5.adm: F7den F8e uzanan ve Fzden izgi zerinde, F7 ve Fznin ortasndaki

F3 ; Fz ve F8in orta noktasndaki F4n transvers koordinatlar yer alr. T5
ve T6ya uzanan ve Pzden geen izgi, T5 ve Pz arasndaki orta noktasndaki
P4n tranvers koordinatlarn belirler.
Elektrotlar, Fz,Cz ve Pzye, bunlarn yukarda belirtilen btn lateral noktalarna

balanr. A1 ve A2 olarak isimlendirilenler her iki kulaa balanr. Toprak elektrodu iin
40
seilen nokta ise genellikle ban orta noktasdr. Rutin EEGde daha az sayda elektrot
kullanlmas,
istenilen dzeyin altnda kabul edilmektedir. Gerektiinde, bu kayt
elektrotlarnn orta noktalarna ilave elektrotlar yerletirilebilir. Baz vakalarda sal deri
lezyonlar (doku zedelenmesi), kafatas asimetrileri veya baka anormallikler 10-20 sistemi
ile elektrot yerletirilmesini olanaksz klabilir. Bylesi durumlarda, elektrotlar deitirilmi
10-20 yerletirme sistemi kullanlarak bu noktalara olabildiince yakn yerletirilmelidir.
Bylesi Standart yerleimde sapmalar olduunda EEG kayd zerindeki bir diyagramda
belirtilmelidir. Dier elektrot yerletirmeleri, kk bebeklerin EEG kaytlarnda, gz
hareketlerinde, kalp atlarnda, solunum veya dier hareketler gibi ekstraserebral (beyin
dnda) aktivitenin izlenmesinde kullanlr.
Gerek anterior temporal elektrotlar baz laboratuvarlar zaman zaman F7 ve F8e gre
anterior temporal blgenin daha yaknna ek elektrot yerletirir (ekil 24). Bu elektrotlara
genellikle T1 ve T2 denilse de uluslar aras 10-20 sistemine gre T1, F7 ve T3 arasna, T2
ise F8 ve T4 arasna yerletirilecektir. Gerek anterior temporal elektrotlarn pozisyonlar,
d kulak kanal ile gzn lateral kantusu arasna hayali bir izgi izilerek belirlenir. Sonra
bu izgi zerinde tm izgini 1/3 uzaklndaki d kulak kanalnn nnde yer alan
noktann yeri belirlenir. Elektrot bu noktann dorudan 1cm zerine yerletirilir.
ekil 2.6: Noktal alanlar ba yzeyinde sa temporal lob epileotiform diken aktivitesinin
yaklak dalm
ekil 2.7: Elektrot balama
2.3.1. Photic Lamp Yaps ve Arzalar

