Professional Documents
Culture Documents
PAAZADE
osmanoGuar'nn TariHi ,
Hazrlayanlar
Kemal Yavuz
M. A: Yekta S ara
AK pAAZADE
OSMANoGULLARI'NIN TARH
EVR VE GNMZ DiLNE AKTARIM:
KEMAL YAVUZ- M. A. YEKTA SARA
tanlarn eletirecek kadar cesur bir kalemi olan yazar, yaptnda siyasal tarihe
bilgiler sunmasnn yan sra kurulu dneminde Osmanl toplumunun sosyal
yapsna ve iktisadi durumuna ilikin bilgiler de vermektedir. Szn ettii se
ferlere, kendisinin de katlm olmas, yazd tarihin nemli bir blmnn
bizzat yaad bir tarih olmas, yapta zgn bir slup zellii vermitir.
Prof. Dr. Kemal Yavuz: 1947 ylnda Karaman'da dodu. 1971 ylnda .. Ede
biyat Fakltesi Trk Dili ve Edebiyat Blm'nden mezun oldu. 1970-73 yl
lar arasnda Edebiyat Fakltesi Trkiyat Enstits'nde ktphane memu
ru olarak alt. 1977 ylnda Edebiyat Fakltesi, Trk Dili ve Edebiyat B
lm'nde Trk Dili alannda doktor unvann, 1983 ylnda da ayn alanda do
ent unvann kazand. 1973-86 yllar arasnda Atatrk niversitesi'nde asis
tan, asistan doktor, yardmc doent ve doent olarak alt. 1989 ylnda
Edebiyat Fakltesi Trk Dili ve Edebiyat Blm'ne doent olarak atand.
1989 ylnda ayn blmn Eski Trk Edebiyat Anabilim Dal'nda profesr ve
Eski Trk Edebiyat Anabilim Dal Bakan oldu. Halen bu grevini srdr
mektedir. Yaynlar: Read Nuri'nin Tiyatro ile ligili Makaleleri (stanbul, 1976);
Mesnevi-i Muradiyye (Ankara, 1982); Kenz'l-Kberii (Ankara, 1991); Garibname
(stanbul, 2000). Ayrca Trk dili ve edebiyatyla ilgili ders kitaplaryla yayn
Prof. Dr. M. A. Yekta Sara: 1963 ylnda stanbul'da dodu. 1985 ylnda ..
Edebiyat Fakltesi Trk Dili ve Edebiyat Blm'nden mezun oldu ve ayn
yl .. Edebiyat Fakltesi Trk Dili ve Edebiyat Blm Eski Trk Edebiyat
Anabilim Dal'na arahrma grevlisi olarak atand. Ayn anabilim dalnda;
1987 ylnda yksek lisans programndan mezun oldu, 1991 ylnda doktor un
vann ald, 1992 ylnda yardmc doent kadrosuna atand, 1994 ylnda do
ent unvann kazand, 2003 ylnda profesrlk kadrosuna atand. Halen ..
Edebiyat Fakltesi Trk Dili ve Edebiyat Blm Eski Trk Edebiyat Anabi
lim Dal retim yesi olarak almalarn srdrmektedir.
Yaynlar: eyhlislam Kemal Paazade, Hayat, ahsiyeti, Eserleri ve Baz iirleri
(stanbul, 1995); Edebiyat Terimleri-Istlahiit- Edebiyye, (stanbul 1996); Kliisik
Edebiyat Bilgisi-Beliigat (2. bask: stanbul, 2001); Emri Divan (stanbul 2002). Bu
kitaplarn dnda bilimsel dergilerde ve ansiklopedilerde yaynlanm eitli
makale, bildiri ve ansiklopedi maddeleri vardr.
AK PAAZADE
OSMANOGULLARI'NIN TARH
EVR VE GNMZ DiLiNE AKTARIM:
KEMAL YAVUZ-
M. A. YEKTA SARA
Ak Paazade
Osmanoullar'nn Tarihi
K Kitapl
Anatolia
ISBN:
28
975-296-043-X
1, 34398
0212 285 11 96
B Blok No
Maslak, istanbul
info@masmat.com.tr
80700
Beikta, istanbul
AK pAAZADE
OSMANOGULLARI'NIN TARH
EViRi VE GNMZ DiLiNE AKTARIM:
KEMAL YAVUZ - M. A. YEKTA SARA
NDEKLER
NSZ
25
31
HAYATI
31
42
GNMZ DiLiNDE
49- 314
OSMANOGULLARI'NIN TARH
51
BLM 1
53
BLM 2
53
BLM 4
59
6o
BLM g
63
BLM 11
BLM 12
68
BLM 14
73
HKMLERN ANLATIR.
BLM 16
75
75
Ak Paazade 1
BLM 8
Osmanoullar'nn Tarihi
77
BLM 19
BLM 2o
BLM 2
So
BLM 22
BLM 23
S4
BLM 24
S7
BLM25
SS
BLM 26
S9
BLM 27
91
BLM 28
92
BLM 29
93
BLM 3o
95
BLM3
97
BLM 32
BLM 33
101
BLM 34
102
BLM 35
102
BLM 36
103
BLM 37
104
BLM 38
BLM 39
99
109
BLM 4o
110
BLM 4
111
BLM 42
112
BLM43
113
BLM 44
113
iindekiler
BLM 45
114
BLM 46
115
BLM 47
BLM 48
116
BLM 49
117
BLM 5o
BLM 51
119
BLM 52
120
BLM 53
121
BLM 54
122
BLM 55
123
BLM 56
124
BLM 57
126
BLM 58
127
BLM 59
128
BLM 6o
130
BLM 6
131
BLM 62
132
BLM 63
135
BLM 64
136
BLM 65
137
BLM 66
138
BLM 67
146
148
BLM 68
BLM 69
149
BLM 7o
151
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 7
BLM 72
BLM 73
154
BLM 74
155
153
ONU BLDRR.
BLM 75
BLM 76
BLM 77
BLM 78
159
BLM 79
161
BLM So
162
BLM S
BLM 82
BLM 83
BLM 84
BLM 85
ONU ANLATIR.
BLM 86
168
BLM 87
169
BLM SS
BLM Sg
BLM go
173
BLM g
174
BLM 93
10
166
175
iindekiler
BLM 94
BLM 95
77
BLM 96
So
BLM 97
BLM 98
S2
BLM 99
BLM 100
BLM 101
BLM 102
BLM 103
BLM 104
BLM 105
BLM 106
BLM 107
BLM 108
BLM 109
S6
SS
93
94
95
BLM 110
97
BLM 111
9S
BLM 112
99
BLM 113
20
BLM 114
202
BLM 115
203
BLM 116
205
11
Ak Paazade
BLM 117
1 Osmanoullar'nn Tarihi
SULTAN MURAD'IN OGLUNU TAHTA GERP
206
208
209
212
BLM 121
214
215
BLM 122
217.
219
221
BLM 125
223
BLM 126
BLM 123
BLM 124
HAN GAzi'NiN
224
BLM 127
226
228
BLM 129
230
FETHOLDUGUNU AlKLAR.
BLM 130
231
232
234
FETHOLDUGUNU AlKLAR.
BLM 132
12
FETHETT VE HEM
239
240
iindekiler
BLM136
243
BLM138
244
246
249
BLM 139
BLM140
254
NE YAPTICINI AIKLAR.
BLM144
255
256
257
259
261
BLM146
260
BLM148
BLM 149
BLM151
266
FETHETTGN BLDRR.
BLM152
BLM153
HAN GAzi'NiN
27 1
27 1
BLM155
27 3
SEFER HCRETN
13
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 156
BLM 157
274
275
BLM 158
BLM 159
BLM 6o
BLM 6
279
BLM 6
281
277
BLM 63
282
BLM 64
284
BLM 65
286
BLM 66
BLM 67
BLM 68
BLM 69
BLM 170
BLM 171
300
BLM 172
302
BLM 173
303
BLM 174
304
BLM 175
305
BLM 176
306
307
EK
BLM 177
BLM 178
308
BLM 179
309
BLM Bo
310
BLM 8
14
311
iindekiler
BLM 82
BLM 183
33
EVRYAZI
317 -587
319
BA B []
BA B [2]
BA B [3]
32
BA B [7 ]
329
BA B [8]
330
33
BA B [o]
332
BA B []
334
BA B [z]
335
BA B [ 3]
337
339
BA B [5]
340
BA B [6]
342
BA B [7 ]
343
BA B [8]
344
15
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB
[19]
BAB
[2o]
BAB
[21]
BAB
[22]
344
345
347
ANI BLDRR.
BAB
[23]
351
BAB
[24]
BAB
[25]
354
355
BAB
[26]
BAB
[27]
BAB
[28]
359
[}o]
BAB
[31]
BAB
[}2]
369
ANI BLDRR.
BAB
[35]
370
371
372
[}8]
372
[40]
BAB
[41]
16
377
HAc LBEG LE
379
380
iindekiler
B AB [441
381
B AB [4sl
382
BAB [461
383
B AB [47]
383
B AB [48]
384
BA B [49]
MuRAD HAN-GA.ziGERMYANOGLI-Y-ILAN
DNR NE SURETLE OLDILAR, ANI BEYAN DER.
38s
BAB [sol
38s
B AB [sl
387
BAB [S2]
388
389
BAB [s31
B AB [s41
BA B [ssl
391
B AB [s6J
392
BA B [s71
394
BAB [s8J
39S
B AB [s91
396
BAB [6o]
398
B AB [6]
399
NE SURET-LEN OGRADI.
B AB [62]
400
BAB [63]
402
B AB [64]
404
BAB [6s]
404
BAB [66]
406
BA B [67]
414
B AB [68]
416
17
Ak Paazade
BAB
[6g]
1 Osmanoullar'nn Tarihi
ANUN BEYANlNDADuR KM SuLTAN MuHAMMED
BN BAYEZID HAN DLER KM KARINDAI Mus!-Y-ILAN BULIA.
Bu YLAYETLER EKELER. DEVLET HER KANKISINUN SE
HAK TA'ALA EMR-Y-LE BU MEMLEKETE OL HAKM OLA.
AN BEYAN iDER KM SuLTAN MuHAMMED
RuMiLi'NDE KARINDAI MUSI-Y-ILAN MEGUL-KEN
BU TARAFDA KARAMANOGLI BURSA'YA GELDGN BLDRR.
ANI BEYAN DER KM EMIR SLEYMAN ALLAH RAHMETiNE
VARDI OGLINI KM STANBOL'A LEDP TURURDI.
420
421
[73]
4 21
[77]
BAB
[So]
430
[S]
431
432
433
434
[S5]
BAB
[S6]
435
18
437
Iindekiler
BA B [881
BA B [891
440
BA B [9o1
441
BA B [911
BA B [921
443
444
445
BA B [951
BA B [961
450
BA B [981
450
BA B [991
453
BA B [10o1
454
BA B [1011
455
BA B [1021
456
BA B [1031
457
458
459
BA B [1041
BA B [1051
BA B [1061
BA B [1071
BA B [1081
BA B [1091
463
19
Ak Paazade
BAB
[110]
BAB
[111]
BAB
[112]
BAB
[11 3]
BAB
[11 4]
BAB
[115]
BAB
[116]
BAB
[11 7]
BAB
[118]
1 Osmanoullar'nn Tarihi
AN I BEYAN DER KM EvRENEZOG L I 'sA. BEG
ARNAVUD'DA N'OLD!.
46 9
471
AN I BLDRR.
472
AN I BEYAN DER.
473
474
477
BAB
[120]
VE KMN K IZ IN ALIVRD.
[121]
BAB
[122]
BAB
[123]
BAB
[124]
BAB
[125]
BAB
[126]
BAB
[127]
486
488
490
492
493
AN I BL DRR.
20
495
Iindekiler
BAB [1281
497
BAB [1301
499
501
BAB [1311
502
BAB [1321
504
ANI BLDRR.
BAB [1331
BAB [1341
BAB [1351
510
NE VECH-LE FETH T D.
BAB [1361
512
BAB [1371
513
BAB [1381
BAB [1391
BAB [1401
514
BAB [1411
521
VE ANDA NE'YLE D.
BAB [1421
522
524
NE'YLE D.
BAB [1441
526
527
528
21
Ak Paazade
BAB
[1 471
BAB
[148]
BAB
[149]
BAB
[ so]
BAB
[s]
1 Osmanoullar'nn Tarihi
ANI BEYAN DER KM PAA Si LiFKE'Yi NE SURET-LEN FETH TD
530
532
534
531
MUHAMMED HAN-I GAzi KM, ARKA TEVECCH TD.
537
541
BAB
[52]
BAB
[53]
54 2
BAB
[154]
543
ANI BLDRR .
BAB
[155]
545
BAB
[56]
BAB
[s7l
BAB
[ss
547
ANI BEYAN DER KM SULTAN CEM HALASI SELK HATUN
548
[s9l
BAB
[16o]
BAB
[161]
BAB
[62]
54 9
550
ss
553
ANI BLDRR.
BAB
[163 ]
BAB
[64 J
ANI BLDRR.
VE OL VLAYETDE NE'YLED.
22
555
iindekiler
BAB [1651
559
BAB [1661
56o
BEYAN DER.
BAB [1671
BAB [1681
BAB [1691
BAB [1701
BAB [1711
EK
BAB [1721
BAB [1731
NE ZAHR OL D!?
ANI BEYAN iDER KiM M sR suLTANI
BAB [1751
NE VAK' OL D!?
BAB [1771
BAB [1781
BAB [1791
BAB [18o1
575
NE SURET-LEN GELDi GT D.
BAB [1741
BAB [1761
572
BAB [1811
BAB [1821
BAB [1831
5s6
23
NSZ
Ak Paa slalesinin Trk kltr hayatnda, XIII. yzyl
dan balayarak XV. yzyla kadar geen zaman iinde,
yzyl bulan bir hizmeti vardr. Baba lyas'tan (l. 1240) iti
baren Muhlis Paa (l. 1274), Ak Paa (l. 1332) ve Elvan
elebi'den (l. 1358) Ak Paazade'ye kadar uzanan za
manda bu soydan gelenler, Trk edebiyat ve Trk tarihiy
le ilgili almalarda nc durumunda olmulardr. Bunlar
iinde Ak Paa, Trkecilik akmnn nde gelen bir sima
s olarak Carib-name gibi byk bir mesneviyi ortaya ko
yar. Olu Elvan elebi, Menakb'l-Kudsiyye adl eseriyle
Trk kltr hayatnda menkbe trnn ilk rneini verir.
Yine bu slalenin bir devam olan ve Ak Paa soyundan
olmas nedeniyle Akl mallasn kullanan ve btn bir on
beinci yzyl hayatyla dolduran Ak Paazade de (1393?1485?), anonim tarihleri bir tarafa brakrsak, tarih trnn
ilk eserini kaleme alr.
Bu tarih, yazar bilinen, gerek anlamda ilk Osmanl tari
hidir. Tevarih-i Al-i Osman veya Ak Paazade Tarihi adyla
anlan bu eserde Osmanl slalesinin eceresi verildikten
sonra bunlarn Anadolu'ya gelmeden nceki maceralar,
Anadolu'ya gelileri, ka blk olduklar, hangilerinin Ana
dolu'da kald ve kalanlarn Trk tarihinde aynadklar
roller, Sleyman ah'tan II. Bayezid'e gelinceye kadar b
tn ayrntlaryla ele alnmtr.
Seluklular'dan sonra Anadolu'da kurulan beyliklerin
dmanlaryla ve birbirleriyle ilikileri, bunlar ierisinde
Osmanl Beylii'nin durumu, ehzadeler arasndaki mca
deleler, stanbul'un fethi ve daha sonraki hadiseler, Ak
Paazade'nin Tevarfh-i Al-i Osman adl eserinde canl bir e
kilde ortaya konmutur. Bir de Ak Paa'dan balayarak bu
slalenin insanlarnn, Osmanl sultaniarna yaknl var
dr. Bunlardan biri tarihi yaparken, dieri de yazarak klt
rmzn hizmetinde olmutur. Bu ynyle Ak Paa'dan
balayarak gelenler, Trk tarihini ve kltr hayatn gz
lemleyen kiilerdir. Ak Paazade bunlarn sonuncusudur.
25
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
nsz
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
nsz
29
Franz Babinger, Osmanli Tarih Yazarlan ve Eserleri (ev . Prof. Dr. Cokun
ok), Kltr ve Turizm Bakanl yaynlar: 44, Ankara 1 982, s. 39.
2 metin, v. 93a-b.
31
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
beytinde, yine;
Neseb neslm bu al-la togd
Hem toganumuz bu al' grdi
Nesl nesebme Al-i Osman
Aki deyp iderler ihsan
764/1 , Giri ksm, istanbul, 2000 1 Mehmet Kaplan, Atk Paa ve Birlik Fikri,
Trk Edebiyat/ zerine Aratirmalar 1 , Dergah Yaynlar, istanbul 1 976,
s. 1 77-1 89.
32
6 metin, v. 7; s. 7.
7 metin, v . 87a.
8 metin, v. 1 1 3b.
33
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
9 metin,
34
v.
1 56a- 1 57b.
1 0 metin,
v.
1 54a-1 55a.
35
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
11
36
metin, v. 1 70a-170b.
12 metin, v. 1 93a.
13 metin, v. 1 96b-1 97a.
14 metin, v. 1 9b.
37
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
15 Franz Babinger, age, s. 39; Anonim Osmanlt Kronii (1299- 1512), (Haz. Prof.
Dr. Necdet Oztrk), TrkDnyas Aratrmalar Vakf, Istanbul 2000, s. )()0.1.
16 metin, v. 269b.
17 metin, s . 1 69, v. 269.
18 Victor L. Menage, "Osmanl Tarih Yazclnn ilk Dnemleri", St'ten
istanbul'a, imge Kitabevi, istanbul 2000, s. 83.
38
39
Ak Paazade
1 Osmanoullan'nn Tarihi
40
v.
v.
71 b-73a.
79a-b.
22
23
24
25
26
27
metin, v;
metin, v.
metin, v.
metin, v.
metin, v.
metin, v.
1 69a-b.
1 84a.
222a.
226b.
263 b.
265a.
41
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
MENAKIB u
EsERi:
TEV.ARH- AL- SMAN
28 Tevarfh-1 At-i Osman, Ali Bey neri, istanbul 1 332; Ahmed Aki; Tevarfh-i
At-i Osman, Atsz neri, istanbul 1 947.
42
43
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
44
s.
383.
45
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
32 Kilisli Rifat, "Ak Paazade Tarihi", Trk Yurdu, c. 5, nu. 28, istanbul 1 927,
s. 392.
46
47
SMANOGULLARI'NIN TARH
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1
Osmanoullar soyunun adlar.
BLM 2
Osman Gazi'nin soyu ve slalesi hangi vilayetten
ne sebeple geldiler; niin padiah oldu; sonra bu Rum
lkesine (Anadolu'ya) hangi sebeple geldiler; onu anlatr.
Osman Gazi'nin d edesi olan Sleyman ah Gazi en evvel
Rum vilayetine gelmiti, ite gelmeleri iin asl sebep buy
du. Abbasi'lerden Sleyman ah devrine kadar Celi (Arap)
53
Ak Paazade
Osmanoullar'nn Tarihi
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 3
Osman Gazi'nin gece gndz demeden
zaman zaman drt bir yana yrmeye baladn anlatr.
BLM 4
Osman Gazi'nin nasl bir rya grdn, bunu kime
haber verdiini ve yorumunun ne olduunu anlatr.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 5
Osman Gazi, kaynbabas d yorduktan sonra
neler ortaya kt ve neyle megul oldu onu anlatr.
Osman Gazi bu tabiri iitince himmet klcn gnl beline
skca balad. Bir gece yryp negl'e vard. Yannda
Kulaca denen kk bir hisar vard. Onu yamalad ve ate
e verdi, kafiderini o gece krd. Sabah olunca o ilin kafide
ri toplanp Karacahisar tekfuruna, "Ne duruyorsun, seni ve
slaleni esir ediyorlar, bu ili elimizden alarak yakp ykyor
lar, sonra buralarn yerini suyunu brakacak gibi de deil
ler. Biz de onlara kar kmalydk. imdi bunlar bu lke
den karmaz ve ldrmezsek, son pimanlk fayda ver
mez." dediler.
Onun Kalanoz adnda bir de kardei vard. Emrine byk
bir ordu verdi, bunlar inegl kafideriyle bir araya geldiler.
Osman Gazi de gazilerini toplad ve kizce'ye geldi. Torna59
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 6
Sultan Alaeddin'in kafirlerle Mslmanlarn
arasnda geen olaylardan haberdar olduunu bildirir.
BLM 7
Sultan Alaeddin'in vilayetine gidip
Tatar'la ne yaptn bildirir.
Sultan Alaeddin'in ne yaptna bak. Hemen oradan Ereli'ye
yneldi. Tatar sultann kendi zerine geldiini aniayp karla
d. Biga hynde bulutular. Geeeli gndzl iki gn sava
61
BLM 8
Osman Gazi hisar alnca Sultan Alaeddin' e
ne gnderdi ve Sultan'dan ona ne geldi, onu anlatr.
iir
Osman'n kanununun olduunu iittik;
te dostlar neelendiren bu adalet ve cmertliktir.
Hma kuu bunlarn glgesinde utu,
Btn sunkar kular bunlara av oldu.
Ey dost cihan halkna bunlara dua
Etmeleri farz oldu.
Kuvvet, akl ve tedbir ne kadar lazmsa,
lim ve takdirin de uygun olacan iyi bil.
Yakan dost ve arkada, ister gen ister
htiyar olsun, herkese lazmdr.
BLM 9
Osman Gazi'nin kimleri dost ve srda edindiini
ve evrelerinde kimlerin bulunduunu, nasl tedbir aldn
ve onlarla ne ekilde dp kalktn anlatr.
Ak Paazade 1
Osmanoullan'nn Tarihi
BLM 1 0
Harmankaya kafiderinin Osman Gazi'yle ne ynlerden
tank olduklann ve neler yaptklarn bildirir.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
66
BLM 1 1
Kse Mihal dn edip kzn Gl Falanozolu'nun
beyine veriyor.
67
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 2
Yarhisar tekfurunun kzn alacak olan
Bilecik tekfurunun dn yaptn bildirir.
O da Mihal'i davet etti. Danp btn dn ilerini ta
mamladlar. Etraftaki tekiurlara davetiler gnderdi. Fakat
daha davetiler Osman Gazi'ye gitmeden o, Bilecik tekfuru
na sryle koyunlar gnderdi ve "Kardeim, bunu dn
de hizmet edenlere yedirsin, Allah izin verip kendim vad
m zaman, sam da getireceim." dedi. Ayrca, "Eer kar
deime layk sam yok ise, bana layk olan getireyim." de
di. Szn ksas bunlar daha dne armadan gnder
dikleridir. Zaten Mihal'in dnnde sz vermilerdi.
Tekiur sonra Mihal'i Osman Gazi'ye, pek ok altn gm
hediyeyle daveti olarak gnderdi. Mihal de gelip Osman
Gazi'ye tekiurlarn ortaklaa hareketlerini ve niyetlerinin
ne olduunu bildirdi. "Uyank ol!" dedi ve dne ard.
Osman Gazi, Mihal'e davetine karlk hediyeler verdi. Os
man Gazi, "Mihal Bey kardeim! Tekfur'a benden selam
syle, ite imdi biz yaylaya geceiz. Kaynvalidem ve
hanmm da kardeimin annesiyle tanp bilimek isterler.
imdi kardeim bizim Germiyanl'yla ne halde olduumu
zu iyi bilir. Hep zahmetimizi ekegelmilerdir. Kerem edip
bu yl da eksinler. Anann ve benim yklerimizi yine hisa
ra gnderelim." dedi. Mihal Osman Gazi'nin bu teklifini ge
lip tekiura iletti. Tekiur ok sevindi, szn candan kabul
etti. Mihal'i yine gnderdi. Osman Gazi'nin gelecei bir gn
kararlatrld. Sonra o, "Bizim hanmlarmz kr yerlere
ovalara almlardr. Bilecik dar yerdir, dn orada yap
masnlar." dedi. Tekfur bu sz kabul etti ve dn akr
pnar'nda yapt. Ayrca Osman Gazi kararlatrlan gnde
kzlerini ykletti, her zaman olduu gibi hanmlara teslim
etti. Srp akam karanlnda hisara girdiler. Bir iki katar
kz hisara girince, kee yklerinden adamlarla yaln kl
lar dklp aa kt. Hemen kapclar tesirsiz hale getir
diler. Herkes dne gittii iin hisarda az insan kalmt.
Kale fetholundu.
68
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 3
O Yarhisar tekfurunun kz olan gelini
tutup kime verdiler ve aynca o kim idi, onu anlatr.
Osman Gazi onu olu Orhan' a verdi. Onun adna L'lfer
(parlak inci; Nilfer) Hatun demiler idi. Orhan Gazi de o
zamanda delikanl bir yiit olmutu, ayrca g zerinde
koyduu bir olu daha var idi. Bu drt hisar aldlar fakat
bu vilayetlerde adaleti ve gveni en iyi ekilde saladlar.
Btn kyler yerli yerince olutu ve yerleme tamamland.
Halleri vakitleri kafirlerin hkm altnda olduklar zaman
dan daha iyi oldu.
Ayrca buradakilerin rahatlklarn iitip baka illerden in
sanlar gelmeye balad. Szn ksas Osman Gazi dn yap
t ve o kz, olu Orhan Gazi'ye vermek istedi, hem yle yapt.
Bu L'lfer Hanm, Kaplca kapsna yakn yerde Bursa
hisar dibinde tekkesi olan hanmdr. Ayrca Ulufer Suyu'
nun kprsn de bu hanm yaptrdndan, o suya veri
len isim kprye de ad olmutur. Sonra Murad Han Gazi
onun oludur. Ayrca Sleyman Paa da bunun oludur.
Her ikisinin babas Orhan Gazi' dir. Hanm vefat edince Or
han Gazi'yle Bursa hisarnda birlikte defnettiler. En iyisini
bilen Allah' tr.
iir
Hamnn Hak'tan bulduu ne kutluluktur
Ki onun burcundan tan atp gn dodu.
O burtan Murad Han parlad dodu;
Sleyman Paa da rtsn ap grnd.
Bu hanm yksekte uan sultanlar dourdu;
O yanan radan dnya aydnlanp kla doldu.
Dnyaya amber kokular, ttsler, miskler yayld.
O gl yaprandan ortaya kan ter damlacklaryd.
Cevherlerin asl ortaya kt iin
Uzaktan yakndan herkes akn edip topland.
70
BLM 1 4
Osman Gazi'nin ilk nce Cuma namazn nerede kldrdn
ve fethettii her ehirde nasl bulunduunu anlatr.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
72
BLM 1 5
B u blm Osman Gazi'nin koyduu kanunun
hkmlerini anlatr.
Artk hakim ve ordu komutan tayin edildi, pazar kuruldu.
Kendi adna hutbe de okundu. Bu kez halk kanun istemeye
balad. Germiyan' dan gelen bir kii, "Bu pazarn bacn ba
na satn." deyince, ona, "imdi Han'a git." dediler. O da
doru Osman Gazi'ye geldi szn syleyip, "Han'm! Bu
pazarn bacn bana sat." dedi. Osman Gazi, "Bac nedir?"
diye sorunca, o kii, "Pazara getirilen her bir eyden ben ak
e alrm:" cevabn verdi. Osman Gazi de bunun zerine,
"Hey adam! Senin bu pazara gelenlerden alacan m var
da, bunlardan ake istersin?" deyince, o zat, "Han'm, bu
tredir ve gelenektir; btn memleketlerde bunu padiah
larn almas adettir." dedi. Osman Gazi, "Tanr buyruu ve
peygamber sz mdr veya o beyler bunu kendilerinden
mi ortaya koymulardr?" deyince o kii, "Tredir Han'm,
ok ncelerden kalmtr." cevabn verdi. Osman Gazi zi
yadesiyle fkelenerek, "Hey adam bu kazanann kendi
mlk olur, onun malna ortak mym ki bana ake ver di
yeyim. Hadi git ve sana zararnn dokunmamasn istersen
bu sz syleme:" der. Sonra halk, "Han'm! Bu pazara hiz
met edenlere nesne gerek, para vermeleri adettir." dedi. Bu
nun zerine Osman Gazi, "Madem ki byle diyorsunuz,
kim bir yk getirip satarsa iki ake versin, satmayan da hi
bir ey vermesin. Sonra kim benim bu kanunumu bozarsa,
73
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
74
BLM 1 6
B u fethettii vilayetlerin tmadarn
kimlere verdiini anlatr.
BLM 1 7
Bursa tekfuru ve baka tekfurlar Edrenos tekfuru,
Bedenos tekfuru, Kestel tekfuru, Kite tekfuru
bunlarn hepsinin birletiklerini anlatr.
Ak Paazade 1
Osmano!jullar'nn Tarihi
76
BLM 1 8
Osman Gazi Bursa hisar iin hangi tedbirleri ald,
neler yapt bunu anlatr.
BLM 1 9
Osman Gazi Yeniehir' e gelince evredeki kafirler gelerek
bununla uramaya baladlar. Onlarn btn yerlerini ele
geirdiler. Adalet, gven, insaf ve merhamet ederek gzel
letirdi. Gaziler ok ok gnl holuu iinde idiler. Her bi
rine kyler ve yerler verdi. Herkes ll bir ekilde raz
olup sz dinledi. Osman Gazi'nin yanndaki gaziler kuvvet
lenince, devaml savaa gitmeyi arzulamaya baladlar.
iir
Ey arkada! Osman'n Allah yolunda yapt
Savata kanlar sald ve nice balar kesildi.
77
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 20
Mekece, Akhisar, Geyve, Leblebicihisar ve adrl'nn
ne ekilde alndn bildirir.
79
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 21
Osman Gazi Karacahisar'da iken Germiyan'dan
Tatar avdar'n gelerek Karacahisar pazarn
vurduunu anlatr. imdi zamanmzda
o slaleden olanlar var ve bunlar avdarlu diye anlmaktadr.
BLM 22
Osman Gazi'nin olu Orhan' Akyaz ve Kocaili'ne
nasl gnderdiini anlatp bildirir.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
83
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 23
Osman Gazi'nin, olu Orhan' Bursa'ya gnderdiini
ve Bursa'nn ne ekilde fetholunduunu bildirir.
84
Ak Paazade
J Osmanoullar'nn Tarihi
m idi?
CEVAP.- En doru kavil Osman'n yaaddr. nk
olunu sefere babas gndermiti.
SORU.- yle ise Osman Gazi kendisi niin sefere katl
mad?
CEVAP.- Osman Gazi'nin ayrca iki olu daha vard.
Ancak onun niyeti Orhan Gazi'nin kendi zamannda s
tnlk kazanmasyd. "Orhan Gazi benim zamanmda ev
ket bulsun" diyen Osman Gazi, ayrca ayandan zahmet
ekmekte idi. te kendisinin sefere katlnamasna sebep
bunlar idi.
iir
Olunun yce talihli olmasn isteyen
Baba, gel de oluna yolu gsteriver.
Oul da senden t alsn, eer nasihat alnazsa sonunda
Zavall durumuna dp altnda kalr.
Babalarndan t almayanlar, insanlar arasnda arka
bulup
Szlerini geirememi ve dileklerine ulaamamlardr.
BLM 24
Osman Gazi olu Orhan'a vasiyetlerini anlatr.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 25
Konur Alp'le Gazi Rahman ve Akakoca'nn durumlar
ne oldu, onlar anlatr.
BLM 26
Aydos hisar ne ekilde fetholundu onu anlatr.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 27
Tekfur'la kzn ne yaptlar onu anlatr.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 28
Gaziterin bu yanda neler yaptn ve Orhan Gazi'nin
babasnn Hak rahmetine kavutuunu anlatr.
92
iir
Onlar imdi yeni bir yolculua ktlar,
Bu kta yapayalnz, baka giysi giydiler.
Bindikleri at sekiz ayakl,
nlerinde avu; "onlar gayr
Uzak seferdeler, yaknda gelmezler
Geer nice yl, gndzler, geceler" diye syler.
Bak senin de yolun, menzilin bu, acep ne zaman
Varrsn Aki, ki nnden gitti onlar.
BLM 29
Osman Gazi'nin lmnden sonra Orhan Gazi'nin
neyle megul olduunu anlatr.
Ak Paazade
1 Osmano(jullar'nn Tarihi
BLM 30
Orhan Gazi padiah olduktan sonra
hangi ilerle urat, onu bildirir.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 31
Onun ne giydiini ve neler ortaya kanp
uyguladn anlatr.
Orhan Gazi padiah olduktan sonra babas zamannda ol
mayan kendi devrinde olan eyler ortaya kard.
iir
Alemdeki dzenleri bu insan yapt;
Bu dzeni koyanlarn niin byle yaptklarn biliyor
musun?
Ya kendisi faydalanacak veya bakalarna faydas olacak,
te kanun ve adet ortaya koyanlar bu niyetiyle yaptlar.
Hangi adeti korsan, tesirini dnyada gsterir, fakat kolay
Bu olup o adeti koyanlar nereye gittiler, bunu bir anla.
Orhan Gazi'ye kardei Alaeddin Paa, "Sultanm, Allah'a
hamd ve kr olsun, seni imdi padiah grdm. Bir gn
senin de ordun gnden gne oalacaktr. Sen de askerinde
bir nian, alarnet koy ve o ey baka askerlerde olmasn."
der. Orhan Gazi de, "Sen ne ii ilersen ben de onu kabul
ederim." dedi. "imdi etraftaki beylerin brkleri kzl renk
tendir. Senin askerinin brkleri ak olsun." dedi. Bilecik'te ak
balk yaptlar. Orhan Gazi giydii gibi ona bal olanlar da
giydiler. Sonra Orhan Gazi ie giriip askerini oaltmak is
tedi. Kardei, "Onu kadlara dan." diye syledi. O zaman
lar andarb Kara Halil, Bilecik'te kad olup hakim idi. Ona
hakimlik Osman Gazi tarafndan verilmiti. Orhan Gazi za
mannda da znik'te kadlk yapt, sonra Bursa kads oldu.
Orhan'n olu Gazi Hnkar zamannda kadasker oldu. Ay
rca vezirlik ve beylerbeyilik de yapt. Bu durum, Allah'n iz
niyle daha ayrntl ekilde aa blmlerde anlatlacaktr.
97
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 32
znik'in nasl alnp fethedildiini anlatr.
Evvel Karatekin'i almlard. Bu durum znik'e bir snrlama
getirmiti. Bu sebeple Karatekin hisar iinde bulunan gaziler
znik'in kaplarn atrmaz olduklarndan halk alktan s
kntya dmt. nk etrafndaki kyleri alp, trnar erle
rine vermilerdi. Bu kylerin kafirleri hibir ekilde sebepli se
bepsiz bunlardan incinmeyip huzur ve rahat iinde idiler. Ra
hat olduklarndan ve incinmediklerinden dolay da hisar hal
kna yiyecek vermezlerdi. Baz zamanlar Mslmanlara kat
lp hisara kar sava bile ederlerdi. znik halkna seslenerek,
"Gelin ey zavalllar, bizim rahat ve huzur iinde yaadmz
gibi, sizler de rahat olun." derlerdi. Sonra ehrin halk gle,
balk avlamak iin bile kamaz olmulard. Hatta hisarda bu
lunan halktan baz kafirler gazilere haber gnderip, "Alktan
ok sknt ekiyoruz." derlerdi. O zamanda etrafn tamamn
Trk almt ve buralar trnar erieri tarafndan iletilirdi.
Szn ksas, kafirlerin durumunu Orhan Gazi'ye bildir
diler. Bir gn devletle kendisi de znik'in zerine geldi. ok
skntda olan kafider Orhan Gazi'nin geldiini grnce i
lerinden gvendikleri birini padiaha gnderdiler. "imdi
bizimle anlap gven verin, bizi ldrmeyin, gidenimiz
gitsin, kalanmz kalsn, biz de size hisar teslim edelim" de
diler. Orhan Gazi onlarn bu teklifini kabul etti. Onun iin
Orhan Gazi, "Hayrseverlik Allah iin olan almalarn en
stndr" der idi. Sonra bu hayrseverlik sebebiyle pek
ou slam dinini kabul etti.
99
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BLM
33
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 34
znik fethinden sonra Orhan Gazi neyle urat
ve trnarlar kimlere verdi? Onu anlatp bildirir.
BLM 35
Orhan Gazi Karasi vilayetini niin
ve hangi sebeple fethetmitir? Onu bildirip aklar.
BLM 36
Karasi ilinde Orhan Gazi'nin neler yaptn anlatr.
