KAPSAM

Yard. Do. Dr. Atilla EVCN

BLMSEL ARATIRMA TEKNKLER

TEMEL AMA
o Aratrma srecini (sorun belirleme, veri toplama, veri

analizi ve sonular yorumlama) incelemek, belli ba l

bilimsel aratrma yntemlerini (deneysel yntem,
betimleme yntemi, tarihi yntem vd.) gzden
geirmek ve belirli bir konu hakknda aratrma
yapabilmek iin gereken literatr bulma, veri toplama,
verileri deerlendirme ve rapor yazma tekniklerini
anlatmaktr.

o Aratrma Teknikleri sunuu, aratrma

yntemlerindeki farkl anlaylar, yaygn

olarak kullan lan aratrma tekniklerini,
aratrma basamaklar n, veri toplama ve
analizini, yorumunu, rapor yazma
esaslarn, kaynaka ve dipnot gsterme
tekniklerini kapsamaktadr.

BLM NEDR ?
o Bilim, evreni anlama ve aklama gayretlerinin

tmdr.
o Bilim, soru sormakla balar.
o Bilim, gerei anlama etkinlikleridir.
o Bilim, tasnif demektir.
o Bilim, organize edilmi bilgiler topluluudur.
o Bilim, evren yasalarn elde etme abalar dr.
o Bilim, metodik ve mantksaldr.

ARATIRMA NEDR ?
o Belli bir amaca ynelik, belirli aamalar ierisinde

ve bir yntem dahilinde yaplan almalara

aratrma denir.
o Aratrma sayesinde yeni bilgi, yntem veya yeni
rnleri daha farkl ve daha elverili artlarda
elde etmek mmkndr.

Aratrmada Gzetilen Amalar

o Bir sorunu zmek : Karlalan bir soruna

zm getirmek bir aratrmann amac olabilir.

Ekonomik, sosyal ve teknik konularda zm
bekleyen ve aratrlmas gereken saysz
sorunlar vardr.
o Yeni bir rn ortaya koymak : Gn olmuyor ki

yeni ve deiik bir rnle karlamayalm. Yeni

bir rnn yeni bir icat olmas art deildir.

Aratrmada Gzetilen Amalar

Aratrmada Gzetilen Amalar

o Yeni bir yntem veya teknoloji ortaya koymak :

o Ekonomik yarar salamak : Yeni bilgiler, yeni

Teknoloji, bilimin endstriye ve retime

uygulanmas demektir. Yeni retim yntemleri
gelitirmekte aratrmalarda nemlidir.
o Yeni bir bilgi ortaya koymak : Evrenin durumu,
canl organizmann ve maddenin yaps
konusunda
yeni
bilgiler
elde
etmek,
aratrmalarn balca amalar arasndadr.

yntemler ve yeni rnler paraya dntrlerek

ekonomik yararlar elde edilmektedir. Patent,
know-how ve teknoloji ihrac gibi olaylar, bilimsel
aratrmalarn ekonomik yarar saladna
verilebilecek balca rneklerdir.

Aratrmann Trleri
o Ktphane

Aratrmalar : Bunlar mevcut

yaynlardan faydalanlarak yaplm oan derleme
almalardr.
o Laboratuvar Aratrmalar : Bu aratrmalar,
laboratuvarda gerekle tirilen deneylerden elde
edilen verileri analiz etmek ve yorumlamak
anlamn tamaktadr.

Aratrmann Trleri

Aratrmann Trleri
o Gzleme Dayal Aratrmalar : Bir ksm bilim

dallarnda veriler elde edilen gzlemlerden

olumaktadr. Gzlemler laboratuvar dnda
olmaktadr. evre, tarm, astronomi, corafya ve
madencilik gibi konular
o Anket Aratrmalar : Kii ve kurumlardan bilgi
almada
anket
ynteminin
kullanld
aratrmalardr. Sorularn cevaplar yz yze
grme ile elde edilebilecei gibi yazl anket
formlar da adrese gnderilerek istenebilir.