Fotik uyarm iin kullanlan EEG donanmdr. Fotik uyarm bu aktivasyon ilemi
mmkn olan her ekimde kullanlmaldr; nk tansal adan nemli anormallikleri ortaya
karabilir. ok nadir nbetleri tetikleyebilir; bu durum hem nbet yks olan hastalarda,
hem de ok daha seyrek olarak, byle bir yks olmayanlar da grlebilir.
41
Fotik uyarm stroboskobik bir lamba aracl ile oluturulan parlak fla ve difz k
aracl ile salanr(xenon lamba). Lamba hastann gzlerinden yaklak 30 cm uzaa
yerletirilir. Flalar yaklak 10 saniye sren diziler hlinde, tipik olarak 1, 3, 5, 10, 13, 15,
17, 20, ve 25 Hzlik deiik hzlarda verilir. Test sresince gzlerin ak ve kapal olduu,
ayrca gzlerin alp kapatld dnemler olmaldr. Her flan oluumu, fla jeneratrnn
senkron salayan bir sinyali kullanlarak ayr bir kanalda monitrize edilir. Monitr sinyali
kayt kanalnda gsterilir.
Photic (fotik) lampn, yatar ya da oturur pozisyondaki hastann gz hizasna 30 cm
yaklatrlabilmesi iin bir mekanizmaya ihtiyac vardr. Bu mekanizmann, uzayabilir
ksalabilir pozisyonuna sahip olmas iin, mekanizma hareketli bir mekanik aksama
tutturulmutur. EEG cihaznn bulunduu masaya sabitleme tertibat bulunmaktadr. Fotik
uyarm veren lamba, hastaya yaklatrldktan sonra teknisyen tarafndan, el aleti
gerektirmeden sabitlenir. Photic lamp arzalarnda en sk grlen arza, farkl frekansta belli
srelerde k veren lambann kullanm sresini doldurup aktivitesini yerine getirmemesidir.
Bu arzann giderilmesi iin, yedek lamba ile deitirilmesi gerekir. Bu ilemi teknisyen
rahatlkla gerekletirebilir. Baka bir arza, lambaya pozisyon salayan, mekanik
arzalardr. Bu arzada hareketin saland ek noktalarnn zel yalayclarla yalanmas
gerekir. Bu ilem skmalar giderecektir ve bu ilemi teknisyen rahatlkla yapabilir. Lamba
tayclarnn krlmas durumunda yenisi ile deitirilmesi yeterli olacaktr. Bu ilem iinde
cihaz reten firma ile irtibata gemek gerekir. Dier bir arza da hareketli noktalardan geen
lambaya enerji tayan kablolarda oluan kablo krlmalardr. Bu arza pek nadir grlr ve
bu kablonun deiimi kolayca gerekletirilebilir. Dier bir arzada kontrol panelinde
bulunan lamba kontrol panelinde bulunan lamba seim tularnda zamanla kullanmdan
kaynaklanan arzadr. Burada tularda oluan arza, ister dokunmatik olsun ister mikro
mekanik kontakl olsun zamanla oksitlenip akm geirmemesidir. Bu gibi durumlarda arzal
tu paneli sklr alkol ya da oksit gtrc temizleme materyalleri ile silinerek tekrar eski
aktivitesine kavuturulabilir. En son are olarak tular yenisi ile deitirilebilir. Deimesi
gerekli para temini iin retici firma ile irtibata gemek gerekebilir.
42
ekil 2.8: Photic lamp paralar
ekil 2.9: EEG cihaz zerindeki (uyarc) photic lamp grn
43
2.3.2. Hata Kodlar

Hata kodlar EEG reten firmadan firmaya deiir. Bu deiim, hata kodu
gsterimidir. Ancak hata kodlar anlam olarak birbirlerine yakndr. EEG cihazlar, ekim
esnasnda standartlarn dnda yaplan tm hatalar teknisyene bildirir. Bu bildirimi ekranda
hata kodu olarak yazar. Yazlan kodun anlamna gre teknisyen hatay giderir.rnek bir
EEG cihazndan alnm hata kod ve aklamalar aadaki tabloda verilmitir.
HATA KODU
ANLAMI
#0 sayc hatas (motor kontrol)
30
31
32
40
41
50
51
60
61
62
70
71
80
81
A0
B0
#1 sayc hatas (lamba frekans)

#2 sayc hatas (10 ms zaman)
A port hatas
B port hatas
A port hatas
B port hatas
A port hatas
B port hatas
C port hatas
Tarama hatas
Tarama hatas
Alglama hatas
Gsterme hatas
GP-IB kart hatas
RS-232C kart hatas
Tablo 2.2: EEG hata kodlar
2.3.3. Olas Dier Arzalar

EEG kayt sistemleri ilgili sinyalleri anlalmaz hle getiren insan kaynakl hatalardan
dolay sorun yaayabilir ve bu tehisi imknszlatrr. ekil 3.12 tipik insan kaynakl hatalar
gstermektedir. 50 Hz karm bir yana gz krptrmalar kaytta gl darbe sinyalleri
grlmesine neden olur. Kafa derisi kas aktiviteleri, belirgin karklklara neden olabilir. Bu
d kaynakl grlt, EEG makine kontrol ayarlanarak drlebilir. ekil 3b de grld
gibi yksek frekanslar etkili biimde zayflatlmtr. Kalp aktivitesi damar darbeleri eklinde
grnr olabilir ekil 3.12 c ya da r dalga tepeleri olarak grlebilir. ekil 3.12d ortak
elektrot altndaki terleme zaman sabitinde ileri seviyede de neden olabilir.
Tipik hatalar aadaki kategorilere ayrlabilir:
Elektrot balant problemleri, krk elektrot ve yksek empedansl balantlar

Kablo balant problemleri, krk kablolar ve bklm pinler
Yanl anahtarlama pozisyonu, operatr hatas ya da krlm prob ular
Krlm anahtarlar, bozuk anahtar kontaklar
Grafik kaydedici fonksiyon bozukluklar,
Elektronik fonksiyon bozukluklar, bir kanaln sistemindeki ya da g
kaynandaki devre hatas
44
EEG teknisyeninin rutin olarak yapmas gereken bir kontrol ilemi vardr. Bu kontrol
ilemi aadaki basamaklardan oluur:
Makine snmak zere alr.

