You are on page 1of 164

Halil Cibran

GAVUR HALL

&
DEL

PAP30HF.N

\ (

HALL CBRAN

GVUR HALL
&

DEL

Parm en K itabevi Yaynlar


Felsefe

Yaync Sertifika No: 12281


Halil Cibran
G vur Halil & Deli
eviri: K ahram an Trel
ISBN 978-605-5935-65-8
G enel Yayn Y netm eni

Erdoan Yardmc
K apak Tasarm

sm et Giilsegin
Yayna H azrlayan

Sevim Kele
B ask ve Cilt
Bar M atbaa& M cellit - Ali Lain
D avutpaa Caddesi G ven Sanayi Sitesi C Blok No: 291
Topkap- stanbul
Tel: 0212 674 85 28
1. Bask K asm 2009

PARM EN K TABEV Y AYINLARI


Moda Cad. No: 6/A K adky stanbul
Tel: 0216 336 23 35
parsom enyayincilik@ m ynet.com
online sat: w w w .kitapfilesi.com
w w w .parsom enyayincilik.com

HALL CBRAN

GVUR HALL
&

DEL

ERM & G EZG N


ERM N BA H ES & Y ERY Z TA N R ILA RI
BR G ZYAI B R T EB E SS M & KUM VE K P K

GVUR HALL

eyh Abbasa, Kuzey Lbnann cra bir kynn in


sanlar padiah gzyle bakard. Malikanesi, yoksul kyl
lerin kulbeleri ortasnda, clz ccelerin arasnda dikil
mekte olan iri yar bir dev gibi dururdu. Zavalllar karn
tokluuna yaayp giderlerken, o refahn tadn karrd.
Ona kar boyunlar kldan inceydi ve konutuunda, nnde saygyla eilirlerdi. Sanki akln gc onu resmen
yorumcusu ve szcs olarak atamt. fkesi karsnda,
sert rzgarlar nnde kuru yapraklar gibi korkudan titrer,
il yavrusu gibi dalrlard. Birinin suratna bir amar at
tnda, tokad yiyenin kafasn kaldrmas veya kprdat
mas ya da neden vurduunu anlamak iin en ufak bir giri
imde bulunmas, kendi asndan dini inanlara kar bir
bakaldr olarak zmsenirdi. lerinden birine glmse
diinde, kyller onun en ansl kii olarak onurlandrldn dnrlerdi. nsanlarn eyh Abbasa kar duyduk
lar bu korku ve teslimiyet hissi zayflklarndan ileri gel

miyordu; pek yoksullard ve eyhin eline bakyorlard.


nk ekip bitikleri tarlalar, virane kulbeler hep onun
malyd. Bu varl ona atalarndan miras kalmt. Tpk
sefalet ve yoksulluun zavall kyllere atalarndan miras
kald gibi!
Kyller eyh Abbasn ynetimi altnda topra srer,
eker, bierler ve iin sonunda da ellerinde ancak karn tok
luunda yaayabilecekleri kadar rn kalrd, onca ter dk
melerine ve emeklerine karlk. Uzun k gnleri daha ge
ip gitmeden ou bir dilim ekmei arar olur, birbiri ard
na eyhin yanna giderek bir dinar ya da bir lek buday
iin gz yalar iinde yalvar yakar olup merhamet dilenir
lerdi. eyh Abbas buna pek sevinirdi. nk bilirdi ki yaz
gelince verdii bir dinar iki dinar, harman zaman da bir l
ek buday iki lek olacakt. te bu zavalllar eyh Abbasa olan borlarnn altnda inim inim inleyerek onun eline bakmann zoruyla kendilerini zincirliyor, eyhin fke
sinden korkup honutluu midiyle yaayp gidiyorlard.

n
Kara k geldi att. Tarlalarda ve ovalarda ten kar
galar ve plak aalardan baka bir ey kalmad. Kyde
yaayanlar rnleriyle eyh Abbasn kilerini, zm suyuyla da kplerini doldurduktan sonra isiz gsz bir hal
de barakalarna kapandlar. Gemi kuaklarn anlarn
yadederek, gece gndz demeden birbirlerine hikyeler
anlatarak sobalarnn yan banda yaamlarn tketiyor
lard. Aralk ay gemi, bir nceki yl duman rengi bir or
tamda son nefesini vermiti. Zamann bana ta takt ve
varlk tahtna oturttuu yeni yln ilk gecesi gelip atmt.

Gn tamamen snm, ovalara ve vadilere karanlk


km tipi halinde kar balamt. Frtna uulduyor ve s
lklar alarak dalarn tepesinden furerek tad karlarla
dzlkleri derin bir ukura gmmek iin alaklara doru
hzla kouyordu. Aalar korkudan tir tir titriyor, toprak
frtnann nnde homurdanyor, esen yel gndz yaan
karlarla gece yam olanlar birbirine harman ediyordu.
Tarlalar, kalntlar ve geitler lmn zerine belli belirsiz
yazlar yazp sildii beyaz bir sayfaya dnmt adeta.
Sis, vadinin iki yamacna serpilmi kyleri birbirinden ayrmt.
Evlerin ve sefil barakalarn pencerelerinden yaylan l
gn klar snp gitmiti. iftilerin iini bir korku kapla
mt. Hayvanlar damlarnda bir keye ekilmi, kpekler
bir yerlere sinmiti. Yksek dalarn tepelerinden aa s
zlen rzgar, maaralarn vc inlerin kulaklarna uulduyarak haykryor, bazen korkun sesini vadinin derinliklerin
den ykseltiyor, bazen de yal yln lmne kzm da
barakalara gizlenmi yaamlardan c alrcasna darda
dondurucu ve sert souuyla yaama kar sava veriyor
du.
Bu korkun gece de, yaamdan intikam alan bu havada
yirmi iki yanda bir gen, Kuzehayya manastrndan eyh
Abbasn kyne doru kan yolda ar ar ilerliyordu.
Souk, iliklerine ilemi, alk ve korku btn gcn t
ketmiti. Siyah giysisi, diri diri gmlyormu gibi karlar
la bembeyaz kaplanmt. leri doru bir adm atyor, ama
rzgarlar onu yaam sahibi insanlarn evlerinde grmek istemiyormucasna engelleyip geri itiyordu. Engebeli yol ayaklarn tutarak onu dryordu. Gen, ayaa kalkarak
olabildiince gr sesiyle yardm iin baryordu. Ama so
uk onun soluunu kesiyor. mitsizlikle derin znt ara

snda kalm clz bir umut gibi, atan duygular iinde, ya


da nehre den fkeli akntnn derinliklere doru srkle
dii kanad krk bir sere gibi sessizce titreyerek ayakta
duruyordu.
Gen, gc tkenip umudu kesilinceye ve damarlarn
daki kan donuncaya kadar yrmeye, lm de onun arka
sndan gitmeye devam etti. Sonunda karlarn zerine yl
d. Bedeninde kalan son bir gayretle lmn hayaletiyle
yzyze gelmi ve korkuya kaplm biri gibi bard. Ka
ranln kahrettii, frtnann dipsiz bir uuruma atmak iin
penesine ald, umutsuzca can ekien biri gibi inledi.
Yokluun boluunda varl yeleyen biri gibi korkun
bir sesle haykrd.

m
Bu kyn kuzeyinde tarlalar arasnda tek bana kalm
kk bir kulbe vard. Rahil adnda bir kadn henz on
sekizine basmam Meryem isimli kzyla birlikte bu kul
bede yayordu. Bu kadn bundan be yl nce krlarda l
bulunan ve henz katili saptanamayan Semn Rminin
dul karsyd.
Rahil, btn yoksul dul kadnlar gibi lm ve yokluk
korkusuyla alp didinerek yaamn srdryordu. Ha
sat mevsiminde tarlalara karak toplanmam baaklar
sonbaharda ise bahelerde braklm fazlalk meyveleri
topluyordu. Kn ise birka kuru, ya da bir lekten daha
az bir buday karlnda byk bir sabr ve zenle yn eiriyor, diki dikiyordu. Sessiz ve gzel bir gen kz olan
Meryem, annesinin skntlarn paylayor, ev ilerinde ona yardm ediyordu.

Anlatm olduumuz o korkun gecede Rahil ve kz


kzlerin kllenmeye balad, snmeye yz tutmu oca
n yannda oturuyorlard. Balarnn zerinde yanan zayf
bir kandil, yoksul ve gnl krk bir kimsenin yreindeki
karalty datmaya yarayan dualar gibi, clz sar yla
karanln kalbini aydnlatyordu.
ki kadn dardaki rzgarn uultusunu dinleyerek otu
rurken gece yars olmutu. Gen kz arasra duruyor k
k pencereyi aralayarak karanlk gkyzne bakyor ar
dndan da havann fkesinden korkarak sknt iinde tek
rar yerine dnyordu. Gen kz o anda birden derin bir uy
kudan uyanmasna titreyerek annesine doru atld ve,
Duydun mu anneciim? Baran ve yardm isteyen bi
ri var darda, dedi
Annesi ban kaldrarak bir sre dikkat kesildi. Sonra
da,
Hayr kzm, rzgarn uultusundan baka bir ses duy
madm, diye cevap verdi.
Kz,
Rzgarn kard grltden daha youn frtann uultusundan daha ac bir ses duydum, dedi
Szn bitirir bitirmez ayaa kalkt. Kk pencereyi
aarak bir dakika kadar dikkatle dary dinledi ve,
Ayn iniltiyi gene duydum anneciim, dedi.
rpererek pencereye koan anne kzna,
Ben de duydum. Gel kapya kp bakalm. Pencereyi
skca kapat ki rzgar kandili sndrmesin, diye yant
verdi.
Szn bitirir bitirmez zerine uzun bir paltu alarak ka
py at, admlarn salam basarak darya kt. Rzga
rn sa rgleriyle oynat meryem kapda dikili kalm
t.

Rahil, ayaklaryla karlar yararak birka adm att ve


durdu.
O baran kim? mdat isteyen, neredesin? diye ses
lendi.
Yant veren kmad. kinci ve nc kez sorusunu
tekrarlad ancak frtnann grltsnden baka bir ses du
yamad. Yrekli bir ekilde rzgarn sert dalgalarndan y
zn koruyarak ve gzleriyle etraf kolaan ederek biraz
daha ileri gitti. Bir ok atm kadar yrmt ki karlarn zerine rzgarn yok etmek zere olduu ayak izlerini gr
d. Endieyle ve hzla izleri takip etti. Ksa bir sre sonra
hemen nnde beyaz bir elbise zerindeki kapkara yama
gibi karlar zerine ylm bir ceset grd. lerleyerek ce
sedin zerindeki karlan silkeledi. Cesedin ban dizlerine
koyarak elini gsne attnda anszn zayflam kalp atlarn hissetti. Kulbeye doru dnd ve,
Hadi Meryem! Yardma ko, onu buldum. diye bar
d. Meryem dar kt annesinin ayak izlerinden giderek
souk ve korkudan titrer bir halde oraya doru ilerledi.
Yanlarna varp da karlar zerinde hareketsiz yatan genci
grdnde bir lk att, sonra da ac ve zntyle inle
di. Elleriyle genci koltuk altndan kavrayan annesi,
Korkma, lmemi. Haydi elbiselerinden tut da onu eve tayalm, dedi.
Deli gibi esen rzgar onlar engeller, karlan ayaklarna
dolandrrken kadnlar genci yklendiler. Eve varnca onu
ocan yanna yatrdlar gen kz eteinin kenaryla gencin
slak salarn ve buz gibi parmaklarn kurularken, annesi
de gencin neredeyse donmu bedenini ovalamaya balad.
Birka dakika bile gemeden gen hafife kprdand, ya
ama geri dnmt! Gzkapaklann krptrarak derin bir
i ekince efkatli kadnlarn yreinde onun kurtulaca

na dair bir umut belirdi. Meryem gencin krdm olmu


ayakkab balarn zd. slak hrkasn kardktan sonra
annesine,
Bak anneciim! Elbiselerine bak. Rahip elbiselerine
benziyor, dedi. Rahil, ocaa bir kucak dolusu kuru al
rp attktan sonra dnd ve akn bir ifadeyle,
Byle korkun bir gecede rahipler manastrdan asla d
ar kmazlar. Bu zavall acaba yaamn neden tehlikeye
att acaba? dedi.
Gen kz,
Ama anneciim! Henz sakal by kmam bunun,
oysa rahiplerin gr sakallar olur, dedi.
Annesi gzlerinde ana efkati dolu bir halde genci sz
d. Derin bir i ekerek,
Kzm onun ayaklarn iyi kurula; ister rahip olsun, is
terse bir sulu.
Rahil tahta dolab aarak oradan arap dolu kk bir
testi kard. Bir kaseye arap doldururken kzna,
Meryem u zavallnn bedeninin tekrar snmas ve
canlanmas iin kafasn biraz kaldr da ona arap iire
lim, dedi. Rahil kasenin kenarn gencin dudaklarna yak
latrd ve ona bir ka yudum iirdi. Gen birden iri gzle
rini at ve ilk defa kurtarclarna honut ve szgn bir ba
k att. Bu baka yanaklarndan szlerek akan ve yap
lan iyiliin deerini bilen teekkr gzyalar karyordu!
lm n penesine dtkten sonra yaamn dokunuunu
hisseden bir insann bakyd bu! mitsizliin ardndan
gelen umudun bakyd bu! Sonra boynunu evirdi ve tit
reyen dudaklarndan u kelimeler dkld,
Tanr sizden raz olsun!
Rahil, elini gencin omzuna koyarak,
Kardeim konuarak kendini yorma. Kendini tama

men toparlayana kadar sessiz kal, dedi.


Meryem de,
Kardeim ocaa biraz daha yakla da u yasta yas
lan, dedi.
Gen, inleyerek srtn yasta dayad. Rahil, bir sre
sonra kaseye tekrar arap doldurdu ve gence iirdi. Sonra
kzna dnerek,
Paltosunu atein yanna koy da kurusun, dedi.
Meryem syleneni yaparak oturdu. evkat ve acma
ykl baklarla onun zayf bedenini stmak ve glendir
mek istercesine gence bakyordu.
Bu srada Rahil, iki somun ekmek, bir tas dolusu pek
mez ve kurutulmu meyvelerle dolu bir tabak getirdi. Yan
bana oturarak bir annenin ocuunu besledii gibi, yiye
cekleri kk lokmalar halinde ona yedirdi. Gen, kam
doyunca ve biraz daha dinletiini hissedince halnn s
tne oturdu. Sararm yzne atein gl renkli klar yan
sd. zgn gzleri parlad ve bana sessizce sallayarak
yle dedi,
Rahmet ve zulm, tpk bu karanlk gecenin boluun
da berbat havann yaamla savamas gibi insann yrein
de birbirleriyle bouuyorlar. Ancak rahmet zulme galip
gelecek, gecenin korkular da gndzn geliiyle geip gi
decektir.
Gen bir sre sessiz kaldktan sonra zor duyulacak ka
dar ksk bir sesle konumaya devam etti.
nsanln basks beni yok etmeye abalarken, beni
yine insanln uzatt el kurtard. nsann zulm ne id
detli ve merhameti ne boldur!
Rahil, ara sra sze girerek anne sevecenliinin dour
duu bir huzurun younca hissedildii ses tonuyla,
Kurtlarn bile korkarak inlerine kapandklar, kartalla

rn kayalklar arasna gizlendii bu gecede nasl cesaret edip de manastr terk ettin? dedi. Gen, gzkapaklaryla
gzyalarn yreinin ta derinliklerine aktmak istercesine
gzlerini kapatt ve,
Tilkilerin inleri, uan kularn yuvalar vardr. Oysa in
sanolunun bam sokacak hibir yeri yoktur, dedi.
Rahil de,
sa da nereye giderse gitsin peinden gelmek isteyen
bir havarisine kendisi hakknda byle demiti, dedi.
Gen,
Yalan, ikiyzllk ve fesatla dopdolu bu nesil iinde
ruhuna ve geree uymak isteyen herkes byle syler, di
ye yant verdi.
Rahil, gencin szlerinin anlamn dnerek bir sre
sessiz kald. Derken,
Manastrda geni pek ok oda, altn ve gmle dolu
hazineler, yiyecek ve arap dolu mahzenler, besili danalar
ve koyunlarla dolu ahrlar varken neden btn bunlar ar
kanda brakp byle bir gecede kendini dar attn? dedi.
Gen iini ekerek,
Manastrdan holanmadm iin oray terk ettim, di
ye yant verdi.
Rahil dedi ki,
Manastrdaki bir rahip sava alanndaki bir asker gibi
dir. Komutan onu azarladnda sessizce boynunu bker
ve emirlerine derhal boyun eerdi. Bir insann ancak iradeNni, dnmeyi, arzu etmeyi ve nefsine dair btn zellik
leri terk ettikten sonra rahip olabildiini duymutuk. An
cak iyi bir lider ynettii insanlardan glerinin yetmeye
cei eyi istemez. Kuzehayya Manastrnn yneticisi sen
den yaamn frtna ve kara teslim etmeni nasl istedi?
Kimse ba rahibin istedii kadar duygu ve dnceden

yoksun, sar ve dilsiz bir kukla olmadka rahip olamaz.


Bense manastrdan ayrldm; nk kr bir kukla deilim,
aksine gren ve iiten bir insanm.
Rahil ve Meryem, gencin yznde saklamak istedii
gizli bir srr grm gibi gzlerini ona dikmilerdi. Bir s
re sonra anne yadrgayarak yle syledi:
Gren ve duyan bir kimse, gzleri kr, kulaklar sar
eden byle bir gecede hi dar kar m ?
Gen, derin bir i ekti. Ban gsne eerek doku
nakl bir sesle:
Kovulduum iin manastrdan ayrldm, dedi.
Rahil dehetle:
Kovuldun mu? dedi.
Meryem de bu kelimeleri iini ekerek tekrarlad.
Gen ban kaldrd. Kadnlara gerei akladna
piman olmu, acma duygularnn honutsuzluk ve aypla
maya dnmesinden korkmutu. Ancak tekrar baktnda,
kadnlarn gzlerinde, gerei renme arzusuyla dalgala
nan efkat prltlarm grmt. Bouk bir sesle yle de
di:
Evet, ben manastrdan kovuldum; nk ben, mezar
m kendi elimle kazamadm. nk kalbim, srekli yalan
ve iki yzllkten yorulmutu. nk bedenim fakir ve
yoksullarn mallaryla beslenmeyi reddetti. nk ruhum
zulme teslim olmu halkn balaryla zevk- sefa iinde
yaamay kabul etmedi. Kovulduum iin ayrldm; nk
bedenim, kulbede yaayanlarn elleriyle ina ettikleri ge
ni odalarda artk rahat edemiyordu. nk midem, yetim
ve dul kadnlarn gzyalaryla yorulmu ekmei kabul
etmiyordu artk. nk dilim, Barahibin inananlarn
mallar ve balarna karlk satt dualar okuyamyordu artk. Pis bir czzam hastas gibi manastrdan atldm

iin ayrldm; nk rahip ve papazlarn kulaklarna, onla


r rahip ve papaz yapan kutsal kitabn ayetlerini haykr
dm.
Gen sustu. Rahil ve Meryem gencin szlerini tuhaf
bulmu ona bakyordu. Anne-kz gencin zntl ve gzel
yzne gzlerini dikiyor, onu kendilerine getiren sebeple
ri sorutururcasna zaman zaman birbirleriyle gzgzc ge
liyorlard. Sonunda annesi dayanamad ve gerei ren
mek iin, acyarak gence bakp yle dedi:
Annen ve baban nerede kardeim? Yayorlar m?
Acsndan szleri boazna dmlenen gen cevap
verdi:
Benim ne bir babam, ne bir annem, ne bir kz karde
im, ne de kafam sokacak bir evim var!
Rahil derin bir Ah! ekti. Meryem de acma duygusu
nun gzlerinden aktt bir damla yakc gzyan gizle
mek iin yzn duvara dnd. Gen, kurtarcsna yenik
dm biri gibi kadnlara bakt. Kayalar arasnda biten bir
iein, kalbine sabahn i tanelerini aktmasyla hayat
bulmas gibi, kadnlarn ince duygular sayesinde bedeni
yeniden hayata dnmt. Kafasn kaldrarak:
Ben daha yedi yama gelmeden annem ve babam ld.
Doduum kyn papaz beni alarak Kuzehayya Manastrna gtrd. Rahipler sevinerek beni inek oban yaptlar.
On be yana geldiimde bana bu sert ve siyah elbiseyi
giydirdiler. Beni kilisenin sunanda ayakta tutup Fakir
lik, itaat ve iffeti setiine dair Tanrya ve azizlere yemin
ct! dediler.
Henz szlerinin ne anlama geldiini; yani fakirlik, ita
at ve iffetin anlamn renmeden, beni zerinde yrttk
leri dar yolu grmeden onlarn szlerini tekrarladm. s
mim Halildi. Artk bu vakitten sonra beni Sevgili karde

im diye aryorlard. Ancak asla bana kardeleri gibi


davranmadlar. Kendileri etlerle ve lezzetli yemeklerle
beslenirlerken, bana kuru ekmek ve kurutulmu sebze ye
dirdiler. Kendileri arap ve gzel ieceklerle elenirken,
bana, gzyayla kark su iirdiler. Kendileri yumuak
yataklarda yatarken, beni domuz ahrnn yannda, karanlk
ve souk bir odada, ta gibi bir yatakta uyuttular.
Hep kendi kendime Acaba ne zaman bir rahip olup da
bu mesut insanlarn mutluluuna katlacam? Zevk ve e
lencelerine ortak olacam? Cierlerim arap ve eitlerini
hatrladka ac ekmeyecek? Ruhum barahibin sesiyle ir
kilmeyecek diye konuurdum. Ancak bo yere dnm
ve hayal kurmuum; nk hep otlakta inek otlatan, srtn
da ar talar tayan, elleriyle topra kazan birisi olarak
kaldm. Bayat bir ekmek ve darack bir snak iin btn
bunlar hep yaptm. nk manastr dnda yaayabilece
im bir yer bilmiyordum. nk onlar, bana kendi yaam
lar dndaki her eyi inkar etmeyi rettiler. Beni iddet
li mitsizlik ve teslimiyete o kadar inandrdlar ki bu ale
min bir znt ve azgnlk denizi, manastrn da tek kurtu
lu liman olduunu zannettim.
Halil oturdu. Ask ehresine bir mutluluk yayld. Bu
kulbede nne dikilmi gzel bir ey grm gibi baka
kald. Rahil ve Meryem ise susarak gzlerini ona dikmi
lerdi. Bir sre sonra kendine gelerek yle dedi:
Babam alan ve beni yetim olarak manastra sren
Tanr, btn bir mr kr biri gibi, tehlikeli geitlerde y
ryerek geirmemi istemedi. Hayatnn sonuna kadar ken
dini kk gren, helak olmu bir kle olmama raz olma
dndan gzlerimi ve kulaklarm at. Bana parlayan
gsterdi. Konuan gerei iittirdi.
Bu esnada Rahil ban sallayarak:

Gnein btn insanlara yayd ktan baka bir k


m var? Bir insann hakikati bilmesi mmkn m, dedi.
Halil cevap verdi:
Gerek k insann iinden doan ktr. Bedenin sr
larn insanlara bildiren, insan hayatta mutlu klan, ruh adyla mrldanlan ktr. Hakikat ise, bir yldz gibi ancak
gece karanlnn ardndan ortaya kar. Hakikatin gzel
etkilerini, bu dnyadaki btn gzel eyler gibi, ancak ba
tln acmasz tesirlerini alglam kimseler anlayabilir. Ha
kikat bizlere bu gnmzle sevinmemizi reten, ayn se
vinci btn insanlar iin de dilememizi salayan gizli duy
gunun ta kendisidir.
Rahil,
Kalplerindeki gizli duyguya gre yaayanlar oalsn.
Bu gizli duygunun, Tanrn insanlar iin koyduu kanu
nun bir glgesi olduuna inananlar oalsn. Ancak byleleri, yaamlarnda kesinlikle mutlu olamyor, aksine ln
ceye kadar perian bir ekilde yayorlar, dedi.
Halil cevap verdi:
nsan yaamnda mahveden btn inan ve retiler
batldr. nsan mitsizlik, znt ve azgnla sevk eden
btn duygular yalancdr. nk insann vazifesi, yery
znde mutlu olmak, saadet yollarn bilmek ve nerede olur
sa olsun mutluluk adna nasihatte bulunmaktr. Bu hayatta
.gkyznn hkmranln gremeyen kimse, sonraki
hayatnda asla gremez. nk bizler bu dnyaya aalk
birer srgn gibi gelmedik. Aksine hayatn gzelliklerini,
gizemlerini renmek, lmsz evrensel ruha ibadet et
mek ve bedenlerimizin srlarm aratrmak iin bilgisiz bi
rer ocuk olarak geldik.
te sann retilerini okuduumda anladm gerek
buydu. imden szlerek, bana manastr ve iindekileri,

beni ldrmek isteyen derin ve karanlk bir ukur gibi gs


teren k ite buydu. Aalarn glgesinde a susuz otu
rurken, alayarak i ekerken, gzel mahlukatm bana ak
lad gizli sr ite buydu.
Bu semavi iksirden ierek sarho olduum bir gn ce
saretlendim ve yediini hazmedememi hayvanlar gibi,
manastrn bahesinde oturan rahiplerin karsna dikildim.
Fikrimi onlara aklamaya, sapklklarn ve inkrlarn or
taya koyan kutsal kitabn ayetlerini yzlerine okumaya
baladm. Onlara dedim ki:
Niin fakir fukarann mallaryla besleniyoruz? Aln
terleriyle, gzyalaryla yorulmu ekmei gzel gryo
ruz? Onlardan alnm topraklarn rnlerini zevkle yiye
rek gnlerimizi bombo geiriyoruz? Neden bilgiye muh
ta halktan uzak duruyoruz? lkemizi bileimizin gcn
den mahrum ederek miskinlik ve tembelliin glgesinde
aylak aylak yayoruz? sa sizi gnderdiinde kurtlar ara
snda kalm bir kuzu gibiydiniz. Hangi retilerle kuzula
ra karm kurtlara dntnz?
Tanr sizleri de birer insan olarak yaratmken, neden
insanlardan uzak duruyorsunuz? Eer hayat yolunda yr
yen insanlardan daha stne iseniz, o halde size den, in
sanlara gidip onlar eitmenizdir. Yok eer insanlar sizden
daha stn ise o halde insanlara karn ve bir eyler re
nin. Siz krallar gibi yaarken nasl insanlarn kendilerini
fakirlie adamalarn istiyorsunuz? Bakalarna itaati tav
siye ederken nasl kendiniz Incile kar geliyorsunuz?
Yrekleriniz ehvetle dopdolu iken, nasl insanlara ken
dilerine hakim olmalarn tavsiye ediyorsunuz? Bedenleri
nizi ldrmek suretiyle gsteri yapyorsunuz. Oysa nefis
lerinizi ldrmyorsunuz. Dnyalk eylerden yz evir
mek gerektiini sylyorsunuz. Oysa insanlarn en a gz

lleri sizlersiniz. badet etmeyi ve dnyadan yz evirme


yi tavsiye ediyorsunuz. Oysa szler, iyi bir otlakla bilgiden
alkonulmu hayvanlar gibisiniz.
Gelin manastrn geni arazilerini, bu kylerin ihtiyat,
sahibi sakinlerine geri verelim. Aldmz mallarm ceple
rine geri koyalm. Gelin ku srleri gibi drt bir tarafa da
lalm ve bizleri gl yapan bu zayf halka hizmet etle
lim. Zenginlikleriyle yaadmz lkenin yararna ala
lm. Bu mahvolmu millete gne na glmsemeyi,
gkyznn balarna sevinmeyi, yaama ve zgrlk
erefini retelim. nk, insanlar arasnda karlat
mz skntlar, bu meknda teslim olduumuz rahattan da
ha yce ve daha gzeldir. Yaknmzdaki birisinin kalbinde
uyandracamz acma duygusu, manastrn cra kele
rinde sakl erdemlerden daha ycedir. Zayf, gnahkr ve
dkn birisinin kulana syleyeceimiz tescili sz, ta
pnaklarda tekrarladmz uzun dualardan daha ereflidir.
Halil bir mddet susup yeniden derin bir nefes aldktan
sonra, gzlerini Rahil ve M eryeme doru kaldrarak sakin
bir ses tonuyla anlatt:
Ben buna benzer eyler sylediimde, rahipler afalla
m bir yz ifadesiyle beni dinliyorlard. Benim gibi bir
gcncin, kalkp bylesine cesurca konumasn kabullenemcmilerdi. Szlerimi bitirdiimde birisi bana doru yak
lat ve srtarak:
Ey aalk ocuk! Bizim nmzde byle laflar etme
ye nasl cret edersin, dedi.
Bir dieri glerek yaklat ve alay ederek:
Bu hikmeti, hayatnn btn gnlerini birlikte geirdi
in inek ve domuzlardan m rendin, dedi.
Bir bakas da tehdit ederek:
Pis gvur! Sana ne olacan greceksin, dedi.