Aratrmann Trleri

o Beeri Aratrmalar : nsanlarn yaam biimleri,

o Descriptif Aratrmalar : Tasviri aratrmalardr.

davranlar,
tepkileri,
sevinleri,
aclar,
insanlarn deneyim ve birikimleri gibi konular
incelemek ve aratrmak beeri ilimlerin
konusudur.
o Analitik Aratrmalar : Elde edilen verilerin eitli
yntemlerle analiz edilerek mevcut durumun,
aradaki ilikilerin veya ileriye dnk muhtemel
gelimelerin ortaya konulmas dr.

rnein veya kmenin belirgin vasflarn ortaya

koyan veya anlatan yntemlerdir.
o Ar-Ge Aratrmalar : rn veya yntem
gelitirmeye ynelik, endstri ile i ie yaplan
aratrmalardr. Yeni bir rn veya yntemi,
retim aamasna hazrlayan aratrmalardr.

o AB Komisyonu'nun 2005 yl verilerine dayanarak oluturduu

bilim, teknoloji ve inovasyon raporu yaymland. Rapora gre

dnya AR-GE
harcamalarnn binde 4'n gerekletiren
Trkiye 8 AB yesinden daha ok AR-GE harcamas yapyor.
o Gayri safi yurtii haslasnn yzde 0,67'sini AR-GE'ye yatran
Trkiye, ortalama gelirinin yzde 1,87'sini AR-GE'ya harcayan
AB yesi lkelerinin ortalamasnn gerisinde kalrken, yzde
0,61'le Yunanistan, yzde 0,6'yla Malta, yzde 0,57'yle
Polonya ve Letonya, yzde 0,51'le Slovakya, yzde 0,5'le
Bulgaristan, yzde 0,4'le Kbrs Rum kesimi Trkiye'nin
gerisinde kalan AB yesi lkeler oldu.
o AR-GE'sinin yzde 57'sini kamu kaynaklar yzde 37,9'unu zel
sektr giriimleri ile salayan Trkiye yurtdndaki kaynaklarlar
AR-GE harcamasnda kullanamyor.
o Rapora gre 2005 ylnda dnyadaki AR-GE harcamalarnn
% 36,8'ini Kuzey Amerika, (ABD veKanada)
% 31,1'ini Asya, (Japonya yzde 13, in yzde 12,7, Gney
Kore yzde 3,5 ve dier Asya lkeleri yzde 1,9)
% 26,7'sini Avrupa, yzde 1,8'ini Rusya, yzde 1,3'n
Avusturya, yzde 1'ini srail ve yzde 0,4'n (binde 4) Trkiye
karlyor.

Aratrma Teknikleri Aamalar

o

1.
2.
3.
4.
5.

6.
7.
8.

Belirlenen bir konuda aratrma yaplrken, belli aamalar takip

etmek, almann daha hzl ve verimli olmasn salayacaktr. Bu
aamalar 8 balk altnda toplanabilir.
Aratrmann Konusu
Aratrmann Amac ve nemi
Aratrmann planlanmas
Problem Cmlesi
Kaynak Taramas (Anahtar kelimeler, veri toplama yntem ve
teknikleri: Veri trleri/kaynaka (ilgili kurumlar, ktphaneler, ilgili
kiiler, internet) Verileri toplama/s nflandrma)
Varsaymlar
Tanmlar ve Snrllklar (Aratrmann ierii, Balklar/alt
balklar)
Yazm/sunum (rapor yazma teknikleri)

Bilimsel aratrmada verilen bir

aratrma konusunu;
o Bilimsel aratrma yntemlerine uygun olarak yrtebilmek,

o Bulgularn yorumlanmas ile ilgili zellikleri aklayabilmek,

o Aratrma sonucuna uygun zm nerileri geli

tirebilmek,

o Aratrmada elde edilen bulgular

yorumlayabilmek,

o Aratrma konusuna ait zm nerilerini analiz edebilmek,

o Aratrma sonucuna gre neriler gelitirebilmek,

o Bilimsel kurallara uygun olarak rapor edebilmek,

o Yaplan aratrmayla ilgili zet yazabilmek,

o Aratrma konusuna uygun ama, nem, varsaym, snrllk

o Aratrma raporunun yazmnda dikkat edilmesi gereken

ve tanmlar yazabilmek,
o Aratrma amacna uygun veri toplama aracn
uygulayabilmek,
o Aratrma verileri zerinde temel istatistiksellemler
i
ve
zmlemeler yapabilmek,

kurallar aklayabilmek,
o Kurallarna uygun olarak raporlatrabilmek,

gerekmektedir.

