David

David studie

David
Aantal hoofdstukken:
7

Beschrijving inhoud:
Dit materiaal volgt het leven van David en kijkt welke lessen je hieruit kunt leren voor jouw
leven nu. Het geeft veel achtergrondinformatie over (de context van) het leven van David en
bekijkt ook Bijbelgedeelten die hiernaar verwijzen of anderszins mee te maken hebben.

Methode
Ieder hoofdstuk behandeld n of meerdere aspecten van het leven van David of de context
waarin hij leefde. Voorbeelden daarvan zijn: koningen en rechters, David van herdersjongen tot
generaal, de zonde van David, David als koning en vader, koningschap als voorafschaduwing en
het leiderschap van David. Door middel van uitleg, Bijbelteksten en vragen worden deze
onderwerpen behandeld

Verwachtingen t.a.v. voorbereiden:

Er wordt in het materiaal geen expliciete suggestie gedaan, maar om het meest uit de kring te
halen kunnen deelnemers het beste de hoofdstukken eerst thuis zelf voorbereiden. Dit zal zon
1,5 uur in beslag nemen.

Specifieke aandachtspunten m.b.t. dit materiaal:

De hoofdstukken bevatten veel vragen en veel subonderwerpen. Op kring kun je niet alles
bespreken, je zult moeten kiezen welke onderwerpen je gaat behandelen.
Een gevaar is dat door de vele vragen je niet toekomt aan de toepassingsvragen. Hierdoor kan
de kring blijven hangen op een theoretisch of abstract niveau zonder dat het je eigen leven
raakt.

Doelgroep:
Het materiaal heeft geen specifieke doelgroep. Er worden redelijk pittige onderwerpen
behandeld in dit materiaal. Er wordt wel voorkennis vereist van in ieder geval de basics van het
christelijk geloof.

David studie

Memorisatie
We willen je aanmoedigen om komend jaar naar aanleiding van de bijbelstudies op regelmatige basis een
bijbelvers te memoriseren. Dit kan een vers zijn wat voor jou uit die studie het meest eruit sprong.
Je bent natuurlijk niet verplicht om deze verzen te memoriseren, maar we willen je zeker aanraden het
wel te doen. Daarom hier kort wat uitleg over memorisatie.
Een christen wil voor God leven. Hij zoekt Gods wil te begrijpen, maar net als ieder mens leeft hij met
veel vragen. God lijkt soms ver weg en wat Hij wil is lang niet altijd duidelijk. Ook de Isralieten, zo lezen
we, maakten allerlei moeilijkheden mee in de woestijn, onderweg van Egypte naar het beloofde land. De
meeste van hen hebben Gods bedoelingen niet begrepen, hun ontging wat God hen daarmee wilde leren.
In Deuteronomium zegt Mozes tegen dit volk, dat Gods bedoelingen niet onmogelijk voor hen zijn of te
ver van hen af zouden staan. Integendeel: Dit woord is zeer dichtbij u, in uw mond en in uw hart, om
het te volbrengen. Met andere woorden, God geeft geen abstracte theorien die ver van je afstaan,
maar woorden om je leven naar in te richten. Wat God zegt raakt je leven. Maak het dan ook tot een
zaak van je hart om te leven met Gods Woord, houdt Mozes hen voor.
God droeg Jozua hetzelfde op. Hij moest Gods woorden overpeinzen. Zo zou hij inzicht krijgen in de
betekenis van deze woorden om beter te kunnen doen wat God van hem vroeg. Dat gold voor hem, dat
geldt voor ons.
Een paar tips voor het memoriseren:
A.
Overdenken
Voor je iets uit je hoofd gaat leren, is het belangrijk dit te overdenken. Zo krijg je meer begrip van de
belangrijke waarheden in zon vers. Overdenken komt vooral neer op twee dingen:

B.

1.

Begrijpen waarom het gaat

- Wat staat er in dit vers?
- Wat betekent het eigenlijk?
- Wat zou God ermee bedoelen?

2.

Welke betekenis heeft dit vers voor jouw leven?

- Wat zou ik met deze gedachte van God kunnen doen?
- Hoe heeft dit betrekking op mijn leven?
- Wat betekent dit vers voor mij?
Praktisch: hoe leer je een vers?
-

Kies een tijdstip waarop je je goed kunt concentreren

Overdenk het vers eerst
Leer de tekstverwijzing als onderdeel van het vers
Leer het zoals het er staat
Regelmaat: leer niet ineens 20 verzen maar liever constant een beperkt aantal (2 of 3
per week bijvoorbeeld),
Repeteer, want: je onthoudt wat belangrijk voor je is en waar je steeds weer aan
herinnerd wordt
Kies een vaste tijd voor het repeteren
Samen: met iemand anders dit memoriseren voornemen en samen verzen repeteren is
gebleken echt te helpen

Het schema op de volgende pagina kun je gebruiken om per studie aan te geven welke tekst je wilt
memoriseren.

David studie

Studie

Memorisatievers

Parafrase

10

11

12

13

14

15

16

17

18

David studie

David Achtergrond en Kennismaking

De eerste twee studies zijn opgezet met het doel inzicht te geven over de context van Davids
koningschap. Daarom kijken we eerst naar het ontstaan en verloop van het koningschap in
Isral. Dan volgen we de aanloop naar de zalving van David tot koning. Tenslotte bekijken we
twee gedeeltes uit 1 Samul waarin ons wordt getoond dat God met andere ogen kijkt en wij
dat ook kunnen leren.

