Professional Documents
Culture Documents
AREVISTADAPUPUNHA
ACULTURADAPUPUNHAPARAPRODUODEPALMITO
JOSROBERTOMORO
DEP.DEBIOLOGIA
UNESP/CAMPUSDEJABOTICABAL
14870000JABOTICABALSP
Tel.01632092620/01691424488
E.MAIL:pupunha@fcav.unesp.br
INTRODUO:
ApupunheiraumapalmeiranativadaregioAmaznicaeconsumida,naformadefrutosoudepalmito,desde
pocasprColombianas.umapalmeiradeclimatropical,derpidocrescimentoeque,quandoadulta,pode
atingirmaisde20metrosdealturaempoucosanos.Poressarazo,usadatambmcomoumapalmeira
ornamental.Nosltimosanosaimportnciadessapalmeiracresceuconsideravelmenteemnossopas,porser
umaexcelentealternativadecultivoparaaagricultura.
Oconsumodosfrutosdapupunheira,cozidosemguaesal,tradicionalnaregioAmaznica,emboraa
produovenhadeplantasnativas,massuficientesparaatenderdemandalocal.Apartirdosanos90,nas
regiesnordeste,sudesteecentrooeste,teveincioointeresse,porpartedosagricultores,nocultivoda
pupunha,noparaaproduodefrutos,massimparafornecerpalmito.Opalmitoformadonaparteapicaldas
plantas,pelasraquisdasfolhasjovens.umaiguariavaliosa,degrandeaceitaonomercado,ondeconsegue
preoselevados.
Atualmente,maisde90%dopalmitoproduzidocortadodoAaizero,outrapalmeiranativadaAmazniatropical,
sobretudonaregiodoesturiodoRioAmazonas.Antesdadcadade70,entretanto,opalmitoeracortadode
umaoutrapalmeira,aJuara,nativadaMataAtlntica.Ocorteindiscriminadodepalmeiranativas
leva,invariavelmente,aodescrscimodaspopulaesnaturais.
Comopassardotempo,palmeirasqueaindanofloresceramsocortadas.Nessemomentooriscodeextino
aparece,comojocorreucomaJuaraepodeviraocorrercomoAa.poressarazoquealgumaspessoas
comearamapensaremoutraspalmeirasquepudessemproduzir,deformaeconmicaeecolgica,palmitoem
escalaindustrial.Osespecialistasempalmeiraschegaramconclusodequeapalmeiraquereuniamaior
nmerodepontosfavorveiseraapupunha,paracultivoemreastropicais.Atualmente,apalmeirareal
australiana,outraespciedepalmeira,vemsendocultivada,sobretudonosestadosdeSantaCatarinaeParan,
EXPORTAESDEPALMITOJANEIROAJUNHODE2002
ESTADOSUNIDOS
US$
Kg
US$
1.456.644,00
410.145
3,48
MERCOSUL
262.619,00
82.779
3,17
UNIOEUROPIA
513.877,00
139.210
3,69
ORIENTEMDIO
322.631,00
95.576
3,38
OCEANIA
24.850,00
6.624
3,75
SIA
94.273,00
13.872
6,80
FRICA
2.957,00
947
3,12
TOTAL
2.774.364,00
780.699
3,55
https://www.inpa.gov.br/pupunha/livros/livrosmoro.html
1/8
03/09/2015
AREVISTADAPUPUNHA
ASVANTAGENSDESEPRODUZIRPALMITODEPUPUNHA
Asprincipaisvantagensparaoplantiodapupunha,visandoaproduodepalmito,so:
a)precocidade:oprimeirocorteocorreentre18e24apsoplantionocampo
b)perfilhamento:apupunhaapresentabrotaesdenovasplantas,osperfilhos,juntoplantame,permitindo
quesepossarepetiroscortesnosanosseguintes,semnecessidadedereplantiodarea
c)qualidadedopalmito:opalmitodepupunhatemumcomprimentoaoredorde40cmedimetrode1,54cm
emuitomacioesaboroso,notendoproblemasdeaceitaopelomercado
d)lucratividade:adequadamenteplantado,um,hectareproduzentre5.000e12.000palmitosporano,
dependendodonmerodeperfilhosquesedeixeapsocortedaplantameedodimetrodopalmitoquese
querproduzir
e)seguranaparaoprodutor:apalmitonoestraga,jqueoagricultorpodedeixlonop,realizandoas
vendasquandoacharmaisconveniente.Nocomooutrosprodutos,comohortaliasefrutasemgeral,que
amadurecemeprecisamsercolhidoseque,quandocolhidos,devemserrapidamentevendidoseconsumidos
f)vantagensecolgicas:apupunhadeveserproduzidaemculturaaplenosol,emreasagrcolastradicionais,
deformaquesepassaaproduzirpalmitodeexcelentequalidadesemnenhumdanosnossasflorestasnativas.