Bilimsel bir aratrma iki evreden oluur.

Bunlar;

Aratrmann Amac Ve nemi,

Veri Toplama Teknikleri
o Aratrma yaplacak konuda, amac ortaya tam koyabilmek,

A-Aratrma Teknikleri (Aratrmann Amac ve

nemi, Veri Toplama Teknikleri)
B-Aratrma Teknikleri (Rapor Yazma Teknikleri)

almann nemini vurgulamak,

o Bilimsel aratrma teknikleri dorultusunda, seilen konu

zerinde aratrma yaparak, deiik kaynaklardan veri toplamak

ve elde edilen verileri doru olarak analiz edebilmek.
o Veri trleri
1-Belgesel tarama (ktphane)
2-Gzlem
3-Grme
4- Yazma
5- Internet

almann bu aamasnda dikkat edilmesi

gereken hususlar aada zetlenmitir.
Setii konuyla ilgili kaynak taramas yapabilmek
1. Konuyla ilgili kaynak eser ve kiileri belirleyip yazma
2. Kaynak taramas iin uygun bir pln hazrlama
3. Ktphane almalarnda katalog kullanma
4. Yararland kaynak ve kiilerden elde ettii bilgileri not
ve filere yazma
5. Basn yayn organlarn takip ederek konuya ilikin
bilgileri toplama
6- Internetten aratrma yapma
o

Aratrma konusuna uygun ama, nem, varsaym,

snrllk ve tanmlar yazabilmek
1. Aratrma konusuna uygun olarak aratrmann amacn
yazma
2. Aratrma konusuna gre aratrmann nemini yazma
3. Aratrmann dayand temelleri yazma
4. Aratrma konusunun snrllklarn yazma
5. Aratrma konusuna uygun tanmlar yazma
o

Aratrma verileri zerinde temel istatistiksel

ilemler ve zmlemeler yapabilmek
1. Elde ettii verileri amacna uygun olarak snflayp yazma
2. Snflandrd veriler zerinde gerekli olan istatistiksel
ilemleri yapma
3. Verileri tablo halinde gsterme
4. Sonular kontrol etme

Bulgularn yorumlanmas ile ilgili zellikleri

aklayabilmek
1. Bulgularn nasl yorumlanacan yazma
2. Yorumlamada dikkat edilmesi gereken zellikleri yazma
3. Bulgularn yorumlanmasn rnek vererek aklama
o Aratrmada elde ettii bulgular yorumlayabilmek
1. statistiksel tekniklerle elde ettii bulgular yazma
2. Bulgular dorultusunda yorumunu yazma
3. Yapt yorumun doruluunu tabloya gre kontrol ederek
yazma

RAPOR YAZMA TEKNKLER

Aratrma sonucuna gre neriler gelitirebilmek
1. Aratrma sonularna dayal olarak gerekletirilebilecek
neriler yazma
2. Bu nerileri nemine gre sralayp yazma
o Yapt aratrmayla ilgili zet yazabilmek
1. Aratrmann tm aamalarn zetleyerek yazma
2. Yazd zeti, aratrmann ilgili blmne yerletirme
o

I-Aratrma raporunun yazlmasnda temel kurallar

1-Bilimsel kurallar
2-erik ile ilgili kurallar
a-Alntlarn kullanlmas
b-Dipnotlarn yazlmas
-Kaynak belirtme amal dipnot
-Ek bilgi verme amal dipnot

o
o
o
o

2-Ana blm/Metin
o a-Giri
-Problem
-Ama
-nem
-Snrllklar
-Tanmlar
o b-Kaynak aratrmas
o c-Materyal ve yntem
-Evren ve rneklem
-Aratrma modeli
-Veriler ve toplanmas
-Verilerin ilenmesi
o d-Aratrma sonular
o e-Tartma
o f-Sonu
o g-neriler
o h-zet