Studie 1
1. JOZUA, DE EERSTE LEIDER IN HET BELOOFDE LAND
In het boek Jozua wordt beschreven hoe het volk Isral Kanan het beloofde land inneemt
na de veertigjarige omzwervingen door de woestijn. Het ingenomen land wordt verdeeld over
de verschillende stammen. In het laatste gedeelte van het boek staan een paar redevoeringen
van Jozua. Daarin somt hij de zegeningen op die het volk van God heeft ontvangen, vanaf de
uittocht uit Egypte tot en met de inname van Kanan.
In zijn afscheidsrede waarschuwt Jozua het volk ervoor de wegen van de Heer niet te
verlaten. Ervaring heeft hem geleerd hoe dit gevaar steeds op de loer ligt.
Lees Jozua 23: 1 24: 28.
1. Wat zegt deze leider en bevelhebber in hoofdstuk 23 over Gods optreden met
betrekking tot de inname van het land? Wat heeft God gedaan, wat zal hij nog doen?

2. Welke voorwaarde is aan dit optreden verbonden?

3. Welke obstakels heeft Isral moeten trotseren en hoe hebben ze overwonnen?

4. Waartoe roept de oud geworden leider op in zijn afscheid van het volk?

5. Wat betekent dat precies, volgens jou? Waarom zou hij daar zo uitvoerig bij stilstaan en
zelfs een grote steen als getuige laten oprichten, denk je?

Het eerste serieuze gevecht, waaraan Jozua als bevelhebber leiding heeft moeten geven, was
tegen Amalek. Dit ruige woestijnvolk viel Isral van achteren aan en onder leiding van Jozua
versloeg het (ongeoefende) volk deze krijgers. Zolang Mozes in gebed boven op de heuvel zijn
arm opgeheven hield, was Isral de sterkste partij. Maar liet hij zijn arm zakken, dan was
Amalek de sterkste. Zo staat het opgetekend in Exodus 17. Dat heeft Jozua nooit kunnen
vergeten.
Trouwens, ook de wijze waarop Jericho viel, kan moeilijk gebruikt worden als strategie in
oorlogssituaties. Vanaf het begin laat God zien dat de strijd van de Heer is, en dat God de
overwinning bepaalt.

David studie

2. GEEN KONINGEN, MAAR RECHTERS

Na de dood van Jozua wordt het land geregeerd door rechters. God zond hen in tijden van
nood om het volk te verlossen. Deze rechters waren geen figuren met een centraal gezag, zoals
de koningen die later ten tonele verschijnen. Ze regeerden vaak slechts over enkele stammen.
De rechters traden ook alleen op als God hen daartoe riep in tijden van nood. Het rechterschap
was in tegenstelling tot het latere koningschap ook niet erfelijk.
In Rechters 2 staat een soort samenvatting van deze tijd van de richters.
Lees Rechters 2: 623
6. Omschrijf wat het refrein is in deze periode na Jozua wat betreft de relatie tussen God
en het volk.

7. Met welke termen wordt hun slechtheid beschreven? Wat deden ze steeds weer en wat
betekende dat voor God, die zijn naam aan dit volk verbonden had?

8. Waar let God op, wat blijkt voor hem heel belangrijk te zijn?

3. EEN VOLK MET GOD ALS KONING

Jullie hebben gezien hoe ik ben opgetreden tegen Egypte, en hoe ik je op

adelaarsvleugels gedragen heb en je hier bij mij heb gebracht. Als je mijn woorden ter
harte neemt en je aan het verbond met mij houdt, zul je een kostbaar bezit voor me
zijn, kostbaarder dan alle andere volken want de hele aarde behoort mij toe. Een
koninkrijk van priesters zul je zijn, een heilig volk.
Deze woorden van de Heer moest Mozes aan de Isralieten overbrengen, zo lezen we in
Exodus 19: 4 7. Het was een volk geroepen om Gods naam bekend te maken aan de hele
wereld. Daarom waren ze eigenlijk allemaal priesters, al was n stam Levi uit hun midden
tot priesterschap voor Isral geroepen. Want de taak van een priester bestaat immers uit het
onderrichten in de kennis van God en het bemiddelen tussen God en mens.
Deze woorden sprak God tot Mozes toen hij de wijze raad van zijn schoonvader Jetro volgend
mannen in het volk had aangesteld om leiding te geven en recht te spreken. Zie Exodus 18.
God liet het volk ook weten dat land nooit verkocht mocht worden, alleen verpand. Want het

land behoort mij toe en jullie zijn slecht vreemdelingen die bij mij te gast zijn. In heel jullie land
moet voor grond altijd het lozingsrecht blijven bestaan. Dit lezen we in Leviticus 25: 23.
9. Wat zeggen je deze feiten en voorschriften over de bedoelingen van God? Wat is het
grote verschil tussen een priester en een koning?

God was hun koning. Daardoor zou dit volk opvallen temidden van de andere volken die
allemaal wel een koning hadden. De tabernakel, de tent van het verbond of de tempel zou
centraal staan, meer dan een koninklijk paleis.

David studie

Studie 2
1. TOCH EEN KONING
Samul markeert de overgang van de periode van rechters naar de tijd van het koningschap in
Isral. Samul was de laatste rechter en heeft de eerste koning over Isral, dat wil zeggen
Saul, gezalfd. Hij heeft weliswaar zijn zonen Jol en Abia nog als rechters aangesteld, maar zij
waren op winstbejag uit, namen geschenken aan en bogen het recht (1 Sam.8: 3).
Het volk vraagt om een koning en Samul is aanvankelijk niet erg enthousiast.
Lees 1 Samul 8
1. Noem de motieven die het volk aandraagt om een koning te hebben in plaats van een
rechter.