Bunlar Balkesir' e varnca aradaki olan kap Bergama hi
sarna snd. zerine gittiler. Orhan Gazi'nin yanndaki
kardei, kardeiyle konumak iin hisara yakn varnca akla
1 03
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 37
Orhan Gazi'nin bu vilayeti fethettiini, tmarlann kimlere
verdiini ve o hisardaki olann durumunun
ve sonunun ne olduunu aklayp anlatr.
1 04
iir
Alem yine eit eit cilve gsterdi;
Artk bu durumda insann yz gld.
Kutluluun klar vurdu, ka:lemler
Yeni sayfalarda mjdeler yazd.
Karasi [ili] sanki Cneyd-i Badadi
Ve brahim-i Ethem gibi velilerle dolup tat.
BLM 38
Sleyman Paa'nn bu ilde neler yaptn
ve hangi ilerle uratn anlatp aklar.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
1i i
)l
l i'
l \:1 i 1
1 06
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
l1i
1 08
. BLM 39
Sleyman Paa Rumeli'ne geince nasl nlemler ald,
neler yapt ve neler dnd, bunlar anlatr.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 40
Konur hisarn ne ekilde aldklarn anlatp aklar.
1 10
iir
Kaplarn acs kapy at.
Fazl'la Ece ona kap oldu.
Artk buralar saray ve hazine oldu
imdi Sleyman'n kapclar koymas gerek.
BLM 41
Gazi Evrenoz'la Hac lbeyi'nin neler yaptklarn,
ayrca Sleyman Paa'nn faaliyetlerini anlatr.
111
BLM 42
Murad Han Gazi, kardei vefat ettikten sonra
kendisi neler yapt, onu anlatr.
Murad Han, Rumeli'ne yneldi. Doru Bursa'ya geldi ve Ka
ras vilayetiyle kendi ilinden kalabalk asker toplad. O za
manda andarb Halil Bilecik kadsyd, ayrca znik'e de ha
kim olmutu. Bursa kads da oldu. Onunla yakndan tandk
olunca, kendisine kazasker yapt. Lalas ahin'i yanna ald.
Pek ok asker toplayp Gelibolu' dan geti. Banatoz hisanna
yrd. Kafider savamadan kaleyi teslim ettiler. Kafideri
yine yerlerinde brakt. Oradan doruca orlu hisarna vard.
Burann kafideri boyun emedi, yama emrini verince sava
balad. Kafirlerle ok sava yapld. Sonunda tekfurlannn
gzne ok isabet etti, yenildiler. Gaziler de dalga dalga hisa
ra girdiler ve pek ok ganimetler aldlar. Hisar da yktlar.
Sonra Misini hisarna gittiler. Tekfuru olanlarndan birini
de getirerek karlad. Hisarn anahtarn da getirdi. Sultan
Murad Han Gazi de hisarn zerine kondu. Tekfur da pek ok
hediyeler verdi. Padiah bunlarn hepsini gazilere datt.
Sonra Birgos'a geldiler. Kafider kap gidince hisar bo
kalm. Gaziler hisar atee verip yktlar.
iir
Bu dnyada insann aklna alr,
Kimi olgun kimi rahat iinde kimisi de noksandr.
Ltuf iyilik ve fke bunlarda karm vaziyettedir.
Zaten cahil iin abuk fkelenmesi ak bir delil
olmutur.
Kime Allah'n ltuflar yolda olmusa
Onun gnlnde iman nuru parlamtr.
Hi kimse iin acelecilik etmek iyi deildir.
Zaten yiitlerin iini sabr kolaylat:r.
Ey karde acele etmenin, birden ayaa kalkmann da
bir yeri var,
Ancak onun ehlini bulup pheden kurtul.
1 12
BLM 43
Hac lbeyi'yle Gazi Evrenoz neler yaptlar
ve ne ilerle uratlar onu anlatr.
BLM 44
Murad Han'n Edirne'ye nasl girdiini anlatr.
Sultan Murad Han Gazi Birgos'tan Eski'ye geldi. Onun da
hisarn bo buldu. Bu birka hisar da ald. Bu bo kalan hi
sarlarn kafirleri Edirne'ye gidip orada toplanmlar. Padi
ah lalas ahin' e asker verip Edirne'ye gnderdi. Lala yr-
113
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 45
Murad Han Gazi'nin Edirne'de
neyle megul olduunu anlatr.
Baht aklyla Edirne' de tahtna oturonca lalas ahin' i
Zara ve Filibe tarafna akma gnderdi. Evrenoz Gazi de p
sala'y fethetti. Bunlar bulunduklar yerlerde ubeyi oldular.
andarl Halil'in kadasker olduu zamanda bir gn Kara
man lkesinden Kara Rstem denen bilgili bir kii gelip,
"Efendi hana verilmesi gereken bu kadar mal neden yok ye
re harcarsnz?" dedi. Kadasker bunun zerine, "O nasl bir
114
BLM 46
Bursa'ya doru yola kan Murad Han'n
orada ne yaptn anlatr.
Ak Paazade 1
Osmanoullan'nn Tarihi
BLM 47
Biga'nn nasl fethedildiini anlatr.
BLM 48
Srplann Edirne'ye geldiklerini anlatr.
BLM 49
Murad Han'n Genniyanolu'yla ne ekilde,
nasl dnr olduklann anlatr.
117
Ak Paazade
1 Osmano!jullar'nn Tarihi
BLM 50
Murad Han'n dne balayp kz alverdiini
ve olunu evlendirdiini anlatr.
iir
Murad Han'n ettii bu dnde nice
Sofralar serildi ve ok yemekler verildi.
Tam bir ay eit eit nimetler dkld
Fakir, zengin ve muhtalar doydu.
Halk dn elbisesi giydi;
Yalnlar, rindler ve dzenbazlar donatld.
Kazan kazan koyun etleri piti,
Hizmetiler bile kz kebab ister oldu.
Pek ok altn ve gm para datld,
Cimriler ve ayak takmlar hocalar gibi oldular.
Btn insanlar raz oldular,
Hibir kimse zntl gitmedi ve halk arasnda itiip
kakma olmad.
Aki, O gazi padiah ei grlmedik bir dn yapt,
Kelle ekerler bile yk yk ortaya dkld.
Ben de o zamandan bugne dek dualar ettim.
Ey yolda bu duay lnceye kadar da edeceim.
BLM 51
Gelini getirmek iin kimleri gnderdiler
ve oradan kimler geldi, onu anlatr.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 52
Murad Han Gazi'nin Hamid vilayetini
nasl fethettiini anlatr.
BLM 53
Murad Han Gazi asker toplad
ve toplad bu orduyla ne yapt onu anlatr.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 54
Padiahn Edirne'ye vannca ne yaptn anlatr.
BLM 55
ahin Lala lnce, beylerbeyiliin Kara Temr Paa'ya
verildiini, onun neler yaptn, nce ne tarafa
gnderildiini ve nereye gittiini anlatr.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
iir
Bu felek bir daha dnrnek ister,
Neler olacan hikrnetlerle anlat ve bildir.
Kllar vurulup kanlar dklsn
Sngler askerin elinde neter olsun.
Gaziler ehit olup kafider krlsn
Bir hain alak sonunda padiah' ehit etsin.
Bu zamanda felein baht dnp
Size bu yldzn neler yaptn bir grn.
BLM 56
Murad Han Gazi'nin Srp kralyla
ne ekilde mcadele ettiini anlatr.
1 25
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 57
Bayezid Han tahta ktktan sonra neler yapt; onu anlatr.
BLM 58
Bayezid Han'n Alaehir'e varp
oray nasl fethettiini anlatr.
Alaehir vilayeti o zaman Mslman topraklan arasnda kal
m, padiah kafir olan bir yer idi. Bunlar Aydnolu'yla iyi
ilikiler kurup hayatlarn srdrrlerdi. Bayezid Han hemen
gazaya niyet edip Alaehir' e yneldi. Daha vilayete varmadan
yolda, "Kimsenin haksz yere bir pn bile almasnlar ve bir
kimse bu emri kabul etmezse sorumluluu zerine alm olup
lm cezasna arptnlacaktr." diye emir karp yasak koydu.
Padiah varnca kafider ehrin kaplarn kapattlar ve sa
vaa baladlar. Bayezid Han ehrin yanalannasn emir
edince kafider iitti, aman dileyip ehri anlamayla verdi
ler. Padiahln kanunu ne ise ona gre ilemler yapld.
Aydnolu da itaatle padiaha geldi. lkesinin bir ksm
n kendine verdiler. Kalelerine asker yerletirip Bayezid
adna hutbe okunup para bastrld. Trnarlarn beratna da
padiahn nian vuruldu. Aydnolu, Ayasuluk'ta (Seluk)
idi. Tire'ye getirdiler. Ayasuluk'u kendi kullarna verdi, an
cak Aydnolu'na ait Vakflarn iletimi yine kendisine ve
rildi. O da ecel gelinceye kadar buradan bir yere gitmeme
ye sz verdi. Sonra lkesinin Osmanl topraklarna katlma
s zerinde anlatlar. Ardndan padiah Samhan iline y
rd. O da ayn ekilde ele geirildi. Az zaman sonra o han
lar vefat edince, Samhan vilayetini Karasi vilayetine katp
ikisini de olu Erturul' a verdi.
1 27
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 59
Bayezid Han'n stanbul'a varmasnn sebebi ne idi
ve orada neler yapt, onu anlatr.
1 29
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
iir
Sultan Bayezid burada gaza etti
Kalan kafirlerin hep d koptu.
Bosna vilayeti ve Srplar haraca baland,
Ayrca Arnavut'a ok asker gitti.
Eflak beyine, "abuk gel ve kalem al." dedi.
Ve tekrar stanbul'u kuatmaya karar verdi.
Bu sava, tarih olarak, hicretin yedi yz doksan nde
(M. 1391) Sultan Bayezid tarafndan yapld.
BLM 60
Sultan Bayezid'in stanbul'a yeniden gelmesiyle
neler yaptn anlatr.
1 30
Rvet olarak kularn veya balklarn ilerine altn doldurup gnderme adetine
iaret edilmektedir.
BLM 61
Bundan sonra Sultan Bayezid'in ne ilerle urafn anlatr.
Ak Paazade
1 Osmanoullan'nn Tarihi
BLM 62
Bayezid Han'n Dispot'la neler yaptn anlatr.
1 32
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
1 34
BLM 63
Bayezid Han, Karamanolu'yla ne yapt onu anlatr.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 64
Sultan Bayezid Han'n Kastamonu'ya
ne ekilde vardn anlatr.
BLM 65
Bayezid Han'n Amasya ve Sivas' nasl fethettiini bildirir.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
iir
Beni seven eimden ayran bu
Eikten dostluk ummam mmkn m?
Yaz k yollar gzlemekteyim. Benim bu durumda
Dnyada rahat olmam mmkn deil.
Oul, kz ve eim benden ayr olunca,
Hangi hareket ve davranmdan lezzet alabilirim.
Bu ayrlma sebep sen oldun, bu karlamadan
Nasl doruluk beklersin.
Ey Bayezid! Taharten' den dostluk bekleme.
nk onu hayat arkadandan ayrdn.
iir
Dnya bir ekilde grnmemi, halden hale girmitir,
Ve cihanla greenler onu yenememilerdir.
Bu geni emenlik neler bitirmedi.
Bu da kara topran grnleridir.
Bu fetih hicretin yedi yz doksan sekizinde (M. 1395-96)
gereklemitir.
BLM 66
Saruhan Begl'nn Filibe yresine nasl geldiini
ve srlp oraya gitmesine neyin sebep olduunu
anlatp bildirir.
1 39
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
1 40
Ak Paazade 1
Osmanoullan1nn Tarihi
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
iir
Timur'un ettii ii kafir bile etmez, onun elinden insanlar
Erkek, hanm, kz olan neler ektiler bir bilsen.
Mslmanlar krd geirdi, onun varaca yer, gayesi de
Ne idi bilinmiyor.
Tekke, mescit, medrese, mektep ykt, hatta
Aydn ilinde bir k geirdi.
Timur'un dnyada ok zulm var,
nsanlar onunki gibi zulm grmediler.
1 45
Ak Paazade
1 Osmanouan'nn Tarihi
BLM 67
Bayezid Han'n lmnden sonra
ka olu kald ve bunlar neler yaptlar, onu anlatr.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BLM
68
BLM 69
Bayezid olu Sultan Mehmed'in kardei Musa'yla
buluma ve vilayetleri ekierek alma isteini,
devlet kimin ise Hakk'n emriyle lkeye onun
hakim olmas gerektiini anlatp bildirir.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
1 50
BLM 70
Sultan Mehmed'in Rumeli'nde kardei Musa'yla mcadele
ettii srada, Karamanolu'nun Bursa'ya geldiini anlatr.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 71
Emir Sleyman ldkten sonra olunu kim stanbul'a
iletmiti. Onun olunun hallerini bildirir.
BLM 72
Sultan Bayezid'in olu Sultan Mehmed Musa'y ortadan
kaldrdktan sonra nelerle megul oldu onu bildirir.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 73
Sultan Mehmed'in byk bir ordu toplayp
Karaman lkesine sefere ktn
ve gidip orada neler yaptn anlatr.
BLM 74
Bayezid Han olu Sultan Mehmed'in
Bursa'ya gelip ondan sonra Eflak'a gittiini bildirir.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
iir
Bu acmasz felein fitnesine bak,
Baba olunu bile kendine dost edinmez.
istek ve arzu rzgar cefa tepesinden eser ve bir kimse
Bylece eitli sebeplerle lkesini harap eder.
Bu bir iki nefes alp verenlerin hallerini bir sor ve
Bunlarn nasl doyduklarn bir ren.
Bu mr atma binip hi durmadan koturanlar,
Sonlarnn ne olacan hi bilmezler.
Vcutlar yorulup nefisleri yorulmayan bu insann,
Sonunda ecel boazn skar.
Mal mlk nerede kald, makam mevki nerede?
Artk tavlas bozulmu, katar da oktan gitmitir.
BLM 75
Sultan Mehmed'in Samsun'u nasl aldn bildirir.
BLM 76
Sultan Mehmed'in Samsun'u aldktan sonra
skilib'e uradn ve orada ne yaptn bildirir.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
iir
Tatar'n iecek ayram bile yoktu.
Dereye ve daa konup gerdi.
Yannda bzme torbas ve akma vard ama,
akman akp ate yakmak iin kav bulamazd.
Srlp gelince akn beyi oldu,
imdi kapp kamak iin kafir kzn gzetler.
Minnetolu gazi olmu diyorlar,
Gaza yolunda bulsa cann verirdi.
BLM 77
Simavna Kadsolu'nun kethdas kadasker iken
Brklce Mustafa'nn Karaburun'a gelip
ne yaptn bildirir.
BLM 78
Simavna Kadsolu'nun durumu ne oldu, onu anlatr.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
iir
Sofunun bozuu dilinden Allah' drmez,
Ancak gnlnden altn, ake ve gm sayar.
Pilav ok olsa gayet iyisi olsun der, o alp oynayanlar gibi
Hep ziyafetlerden ziyafetlere koar.
imdiki zamanda yalanc ve sahte sofular oald,
Bunlar delilere uyup destan okurlar.
Kimisi "eyhimiz padiah olacak" diye inanp
Ona uyar ve peinden ayrlmaz.
1 60
BLM 79
Sultan Mehmed'in Bursa'da imaret yaptn,
vakfetmek iin ona birka kafir ky istediini,
bulduu kyleri nasl bulduunu bildirip anlatr.
1 61
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 80
Bayezid Han olu Sultan Mehmed Han'n
fani dnyadan sonsuzluk sarayna yrd zaman,
oul ve kzlar ka tane idi. Padiah olduktan sonra
nasl vefat etti bunlar bildirip aklar.
BLM 81
Sultan Murad'n ne ekilde gelip padiah olduunu
ve kardelerinin hallerini bildirir.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 82
Sultan Murad Bursa'da tahta geince,
beri tarafta Rumeli'nde neler ortaya kt, bunu anlatr.
BLM 83
Bursa'da bulunan paalar nasl dndler,
ne tedbir aldlar ve hangi ilerle megul olurlar, onu anlatr.
Dzrne'nin zerlerine gelmekte olduunu iitince paalarn
says bee kt. brahim Paa, Hac vaz Paa ve ayrca Ti
rnurta olanlarnn paa oldu. Bunlarn birinin ad
Urnur, birisi Oru, dieri de Ali Paa'dr. Bunlar Mihalolu
Mehrned Bey'i Tokat hapsinden karmay ve Sultan Mu
rad' a getirmeyi kararlatrdlar. Hem de dedikleri gibi yap
tlar ve derhal hapisten kardlar. Gelip bizim Elvan elebi
Tekkesi'ne urad. O zaman beni ald ve birlikte gittik.
1 65
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 84
Hac vaz Paa'nn Mustafa'ya ne ekilde
mektup yazp gnderdiini anlatr.
BLM
85
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 86
Sultan Murad'n Rumeli'ne nasl getiini anlatr.
BLM 87
Padiah'n Edirne'de kaldn ve etrafn beylerine
eliler gnderdiini anlatp bildirir.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 88
Sultan Murad Dzme'yi ortadan kaldrdktan sonra
kardeinin ne yaptn anlatr.
BLM 89
Sultan Murad'n, kardei Mustafa'yla nasl bulutuunu
ve sonunda ne yaptn anlatr.
Ak Paazade
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 90
Sultan Murad'n kardeini ortadan kaldrdktan sonra
neyle uraln anlatr.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 91
Sultan Murad'n sfendiyar'la nasl bulutuunu
ve onunla ne yaptn anlatr.
BLM 92
Sultan Murad'n znik' e kardeiyle bulumaya
geldii zaman flakolu Drakola'nn ne yaptn anlatr.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 93
Sultan Murad Han'n Drakola'yla bar yaptktan sonra
neyle megul olduunu bildirir.
lar ne yapt?
CEVAP.- O iki kardei Tokat'ta hapsetmiti. Getirtti g
nl gzlerini ap dnya gzlerini kapatt. Bursa' da ulufe
eyledi ve analaryla birlikte oturdular. Bunlarn birinin ad
1 76
BLM 94
Aydn ilinin nasl alndn, Aydnoullar'ndan olan
zmirolu Cneyd Bey'in ne olduunu bildirir.
Ak Paazade
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 95
Sonunda zmirolu'nun ne ekilde ele geirildiini
ve akbetinin ne olduunu anlatr.
1 79
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 96
Mentee olanlannn babalanndan sonra
ne olduklarn anlatr.
BLM 97
Karamanolu Mehmed Bey'in Adalya'da
hisara dp savatn anlatr.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 98
Amasya vilayetinde ve Tokat'ta Kzlkocaolanlan
Yrg'le ne yapt. Aralannda hangi olaylar oldu
ve olmaktadr. Bunlan anlatr.
1 83
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
iir
Trkmenler arap itiler, akllarn
Yitirdikleri gibi karlar da bo dt.
Trkmen yiyip iip yatp dkld.
Buraya gelenlerin hepsi kazaya urad.
Bu Yrg'n konuklarn arlamasdr.
Onun sofras yiyecekleri ylan zehiri ve ii olmutur.
Kzlkocallar lkeleri rene evirirdi, ancak
mrleri ykld, imdi onlar iin kaygl k balad.
Artk avrad ve eri dalp maaralara ekildi,
Bunlar "Bu nasl i?" diye birbirlerine sorarlar.
Bu beyolu olan drt han'mz nerede?
Ne vakit sava oldu da askerimiz krlp ld.
Yrg, Trkmenleri kaldklar yerde balatnca, "Bunla
rn iini bitirin ve hayatiarna son verin." diye buyurdu.
Kendisi de atma binip Trkmen obalarna doru srd. On
lar orumlu yresinde yerlemilerdi. zerlerine baskn
yapt, geride kalan pek ok Trkmen' i ldrd. Btn mal
larn mlklerini yama ettirdi. yle oldu ki orumlu' da
bir koyun bir akeye satld. Karlar ve ocuklar kz olan
il il dolap dilenci haline dt.
te o zamandan bugne kadar Trkmenler nceki gibi
yol kesemez oldular. "Yrg'e bunlardan gnah var m?"
diye sorduklarnda, "Bunlarn erri haddi amt, bu ekil
de krldlar." cevabn verdiler.
iir
Dmana tedbir lazmdr, gevek davranp
Kusur etme, tedbiri elden brakma.
Hak tedbiri arada bahane yapt; ancak
Dnerek dikkat etmek gerekir.
CEVAP.- O zamanda Dulkadrolu Hasan Bey var idi.
Bir de Karaylk olu Habil var idi. Kzlkocaolanlar bun1 84
BLM 99
Kocakayas'nn sahibi olan Haydar Bey'in
durumunun nereye vardn anlatr.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 00
Yrg Paa'nn Alparslan cengini
hangi ynden idare ettiini anlatr.
BLM 1 01
Sultan Murad Han'n Ergene Kprs'n
nasl yaptn bildirir.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 102
Germiyanolu Yakup Bey'in kendi ilinden gelip
Sultan Murad'a olan balln ve itaatini anlatr.
1 88
BLM 1 03
Yrg bunun gibi ilerle urarken padiahn
neler yaptn bildirir.
1 89
Ak Paazade
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 104
Selanik'in nasl fethedildiini anlatr.
1 90
BLM 1 05
Sultan Murad'n Selanik seferinden sonra
Macaristan'a sefer etme isteini anlatr.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 106
Karamanolu'nun kafiri yardmc bilip
Mslmanlarn zerine yrmesi sebebi ile
Sultan Murad Han'n Karaman'a sefere ktn anlatr.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 07
Sultan Murad'n Karaman seferinden dndkten sonra
neyle megul olduunu anlatr.
iir
Grnmeyen naklarn insana gstermek iin
Alem yeniden eitli ekillerde grnd.
Bazen gndz bazen de akam gstererek
Onun fikri binlerce tedbiri boa kard.
Vezirler ne yaplacaksa padiaha bildirirler
O, "Aldrma bo ver, imdi sus." der.
Eer elime frsat geer bulursam dmann
Ban kesip konuamaz hale getireceim .
O beni zorlayp stme de gelse
Bir yolunu bulup, ona neler yapacam.
BLM 1 08
Evrenezolu Ali Bey'in Macaristan lkesinin yollann
grmeye gnderilmesi halini anlatp bildirir.
Ak Paazade
1 Osmanoullan'nn Tarihi
BLM 1 09
Sultan Mehmed'in olu Allah yolunda arpanlann nderi
Sultan Murad Han'n Macaristan vilayetine yneldiini
ve oraya nasl ulatn bildirip anlatr.
BLM 1 1 0
Evrenezolu sa Bey'in Arnavut'ta ne olduunu anlatr.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 1 1
Mcahitlerin babuu Sultan Murad Han'n
Belgrad'a gidip neler yaptn anlatr.
BLM 1 1 2
Sultan Murad Han Gazi'nin Semendire'ye
ne sebebten rabet edip deer verdiini bildirir.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 1 3
Mcahitterin nderi Gazi Sultan Murad Han,
Mora vilayetinin kaps durumundaki
Germe hisann nasl fethetti. Bunu anlatr.
Bir gn Sultan Murad Han Gazi, "Turahan' getirin." dedi.
Gidip getirdiklerinde, padiah ona, "Mora'nn az olan bu
Germe hisarn nasl almal, bana haber ver." diye syleyince,
Turahan Bey, "Bu Germe hisar sultanm bir acayip kaledir.
Germe dedikleri yer de bir denizden bir denize ekilmitir.
Sonra bu deniz bir vilayeti bsbtn kuatmtr. Yani bu vi
layet bir adaya benzer. Ksacas, Germe hisar kara tarafndan
bir kap gibi olumutur. Sonra bu Germe'ye be yerde kale
yapmlardr. Ayrca hisar iin gerekli btn hazrlklar da
yaplmtr." dedi. Tekrar Turahan Bey, "Sultanm! O hisara
varnca yerden sava vermek gerektir." deyince, padiah,
"Turahan benim gnlm Mora vilayetine yryp gaza et
mek ister." dedi. Turahan Bey, "Nasl olur devletli sulta
201
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 1 4
Mezid Bey'den sonra Eflak'ta malup olan
Kula ahin'in nasl yenildiini anlatp bildirir.
BLM 1 1 5
Karamanolu bu ekilde ktlklerde bulununca,
Sultan Murad Han buna karlk neler yapt, onu bildirir.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
204
BLM 1 1 6
Vlkolu'nun Srp lkesi elinden ktktan sonra
Yanko'nun nnden giderek iziadi Dervendi'ne
Macar ordusunu nasl getirdiini anlatr.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 1 7
Sultan Murad'n olunu tahta geirip
Manisa'ya varp oturduktan sonra
hangi olaylarn meydana geldiini anlatp bildirir.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 1 8
Sultan Murad'n Arnavutluk'taki
Akahisar' nasl aldn anlatr.
BLM 1 1 9
Macar kafiri Kosova'ya gelerek
Sultan Murad Han Gazi'yle nasl savat;
sonra o Macarlada gelenler hangi hanlar idi, onlar anlatr.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
21 1
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
iir
slam Dini'nin askeridir Osmanoullar
Btn padiahlar vp anlatr bunlar.
Bu soyun din klc var elinde
Gani ve kusursuz Allah, gazay bu soya verdi.
Bu soyun ihsanlar btn dnyay sard;
Baiarna kyasla bir damladr deniz bile.
Alemde erdem de bu soya verildi,
Kur' an ayeti bunlar iin "mcahitler" dedi.
Aki, Yahya ve Selman'dan Ak' a git, oradan Muhlis' e,
lyas'a;
Soyunu syle, senin delilin onlar.
Bu sava da tarih olarak hicretin sekiz yz elli ikisinde (M.
1448) Kosova'da Sultan Mehmed Han Gazi'nin olu Sultan
Murad Han tarafndan gerekletirildi.
iir
Gazalar etti gitti Gazi Hnkar,
Durarnad nnde hilekarlar, dzenbazlar.
Sava deyince, baka padiahn ad anlmaz,
Onun yceliine hainler ulaamaz.
Neye el atsa ona yardm eder Allah,
Her zaman yardmcsdr zengin ve affedici Allah.
Gnah varsa batmtr af denizine
Gnahlar rten yce Tanr ayp brakmad onda.
BLM 1 20
Sultan Murad Han Gazi'nin,
olu Sultan Mehmed'i ne ekilde evlendirdiini
ve kimin kzn alverdiini anlatr.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
214
BLM 1 21
Bu blm Sultan Murad'n olu Sultan Mehmed'in
tahta nasl getiini, Edirne'ye nasl geldiini
ve daha nce nerede olduunu bildirir.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
216
iir
Yine dnyaya gne burcu dodu
Grnr oldu yaplan ilerde alametler
____.,.
BLM 1 22
Bu blm Sultan Mehmed Han Gazi'nin
Karaman'dan dnp geldikten sonra ne yaptn
ve ne ekilde bina yaptn bildirir.
Sultan Gelibolu'dan Rumeli'ne gemek istedi. Kendisine
"Devletli sultanm! Gelibolu Baaz'n kafir gemileri kapat
tlar." dediler ve hnkar Kocaeli'ne gtrdler. stanbul'un
st yannda Boaz'da Akahisar'a (Anadolu Hisar'nda)
konakladlar. Kendisi de babasnn getii yerden Rum,e
lad. Halil Paa'ya
li'ne geti. ,t\.!,<ahisar'n kars
"Lala! Burada bana bir .!isar gereklidr. dedi. Emretti, hisa
r yaptrd. Hisar tamamlannca Akayl Mehmehey'i
- - --- 21 7
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
218
BLM 1 23
Bu blm stanbul'un alnmas ve harap olmas sonras
tekrar nasl marnur olduunu bildirir.
Sultan Mehmed Han Gazi stanbul'u fethettiinde subal
n Sleyman Bey' e verdi ve btn vilayetlerine "steyen
gelsin. stanbul' da evler, balar ve baheleri mlkyle veri
yorum. Dileyen gelip alsn." diye haber gnderdi. Etraftan
gelenlere evler verdiler. Bu ehir yine de bu ekilde fazlaca
marnur olmad. Ondan sonra padiah her vilayetin zengin
lerinden de fakirlerinden de bu ehre evler srlmesine
hkmetti. Her vilayetin kadlarna ve subalarna padia
hn bu hkmyle adam gnderdiler. Onlar da bu hkm
gereince ok sayda aileler srp stanbul'a gnderdiler.
Bu gelenlere stanbul'da evler verdiler. Bu defa ehir ma
mur olmaya balad. Ondan sonra bu verdikleri evler iin
kira (mukataa) koydular. Bu kira halka zor geldi. "Bizi g
zel evlerimizden srdnz, getirdiniz; bu kafirlerin evleri
ne kira vermek iin mi getirdiniz." dediler. Hatta bazlar
avratlarn ve ocuklarn brakp ehirden kat.
Sultan Mehmed'in Kula ahin adnda, atasndan, dede
sinden kalma bir adam vard. Padiaha "Hey devletli sul
tanm! Atan deden bunca memleketler fethettiler, hi biri
sinde mukataa koymadlar. Bu i sultanma layk deildir."
dedi. Padiah dahi onun bu szn kabul etti, mukataay
kaldrd. Yeni bir hkm verdi ve "Verdiimiz her evi ml
kyle verdim." dedi. Bundan sonra her ev verdiklerine
mlkleri olarak tasarruf etmeleri iin yazl bir kat da ver
diler. Bu ekilde ehir marnur olmaya balad. Mescitler,
21 9
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
iir
Cihan marnur eden hanlarn adaletidir
Eer zulm ederlerse kanlar dklr
Hak bu han' bir sebep kld cihanda
Cmle insanlarn Hakk' a doru gitmesine
220
BLM 1 24
Bu blm nez'in [Aynos] ne suretle fetholduunu
ve fethin sebebini bildirir.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
222
BLM 1 25
Bu blm Nikpri'nin ne ekilde
ve kimin eliyle fetholduunu aklar.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 26
Bu blm Sultan Mehmed Han Gazi'nin
Belgrad'a anszn saldrmasn,
orada neylediini ve sonunda ne olduunu bildirir.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 27
Bu blm Sultan Mehmed Han Gazi'nin oullar
Bayezid Han'la Mustafa elebi'yi nasl snnet ettirdiini
ve o dnn nerede olduunu bildirir.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 128
Bu blm Sultan Mehmed Han Gazi'nin
Mora vilayetine ne suretle vardn
ve orada ne yaptn ve nasl fethettiini aklar.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 29
Bu blm Mora vilayetinin kilitleri gibi olan Mesevri,
Londura ve Yldz'un ne ekilde fetholduunu aklar.
Mora'nn aznda Sultan Murad Han'n ykm olduu Ger
me hisar (Heksamilion) vard. Kafir askerleri deniz tarafn
dan karak o hisariar tekrar yapt. O vilayetlerde olan
Mslmanlar o hisariarn ierisinde kald. Sultan Mehmed
Gazi'ye bu haber gelince padiah Mahmud Paa'y hemen
Rumeli askeriyle birlikte gnderdi. Mahmud Paa harekete
geti ve Germe'nin zerine gitti. Padiah da nice gnden
sonra Mahmud Paa'nn ardnca gitti. Mahmud Paa Ger
me Hisar'na yaklat. O zamanlar Mora'nn sancakbeyi El
van Beyolu Sinan Bey idi. Krfez hisarnda duruyordu.
Mahmud Paa'nn geldiini iitince Mslmanlara haber
verdi ve kendisi de hisardan kmak iin hazrla balad.
Germe' de olan kafirlerin casuslar vard. Bu casuslar ka
firlere Trklerin ok byk sayda askerle geldiini, sabah
tan nce varacan haber verdiler. Kafider kamak iin ha
rekete geti. Sinan Bey de bulunduu hisardan kt. Kafir
ler Trklerin kendilerini kracan grdler. Gemileri de230
BLM 1 30
Bu blm Semendire'nin (Semendria, Sandrew)
ne ekilde fetholduunu aklar.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 31
Bu blm Amasra'nn ne ekilde fetholduunu aklar.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 32
Bu blm Sultan Mehmed Han Gazi Sinop'u, Kastamonu'yu
ve padiahyla birlikte btn vilayetini, Koyluhisar ve
Trabzon'u bir seferde hepsini ne ekilde fethettiini bildirir.
iir
Padiahn kuvveti devletin mrne mr kattndan beri
Uzatt devlet elini kanun ve nizarn klcna
Btn vilayeti yolu kaplad han
Gndz gne gibi gece de mah
Bu hana peygamberin mucizesi eriti
erisi evliyalardr yardmcs Allah
Gnlden mademki niyet kuu utu
Erer maksuduna bir dayanakla ve snakla
Rum padiah Sultan Mehmed, iittii Uzun Hasan'n ha
diselerinin zmne megul oldu. Bu niyetle bir gn Mah234
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
237
Ak Paazade J
Osmano!)ullar'nn Tarihi
BLM 1 33
Bu blm smail Bey'in Drekani'de (Devrekani)
kendine ait olan eyleri alp hazrln yaptktan sonra
nereye gittiini aklar.
Btn maln ve olanlaryla kzlarn kendi davarlarna
ykletti, veziri ehabettin Aa'y ve btn kullarn yanna
alp Bursa vilayetinde Yeniehir'e geldi. Zira Yeniehir'i ve
negl' ve Yarhisar' istemi, hnkar da vermiti. smail
Bey de Yeniehir'e gelip yerleti.
SORU.- Bu Karamanolu Ankara'ya geldi demitin, daha
sonra hi anlmad. Kendisi nereye gitti?
CEVAP.- Hnkara geldiinde hnkar ona hilat giydirdi,
babasnn yanna gnderdi. Bir daha Karaman eytanl or
taya kt. Hnkar Koyluhisar (Koylhisar) vilayetine gelin
ce Karamanolu, smail Bey' e adam gnderdi. "Hey tekfur
kulu! Geri dn, Yeniehir'e gitme. Osmanolu'nun frsatn
bulduk. Bu taraftan biz hareket edelim. Osmanolu'nu ara
ya alp sktrarak iini bitirelim. Ben sana yardmc olu
rum. O taraftan da Hasan Bey' e haber gnderelim; o da ha
reket etsin. Sen de tekrar kendi vilayetine git." dedi.
CEVAP.- smail Bey Karamanolu'na "Bu senin szn
Mslmanla smaz. Bu sze mnafklk derler. Bir gazi
padiah gazaya gidiyor. Bizim onu yolundan alkoymamz
islama uygun dmez. zellikle de kendi kalelerinde o pa
diahlarn kullar oturuyorken ve hem memleketim, kendi
kardeim Ahmed'in elinde iken." dedi.
Bunun zerine Karamanolu zld ve akna dnd.
238
iir
Dediler ahmak ve mecnundur o kii
Ki iki eye heves eder
Biri gemi ola giden gitmitir
Biri gereklemeyecei durmaz umar
BLM 1 34
Mehmed Han Gazi, Koyluhisar' ne ekilde fethetti
ve hem ne olmu idi?
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 35
Bu blm Sultan Mehmed Han Gazi'nin Trabzon'a
ne ekilde vardn ve nasl fethettiini aklar.
240
'
,.
241
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 36
Bu blm, Sultan Mehmed Han Gazi Eflak'a
ne suretle geti ve orada neylediini aklar.
imdi ey aziz! Padiah stanbul' a seferden dndnde Ru
meli'ne braktklar shak Paa da stanbul'a dnd. Etraf
tan eliler gelmeye balad. Eflak Bey'inden eli geldi. Eli
sinin yanna eli koup gnderdiler. Eflak beyini kapya a
rdlar. Eli vard, mesajn Eflak beyine verdi.
Eflak beyi, varan eliye "Bu benim vilayetimden emin de
ilim. Eer memleketimden kar oraya varrsam Macarlar
getirirler bu vilayeti ona verirler. Padiahtan dileim u (s
nr) beylerinden birini su kenarna gndermesidir. O gelen
u beyi bu vilayeti beklesin, ben de devletli sultanmn ei
ine yz sryerek varaym." dedi.
242
BLM 1 37
Bu blm mcahitlerin sultan,
Sultan Mehmed Han Gazi'nin Eflak'a ne ekilde getiini
ve o vilayeti Kazkt'nn kardeine vermesini aklar.
Padiah, melun katirin bunun gibi hileleri olduunu ve hi
le yaptn grnce slam askerini toplayarak gaza niyetiy
le hcum etti. Tuna Suyu'nu geip Eflak vilayetine girdi. Ef
lak vilayetinin halk geldi, padiaha itaat edip boyun edi
ler. Kazkl Voyvoda'nn nerede olduu bilinemedi.
