You are on page 1of 10

1

Parte I Mecnica dos slidos com algumas aplicaes particulares da


Mecnica dos solos e das rochas
Tensores cartesianos, clculo tensorial
(aplicvel s tenses e s deformaes)
Tensor cartesiano de segunda ordem

Tx

Componentes na forma matricial em 3D: T Tyx


Tzx

Txy
Ty
Tzy

T S A

Parte simtrica: Sij S ji

Tij Tji
2

Txz

Tyz
Tz

, parte antissimtrica: A ij

Tij Tji
2

, A ij A ji

Tensor cartesiano de segunda ordem simtrico

Txz

Ty Tyz
Tyz Tz
Lei de transformao em 2D e 3D (clculo das componentes no referencial rodado):
T R T R T , onde R a matriz de rotao (vectores de base do referencial rodado esto a formar as linhas
desta matriz).
Tx

Componentes na forma matricial em 3D: T Txy


Txz

Txy

Componentes rodadas em 2D
cos sin
Matriz de rotao R

sin cos

Conveno para o ngulo de rotao


de x at x
ou de y at y

Componentes relacionadas com o referencial rodado


Tx Tx cos 2 Ty sin 2 2Txy sin cos ou

Tx

Ty Tx sin 2 Ty cos 2 2Txy sin cos ou

Ty

Tx Ty sin cos Txy cos 2 sin 2


Txy

ou

Tx Ty
2
Tx Ty
2


Txy

Tx Ty
2
Tx Ty
2
Tx Ty
2

cos 2 Txy sin 2


cos 2 Txy sin 2
sin 2 Txy cos 2

para Txy 0

Valores e direces principais em 2D


2

2Txy
Tx Ty
Txy2 , tg 2 p
, R
Tm
2
Tx Ty
2
Tmax Tm R , Tmin Tm R
T Tmin
Mximo valor fora de diagonal: Txy ,max R max
acompanhado de Tm
2

Tx Ty

min

max
x

2
T T
Tmax Tmin
max min

Tm R
2
2
Neste caso:

Tmax Tmin R Tm
Tmax Tmin

2
2
Invariantes fundamentais:
I1 Tx Ty Tmax Tmin
I 2 det T Tx Ty Txy2 Tmax Tmin

Valores e direces principais em 3D


T1 T2 T3

Equao caracterstica 3 I12 I 2 I 3 0 , equivale a - det I 0 , onde


I1 Tx Ty Tz

Tx Txy
T Tyz
T Txz
2
2
2
det y
det x
I 2 det

Tx Ty Ty Tz Tx Tz Txy Tyz Txz


T
Txy Ty
Tyz Tz
T
z

xz

2
2
I 3 det T Tx Ty Tz 2Txy Txz Tyz Tx Tyz Ty Txz Tz Txy2
so os invariantes fundamentais
Resoluo da equao caracterstica
2I 3 9I1I 2 27 I 3
1
; j1 I1 2 I12 3I 2 cos j 2 , j 0,1,2
arccos 1
3
/
2
2I 2 3I

3 3
3
3

1
2

Direces principais T Ti I v 0, i=1,2,3


(i )

Direco normalizada, versor da direco e


(i )

Mximo valor fora de diagonal Txz ,max

(i )

(i )

; e (i ) 1

T1 T3
2

T T
T1 T3
0 1 3
2
2

Neste caso as componentes so: 0


T2
0
T T
T1 T3
1 3 0

2
2

e o referencial correspondente tem eixos coordenados de modo que o eixo principal (2) mantm-se e os eixos no
plano principal (1,3) so rodados de 45.

1. Tenso
Vector das tenses em 2D
componentes cartesianas
t n ; t x x n x xy n y ; t y xy n x y n y
componentes intrnsecas

T
t n t n t n cos
t n t x n x t y n y x n 2x y n 2y 2 xy n x n y
2
t t t t 2n

Componentes na faceta (positiva) de normal n n x , n y e tangente s s x , s y , o sentido de s arbitrrio

tn x nx2 y ny2 2 xy nx ny , tn n n , tt x nx sx y ny s y xy nx s y sx ny , tt s n n s

tn tambm corresponde `ateno na direco n


Vector das tenses em 3D
componentes cartesianas
t n , t x x n x xy n y xz n z , t y xy n x y n y yz n z , t z xz n x yz n y z n z
componentes intrnsecas