Sonra da salkl bir insann czzam hastasndan ka


mas gibi, benden kaarak drt bir tarafa daldlar. Bir ks
m gidip beni barahibe ikayet etti. Barahip, gne batar
ken beni ard. Sevinten drt ke olmu rahiplerin g
z nnde beni sert bir ekilde azarladktan sonra falakaya
yatrlmam emretti. Bunun zerine acmaszca sopayla d
vldm. Sonra bir ay hapis cezas verdiler. Rahipler se
vinlerinden kahkaha atarak beni lo bir odaya gtrdler.
Bu mezarda bir ay kaldm. Ne grebiliyor ne de
bceklerin ayak seslerinden baka bir ses duyabiliyordum.
Yalnzca topraa dokunabiliyordum. Gecenin sona erip
gndzn baladn dahi hissedemiyordum. Sadece, ko
kumu bir para kuru ekmek ve sirke katlm bir tas su
getiren ve yaknmda bir yere koyan rahibin ayak seslerini
iitebiliyordum. Zindandan ktmda rahipler bedenimin
zayfladn, yzmn sarardn grdklerinde, iimde
ki dncelerin ldn zannettiler. Oysa alk, susuzluk
ve ikence ile sadece Tanrn yreimde can verdii ac
ma duygusunu yoketmilerdi.
Gnler ve geceler birbirini kovalad. Bense yalnz kal
dm zamanlarda rahipleri aydnla ulatracak, onlara
hayatn arksn dinletecek eylere kafa yoruyordum. An
cak bo yere dnp durmuum. Zira, gemi nesillerin
bu rahiplerin basiretleri zerine rd kaln rty, bir
ka gnn paralayarak yok etmesi mmkn deildi. Ce
haletin kulaklarna svad amur, yumuak parmaklarn
dokunuuyla sklemeyecek kadar talamt.
ekilen Ah! seslerinin bozuu bir sessizlikten sonra,
Meryem ban kaldrarak konumak iin izin istercesine
annesine dnd. Sonra hznl bir ekilde Halile dne
rek,
Rahiplerin huzurunda ikinci bir kez mi konutun ki in

sana, dmanlarna kar bile acma ve dosta davranmay


reten byle kt bir gecede seni manastrdan kovdular,
diye sordu.
Gen cevap verdi:
Bu akam, frtnann korkusu byyp darda adeta
bir sava baladnda, atein bana erek elendirici
hikaye ve olaylar anlatmakla megul rahiplerden ayr, tek
bama oturmutum. Nefse ho gelen, insana tabiatnn
kzgnln ve havann soukluunu unutturan bu szleri
dnerek ncili amtm. Rahipler, kendilerinden ayr
lek bama oturduumu grnce yalnzlmla alay ettiler.
Bir ksm gelerek yan bamda durdu. Glerek ka gz
iareti yapmaya, beni gstererek alay etmeye baladlar.
Onlara katlmayarak kitab kapattm ve pencereden dar
baktm. Bunun zerine kinlerinden homurdandlar ve yan
yan bana baktlar. Zira susmam duygularn kurutmutu.
Sonra birisi alay ederek:
Ey byk reformcu! Ne okuyorsun, diye sordu. Konu
ann yzne bakmayarak ncili atm ve yksek sesle u
ayeti okudum: Kendisine destek olmak iin ortaya kan
lara yle diyordu: Ey ylann evlatlar! Gelecek bir gazap
tan kamay size kim gsterdi? Tvbeye yakr, kazanl
iler yapn. Kendi kendinize bizim babamz brahimdir
demeye balamayn. nk ben sizlere, Tanrnn, bu ta
lardan brahimin ocuklarn yeniden yaratmaya gc ol
duunu sylyorum. imdi asl sorunumuzu saptam bu
lunuyoruz yi meyve vermeyen her aa kesilecek ve ate
e atlacaktr. Topluluk hep bir azdan ona sordular: O
halde biz ne yapalm? Onlara yle yant verdi:
ki giysisi olan, birini olmayana versin. Yemei olan
da olmayanla paylasn!
Yuhannann syledii bu szleri okuduumda rahipler

bir sre sustular. Sanki gizli bir el ruhlarm skmt. Ancak


toparlandlar ve glerek kahkaha atmaya baladlar. Birisi
dedi ki:
- Bizlcr bu sz defalarca okuduk. Bir inek obannn
bunlar bize tekrarlamasna ihtiyacmz yok.
Dedim ki:
- Sizler bu ayetleri okuyup anlasaydnz, karlarla kapl
bu kylerin sakinleri, yaptklar balarna lanet okumaz
lard. Sizler burada onlarn balaryla beslenirken, asma
larnn suyunu iip hayvanlarnn etlerini yerken onlar a
lktan kvranmazlard.
Bu szler dudaklarmdan kar kmaz aptalca konu
muum gibi rahiplerden biri suratma bir tokat patlatt. Bi
ri ayayla tekmeledi. Birisi elimden kitab ekip ald. Bir
dieri de barahibi ard. Barahip hemen geldi. Olup bi
teni ona anlattklarnda ayaa kalkt. Kalarn atp sini
rinden titreyerek en gr sesiyle:
- Yakalayn bu dik kafal isyankar! Manastrn dna atn!
Frtnal havaya terk edin de ona itaati retsin. Tabia
tn ona Allahn iradesini uygulamas iin, souk ve karan
la atn onu.
Sonra da elbiselerine yapm kfr zehirlerinden ko
runmak iin ellerinizi ykayn. Yalvararak, tvbe ederek
geri gelse dahi kapy amayn. nk ylan kafese konsa
bile gvercine dnmez. zm ubuu alasan bile asla
incir vermez, dedi.
O zaman rahipler beni yakaladlar ve acmaszca ma
nastrn dna atp glerek geri dndler. Kapy kilitleme
den nce birisinin alay ederek yle dediini duydum:
- Dn sen bir kraldn. nek ve domuzlar da senin teba
an idi. Ey yeniliki! Bugn ise biz seni kovduk. Zira sen

nasl davranlacan bilemedin. imdi git ve a kurtlara,


uuan kartallara krallk et. Onlara inlerinde ve kovukla
rnda nasl yaamalar gerektiini ret.
Halil derin bir Ah! ektikten sonra ban evirerek ocaktaki alevli atee bakt. Bouk bir sesle:
- te manastrdan byle kovuldum. Rahipler beni l
mn ellerine byle teslim etti. Sis yolu kapatmt. Sert
rzgarlar elbisemi paralarken, birikmi karlar beni dizle
rimden yakalarken, gcm tkenip yere ylncaya kadar
yrdm.
Feci bir lmden ve karanlk vadilerden baka sesimi
duyacak bir kimsenin olmadn bilmeme ramen, mitNzce imdat! diye haykrdm. Ancak karlarn, rzgarla
rn, karanlk, sis ve haberci yldzlarn ardndaki g, bilgi
vc rahmet sahibi Allah, arm ve haykrm duydu. Yaumn geri kalan gizemlerini renmeden lmeme raz ol
mad. Yokluk ve cehennemin derinliklerinden beni kar
manz iin ikinizi gnderdi.
Gen sustu. Kadnlar efkat, acma ve hayretle kalbin
deki srlar anlam gibi, hislerine ve duygularna katlmusna ona bakyorlard. Bir sre sonra Rahil, elini uzata
rak yavaa gencin elini tutmak gereini hissetti. Gzlerin
den yalar szlerek:
- Tanrnn geree yardmc setii kimseyi zulm yok edemez. Kar ve frtna ldremez, dedi.
Meryem de fsldayarak:
- Frtnalar ve karlar iekleri ldrebilirler ancak iek
tohumlarn ldremezler, dedi.
Teselliler, sabahn ilk klarnn ufuk izgisini aydnlat
mas gibi Halilin sararm yzne renk katmt. Szleri
ne yle devam etti:
- Sizler, rahiplerin zannettii gibi, benim bir inansz,

bir azgn olduumu kabul etmiyorsanz bilin ki benim ma


nastr da grdm bask ve zulm, milletin bilgiye ula
madan nce maruz kald iddetin bir semboldr. Nere
deyse beni ldrecek olan bu gece, zgrlk ve eitlie g
tren bir devrimdir. nk insanln mutluluu, hassas
bir annenin kalbinden yce ve insani duygular uyandran
hislerinden doar. Szn tamamlayarak yasta yasland.
Kadnlar konumaya devam etmek istemiyordu; nk y
ry yorgunluunun ardndan, bedeni snan gencin gz
lerine uyku ktn anladlar. Birka dakika bile ge
meden Halil gzlerini kapatarak, annesinin kucanda g
ven iinde uyuyan bir ocuk gibi uykuya dald. Rahil ve
ardndan Meryem sessizce kalkarak yataklarna oturdular.
Gencin solgun yznde ruhlarn ekip alan, kalplerini ku
atan bir albeni varm gibi gence bakyorlard. Kadn ken
di kendine konuuyormu gibi fsldad:
Kapal gzlerinde, sakince konuan ve insani duygular
uyandran garip bir g var, dedi.
Kz da:
Anneciim, elleri de kilisede bulunan resimdeki sann elleri gibi, dedi. Bunun zerine annesi fsldayarak:
Kederli yznde bir kadnn duyarll ve bir erkein
gc var, dedi.
Uykunun kanatlar iki kadn ryalar alemine gtrd.
Ocaktaki ate snerek kle dnd. Kandildeki gazya bit
tiinden kandilin azalarak snd. Darda sert bir fr
tna esiyor, simsiyah hava kar paralarn belirginletiriyor,
iddetli rzgarlar karlar saa sola savuruyordu.

IV
Kimi zaman sakin, kimi zaman da lgna dnm gibi
esen, vadileri sisle ve tepeleri karlarla kaplayan o frtna
nn, kara bulutlarla kapl gkyznn zerinden iki hafta
gemiti. Halil kez denize doru yryne devam et
mek istemi, fakat her defasnda Rahil:
Hayatn ikinci defa tabiatn gzleri grmeyen gleri
ne teslim etme, burada kal kardeim. ki kiiyi doyuran ek
mek kiiye de yeter. u ocaktaki ate sen gelmeden n
ce nasl yanyor idiyse, sen gittikten sonra da ylece yan
maya devam edecek. Kardeim! Bizler fakir insanlarz, an
cak btn insanlar gibi bizler de gnein altnda yayoruz,
nk Allah bizlere, kt kanaat geinecek kadar ekmeimi
zi verdi, diyerek efkatle onu yolundan alkoymutu.
Meryem ise ho baklaryla, yalvarrcasna sessiz i e
kileriyle gitmesine engel olmay umuyordu. nk gen
adam bu derme atma eve admn att andan itibaren,
benliinde, kalbine k ve nee saan, ruhunun kutsal k
elerinde houna giden yeni duygular uyandran, yce bir
gcn varln hissetmiti. nk hayatnda ilk defa, gen
bir kzn tertemiz kalbini, i tanelerini ierek etrafna g
zel kokular yayan bembeyaz bir gle eviren bu tuhaf duy
guyu hissetmiti.
Gen bir kzn yreinde, hi beklenmedik bir anda orluya karak, gs kafesini sihirli tnlarla dolduran, gn
lerini ozanlarn dlerine, gecelerini de nebilerin geceleri
ne eviren bu gizli duygudan daha temiz ve daha tatl bir
duygu yoktur insann iinde. Henz eline erkek eli deme
m i gen bir kzn dinginliini srekli bir eyleme dnt
ren, kararllyla gemi gnlerin ansn silen, tatllyla
gelecek gnlerin umutlarn yeerten bir yneliten daha

gzel ve daha gl bir sr yoktur tabiatn srlar arasnda.


Lbnann kzlar, kuvvetli duygular ve ince hisleriyle
dier lkelerin kzlarndan farkldrlar. nk anlaylar
nn ilerlemesine, seviyelerinin ykselmesine engel olan
dnya terbiyesi, onlar, kendi bedenlerinin eilimlerini yo
rumlamaya, kalplerinin srlarn aratrmaya itmitir. Lb
nanl gen kzlar, alak araziler arasnda yerden kan, an
cak denizlere doru akan bir nehir, bir yatak bulamadn
dan, yzeyinde yakamozlarn oynat durgun gle dn
en birer pnar gibidirler.
Halil, M eryemin ruhunun kendi ruhu etrafnda dalga
landn hissettiinde anlad ki kalbini kuatan mukaddes
meale Meryemin kalbine de dokunmutu. Annesini kay
bedip de bulan bir ocuk gibi sevindi ilk nce. Ancak ok
gemeden kendine geldi ve aceleciliinden dolay piman
lk duygusuna kapld. Zaman onu bu kyden ayrdnda
Meryeme olan aknn, bu karlkl ruhsal anlayn bir
sis bulutu gibi yava yava dalacan anladndan ken
dini knad. Kendi kendine yle diyordu:
Her eyden habersizken bizimle oynaan bu gizli srlar
da ne? Engebeli yollarda bizleri yrten, karlarnda bo
yun eerek yrdmz bu kanunlar da neyin nesi? G
nein yz nnde bizi durdurduunda sevinerek duruyo
ruz. Bazen bizi dalarn zirvesine ulatryor, nee iinde
glmsyoruz. Bazen de vadinin en dibine atyor, ac iin
de baryoruz. Bir gn bir sevgili gibi bizi kucaklayan, er
tesi gn bir dman gibi tokatlayan bu yaam da ne? Dn,
ben manastrn rahipleri arasnda hor grlen, ezilen biri
deil miydim? kence ve alay srf gkyznn gsm
de uyandrd bu hakikat iin kabul etmedim mi? Rahip
lere, mutluluun Allahn insan hakkndaki iradesi olduu
nu sylemedim mi?

O halde bu korku da ne? Niin gen bir kzn gzlerin


den szlen a gzlerimi kapatarak yzm eviriyo
rum. Ben kovulmuum, o ise fakir. Oysa insana hayat ve
ren sadece E km ek Tanrs deil mi? Yaam bir bor ve bu
borcun denmesinden ibaret deil mi? Bizler bolluk ve
yokluk arasndaki, yaz ile k arasndaki aalar gibi deil
miyiz?
Fakat manastrdan kovulmu bir genle biricik kznn
ruhlarnn huzur iinde birbirleriyle anlatn, Yce Ya
ratan tarafndan birbirlerine yaknlatrldn rendiin
de Rahil ne der? lmn penesinden kurtard bir gen
cin, kznn hayat arkada olmak istediini anladnda acaba ne yapar? Manastrda yetimi ve kovulmu bir gen
cin, gzel bir kzn yannda yaamak iin kylerine geldi
ini rendiklerinde bu dank kyn sakinleri ne derler?
Onlara, aralarnda yaamak iin manastrdan ayrldm,
karanlk bir kafesten aydnla ve zgrle kaan bir ku
gibi olduumu sylediimde kulaklarn tkamazlar m?
Bitkin iftiler arasnda, kleleri arasndaki bir kral gibi
yaayan eyh Abbas, hikyemi duyduunda ne der? Ma
nastrdan kovulmama sebep olan szler defalarca kulana
geldiinde kyn papaz ne yapar?
Halil, ocan yanma oturmu kendi kendine konuuyor,
insanlarn ate gibi yakan szlerine kar duygularn ince
liyordu. Meryem ise kaamak baklarla yz hatlarndan
gencin dncelerini okuyordu. Dncelerinin yanksn
dinliyor, kalbinde younlaan kaygl dncelerini sezi
yordu.
Halil, akam vakti kefenlenmi ller gibi karla kapl
kayalarn ve aalarn olduu vadiye alan kk pence
renin yannda durmutu. Meryem geldi ve yannda durarak
kk pencereden darya bakt. Halil Meryeme doru

dndnde bir anda gz gze geldiler. Derin ve yakc bir


i ektikten sonra yzn evirdi ve gzlerini kapatt. San
ki ruhu onu terk etmi, sonsuzluun derinliklerinde syle
yecek bir kelime aramak iin hzla szlp gitmiti.
Ksa bir sre sonra Meryem cesaretlenerek:
Karlar eriyip, yollar aldnda nereye gideceksin,
diye sordu.
Halil iri gzlerini ap ufka dikerek cevap verdi:
Bilmediim bir yere giden bu yolu takip edeceim.
Meryem btn benliiyle sarsld. Derin bir nefes ala
rak:
Niin bu kye, bizim yaknmza yerlemiyorsun? Bu
rada yaamak, uzakta, gurbette yaamaktan daha iyi deil
m? diye sordu.
M eryemin szlerinin tatllndan ve sesindeki ahenkten ii szlayan gen, cevap verdi:
Bu kyn halk, kiliseden kovulmu birisini komu olarak kabul etmez. Rahiplere dman olann, Allah vc azizleri inkar ettiini zannettiklerinden, kendilerine hayat
veren havay solumasna izin vermezler.
Meryem derin bir Ah! ekerek sustu; ac gerek dilsizletirmiti onu. Bu esnada Halil, ban eline dayayarak
yle dedi:
Meryem! Bu kylerin halk, sadece kendilerini d
nen rahiplerden ve papazlardan, kin beslemeyi ve onlar
taklit etmeyi rendi. Tpk rahipler gibi; birinin izinden
gitmektense, hayatn aratrarak ynlendirmek isteyen
herkesten uzaklatlar. Bu kyde kalsam ve onlara:
Gelin kardelerim! Rahiplerin ve papazlarn istedii
gibi deil de kendi istediimiz gibi kulluk edelim, dua ede
lim. nk Allah, bakasn taklit eden bir cahil tarafndan
kulluk edilmeyi istemez. Kardelerim, kulak verin ve y-

rcinizin sesini dinleyin. Derinliklerinizde var olan ruhun


islediini yapn, desem,
Bu bir isyancdr. Bizden, Tanrnn yerle gk arasnda
diktii araclar yadsmamz istiyor, diyeceklerdir.
O vakit Halil M eryemin gzlerine bakt. Gm telle
rin tnlamasn andran bir sesle:
Fakat, Meryem! Bu kyde bana sahip olan, ruhuma s
kca sarlan bir g var. Bana rahiplerin basklarm unuttu
run, ikencelerini ho gsteren yce bir g! Bu kyde lmlc yz yze geldim. Ruhum Allahn ruhuyla kucakla
t. Bu kyde dikenler arasnda biten, gzelliiyle benliimi
ek ip alan, kokusu cierlerimi dolduran bir iek var. Bu
i e i terk ederek, insanlara, beni manastrdan uzaklat
ran ilkeleri mi mjdelesem? Yoksa bu iein yan bandu kalp onu kuatan dikenler arasnda dlerimin ve fikir
lerim in mezarn m kazsam? Meryem! Ben ne yapaym?
dedi.
Meryem bu szleri duyunca seher yeli nnde titreyen
bir zambak gibi sarsld. Kalbinin klar gzlerinden ta
l. Utanga bir eda ile:
kimiz de adaletli ve gizli bir kuvvetin nnde acnacuk haldeyiz. Brakalm da bize dilediini yapsn, dedi.
Bu andan itibaren Halil ve Meryemin duygulan birbi
rine kart. Ruhlar birleerek yanp tutuan, etrafna k
Uttan ve gzel kokular yayan bir k demetine dnt.

V
Zamann balangcndan gnmze kadar, atalarndan
mirus olarak devraldklar erefe skca yapm gruplar,
Halklara kar, papazlar ve dinlerin nderleriyle srekli bir

uyum vc dayanma iinde olmulardr. Peneleriyle insan


topluluklarn enselerinden yakalam, dnyadan cehalet
silinmedike, her insann akl bir kral, her kadnn kalbi bir
rahibe olmadka ortadan kalkmayacak mzmin bir hasta
lktr bu.
erefe miras yoluyla sahip olan soylu, sarayn fakir ve
zayflarn bedenleriyle yapar. Rahip, kiliseyi samimiyetiy
le inananlarn mezarlar zerine kurar. Emir, fakir iftile
rin kollarn tutarken, rahip elini ceplerine uzatr. Hakim,
tarlalarda alanlara suratn asarken, piskopos onlara sr
tarak bakar. Kaplann hor grmesi ve kurdun srtmas ara
snda sr yok olur gider. Hakim hukuku, rahip dini temsil
ettiini iddia eder. Bu ikisi arasnda bedenler yok olur, ruh
lar yava yava snp gider.
Lbnanda, gne klar bakmndan zengin ancak bil
ginin aydnlna muhta bu dada, soylularla rahipler, il
kinin klcndan, kincisinin lanetinden kendini korumak iin topra eken, reten zayf ve fakirlere kar birlemi
lerdi.
Lbnanda erefi miras yoluyla devralanlar, atolarnn
yan banda durarak Lbnanllara yle seslenirler:
Yasa beni bedenlerinizin koruyucusu yapt.
Rahip de kilisenin nne dikilerek:
Tanr beni ruhlarnzn koruyucusu yapt, diye barr.
Lbnanllarsa sessiz kalrlar; nk topraa gmlm
kalpler krlmaz. nk ller alamaz.
eyh Abbas, bu kyn hem koruyucusu, hem hakimi,
hem de lideri idi. Manastrdaki rahipleri sever, vaazlarna
devam eder, davranlarn benimserdi. nk rahipler,
bilgiyi ldrmek suretiyle tarlalarn ve balarn eken
kyllerin ruhlarnda itaati diriltmede eyh Abbasn or
taklaryd.

te o akam, Halil ve Meryem sevgi tahtna yaklarlar


ken ve Rahil, ruhlarnn srrn aratrrcasma efkatle on
lara bakarken; kyn papaz Huri lyas, eyh Abbasa gi
derek, takva sahibi rahiplerin, manastrdan fitneci ve asi
bir genci kovduklarn, bu inansz kafirin iki hafta nce
kylerine geldiini ve u anda Seman er-Raminin dul
kans Rahilin evinde yaadn haber verdi.
Huri lyas, eyhe bu haberi ulatrmakla yetinmedi,
Nzlerine unlar da eklemek gereini duyd:
- Manastrdan kovulan eytan, bu kyde melee dn
mez. Tarla sahibinin keserek atee att incir aac, ocaktuyken kaliteli meyve vermez. Brtlen alsn alasan
du kaliteli zm vermez. Bu kyn, pis hastalklarn mik
roplarndan uzak kalmasn istiyorsak, yapmamz gereken
yey, rahipler onu manastrdan nasl kovmularsa bizler de
onu evlerimizden ve tarlalarmzdan kovalm.
eyh Abbas sordu:
- Bu gencin kyde pis bir hastala neden olacan ne
reden anladn? Onu yanmzda alkoyarak ba bekisi ya
da inek oban yapsak daha iyi olmaz m? iddetle iiye
htiyacmz var. Yollar, bize elinden i gelen birisini getir
mise bundan memnuniyet duyar, onu brakmayz.
Rahip, engerek ylannn dokunuu gibi kurnazca srt
t. Sonra gr sakaln parmaklaryla tarayarak:
- Bu gen bir ie yarasayd rahipler onu kovmazlard.
nk manastrn topraklar geni ve srleri de saylama
yacak kadar ok. Dn gece yanmda kalan ve manastrdan
binek hayvan kiralayan birisi, bana, bu gencin rahiplerin
Huratlarma, art niyetliliine ve tutarszlna delalet eden
ihtilalci sylemlerle birlikte kfr ayetlerini okuduunu,
unlara hitap etmeye cret ederek manastrn tarlalarn,
hularn ve mallarn fakir kyllere geri verin, drt bir ta

rafa datn, bu ibadet vc duadan daha hayrldr gibi sz


ler sarf ettiini haber verdi. Sert azarlarn, sopa acsnn ve
zindan karanlnn bu kafiri doru yola getiremediini,
plklerdeki pisliklerin bcek saysn artrmas gibi, ru
hunu eline geiren eytann gittike daha da bydn
syledi.
eyh Abbas ayaa kalkt. Avnn zerine atlmadan n
ce hafife geriye ekilen bir panter gibi bir sre sustu. Di
lerini gcrdatyor, kininden kpryordu. Salonun kaps
na doru yrd, yksek sesle uaklarn ard. Derhal
uak gelerek nnde dizildiler. Emrini bekliyorlard.
Onlara:
Dul Rahilin evinde rahip elbisesi giyen gnahkar bir
gen var. Hemen gidin vc elleri bal olarak bana getirin.
Kadn sizlere kar karsa sa rglerinden yakalayn vc
karlar zerinde srkleyin. Zira bir asiye yardm eden de
asidir.
Hizmetiler balarn eerek, efendilerinin isteini yeri
ne getirmek iin sratle dar ktlar. eyh Abbas ve Ra
hip ise srgn gence ve dul kadna ne yapacaklarn konu
uyorlard.

VI
Gndz sona ermi, gece karlarla kapl kulbelerin ara
sna hayaletlerini datarak gelmiti. Karanlk ve souk
gkyznde, can ekime ve lm aclarnn ardndan, ebedi hayat sahiplerinin ortaya k gibi yldzlar belirmi
ti. iftiler kaplar vc pencereleri kapatmlar, gaz lamba
larn yakarak evlerinin etrafnda gezinen gece karaltlar
na aldrmadan ocan yanna oturmu, snyorlard.

te tam bu esnada, Rahil, kz Meryem ve Halil ahap


noIrann etrafna oturmu akam yemeklerini yerlerken ka
p alnd ve eyh Abbasn uaklar ieri girdi. Rahil kor
kuya kapld. Meryem ac iinde hkrklara bouldu. Ha
lil ise bu adamlarn geliini daha onlar gelmeden renmi,
haber alm gibi sessizce yerinde oturmaya devam etti.
Adamlardan biri yaklaarak elini serte Halilin omuzu
nu koydu ve ksk bir sesle:
- Manastrdan atlan gen sen deil misin? dedi. Halil
ilkince:
- Evet benim, ne istiyorsunuz? diye cevap verdi. Adam:
- Seni ellerin arkana bal eyh Abbasn evine gtr
mek istiyoruz. Kar koyarsan boazlanm bir kuzu gibi
kurlar zerinde srkleriz seni, dedi.
Yz sapsar olan ve alm kran Rahil ileri atlarak tit
rek bir sesle:
- eyh Abbasa kar ne gnah iledi? Niin onu elleri
buftl srklemek istiyorsunuz, dedi.
Meryem de balanmas iin yalvaran bir ses tonuyla:
- O bir kii, siz ise kiisiniz. taat ettirmek ve cczaya
rptrmak iin ona kar birlik olmanz korkaklktr, dedi.
Adamlar kzgnlktan kplere binmiti.
- Mu kyde eyh Abbasn isteine kar kacak bir ka
ilin m var, diye haykrd.
Szlerini bitirir bitirmez belinden salam bir ip kard
Ve llulili omuzlarndan balamak iin harekete geti. Ha
lil, hi aldr etmeden yerinde kald. Kasrga nndeki bir
kule gibi ban yukar kaldrd. Dudaklarna mahzun bir
tebessm yayld ve:
"Sizlere acyorum ben. nk sizler, sizlere zulmeden,
yurdmnzla zayflar ezen, yardmnzla gzleri gren bir
%(iyilin elinde, kr fakat kuvvetli maalarsnz. Sizler ca

hilliinizin kurbansnz. Cehalet ise bir zencinin teninden


daha siyahtr. Sizler, zulm ve zorbala tamamen teslim
olmusunuz. Dn ben de sizler gibiydim, yarnsa sizler de
benim gibi olacaksnz. u an sizlerle benim aramda karan
lk ve derin bir uurum var. Bu uurum haykrm yuttu
undan ve gerei gizlediinden beni duyamaz ve gre
mezsiniz. te ben buradaym. Ellerimi balayn ve bana
dilediinizi yapn.
Bu szleri duyunca adamlarn gzleri doldu, bedenleri
sarsld. Halilin sesinin tatll, bedenlerinin hareketini
ekip alm, kalplerinin derinliklerinde uyuyan yce duy
gular uyandrm gibi, karsnda bir sre afalladlar. An
cak eyh Abbasn, kulaklarnda nlayan sesi onlan he
men kendilerine getirdi ve geli sebeplerini hatrlatt. He
men gencin ellerini baladlar. Kalplerinin derinliklerinde
bir sz hissederek, sessizce dar ktlar. Yeruelimin
kzlarnn, say Clcleye kadar takip etmeleri gibi Ra
hil ve Meryem de onlar takip etti. Halilin ardndan eyh
Abbasn evine doru yrdler.

VII
Kk kylerde haberler, ister nemli olsun isterse ba
sit, iftiler arasnda ok abuk yaylr. Zira toplumun bi
tip tkenmek bilmeyen sorunlarndan uzak olmalar, onlar
darack evrelerinde ne olup bittiini soruturmaya ynel
tir. K gnlerinde, tarlalar ve baheler kar rts altnda
kaldnda ve kyller, yaam korkusundan scak ocakla
rn evresinde inzivaya ekildiinde; etkisiyle gndzleri
doldurmak, yorumlaryla souk geceleri geirmek iin ha
berleri aratrmaya kar byk bir ilgi duyarlar.

te bu gece de, eyh Abbasn adamlar genci yakalar ya


kalamaz, haber ky sakinleri arasnda bulac bir hastalk gi
bi yayld. Sorup soruturma arzular depreti. Kulbele
rinden ayrlarak, drt bir taraftan, ordu birlikleri gibi sratle
koutular. Elleri bal gen adam eyhin evine ular ula
maz geni evde toplandlar. Kadn, erkek, ocuk hepsi manas
trdan kovulan bir kfiri, kylerinde lmcl hastalklarn ve
zehirlerin yaylmasnda kt ruhlara ortaklk eden dul kadn
Kahil ve kz Meryemi bir kez olsun grmek arzusuyla bo
yunlarn uzatyorlard.
eyh Abbas yksek bir koltua oturdu. Huri lyas da he
men yan bana meldi. iftiler ve kyller, nlerinde el
leri bal, ba ovalar arasndaki yce bir da gibi dimdik ayakta duran genci sert baklarla izliyorlard. Rahil ve Mer
yem korku iinde gencin arkasnda duruyorlard. Topluluun
dert baklar onlara ac veriyordu. Ancak hakikati gren ve
hakikatin peinden giden bir kadnn duygularna ne yapabi
lirdi korku? Akn sesini duyarak uyanan gen bir kzn kal
bine ne yapabilirdi acmasz baklar?
O anda eyh Abbas gence doru bakt. Gk grltsn
andran bir sesle gence sordu:
Adn ne?
Gen, Halil, diye yantlad. eyh:
Kimlerdensin? Evin nerede?
Halil, kendisine nefretle, tiksinerek bakan kyllere dn
d ve:
Benim ailem ve akrabalarm ezilmi fakirler ve yoksul
lardr. Bu geni lke de benim evimdir, dedi.
eyh Abbas alay edercesine glmsedi ve:
Akrabas olduun kimseler seni cezalandrmak istiyorlar.
Vatann olduunu iddia ettiin topraklar, zerinde yaaman
istemiyor, dedi.