Kalibrasyon ayarlanr, genelde 100Vta ve btn kanallar zerinde kare ekilli
palsler elde edilir (kalem yazcs).
Sistemin ve her iki kanaln 100Va uygun sapma iin hassasiyet ayar yaplr.
Zaman sabitindeki bozulmay denetlemek iin kalibrasyon dmesine baslr ve
basl tutulur.
Tm kanallarda sfr giri grmek iin btn giriler topraklanr.
Klinik EEG makinelerinde elektrik /elektronik ve mekanik arzalar ok nadiren

gerekleir. reticinin sorun giderme prosedrleri genelde kolayca sorunun zlmesini
salar. Aadaki rnekler sk karlalan birka problemi sunmaktadr.
rnek 1
Belirtiler: Makine alyor ama bir ya da daha ok saydaki kanalda kaytlar eksik.
Muhtemel Sebepler
Sorunlu kanallardaki mrekkep kayna kurumu.

Mrekkep tpleri tkanm.
Kalem temas etmiyor.
Sorun zm (Makine kapal)
Mrekkep rezarvuarlarn kontrol et.

Mrekkep hortumlarn tkankla kar kontrol et.
Kalemin yukar bklm olup olmadn kontrol et.
zmler
Kuru mrekkep rezervuarlar iin, retici tarafndan belirtilen seviyeye kadar

tpler doldurulur. Fazla mrekkep doldurulmas hlinde makine iine mrekkep
tamasna sebep olur ve bu, devre elemanlarnda hasara yol aar.
Tkanm mrekkep yollar iin tp, hortumu ve kalemi skn. Ilk su ile
slatn. Dzgn ve uygun bir tel ile tkankl an, tp delmemeye zen
gsterin.
Bklm kalemler iin; kalemi skn ve aa doru dikkatli biimde bkn,
bu kalemler hassas yapl olduu iin bu ilem esnasnda dikkatli olun.
rnek 2
Belirtiler: Lekeli kaytlar (parlak/koyu)
Muhtemel Sebepler: Anm kalem ya da doru yerletirilmemi kt
45
Sorun zm: Kt yerleimini kontrol ediniz. Sorun ktta deilse kalem ucunun
anp anmadn kontrol ediniz.
zmler
Kt ykleme ilemini reticinin direktifleri dorultusunda yapnz.

Anm kalem ularn yenisi ile deitiriniz.
rnek 3
Belirtiler: Grlt ya da zayf akm
Muhtemel Sebepler: Ara kablo balants ya da elektro/mekanik problemler
Sorun zm
Seici anahtarlar kalibrasyon pozisyonuna getiriniz, grlt ve uygunsuz

hareketleri gzleyiniz.
Eer kalibrasyon operasyonu normal ise sorun byk olaslkla hasta
balantlarndandr.
Btn EEG kablolarn toprakla ve dz izgi kopyasnn doruluunu kontrol et.
Kaytta grlt grlyorsa problem muhtemelen makinenin i ksmndadr.
Sorun zm iin servis kitapna baknz.
zmler
Hasta balantlarn ve elektrotlarn fiziki kontrollerini yapnz.

Makine iindeki bir sorun iin daha detayl bir alma gerekecektir.
EEG makinelerinde giriim (60Hz) grafik kaydedici zorluklarndan sonra en sk
karlalan proplemdir. EEG sinyalleri ok dk genlikte olduu iin (5100V) hasta kablolarn balarken byk dikkat gerekir. Ak devre g
kayna, filtre kapasitrleri ve ksa devre voltaj reglatrleri kablo
problemlerinin benzer belirtileri olan sorunlar karmaktadr.
46
UYGULAMA FAALYETi
UYGULAMA FAALYET
Bu uygulama faaliyeti ile EEG cihaznn elektrot ve olas dier arzalarn
giderebileceksiniz.
lem Basamaklar
neriler