2. Wat is, volgens God, de eigenlijke reden achter dit verzoek van het volk?

3. Welke waarschuwingen geeft Samul als motivatie om van dit verzoek af te zien?

Zijn woorden hielpen niet veel. Het volk liet zich niet overreden. Ondanks de gemengde
gevoelens van Samul en de waarschuwingen van God krijgt Isral een koning.
God is niet overrompeld of verrast. In Deuteronomium 17: 14 20 lezen we al dat God dit
verzoek zag aankomen. Het koningschap wordt toegestaan, maar op de risicos ervan wordt
gewezen. Nadrukkelijk wordt gewaarschuwd tegen bepaalde gevaren van het koningschap.
4. Wat moet een toekomstige koning vooral NIET doen?

5. Wat moet hij vooral WEL doen?

6. Welke redenen worden voor deze voorschriften en bepalingen gegeven? Wat zijn de
grote gevaren die aan de positie van koningschap verbonden zijn?

7. Wij weten intussen hoe het gegaan is met de koningen, zowel van Isral als van Juda.
Enkelen hebben zich eraan gehouden en zegen gebracht, velen hebben deze woorden
vergeten of getrotseerd met alle negatieve voorzegde gevolgen. Wat zegt je dat over
leiders en leiderschap?

David studie

2. DE EERSTE KONING
Samul zalft Saul tot koning op aanwijzing van God. Van Saul wordt geschreven dat hij
bijzonder goede uitwendige eigenschappen had om koning te zijn. Hij was echt een geboren
leider, zoals we dan zeggen.
Lees 1 Samul 9: 1 2, 26 10: 1 en 10: 17 27.
8. Hoe reageert het volk op enkelen na als hun deze man, die met kop en schouders
boven iedereen uitsteekt, als koning wordt voorgesteld?

9. Wat doet Saul zelf? Wat zegt je dat over hem?

In hoofdstuk 13 en 15 van 1 Samul wordt Sauls ongehoorzaamheid aan God beschreven.

Hierdoor wordt hem en zijn nageslacht het koningschap afgenomen, zo lezen we in
hoofdstuk 13: 11 15. Voor het eerst wordt verwezen naar een nieuwe, een andere koning:
God heeft een man uitgekozen naar zijn hart...

3. DE TWEEDE KONING
Met andere ogen (I)
Samul wordt naar het gezin van Isa gestuurd omdat God daar de opvolger van Saul zal
aanwijzen. De zonen van Isa worden aan Samul voorgesteld... Lees 1 Samul 16: 1 13.
10. Opnieuw zien we een paar mannen die aan de profeet worden voorgesteld. Ze zien er
net zo indrukwekkend als koning Saul uit. Maar God zoekt iets anders bij zijn keuze voor
een leider van het volk. Wat zegt de Heer tegen Samul?

11. Formuleer wat jij voor een verwachting hebt bij een man of vrouw naar Gods hart.

12. Wat voor verwachting heeft Samul bij de te zalven koning? Of om te verwijzen naar
1Samul 13:14: Wat voor verwachting heeft Samul bij een man naar Gods hart?

13. God kijkt met andere ogen als Samul. Waar wijst God concreet op als hij Samul dit
duidelijk maakt?

14. Denk eens na over de taak waar jij nu (of komend jaar) voor staat. Vind je Gods
manier van kijken een bedreigende of juist een bemoedigende gedachte? Leg uit.

15. Kijk ook eens naar Handelingen 6: 1 10. De apostelen tonen zich ervan bewust te zijn
dat bij het uitzoeken van leiders ze niet moeten kijken naar de buitenkant, wat we met
menselijke ogen zien.

David studie

Met andere ogen (II)

God kijkt anders tegen mensen en situaties aan dan wij. Dat is een belangrijk feit. Maar ook wij
kunnen als mensen vanuit zeer verschillende gezichtspunten naar een situatie kijken. Dit wordt
onder andere gellustreerd in het verhaal van David en Goliath. David wordt door zijn vader
naar het front gestuurd met wat extra eten voor zijn oudere drie broers die onder de wapenen
zijn. Het kamp van de Isralieten blijkt erg angstig vanwege de verschijning en provocaties
van de reus Goliath.
Lees 1 Sam. 17: 25-37
16. Wat valt op aan Davids houding?

17. Je kunt een angstige bril zoals het gehele Isralische legerkamp op hebben of een
overmoedige bril. Van dit laatste wordt David beticht door zijn broer Eliab. Zowel angst
als overmoed verwijzen naar jezelf; je eigen (niet-) kunnen. Hoe zou je de bril van David
noemen en waar verwijst die naar?

18. Denk eens na over waar jij toe geneigd bent in situaties van leiderschap of bij taken die
je moet doen. Wat overheerst makkelijk, angst of overmoed?

19. Is geloof een gave waar je God om kunt vragen? Wat betekent dat dan? Is geloof
hebben ook iets waarin je jezelf kunt oefenen? Denk aan David die klaarblijkelijk
ervaring had opgedaan, waardoor zijn geloof geoefend en versterkt was.

