01.03.

2012

2.1. ALIMA ALANLARI

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

retim Metalurjisi (Kimyasal Metalurji, Ektraktif Metalurji)

Malzeme (Fiziksel Metalurji)
Proses Metalurjisi

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

Cevherden metal retimi konularn kapsayan alandr.

Pirometalurji: Is enerjisi ile retim
Hidrometalurji: Sulu ortamda retim
Elektrometalurji: Elektrik enerjisi ile retim
retim metalurjisi, gerek tabiatta mevcut
cevherlerden,
gerekse
metal
ieren
hammaddelerden veya ikincil kaynaklardan
(hurda, artklar, v.s.) fiziksel ve kimyasal
yntemlerle saf metallerin veya alamlarn
retimi konularn kapsar.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

retim metalurjisinin amac, Cevher hazrlama aamasndan balayarak, pirometalurjik,

hidrometalurjik ve elektrometalurjik yntemler uygulamak suretiyle metalin cins ve zelliine
uygun ilemler semekte ve dier endstrilerde kullanlmaya elverili ham metal ve saf
metaller veya alamlar retmektedir

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.1 Kurutma

Kurutma Dk scaklklarda mekanik olarak karm rutubetin buharlatrlmas ilemidir.
Kurutma ilemi ile mekanik olarak (kimyasal ilem sz konusu deil) cevher veya konsantredeki
nem uzaklatrlr. Genellikle yatay frnlarla ve akkan yatakl kurutucularla salanr. Suyun
kaynama noktasnn stndeki bir scaklkta atmosfer basncnda stlarak yaplr.
Nemli rnek -> tartm -> kurutma -> tartm (arlk kayb elde edilir,
%Nem : Arlk kayb/ilk arlk * 100 )

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.2 Kalsinasyon

Kalsinasyon: Kalsinasyon, bir bileiin scaklk tesiriyle paralanmasdr. Pirometalurjik
proseslerde zellikle karbonat ve hidratlarn kalsinasyonuyla her an karlamak mmkndr.
100 derecenin stndeki scaklklarda kimyasal bileimdeki kristal suyu buharlatrlr.
Karbonatlardaki CO2 gaz bnyeden uzaklatrlr.
Kire ta (CaCO3), magnezit (MgCO3) ve dolomit (xCaCO3.yMgCO3) gibi toprak alkali karbonatlar
zellikle retim metalurjisinde temel curuf yapc ve refrakter hammaddesi olarak yaygn
kullanm alan bulurlar. Bu bileikler prosese katlmadan nce ya ilem srasnda mutlaka bir
kalsiasyona tabi tutulurlar.
Kire tann kalsinasyonu endstriyel uygulamada deiik frnlarda yaplmaktadr. ri paral
kire ta iin dey frnlar, ince taneli malzeme iin dner frnlar kullanlmaktadr. Dzgn tane
dalm gsteren ince boyutlu kire ta akkan yatak tipi frnlarda kalsine edilebilir. Kalsinasyon
frnlar kat, sv ve gaz yaktlarn tmyle stlabilmektedir.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.3 Kavurma

Kavurma: Cevherin tabi halde ierdii slfr minerallerinin sonraki ileme uygun hale getirilmesi
amac ile uygun scaklklarda (cevher iindeki metal slfrlerin erimemesi art ile) stlmas
ilemidir.
Oksit Kavurmas Slfr minerallerinin daha sonra asit iinde znmeleri veya manyetik
zellik temini iin uygulanr.
Redksiyon Kavurmas Oksit metal bileimlerinin, H2, C veya metal slfrlerle birlikte
ergime scaklklar altnda bir scaklkta stlmas ile oksit miktarnn azaltmas iin uygulanr.
Slfatlatrma Kavurmas Kavurma gazlarndaki O2 ve SO2 miktarlarnn belirli seviyeler
dahiline tutulmas ilemidir.
Klorrletirme Kavurmas Tabii tuz ile birlikte baz metal minerallerinin kavrulmas ile
buharlaan metal klorrlerinin meydana gelmesidir.

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.4 Distilasyon

Distilasyon: Homojen bir sv karmnn buharlatrlmas sonucu teekkl eden ve buhar
faznda birden fazla bileene sahip olan karmn, bir veya daha fazla bileeninin saf halde elde
edilmesi istenen operasyonlar iin kullanlr.
Distilasyon ilemi sv kaynatlarak yaplr. Daha uucu zellikte olan, yani kaynama noktas dk
olan sv daha nce buhar fazna geer. Sv karm ile dengede olan buhar faznn bileimi sv
fazdan farkldr. Buhar faz uucu bileen bakmndan daha zengindir. Bu buhar younlatrlacak
olursa, daha uucu bileen bakmndan zengin sv elde edilir. Distilasyon ilemi bu temel ilkeye
dayanr.
Distilasyon, metallerin buharlama noktalarnn yksek olmas sebebi ile cevherden ayrlmas
ilemidir. Sinober (HgS) den civa retimi

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.5 Sinterleme

Sinterleme: Genellikle yksek ergime scaklna sahip malzemelerin retiminde uygulanan bir
sl ilemdir. Toz metalurjisinde ve seramik retim teknolojisinde -istisnalar hari- retim yntemi
ne olursa olsun yer alan sinterleme, malzemenin ergime scaklna kmadan daha dk
scaklklarda younlatrlmasn, mekanik, fiziksel, sl vb. zelliklerinin gelitirilmesini veya
ykseltilmesini salayan bir prosestir. Toz cevherlerin aglomerasyon yolu ile yksek frn iin
istenen para iriliine, mukavemete ve gaz geirgenliine sahip duruma getirilmesi iin
sinterleme ilemi kullanlr.
Sinterleme, pudra ktlesi iindeki partikllerin atomlarnn, snn etkisi sonucu oluan ekimle
birbirine balanmas olarak da tanmlanabilir. Sinterleme genellikle pudra kvamndaki
malzemelerin erime noktalarnn altnda meydana gelir. Scakln artmas ile pudra ktlesinin
sertlii artarken elektriksel direnci ve gzeneklilii azalr. Tane yapsnda baz deiiklikler olur ve
yeniden kristallenme ile tane bymesi meydana gelir
Sinterleme yksek scaklklarda kk cevher paracklarn birbirine balanarak yzeylerinin
bytlmesi ilemidir.