Halil ii burkularak:
Cahil halklar, soylular tarafndan ele geirilmi, zorba
larn ve gllern zulmne teslim olmulardr. Bolluk iindeki lke, sevenlerine ve kurtarclarna zillet ve haka
retle zulmediyor. Ancak iyi bir evlat hastalandnda anne
sini terk eder mi? Merhametli bir karde mahvolan karde
ini inkar eder mi? Bu gn ellerim bal beni sana teslim eden bu zavalllar, dn sana boyunlarn teslim etmilerdi.
Beni deersizce senin nne getirip atanlar, kalplerinin
paralarm senin tarlalarna eken, kanlarn senin ayaklar
na aktan insanlardr. zerinde yerlememi reddeden bu
topraklar, aknlktan azn aamayan, a gzlleri ve az
gnlar yutan topraklardr, dedi.
eyh Abbas glerek bir kahkaha att. irkin kahkaha
syla gencin ruhunu bomak, sade bir hayat sren dinleyi
cileri etkilemesine engel olmak istiyordu. Sonra yle de
di:
Utanmaz adam! Manastrn sr oban deil miydin?
Niin srn terk ettin ve kovuldun? Halkn inansz mec
zuplara, takva sahibi rahiplerden daha m ok acyacan
zannettin?
H a lil y a n tla d :

Ben bir obandm, kasap deil. Hayvanlar yeil ayr


lara ve verimli otlaklara srerdim. Onlar asla kurak tepe
lere srmedim. Onlar tatl su kaynaklarnda sulardm, bo
zuk bataklklardan uzak tutardm. Akam vakti, kurda ku
a yem olmasnlar diye allarna kapatr, vadide babo
brakmazdm.
te ben hayvanlara byle davranrdm. Sen de u an et
rafmzda toplanan bir deri bir kemik kalm bu insanlara
benim gibi davransaydn yksek tahtlarda oturmaz, halk
karanlk kulbelerde alktan lme terk etmezdin. Benim

manastrn srlarna acdm gibi, sende Allahn sami


mi kullarna acsaydn, imdi insanlar kuzey rzgar nn
deki plak fidanlar gibi nnde titreirken sen ipek dek
ler zerinde oturmazdn.
eyh Abbas, rahat kaarak kprdand. Alnnda souk
lor damlalar belirdi. Gl kzgnla dnt. Ancak adamlarnn ve halknn gzleri nnde gencin szlerinin
deer kazanp nemsenmesine engel olmak iin kendine
hakim oldu. Sonra eliyle iaret ederek:
Gavur! Seni buraya samalklarm dinlemek iin elle
rin bal getirmedik. Seni adi bir sulu gibi yarglamak iin getirdik. unu bil ki, u anda bu kyn efendisi ve -A l
lah ona yardm etsin- liderimiz Emin ihabinin temsilcisi
olan benim ve inkr ettiin kutsal kilisenin temsilcisi Huri
lyasn huzurundasn. Haydi ya ithamlara kar kendini
savun, ya da piman olarak af dile, bizim ve seninle alay cden bu topluluun nnde eil ki seni balayalm ve ma
nastrdaki gibi seni sr oban yapalm.
Gen sakince cevap verdi:
Sulular bir suluyu yarglayamazlar. syankar bir
kfir gnahkarlarn nnde kendini savunmaz.
Bu szleri syledikten sonra geni salonu hnca hn
dolduran kalabala doru dnd. Gm bir ann al
n andran gr sesiyle:
Kardelerim! taat ve teslimiyetinizin tarlalarnza efendi yapt bu adam, beni, babalarnzn ve dedelerinizin
mezarlar zerine bina edilmi bu kke, ellerim bal, hu
zurunuzda yarglamak iin getirdi. nancnzn kilisenize
rahip yapt bir adam, beni dine davet etmek iin grev
lendirilmiken, aalanmam ve cezalandrlmam iin al
yor. Sizlerse benim ac ekiimi, acma ve yardm dileyiimi grmek iin drt bir taraftan koarak toplandnz.

Kardeinizi elleri bal ve hakir bir halde grmek iin s


cak ocaklarn yann terk ettiniz. Yrtc hayvanlarn pene
sine atlan ve ac iinde kvranan bir av grmek iin ko
tunuz. Hakimlerin nnde ayakta duran bir kfiri grmek
iin geldiniz. O gnahkr benim. Manastrdan kovulan, fr
tnalarn kynze getirdii kfir benim. te o isyankr
benim. Delillerimi dinleyin. Acmayn, fakat adaletli olun.
nk efkat zayf gnahkarlar iindir. Adaletse masum
insanlarn isteidir.
Hakim olarak sizleri setim; nk halkn iradesi Al
lahn iradesidir. Kalplerinizi uyandrn ve beni iyi dinle
yin. Sonra da hakkmda gnlnze gre hkm verin. Siz
lere benim azl bir kfir olduum sylendi. Ama suumun
ne olduunu renemediniz. Cinayet ileyen bir hrsz gi
bi beni, elleri balanm grdnz, oysa henz sularm
duymadnz. nk sularn ve gnahlarn srr, bu lkede
hl bir sis bulutunun arkasnda gizli kalmaktadr. Cezalar
ise karanlk bir gecede parlak kllarn ortaya k gibi
insanlarn gzleri nndedir.
Ey insanlar! Benim suum, sizlerin mahvolmuluunu,
prangalarnzn arln hissetmi olmamdr. Ey kadnlar!
Benim gnahm, sizlere ve hayat sizlerin gslerinden
can ekierek emen ocuklarnza acmamdr.
Ben de sizlerden biriyim. Babalarm ve dedelerim g
lerinizi smren bu vadilerde yaayarak, boyunlarnz b
ken bu boyunduruk altnda can verdiler. Ben, ac haykr
larnz iiten, dvdnz sinelerinizi gren Allaha ina
nyorum. Yeryznde sizi ve beni eit haklara sahip kar
deler yapan kitaba inanyorum. Beni ve sizleri kula kul
luktan azat eden, Allahn rahmetinin dedii yeryznde
hepimizin zincirlerini kran retilere inanyorum.
Manastrda inek oban idim. Ancak sakin otlaklarda

dilsiz hayvanlarla ba baa kalmam, sizlerin tarlalarda ek


tii elim trajediyi grmeme engel olmad. Kulaklarm, ku
lbelerin duvarlarndan ykselen mitsiz lklar duymayucak kadar sar deildi. Baktmda; kendimi manastrdu, sizleri de tarlalarda kurdun nne katarak yuvasna
loru srd koyun srs gibi grdm. Yolun ortasnda
durarak yardm lklar attm. Ancak kurt saldrarak beni
keskin dilerinin arasna ald. Sonra kurnazca davranarak,
lmn sry rktmemesi ve srnn korkarak drt
bir tarafa dalmamas iin beni uzaklatrd. Bylece gece
karanlnda tek bana a kalmayacakt.
Yzlerinize kanla yazldn grdm apak gerek
ebcbiyle hapse, ala ve susuzlua tahamml ettim. kcnce, dayak ve alaya alnmaya katlandm; nk ben ses(tiz i ekilerinizin, manastrn boluklarnda haykran ve
yanklanan sesi oldum. Asla korkmadm ve ylmadm.
nk sizlerin ac lklar beni daima takip ederek gc
m tazeledi; bask, hakaret ve lm bana sevimli gster
di.
imdi sizler kendi kendinize soruyorsunuz: Bizler ne
aman zulme urayarak bardk? Bizden kim azn a
maya cesaret edebilir ki? Bense sizlere, ruhunuzun her gn
MCI iinde bardn, kalplerinizin her gece imdat lk
lar attn sylyorum. Ancak sizler ruhunuzu ve kalbini
zi duymuyorsunuz. nk can ekienler gslerinin h
rltsn duymazlar. Ancak lmekte olann yatann yan
banda oturanlar bu hrlty duyabilirler. Kesilen bir ku
homurdanarak rpnrken iradesini zorlaa da olup biteni
anlayamaz, onu seyredenlerse bilirler ne olduunu.
Gnn hangi saatinde ruhlarnz ac iinde ah! diye
rek inlemiyor ki? Hayatta kalma arzusunun sizleri uyandr
d , gz kapaklarnzdaki uyku rtsn paralayarak sizi

bir kle gibi tarlalara gtrd sabah vaktinde mi? Yoksa


gnein yakc klarndan korunmak iin aalarn glge
sinde oturmay arzu edipte oturamadnz le vaktinde
mi? Ya da a bir halde kulbelerinize dndnz, kuru
ekmek ve bulank sudan baka bir ey bulamadnz ak
am vaktinde mi? Yoksa yorgunluktan kendinizi ta gibi
sert yataklara atarak, endieli bir ekilde uyuduunuz, da
ha gzlerinizi kapatr kapatmaz eyh Abbasn sesinin ku
laklarnzda nladn zannettiiniz gece vaktinde mi?
Yln hangi mevsiminde kalpleriniz znt iinde ma
tem tutmuyor? Tabiatn yepyeni bir elbiseye brnd,
sizlerin de paralanm, modas gemi eski bir paavra iinde seyretmeye ktnz ilkbahar mevsiminde mi? Yok
sa ekinlerinizi hasat edip, rnlerinizi harmana ydnz
da, zalim efendinizin ambarn rnle doldurup zahmetini
ze karlk size sadece ot ve samann kald yaz mevsi
minde mi? Yoksa meyveleri toplayp zmlerin suyunu
sktnzda, sizin paynza denin sadece sirke ve mee
palamudu olduu sonbahar mevsiminde mi? Yoksa souk
larn bastrp kt hava artlarnn sizleri karla kapl kul
belerinize hapsettii, frtna ve tipinin kzgnlndan kor
karak ve sylenerek ocaklarn yan bana oturduunuz k
mevsiminde mi?
Ey yoksullar! te sizin hayatnz bu. Ey bedbahtlar!
te ruhlarnza ken gece bu. Ey zavalllar! ektiiniz s
kntlar ve grdnz karaltlar ite bunlar. Sinelerinizin
derinliklerinden kan, srekli iittiim ac lklar ite
bunlar. Uyandm ve rahiplere kar karak yaamlarn in
kar ettim. Sizlerin adna, aclarnzla kvranan adalet adna,
hakszla urayarak tek bama kaldm. Pis bir isyankr
olduumu zannederek beni manastrdan attlar. Bunun ze
rine yokluu paylamak, yaknnzda yaamak ve sizlerle

birlikte alamak iin size geldim. Oysa sizler, beni, elim


kolum bal, zenginliklerinizi gasp eden, mallarnzla reluh iinde bir yaam sren, geni kmn abalarnzn
meyveleriyle dolduran kuvvetli dmannza teslim ettiniz.
Aranzda, ekip bitiiniz fakat rnnden mahrum bra
kldnz topraklarn aslnda sizlerin olduunu, kanunlarn
keskin kllarla yazld bir dnemde eyh A bbasn ba
bas tarafndan babalarnzdan zorla alndn bilen yal
lar yok mu? Kutsal ayetlerin rahiplerin iki duda arasnda
yazl olduu bir dnemde, rahiplerin babalarnza tuzak
kurduunu, babalarnzn tarlalarna ve balarna sahip ol
duklarn hi duymadnz m? Dinin temsilcileriyle soylu
larn sizlere boyun edirmek, sizi aalamak ve kalpleri
nizin kann damla damla aktmak iin birbirlerine yardm
ettiklerini hi anlayamadnz m? Kilisenin rahibi, toprak
sahiplerine kar sizlerden kimi gzetti? Aranzda kilise ra
hibinin iradesine boyun emesi iin toprak sahibi tarafn
dan azarlanmam bir kadn var m?
Tanrnn ilk insana alnnn teriyle ekmeini kazanr,
yersin dediini duymutum. O halde eyh Abbas neden
sizin aln terinizle yorulmu ekmei yiyor, gz yalarnz
la kark araptan iiyor? Annesinin rahmindeyken, Allah
bu insana bir ayrcalk m verdi ki efendi oldu? Yoksa bil
mediiniz bir gnah sebebiyle Allah sizlere kzd da, tarla
larn rnn toplamanz, vadinin dikenleri dnda bir ey
yememeniz, azametli saraylar yapp sadece viran olmu
kulbelerde yaamanz iin mi bu hayata sizleri birer kle
olarak gnderdi?
sa Mesihin rencilerine karlksz aldnz kar
lksz verin. Bulunduunuz blgenin altn, gm ve demi
rini tekelinize almayn dediini duymutum. yleyse ra
hiplerin ve papazlarn dua ve ibadetleri, altn ve gm

karlnda satmasn hangi retiler mubah kld? Sizler


gece sessizliinde dua ederek Rabbim! Aln terimize kar
lk bize yiyecek ekmeimizi ver diyorsunuz. Tanr, aln
terinize karlk ekmek vermek iin size bu topraklar ba
lad. Fakat manastrn liderine bu ekmei elinizden e
kip alma yetkisini verdi mi? Sizler, efendisini birka g
m paraya satt iin Yahovay lanetliyorsunuz. Neye
dayanarak hayatnn her gn, onun sattn satanlar onaylyorsunuz? Talihsiz Yahova hatasna piman olmu,
kendini daraacna asmt. Oysa bunlar nnzde balan
dik, uzun, yumuak ve geni elbiseler, altn taklar ve de
erli yzklerle yryorlar.
ocuklarnza Hristiyanlk sevgisini retiyorsunuz.
Hristiyanl hor grenlerin, retilerine ve kanunlarna
kar kanlarn nnde eilmeyi nasl reteceksiniz?
M esihin elilerinin, srf kutsal ruhun sizlerin iinde yaa
mas iin, talanarak ldrldn biliyorsunuz. Rahiple
rin ve papazlarn, zenginliklerinizden faydalanmak, pran
galarnzn arlndan zevk almak iin ruhlarnz ldr
dklerinin farkna varamadnz m? Ey zavalllar! Tepeden
trnaa aalk ve basit zelliklerle dolu bir varla itaatte
sizleri aldatan, yalan ve ikiyzlln babalarnzn kabir
leri zerine diktii korkun bir putun nnde sizlere boyun
ediren nedir? Bu ne deerli bir hazinedir ki evlatlarnza
miras brakmak iin, boyun eerek korumaya devam edi
yorsunuz?
Ruhlarnz rahiplerin elinde, bedenleriniz hakimin pen
eleri arasnda ve kalpleriniz mitsizlik ve zntlerin ka
ranlndadr. Hayatta iaret ederek bu bizimdir diyebi
leceiniz neyiniz var?
Kendinden vazgemi zavalllar! Kendilerinden korktu
unuz ve en mahrem srlarnz atnz rahipler kimlerdir

biliyor musunuz? Dinleyin de hissettiiniz, fakat akla


maktan korktuunuz duygularnz sizlere aklayaym:
Rahip, Hristiyanlarca kendisine kutsal bir kitap veri
len, fakat bu kitab insanlarn elinden mallarn almak iin
tuzak olarak kullanan bir haindir. Rahip, inananlar tarafn
dan kendisine gzel bir ha taklan, ancak bu ha keskin
bir kl gibi knndan kararak, insanlarn balan zerin
de sallayan bir ikiyzldr. Rahip, zavalllar tarafndan
kendisine uzatlan boyunlara yular takan, bununla da ye
tinmeyip azlarna gem vuran, onlar demir bir pene ile
yakalayp skan, kl gibi dalmadka, kil gibi ufalanma
dka da brakmayan bir zalimdir.
Rahip, kuzu postuna brnerek ala giren, obann ku
zu zannederek huzur iinde uyuduu, karanlk knce s
rye saldran ve koyunlar birbiri ardnca boan vahi bir
kurttur. Kilisenin sunaklarndan ok ziyafet sofralarm
yeleyen bir doymaz oburdur. Cinlerin inine kadar para
peinden koan, ln yamur damlalarn sormas gibi,
nsanlarn kanlarn emen, nefes alp verirken dahi cimrilik
oden ve hi ihtiyac olmayacak eyleri biriktiren bir a
gzldr.
Duvar atlaklarndan evlere giren, yklmadka da ev
den kmayan bir dzenbazdr. Dul ve yetimin parasn e
kip elinden alan ta yrekli bir haramidir.
Kartal gibi gagas, kaplan gibi penesi, srtlan gibi az
dileri ve ylan gibi dokunuu olan tuhaf bir yaratktr ra
hip. Kitabn aln elinden, elbisesini paralayn, sakalm
yolun, ona dilediinizi yapn, sonra da dnp avucuna bir
dinar koyun hemen sizi balar ve sevgiyle size glmser.
Suratna tokat atn, yzne tkrn, ayaklarnzn altna alip ineyin sonra da sofranza oturtun, hemen her eyi ullltarak glckler saar, yiyecek ve ieceklerinizle mide

sini tka basa doldurmak iin kemerini gevetir. Tanrsna


kfredin, inanlarna dil uzatn, sonra da ona kk bir tes
ti arap ya da bir sepet meyve gnderin hemen size anlay
gsterir, Allah ve insanlarn nnde sizi temize karr.
Bir kadn grdnde yzn evirerek en gr sesiyle
Babilin kzlar! Benden uzak durun der, sonra da gizli
ce evlilik, yanp tutumaktan daha iyidir diye fsldar.
Ak yolunda yryen gen kz ve erkekleri grdnde
gzlerini ge evirerek sama sapan iler, yeryznde
her ey bo diyerek barr, sonra yalnz kaldnda ya
amn zevklerinden beni yoksun brakan, hayatn sevinle
rinden beni uzaklatran inanlar yerin dibine batsn, ka
nunlar yok olsun! diyerek iini eker.
nsanlara birisini yargladnzda kendiniz nasl yar
glanmak istiyorsanz yle yarglayn szn sk sk tek
rarlar. Ancak yapt ktlklerle alay eden insanlar ac
maszca yarglar, daha lm onlar bu hayattan uzaklatr
madan ruhlarn cchenncme gnderir. Sizinle konuurken
zaman zaman gzlerini ge kaldrr, oysa dncesi bir
engerek gibi cebinize reklenir.
Dudaklar bir bebee glmsemez, omzuna ocuk al
maz, babalk efkati nedir bilmezken sizlere, evlatlarm,
oullarm diye seslenir. Alak gnlllkle kafasn salla
yarak sizlere, dnyalk eylere deer vermeyelim, mr
lerimiz bir duman bulutu gibi yava yava dalyor, gn
lerimiz glge gibi yok oluyor derken, dikkatlice bakt
nzda, hayat eteinden yakaladn, yaamn saaklarna
tutunduunu, dnn gidiine zldn, yarnn geliini
gzetlerken, zamann abucak gemesinden korktuunu
grrsn.
Sizden daha varlkl iken bata bulunmanz ister. s
teini yerine getirirseniz, aka sizin iin dua eder. Ba

tu bulunmazsanz gizlice sizi lanetler. Kilisede sizlere, fa


kir ve muhtalara yardm etmenizi tavsiye eder. Oysa evi
nin etrafnda alar barrken, zavalllar gzlerinin nn
de avu aarlarken ne bakar, ne de duyar. Dualarn satar,
N U tn almayanlar, Allah ve Peygamberlerini inkar eden bir
kfifir olarak cennetten ve saadetten mahrum eder.
Hy Hristiyanlar! te sizleri korkutan yaratk bu. Ey
yoksullar! te kanlarnz emen rahip bu. Sa eliyle istav
roz. karrken, sol eliyle kalplerinizi yakalayp skan papaz
bu. Ona hizmet iin kilise yaparken banza efendi kesi
len, bir aziz olarak kendisine iyi davranrken cytanlaan,
V e k ili n iz olarak on yceltirken, ar bir boyunduruk gibi
e n sen ize ken varlk bu. Dnyaya geliinden, sonsuzlua
geri dnne kadar bir glge gibi adm adm ruhlarnz
Kcycn adam bu. Bu gece beni d i n e davet i i n gelip beni
kmseyen adam bu. Oysa ruhum sizleri seven, sizleri
k ird ei bilen ve s i z i n yznzden armha gerilen sa Me
lih in dmanlarna isyan etmiti.
Kileri bal gencin yzne nee yayld; dinleyenlerde
fUhi bir uyann baladn, izleyicilerin yznde szleri
nin etkisinin ortaya ktn hissetmiti. Ses tonunu artramk devam etti:
Kardelerim! Emin e-ihabinin, eyh Abbas bu
ky o efendi setiini, bu dan hem yneticisi, hem de kaBUTl koyucusu yaptn duymutunuz. Peki bu lideri lkeRn efendisi yapan gc hi duydunuz mu, ya da grdnz
m? Sizler bu gcn bedenini gremez, konutuunu duyimuzsnz. Sadcce ruhlarnzn derinliinde varln histld c r , nnde yalvararak, dua ederek secdeye kapanr,
^gklerdeki babamz diyerek barrsnz.
livet, krallar vc liderleri grevlendiren, her eye gc
yiten gklerdeki Yce Baba'nzdr. Ancak, sizleri seven

ve sizlere doru yolu gsteren babanzn, peygamberleri araclyla ezilmenizi, aalanmanz istediine mi inan
yorsunuz? Buluttan yamur yadran, tohumdan ekin biti
ren Allahn, iinizden birisi zevkten drt ke olsun diye,
a kalmanz, hakarete uramanz istediini mi zannedi
yorsunuz? Yoksa, sizlere e sevgisini, ocuklarnza efka
ti, akrabaya acmay ilham eden sonsuzluun sahibinin,
zorba bir otoriteyi, sizleri ezmesi, hayatnz sizden geri al
mas iin banza getirdiine mi inanyorsunuz?
Hayat n sevdiren ezeli kanunlarn, sizlere lm
karanln sevdirecek birisini gnderdiine mi inanyorsu
nuz? Ya da tabiatn gsz birisinin nnde boyun eme
niz iin mi bedenlerinize g verdiine inanyorsunuz?
Siz bunlara inanyor olamazsnz; nk inansaydnz ilahi adaleti inkar etmi, btn insanl aydnlatan gerek
reddetmi olurdunuz. yleyse kendinize kar, zalim
birisine yardm etmenizi salayan nedir? Neden sizleri bu
dnyaya hr olarak gnderen Tanrmn iradesinden korka
rak, Tanrnn yasasna kar gelen bir asinin kulu oluyor
sunuz? G sahibi Tanrya doru gzlerinizi nasl kaldrp
baba diye seslenecek, sonra da efendi dediiniz gsz bir
insann nnde boynunuzu bkeceksiniz? Tanrnn kulla
r, bir insann kulu olmay nasl hazmeder?
sa, sizlere kardei olarak seslenmedi mi? Ya eyh Abbas sizlere nasl sesleniyor? sa, ruhlarnz gerek kar
snda zgr brakmken, nasl olurda bir lider sizleri, zu
lm ve bozgunculuun klesi yapabilir? sa, balarnz
ge kaldrmken balarnz nasl yere eersiniz? Mesih,
kalplerinize aydnlk aktmken kalplerinizi nasl karanl
a boarsnz?
Tanr, ruhlarnz bu hayata, bilgiyle artan, gece ve gn
dzn srlarnn aratrlmasyla gzelleen bir k demeti

olarak gnderdi. Nasl bu n zerine zayflayp snme


si iin kl dkersiniz? Tanr, ak ve zgrlk ortamnda
szlerek umanz iin sizlere kanatlar verdi. Neden ka
natlarnzn yerine ellerinizi kullanyor, bcekler gibi yer
de srnyorsunuz?
Tanr, sizlerin yreine mutluluk tohumlan atmken ne
den kartallarn kapmas ya da rzgarlarn alp gtrmesi iin
bu tohumlan ekip alyor, kayalara alyorsunuz? Yaratan,
gerek yolunda eitmeniz, gslerini varolu arklaryla
doldurmanz ve yaama sevincini deerli bir miras olarak b
rakmanz iin, sizlere erkek ve kz evlatlar vermiken, neden
tatl tatl uyuyarak onlar zamann penelerine atyor, doduklan topraklarda garip, yeryznde mahvolmu bir ekilde
ortada brakyorsunuz? Hr ocuunu kle olarak terk eden
bir babayla, kendisinden ekmek isteyen evladna ta veren
baba ayn deil mi? Tarla serelerinin, yavrularna, yrtc
kulara kar eitim yaptrdn grmediniz mi? Ya sizler o
cuklarnza zincirleri, prangalan srklemeyi nasl retecek
siniz? Vadideki ieklerin tohumlarn, gnein scaklna emanet ettiini grmediniz mi? Ya sizler ocuklarnz souk
karanla nasl teslim edeceksiniz?
Halil bir mddet sustu. O kadar ok duygulanmt ki ar
tk duygularn ifade edecek kelime bulamyordu. Ksk bir
sesle:
Bu gece benden duyduunuz bu szler, rahipler tarafn
dan kovulmama sebep olan szlerdir. Kalplerinizde dalgalan
dn hissettiiniz ruh, beni, nnzde ellerim bal ayakta
durduran ruhtur. imdi tarlalarnzn sahibi ve kilisenizin pa
paz bana saldrarak beni ldrse, sevin ve huzur iinde l
rm. nk zalimlerin byk bir su kabul ettikleri gerei
sizlere aklamakla, benim ve sizlerin yaratcsnn iradesi
gereklemitir.

Halil konuurken, gr sesindeki byleyici ahenk, hay


ranlkla izleyen insanlarn kalplerini heyecanlandryordu.
Kr iken bir anda gzleri grmeye balayan birisinin a
knlna benzer bir hayranlkt bu. Sesinin tatllndan
yal gzlerle onu izleyen kadnlarn kalbi titriyordu. eyh
Abbas ve Huri lyas, kzgnlktan kpryor, zerlerine di
ken dolu yastklar atlyormu gibi iki bklm oturuyorlar
d. Her biri genci susturmak iin ok abalad ancak baa
ramad; kararllyla kasrgay, yumuaklyla meltemi
andran yce bir gle kalabala hitap ediyordu gen.
Halil szn bitirince biraz geri ekilerek Rahil ve
Meryemin yannda durdu. Salona derin bir sessizlik k
t. Sanki geni salonun drt bir tarafnda dalgalanan Ha
lilin sesi, kyllerin derin baklarn uzaklarda bir yere
evirmiti. eyh ve papaz, dncc ve iradeleri ellerinden
alnm gibi, daralan kalplerinin karaltlar nnde rpererek donakalmlard.
Bu esnada surat aslm, yz sararm bir halde ayakta
duran eyh Abbas ksk bir sesle:
Ne oldu size kpekler! Kalpleriniz mi zehirlendi? Yoksa
bedenlerinizdeki hayat m dondu? Neden kendinize gelerek
sama sapan konuan bu kfiri paralamyorsunuz? Yoksa bu
eytann ruhu, ruhlarnz eline mi geirdi? ldrc bir si
hirle bileklerinize kelepe mi vurdu ki onu yok edemiyorsu
nuz? diye bararak etrafnda ayakta duran insanlar azarla
d.
Bu szleri syler sylemez yanndaki klc knndan syr
d, ldrmek iin gence saldrd. Birden halkn arasndan iri
yapl birisi ileri atld, sakince eyhe kar karak:
Klc knna sokun, efendim! Eline kl alan klla l
drlr, dedi.
eyh Abbas fena halde armt. Kl elinden dt ve:

Zavall bir hizmeti efendisine, velinimetine kar m


geliyor, diye bard.
Adam cevap verdi:
Gvenilir bir hizmeti, efendisine zulmde ve kt
lkte yardm etmez. Bu gen gerein dnda bir ey sy
lemedi. Dinleyicilere sadece gerekleri aklad.
Bir bakas ne kt ve:
Bu gen yarglanmay gerektirecek bir ey sylemedi.
Niin ona bask uyguluyorsunuz? dedi.
Bir kadn sesini ykseltti:
Dine saldrmad, yaratana kfretmedi. Niin ona gavur
diyorsunuz, dedi.
O anda Rahil cesaretlenerek ileri atld ve:
Bu gen bizim dilimizle konuuyor ve bizim hakkm
z aryor. Kim ona bir ktlk yapmak isterse karsnda
bizi bulur, dedi,
eyh Abbas dilerini gcrdatarak:
Dul fahie! Sen dc mi isyan ediyorsun? Be yl nce
bana kar ktnda kocana ne olduunu unuttun mu, de
di.
Rahil bu szleri iitince hkrklara bouldu. Korkun
bir gerei renmi olmann acs iinde kvrand. Toplu
lua dnerek en gr sesiyle:
Duydunuz mu? Katil, kzgnlk annda suunu itiraf ediyor. Hatrlarsanz, kocam krlarda l bulunmutu. Sizler
dc katili aram fakat bu duvarlarn arkasna gizlendiin
d en bulamamtnz? Hatrlarsanz kocam cesur bir adam
d. eyh Abbasn ktlkleri hakknda konuur, yaptkla
rn eletirir, zulmne kar kard?
te! Tanr, komunuzun ve kardeinizin katilini ortaya
karm, nnze getirmitir. Ona bakn ve sapsan yzn
de yazl suunu okuyun. Endielenen ve homurdanan u

adama bakn. Dik baklarnz grmemek iin nasl da el


leriyle yzn kapatyor? Gl efendinize bakn, rk
bir kam gibi nasl da titriyor? Hata ilemi bir kle gibi
nnzde titreyerek duran byk zorbaya bakn! Allah, hi
beklemediiniz bir anda kendisinden korktuunuz bu kati
lin i yzn sizlere gsterdi. Beni kadnlarnz arasnda
dul, kzm ocuklarnz arasnda yetim brakan aalk bir
kimseyi ortaya kard.
Rahil bararak konuurken, szleri birer yldrm gibi
eyh Abbasn bana hcum ediyordu. Erkeklerin grl
ts ve kadnlarn iniltisi birer ate paras gibi, alevli odunlar gibi eyhin beynini dalyordu. Bu esnada papaz
ayaa kalkarak eyhi kolundan tuttu ve yerine oturttu. Son
ra titrek bir sesle uaklara:
Efendinize iftira eden bu kadn yakalayn. Kfir gen
le birlikte srkleyerek karanlk bir odaya atn. Sizlere kar
kan, ikisinin suuna ortak olur ve onlar gibi kutsal ki
liseden mahrum edilir, dedi.
Uaklar papazn emirlerine aldrmadlar. Kllarn dahi
kprdatmadlar. Yerlerinde donup kalarak, elleri ardna
bal Halile, sanda ve solunda, bulutlar zerinde uarak
takla atmak iin at iki kanat gibi duran Rahil ve Mer
yeme baktlar.
Bunun zerine fkesinden sakallan birbirine karan
papaz:
Yobazlar! Efendinizin ekmeine nankrlk m ediyor
sunuz? Gnahkr ve isyankr bir genle fahie ve yalanc
bir kadn yznden efendinizin cmertliini inkar m edi
yorsunuz, dedi.
Yaa uaklarn en by cevap verdi: .
Ekmek ve bir dam alt karlnda eyh Abbasa hiz
metilik ettik, ancak asla onun klesi olmadk.