Essaumacaractersticadegrandeapelocomercial,sobretudoparaexportaodopalmito,comoumproduto
ecolgico.
CONDIESPARAPRODUZIRPALMITODEPUPUNHA
Ocultivodapupunha,paraproduodepalmito,apresentatambmalgunsrequisitosbsicos.Comotratasede
umaplantadaflorestatropicalelamuitoexigenteemgua.Pararegiescommaisdoque2mesesseguidosde
dficithdriconecessriaairrigao.Entretanto,maisdoqueaquantidadedegua,importanteasua
distribuioaolongodoano.Pelanossaexperincia,sonecessrios,nomnimo,de1.5002.200mmdegua
porano,bemdistribudosaolongodetodososmeses,paraqueasplantascresamsemproblemas.Paraseter
umanoomaisaproximada,1,825mmdeguaporanoequivaleaumfornecimentode5mmpordia.Outra
limitaoimportanteaaltitudedolocal,quenodevesersuperiora850m,provavelmenteinfluenciada,em
grandeparte,pelasbaixastemperaturasnoturnasdasregiesmaisaltas.Demaneirageralapupunhaprefere
solosmaisarenososefriveis,doqueaquelessolospesadosemuitoargilosos.Emboraexigenteemgua,a
pupunheiranovaibememsolosencharcados,exigindolocalcomboadrenagem.
OBTENODESEMENTESEGERMINAO
Ocultivodapupunharelativamentesimplesenoapresentamaioresproblemasdepragasedoenas.Amaior
dificuldaderesidenaformaodasmudasenaescolhadassementesparaplantio.convenientequesede
prefernciaaocultivodapupunhasemespinhos,pelasfacilidadesdemanuseioedemodeobra.Escolherum
fornecedoridneodesementesequegarantaasuaqualidadeevigoressencialparaosucessodo
empreendimento.Aofertadesementesaconteceapartirdefevereiroeelas,umavezadquiridas,devemser
imediatamentesemeadas,poisoseupodergerminativocairapidamente.
Hvriasformasdesefazeroscanteirosparasemeadura:areia,serragemou,preferencialmente,umamistura
deterra:areia:estercocurtido.Devesetambm,prepararumacobertura,paraprotegerassementeseas
plntulasrecmgerminadas.Oidealconstruirumtnelcomplstico,emlocalcomalgumsombreamento,
naturalouno.Agerminaoocorreentre45e120diasapsasemeadura.Nessafaseessencialquese
controle,adequadamente,aumidadedoscanteiros.Oexcessodeguapodecausaroapodrecimentodas
sementesedoenasnasplntulas.
Opontocrtico,duranteafasedegerminao,noquereraproveitartodasassementesquegerminaram.A
experinciatemmostradoqueassementesquegerminamapsos110diasformamplntulasquecrescemmuito
maislentamentedoqueasgerminamprimeiro.Essasplntulas,porsuavez,vodarorigemamudastambm
comcrescimentomaislentoe,nocampo,daroplantascombaixaprodutividadeepoucoperfilhamento.A
https://www.inpa.gov.br/pupunha/livros/livrosmoro.html
2/8
03/09/2015
AREVISTADAPUPUNHA
uniformidadedaslavouraseasuarentabilidade,sergrandementeaumentadacomousodeplntulasoriundas
desementesquegerminaramatos110dias.Assim,apsesseperodotodasassementesquenoestiveremno
pontodeseremtransplantadasdevemserdescartadas.
TRANSPLANTEDASMUDASPARAOVIVEIRO
Quandoasplantinhasestiveremcomat2folhinhaselasdevemsertransplantadasparasacosplsticos
(preferencialmenteaquelesde1litro).Essessacospodemsercheioscomumamisturadeterra:areia:estercoe
10gramasdoadubo103010.Entretanto,obtmsemelhoresresultados,commenorincidnciadedoenase
mortedeplntulas,usandoapenasterrapurademata.convenientearranjarossacosplsticosemcanteiros
com1012sacosnalargura,comumcomprimentovarivelemfunononmerodemudasaseremproduzidas
efacilidadedeirrigaoesombreamento,masquenodeveultrapassar,porcanteiro,10metrosde
comprimento,formandocorredoresparapermitirastarefasdelimpeza,adubaoeeventuaistratamentos
fitossanitrios.