Een goed vers om hierbij te memoriseren, is een woord dat David zelf gebruikte als leidraad in
zijn denken:

Maak mij, Heer, met uw wegen vertrouwd, leer mij uw paden te gaan.
Wijs mij de weg van uw waarheid en onderricht mij,
want u bent de God die mij redt, op u blijf ik hopen, elke dag weer.
Psalm 25: 4 5

David studie

Studie 3
In de woestijn
Van herdersjongen tot gezalfde, muzikant aan het hof, reuzendoder en
succesvol generaal...
De hoofdstukken 16 tot en met 19 van 1 Samul beschrijven de geschiedenis van de jonge
David. Het lijkt verhaal van alleen maar successen te zijn. Het ene hoogtepunt volgt na het
andere.
Er is alleen n probleem: een jaloerse koning Saul die steeds openlijker probeert van David af
te komen. Hij werpt met speren naar hem, zendt hem naar het front voor een zeer lugubere
bruidsschat (18:25) en stuurt een doodseskader naar zijn huis.
Met hulp van Sauls dochter Michal en Sauls zoon Jonathan weet David aan de dood te
ontsnappen. Dan beseft hij dat de vlucht voor Saul onvermijdelijk is geworden. Eerst naar
Samul, dan naar Achimelek. Via Akis belandt hij in de spelonk van Adullam (hoofdstuk 22).
Tijdens zijn vlucht voor Saul leert David de woestijnen van Zif (hoofdstuk 23 en 26), Maon
(hoofdstuk 23), Engedi (hoofdstuk 24) en Paran (hoofdstuk 25) grondig kennen. Uiteindelijk
zoekt hij zijn toevlucht bij de Filistijnen. Deze vluchtperiode van Davids leven heeft
waarschijnlijk zon tien (!) jaar geduurd, van zijn twintigste tot zijn dertigste. Besef wel, in deze
periode droeg David steeds de belofte van het toekomstig koningschap bij zich.
En van die woestijngeschiedenissen gaan we nu wat uitgebreider bekijken.
Lees 1 Samuel 24.
1. Wat valt je op in dit hoofdstuk?

2. Lees nogmaals vers 9 tot en met 16. Schrijf nu op waar David naar verwijst als hij Saul
uitlegt waarom hij hem gespaard heeft.

3. Wat is het dat Sauls hart breekt? Dit wordt ook wel het vurige-kolen-principe genoemd,
zie Romeinen 12: 17 21 en Spreuken 25: 21 22.

4. Toch vertrouwt David Saul niet helemaal, hij neemt zijn droefheid niet heel serieus.
Waaruit blijkt dat? Kijk ook eens naar 2 Kor.7: 9-11 over verschillende soorten
droefheid.
Midden in dit verhaal lezen we dat David voorspoedig was op al zijn wegen, want de Here was
met hem (hoofdstuk 18). Na mooie jaren volgden echter wel de jaren van vlucht en
woestijnervaringen. Hoe moet David zich gevoeld hebben? Een grootse belofte op zak, veel
zegeningen maar toch ook deze schaduwkant ...
David was een dichter en beschreef zijn ervaringen, zijn dankbaarheid, zijn vragen en zijn
momenten van verwarring in liederen die wij als psalmen kennen. Ze geven ons inzicht hoe hij
ermee omging, in zijn gedachten en gevoelens. Laten we n van die psalmen eens
doornemen.

David studie

Lees Psalm 13.

5. Kun jij je verplaatsen in de gevoelens die in deze psalm worden uitgedrukt? Misschien
heb je ervaren dat God heel dichtbij was, je misschien wel een belofte gaf en opeens
voel je dat je in de woestijn bent en is het moeilijk voor je te begrijpen waar God is.

6. Noteer eens aan de hand van deze Psalm waar David voor kiest en op grond waarvan
hij dat doet.
Wim Rietkerk1 zei eens het volgende naar aanleiding van 1 Samul 24:

En van de commentaren heeft hierboven gezet: verzoeking in de woestijn. Dat was het. Het
heeft me de hele week bezig gehouden. Dit verhaal van David in de woestijn is eigenlijk een
spiegelverhaal. Dat is een soort verhaal waarin ons leven, uw en mijn leven ligt afgespiegeld.
Want hoe vaak worden wij niet op soortgelijke wijze verzocht? Wij hebben ook onze dromen,
zoals David droomde van het koningschap. Soms zijn het dingen die God zelf zo gewild, zo
bedoeld heeft.
Zei Hij zelf niet: "Het is niet goed dat de mens alleen zij"? Maar hier zit ik en ik ben alleen, en
dat doet zeer. En zei Hij niet dat er meer vrede ligt in een stuk brood en werk daarbij? Maar
hier zit ik, werkeloos, misschien verzocht om het te gaan verdienen in oneerlijke verdiensten.
Waarom is er voor mij dan geen werk?
Weer anderen verlangen naar genezing, gezondheid en naar buiten onze grenzen meestal
een dak boven het hoofd, of gerechtigheid in het land? Vul maar in, is het niet allemaal beloofd
en bidden we er niet om zoals Jezus het ons geleerd heeft? Uw rijk kome en geef ons toch
vandaag ons dagelijks brood, dat wil zeggen wat we nodig hebben in ons dagelijks bestaan
naar lichaam en naar ziel. Maar wat gebeurt? Hij leidt ons in verzoeking.
We komen in een situatie waarvan iedereen wel lijkt te zeggen: Hier is je kans! Dit is de dag die
God je geeft, strek je hand uit en haal het naar je toe! De vrouw waarop ik verliefd raak is wel
getrouwd, maar wat doet dat ertoe? Ik weet ergens wel dat ze niet de goede persoon voor me
is, maar het is wel sterk dat we elkaar nu ontmoeten, dat we elkaar juist hier zien! Totaal
onverwacht en ongepland: dat moet wel leiding zijn! En we halen de relatie naar ons toe in
plaats van ons die te laten geven.
In Spreuken 20 lezen we: 'een bezit in het begin te vroeg verworven zal u later niet tot zegen
zijn'. Een wonderlijke uitspraak, het is al een poging ver in het oude testament om duidelijk te
maken wat hier eigenlijk aan de orde is.
Het gaat niet alleen om een morele les, van: gehoorzaamheid loont, tast de gezalfde van de
Heer niet aan, doe nooit iets tegen de uitdrukkelijke wil van God, hoe goed het ook voelt en
hoe bijzonder de 'leiding' ook is. Hoezeer mensen ook aandringen om je heen.
Dat is zeker waar, die morele les is er, maar daarachter en daaronder zit een goddelijke
wijsheid. Een verborgenheid waarvan Paulus later schrijft dat geen oog het gezien en geen oor
het gehoord heeft, en het is ook in geen mensenhart opgeklommen. Namelijk: wat Gd bereid
heeft voor wie Hem liefhebben.
Daar ligt het geheim van dat Messiaanse heilsplan, dat God alln over ons geluk beschikt en
dat Hij niet wil dat we het ons zelf toe-eigenen. Hij wil het ons geven. Om je dat van God te
lten geven moet je eerst loslaten. Je moet eerst open handen hebben om te kunnen
ontvangen.
Wim Rietkerk is emeritus-predikant en internationaal leider van het werk van LAbri. Het citaat is afkomstig uit een
preek over 1 Samuel 24, gehouden in november 1999. Hij schreef ook een aantal boeken waaronder De kunst van
het loslaten, Kok, Kampen 2001.
1