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe)

Ergitme: Yksek scaklklarda yksek tenrl cevher veya konsantreden yar rafine halde metal
ve curuf elde edilir.
Metal oksitlerin ergitme ileminde metal oksit kok ile redklenir.
Redkleyici ergitme ounlukla yksek frnda ve bazen reverber veya elektrik ark frnlarnda iri
cevher kok ve katk maddeleri ile yaplr.
Mat ergitmesi her zaman reverber frnlarda toz cevher ve katk maddesi ile yaplr.
zabe, Cevherin izabe frnnda yakt ve yanma iin gerekli hava yardm ile stlarak ergitilmesi,
ilave edilen katk malzemesinin etkisi ile cevher ierisindeki gang minerallerinin metalik fazdan
ayr bir cruf denilen atk cams silikat faznda toplanmas ilemidir.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe)

ZABE
(ERGTME)

KONVERTER
EM

ATELE TASFYE
(ARILATIRMA)

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Reaksiyonlar

zabe Reaksiyonlar
Ergime (Svlama) Reaksiyonu
Yaktn Yanmas ve Dier Oksitlenme Reaksiyonlar
Kalsinasyon (Paralanma) Reaksiyonu
ndirgenme Reaksiyonu
Cruf Oluumu Reaksiyonu
znme Reaksiyonu

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe eitleri

zabe ilemi, pirometalurjide kavurmadan sonra, metalin elde edilmesi iin
gerekli olan reaksiyonlarn meydana gelmesini salar.
ki ekilde uygulanabilir.
Reaksiyonsuz ergitme: Ortama herhangi bir katk malzemesi ilave etmeden elde edilen
metallerin ticari ekillerini alabilmelerini salamak amacyla yaplrlar.
Reaksiyonlu ergitme: Drt gruba ayrlmaktadr.
Cruf oluturarak yaplan ergitme,
Oksitletirici ergitme,
Piritik ergitme
Redksiyonlu ergitme

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe eitleri

1. Cruf Oluturarak Yaplan Ergitme (Reaksiyonlu Ergitme)
lem, rne, cruf oluturucular (kireta dolomit gibi) ilave edilerek rn iinde
elde edilmesi amalanan metal d ksmlar crufta toplamak ve bylece crufla
beraber metali elde etme esasna dayanmaktadr.
Redksiyonlu ergitme ilemi iinde de kabul edilebilir.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe eitleri

2. Oksitletirici Ergitme (Reaksiyonlu Ergitme)
Ergitme esnasnda oksitletirici etmenler (hava, baz oksit bileenleri, slfat ve
nitratlar gibi) etkisiyle ayrlacak metal d ksmlar oksitleyerek ayrm
gerekletirilir.
Oksitletirici ergitme daha ok bir rafinasyon ilemine girmektedir.

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe eitleri

3. Piritik Ergitme (Reaksiyonlu Ergitme)
zellikle bakr metalurjisinde uygulama ans bulan piritik ergitmede, ilk ateleme
ile reaksiyonlar iin yeterli s meydana gelmekte, verilen havayla cruf oluturucu
maddeler vastasyla da hem kavurma ilemi, hem de ergitme ilemleri mterek
olarak yaplmaktadr.
Bu tip ilemler iin fazla miktarda pirit ieren bakr cevherleri gerekmektedir.
Piritik ergitme uygulama bakmndan snrldr.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe eitleri

4. Redksiyonlu Ergitme (Reaksiyonlu Ergitme)
nemli metallerin ou, oksitleri halinde bulunduklarndan dolay (demir,
mangan, krom ve kalay gibi) ayrca yine byk ksm Metalurjik ilemler sonucu
slfrl durumlarndan oksitli durumlarna getiklerinden redksiyonlu ergitme
dier ergitme yntemlerine nazaran daha ok uygulama alan bulmutur.
Bu nedenle zerinde daha fazla durulmas gereken bir yntemdir.
Cruf oluturarak yaplan ergitme ilemi redksiyonlu ergitme ilemi iinde de
kabul edilebilir.
nk redksiyonlu ergitmede de cruf oluturmak nemli bir yer oluturur.
Hatta ilem redksiyon scaklna deil, crufun erime scaklna gre
ayarlanmaktadr.

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar

ERGTME FIRINLARI
Cevher, konsantre, kalsine veya sinterden meydana gelen metalik ham maddelerin
ergitilmesinde, sz konusu maddeye ve ergitme ilemine aada sralanan
frnlardan en uygun deni kullanlmaktadr.
1.Dey (Yksek) Frn
2.Reverber frnlar
3. Muf (Retort) frnlar
4. Pota frnlar
5. Rotary frnlar
6. Elektrik frnlar
Diren frnlar
Ark Frn
Endksiyon Frnlar
7.Pskrtmeli Ergitme Frn

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 1. Dey (Yksek) Frn
1. Dey (Yksek) Frn
Dey frnlar, en ok kullanlan frn tiplerinden biri olup, stten arj edilip, alttan
boaltlrlar.
Hava (veya dier gazlar) frn tabanna yakn yerden, alttan frna flenip, arj
kitlesi arasndan yukar doru ykselir.
Frna arj edilen kat maddeler, frn terk eden gazlar tarafndan
srklenmeyecek lde iri paral olmaldrlar.

10

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 1. Dey (Yksek) Frn
Yukardan inen kat arj maddesi ile yukarya ykselen gazlar arasnda kimyasal
reaksiyonlar olmaktadr.
Frna yakt verildiinde, o da arj ile birlikte stten doldurulur.
Dey frnlarda yakt olarak kok kullanlr.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 1. Dey (Yksek) Frn
Frnn gvdesi kaln elik satan yaplp, ii tamamen amot tipindeki refrakter
tula ile rlmtr.
Hazne ve taban ksmnda kullanlan refrakter tulalar, en iyi kalite amot
cinsindendir.
Bu tulalarn; sk yapl, sert ve stn vasfl olmas gerekmektedir. Baz
iletmelerde amot tula yerine karbon bloklar kullanlr.