Padiah bir mddet Eflak vilayetinde yrd. Bir gece
anszn bir taraftan bir kalabalk belirdi. Padiahn gazi kul
lar hazrd; bu gelenlerin gece baskn yapmak isteyen Ka
zkl'nn askerleri olduu grld. Gaziler katiri orduya
yaklamas iin braktlar. Ordunun arasna girdiinde ga-
243
Ak Paazade
1 Osmano!jullan'nn Tarihi
BLM 1 38
B u blm Sultan Mehmed Han Gazi'nin
Eflak vilayetinden sonra hangi gazaya gittiini aklar.
Edirne'ye geldiinde askere dinlenmek iin izin vermeden
dorudan Geibolu'ya vard ve "Tez elden stanbul'un ve
Gelibolu'nun gemilerini gazilerle donatn, Midilli'ye gidi
yoruz." dedi.
O ay iinde gemiler hazrland, Midilli zerine gaza niye
tiyle yrd. Bu taraftan da karadan yrnld. Ayaz
mand'a vard, gemiler de ulat. Midilli hisarn kuattlar.
Toplar kuruldu. Byk hcuma ve savaa baland. Kafider
244
245
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
- - - -------
., .
..
.. . .,- -------
--
-----
246
-----------------
---
-- --- -om-
------
--
-...._
__ --- >
---
-------------- -. ....
------' --- -
--
,_
---
., ,, -
- -- ----- ...
- - -- ---------- --------
--
-- --
.. __ __
--
247
Ak Paazade
1 Osmanoullan'nn Tarihi
248
BLM 1 40
B u blm, ldkten sonra alt olu kalan Karamanolu'nun
memleketine Uzun Hasan'n ne ekilde geldiini
ve o memlekette ne yaptn ve hem Sultan Mehmed Han
Gazi'nin de ne yaptn, Karamanoullan'nn
ne olduunu bildirir.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
253
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 43
Bu blm padiahn Inboz'a [Eriboz] ne ekilde varp
onu fethettiini ve Mahmud Paa'y ne yaptn aklar.
254
iir
yle bir han ki aydnlatt alemi
Besbelli grnr bahtnn akl
Viraneler mamure olur gelmesiyle onun
Yzn gren kurtulur gamdan
Bu han'n devleti daima yce olacaktr
Bunun ksmetidir olacak her hayr
Bu neslindir kyamet gn fazilet
Bu han'n mahkumudur cmle millet
lahi, kyamete dein bu soy zerine
Ere ltfun, inayetin de doru yolu gstere
Bu fetih ve gazann tarihi Sultan'l-Mcahidin Sultan
Mehmed Han Gazi'nin elinden hicretin sekiz yz yetmi
drdnde (M. 1469-70) gerekleti.
BLM 1 44
B u blm padiahn vilayetin btnn
zapt etmeleri iin asker ve gemi gndermesini aklar.
Padiah, veziri Rum Mehmed'i "Var, Karamanolu'nu o vi
layetten srp kar." diyerek gnderdi ve kendi kullarn
dan ve Anadolu askerinden nice sancak da katt. Rum Meh
med yrd, Larende'ye vard. Larende'nin mescitlerini ve
medreselerini yakp ykt, babasnn evi imiesine harap ey
ledi. ehrin kadnn ve gencini soydurdu, plak brakt. O
zalim, elinden gelen her eyi yapt, Mslmanlara bunun
benzeri hakaretler yapt. Larende' den gidip Ereli'ye vard.
Ereli'nin de vilayetini ve kylerini harap ettirdi.
O vilayetin halk "Bu vilayet Allah ve resulnndr. Vila
yetteki vakflar konusunda niin hi ekinmezsin. Bu vila
yet onun resulnn vakflardr. imdi sen bunlar harap et
tin, Medine ehrinin fakirlerine bu vilayetten yardm git
mez olursa yarn inandmz ve tasdik ettiimiz kyamet
gnnde Allah'n peygamberinin huzuruna vardn za255
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 45
B u blm padiahn shak Paa'y Karaman'a gndermesi
ve onun Karaman'da ne yapln aklar.
Padiah shak Paa'ya emretti "Var, Karamanolu'nu ilden
kar. Bu uursuz Rum orada hayli ktlkler etmi. Sen
imdi Karaman'n sadece fesat karanlarn ilden kar."de
di. shak Paa da yrd, Larende'ye gitti. Oradan il'e gir
di. Karamanolu kah, Uzun Hasan'a gitti. shak Paa Ak
saray'a geldi. Padiahtan 11Aksaray'dan evler srp stan
bul'a gnderesin." diye emir geldi. shak Paa da Aksa"Rum Mehmed, Karamanhlar'a daima yardm eden Varsaklar'n zerine
yrm, bir blmn ldrmeyi baarmtr. Fakat Varsak beylerinden Uyuz
Bey'in pususuna derek malup olmu ve Karaman' soyarak elde ettii eyay
btnyle onlara brakmak zorunda kalmtr.
*
256
BLM 1 46
B u blm Gedik Ahmed'in Aleyye'yi (Alaiyye)
ne ekilde fethettiini anlatr.
Bundan nce Rum Mehmed'i gndermilerdi. O gidip hi
bir ey yapmamt. Zira Alanya beyinin kz kardei, Rum
Mehmed'in hatunu idi. Gedik Ahmed'in yanna padiah
kapsndan nice blk kullar ve Anadolu askerinden nice
yoldalar da kattlar. Gedik Ahmed yrd, Alanya vilaye
tine vard. O vilayetin nde gelenlerinden hayli kiiler gelip
Gedik Ahmed' e itaat ettiler, nne dtler beraberce
Alanya hisarnn zerine vardlar.
O vakitler Alanya beyi, Ltfi Beyolu Kl Arslan idi. Ge
dik Ahmed'in geldiini grd. Gedik Ahmed vard gibi
hemen toplar kurdurdu. Bu hisarn halk toplar grnce
Kl Arslan Bey' e geldiler ve "Bu gelen asker Karamano
lu gibi deildir. Bununla cenk etmenin yarar yoktur." dedi
ler. Kl Arslan Bey "Mslmanlar! Hayrls ne ise siz ya
pn." dedi. Bu ehrin halkndan Ahmed Paa'ya adam gn
dermesi iin iaret olundu. Bu gelen adama "Ahmed Pa
a' dan soracamz vardr, soralm. Grnecek yere gelsin."
dediler. Ahmed Paa da grnecek yere geldi. Yukardan
"Bu ehri gzellikle veya ktlkle aldn diyelim, bizim pa
diahmz ne yaparsn?" dediler. "Eer gzellikle verirse
niz beyinize kendi vilayetinden daha iyi bir vilayeti padia
hmdan alrm. Eer zorla alrsam artk ne olacan biliyor
sunuz." dedi.
Szn ksas, Ahmed Paa gerektii gibi bunlarn hatra
rn ho etti, ne kendilerine ne de beylerine bir zarar gelme
yeceine, hatta yararnn dokunacana inandrd. Kl
Arslan Bey de bu sze raz oldu. Hisardan kt, Ahmed Pa
a'ya geldi ve hisar teslim etti. Gedik Ahmed de hisar ken257
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 47
Bu blm Ahmed Paa'nn Silifke'yi ne ekilde fethettiini
ve orada vilayeti ne yaptn aklar.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 48
Bu taraftan Kasm, Uzun Hasan'n verdii askerlerle birlikte
geldi Erzincan' da Rum padiahna haber gnderdiler, "zni
nizle Kl Arslan Bey'in olunu babasnn yerine beylie ge
irmeye Dulkadr iline gitmek istiyoruz." dediler. O srada
beylerbeyi Hamza Bey Tokat'ta idi. Gelen adam ilk nce ona
geldi. Hamza Bey de onlarn szne gvenip gemelerine
izin verdi. Sivas' tan bir nice konak yeri getikten sonra hz
la yrdler ve sabah vakti Tokat'n zerine baskn yaptlar.
Anszn ve hi beklenmeyen bir anda Tokat' yamaladlar,
ehri yakp yktlar, kafircesine i yaptlar. Mslmanlarn
kadnlarna ve genlerine gayrimeru iler yaptlar. Bu yz
karalyla bazlar Uzun Hasan'a gitti, bazlarn da Kara
manoullar alp kendi vilayetlerine yneldiler.
O sralar Sultan Mehmed Han Gazi'nin bir olu Sultan
Mustafa, Konya'da idi. Sultan Mehmed olu Mustafa'ya
haber gnderdi ve Karahisar' da beklemesini syledi. Ken
disi heybet ve ihtiamla hareket etti, stanbul boazndan
Anadolu'ya geti. O sralar Mahmud Paa, Gelibolu sanca
varidatna Mkimdi, tekrar onu devlet eiine, stanbul'a
getirtti ve vezir yapt. Bunlar Karaman'dan karmak iin
hcum ettiler. Karamanoullar Yusuf mirza [Yusufa Mir
za] adndaki beyle birlikte asker toplayp Akehir' e geldiler,
Hamidili'ne girmek iin yrdler. Sultan Mustafa, Karahi
sar'dan onlarn zerine yrd ve asilerle bulutu. Byk
cenkler oldu. Uzun Hasan'n gnderdii beyi ki ayn za
manda onun amcasnn oludur, tutup boynuna ip geire
rek it srkler gibi srklediler. Yine Karamanolu Pir Ah
med kat, gitti. Gedik Ahmed onun karsn ve olunu s260
BLM 1 49
Bu blm Sultan'l-mcahidin Sultan Mehmed Han
Gazi'nin douya ynelmesini aklar.
Uzun Hasan, Karamanolu Kasm'a asker vermi, o asker
de gelip Tokat' harap edip gitmiti. Sultan Mehmed Han
Gazi'nin onun zerine varmas gerekir oldu. Sultan Meh
med Han Gazi, Mahmud Paa, Ahmed Paa ve Mustafa Pa
a'y toplad ve "Bu Uzun Hasan meselesindeki dnce ve
tedbirleriniz nedir?" diye sordu. Paalar birbirlerinin yzle
rine bakp sustular. Tekrar padiah "Niin sylemiyorsu
nuz?" dedi. Mahmud Paa "Devletli sultanm Padiahrnn
akl hepimizin aklndan daha ileridedir. Bizim padiahn
huzurunda ne gibi bir bilgimiz olabilir ki!" dedi. Tekrar pa
diah "Hele siz de fikrinizi bir syleyin" dedi. Mahud Paa
"Devletli sultanm Bu Uzun Hasan'n ne i yaptn ve ne
ekilde fitneler kardn biliyoruz. imdi sultanm, onun
yapt ie gre i yapmak gerek. Devletli sultanm Bu
Uzun Hasan denilen kii padiahmzn bir oluna denk
olacak kii deildir, ancak yine de dmandr. Bunun iin
iyice hazrlanmak gerekir." dedi.
Bu taraftan da Ahmed Paa "Devletli sultanm Hele imdi
bir kulunu gnder. Aknclarla varsn, onun memleketinin el
leri uzand yerlerini vursunlar, yksnlar, yaksnlar. Sonra
padiahrnz onun yapacana gre hareket eder." dedi.
261
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 50
Bu blm Sultan Mehmed Han Gazi'ye bu hadise
vaki olduktan sonra askerin bir ksmnn bozulmas sonras
padiahn neyle megul olduunu aklar.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
iir
Ne devran ki ne iler yapld
Mehmed Han'n dmanlar srld
evketi erince douya ve batya
syanka.rlar kalmad hepsi srld
Bu soyun geleni ncekinden stn oldu
Bu soya Hakk'n hkm byle oldu
Bunlarda adalet ve ba, lutuf ve ihsan
Bir araya geldi kyamete kadar srd
Sreklidir bu haslet bil bu sayda
Mutluluklar bu sayda srd gitti
265
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 51
Bu blm Sultan Mehmed Han Gazi'nin,
kulu Gedik Ahmed'i Kefe'nin fethine gndermesini,
onun Kefe'yi ne ekilde fethettiini
ve orada daha hangi vilayetleri fethettiini bildirir.
Sultan'l-mcahidin Sultan Mehmed Han Gazi, Rum vila
yetini tamamyla fethedip hanlar ve beyleri soylar sopla
ryla skp attktan sonra Karadeniz sahillerini de fethet
mek istedi. Hem bu denizde olan yerlerde dahi kendi adna
slam hutbesi okunmasn istedi. Sultan Mehmed Han Gazi,
kulu Gedik Ahmed' e "Tez elden iyi hazrlk yap. Seni gaza
ya gnderiyorum." dedi.
Ahmed vard, yz gemi hazrlad ve atl yaya sekin
askerler toplad. Atlar tamak iin at gemileri dahi ald.
Ahmed Paa padiahn emirlerini yerine getirince gelip pa
diaha durumu bildirdi. Nereye gideceini sormad bile. El
balad, padiahn nnde durdu.
Padiah "Ahmed! Senin hazrln tamamland m?" dedi.
Ahmed "Devletli sultanm! Benim hazrlm padiahmn
iareti ve himmeti nazardr." dedi.
O sabah iaret verildi, davullar alnd, sancaklar zld,
gemiler donand. Gaziler gazaya niyet ettiler. Gemilerin
lengerleri ieri alnd, palamadan zld, yelkenleri ald.
Yelkeniere rzgar dokununca gemiler hareket etti. Derya
266
Ezan eair-i i slamdandr. Bir memleketin veya yerin islam yurdu olduu orada
ezan okunmas ile belgelenir.
267
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 52
Bu blm Sultan Mehmed Han Gazi'nin
Karabodan gazasm nasl yaptn
ve Karabodan tekfuruyla ne yaptn aklar.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
271
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 55
Bu blm Sultan'l-mcahidin Sultan Mehmed Han
Gazi'nin bu geii konak yerinden o ebedi saraya varmas
ne ekilde oldu, onu bildirir. O sefer hicretin sekiz yz
seksen altsnda Safer aynn 27. gnnde (M. 27 Nisan 1481)
cuma gn oldu.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 56
Bu blm Sultan Mehmed Han Gazi Allah rahmetine
kavutuktan sonra ka olu kaldn bildirir.
ki oullar kald. Birisi Ertana* hakimi Sultan Bayezid
Han'dr. Birisi de Yunan tahtnda hakim olan Sultan Cem idi.
SORU.- Ya Sultan Mehmed Gazi'ye ne yaptlar.
CEVAP.- Vezirleri, kazaskerleri Sultan Mehmed'in cena
zesini o gece stanbul'a getirdiler. Keklik Mustafa, babas
nn lmn haber vermek iin Sultan Bayezid' e gitti. Bu
Karamanl vezir de kendisinin bir kulunu Karaman' a, Sul
tan Cem' e gnderdi. Ksacas, bu srada olan maceralar ok
tur, ben zetledim. Keklik Mustafa, Sultan Bayezid' e haber
gnderdi. "Sen sa ol. Baban ahirete gt." dedi. Bu habe
ri iitince Sultan Bayezid tahta, yani stanbul' a yneldi.
iir
kr tecelli etti devlet nuru
Yine Hakk'tan eriti cmle nimet
Yine gr Mslmanlar mutlu olacaklar
Ki Hak, Han Beyezid' e yardm etti
lahi! Onun devletinin mrn ziyade et
Yardmndan ona byklk ulasn
lahi! Asilerini hakir kl
274
BLM 1 57
Sultan Bayezid Han Gazi'nin tahta getiini yazdn, ama
kardei Cem'in ne olduunu yazmadn?
CEVAP.- Aklayaym, zaten bu blm de onu aklar.
Sultan Cem' i Karaman'n alak adamlar kandrdlar. Sul
tan Cem'i alp Bursa'ya gelmek iin yola ktlar. Sultan Ba
yezid' e bu durum bildirildi. ki bin yenieri gnderdi. De
niz tarafndan vardlar. Mudanya'dan Bursa'ya ulatlar.
Cem de onlarla ayn zamanda ulat. Bursa halk Sultan Ba
yezid'in kendisinin de geleceini umuyorlard. Yenierile
rin yalnz gelmesinden ekindiler. Zira yenierilerin bazs
stanbul'da kendi adiarna yakmayacak eyler yapmlar
d. Ayrca Sultan Cem de kendi padiahlarnn olu idi.
Onun iin Cem'in tarafn tuttular. Ayrca bundan nce ya
lanc mneccimlerin de bir yanl kanaatleri vard. Babasn
dan sonra padiahlk Cem'indir, derlerdi. Baz szleri do
ru gibi olmakla birlikte ounlukla byle olmazd.
SORU.- Ya ne idi?
CEVAP.- yle idi. Cem Osmanoullar'nn asl, ilk taht
na padiah olmal idi. Geldi, Bursa' da dedikleri gibi de ol
du. Bursa'da padiahlk da yapt. Bu tarafta Sultan Bayezid
Han'n talihi ve devleti galip idi. O kadim Osmanoulla
r'nn tahtn Sultan Bayezid Han'n devleti fethetti. Cem'in
saltanat ancak bu kadar srd. O yalanc mneccimlerin
batl kanaatleri de bylece tamam oldu. Karaman'n alak
karakterli adamlar da gayet zgn ve malzun oldular.
iir
Neyi kim takdir-i Hak yazd
Onun ksmetidir yazlan divan
275
Ak Paazade J
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 58
B u blm Sultan Cem'in, halas Seluk Hatun
ve Mevlana krullah olu Ahmed elebi'yi
Sultan Bayezid'e yalvarmaya gndermesini,
bundan sonra neler olduunu aklar.
Bu tarafta Sultan Bayezid Han, Sultan Cem'in zerine var
mak iin byk bir orduyla stanbul'dan Anadolu'ya geti.
Yolda Seluk Hatun gelip Sultan Beyezid'le bulutu. Dilei
ni syledi ve cevabn ald. Mevlana krullah olu bu ce
vab Bursa'ya gtrd. Cevap Cem'i Bursa'dan kartt, Ye
niehir'e gtrtt. Sultan Bayezid de Cem'in zerine yr
d. Karaman kargalar ve kuzgunlar, Sultan Bayezid'in a
hinlerini grnce daldlar, katlar. Cem de Sultan Baye
zid'in gcne dayanamad, ban alp kat. Padiahn kul
lar yenieriler eriip btn gelen azab askerlerini krdlar.
Cem'in ordusunda bir hayli torlak ve k dervileri de var
d, onlar da krdlar ve "Siz madem dervisiniz, bu padi
ahzadeler arasnda ne aryorsunuz?" dediler.
Sultan Cem, Yeniehir'den Konya'ya alt gnde vard.
Anasn ve baz cariyelerini alp oradan doru Mekke tara
fna gitti. Sultan Bayezid de ilerledi, Karaman vilayetine gir
di ve o vilayeti zap tetti. Bunun hikayesi oktur, ben zetle
dim. Szn ksas, Sultan Bayezid Han Gazi tekrar an ve
erefle stanbul' a tahtna geldi, ch1s etti. En dorusunu an
cak Allah bilir.
276
BLM 1 59
Bu blm Sultan Cem'in Mekke'ye vardktan sonra
ne yaptn ve Sultan Bayezid'in de
burada ne yaptn bildirir.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
iir
Dman ki uzaklaa, ii bitmitir
Ad canl ama aslnda ldr
Glmez onun can ve gnl
Haraptr bahesi, gnl solmutur
BLM 1 60
Bu blm Sultan Bayezid Han'n,
Cem'i vilayetinden srp kardktan sonra
Sultan Bayezid'in neyle megul olduunu aklar.
278
iir
Yapld kaleler Tuna Suyu'nda
Ne soy soylar gazi, kafir soyundan
Soyunu soylar o kafir kzlarnn
Mukadderdir gazilerde bu hudan
Bulurlar mal, nimet, kle, cariye
nar gibi yce servi boyludan
BLM 1 61
Bu blm Sultan'l-mcahidin Sultan Bayezid Han Gazi'nin,
Karabodan vilayetine varp orada neler fethettiini bildirir.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
iir
ahn fethi olsun daim
mr uzun devleti kaim
ah pir grsn oullarn srekli
Bu duadr ayn dzen daim
280
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 64
B u blm Rumeli beylerbeyisi Ali Bey'in
Karabodan vilayetine gazaya gitmesine
neyin sebep olduunu, o vilayette kimin olduunu
ve ne suretle oraya varp ne yaptn aklar.
284
iir
Hemen Ali kuand silah
Belinde Zlfikar bindii Burak
Allah'n yardm onunladr
Peygamberin mucizesi ona kandil
Veliler hazr oldular duaya
Ali gnllerde yer edindi
Yrtili himmetiyle Gazi Sultan
Demez gidecei yere yakn veya uzak
Gazaya gitti bu himmet eri gr
Tmar ya am olmal ya da Irak
Ali Bey gaza niyetiyle yrd. Tuna Suyu'nu geti, Eflak
vilayetine girdi. Eflak beyleri ve sipahileri toplanp itaat
edip geldiler, Ali Bey'le birlikte yrdler.
aban aynn yirmi beinci gn Bodan vilayetine geldi
ler. Bodan vilayetinin nice beyleri ve askerleri itaat edip
boyun ediler. Ama Karabadanolu ortadan kayboldu,
nereye gittii bilinmedi. Nice gnler dalar, dereler ve sal
ralarda aramadk yer brakmadlar. Karabodanolu'nun
izine rastlayamadlar.
Sonunda onun askerlerinden birisini ele geirdiler. Kara
badanolu'nun nerede olduunu sordular. Kap Leh vi
layetine girdiini rediler. Beylerbeyi de gazilere o vilaye
te saldrnalarn emretti. Gaziler her taraf talan ettiler. ok
fazla ganimetler elde ettiler. Gaziler altn, gm ve eitli
kumalar aldlar, ayrca ok fazla gzeller esir ettiler. Drt
ayakl davarlar srp gtrmeyi az para getirir diyerek is
temediler. Beylerbeyi Bodan'n payitahtn ykt ve kle
riyle saraylarn harap eyledi. Baka ehirlerini ve kylerini
de ykt ve yakt, gazileri ganimetlerle zengin etti. Sonra yz
akyla padiahn hizmetine tekrar dnd.
SORU.- Bu Karabadanolu nasl bir kafirdir ki bu du
rumlar bana geldi.
285
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
iirle cevap:
Kraln memleketini basmt
Sleyman Bey onun yayn gevetmiti
Hem Eflak' da korkutmutu
Nice kere memleketini rktmt
Sultan Mehmed'le de arpt
yi vurutu ama askeri krld
Kendi ban zor kurtard dmanndan
Bu kafirdir nice askeri datan
Bayezid Han'n heybeti onu kard
Onu Leh beyinin lkesine gnderdi
Aki yaz bu han'n evketini
Kulu Ali'de olan himmetini
Bu han'n himmeti her kulunadr
Fakat bu kul yolda edinmi himmeti
Karaman'da odur Varsa kran
Vidin' de Macar' a kl vuran
nc mertebede devletin talihi ald
Ziyade oldu Hakk'n nimeti
Nice yz bin kulu var devlet sahibi
Fakat Ali'nin stndr eli
Bu gazann tarihi hicretin sekiz yz doksannda Sultan
Bayezid Han kulu Ali Bey'in elinden gerekleti.
BLM 1 65
Sultan Bayezid Han Gazi'nin Hasleti ve Eserleri
BLM 1 66
Bu blm Osmanoullar'nn yce eiinde bulunan
vezirlerin adlarn ve eserlerini aklar.
lk vezir Hayreddin Paa, Orhan zamannda Bilecik kad
syd. Akyaya'y Orhan Gazi ona yazdrd. O zamanlarda
yaya olmak iin, bizi yaya yazn diyerek iyi atlar hediye edi
lirdi. Sonunda znik kads oldu. Gazi Hnkar'n kardei
287
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 67
SORU.- Ey dervi! Bu Osmanolu'nun byk medreseler
Ak Paazade
1 Osmanoullan'nn Tarihi
BLM 1 68
imdi ey azizler! Bu Osmaoullar'nn klc slam klcdr.
292
BLM 1 69
Osmanl padiahlarnn hasletleri
Osman Gazi Han'n hasleti her ayda bir kere yemek piirtip
fakiriere yedirmek ve giysiler giydirmek, ayrca dul kadn
lara sadaka vermekti.
Orhan Gazi'nin babas, ayda bir yemekler piirttii fa
kirlerin gelmesi ve her gn yemekler yemesi iin imaretler
yapt. O imaretlerde kalanlarn yemeksiz braklmamasn
salad. Fazlaca sevdii dervilere zaviyeler yaptrd. Ni
tekim Geyikli Baba zerine bir Cuma mescidi ve zaviye
yaptrd.
Olu Hnkar Gazi'nin hasleti; o da babas gibi imaretler
yapt ve fazlaca sevdii derviler iin zaviyeler yaptrd. Cu
ma gnleri bulunduu ehirlerde Cuma namazndan sonra
fakiriere sadaka olarak akeler datt.
Olu Bayezid Han'n hasleti; o da babas ve dedesinin
293
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 70
Bu blm bu padiahlarn topladklar mallarn
sonunda ne olduunu aklar.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
297
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
iir
Ne devran oldu Han Mehmed'in devran
Ki ruh ve can verdi Mehmed Anadolu'ya
Onun devletinin zamannda
Ziyade oldu Muhammed'in dini
Bu Osmanoullar'nn bata gelenidir
Durumu, yedinci padiahtr Mehmed
Sekizinci olarak arld Bayezid Han
Yedi yer marnur etti an, Mehmed
SORU.- Ey dervi! Bu Anadolu memleketinin dervileri
alimierinden bahsettin ama Hac Bekta Sultan' niye anma
dm?
CEVAP.- Bu andm derviler Osmanolu vilayetinde
olanlardr. Bu Hac Bekta hibir padiahla birlikte bulun
mad. Bundan dolay ondan bahsetmedim. Hac Bekta Ho
rasan' dan gelmiti. Mente adnda bir kardei vard. Bera
berce kalkp geldiler. Doru Sivas'a, oradan da Baba lyas'a
geldiler. Krehir' e vardlar ve oradan da Kayseriye'ye gel
diler. Kardei Mente, Kayseri' den yine Sivas'a vard. Eceli
nin orada gelecei yazl imi, onu ehit ettiler.
Bunlarn hikayeleri oktur, ama hepsi de bilgim dahilin
dedir. Hac Bekta Kayseri'den Karayol'a (Karayk) geldi.
Mezar imdi oradadr.
Rum'a gelen drt grup insan vardr. Biri Gaziyan- Rum
(Anadolu Gazileri), biri Ahiyan- Rum (Anadolu Ahileri), bi
ri Abdalan- Rum (Anadolu Abdallar) ve birisi de Badyan
Rum'dur (Anadolu Baclar). Hac Bekta Sultan bunlarn
iinde Badyan- Rum'u tercih etti ki o da Hatun Ana'dr.
Onu kz edindi, keiflerini ve kerametierini ona gsterdi ve
ona teslim etti. Kendisi Allah'n rahmetine vard.
SORU.- Bu Hac Bekta'n bunca mridi ve muhibbi var
dr, bunlarn biatleri ve silsileleri nereden gelir.
CEVAP.- Hac Bekta, srrn, keif ve kerametlerini, her
nesi var ise Hatun Ana'ya emanet etti. Kendisi meczup bir
dervi idi; eyhlik ve mridiikten uzakt.
298
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
EK*
BLM 171
Bu blm bu maceralardan sonra ne olduunu anlatr.
300
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 73
Bu blm Msr'dan elinin
ne ekilde geldiini ve gittiini aklar.
Rum padiahnn elisi dndkten sonra Msr padiah da
iyi hediyelerle bir eli gnderdi. Eli hediyelerini ve mektu
bunu sundu. Kapcba mektubu ald, okumadlar. Padiah
eliye "Benim seni ayakta karlarnam dedenin hrmetine
dir, Hokadem iin deil! Msr taht gibi bir ehre kanun
gelenek bilmeyen kimselerin hkmetmesi yazk deil mi?"
dedi. Eliye gereken saygy gsterdiler, fazlasyla mallar ve
kendi padiahlna layk hediyeler verdiler. Eli Msr'a
geldiinde ne grd ve iitti ise haber verdi. Msr beyleri
padiaha fedai gnderip ldrtmek zerinde anlatlar. Pa-
Eli Hz. Muhammed'in "Atl yayaya selam verir." hadisine iaret etmektedir.
303
Ak Paazade
1 Osmano!jullar'nn Tarihi
BLM 1 74
Bu blm Kaytbay'n Msr'a sultan olmasn aklar.
BLM 1 75
Bu blm ahsvar ldkten sonra ne olduunu aklar.
Ucu eri uzunca bir sopa ve topla at srtnda oynanan bir oyun.
305
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
iir
Cihanda dostluk dmanlk olur
Fakat sonunda hep pimanlk olur
lgin bir yerdir insan hem gler hem alar
Bazen salk bazen hastalk olur
Bu dnyann kuruluu byle oldu
Ba sonunu beklemez srgn olur
Aki yaz menakp et temaa
Deme eri veya doru olur
Bu macera Sultan Mehmed-i Gazi devrinde hicretin sekiz
yz seksen nde (M. 1478-79) gerekleti.
BLM 1 76
Bu blm bundan sonra ne olduunu aklar.
Padiah bu ie balanp kalmad; nice yldan sonra tahta ge
iini kutlamak iin Kaytbay'a iyi hediyelerle avuban
eli gnderdi. Eli Msr'a vardnda yine adet ve gelenek
gerei hrmet etmediler. Eli durumdan ikayeti olarak
geldi, padiaha durum bildirdi. Padiah buna zld. Da
ha sonra Msr sultan da bu elinin ardnca muhtesibini el
i olarak gnderdi. Bu muhtesibin eli olarak gelmesi padi
ahn houna gitmedi. Zira muhtesip ar pazarn by
dr. Kendisi gibi ulu padiahlara muhtesip gndermek kar
daki kiiyi hafife almak demektir. Sultan Mehmed Gazi
bu harekete de zld. Bu yine dmanla bir sebep oldu.
iir
Kiilik bilmeye insan olmak gerektir
Ve hem onun Allah' a ynelmesi gerektir
Ne bilsin mcevheri pula satanlar
Ki erkestir ona alc olmak gerektir
Aki haniara oldu duac
Gnl marnur etmek iin han olmak gerektir
306
1479-80) gerekleti.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 78
Bu maceradan sonra ne oldu?
Rum tarafndan Karaman Beylerbeyi yrd. Klek hisar
n, Analakan hisarn, Mozalan hisarn, Barsbeyte hisarn,
Adana, Tarsus ve drt hisar daha ki bunlar kafir elinde
olup Mslmanlarn hisariara girmesine izin vermezlerdi,
btn bu hisariar fethettiler. Bu hisariara bir Mslman
urasa ondan hara alrlard. Sz sylemek isteyeni dver
ler, dine sverlerdi. Kiliselerinde anlar alar, hibir Msl
mana hara vermezlerdi.
Karagz Bey o hisariar fethettiini padiaha bildirdi. Pa
diah emretti, kafideri hisariardan kardlar, kiliseleri mes
cit yaptlar, kafirlerin evlerine Mslmanlar oturttular. Ka
ragz Bey o hisariar salamlatrd, sonra padiahn hizme
tine geldi.
Bunun tarihi hicretin sekiz yz seksen yedisidir (M. 1482-83).
308
BLM 1 79
Bu blm bunlardan sonra ne olduunu aklar.
Msr sultanna "Rum padiahnn deersiz bir kulu geldi,
bu kadar yeri zapt etti." dediler. Msr sultan asker gnder
di. Asker Halep' e geldi. Padiaha Msr sultannn asker
topladn, Halep' e vardn ve o alm olduklar hisariar
geri almak istediini sylediler. O sralar padiahtan Msr'a
eli gelmiti. Eliyle gnderilen mektupta "O kulumun fet
hettii hisar almak benim muradm deildi. Ancak Kara
man vilayetini Hak teala bana myesser etti. Fakat Varsak
vilayeti isyankarlk, Turgutolu haramilik ediyor; yollar
kesip Karaman' a rahatlk vermiyorlar." deniliyordu.
Msr sultan bu sze gvenmedi. Turgutolu ve Varsak
beylerine ok fazla mal gnderdi ve "Karaman' rahatsz et
meye devam edin. Size yardm iin asker de vereyim" dedi.
Bu taraftan padiah da "Gidin, o kulumun fethettii hisar
lar bekleyin." diyerek bir sancak asker gnderdi. O beyler
Adana'ya geldiler. Kimse karlarna kmad. Yrdler,
oradan Mis' e vardlar. Cihan Suyu'nun kenarnda Gnd
zolu Mehmed Bey, zeyirolu Mekki Bey, Ramazanolu
mer Bey ve daha nice Varsak beyleriyle karlatlar ve
byk harpler yaptlar. Gndzolu'nun ban kestiler.
Ramazanolu'nu tutsak edip padiaha gnderdiler. Dn
dler, Adana'ya gelerek dinlenneye ekildiler.
Bu durum Halep'te olan askere malum oldu. Bunlar da
Msr sultanna haber gnderdiler. "Biz Rum padiahnn
askerine kar duramayz. Bize yardm gnder." dediler.
Msr sultan da byk bir ordu toplad. Bunun iin hazine
ler dkt. Bu ordu Halep'teki askeriyle bulutu. Padiah
da Anadolu beylerbeyine haber gnderdi ve "ok sayda
sancak asker toplayn. Varn, Adana' da olan kullarma yar
dm edin." dedi. Beylerbeyi de asker toplad. Ereli'ye var
d, orada konaklad. Yeme ime ve sohbetle megul oldu
lar. Sekiz aydr Halep'te olan Msrlnn askeri padiahn
askerinin rahat bir halde elenceyle megul olduunu
'renince yrdler, Bakraz Da'n atlar. Cihan Suyu'nun
309
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 80
Bu blm padiaha hisar bekleyen askerlerinin
gaflet anlannda knld haberinin geliini aklar
Padiah "Askerin krlmas veya krmasnda alacak bir
ey yoktur." dedi. Anadolu beylerbeyisi Hersekolu Ah
med Paa'ya 'Tez elden varn, o hisarda bekleyen kullarma
yardm edin." diyerek emretti. Bunlar da yrdler, Ada
na'ya geldiler. Askerin ou yaya idi, azklar ve hazrlkla
r yok idi. A ak bir halde dmana kar durdular. Hisar
halk hisardan kt, dmann toplarn bozdular.
31 0
iir
A.ki syle menakp burada kalsn
Yazaym bu hanl da andrndan
Mehmed Han olu Bayezid Han
Diyeyim gazalarn bildiimden
lahi Osmanolu nesli hak
Kalalar kyamete dein hkm-i mutlak
Her kim bu duaya amin derse
Ede her korkudan Hak onu emin
BLM 1 81
SORU.- Ey dervi! Bu Osmanoullar'nn tarihlerini ve me
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 82
Bu blm Sultan Bayezid Han'n kardei
Sultan Cem sonunda ne oldu onu anlatr.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BLM 1 83
B u blm Sultan Bayezid'in hasletlerini v e onun
zamanndaki alimleri ve dervileri aklar.
lk olarak alimlerden Hocazade vardr. Mevlana Alaeddin
Azebi ve Seyyidzade Seyyid Hamideddin, Mevlana Keste
li, Hatibzade, Manisazade ve Hsamzade; bunlar hep fa
zl kiilerdi. Dervilerden eyh Mustafazade-i Karamani ve
eyh lahi Simavi vard. Bunlarn benzeri pek ok derviler
de vard.
Sultan Bayezid, Edirne' de bir imaret yapt. Her yl bin
be yz filori Mekke'ye, Kuds-i erif' e, Halilrrahman' a,
Medine-i Resul' e ve Mekke'ye gnderirdi. Kendi mbarek
eliyle seyyidlere bin filori datmak adeti vard. Geldii e
hirde babas, anas gibi fakiriere ake datrd. Allah rah
met etsin.
31 4
, ;
[2]
B ismillahirrahmanirrahim
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1]
Esami-i Nesi-i AI-i 'Osman
'Osman Gazi ibn Ertofi.rl Gazi ibn Sleyman ah Gazi ibn
Kayaalp ibn Kzl Boga ibn Bayntur ibn Aykolug ibn Togar
ibn Kayntur ibn Sunkur ibn Baky ibn Sugar ibn Toktemr
ibn Basuk ibn Gk Alp ibn Oguz ibn Karahan ibn Aykutluk
ibn Tozak ibn Karahan ibn Baysub ibn Kaman ibn Kzl Bo
ga ibn Baybus ibn Togar ibn Sevin ibn arboga ibn Kurtl
m ibn Karaca ibn Amud ibn Karalu Oglan ibn Sleyman
ah ibn Karahul ibn Korluga ibn Yantemr ibn Turtm ibn
in ibn Main ibn Yafes ibn Nuh Nebi aleyhisselam.[4]
BAB [2]
'Osman Gazi'nn neseb nesli ne vilayetden geldiler,
gelmelerine sebeb ne old ve padiahlga sebeb ne old
ve bu Rum vilayetine ne sebeb-ilen geldiler an beyan ider.