10

David studie

7. Wat is de reden of wat zijn redenen, denk je, om jezelf dingen toe te eigenen in plaats
van het je te laten geven, zoals hierboven gezegd wordt? Wat zegt het ons over de
mens?

8. Wat heb jij nodig om te verwachten en te ontvangen? (Vergelijk ook met het
antwoord op vraag 6 bij Psalm 13)

9. Denk na of er iets is dat jij vasthoudt. Probeer concreet te maken hoe je dit wilt
loslaten en het je te laten geven door God. Bid hierover met degene met wie je gaat
uitwisselen.

Memorisatie:
Denk aan de tocht die de HEER, uw God, u door de woestijn heeft laten maken,
veertig jaar lang. Hij wilde u zijn macht laten voelen en u op de proef stellen, om te
ontdekken wat er in uw hart leefde: gehoorzaamheid aan zijn geboden of niet.
Deuteronomium 8: 2

11

David studie

Studie 4
Zonde en vergeving
Davids koningsschap is intussen onbetwist. Hij heeft zich gevestigd in Jeruzalem. De ark is
teruggehaald. God belooft David en zijn familie geweldige dingen. David toont zich in zijn
reactie een nederig en dankbaar mens (2 Samul 7). In de strijd met de omliggende vijandige
volken helpt God deze koning David.
Dan, midden in deze kroniek, die bijna te mooi voor woorden is, verschijnt dan plots het
verhaal van een schandaal aan het hof zonder weerga. Waren er tabloids geweest in het
Jeruzalem van die tijd, dan waren ze hoogstwaarschijnlijk met een extra editie gekomen.
Hoofdrolspelers: David, Batseba, Uria en Nathan. Generaal Joab krijgt een belangrijke bijrol.
Er wordt wel eens gezegd dat de Bijbel een merkwaardig boek is wat betreft de omgang met
haar helden. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het wonderlijke levensverhaal van Paulus en het
verhaal van de verloochening door Petrus. De heiligen worden niet als zondeloze mensen
afgeschilderd! Hoewel ze soms Gods vrienden genoemd worden, verloopt hun leven niet
vlekkeloos. David is ook een belangrijk figuur in de Bijbel. De koningen die later vermeld
worden in de Bijbel worden vaak zonen van David genoemd. Zelfs de zoon van God, Jezus
Christus, wordt aangeduid als zoon van David.
Lees 2 Samul 11 en 12.
1. Wat zegt het je dat ook dit verhaal over koning David is opgenomen in de Bijbel?

2. Je ziet David in dit hoofdstuk steeds verder wegzinken in het moeras van het kwaad.
Wat is het eerste belangrijke keuzemoment van David waardoor het kwaad in gang
wordt gezet? Bedenk dat David er waarschijnlijk niet zo veel aan kon doen dat er
toevallig een mooie vrouw aan het baden was terwijl hij op zijn dakterras stond.

3. Beschrijf de fases en keuzemomenten die hierna volgen tot aan de ijzige reactie van
David in 11: 25.

4. Als je denkt aan fouten die je maakt, herken je zon eerste moment en daarop volgende
fases en keuzemomenten?

5. In de duisternis groeit de macht van het kwaad. Na de eerste fout gaat het van kwaad
tot erger omdat David wat gebeurd is in de duisternis houdt. Wat is het
tegenovergestelde van in de duisternis houden? Zie ook 1Johannes 1: 5-10

Als de profeet Natan bij David komt, is er waarschijnlijk al een jaar verstreken sinds zijn
overspel met Batseba. Het kind dat uit deze overtreding ter wereld komt, is namelijk al
geboren! De Bijbel vermeldt de naam van dit kind niet ....

12

David studie

Laten we kijken naar 2 Samul 12: 1 25.

6. Wat valt je op in dit gedeelte? Wat vind je er mooi aan?

7. Is er iets dat je moeilijk te begrijpen vindt?

8. Waarom denk je dat het nodig is dat Natan de omweg van dit fictieve verhaal gebruikt?

9. Wat zegt dit eigenlijk over wat er gebeurd is met het hart van David in het afgelopen
jaar?

We kunnen uit dit gedeelte vier belangrijke aspecten onderscheiden die te maken hebben met
David:

Het is noodzakelijk dat David het kwaad in zijn eigen hart gaat zien: Die man, dat
bent u! Dat is veel belangrijker dan zich druk te maken over het onpersoonlijke
kwaad van een ander.

David komt alleen voor God te staan en wordt vergeven. Besef, dat God de
slachtoffers niet vergeet. Hier gaat erom dat de Heer David weer in zijn nabijheid wil.
Dat blijkt dus heel belangrijk voor God te zijn.