Uyarc photic lamp tutucu arzalarn
gideriniz.
Uyarc photic lamp lambasn
deitiriniz.
EEG iaretlerini analiz eden zel PC
yazlmn kontrol ediniz.
EEG zel kartn kontrol ediniz.
Biyoelektrik iaretlerin ilendii kart
fonksiyonlarn test ediniz.
Elektrotlarn salamlk testini yapnz.
Mrekkep ve yazc kalemlerin kontrol

yaplrken servis el kitabndaki uyarlar
dikkate alnz.
EEG yazc ksm ile alrken ok
hassas davrannz.
Elektrotlarn salamlk testi yaplrken
hassas ohmmetre kullannz.
EEG yazc mrekkeplerini kontrol

ediniz.
EEG yazc kalemlerini kontrol ediniz.
Arzal kart deitiriniz.
Teknik servis formu doldurunuz.
47
KONTROL LSTES
deerlendiriniz.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Deerlendirme ltleri
Evet
EEG cihaz servis el kitabn incelediniz mi?
Uyarc photic lamp tutucu arzalarn giderdiniz mi?
Uyarc photic lamp lambasn deitirdiniz mi?
EEG iaretlerini analiz eden zel PC yazlmn kontrol ettiniz mi?
EEG zel kartn kontrol ettiniz mi?
Biyoelektrik iaretlerin ilendii kart fonksiyonlarn test ettiniz mi?
Elektrotlarn salamlk testini yaptnz m?
EEG yazc mrekkeplerini kontrol ettiniz mi?
EEG yazc kalemlerini kontrol ettiniz mi?
Arzal kart deitirdiniz mi?
Teknik servis formu doldurdunuz mu?
Hayr
DEERLENDRME
48
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
1.
( ) EEG iaretleri beyin yzeyinden elektrotlarla alglanan dk genlikli biyoelektrik

iaretlerdir.
2.
( ) Kantitatif EE analizi belirli bir EEG zelliini saysal deere evirmeyi ifade eder.
3.
( ) Ameliyat srasnda seilmi EEG zelliklerinin izlenmesi topografik haritalama ile

gerekletirilmektedir.
4.
( ) Topografik haritalama zaman iinde belli bir noktadaki EEG voltaj dalmlarnn
gsteriminde kullanlr.
5.
( ) Elektrotlar, ucunda kayt cihaz giri paneline taklan fiin bulunduu bir iletkene
tutturulmu bir yaltkandan oluur.
6.
( ) Kollodion elektrodu tutturmada kullanlan bir solsyondur.
7.
( ) Saf metallerden oluan iyon al veriinin olduu iyi temizlenmi elektrotlar

kullanlmaldr.
8.
( ) Metal yzeyli elektrotlar her kullanmdan sonra antiseptik bir solsyonla

temizlenmelidir.
9.
( ) Ameliyatla karlacak blgeyi belirlemeye ynelik EEG kaydnda ve hareket

bozukluklarnn tedavisinde uyarc elektrotlar olarak kullanlan elektrot ine
elektrotlardr.
10.
( ) Photic lamp fotik uyarm iin kullanlan EEG donanmdr.
11.
( ) EEG arzalarndan birisi de mrekkeplerin kurumasdr.
12.
( ) EEG arzalarndan biriside kalemlerin yazmamasdr.
13.
( ) EEG arzalarndan biriside elektrot kablolarnn kopmas krlmasdr.
14.
( ) Uluslar aras 10-20 sistemi ile elektrotlar yerletirmek tm sal derinin ayn
ekilde kaplanmasn salar.
DEERLENDRME
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
49
RENME FAALYET3
RENME FAALYET3
AMA
Bu renme faaliyetiyle EEG cihaznn bakm ve kalibrasyonunu yapabileceksiniz.
ARATIRMA
ehrinizde
bulunan
hastanelere
giderek
EEG
cihaznn
bakm
ve
kalibrasyonlarnn nasl yapld hakknda bilgi toplaynz.
Rapor hline getirip derste arkadalarnzla bilgi paylamnda bulununuz.
3. EEG CHAZINDA BAKIM VE