'Osman Gazi kim dedesi Sleyman ah Gazi'dr, en evvel
bu Rum vilayetine ol gelmidr. Gelmege sebeb budur kim
Al-i 'Abbas zamanndan ta Sleyman ah zamanna degin
nesl-i celi ['Arab] galib-idi nesl-i Yafis zerine. Rlim dah
maglub-d ve 'Acem dah maglub-d nesl-i Yafes olduklar
sebebden. 'Acem padiahlar gayretlendiler kim bize 'Arab
galib old didiler. Yafes neslinden ger evi kendlere sened
idindiler. Ol sebebden 'Arab'a galib aldlar. 'Arab kim mag
lub old, vilayet-i kafir temerrd itdiler ve hem bu ger ev321
Ak Paazade 1
O manojjullar'nn Tarihi
eydr: "Bize dah vacib old kim ern kadr bilinr vilayete
varavuz ve hem biz dah gaza idevz." didi. Ertonrul Gazi
nn ogl var-d. [5] Biri 'Osman biri Gndz ve biri Saru
Yat. Ana, Savc dah dirlerdi. Bunlar dah Rum'a tevecch
itdiler, geldiler, hsn- [?] Musul vilayetine irdiler. Ertonrul
Gazi'nn Rum'a gelmesine bir nice rivayet vardur. Esahh
bu fakir zikr itdgmdr.
Ve bir ogl Saru Yat'y Sultan 'Ala'addin'e gndrdi kim
didi kim: "Bize dah yurt gstern, varalum gaza idelm."
didi. Atasnun habarn Sultan 'Ala'addin'e getrdi. Sultan
dah gayetde ferahnak old, bunlarun gelmesine. Ve ol hin
de Karacahisar tekri ve Bileck tekri sultana muti' olup
harac virrlerdi. Ol iki hisarun aralg vilayeti kim S
gt'dr, bunlara yurt gsterdiler klayun. Ve Daman
tagn ve rneni Bili'nn tagn bunlara yayla virdiler. Saru
Yat atasna vard bu habar virdi. Ertonrul dah kabul itdi.
Yrdi Engr'ye geldiler, yurtlarnda sakin aldlar. Er
tonrul Gazi zamannda ceng cidal olmad. Yaylalarun
yayladlar, klalarun kladlar. Ve ol zamanda Sahibn
[abn] Karahisar'un vilayetinde Germiyan Babas Alar
vard ve hem avudur [avdar] dirler-idi, bir Tatar dah
var-d. Bu Karahisar vilayeti ile Bileck vilayetini gah gah
gelrler ururlar, uandururlar-d. Bu Ertonrul Gazi gelme
siyle ol kafirlern vilayeti emin olm-d Tatarlardan. Bir
gn Ertonrul Gazi, Allah rahmetine vard. Sgt' de 'Os
man Gazi[yi] atasnun yirine givirdiler. Hernan ki 'Osman
Gazi atas yirine kim turd yakn kon kafider-ile gayet
mdaraya balad ve Germiyanlu-y-lan 'adavete balad.
Anun-un kim bu geldkleri vilayetn katirieri Germi
yanlu' dan incinrlerdi. Ve 'Osman Gazi dah rak yirlerden
av itmege balad; gah gice-y-ile ve gndz varmag-la.
Kendnn yanna hayli adamlar dirildiler.
Nazm
Kuand din klcn bile 'Osman
Ki ikrar itdre her dile 'Osman
323
Ak Paazade
1 Osmanoullan'nn Tarihi
BAB [3]
An beyan ider kim 'Osman Gazi etrafa gicede gndzde
gah gah yrmege balad.
Aya Nikola dirierdi bir kafir var-d. Ya'ni Eynegl'de 'Os
man yaylaya ve klaya gitdkleri vaktn bunlarufi [6] gin
uandururd. 'Osman Gazi Bileck tekrine bundan ikayet
itdi ve Bileck tekrine eyitdi: "Sizden dilegmz budur
kim bizro ykcgezlermzi yaylaya gitdgmzde size
emanet koyalum." Ol dah kabul itdi ve her vaktn 'Osman
Gazi kim yaylaya gitdkde kamu esbablarn kzlere yk
ledrlerdi, bir nie hatun kiiyle gndrrlerdi, varurlar
kal'ada korlard. Kaan kim yayladan gelseler peynir, hal,
kilim ve kuzular armagan iledrlerdi, emanetlerin gir
alurlard giderlerdi. Ve bu kafider bunlara gayet i'timad
idp tururlard ve illa Eynegl kafideri 'Osman Gazi' den
ihtiraz iderierdi ve bunlar dah anlardan ihtiraz iderlerdi.
Meger bir gn rneni Bili'nden 'Osman Gazi yitmi kii
y-ilen geldi kim Eynegl'i giceleyin ura. Bu kafirlerfi casu
s var-m, kafidere bildrdi. Kafider dah pus kodlar.
Aratun dirler-idi 'Osman Gazi'nn bir martaloz var-d.
Geldi habar bildrdi kim "Bil dkendgi yirde pus kad
lar." Gaziler dah Hakk'a sgndlar. Togr pusya yrdiler.
Cemi'isi piyade-y-idi. Kafider og-d. 'Azim ceng old. 'Os
man'un karnda Saru Yatu'nufi ogl ehid ald kim ol Bay
Hoca' dur. rneni Bili'nfi dkendgi yirde Hamza Beg k324
BAB [4]
An beyan ider ki 'Osman Gazi nie d grdi
ve kime habar virdi ve ta'biri ne old, an beyan ider.
'Osman Gazi niyaz itdi ve bir lahza aglad. Uyku galib old,
yatd, rahat old. Grr kim kendlerinn aralarnda bir
'aziz eyh var-d. Hayli kerameti zahir olmd ve cemi'i
halkun mu'tekad idi. Dervi-idi. Ve illa dervilik batnnda
y-d. Dnyas, ni'meti, tavar og-d. Sahib-rak u 'alem
idi. Dayim msafirhanesi ayendeden ve revendeden hall ol
mazd. Ve 'Osman Gazi dah gah gah gelrdi, bu 'azize ko
nuk olurd. 'Osman Gazi kim uyud, dinde grr kim bu
'azizn koynndan bir ay togar, gelr 'Osman Gazi'nn
koynma girr. Bu ay kim 'Osman Gazi'nn koynna gird
gi dernde gbeginden bir aga biter, klgesi 'alemi tutar.
Klgesinn altnda taglar var ve hem tagun dibinden sular
kar. Ve bu kan sulardan kim ier ve kim bagalar suva
rur ve kim emeler akdur. Andan uyhudan uyand, srdi
geldi, eyhe habar virdi. eyh eydr: "Ogul 'Osman Gazi,
sana mutlk olsun kim Hak ta'ala sana ve neslne pad
ahlk [7] virdi, mbarek olsun." didi. "Ve benm kzum
Malhun senn halalun old." dir ve heman-dem nikah idp
kzn 'Osman Gazi'ye virdi.
325
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
Nazn
Dir oglum nusret fursat senndr
Hidayet menzili ni'met senndr
Sana virildi baht dmesn taht
Ezeli ta ebed devlet senndr
Senn nesinde 'alem rahat ola
Du'alar nesine erden senndr
Yana raklarunuz 'alem ire
Dene sofralar da'vet senndr
iki cihanda hayrla anlmak
Nesab u nesi-ile brhan senndr
Hak' dan irdi sana baht u devlet
Cihan ire olan devran senndr
Sleyman- zamanun menba'sn
--
BAB [5]
An beyan ider kim 'Osman Gazi'nn kaymatas
di ta'bir itdkden soiira ne zahir old ve neye megul old,
an bildrr.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
Nazrn
Gaza kim itdiler Allahu ekber
Didiler her nefes Allahu ekber
Salnd seyf-i slam kafir zre
Urld nevbet-i Allahu ekber
Kllar klgesinde cennet-i Hak
Resul' den bu habar Allahu ekber
Bozld an anlklar kilise
Makarn old dine Allahu ekber
Ve bu gazanun tarihi hicretn alt yz seksen biinde va
k' olnd.
BAB [6]
An bildrr kim Sultan 'Ala'addi'n iitdi kim
bu kafider mslmanlar-la ne i itdi.
rndi Sultan Ala'addin tahkik habar bildi kim 'Osman Ga
zi'nn zerine kafirler galaba leker ile varmlar ve karn
da Saru Yat'y ehid itrniler. Her kang kafirn lekeri
vardysa bildrdiler. Sultan dah eyitrni kim: "Ma'lurn ol
d kim Karacahisar tekri bizm-ile yag olrn." didi. "Ve
hem o Gerrniyanogl garibieri sevrnezdi, ekseri o kafirlern
hareketi anun ihrnalindendr ben hd bilrin." didi. Ernr it
di, "!z leker cem' olnsun." dir, kim "Ol kafirler bunun gi
bi hareket iderler. Veya gayret-i slam bizde yok rndur?"
Leker-i azirn cem' olnd. Hcurn itdiler, Karacahisar'un
zerine ddiler. itdi 'Osman [9] Gazi dah geldi. O da bir
tarafdan cenge megul old. Bir iki gn ceng olnca feryad
lar geldiler kim sultana eyitdiler: "Bayncar Tatar geldi,
Eregli'yi ald ykd ve halkn krd ve ehrini oda urd." di
diler. Sultan Ala'addin dah 'Osman Gazi'yi okd, getrdi.
Hisar-un getrdkleri yaraklar cerni'isini virdi kim ey
dr: "Ogul 'Osman Gazi, sende sa'adet nianlar okdur.
Sana ve nesine 'alernde mukabil olc yokdur, benrn
328
BAB [7]
Sultan Ala'addin vilayetine varup
Tatar-la ne'yledgin bildrr.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [8]
'Osman Gazi hisar aldugndan sonra Sultan Ala'addi'n'e
ne gndrdi ve sultandan aiia ne geldi an beyan ider.
Nazm
itdk kanun- 'Osman kim var
Budur 'adli v bezli en iden yar
330
BAB [9]
Anun beyanndadur kim 'Osman Gazi tedbir itdi kim
yar u yolda kimi idine ve anuii nevahisinde kimler vardur,
anlarun-la nie zindegani ide.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 0]
Hrmenkaya kafideri 'Osman Gazi-y-ilen
ne vech-ile aina oldlar ve ne'ylediler, an bildrr.
'Osman Gazi kim sancag begi olup at bindi, Kse Mihal
dayim anun-la bile olurd. Ekser bu gazilern hidmetkar
lar Brmenkaya kafirleri-y-idi. Bir gn 'Osman Gazi Mi
hal' e eydr: "Tarak Yifticesi'ne segirdim idelm dirz,
sen ne dirsin?" Mihal eydr: "Hanum! mdi Sorkun zerin
den Sarukaya' dan, Bita' dan geelm kim Sakary [Sakar
ya] suyn geebilevz ve hem dah gaziler bize ol tarafdan
332
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 1 ]
An beyan ider kim Kse Mihal dgn ider.
Kzn Gl Falanozogl'nuii begine virr.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 3]
Ol gelini kim tutdlar Yarhisar tekrinfi kz-y-d
an kime virdiler ve hem ol kimdr? Bu bab an bildrr.
'Osman Gazi an ogl Orhan'a virdi kim anun adna Llfer
Hatun dimiler-idi. Orhan Gazi dah ol zamanda yigit ol
n-d ve bir ogl dah var-d kim an g zerinde koyup
tururd ve bu drt pare hisadar kim aldlar amma vilayet
lerinde 'adl dad itdiler ve cemi'i kyleri yid yiderine ge
lp mtemekkin aldlar. Vaktiar kafir zamanndan dah
ey old [3a] belki. Gayr vilayetlerden dah adamlar gelme
ge balad bundaglarun rahatlklarn iidp. El-hasl- ke
lam 'Osman Gazi dgn eyleyp ol kz kend ogl Orhan
Gazi'ye virmek istedi, hem eyle itdi.
337
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
338
Velehu eydan
Alnd Eynegl krld kafir
Gaziler miH u ni'met ald vafir [4b]
Harab itdiler ol kfrn diyarn
Getrdiler yirine nur- zahir
Gr imdi 'aleme kim geldi 'Osman
Neyi kim tutd asan itdi Kadir
Ve bu fethn tarihi hicretn alt yz toksan tokuznda va
ki' old.
BAB [1 4]
An beyan ider kim 'Osman Gazi evvel Cum'a namazn
nirde bnyad itdi ve her feth itdgi ehirde ne suret-ile old.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [15]
Bu bab 'Osman Gazi'nn kanilm alkamn bildrr.
kim gelse ben andan aka alurn." dir. Osman Gazi eydr:
"Bire kii senn bu bazarda gelenlerde alrnun m var kim
bunlardan aka istersin?" Ol kii eydr: " Hanum! Bu tre
dr, [7a] ve 'adetdr. Cemi' vilayetlerde vardur kim padi
ahlar aldlar." didi. 'Osman Gazi eydr: "Tanr buyrug ve
peygamber kavl ndur veya ol begler kendlerinden mi it
diler?" didi. Bu kii eydr: "Tredr hanum evvelden kal
mdur." didi. 'Osman Gazi gayetde gazaba geldi. Eydr:
"Bire kii kim kazana, kendnn mlki olur. Ben mal anun
malnda ne kodum ki bana aka vir diyem? Bire kii! Yri
git! Bana bu szi syleme kim sana ziyanum deger." didi.
Ve bu halk eyitdiler kim "Hanum! Bu bazar bekleyenlere
nesne gerek; 'adetdr, bir nesneck vireler." didiler. 'Os
man Gazi: "n kim imdi siz eyle dirsiz, her kii kim bir
yk getre sata iki aka virsn." didi. "Ve her kim ki [7b]
satmasa hi nesne virmesn." didi. "Ve her kii kim bu ka
nunum boza Allah anun dinin ve dnyasn bozsun." didi.
"Ve dah her kime kim bir tirnar virdm anun elinden se
bebsz almayalar." didi. "Ve hem ldgi vaktn oglna vire
ler, eger kik dah kalursa vireler. Hdmetkarlar sefer
vaktnda onun uun sefere varalar ta ol oglan sefere yara
yna. Ve her kim bu kanlm dah bozarsa Allah andan raz
olmasun. Ve eger benm neslme bu kanundan gayr bir
kanun dah koduracak olurlarsa idenden ve itdrenden Al
lahu ta'ala raz olmasun." didi.
Nazm
Bu resme kod kanlm 'Osman
Ki akir ola andan Gani Sbhan [Sa]
Didi sultan ki Hak' dur milk anundur
Anundur virmek almag u divan
Arada biz bahane olduk ancak
Bahaneden grndi halka brhan
Cihana di gelen kim baki kald
Kan ol kim didi hanarn ya sultan
341
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 6]
An beyan ider kim bu feth itdgi vilayetlerii tirnarlarn
kimlere virdi.
BAB [1 7]
An beyan ider kim Bursa tekri ve bir nie tekrler;
Edrenos [Adranos] Tekri, Bedenos [Bidnos, Bednos] tekri,
Kestel tekri, Kite tekri, bular cemi''isi ittifak idp
bir oldlar.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
Nazrn
un kim ald yapd ykd 'Osman
Kime kahr u kime lutf bakd 'Osman [1 1 a]
Harab idp 'irnaret itrnek ii
Bu resme dd rni'rnar kopd 'Osman
BAB [18]
An beyan ider kim Bursa hisarnun zerine
'Osman Gazi ne vech-ile havale yapd.
'Osman Gazi grdi kim bu hisar ceng ile alnmaz, bufia sabr
gerek. Vard bu hisara hav yap!llaga tedbir itdi. Kapluca
tarafna hisara karu bir hisar yapdurd. Karnda ogl Ak
ternr'i anda kod. Ol be-gayet-bahadur er-idi ve bile hayl
yarar yoldalardan dah bile kad. Ve bir hisar dah tag ta
rafna yapdurd. Balahancuk diderdi, bir bahadur kul var
d, bu hisara dah an kod. Bu iki hisar bir ylda yapd.
Amma kylerini ernn [1 1 b] ernan-lan rna'rnur itdi. Ve illa
hisardan kafidere barrnagn kartrnaz olup turudard.
Nazrn
Balahan karga uurrnaz kaladan
Baras tekri kanad beladan
Ternr hd gice gndz rahat itrnez
Belaya ograd kafir 'anadan
Bu iki tarafdan gaziler vilayeti zabt itdiler. Bir nie yl hi
sara rahatlk virrnediler. Bunlar bu arada rnahbus tursunlar
bu tarafda grelrn 'Osman Gazi dah neye rneguldur.
BAB [1 9]
'Osman Gazi kim Yifiiehr'e geldi etrafufi kafideri kim gel
diler bunuii-la ogradlar. Anlarufi cerni'isinfi vilayetlerini
zabt itdiler, 'adi u insaf-la rna'rnur itdi. Gaziler key ferahnak
344
BAB [20]
An beyan ider kim Mekece ve Akhisar ve Geyve
ve Leblebci hisar ve adurlu bunlar
ne vech-ile alndugn bildrr.
Gaziler grdiler; her tarafa kim yridiler, mansur ve muzaf
fer aldlar, bir gn geldiler 'Osman Gazi'ye eyitdiler: "Ha
numuz! Elhamdlillah kim kafir maglubdur ve ehl-i slam
galibdr. Hassa kim bir senn gibi hanumuz var, gayretl.
Bize imdiden sonra oturmak cayiz degldr." didiler. 'Os
man Gazi eyitdi: "Mihal' okyalum, slam'a da'vet idelm,
an Mslman idelm. Andan sonra her nereye kim dirse345
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [21]
An beyan ider kim Orhan Gazi Karacahisar'da-y-iken
Germiyan'dan Tatar avdar gelp
Karacahisar'un bazarna segirtdgin bildrr.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [22]
An beyan ider kim 'Osman Gazi ogl Orhan'
Akyaz'ya ve Kocaili'ne ne suret-ilen gndrdi.
An bildrr.
349
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
Nazn
Didi Orhan ki yagmadur bu kal'a
Drifi kim ide bu kal'a kal'a
kal'a kl 'ala fursat bizmdr
Revadur gaziler drie kal'a
Heman-dem ykdlar kal'a kapusn
Bazld sanki Hayber adlu kal'a
Cemi'i maln gaziler ald
Ganimet kenzi-y-imi bil bu kal'a
Tekrin tutdlar kzn bile
Melek menziline befizedi kal'a
Esir hub u nazk nazeninler
Gazileri neye irrdi kal'a
Tekri ki tutdlar paraladlar ve kzn hayli mal-la Orhan
Gazi atasna gndrdi. [25] Ve bu alnan esirleri Orhan Gazi
satun ald. Gine hisarda kod, 'ahd peymanlk berkitdi.
Sarnsa avu' hisarufi iinde kod, gine Orhan Gazi Yefii
ehir'e atasna geldi. Ve ol Karaep'e dah adam gndr
diler. Ve Karatikin'e dah adam gndrdiler. Ol dah z
nik'e havale gibi old. Gah gah varurlard, znik'n bagala
rn harab iderlerdi.
El-hasl- kelam znik'e rahatlk virmez aldlar. Ve bir ta
rafdan Koftur Alp Akyaz'ya meguld ve bir tarafdan Ak
a Koca znikmid tarafna megul-d. Ve bu ular be-gayet
ilenr old. Ve bu gaziler yle drirler kim fethieri mu
karrer olna. Giceler uyku uyumazlar, gndz at arkasn
dan inmezlerdi; kayim tururlard.
Nazn
Koftur Alp klc Bal'ya sald
Veli Akyaz'da Dzbazar' ald
Uzunca Bil'de kilfire buland
ki gn iki gice ho dridi
350
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [24]
'Osman Gazi ogl Orhan'a [14b] vasiyyet itdgin beyan ider.
BAB [25]
Bu tarafda Konur Alp ve Gazi Ralman
ve Aka Koca hallar n'old anlar beyan ider.
Konur Alp Akyaz'ya ve Konrapa ilini ve Bob'y ve Mutur
n'y ve ol vilayetleri tamam msahhar ve mukarrer itdi ve
kendye dndrdi ve gir Karaepi'e ve Absuy'na geldi
ve Gazi Rahman' anda koyup kendsi gine gitdi. Bu taraf
da Aka Koca dah Kandr'ya ve rmen' e erler kod berkit
di. Maksud Samandra'ya varmak old.
El-hasl- kelam bunlar kim gice ve gndz kffar-la ile
ri gah cenk gaza-y-d ve gah mdara itmek old. Nagah
bir gn Samandra tekrinn ogl ldi. Bunun meyyiti ze
rine kffar cem' almlar. Gaziler dah fursat [15b] gzlerler
di. Fursat buldlar, kffar hisar ninde-y-iken gafilin kafir
Ieri basmak ddiler. Krdlar ve tekrini tutdlar. Samand
ra hisar bu vech-ile feth olnd. Tekri alup Aydos hisarna
iletdiler. "Geln bu tekri alun, hisarunuz bize virn." di
diler. Bu hisar kafideri eyitdiler: "Varun ban kesn dah
etini birn yin." didiler. Ahir bu tekr eyitmi: "Beni s
tanbol'a iledn anda [29] satun" dimi. Orhan Gazi'ye habar
gndrdiler kim bu tekri ldrelm mi yohsa satalum m?
355
Ak Paazade 1
Osmanoullan'nn Tarihi
BAB [26]
Aydos hisan ne veeh-ilen feth olund, an beyan ider.
Meger tekrinn bir kz var-d. Nagah bir gice Hazret-i
Resul'i aleyhisselam ol kz vak'asnda [1 6b] grmi. Ne
grmi? Grr kim kendyi bir derin ukura dmi. Bu
halda-y-iken nagah bir hub suretl ve latif siretl kii ge
lr bu kz ukurdan karur. Bunun geydgi libaslarn da
h egninden karur, yabana atar. Bunun endamn yur,
dah harir geyecekler getrp geydrr. Bundan sonra kz
belinley uyanur, fikr ider. Bu grdgi de 'acayibe ka
lur ve illa bu grdgi dindeki kiinn hayali kzun 'ak
ln alur. Gice ve gndz hayali gzinden ve gnlinden
gitmez, tahayyrde kalur.
Nazm
Anun kim can gzi ol dst grdi
Hemin-dem grdi varn dsta virdi
Gnl ehrinde ol dst kald ancak
Fikir tagld 'akln yile virdi [1 7a]
356
Ak Paazade 1
Osmano!jullar'nn Tarihi
BAB [27]
An beyan ider kim tekri kz-la ne'ylediler?
BAB [28]
An beyan ider kim gaziler bu tarafda neye megUl oldlar.
Ve hem Orhan Gazi'nn atas Allah rahmetine vasl old ve
dah dedesi Edebal kzndan bir ay ndin [20b] Allah rah
metine vasl old, ikisin dah Bileck hisarnda kodlar. Arn
ma 'Osman Gazi aydan sonra Allah rahmetine vasl old.
Sgt' de vefat itdi. Ernanete kodlar, zira ol hinde Orhan
Gazi Bursa' da-y-d. Habar bildrdiler, harnan-dem gelp
yitidi ve atasnun vasiyyetin yirine getrdi. Bursa'ya gt
rp 'Osman Gazi vasiyyet itdgi Grnil Kubbe'nn iin359
Ak Paazade
1 Osmanoljullar'nn Tarihi
BAB [29]
An beyan ider kim 'Osman Gazi Allah rahmetine
kavudugndan sonra Orhan Gazi neye megul old.
Orhan Gazi grdi kim atasn bu fena sarayn terk idp ol be
ka sarayna rihlet itdi. Karnda Ala'addin Paa-y-la bir ara
ya geldiler, emr-i hal ne-y-ise grdiler. Ol zamanda bir Ah
Hasan var-d kim anun tekyesi de var, Bursa hisarnda Beg
sarayna yakn yirde. Ve dah ol zamanda olan 'azizler bilece
cem' [21 b] aldlar. 'Osman'un mal var m yok m tefti itdiler
kim miras olna. Grdiler kim bu iki karnda arasnda hernin
bu feth olman vilayet grinr. Ancak altun ve aka ve hazine
yok. Hernan 'Osman Gazi'nn bir srtak tegelesi var ve bir
yanug ve tuzlag ve kauklg ve bir sokman edgi ve bir ni
e ey atlar ve birka sr-y-ile koyunlar var.
imdiki hlnde Bursa nevahisinde yriyen beglik koyun
kim var yrr asl ol koyundandur ve birka grek yund
lar dah var-d. Sultanni'nde. Bir nie ift eyer depngisi
dah bulnd. Bu mezkuratdan gayr nesne bulunmad. Or
han Gazi karndama eydr: "Siz ne dirsiz?" Karnda
Ala'addin Paa [22a] eydr: "Bu vilayet Hakk'undur, buna
bir obanlk itmege padiah gerek. [32] Bu vilayetn ve
360
Ak Paazade 1
Osmano!jullar'nn Tarihi
BAB [30]
An beyan ider kim Orhan padiah oldugndan sonra
neye megul [24a] old.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [31]
An beyan ider kim o ne geydi ve ne ihdas itdi.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [32)
Bu bab an beyan ider kim [29a] znik
ne suret-ilen alnd ve ne veeh-ilen feth olnd
Ve evvel Karatikin'i almlard. Bu znik'e ol havale gibiydi.
Anun-un bu Karatikin hisar iinde olan gaziler [36] dayi
ma znik'n kapularn adurmaz olmlar-d. Ve be-gayet
alkdan bunalmlar-d, zira dayiresinde olan vilayetn
kylerini zabt idp tirnar erlerine virmiler-idi ve hi bi
vechin mine'l-vcuh bu kylern kafideri bunlardan incin
mezler-idi, rahat olmlar-d. ncinmedkleri ecilden hisar
halkna zevade virmezlerdi. Vakt olurd kim Mslmanlar
la gelp bile hisara cenk dah iderler-idi. agrup znik hal
kna eydrlerdi kim: "Geln iy dernandeler siz dah rahat
olun kim biz rahat olduk." dirler-idi. Ve ehrn halk hatta
ol kadar [29b] olm-d kim gle balk avlamaga kmaz ol
mlar-d ve ier hisardag halkdan ba'z kafirler gazilere
habar gndrdiler ve dirierdi kim: "Alkdan gayetde bu
nalduk." dirler-idi. Ol zamanda hd etraf cemi' Trk alm
d, tirnar erieri elinde tasarruf olnurd.
Elhasl- kelam Orhan Gazi'ye kafirlern hallerini bildr366
367
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [33]
An beyan ider kim Orhan Gazi znik' de ne'yledi
ve kimfi ile musahabet itdi.
Andan sonra bir ulu keliseyi cum'a mescidi itdi ve bir ma
nasdr medrese itdi. Yiniehir kapusn kdug yirde bir
'imaret yapd. Yannda Hac [32a] Hasan dirler-idi bir 'aziz
var-d. Kendsi Edebal'nun mridi-y-idi. eyhlgn ana
virdi ve nesli ve nesebi ta bugne degin anlarun elindedr.
'maretn kim kapus ald, ta'am kim bidi Orhan Gazi ol
ta'am kend mbarek eli-y-ilen ledrdi ve ragn dah
evvel gice kend yakd ve medreseyi dah Mevlana Da
vud- Kayseri dirler-idi, ana virdi ve andan sonra Taced368
BAB [34]
An beyan ider kim znik feth olndugndan sonra
Orhan Gazi neye megul old ve tirnarlar kimlere virdi,
an bildrr.
znikmid'i ogl Sleyman Paa'ya kim virmi-idi; an Yifii
ce'ye ve Gynk ve Mudurn'ya havale itmi-idi. Ve bir og
ln dah kim Murad Han- Gazi' dr, Bursa sancagn afia
virdi. Adn Beg sancag kod. [33a] Ve Karahisar' [Karaca
hisar'] 'ammus ogl Gndz'e virdi. Orhan Gazi kendsi
cemi'i vilayetine nazr old. Ogl Sleyman Paa'y Tarak
Yifiicesi'ne gndrdi. Ve ol vilayetler cemi'i Orhan Ga
zi'nfi 'adin iitmiler-idi. Ve hem her vilayeti kim aldlar
.
afia 'adl dad itdiler. Alnmayan vilayetler dah anlarufi
ne'yledklerini bilp iitmiler-idi. Sleyman Paa kim Ta
rak Yifiicesi'ne vard, hisar ihtiyarlaryla virdiler, 'ahd
lan ve eman-lan. Ve Gynk'i dah hemnan ve Mudur
n'y dah hemnan virdiler. Bu Sleyman Paa dah ol ka
dar 'adl dad itdi kim cemi'i ol vilayetfi halk eydrlerdi
kim: "N' olayd evvelden de bunlar bize hakim olalard." .
dirler-idi. Ve nie kyler bu Trk halkn [33b] grdiler, M369
Ak Paazade
J Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [35]
Orhan Gazi Karasi vilayetini feth itmege
ne sebeb old an beyan ider.
Ol zamanda Karasiogl 'clan Beg [Aclan Beg] var-d. Ol za
manda Allah rahmetine vasl old. Bir ogl anufi Orhan ya
nna gelmi-idi. Adna Tursun Beg dirler-idi. Ve bir ogl da
h atas yannda-y-d. Bu atas yanndag oglan vilayet hal
k an istemediler. Bu Orhan Gazi yannda olan oglna habar
gndrdiler. Hac lbegi dirler-idi, Karasiogl'nufi bir veziri
var-d. Andan vilayetfi a'yanlarndan habarlar bile gel
mi-idi. ttifaklar-y-la bundag Orhan [34a] yannda olan
oglana bu habar gelicek Orhan Gazi'ye eydr: "Hanum!
Gelfi varalum vilayete gidelm. Balkesri ve Birgama ve
Edremid cemi'i nevahisiyle sizfi olsun. Kzlca Tuzla ve
Mahram' ol taraf bana sadaka it." dir. Orhan Gazi dah
Ulubat' feth idp gine tekrini iinde komlar-d. imdi
togr Glba'ndan yrdi, Bilyz'i [Yelyz'i] ald ve dah
Ablayund' ald. Andan Kirmast'ya yrdi.
Anun sahibi ol zamanda bir 'avrat-d. Urumca adna Kala
mestorya [Klasemtorya] dirler-idi ve bir karnda dah var
d. Milialc dirler-idi. Orhan Gazi kim ol vilayete yriyicek
bu 'avrat karnda-y-lan karu geldiler. Mbalaga pikeler
getrdiler. Orhan Gazi gine [34b] yirl yirinde mukarrer itdi.
Ve Ulubat tekrin tutdlar kim ol kafir 'ahdine turmarnd.
Ulubat tekrin aman virmeyp hernan iin bitrdiler.
Nazn
BAB [36]
An beyan ider kim vilayet-i Karasi'de Orhan Gazi ne'yledi.
nkim bunlar Balkesri'ye vardlar, andag oglan kad
Birgama hisarna girdi. [35a] zerine vardlar. Orhan Gazi
yanndag olan karnda vard kim hisarda olan karnda
yla sylee. Hisara yakn varcak gafilin ok-lan urdlar.
Sesmedi ddi, ldi. Bu i Orhan Gazi'ye gayetde g geldi,
didi kim: " Bunlar bi-tekellf bunun gibi i itdiler." Hernan
Orhan Gazi dah agrd kim: "Bu il vilayet bilmi olun emn
aman-lan imdi gir Orhan Gazi'nndr." diy hkm
alnd. Bu szi iitdkleri gibi bu vilayetn halk cemi'i mu
tl' ve mnkad aldlar. Vilayetn kadimileri geldiler, timar
lu timarna mukarrer nameler aldlar. Ve bu fethn tarilli
hicretn yidi yz otuz biinde vak' olund Orhan Gazi elin
den; vallahu a'lem.
Nazm [35b]
Sridi tedbiri Karasi gitdi
Yazld defteri Orhan' tutd
Bu arhun ferzini atd Karasi
n Orhan ah srdi mat itdi
Cihanda kende plle kald tolad
Ecel atn binp kemendin atd
Drldi Karasi defteri yand
Yini defter ki Gazi katib itdi
371
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [37]
An beyan ider kim Orhan Gazi bu vilayeti feth itdi,
timarlann kimlere virdi
ve ol hisardag oglanuii hali ve ahvali n'old.
Ve n kim Hak ta'ala vilayet-i Karasi'de hutbeyi ve sikke
yi Orhan Gazi'ye kim rnyesser [36a] eyledi ve padiah old,
Karasiogl dah Bergama hisarndan 'ahd-ile kd. Bursa'ya
gndrdiler. ki yl anda 'mr srdi, ahir'l-ernr bir gn
yurnurak kard, Allah emrine vard. Ulu ogl Sleyman
Paa'y okud, getrdi. Karasi ilini aiia rnansb virdi, kend
si gir devlet-ile [40] Bursa'ya geldi; tahta gep karar itdi.
Nazn
Gine bir yini cilve kld 'alem
Ki hsni ziba ola bunda adern
Tecelli eyledi nur- sa'adet
Bearet yazd safha zre aklern
Veliler told vilayet-i Karasi
Sanasn kim Cneyd ya bni Edhern [36b]
BAB [38]
An beyan ider kim Sleyman Paa bu vilayetde ne'yledi
ve neye megul old.
Amma bu tarafda evvel grelrn Orhan Gazi Bursa' da neye
rnegul-d? Devlet-ilen kim Bursa'ya geldginden sonra
evvel 'irnaret yapd ve vilayetn dervilerini tefti itrnege
balad. Eynegl yresinde, Kei Tag arasnda bir nie der
viler gelp anda makarn tutrnlar. Aralarnda bir dervi
var-rn. Bu dervilerden ayrlup varur gah gah tagda geyi
cekler-ile yrrrni. Ve ol Turkut Alp ana rnahabbet itmi,
gah gah anun-la rnusahabet iderrni. Turkut Alp dah ol za
manda pir olrn-d.
Orhan Gazi'nn dervilere tefti itdgin iidicek [37a] Or372
Ak Paazade
1 Osmano!jullar'nn Tarihi
Nazm
midm du'adur ehl-i du'adan
Du'adur bize emr olan Huda' dan
M'essirdr nie nefes cihanda
Du'adur evliyadan enbiyadan
Didi Hak kim dilefi makbul ideyin
Bu kavl umd canum ol nidadan
Orhan Gazi ol dervifi zerine kubbe yapdurd ve ya
nnda tekye yapvirdi ve bir cami' dah yapd. imdiki vakt
da zerinde ihya olnup bi vaktda padahlara du'alar [39a]
iderler ve dayim afiarlar. Ve zaviyesinfi adna Giyk Baba
Zaviyesi dirler.
Geldk bu tarafda Sleyman Paa'nun dah Karasi vilaye
tinde hali ve ahvali n' old ve ne'yledi ve kimlern-ile musa
habet itdi an beyan idelm.
Meger bir gn Sleyman Paa dah Karasi vilayetini seyr
iderken Aydncuk'da Temaalg'a vard. Grdi bu Temaalg'
kim bir 'acayib garayib binalar temaa idp birez tefekkre
vard. Turd ve hi kirnesneye kelam eylemedi. Ece Beg dirler
idi bir begayet dilir bir 'aziz var-d. Hayli dilirierden afulurd
ald v yrdi. Eydr: "Hanum! Ne 'acab, key fikr firaset
fiz vardur ola m?" didi. Sleyman Paa eydr: "Na'am, bir
deryay gemege fikr firaset iderin, yle gesem ki [39b] am
ma kafirler tuymasa." dir. Ece Beg ve Gazi Fazl eydrler: "Biz
ikimz geelm, buyurursafi hanum!" didiler. Sleyman Paa
eydr: "Ne yirden geersiz?" Anlar eyitdiler: "Hanum bunda
yirler vardur kim gemege yaknlg vardur."
Andan srdiler ol yire vardlar kim adna Virana Hisar
dirler. Greck [Grecek] aaga yannda derya kenarnda,
cemi'infi makabelesinde. Derhal Ece Beg ile Gazi Fazl bir
sal bagladlar, bindiler. Geee-y-ile imbini [Cimbini] Hisa
r'nun nevahisine kdlar. Baglarnun arasnda gezerlerken
bir kafir ellerine girdi ve an getrp sala koydlar. 'Ale's
sabah bu tarafa gediler. Kafiri Sleyman Paa'ya getrdi
ler. Sleyman Paa bu kafiri hil'atlayup gani eyledi. Andan
374
Ak Paazade
1 Osmano!jullar'nn Tarihi
BAB [39]
An beyan ider kim Sleyman Paa Rumiline geicek
ne tedbfr itdi ve neye megul old ve ne re'y fikr itdi.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
bu [44a] kafir Trkden bir adam tutd, gir dndi kim hisa
rna [44] gide. Bu tarafdan Gazi Fazl bu kafirn ardna d
di. Kafir kaarak geldi kim hisarna gire, bagaz ele virdi.
Hayli kafider dah bilesince var-d. Anlar kldan ger
diler. Tekrini tutup hisara karu getrdiler, gsterdiler.