II-Aratrma raporunun yazlmas

1-n blm
.
a-Balk sayfas
b-nsz
c-iindekiler
d-Listeler

ARATIRMA TEKNKLER
HAKKINDA ETL KAYNAKLAR
o
o

3-Arka blm
o a-Ekler
o b-Kaynaklar listesi

o
o
o

Earl Babbie, The Practice of Social Research . 9th ed. Belmont, CA:
Wadsworth, 2001. (ISBN 0534574742)
Engin Yldrm ve dierleri, Sosyal Bilimlerde Aratrma Yntemleri:
SPSS Uygulamal. Adapazar: Sakarya Kitabevi, 2001. (ISBN
9758644009)
Niyazi Karasar, Bilimsel Aratrma Yntemi: Kavramlar, lkeler,
Teknikler. 7. bs. Ankara: 3A Aratrma Eitim, Danmanlk Ltd.
ti., 1995.
Saim Kaptan, Bilimsel Aratrma ve statistik Teknikleri. 10. bs.
Ankara: Tekk, 1995.
Halil Seyidolu, Bilimsel Aratrma ve Yazma El Kitab.. 8. bs.
(Gzem Yaynlar, No. 15) stanbul: Gzem, 2000.
Kate L. Turabian, A Manual for Writers of Term Papers, Theses,
and Dissertations. 5th ed. Chicago: University of Chicago, 1987.

o
o
o
o
o
o
o

Niyazi Karasar, Aratrmalarda Rapor Hazrlama. 8. bs. 3A

Aratrma Eitim, Danmanlk Ltd. ti., 1995.
Rauf Arkan, Aratrma Teknikleri ve Rapor Yazma . 3. bs. Ankara:
Gazi Kitabevi, 2000.
R.K. Schutt, Investigating the Social World. 2d ed. Thousand Oaks,
CA: Pine Forge Press, 1999.
Ali Yldrm ve Hasan imek, Sosyal Bilimlerde Nitel Ara trma
Yntemleri. 2. bs. Ankara: Sekin, 2000.
Nilgn Kkl ve ener Bykztrk, Sosyal Bilimler in statistie
Giri. Ankara: Pegem A Yaynclk, 2000.
Arthur W. Hafner, Descriptive Statistical Techniques for Librarians .
2d ed. Chicago: ALA, 1998.
William Strunk, Jr. and E.B. White, The Elements of Style. 3d ed.
New York: MacMillan, 1979.

o
o
o
o
o

John Martyn and F. Wilfrid Lancaster, Investigative Methods in

Library and Information Science: An Introduction. Arlington, VA:
Information Resources Press, 1981.
A. Aziz, Aratrma Yntemleri-Teknikleri ve letiim. Gnl. 2. bs.
Ankara: Turhan Kitabevi, 1994.
A.Day Robert, Bilimsel bir makale nasl yazlr ve yaymlanr?, ev:
Glay Akar Altay, TBTAK, 4bs. 1998
Trkkaya Atav, Bilimsel Aratrma El Kitab, sava yaynlar,
2.bs.1989
Arthur H.Cole, Karl W Bigelow, Tez haz rlama el kitab, nklap
yaynlar, 2bs.
Internet arama motorlar (google, yahoo, netbul, arabul, arama,
hemenbul com)

KAYNAKCA
o

Arkan Rauf, Aratrma Teknikleri ve Rapor

Hazrlama, Asil yaynlar, 2005
o Trkkaya Atav, Bilimsel Aratrma El Kitab,
sava yaynlar, 2.bs.1989
o Arthur H.Cole, Karl W Bigelow, Tez hazrlama
el kitab, nklap yaynlar, 2bs.
o Internet (google)