Szn bitirir bitirmez paltosunu ve bandaki rty


ekip kararak eyh Abbasm nne, yere frlatt. Sonra
da:
Kan aktan birisinin evinde, ruhumun ac iinde kv
anm amas iin bu deersiz elbiselerle bedenimi rtmek is
temiyorum, dedi.
Btn uaklar onun gibi davranarak, yzlerinde bammzlk ve zgrln ifadesiyle toplulua katldlar.
Huri lyas uaklarn davrann grnce, sahte otorite
sinin ykldn anlad. Halili bu kye getiren saate lanet
ederek evden kt.
B u srada birisi topluluktan ileri karak Halilin bala
rn zd ve cansz bir ceset gibi sandalyesine ylan
ey h Abbasa bakt. Kararllk ve irade dolu bir sesle y
le seslendi:
Adi bir sulu gibi yarglamak iin elleri ardna bal
getirttiin gen, karanlk kalplerimizi aydnlatt. Bizleri
g ere e ve bilgiye yneltti. Yalanc ve fahie olduunu id
dia ettiin zavall bir dul kadn, be yldr gizli kalan kor
kun gerei gzler nne serdi. Bizlerse susuz birisini
yarglamak, adaletli birisine zulmetmek iin sratle bu eve
k o m u u z!
imdi korkun gnahn ve acmasz ikencelerin kar
lnda gzlerimiz ald. Seni tek bana terk ediyor, aram
za kabul etmiyoruz. Seni grmemezlikten geliyor, ancak
Renden ikayeti olmuyoruz. Tanrnn sana dilediini yap
masn umarak senden uzaklayoruz.
Bir anda geni salonda kadn ve erkek sesleri ykseldi.
Birisi:
Haydi! Gnah ve irkefliklerle dopdolu bu evden ka
lm ve evlerimize gidelim, dedi
Bir bakas:

Gelin Rahilin evine kadar genci izleyelim ve tescili edici hikmetlerini, tatl szlerini dinleyelim, dedi. Bir ba
kas da yle baryordu:
Halil ne isterse yapalm. nk bizim neye ihtiyac
mz olduunu bizden daha iyi biliyor.
Bir dieri de:
Adalet ve insaf istiyorsak, yarn liderimiz Emine gi
delim, eyh Abbasn sularn haber vererek onu cezalan
drmasn isteyelim, dedi.
Bir bakas:
Liderimizden merhamet dileyerek, Halili bu kye bi
zim bamza reis olarak atamasn isteyelim, dedi.
Birisi de:
Huri lyas da yapt her eyde eyhin orta olduu
iin piskoposa ikayet edelim, dedi.
Her kafadan bir ses karken ve bu sesler sivri bir ok gi
bi eyh Abbasn hzla inip kalkan gsne saplanrken,
Halil elini kaldrd, bir el iaretiyle topluluu susturdu.
Sonra onlara yle seslendi:
Kardelerim! Dinleyin ve ileri grl olun. Aceleci
olmayn. Akm adna sizlerden Emine gitmemenizi isti
yorum.
Sizlere eyhten daha ok acmaz. nk yrtc hayvan
lar birbirini srmazlar. Rahibi piskoposa ikayet etmeyin.
nk piskopos bilir ki kendi iinde paralara ayrlan bir
kilise yklr. Bu kyde kanun koyucunun temsilcisi olma
m istemeyin benden. nk gvenilir bir ii kt bir efendiye yardmc olmak istemez. Sizlerin sevgisini ve ef
katini kazanabilmisem, brakn sizlerin arasnda yaaya
ym, yaamn sevin ve zntlerinde sizlere ortak olayn,
tarlalardaki ii, evlerdeki rahat sizlerle paylaaym. n
k ben sizlerden birisi gibi olmazsam, vaazlarnda erdemi

anlatan fakat ktlkten baka bir i yapmayan ikiyzller


gibi olurum.
imdi, sorunumuzu zdk. Gelin, gnei iyiler ve k
tler iin k saan Allahn taht nnde eyh Abbas
vicdan muhasebesine terk ederek gidelim.
Szlerini bitirdikten sonra oradan ayrld. Topluluk,
sanki gencin bedeninde nereye giderse baklar o tarafa
ynlendiren bir g varm gibi genci takip etti. eyh yer
le bir edilmi bir kule gibi, yenilmi bir komutan gibi ac iinde tek bana kald. Topluluk kilisenin snrlarna vard
nda alacakaranlk ardndan ay domu, gkyzne g
m rengi klar yaylmt.
Halil arkasna dndnde, kadn erkek herkesin yz
nn, obann seyreden kuzular gibi kendisine dnk oldu
unu grd. Bu yoksul ve ezilmi kyllerde, zulme ura
m halklarn simgesini, donmu ve karlara gmlm baRt kulbelerde zillet ve alaklkla kaplanm bir lkenin
semboln grm gibi ii burkuldu. nsanlarn lklar
n dinleyen bir peygamber gibi durdu. Btn dou halk
larn bu vadilerde, klelik zincirlerini srklerken grm
gibi yz hatlar gerildi, gzleri byd. Avularn gky
zne doru kaldrarak, dalgalarn sesini andran bir sesle
haykrd:
Derinliklerin dibinden sana sesleniyoruz ey hrriyet!
Bizi duy. Karanln her tarafndan avularmz sana a
yoruz, bizleri gr. Senin huzurunda karlar zerinde secde
ye kapanyoruz, bizlere ac. u an huzur veren tahtnn nnde, babalarmzn kanlarna bulanm elbiselerini be
denlerimize bayrak gibi ekerek, kalntlarna karm meRir topraklarn hissederek, cierlerine saplanm kllar
l*|iyurak, gslerini delen mzraklar kaldrarak, ayakllfim yok eden zincirlcri srkleyerek huzurunda duruyo

ruz. Grtlaklarm yaralayan lklar gibi lk atarak, zin


danlarn karanln dolduran feryatlar gibi feryat ederek,
kalplerindeki szdan kaynaklanan dualar gibi dua ederek
nnde duruyoruz. Sesimize kulak ver ve bizi duy ey z
grlk!
nsanlarn iniltisi N ilin kaynandan Fratn doduu
yere kadar, cehennem lklaryla birlikte s a n a ykseliyor.
Yarmadann en u noktalarndan Lbnan nlerine kadar
eller, can ekiircesine titreyerek sana uzanyor. Krfez k
ysndan, ln en cra kesine kadar, gnlden szlen
damlalarla kapl gzler sana doru ykseliyor. Ey zgr
lk! Dn ve bize bir bak.
Fakirlik ve yokluun glgesinde ayakta duran kulbele
rin kelerinde, senin iin sineler yumruklanyor. Cehalet
ve bilgisizliin karanlnda duran evlerin boluklarnda,
kalpler senin huzuruna yneliyor. Bask ve ikence rt
syle kapl evlerin grnmez olmu kelerinde, ruhlar sa
na yalvaryor. Ey zgrlk! Bir bak ve bizlere ac.
Okullarda ve ktphanelerde fakir gen kzlar sana yal
varyor. Kilise ve camilerde terkedilmi kitap sana yneli
yor. Mahkemelerde nemsenmeyen kanun senden yardm
istiyor. Ey zgrlk! Bize ac ve bizi kurtar.
Dar caddelerimizde tccar mrn satyor, srf karl
n acmasz haramilere vermek iin. Fakat bunlardan
kimsenin haberi yok. ifti kurak tarlalarda, topra tr
naklaryla kazyor. Tohum yerine kalbinin paralarn sa
yor, gzyayla suluyor. Sonunda eline dikenden baka bir
ey gemiyor. Fakat kim se bilmiyor. Dz ve kurak arazi
lerde bedevi, bedeni plak, aya yaln, kam a yryor.
Fakat kimse ona acmyor. Ey zgrlk! Konu ve bizlere
hakikati ret.
Srlerimiz, iek ve ot yerine diken ve klk yiyor. S

rlarmz yem yerine aa kk kemiriyor. Atlarmz arpa


yerine saman yiyor. Ey zgrlk! Yeti ve bizi kurtar.
Doduumuz andan itibaren gece karanl ruhlarmza
kyor, afak vakti ne zaman gelecek, diye soruyoruz.
Bedenlerimiz bir hapishaneden dierine tanrken, gelip
geen insanlar bizimle alay ediyor. Ne zamana kadar in
sanlarn alaylarna tahamml edeceiz? Boyunlarmz ar
bir boyunduruktan kurtulup daha arnn altna girerken,
dier milletler bize uzaktan bakarak glyor. Ne zamana
kadar milletlerin bize glmesine sabredeceiz? Binlerinin
peinden giderken bir zincirden kurtuluyor dierine yaka
lanyoruz. Ne zincirler tkeniyor ne de bizler yok oluyo
ruz. Ne zamana kadar yaayacaz?
Msrllarn kleliinden Babillilerin esaretine, ranlIla
rn sertliinden Afrikallarn uaklna, Rumlarn baskc
lndan Moollarn zulmne, Franszlarn a gzll
ne... Bizler imdi nereye gidiyoruz? Akabe nne ne za
man ulaacaz?
Firavunun zulmnden Buhtunasrn penelerine, s
kenderin trnaklarndan Heredotun kllarna, Neronun
penesinden eytann az dilerine... Bizler imdi kimin elinc gidiyoruz? lm bizi ne zaman yakalayacak? Ne za
man lmn huzuruyla rahata kavuacaz?
Tanrlarnn erefine, tapnak ve mabetlerin stunlarn
bileklerimizin gcyle ykselttiler. Snaklarn kuvvet
lendirmek iin surlarn ve burlarn yapmnda srtmzda
tl ve amur tattlar. simlerini lmszletirmek iin be
deni glerimizle piramitler yaptlar. Ne zamana kadar in
lerde ve kulbelerde yaarken kkler ve saraylar yapacaIZ? Ne zamana kadar soan, sarmsak yerken ambarlan
V6 mahzenleri dolduracaz? Ne zamana kadar yn ve ipek
dokurken, uval bezi ve paavra giyeceiz?

Hile ve ktlkle airetleri birbirinden ayrdlar. Grup


lar birbirinden uzaklatrdlar. Kabileleri birbirine dr
dler. Bu sert frtnalar nnde ne zamana kadar kl gibi
dalacaz? Ne zamana kadar pis kokan lein yannda a
aslan yavrular gibi birbirimizle bouacaz?
Tahtlarn korumak iin, kalplerinin mutluluu iin, Arap olana kar Drzy silahlandrdlar. Snni ile bou
mas iin iiyi tevik ettiler. Bedeviyi ldrmesi iin
Krt desteklediler. Hristiyan ile tartmas iin Msl
m an cesaretlendirdiler. Ne zamana kadar annesinin kuca
nda karde kardele kavga eder? Sevgilinin mezar ba
nda ne zamana kadar komu komuyu tehdit eder? Tanrnn gz nnde ha, hilalden nereye kadar uzaklar?
Ey zgrlk! Kulak ver ve bizi duy. Ey yeryznde ya
ayanlarn annesi! Dn ve bir bak. Bizler senden sonraki
annelerin ocuklar deiliz. Bizden birisinin diliyle konu.
Yalarn yannda kurular da yanyor. Kanatlarnn hrt
syla bizden birisinin ruhunu uyandr. Bir tek yamur bu
lutundan bir imek kyor ve bir anda vadilerin bolukla
rn, dalarn zirvelerini aydnlatyor. Gcnle bu kara bu
lutlar dat, yldrm gibi yere indir. Kemikler ve kafataslar zerinde ykselen, hara parasyla, kan ve gzyana
boulmu rvet altnyla kapl tahtlarn ayaklarn manc
nk gibi yerin dibine geir.
Bizleri duy ey hrriyet! Bizlcre ac ey Atinann kz!
Ey Zeusun ei! Bizi kurtar. M usann sevdii kadn! Bizi
aydnla kar. M uhammedin sevgili ei! Bize yardm et.
Ey M esihin gelini! Bize hakikati ret. Ya yaamak iin
kalbimize g ver, ya da dmanlarmzn kollarna g
ver ki yok olalm, neslimiz tkensin ve rahata kavualm.
Halil gkyzne doru yalvarrken, iftilerin gzleri
onu izliyor, sesinin ahengiyle duygular harekete geiyor

du. Bedenleri Halilin nefesleriyle uuuyor, gsleri Ha


lilin kalp atlarndan sarslyordu. Bir anda, ruh ve beden
gibi onlardan birisi oluvermiti. Yalvarmasn bitirince on
lara dnd ve sakince:
Bu gece, gndzn aydnln gstermek iin bizleri
eyh Abbasn evinde toplad. Zavalllar, civcivler gibi an
laarak, lmsz ruhun kanatlar altna snmamz iin bu
souk havada bizi beklettiler. imdi herkes yatana gitsin.
Sabahleyin kardeiyle karlamay bekleyerek uyusun.
Szn bitirdikten sonra Rahil ve Meryemin admlar
n takip ederek kulbelerine yrd. O anda topluluk da
ld. Her biri duyduunu ve grdn dnerek, iinde
yeni bir hayatn dokunuunu hissederek evine gitti. Bir sa
at bile gemeden kulbelerdeki kandiller snd. Ky hu
zur rtsne Jbrnd. iftilerin ruhlar ryalar alemine
dald. Geride kalan eyh Abbasn ruhu ise gnahlar nnde titreyerek, kuruntularnn az dileri arasnda gece
karaltlaryla sabahlad.

vm
Halil, ruhunun gizlerini kyllere aktarrken iki ay ge
miti. Onlara her gn bilmedikleri haklan ve sorumluluk
lar hakknda konuuyor, a gzl rahiplerin yaamn gz
leri nnde canlandryor, acmasz hakimlerin haberlerini
kulaklarna tekrarlyordu. Onlarla arasnda, sular birbiri
ne balayan ezeli kanunlara benzer ok kuvvetli, duygusal
bir ba olumutu. Kyller de kurak tarlalarn yamurun
yayla neelenmesine benzer bir sevinle ona kulak ve
riyorlard. Yalnz kaldklar zamanlarda, szlerini tekrarl
yorlar, ona olan sevgilerinden soyut manalara somut be

denler giydiriyorlard. Artk hi biri, mttefiki olan eyhin


suunun ortaya kmasyla kendilerine yaltaklanan, mer
mer gibi sert iken mum gibi yumuayarak kendilerine ya
knlamaya alan peder Huri lyasa da aldrmyordu.
eyh Abbasa gelince delilie benzer bir hastala ya
kalanmt. Kafese kapatlm bir kaplan gibi, evinin ve
randasnda gidip geliyor, uaklarna en gr sesiyle bar
yor fakat duvarlardan bakas cevap vermiyordu. Yardm
istemek iin adamlarna seslendiinde, sert mizal olmas
sebebiyle, iftilerin katlandklar zulm ve baskdan nasi
bini alan zavall karsndan baka kimse yardmna gelmi
yordu.
Oru ay gelmi, gkyz ilkbaharn geliini mjdele
miti. K frtnalarnn sona ermesiyle birlikte eyhin m
r de sona ermi, korkun ac veren bir can ekimeden
sonra eyh nihayet lmt. Varlm hissettiimiz fakat
gremediimiz tahtn nnde plak bir vaziyette dikilerek
hesap vermek iin amellerinin kefenine brnerek gitmi
ti ruhu.
lmnden sonra iftiler lm sebebi hakknda tart
maya baladlar. Bir ksm bilincini kaybettiini, delirerek
ldn sylerken, bazlar da nfuzunu kaybedince mitsizliin hayatn zehir ettiini, bu nedenle de intihar ederek ldn sylyorlard. Karsna ba salna giden
kadnlar ise kocalarna, eyhin korku iinde titreyerek l
dn, nk Semn Rminin, kana bulanm elbiseler
iinde ona gzktn ve gece yars onu zorla, be yl
nce l olarak bulunduu yere gtrdn haber veri
yorlard.
Nisan gnleri kyn sakinlerine, Halil ve Rahilin kz
Meryemin ruhlar arasnda var olan gizli akn srlarn aa vurdu. Mutluluktan yzleri glyor, sevinten yerle

rinde duramyorlard. Artk kalplerini uyandran gencin


kendi muhitlerinden daha geni ve daha gelimi bir yere
gitmesinden korkutuyorlard. Kendilerine yakn bir kom
u, her birinin sevgili bir akrabas olmas sebebiyle evre
sinde dolanarak birbirlerini mjdeliyorlard.
Hasat mevsimi gelince iftiler tarlalarna gittiler. rnlerini harmanlara ydlar. eyh Abbas rnlerini gasbetip ambarlarna ve mahzenlerine doldurmak iin orada
deildi! Her bir ifti ekip diktii tarlann rnn alyor
du. Kulbeler buday, arpa, arap ve ya ile dolmutu.
Halile gelince, oyun ve elencelerinde onlara katlyor,
ekinlerin ve meyvelerin toplanmasnda, zmlerin suyu
nun sklmasnda onlara yardm ediyordu. Sadece sevgisi
ve alkanlyla onlardan ayrlyordu.
O tarihten gnmze kadar bu kydeki her ifti, zah
metle ektii tarlay, sevinle kendisi hasat etti. Glkle
yetitirdii bahenin meyvelerini, sevinle kendisi toplad.
Toprak ekenin; balar, apalayp bakann oldu.
u an bu olayn zerinden yarm asr geti. Lbnanllar
uyanarak gzlerini atlar. Yolu dp sedir ormanna u
rayan yolcu, vadinin yamacnda bir gelin gibi szlen bu
kyn gzelliklerini dndnde, kulbelerin, verimli
tarlalar ve yeil baheler arasnda gzel evlere dnt
n grr. Kyde yaayanlardan birine eyh Abbasm ha
yatn sorduunda utanarak, yerlere serilmi duvarlar, y
klm talar gsterir ve:
- te bu eyh Abbasm kk, bu da hayat hikayesi,
der.
Halili sorduunda ise eliyle gkyzn gstererek
yle cevap verir:
- Sevgili Halilimiz ite orada yayor. Hayat hikayesi
ni ise babalarmz, kalplerimizin yapraklarna kl harf

lerle yazdlar. Bu yky gnler ve geceler asla silemeyecek...

Mezarlarn l

I
Kral, makamna doru yrd; bada kurup oturdu. Akl hocalar, sana ve soluna yerletiler. izgili ve ask
yzlerinde satrlar ve sayfalar okunuyordu. Askerler bir el
lerinde kl, dier ellerinde mzrak salonda yerlerini ald
lar. Dierleri de kraln tam karsnda toplanmt. Bunla
rn bir ksm merakl izleyicilerden oluuyordu. Kimisi de
yeni ilenmi bir cinayct hakknda kraln hkmn bizzat
kulaklaryla duymak iin beklemekteydi. Balar eilmi,
boyunlar bklm, nefesler tutulmutu. Kraln baklar
ok etkileyiciydi. Gzlerinde korku salan, kalpleri titreten,
gnlleri rkten sihirli bir g vard. Nihayet mahkeme
saati geldi ve celse ald. Kral elini kaldrarak kkredi:
Sulular teker teker huzuruma getirip su ve kabahat
lerini syleyin.
Zindann kaps hemen araland. Vahi bir canavar esne
di; az ald, yrtc dileri grnd. Kasvet kokan duvar
lar grnd. Pranga ve zincir sesleri ykseldi her taraftan.
Mahkumlarn iniltileri ve feryatlar zincir seslerine kart.
Herkes ban evirdi, boynunu uzatt. Onlar, bu tre m
sabakasn izlemek ve lmn bu mezardaki kurbann na
sl paraladn gzleriyle grmek istiyorlard.
Bir sre sonra zindann kapsnda iki asker grnd. Bir
delikanly getiriyorlard. Elleri bal, yz askt. Umursa
maz tavrlar vard. Onurlu ve erefli biri olduu her halin
den belli oluyordu. Askerler, delikanly mahkemenin orta
snda durdurdular ve birka adm geri ekildiler. Kral ba

klarn bir sre delikanlnn zerinde gezdirdi. Sonra sor


du:
- Yargnn penesinde deil de, sanki erefli bir makam
daym gibi huzurumuzda kaslan bu kstahn suu nedir?
. Muhafz hemen cevap verdi:
- , azl bir katildir. Dn, kralmzn kylerde grev
banda bulunan bir komutann ldrm. Yakalandnda
hl elinde bulunan kltan kan damlyormu.
Kral, tahtnn zerinde gerildi. Gzlerinden fke kvl
cm lar uutu. Avaz kt kadar bard:
- Onu zindana atn! Zincire vurun! Sabah erkenden k
lcnn keskin yanyla boynunu vurun! Cesedini le atn;
kurda kua yem olsun. Rzgar pis kokusunu sevenlerinin,
dostlarnn burnuna soksun.
Delikanly tekrar zindana gtrdler. Herkes zgn ba
klarla ona bakp derin derin i ekiyordu. Delikanl, m
rnn baharnda gen bir savayd. Pehlivan gibiydi, ya
kklyd.
Askerler zindandan ktlar. Bu sefer, gen bir kz geti
riyorlard. Kz, elimsiz fakat gzeldi. ehresine mitsiz
lik, omuzlarna aresizlik kmt. Gzleri dolu dolu ol
mutu. Hzn ve keder boynunu bkmt. Kral, gen k
za bakt. yle dedi:
- Hakikatin karsndaki glge gibi nmzde duran bu
clz kadn ne yapm?
Muhafz yle cevap verdi:
- O, bir fahiedir. Kocas bir gece anszn eve gelmi, onu sevgilisinin kollarnda yakalam ve polise teslim etmi.
Sevgilisi ise kaarak kayplara karm.
Kral, kadn szmeye balad. Kadn utand. Ban n
ne edi. Bir sre sonra kral, sert ve acmasz bir tavrla
yle haykrd:

- Onu zindana atn! Dikenli bir yataa yatrn; kirlettii


yatann kymetini anlasn. Sirkeli ebu cehil karpuzu ii
rin; ateli pmelerin hazzn hatrlasn. Sabah olunca da
stn soyun, sonra ehir dna karn ve talayarak ld
rn. Cesedini de orada brakn; akallara, iyanlara yem ol
sun, kemiklerini de kurtlar, bcekler yesin.
Gen kz, zindann karanlnda gzlerden kayboldu. B
tn gzler onun pei sra bakyordu. Kraln adaleti herkesi
hayran brakmt. Bazlar ise gen kzn gzelliine yan
yordu.
Askerler nc defa grndler. Bu sefer; zayf, yalca
birini getiriyorlard. Yal adam titreyen dizlerini, paavraya
dnm elbisesinin bir parasym gibi peinden srklyor' du. Kaygl baklarla her tarafa bakyordu. Kederli bakla1 nndan adeta umutsuzluk, fakirlik ve bahtszlk fkryordu,
t
Kral ona doru bakt. Tiksinmi bir tavrla yle dedi:
- Canllar arasnda dolaan ama llere benzeyen bu pisli
in suu ne peki?
Muhafz yle cevap verdi:
- O, gz dnm bir hrszdr. Geceleyin kiliseye girmi.
yMasum rahipler onu yakalamlar ve zerinde kutsal kurban
1 kaplarn bulmular.
)
Kral, yal adama dnd. Yrtc bir kartal, kanad krk bir
i'Sereye bakyordu. yle haykrd:
|
- Onu zindana atn. Prangaya vurun. Sabah olunca keten
| bir iple yksek bir aaca asm. Cesedini de yer ile gk arasn| da asl brakn; toprak onun gnahkr bedeniyle kirlenmesin,
|rzg ar kokumu cesedini savursun atsn.
|
Hrsz tekrar zindana gtrdler. Halk, kendi arasnda
yle fsldyordu:
1 - Nasl olur da bu nankr bunak, kilisenin kutsal kaplaffin almaya cret eder?

Kral kalkt, makamndan ayrld. Bilgeler ve kanun adamlar da onu izlediler. nnde ve arkasnda askerler y
ryordu. Herkes dald. Geride sadece mahkumlarn fer
yatlar ile bahtszlarn zindan duvarlarnda yanklanan inil
tileri kald. Duvarlarda ise hayaletlerin siluetleri vard.
Btn bunlar oldu ve ben orada tpk hayaletleri gzet
leyen bir ayna gibi dikilmitim. nsanlarn insanlar iin
koyduu kurallar dnyordum. nsanlarn adalet dedii
eyi dnyordum. Hayatn srrn aryordum. Varln 1
anlamn aratryordum. Nihayet dncelerim dald.
Gnn sisin iinde kayboldu. Ben de oradan ayrldm.
Kendi kendime yle diyordum:
i
- Ot, topra emer; koyun, otu yer; kurt, koyunu boaz- ;
lar; gergedan, kurdu ldrr; aslan, gergedan paralar vc
lm, aslan yok eder.
Peki lm yenip bu hakszlklar ebedi bir adalete e
virecek bir g yok mudur? Btn irkin eyleri gzel bir
neticeye balayacak bir g yok mudur acaba? Hayat b
tn ynleriyle ayn anda sevgiyle saracak bir g yok mu
dur? Tpk btn nehirleri ahenkle derinliklerine eken bi
deniz gibi, leni ve ldreni, fahieyi ve sevgilisini, hrs
z ve mal sahibini, kraln mahkemesinden daha yksek vc
daha yce bir mahkemede yarglayacak bir g yok mud
acaba?

n
Ertesi gn ehir dna ktm. Krlarda yryecektim
Krlarn sessizlii, ruhu dinlendirir; temiz havas, dar so
kaklarn vc karanlk evlerin yaratt bezginlik ve miskin
lik mikroplarn yok eder. Vadiye ulanca, etrafa yle bi

baktm. Bir de ne greyim; sr sr kartal, atmaca ve le


kargas havalanp konuyordu. Her tarafta, yrtc kularn
sesi, slklar ve kanat rpmalar. evreyi szerek biraz ilcrledim. Biraz ileride, yksek bir aaca aslm bir erkek
ccsedi, ldrld talarn arasnda braklm plak bir
kadn cesedi ve topra sulayan bir kan glne batm, ba
gvdesinden ayrlm bir gencin cesedi...
Donup kaldm. Bu korkun sahne uurumun stne kap
kara bir perde ekmiti. Baktm, fakat kanlara bulanm ce
setlerin arasnda dikilmi lmn rktc siluetinden baka
bir ey gremedim. Kulaklarm atm, fakat insan tresinin
kurbanlarnn zerine reklenmi kargalarn sesi ile hiliin
I lndan baka bir ey duyamadm.
tane insan... Daha dn hayatn kucanda idiler. Bu
gn ise lmn penesinde can verdiler.

insan... nsan tresini, insan kuraln inediler. Ko


kumu yasalar onlarn elini kesti, onlar ezdi geti.
insan... Cehalet onlar sulu ilan etti, onlar gszdr.
f Tre onlar yok etti, tre gldr.
Bir insan... Baka bir insan ldrd; herkes, azl katil dedi. Kral onu ldrd; herkes adaletli kral dedi.
Bir insan... Kiliseyi soymaya kalkt; herkes, gz dnm
hrsz dedi. Kral onun hayatn elinden ald, herkes, erdemli
Iral dedi.

Bir kadn... Kocasna ihanet etti; herkes, fahie dedi. Kral


Onu plak olarak tehir etti ve herkesin gz nnde talayaffflk ldrtt, asil kral dediler.
Kan dkmek haramdr. Peki, kraln kan dkmesi helal mi-

jk ir?

Hj

Mal gasbetmek sutur. Peki, can gasbetmek erdem midir?