Agerminaodeveocorrernasombramasoplantionocampodeveseraplenosol.Nesseintervalo,quandose
temasmudasnoscanteiros,emsacosplsticos,devesefazeraadaptaodasmesmasdacondiode
sombreamentoparaoplenosol.Demaneirageral,asemeaduraocorreentrefevereiro/abril,agerminaoeo
transplanteparasacosplsticosentremaio/agostoeoplantionocampodejaneiroaabril,quandoasmudas
estiveremcom4folhas.Aretiradadosombreamentopodeserfeitalogoapsocompletopegamentodasmudas
nossacosplsticos,caracterizadopelaemissoeexpansodefolhasnovassaudveis,ouumpoucoantesdo
plantionocampo.necessrioqueasmudasestejamperfeitamenteadaptadasaoplenosolantesdeiremparao
campo.Nessecaso,apsotransplantenossacosplsticos,podeseusarcapim,folhasdiversasousombritepara
fazerosombreamento.Essesombreamentodeveserretiradoaospoucos,fazendocomqueasmudaspossamir
seaclimatando,naturalmente,condiodeplenosol.Nafasedemudasessencialquesecontroleaumidade
dossacosplsticos.Muitaumidadelevaaoaparecimentodeumasriedeproblemasdedoenas.Eventualmente
tambmpodemapareceralgumaspragas,masquepodemserfacilmentecontroladas.Omanejoadequadoda
umidadeachavedestafasedacultura.
Deveserdadaatenoespecialparapreveniraentradadeanimaisepragasdiversasquepodemserpredadores
dasmudasdepalmito.Geralmenteanimaiscomoratos,coelhos,pacas,capivarasemesmomacacos,podem
atacarosviveirosdemudas.Cercaroviveirodemaneiraseguraaformamaisadequadadeevitlos.Tambm
podemocorrerataquesdelesmas,gafanhotos,paquinhas,etc.precisoqueseanderegularmenteporentreos
canteiros,observandoseatentamenteasmudasprocuradesinaisdeataquesdedoenasoupragaslogono
seuincio.Comissoocontrolepodeserrealizadodeformapreventiva,evitandoseadisseminaogeneralizada
dedoenasepragas.
Aprincipalpraganoscanteirosdegerminaoedeformaodemudasumtipodeinsetochamadode"fungus
gnats",quesoinsetosdogneroBradysia.Aslarvasdessesinsetospenetramnasplntulasemudasatingindoa
regiodopalmito.Essaslarvinhastemcoloraoclaraemedemde1a2mm.Aoatacaremasmudinhas,levam
consigofungosebactrias.porissoqueossintomasvisveis,geralmente,separecemcomataquedefungo,
daseunomepopular"fungusgnats".Geralmenteossintomasvisveissodescritoscomosendocausadospor
FusariumouErwinia.
Ocontrolepodeserrealizadocominseticidassistmicos,fungicidasebactericidas,deacordocomrecomendao
doagrnomoresponsvelpeloprojeto.Hrelatosdequepodeseempregarocontroleorgnico,comaplicaode
Neemedecaldabordaleza.
Comoassementesdepupunhasoobtidasdematrizesqueocorrememreasnativasouplantadas,massem
melhoramentogentico,elasapresentamelevadadesuniformidade.essencialqueapenasasmudasmais
vigorosasecommelhordesenvolvimentosejamlevadasparaocampo.Demaneirageral,recomendasequese
utilizecomocritriodeseleoaeliminaodas20%pioresmudasdecadacanteiro.Essasmudaseliminadas
caracterizamseporapresentardesenvolvimentomaislentoqueasdemais,tantoemalturacomocomrelaoao
nmeroecomprimentodasfolhas.Levartodasasmudasparaocampoumfatordedesuniformidadenas
lavourasdepalmitocultivado.Aseleodasmudasmaisvigorosas,paraseremplantadasnocampo,garante
lavourasmaisuniformesecommaiorprodutividade.
PLANTIODACULTURANOCAMPO
Aescolhadareaasercultivadacompalmitodeveserrealizadaseguindosealgunscritriosbsicos,porm
essenciais.Emprimeirolugar,alocalescolhidodeveserbemdrenado,paraevitarreascomacmulodegua
nasestaesdemaiorintensidadepluviomtrica.Tambmessencialaamostragemdosoloparaanlise,de
formaquesepossarecomendar,adequadamente,acorreodaacidezeonveldeadubaodeplantioede
manutenodalavoura.Devemserretiradasamostrasdosolodemaneiracorretaenaprofundidadedeat40
cm.Arecomendaodaadubaodeplantioedemanuteno,deacordocomaidadedalavouraedonvelde
produtividadedesejado,deveserrealizadapeloagrnomoresponsvelpeloprojeto.