KALBRASYON
3.1. EEG Servis El Kitab Bakm Talimatlar
EEG cihazlar firmadan firmaya farkl tasarm da retilir. Fakat kullanm amalar ve
elde edilen grafiksel grsel grntler her cihazda ayndr. EEG satn alnrken cihazla
beraber servis el kitab da verilir. Burada cihaz ile ilgili blok diyagramlar, devre emalar,
cihaz oluturan donanmlarn teknik zellikleri, montaj, kullanm ekli, olas arzalar,
bakm talimatlar, hata kodlar, bulunur. Tm EEG cihazlarnn (farkl markalar da olsa)
servis el kitaplarnn ierikleri hemen hemen ayndr.
EEG cihaznn bakm talimatlarnda elektrotlarn her ekimden sonra temizliinin
nasl yaplaca, resimli ekillerde anlatlmtr. Yazc mrekkeplerinin bulunduu kabn
temizliinin nasl yaplaca resimli ekilde anlatlmtr. Servis el kitaplarna baktmzda
dil sorunumuz olsa bile resimli talimatlara bakarak da EEG bakmnn byk bir
ounluunu rahatlkla yapabiliriz.
Aadaki ekillerde servis el kitabndan alnm bakm talimatlarnn resimli
gsterimi bulunmaktadr.
50
ekil 3.1: EEG cihaznn servis el kitabna gre yazc kdnn deitirilmesinin resimli
anlatm
51
ekil 3.2: EEG cihaznn yazc mrekkep haznesinin doldurulmas
52
ekil 3.3: Yazcnn mrekkep haznesinin karlmas ve temizlenmesi
ekil 3.4: Yazc kaleminin teknik zellii
ekil 3.5: Yazc kalemlerinin ayarlanmas
53
ekil 3.6: Yazc kalemlerinin taklmas
ekil 3.7: EEG ekimlerinden sonra elektrotlarn temizlenmesi
3.2. EEG Cihaz Periyodik Bakm

Elektrotlar dnda, EEG cihazlar genellikle enfeksiyon geii iin nemli bir tehlike
oluturmaz. EEG cihaz; hastal olan bir kiide kullanldktan sonra %70-90 etil alkol veya
isopropil alkolle veya andrc olmayan baka bir dezenfektanla silinmelidir. Sadece EEG
aleti salglar ya da kanla kontamine olduunda hidroklorit solsyonla silinmelidir. EEG
yazcs kontrol edilmeli, mrekkep kurumasnn olup olmadna baklmaldr. EEG
donanmlarn kontrol eden yazlm, ekimler esnasnda srekli kontrol edilmeli orijinal
ykl program almas ile bir sonraki alma srekli kontrol edilmelidir. Programda
uygulama d bir problem grldnde servis el kitabna baklmal ve retici firma ile
temasa geilmelidir. EEGye bal olan PCnin temizliinin yaplmas mmknse hava
fleme sistemi ile tozunun, fanda biriken tozlarn alnmas ilemi yaplmaldr. Balant
kutusunun fiziki durumuna baklmal zel andrmayan temizleme maddeleri ile
temizlenmelidir. Elektrot ve kablolarn temizlii servis el kitabndaki talimatlara gre
yaplmaldr. Fotik uyarm lambas k aksnn dmemesi iin koruyucu effaf olan cam
kapa, periyodik olarak temizlenmelidir. EEG cihaznn periyodik bakmlar esnasnda
elektrik kaak kontrolleri mutlaka yaplmaldr. Kaak kontrol ilemi bir kontrol kalemi ile
54
basite yaplabilir. yi topraklamann olmad durumlarda kontrol kalemi elektriin varln

gsterecektir. Bu durumda topraklama sistemine acilen baklmaldr. u unutulmamaldr ki
tm bakmlar servis el kitabndaki talimatlara gre yaplmaldr.
3.3. EEG Kalibrasyonu

Klinik EEGde kalibrasyonun iki esas amac vardr:
EEG potansiyellerinin voltajn, voltaj bilinen bir potansiyelle karlatrarak

belirlemek.
Tm kanallarn ayn sinyali ayn ekilde amplifiye ettiini ve filtrelediini
gstererek her kanaln btnln onaylamak.
En sk kullanlan kalibrasyon ilemi tm amplifikatr girilerine e zamanl standart

voltaj sinyalleri gnderilmesi ile her iki amaca da ular. Amplifikatrlerin zelliklerinden
birisi de hastann EEGsini bir kalibrasyon sinyali olarak kullanarak da karlatrabilmesidir.
3.3.1. Analog EEG Cihaz Kalibrasyonu