Yasa, bir ktle, daha byk bir ktlk ile karlk


vermek midir? Tre, bir yanl daha byk bir yanl ile
dzeltmek midir? Adalet, bir suu daha byk bir su ile
cezalandrmak mdr?
Kral, hayatnda hi dman ldrmedi mi? Gsz te
baasnn maln mlkn hi mi gasbetmedi? Gzel bir ka
dn hi mi arzu etmedi? Kendisi bu yasaklar hi mi inememiti de katili idam etmek, hrsz asmak, zina yapm
kadn talayarak ldrmek ona serbest olmutu?
Peki, o hrsz aaca asanlar kim? Gkten inen melekler
mi, yoksa ellerinin ulaabildii her eyi gasp edip alan in
sanlar m?
Ya u katilin ban kim kesti? Gklerden inen peygam
berler mi, yoksa her yerde kan dken, insan ldren asker
ler mi?
Hele u zina yapm kadn talayanlar? Onlar kim aca
ba? badethanelerinden kp gelen samimi temiz kullar
m, yoksa karanlk perdelerin arkasnda her trl irkinlii
ileyip her trl ahlkszl yapanlar m?
Yasa... Yasa nedir ki? Yasann, semann barndan gn
aydnlyla indiini kim grmtr? Hangi beer, Allahn
kalbini ap bakm da, onun beerden ne istediini anlaya
bilmitir? Hangi nesil zamannda melekler, insanlar arasn
da dolamlar da, gszlere hayat zindan edin, dkn
lerin boynunu vurun, gnahkarlar demir penelerinizle ezin demilerdir?
Zihnim bu dncelerle kaynyor, duygularm da bun
lar hissediyordu. Bu srada yaknlarda birtakm ayak ses
leri iittim. Etrafa baktm. Aalarn arasndan gen bir kz
grnd. Yava yava cesetlere yaklat. Tedirgindi. Kor
kulu baklarla etrafa bakyordu. Sonunda delikanlnn ke
silmi ban grd. Bir anda dnyas karard. Yrek par

alayan lklar kopard. Delikanlnn zerine kapand. Onu barna bast. Titriyordu. Gzlerinden yalar boanyor
du. Parmak ularyla, onun kvrck salarn okuyor, ta
cierinden gelen yrek paralayc feryatlar koparyordu.
Sonunda bitkin dt. Gc kesildi. Sonra parmaklaryla
topra eelemeye balad. Genie bir mezar at. Cesedi
mezara tad. Yavaa yatrd. Kanl bam omuzlarnn arasna koydu. zerini toprakla rtt. Baucuna, ban ke
len klc dikti. Tam dnmek zereyken, ona doru yr
dm. rkt. Korkuyla titredi. Sonra ban nne edi. Ya
naklarndan yamur gibi scak yalar boanyordu. eke
rek yle dedi:
- stersen beni krala ikayet edebilirsin. Beni utan pen
esinden kurtaran bu gen hakl iken, onun cesedini yrtc
kulara ve vahi kurtlara terk etmektense, lmek benim iin daha iyidir. yle dedim:
- Benden korkma bahtsz kzm. Ben sevgilinin yasn
(enden nce tuttum. O seni utan penesinden nasl kurtar
d? Sen asl bunu anlat bana.
Anlatmaya balad; hkrklar szckleri boazna diimlyordu:
- Kraln kumandan vergileri toplayp teslim alyordu.
Bizim tarlamza geldi. Beni grnce hayran hayran fakat
korkutucu baklarla szd. Sonra bizim tarlaya zenginle
rin bile deyemeyecei ok yksek bir vergi koydu. Oysa
babam ok fakir bir iftidir. Hemen ardndan da krala pa
ra yerine beni gtrmek zere, yakalad. Alayarak ona
yalvardm fakat umursamad. Babamn yal olduunu
lyleyerek yalvarp yakardm fakat hi aldrmad. Bunun
zerine ben de lk la kyn erkeklerinden yardm
istedim. Nianlm olan bu gen yetiti ve beni onun vahi
penelerinden kurtard. Kumandan lgna dnd. Onu l

drmeye kalkt. Nianlm ondan nce davrand. Duvarda


asl bulunan eski bir klc kapt. Kendisini ve benim rz
m korumak iin onu ldrd. Onurlu olduu iin azl ca
niler gibi kamad. Aksine zorba kumandann cesedinin
banda bekledi. Bir sre sonra askerler geldi. Onu zincirc
vurdular ve zindana gtrdler.
Olanlar byle anlatt. Hzn damlayan, yrek parala
yan baklarla bana bakt. Sonra koarak gitti.
Bir sre sonra, krpe bir delikanlnn, elbisesiyle yz
n gizleyerek geldiini grdm. Talanarak ldrlen ka
dnn cesedine doru yrd. Cesedin banda durdu,
elbiselerini kard. zerini rtt. Kuandan bir haner
kard. Topra kazmaya balad. Sonra cesedi itina ile ta
d. zerini toprakla rtt. Her avu topraa bir avu gz
ya dkt. Sonra orackta bir demet iek toplad. Meza
rn baucuna koydu. Boynu bklmt. Omuzlar k
mt. Gitmeye ycltenince, onu durdurdum. yle dedim:
- Bu zavall kadn senin neyin oluyor? Niin onun baht
sz bedenini yrtc kulardan korumaya alyorsun? Sen,
kraln emrine aykr davranyorsun; kendi hayatn da teh
likeye atyorsun.
Bana bakt. Alamaktan ve uykusuzluktan feri snm
gzleri, zntsn yeterince anlatyordu. Ac bir i eki
ve bouk bir sesle yle dedi:
- Onun, uruna talanarak ldrld o bahtsz kii
benim. Daha ocukluumuzdan beri sokakta oyun oynad
mz zamanlardan beri onu sevmitim. O da beni sevmi
ti. Bydk. Sevgimiz de bizimle beraber byd. Nihayet
kalplerimiz sevgimize ram oldu. Sevgimiz bizi kucaklad.
Biz ona srlarmz atk. O, bizi barna bast.
Bir gn ben ehir dnda iken, babas onu istemedii
biriyle zorla evlendirmi. Dndmde, olanlar duydum.

fj

Dnyam karard. Artk benim iin hayat ekilmez olmu


tu. Sonunda duygularm ar bast ve beni tpk bir m gi
bi peinden srkledi; gizlice sevgilime gittim. Btn iste
diim onun yzn grebilmek, sesini duyabilmekti.
Yanna gittiimde yalnzd; kara bahtna yanyor, gemii
mizin yasn tutuyordu. Yanna oturdum. Sakin sakin ko
nutuk. ffetimizi inemedik. Daha bir saat kadar olma
mt, anszn kocas ieri girdi. Beni orada grnce adeta
ldrd; vahi penelerini onun narin boynuna geirdi ve avaz kt kadar bard:
Koun! Bakn! Bu... Bu bir fahie! Bu da sevgilisi!
Komular kotular. Sonra askerler olay aratrmaya
geldi. ^Locas onu askerlerin kaba ellerine teslim etti. st
yrtk, ba ak gtrdler onu. Bana gelincc, kimse bana
dokunmad. nk kr yasa ve kokumu tre sadece kadini cezalandrr. Erkee dokunmaz. nk kadn zayftr.
Gen, yzn elbiseleriyle gizleyerek ehre doru yola
koyuldu. Ben i ekiyor, dnyor ve bekliyordum. Rz
gar aacn dallarn sarstka, hrszn hl asl duran cese
di hafife sallanyor, onu yere indirip onur savas ile ak
ehidinin yanma yatrmalar iin gkteki ruhlardan imdat
istiyordu.
Bir saat kadar sonra zerinde eski bir paavra bulunan
zayf bir kadn grnd. Aslm adamn yanna koturup
canhra feryatlar kopararak gsn dvmeye balad.
Sonra aaca trmand. Keten ipi dileriyle kemirmeye balad. Ceset bir ktk gibi yere dt. Hemen aa indi. ki mezarn yannda yeni bir mezar at. Cesedi gmd. i
zerini toprakla rtt. ki dal buldu. Onlardan bir ha yapt.
Baucuna dikti. Geldii yere yneldi. Seslendim:
Bre kadn! Sana ne oldu da geldin, gz dnm bir
hrsz gmdn?

ukurlam, yoksulluk ve keder damlayan gzlerle


bakt bana. yle dedi:
O benim biricik kocam, can yoldam, ocuklarmn
babasdr. Bykleri sekiz, kkleri henz stten kesil
memi be ocuk alktan kvranyorlar... Kocam hrsz de
il, bir iftidir. Kilisenin arazilerini ekip biiyordu. Ama
rahipler bize sadece bir lokma ekmek veriyorlard. Onu da
akamleyin aramzda paylayorduk. Sabaha hibir ey
kalmyordu.
Gen iken, alnnn teriyle kilisenin tarlalarn suluyor, bostanlar ekiyordu. Ama yllar sren zahmetli almalar gc
n tketti, takatini kesti; hastalklar bedenini istila etti. Rahip
ler de kocam kovdular. yle dediler: kilisenin artk sana
ihtiyac yok. imdi git, ocuklarn byynce onlar gnder,
tarlada senin yerini alsnlar. Alad. Beni de alatt. sa Me
sih adna onlardan merhamet diledi. Melekler ve azizler ad
na yalvard onlara. Fakat onu dinlemediler. Ne bize, ne de a
ve plak ocuklarmza acdlar. Kocam ehre i aramaya git
ti ama eli bo dnd. nk ehirde sadece gl kuvvetli
genlere i verirler. Sonra yol kenarna oturdu ve dilendi. Ama hi kimse ona hibir iyilik yapmad. Hatta yanndan ge
erken, hayatn zorluklarna yenilmi kimseye sadaka veril
mez, diyorlard.
Derken bir gece, yokluk canmza tak etti. ocuklar alk
tan iki bklm oldular. Hele emzikli olan, memelerimi em
dike emiyordu fakat st yoktu. Birden kocamn tavrlar de
iti. Karanlkta gizlice gitti. Rahiplerin tahllar ve zm a
rabn koyduklar depolardan birine girmi, bir torba unu sr
tna vurmu, tam dnmek zereyken birka adm bile atama
dan papazlar uyanp onu yakalamlar, ar hakaretler edip in
safszca dvmler. Sabah olunca da askerlere teslim edip bu,
gz dnm bir hrszdr, kilisenin altn kaplarn almak i-

in kiliseye girmi dediler. Askerler de onu zindana gtrd


ler. Oradan da bedeniyle vahi hayvanlarn karnn doyurmak
iin dar aacna gtrdler. Srf o, daha kilisede hizmeti iken yardmclaryla beraber toplad ekinlerin artklaryla a
ocuklarnn kamn doyurmaya alt iin.
Yoksul kadn gitti. Kesik kesik szleri, ykselip alalan,
szlp yaylan siluetler brakmt havada.
mezarn arasnda sallanp duruyordum. Elimden hibir
ey gelmiyordu. Dilim tutulmutu. Boalan gzlerim duygu
larm anlatyordu. Dnp tanmaya altm. Ruhum s
kld. Ruh iek gibidir; karanlk basnca yapraklarn kapatr,
gecenin hayallerini solumaz.
Bekliyordum. Mezarlarn taze toprandan yeri g inle
ten hakszlk lklar ykseliyor, bir eyler yapmam iin ku
laklarm zonklatyordu.
Sessizce bekledim. nsanlar sessizliin anlattklarn anlayabilselerdi, ormandaki vahi hayvanlara deil, Tanrya da
ha yakn olurlard.
ekerek bekledim. Eer i ekilerimin kvlcmlar bu
ormandaki aalara dokunuverseydi, o aalar galeyana ge
lir, yerlerinden ayrlr, blk blk gider, budanm dallary
la kral ve askerleriyle savar, gvdeleriyle kiliseyi rahiplerin
bana ykarlard.
Bekliyordum. yle bakyordum. Baklarmdan scak s
cak efkat, yank yank hzn damlyordu yeni mezarlarn s
tne.
Bir yiidin mezar... Hayatyla gsz bir bakirenin eret fini savundu, onu vahi bir canavarn penelerinden kurtard.
Cesaretinin mkafat olarak ba kesildi. Gen kz, iddet ve
zorbalk lkesinde mertliin akbetini gnein gz nnde
, haykran bir sembol olsun diye bu klc mezar ta olarak o\ nun baucuna dikti.

Gen bir kadnn mezar... htiraslar bedenini gasbetmedi, sadece ak onu okad. Taland. nk kalbi, lnceye kadar sadk kalmay yelemiti. Sevgilisi, usul usul sa
rarp solmas, mal ve mlkn kr, cehaletin sar ettii bu
topluma, akn kutsad ruhlarn akbetini haykrsn diye
dingin cesedinin bana bir demet kr iei brakt.
Yoksul bir fakirin mezar... Kilisenin tarlalar, pazularn krd. Rahipler, baka pazular krmak iin onu kovdular.
ocuklarna ekmek gtrmek iin almak istedi. Ama i
bulamad. Sonra ayn maksatla dilenmeyi gze ald. Yine
olmad. Yokluk, kendi elleriyle ve alnnn teriyle toplad
ekinden birazck almaya zorlad onu. Onu yakaladlar ve
ldrdler. Onun dulu, yldzlar; Hristiyan retilerini bo
yun vuran, gszleri ve dknleri ezen kllara eviren
rahiplerin zulmlerine ve gecenin sessizliinde tank olsun
diye baucuna bir ha dikti.
Gne gzlerden kayboldu. Belli ki, insanlarn dertle
rinden usanm, hakszlklarndan tiksinmiti. Akam vak
ti tabiatn bedenine baktm. Kollarm mezarlara ve zerin
deki sembollere doru atm. Avazm ktnca bardm:
Ey cesaret! te klcn, topraa gmlm! Bunlar da
senin ieklerin, ey ak, alevlerin yalad! Bu da senin ha
n, ey sa Mesih! Onu da gecenin karanl sarmtr.

Yerde el-Hn
Gen bir kza ak olan, onu kendine hayat arkada olarak seen, aln terini ve sevgisini ayaklarnn altna seren,
btn servetini nne koyan, sonra birden, sevgisini ka
zanmak iin gece gndz alt kadnn, gizemli sevgi
siyle mesut olmak, duygularndan faydalanmak iin kalbi
ni bir baka erkee karlksz verdiini fark eden erkek ne
talihsiz bir erkektir!
Karsn; genlik uykusundan uyandnda mal ve hedi
yelere boan, cmerte ve sevgiyle giydiren, ancak hayat
veren ak yla onun kalbini okayamayan, Allahn er
kein gznden kadnn kalbine aktt semavi iksirle ru
hundaki al doyuramayan bir erkei evinde bulan kadn
ne talihsiz bir kadndr!
Reit Numan Beyi genliimde tanmtm. Beyrutta
domu bym bir Lbnanlyd. Mazide kalm baar
larn srekli hatrlatan, atalarnn erefinden bahseden olaylar sk sk tekrarlamaya zen gsteren kkl ve zengin
bir aileye mensuptu. Yaantsnda atalarnn inan ve ana
nelerine ayak uydurmu, dounun gkyznde ku srle
ri gibi dalgalanan bat moda ve adetlerini taklit etmesinde
de atalarnn yolunu benimsemi birisiydi.
Reit Numan Bey temiz kalpli, stn ahlkl birisiydi.
Ancak Suriyede yaayanlarn pek ou gibi, olaylarn ge
risini aratrmaz, sadece d grn ile yetinirdi. Kendi
benliinin sesine kulak vermezken, evresindekilerin sz
lerini dinlemek iin duyularn seferber ederdi. Hayatn sr
lar hakkndaki basireti krletiren, var olmann srlarn
kavramak yerine insann dikkatini anlk zevklere ynlendi
ren sahte parltlara ilgi duyard. nsanlara kar sevgilerini

ve nefretlerini abucak ortaya koyan, bir mddet sonra da,


pimanln alay ve elence konusu olduu bir ortamda
pimanlk duygusuna kaplan kimselerdendi.
te aile hayatn saadete eviren gerek akn glgesin
de bedenlerini birletirmeden nce Reit Numan B eyi
Verde Hanmefendiye yaknlatran ahlki niteliklerdi bun
lar..
Birka yl Beyruttan uzak kaldm. Geri dnp Reit
Numan Beyi ziyarete gittiimde onu, bedeni zayflam,
simas kararm buldum. Hznl karaltlar titreiyordu ask ehresinde. zgn gzlerinden ac veren baklar yay
lyordu. Her halinden hayal krklna urad, derin bir
mitsizlie kapld belli oluyordu. Etrafndakilere sor
dum ancak zayflamasnn ve moral bozukluunun sebebi
ni renemedim. Sonunda ona sordum:
- Ne oldu sana? Nerede o bir k gibi yznden yaylan
tebessmler? Nereye gitti o genliindeki neen? Yoksa lm, seninle deerli bir dostunun arasm m ayrd? Parlak
gnlerinde biriktirdiin mallarn kara geceler mi alp g
trd?
Doru syle bana, bedenini kucaklayan bu znt de
ne? Vcudunu ele geirmi bu zayflk da neyin nesi?
Gzel gnlerde yaad anlarn etkisiyle bana zgn
bir bak attktan sonra gzlerini kard. mitsizlik dolu,
bouk bir sesle yle dedi;
- nsan deerli bir dostunu kaybettiinde etrafna yle
bir baksa, pek ok dost bulur, sabreder, teselli bulur. Mal
kaybolsa biraz dndnde mal kazandracak gayreti
kendisinde bulur. Kaybettiini geri kazanr, olanlar unutur
ve bir daha da dnmez. Ancak insan gnl huzurunu
kaybederse onu nerede bulabilir, bu durumu nasl telafi edebilir?

1
'
i
:

lm elini uzatarak sana sert bir tokat atyor, ac duyu


yorsun. Ancak bir gn bile gemeden hayatn parmaklar
nn seni okadn hissediyor, glmseyip sevmiyorsun.
Anszn kader karna kp korkun yuvarlak gzlerini sa
na dikiyor. Demir peneleriyle seni ensenden yakalyor.
Sert bir ekilde yere atarak ayaklarnn altnda inedikten
sonra glerek yanndan ayrlyor. ok gemeden piman olarak, a f dileyerek ipek gibi avularyla seni ekip kurtar
yor, umut trks syleyerek seni coturuyor. Sen, hayal
lerine tutunmu umutlarnla ba baa iken saysz musibet,
ac veren skntlar, gece hayaletleri gibi zerine geliyor,
gnein dousuyla da yava yava yok oluyorlar. Ancak bu
dnyadaki nasibinin, kalbinin paralaryla beslediin, gz
bebeinin yla suladn, gsn onun iin bir kafes,
ruhunu da yuva yaptn bir ku olup da sen ona bakarken,
aydnlk ruhunla onu kuatrken, birden elinden katn,
bulutlarn zerinde szlerek utuktan sonra, dn ol
mayan bir baka kafese konduunu grdnde ne yapar
sn ey adam?
Syle bana, ne yaparsn, sabr ve teselliyi nerede bulurlun? Umutlarn, dlerini nasl diriltirsin?
Reit Bey son szlerini ac iinde, bouk bir sesle sy
lemiti. Ayaa kalkt, rzgara kaplm bir kam gibi titri
yordu. Bklm parmaklaryla bir eyi yakalayarak pa
rampara etmek istercesine ellerini ne uzatt. Yzne kan
gelmi, donuk tenine siyah bir renk hakim olmutu. Gzle rl bym, gzkapaklar donmu; birdenbire nne kp
kendisini ldrmek isteyen bir eyan grm gibi ksa bir
|rc dalmt. Sonra yz hatlar sratle deimi, zayf be
denindeki kzgnlk ve hiddet, ac ve eleme dnmt.
Bana bakt ve alayarak:
- O bir kadn, yoksulluk ve klelikten kurtardm, ser

vetimi nne serdiim, paha biilmez mcevherler, gzel


elbiseler, deerli taklar ve doru atlarla donattm, kadn
lar arasnda kskanlan birisi yaptm bir kadn! Btn
kalbimle sevdiim, duygularm ayaklarnn altna serdi
im, btn benliimle kendisine yneldiim ve hediyelere
boduum bir kadn! Kendisine seven bir arkada, samimi
bir dost, sadk bir koca olduum bu kadn bana ihanet etti.
Beni srtmdan vurdu. Birlikte fakirliin glgesinde yaa
mak, utanla yorulmu ekmekten yemek, zillet ve gnah
la kark sudan imek iin baka birisine gitti. Sevdiim
kadn, kalbimin paralaryla beslediim, gz bebeimin yla suladm, onun iin gsm kafes, ruhumu da
yuva yaptm kadn elimden kat. Diken yemek, zehir i
mek iin dikenli dallarla rlm bir baka kafese utu.
Gnl baheme yerletirip her eyin sahibi yaptm can
kuum, korkun bir eytana dnerek, gnahyla hem ba
na ac ektirmek, hem dc kendi suunun cezasn ekmek
iin karanla kanat rpt.
Adamcaz sustu. Kendinden kamak istercesine yz
n avularnn arasna almt. Derin bir i ekerek:
Btn syleyebileceim bu kadar. Artk bana daha
fazlasn sorma. Bama gelen musibeti insanlara anlatma.
Brak gizli kalsn. Ola ki derdim sessizce byyerek beni
ldrr ve rahata erdirir.
Gzyalarm gz kapaklanma hcum ederken yerim
den kalktm. Acma duygusu kalbimi paralyordu. Konu
mann, onun yaral kalbini teselli etmede, kararm ruhunu
aydnlatmada bir faydasnn olmayacan anlamtm.
Sessizce ayrldm yanndan.
Birka gn sonra, aalar ve ieklerle kuatlm basil
bir evde Verde Hanmla ilk kez karlatm. Kalbini ayak
larnn altnda inedii, hayatn toynaklar arasnda l o-

larak terk ettii o adamn, yani Reit Numan Beyin evin


de benim ismimi duymutu. Parlak gzlerini grp ahenk
li yumuak sesini duyduumda kendi kendime dedim ki:
- Bu kadn, kt bir kadn olabilir mi? effaf yznn
altnda iren bir kiilii, gnahkr bir kalbi gizleyebilir
mi?
Yoksa kocasna ihanet eden kadn bu mu? Ya da zih
nimde, esiz bir ku bedenine brnm korkun bir ylan
gibi tasavvur ederek hakknda birok kez ithamda bulun
duum kadn bu mu?
^
Sonra kendime gelerek yavaa yle fsldadm:
|
- yleyse bu adam bu gzel yz mahvetmediyse kim
| mahvetti? Grnteki gzelliklerin, gizli ve korkun felaI ketlere, ac veren derin hznlere sebep olduunu hi duI yamadk, gremedik mi? airlere ilham kayna olan ay iI le meddcezirle durgun bir denizi harekete geiren ay ayI n ay deil mi?
% Verde Hanm dncelerimi iitmi gibi oturdu. Ben de
i hemen yanma oturdum. aknlm ve phelerim arasn
la daki mcadele uzun srmedi. Gzel kadn, ban parlak
| ellerine yaslayarak ney ezgisini andran ince bir sesle:
!:
- Daha nce sizinle karlamadm, beyefendi. Ancak
j1 insanlarn azlarnda dolaan dncelerinizi ve dlerinii zin yanksn iittiimden, sizi mazlum kadnlara acyan,
S zayf kadnlara kar efkatli, kadnlarn duygu ve dn. elerini bilen birisi olarak tandm. Bu nedenle de gizli
eyleri grmeniz ve dilerseniz insanlara Verde Hanm as; la kocasna ihanet eden asi bir kadn deildir diyebilme| niz iin kalbimi ve dncelerimi size amak istedim.
|
Kader beni, yaklak krk yalarnda olan Reit Beye
S gtrdnde, on sekiz yanda idim. Bana ak oldu ve in
sanlarn da dedii gibi yce bir duyguyla bana yneldi.

Sonra beni, birok hizmetisi olan muhteem evinde kar


s ve evinin hanmefendisi yapt. pek elbiseler giydirdi.
Bam, boynumu ve bileklerimi deerli talarla, mcev
herlerle ssledi. Dostlarnn ve tandklarnn evlerinde ei
ne az rastlanan deerli bir hediyeymiim gibi takdim etti
beni. Akranlarnn beenerek ve gzel bularak bana bak
tklarn grnce, baar ve zafer kazanm gibi glmsedi.
Arkadalarnn karlarnn benim hakkmda gpta ederek
sevgiyle konutuklarn duyduunda vnerek, kibirle ba
m kaldrd. Ancak birilerinin:
- Bu Reit Beyin kars m yoksa evlatlk edindii kz
m?
Ya da bir bakasnn:
- Reit Bey genliinde evlenmi olsayd ilk doacak
ocuu Verde Hanmdan yaa daha byk olurdu, gibi
szlerini duymad.
Btn bunlar, derin genlik uykusundan uyanmadan,
tanrlar kalbimdeki sevgi mealesini tututurmadan, g
smdeki sevgi ve duygu tohumlan filizlenmeden nce ger
eklemiti. Evet btn bunlar, sonsuz mutluluun, bede
nimi saran gzel bir elbiseden, beni tayan gsterili bir arabadan, etrafm kuatan deerli mobilyalardan ibaret ol
duunu zannettiim zamanlarda oldu. Ancak uyandm
da, uyanarak aydnla gz kapaklarm atmda, g
smde yanan kutsal atein gsm daladm, ruhsal a
ln kalbimi skca kavrayarak bana ac verdiini hissetti
imde, evet uyanp ta kanatlarmn hareket ettiini ve beni
ak atmosferine uurmak istediini grdmde, henz
anlamn dahi bilmediim, bedenimi saran ballk ve ka
nun zincirleri karsnda acizlikten titreyerek sarsldm
da, evet uyanp da btn bunlar hissettiimde anladm ki,
kadnn mutluluu ne erkein onur ve otoritesi, ne de c

mertlik ve yumuakldr. Aksine gerek mutluluk, ruhla


r birletiren, kadnn sinesine erkein duygularn aktan,
hayat yolunda ikisini tek bir para, Allahn iradesiyle tek
bir varlk yapan sevgidir.
Ruhumu yaralayan bu gerek aa ktnda, kendimi,
Reit Numan Beyin evinde, onun ekmeini yiyen ve gece
karanlnda gizlenen bir hrsz gibi grdm. Anladm ki
yannda geirdiim her gn, yer ve gk nnde aka y
zm yakan, ikiyzllkle kaplanm korkun bir yalan
dan ibaret. nk cmertliine karlk btn kalbimle se
vemedim onu. yiliine ve samimiyetine karlk duygula
rm veremedim ona. Sevgisini renmek iin ok abala
mama ramen renemedim. nk sevgidir kalplerimizi
ortaya karan g. Sevgiyi ortaya karan, kalplerimiz de
ildir.
Sonra, geee|erin sessizliinde, bana e olarak setii adama beni yaknlatracak, kalbimin derinliklerinde onun
varln hissettirecek ruhsal bir yaknlk yaratmas iin
Allahn huzurunda bo yere dua edip yalvardm. nk
Allah dileimi yerine getirmedi. nk sevgi, ruhlarmza
insanlarn istemesiyle deil, ancak Allahn ilham etmesiy
le konar. Bylece o adamn evinde zgr tarla serelerine,
zindanma imrenen hemcinslerime gpta ederek yaadm.
Biricik yavrusunu kaybetmi bir anne gibi, bilgi ile doup
kanunla hastalanan, alk ve susuzluktan her gn len kal
bimin matemini tutarak, tam iki yl kaldm.
Bu kara gnlerin birinde, karanln ardndan baktm
da, hayat yolunda yalnz yryen, bu basit evde katlar
ve kitaplar arasnda tek bana yaayan bir gencin gzle
rinden szlen ho bir k grdm. Bu grmemek iin gzlerimi kapatarak kendi kendime yle dedim:
- Ey insanolu! Dnyadan nasibin kabir karanl, sakn

ola aydnl umma!


Sonra kulak verdiimde tatllyla btn uzuvlarm
titreten, temizliiyle btn bedenime sahip olan ulvi bir
ses duydum. Kulaklarm tkayarak:
- Ey insanolu! Dnyadan nasibin cehennem l,
arklar senin neyine, dedim.
Grmemek iin gzlerimi, duymamak iin kulaklarm
kapattm. Ancak kapal gzlerim hl o gryor, tka
l kulaklarm hl o sesi duyuyordu. lk bakta, padiahn
saraynn yaknnda bir mcevher bulan, fakat korkusun
dan onu eline alamayan, ihtiyac olduundan brakp da gi
demeyen fakirin korkusu gibi bir korkuya kapldm. Susuz
kalpta ormann yrtc hayvanlar tarafndan kuatlm
tatl su kaynan gren, kendini yere atarak umutla suyu
gzetleyen birisinin szlan gibi aladm.
Verde Hanm bir mddet sustu. Gzlerinin nne dikil
mi gemile yz yze gelmeye cesaret edememi gibi iri
gzlerini kapatmt. Sonra bana dnerek:
- Bu insanlar ebediyetten geliyorlar ve gerek hayatn
tadn almadan oraya geri dnyorlar. Bu insanlar bir taraf
ta Allahn iradesiyle sevdii erkek, dier tarafta yeryz
kanunlaryla evlendii erkek arasnda kalan bir kadnn aclarn bilemezler. Kadnn kan ve gzyalaryla yazlm;
erkein glerek, anlamadan okuduu, elim bir dramadr
bu. Zaten anlarsa gl, iddet ve saldrya dnrd.
Kzgnlndan eline ne geerse kadnn bana frlatr, k
fr ve lanetleri birbiri ardnca sralard.
Henz evliliin ne olduunu bilmeden kendini kocas
olarak tand birisinin yatana bal bulan, ancak ruhu
nun, btn benliiyle ve tertemiz bir akla sevdii bir ba
kasna doru dalgalandn gren her kadnn sinesinde
yaanan kara gecelere benzer feci bir romandr bu. Kadnn

zayflnn ve erkein gcnn ortaya kyla balayan


ve ancak zayfn kuvvetliye olan kulluunun bitmesiyle
sona erecek korkun bir ekimedir bu. Kutsal bir kalbin
duygularyla beerin bozuk kanunlar arasnda rktc
bir savatr bu. Dn ben bu savaa itilmi, zntmden ne
redeyse kahroluyor, gz yalarmla eriyordum. Ancak dur
dum ve hemcinslerimin korkusunu kendimden skp at
tm. Kanatlarmdaki zayflk ve teslimiyet balarn krarak
ak ve zgrlk ortamna utum. imdi ben sonsuzluun
balangcnda, Allahn kudretiyle tek bir k demeti gibi
yeniden doduum bu gencin yannda mutluyum. Dnya
da hibir kuvvet, akn kuatt, karlkl anlayn birbi
rine kenetledii iki ruhun kucaklamasndan kaynaklanan
mutluluumu ekip alamaz benden.
Verde Hanm anlaml bir ekilde bana doru bakt. Sz
lerinin duygularma etkisini grmek iin, gs kafesimde
sesinin yanksn iitmek iin, gzleriyle gsm delercesine atlan bir bakt bu. Szn kesmemek iin sessizce
bekledim. Ac anlarla zgrlk ve kurtuluun tatllnn
birbirine kart bir sesle;
nsanlar sana, Verde Hanmn ihanet eden, nankr bir
kadn olduunu, ihtirasnn peine dtn, kendisini
ycelten, evinin hanmefendisi yapan bir erkei terk ettii
ni syleyecekler. Kirli ve fahie bir kadn olduunu, kirli
elleriyle; din tarafndan kurulup ba tac yaplan kutsal ev
lilii mahvettiini, bunun yerine cehennem dikenlerinden
rlm iren bir tac bana taktn, erdem elbisesini
karp atarak, yerine gnah ve utan elbisesini giydiini
syleyecekler. Atalarnn ruhlar bedenlerinde hortladn
da sana bunlardan ok daha fazlasn syleyeceklerdir
Bu insanlar, vadilerdeki bo maaralar gibi manasn
bilmedikleri birtakm sesleri yanstyorlar. Ne Allahn ya

rattklar iin koyduu kanunu, ne de dinin gerek anlam


n biliyorlar. nsann ne zaman sadk ne zaman hatal oldu
unu kavrayamyorlar. Sadece ufak gzleriyle olaylarn d
grnne bakp gerisiyle ilgilenmeden, cahillii benim
seyip cehaletle yarglyorlar. Onlara gre sulu ile susuz,
iyi ile kt ayndr.
Yazklar olsun bilmeden yarglayanlara! Reit Beyin evinde bir hain, bir fahie idim ben. nk Allah, ruhumun
ve duygularmn onayyla beni onun kars yapmadan ncc
o, adet ve trelerin hkmyle beni kendisine yatak arkada
yapt. Arzularn bedenimde tatmin etmesi iin midemi
onun malyla doldurduumda hem Allah katnda, hem dc
kendi gzmde kirli ve aalk idim. imdi ise tertemi
zim. Ak arkadam azat etti beni. imdi onurlu ve gven
iindeyim; ekmek karl bedenimi, elbise karl haya
tm satmay braktm. Evet insanlar, benim erdemli bir e
olduumu zannettiklerinde ben bir fahie idim. Oysa bu
gn onlar beni kirli ve fahie zannederlerken ben tertemiz
ve onurluyum. nk onlar bedenleri, arzularn giderilece
i bir mekan olarak gryor, ruhu maddi ltlerle kar
latryorlar.
Verde Hanm pencereye yneldi. Sa eliyle ehri gste
rerek nispeten daha yksek bir sesle, sokaklarda, atlarda
ve bahelerde kt karaltlar, sinmi hayaletler grm gi
bi tiksinerek ve kmseyerek yle dedi:
Zenginlerin ve gllerin oturduu u gzel evlere,
yksek ve gsterili kklere bir bak! pek dokumalarla
deli duvarlarnn ve gsteriin yan sra ihaneti, eritilmi
altnla kapl atlarn altnda yapmacklkla birlikte yalan
barndrd gn gibi aktr. Sizin iin an, otorite ve mut
luluu temsil eden bu binalara bir bakn ve iyi dnn! erisinde zillet, azgnlk ve perianln gizlendii maara

lardan baka bir ey deildir bunlar. Gzlerin srmesi ve


dudaklarn ruju arkasnda zayf kadnlarn hilesinin gizlen
dii badanalanm mezarlardr bu kkler. erisinde erke
in bencillik ve hayvanlnn gizlendii, altn ve gmn
parlakl gibi aktr.
Duvarlar gkyzne doru kibir ve gururla ykselen
bu kkler, kendileri iin ekilen nefesleri, elde edilmek iI in bavurulan hileleri bir bilselerdi parampara olur, dalir, yerlere serilirlerdi. Bunlar fakir kylnn alayan gz
lerle seyrettii konaklardr. Burada oturanlarn kalplerinde,
| kendi karsnn kalbini dolduran tatl sevginin bir zerresi
n in dahi bulunmadm bilse, alay ederek glmser ve ac
yarak tarlasna geri dnerdi.
Verde Hanm elimi tutarak, beni evlere ve kklere bak
t tencereye doru gtrdkten sonra yle dedi:
Gelin de size kendileri gibi olmaya raz olmadm bu
nsanlarn baz srlarn gstereyim. Mermer direkli, etraf
'bakr ilemeli, billur pencereli bu kkte cimri babasnn
tek varisi, ktlklerle dolu sokaklarn ahlkn kazanm
lengin birisi oturuyor. ki yl nce, ehrin soylular arasn
da yksek bir konumu olduundan baka hakknda hibir
fey bilmedii bir kadnla evlendi. Balay biter bitmez kar
lndan usand ve hayat kadnlaryla gece alemlerine geri
'dnd. Sarhoun, bo arap testisini kaldrp atmas gibi
karsn bu kkte terk etti. nceleri kadn alad, szlad.
Sonra da hatasn anlayan birisi gibi sabrederek teselli bul
du. Gzyalarnn kocas gibi birisini kaybetmekten daha
deerli olduunu anlad. u anda her eyden elini eteini
ekmi, yakkl ve tatl szl bir genle ak yaamakla
tnegul. Duygularn gencin avucuna aktrken, kendisini
terk eden, kalbinden skp att einin altnlarn da gen
cin cebine dolduruyor.