11

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 1. Dey (Yksek) Frn
Refrakter tulalarn frn iindeki kalnlklar;
Gvde ksmnda 90-150 cm,
Karn (Bosh) ksmnda 75 cm. dir
Gvde ksmnn yukarlarnda refrakter tula tabakalar arasna yatay olarak elik
anma plkalar yerletirilmitir.
Ayrca karn ksmnda ii bo soutma plkalar vardr.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 1. Dey (Yksek) Frn

12

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 1. Dey (Yksek) Frn

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 1. Dey (Yksek) Frn

13

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 1. Dey (Yksek) Frn
Frna verilen arj, frnn i boluunu tamamen doldurur. arj yava yava aa
indike meydana gelen stteki bolua yeni arj maddesi verilir.
Frna verilen arj maddelerinin tane byklkleri ne frnn tkanmasna sebebiyet
verecek ekilde ince, ne de gazlarn gerekli reaksiyonlar yapmaya yeterli zaman
sresince frnda kalmadan hzla frndan kmasna sebebiyet verecek ekilde iri
olmaldr.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 1. Dey (Yksek) Frn
Genellikle frnn en scak olan ksm, hava borularnn (Tyer) bulunduu dzeyin
biraz yukarsna rastlar. Bu blgeye Ergitme Zonu denir.
Bylece yksek scaklktaki gazlar, frn iinde ykselirken bir yandan istenen
reaksiyonlar yapar ve bir yandan da aaya doru inen souk arjn gittike
snmasn salam olur. Bu bakmdan dey frnlarn termik randmanlar yksektir.
Dey frnlara en iyi rnei, demir ve elik ergitme tesislerinde kullanlan yksek
frn tekil eder.

14

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 1. Dey (Yksek) Frn
Demir d metallerin retiminde de dey frnlar kullanlmaktadr.
Bakr, kurun, inko, nikel cevherlerinin ergitilmesinde 5-6 metre ykseklikte dey
frnlar kullanlrlar.
Dey frnlar, oksitleyici veya redkleyici gaz ortamlarnda altrlrlar.
rnein; oksit cevherlerin ergitilmesinde fazla miktarda kok kullanmak suretiyle
frn iinde yeteri kadar redktif bir gaz ortam salanmaktadr.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 1. Dey (Yksek) Frn
Oksit demir, kurun, bakr ve inko cevherlerinin ergitilmesinde redktif bir gaz
ortam temin edilir.
Baz hallerde, rnein; piritli slfr bakr cevherlerinin piritik veya yar piritik
metotlarla ergitilmesinde oksidan bir gaz ortam salanr ki, pirit ve bakr slfrler
kolayca okside olabilsinler. Bu gibi hallerde, yakta yeterinden daha fazla hava
kullanlr.
Dey frnlarn Tyer mntkas daima su ile soutulan ceketlerle yaplr.

15

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 1. Dey (Yksek) Frn
Frn iindeki metalurjik kok scak hava ile yaklr ve meydana CO2 kar.
Bu CO2 yksek scaklklarda C ile yeniden bir reaksiyona girerek CO oluturur.
Doymam bir balant olan CO yancdr ve oksijenle birleme eilimindedir.
Bu nedenle de ok iyi bir redkleyici ortamdr.
Deiik scaklk basamaklarnda kademeli olarak redksiyonlar meydana getirir. Bu
arada frn ierisine giren azotun hibir reaksiyonda rol yoktur.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 1. Dey (Yksek) Frn

16

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 1. Dey (Yksek) Frn
Frnn alt evresinde homojen aralklarla dizilmi hava delikleri vardr ve hava
homojen olarak sisteme verilir.
Hava emberinde yanma balar. Alev emberi, frn iinde ok nemlidir. Hava;
gazlar yukar karken alevde yukar doru olacandan basnl olarak verilmelidir.
Alev scaklnn ok ykselmesi, bu blgedeki refrakterlerin dayankl olmasn
gerektirir.
Bu nedenle tyerlerden flenen havann iine tyer azndan su pskrtlr.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 1. Dey (Yksek) Frn
Tyerlerin aznda oluan alevin scakl 1300 C'ye kadar kabilir.
Tyerler scak hava sobalarnda stlan havay frnn ierisine flemek iin
kullanlrlar.
Tyerler bakr ya da bronzdan yaplmlardr. Erken anmasn ve abuk devreden
kmasn nlemek iin soutma suyu sistemine sahiptirler ve ift kanalldrlar.

17

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 1. Dey (Yksek) Frn
Frn ierisinde yanmay salayan hava, kok tasarrufunda bulunmak ve frn ii
scakln drmemek amacyla sobalarda stlarak frn ierisine gnderilir.
Yksek frna yukardan kok arj edilir.

Hava

Alev

C +O2 + 3,76 N2 => CO2 + 3,76 N2

Bu reaksiyon -3400 cal veren ekzotermik (s veren) bir reaksiyondur. Bu reaksiyon
sonucu bir alev meydana gelir (1600 - 1700 C)

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 1. Dey (Yksek) Frn
250 - 600C
-Rutubetin ayrmas
-Kritsal "suyu ve mekanik suyun (bileik halindeki) ayrlmas.
600 - 900 C
Kiretann.paralanmas (ayrmas)
Demir cevherinin indirekt olarak indirgeme blgesi. Bu blgede
indirgeme balar ve demir yabanc maddelerden ayrlr
900- 1200 C
-Demir cevherinin direkt olarak indirgemesi. ndirgeme hemen
hemen tamamlanr. Cevher nce sngerleir sonra svlar. Demir ve
cruf hazneye damla damla akmaya balar.
1200-1500 C
Boudouard reaksiyonu
1500- 1800 C
Erimi metal ve akc cruf meydana gelii
(Demir ve cruf birbirinden ayrlr ve daha hafif olan cruf demirin
zerinde yzer.)
- Yanma zonu ve erime blgesi.

18

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 1. Dey (Yksek) Frn
Yksek Frndan cruf denilen atk cams silikat bir faz, pik demir denilen metalik faz ve baca
gazlar alnr.
Elde edilen pik demirde, Si, P vb. empritelerin yansra Mn, Mg, C gibi elementler de vardr.
Pik demirdeki mangann fazla olmas demirin karbonla Fe3C (sementit) eklinde bileik yapmasn
kolaylatrr ve elde edilen pik demirdeki sementit fazndan dolay beyaz renktedir.
Bu tr pik demir elik retiminde kullanlr.