Analog EEG cihazlarnda nceden seilmi voltajn negatif potansiyeli, analog cihaza
yerletirilmi bir kalibrasyon dmesi kullanlarak amplikatrn giriine uygulanr (ekil
33). Amplifikatrlere ve filtrelere gnderilen kalibrasyon sinyali kare dalga biimindedir.
Sonradan bu biim, yazcya ulamadan nce amplifikatr kazan ayarlarnn (amplifikasyon
miktar) yksek ve alak frekans filtrelerinin ve 60 sikluslu entik filtrenin etkisiyle deiir.
Yksek frekans filtresi kare dalga sinyalinin ilk kalem sapmasnn dikliini etkilerken (Daha
yuvarlak bir grnm almasna yol aar.), alak frekans filtresi kalemin zemin izgisine
dnmesine neden olur. Sadece ilk sapma kalibrasyon voltajnn genliini gsterir ve
kalibrasyon voltaj devam etse de kalem alak frekans filtresi nedeniyle yava yava zemin
izgisine dndkten sonra kalibrasyon voltaj kapatldnda, kalem aniden ters ynde bir
sapma yapar ve kalibrasyon sinyalinin balangcndaki genlie dner. Rutin kalibrasyon iin
tm kanallarda bir dizi byle sapma kaydedilir.
ekil 3.8: EEG kalibrasyon sinyali
55
Analog cihazlarn kalem sapmalar, amplifikatr ve yazcnn voltaj ktlarnn doru

bir biimde kalibre edildiini saptamaya yardm eder. Bir analog cihazn duyarllk ayarlar,
kalem sapmas milimetresi bana mikro volt biriminde derecelendirilen bir devre anahtar ya
da basma dmesini ierir. Kalibrasyon sinyal voltaj da farkl dzeylere gre ayarlanabilir,
ancak genellikle amplifikatre 50 V luk bir sinyal gndermek zere ayarlanr. Bir analog
EEG iin standart duyarllk ayar 7 V/mm dir. Amplifikatre 50 Vluk bir kalibrasyon
sinyali gnderilir ve duyarllk ayar 7 V/mm olursa o zaman kalem (1mm/7 V/mm x
50 V )= 7.14 mmlik bir uzaklkta sapma yapacaktr. EEG teknisyeni bu durumda
kalibrasyon sinyalinden kaynaklanan kalem sapmasnn doru olduunu onaylamak iin
EEG kaydn bir cetvelle lebilir. Rutin bir kaydn sonunda, kayt srasnda kullanlan her
duyarllk ayarnda kalibrasyon sinyalinin denenmesi iyi bir uygulamadr. Bu yolla
amplifikatrlerin ve yazclarn kayt srasnda kullanlan tm duyarllk ayarlar iin kalibre
edildii dorulanabilir.
3.3.2. Dijital EEG Cihaz Kalibrasyonu

Dijital EEG cihazlarnn kalibrasyonu, elektrot giri paneline balanabilen (interfaced)
bir d sinyal jeneratr ya da cihaz iinde yer alan bir i sinyal jeneratryle gerekletirilir.
Sinyal jeneratr, frekans ve voltaj teknisyen tarafndan seilebilen bir sins dalga sinyali
oluturmaldr. Frekans EEG aktivitesi aral iinde (>0 Hz ila 70 <Hz ) yer almaldr.
Dijital EEG yazlmnda, kullancnn her dalga formunun voltajn belirlemesine olanak
veren bir sinyal olmaldr. Bu sinyal, sistemin kalibrasyonunun dzgn bir biimde yaplp
yaplmadn belirlemek iin sinyal jeneratrnden gelen belirli bir sinyaldir.
56
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Bu uygulama faaliyeti ile EEG cihaznn bakm ve kalibrasyonunu yapabileceksiniz.
lem Basamaklar
neriler
EEG cihaz servis el kitabndaki

periyodik bakm ve mrl eleman
deitirme talimatlarna uyunuz.
Sadece nerilen temizlik maddesi
kullannz.
Kablo ve elektrotlarn temizliini
yapnz.
Temizlik maddeleri iin servis el kitabna
baknz.
Photic lamb temizliini yapmak gerekli