Sonra u bol aal bahe ile kuatlm eve bakn. O ra


s uzun bir sre lkeyi ynetmi, bugn ise grevden ayrl
m, servetini harcamakla, evlatlarn tembellik ve babo
lua ynlendirmekle megul kkl bir aileye mensup asil
birisinin evidir. Bu ahs birka yldan beri irkin ama ger
ekten zengin gen bir kzla birlikte yayordu. Kzn b
yk servetine konduktan sonra kzn varln unutarak,
kendisine gzel bir metres buldu. Karsn, pimanlktan
parmaklarn srrken, zlem ve arzu iinde erirken terk et
ti. Kadn, u anda belki ziyaretilerinden birisi kendisine
bakar diye btn vaktini sana perma yaptrmakla, gzle
rine srme ekmekle, krem ve makyaj malzemeleriyle y
zn boyamakla, ipek ve atlas kumalarla sslenmekle ge
iriyor. Fakat kendisine tek bakan aynadaki kendi gzleri!
Sonra u nak ve heykellerle ssl byk konaa ba
kn. Oras gzel yzl ama kt huylu bir kadnn evi. lk
kocas ldnde onun maln, mlkn eline geirdi.
Sonra ismiyle insanlarn dillerinden korunmak, varlyla
kabahatlerini gizlemek iin erkekler arasndan bedeni ve iradesi zayf bir erkek seerek onunla evlendi. imdi o, b
tn ieklerden tatl ve lezzetli ne varsa emen bir ar gibi,
arzu ettii erkeklerin kollarndadr.
Bir de grkemli kemerleri, geni revaklar olan u eve
bakn. Oras da servet dkn, ok megul ve hrsl biri
sinin evi. Fizik itibariyle ok gzel, ayrca btn manevi
gzellikleri ruhunda toplam, akla yaamak ve akla l
mek iin yaratlm bir kars var. iirde veznin ahengi ile
mana inceliklerinin birbiriylc uyum salamas gibi, zarif
bir bedenin tm unsurlarn ahsnda toplamt. Ne yazk
ki hemcinsi birok gen kz gibi daha on sekizine bile bas
madan babasnn zulmne uram ve berbat bir evliliin
boyunduruu geirilmitir boazna. imdilerde hasta be-

dcni, bastrlm duygularn scaklyla bir mum gibi eri


yor, frtna nndeki gzel bir koku gibi gn getike ya
va yava kayboluyor. Hissettii ama gremedii gzel bir
eyin sevgisiyle lyor. Gnlerini para biriktirmekle, gece
lerini de paralarn saymakla geiren; malnn, mlknn
mirass olacak, kendisinden sonra ismini yaatacak bir
erkek ocuu douramayan ksr bir kadnla evlendii saUtc lanet eden, di gcrdatan birisine klelikten ve tek d
ze hayatndan kurtulmak iin lmle kucaklamay bekle
yerek sabrediyor.
Sonra, baheler arasnda tek kalm u eve bakn. Ora
s, geni ufuklu, yce fikirli platonik bir ak airinin evi.
Zeka yoksunu, sert mizal, anlamad iirleriyle alay eden, kocasnn garip davranlaryla dalga geen bir kars
var. imdi o air, evli bir kadn sevmekte, akndan yanp
tutumakta, kalbinde parlak duygular uyandran bu kadnn
gzel tebessmlerine, parlak baklarna lmsz dizeler
sylemekle megul.
Verde Hanm ksa bir sre sustu. Bedeni, evlerin gizli
srlar arasnda dolamaktan yorulmu gibi, pencerenin ya
nnda ki sandalyeye oturarak, sessizce konumaya balad;
te bunlar, iinde yaayanlar gibi olmaya raz olmad
m kklerdir. te bunlar diri diri gmlmeyi reddettiim
mezarlardr. Bu insanlar da, kazanlarna muhta olmad
m, zenginliklerine gebe kalmay kabul etmediim, bo
yunduruklar altna girmediim insanlardr. Bedenleriyle
evli ancak ruhlaryla ayr olan bu insanlarn, Allah katnda
cahilliklerinden baka hibir kurtanclar da yok. u an on
lar kabul etmiyor stelik onlara acyorum. Onlardan nef
ret etmiyor ancak gsteri, yalan ve irkeflie raz olarak,
erkeklere teslim olmalarn kabullenemiyorum. Onlarn
gizli yaantlarn, kalplerindeki srlar sana iftira ve dedi

koduyu sevdiim iin anlatmadm. Aksine daha dn ieri


sinde olup da bugn kurtulduum bir topluluun i yz
n sana gstermek, hakkmda her trl kt sz syleyen
insanlarn yaantsn ortaya koymak iin akladm. Sada
kati yok etmektense, bedeni menfaatlerden mahrum olma
ya raz oldum. Onlarn karanlk, hileli yollarndan ayrla
rak doruluk, adalet ve gerein yer ald aydnla yz
m evirdim. imdi beni toplumlarndan soyutladlar. Oy
sa ben buna oktan razym. nk insanlar ancak byk
bir hakszlk ve ikence yapan toplumdan soyutlarlar.
Toplum tarafndan dlanmay klelie tercih edemeyenler,
olmas gerektii gibi tam anlamyla zgr saylmazlar.
Dn ben itah ac bir sofra idim. Reit Bey de bana
ancak ackt zaman yaklard. Oysa bedenlerimiz deer
siz iki hizmeti gibi birbirinden uzakt. Gerei grdm
de hizmetilii reddettim. Beni ardklar eye boyun e
meye ok abaladm, ancak yapamadm. nk ruhum,
btn bir mr, karanlk nesillerin diktii ve kanunun te
vik ettii korkun bir putun nnde eilerek geirmeyi
reddetti. Btn balarm kopardm. Daha zincirlerimi atar
atmaz iimdeki sevginin seslendiini, bedenimin yrme
ye hazr olduunu grdm. Mcevherleri, elbiseleri, hiz
metileri ve binek atlarn ardmda brakarak, tpk bir esi
rin zindandan k gibi Reit Beyin evinden ayrldm.
Eyas olmayan, ama sevgiyle dopdolu olan sevgilimin evine geldim. Biliyorum ki sadece doruyu ve olmas gere
keni yaptm. nk Allahn iradesi kanatlarm kendi elimle krmam, bamdaki kalar kendi elimle yolarak kle
atmam ve hayattan nasibim buymu diyerek gz kapam
daki son gzya damlasn dkmem deildi. Allah, mr
m geceleri ac iinde inleyerek, afak ne zaman doa
cak?, sabah olduunda ise bugn ne zaman sona ere

cek? diyerek geirmemi istemedi. nsann kalbine mutlu


lua ynelmeyi ilham eden Allah, insann bedbaht olmas
n istemez. nk Allah insann mutluluundan eref du
yar.
Beyefendi! te benim hikayem bu. Gkyz ve yery
z nnde benim mazeretim bu. Ruhlarnn isyan etmesin
den, toplumun temellerinin sarslp balarna yklmasn
dan korktuklar iin ve iitmemek iin insanlar kulaklarn
tkarlarken, ben bunlan srekli tekrarlyor, mrldanyo
rum.
te zerinde yrdm ve sonunda mutluluun zirve
sine ulatm patika bu. imdi lm gelse ve beni alp g
trse ruhum Yce Yarg'm nnde korkmadan, titreme
den, aksine sevinerek, umutla ve dimdik durur. Yce Yarg'm nnde vicdanmn sarglar zlse, ruhum kar gi
bi bembeyaz ortaya kar. nk ben, Allahn kendi zatn
dan ayrd ruhumun diledii dnda hibir ey yapma
dm. Kalbimin sesinden, meleklerin ezgilerinin yanksn
dan baka bir sesi takip etmedim.
te Beyrutta yaayanlarn, insanln bnyesinde bir
hastalk, yaamn aznda bir lanet zannettikleri hikayem
budur. Ancak zaman insanlarn karanlk kalplerinde, tpk
gnein, l artklaryla dolu topraktan iekler bitirmesi
gibi, seven bir kadnn sevgisini hatrlattnda piman ola
caklar ve ite o zaman yoldan gelip geenler, kabrimin ya
n banda durup selam verecek ve yle diyecekler:
te buras, duygularnn, tertemiz bir sevgiyi yaamak
iin onu bozuk beeri dzenlere klelik yapmaktan kurtar
d, kafataslar ve dikenler arasnda bedeninin glgesini
grmemek iin yzn gnee dnerek yatan Verde el-Hninin mezardr.
Verde Hanm szn bitirir bitirmez kap ald ve ie-

riyc ince, uzun boylu, yakkl, gzlerinden sihirli klar


szlen, dudaklarndan ho tebessmler yaylan birisi gir
di. Verde Hanm duraklad. Sevgiyle kolundan tuttu. A n
laml bir bakla ve son derece gzel bir ses tonuyla ismi
mi syledikten sonra genci bana takdim etti. te o zaman
onun, uruna dnyay reddettii, kanunlara ve trelere kar
geldii gen olduunu anladm.
Her birimiz dierinin kendisi hakkndaki kanaatini
renmek iin bir mddet sessizce oturduk. nsanlar ruhlar
alemine doru gtren skunetle dolu bir dakika getikten
sonra, yan yana oturmu olan ikisine baktmda daha n
ce hi grmemi olduum bir eyi fark ettim; bir anda Ver
de Hanmn hayat hikayesinin manasn anladm. nsanl
markla sevk eden sebepleri aratrmadan, toplumsal
kurallara uymalar iin mark fertleri zorlayan sosyal sis
temlere kar gelmesinin srrn kefettim. nmde genli
in gzelletirerek bir araya getirdii iki bedenden oluan
semavi bir ruh grdm. Ak tanrs, insanlarn knamasn
dan ve incitmesinden onlan korumak iin ikisinin ortasn
da kanatlarn germi ayakta duruyordu. Temizliin kuat
t ve itenliin aydnlatt effaf iki yzden yaylan kar
lkl anlaya ahit oldum. Hayatmda ilk defa, bir kadn
la erkek arasnda dimdik duran, dinin reddettii, kanunun
elinin tersiyle ittii mutluluun hayalini grdm.
Ksa bir sre sonra kalktm. Konumadan etkilendiimi
ima ederek duygularn, akn ve uyumun bir tapnak hali
ne getirdii bu sade evden ayrldm. Verde Hanmn srla
rn aklad kkler ve evler arasnda yrrken VcrJc
Hanmn szlerini, bu szlerin altnda yatan sebep ve so
nular dnyordum. Mahallenin snrna henz varm
tm ki Reit Beyi hatrladm. Gzlerimin nnde mitsiz
ak ve acs canland. Kendi kendime yle mrldandm;

O, hakszla uram, talihsiz birisi. Ancak nnde


durup hayflanarak Verde Hanm ikayet ettiinde Allah
onun sesini duymuyor mu? Bu kadn, onu terk ederek ru
hunun zgrln setiinde ona kar bir su ilemedi
mi? Yoksa Reit Bey mi kalbini kazanmadan nce bedeni
ne evlilik boyunduruunu geirmekle ona kar bir su i
ledi? kisinden hangisi zalim ve hangisi mazlum? Acaba
hangisi gnahkr, hangisi susuz?
Sonra kendi kendime konuarak gnlk hayattaki olay
lar aratrmaya, haberleri soruturmaya baladm;
Genellikle kadnlarn gururu fakir kocalarn terk ede
rek, zengin erkeklerle ilgilenmeyi onlara sevimli gsterir.
nk kadnlarn parlak elbiseler ve rahat bir yaama olan
dknlkleri basiretlerini krletirerek onlar, utan ve
yozlamla srkler. Yoksa Verde Hanm kendisini pa
hal sslerle, giysilerle, mobilya ve hizmetilerle donatan
zengin bir erkein kkn terk ederek, fakir bir adamn,
ierisinde bir dizi eski kitaptan baka bir ey bulunmayan
kulbesine gittiinde gururlu ve a gzl myd?
Genellikle cehalet, kadnn onurunu ldrerek, arzular
n kamlar. Kadn da can sklarak ve usanarak eini terk
eder ve kendisinden daha alak, daha onursuz bir baka er
kekle bedeni arzularn gidermek ister. Yoksa Verde Ha
nm, aka susam, gzelliinin klesi ve tutkusunun tan
olmak iin lme bile raz genlerden biriyle, kocasnn
evinde hislerini gizlice tatmin etmesi mmkn iken, herke
sin gz nnde bamszln ilan edip duygularna nem veren bir genle birlikte olduunda, bedensel zevkle
ri arzulayan cahil bir kadn m oluyordu? Verde Hanm ta
lihsiz bir kadnd. Bu yzden mutlu olmak istedi. Mutlulu
u buldu ve onu barna bast. te toplumun kmsedii
ve kanunun reddettii gerek bu! Kendi kendime mrldan

maya devam ettim:


- Ancak kadnn, mutluluu, kocasn mahvederek elde et
mesi doru mu?
Bu soruya kendim yle cevap verdim:
- Erkein mutlu olmak iin karsnn duygularn klele
tirmesi doru mu?
Verde Hammn sesi kulaklarmda nlarken ehrin varo
larna ulancaya dek yrdm. Gne batmak zereydi. Ku
lar akam duasn okurken tarlalar ve baheler, rahat ve huzur
rtsne brnmeye balamt. Uzun uzun dndkten son
ra derin bir i ekerek yle dedim:
- zgrlk taht nnde aalar, meltemin dokunuuyla
titriyorlar. zgrln heybeti karsnda gne ve ay y
la seviniyorlar. Sereler, zgrl iitmek iin tyor, z
gr kalabilmek iin kanatlarn rpyorlar. iekler, zgrlk
ortamnda nefeslerinin kokusunu yayyor, sabahn geliiyle
zgr olarak glmsyorlar. Yeryzndeki her ey, tabiatn
kanunlaryla yayor. Tabiat kanunlar, zgrlk eref ve se
vincini salyor onlara. Oysa insanlar bu nimetten ne kadar
yoksun! nk insanlar, evrensel ilahi ruhlarna snrl ka
nunlar koydular. Bedenleri ve ruhlar iin acmasz kanunlar
kardlar. Eilim ve duygulan iin korkun ve dar zindanlar
yaptlar. Kalpleri ve akllar iin derin ve karanlk mezarlar
kazdlar. Aralarndan birisi kalksa, toplumsal kurallara ve ka
nunlara kar ksa, hemen onun isyankar, aalk, toplum
dan srlmeye layk, rezil ve lm hak eden birisi olduunu
sylerler. Ancak sevgiyle yaamak ve sevgi iin yaamak du
rurken, bir insan mrnn sonuna ya da zaman onu azat edin
ceye kadar kendi koyduu geersiz kanunlarn klesi olarak
kalabilir mi? nsan, dikenler ve kafataslan arasnda kendi be
deninin glgesini grmemek iin gzlerini yere dikerek ya da
yzn gnee dnerek sonsuza kadar durabilir mi?

Gelinin Yata
Gelin ve damat mabetten ktlar. Davetliler nee iinde
onlar izliyordu. En nde mumlar ve mealeler yryordu.
Genler, ark mrldanyor; salma salma yryen gen
kzlar, neeli trkler sylyordu.
Dn alay, damat evine ulat. Ev, pahal mobilyalar
la denmi, gz alc eyalarla donatlm, gzel kokulu
ieklerle sslenmiti. Gelin ve damat ykseke bir koltu
a yerletiler. Davetliler de ipek hallara ve kadife koltuk
lara oturdular. Nihayet koca salon insanlarla doldu tat.
Bu arada hizmetiler iki servisine balamlard. Ykse
len kadeh sesleri, neeli kahkahalara karyordu. Bir sre
sonra mzisyenler gelip yerlerini aldlar ve sihirli nefesle
riyle gnlleri hayran braktlar. Udun tellerinden name
ler dkld, davetliler i ekti, defler coturdu, ezgiler
kalpleri byledi.
Bir sre sonra gen kzlar kalkp dans etmeye balad
lar. Tpk rzgarn nnde salman ince dallar gibi ezginin
ritmine gre eilip kvrlyorlard. Fistanlar, mehtabn klaryla oynaan beyaz bulutlar gibi kvrlyordu. Niha
yet btn gzler onlara kilitlendi. Balar onlarn nnde eildi. Genlerin ruhlar onlar kucaklad. Yallarsa bakp
bakp i ektiler. Sonra herkes ikiye sarlp tutkularn ka
deh kadeh yudumlad. Derken ortalk canland. Sesler yk
seldi. Serbestlik geldi. Ciddiyet yok oldu. Herkes havaya
girdi. Gnller alevlendi. Kalpler heyecanland. Artk bu

* - Bu yk 19. yzyln sonlarnda K u zey Lbnan'da yaanm bir


olay anlatmaktadr. Olay, yknn kahramanlarndan birinin ak
rabas olan saygn bir bayan anlatmtr.

cv, iindeki her ey ile, grnmeyen bir perinin elinde tel


leri kopuk bir gitar gibiydi. Peri, gitara iddetle vuruyor;
gitardan alaturka nameler dklyordu.
te, urackta bir delikanl, nazl bir gen kza ilan ak
ediyor. Gzellik ban dndrm. tede, bir delikanl g
zne kestirdii bir dilber ile konumaya hazrlanyor; zih
ninde en gzel manalar tasarlyor, bunlar en tatl ifadeler
le dile dkmeye alyor. Beride, yal bir adam kadehleri
birbiri ardna deviriyor, mzisyenlerden srarla genlik
gnlerini hatrlatan arky bir daha sylemelerini istiyor.
u kede bir kadn, baka bir kadnla ilgilenen adama an
laml baklarla kur yapyor. Dier bir kede yalca bir
kadn biricik olu iin ilerinden birini semek iin glm
seyen gzlerle gen kzlar gzlyor. u pencerenin yann
da kocasnn sarho oluunu frsat bilen bir kadn sevgili
sine kouyor. Hepsi nee ve sevin seline teslim olmu, i
ki ve ak denizine batm. Dn olanlar umursamyorlar,
yarn olacaklar onlar hi ilgilendirmiyor. Onlar, iinde bu
lunduklar bu an deerlendirmeye dalmlar.
Btn bunlar oluyordu. Gzel gelin ise mahzun gzler
le bakyordu bu manzaraya. Adeta talihsiz bir tutsak kara
zindann kfl duvarlarna bakyordu. Zaman zaman da sa
lonun belli bir kesini gzlyordu. Bu kede yirmi ya
larnda bir delikanl oturuyordu. Srsnden ayrlm yara
l bir ku gibiydi. Elenen insanlardan ayrlmt. Kalbinin
uup gitmesini engellemeye alyormuasna kollarn
gsnde kavuturmutu. Anlamsz baklarla salonun ta
vanna, grnmeyen bir eye bakyordu. Ruhu, bedeninden
ayrlm, karanln karaltlarn izliyor, bolukta yzyor
du.
Vakit gece yars olmutu. Topluluun neesi arttka
artm ve nihayet len, bir cmbe dnmt. Herkes

sefahate dalmt. Bu arada damat yerinden kalkt. Sevim


siz ve itici bir tip idi. Duygulan kadehlere ram olunca, zo
raki bir nezaketle davetlilere iltifatlarda bulunmaya giriti.
Bu srada gelin, bir el iaretiyle gen bir kz yanna a
rd. Gen kz geldi, yanma oturdu; gelin, tedirgin bak
larla salonun her tarafna bakt. nemli ve ok gizli bir sr
r aklayacakt. Sonra gen kza sokuldu. Titrek bir sesle
kulana fsldad:
Canm srdam, bizi kklmzden beri birbiri
mize balayan duygular iin, bu dnyada senin iin ky
metli olan eyler akna, gsnde sakladn srlar, ruhla
rmza dokunup alev alev yakan ak adna, senin gnln
aan, benimse yreimi yakan u duygular akna, imdi
senden bir isteim var: Sclimin yanna git ve ona gizlice
baheye inip st aalarnn altnda beni beklemesini
syle. Kabul etmezse, benim adma yalvar ona, Suzan.
Gemi gnlerimizi hatrlat. Akmzdan bahset. Bunun
kr bir talihsizlik olduunu syle. De ki: o lmek zeredir,
kalbi kararmadan nce onu senin nnde amak istiyor. De
ki, o perian olmu bir bahtszdr, cehennem ateine girme
den senin gzlerinin nurunu grmek istiyor. Ona de ki; o,
hata etti, hatasn itiraf edip senden af dilemek istiyor. a
buk git, benim iin yalvar ona. Bu domuzlarn seni fark et
mesinden korkma. nk iki, onlarn kulaklarn tkam,
gzlerini kr etmitir.
Suzan, gelinin yanndan kalkt gitti, tek bana mahzun
mahzun oturan Selimin yanma oturdu. Yalvaran gzlerle
arkadann szlerini kulana fsldad. ehresi ve tavrla
r sevgi ve sadakat doluydu. Selim ise ban emi dinli
yordu fakat tek kelime konumuyordu. Suzan szlerini bi
tirince, dnp ona bakt. Susuzluktan az kurumu, du
daklar atlam biri, felein emberindeki su testisine ba

kyordu. Kuyunun dibinden bir inilti geldi. yle dedi:


- Onu bahede, aalarn altnda bekliyorum.
Yerinden kalkt, baheye kt. Ksa bir sre sonra ge
linde yerinden kalkt, kendilerini ikiye kaptrm erkekler
ile krpe delikanllara ram olmu kadnlarn arasndan, ayaklarmn ucuna basa basa geerek delikanly izledi. Ge
cenin rtsyle bezenmi baheye varnca, arkasna bakt;
komaya balad. Delikanlnn onu bekledii aalara do
ru ilerledi. Tedirgin bir ceylan a kurtlardan kayor, inine
doru seirtiyordu. Kendini onun karsnda buluverince,
hemen atld, kollarn boynuna dolad. Gzlerini gzlerine
dikti. Sonra konumaya balad. Gzpmarlarndan yalar
boanyordu. Kelimeler dudaklarndan dklyordu:
- Dinle sevgilim, beni iyi dinle. te, cahilliim ve tela
m yznden piman oldum. Piman oldum, Selim. yle
ki pimanlk yreimi yakt. Ben seni seviyorum, sadece
seni.
lnceye kadar da seni seveceim. Beni terk ettiini,
beni unuttuunu ve bakasna balandn sylediler. B
tn bunlar bana sylediler, Selim. Kalbimi dilleriyle ze
hirlediler. Gsm peneleriyle paraladlar. Gnlm
yalanlaryla yaraladlar. Necibe, beni terk ettiini, beni
sevmediini, onu sevdiini syledi. O ylan, duygularmla
oynad. Onun akrabasyla evlenmeyi kabul etmem iin be
ni kandrd. Ben de kabul ettim, Selim. Ama ben senden
baka hi kimse ile gerdee girmeyeceim.
Ama imdi, evet imdi gerei gzlerimle grdm ve
sana geldim. O evden ktm, bir daha asla oraya girmeye
ceim. Senin koynuna girmeye geldim. Bu dnyada hibir
g beni zorla, dalavereyle evlendirildiim o adamn koy
nuna sokamayacak. Yalann bana koca olarak setii o adam terk ettim. Kaderin bana veli olarak dayatt z ba

bam terk ettim. Papazn bama takt ak duva braktm


geldim. Trenin izdii snrlar getim geldim. ki ve se
fahat dolu o evdeki her eyi terk ettim ve sana geldim. Se
ninle uzaklara, dnyann br ucuna, cinlerin inine, l
mn penesine gitmek zere geldim. Haydi, gecenin rt
sne brnelim, acele buradan gidelim. Hemen sahile ine
lim. Bir gemiye binelim, kimselerin bilmedii uzak yerle
re gidelim. Hemen yola koyulalm; afak skmeden g
venli bir yer bulmamz lazm. Bak, bak Selim! Bu altn ta
klar, bu kolyeler, bu yzkler, bu mcevherler; btn bun
larla hayatmz boyunca krallar gibi yaayabiliriz. Niin
konumuyorsun, Selim? Neden bana bakmyorsun? Neden
beni pmyorsun? Kalbimin ln iitmiyor musun?
Gnlmn feryadn duymuyor musun? Yoksa sen, koca
m, annemi ve babam terk edip gelinliimle sana geldii
me, seninle kamak iin geldiime inanmyor musun? Ko
nu Selim. Hemen gidelim; bu saniyeler, elmaslardan daha
deerli, krallarn tacndan daha kymetlidir.
Gelin konuuyordu. Sesinde hayat fsltsndan daha
tatl, lm lndan daha ac, kanat rpntsndan daha
narin, dalgalarn iniltisinden daha derin bir name vard.
Nabz, umut ile umutsuzluk, nee ile keder, sevin ile Znt arasnda ve bir kadnn gsnde olabilecek btn
his ve duygularla lgnca atan bir nameydi bu.
Delikanl onu dinliyor gibi grnyordu. inde ise ak
ile onurun sava vard. Zoru kolaylatran, karanl ay
dnlatan ak ile ruhlar dizginleyen, arzulara, eilimlere
gem vuran onur. Bir tarafta Allahn gnllere bahettii
ftk, dier tarafta trelerin beyinlere rd onur.
Bir an rktc bir sessizlik kt. Aradan karanlk alrlar geti. Sonra delikanl ban kaldrd. Onur, aka ga
lip gelmiti. Gen kz, tedirgin bir halde onun azndan

kacak bir kelimeyi bekliyordu. Baklarn gzlerinden ka


rd. Sakin bir tavrla yle dedi:
- Einin kollarna dn, kadn! Olan oldu. Sken afak,
dlerin hlyasna son verdi. Kimseler seni grmeden he
men kutlu yuvana dn. Sonra, daha nce sevgilisine ihanet
etmiti, imdi de gerdek gecesi kocasna ihanet etti, derler.
Byle dedi. Gelin, batan ayaa titredi. Frtnann biti
i bir iek gibi soluverdi. Kvrand, yle dedi:
- Hayr, bu can bu tende olduu srece o eve dnmeye
ceim. Bir daha girmemek zere ktm oradan. Bir tutsak
srgn yerinden nasl ayrlr ise, ben de o evden yle ayrl
dm, oradaki her eyi terk ettim. Ne olur, beni brakma.
Yalvarrm bana hain deme. Ruhumu senin ruhuna bala
yan ak, bedenimi kocamn ihtirasna teslim eden papazn
ellerinden daha gldr. te kollarm boynuna doladm.
Hibir g onlar zemeyecek. Ben kendimi sana teslim
ettim. Bizi ancak lm ayrabilir.
Delikanl, yapmack bir nefret ve tiksinmeyle kzn kol
larndan kurtulmaya alarak yle dedi:
- Benden uzak dur, kadn. Ben seni terk ettim. Evet se
ni terk ettim. Senden holanmyorum. Ben bakasn sevi
yorum.
Sylenenlerin hepsi doru. Dediklerimi duydun mu?
Seni terk ettim. Senin varln bile unuttum. Senden tiksi
niyorum. Seni grmeye bile tahammlm yok. Benden uzak dur.
Brak gideyim. Sen de eine dn ve ona sadk bir e ol.
Gen kz ldrm gibiydi:
- Hayr! Hayr, bu doru deil. Sen beni seviyorsun.
Gzlerinde akn cokusunu grdm. Sana dokununca a
kn scakln hissettim. Sen beni seviyorsun. Ben nasl
seni seviyorsam, sen de yle seviyorsun beni. Damarlarm

da kan akt srece o eve girmeyeceim. Buradan ancak


seninle giderim. Seninle beraber dnyann br ucuna git
mek zere geldim. Sen nden, ben arkadan. l de, leyim.
Delikanl, sesini daha da ykselterek bard:
- Beni brak kadn, aksi halde en yksek sesimle ba
rr, senin dnne davet edilen herkesi bu baheye toplar,
yaptklarn onlara, gsteririm. Seni tkrkleriyle boar
lar, kt bir nam brakrsn. Kalbimin sevgilisi Necibe, ba
nda dikilir; senin yenilgine, kendi zaferine sevinir, srta
rak seninle alay eder.
Byle dedi. Kzn kollarm tutarak onu uzaklatrmaya
alt. Kzn benzi att. Gzlerini kan brd. Acnma,
yalvarma ve merhamet duygular; saldrganla, fkeye ve
acmaszla dnt! Gen kz adeta yavrusunu yitirmi
bir panter oluverdi. Frtnalarn dibini dalgalandrd de
limen bir denize dnt. yle bard:
- Benden baka kime yar olacaksn bakalm? Benden
baka dudaklarnda kendinden geecek bir gnl olabilir
mi?
Byle dedi. Sonra kuandan sivri bir haner karp
yldrm hzyla delikanlnn gsne saplad. Delikanl
sendeledi, kasrgann krp geirdii bir fidan gibi yere y
ld. Kz, delikanlnn zerine eildi. Haner hl elindey
di, ucundan kan damlyordu. Delikanl lmle gz gze
gelmi gzlerini at. Dudaklar titriyordu. Son nefesleri
yle fsldad:
- imdi yakla bana sevgilim. Sokul bana, Leylam. Be
ni brakma. lm hayattan daha gldr. Ak ise lm
den de gl. Dinle, senin dnnde kendinden geen u
kahkahalar dinle. Kadehlerin sesini dinle sevgilim. Beni o
kahkahalarn ikencesinden, o kadehlerin eziyetinden kur
tardn. Brak zincirlerimi kran o elleri peyim. Dudaklar