37

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 1. Dey (Yksek) Frn
Eer mangan yerine pik demirde silisyum daha fazla bulunuyorsa silisyum pik demirin
soumasn yavalatacak ve pik demirdeki karbonun serbest halde yani grafit halde bulunmasn
salar.
Bu durumda grafitin renginden dolay elde edilen pik demir esmer renkte olacaktr ve esmer
pikdemir olarak isimlendirilir.
Bu tr pik demir daha ok dkme demir paralarn retiminde tketilmektedir.
Beyaz pik demir sert ve anmaya dayankl buna karlk esmer pik demir yumuak ve
krlgandr.

38

19

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 1. Dey (Yksek) Frn
Trkiye'de birincil kaynaklardan retimi yaplan balca metal ve alamlar; demir-elik,
alminyum, bakr, inko, kurun, civa, kadmiyum, ferrokrom, antimon, gm'tr. Bir
lkenin sanayilemesinde, demir elik sanayinin nemi tartma gtrmez bir gerek
olup gnmzde lkelerin uluslar aras gelimilik dzeyi, kii bana den demir-elik
retim miktaryla llr hale gelmitir. Son yllarda Trkiye'de bu alanda olumlu
atlmlar yaplmaktadr.

skenderun Demir elik Fabrikas (SDEMR)

39

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 1. Dey (Yksek) Frn

40

20

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 1. Dey (Yksek) Frn
Trkiye'de 8 adet yksek frn bulunur. Yksek frnlara retimlerinin artmas iin kadn
isimleri verilir.
skenderun Demir-elik Fabrikasnda Cemile, Ayfer, Gnl isimlerinde 3 adet,
Ereli Demir-elik Fabrikas'nda Aye ve Zbeyde olmak zere 2 adet,
Karabk Demir-elik Fabrikas'nda Fatma (1939 Trkiye'nin ilk Yksek Frn), Zeynep
(1950) ve lk (1962) olmak zere 3 adet ve toplam 8 adet yksek frn mevcuttur.

Gnl isimli yksek frn

41

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 1. Dey (Yksek) Frn
sdemir 4. Yksek Frn projesini bir in firmasna vermi ve inaatn balatmtr.
Erdemir 2007 Aye'nin yerini alacak yeni bir yksek frn yapmna balam olup.
Frn 2008 de devreye girmitir Bu frnn en nemli zellii mhendislik, imalat ve
montajnn tamamen yerli imknlarla yaplm olmasdr. Trkiye deki ilk arj
konveyr beslemeli Yksek Frndr.
Kardemir 4. Yksek Frn projesine 2007 Ocak aynda balam olup bir in firmas
ile ortak yrtt bu projeyi 2008 ubat aynda bitirmitir.
Cevherden retim yapmann bir metodu olan Yksek Frn prosesi, maliyetleri
drerek daha ucuza elik elde etmeyi mmkn klmaktadr. Yksek frn
adetlerinin artmas durumunda elik fiyatlar deceinden lke sanayisinin
rekabet gc artar.

42

21

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 2. Reverber frnlar

2. Reverber frnlar:
Yatay frnlar olup, deiik boyutta ve birok metalrjik ilemde kullanlmaktadr.
Bunlarn en nemlileri;

(1) elik retiminde kullanlan Siemens - Martin

(2) Slfr bakr konsantrelerinin ergitilmesinde kullanlan byk reverber
frnlardr.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 2. Reverber frnlar

Reverber frn, daha ziyade bir eritme frndr.

Derin bir taban ksm, yan duvarlar, n ve arka duvar ve tavandan meydana

gelmektedir.
Frn dik drtgen bir prizma eklindedir. n duvara yerletirilmi brlrler
vastasyla stlrlar.

22

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 2. Reverber frnlar

Uzun alevli yaktlar (gaz, akar yakt veya pulverize kmr) kullanlp, alevlerin
arj edilmi olan malzemeye temas etmesi arzu edilir.

Tavan, alevlerin salad s ile snmakta ve radyasyon yoluyla arj stmaktadr.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 2. Reverber frnlar

Gazlarla srklenen tozlar, tavann anmasna sebep olurlar.

Tavann yapld refrakter malzeme, bu tozlarn kolayca reaksiyon yapabilecei
kimyasal yapda ise, tavann anp tahribata uramas abuk olur.
Bu nedenle tozlarn asit veya bazik karakterde oluuna gre, tavanda
kullanlacak refrakter tulalarn da eit karakterde, asit veya bazik olmasna
dikkat edilir.

23

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 2. Reverber frnlar

Yakt veya yanma rnleri ile frn iindeki arj arasnda ok az reaksiyon olur.
Yakt, frna gerekli sy salamak amacyla kullanlr ve temin ettii s, daha
ok radyasyon yoluyla arja geer.
Buna karlk dey frnlarda yaktn yanmasyla elde edilen redktif gazlar
ekseriya arj malzemesi ile reaksiyon yapar.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 2. Reverber frnlar

Reverber frnndan kan gazlarn scakl genellikle ok yksek olduundan

dolay reverber frnlarnn termik randmanlar ok dktr.
Bu gazlarn yksek slarndan faydalanmak iin buhar retmek zere gaz
kazanlarna sevk edilirler.
Frnn termik randmann arttrmak amacyla yan duvarlar ve tavann sy
iletmeyen (rnein asbest) malzeme ile kaplandna rastlanmaktadr.

24

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 2. Reverber frnlar

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 2. Reverber frnlar

25

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 2. Reverber frnlar

Reverber Frnn dier frnlardan ayran en nemli zellik yaktn arj iinde deil
zellikle arj dnda yanmasdr.
Bu frnda ntr veya hafif oksitleyici atmosferle allr.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 2. Reverber frnlar

Flotasyonla zenginletirilen bakr konsantrelerinden konvansiyonel izabe

yntemleri kullanlarak ya reverber ergitmesi + konvertr, ya da fla
ergitmesi + konvertr sistemi eklinde yaplmaktadr.
Reverber frnlarnda ama, yksek tenrl mat elde etmekten ziyade
btn bakr konsantresini bnyesinde toplayabilmektir.

26

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 2. Reverber frnlar

Scak konsantreler gerekli cruf yapclarla frna arj edilir, ksa srede
ergime zonuna yaylr, ergime sonucu bakr mat oluur, gang rnleri ise
silikat crufuna dnr.
Frna flotasyondan direkt olarak veya kavurmadan elde edilen bakr
konsantresi ile birlikte cruf oluturucular ilave edilerek bakr mat
oluturulur.
Curuf yapc olarak (CaCO3 ) ve (SiO2 ) kullanlmaktadr.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 2. Reverber frnlar

Reverber frnlarnda bu tepkimelere gre mat, cruf, ve gaz olmak zere

ayr rn elde edilir.
Bakr oksitler slfr haline gemekte ve demirin bir ksm da crufa
gemektedir.
arj malzemesinde bakr oksitler yoksa, bakr slfrler crufta fazlaca

znmediinden, crufa geen bakr miktar azalr.