De relatie met God is hersteld, maar Davids daden hebben wel consequenties. Zie
daarvoor ook Galaten 6: 7 8.

Naast deze consequenties is er een nieuw en hoopvol begin. Zie vers 24 en 25.
10. Herken jij deze vier aspecten in je wandel met God?

11. Zijn er misschien n of twee bij die je niet kent, die je moeilijk kunt geloven of die je
tegenstrijdig vindt? Heb je enig idee hoe dat komt?

David heeft toen Psalm 51 geschreven. Laten we die nu lezen.

12. Kijk eens of je in deze psalm iets terugziet van de vier hierboven beschreven punten.

Memorisatie:
U wilt van mij geen offerdieren, in brandoffers schept u geen behagen.
Het offer voor God is een gebroken geest;
een gebroken en verbrijzeld hart zult u, God, niet verachten.
Psalm 51: 18 19

13

David studie

Studie 5
David, Koning en Vader
Lees 2 Sam.12: 10-12
1. Wat voorspelt de profeet Natan aan David?

De voorspelling wordt al snel waarheid. Davids zoon Amnon verkracht zijn halfzus Tamar.
Absalom is haar broer, ook een zoon van David, maar net als Tamar bij een andere vrouw dan
Amnon. Deze Absalom neemt een paar jaar later wraak en helpt Amnon om zeep. Absolom
weet dat hij fout zit en vlucht. David is nu twee zonen kwijt.
Het was een zware klap voor David. Jaren blijft hij rouwen om de dood van zijn oudste zoon,
lezen we. En als hij het enigszins verwerkt heeft, vat hij het plan tegen zijn andere zoon ten
strijde te trekken, lezen we in 2 Samul 13: 37 39. De kwestie is nog steeds niet opgelost.
Joab, Davids legeraanvoerder, ziet David wegkwijnen en verzint een plan dat hij door een wijze
vrouw laat uitvoeren...
Lees 2 Samul 14.
1. Formuleer wat volgens jou het hoofdthema is van dit hoofdstuk.

2. Kijk naar vers 14. Wat zegt het vers over God? Wat zegt het over de mens?

3. Wat vind je van Davids voornemen om Absolom toe te staan uit ballingschap terug te
keren naar Jeruzalem (24)?

4. Probeer eens te formuleren wat de reden zou kunnen zijn dat David het op deze manier
uitvoert. Wat had David concreet anders kunnen of moeten doen?

5. Zet naast het beeld van David als vader, van wie de zoon terugkeert, het beeld van de
wachtende vader in Lucas 15. Wat valt je daarbij op?

6. Iemand zei eens: De vrouw uit Tekoa voert David naar het hart van God. Probeer eens
uit te leggen wat daarmee bedoeld zou kunnen zijn.

Jezus leert ons bidden: vergeef ons onze schulden, zoals ook wij hebben vergeven wie ons iets
schuldig was. Als we God hebben leren kennen als een God die vergeeft, worden we geroepen
mensen om ons heen te vergeven. David had de verticale genade van God tegenover hem
leren kennen en hier zien we hem horizontaal worstelen. Het recht moet gelden: Absolom
heeft iemand vermoord, en nog wel zijn andere zoon! Tegelijkertijd wil hij Absolom graag in zijn
nabijheid zien.
14

David studie

Lees Lucas 7: 36 -50

7. Wat zegt Jezus hier over de relatie tussen verticale en horizontale genade?

8. Ga je eigen vriendenkring, familie, kerk of vereniging misschien, eens na. Weet je van
iemand die verstoten is, al is dat dan door zijn of haar eigen schuld? Wat laat je
gelden: genade of recht? En wat betekent dat dan voor je?

9. Kun je bedenken waarom het voor jou zelf belangrijk is te vergeven? Bedenk wel, dat
omdat Jezus het zegt niet als goed antwoord geldt.

10. Betekent vergeving hetzelfde als verzoening? Kun je dat uitleggen?

Memorisatie:
De HEER zegt:
Laten we zien wie er in zijn recht staat. Al zijn je zonden rood als scharlaken, ze
worden wit als sneeuw, al zijn ze rood als purper, ze worden wit als wol.
Als je weer naar mij wilt luisteren, zal het beste van het land je ten deel vallen.
Jesaja 1: 18 19

15

David studie

Studie 6
Koningschap op aarde een voorafschaduwing van...

David weet dat hij aan het eind van zijn leven is gekomen. Dus draagt hij zijn taken over aan
zijn zoon Salomo. Lees 1 Koningen 2: 1 4 en 1 Kronieken 29: 17 20.
1. Wat is de voornaamste opdracht die David aan het einde van zijn leven en koningsschap
doorgeeft?

2. Kijk nog eens naar de eerste vragen van studie 1 en lees Jozua 23: 6 10. Vergelijk die
woorden met Jozua 1: 7 9.

Laten we opnieuw nog eens kijken naar de voorschriften voor een koning in Deuteronomium
17: 14 20, die God aan Mozes gaf, ver voordat er ook maar een koning op het toneel
verschenen was. Zie ook de vragen 4 6 van studie 2.
3. Welke stipte opdracht is er voor de koning?

4. Waar moet deze opdracht de koning voor behoeden?

5. Wat zegt jou de ernst waarmee op Gods geboden gewezen wordt? Wat betekent dat
voor je?

De koning was geroepen leiding te geven aan het volk. Wat aan een koning werd opgedragen
heeft alles te maken met een juiste visie op leiderschap, met een correct uitvoeren van deze
taak. Zo heeft het ook relevantie voor ons, als we verantwoordelijkheden dragen binnen het
koninkrijk van God.
6. Denk eens na aan de hand van bovenstaande gedeelten over het komende jaar. Is het
nodig een besluit te nemen voor jezelf met betrekking tot je eigen leven (prioriteiten,
discipline, openheid, raad vragen) of tot je taak de komende maanden?