m p; yalan syleyip kalbimin srrn gizleyen gnahkr


dudaklarm. Kanma bulanm parmaklarn, solmu ya
naklarma yaklatr. Ruhum bolukta umaya balaynca, o
haneri sa elime koy, kskanlktan ve umutsuzluktan ca
nna kyd de. Seni sevdim Leylam, senden bakasn asla
sevmedim. Ama gerdek gecesi seninle kam ak yerine kal
bimi, mutluluumu ve hayatm kurban etm enin daha iyi olacan dndm. p beni gnlmn gzeli, kimseler
cesedimi grmeden... p beni, p beni sevgilim.
Gelin, elini kendi yaral kalbinin zerine koydu. Boynu
bkld, ba eildi. Ruhu ycelere ykseldi.
Ban kaldrd. Eve doru bakt. Korkun bir sesle ba
rd:
- Buraya gelin! Herkes buraya gelsin! Dn burada!
Damat da burada! Gelin grn kutlu yatamz. Uyann
sersemler! Kendinize gelin sarholar! abuk gelin! Gelin
de grn akn, lmn ve hayatn srrn.
Nara, evin drt bir tarafnda yankland. Yank, neeli
ve sevinli davetlilerin kulaklarndan girdi, kalplerine indi,
ruhlarn titretti. Bir sre kulak verdiler. Nara, keyifleri ka
rmt. Kaplara ve pencerelere koturdular. Saa sola ba
karak ilerlediler. Yerde yatan bir cesedi, yan banda da
ldrm bir halde gelini grdler. rpererek geri ekildi
ler. Hi kimse bir ey sormaya dahi cesaret edemiyordu. lnn gsnden salan kan ile gelinin elinde parlayan
hanerin grnts karsnda dilleri tutulmu, donup kal
mlard.
Damat onlara bakyordu. Gelinin yznde rktc bir
ac vard. Haykrd:
- Sizi korkaklar! Yaklan, lmn hayaletinden kork
mayn. nk o, onurludur. Sizin gibi alaklarn yaknn
dan bile gemez. Yaklan. Bu haner sizi rktmesin. Bu,

kutsal bir hanerdir. Sizin aalk bedenlerinize, koku


mu cesetlerinize dokunmaz. Damat elbisesi giymi u onurlu delikanlya bakn. O benim sevgilimdir. Onu ben l
drdm. nk o benim sevgilimdir. O benim gveyimdir,
ben de onun. Bizi barna basacak bir yer aradk ama bu
dnyada bulamadk. Siz, bu dnyay trelerinizle dar etti
niz. Cehaletinizle kararttnz. Pisliklerinizle kirlettiniz. Biz
de, bulutlarn tesine gitmeye karar verdik.
Sizi alaklar! Korkaklar! Yaklan, iyi bakn. Belki Al
lahn yznn, yzmzdeki yansmasn grrsnz. Onun tatl sesinin, kalbimizdeki yanksn duyarsnz. Hani
nerede, sevgilimi bana jum alleyen o iren kadn? Sevgi
limin beni deil, kendisini sevdiini, beni terk ettiini, be
ni unuttuunu syleyen ylan? Papaz, elini benim ve akra
basnn bana koyduu an, o irret kadn, zafer kazand
n zannetti. Hani nerede o dzenbaz Necibe? Nerede o ze
hirli cehennem ylan? arn onu. Gelsin de grsn: siz,
onun benim iin setii adamn deil, benim sevgilimin
dn lenine davet edildiniz.
Siz benim dediklerimi anlayamazsnz. nk karanlk
lar, yldzlarn ezgilerini anlayamaz. Ama bir gn, gerdek
gecesi sevgilisini ldren kadn ocuklarnza anlatacaks
nz. Beni hatrlayacaksnz ve gnahkar dudaklarnzla be
ni lanetleyeceksiniz; ama torunlarnz, onlar, helal olsun
diyecekler. nk yarn afak, adalet ve ruh iin skecek
tir.
Sana gelince, aalk herif! Sen beni elde etmek iin
dzen kuran, dolap eviren, para kullanan bir alaksn. Sen
bu akn insanlarn bir sembolsn. Aydnl karanlkta
arayan, suyun kayadan fkrmasn uman, iein lde
amasn bekleyen bu halkn sembolsn. Sen gzleri kr,
kr krne srklenen, samalklara teslim olan bu mem

leketin sembolsn. Sen kolyeler iin boyunlar, bilezikler


iin bilekleri kesen sahte erkeklii temsil ediyorsun. Yine
de bu alakln balyorum. nk bu dnyadan gt
ne sevinen ruh, bu dnyann btn hatalarn affeder.
Btn bunlar syleyen gelin, susuzluktan bitap dt.
Suya hasret dudaklar atlad. Testiyi yukar kaldrd. Elle
ri anszn gsne indi. Haner gsne sapland. Tpk
trpann bitii bir zambak gibi sevgilisinin yanma ylverdi. Kadnlar canhra feryatlar kopardlar. Kimileri ba
yld. Her taraftan erkeklerin sesleri ykseldi. rpertiyle,
korkuyla yerde yatanlara yaklatlar.
Can ekien gelin onlara bakt. Billur gsnden kan
fkryordu. yle dedi:
- Yaklamayn, alaklar! Bari cesetlerimizi ayrmayn.
Eer bunu yapmaya kalkarsanz, tepenizde sizi gzetleyen
ruh, boyunlarnza kecek ve sizi acmaszca boacak.
Brakn bu a toprak, cesetlerimizi bir lokmada yutsun. B
rakn, bizi iine eksin; tohumlar ktan bahara kadar
zemheriden koruduu gibi bizi de barnda barndrsn.
Gelin, sevgilisinin zerine eildi. Dudaklarn onun so
umu dudaklarna yaptrd. Son nefesleriyle beraber a
zndan u szckler dkld:
- Bak sevgilim, bak gnlmn gveyi, hasetiler nasl
da yatamzn etrafnda toplanmlar. Bak, gzlerini bize
dikmiler. Dilerin gcrtsn, atlayan kaburgalarn sesle
rini duyuyor musun? Beni ok bekledin, Selim. te yann
daym. Zincirleri krdm. Kelepeleri zdm. Haydi, he
men gnein yanma gidelim. Glgede ok fazla durduk.
te, tre yok, hibir engel yok. Ben artk senden baka hi
kimseyi grmyorum. Sevgilim, ite dudaklarm, ite son
nefesimin kokusu. Haydi gidelim, Selim.
Ak kanatlarn rpt, k emberine doru ykseldi.

Gelin, gsn sevgilisinin gsne koydu, kanlar bir


birine kart. Ban boynuna yaslad. Gzleri hl onun
gzlerine bakyordu.
Bir sre hi kimseden en ufak bir ses dahi kmad.
Herkesin beti benzi atm, dizlerinin ba zlmt.
Sanki lm rpertisi takatlerini kesmi, donup kalmlard.
Tam bu srada dn lenini yneten papaz birka adm ilerledi. Sa elini yerde yatan cesetlere doru uzata
rak, yz solmu kalabala dnd. Hrn bir sesle bar
maya balad:
- Cinayetle ve utanla kirlenmi bu cesetlere dokunan
ellere lanet olsun. blislerin, ruhlarn cehenneme srkle
dii bu belasn bulmu iki insana gzya dken gzlere
lanet olsun. Sodomun olu ile Gomorenin kznn cesedi
kendi kanlaryla kirlenmi bu topran zerinde bylece
kalsn. Kpekler bedenlerini paralasn. Rzgar kemikleri
ni savursun. Herkes evine gitsin. Gnahlarn karartt, re
zaletlerinin kurban olan bu iki kalpten yaylan bu pis ko
kudan uzaklasn. Bu lelerden uzaklan. Cehennem alevi
sizi yalamadan hemen buradan uzaklan. Her kim burada
kalrsa, rezil rsva olacak, perian olacak. Bu kimse artk
inananlarn ibadet ettii mabede girmesin. Mesihlerin yap
t dualara katlmasn.
Suzan^ yani gelinin, sevgilisine eli olarak gnderdii
kz, birka adm ilerledi. Papazn nnde durdu. Dolu do
lu olmu gzlerle ona bakt. Cesaretle haykrd:
- Ben burada kalyorum, anladn m seni basiretsiz, zn
dk! Ben sabaha kadar onlarn banda bekleyeceim. Bu
salkm stlerin altnda onlara mezar kazacam. Eer
bana engel olmaya kalkarsanz, yerin barn parmaklarm
la kazarm. Kollarm balasanz, dilerimle kazarm. Misk
ve anber kokan bu mekan hemen terkedin. Domuzlar g

zel kokudan anlamaz. apulcu hrszlar ev sahibinden kor


kar, sabah olmasn istemez. Hemen karanlk inlerinize gi
din. Melekler bu iki ak ehidinin zerine nameler yay
makta. Sizin toprak tkal kulaklarnz ise bu nameleri du
yamaz.
Herkes papazn ask suratnn nnden geip gitti. Gen
kz souyan iki cesedin yannda kald. Gecenin sessizliin
de yavrularn koruyan bir ana gibiydi.
Herkes ekilip kimse kalmaynca feryada, figana ve atlara teslim oldu.

DEL

Nasl ldrdm soruyorsunuz. Anlataym: Tanrlarn


doumundan olduka nceydi ki, derin bir uykudan uyan
dmda maskelerimin, ekillendirip yedi yldan beri ta
makta olduum yedi maskenin alndn farkettim; sonra
da, maskesiz ve Hrszlar! Uursuzlar! Geberesice hrsz
lar! diye bararak, kentinin, orya buraya kouturup
duran kalabalkla dolu sokaklarna daldm.
Erkekler ve kadnlar benimle dalga geiyor; bazlar da,
korkulu gzlerle evlerine doru kayorlard.
Ve, pazar yerine ulatmda, evin atsna km gen
bir adam bard: Deli var!
Baran adam grebilmek iin kafam kaldrdm; ilk
kez, gne plak yzm kucaklad; ve ruhum gnee y
lesine ateli bir akla tutuldu ki, ondan sonra artk maske
lerimi hi istemedim. Ve, tam bir vecd iinde bardm:
Kutsa! Beni maskelerimden syrm olan hrszlar dahi

kutsa!
te ben bylece ldrdm.
Ve ldrmamdan sonradr ki. zgrlm ile gvenimi
yeniden buldum: tek bana ve yalnz olma zgrl ile
anlalamam olmann tehlikelerinden korunmu olma g
veni; nk, bir bakma, bizi anlayanlar bizler zerine
mutlak bir hakimiyeti de kurmu olurlar.
Ama, emin olunuz ki, bu gvenimi ktye kullanmay
hi istemeyeceim. nk, bir hrsz dahi, kendi hcresin
de, baka bir hrszn gvencesi altnda bulunur.

Tann

Szn, cokulu rpertilerinin ilk kez olarak azma gel


dii o eski zamanlarda, kutsal daa trmanp ona yneldim:
Tanrm, ben senin kulunum. stein, benim iin, tm ha
yatm boyunca uyacam mutlak yasa olacaktr.
Tanr cevap vermedi ve her eyi ykp yok eden gl
bir rzgar geip gitti.
Vc bin yl sonra yeniden kutsal daa trmandm vc Tan
rya yneldim: Yce yaratc, beni sen yarattn. Bana
amurdan ekil verdin ve tmyle varlm sana borlu
yum.
Ve gene Tanr cevap vermedi ancak, binlerce kanat uup ortadan kayboldu.
Ve aradan yeniden bin yl getikten sonra, bir kez daha
kutsal daa trmandm ve Tanrya yeniden yneldim: Ba
ba, ben olunum. Senin yce hogrn ve sevgin sayesin
dedir ki, dnyaya geldim; ben dc, ak ve tapnma duygula

r ile lkende var olacam .


Ve Tanr hi cevap vermedi; uzaklardaki tepeleri gi
zemle rten sis dalp gitti.
Ve, aradan yeniden bin yl getikten sonra, gene kutsal
daa trmanp Tanrya bir kez daha seslendim:
Tanrm, sen benim yaam amacm ve varoluumu uza
tacam son noktasn; ben senin gemiin, sen de benim
geleceimsin. Ben senin topraktaki kkn, sen de benim
ge alan tomurcuumsun... Ve, beraberce gnein nnde oalp gideriz.
Tanr bana doru eildi ve kulama sevgi dolu szler
fsldad; denizin kendine doru gelen nehiri kucaklad
gibi, o da beni kucaklad.
Ben vadi ve ovalara indiimde Tanr yanmdayd.

Dostum, sana grndmden baka bir ey deilim.


Grnm ise, hep giydiim, ve senin merakndan ve de
benim dncesizliimden kendimi korumak amacyla rlm bir kumatan yaplma giysiden baka bir ey deil
dir.
Ve, dostum, iimdeki ben hep o sessiz dnyada yaa
maktadr; ve o, orada hep sakl ve sessiz, herkesten uzak
kalacaktr.
Senin, szlerime ve amellerime inanman istemeyece
im; nk, szlerim senin gerek dncelerinin yanks
olduu gibi, hareketlerim de senin kendi istediklerinin ger
ekletirilmelerinden baka bir ey deildir.
Sen bana rzgr doudan esiyor dediinde, ben de
gerekten doudan esiyor diye yantlayacam; nk,
sana, aklmn rzgra deil de, ancak denize erebildiini
bilmene izin vermeyeceim.
Sen benim denizcilik hakkndaki dncelerimi anlaya

mazsn; ben de zaten senin onlar anlaman beklemiyorum.


Denizde tek bama kalmam istiyorum.
Dostum, sende gn aydnlandnda bende gece hakim
dir; tpk, tepelerde le zerlerin oynamakta olduklarn
dan veya ovalara doru mor glgelerin kaymakta oldukla
rndan sz ettiimde olduu gibi; nk, ne gecemin ark
larm duymana ne de damlara doru uuan kanatlarm
grmene imkan var; ve, ben de senin onlar duymana ve
grmene imkan tanmayacam. Ben, gecenin iinde hep
tek bama kalmam isteyeceim.
Sen ge doru uzandnda, ben cehennemime doru
inmekteyim; hatta, sen bana kapkara dehlizlerin derinlikle
rinden yol arkadam, yoldam diye seslendiinde de,
ben sana yoldam, yol arkadam diye cevap vereceim;
zira, hi bir zaman senin kendi cehennemimi grmene izin
vermeyeceim. Alevler gzlerini yakacak ve duman nefe
sini tkayacaktr. Senin onu tanmana izin vermeyecek ka
dar cehennemimi seviyorum. Cehennemimde yalnz kal
mak istiyorum.
Gerek ile gzellii ve drstl seviyorsun; ben de,
seni memnun etmek iin, bunlar sevmenin iyi ve gzel ol
duunu sylyorum. Ama, iimden, senin bu beenilerin
le alay ediyorum. Ve, bu alaylarm senden saklamak isti
yorum. Yalnzken seninle alay etmek istiyorum.
Dostum sen hem iyi, hem de tedbirli ve akllsn; neler
sylyorum, sen mkemmelsin! Ben de seninle tedbirli ve
temkinli konuuyorum. stelik, ben deliyim. Ama, delili
imi gizliyorum. Ben, tek bamaykcn deli olmak istiyo
rum.
Dostum, aslnda sen benim dostum deilsin; ben sana
bunu nasl aklayabilirim? Sesim senin sesin deil... Her
ne kadar elele beraberce yryorsak da...

Bostan korkuluu

Bir gn bostan korkuluuna, bo bostanda tek bana


ayakta durmaktan sklmyor musun dedim.
O da bana, herkesi korkutmak ylesine gl ve srek
li bir keyif ki, o haz bana yeter, diye cevap verdi.
Biraz dndkten sonra, konumam srdrdm:
haklsn; ben de bu hazz tattm.
Bostan korkuluunun cevab ise u oldu: ancak aa
lk duygularla ykl olanlar bu hazz tadabilirler.
Bunun zerine, bana iltifat veya hakaret ettiini anlaya
madan onu brakp gittim.
Aradan bir yl geti. Bostan korkuluu bir bilgeye d
nmt. Ve, yeniden yanndan getiimde, apkasnn
altnda iki tarla kuunun yuva yaptn grdm.

Uyurgezerler

Doduum ehirde, ikisi de uyurgezer olan kadn ile k


z yayorlard.
Bir gece, sessizliin etraf kaplad bir saatte uykuda
gezerlerken, her ikisi sisle rtl bahede karlamlar.
Ve anne konuur: te geliyor! Dmanm!... Genlii
mi mahveden sen, yaamn benimkinin ykntlar zerine
kurdun! Seni bir ldrebilsem!.
Ve kz yantlad: ren kadn! Yal ve bencil! Daima,
ben ile zgr ben arasna giren sen! zyaamm senin
khne yaamnn bir yanks haline getirmek isteyen sen!
Sen hl neden yayorsun?.
Tam bu srada bir horoz tt. Ve, iki kadn da uyand.
Anne sevgi iinde, sen misin gzelim? derken, kz da,
evet, benim sevgili anneciim... diye cevap verdi.

Bilge kpek

Bir gn bilge bir kpek kedi topluluunun yanndan ge


iyordu.
Kedilere yaklatnda, onlarn megul olup hi birinin
kendisine dikkat etmediini grd; bunun zerine durdu.
te tam bu srada, ar ve korkutucu kocaman bir kedi,
kedi topluluunun ortasna doru yrd, onlar szd ve
konutu: Kardelerim! Dua ediniz! Ve sizler dua ettikten
ve yeniden dua ettikten sonra, emin olunuz ki gkten fare
ler yaacaktr.
Ve kpek bunlar duyduunda kahkahalarla gld ve
kedilerden uzaklat ve dnd: Kr ve aklsz kediler!
Tecrbemden dolay biliyorum ki, dua ve inan ve de di
lekler sonucunda bundan byle gkten fare deil de, ke
mikler yaacaktr.

ki kei

Tm yaamdan uzakta kalm iki kei bir dada tek


balarna yayorlard; Tanrya ibadet ediyor ve birbirleri
ni seviyorlard.
Bu iki keiin tm mal varl, topraktan yaplm tek
bir tabakt; bundan baka da sahip olduklar baka bir ey
leri yoktu.
Bir gn yal kei, can skkn, gen arkadana gitti:
Uzun zamandr beraber yayoruz. Ve imdi, birbirimiz
den ayrlma zaman geldi; sahip olduumuz her eyi pay
lamamz gerek.
Gen kei znt iinde karlad bu szleri: Karde
im! Senin gittiini grmek beni kahreder. Ama, gitmen
art ise, yaplacak bir ey yok.
Bunlar sylerken de toprak taba getirip kendisine uzatt. Bunu paylamamza olanak yok kardeim; onu sen
alabilirsin.

Haram olan hibir eyi istemiyorum; ancak bana ait olan bir eyi alabilirim. Taba paylamamz gerek eklin
de oldu yal keiin cevab.
Gen kei ise direndi: Byle yaparsak tabak krla
cak! O zaman da hi birimize yaramayacak! stersen niyet
ekelim... Tabak kime derse...
Ancak, yal kei srar ediyordu: Ben, kr gzle dahi
olsa, tam bir drstlkle bana ait pay isterim; taban adil
bir ekilde taksim edilmesi gerek!
Byle bir tartmann herhangi bir sonuca varamam
olmas nedeniyle, sonunda, gen kei noktay koydu:
Gerekten de istediin bu ise ve byle olmasn istiyor
san, taba kralm... Gitsin!
te o zaman, korkun bir fkenin glgelendirmi oldu
u bir yz ile yal kei bard: Demek ki, sen kavgadan
kyorsun ha... Pis korkak!

Vermek ve almak

Bir zamanlar uval dolusu ineleri olan bir adam vard.


Bir gn sann annesi ona gitti: Dostum! Olumun elbi
sesi yrtld; tapmaa gitmeden nce onu tamir etmem ge
rek. Bana bir ine verebilir misin? dedi.
Ve adam, sade bir ine vermekle kalmayp, tapmaa
gitmeden nce oluna anlatmas iin, verme ve alma konu
sunda uzunca bir de nutuk att.

Yedi benlik

Gecenin en sessiz saatinde, uykunun tm vcudumu tes


lim ald bir srada yedi benliim kendi aralarnda mrldan
maya balarlar.
Birinci benlik: Senelerdir ki, gndzleri acsn ve gece
leri hznn yenilemekten baka bir ey yapmakszn, bu de
linin iinde yaamaktaym. Artk bu kaderime dayanacak g
cm kalmad ve imdi de, isyan ediyorum bu hale.
kinci benlik: Kardeim, senin kaderin benimkinden ok
daha iyidir. nk benim, bu delinin neeli tarafna elik
etmem gerekmekte. Glerse ben de gler, mutlu saatlerinde
ark sylerim; ve de, parlak fikirleri ile kanatl ayaklarla
oynar gibi oynayp dururum. Bylesine yalanc bir varla
kar isyan etme hakk, benim olsa gerek...
nc benlik: Paralayc tutku ve hayal dolu arzularla
korlanm bir aktan baka bir ey olmayan bana, ne demeli?
Aslna baklrsa, bu deliye bakaldrma hakk benimdir
Drdnc benlik: Gerekte benim, aranzda en zavall

olan. nk, bana, iren bir nefret ile ykc bir geri tep
meden baka bir nitelik verilmemitir. Esasnda, bu delinin
klesi olmaya kar bakaldrma hakk, cehennemin karan
lk maaralarnda doup kasrgann ei olan bana verilme
si gerek...
Beinci benlik: Hayr! Dnen, hayal eden, a ve su
suz olan, bilinmeyen ve daha henz yaratlmam eylere
doru akp, onlar durmakszn sorgulayan ve arayan ben
lik olan benden bakasnn olamaz bakaldrma hakk... .
Altnc benlik: Ve ben... alan ve de acnas olan, sa
brl elleri ve yanan gzleriyle gndzleri ryaya evirip
ekilsiz unsurlara ekil veren bana... Hep tek bama kal
maya mahkum olan bana ait olsa gerek, o deliye kar ba
kaldrma hakk... .
Yedinci benlik: Gerekletirilmesi nceden ayarlan
m birer yazgs olan sizler neden bu adama kar isyana
kalkyorsunuz? Ah! Keke ben de, sizler gibi, nceden ayarlanm bir benlik olsaydm! Ama, ne yazk ki, deilim.
Ben hibir eyi gerekletirmeyi arzulamayan, unutulmaya
terk edilmi, deersizlie ve faydaszla mahkumum; siz
ler ise, yaam yeniden yaratma abasndasnz. yle ise,
komular, syleyin bana, kimindir bakaldrma hakk? Siz
lerin mi yoksa benim mi? .
Yedinci benlik byle konuunca, dier alts herhangi
bir cevap vermeksizin ona acyla baktlar ve gece derinle
ince de yeni ve mutlu bir sinme iinde birbirinin ardndan
uykuya daldlar.
Uyank kalan tek biri, her eyin arkasna gizlenmi bir
halde hilii glendirip yceltmek grevinde olan yedin
ci benlik olmutur.

Sava

Sarayda bir gece, bir bayram kutlamas srasnda, pren


sin nne birisi gelerek derin sayg iinde ayaklarna ka
panm. Davetteki herkes yeni gelene dnm, ona bak
maktayd. Gerekten de, yeni gelen bir gzn kaybetmi
ti ve o gz ukuru hl kanamaktayd.
Prens de heyecanlanmt: Neler oldu size?
Ve adam cevap verdi: Prensim! Benim mesleim hr
szlktr; bu gece mehtap da olmadndan, sarrafn dkka
nn soymaya gittim. Ama, pencereden trmanp girdiim
de, yanllkla dokumacnn iliine girmi olduumu an
ladm; karanlkta da, oradaki dokuma tezgahna arptm;
bylece gzm kt. Saygdeer prens, dokumacya kar
hakkm bulmak iin huzurunuza geldim.
Prens dokumacy ard ve bir gznn karlmasn
emretti.
Dokumac ise diretti: Prensim, kararnzda mutlak ve

tarafsz bir hakkaniyet apak grlyor. Ancak, maalesef


ok iyi biliyorsunuz ki, dokuduum kuman her iki yn
n grebilmem iin iki gze sahip olmam art! Fakat,
komum ayakkabcnn da iki gz olmasna ramen iini
tek gzle de pekl yapabilir.
Bunun zerine prens kunduracy artt. Ve karsna
kartldnda, onun bir gzn karttrd.
Bylece, adalet yerini bulmu oldu.

Tan yeri aarrken tilki kendi glgesine bakp konutu:


Kahvaltda bir deve yiyeceim.
Gn boyunca deveyi bulabilmek iin kotu durdu. An
cak, le zeri yeniden glgesine dnd ve aslnda bir fa
re de bana yeter dedi.

Bilge kral

Gl ve bilge bir kral Virani ehrinde hkm srmek


teydi. Gc nedeniyle halk ondan korkuyor, bilgelii ne
deniyle de onu seviyordu.
ehrin tam ortasnda suyu serin ve temiz olan bir kuyu
vard. Kral, ve maiyeti de dahil olmak zere ehrin tm
halk, o suyu kullanyordu; nk, ondan baka bir kuyu da
yoktu.
Bir gece, herkesin uykuda olduu bir srada, bir cad
gizlice ehre gelmi ve kuyuya byl sudan yedi damla
damlatarak demi ki: Bundan byle bu kuyudan iecek olan herkes ldrsn!'
Ertesi sabah, kral ve vekilharc hari, ehrin tm sakin
leri kuyudaki sudan imiler ve cadnn diledii gibi herkes
ldrm.
Ve halkn tm, gn boyunca sokak ve meydanlara d
klerek dedikodu fsltsn srdrmler: Kral delidir,

kralmz ve vekilharc akllarn karmlar; deli bir kral


tarafndan idare edilmeyi reddediyoruz. Kendisini tahttan
indirmemiz gerek.
Ayn akam kral altn bir kaseyi kuyu suyu ile doldurt
mu ve kendisine getirdiklerinde o sudan bolca iip, sonra
vekilharcna da iirmi.
Uzaktaki o Virani ehrindeki halkn mutluluk ve coku
sunu tarif etmeye imkan yok. Gerekten de, kral ve vekil
harc yeniden akllarna kavumular.

Hrs

erkek bir meyhanede masa banda bulumulard.


lerinden biri dokumac, dieri doramac ve ncs de
mezarc idi.
Dokumac dedi ki: Bu gn iki altna ok iyi bir kefen
sattm.
stediimiz kadar arap iebiliriz.
Doramac ekledi: Ben de mkemmel bir tabut sattm
arabmza iyi bir zgara eti katabiliriz.
Mezarc da, konumay srdrd: Bugn tek bir mezar
kazdm. Ancak, patronum bana ift gndelik verdi. Ball
tatldan da smarlayalm.
Ve, tm o gece sresince, meyhane allmam bir can
lla ahit oldu. Gerekten de, o mteriler birbiri ardna
arap, et ve tatl smarlayp durdular; tm de, ylesine ne
eliydi ki...
Meyhaneciye gelince, karsna glmseyerek ellerini ovuturuyordu; nk mterileri paray ekinmeden sarf

etmekteydiler.
Meyhaneden ktklarnda mehtap iyice ykselmiti; ve
yol boyunca de ark syleyip glmekteydiler.
Meyhaneci ile kars kaplarnn eiinde durmu, arka
larndan onlar seyrediyorlard.
Kadn dedi ki: Bu genler ylesine neeli ve cmertler
ki! ayet bize bylesine bir mutluluu her gn verebilseler, olumuzun meyhaneci olup ar almasna da gerek
kalmayacak; kendisinin rahip olabilmesi iin tahsilini ger
ekletirebileceiz.

Yeni haz

Dn gece yepyeni bir haz buldum; ve onu ilk kez ola


rak tattm iin de, bir melek ve bir eytan kapm birden
bire ap benim bu yeni hazzm hakknda fikir yrtmeye
baladlar.
Biri, bu bir gnahtr, dieri de, bu tanrnn bir ltfudur, diye barp duruyorlard.

br dil

Doumumdan gn sonra ben, ipek kundamda ya


tp korku ve aknlk iinde beni evreleyen yeni dnya
m seyretmekteyken, annem dadma, ocuum nasl?' di
ye sordu.
O da, gayet iyi efendim; kez meme verdim; ve, ha
yatmda bylesine neeli ve gl bir bebee hi rastlama
dm diye yantlad.
Kzgnlk iinde bardm: Bu doru deil anne...
nk yatam ok sert, emmi olduum st azmda ac
yor, ve de memenin kokusu burnuma ok iren geliyor;
gryorsun ya, bundan daha kt olamam.
Ama ne var ki, ne annem ne de dadm beni anlad; n
k, konutuum dil, benim gelmi olduum dnyann di
liydi.
Ve, doumumdan sonraki yirmi birinci gnde vaftiz edilmeye gittiimde, rahip anneme, msterih olun hanime-

fendi, olunuz Hristiyan olarak domutur, dedi.


Ben de aknlk iinde rahibe, yleyse... siz Hristiyan
olarak domam olduunuz iin gklerdeki annenizin
mutsuz olmas gerekiyor, dedim.
Ama, rahip de konutuum dili anlamad.
Ve, yedi ay sonra bir gn bir khin bana bakp anneme,
olunuz byk bir devlet adam ve insan yneticisi ola
cak, diye konutu.
Fakat ben, btn gcmle ona bardm: Bu kehanet
doru deildir; nk, gerekten, ben mzisyen olacam
ve ondan baka da bir ey olmayacam.
Ama o yata dahi hl dilim anlalamyordu; ben de,
bunun nedenini bir trl anlayamyordum.
Ve otuz yl, yani annemle dadmn ve de rahibin lmlerinden sonra khin hala yayordu.
Ve dn, mabedin kapsnn yannda ona rastladm. O
hemen bana yneldi: lk gnden beri sizin byk bir m
zisyen olacanz biliyordum; siz daha bebekken yapm
olduum bir kehanette bunu o zaman dahi sylemitim;
geleceinizi bilmitim.
Ve ben ona inandm; zira, bugn, ben de br dnyann
dilini unutmu durumdaym.