Acorreodosolocomcalcriodeveserrealizadaparaquesetenha50%desaturaodebaseseopHfique
entre4,5e5,5.Apupunha,assimcomooutraspalmeirasqueproduzempalmito,respondedeformaexcelente
presenadematriaorgnica.Podeseusarestercocurtidodecriatriosdeavesoudegado,evitandose,porm,
estercodegadocriadoempastagenscomusointensodeherbicidascomaltoefeitoresidual.
Deveseevitarfazerotransplantedefinitivoparaocampodemudasmuitonovas.Oidealqueelastenhamentre
4e6folhasecercade20a40cmdealtura.Otransplantedeveserefetuado,preferencialmente,emdias
chuvososounubladosecomboaumidadenosolo.Deveseevitaraquelesdiasclarosemuitoquentes,jqueas
plantaspodemsentirmaisotransplantio.Adespeitodetodososcuidados,asplantassentemotransplantepara
ocampo,podendoficarcomasfolhasamareladas.Duranteosprimeirosmeseselaspraticamentequaseno
crescem.importantequeoagricultorsaibadissoparaquenofiquedesanimadotoa.assimmesmoe,
passadoesseperodo,elascomeamasedesenvolver.Masograndecrescimentoocorreapsos1012meses
apsoplantionocampo.
https://www.inpa.gov.br/pupunha/livros/livrosmoro.html
3/8
03/09/2015
AREVISTADAPUPUNHA
Pelaexperincia,quandoseplantaalgumaculturaintercalar,nasentrelinhas,oestabelecimentoinicialda
pupunhamelhor.Pareceque,quandoseplantaapenasapupunha,ocorremaiorincidnciadedoenasfoliares
emortedeplantas,sobretudonosmesesdeabrilasetembro,noplanaltodeSoPauloeemoutrasregiescom
invernoseco.Issopodeserdevidopresenadeventos,queprejudicamasplantaseaumentamaperdade
gua.Umalinhaintercalarajudaafornecerumcertosombreamentoinicialeprotegeasplantasdepupunhados
ventos.Deveserdarprefernciaporalgumaleguminosa,comocrotalria,feijodeporco,oumesmooutras
culturas.Entretanto,essaumaquestodelicadaequeexigeorientaotcnica.
ESPAAMENTODACULTURA
Oespaamentoentreasplantasnocampovariaaoredorde2mx1m,correspondendoa5.000plantaspor
hectare,oquegaranteboaprodutividadedepalmito.Masoutrosespaamentostambmpodemserutilizados.Por
exemplo:2mx1,25m,com4.000plantas/ha.Comesseespaamento,emborahajaumamenorproduode
palmito,oretornodoinvestimentodoplantiomaisrpidoeolucrolquido,praticamente,equivalenteaoque
seconseguecom5.000plantas/ha(umadiferenainferiora5%).Haindaoutrasalternativas,asquaispodem
serviveisparaospequenosprodutores.Porexemplo,oespaamentode3mentrelinhase1mdentrodalinha.
Nomeiodaentrelinhaplantarmaracuj.Nessecaso,hapossibilidadedeseobteratduassafrasdemaracuj,
antesdoprimeirocortedopalmito,oquevitalparaopequenoprodutorrural,quenoficaentre18e24meses
semnenhumarendanareaetendoquearcarcomtodososcustosdeimplantaoecusteiodaculturanesse
perodo.
Oprincipalfatorparadefiniroespaamentoapossibilidadedesemecanizarounoalavoura.Espaamentos
maisapertados,comat2metrosentreaslinhas,apresentammaiordificuldadeparasemecanizaracultura.
Quandoareamenoreosistemadeagriculturafamiliar,podeseempregarmaioresdensidadesdeplantio,
indoatousodeespaamentoscomo2mx1mx1m.reasmaioresecomusodemodeobraexternaao
grupofamiliardevemoptarporespaamentosquepermitamqueasoperaesdeadubao,tratosculturaise
colheitasejammecanizadas.Nessecaso,oempregodeespaamentode3mx1mx1mrecomendado.Alguns
possveisespaamentosestorepresentadosaseguir,sendoquexrepresentaaposiodeumaplantade
pupunhanalavoura.
1mx1m:
x ......
2mx1mx1m:
x ...... x
x ...... x
3mx1mx1m
x ...... x
x ...... x
x ...... x
x ...... x
x ......