Tekrn hod hisarda hi ta'allukat yog-m kim hisar vir
meyeydi. Hernan hisar halk hisar Sleyman Paa'ya virdi
ler. Hernan aman virmeyp tekrinfi ban kesdiler. Ve
ol nesne kim padiaha yarar-d. An padiah tarafna ald
lar ve ol kim gazilere layk-d gazilere ledrdiler. Ve hi
sarda Hac lbegi kodlar.
Ve bu tarafda Gelibal tekri grdi kim her tarafn Trk
ald. Kend dah 'ahd-lan [44b] virdi. Bu mezkCratufi fethi
tamam bir ylda ald.
Andan safira Ya'kfb Ece'ye ol vilayeti mansb virdiler. Ve
ol vilayet Mslmanlk old. Gazi Fazl' a dah bile virdiler.
imdiki hinde Gazi Fazl Ece Ovas'nun beri ucnda yatur.
Mezar ma'lfm yirdedr ve hem Ya'kfb Ece'nfi dah me
zar andadur, Rahmetullahi aleyhi rahmeten vasi'aten.
Nazn
Kapu kim ad Mfettih'l-ebvab
Fazl u hem Ece ald afia bab
BAB [41]
An beyan ider kim Gazi Evrenez Hac lbeg ile ne'ylediler
ve hem Sleyman Paa [45a] dah ne'yledi.
Hac lbegi'ye kim Kogr'y [Konur'] virdiler. Gazi Evre
nez'i afia yarar yoldadur, diy kodlar. Vilayet-i Dimeto
ka'y ve gayr vilayetleri alup arpmaga kodlar. Kogr ne
vahisine gelrler-idi. Bu tarafda Sleyman Paa dah Hay
rabal vilayetini ve orl vilayetini kapar kazar-d. Gir Ge
libol'ya gelr-idi. Bir gn av iderken ok-la bir canavar l378
BAB [42]
An beyan ider kim Murad Han- Gazi'nn karnda
Allah rahmetine vardugndan soiira ol neye megul old.
Murad Han [46a] yrdi Rumili'ne 'azn itdi. Togr Bur
sa'ya geldi. 'Azim leker cem' itdi, vilayet-i Karasi'den ve
kend vilayetinden. Ol hinde andrlu Halil Bileck kad
s-y-d ve znik' a dah kad olm- d. Ve Bursa kads da
h olm-d ve kend-y-ile hem dah gayet aina olm-d.
An Kad-'asker idindi. Lalas ahin'i bilesine ald. Mba
laga 'asker cem' idp Gelibol' dan gedi, Banatoz [Bantoz]
hisarna yridi. Kffar asla ceng itmedi. Hisar teslim it
diler. Kafiderini gir yirinde kod. Andan togr orlu hi
sarna vard. Anun kafideri muti' olmadlar. Hernan "yag
ma" didi, kafideri hayli ceng itdiler. Ahir'l-emr tekrle
rinn gzine ok tokund, zebun aldlar. Gaziler dah def'i
[46b] hisara koyldlar. Mbalaga toyumluklar old. Hisar
dah ykdlar.
379
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [43]
An beyan ider ki Hac lbegi-y-ile Gazi Evrenez ne'ylediler
ve neye megul oldlar.
BAB [44]
An beyan ider kim Murad Han- Gazi
Brgoz'dan Eski'ye geldi.
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
[45]
Ak Paazade
Osmano!jullar'nn Tarihi
r-
--
BAB [49)
Murad Han- Gazi Gerniyanogl-y-lan
dfir ne suretle oldlar, an beyan ider.
BAB [50]
Murad Han- Gazi ogln everp dgn bnyadn
ve kz alvirdgin beyan ider.
Ak Paazade
Osmanoullar'nn Tarihi
386
BAB [51]
An beyan ider kim gelin gtrmege kimleri gndrdiler
ve andan dah kimler geldi.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [52]
An beyan ider kim vilayet-i Hamid'i
Murad Han- Gazi ne suret-ilen feth itdi
Ve ol dgnde kim Hamidogl'nun ilisi kim gelmi-idi
anun-la bir va'de olnm-d kim Hamidogl Hseyin Beg
vilayetini Murad Han- Gazi'ye sata-y-d. imdi ol ahdn
zerine Murad Han- Gazi yridi, Ktahiyye'ye kd. Ha
midol dah bildi kim kendye gelr, adam gndrdi eyit
di kim: "Ben ol 'ahdun [58a] zerine tururn." Akehr'i ve
Begehri'ni ve Seydiehri'ni ve Yalvac' ve Karaagac' ve Is
part'y er'i rnekmb-la satu bazar itdiler. Ald, Murad Han
dah adamlarn gndrdi. Satun aldug vilayeti zabt itdi ve
388
'
,;_
BAB [53]
An beyan ider kim Murad Han- Gazi leker cem' itdi,
o leker-ile ne'yledi.
Murad Han- Gazi asker-i 'azim cem' idp Rumili'ne 'azm
itdi. nkim lekeri alup Gelibol' dan gedi togr Mgalka
ra'ya [Mugalkara, Megalgara] vard. Bu tarafda Gazi Evre
nez'le Lala ahin dah Rumili'nn lekeriyle geldiler. Evre
nez' i ahin' e kodlar, yridiler Fire [58b] zerine vardlar.
Def'i Fire'yi feth itdiler. Bu tarafda Murad Han- Gazi dah
geldi, atalca Hisar'nun zerine ddi. Kafideri ita'at itdi
ler ve haraca mutl' oldlar. Andan sonra ahin' e habarlan
durd. Geldi hnkara kavud. Andan sonra ncgz'n
zerinde Polanya [Pulunya] dirler bir hisar vardur, Trk
ana Tanr Ykdug dirler. Murad Han- Gazi anun zerine
vard. Ol vilayetn halk kaup ana girmiler-idi. Bir nie
gn hayli bari ceng itdiler, alnmad. Ahir gp gitdiler.
Han eyitdi: " Meger bum Tanr yka." didi. Andan vardlar
Devletl Kabaaga didkleri yire kondlar. Murad Han da
h bir kaba agaca arkasn [59a] virdi, oturd. Bir lahzadan
sonra adamlar geldi [52] biribiri ardnca kim: "Hanum! Hak
ta'ala kudretiyle ol hisar ykld, zir--zeber old." Han da
h ahin'i gndrdi. Vard, mbalaga mal getrdi; altun ve
gmi tepsiler ve filoriler ve nakd akalar bile getrdi. Ve
halkn gir istimalet-ile yirinde kodlar. Hayli altun gmi
tas dah buldlar. Gaziler balarna geydiler. skf ol za
manda bnyad old ve hem ol aga kim han arkasn virmi
idi. Han eyitdi: "Bu aga Devletl Kabaaga' dur." didi. Ol
agaca veeh-i tesmiye hanun szi olup-turur. Ve ol aga
imdi dah turur, amma ktk olmdur. Yannda bir kuyu
dah var-durur.
389
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
Nazm [59b]
Nefesdr padiahlardan niane
Nefesdr hkm iden handan divana
Nefesdr kim tulu' eder agzdan
Habarlar syledr hem tercmana
Nefesdr kim du'a togar agzdan
Kabul olur murad virr revane
Nefesden yazlur drl ma'ani
Nefesden afilanur gelr beyana
Mbarek nefesi hanufi ne old
Kabul olur murad virr revane
Bozar kal'alar syler zamane
Nefes itse Murad Han- zamane
BAB [54]
Ani beyan ider kim padiah kim Edrene'ye varcak ne'yledi.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [56]
An beyan ider kim Murad Han- Gazi Laz kral-y-la
ne suret-ilen ograd.
Evvel Laz kend hana ili gndrdi: "Gel Ksova'da bul
alum ve illa sen dah oglanlarufi bile getr." didi ve "Be
nm bir oglum var ben dah bile getrrin." didi. "Hele gel
bulalum, [54] ya ceng idevz ya sulh idevz ve illa
Hakk'ufi takdirinde her ne-y-ise h grelm." didi. Ve il
la [62a] hana mbalaga armaganlar gndrmi-idi. Ve mek
tfbnda: "Karndaum han" diy yazm-d. Ve dah mek
tfbnda dimi-idi kim: "Ey muhkem yarag-la gelesin."
dimi-idi. "Ben dah seni ey yarag-la karularn." didi.
Murad Han- Gazi iki ogln bile alm-d. Biri Bayezid
Han-d kim, anun elinde Ktahiyye-y-idi ve Hamidili san
cag-y-d, anufi-d. Ve biri dah Ya'kfb elebi idi. Elinde
Karasi sancag-y-d. Murad Han- Gazi emr itdi kim: "Ce
mi'i vilayetinfi begleri ey lekeder cem' ideler, hazr ola
lar kim geleler."
Nazm
zldi sancak alnd ksler
Bu begler birbirin gr nie gzler
Yrdiler gazaya niyyet idp [62b]
Bulmacia v old imdi szler
Gaziler kld at zre namaz
O han itdi Hak-la ok niyaz
Didi Hakka din-i slam senndr
ta'at hazrete togr benmdr
392
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [57]
An beyan ider kim Bayezld Han
tahta cliis itdkden sonra ne'yledi.
n clus itdi Bayezid Han emr-ile Laz vilayetine Kratava
ma'dinini nevahisiyle ve cemi'i ma'dinleri bile skb'e Pa
a Yigit Beg'i gndrdiler kim ol shak Beg'n efendisidr.
Ve hem atas gibidr. An gndrdiler. Ve Vidin'e Firiz
Beg'i gndrdiler. El-hasl- kelam Laz vilayetinn ekserin
tasarruf itdiler. Ahir devlet-ile Edrene'ye geldiler.
Gazi Murad Han'un hd meyyitin Bursa'ya gndrmi
ler-idi. Bayezid Han Rumili'nde-y-iken Karamanogl hara
rnlk itmi-idi. Evrenez'i gir Sirez' de kodlar, vardug gibi
Vdene'yi [Vodana] [63b] ald ve froz' [etroz] da ald.
Ve bu tarafda Firiz Beg Vidin'den gedi, flak'a segirdim it
di. Hayli mbalaga toyum geldi ve vilayet-i Bosna'ya dah
Paa Yigit Beg megul old. Bayezid Han' a Edrene' de otu
rurken hayli esirler ve mbalaga meblaglar getrdiler. An
dan sonra Bayezid Han dah Bursa'ya geldi. Bina-y hayra
ta megul old. Cami' yapd, mukabelesinde medrese ve bir
birnarhane ve zaviye-yi Ebu shakiyye yapd. Amma Kara
Temrta' Edrene'de komlard. Zira ol vakt beglerbegi-y
idi. Ana habar gndrdiler, ol dah Bursa'ya geldi.
Nazn
Laz'un ma'dinlerin zabt itdi insan
Ki harc ide an bir han- sultan
Kafir kim hkm iderdi ma'din zre
Anun hakimi old imdi bir han
394
BAB [58]
Bayezid Han Alaehr'e varup
ne suret-ilen feth itdgin beyan ider.
Bu Alaehir hisar vilayeti ol vakt slam arasnda kalm-d
ve padiah kafir idi. Aydnol'ylan mudara-y-la zindiga
ni iderler-idi. Hernan Bayezid Han: "Niyyet-i gaza" didi.
Alaehr'e yridi. Henz dah vilayetine varmadn yolda a
grdup yasak itdi: "Kimsenn zulm-la bir pini almayalar
ve her kim bu yasag [64b] kabul itmeye mazlemesi kend
boynna; siyasete mustahk olur." didiler.
Hernan kim han vard kafider ehrinn kapularn yapd
lar. Cenge bnyad itdiler. Han dah ehri "yagma" buyur
d. Kffar iidp aman diledi. 'Ahd-ilen feth olund. Ka
nun- padiahlk ne-y-ise itdiler. Aydnogl dah ita'at-lan
geldi. Vilayetinn ba'zn kendye virdiler. Hisariarna
kullar kodlar. Hutbe ve sikke Bayezid Han'un adna old.
T:marlarun dah beratn Bayezid Han adna nian uruld.
Aydnogl Ayasulug' da-y-d. Tire'ye getrdiler. Ayasu
lug' kend kulna virdi. Amma Aydnogl'nun vakflar
nun tasarrufn kend elinde kodlar. Ol dah raz old kim
ecel gelince [65a] vilayetden kmaya 'ahd peyman bunun
zerine muhkem olund. Ve andan Bayezid Han Samhan
ili'ne yrdi. Ol dah bu suret-ilen feth olund. Sehel zaman
gedi ol padiahlar Allah rahmetine vardlar. Saruhan Vi
layeti'ni Karasi vilayetine zamm itdi. kisin dah ogl Erton
rul' a virdi. Andan sonra Mentee vilayetine yrdi. Mente
eoglu kad, Temr'e gitdi. Anun vilayetinn sipahisinfi
beglerinn ba'zs hayin olm-d. Cemi'isi Bayezid Han'a
dndiler. Gine timarlu timariarn spahilerine mukarrer it
di.
395
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [59]
An beyan ider kim Bayezid Han evvel stanbol'a varmasna
sebeb ne old ve hem anda ne'yledi.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [60]
An beyan ider kim Bayezfd Han
stanbol'a tekrar gelicek ne'yledi.
BAB [61]
An beyan ider kim bundan sonra [70a]
Bayezid Han neye megul old.
Yrdi Nigebol'y ve Sillisire'yi [Silistire, Silistre] feth itdi.
Andan dndi Mora tarafna gitdi. Karafirye'ye gelicek ken
d oturd ve drt tarafa aknclar salvirdi. Ykdlar ve bo
zup harab itdiler. Mbalaga fetihler ve toyumluklar olund.
Sonra Karafirye' de bir 'imaret yapd ve andan Edrene'ye
geldi. Anda da bir 'imaret yapd.
Nazn
Gnlde bin hayal kim arzu soylar
Kimi slret bulur hem dili syler
399
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [62]
An beyan ider kim Bayezfd Han dispot-la ne'yledi.
Laz kim gidicek vilayetine Bayezid Han benmdr1 didi ve
Vlakogl dah Bayezid Han'a ili gndrdi, mbalaga ar
maganlar-la. Ve hem: "Taht dah mbarek olsun." didi. Ve
hem atas agzndan bir mektub yazd. Atasnun bir mahbu
be kzkarnda var-d. Lazun kend kz-y-d1 Bayezid
Han'a virmege lahd itmiler-idi. Bayezid Han'a mektlbda
eyitdi: "imden gir karavauf al, varsun hizmet itsn."
didi. Bayezid Han' a ili gndrdi, gelp habar getrdi.
Bunlar dah cevablandurd kim: "Gndrn gelsn." didi
ler. Anlar dah kz gndrdiler. Geldi Bayezid Han'a bul
d. Maksud ne-y-ise hasl [71a] old. Andan sonra kend
ladetlerine hizmet ne-y-ise itdi. Eyitdi: "Devletl handan
dilerem kim kzkarndaum halaykuna Semendire'yi sada
ka it." didi. Han dah bunun dilegin kabul itdi. Ggerin
lik'i bile virdi amma Nigeobr'n [Nigebol] virmediler. Bu
kavl karar zerine mukarrer olund; ta Temr vartasna
degin. Bayezid Han sohbet esbabn Laz kzndan rendi,
'Ali Paa mu1aveneti-y-ile.
Nazm
arab u hem kebab meclis kuruld
Kafir kz gelp kadeh sridi
1Ali Paa didi han an gzle
Ki ne meclis bu sohbetde olund
arab imegine Han Bayezid'n
1Ali Paa kafir kz bulund [71b], [60]
400
401
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [63]
An beyan ider kim Bayezfd Han Karamanogl'y-la ne'yledi.
Ol vakt kim Hamidili'ni urm-d, tekrar gir geldi. Han ki
Bursa'ya geldi Hamid [74a] ili vilayetinn halk ikayete gel
diler kim eyitdiler: "Hanum! Karamanogl bizm halmzi
gayetde za'if idp-durur. Bize gayet zulm var-durur." didi
ler. Bayezid Han dah gayrete gelp eyitdi kim: "Hak ta'ala
'avn u 'inayeti olursa varaym inaallah an insafa getre
yim." didi. Heman-dem emr itdi, leker-i mansur cem' itdi;
yrdi, Tekeili'nden Karaman' a kd. Anda nagah Hakk' un
emri-y-ile Germiyanogl Ya'kub Beg'i ve veziri Hisar Beg'i
ve sban bunlar tutd. Muhkem bend-ile psala hisarnda
mahbus itdi. Andan kend togr Karaman' a yrdi. Kara-
402
403
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [64]
An beyan ider kim Sultan Bayezid Han
Kastaman'ya ne suret-ile vardugn beyan ider.
Bir gn Bursa' dan devlet-ile kd, togru Taraklu Borl'ya
vard. An vardukda feth itdi. Andan yrdi Kastama
n'ya vard. sfendiyar Snab'a kad girdi. Andan Bayezid
Han'a ili gnderdi. Eyitdi kim: "Benm handan midro
bu idi kim [76a] beni bir hidmete kabul ideydi. Ve illa ke
rem lutf idp bu oturdugum yircgezi bana sadaka it
sn." didi. Bayezid Han dah bu szi kabul itdi. Kvrum
Yol'dan aagasn snur itdiler, sfendiyar'a virdiler. Baki
vilayetini Bayezid Han tasarruf itdi. Andan dnp Baye
zid Han Bursa'ya geldi.
Bu fethn tarihi hicretn yedi yz toksan yedisiyle sekizi
nn arasnda vak' olund Bayezid Han elinden.
Nazn
Ne fi'l ider bu dem bu arh- gerdan
Karaman kara tada sergerdan
Bayezid ald ilin virdi kula
BAB [65]
An beyan ider kim Bayezid Han
Amasiyye'yi ve Sivas' ne siiret ile feth itdi.
Bu Amasiyye'yi Bayezid Han'a kend sahibi virdi. Ve ol
hinde kim Kad Burhaneddin Amasiyye'nn sahibini incit
mi-idi. Bayezid Han'un tasarrufnda iken Kad Burhaned-
404
405
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [66]
An beyan ider kim Saruhan Begl Filibe yresine
ne vech-ile ddi ve anlar srilp anda varmasna
sebeb ne old, an bildrr.
Bu Samhan ilinfi ger halk var-d. Menemen ovasnda
klarlar-d ve ol klimde tuz yasag var-d. Anlar ol yasag
tutmazlar-d. Bum Bayezid Han'a bildrdiler. Han dah og
l Ertofiurl' a habar gnderdi kim: "Ol ger evleri ne kadar
var-sa ofiat zabt idp yarar kullarna smarlayasn. Dah Fi
libe yresine getreler, gndresin. 'Ale't-ta'cil tutasn, bir
drl dah itmeyesin." didi. Ertanurul dah atasnun emrini
kabul idp buyurdugndan ziyade zabt itmi-idi. Bir eksk
sz ol ger evleri gnderdi, Filibe yresine getrp kon
durdlar. imdiki [78b] dernde anda Filibe' de Sarhan Begl
kim dirler, anlardandur. Ve bu Paa Yigit Beg didkleri an
larufi ulusyd. Ol zamanda anlaruhla bile gelmiler-idi. [64]
Nazn
Kanundur padiahlar srgn ide
Ki ya'ni bir dah il ma'mur ide
V' eger halk incinr evvel seferde
Bu Tanr takdiridr dah n'ide
Gzetsfi takdiri h muti' olsa
Olur rahat ki ol nasibm ide
406
maymunclara uyd, Te
407
Ak Paazade
1 Osmano!jullar'nn Tarihi
S'AL.- [!]
CEVAB.- Temr bu gelen beglere eydr: "Hay begler! im
di bu Yldurum Han hd bir gazi handur. Siz dirsiz kim bi
zm gnahumuz yokdur. imdi hanlar hd sebebsz kimseyi
incitmezler." dir ve hem [81 a] sebebleri dah bir nie nev'adur.
Biri budur kim sizden yarmak diledi ola ve biri dah "Gelfi
bana tapu klufi." dir ola. Ve biri dah bu ki "Ben gazaya va
randa bana eri virfi." dir ola. "imdi sizler didklerm birin
klmasaftuz tre budur kim sizleri incideler. imdi ne bile kim
bu sizfi sznz yalan veya gerek bolgay. Ve eger gerek
olursaftuz haniara bunun gibi hallar layk degldr ve eger
siz yalan olasz sizlere dal layk olmaya kim haniara thmet
itgeysiz. Hele bari evvel ili gndreym greym, ol han
dah nedr dir ne cevab gndrr." didi.
Bu tarafdan Germiyanogl ili gndreym didgin iidi
cek fi'l-hal eydr: "Hanum bu bizm [81b] halumuz iki nes
neden hali degldr: Ya gerek olavuz szmzde veya ya
lan olavuz. Eger gerek olursavuz mrvvet, ihsan senfi-
408
409
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
410
41 1
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
412
Nazn
Kafir itmez Temr itdgi ii
Ki neler ekdi irkek-ile dii
eri'at ehlini turmaz krard
Bilinmez ne-y-idi tutdug tu
Hanekah mescid medrese ykd
Gerdi Aydn ilinde o k
Temr'n zulm okdur 'alem ire
Ne ola grmedi zulmn kii
Ayag basdug iller ykld
Yigidn kocanun kalmad dii [69]
Ve andan sonra Temr her vilayeti begl begine virdi. Vi
layet-i 'Osman' Tatar'a virdi. Bayezid Han [SBaJ bum iitdi,
amma Temr gah gah g zerinde giderken Bayezid
Han'a gelr selam virrdi. Bir gn Bayezid Han dah Te
mr'e eydr: "Temr Beg senden bir dilegm vardur." dir.
Temr eydr: "Syle nedr dilegn kabul iderin." dir. Ba
yezid Han eydr: "Gel kerem it, dilek iderin, Tatar' bu vi
layetde koma, al bile git." dir. Temr eydr: "Eyle olsun ka
bul itdm szfii." dir. "Kaan kim Semerkand'a vararn gi
r bu vilayetne seni gndrsem gerek. imdi ol vakt Tatar
seni vilayetne getre." dir. nkim Bayezid Han Semer
kand' a gidicegin iidicek acd, kend mesalhn grdi. Ka
an kim Temr gdi, kend vilayetine tevecch itdi, Tata
run cemi'isini srdi ve Krehri'ni ve Sivrihisar' ve Beg [88b]
Bazar'n Karamanogl'na virdi ve dah Kastamon, Kang
r'y ve Kal'acug' gir sfendiyar'a virdi.
Bayezid Han lmi-idi, amma Temr umard kim Bayezid
Han'un oglanlarndan birisi kendye gele-y-idi kim Bayezid
Han'un elini ana mukarrer ide-y-idi. Grdi kim anun oglan
larndan birisi gelmedi. Zira anun-un kim Karamanogl'na
virmi-idi. Ve hem Karaman vilayetinden kd gitdi.
Ve bu maceranun tarihi hicretn sekiz yz drdinde vak'
olund.
41 3
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [67]
An beyan ider kim Bayezfd Han kim Allah rahmetine vard,
ka ogul kald ve hem ol kalan oglanlar ne'ylediler.
Bayezid Han'un alt ogl kalmd. Bei ma'lum [89a] ve biri
na-ma'lum-d. Zira biri Temr cenginde nabedid olmd.
Oglanlarnun biri Emir Sleyman, ikinci Muhammed, n
ci 'sa, drdnci Musa, biinci Kasm. Amma bu Kasm ol
hinde kiick-idi. Sarayda olur-d. Ve ol nabedid olanun ad
Mustafa-y-d. Emir Sleyman' 'Ali Paa ve Eynebeg Sba
ve Hasan Aga Rumili'ne alup gitmege tedbir itdiler. Ve
Sultan Muhammed gir Amasiyye'ye gitdi. 'sa ve Musa,
Bursa vilayetinde ve Karasi ilinde biribirin kovupyorurlar
d. Ahir Musi 'sa'y giderdi. Kend gelp Bursa'da oturd.
Bu tarafdan Emir Sleyman da Bursa'ya togruld geldi. Mu
si kaup Karaman'a gitdi. Emir Sleyman'un bir kzkarnda
kim [89b] ad Fatma Hatun' dur ve kii karnda kim Ka
sm'dur, anlar stanbol' da rehin kad kim bara, hi yaglk
itmeye. Ahir'l-emir Emir Sleyman gir Rumili'ne gedi.
Bunun tarihi hicretn sekiz yz biinde vak' olund.
Ve Emir Sleyman'un tahta gedgini Amasiyye'de Sul
tan Muhammed iidicek ili gndrdi. Didi kim: "Emre'm
sag olsun atamuz gitdi-y-ise. Emre'm bize ata yirine
dr." didi. ki at pike gndrdi. Emir Sleyman ana bir ni
e oglan ve cariyeler gndrdi. Ve andan sonra dah Kara
manogl'na ili gndrdi. "Karndaum Musi'yi koyvirme
kim ben sizn-ile gayetde dstluk ideyin." didi. Musi bildi
kim Karamanogl bard, Karaman' dan kaup sfendiyar'a
vard. Emir Sleyman [90a] ol hinde Bursa' da otururd. it
di kim Musi sfendiyar' a vard zerine tevecch itdi. Yr
di, Gynk yannda bir su kenarnda kond. Yaz-d, k ol
d. Anda klad ve ol menzilden gmedi. Ol makamun
adna Beg Kavag dirler. Anun-un kim Emir Sleyman ol
kavak agac dibinde dayim sohbet iderdi. Hi sohbetden
hali olmaz-d. Gayet hub, merref makam-d ve ol aradan
41 5
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [68]
Rumili tamam Musi'nn elinde olup zabt idi ve tirnar erie
ri ve sancak begleri tamam bi-kusur gelp ita'at itdiler. Ne
vahideki kafir begleri gir 'asi oldlar ve bu tarafda Amasiy
ye'de Sultan Muhammed iitdi kim Emir Sleyman Allah
rahmetine vard ve Musi Rumili'nde tahta gep oturm.
Sultan Muhammed dah srdi Bursa'ya geldi. Bursa kavm
dah istikbal idp tahta gedi, oturd. Cemi'i Emir Sley
man hkm itdgi yire bu dah hkm itdi. Emir Sleyman
Amasiyye'ye hkm itmedi. Bu hd evvelden hkm itmi
idi ol dah elinde.
Geldk bu tarafda Musi'nn re'y tedbiri nedr gre
lm. Kr ahmelik'i vezir idindi. Mihalogl Muhammed
Beg'i Rumili'ne beglerbegi itdi ve Simavna kads ogln ka
dasker idindi. Ve kendnn kul 'Azab Big'i emir-i [92a]
'alem idindi. Her bir sancag kendnn kullarna virdi.
Emir Sleyman'un dah bir ogl ve bir kz var-d, kaup s
tanbol'a girdiler. Vidin 'asi olm-d. Yrdi, bunlarun her
birin zabt itmege balad. Vard Perivedin'i [Pirevidin] ald
ve yannda Matara'y [Matar]dah ald. Andan Laz vilaye
tine yrdi. Kprl'yi ald ve hem Ohcabolu'y [Ogcabol]
ald. Turmadn aknlar ider old. Gah gah stanbol' a dah se
girdr old, kapusn yapdurd. Andan gelp Silivri'ye d
di. Bunun-lan ceng ideyorurken bu Kr [71] ahnelik na
zklg-ilen kad. stanbol'a girdi. Musi bundan hile tuyup
hayli vehme vard. Andan gp Edrene'ye vard. ntizar
old kim bu arh ne suret gstere.
Nazm [92b]
Musi'nn fikri budur kim tuta cmle 'alemi
Takdiri Hak' dur iden tedbiri ko sen ademi
Malik'l-mlkdr o mlkin dziben hem bozan
Bir kulna virmedi Hak ibu cmle 'alemi
Sultan Muhammed [Musl'nfi ?] tahta gemesinn tarihi
hicretn sekiz yz on altsnda vak' olund.
416
BAB [69]
Anufi beyanndadur kim Sultan Muhammed bin Bayezid Han
diler kim karndan Milsi-y-lan bula.
Bu vilayetleri ekieler. Devlet her kanksnufi ise
Hak ta'ala emri-y-ile bu memlekete ol hakim ola.
Sultan Muhammed veziri Bayezid Paa'ya eydr: "Rumi
li'ne gemege tedark idn." didi. Bu ahnelik vezir Mu
S' den kaup stanbol' a girdgi vaktn sonra Sultan Mu
hammed katna gelmi-idi. Bayezid [93a] Paa eydr: "Sulta
num, ahnelik Beg'i okyalum, gelsn grelm. Ol dah bu
babda ne dir." didi. Okudlar geldi, ana eyitdiler: "Rumi
li'ne gemek isterz, tedbir nedr?" didiler. ahnelik vezir
eydr: "Tekre ili gndrmek gerek kim andan gayr yir
den gemege are yokdur." didi. "Zira kim Gelibob imdi
Musl'nn elindedr." didi. Heman-dem Geniboza [Gegib
ze] kads Fazlullah' stanbol'a ili gndrdiler. Anun-un
kim stanbol tekri evvelden ana i'timad idptururd. Zira
kon-y-d, bilrdi. nkim Fazlullah tekre geldi habar
ne-y-ise olund. 'Ahd peyman itdiler. Geldi hnkara mak
sud habarn virdi. muradca old. Hnkar devlet-ilen Bur
sa'dan gdi, yrdi geldi Yoras'a [Yoros] kond. Ol vakt
du'ac fakir kyde kaldum. Orhan'un [93bJ iman ogl Yah
Fakh evinde hasta oldum Geyve' de; anda kaldum. Me
nakb- Al-i Osman' ta Yldrm Han'a gelince ol imam og
lndan nakl itdm kim habar virrin.
Amma Sultan Muhammed Yoras'a kondukdan sonra s
tanbol tekri de ok gemiler gndrdi. Sultan Muhmmed'i
'askeri-y-ile tamam Rumili'ne gerdiler. Bu tarafda Musi
dah iitdi kim Sultan Muhammed Rumili'ne gedgin ken
dnn zerine yrdgin. Edrene' den kalkd Laz vilayeti
ne yakn vard. Bu tarafda Sultan Muhammed dah varup
ncgez' e kond. Evrenezogl 'Ali Beg anda karu geldi. An
dan kalkdlar yridiler. Giderken yolda Mihalogl Yah
karu geldi. Bu Mihal hd ol vakt Musl'nn beglerbegisi-y
idi. Ogln kend [94a] gndrmi-idi.
El-hasl- kelam Sultan Muhammed Edrene'ye varnca ce-
41 7
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [70)
An beyan ider kim Sultan Muhammed
Rumili'nde karndan Milsf-y-lan megul-iken
bu tarafda Karamanogl Bursa'ya geldgin bildrr.
nkim Karamanogl hcum idp yridi Sivri [95a] hisar'a
geldi. Anun-un kim kend elinde-y-idi drt yann yka
boza haramlklar ide Bursa'ya geldi. Hac 'vaz Paa dah
Bursa'nun sbasyd. Karamanogl dah gelmedin ehrn
halkn okud, getrdi. Eyitdi: "Mslmanlar! Padiahumuz
Rumili'nde. Karamanogl geliyorur zermze. Hisar yara
g olan kii hisara girsn." didi. "Ve anun kim yarag, hisar
418
41 9
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [71 ]
An beyan ider kim Emir Sleyman Allah rahmetine vard
ogln kim stanbol'a iledptururd.
Anun ogl ahvaln bildrr.
Sultan Muhammed kim koup Musi-y-ilen yrrken stan
bol'un tekri Emir Sleyman' kabul itmezlendi. Ya'ni kim
Sultan Muhammed ile 'ahd peyman var-d. Anun-un
oglan kabul itmedm dimek ister. Oglan dah flak' dan
kup gitmek istedi. Karn Ovas'nun aknclar oglanun yan
na varmak istediler ve yanna dah vardlar. Eyitdiler kim:
"Gel ber biz senn-ile bile oluruz." didiler. Oglan Yanbo
l'ya iletdiler. Sultan [97a] Muhammed' e habar itdiler. Bu ha
bar iidicek hcum idp yridi. Bu oglan yannda olan
aknalar Sultan Muhammed geldgin iidicek kaup tagl
dlar. Oglanun bir lalas var-d Derziba Zaganoz dirler
idi. Ol Zaganoz oglan tutup Sultan Muhammed' e getrdi.
Sultan Muhammed dah oglanun gnli gzini ad, bu dn
ya gzini rtdi. Bursa'ya gndrdi. Kend dah ardnca
Bursa'ya vard. Emir Sleyman'un bir kz dah var-d. Bur
sa' da an bir sancak begine virdi ve oglana dah tirnar virdi.
Geyve yresinde Akhisar dirlerdi. Anun nevahisinde ar
dak kyi dirierdi bir kafir kyin virmiler-idi. Her vakt kim
Sultan [97b]Muhammed Bursa'ya gelse Emir Sleyman'un
oglun getrrdi, ok nesne 'atalar iderdi. Karndaum og
ldur dir-idi. Dayim hoca grp gnlcgin ele alur-d. Ve
kzkarndana dah hayli 'atalar ider-idi. [74]
Nazm
Elne her ne girse ksmetndr
Veger rahat vegerni mihnetndr
Dime kim ola oglum tuta yirm
Nasib olmasa ancak niyyetndr
Demnde fursatun sen germe
Yile virme bu 'mri ni'metndr
420
. -
BAB [72]
An beyan ider kim Sultan Muhammed bin Bayezid Han
karnda Musl'yi kim giderdi
[98a] andan sonra neye megul old.
nkim Karamanogl bunun gibi mhmel hareket itdgini
iidicek Sultan Muhammed srdi Bursa'ya geldi. Evvel s
fendiyar'a ili gndrdi. Eyitdi: "Ya sen gel veya oglanla
rundan birini 'asker-i mansuruma gndr. Ve illa hazr ol
kim uda zerne varurn." didi. sfendiyar bu habar iidi
cek hernin ogl Kasm Beg'i gelen iliyle bile gndrdi ve
Sultan Muhammed bu tarafda Germiyanogl'na da ili gn
drdi. Eyitdi: "Karamanogl ki benro vilayetme bedbaht
lk itdgini grdn. Ben anun zerine yrrin, sen dah be
nm-ile dostlgun gstermek gereksin. Ben anun zerine
inaallah Seydigazi' den togr ksam gerek. [98b] Sen dah
'asker-i mansuruma vilayetnden azk gndresin. Ve illa
hazr ol kim sana da varurn." didi. Germiyanogl eyitdi:
"Azg-un ne minnet, hizmete ben dah yz sriy bile va
rayn." didi. Hem eyle itdi ve mbalaga azklar gndrdi.
Ta hnkar ol memlekete varup gelince Germiyanogl'nun
srgni eksk olmad; turmadn dayim vard.
Nazn
Eydr dostluk itmek hanlar-lan
Mdara ya mahabbet anlar-lan
Ve bari her cihetden sz kabul it
Kulagun din ola hem varun-lan
BAB [73]
nkim Sultan Muhammed mbalaga leker cem' itdi,
andan togr vilayet-i Karaman'a tevecch [99a] itdi.
Anda varup ne'yledi. An beyan ider.
Bursa' dan kd, srdi Akehr'e vard. Vardug gibi Ah
ehr'i virdiler. Andan Konya'ya tevecch itdi. Bu tarafdan
421
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
422
BAB [74]
An beyan ider kim Sultan Muhammed-i Gazi
bni Bayezi'd Han Bursa'ya gelp
ve andan sonra flag'a 'azn itdgini bildrr.
Etrafun lekederini cem' itdi. Ve Karamanogl dah leker
gndrdi, sfendiyar dah ogl Kasm' gndrdi. nki
sultan Muhammed devlet-ilen yridi, Tuna kenarna geldi,
kendsi anda turd. Yirggi'yi yapd. Amma aknclar koy
virdi. Mbalaga toyum geldiler. Andan sonra flak'un begi
ili-y-ilen haracn gndrdi. ta'at- klll [100bJ itdi ve dah
oglanlarn kapuya hzmete gndrdi. Andan dndi devlet
ilen Sultan Muhammed Bursa'ya geldi.
sfendiyarogl Kasm Beg hnkara eydr: "Ben gitmezin."
dir. "Sultanum kapusnda hizmet iderin." dir. Andan hn
kar dah sfendiyar' a ili gndrdi. "Karndaum! Kasm
eydr, bana vilayetnden tirnar sadaka it, dir. Ben dah vi
reym." didi. "Amma sen dah Tosya'y ve Kankn'y ve
Kal'acug vir." didi. sfendiyar Beg dah hnkarun veziri
Bayezid Paa'ya, Va'iz Muhammed dirler-idi bir aziz var
d, an paaya gndrdi kim: "Kerem lutf idesiz, hnkar
hazretinden dilek idesiz kim benm dirligm bu Kastamo
n-y-la Bakr [76) . Kresi'nden-durur. imdi Kenkr'y ve
Kal'acug' ve Tosya'y nevahisi-y-ilen [101aJ bile virdm,
lutf idp kabul itsnler ve ben bunlar hnkar hazretine vi
rrin, Kasm' a virmezin." didi. "Anun-un kim ol bedbaht
dur." didi. Hnkara bunlar 'arz itdiler. Hnkar kabul idp
gir Kasm' a sadaka itdi. Kasm ta linceye degin atasna
varmad, ta linceye degin Al-i 'Osman'un 'atebe-i aliyele
rinde old, ayruk getmedi.