Reverber frnna giren arj malzemesinin ierdii kkrt miktar oluacak
matn tenrn belirler. Elde edilen mat en ok % 35 45 orannda bakr
iermektedir

27

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 2. Reverber frnlar

Bakr cevherinin izabe rn MAT ad verilen ergimi sv demir ve bakr slfr

zeltisidir.
Mat Bileimi : X FeS, y Cu2S
Mat Derecesi : Mat ierisindeki % Cu
Endstriyel mat derecesi % 20 -70 Cu dr.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 2. Reverber frnlar

28

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 2. Reverber frnlar

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 2. Reverber frnlar

29

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 3. Muf (Retort) frnlar

3. Muf (Retort) frnlar :

Bu tip frnlar, arjn alev veya hava ile temas etmemesi istendii hallerde
kullanlrlar.
arjn snmas, endirekt stma ile salanr.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 3. Muf (Retort) frnlar

Yaktn yanmas sonucu elde edilen alevler arjn iinde bulunduu refrakter
muf (retort) frnn dtan str ve s yava yava retort'un iindeki arja gemi
olur.
Genellikle bu tip frnlarn termik randmanlar dktr.
Termik randman arttrmak amacyla muf yapmnda kullanlan refrakter

malzemenin s iletkenliinin yksek olmas istenir.

30

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 3. Muf (Retort) frnlar

Pirometalrjik metotlarla inko, kadmiyum ve cva retilmesinde muf tipi

frnlar kullanlrlar.
Yakt olarak kok bata olmak zere gaz, sv yaktlar ve pulverize kmr
kullanlabilmektedir.
Aadaki ekil, pirometalrjik metotlarla inko retiminde kullanlan muf
frnlarna ait bir kesiti gstermektedir.

Bu tip frnlara, destilasyon frnlar da denmektedir.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 3. Muf (Retort) frnlar

31

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 3. Muf (Retort) frnlar
inko Retort Damtma Frn

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 3. Muf (Retort) frnlar
Muffle Frn ve Younlatrc

32

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 4. Pota Frnlar

4. Pota Frnlar
Pota frnlar da bir eit retort frn olarak dnlebilir. Ancak tamamen
kapal olmadklar iin onlardan farkldrlar.
Potalar kullanlaca yere gre deiik llerde ve s iletkenlii yksek olan
grafitten yaplrlar.
Grafiti yalnz kullanarak salam bir pota yaplmas zor olduu iin, ekseriya
deiik miktarlarda kil (balayc) ile birlikte pota yaplr.
Kil miktar arttka Potann kalitesi de der. Bu da yaplan potann s
iletkenliinin, kilin artmasyla azalmasndan ileri gelmektedir.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 4. Pota Frnlar

Is iletkenlii, olduka yksek olan bir refrakter madde olan Silisyum Karbr
de pota imalinde ok kullanlmaktadr.

Silisyum karbrden yaplan potalar daha salam ve s iletkenlikleri de grafit

potalardan daha yksektir.

33

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 4. Pota Frnlar

Pota frnlar ounlukla dkm ilerinde kullanlr ve ufak dkmhanelerin

en ok tercih edilen bir frn tipidir.

Pota frnlar her eit yakt ile stlmakla beraber daha ziyade akar yaktlar
ve ucuz temin edildii zaman gaz yaktlar kullanlmaktadr.

Bu tip frnlarn dier bir avantaj da; abuk stlp, ksa zamanda dkm
yaplabilmesidir.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 4. Pota Frnlar

34

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 4. Pota Frnlar

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 4. Pota Frnlar

35

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 5. Rotary Frnlar

5. Rotary frnlar :
Silindirik ekilli frnlardr, boylar ve aplar; yaplacak metalrjik ilemin
cinsine gre farkldr.
elik gvdenin ii atee dayankl refrakter tula ile rlr.
Yakt, frnn alt ucundan yaklp, gazlar frn st utan terk eder.
Rotary frnlar da kurutma, kalsinasyon ve destilasyon maksadyla
kullanlrlar.
Civann ergitilmesinde kullanlan bir rotary frn aada verilmitir.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 5. Rotary Frnlar

36

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 5. Rotary Frnlar

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 5. Rotary Frnlar

37

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 5. Rotary Frnlar

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

6. Elektrik frnlar :
Elektrik frnlar, demir veya demir d metallerin ergitilmesinde
kullanllarnda prensip bakmndan hibir fark gstermezler.
Elektrik frnlar balca iki grev yaparlar;
Enerji cihaz olarak, reaksiyonlarn istenen ekilde gelimesini temin etmek,
stenen zellii temin etmek amacyla bir karm, sv ve gaz haline getirildii gibi,
istenen durumlarda da muhafazaya yaramakta ve sz konusu malzemenin mekanik
olarak kontrol edilebilmesini mmkn klmaktr.

38

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

39

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

Elektrik Frnlarnn snflandrlmas:

Elektrolitik uygulama hari tutulmak suretiyle, endstride hemen her zaman
alternatif akm frnlar kullanlr..
Allm bir snflandrmaya gre frnlar 3 gruba ayrlrlar:
Diren frnlar,
Ark frnlar,
Endksiyon frnlar.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

A. Diren frnlar:
Bu frnlar iki tiptir;

(1) elektrik akm, yksek amperaj ile eriyecek maddeden geer ve bu maddenin
gsterdii diren sonucu meydana gelen snn etkisiyle erime olur.
(2) akmn getii zel bir diren maddesi kullanlr ve o stlm olur. Bu diren
maddesi, direkt radyasyon ile ssn arja vermi olur.

40

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

41

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

42

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

B. Ark Frn :
Ark frnnda, frnn i boluunda ark meydana getirilir.
Bu ark ya sadece radyasyon yoluyla veya radyasyon ve kondksiyon yoluyla ssn

banyoya geirir.
Ark, iki elektrot arasnda veya arj ile temas ettirilerek veyahut da bir elektrot ile
arjn temas ettirilmesiyle oluturulur.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

arjn elektrot olarak kullanld haller de mevcuttur.