NaTabelaaseguirestoalgunsespaamentosquepodemserempregadosnaslavourasdepalmitocultivado.Nos
espaamentoscomlinhassimplesoprimeironmerocorrespondedistnciaentreaslinhaseosegundonmero
serefereaoespaamentoentreasplantasdentrodalinhadeplantio.Paraosespaamentoscomlinhasduplasde
plantiosoutilizadostrsnmeros.Oprimeirorepresentaadistnciaentreaslinhasduplasosegundonmero
adistnciadalinhaduplaeoterceironmerocorrespondeaoespaamentoentreasplantasdentrodalinhade
plantio.
ESPAAMENTO(m)
PLANTAS/HECTARE
1.5x1.0
1.5x1.5
2.0x1.5
2.0x1.25
2.0x1.0
2.5x1.0
3.0x1.0
1.5x1.0x1.0
2.0x1,0x1,0
2.5x1.0x1.0
3.0x1.0x1.0
6.667
4.445
3.333
4.000
5.000
4.000
3.333
8.000
6.667
5.714
5.000
AprximaTabelacorrespondeadadosdeexperimentoconduzidoparaavaliaodarentabilidadeemfunode
diferentesespaamentos.Observasequeonmerodepalmitoscolhidosearendalquidaanual,funodireta
donmerodeplantasporhectare.Plantiomaisadensadoproduzummaiornmerodepalmitosporanoe,com
isso,garantemaiorrendalquidaaoagricultor.Entretanto,arelaoentreadensidadedeplantiocomonmero
depalmitosnoexatamenteproporcional.Entre4.000e5.000plantasporhectare,independentementedo
espaamentoutilizado,praticamentenohumadiferenasignificativaentreonmerodepalmitoscolhidosea
rendalquidaporhectare.Essesresultadosmostramqueoaumentodadensidadedeplantascausauma
diminuiorelativadoritmodeperfilhamento,deformaqueonmerodepalmitoscolhidosporano,nosdiversos
https://www.inpa.gov.br/pupunha/livros/livrosmoro.html
4/8
03/09/2015
AREVISTADAPUPUNHA
espaamentos,ficamuitoprximo.
RELAOENTREESPAAMENTO,PRODUTIVIDADE,CUSTOELUCRONOCULTIVODAPUPUNHAPARAPRODUO
DEPALMITO:
Entre
Linha
Dentro
Linha
Plantas/ha
Palmitos
Colhidos
Custo
Varivel
RendaBruta
Lquido
R$/Ha
1.5
1.0
6.667
14.814
1.510
5.925
4.415
2.0
1.0
5.000
13.853
1.265
5.541
4.276
1.5
1.25
5.333
13.714
1.302
5.485
4.183
2.0
1.25
4.000
13.069
1.081
5.227
4.146
1.5
1.5
4.444
13.549
1.182
5.419
4.237
2.0
1.5
3.333
12.349
1.000
4.939
3.939
1.5
1.75
3.810
12.309
1.059
4.923
3.864
2.0
1.75
2.857
11.309
901
4.523
3.62
CONDIES:12cortes/ano
dimetrodecorte:9cm
adubao:30g/msde185156.2(NPKCa.Mg)
preodevendadopalmito=R$0,40aunidade.
muitoimportantequeoagricultortenhasempreemmentequeseuobjetivoproduzirpalmitocultivado.Oque
elevaivenderparaaindstriaumapeadepalmitoeodonodafbricavaipagarporelaemfunoda
rentabilidadeindustrialdepalmito.Assim,opontoexatodecortedeveserdeterminadocombasenarelaoentre
opesolquidodopalmitoeopesototaldaplanta.Opontoidealaqueleemquesetenha,emcadahaste,o
mximorendimentoindustrialdepalmitonomenortempopossveldecultivo.Afiguraseguintemostraarelao
entreopesolquidodopalmitocomopesototaldaplantaesuaaltura.
Observeque,apartirdeumcertoponto,opesolquidodopalmitoaumentabemmenosdoqueaalturaeopeso
totaldaplanta.Esseopontoidealdecorteparaoagricultorecorrespondeaplantascomalturaaoredorde1,5
m,medidodosoloatainserodaprimeirafolhaabertalogoabaixodafolhamaisnova,aindafechada.
CUIDADOSANTESDOPLANTIO
Antesdoplantionocampooagricultordevetomaralgunscuidados:eliminardareaomato,corrigirosolocom
calcrioerealizarumaadubaocomfsforo.Apupunhanosuportacompetiocommato,sobretudo
braquiria.Emreasdepastagensrecomendvelquesefaaumaculturaanual,comsoja,porexemplo,para
umperfeitocontroledabraquiria,usandoseherbicidas.Paraoplantiodapupunhadevese,previamente,fazer
umacalagem,elevandoseopHpara4,55,5easaturaodebasespara50%.Antesdoplantiodevesefazer
umaadubaocomfsforo.Recomendasealgoentre100e200g/plantadesupersimplese,namedidado
possvel,aplicar,nascovas,matriaorgnica.