Nar aac

Eskiden ben bir narn ortasnda yayordum. Bir gn bir


nar tanesinin bana, Bir gn gelecek ve ben aa olacam;
rzgr dallarmda ark syleyecek ve gne yapraklarm
da oynayacak; ve ben, tm mevsimlerde canl kalan gl
ve gzel bir aa olacam, dediini duydum.
Biraz sonra da, baka bir tane, ben sizler gibi aa iken, tpk sizinkilere benzeyen beklentilerim vard; ama,
her eyi lp deerlendirebilecek bir durumda olduum
bu gn benim btn umut vc beklentilerimin bouna oldu
unu anlyorum, diye konutu.
Ve nc bir nar tanesi sze kart; parlak bir gele
cei bize vaat edecek tek bir iareti gremiyorum .
Ve, drdnc bir tane ise, grkemli bir yarn olmazsa,
yaam, bugnksnden de beter olur diye ekledi.
Ve, beinci bir tanesi de, Daha henz ne olduumuzu
dahi bilmezken, ileride ne olacamz hususunda tartma

nn ne gerei var? diyerek fikrini aklad.


Bir altncs hepsini yantlad; ne olursak olalm, var
olmaya devam edeceiz .
Bir yedinci ise, gelecek hakknda benim ak ve belir
gin dncelerim var; ancak onlar kelimelerle ifade ede
memekteyim diye konutu.
Biraz sonra bir sekizinci, ondan sonra bir dokuzuncu,
bir onuncu ve ondan sonra da tm dierleri hep bir azdan
konumaya baladysalar da, ortaya kan o karmaa iin
de benim artk bir ey anlamama imkan kalmamt.
Ve bylece, ben bu gn, taneleri ok az olduklar gibi
sessiz de olan bir ayvann ortasna tandm.

Babamn bahesinde iki kafes var. Birisinde, babamn


klelerinin Niniv lnden getirmi olduklar bir aslan;
dierinde sessiz bir serecik var.
Her sabah, gn aarrken, sere aslana ynelir; iyi
gnler, mahpus karde! der.

karnca

Gn batnma dora, uyumakta olan bir adamn burnun


da karnca karlatlar. Vc, her biri kendi kabilesinin usulne uygun olarak birbirleriyle selmlatktan sonra ko
numaya baladlar.
Birinci karnca, imdiye kadar hi bylesine kuru bir
vadi ve tepeye rastlamadm; gn boyunca, ycnecek bir ey
aradmsa da, bouna... diye konutu.
kinci karnca, ben de, her ne kadar tm ke vc ara
lklar dolatmsa da bir ey bulamadm; kabilemdekilerin,
hibir eyin aceleye gelmedii yumuak ve hareketli belde
diye tanmladklar yer buras olsa gerek diye yantlad.
nc karnca ise, bam kaldrp sze kart; dost
larm! Bizler, imdi, vcudu bizim gremeyeceimiz kadar
byk, gvdesi bizim aamayacamz kadar uzun, sesi bi
zim duyamayacamz kadar kuvvetli olan, gl ve son
suz karncann, dev karncann huzurundayz. O, her yerde
mevcut yce gtr.

nc karnca bu szleri sylerken dier ikisi onunla


alay ediyordu.
te tam bu srada, uyuyan adam yana dnd; burnunu
kamak iin elini kaldrp her karncay ezdiinde, ken
disi hl uyuyordu.

Mezarc

Yaknlarmdan birinin cenaze treni henz bitmiti ki,


mezarc bana yaklat; burada yaknlarn gmmek iin
gelenler arasnda bir tek seni seviyorum dedi.
Ben de, bu szlerin, gerekten, bana iltifattr; ancak,
beni neden bylesine sevdiini anlayamadm diye yant
ladm.
Mezarcnn yant pek yalnd; nk, onlar geldikle
rinde de, dnp gittiklerinde de alayp duruyorlar; sen ise, geldiinde de glyorsun, dnp gittiinde de.

Mabedin basamaklarnda

Dn, mermer mabedin basamaklarnda iki erkein ara


snda oturmakta olan bir kadn grdm. Yanaklarndan bi
ri soluk, dieri ise kpkrmz yanyordu.

Kutsanm ehir

lk genlik yllarmda, bir ehirde herkesin Kutsal Yazlardakine uygun bir ekilde yaamakta olduunu ren
mitim.
Ve dedim: Kutsanm kusursuzluunu grp tanmam
iin, o ehri arayp bulacam. Ve, oras da ok uzakta ol
duu iin, gereksinim duyacam eyleri yolculuum bo
yunca yetecek kadar bol miktarda yanma aldm. Ve, krk
gn sonra, ehri grdm; ve krk birinci gn ehre girdim.
Ve, hayret iinde, orann halknn tmnn tek gzl vc
tek elli olduunu grdm. aknlk iinde, bu kutsanm
ehirin halk olunabilmesi iin insann tek gzl vc tek el
li mi olmas gerek? diye sordum.
Biraz sonra, orann halknn da, benim ift gzl ve ift
elli olmam nedeniyle arm olduklarn grdm.
Ve onlar aralarnda konuurlarken ben kendilerine,
herkesin kutsal yazlardakine uygun yaam olduu kut
sanm ehir gerekten buras m? diye sordum.

-Evet, ite bu ehirdir!


-Ama ne oldu da sizler sa gznzle sa elinizi kay
bettiniz?
Bunun zerine, aralarnda bir huzursuzluk oldu. y
leyse gelin de grn dediler.
Ve beni ehrin ortasndaki mabede gtrdler. Ve mabe
din iinde bir yn gz ve elle karlatm. Tm cansz,
ylm duruyordu.
Bunun zerine, korkun bir ey! Hangi acmasz d
man sizlere bylesine bir vaheti yapabildi? diye sordum.
Ve etrafa bir mrldanma yayld. Ve aralarnda, yal bir
kii bana yaklat: Biz kendimiz, kendi isteimizle bunu
yaptk. imizdeki ktlmz yenmemize Tanr yardm
etti.
Ve beni yksek bir sunaa doru gtrd; arkamzdan
da kalabalk geliyordu; ve sunan yukarsnda kaznm
yazt gsterdi:
ayet sa gzn seni gnaha srklyorsa, onu kopa
rp kar ve onu uzak bir yere at gitsin; zira, tm vcudu
nun cehennemin karanlk girdaplarnda debelendiini gr
menden, organlarndan tek bir tanesini kaybetmen ok da
ha iyidir. Ve, ayet sa elinse seni gnaha srkleyen, onu
kes ve uzaa at; zira tm vcudunun cehennemin karanlk
dehlizlerinde debelendiini grmenden, organlarndan tek
bir tanesini kaybetmen ok daha iyidir .
Ve ite o srada her eyi anladm. Halka dndm ve ba
rdm, Aranzda iki gz ile iki ele sahip tek bir erkek ve
ya kadn yok mu?.
Ve bana cevap verdiler: Hayr, tek biri yok! Ancak kut
sal yazlar okuyabilecek ve oradaki ifadeleri kavrayabile
cek yaa gelmemi ok kk olanlar var.
Ve, mabetten ktmzda, bir an nce bu kutsanm e-

hirden uzaklamak istedim. nk ok kk deildim,


kutsal yazlar okuyabilirdim.

yi Tann ve Kt Tann

yi Tanr ile Kt Tanr bir dan tepesinde karlatlar.


yi Tanr, iyi gnler sana, kardeim dedi.
Kt Tanr cevap vermedi.
Ve, yi Tanr, senin bugn keyfin yok galiba diye sy
lendi.
Kt Tanr: Evet, nk beni sk sk seninle kartrd
lar, bana senin adnla seslendiler ve bana enmiim gibi
davrandlar; bu da houma gitmiyor diye yantlad.
Ve, yi Tanr, Ama beni de seninle kartrm oldukla
r ve bana da senin adnla seslendikleri oldu diye karlk
verdi.
Kt Tanr, insanlarn aptallklarna kahrederek uzakla
p gitti.

Yenilgi

Yenilgi, yenilgim, yalnzlm ve kimsesizliim, Bin


lerce zaferden de bana deerli olan sen! Dnyadaki tm
parlak baarlardan sensin yreime en yakn olan!
Yenilgi, yenilgim, bakaldrm ve de benim kendimle
tanmam!
Sayendedir ki, hl ben aya yere basan ve solmu def
neler peinde komayan bir gen olduumun bilincinde
yim; Ve sende, yalnzlm buldum Ve de herkesten uzak,
ve de gururlu olmay
Yenilgi, yenilgim, benim parlak klcm ve de kalka
nm! Gzlerinde okudum
Taht arayann kendi kendisinin kuluna dntn;
Ve, bir kimsenin derinliklerindeki esasn anlayabilmemiz
iin onun gcn sndrmemizin gerektiini;
Ve ancak bylesine olgunlatktan sonradr ki, bir mey
venin tadna varlabildiini

Yenilgi, yenilgim, benim szn saknmaz yol arkada


m arkm, barmalarm, sessizliklerimi hep duyacak
sn!
Ve senden baka hi kimse bana sz etmeyecek
kanat rpnmalarmdan
ve denizlerin kabarmalarndan
ve de geceleri yanan dalardan
Ve sen, tek bana
ruhumun sarp ve kayalk yollarndan trmanacaksn
Yenilgi, yenilgim, benim lmsz cesaretim
Sen ve ben frtnada birlikte gleceiz;
Ve biz ikimiz, derin mezarlar kazacaz
iimizde lmekte olanlara;
Ve tutunacaz, tm gcmzle, gnein karsnda;
Ve de tehlikeli olacaz

Gece ve Deli

-Ben sana benziyorum, ey gece! Karanlk ve plak. Uyankken yaadm ryalarn tesinde, alev alev yanan
patikada yrrm ve ayamn bast her yerde koca bir
zincir ortaya kar.
-Hayr, ey deli! Sen bana benzemiyorsun. nk, kum
da braktn ayak izlerini lmek iin sen hl arkana d
np bakyorsun.
-Ben sana benziyorum, ey gece! Sessiz ve derin. Ve,
yalnzlmn derinliinde doum sanclan iinde bir tanr
a uzanr; ve o, g tam douraca srada cchennem ile
birleir.
-Hayr, sen bana benzemiyorsun, ey deli! nk sen
hl rperiyorsun acn karsnda; ve de rktyor seni
dipsiz uurumun derinlikleri.
-Ben sana benziyorum, ey gece! Vahi ve korkun.
nk kulaklarm, klelemi halklarn feryatlarna ve de
unutulup gitmi beldelerin aclarna sarlamtr artk.

-Hayr, sen bana benzemiyorsun, ey deli! nk, devbenliin ile dost olman g olduu iin, sen hl cce ben
liin ile beraberlikler kurmaya alyorsun.
-Ben sana benziyorum, ey gece! Acmasz ve rktc.
nk, gsm denizlerde yanan gemilerin alevleriyle ay
dnlanm ve de dudaklarm yenik dm savalarn ka
nyla slatlmtr.
-Hayr, sen bana benzetiliyorsun, ey deli! nk, sen
hl iyilik melei olma arzulan ile dolu olduun gibi, ken
di dzenini de kurmu deilsin.
-Ben sana benziyorum, ey gece! Neeli ve mutlu. n
k, atmn altna girmi her kimse, saf araptan sarho ol
duu gibi gnahn hazznn tadn karmaktadr.
-Hayr, sen bana benzemiyorsun, ey deli! nk ruhun
yedi katl bir kumala kapldr; hatta, kalbinin sesini duya
bilecek durumda bile deilsin.
-Ben sana benziyorum, ey gece! Sabrl ve tutkulu.
nk gsmde solmu pcklerin kefenine sarl bin
lerce ak gml yatar.
-Evet eeli... Sen bana benziyor musun? Bana benziyor
musun? yle ise, kasrgaya binebilir veya bir kl gibi yl
drm avulayabilir misin?
-Ben sana benziyorum, ey gece! Ben sana benziyorum!
Gl ve ulvi. nk tahtm, yklm tanrlar ynnn s
tnde ykseliyor; ve nmden, hi bir zaman yzn g
rebilme olanan bulamadan, srf giysilerimin eteklerine
dokunabilmeleri umuduyla gnler akp gitmektedir.
-Sen kalbimin gerekli evlad! Sen bana benziyor mu
sun? yle ise, sen baarlamayan dncelerimi stlenebi
lir ve sonu gelmez szlerimi syleyebilir misin?
-Evet, ey gece! Biz iki kardeiz! nk sen evreni uyandryorsun, ben de ruhumu.

Bin bir trl ifadesi olan bir yzle; bir kayaya yapp
kalm bir midye gibi tek bir ifadesi olan yz grdm.
Parlak grnm ile ierideki sradanln sakland
bir yz ile; parlak grnm ile ierideki gzelliin belir
ginletii bir yz grdm.
Krklarla dolu, ancak hibir anlam tamayan yal
bir yz ile; stnde her eyin apak grnd taptaze bir
yz grdm.
Yzlere kendi gzlerimin rlm olduu doku aralk
larndan baktm ve saklamakta olduklar gerei hep ara
dm iin, onlar ben tanyorum.

Denizlerin en by

Ben ve ruhum, yzmek iin byk denize gittik. Sahile


vardmzda, sakin ve gzlerden uzak bir yer aramaya ko
yulduk.
Fakat, biraz yrdkten sonra koyu renkli bir kayaya oturmu ve elindeki torbadan denize azar azar tuz atan bir adama rastladk.
Ruhum, karamsarn biri; gidelim buradan; burada yz
memize imkan yok dedi.
Denizin ieriye doru hafife bir girinti yapm olduu
bir yere kadar yrmeyi srdrdk. Burada, beyaz bir ka
yada dikilmi ve elindeki kutudan denize azar azar eker atan bir adama rastladk.
te, bu da iyimserdir; ve bunun da plak vcudumu
za bakma hakk yoktur diye ruhum gene konutu.
Yrmemizi srdrdk; ve sahildeki l balklar topla
yp onlar efkatle gerisin geriye denize brakan birisine
rastladk.

Onun nnde yzemeyiz... nsanlk sevgisiyle dolu ve


insanlar seven biri... diye ruhum fikrini aklad.
Ve yolumuza, devam ettik.
Ve, bir sre sonra, kuma glgesinin izlerini izmeye
alan birisine rastladk. Koca dalgalar geliyor ve adamn
izimlerini silip atyordu; ancak o, bkmadan, izimlerine
yeniden balyordu.
Ruhum, Bu bir mistiktir; burada durmayalm neri
sinde bulundu.
Ve, sakin bir krfeze rastlayncaya kadar yrym
z srdrdk. Orada bolca deniz kp toplayp onu ta
bir kseye dolduran birisine rastladk.
Ruhum, bu bir idealisttir. plaklmz grme hakk
n ona veremeyiz diye konutu.
Ve biz yeniden yola koyulduk. Birden bire kuvvetli bir
ses duyduk: te bu, denizdir; ite bu, derin denizdir; u
suz bucaksz ve gl deniz.
Sesin geldii tarafa geldiimizde, srt denize dnk ve
deniz fsltsn duyabilmesi iin bir deniz kabuunu kula
na tutan bir kimseyi grdk.
Ve ruhum, bir kez daha konutu: lerleyelim. Bu, bir
realisttir; kavrayamad her eye srtn evirir ve hep ay
rntlarla urar .
Ve biz onu da getik. Ve, kayalklar arasnda her taraf
kt otlarn sarm olduu bir yerde, ban kuma sokmu
bir kimseye rastladk.
O zaman, ben ruhuma yneldim: te, burada yzebi
liriz; nk, her ne halse o bizi gremez.
-Hayr! nk o tmnden de tehlikelidir; o banazdr.
Bunu sylerken de, ruhumun yzne ve de sesine b
yk bir acnn ifadesi yerlemiti Ve szn srdrd:
-Gidelim buradan; nk bizim yzebileceimiz sakin

ve gzlerden uzak bir yer deildir. Rzgrn altn salarm


kartrmasna, yelin beyaz gsm dvmesine, n da
kutsal plaklm ortaya karmasna izin vermeyeceim.
Bunun zerine bu denizi braktk, ve denizlerin en b
yn aramaya koyulduk.

armhtaki

nsanlara seslendim: armha gerilmeyi istiyorum!


Ve ccvap verdiler: Neden gnahm bizler tayalm?
Ve ben de onlar yantladm: Delileri armha germez
seniz sizler nasl heyecanlanrsnz ki?
Ve szlerime inandlar; ve armha gerildim. Ve arm
ha gerilmem bana huzur verdi.
Ve yer ile gk arasnda asl kaldmda, bana bakmak
iin insanlar balarn kaldrdlar. Ve heyecanlandlar; n
k, o zamana kadar balarn hi kaldrmamlard.
Ne var ki, ayakta bana bakarlarken aralarndan biri ba
rd: Bunu yapm olmakla neyin kefaretini demeye a
lyorsun?
Ve bir bakas da bana seslendi: Hangi nedenle kendi
ni kurban ediyorsun?
Ve bir nc de sze kal: Bu yaptnla dnyann
tm erefini mi satn alacan sanyorsun?

Biraz sonra da bir drdnc ekledi: Nasl da glmse


diine bakn! Bylesine bir acnn aff m olur?
Ve, hepsine doru dnerek onlar yantladm: Sadece
glmsemi olduumu hatrlaynz. Ne kendimi kurban et
memin, ne de eref arzusunun kefaretini deyebilirim; ay
rca, affedilmesini istediim hibir suum de yok. Susa
mtm; ve kendi kanm bana iirtmeniz iin sizlere yal
varmtm. Gerekten de, bir deli iin, kendi z kanndan
baka susuzluunu sndrebilecek ne olabilir ki? Konu
mam yitirmitim; ve sizlerden, az yerine bana yaralar
amanz istemitim. Gnlerinizin ve de gecelerinizin
mahpusuydum. Ve, daha ok uzun srecek gnlere ve ge
celere gtrecek bir kapy aramaya koyulmutum.
Ve ite, dier armha gerilmi olanlarn gitmi olduk
lar gibi imdi ben de gidiyorum. Ve zannetmeyin ki, ar
mha gerilmi olmamza pimanz. Zira, sizlerden ok da
ha gl olan tm yer ve gklerin en kudretli kimseleri ta
rafndan armha gerilme grevini stlenmi durumdayz.

Gkbilimci

Arkadamla birlikte yaamakta olduumuz mabedin


glgesinde, kr bir adam tek bana oturmakta. Arkadam
adam bana gsterdi: Memleketimizin en bilge adam,
bu!
Bunun zerine, arkadamdan ayrlp kr adama doru
gittim; onu selamladktan sonra konumaya koyulduk.
Biraz sonra ona sordum: Saygszlm balayn; ama, ne zamandan beri siz byle krsnz?
-Doduum gnden beri.
-Siz hangi bilgelik unsurlarna gre yaamnz ayarl
yorsunuz?
-Ben gkbilimciyim.
Sonra da, elini gsne getirerek szn tamamlad:
Tm bu gnelerle aylar ve de yldzlar gzlemlerim.

Byk beklenti

te burada, erkek kardeim da ile kz kardeim deniz


arasnda oturup durmaktaym.
Biz mz, kendi yalnzlmzn birer parasndan
baka bir ey deiliz; ve de bizleri tek bir varla dnt
ren ak, derin, gl ve de kendine zgdr. Derinlii, kz
kardeim denizinkinden derin; gc, erkek kardeim dankini alp srklemekte; ve de tuhafl deliliimi defa
larca katlamaktadr.
Birbirimizi grp tanmamza olanak vermi o ilk tann
olumas iin binlerce ve binlerce yzyln gemesi gerek
ti. Ve bylece, bunca dnyann doumu ile grkemini ve
de lmn grdkten sonra dahi, bizler hl tutku atei ile dolu ve gen kaldk.
Tutku atei ile dolu ve gen isek de, bizler yalnzlk ve
terk edilmilik iindeyiz; her ne kadar sonsuza kadar sre
cek lgn bir birliktelik iinde isek de, biz hl huzurlu de
iliz.

Gerekten de, lye yenik bir arzu ile gemlenmi bir


tutkuda ne biim bir huzur olabilir ki?
Nereden gelecek kz kardeimin yatan stacak olan o
atein, Tanr?
Hangi elale tanras erkek kardeimin ateini sndre
cek?
Gecenin skuneti iinde kz kardeim uykusunda o ate
in Tanrnn adn sayklamakta; erkek kardeim de, uzak
tan, o souk ve mesafeli tanray armakta; ben ise, uy
kumda kime sesleneyim ki? Hi bilmiyorum...
te burada erkek kardeim da ile kz kardeim deniz
arasnda oturup durmaktaym. Biz mz kendi yalnzl
mzn birer parasndan baka bir ey deiliz; ve de bizleri tek bir varla dntren ak, derin, gl ve kendine
zgdr

Ot sapnn konumalar

Bir otun incecik sap bir sonbahar yaprana dedi ki:


Sen derken ylesine patrt yapyorsun ki, benim tm
k ryalarm uup gidiyor .
Yaprak, zgn bir ekilde cevaplad: Deersiz ve basit
olan sen! Az pis ve miskin olan sen! Aalarda srnd
n iin, bir arknn gzelliini kavramana imkann yok .
Ve, biraz sonra, sonbahar yapra yere dp uyudu.
Ve, ilkbahar geldiinde yeniden uyand; o, artk, bir otun sap olmutu.
Sonbahar yeniden gelip de, ot k uykusuna yatmaya
hazrlandnda, yukarlardan saa sola dmekte olan
yapraklarn sesini duydu; ve, o zaman kendisi de, f! Bu
sonbahar yapraklan ylesine patrt yapyorlar ki, benim
tm k ryalarm karyorlar diye ikayette bulundu.

Gz

Bir gn gz dedi ki: Bu nmzdeki ovalarn tesinde


lacivert bir sise brnm bir da gryorum. Ne kadar
gzel, deil mi?.
Kulak, bunlar duyduktan sonra, bir an iin dikkatle
dinledi: Ama, nerededir o da? Ben hibir ey duymuyo
rum ki... dedi.
Biraz sonra da, El konutu: Da, falan yok! Onu his
setmiyorum ki...
Gz onlara srtn evirdikten sonra da, tm birden,
gzn o tuhaf hayali nedeniyle dedikoduya baladlar:
Herhalde, gzde bozuk olan bir ey olsa gerek...

ki bilge

Afkar denen o eski ehirde, uzun sreden beri iki bilge


yayordu; her biri dierinin bilgisini kmsemeye ve
inkr etmeye alyordu. Gerekten de, biri tanrlarn var
ln reddederken, dieri tanrlara tapyordu.
Bir gn pazar yerinde rastlatlar. Ve, orada, saygl
rencilerinin nnde, tanrlarn varl veya yokluu konu
sunda dncelerini ne srp onlar tartmaya baladlar.
Saatlerce sren bir fikir kavgasndan sonra, birbirlerinden
ayrlp uzaklatlar.
O ayn akam, inansz olan mabede gidip sunan nnde huu ile diz kp, tanrlardan, eski inanszl ne
deniyle kendisini affetmelerini diledi.
Ve o ayn saatte, tanrlarn varln savunan dier bilge
de tm kutsal kitaplarn yakt. Zira, artk o inansz ol
mutu.

Hznm doduunda, onu zenle besledim ve tm a


km ve efkatimle stne titredim.
Bylcce, hznm, btn canl varlklar gibi hep gl,
gzel ve olaanst niteliklerle byd.
Ve, hznm ile ben birbirimizi hep sevdik; ve, ayrca,
bizleri evreleyen her eyi de sevdik; nk hznmn se
vimli bir ruhu olduu gibi, ben de, hznm sayesinde se
vimli bir ruha sahiptim.
Ve hznmle ben karlkl konutuumuzda gnleri
miz kanatlanr, gecelerimiz de ryalarla sslenirdi; nk,
hznm konukan olduu gibi, onun sayesinde ben de ko
nukan oluyordum.
Ve, hznm ve ben birlikte ark sylediimizde tm
komular bizi dinlemek iin pencerelere kouurlard; n
k arklarmz deniz kadar derin ve olaanst anlarla
dolu idiler.

Ve, hznm ile ben birlikte yrdmzde insanlar bi


ze hayranlkla bakar ve yumuak sevgi kelimelerini mrl
danrlard. Ama, ayn zaman da, bizlere, eriilemeyen bir
nesneye duyulan bir kskanlkla da bakarlard; nk,
Hznm asil idi; ve, ben de hznmle beraber olmaktan
hep gurur duyardm.
Bir gn, her canl gibi hznm ld; ve, ben de dn
celerime dalp vecd etmek iin tek bama kaldm.
Ve imdi, konutuumda, szlerim kulaklarmda ar
yanklara neden olur.
Ve arklarm sylediimde artk komularm gelmiyor
beni dinlemeye.
Ve sokaklarda yrdmde, kimse artk dnp bana
bakmyor.
Ancak ryalarmdadr ki, yaknlk ve anlay dolu ses
ler beni gstererek fsldayor: Hzn len kii, ite budur...

Ve, neem doduunda onu kollarma aldm, evin at


sna ktm ve tm gcmle etrafa seslendim: Geliniz!
Sizler, komularm... Gelin ve grn; nk bugn nee iimde dodu; gnee glmseyen, etrafa nee saan bu e
ye bakn! .
Fakat, komulardan gelip neeme bakan tek bir kii ol
mad; ve ben bu ie ylesine atm ki...
Ve, yedi ay sre ile her gn atmdan etrafa neemi iln
ettimse dc, kimse beni duymad. Neem ve ben evremiz
deki herkesten uzak unutulmu ve yalnzdk.
Bylece, neem solgun ve skntl byd; nk, ne
gzelliinden sz edecek benimkinden baka bir kalp, ne
de dudaklar ile kenetlenecek benimkilerden baka dudak
lar vard.
Ve, bir sre sonra neem yalnzlktan ld.
Ve, imdi de l neemi ancak l hznm andmda
hatrlyorum.

Ne var ki, hatra, rzgrda bir an iin bir eyler mrlda


np sonra susan bir sonbahar yaprandan baka ne ki?...

Kusursuz dnya

Kayp ruhlarn tanrs... Tanrlar arasnda kaybolmu olan sen... Dinle beni!
Sen, asil yazg... Bizlcri, saa sola amaszcasna kou
an deli ruhlar koruyan sen!... Dinle beni!
Yaratklarn en yetersizi olan ben, kusursuz bir neslin
ortasnda yayorum.
Ben... Karklklardan olumu bir insan kaosundan
baka bir ey olmayan ben... Yasalar kusursuz ve nizam
lar eksiksiz, dnceleri dzgn ve ryalar akll, gr
ve beklentileri kalplara uygun insanlarn kurmu olduu
muntazam dnyada dolanp duruyorum.
Ey Tanrm! ll hasletler ve de alacakaranlkta ilen
mi basit ve geici kaamaklar dahi nceden ayarlanm ve
snflandrlmtr... Onlara ahlk ya da gnah denebilir mi,
Tanrm?
Burada, gndzler ve geceler dahi, dokunulamayacak

bir amazlkla insanlarn yaamna gre ayarlanmtr...


her ey ayarl...
allr, elenilir, ark sylenir, oynanr vc saati geldi
inde de ll bir ekilde istirahat olunur.
Dnceler, duygular... Ve sonra da, uzaktaki ufukta
herhangi bir yldz ykselinceye kadar ne dnmek, ne de
duymak...
Bir glmseme ile komudan bir eyler almak, nazik
bir el hareketiyle etraftakileri ayarlamak, temkin ile iltifat
ve l ile kfr, bir tek kelime ile bir ruhu ykmak, bir tek
kvlcm ile bir vcudu atee vermek; ve tm bunlardan
sonra, o gnn ii tamamlannca, hi bir ey olmamas
na huzurla kene ekilmek.
Kurulmu dzene gre sevmek, nceden ayarlanm bir
ekilde elenmek, gerektii gibi tanrlara tapmak, incelik
le eytanlar kkrtmak... Ve, sonra da, hafza kaybna u
ramasna her eyi unutmak.
Akllca marmak, amal tapnmak, mutluluu ll
tatmak, hzne katlanmak ve sonra da -yarn tekrar dolabil
mesi iin- knn boaltmak.
Oh, Tanrm! Her ey nceden dikkatle ayarlanmtr;
her ey bilinen bir ekilde oluur, amaz bir kusursuzluk
la geliir, yasalarla ayarlanr, mantkla idare edilir ve nce
den ayarlanm bir ekilde gmlr. Hatta, insan ruhunun
istirahat ettii mezarlar dahi iaretlenmi ve kayt edilmi
lerdir.
Bu kusursuz bir dnyadr; tamamlanm bir kusursuz
luk ve olaanst niteliklerle dolanm bir dnyadr; Tanrnn bahesindeki en olgun meyve. Kainatn aheseridir.
Ama, neden... Neden Tanrm ben buradaym? Ele gei
rilemeyecek bir tutkunun ekirdei, ne douyu ne de baty
bilmeyen bir kasrga, yklm bir dnyann harap olmu

bir paras olan ben, neden buradaym?


Evet Tanrm... Kayp ruhlarn Tanrs, tanrlar arasnda
kaybolmu olan sana soruyorum... Tanrm... Neden, neden
ben buradaym?...

ev ir i K a h r a m a n T r e l

i
Bu korkun gece de, yaamdan intikam alan bu havada
yirmi iki yanda bir gen, Kuzehayya manastrndan
eyh Abbas'm kyne doru kan yolda ar ar
ilerliyordu. Souk, iliklerine ilemi, alk ve korku
btn gcn tketmiti. Siyah giysisi, diri diri
gmlyormu gibi karlarla bembeyaz kaplanmt.
leri doru bir adm atyor, ama rzgarlar onu yaam
sahibi insanlarn evlerinde grmek istemiyormucasna
engelleyip geri itiyordu. Engebeli yol ayaklarn tutarak
onu dryordu. Gen, ayaa kalkarak olabildiince
gr sesiyle yardm iin baryordu. Ama souk onun
soluunu kesiyor. mitsizlikle derin znt arasnda
kalm clz bir umut gibi, atan duygular iinde, ya da
nehre den fkeli akntnn derinliklere doru srkledii
kanad krk bir sere gibi sessizce titreyerek ayakta duruyorc

You might also like