Nazn
Nedr bu fitneyi gr arh- gaddar
dinmez ata ogln kendye yar
Heva yili cefa burcndan eser
Ykar milkini esbab-:la deyyar
423
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [75]
An beyan ider kim Sultan Muhammed bin Bayezid Han
Samsun' ne silret-ile ald.
Sultan Muhammed'n ogl Murad Han Amasiyye'de olur
ken Kafir Samsun' oda yakd. Kafirleri ehri brakdlar ge
miye girp kadlar. Sultan Murad'a habar old. "Kafir
Samsun' yakd" didiler. Rum beglerbegisini, Baarogl
Hamza Beg'i gnderdiler. Vard, Kafir Samsun' zabt itdi.
Sultan Muhammed' e habar [102a] gndrdiler. "Kafir Sam
sun'n alup zabt idn, Mslman Samsun'n almaga kolay
old." Bu habar Sultan Muhammed iidicek dah hcum
424
Nazn
Tebeddl olrnag-un old 'alem
Tebeddl son baki old adern
Cihanda 'arifan yurt tutrnarndur
Benrn dirneg-ile kuruld nizarn
Nizarn
BAB [76]
Sultan Muhammed kim Samsun' ald, Bursa'ya giderken
skilib'e ograd. Anda ne grdi ve ne'yledi, an beyan ider.
skilib'e gelicek anda rnbalaga Tatar evlerin grdi. Sord kim:
"Hay bu evler ne evlerdr ve kirnfidr?" didi. Eyitdiler:
''Minnet Beg'fidr." didiler. Ve eyitdiler: ''Tatar Sanakavog
l [Sarnakarogl] dgn eyledi, anufi dgnine vard." didiler.
Sultan Muhammed dndi, Bayezid Paa'ya eydr: ''Ternr bu
vilayetden Tatan alup gitdi didilerdi, ya bu vilayetde bunla
rufi begleri dgn eyler, biribirine varurlar gelrler-irni. Be
nrn sefermde bile bulnrnazlar. Bunlan [103b] srp RUmi
li'ne gerrnek gerek." didi. Minnet Beg'i okutd, andan sofua
bunlarufi cenl'isin srp Filibe yresine gerdiler. Konu hi
sannufi yanna yurd gsterdiler. Minnetogl Muhammed Beg
Konu'da bir 'irnaret yapd ve bir karhansaray yapd, yirlenp
anda kaldlar. Ol aray makarn idindiler, oturdlar.
Nazn
Tatar bulrnaz-d ayran ieydi
Dere v taga hem konup geeydi
425
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [77]
An beyan ider kim Simavna kads oglnuii. kethdas
kad-'asker-iken Brklce [78] Mustafa Karaburun'a varup
ne'yledgin bildrr.
Simavna kads ogl kim znik' e geldi, Mustafa dah Aydn
iline vard. Andan Karaburun' a vard. Ol vilayetde hayli
muraylklar itdi. Aydn ili vilayetinii. ekserin kendye
dndrdi ve hem bir nev'a tertlb ayin eyledi. El-hasl- ke
lam ol haclde vard kim kendyi bile tebih-i nebi v veli
didrdi. Riyada ol mertebeye vard. Bu tarafda Simavna
kads ogl bum iidicek, kim Brklce bunuii. gibi terakki
dedr, bu dah bir gn znik' den kad; srdi sfendiyar' a
vard. Andan deniz kenarna [104b] inp gemiye bindi. f
lak'a gedi ve bunda gelp aga denizine girdi. Ve illa Brk
lce-y-ile ittifak bileydi.
Sultan Muhammed dah Bayezid Paa'y ve ogl Murad
Han' bile gndrdi. Karaburun'da vardlar, Brklce-y-ile
buludlar. Mbalaga ceng olund. Tarafeynden hayli adam
426
BAB [78]
Simavna Karls ogl ve ahval [106a] neye yitidi,
an beyan ider.
Aga denizinde tururak hadem ve haem hayli evket ha
sl eyledi. Anun-un kim sancaklar ve sbalklar adad
ve hayl tovcalar dah yanna cem' ald ve tirnar erieri da
h kim Musi yannda kad-'asker-iken Simavuna kadsogl
tirnar alvirdgi adamlar yanna cem' aldlar. Amma bu
varan halklar bakaturdlar kim bunun iinde hi hayr yok.
427
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
428
BAB [79]
An beyan ider kim Sultan [107b] Muhammed
Bursa'da 'imaret yapd, aiia birka pare
kafir kylerin istedi kim vakf ide.
Buldug kyleri ne suret-ilen buld, an bildrr.
Halk eyitdi Sultan Muhammed' e: "Bu deniz kenarnda
hayli katir kyleri vardur. Mslman vilayeti iinde olur
lar ve illa stanbol'un dirilrler." Bu habar Sultan Muham
med iidicek zerine 'asker gndrdi. Kyn birisi Geni
boza' dan te Herek' dr [Hereke]. Katiri grdi kim zerle
rine 'asker-i slam geliyorur, hisar brakd, stanbol'a ka
d. Ve biri dah Eski Geniboza'dur. Ol hayli ceng itdi. An
yagma itdiler, aldlar. Andan sonra evlerini Mslmanlara
virdiler. Biri dah [108a] Taruclar' dur. Ol 'ahd-ilen ita'at it
di. An dah 'imarete vakf itdi. Ve biri dah Pendik' dr. Ka
firi kaup stanbol' a gitdi. Ve biri dah Kartal' dur. Anun
dah katiri kaup stanbol'a gitdi. El-hasl- kelam bu deniz
kenarnda olan hisarcuklar kim vardur, imdiye dek gah
katire dnerdi ve gah Mslmanlara dnerdi; ta Murad
Han ogl Muhammed' e gelinceye degin.
Ve Sultan Muhammed kim Bayezid Han ogldur bunun
saltanatnun tamam olmas hicretn sekiz yz yigirmi dr
dinde vak'olund, vallahu a'lem.
Nazm
Cihan kimseye vefa itmemidr
Di kimdr kim gele ya gitmemidr [108b]
Hisarda kki mutabbak yapanlar
Kod kki gider san yapmamdur
Benem sultan benem hakan diyenler
Yalan da'vi-y-ilen mi gitmemidr
Gelen geer konan ger 'Aki
Du'as makbul olan gememidr
429
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [80]
An beyan ider kim Sultan Muhammed Han
kim Bayezfd Han ogldur, 'alem-i fenadan beka sarayna
intikal itdgi vaktn ogullar ve kzlar ka kald
ve padiah kim old ve kendnfi vefat dah
ne suret-ilen old, anlar bildrr.
Sultan Muhammed'n drt ogl ve yidi kz kald. Kend
nfi vefat Edrene'de [109a] ald. Hernin ki ba yasduga kad,
vezirlerini cem' itdi, eyitdi: "Tizcek ulu oglum Murad' get
rfi." didi. Hernan ol sa' at anigirba Elvan Big'i gndrdi
ler. Eyitdi: "Ben hd bu dekden kalknazn ve Murad Han
gelmedin lrin, memleket biribirine toknnadn tedark
idfi. Benm vefatum tuyurmayasz, ta Murad Han gelin
ce." didi. Veziri Hac 'vaz Paa ve Bayezid Paa ve brahim
Paa bir yire cem' aldlar eyitdiler: "Eger hill bir drl olur
sa nie itmek gerekdr." didiler. Hac 'vaz Paa eydr: "Ge
lfi kul maslahata gndrelm, kapu birez yiynilsn. An
dan safira tedark ne-y-ise idevz." [109b] didiler. Derhill di
van itdiler ve eyitdiler kim "Padiahumuz zmirogl'nufi
zerine gider. Padiah eydr: 'Kulum olanlar varsun Anato
l beglerbegisi birle Biga'da bulsunlar' didi, 'ale't-ta'cil
kufi." didiler. Ve hem 'ulufelerin virdiler ve Anatal begler
begisine de habar gndrdiler. ''Tizcek lekeri Biga'ya cem'
idesin." didiler. Hernan kul turkrmadlar, gndrdiler, [81]
gitdi. Amma kapuda her gn divan iderler, sancak ve tirnar
virrler aludar ve masalhlar grrler ve illa hakimler dah
girrler karlar ve paalara hakimler deva-y-un her birisi
bir drl otlar isterler kim hnkara ya'ni 'ilac iderler. Amma
bu tarafa turmadn ulak [1 10a] gndrrler kim anigirba
Elvan Beg' e vardugufi maslahat tut didilerdi.
Bir gn silihdarlar galebe itdiler paalamii zerine: "Padi
ahumuz kan? N'old, kmaz ?" didiler. Paalar eyitdiler:
"Bu hakimler komazlar kmaga." didiler. Agalar dah eyit
diler: "Elbette girrz padiahumuz grrz." didiler. Ha
c 'vaz Paa eydr: "mdi bugn sabr idfi irte karalum,
gelfi grn." didi. Gurdzen dirler-idi 'Acem' den gelmi
430
BAB [81]
An beyan ider kim Sultan Murad ne suret-ilen gelp
padiah old ve karndalar dah n'old? Anlar bildrr.
Sultan Muhammed'n meyyitini krk bir gn sakladlar ve
ol zikr olman maceralarla. nkim Sultan Murad Han gel
di Bursa'ya, [1 1 1 b] tahta oturd ve hutbe-i padiahi kend
adna okund ve Sultan Muhammed'n meyyitini Bursa'ya
getrdiler. Hernin ki meyyit zahir ald, 'alemde ur u er fit
neler dah yaylmaga balad. Bu tarafdan zmirogl [82]
431
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [82]
An beyan ider kim Sultan Murad kim Bursa'da tahta gedi,
bu tarafda Rumili'nde ne zahir old.
Selanik' de bir Dzme var-d kim: "Ben Bayezid Han ogl
Mustafa'yam." dirdi. Selanik' den kup Vardar Yinicesi'ne
yrdi. Evrenez oglanlarnun ba'zs anun yanna vard
lar.
432
BAB [83]
An beyan ider kim Bursa'da olan paalar dah
ne mesalih grrler ve ne re'y tedblr iderler.
itdiler kim uda Dzme zerlerine geliyorur, paalar dah
bi old_ brahim Paa, Hac 'vaz Paa ve dah Temrta og
lanlarnun i dah paa old_ Birinn ad Umur ve biri Oru
ve biri 'Ali. Bunlar yle ittifak itdiler kim Mihalogl Mu
hammed Beg'i Tokat habsinden karalar, Sultan Murad'a
getreler ve hem anun gibi itdiler. Hernan habsden kim
kardlar. Geldi bizm Elvan elebm Tekyesi'ne ograd_ Ol
vakt fakiri ald bile gitdi. Ulubat kprisini Sultan Murad
kesmi-idi, kprinn banda otururlar-d_ [1 14a] Dzme
dah geldi, kprinn te bana kond_ Sultan Murad'un ve
zirleri her biri birer mesalih boyunlarna aldlar. Hac 'vaz
433
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
ve Evrenezoglanlar'na a
BAB [84]
An beyan ider kim Hac 'vaz Paa
[1 14b] Mustafa'ya ne suret-ilen mektub yazup gndrdi.
Ol vakt Muhammed Beg Rumili'nn begleri-y-ilen syle
dgin Dzme Mustafa dah kendsi iitmi-idi. Bu tarafda
Hac 'vaz Paa bir mekhlb yazd. Mektub iinde Dzme
Mustafa'ya yle didi kim: "Sultanum bilmi ola kim Rumi
li'nn tuvucalar ve begleri ittifak itdiler kim fulan gice Mu
rad Glba'ndan tolana. Anlar dah sultanum tutup ele vi
reler. Bu veeh-ilen bir nice drl dah drlig-arniz keleciler
dah yazd ve yalandan yeminler itdi. Mekhlb drp gn
drmi-idi. (84] Ve hem ol giceyi ta'yin itmi-idi kim Hac
'vaz kendsi ol didgi yirden vard. Sultan Murad devlet
ile [1 1 5a]
434
BAB [85]
An beyan ider kim Mustafa kim kad n'old
ve Sultan Murad Han- Gazi dah ne'yledi? An beyan ider.
Bu tarafda Dzme Mustafa kaarak Biga suyna geldi. Ge
mesini baarmad, geldi, Biga kadsna ok filori virdi. Kad
dah ged gsterdi. Bir bi on adam-la gedi, amma cemi'i
agrug brakm-d. Andan nci gn alnca Gelibal'y ge
di, oturd, vard. Anda Gelibol'da ne kadar gemiler var-sa
karaya ekdrdi. Yasak itdi kim bir gemi beriden teye ge
meye ve kenarlar dah bekletdi. Bu tarafdan Sultan Murad
dah ardnca gp yrdi, Biga'ya geldi. Sultan Murad'a ha
bar virdiler kim kad ged gsterivirdgin Mustafa' ya. Sul
tan Murad dah kady [1 16b] ged bana bagazndan asako
dlar. Andan sofua srdi Lapsek'ye indi, kond.
435
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
Nazn
nmde iki derya sed olupdur
Biri hayret birisi ab olupdur
Bu hayret yavlak ald bini benden
Meded-girm hernin Allah olupdur [85]
Murad-bahsn muradn vir Murad'un
midm ya lah sana kalupdur
Elin tut ben yetimn ya lahi
Dile maksudun Murad olupdur
BAB [86]
An beyan ider kim Sultan Murad Rumili'ne
ne suret-ilen gedi.
Bu Gelibol' da bir 'ameldar var-d, Taharetsz Hatib dirler
idi., [1 1 7a] ol brahim Paa'nun mrebbas-y-d. Bu tarafda
Sultan Murad kim tururd, amma Ece Ovas'nda bir kafir
gemisi bulnd. Bu 'ameldar ol gemiyi kafir-ilen mu'amele
ider gibi old. On bi
436
BAB [87]
An beyan ider kim padiah kim [1 1 8b] Edrene'de oturd.
Etrafuii kafir beglerine ililer gndrdiler, an bildrr.
Vlkogl'na ililige Ni Togan'n gndrdiler. Ol dah Sultan
Murad'a bir ili gndrdi, gaza-name ve hem taht kutlula
y_ Ve dah didi kim kend ilisine: "Sultan Murad'dan di
le, Sofya'dan bersin bana virsn ve ben dah anun ha.sln
dan ziyade nesneler gndreyim." didi. li gelp Sultan
Murad' a bu habarlar nakl idp bildrdi. Paalar eyitdiler:
"Kabul itdk." didiler. Vlkogl mbalaga armaganlar gn
drmi-idi ve hem: "Kzum dah vireym." didi. Vlkogl-y
lan 'ahd karar olund_
Bu tarafda stanbol tekrine dah Geniboza kads Fazlul
lah' ili gndrdiler. Zira ol evvelden tekr-ile konyd_
437
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [88]
An beyan ider kim Sultan Murad [1 1 9b] Dzme'yi
bir tarafa itdkden sonra bu tarafda karnda ne'yledi.
Bu Sultan Murad'un bir kiick karnda var-d. Anun ad
dah Mustafa-y-d. Atas ana Hamidili'ni virmi-idi. Ve
hem Germiyanogl ana ogul dimidi ve hem ogul idinmi
di. Sultan Murad kim Dzme'yi kova ROmili'ne geicek bu
tarafda Mustafa'y dah kaldurdlar, tahrik itdiler. Dimag
n fesada virdiler. Germiyanogl dah leker kod. Ve Kara
manogl dah Turkutlu' dan hayli erler kod. Mustafa dah
hcum idp yridi, Bursa'ya geldi.
Bursa'nun 'azizleri iitdiler kim Mustafa geliyorur, tizcek
ehirlden hayli aka cem' itdiler ve yz para kuma dah
bile aldlar, ehrn allanndan [120a] [87] Ah Ya'kub ve Ah
Kadem'i gndrdiler. Mustafa dah gelp fidyeye kond.
Bu ahlar begn lalasna, kim arabdar lyas' dur, ana vard
lar, eyitdiler kim: "Bu dah padiahumuz ogldur ve illa ka
rnda geldi hisar berkitdi. imdi kerem idn atasnun
438
Nazn
Begn kim ola yamndag hayin
Hyanetle gere yln ayn
Diye kim fursatn bularn bunun ben [121a]
439
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [89)
An beyan ider kim Sultan Murad kannda Mustafa'ya
ne suret-ile bulud ve ahir an ne'yledi.
440
BAB [90]
An beyan ider kim Sultan Murad karndan
bir yana itdkden sonra neye megul old.
Sultan Murad kendye eydr: "Adlilamn kahr itdm, ve
zirlerm bi olrnlardur. Bunlarun dah bir niesin [123b] gi
deyerin." didi. Birisin Germiyanogl'na ililige gndrdi kim
ol Kara Temrta ogl Umur Beg'dr. Birine dah beglerbegi
lik virdi kim anun karnda Oru Beg-idi. Bir karndama
dah Saruhanili'ni virdiler, ad 'Ali Beg idi. Hernan ikisi kal
d. Biri brahim Paa ve biri Hac 'vaz Paa ve lalas Yrg'e
441
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [91 ]
Sultan Murad sfendiyar-la nice buld
ve anun-la ne'yledi, an beyan ider.
Sultan nkim bu szleri didi ve srdi Yeniehr' e vard. s
fendiyarogl Kasm Beg dah Sultan Murad' a gelmi-idi. z
nik'e geldgi vaktn Kasm Beg dah bile gitdi. Bol'ya k
dlar. sfendiyarlu iitdiler kim begleri ogl Kasm Beg bile
dr, hayli adamlar kaup Kasm'a geldiler.
El-hasl- kelam Borlu'nun zerinde buldlar. Ey cenk
ler mbalaga olund. sfendiyarludan [1 24b] hayli adamlar
tutdlar. Leker-i sfendiyar mnhezim ald. sfendiyar da
h kendsi omak darbn yidi, kad Sinab' a ddi. Sultan
Murad dah srdi Kastaman'ya vard, vilayetini zabt itdi.
Bakr Kresi'n dah iletdi. sfendiyar grdi kim Murad'un
devleti [901 dayima terakkde, kii ogl Murad' Murad
Han' a ili gndrdi. Eyitdi: "Ogul Murad Han, atan deden
bana ihsanlar idegelmilerdr. mdi sen hod mrvvet issi
Murad Han'sn. Benm bu kstahliguma kalma, kerem ve
lutf eyle, bana mrvvet it sen dah. Ve hem kzum dah vi
reym ve her yl 'asker-i mansuruna varayum, hizmet era-
442
BAB [92]
An beyan ider kim Sultan Murad znik'e karndayla
bulmaga geldkde flakogl Drakola ne'yledi?
Ol vakt Sillisre' den gep hayli bedbahtlklar eyledi. Amma
gaziler dah eksk komadlar. Mbalaga krdlar-d. Ve illa
bu kafirlern mnafklgnun nifak eksk olmazd. Gelp
hnkara habar virdiler. Hnkar eyitdi: "Hele imdi sefere
gideyorurn. Ol mel'un her ne i iderse yanna kalmaya."
didi. Allah'un 'inayetinde ve Mustafa'nun mu'cizatnda ve
evliyanun himmetinde ben sebeb olam, anlarun mesalhn
grem." didi. Ve "Hem imdi kulum Firiz gaziler-ilen fur
sat buldugna gesn vilayetini ursun." didi. "Ykup yak
sun ilini ve halkn esir eylesn." didi. Ol hinde zira kend
[126a] sfendiyar zerine varm-d ve anda bulunm-d.
Yakt kim sfendiyar'dan dnp geldgi gibi bu tarafda D
rakola srdi kapuya geldi ve iki ogln bile getrdi. Devlet
iiginde ogullarn hizmet itmege kod. Kendsi hnkardan
443
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [93]
An beyan ider kim Sultan Murad Han- Gazi
Drakola'y-la msalaha itdginden sonra neye megul old?
Hernan andan sonra Murad Han Arnavud'a yrdi. Evvel
Evrenezogl'n ana havale itdi. ki tarafdan u old. Gaziler
gazaya megul aldlar. Kend devlet-ile dgn yaragna
Bursa'ya geldi. Dgn esbab mheyya olund. Gelin gemr
mege erenlerden anigirba Elvan Beg'i ve kapukullarn
dan hayli bari bile kullar kod ve iki hadim bile kod. Biri
erefeddin Paa ve biri Reyhan Paa. Ve hatunlardan Hac
Halil Paa hatun ve Sultan Muhammed dads Dadu Hatun
ve Meric
Ble
Bu,
Nazm [127b]
Gerekdr Laz mahbub gele ok
Ola gazilern gnli gzi tok
Nikpri v Semendire iline
Vilayet Arnavud' a terkmz yok
Gazi Murad Han ide gazalar
Krla ngrz tutla zvornuk
BAB [94]
An beyan ider kim Aydn ili ne suret-ile alnd
ve zmirogl Cneyd Beg ol dah [1 28b] nesi-i Aydn'dur.
Anlarufi n'oldugn bildrr.
Temrta ogl Oru Beg ol Anatal'nun beglerbegisi-y-idi.
An Aydn iline gndrdiler kim Aydn ilini haynardan
445
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [95]
An beyan ider kim ahir'l-emir zmirogl'n
ne suret-ilen ele getrdiler ve hem n'old?
Sultan Murad bir gn paalarna eydr: "ol zrnirogl nie
bir haynlk itse tursa gerekdr." Eydr kim: "Muharn446
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [96]
An beyan ider kim Menteeoglanlar
atalarndan sonra n'oldlar.
Menteeogl Ya'kub Beg bir gn ahirete nakl itdi. ki ogl
kald. Biri lyas Beg ve biri Mahmud Beg. Amma bu Mah
mud Beg beg olmad. lyas Beg beg old. Ol dah Allah rah
metine vard. Anun dah iki ogl kald. Hnkar kapusnda
kulluk iderler-idi. Bunlar iitdiler kim atalar lmi, defter
leri drlmi, bundag iki ogln Tokad'a gndrdiler. Bide
vi ardag tirnar virdiler. Birisi Veys Beg ve biri Ahmed Beg
idi. Ve Mentee vilayetini Balahan Paa'ya tirnar virdiler.
Vard timarna gitdi.
Nazm [132a]
Veys Ahmed Beg timarn gr el ayak baglu demrde
Balahan mlke hkm ider gnl var krk-i sarnnurda
Bular begzadeler diler halas olmak bu zindandan
Dah afimaz-duk mansb alursa gn bu 'mrde
Yalan ivel 'alem bize gaflet ipin dakd
'Akbet zindan iinde halmz old bu srda
Bu Menteeogullar Tokat hisarnda iki yl tamam mah
bus oldlar. K kladlar ve yaz yazladlar. Gir bir k da
h geldi, tedark itdiler. K yaragn grmege odun aldlar
448
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [97]
An beyan ider kim Karamanogl Mehmed Beg
Adalya'da hisara dp ceng itdgin bildrr.
Amma ol vakt hnkar Rumili'ne gemi idi. Gazaya megul
idi. Bu tarafda Karamanogl Muhammed Beg srdi, Adai
ya'nun zerine ddi. Ceng itmege balad. Ceng iderken
bir gn kaza-y asumani be-hkm-i Rabhani Muhammed
Beg'i top-lan urdlar. Pare pare [134a] old. Parelerini div
rp sanduka kaydlar Karaman'a teberrk iletdiler. Anun
ogl kald. brahim ve 'sa ve Ala'addin. Bunlarun i da
h srdiler Sultan Murad' a geldiler. Muhammed'n bir ka
rnda var-d Bengi 'Ali Beg dirler-idi. Diledi kim tahta ge
e-y-idi. Bu halk iki taraf old ba'zs an kabul itmediler.
Ahir'l-emir Sultan Murad Han brahim' e sancak virp k
l kuatd. Bu iki karndan yannda alkod. brahim dah
babas Hamidili'nden ne ald-y-sa Sultan Murad'a gir vir
di ve Oklg' dah bile virdi. 'Ahd peyman zerine [96] hay
li zaman turdlar. Ke-ennehu bu iki iklim birlik olur gibi ol
d. Hamidili'nn vilayetini Sultan Murad dah arabdar
[134b] lyas'a ol vilayeti mansb virdi, vallahu a'lem.
BAB [98]
An beyan ider kim vilayet-i Amasiyye'de ve Tokat'da
Kzlkocaoglanlar Yrgc-ilen ne'yledi
ve aralarnda ne vak'alar gedi ve ne suretle gepturur.
Bu Amasiyye ve Tokat vilayetinn dayim ol Kzlkocaog
lanlar Trkmeninden rahatlklar yog-d. Bir ehirden bir
ehre yolclar gidemezlerdi galaba olmaynca. Ve hem git
dkleri vaktn dah anlarun haramzadalklar eksk olmaz
d. Bir gn Yrg bunlara bir hile itdi. Hnkar agzndan
bir ili dzdi. Mbalaga armaganlar-la drt karndama bi
le mekrub ina itdi ve eyitdi kim: "Lalam Yrg-ilen varun
yoldalk idn. Alparslan cengini urun. Andan togru [135a]
Artukova'ya gelfi., sizn timaruftuz olsun." didi. Ve hem
450
Ak Paazade
1 Osmano!jullar'nn Tarihi
BAB [99]
An beyan ider kim Haydar Beg
ol Kocakayas'nun sahibi-y-idi, anun ahval n'old?
453
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [100]
An beyan ider kim Alparslan cengini
ol zaman Yrg Paa ne vech-ile tasarruf itdi.
Bir gn Yrg Paa dgn eyledi, Alparslanogl'n dg
ne okud. Bum Arslanogl tuyd kim Yrg'fi hilesi var
dur, kendye tizcek habar gndrdi. [140a] Yrgc' e didi
kim: "Maksudufiuz bu ndur kim benm bu elmdeki or
manlar almak istersiz. mdi gelfi tirnar idfi. Ben dah yz
sriy devletl hnkarufi iigine varayn. Hnkar sag ol454
BAB
[1 01]
455
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 02]
Germiyanogl Ya'kub Beg kend vilayetinden gelp
Sultan Murad'a ita'at itdgin beyan ider.
BAB [103]
An beyan ider kim Yrg bu tarafda bunun gibi iler itdi
ve bu tarafda hnkar neye megul old, an bildrr.
Sultan Murad Gazi kim ular birer bahadur eriere smarla
d, shak Beg'e dah Laz Uc'n smarlam-d. Her [1 43a]
kaan kim shak Beg akn itmek istese Vlkogl eytanlk
iderdi kim akn inen toyum kmaz-d. Hnkara shak Beg
habar gndrdi, Vlkogl'nun itdgi kaziyyeyi bildrdi.
Hnkar dah her ne ki Vlkogl'na virmi-idi, gir [101] elin
den alup hnkar tasarruf itdi. Ya'ni kend kullarna virdi.
Vlkogl dah habardar old kim hnkar kendye ulasa ge
rekdr. Fi'l-hal ili gndrdi ve eyitdi kim: "Devletl sul
tanum! Kzum dah caryalga kabul it kim Bayezid deden
dah bizden kz alm-d." didi. Dah ve hem mbalaga
meblag- 'azim gndrmi-idi. Paalar dah hnkar raz
eylediler. Alacahisar' dan ta kend vilayetine ulancaya
dek hnkara gir teslim itdi ve kend vilayetine dah mal
[143b] ta'yin itdi kim her yl gndre ve bu 'ahd zerine tur
dlar. Akn Bosna vilayetine togrutdlar ve dah Vlkogl
ngrz'i dah boynma ald kim bu Mslmanlga zarar
tokunmaya. Sultan Murad Gazi dah tasavvur itdi kim:
"Bu kafirn kavl karar drstdr. Vilayet-i Laz' feth it
dm." sand farig old. "Zira kim cemi' Laz vilayeti haraca
muti' oldlar." didi. Ve ba'z vilayetden varur harac hara
dah divrrdi. Ve bu fethn tarihi dah hicretn sekiz
yz otuz birinde vak'olund, Murad Han- Gazi elinden
kim ol vilayet-i Laz' dur.
Nazm
Sakn kim kafirn 'ahdine inanma
Yile arkan virp muhkem sanma
457
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 04]
An beyan ider kim Selanik ne suret-ilen feth olund.
Bir gn Sultan Murad Han- Gazi vezirlerine eydr: "ol
Selanik diyen ehir uzak mdur, ya yakn mdur?" didi; sord.
Vezirler eyitdi: "Sultanum Sirez' den te hnkar gine drt
gdr." didiler. Hnkar eydr: "Ya nen turursz, tizcek
sefer yaragn grn." Hernan toplar ve manclklar yaragn
grdiler ve Gelibol'dan gemiler dah getrtdiler ve "niyyet
i gaza" diy agrtdlar, yridiler. Selanik' e togr varup ze
rine [143b] ddiler. Etrafdan da hayli bari gaziler cem' ald
lar. Cenge baladlar. Bir nie gn ey cenk olund. Ahir'l
emir hnkar eydr: "Hay paalar! Bu hisar almasna tedbir
ve tedark idn." didi. Evrenezogl 'Ali Beg didi: "Devletl
sultanum! Bu hisar cengi hayli mkildr. Sultanum bum
yagma itmek gerek kim bu alna." didi. Sultan Murad Han-
Gazi eydr: "Bire hisar yagmadur gaziler!" didi. Allahu ek
ber, nkim yagma habarn gaziler iidicek her tarafdan
[102] nerdbanlar getrdiler, yrdiler, gz adurmadlar.
Defi tarfet'l-'ayn iinde hisara koyuldlar feth old. Mal-
ganimete gark aldlar. Kafiderini esir itdiler. Acayib tayum
luklar old. ehrn [144a] evleri hali kald. htiyar olup kala
na evlerini milklige virdiler. Ve Vardar Yinicesi'nn halkn
srp anda getrdiler. Selanik iinde sakin itdiler.
El-hasl- kelam dar'l-kfri dar'l-slam itdiler. ehir kim
alnd tamam mukarrer oldukdan sonra sultan'l-mcahi
din Sultan Murad Han- Gazi eydr: "Hey gaziler! Bundan
ulu ni'met olmaz-m ki gaziler hisar yagma iderler. Ehl-i
irki cebr ile slam' a getreler. mdi gayetde ben bu gazay
sevdm. naallah sizn ile ben imdi gir bu gazay ide
rem." didi.
458
Nazn
Murad Han kim Selanik ald n'itdi
Mora'ya ngrz'e niyyet etdi.
Paalara buyurd turmanuz tiz
Hak'un fazl veliler himmet itdi [144b]
Kafider magh1b u makhur cihanda
Bil slam ehli cmle milki tutd
Yrimek vaktdur tiz yriyelm
Gazi erenler u nnce gitdi
Bana dirler Murad turma gaza it
Muhammed mu'ciziyle yardm itdi
Ve bu fethn tarihi hicretn sekiz yz otuz nde va
k'olund Sultan Murad Han- Gazi elinde.
BAB [1 05]
An beyan ider kim Sultan Murad Han- Gazi
kim Selanik gazasndan sonra diledi kim ngrz'e sefer ide.
Anun-un kim bu ngrz'n haramisi gah gah Vidin ne
vahisinden geerdi. Hayli bedbahtlikler iderdi. Nagah bu
tarafdan Karamanogl brahim Beg'n habar [145a] geldi
kim Hamidili'nde Begehri'ne ddi" didiler. Ve hem ehri
dah ald ve sancag begi arabdar lyas Beg'i dah tutd." di
diler. Sultan Murad Han- Gazi dah diledi kim Karaman'a
tevecch ide. Bu tarafdan ngrz dah yrdi. Karaman
la Vlkogl'nun ve ngrz'n hd ittifaklar var-m.
Anun-un kim iki tarafdan yrdiler. Sultan Murad Han-
Gazi dah grdi kim hal byledr, turd gitmedi. Ta kim g
re ngrz ne'yler ve neye gelr. ngrz dah geldi G
gerinlik'n zerine ddi, toplar kurd, atmaga balad.
Hnkar dah Rumili beglerbegisi Sinan Beg'i ngrz'e
karu gndrdi. Vardlar ylelik yol mikdan [1 03] yirde
kondlar. Vidin Sinan [Vidinli Sinan] [145b] dirler idi, Vi459
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 06]
Karamanogl, kafiri mu'in idindi. Ehl-i slamuft
zerine yrdgin bu tarafda Sultan Murad Han- Gazi dah
Karaman'a ne suret-ilen vard, an beyan ider.
Sultan Murad eydr: "Kararnanogl 'ahdfi kan kim bunun
gibi i itdfi." didi ve yrdi. Akehr' e [147b] kd. An ald,
Konya'ya vard, an dah virdiler. El-hasl- kelarn Kara
rnan'un il' den gayrsn cemi' hep tabi' aldlar. Geldiler ve
Sultan Murad yle kasd itdi kim baltaclar sre vilayet-i
Varsag elek elek idp Kararnanogl'n ele getreler. Vard
lar Bozkr'a kdlar. Kararnanogl grdi kim bu Osman
lu'nun kasdlar zgedr. T'zcek Mevlana Hamza'y gn
drdiler Sultan Murad'a. Ve eyitdi kim: "Tazarru'lar hn
kar hazreti gir benrn bu kstahlgurna kalmasun benrn
suun bu kez dah 'afv itsn." didi ve hem: "tdgrn ie
peirnanarn. Hnkardan middr kim 'afv urnararn." didi.
"Ve hem Hamidili'nden dah el ekdrn." didi. nkirn
hnkar bu habar iidicek eydr: "Bu vilayeti hd [148a] afta
ben virdrn idi. imdiden sonra karnda 'sa'ya virrin."
dir. 'Isa ol vakt hnkar yannda olurd.
El-hasl- kelarn paalar dilek itdiler. Suum 'afv itdi.
Hnkar dah Mevlana krllah' gndrdi. Vard Kara
rnanogl'na yernin itdrdi kim: "imdiden gir bi-vechin
461
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 07]
An beyan ider kim Sultan Murad kim
Karaman seferinden geldi, neye megfi.l old.
Bundan evvel shak Beg Vlkogl'nun hiyarretini hnkara
bildrmi-idi kim Karamanogl'nun hareketi ve ng
rz'n hareketi cemi'i Vlkogl'nun eytaneti olm-d.
Hnkar dah bunun bu haramzadalgn tamam bilmi-idi.
Ol sebebden Sultan Murad Han 'azim leker cem' itdi; Laz
vilayetini cmleten zabt ide. Vlkogl bum tuyd, def'i tek
rar gir ili gndrdi, mbalaga armaganlar dah bile gn
drdi ve hem didi kim: "Kzumun [149a] cihaz tamam m
retteb old. Adam gndrn cariyenzi alun." didi. li gel
di paalar-la buld. Paalar hnkara bildrdiler. Paalar
eyitdiler: "Sultanum almak gerek." Hnkar eyitdi: "Teda
rki ne-y-ise idn." didi. Andan sonra skb'den shak
[105] Beg'n hatunn gndrdiler ve kapudan Hadm Rey
han Aga'y gndrdiler ve zbek Aga'y gndrdiler. Bun
lar hayli adam-la skb'e vardlar. Andan togru Semendi
re'ye gitdiler. Birka gnlik yir kalcak Vlkogl kafir begle
rinn hatunlarn karu gndrdi. 'Acayib konukluklar it
diler dnrlere. Be-gayet ey ta'zim-ile Semendire'ye ge
trdiler. Ve hem geldkden sonra 'acayib agrlklar itdiler.
Kzun cihaz hisabn yazmlar, defterini [149b] zbek
Aga'ya virdiler. Vlkogl eyitmi kim: "Bu cihaz kzuma
virmedm, hnkar hazretine virdm. Dilerse bu cariyesine
virsn ve dilerse gayr cariyesine virsn." dimi.
462
BAB [1 08]
An beyan ider kim [1 50b] Evrenezogl 'Ali Beg'ii ngrz
vilayetinii yollarn grnege gndrldgin bildrr.