ADUBAO
Apsopegamentodasmudasdevesedarinciosadubaescomnitrognioepotssio,emcobertura.Uma
adubaoanualrazovelseriaentre300e400g/plantade20520,fracionadaomaiornmerodevezes
possvel.Quandosefazirrigao,deveserealizaradubaoemcoberturaacadams,aplicandoseentre30a
40g/planta.Asplantasdepupunhatambmnecessitamdofornecimentodeclcio,magnsio,enxofreeboro.
Daanecessidadedeserealizaraanlisedosoloparaqueoagrnomofaaarecomendaocorretadosnveisde
https://www.inpa.gov.br/pupunha/livros/livrosmoro.html
5/8
03/09/2015
AREVISTADAPUPUNHA
adubao.
Osistemaradiculardaplantadapupunha,nopontodecorte,bastantesuperficial:maisde80%dasrazes
ficamemumaprofundidadedeat40cm.Poressarazoqueelanosuportaacompetiocommato,
sobretudogramneas.Umasoluo,duranteoprimeiroanodaculturanocampo,manter,naentrelinha,
algumaleguminosa.Almdeseevitaromatoeaerosonaterranua,ganhaseaincorporaodenitrognio,
pelaleguminosa.
CONTEDOMDIODEMATRIAVERDEEMATRIASECA(Toneladas/ha)NAPRODUODEPALMITO
DEPUPUNHA:
PARTEDAPLANTA
FOLHAGEM
CASCAS
PALMITOBRUTO
CASCAS
SUBPRODUTO
PALMITO
MATRIAVERDE
MATRIASECA
39.80
21.70
12.60
7.90
2.90
1.70
15.10
4.40
1.76
1.25
0.30
0.20
NUTRIENTESREMOVIDOS(Kg/ha.ANO)PELOPALMITOBRUTO:
NITROGNIO
CLCIO
COBRE
ENXOFRE
28.0
4.7
0.021
3.36
FSFORO
MAGNSIO
ZINCO
BORO
4.8
3.9
0.05
0.029
POTSSIO
FERRO
MANGANES
31.0
0.03
0.085
OCORTEDOPALMITO
Ocortedasplantasdeveserrealizadoquandoelasatingemumdimetro,pertodosolo,entre9e15cm.De
inciodevesecortaralgumasplantas,paraqueseaprendaondefica,exatamente,opalmito.Oprimeirocorteo
menosprodutivoporreacultivada,poiscortaseapenasaplantameeopalmitotendeasermaiscurtoede
formaumpoucocnica.Apartirdoanoseguintequeaculturavaimostrartodooseupotencialprodutivo,
quandosecortamosperfilhos.Apartirdoprimeirocorte(1824meses),entrasenumafasedecortes
sucessivoseanuais.Onmerodepalmitosaseremcortados,porplanta/ano,variade1a3,emfunodo
nmerodeperfilhosquesedeixaparaoanoseguinteedodimetrodecorte.Essaumadecisoquecada
produtortemquetomaremfunodomercadoqueelepretendeatingir.Antesdocortedopalmito,osperfilhos
podemserpreparados,eliminandoseosmaisfracosecortandoseasfolhasdaquelesquevopermanecer.O
cortedasfolhasdosperfilhosdiminuiostresscausadopelosoleapressaoseucrescimento.Numalavourabem
cuidada,quenosofrafaltadeguaequesejaadequadamenteadubada,praticamentenoaparecemdoenas.
Geralmenteasdoenassoumsinaldedesequilbrionutricional,causadopelafaltadeadubaooupela
deficinciahdrica,queimpedeaabsorodosnutrientes.