ise lambasn deitiriniz.
EEGnin d temizliini yapnz.
Junction boxn fiziki kontroln yapnz.
Yazc bakmn yapnz.
Akm kaa kontrol yapnz.
Bakm bilgi formlarn doldurunuz.
57
KONTROL LSTES
deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri
1. EEG cihaz servis el kitabn incelediniz mi?
2. EEG cihaz servis el kitabndaki periyodik bakm ve mrl eleman
deitirme talimatlarna uydunuz mu?
3. Sadece nerilen temizlik maddesi kullandnz m?
4. Kablo ve elektrotlarn temizliini yaptnz m?
5. Photic lamb temizliini yapmak gerekli ise lambasn deitirdiniz mi?
6. EEGnin d temizliini yaptnz m?
7. Junction boxn fiziki kontroln yaptnz m?
8. Yazc bakmn yaptnz m?
9. Akm kaa kontrol yaptnz m?
Evet Hayr
10. Bakm bilgi formlarn doldurdunuz mu?
DEERLENDRME
58
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
1.
( ) EEG kalibrasyonu EEG potansiyellerinin voltajn, voltaj bilinen bir potansiyelle

karlatrarak belirlemek gerekir.
2.
( ) EEG cihaznn periyodik bakmlar esnasnda elektrik kaak kontrolleri yaplmasa

da olur.
3.
( ) EEG satn alnrken cihazla beraber servis el kitab verilir.
4.
( ) Farkl 2 EEG cihaznn ayn kaynaa balanmalar sonucunda oluan sinyaller

farkl olabilir.
5.
( ) EEG cihaznn periyodik bakmlarnda yazc ve balant kutusu bakm yaplmasa

da olabilir.
6.
( ) Elektrot dnda EEG cihazlar genellikle enfeksiyon geii iin nemli bir tehlike
oluturmaz.
7.
( ) Dijital EEG cihazlarnn kalibrasyonu ya da elektrot giri paneli ya da dijital cihaz

bilgisayar asesine balanabilen bir d sinyal jeneratr ya da cihaz iinde yer alan
bir i sinyal jeneratryle gerekletirilir.
8.
( ) EEG cihazlarnda kalibrasyon dmesi bulunur.
9.
( ) Analog EEG cihazlarnda kalibrasyon yaplmaz.
10.
( ) Analog EEG kalibrasyonunda farkl kalibrasyon gerilimi uygulanabilir ancak

genellikle amplifikatre 50Voltluk bir sinyal gndermek zere ayarlanr.
DEERLENDRME
Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.
59
MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.

1.
Beyin sinyallerini len cihaz aadakilerden hangisidir?

A) EMG
B) EEG
C) EKG
D) MR
2.
Aadakilerden hangisi EEG cihaznn donanmndan deildir?

A) Yazc
B) Balant kutusu
C) Elektrotlar
D) oklama paneli
3.
Hastadan sinyali alp EEG cihazna ileten donanm aadakilerden hangisidir?

A) Photic lamp
B) Besleme nitesi
C) Yazc
D) Junction box
4.
EEG cihaznda en sk karlalan arza aadakilerden hangisidir?

A) G
B) Photic lamp
C) Yazc
D) Elektrot
5.
Photic lamp zellii aadakilerden hangisidir?

A) Akkor flemanl
B) Fuloresan
C) xenon
D) Sarfiyatl lamba
6.
EEG ekimi yapan teknisyen photic lamp hastann gzlerine ka santimetre

yaklatrmaldr?
A) 5cm
B) B)15cm
C) 25cm
D) 30cm
7.
Photic lampn grevi aadakilerden hangisidir?

A) Teknisyenin hastay grmesini salar.
B) Gz muayenesinde kullanlr.
C) Hastaya fotik uyar vermek
D) D )EEG aydnlatma lambasdr.
60
8.
Aadakilerden hangisi EEG analiz ynteminden deildir?

A) Kantitatif
B) Yzeysel
C) Topografik
D) Otomatikletirilmi olay saptama
9.
Aadakilerden hangisi EEGnin elektrot yerletirme sistemidir?

A) 5-5 sistemi
B) 15-25 sistemi
C) 10-20 sistemi
D) 30-40 sistemi
10.
Aadakilerden hangisi EEG yazcsnn arzasndan deildir?