Bir gn Hnkar 'Ali Beg'e eydr: "Kullarumdan kim ola
kim ngrz vilayetinft yollarn eyce bilr ola?" dir. 'Ali
Beg eydr: "Sultanum! Ben kuluna buyurursafi geeym ce
mi'i yollarn ve dah illerini greym. naallah devletl
sultanumuft gir ayag tozna geleym." didi. Hnkar ey
dr: "Rumilinl ve Anatal [lekeri] bile gesn." didi. 'Ali
Beg eydr: "Heman bana aknc kullaruft [106] yiter. Sulta463
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 09]
An beyan ider kim sultan'l-mcahidfn
Sultan Murad Han- Gazi kim ol Sultan Muhammed Han
ogldur, ngrz vilayetine 'azn itdgin
ve anda ne suret-ile vardugn bildrr.
Evvel Vlkogl'na adam gndrdi. Eyitdi kim: "ngrz'e
Semendire'den geiserin. [152a] Ofiad yarak gresin, kusur ol464
BAB [1 1 0]
An beyan ider kim Evrenezogl 'sa Beg Amavud'da n'old.
Hnkar bir gn eydr: "Kocacuk Hisar'na sefer idelm."
465
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 1 1]
An beyan ider kim sultan'l-mcahidin
Sultan Murad Han- Gazi kim Biligrad'a varup ne'yledi.
Sultan kim ngrz vilayetini seyr idp devlet-ile tahtna gel
dkden sofua 'azm-i Biligrad itdi. Zira Belgrad; bildi kim ng
rz vilayetinfi kapusdur. Bu kez kasd itdi kim ol kapuy aa.
Leker-i slam' cem' itdi. [154b] Andan yrdi gelp Bilig
rad'ufi zerine ddi. Hisara ceng ider gibi oldlar. Sava'y
466
kim bir izmeye bir nefis cariye virrler-idi. Fakir dah ol sefer
BAB [1 1 2]
An beyan ider kim Sultan Murad Han- Gazi
Semendire'ye ne vech-ile ragbet ider.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 1 3]
An beyan ider kim Mora vilayetinii kapus Germe Hisar'n
sultan'l-mcahidfn Sultan Murad Han- Gazi
an ne suret-ile feth ider.
Bir gn Sultan Murad Han- Gazi eydr: "Turahan' [Dura
han, Durhan] getrn." dir. Vardlar getrdiler. Sultan
Murad ana eydr: "Bu Germe Hisar' kim Mora'nun agz
dur an ne suret-ile almak gerek, bana habar vir." didi. Tu
rahan Beg eydr: "Bu Germe Hisar sultanum bir garib hi
sardur. Bu Germe didkleri bir denizden bir denize ekil
midr ve bu deniz dah bir vilayeti tamam evre tolanm-.
dur. Ke-ennehu bu vilayet bir ada gibidr. yle vak' ol
mdur. [1 58b] Ve bu Germe Hisar ana kurudan kapu gibi
vak' olmdur. Ve bu Germe'ye bi yirde hisar yapmlar
dur. Ve hem her hisarun mbalaga yaraklarn dah grmi469
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 1 4]
An beyan ider kim Kula ahin kim Mezid Beg'den sonra
mnhezim old. flak'da ol ne suret-ile old. An bildrr.
471
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
Nazn
Bu dem tali' ne burcdan tulf' itdi
Ki kafir tali'ini galib itdi
Mu'in old Karaman kafire gr
Yzi kara zini magbfn itdi [1 61b]
O dernde kfrine hkm itdi slam
Ki slam ilini ykd v gitdi
BAB [1 1 5]
Karamanogl kim bunuii gibi hadesler itdi,
Sultan Murad Han- Gazi dah aiia ne'yledi. An beyan ider.
Hnkara habar geldi kim Karamanogl 'ahdn gir sd,
Mslmanlarun 'avratn ve oglarun zalmlara na-meru' i
ler itdrdi. Bu habarun haklkatru bilicek hnkar dah he
man 'asker-i 'azim cem' itdi ve hem Rumili'nn ne kadar
kafir lekeri var-sa kendye tabi' anlar bile alup srdi,
Konya'ya kd. Hernan yagma buyurd. yle urdlar vila
yet-i Karaman' kim elek elek itdiler. Kylerini ve ehirleri
ni harab itdiler. Karamanogl kaup [1 62a] Ta'a girdi ve ol
yl nie er oglan ve kzlar togd mechfl'n-neseb. Gir Ka
ramanogl'nun haturu ve veziri Srfr' ikisini Murad Han'a
gndrdi. Karamanogl ililige geldi. Karamanogl haturuna
eyitdi: "Var karndauftdan benm suun dile, gir." didi.
Anlar dah Murad Han'a gelp og tazarru'lar ve meskenet
ler itdiler ve didiler kim: "Karamanogl kendye laygn i
ledi. Hak ta'ala hazretinde yzini kara eyledi. mdi kerem
ve lutf eyle mrvvet ehlisen bunun gibi itme." didi. Andan
hnkar Srfr'a eyitdi: "imden gir sen ol begne inanur
msn kim bana andan geldn, dilek idersin." didi. Srfr ey
dr: "Sultanum evvelki hatasnda ben bile degldm ve
hem bu hatasnda [162b] rzam yog-d. Bu i Turkutoglanla
r'ndan old." didi. Hele szi budur kim eydr: "Bir hatadur
itdm, artuk byle itrnezem." dir. "Ben kulun inandurd."
dir. Hnkar dah gir suru 'afv itdi, dndi gitdi.
472
BAB
[1 1 6]
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 1 7]
An beyan ider kim Sultan Murad Han ogln tahta gerp
kend Ma'nisa'ya varup [165a] oturdugndan sofira
neler zahir old, an bildrr.
Sultan Murad kim feragat-la vard Ma'nisa'da oturd. Ogl
Edrene'de tahta gedi. Karamanogl iitdi, gayetde ferah ol
d. Vlkogl'na bu habar varcak iidp ol mel'un dah ferah
474
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 1 8]
Amavud'dag Akahisar' Sultan Murad Han- Gazi
ne suret-ilen ald, an beyan ider.
Sultan Murad Han- Gazi bir gn oturup sohbet iderken Ar
navud skenderi'nn 'ammusogl Hamza Beg geldi. Eydr:
"Devletl sultanum! Arnavud vilayetinn ba'zs sken
der'e yag old. E ger sultanum ben kulna buyurursa vara
yuru Akahisar' sultanuma alivireym." didi. Hnkar da
h paalara bunun habarn didi. Paalar eyitdiler: "Sulta476
BAB [1 1 9]
ngrz kafiri Ksova'ya gelp Sultan Murad Han-
Gazi-y-ile nie ograd ve hem ol ngrz ile bile gelenler
nie banlar-d, anlar beyan ider.
Sultan Murad kim Arnavud' da Akahisar kim feth itdi, le
kere destUr vire, andan sonra kim Edrene'ye geleyidi. Ha
bar geldi kim: "ngrz katiri 'azim leker cem' idp u
geleyorur. Ve Biligrad'dan ni geeyorur." didiler.
yle kim; "Nefir-i 'am" didiler. Hnkar eydr: "Bu da Vl
kogl'nun eytanetidr." dir. "Hele bu gelen katir beglerini
sorun grn kimlerdr? dir. Martalaz Togan' gndrdiler,
vard grdi ve hakikatlarn bilp gir hnkara geldi. Eydr:
"Devletl sultanum! Ol gelen banlarun biri Lih bandur ve bir
ih bandur [169a] ve biri dah Lkbanogl ve biri Sekleti [S
glet] bandur. Bunlar ngrz vilayetlerinfi ulu padiahla
rdur ve her biri krala manend banlardur. Ve illa menba'- fe
sad Yanko Hunyad'dur. Bunlarun rnerine dp getren
477
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
Ak Paazade J
Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 20]
An beyan ider kim Sultan Murad Han- Gazi ogl
Sultan Muhammed Han'
ne suret-ilen everdi ve kimii kzn alvirdi.
481
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
Nazm
Padiahdan gerek 'ata v kerem
Meskeni dah ola bag- rem [1 74b]
Harc ola milk mal hazineler
Sormaya kimseneye n' old direm
Bu hisal cmle Al-i 'Osman' da
Mahsusdur bu ale sana direm
Ve bu 'alemde de maksud olman birka nesnedr: Ogul
evermek ve kz karmak ve dnyadan ahirete yz suyla
gitmekdr. mdi bu nesne Sultan Murad' a myesser old.
Ogul everdi ve kz karndalarn dah kard. 'Ali dgnler
itdi. Anlar dah padiahzadelere virdi. Ahir'l-emir 'akbe
ti dah hayr old ve ogl dah kendden sonra ey 'azamet
l padiah old. 'Akbet hayrlgnun 'alameti dah budur;
vallahu a'lem bi's-savab.
Nazm [175a]
Cihan nat'na her kim nazar itdi
Hayal oynamagna fikir itdi
ehn nine evvel srdi baydak
Eli aynda gnlin hayran itdi
Diledi baglaya filbend ferzin
Zi-ruhlar baglu kald tarh at itdi
Gzetdi mansbalar ferzin-ile
Pelek tasna kim mhresin atd
Bu nat' kim grrsin h denmi [120]
Hezaran atranc-baz geldi gitdi
Dilediler bu nat' zabt ideler
Chud-hanede an ah mat itdi
'Aki yaz menakb- Al-i 'Osman
Ki bunlar her kyi bir Bagdad itdi
Gel iy 'akil cihan alna kalma
Ki al nielere aln itdi
482
483
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 21]
Beyan ider kim Sultan Muhammed
kim ol Sultan Murad Han- Gazi ogldur;
Edrene'de tahta ne suret-ile gedi ve nice geldi
ve iidin kanda olurd, anlar bildrr.
Sultan Murad Han bir gn Ada'ya seyrana varm-d, sey
randan dndi. Sarayna gelrken grdi Ada kprisinft ba
nda bir dervi turur. [1 76b] Bu dervie yakn gelicek Sultan
Murad Han, dervi eydr: "Hey Murad Han padiah! Tev
be it kim va'deft yakn kalmdur. Fena sarayn terk idp ol
beka sarayna gidisersin." Sultan Murad Han hernan kim
derviden bu habar iidicek hnkaruft Saruca Paa yann
da-y-d, eydr: "Saruca sen tanug ot ben cemi' gnahuma
tevbe itdm." dir. Bir yannda dah shak Paa-y-d, dndi
afta dah eydr: "Sen tanug ol. Ben cemi' gnahlaruma tev
be itdm." dir. Hnkar shak' a eydr: "ol dervii bilr mi
sin kandandur." shak eydr: "Sultanum! Bursa'da Emir
Seyyid'ft mridlerindendr." didi.
Hnkar kim geldi sarayndan ier girdi, atndan indi, he
man "Baum agrr." didi ve yatd. Hasta old. [1 77b] Amma
vasiyyet-namesin yazm-d. Halil'i nazr itmidi. Ogl Sul
tan Muhammed'i vasi idinmi-idi. gn yatd, drdinci
gn oglna adam gndrdiler.
On gn meyyitini sakladlar. Paalar meyyitini kimse
neye bildrmediler. Divanlar itdiler, tirnarlar virdiler ve da
h hekimler mu'alece suretin itdiler ve erhetler dzp gi
rp virdiler. Vefatma on gn olcak ogl Sultan Muham
med Edrene'ye geldi devlet-ile tahta gep oturd. Ekser
halk andan bildiler hnkaruft Allah emrine vasl oldugn.
Heman-dem atasnun meyyitini Bursa'ya gndrdi. Ve bir
kiick karnda var-d, sfendiyar kzndan; an dah ma
kamna gndrdi. Andan sonra yaslularuft yasn kard.
Andan sonra [1 78a] kend dah serir-i saltanatda oturup ni
zam- hkme ve hkmete balad.
Nagah bir gn habar geldi kim Karamanogl brahim'n
karn yarld, haram-zade oglanlar togurd. Germiyanogl
484
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 22]
An beyan ider ki Sultan Muhammed Han- Gazi
kim Karaman'dan dnp geldginden sonra ne'yledi,
ne suret-ilen bina itdi, an bildrr.
ler hakknda nie szler syledi. Hnkar eydr: " Hey lala!
Yaz olsun grelm [1 81a] kim Allah ne buyurursa an ileye
vz." didi. Hisarun fethi yaragna okdan megul olup tu
rurlard. Yarak kim ternam olund; yaz dah old. Sultan
Muhammed eydr: "Bu yl stanbol' yaylarn." dir.
Geldiler stanbol hisarnun zerine kondlar. Kurudan ve
gemiler-ilen denizden tolay kuatdlar. Drt yz pare gemi
denizden vard ve yetmi pare gemi Kalata'nun sti yann
dan kurudan yilkenin adlar. Savalar ayagn turdlar.
Sancaklarn zdiler, geldiler hisar dibinden denize girdi
ler. Deniz zerine kpri yapdlar. Elli gn gice ve gndz
ceng itdiler. Hernan elli birinci gn hnkar "Yagma!" didi.
Hernan yryi itdiler. Sienbeh gn hisar feth [1 81 b] alnd.
Ey toyumluklar ald. Altun gmi ve cevherler ve enva'
kumalar bazara gelp dkldi; satmaga baladlar. Katir
lerini esir itdiler ve mahbubelerin bagrlarna basdlar. Ce
harenbeh gn Halil Paa-yla oglanlarn ve kethudalarn
bile hisar beklemege kodlar. Bunlarun hikayeti okdur ve
illa fakir ihtisar itdm, anunn kim bunun kssas ma'lum
dur kim Halil Paa'y ne'ylediler.
Fethn evvel cum'a gni Ayasofya'da cum'a namazn kl
dlar. Hutbe-i slam okund Sultan Muhammed-i Gazi ad
na kim ol Sultan Murad Han- Gazi ogldur ve ol dah Sul
tan Bayezid Han- Gazi ogldur ve ol dah Murad [182a]
Hnkar- Gazi Han ogldur ve ol dah Orhan Gazi Han og
ldur ve ol dah Osman Gazi ogldur ve ol dah Ertonrul Ga
zi Han ogldur ve ol dah Sultan Sleyman ah- Gazi Han
ogldur. El-hasl- kelam bunlar Gk Alp neslidr kim ol
Oguz Han ogldur. Ve bunlarun neseb nesiini hd evvel
babda yazup beyan itmdm.
Ve bu fethn tarihi hicretn sekiz yz elli yidisinde vaki'
olund kim ol Sultan Muhammed Han- Gazi' dr.
487
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 23]
An beyan ider kim bu stanbol ki alnd ehr harab olund;
gir ne suret-ilen ma'mur olund, an bildrr.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
Ve-lehu
Ne kim ider kii kalmaz yannda
Bulur ya ogul ya kz tatlu camnda
Meseldr bu szm dinr ezelden
Yazlur cmle 'akil divannda
Ne sanursn bu halka sen yavuzluk
Komaz bil Hak am kimse camnda
Bu sebebden bu halk stanbol'un 'imaretinden kamaga
baladlar.
Ne tali' tutd stanbol cihanda [185b]
BAB [1 24]
An beyan ider kim nez
ne suret-ilen fetholnd ve sebeb ne old.
Bir gn Fire'nn [Firecik] kads hnkara gelmidi kim vila
yetinn halini bildre; nez kafirlerinden bu vilayet ne halde
dr. Ol kad padiaha el pmege girdi. El pdkden sonra
padiaha eydr: "Devletl sultanum! Bu Fire vilayetinn ve
psala vilayetinn hallar be-gayet mkedderdr; bu sebeb
den kim nez kafideri Mslmanlgun esirini kullandurmaz.
Mslmanlarun esiri dayim kaarlar, nez'e girr. ssi ardn
ca varcak eger dayim grp bildkleri adam olursa bir se
hel nesne virrler ve illa dgerler, giderler ve kendyi dah
vakt olur esir iderler. [186a] Ve bu nez hz evvelden stan
bol'a ta'allukdur. Zira stanbol tekrinn kavmidr."
490
491
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 25]
An beyan ider kim Nikpri
ne suret-ilen feth olund ve hem kimn elinde-y-idi.
Vlkogl [187bJ dispot elinde-y-idi. Despot licek shak Beg
ogl sa Beg habar gndrdi. Padiah dah sa Beg' e eydr:
"Laz vilayetini gir ehl-i slam itmek dilerin kim eger Hak
te'ala virrse. mdi sen ol vilayetn kadimisin. Ana ne su
ret-ilen varmak gerekdr; an bana bildr." didi. sa Beg da
h cevap gndrdi kim: "Devletl sultanum! Fursatundur,
her ne vech-ile gelrsenz geln." didi.
Heman-dem padiah slam lekerin cem' itdi; niyyet-i ga
za, didi ve yrdi. skp'den ber Kara Tonlu tagndan
vard, te yze ad. sa Beg dah anda gelp hnkar-la
bulud. Andan padiah sa Beg'e gndrdi kim: "Var bu
hisar emn eman-la dile grelm ne dirler." sa Beg dah
vard [188aJ hisar dizdanndan diledi. Dizdar eydr: "sa
Beg bizm dinimzde padiahna hayin olmak yokdur."
dir. sa Beg eydr: "Hey ebleh! Padiahun hd ldi." didi.
"Ya siz imdi kime padiah dirsiz?" didi. Cevab- dizdar
eydr: "Bosna kralnun 'avrat despotufi kzdur ve ol kz
bizm padiahumuzdur." didi. sa Beg eydr: "Hey bre
ahmak kafirler! Hi bilr misiz, bu gelen Sultan Muham
med Han- Gazi' dr. stanbol' grmednzse bari iitme
dfiz mi kim ne'yledi? Neyi gerekse sylersiz." didi. Diz
dar eydr: "Hele gelsn grelm." didi. Andan sonra dev
let-ilen padiah dah gelp hisarun zerine kond. Hernan
cenge baladlar. [188b] Biinci gnde hisar feth olund. Vl
kogl'nun mbalaga gmiin buldlar hisarda. Padiahun
hazinesine getrdiler. Hisara Mslmanlar kadlar ve bu
hisarufi kafirlerinn i'timad itdklerin de yirinde kadlar
ve i'timad itmediklerin hisarda mesalih ne vech-ile olursa
grdiler, kayd itdiler.
Andan Tirebe hisarna vardlar. Heman-dem varduklar
gibi ta hisar feth olund. Anda dah mbalaga mal buld
lar. Alup padiahun hazinesine getrdiler. Amma ol hisa
rufi kulesi bir nice gn ceng itdi. Ahir bir gn an dah feth
492
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
494
Nazm [1 91 b]
ki leker drip olsa 'arbe
Kimine kl irer kimine harbe
Kimi kaar an kovar bulnmaz
Er olan karu varur oka darba
Gaziler togr olur din yolnda
Salalar din klcn arka garba
Ve bu gazan1n tarihi hicretn sekiz yz alm birinde va
ki' olund. Ve bu tarihde iki 'azim kuyruklu ylduzlar togd;
birisi garbda ve birisi arkda vaki' old.
BAB [1 29]
[1 27]
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 28]
Beyan ider kim Sultan Muhammed Han- Gazi
Mora vilayetine [1 94b] ne suret-ile vard
ve hem anda n'eyledi ve nice feth olund.
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
ve
ziyade
498
BAB [1 29]
An beyan ider kim Mesevri ve Londura ve Ylduz;
bular ne suret-ile feth olund
kim bunlar Mora vilayetinii kilidleridr.
Ve Mora agznda kim Germe hisar var-d, an Sultan Mu
rad Han ykm-d. Ol hisadar zerine deniz tarafndan
[198a] kafir lekeri geldi, ol hisarn gir yapd. Ol alnan vi
499
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
500
BAB [1 30]
An beyan ider kim Semendire [Semendria, Sandrew]
ne suret-ile feth olund.
nkim padiah devlet-ilen zvorng' a [Swornik] tevecch
itdi, Bosna kral ol dernde Semendire'ye hakim olm-d. K
ral- Bosna yle tasavvur itdi kim padiah kend zerine
gelr diy; gayetde ihtirazndan nagah zerme gelmesn,
diy adam gndrdi kim: "Semendire'yi padiaha virdm."
didi. Ve hem ol zamanda Mahmud Paa'nun karnda Se
mendire'nfi iinde olurd. Semendire'yi cemi'i afia smarla
mlar-d ve kral iinde olmaz-d. Mahmud Paa karnda
ma adam gndrdi [200a] kim Semendire'yi Trk padiah
na virdm, didi. Bu tarafda Mahmud Paa hd karndala
dayim birbirile adam gnderp habarlaurlard. Semendi
re'yi virmesine raz olm-d. Ahir Bosna kralna ol kadar
szler dimilerdi kim kral dah iidp raz olm-d.
El-hasl- kelam, Semendire'yi virmege raz aldlar. Mah
mud Paa'nun karnda krala habar gndrdi kim "Se
mendire'yi Trk'e virdm, dimisin. Virrin amma mec
mu' esbabn bile virrin." didi. Kral dah "Vir!" didi.
Bu tarafda hernan Mahmud Paa[nufi] karnda, habar
gndrdi karnda Mahmud Paa'ya kim: "Adamufiuz
gnderfi gelsn. Semendire'yi zabt idfi ve hisarna adam
kofi, berkidfi." didi. Hnkar zvornug' a [zvornik, Swor
nik] varmadn [200b] Semendire hisarna varan adamlarna
Semendire'yi teslim itdiler. nkim Semendire'yi zabt it
dkden sonra anlarn ykdlar ve keliselerini mescidler it
diler, iinde hutbe-i slam okund Sultan Muhammed-i Ga
zi Han adna. Vilayet-i Laz ternam feth olund, Hak te'ala
nufi 'avn 'inayetile.
Nazn
Ternarnet slam hkm itdi Laza
Temerrd katiri hep kad saza
Yridi evket-i slam o ilde
Lazufi mahbublar balad naza
501
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [131]
An beyan ider kim Amasr ne suret-ilen feth olund.
Bu Amasr Karadeniz kenarnda ehl-i slam arasnda bir hi
sardur ve padiah Firenkdr ve bu cemi'i Anatal'nun kim
esiri kasa ol hisarda girrlerdi. Ve hem bu Amasr kafirle
ri dah gah gah deniz yzinden [201 b] kup haramilik ider
ler-idi. Ve kafirlere kim sorsalar eydrler-idi kim: "Gayr
vilayetn gemisidr." dirlerdi. Ve bunlarun hali ve kali
sultan'l-mcahidin Sultan Muhammed Han- Gazi'nn
kulagna yitidrdiler kim bu kafider Mslmanlara bu
nun gibi hareket iderler-imi. Padiah eydr: "Mahmud !
Ol hisar ne yirdedr kim an benm atam, dedelerm al
madlar." dir.
Mahmud Paa eydr: "Devletl sultanum! Bunun aln
madugna sebeb bu ola kim Hak te'alanun hikmetinde, bu
hisar dah sultanuro feth ide. Takdir-i ilahide byle mukad
der olm ola." dir.
Padiah eydr: "Mahmud tizcek tedarkin it kim vara
lum, Allah takdirinde her ne kim myesser old-y-ise an
dah kim [202a] grelm." dir.
Mahmud Paa dah gemiler tonatd, yarar yoldalar cem'
idp gemilere koyd, Amasr'ya gndrdi. Bu tarafdan pa
diah dah kurudan yrdi, Bolu'dan vard, Amasr'ya indi.
502
503
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
ile bii
BAB [1 32]
An beyan ider kim Sultan Muhammed Han- Gazi
Snab' ve Kastamonu'y ve cemi''i vilayetini padiah-y-la
ve Koyl Hisar' ve Tarabuzon' bir seferde
mecmu'n ne suret-ile feth itdi bunlar, an bildrr.
Nazm
Olaldan 'mr-i devlet kuvvet-i ah
504
505
Ak Paazade
1 Osmanoullar1nn Tarihi
506
507
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 33]
An beyan ider kim sma'fl Beg Drekani'de
esbabn cem' itdkden sonra ne yire vard.
Ve cemi'i maln ve oglanlarn ve kzlarn kend tavariar
na ykletdi, veziri ehabeddin Aga'y bile ald ve cemi'i
kullarn bile alup Bursa vilayetinde Yifiiehr'e geldi. Zira
hnkardan Yifiiehr'i ve Eynegli ve Yarhisar' dilemi-idi,
hnkar dah virmi-idi. sma'il Beg dah Yifiiehr' e gelp
mtemekkin olm-d.
508
BAB [134]
Muhammed Han- Gazi Koylhisar'
ne suret-ile feth itdi ve hem n'olm-d.
Sultan Muhammed Koylhisar' a varmadn anun bir begi
var-d; Hseyin Beg dirler-idi. An Uzun Hasan alnadn ol
Hseyin Beg bir gn avlayu sahraya km-d. [210b] Na
gah Uzun Hasan bum sahrada karvam, hisarna gtrmi.
Naar Hseyin Beg dah [139] hisarn teslim eylemi.
Hnkar iitmi kim Uzun Hasan Koylhisar' alm, hn
kar dah Rumili Beglerbegisi Hamza Beg' e buyurm, leker
virmi ve ilden 'azab dah srp "Koylhisar'un zerine
var, cehd eyle kim hisar feth idesin." didi. "Ve eger feth ol
mayacak olursa vilayatndag kylerini urasn, ykasn, ya
kasn; ta kim nie zamanlar ma'mur olmaga yaramaya."
Bu buyrug hnkardan Hamza Beg iidicek Hamza Beg da
h leker cem' idp hisaruf zerine vard. Bir nice gn 'acayib
cenkler olund. Ahir'l-emr grdiler kim hisar feth
[21 1ab]
509
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 35]
An beyan ider kim Sultan Muhammed Han- Gazi
Tarabuzon'a ne suret-ilen vard ve hem ne vech-ile feth itdi.
Kaan kim Koylhisar' feth idicek Erzincan tarafna yrdi,
bu tarafdan Uzun Hasan dah kend anasn ve imikezek
Beg'i eyh Krt Hasan' anasna koup Sultan Muhammed
Han' a gndrdi ililige. Bulgar tag yanna kim vardlar,
anda buldlar. Be-gayet yah armagan getrdi. Padiah
dah armaganlarn ald. Be-gayet ey ta'zimler itdi. Ve
Uzun Hasan anas Sara Hatun' ana idindi ve Krt eyh Ha
san'a baba didi. Bu ikisin alup Tarabuzon'a bile gitdt Bul
gar tagna kim kdlar, Tarabuzon'a iner oldlar. [213a] Pa
diah ol tagufi ekserin piyade yrdi.
El-hasl- kelam, vardlar Tarabuzon zerine indiler. Bu
Uzun Hasan'un anasn bile alup indi. Dndi Sultan Mu
hammed' e Sara Hatun, eydr: "Hey ogul! Bir Tarabuzon-
51 0
yannda
51 1
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 36]
An beyan ider kim Sultan Muhammed Han- Gazi
flak'a ne suret-ile gedi ve hem anda n'eyledi.
mdi iy 'aziz! Ol dem kim seferden geldi stanbol'a, bu ta
rafda shak Paa'y dah Rumili'ne komlar-d, shak Paa
dah sonra stanbol' a geldi. Etrafun ilileri gelmege bala
d. flak beginden ili geldi. lisine ili kodlar. flak begi
ni kapya kgrdlar. li vard, risaletini flak begine yiti
drdi. Varan iliye cevab [215b] virdi kim: "Bu benm vila
yetm bana togr degllerdr. Eger ben memleketmden
kup anda varursam ngrz'i getrrler, bu vilayeti ana
virrler. Ve illa padiahdan mizm budur kim u begle
rinden birini ber su kenarna gndre. Ol gelen u begi bu
vilayeti bekleye, ben devletl sultanumun iigine yz sri
yvaram." didi.
Hnkar da bunun szine i'timad idp ubeglerinden a
krcba Hamza Beg'i gndrdi; hayli Mslmanlar-la bi
le akrcba varup Tuna kenarna kond.
Ol hinde Tuna donm-d. Zira kim k-d. te tarafdan
51 2
[yazuklu]
BAB [1 37]
An beyan ider kim suWin'l-mcahidin
Sultan Muhammed Han- Gazi flak'a ne suret-ilen gedi
ve hem ol vilayeti Kazuklu'nufi karndama virdi.
nki padiah bildi kim ol mel'lin kafirn bunun gibi hile
leri var ve hile itdi; padiah dah slam lekerin cem' idp
niyyet-i gaza idp hclim-lan yrdi, Tuna suyn gep
vilayet-i flak'a girdi. Cemi' vilayet-i flak'un halk geldiler,
peldiaha muti' ve mnkad aldlar. Ve bu Kazuklu Voyvo
da belrsz old.
Padiah bir nie zaman vilayet-i flak'da yrdi. Nagah
bir gice bir tarafdan bir gulli belrdi. Hernan padiahun
gazi kullar hazrlar-d; grdiler, bu gelen gulli bu mel'lin
Kazuklu'nun lekeri-mi. Dilemi kim ebihlin [217a] ide.
Gaziler de kadlar kafiri, ordya yakn geldi, ta kim aralga
girdi. Gaziler de yle krdlar kim yars kurtlamad. Ta
sabaha degin kffar krdlar ve Kazuklu Voyvoda hatta
51 3
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB
[1 38]
514
51 5
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 39]
An beyan ider kim vilayet-i Bosna ne suret-ilen feth olund
ve hem padiah dah ol vilayetde ne fi'l itdi.
Semendire kim feth olund, padiah Bosna kralna adam
gndrdi kim: "Ya harac vir veyahud zerne varurn." di
di. Ve bu adam krala vard, padiahun hkm-i hmayunn
Bosna kralna gsterdi. Kral bu hkm-narneyi okutd,
mazmunn bildi. Yanndag kafidere buyurd: "Bu Trki
tutun, ldrn." didi. liyi tutdlar, bagladlar. Kralun ya
nnda bir veziri var-d: "Hey kral! Neylersin, Bosna vilaye
tin [220b] harab itdrdn." didi ve "Kendni de helak itdr
dn." didi. "Hele bu Trk'i tutdun, bu hatanun altndan
kabilrsen be-gayet erlikdr." didi.
El-hasl- kelam, bu iliyi ldrmege ikdam idemediler.
Bir nie gn habs itdkden sonra koyvirdiler. li geldi, pa
diaha bildgi ve grdgi hallar diyivirdi. Padiah bu ha
bar iidicek gayret-i slam padiaha galebe eyledi. 'Asker-i
slam cem' itdi. Niyyet-i gaza, diyp yrdi. Bosna vilayeti
ne girdi. Bosna kral kad. Bir sarp hisar var-d, ana girdi.
Padiah dah vard; Yaycsa [Yayca] dirierdi bir hisar var
d, anun zerine ddi, hisar itdi, oturd. Kralun habarn
bildi kim hisara [221a] girmidr, Mahmud Paa'ya buyurd
kim: "!z yri, kralun zerine var. Ol hisar ortaya al."
516
51 7
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
karnda bulund.
Nazn
Muhammed Han ki Bosna fethi itdi
O dernde Hersek ilin niyyet itdi [146]
51 8
BAB [1 40]
An beyan ider kim Karamanogl kim ldi, alt ogl kald;
anun [224b] memleketine Uzun Hasan ne vech-ile geldi
ve ol memleketde ne'yledi ve hem Sultan Muhammed
Han- Gazi dah ne'yledi ve Karamanogl'nuii oglanlar
n'old, an bildrr.
Yine biii iveler gsterdi 'alem
Kar mur cihan hem Beni Adem
Ocaklar syinp evler ykla
Ola mlk-i Karaman mesken-i gam
Ne turfe turfe nak var cihanufi
Gehi guya ider halk geh ebkem
Bu takdir kudreti gr 'alem ire
Ne hkmi caridr muhkem msellem
'A.ki yaz bir ihtisar menakb
Ki 'akl 'ibret alup ola epsem [225a]
Karamanogl brahim Beg'fl alh ogl kald. Amma himme
ti byk oglunda-y-d kim yirine ol beg olayd. Ve hem ha-
519
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
520
BAB [141]
An beyan ider kim Sultan Muhammed Han- Gazi
kim vilayet-i Amavud'a tevecch itdi,
anda kime vard ve anda ne'yledi.
nkim padiah devlet-ilen kim leker-i islam cem' itdi,
varup vilayet-i Arnavud'a girdi ve her tarafna aknclar sal
d. Gaziler kim varup Arnavud vilayetine giricek ba'z beg
leri Arnavud'un, gelp muti' old ve ba'zs kaup na-bedid
521
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [142]
An beyan ider kim Karamanogl Pir Ahmed ne'yledi kim
padiah anuii zerine tevecch eyledi ve zerine varup
anda ne'yledi.
Karamanogl Pir Ahmed kim stanbol'a geldkde padiah
la va'de olunm-d kim bi-vechin mine'l-vcuh padiaha
muhalefet olunmaya. Ve hem Dulkadrogl ehsvar dah
bu mu'ahede oldukda bile-y-imi, 'ahd dah bunun zeri
ne-y-imi kim padiahdan her ne vakt kim iaret oluna bun
lar dah hidmete hazr olalar ve her nireye kim emr olursa
[229a] varalar.
522
523
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [143]
An beyan ider kim padiah
Igrboz'a [Agrboz, Egriboz] varup
an ne suret-ile feth itdi ve Mahmud Paa'y ne'yledi.
Evvel Mahmud Paa'ya [232a] Gelibol sancagn virdi ve bu-
524
525
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [144]
An beyan ider kim vilayet-i Karaman'a
padiah tekrar leker gndrdi kim
ol [234a] vilayetn cmlesin zabt ideler
ve hem gemiler gndrdiler, an beyan ider.
Padiah veziri Rum Muhammed'i gndrdi kim:" Var Ka
ramanogl'n ol vilayetden srp kar." didi, ve hem kapu
dan kendi kullarndan padiah ana yolda kod ve Anatal
lekerinden bir nie sancak bile kod. Rum Muhammedi
yrdi, Larende'ye vard, mescidlerin ve medreselerin ya
kup ykd, atas evi gibi harab eyledi ve ehrn 'avratn ve
oglann soydurd, 'ryan itdrdi. Ol zalim Rum hi esirge
medi, ol Mslmanlara bunun gibi hakaretler itdrdi. La
rende' den gidp vard, Eregli'ye kd. Eregli'nn vilayeti
ni ve kylerini harab itdrdi.
Ol vilayet halk eyitdi: "Bu vilayet [234bJ Allah ve resul
nn; vilayetde evkafndan nin hazer itmezsin. Bu vilayet
hd resulnn evkafdur." didiler. "Sen bum byle harab
itdn, Medine-i Resul'n fakirlerine bu vilayetden artuk
nafaka varmaz olursa yarn kyamet gninde -amenna ve
bihi saddakna- sen anda Allah resulnn katna vardugun
vaktn ne cevab virrsin." didiler. Bunun gibi sz diyenle-
526
BAB [1 45]
An beyan ider kim shak Paa'y tekrar
Karaman'a gndrdi, varup Karaman'da ol dah ne'yledi.
Padiah emr itdi, shak [235b] Paa'ya "Var." didi, "Karama
nogl'n sen ilden kar." didi. "Bu Rum devletsz ol vilayet
de hayli bedbahtlklar itmi." didi. "mdi sen var Kara
man'un mfsidlerin kargl." didi. shak Paa dah yrdi,
Lrende'ye kd, andan vard il' e girdi. Karamanogl ka
d, Uzun Hasan'a gitdi. shak Paa Aksaray'a geldi. Padiah
dan emr olund kim; "Aksaray'dan evler srp stanbol' a
gnderesin." diy. shak Paa dah Aksaraydan srgn
idp bile alup getrdi. imdiki hlnde stanbol' da Aksaraylu
mahallesi didkleri shak Paa srp getrdigi halkdur.
527
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 46]
An beyan ider kim Gedk Ahmed
'Aleyye'i [Aiaiyye] ne suret-ile feth itdi?
Bundan ndin Rum Muhammed'i gndrmiler-idi. Ol va
rup nesne izhar itmemi-idi; anun-un kim 'Alayye beginn
kz karncia Rum Muhammedi'nn hatumd. Ve hem Ge
dk Ahmed'e padiah kapusndan bir nie blk kullar
ta'yin olund ve Anatol'nun 'askerinden bir nie yolda ko
dlar. Gedk yrdi, vilayet-i 'Aleyye'ye vard. Ol vilayetn
a'yanlarndan hayli kiiler geldiler, Gedk Ahmed'e ita'at it
diler. fiine ddiler, 'Aleyye'nn hisar zerine vardlar.
Ol vakt 'Aleyye'nn begi Ltfi Begogl Kl Arslan Beg
idi. Gedk Ahmed'n geldgini grdi. Gedk Ahmed dah
vardug gibi fi'l-hal toplar kurdurd. [236b] Bu hisarun halk
kim toplar gricek Kl Arslan Beg' e geldiler, eyitdiler
kim: "Bu gelen leker Karamanogl gibi degldr." didiler
ve "Bunun-la ceng fayidesi yokdur." didiler. Kl Arslan
Beg eydr: "Mslmanlar! Hayrlus ne-y-ise tedark idn
siz dah." didi. Bu ehrn halkndan [153] Ahmed Paa'ya
iaret olund kim adam gndre-y-idi. Paa adam gndrdi.