VIABILIDADEECONMICA
Aculturadapupunhaapresentaumaexcelenteviabilidadeeconmica.Entretanto,ocustodeimplantao
elevado,situandoseaoredordeR$5.000,00porhectare.OcusteioanualvariadeR$1.800,00aR$2.900,00
porhectare,incluindo:controledemato,adubosecorretivos,energiaemodeobraparacorteetransportedos
palmitos.Ovalordaproduovaidependerdecomooagricultorvaicomercializaroproduto:innaturaouparaa
indstriaquevaienvaslo.Pequenosprodutoresisoladospodemconseguirumarentabilidademaiorse
comercializaremopalmitoinnatura.Paraviabilizarumapequenaindstriadeenvasamentodepalmito,devese
terumareaplantadade,pelomenos,300.000psdepupunha.EmdiversasregiesdoEstadodeSoPauloe
doParan,aimplantaodaculturadapupunhaestsendointermediadaporAssociaesdeAgricultores,por
CooperativasoupeloSindicatoRuraldoMunicpio.MuitasPrefeiturastambmtemdadoseuapoioparaos
agricultores,fornecendofacilidadeseinfraestruturaparaosviveirosdemudaseaquisiodassementes.Sempre
procuramosincentivaressetipodeajudainicialdasorganizaesdeagricultores,sobretudocomoapoioda
PrefeituradoMunicpio,paraqueosagricultoressintamseamparadosemaisconfiantesparaentraremnesse
negciodeproduzirpalmitodepupunha.Havendoessetipodeintegraoentreosprodutores,arentabilidadeda
culturaficaaindamaior.Umhectaredepupunhaproduzcercade1.700kgdepalmitoe2.500kgdesubproduto
(picadinhoerodelas).
Umavantagemextraordinriadaculturadapupunhaapossibilidadequeelaofereceparaqueospequenos
agricultores,usandoapenasamodeobrafamiliar,tenhamumavidadignanocampo.poressarazoque
muitasPrefeituras,SindicatosRurais,CooperativaseAssociaestemprocuradoinformaoeestose
organizando,comaorientaotcnicadaUNESPCAMPUSDEJABOTICABAL,edandotodooapoiologsticopara
queosagricultoreslocaistenhamaoportunidadedeconhecerbemasreaispossibilidadesdaproduode
palmitodepupunhaeassimelespossamtomarumadecisoconscientesobreessaexcelentealternativaagrcola.
HOMENSDIAPARA1HADEPUPUNHA(doplantiodasmudasatocortedopalmitoano1eano2:
PLANTIODASMUDAS
REPLANTIO
ADUBAAOMANUAL
APLICAODEHERBICIDAS
CAPINAS
CORTEDOPALMITO
TOTAL
https://www.inpa.gov.br/pupunha/livros/livrosmoro.html
15HD
3HD
10HD
6HD
11HD
10HD
57HD
6/8
03/09/2015
AREVISTADAPUPUNHA
INSUMOSPARA1HADEPUPUNHA:PRPLANTIO:CALAGEM:pH5,05,5
saturaodebases=50%
FOSFATAGEM:100gA200gPORPLANTA
0,15kgx5.000PL.=750kgdeSuperSimples
HERBICIDAS:2a6litros(funodomato)
PRODUODASMUDAS:
SEMENTES:1kg=>160a200mudasnocampo
35kg=>5.500mudas
SACOSPLSTICOS:15cmx25cmx0,08m
PREPARODAMISTURA:
TERRA:AREIA:MATRIAORGNICA:ADUBO
ADUBO:10gDE103010PORSACO=50kg
TRANSPLANTEDASMUDAS
ADUBAOFOLIAR
IRRIGAO
CONTROLEDEMATO
PLANTIOPRIMEIROANO:
ADUBAO:20g/planta.msde20520+MICRO+Ca+Mg+S
0,02kgx10mesesx5.000plantas=1.000kg
HERBICIDAS:3litros/ano
INSETICIDAS,FUNGICIDAS,ETC.:estimativa
CUSTEIOSEGUNDOANO:
ADUBAO:30g/planta.msde20520+MICRO+Ca+Mg+S
0,03kgx10mesesx5.000plantas=1.500kg
HERBICIDAS:2A6litros/ano
INSETICIDAS,FUNGICIDAS,ETC.:estimativa
CUSTOSDEINSTALAOEMANUTENODE1haDEPUPUNHA
DESPESAS
MODE
OBRA
(R$15,00/HOMEMDIA)
QUANT
ANO1
VALOR
R$
ANO2
QUANT
VALOR
R$
ANO3
QUANT
1500
Alinhamentoemarcao
dascovas
3000
Aberturadecovas
3000
Adubaodecovas
3000
Transportedemudas
1500
Distribuiodemudas
1500
Plantiodasmudas