T
t n t n t n cos
T

t n t x n x t y n y t z n z x n 2x y n 2y z n 2z 2 xy n x n y 2 xz n x n z 2 yz n y n z
2
t t t t 2n

Equaes de equilbrio: xy yx , xz zx , yz zy
x xy xz

fx 0
x
y
z
xy y yz

fy 0
x
y
z
xz yz z

fz 0

y
z
x
Tenso octadrica:
oc I1 / 3 m

2 2
2
I1 3I 2
vM
3
3
o plano octadrico definido no referencial principal
oc

Tenso de von Mises:


vM 3I 2D

vM

1
1 2 2 1 3 2 2 3 2
2

em 2D: vM 12 1 2 22 2m 3R 2

1 , 2 : aquelas que no so nulas, mesmo violando a conveno de ordenao


m , R aqueles que foram usados para o clculo das tenses principais no nulas

2. Deformao

Vector do deslocamento: u u , v, w
Equaes deformaes deslocamentos:
u
v
w
x
, y , z
x
y
z
u v
u w
v w
xy
, xz

, yz

y x
z x
z y
Tensor de deformao e de rotao (tensores simtrico e antissimtrico, respectivamente, de segunda ordem)
u 1 u v 1 u w

1 u v 1 u w


0
x
2

y
x
2
z
x
2

y
x
2
z
x

x xy xz

v
1 v w
1 v w

,



y yz
0

y
2
z
y
2
z
y

sim.
z

w
antisim
0

sim.

Deformao longitudinal (extenso)


u L
x

x
L
Extenso da fibra na direco definida pelo vector unitrio {n}
T
T
n n n n n x n 2x y n 2y z n 2z xy n x n y xz n x n z yz n y n z
Variao do ngulo originalmente recto (distoro)
u v
xy

2 xy
y x
T

Variao do ngulo originalmente recto (distoro) cujos braos so definidos pelos vectores unitrios n , n
A

2n n 2 x n Ax n Bx y n Ay n By z n Az n Bz xy n Ax n By n Ay n Bx xz n Ax n Bz n Az n Bx yz n Ay n Bz n Az n By
AT

Variao do ngulo originalmente no-recto cujos braos so definidos pelos vectores unitrios n , n
A

2 n

A T

n nA nB cos
B

sin
Deformao volmica: V x y z 1 2 3

Variao de volume: V V x y z V1 2 3
Deformao octadrica: oc I1 / 3 m , oc 2

2 2
I1 3I 2
3

Condies de compatibilidade:
2 xy 2 x 2 y
2 yz 2 y 2 z 2 xz 2 x 2 z

2
(nica
para
o
caso
2D),

2 ,
xz z 2
x
xy y 2
x 2
yz z 2
y
2 x
yz xz xy

z
y
yz x x
xy yz
2 y

2
xz
x
z
xz y y
2 z
xy yz xz

xy z z
x
y
2

3. Comportamento mecnico dos materiais


x , y , z , yz , xz , xy T , x , y , z , yz , xz , xy T
Equaes constitutivas, equaes tenses - deformaes

C , D , D C1 , C matriz de rigidez, D matriz de flexibilidade


Materiais isotrpicos G

E
E
, K
, 1 2 0 0, 1 / 2
21
31 2

1
x y z
E
1
y y x z
E

1
z z x y ,
yz yz , xz xz , xy xy
E
G
G
G
E
1 x y z
x
1 1 2
E
1 y x z
y
1 1 2
E
1 z x y , yz G yz , xz G xz , xy G xy
z
1 1 2
Tenso plana ( z xz xy 0 )
Deformao plana ( z xz xy 0 )
x

1
x y
E
1
y y x
E

xy xy
G
E
x y
x
1 2
E
y x
y
1 2
xy G xy
x

1 2

y
x
E
1

1 2

x
y
E
1

xy xy
G
E
1 x y
x
1 1 2
E
1 y x
y
1 1 2
xy G xy
y

x y x y
E
1

E
x y
1 1 2 x y

Materiais ortotrpicos

D
D 1
0

Ex
0
yx
, D1

D 2
Ey
zx
E
z

yx

Ey
1
Ey

zy
Ez

1
zx

Ez
Ex

zy
, D1 xy

Ez
Ex
xz
1

Ez
Ex

xy

Ex
1
Ey

yz
Ey

1
xz

Ex
G yz
yz

, D 2 0
Ey

1
0

Ez

0
1
G xz
0

1
G xy

4. Critrios de cedncia e de rotura


n: coeficiente de segurana, n

habitualmente calcula-se n

proj

lim
, onde lim : tenso limite, adm : tenso admissvel
adm

proj

, onde proj : tenso de projecto, real : tenso real


real
define-se de acordo com o comportamento de material, nas formulas seguintes usa-se Y