A) Mrekkep
B) Kalem
C) Lamba
D) Kt
DEERLENDRME
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.
61
CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
Yanl
Doru
Yanl
Doru
Yanl
Doru
Doru
Doru
Doru
Yanl
Doru
Yanl
Doru
RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Doru
Doru
Yanl
Doru
Yanl
Doru
Yanl
Doru
Yanl
Doru
Doru
Doru
Doru
Doru
62
RENME FAALYET-3N CEVAP ANAHTARI

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Doru
Yanl
Doru
Yanl
Yanl
Doru
Doru
Doru
Yanl
Doru
MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
B
D
D
D
C
D
C
B
C
C
63
KAYNAKA
KAYNAKA
Bruce J. Fsch, EEGye Giri, Rainer Spehlmann Elsever Yaynlar, 2008.

eitli markalarn EEG servis kitaplar
64

Beyin Sinyal İzleyicilerde Arıza

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Beyin Sinyal İzleyicilerde Arıza

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

MLL ETM BAKANLII

BYOMEDKAL CHAZ TEKNOLOJLER

BEYN SNYAL ZLEYCLERDE ARIZA

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

nternet ortamnda arama motorlarna EEG ya da elektroansefalografi yazarak

EEG ekimi yapan hastanelere giderek EEG cihaznn nitelerinin neler

Hastanelerdeki EEG ekimi yapan personelden balant kutusunda oluabilen

arkadalarnz ile tartnz.

1. EEG CHAZININ BLOK YAPISI

Resim 1.1: Dijital EEG

Resim 1.2: Portatif dijital EEG

Resim 1.3: 192 Kanall dijital EEG

Resim 1.4: Telemetri EEG

ekil 1.1: EEG cihaznn blok diyagram

ekil 1.2: 8 Kanall bir EEG sisteminin basitletirilmi blok diyagram

ekil 1.3: EEG telemetri sistemi blok diyagram

1.1. EEG niteleri

Dijital sinyal grnts, kt ya da monitr ekran dahil bir bilgisayarn retebilecei

Resim 1.5: rnek bir EEGyi oluturan donanm

1.1.1. Elektrot Giri Paneli

ekil 1. 4: Elektrot giri paneli

Resim 1.6: Elektrot giri paneli

Kurun kablonun 1 metreden uzun olmamas gerektiinden [elektrik

Resim 1.7: Elektrot giri panelinden gelen elektrotlarn hastaya balanmas

ekil 1.5: Mini elektrot balant kutusu

1.1.2. Analog EEG Cihaz Sinyal Seme Dmeleri

Bir veya daha fazla kayt elektroduna

Toprak hattna balamak

Ana elektrot seici dme: zgl elektrot kombinasyonlarn (montaj) tm

Kanal giri seenekleri: Drt tiptir. Bunlar:

Kalibrasyon pozisyonunda, kalibrasyon sinyal kayna amplifikatr giriine

ekil 1.6: Elektrot seim dmeleri

ki veya daha fazla elektrot kombinasyonu bir amplifikatrn ayn giriinde

Toprak elektrodu bir amplifikatre giri olarak seilebilir ve girii

ekil 1.7: EEG elektrodundan alnan sinyali glendiren amplifikatr devresi

Diskriminasyon (Ayrm): EEG cihaznn her amplifikatrnde iki giri

Amplifikasyon: Amplifikatrler, giriler arasndaki voltaj farkn artrarak k

EEG cihazlarnn eit analog ve dijital filtresi vardr.

Alak frekans filtreli: Yava dalgalarn genliini azaltr.

1.1.4.1. Dijital ve Analog Alak Frekans Filtreleri

1.1.4.2. Yksek Frekans Filtresi

1.1.4.3. Faz Kaymas

1.1.4.4. 60 Hzlik Filtre

1.1.5. Analog Yazc Birimleri

ekil 1.10: Kalemlerin hatal hizalanmas

1.1.6. Sinyal Grnts

ekil 1.11: EEG sinyalinin kayd

Resim 1.8: EEG ekimi esnasndaki ekran grnts

1.1.7. Analog Dijital evrimi

1-rnekleme hz (saniye bana rnek)

ekil 1.12: Farkl rnekleme hzlarnn sinyal znrl zerindeki etkisi

1.1.8. Dijital Filtreleme

1-Sonlu sinyal yant

1.1.9. Dijital EEG Montaj Seimi ve Montajn Yeniden Formatlanmas

elektroansefalografi uzman EEGnin topografisinin farkl kayt zamanlarnda ayn olduu

1.1.10. Dijital Veri Depolama ve Tama

Kayt cihaznn ya da prizinin topraklanmamas

Cihazdaki bir ksa devre

kaynaklanr. Paradoksal grnmekle beraber, toprak elektrodunu hastann zerine

Elektrik arpma riski akmn vcutta izledii yola baldr.

Hastaya bir seferde bir cihazdan fazlasnn toprak hattn balamaynz.

1.2. EEG G nitesi ve Arzalar