9000
Replantiodasmudas
4500
Capinamanual
3000
3000
3000
3000
Pulverizaesmanuais
4500
4500
4500
4500
23
HORASDEMQUINA
34500
VALOR
R$
TOTAL1
QUANT
Confecodeestacas
Colheitadepalmito
VALOR
R$
ANO4
10
15000
15
22500
15
22500
15
22500
20
30000
20
30000
ANO1
ANO2
ANO3
ANO4
Arao
4500
Gradagem
3000
Calagem
15
2250
Sulcao
15
2250
Transportedemudas
1500
Roada
7500
7500
7500
7500
Aplicaodeherbicidas
4500
4500
4500
4500
Adubao
7500
7500
7500
7500
Transportedepalmitos
7500
7500
7500
TOTAL2
24
INSUMOS
Mudasdepupunha
(R$0,80)
HerbicidaRoundup
(R$6,00/l)
33000
18
ANO1
5500
3
https://www.inpa.gov.br/pupunha/livros/livrosmoro.html
27000
18
ANO2
4.400,00
1800
18
ANO3
27000
1800
ANO4
27000
1800
1800
7/8
03/09/2015
AREVISTADAPUPUNHA
Calcreo(R$49,00/t)
Supersimples(R$410,00/t)
75
Adubofrmula
(R$675,00/t)
9800
30750
67500
15
1.012,50
15
1.012,50
1.012,50
2000
2000
5000
5000
2300
Formicidas(R$20,00/kg)
2000
2000
Inseticidaseferohormnios
5000
5000
Fungicidas(R$46,00/kgou
litro)
2300
2300
Ferramentas
8500
8500
4500
4500
Energiaeltrica
26000
26000
26000
26000
TOTAL3
2300
24
5.936,50
18
1.468,50
18
1.468,50
18
1.468,50
6.611,50
1.963,50
2.038,50
2.038,50
TOTALGERAL
A)ANO1=PREPARODAREAEPLANTIODASMUDAS
B)ANO2=INCIODOCORTEDEPALMITONAPLANTAME(APS18MESES)
C)ANO3=INCIODOCORTEDEPALMITOEMPERFILHOS
D)ANO4=ESTABILIZAODAPRODUODEPALMITOSCORTADOSAPENASEMPERFILHOS
FLUXODECAIXARESUMIDOPARA1HECTARECOMPUPUNHAPARAAVENDADEPALMITOPARAAINDSTRIA
INVESTIMENTO+CUSTEIO ANO1+2
mudas
4.400,00 5500mudas/haR$0,80/muda
adubaoplantiofsforo
307,50 5000pl*0.150kg/pl*0,410/kg
calcario
4.400,00
4.400,00
307,50
307,50
98,00
260,00
260,00
520,00
18,00
18,00
36,00
93,00
93,00
186,00
98,00 2t/ha
custoenergiap.irrigao
520,00 R$260,00/ano*2anos
herbicidas
36,00 R$6,00/l3litros/2anos
fungicidas,inseticidas
186,00 estimativapelamdia
ferramentas
170,00 Conformeplanilhadecustos
85,00
85,00
170,00
despesascommodeobra
570,00 Conformeplanilhadecustos
345,00
225,00
570,00
despesascommquinas
600,00 Conformeplanilhadecustos
330,00
270,00
600,00
1.687,50 R$0,675/kg0,02kg/planta1anoeo,03/plantano2ano10meses/ano
675,00
1.012,50
1.687,50
2.500,00 Estimativapara1ha,seminvestimentoeminfraestruturaparareamaior
2.500,00
11.075,00
adubaodecobertura
irrigao
TOTALEMR$
11.075,00 TOTALDEINVESTIMENTO+CUSTEIOPARA1HA
9.013,50
Incluicusteiodo1edo2ano
1.963,50 11.075,00
FLUXODECAIXA
ANO1
ANO2
ANO3
ANO4
ANO5
ANO6
ANO7
ANO8
ANO9
ANO10
INVESTIMENTO/CUSTEIO
9.013,50
1.963,50
2.038,50
2.038,50
2.038,50
2.038,50
2.038,50
2.038,50
2.038,50
2.038,50
4.000,00
8.000,00
8.000,00
8.000,00
8.000,00
8.000,00
8.000,00
8.000,00
8.000,00
RESULTADODOANO
(9.013,50)
2.036,50
5.961,50
5.961,50
5.961,50
5.961,50
5.961,50
5.961,50
5.961,50
5.961,50
FLUXODECAIXA
(9.013,50)
(6.977,00)
(1.015,50)
4.946,00
10.907,50
16.869,00
22.830,50
VENDADEPALMITO
observaes:
valoresentreparntesessoresultadoslquidosnegativos
paraplantioscomirrigaoeadubaoadequada,cortase80%dasplantasat24mesesapsoplantionocampo
do2anoemdiante,cortase,emmdia,8.000perfilhosporhectareacadaano
preodopalmitoaserpagopelaindstria:r$1,00/palmito(basto)
https://www.inpa.gov.br/pupunha/livros/livrosmoro.html
8/8