We zien David aan het eind van zijn leven Salomo op het hart drukken om de Heer echt te
volgen. In alles! We hebben gelezen wat God tegen leiders als Jozua of toekomstige koningen
zegt. God waarschuwt hen en geeft deze mensen duidelijke opdrachten mee.
Door deze studies over David hebben we hem gezien als een man met vele gezichten. De
herdersjongen die God vertrouwde, de nobele kroonprins, maar ook de brute Oosterse vorst.
We zien hem als gevoelige dichter en gebrekkige vader, als overspelige en ruimhartige koning,
als moordenaar, maar ook man van zijn woord en diepgelovig mens.

16

David studie

God spreekt tot Samul over David als een man naar zijn hart . Zie 1 Samul 13:14, 15: 28 en
16:7. Eeuwen later spreekt de apostel Paulus in Handelingen 13 over David, van wie God

getuigde dat hij in David een man naar zijn hart gevonden had, die geheel naar zijn wil zou
handelen.
7. Als je nu de balans opmaakt, waarom denk jij dat David een man naar Gods hart
wordt genoemd?

Lees Psalm 27.

8. Wat zegt vers 4 je in verband met de voorgaande vraag?

9. Wat voor een instelling is er nodig, volgens jou, om al de dagen van je leven te willen
wonen in het huis van de Heer?

10. Welke andere aspecten merk je op met betrekking tot Davids liefde voor de Heer?

Laten we de eerste 7 verzen van het Nieuwe Testament lezen; Mattes 1: 1 7.

11. Vier vrouwen worden genoemd bij de afstamming van Jezus Christus, zoon van David,
zoon van Abraham. Welke?

Het verhaal van Batseba is bekend; wat de andere vrouwen beleefden zijn ook niet allemaal
geschiedenissen die als voorbeeld zouden kunnen dienen. Het is troostend of bemoedigend dat
deze vrouwen genoemd worden in het geslachtsregister van de Mensenzoon Jezus?
12. Wat betekent dit feit voor je? Licht je antwoord toe.

Zo komt David naar voren: een man naar Gods hart, door God uitverkoren, wiens lust het was
de wil van de Here te doen. Maar toch ook geen ideale koning: zwarte bladzijden van Davids
leven worden opgetekend, met grote gevolgen voor zijn gezin en volk.
Een volmaakte koning wordt niet gevonden bij de mensen. Iemand drukt het mooi uit: Zo

maken de verhalen in de boeken van Samuel plaats voor de volmaakte koning die God eenmaal
geven zou.
Deze rechtvaardige Heerser, volledig toegewijd aan God, is door David zelf voorspeld. Geleid
door de Geest van God, spreekt David in 2 Samuel 23: 1 5 over hem.
13. Hoe wordt hij beschreven, die ook Davids koningshuis onverbrekelijk zal maken? Wat
heeft God beloofd, wat zal hij doen?
Lees Zacharia 9: 9 10.
14. Welke eigenschappen worden toegeschreven aan die toekomstige Koning?
17

David studie

15. Welke beloftes draagt hij met zich mee?

Dit is wat de uitvoerige geschiedenis van David bijzonder maakt. Enerzijds het aards spirituele
wat we bij hem zien. Dat geeft ons de mogelijkheid tot identificatie met hem: een mens van
vlees en bloed, struikelend en zegevierend op weg met zijn God.
Anderzijds de belofte die zijn eigen leven en van zijn nakomelingen heeft bepaald. De belofte
die ook ons perspectief geeft en doet verlangen naar een volmaakte koning en heer.
En zo zijn de verhalen over David ook de moeilijk te begrijpen aspecten ervan te plaatsen in
het grote plan van God. Een plan waarvan de profeten spraken (Jesaja 65 bijvoorbeeld), een
plan dat God aan het ontvouwen is voor de wereld.

Memorisatie:
Maar toen de tijd gekomen was zond God zijn Zoon, geboren uit een vrouw en
onderworpen aan de wet, maar gezonden om ons vrij te kopen van de wet opdat
wij zijn kinderen zouden worden.
Galaten 4: 4 5

18

David studie

Studie 7
Leiderschap
Het volmaakte leiderschap werd uiteindelijk ook niet gevonden bij David. Uit de beschrijving
van zijn koningschap kun je wel zien dat David in het algemeen gesproken een geliefde
koning was bij het volk. Wat misschien nog wel meer opvalt is de loyaliteit van de mannen rond
David. Ze gaan voor hem door het vuur.
Het hebben van gezag of loyaliteit is niet iets is wat je als leider kunt afdwingen. Het wordt je
gegeven, of niet. We kijken naar vier geschiedenissen die iets vertellen over de manier waarop
David zich manifesteerde als leider.
Na het bekijken van de geschiedenissen en het beantwoorden van de vragen is het
de bedoeling dat je aan de hand van de laatste drie vragen reflecteert over je eigen
ervaringen met leiderschap. Neem voor de reflectievragen sowieso tijd, minimaal
tien minuten. Laat desnoods n van de verhalen liggen.