Bazen de elektrot arjn iine gmldr ve bylece daldrlm ark husule gelir.

Bu her iki zel halde de sonu olarak kk arklar oaltlmakta ve elektrot

paralar ve arjn direkt direnci sonucu s meydana getirilmektedir.

43

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

Tek Elektrotlu Doru Akml Elektrik Ark Oca

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

Elektrotlu Alternatif Akml Elektrik Ark Oca

44

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

Byk Kapasiteli Elektrik Ark Oca

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

Elektrik Ark Oca

Is iki ya da elektrotun akta

ark ile salanr ve radyasyon yolu
ile malzeme ergitilir

45

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

Elektrik Ark Oca

Ark, elektrotla arj

malzemesi arasnda
teekkl eder

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

Elektrik Ark Oca
Elektrot ular arj ierisine
gmldr. Bu tipe kapal ark
ergitme de denir. ki elektrot
arasnda bulunan malzeme,
elektrik iletici durumundadr.
Is enerjisi, ark ve malzeme
direnci tarafndan meydana
gelir

46

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

Elektrik Ark Oca

Kk ark ocaklar genellikle dner tabanl

(tambur)
frn
olarak
yaplrlar.
Elektrotlar frn yan cidarlarna yerletirilmitir
ve
tek
fazl
olarak
almaktadr.
Elektrotlarn mesafe ayar elle yaplmaktadr.
arj malzemesi c kapandan doldurulur, ergiyik
boaltlmas a deliinden yaplr.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

Elektrik Ark Oca

Byk kapasiteli ark ergitme frnlarnda elektrotlar genellikle tavanda asldr ve elektrotlar ile
arj malzemesi arasnda direk ark teekkl eder. ekilde kesit olarak grlen byk kapasiteli
frnda ykleme ve boaltma karlkl olarak yan cidarlardan yaplmaktadr. Byle bir ocakta
arj kapasitesi 200 ton ve transformatr balant deeri 800 MVA kadardr.

47

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

Genellikle frn gvdesinin n tarafnda bir kap bulunur ve bir tr yedek giri
olarak kullanlr.
Gerektiinde frna oksijen flenmesi, cruflatrc ya da alam elemanlar ilave
edilmesi, numune alnmas ya da grsel denemelerin yaplmas bu kapdan
gerekletirilir.
Frn kaps ve erevesi, su soutma panelli olarak, genellikle dkme demir
malzemeden yaplr,
Kap hareket mekanizmas, pnmatik, hidrolik ya da elektromekanik sistemde
olabilir

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

C. Endksiyon Frnlar :
Endksiyon frn esas itibariyle bir transformatr gibi almaktadr.

Bundan dolay iletken olmayan maddeler stlaca zaman, potann iletken

olmas gerekir.
Yksek frekansl endksiyon frn, demir d metallerin eritilmesinde byk
lde kullanlmaktadr.
Sarg, transformatrn primerini tekil eder.
Sekonder de arjn kendisi olup, tek sargl ve kendi zerine ksa devre yapm
bir bobin olarak kabul edilebilir.

48

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

Bu tip frnn randman;

Akmn iletkenin i tabakalarna tesir edebilmesi iin geen zamana, arjn
direncine, nfuz edebilme derecesine ve fizik artlarna, uygulanan s
izolasyonuna, akmn arj yzeyi zerinde konsantre edilebilmesine baldr.
Frekans yeterli derecede yksek olursa, iletkenin merkezinden hemen hemen
hi akm gemez.
letkenin merkezinin hibir rol yoktur. Primer sarg olarak ii bo bakr boru
kullanlr ve snmay nlemek iin boru iinden su geirilir.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

49

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

Endksiyon frn transformatr olarak altna gre, bu durumda sekonderin

de iletken olmas gerekir, iletken olmayan materyal stlaca zaman potann
iletken olmas gerekir.

Bu potalarn iletken olmas iin genellikle kil ve grafit karmndan yaplrlar.

Bylece muhtelif oranlar kullanlarak; istenen elektrik iletkenlii, scaklk ve
oksidasyona kar dayankllk salanm olur.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

Grafit oran ne derece yksek olursa, iletkenlii ve almaya dayankl scaklk

da o nispette yksek olur. Fakat buna karlk, potann okside olma hz artm
olur.
Endksiyon frnnda arjn st yzeyi, ate ile stlan frnlarn st yzeyinden
souk olaca iin, yaplacak cruflar dk erime dereceli olmalar gerekir.
Dk frekansl frnlar zellikle; inko, bakr, pirin, bronz, alminyum ve
magnezyumun eritilmesinde ok kullanlmaktadr.

50

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

51

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

Bir

iletken

iinden

getiinde

alternatif

civarnda

akm
alternatif

manyetik alan oluturur.

Ayn

ekilde

manyetik

iletken

bir

alann

malzeme,
iine

alternatif
girdiinde

zerinde bir akm ak oluur.

Bu

akm

dtaki

mevcut

yok

edici

ynde

bir

zt

manyetik
manyetik

alan
alan

oluturur. Dardaki zt manyetik alann iddeti

frekansn bir fonksiyonudur. Frekans arttka yzeyde
oluan akm daha etkili olur.

52

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

ndksiyonla stma prensibinde alternatif

akmn geecei bobin stlacak parann
etrafn sarmakta , fakat paraya temas
etmemektedir. Bobin iinden geen alternatif
akmn oluturduu manyetik alan iindeki veya
yaknndaki metal paralardan devresini
tamamlamaktadr. Akmn yn ve deerindeki
deiiklik, manyetik alanda da ayn deiiklii
oluturur. Manyetik alandaki deiiklik, para
iinde bir gerilim dourur. Para direncinden
geen bu akm para iinde s oluturur. Isy
endksiyon akm meydana getirdiinden, bu
ileme endksiyonla stma denir

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

53

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 6. Elektrik Frnlar

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 7. Fla (Pskrtmeli) Erg. Frn

7. Fla (Pskrtmeli) Ergitme Frn

Bu yntemde kavurma ve izabe beraber yaplr.
1949 da faaliyete geen bu yntemde kavurma srasnda meydana gelen
ekzotermik reaksiyonlarn slarndan ergitme ileminde yararlanlmaktadr.
Reverber frnnda ya izabe yaplabilirken, fla izabede bakr konsantresi
flux ve dier yardmc materyal nce stclarda kurutulmakta ve 300 400
oC ye

stlm hava ile birlikte tepkime kulesinden frna

pskrtlmektedir.