Materiais isotrpicos
Em funo de tenses (figuras em 2D, simtricas, formulas incluem a conveno 1 2 3 )
Coulomb: Superfcie fechada
tenso normal mxima: max Y

1
,
3
n
n
n
n
independentemente de 2 (Superfcie fechada)

Y
Y
Y

Mohr-Coulomb: Superfcie fechada


1
Y

Y
Y
, 1 0 3
3 0 1
Y
n
n

1
restantes casos 1 3 , independentemente de 2
Y Y n
Y
2c cos
ou 1 1 sin 3 1 sin
n
2c1 sin 2c cos
2c cos 2c1 sin

c
Y
1
, c
, Y
, V Y Y
, tan Y

Y Y

cos
1 sin
1 sin
cos
Y Y tan
2
2 YY
Rankine: 1

Y
(Superfcie fechada no 1 octante)
n

Tresca: tenso de corte mxima: max Y / 2

1 3

Y
n

, Cilindro infinito, limites de traco e de compresso iguais

von Mises: vM Y

vM Y , Cilindro infinito, limites de traco e de compresso iguais


n

Tresca

von Mises

Y
Y

3
Y

Em funo de deformaes

Saint-Vnant: extenso mxima: max Y / E

1 2 3

Y
n

(Superfcie fechada)

5. Tenses nos solos causadas pelas cargas na superfcie


Coordenadas cilndricas

x, y, z

r, , z

x r cos

r x y
2

y
arctg
x
z=z

y r sin
y

z=z

Ra

Carga uniformemente distribuda sobre uma rea rectangular


(debaixo do no canto)

bd b 2 d 2 2h c h
p
bdh c 2 h 2

z arctg

2
2
2
2
2
2
2
h c h b d h c h c b h d h

Carga uniformemente distribuda sobre uma rea circular


(no eixo)
1
c
2
r0
1
h
z p1 c3
p
r 1 2 21 c c 3
2
rz 0

Rb

onde c b 2 d 2 h 2
outras componentes complicadas

Carga uniformemente distribuda ao longo duma linha


ph 3 b3R 2b b 2 a 3R a2 a 2

z
2R 4
R 3b
R 3a
outras componentes complicadas

Componentes no caso
da simetria rotatria

Corpos semi-infinitos com cargas verticais


R
h
Carga da fora vertical concentrada
3Ph 3
3 Pr h 2
r
z
,

rz
5
5
2R
2R
P
P
1
3hr 2
1 2 h2 1
r
4 ,
1 2
2R
2R
Rh R
R h
R

rz

p
r0

r0

Parte II Mecnica dos materiais


Esforo normal
N
x
A

conveno para o esforo normal positivo


N

: tenso normal (traco positiva, compresso negativa)


N: esforo normal (positivo / negativo)
A: rea da seco transversal = mdulo de resistncia axial (perpendicular ao eixo, linha mdia)
Rigidez axial: EA
N
x
x x0
x xL
Extenso x =
E EA
u0
uL
E: mdulo de Young, mdulo de elasticidade
x
x
du
N
L

x dx
x
u x u x 0 x dx u 0
x
x
x
x

0
0
dx
EA
L
N
N
N
, L
x x 0 , u L u 0 N L
L u L u 0 , x
const
u x u 0
L
L
EA
EA
EA
EA
L : variao de comprimento
Momento torsor
Veio: pea linear, simetria radial da seco transversal, sujeita toro
T
T
R