I. BESOR
David is op zijn lange vlucht voor Saul uiteindelijk beland bij de Filistijnen, zie 1 Samul 27.
Hem wordt daar een vrijstad, Siklag, toegewezen. Het lijkt er zelfs van te komen dat David
met de Filistijnen mee op gaat trekken tegen Saul. De aanvoerders van de Filistijnen
wantrouwen hem toch teveel om dat toe te staan. David en zijn mannen trekken zich terug
naar Siklag.
Na drie dagen komen ze aan en de stad blijkt in puin te liggen! Vrouwen en kinderen zijn
ontvoerd door de Amalekieten, ook Davids eigen vrouwen. Zijn eigen mannen willen David
stenigen, maar hij sterkte zich in de Heer, Zijn God, zo lezen we.
Lees I Samul 30: 1 25.
1. Vat kort samen in eigen woorden wat er gebeurt.

2. Welke eigenschappen toont David in zijn omgang met de Egyptische jongeman en met
hen die achterblijven bij de beek Besor?

3. Hoe motiveert David zijn keuze bij Besor?

4. Wat is wezenlijk, denk jij, om tot zon houding als David heeft te komen. Is het wellicht
een vrucht ergens van? Hoe zou het gegroeid en gerijpt kunnen zijn tijdens de
woestijnjaren die achter David liggen? Zie in dit verband ook Johannes 15:1 5.

II. JOAB EN ABNER

Saul achtervolgde David weliswaar, maar had ook grote waardering en sympathie voor zijn
schoonzoon. David was ondanks wat Saul hem aandeed op de koning gesteld. Toen hij hoorde
van Saul en Jonatans dood, scheurde hij zijn kleren en rouwde.

19

David studie

We lezen in het eerste hoofdstuk van 2 Samul dat hij een klaaglied schreef en aanhief over de
geliefde Saul en Jonatan.
Na Sauls dood ontbrandt er een strijd tussen het huis van Saul dat wil zeggen zijn zoon
Isboseth en legeraanvoerder Abner en David met zijn legeraanvoerder Joab. In 2 Samul 2
lezen we over een treffen tussen Abner en Joab waarbij de broer van Joab, Asal, door Abner
gedood wordt.
In het volgende hoofdstuk wordt beschreven hoe Abner met een soort vredesvoorstel bij David
komt. Joab krijgt er lucht van dat Abner bij David is komen praten en ongedeerd is vertrokken.
Joab toont zijn onbegrip tegen David hierover (2 Samul 2: 23-25). Hij laat met een list Abner
terugkeren en vermoordt hem, mede uit wraak voor de dood van zijn broer Asal.
Lees 2 Samul 3: 30 38.
5. Wat is belangrijk in dit gedeelte?

6. Wat liet David zien door het volk aan zijn reactie?

Hoe serieus David dit voorval heeft genomen blijkt uit de opdracht die hij Salomo geeft op zijn
sterfbed om Joab alsnog hierom te doden (1 Koningen 2).
In ditzelfde hoofdstuk zien we ook iets dubbels bij David: hij had gezworen Simi niet te
vermoorden vanwege zijn vervloeking. David houdt woord, hij doet het immers niet zelf. Wel
geeft hij zijn zoon Salomo nog de opdracht mee deze rekening te vereffenen...

III. MEFIBOSET
Lees 2 Samul 9: 1 13.
David komt zijn belofte na aan Jonathan. Zie 1 Samul 20: 12 17, 41 - 42. Hij houdt zijn
woord en toont zo trouw. Dit is bijzonder, zeker nu hij de positie bekleedt van succesvolle
koning, onaantastbaar en aan niemand iets verschuldigd.
Tegen Mefiboset zegt David vrees niet!. Dit is geen overbodige opmerking, want het was de
gewoonte van Oosterse vorsten al de leden van een vroegere dynastie volkomen uit te roeien.
Zolang de zoon van Isa levend op aarde rondloopt, ben jij niet zeker van je leven en van het
koningschap evenmin!, riep Saul uit, toen hij nog koning was (1 Samul 20: 30). David geeft
Mefiboset het land van zijn grootvader Saul terug en neemt hem op aan zijn hof.
7. Wat zegt je deze handelswijze over het leiderschap en het karakter van David?

IV. MENSEN OM DAVID HEEN

Tenslotte treffen we David aan op een moeilijk moment in zijn leven. Eerst moet hij ten strijde
trekken tegen zijn eigen zoon. Later moet hij de dood van deze zoon verwerken, terwijl zijn
leger een overwinning heeft behaald.

20

David studie

Lees 2 Samul 18: 1 4 en 2 Samul 19: 1 8.

8. Denk aan de manier waarop David hier leider is: wat hebben deze twee geschiedenissen
gemeenschappelijk?

V. REFLECTIE VOOR JEZELF:

9. Denk eens na over jouw positieve ervaringen met leiders en leiderschap. Wat is het in
hen dat je vooral waardeert?

10. Denk ook eens na over jouw negatieve ervaringen met leiderschap. Wat was of is er
negatief aan de wijze waarop het leiderschap uitgeoefend werd?

11. Heb je bij het antwoord op bovenstaande twee vragen dingen opgeschreven die te
maken hebben met vaardigheden of eerder aspecten die te maken hebben met
persoonlijkheid? Met dit laatste bedoelen we hoe een persoon is en de houding van
zijn hart.

12. Welke conclusies kun je hieraan verbinden met betrekking tot de manier waarop je
aankijkt tegen je eigen (toekomstig) leiderschap?

13. Welke vier of vijf kernwaarden zou je voor je eigen leiderschap kunnen bedenken? Wat
vind je daarbij erg belangrijk, wat wil je nooit uit het oog verliezen? Waarom?

Memorisatie:
Er is jou, mens, gezegd wat goed is, je weet wat de Heer van je wil:
Niets anders dan recht te doen, trouw te betrachten en nederig de weg te gaan
van je God.
Micha 6: 8

21