54

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 7. Fla (Pskrtmeli) Erg. Frn

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 7. Fla (Pskrtmeli) Erg. Frn

55

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.6 Ergitme (zabe) / zabe Frnlar / 7. Fla (Pskrtmeli) Erg. Frn

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.7 Konverter lemi

Konverter lemi
zabe rn ergimi metalik fazn konverter ad verilen frnda oksijen veya
hava flenerek oksitlenmesi yolu ile ham metalin elde edilmesi ilemidir.
Konverterler, herhangi bir yakt yaklmakszn ilem esnasnda meydana gelen
ekzotermik reaksiyonlar sebebiyle retim gerekletiren frnlardr.

Kendi eksenleri etrafnda hareket edebilirler.

56

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.7 Konverter lemi

Pek ok eidi mevcuttur.
Genellikle Cu retiminde kullanlan konverterler, elik retiminde kullanlan
Bessemmer ve Thomas bazik Oksijen konverterleri en nemli rneklerdir.
Konverterdeki oksitlenme reaksiyonlar s veren trden reaksiyonlar olduundan
konverterde yakt kullanmna gerek olmad gibi, fazla sdan yararlanmak ve frnn
scaklk ykselmelerine engel olmak iin konvertere souk hurda yklenir.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.7 Konverter lemi

Bessemer Thomas konvertrnn ekli

57

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.7 Konverter lemi

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.7 Konverter lemi

ELK KONVERTER REAKSYONLARI

elik retim oksidasyon reaksiyonlar sv maden ve hurda karm zerine
su soutmal bir lans vastasyla jet hzyla saf oksijen flenmesi ile
gerekleir. Bu ilem sv elikte bulunan yksek orandaki elementleri
oksidasyona uratr. Oksidasyon aslnda yakma ilemidir. Reaksiyonlar;
1-Karbonun oksidasyonu, karbon ve oksijeni birlemesi ile gerekleir ve
reaksiyon rn gazdr.
2-Silisyumun oksidasyonu, Silisyum ve oksijenin birlemesi ile gerekleir
ve reaksiyon rn oksit bileii halinde crufa geer.

58

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.7 Konverter lemi

ELK KONVERTER REAKSYONLARI

3-Mangann oksidasyonu, Mn ve oksijenin birlemesi ile
gerekleir ve reaksiyon rn oksit bileii halinde crufa geer.
4-Fosforun oksidasyonu, P ve oksijenin birlemesi ile gerekleir,
reaksiyon rn oksit bileii halinde crufa geer.
5-Kkrtn reaksiyonu, S ve oksijenin birlemesi ile gerekleir ve
reaksiyon rn slfr bileii halinde crufa geer.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.7 Konverter lemi

ELK KONVERTERLER

Bessemer Konverteri

L-D Konverteri

59

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.7 Konverter lemi

Bessemer konverteri

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.7 Konverter lemi

60

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.7 Konverter lemi

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.7 Konverter lemi

61

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.8 Atele Rafinasyon

Atele Rafinasyon (Tasfiye): Gerek redksiyon gerekse mat oluumu ile elde edilen
btn metaller daha ileri bir rafinasyon ileminden geirilerek saflatrlrlar.
(Pik demirden elik elde edilmesi)
1)Oksitleme Aamas
Ham metal ierisinde oksijene kimyasal ilgisi ana metalden fazla olan
safszlk elemanlarn oksitleyerek crufa almak iin oksijen fleyerek
gerekletirilir.
2)ndirgeme Aamas
Ana metal ierisinde oksitleme aamasnda kalan oksijeni gidermek iin
indirgeyici kok v.b. bir madde ile yaplan ilemdir.
Elde edilen rafine bakr % 99,5 Culdr.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.1. PROMETALURJ / 2.2.1.8 Atele Rafinasyon

62

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.2. HDROMETALURJ

Metallerin cevher veya konsantrelerden selektif olarak zlmesi ve daha sonra

olduka temiz metal bileenlerinin veya metallerinin bu zeltiden kazanlmas
yntemlerini ierir.
Bu yntem ilem grecek malzemenin hazrlanmas, asit veya alkali bir zcde li
ilemi, metal ieren zeltinin li artndan ayrlmas, zeltinin temizlenmesi
temiz metal bileiminin elde edilmesi aamalarn gerektirir.
Son rn olan temizlenmi metal elektroliz veya pirometalurjik ilemlerle metale
dntrlr.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.2. HDROMETALURJ

Su, asit, baz veya tuz zeltisi gibi sulu bir ortam yardm ile cevherden metal
retimidir.
Son birka asrdan beri uygulanan ve gittike yaygnlaan bir retim metalurjisi
tekniidir.
Alminyum, inko ve uranyum retiminde yksek oranda, bakrda artan
oranlarda(% 20) ve kurunda az oranda uygulanmaktadr.
Hidrometalurji iki ayr blmde incelebilir.
1-Cevher ya da dier metalurjik rnlerden arzu edilen minerali zeltiye alma ilemi
(Li lemi)
2-zelti iinden arzu edilen metallerin kazanm

63

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.2. HDROMETALURJ / 2.2.2.1 stnlkleri

Dk tenrl ve kompleks cevherlerin deerlendirilebilmesi,

Metallerin ayr ayr yksek verimde kazanlabilmesi,
Yksek safiyette metal retilebilmesi,
Sulu ortamlardaki reaksiyonlarn homojen, hzl ve otomatik kontrol edilebilir
olmas,
Ekonomik bir teknik olmas.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.2. HDROMETALURJ / 2.2.2.2 Avantajlar

a) Metaller li zeltisinden saf halde dorudan elde edilebilirler (basn altnda

hidrojenle ktrme, sementasyon, elektroliz gibi)
b) Amalgam metalurjisini ieren bir proses mevcutsa yksek saflkta metaller,
saf olmayan li zeltilerinden kazanlabilirler
c) Cevherdeki silis ieren gang ksm birok li edici maddeler tarafndan
etkilenmezler yani znmezler oysa pirometalurjik ergitme proseslerinde bu
gang crufa ekilmelidir.