, xs r r
conveno para o momento torsor positivo
r
GIp
Ip
max
xs

T
1
R , I p R 4
Ip
2

max
xs

1
T
R 2 , I p R 42 R 14
2
Ip

R 2 R1

xs

xs

: ngulo de toro por unidade de comprimento ou taxa de variao do ngulo de toro na direco do eixo
T: momento torsor
G: mdulo de corte ou de distoro
Ip: momento polar de inrcia =Iy+Iz (invariante)
xs: tenso de corte na direco de tangente s circunferncias da mesma tenso
I
Mdulo de resistncia em toro: Wp p
R
Rigidez em toro: GIp (momento torsor que provoca ngulo de toro por unidade de comprimento unitrio)
d

dx
Variao do ngulo real das seces afastadas: x x 0

x dx

x x0

=const

x x 0 x x 0 ,

ngulo de toro das seces afastadas a L: L 0 L


L 0

T
L
GI p

9
Flexo recta, simples (e pura) da seco transversal homognea

K xz =

My

, R xz

compresso

EI y

EI y
My
M
EI
x
y
K xy z , R xy z
EI z
Mz
My
My
My
z
x
z , x
z
Iy
EI y
Mz
Mz
Mz
x
y , x
y
Iz
EI z
EI: Rigidez de flexo
Mxima tenso normal: nas fibras mais afastadas
My
My
x ,max
d max , x ,max
d max
Iy
Iy
d max : distncia das fibras mais afastadas
da linha neutra na zona de traco
d max : distncia das fibras mais afastadas
da linha neutra na zona de compresso
Mdulo de resistncia em flexo:
Iy
Iy
Wybaixo baixo , Wycima cima ,
d max
d max
cima
x , max

My

, baixo
x , max

My

Wycima
Wybaixo
Flexo desviada e composta:
My
N M
x z y
z
A Iz
Iy
Tenso de corte
V
md
A
md : tenso de corte mdia
V: esforo de corte
A: rea da seco transversal
Fluxo de corte: q=

Sy
Iy

Parafusos e rebites

Vz , q=

linha
neutra
x

traco
conveno para o momento flector positivos
M

M
b

1 r
3

h/2
y
h/2

b/2

b/2

4r
3

z
Iy =

1 3
bh
12

Iy

1 4
r
4

Iz =

1 3
hb
12

Iz

1 4
r
4

Iy =

1
64 4
9- r
72

1
I z = r 4
8

conveno para o esforo


transverso positivo
V

md

S
Sz
S
3
Vy , tenso de corte: xs y Vz , xs z Vy , rectngulo: max =
Vz
Iz
bI z
2A
bI y
crculo: max =

4
Vz
3A

Presso especfica de contacto (presso de esmagamento)


P
P
p esm

P
P
A proj ed
e: espessura da pea
d: dimetro do pino
Costuma ser crtica para as peas e no para os rebites, como em geral os rebites tm material mais resistente

10

Corte simples
P
P
md 2
A d / 4
md : tenso de corte mdia
P: fora aplicada
A: rea da seco transversal do rebite
d: dimetro do rebite

P
P

Corte duplo
P
P/2
P
md
2
A
d / 2
md : tenso de corte mdia
P: fora aplicada
A: rea da seco transversal do rebite
d: dimetro do rebite

P/2

P/2

P/2
P/2

Equao da deformada
dV
dM
M
,
,
p
V
w
dx
dx
EI
Vigas sobre apoio elstico, carga de fora vertical concentrada
k
, k: constante de rigidez do solo (do apoio elstico), x tem origem no ponto da aplicao da fora
4
4EI
P
P
Vx e x cosx , x>0, Vx e x cos x , x 0 (funo mpar)
P
2
2
P x
M x M x
e cos x sin x , x>0, x 0 (funo par)
x
x
4
P 2 x
P 2 x
e sin x , x>0, w x
e sin x , x 0 (funo mpar)
k
k
P x
e sin x cos x , x>0, x 0 (funo par)
w x w x
2k
Encurvadura (instabilidade)
Fcr
2 E

Fcr
2 EI
2 EA
carga centrada, coluna perfeita: Fcr 2 , Fcr
,

,
, Fcr adm

F
Fcr
2
2
n Fcr
n adm
A L e / r max
Le
L e / r max
w x

influncia dos apoios


articulada - articulada: L e L
encastrada - livre: L e 2L
encastrada encastrada: L e L / 2
articulada encastrada: L e 0,7 L

L F
2 EI
1 e sec
, w max e sec
2
2

2
EI
Le


F
F ed
Fw max e ; ou seja max 1 max
sec
2
A
r
2 Fcr

Fora excntrica de excentricidade e: Fcr

F
Fcr

F M max d max

onde M max
A
A r2

max


1 , ( sec 1 )

cos

You might also like