64

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.2. HDROMETALURJ / 2.2.2.2 Avantajlar

d) Birok hidrometalurjik proses oda scaklnda gerekletirilmektedir,

pirometalurjideki gibi byk miktarlarda yakt tketimi yoktur.
e) Li rnlerinin muhafazas (veya tutulmas) ergimi mat, cruf ve metallerin
tutulmasndan daha kolay ve ucuzdur
f) Hidrometalurjik prosesler dk tenrl cevherlerin ilenmesi iin zellikle
uygundur

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.2. HDROMETALURJ / 2.2.2.2 Avantajlar

g) Bir hidrometalurjik proses kk skalada almaya balayabilir, oysa bir

pirometalurjik proses geni skalada dizayna ihtiya duymaktadr. Bunun nedeni
ayn kapasitede birka kk frnla alma yerine byk ve tek bir frnla
almak daha ekonomiktir.
h) Hidrometalurjik tesisler ergitme frnlar kadar evreyi kirletmezler. Bu faktr
gnmzde nemli bir rol oynamaktadr.

65

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.2. HDROMETALURJ / 2.2.2.3 Dezavantajlar

Li zeltisinden znmeyen gang ksmn ayrmada zorluklar bulunmaktadr.

Ayrca li zeltisindeki ok kk miktarlarda olan empriteler bir metalin
elektrodepozisyonuna (elektro ktrme) kt etki edebilir ve daha ileri
saflatrma prosesleri gerekebilir.
Hidrometalurjik prosesler genelde oda scaklnda gerekletiinden nispeten
yavatr, buna karlk pirometalurjik prosesler yksek scaklklarda
gerekletiinden daha hzldr.

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.2. HDROMETALURJ / 2.2.2.4 Li lemi (Leaching)

Li ilemi, bir zc yardmyla bir katdan znebilir bir bileeni alma ilemidir.
Ekstraktif metalurjide ise bir cevher veya konsantreden belirli bir mineralin (ya

da minerallerin) zndrlmesi, ayrca kalsine, mat, alam hurdas, anod

amuru vb. metalurjik rnlerinden belirli bileenlerin zndrlmesi ilemidir.

66

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.2. HDROMETALURJ / 2.2.2.4 Li lemi (Leaching)

Bu balamda iki temel amatan sadece biri gerekletirilir,

1- Metal deerlerini kazanmak iin cevher, konsantre veya metalurjik rnlerin
ilenmesi
2- Daha konsantre formda elde etmek iin bir cevher veya konsantredeki kolaylkla
znebilen bileenleri (genellikle gang mineralleri) li etme ilemi

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.2. HDROMETALURJ / 2.2.2.4 Li lemi (Leaching)

67

01.03.2012

2.2. RETM METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.2.3. ELEKTROMETALURJ

Elektrik akm kullanlarak metallerin aa karlmas veya ilem grmesi

yntemlerinin ele alr. Elektrik akmn kullanma ekline bal olarak iki ana
gruba ayrlr.
1. Elektroliz (Elektrik enerjisi, elektroliz yapmak iin kullanlmaktadr.)
2. Elektrotermik (Elektrik enerjisi, tamamen s temin etmek amacyla
kullanlmaktadr)
Elektroliz : Elektrik enerjisinin kimyasal bir deiime yol amas ile metal
retimidir. Elektrik cereyannn sulu veya eriyik elektrolitlerden gemesiyle

meydana gelen kimyasal ayrma neticesi katot da metal iyonlarnn ve anot da

metalik olmayan iyonlarn serbest hale gelmesi olaydr.
Elektrotermik;
Elektrik enerjisinin s enerjisine dnmesi ile metal
retimidir.

2.3. MALZEME

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

Metallerin ve genellikle malzemelerin iyapzellik ilikilerini aratran, malzemelerin i

yapsn deitirerek zelliklerini gelitiren
alandr.

68

01.03.2012

2.3. MALZEME

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.3.1. MALZEME ETLER

Metaller

ve Alamlar

Polimerler
Seramikler
Kompozitler
Yar

letkenler

Biyomalzemeler

137

2.3. MALZEME

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.3.1. MALZEME ETLER

Polimerler
Seramikler

Yar iletkenler

Metaller

69

01.03.2012

2.3. MALZEME

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.3.1. MALZEME ETLER / 2.3.1.1 Metaller ve Alamlar

139

2.3. MALZEME

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.3.1. MALZEME ETLER / 2.3.1.2 Polimerler

140

70

01.03.2012

2.3. MALZEME

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.3.1. MALZEME ETLER / 2.3.1.2 Polimerler

141

2.3. MALZEME

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.3.1. MALZEME ETLER / 2.3.1.2 Polimerler

71

01.03.2012

2.3. MALZEME

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.3.1. MALZEME ETLER / 2.3.1.3 Seramikler

143

2.3. MALZEME

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.3.1. MALZEME ETLER / 2.3.1.3 Seramikler

144

72

01.03.2012

2.3. MALZEME

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.3.1. MALZEME ETLER / 2.3.1.3 Seramikler

145

2.3. MALZEME

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.3.1. MALZEME ETLER / 2.3.1.4 Kompozit Malzemeler

146

73

01.03.2012

2.3. MALZEME

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.3.1. MALZEME ETLER / 2.3.1.5 Yar letkenler

147

2.3. MALZEME

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.3.1. MALZEME ETLER / 2.3.1.6 Biyomalzemeler

148

74

01.03.2012

2.3. MALZEME

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

2.3.2. MALZEMELERN FONKSYONEL SINIFLANDIRILMASI

Uzay ve uak
Biyomedikal
Elektronik Malzemeler
evre ve Enerji Teknolojisi
Manyetik Malzemeler
Fotonik veya Optik Malzemeler
Akll Malzemeler
Yapsal Malzemeler

2.4. PROSES METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

Metalurji ve malzeme proseslerinin bal

olduu

esaslar

aratran

alandr.

Proses Metalurjisi termodinamik, kinetik,

akkanlar mekanii ve s transferi gibi bilim
dallarndan yararlanarak proseslerin nasl
kontrol edilebileceini aratrr.

75

01.03.2012

2.4. PROSES METALURJS

BLM 2 MET. VE MALZ. MHENDSL

Son yllarda Metalurji Mhendisliindeki gelimeler, genel olarak metalurjik

proseslerin optimizasyonu, nmerik simlasyon ve modelleme zerine
younlamaktadr.

151

76