Bu gelen adama eyitdiler: "Ahmed Paa' dan soracagumuz
vardur, soralum. Grinecek yire gelsn." didiler. Ahmed
Paa dah bir grinecek yire geldi. Yukardan sordlar kim
"Bu ehri kim alsan eger lutf-la ve ger cebr-ile, bu bizm
padiahumuz ne'ylersin." didiler. "Eger lutf-la virrsenz
padiahunuza vilayetinden yig vilayet, benm padiahum
dan begnze alvirrin. Ve eger cebr-ile alursam hd
ma'lum nice olacag." didi.
El-hasl- kelam, Ahmed Paa bunlar geregi gibi hatrla
rm teselli itdi kim ne beglerine ve ne kendlerine zarar ir
meye; belki ziyadesile nef'i ire. Kl Arslan Beg dah bu s
ze raz old. kd hisardan, Ahmed Paa'ya geldi, hisarn .
ana tesilm itdi. Gedk Ahmed dah hisar tasarruf itdi.
Re'ayay dah kanun- 'Osman-lan mukarrer eyledi.
S'AL.- Ya 'Aleyye'nn begi n'old?
CEVAB.- Ahmed Paa kim 'Aleyye'yi eman-la alcak be-
528
529
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 47]
An beyan ider kim Paa Silifke'yi ne suret-ilen feth itdi
ve hem anda ilini ne'yledi.
Karamanoglu shak Beg kim Uzun Hasan'a kamd, ka
rnda Pir Ahmed, Mokan [Mevkan] kal'asn alm-d.
shak Beg, ogln Silifke kal'asnda komd. Kend Uzun
Hasan'a gitdginde shak Beg'in ogl Sultan Muhammed' e
habar gndrdi kim: "Silifke'yi sultanuma vireym, ade
mfi gndr." dimi-idi. Sultan Muhammed Han dah
anun szine i'timad idp Gedk [239a] Ahmed'i yarar yol
dalar-la gndrdi. Gedk Ahmed dah yrdi, il' e girdi.
Togr Silifke'nn zerine vard. shak Beg'fi ogl hisardan
kup bunlara hisar teslim eyledi. Ol hinde Karamanogl
Kasm Beg, Uzun Hasan'a varm-d ve Uzun Hasan afta
leker koup gndrdi. Bu tarafdan Gedk Ahmed, Silif
ke'yi alcak Mokan hisarna yridi. Pir Ahmed'n 'avrat ve
oglan ol Mokan hisarnda kom-d. Ve shak Beg'fi bir
kiick ogl anda bile-y-idi. Ve hem Karamanogl Muham
med Beg var-d. Anun bir mahbube kz anda bile-y-idi.
Gedk Ahmed bu hisarufi zerine ddi. Ol hisar dah
darb- dest-ilen ald. Andan geldi Ll'ye [Lle'ye] ddi.
[239b] An dah darb- dest-ilen ald. Anun halkn krd.
Ne iler ald gr fani cihanda
Dah ok ileri vardur nihanda
Sakn kim magrur olma bu fenaya
Ki ass sandugn ola ziyanda
Buna 'akil 'arifler uymadlar
Uyanlar cmle kalmdur yabanda
Neye kim elfi irse afi sen lm
Kim afimazsafi kalursn sen gmanda
Saray u kk serirde yatanlar
Gmldi yatd ok rk samanda
530
BAB [1 48]
[240b] Ve bu tarafdan Uzun Hasan kim Kasm'a leker ko
m-d, geldiler, Erzincan' da Rum padiah Sultan Baye
zid' e habar gndrdiler kim: "Desturunuzla kim biz Dulka
dr iline giderz kim, Kl Arslan Beg'n ogln atas yirine
beglemege iledrz." didiler. Ol vakt beglerbegi Hamza
Beg [155] Tokat' da-y-d. Gelen adem evvel ana geldi. Ham
za Beg dah anlarun szine i'timad itdi. N' ola gesnler, di
di. Hernin kim Sivaz' dan bir nie g kim gdiler, yrdi
ler yortm-lan; 'ale's-sabah Tokad'un zerine kageldiler.
Ga:filin Tokad' yagma itdiler, ehri yakup ykdlar; yle
kim, kffarane iler itdiler, Mslmanlarun 'avratna ve og
lanlarna na-meru' hareketler itdiler. Bu yz karalgla
[240b] ba'zs Uzun Hasan'a gitdi ve ba'zsn Karaman og
lanlar alup kend vilayetlerine togrldlar.
Ol zaman Sultan Muhammed Han- Gazi'nn bir ogl
Sultan Mustafa, Konya' da-y-d. Sultan Muhammed habar
gndrdi ogl Mustafa'ya kim: "Var Karahisar'da otur."
didi. Kendsi devlet-ilen hcum itdi, stanbol bagazndan
Anatal'ya gedi. Ol vakt Mahmud Paa Gelibob sancagn
mansb yirdi. Gir an devlet iigine vizarete getrdi, ve
zir old. Bunlar hcum itdiler kim, Karaman vilayetine
kalar. Karaman oglanlar dah Uzun Hasan'un bir begi,
Yusuf mrza dirler-idi, anun-la leker koup Akehr'e
geldiler. Yrdiler, Hamidili'ne girmege. Sultan Mustafa
[241 a] dah Karahisar' dan anlarun zerine yrdi ve ol 'asi
ler-ile bulud. Ey sultani cenkler olund. Uzun Ha
san'dan gelen beg kim, Yusuf mrza'dur ve hem ol Uzun
Hasan'un 'amnisi ogldur; cengde an tutdlar, boynma ip
dakdlar, it yider gibi yitdiler. Cine Karamanogl Pir Ah
med kad, gitdi. Gedk Ahmed anun 'avratn, ogln ol
hinde stanbol' a getrdi. Kasm Beg gir il' e girdi, otur-
531
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 49]
An beyan ider kim Sultan'l-mcahidi'n
Sultan Muhammed Han- Gazi kim, arka tevecch itdi.
Uzun Hasan kim Karamanogl Kasm'a kim leker komd
kim geldi, Tokat' harab idp gitmi-idi; Sultan Muhammed
Han- Gazi anun zerine varmak lazm old. Mahmud Pa
a'y ve Ahmed Paa'y ve Mustafa Paa'y bu in dah Sul
tan Muhammed Han- Gazi bir araya cem' [242a] itdi bunlar.
Sultan Muhammed bunlara eydr: "Bu Uzun Hasan'un
ray tedbirinde ne dirsiz?" diy bunlara s'al itdi. Bu pa
alar biri birinn yzine nazar idp sakit oldlar. Gir padi
ah eydr: "Neyn sylemezsiz?"
Mahmud Paa eydr: "Devletl sultanum! Padiahumu
zun 'akl cemi'mzden a'lemdr. Bizm ne bilmz ola
padiah huzurunda?"
Gir padiah eydr: "Hele bari siz dah fikrnz bir feth-i
kelam idn." didi.
Mahmud Paa eydr: "Devletl sultanum! Bu Uzun Ha
san'un hd bir nie ef'alini bildk kim, ne drl suret-ile
[156] fitneler ider. mdi sultanum, anun itdgi ef'ale gre
ef'al itmek gerekdr."
Ve hem Mahmud Paa eydr: "Devletl sultanum! [242b]
Bu Uzun Hasan, padiahumuzu:fi bir oglna mukabil olacak
532
533
BAB [1 50]
An beyan ider kim Sultan Muhammed Han- Gazi'ye
bu hades kim vaki' old lekerft ba'zs mnhezim old,
padiah bundan sonra neye megal old.
Ol aradan 'ale's-sabah gdiler. Dmilnun belrdgi yire
togr yrdiler. Bi-vechin mine'l-vcuh hi bir habar bili-
534
535
Ak Paazade
Osmanoullar'nn Tarihi
536
BAB [151]
An beyan ider kim Sultan Muhammed Han- Gazi
kul Gedk Ahmed'i Kefe'nn fethine gndrdi;
varup ne suret-ile feth itdi Kefe'yi,
an bildrr ve hem anda dah ne vilayetler feth itdi?
Sultan'l-mcahidin Sultan Muhammed Han- Gazi vila
yet-i Rum' tamam feth itdi, hanlar ve beglerini cemi'i ne-
537
Ak Paazade
Osmanoullar'nn Tarihi
538
539
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
Nazm [253b]
Neler feth itdi gr han kul Ahmed
Getrdi mal u ni'met hana Ahmed
Ve mahbbeleri yzleri n mah
Nieler hana kim yitrdi Ahmed
Bu iler kim bu Ahmed Paa itdi
Neyi kim han buyurd itdi Ahmed
Bu Ahmed kim gedklern eridr
Nie gedkleri berkitdi Ahmed
Ve bu fethn tarihi hicretn sekiz yz sekseninde vaki'
olund; Sultan Muhammed kul Ahmed Paa elinde.
540
BAB [1 52]
An beyan ider kim Sultan Muhammed Han- Gazi
Kara Bogdan gazasma ne suret-ile itdi ve hem Kara Bogdan
tekri-y-ile [254a] ne'yledi, an beyan ider.
Padiah kim cemi'-i kafir beglerinn vilayetlerini ve kendle
rini kim Hak te'ala buna msahhar itdi, Kara Bogdan'un te
krini kapuya okudlar ve "Haracun sen getr." didiler
kim: "Vilayet-i flak bigi bizm olasn ve hem bizm-ile zin
digann ne vech-iledr kim bilelm." didiler. Kafir bu sze
hi i'tibar itmedi ve iitmeze urd, gelmedi. Padiah dah bir
kuln gndrdi. ''Var, ol kafirn vilayetine gir; gr, tefahhus
it kim ol kafir greym senn-ile ne'yler, greym!" didi.
Kul dah padiahun emr-i erifini kabul idp yrdi, ol
kafirn vilayetine girdi. Bunlar gafiller-idi. Garib leker-idi
ve hem yol azmlar-d. Gelp bu kafirler Mslmanlardan
[254b] hayli Mslmanlar ehid itdiler ve haylisin dah tut
sak itdiler. Paa dah padiahun kuldur, gelp padiaha
bunlara olan ahvalleri bildrdi.
Padiah bu habar iidicek gayret-i slam geldi bridi ve
gfilinden tedbirler drdi. Vezirlerine eyitdi: "Tz yarak
grn kim [162] ey gazalar yaragn idn, seferro vardur."
didi. Hernan kim padiahun emri olund, esbab- gaza m
heyya bulund. Sultan'l-mcahidin Sultan Muhammed
Han- Gazi niyyet-i gaza itdi, stanbol' dan kup yrdi.
'Asker-i mansur-la Tuna kenarna vard. stanbol'un da ge
milerine emr olunm-d kim Tuna suynun kenarnda hazr
olalar-d. Anlar da anda Tuna kenarna gelmiler-idi. Padi
ah dah gemiler-ilen Tuna'y [255a] gedi. Vilayet-i Bog
dan' da ol vilayetn tekrin istey yrdi. Memleket-i Bog
dan' a girdi. Ol mel'un dah lekerin cem' idp bir sarb tagun
arasna girdi. Atlusn dah buyurd, cemi'i piyade itmi kim
ey hasmane ceng ideler. Gaziler dah grdiler kim bu kafir
ler gayet ey himmet itmiler kim leker-i slam-ilen kim a
lalar. Padiaha bunlarun bu ray- tedbirlerin bildrdiler.
Padiah buyurd kim: "Hey gaziler! Gayret-i slamdur, saf
saf olup alaylar baglan." didi. Ve hem padiahun emrini ga-
541
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
542
BAB [154]
An beyan ider kim Sultan Muhammed Han- Gazi
skenderiyye-i [257b] Amavud' ne suret-ilen vard
ve anda ne'yledi ve anda varmasna sebeb ne old,
an bildrr.
Bir gn padiah devlet-ilen oturm-d Edrene' de. Etrafdan
habarlar ald kim kank vilayetn halk padiaha muti' ol
maz, didiler. Eyitdiler kim, "Bu skenderiyye kafideri gayet
serkeler; hi kimseye olar muti' olmazlar." didiler.
Padiah eydr: "Meger anlarun lekerleri okdur ola ve
hem erleri be-gayet dilirdr ola?" didi.
Yanndaglar eyitdiler: "Devletl sultanum! Ol skenderiy
ye vilayetinn halk temerrd itdgi ol hisar sebebindendr.
Ol hisara i'timad iderler; gayet muhkemdr, dirler ola."
543
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
544
Nazn
Feth ald grn skenderiyye
Yakn hisar odur berre bahre
An Hak virdi Gazi ah Han' a [259bJ
mizdr kim dne Firenk beriye
Bu fethn tarihi hicretn sekiz yz seksen nde vaki'
olund. Bu Sultan Muhammed'n cemi'i gazas skenderiy
ye' de tamam o ld. Andan sonra geldi 'adle ve bedle tamam
megUl ald. Andan Kostantiniyye'nn yayaklarnda seyr
eyledi; tarihn sekiz yz seksen beine degin..
545
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
546
BAB [1 57]
Sultan Bayezid Han- Gazi'nn tahta gedgini yazdufi; ya
karnda Cem n'oldugn dimedfi?
CEV AB.- Beyan ideym ve hem bu bab dah an beyan
ider.
Sultan Cem' e Karaman sefihleri igvalar virdiler; Sultan
Cem'i alup Bursa'ya gelr oldlar. Sultan Bayezid Han'a da
habar old. ki bifi mikdan yifiieri gndrdi. Deniz tarafn
dan vardlar. Mudanya'dan Bursa'ya iridiler. Cem dah
ma' an bile iridi. [262a] Bursa halk umarlard kim Sultan Ba
yezid kend bile gele-y-idi. Hernin yifiieriler yalufiuz gel
dginden ihtiraz itdiler. Zira kim yifiierinfi ba'zs stan
bol'da kendlerfi adna sgmaz iler ilemiler-idi. Ve hem
Sultan Cem dah kend pa diahiar ogl-y-d. Anufin afta
muti' oldlar ve hem bundan fidin yalanc mneccimlerfi
bir zu'm- fasidieri var-d. Eydrler-idi kim: "Atasndan
sonra padiahlk Sultan Cem'fidr." dirler-idi. Ve ba'z ak
valleri sahiha mayil-idi ve illa kim galib degl-idi.
S' AL.- Ya ne-y-idi?
CEV AB.- yle-y-idi kim, ol asl- Al-i Osman tahtna pa
diah olsa gereg-idi. Geldi Bursa'da old; didkleri gibi. Ve
kanun- padiahlg srdi ve eyledi. Bu tarafda devlet-i Sul
tan [262b] Bayezid Han galib-idi. Ol kadim Al-i Osman tah
tn kim Sultan Bayezid Han'un devleti feth itdi ve Cem'n
saltanat hernan ol kadar-d Ve ol yalanc mneccimlerfi
de zu'm- fasidieri bunda tamam olund. Ve Karaman sefih
leri dah melul ve magbun oldlar ve mahzun oldlar.
N azn
Neyi kim takdir-i Hak yazd an
Anun ksmetidr yazlan divan
547
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 58]
An beyan ider kim Sultan Cem halas Selk Hatun
ve Mevlana krullah ogl Ahmed elebi'yi,
Sultan Bayezid Han'a yalvarmaga gndrdi;
andan ne zahir old, an beyan idelm.
Bu tarafdan Sultan Bayezid Han devlet-ilen lavu leker
ilen stanbol'dan Anatal'ya gedi kim Sultan Cem'n ze
rine vara-y-d. Yolda Selk Hatun gelp Sultan Bayezid
ile bulud. S'alin itdi ve cevabn iitdi. Ve Mevlana k
rullah ogl cevab alup Bursa'ya gitdi. Cevab, Cem'i Bur
sa' dan kaldurd; Yiniehr'e kard. Sultan Bayezid dah
devlet-ile Cem'n zerine vard. Hernin ki Karaman karga
lar ve kuzgunlar Sultan [263b] Bayezid'n ahinlerin gr
diler, tagldlar, kadlar. Cem dah Sultan Bayezid Han'un
salabetine dyemedi, ban alup kad. Padiahun kullar
yinieriler irip cmle gelen 'azablar krdlar ve hayli tor
lak toplak klar dah gelmiler-idi, anlar dah hd hep
krdlar. "Siz derviler olasz, bu padiah-zadeler arasnda
siz ne'ylersiz." didiler.
Sultan Cem, Yiniehir' den Konya'ya alt gnde vard.
Anasn ve dah cariyelerinn ba'zsn alup andan togr
Mekke tarafna gitdi. Sultan Bayezid dah srdi, Karaman
vilayetine kd ve ol vilayeti de zabt itdi. Ve bu aralkda bu
nun kssas okdur; fakir muhtasar itdm. El-hasl- kelam,
Sultan Bayezid Han- Gazi, gir devleti-ilen [264a] stan
bol'a, tahtna geldi, clus itti; vallahu a'lem.
548
BAB [1 59]
An beyan ider kim Sultan Cem Mekke'ye vardugndan
soiira ne'yledi ve bunda Sultan Bayezld Han
dah ne'yledi, an bildrr.
Sultan Cem, haccn tamarn eda itdkden sonra Mekketul
lah'dan srdi, Msr'a indi [167] ve bu tarafda Gedk Ahmed
Larende' de oturrn-d kim Kararnanogl il' de-y-idi; ge
lp fesad itrnesn diy, anda bekler-idi ve hem gelrse Ka
raman rnfsidlerini tagda-y-d. Cem hd Msr' a gelmi
idi. Kararnanogl'nun tezvir rnektub-y-la Sultan Cem gir
Rum' a hareket itdi. Sultan Bayezid Han dah anun hareke
tinden agah old. Lavu lekeri-y-ilen stanbol' dan Anato
l'ya [264b] gedi. Sultan Cem, anasn Msr' da kod. Kend
si, Cem, srdi Atana'ya geldi. Kararnanogl Kasm Beg dah
Sultan Cern'i Adana'da karulad. Padiahun bir hayin ku
l, Engri sancag begi-y-idi, ol dah Engri' den kaup var
d, Cem-ile bulud. Adana' dan Cem, Rum'a tevecch itdi.
Gedk Ahmed dah bunlarun halinden rntenebbih oldlar
d kim, hal byledr; Sultan Bayezid tarafna tutdlar yzi.
Bunda 'acayib ve garayib haller ve ahvaller okdur. Fakir,
ihtisar itdrn; anun-in kim hayinlar zahir olur.
Cem, Kararnanogl-y-lan yridi; Engri'ye geldiler. Bu
tarafdan Sultan Bayezid Han dah yrdi; togr Engri'ye
hcurn itdi. Sultan Bayezid Han varrnadn [265a] ol hayin
kim Cem' e varrn-d, Arnasiyye lekerinden Engri neva
hisinde karavul gndrrniler-idi, ol hayine buludlar,
aman virrneyp kelb gibi depelediler. Ve anun-ila bile gelen
Kararnan kuzgunlarnun ba'zsn krdlar ve kurtulan gc
ile ban alup kad.
Bu tarafdan Sultan Bayezid Han dah devlet-ilen srdi, En
gri'ye vard. Engri'de birka gn rahat aldlar. Cem, Kara
rnanogl-y-lan kaup il'e girdi. Sultan Bayezid Han dah tek
rar gir Konya'ya kd, Cem'n ardnca. Erler sediler, kovd
lar. Cem kaa vard, leb-i deryaya indi. Bir gemi eline girdi;
bindi gemiye, taraf- deryaya gitdi. Bilinmez kandalg. Bunda
dah garayib ve 'acayib hikayetler okdur; fakir ihtisar itdrn.
549
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 60]
An beyan ider kim Sultan Bayezfd Han,
Cem'i kim vilayetden srp kardukdan soiira,
kim nabedfd old, soiira Sultan Bayezfd neye megul old.
Ve devlet-ile stanbol'a geldi, tahtna gedi, oturd; erkan-
devlet erenleri taraf taraf oturdlar. Ogl Sultan Korkud'
[266a] Saruhan vilayetine gndrmeklige tedbir itdiler. Ve bir
ogl ahinah' Yunan tahtna Konya'ya gndrmege tedbir
itdiler. Bunlar kim yirl yirine gndrldi, padiah stan
bol'dan kd. Niyyet-i gaza idp Edrene'ye vard. Emr itdi
kim Anatal lekerin ve Rumili lekerin cemi'i Edrene cevani
bine cem' itdiler. Padiah hazreti dalu gaza esbabna meglil
old. Padiah bu egalde-y-iken nagah celeb kullarndan biri
birine naayiste hareketler vaki' olund. Ve ol sebeb, ol sefer
i gaza te'hlr olund. Bu iki vilayetfi beglerbegisine emr itdi
kim: "Varuii Tuna suy kenarnda [168] babam hazreti, nev
verallahu kabrehu, ng[r]z'fi elinden alup [266b] ykdug
kal'alar gir yapufi, ma'mur idii." didi.
Padiahufi emrine muti' aldlar, ol szi kabul itdiler. Bu
kal'alarufi zerine Anatal beglerbegisi kond lekeri-y-ilen
ve mi'mar-y-lan. Ve bir kal'anufi zerine Rumili beglerbe
gisi kond, lekeri-y-ilen ve mi'mar-y-lan. Ve etrafna ga
ziler gazaya megUl aldlar. El-hasl- kelam, yapld, ta
mam old. Padiahufi emri-y-ilen hisarlarufi yaraklarn
grdiler ve ilerine yarar ciger-dar gazilerden kodlar. im-
550
BAB [1 61]
An beyan ider kim Sultan'l-mcahidin
Sultan Bayezid Han- Gazi, Kara Bogdan vilayetine varup
anda neler feth itdi, an bildrr.
s tanbol' dan kd Sultan Bayezid, niyyet-i gaza idp lavu
leker-ilen kurudan Kara Bogdan tarafna yneldi. Ve derya
tarafndan mbalaga gemilere azk ve ey yaraklar, topdan
ve tfekden ve egreden ve gaza esbabndan mheyya
idp toldurd. [267b] Gemileri dah Bogdan'a gndrdi. Bu
tarafdan kend dah karadan srdi, Tuna kenarna vard,
suyun kenarna kond. Derya tarafndan giden gemiler da
h gelp yitidi padiahun hizmetine. Heman-dem devlet
ilen Tuna'y gedi. Ve hisarun cengi yarag-n esbab it
miler-idi; gemilerden anlar kardlar. Yrdi, Kili'nn
[Kilya] zerine ddi. Kurdan ve deryadan hisar tolay
kuatd. Toplar kuruld. Gaziler kal'a zerine yrdiler.
Ceng-i sultani olunmaga padiahdan emir olund. Heman
dem toplar atlmaga balad. Padiahun kullar ve gayr
'asker her tarafdan mecmu's hcum itdiler ve bir nie gn
ey sultani [268a] cengler olund. Hisar bufialtdlar. Katir
ler aman dilediler. Padiah anlara aman virdi. Ol hisann
551
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
552
553
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
554
BAB [1 63]
An beyan ider kim bu imdiki fethe sebeb ne old,
an bildrr.
Bu ukurova'y Msrlu zulm-lan harab eylemidi. Nagah
sultan'l-mcahidin Sultan Bayezid Han kim vilayet-i Ka
raman feth itdi, ol vi1<1yetfi za'lflerinfi feryad bu gazi pa
diahufi mbarek sem'ine yitidi. Padiah dah merhamet
sayesini diledi kim ol vilayetfi za'lflerine gndre.
Nazm
lem'a gndrr gne cihana
Veli bir lem'adur olur niane
Tele'le' nundur tutar cihan
Olupdur imdi asan 'ayane
Bu hanufi eli garba arka irdi
'Aiki bala defter beyana
Padiah bir kulna emr itdi kim var ol mazlumlar o zalim
lerden halas it. Kul dah ol emre imtisal idp Nigde' den h
cum idp Adana stine indi. Ve o zalimler cemi'i taglup
kadlar. Ve o mazlumlar hanufi kulna istikbal itdiler. Ada
na' dan ve Klek kal' asma gelince ve Alnakan kal'asn hal
k bile ve Millen kal' as halk ve Tarsus'un a'yanlar padia
hufi kulna istikbal itdiler ve kal'alarn teslim itdiler. Padi
ahufi 'alemi sayesine ba kodlar ve Ku Temrlu ve Ku
sunlu ve Kara 'salu padiahufi kulna mnkad oldlar.
Nazm
Zalimden halas itdi mazlum han
Du'alar itdi cmle ehl-i iman
Bu hanufi hkm-i 'sa-nefesin bil
Bu iklim lmi-idi buldlar can
555
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 64]
An beyan ider kim Rumili beglerbegisi 'Ali Beg
Karabogdan vilayetine gaza itmege sebeb ne old
ve hem o vilayete kim vard ve ne suret-ile vard
ve ol vilayetde ne'yledi.
Sultan'l-mcahidin Sultan Bayezid Han- Gazi kim vila
yet-i Kili'yi ve Akkerman' feth itdkden sonra ve ol vilaye
tn ba'z mnafk kafideri gnlden ita'at itmemilerdi.
Karabogdanogl'na habar gndrdiler kim: "Tedark it kim
hisar ogudayalum." didiler. Karabogdanogl dah nerd
banlar dzdrdi, leker cem' itdi, gemilerini toldurd. Gice
y-ilen su tarafndan hisarun dibine geldi ve ol kafider dah
hazr muntazdard. Hisar bekleyen gazileri ol mnafk ka
fider na-bedid itdiler.
El-hasl- kelam, hisara gice-y-ilen nerdbanlar urdlar.
Ba'z gaziler mtenebbih olup sakit oldlar, ta kim kafider
556
557
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
558
BAB [1 65]
Asar- haslet-i Sultan Bayezfd Han- Gazi
Amasiyye' de bir 'ali medrese ve bir 'imaret yapd. 'Osman
ck' da Kzlca Irmak suynun zerine bir 'ali kpri yapd ve
bir 'imaret dah Tokat'da yapd. Ve Edrene'de bir 'ali med
rese ve bir 'ali 'imaret ve bir tirnarhane ve Tunca suynun
zerine bir 'ali kpri dah yapd. Ve hem vilayetde 'adl
dad ve bedl ihsan ve kerem memlu olund. Ve hem ol Rum
vezir bozdug terifleri gir kanun- 'Osmani zerine mu
karrer itdi ma'az'-ziyade, gelen fakir gani olup gider old. Ve
ol nesli bhtan vezir kim vakflar ve mlkleri kim bozm
d, gine sahibierine mukarrer itdi. Ve bu saltanatlin ve ev
ketn sayesi devleti rub'- meskun memlu itdi. Etrafdan
devlet sayesine padiahlardan ililer gelmege balad. Ve
ngrz padiahndan iki ili geldi ve Lih vilayeti padia
hndan ili geldi. Ve flak padiahndan ve Firenk padiahn
dan ve Tatar'un hanndan ili geldi. Ve erkes beglerinden
geldi ve Msr sultanndan ve Hindustan padiahndan ili
geldi. Ve bunlarun cemi'isi padiahun huzurna bir vakitde
geldiler. Sultan Bayezid Han'un in'amlarn ve ihsanlarn
alup taht ayagn ziyaret idp vatanlu vatanarna gitdiler.
Nazn
Cihana Hak halife itdi ham
Kemer-beste kul ahan- cihan
559
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 66]
An beyan ider kim bu Al-i 'Osman'ufi 'atebe-i 'aliyede olan
vezfrlerinfi adlarn ve asarlarn beyan ider.
Evvel Hayreddin Paa kim ol Orhan zamannda Bilecik ka
ds-y-d.Ve Akyaya'y Orhan Gazi afta yazdurd. Ve ol za
manda yaya olmag-n ey atlar peke iderlerdi, bizi ya
ya yazuft, diy. Ahir znik kads old. Gazi Hnkar karn
da Sleyman Paa kim Allah rahmetine vard, Gazi Hn
kar Rumili'ne gemege niyyet itdi; Hayreddin kad-'asker
idindi. Ald Rumili'ne bile gitdi. Bu yiftieriyi dah Hayred
din bnyad itdi. Kaza-'askerlikden vezir olund, Hayred
din Paa didiler. Ve hem padiah dayim hayra delalet
iderdi. Fakire, ganiye ve ehl-i 'ilme AI-i 'Osman kapusnda
terifi ol bnyad itdi. Ahir znik'de bir cami' ve bir 'imaret
yapd. Allah rahmetine vard.
ogl kald; biri 'Ali Paa [biri brahlm Paa] ve biri dah
lyas Paa. 'Ali Paa Bayezid Hnkar'a kad-'asker old ve ve
zir dah old. Asan; imdi kadlar kim resm alurlar, anun bn
yaddur. Tafsilin yukaru babda dimidm. Ve hem Bursa'da
bir 'imaret yapd. Allah rahmetine vard. Ve hem 'Ali Paa
Emir Sleymana dah vezir olmd. Ve kannda brahim Pa
a Sultan- Muhammed Amasiyye'de iken kad-'asker alm
d. Bursa'ya gelicek vezir old. Ve hem ol dah kannda ve
atas kantim zre yrdi. Andan sonra Sultan Murad'a dah
560
561
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
562
BAB [1 67]
[351] S'AL.- y dervi ki bu Al-i 'Osman 'ali medreseler ve
'ali 'imaretler kim yapd, muradlar vilayet ma'mur olmak
ndur veya ahiret ma'mur itmek midr?
CEVAB.- Ahiret 'imaretin ma'mur itmekdr ve hem ve-
563
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
564
565
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 69]
Haslet-i padiah- AI-i 'Osman
'Osman- Gazi Han'un [hasleti] her ayda bir kerre ta'am bi
irp fakiriere yidrmek ve giyesiler giydrrnek idi. Ve tul
hatun kiilere sadaka itmekdi.
Haslet-i Orhan- Gazi, atas ayda birdgi-n ol 'ima
retler [355] yapd kim fakirler geleler, her gn ta'am yiyeler.
Ve ol 'imaretlerde mcavir olup kalana ta'am eksk itme
yeler. Ve ziyade mahabbet itdgi dervilere zaviyeler yap
virdi. Nitekim Geykl Baba zerinde cum'a mescidi yap
durd ve zaviye dah yapdurd.
Ve ogl Gazi Hnkar hasleti, atas gibi ol dah 'imaretler
yapd ve ziyade mahabbet itdgi dervilere zaviyeler yap
virdi. Ve her ehirde kim olurd, cum'a gn cum'adan son
ra fukaraya akalar sadaka iderdi.
Ve ogl hasleti kim Bayezid Han'dur, ve ol atas dedesi
yapdug 'imaretlerden bu dah ziyade yapd ve bu da her
cum'a oldug ehirde sadaka iderdi.
Ve ogl Sultan Muhammed-i Gazi Han, ol dah 'imaretler
yapd ve Mekke'ye ve Medine'ye meblaglar gnderrdi.
Ve ol dah Sultan Murad hasleti, ol dah 'imaretler yapd
ve her yl bin bi yz flori Kuds-i erif' e ve Halilrrah
man'a ve Medine-i Resu1'e [356] ve Ka'betullah'a gnderr
di. Ve her yl kendnn 'adeti buyd kim oldug [ehirde]
bin flori seyyidlere kend mbarek eliyle ledrrdi. Ve
her ehirde kim olurd atas dedesi aka ledrrdi, bu
dah ziyadeler ledrrdi. Ve Engri nevahisinde Balk
Hisar dirler bir nie ky vakf itdi Mekke'ye, hayli meblag
lar hasl olur.
mdi, bu al-i 'Osman'un hasleti eydr ve hem olgelmidr.
Hikayet: Sultan Murad- Gazi'ye kim Fazlullah Paa vezir
old, gine her yl Beytullah'a gnderilen flori gnderlme
l old, padiah eydr: "Fazlullah! Ol florcgi gine Hali
lrrahman'a ve Kuds-i erif'e ve Ka'betullah'a ve Medine'-i
Resul'e gnder kim Mevlana Yigan hacca niyyet itmi ve
566
567
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 70]
An beyan ider kim bu padiahlar
kim mal cem' itdiler, ahir anlar n'old?
Merhum Yldurum Hndkar mal cem' itdi, tedbir-i memle
ket kald. Akalar cem' idp hazinelere koyar, memleket
kesedlik old. Ahir ol mal Temr bedbaht yidi. Vilayet ayak
altnda kald.
Ve Bagdad padiah Sultan Ahmed hazine cem' itdi. MiH
ta sanduklara koydurd. Gice-y-ile Dicle'ye brakdurd.
[359] Irmagun dibine indrdi. leten kiileri helilk itdrdi
kim bu mal kimseneye dimeyeler, diy. Ahir ol mal suda
kald, kend dah neseb nesliyle telef old gitdi.
Nazm
Diler kim dnyasn suya yitre
Nie susuzlar suda yitre
Mahabbet-i mal dinden kard
Yzi kara gnah ykin gtre
Ve bir dah, Horasan padiah mirza ah ok mal itdi ve
ol dah bunlarun gibi telef old.
Ve Rum padiahlarndan Karamanogl brahim Beg mill
cem' itdi. Ahir ol dah iitdiniz kim ne'yledi.
mdi, 'azizler! [Mal] oldur ki hayra sarf ola. Padiahlarun
dosh oldur kim karn tok ola ve togn ola. Muhkem leker ana
dirler kim tok ola ve galaba ola, kend alg kays olmaya.
Nazm
Zi mal kim hayr ie har idesin
idesin andan bah her iine
Ne vech-ile an cem' eyledn sen
karurdun gz ki baksa iige [359]
'A.ki mal dime senden kalana
Ya 'ikab ya hisab gele bauna
568
569
Ak Paazade 1
Osmanoullarrnn Tarihi
570
571
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
EK*
BAB [1 71]
An beyan ider kim bu maceralardan sonra ne zahir old?
Sultan Muhammed-i Gazi Trabuzan gazas niyyetine Anato
l'ya gedi; her ne kim niyyet [itmidi] Hak te'ala myesser
itdi. Ve her vilayetn hutbesi ve sikkesi kendnn old. Dev* Bundan sonraki ksmlardaki olaylar kronolojik sra gzetmemektedir. Ayrca
gerek ierii gerekse slubu da daha sonra eklenmi olduunu gsterdiinden
"Ek" bal altnda verilmitir. Varaklarn yanl ciltlenmesi dolays ile baz
sayfalarn birbirini takip etmedii de grlmektedir.
572
573
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
574
BAB [1 72]
An beyan ider kim Msr sultan
leker gndrdi tekrar ahsvar zerine.
Hernan ki mukabil aldlar, am nayibi Msr sultanna 'asi
old, ahsvar' a dndi. Leker-i Msr dndi. Leker-i Msr
mnhezim ald. Msrlu bu hali grdiler, eyitdiler kim:
"am nayibi ahsvar' a dnmesi ve ahsvar Msr' a galib
olmas Rum padiah 'Osmanogl'ndandur." didiler. Tiz
tedbir itdiler; ol brkeleri yapmaga men' iden kiileri ldr
diler.'zr-ile Rum padiahna bir mektub yazdlar. Didiler
kim: "Sizi hayrdan men' ideni helak itdk. mdi bizm si
zfi.-ile muhabbetmz ezelidr ve ebedidr." diye. Bir il
i-y-ile ey hediyeler bile gndrdiler bir 'zrname-y-ile.
Sultan Muhammed'e geldiler; padiah dah anlarufi. 'zr
lerin kabul itdi. Bir 'ali [373] ili gndrdi, taht mbarek ol
sun diy, bir nie yldan sonra. Ve amma sultana kim mek
tub yazdlar, evvelki mektublar gibi yazmadlar.
S'AL.- Evvelki kanun gibi yazmak neydi?
CEVAB.- "Sultan- Harameyn babam" diy yazard.
imdi "Hadim-i Haremeyn" diy yazdlar. Ve dah "Karn
daum Msr sultan" diy yazdlar.
El-hast ili kim Msr'a vard, Msr begleri evvelki gibi va
ran iliye karu varmadlar; hernan avu vard, konak yirine
getrdi. Hernan kim kapuya geldi, iliyi atdan indrdiler; ili
dah kapudan girdi grdi havlda cemi' Msr begleri at-la tu
rurlar. li bunlara i'tibar itmedi, selam dah virmedi, edgin
dah karmad, gedi oturd. Bunlar dah sz sylemedin ko
dlar, gitdiler. avu eyitdi: "Nin bunlara selam virme
dfi.?" didi. ''Ve edgfi. dah karmadufi.?" didi. li cevab
virdi kim eydr: "Yaya atluya selam virmek snnet degldr
[374] ve hem edgm karmadugum budur kim siz kanun
zre kondurmadufi.uz, ihtimal var ki gine kaldurasz diy
edgm karmadum. "didi. Ve ol gice yatd. Sabah iliyi sul
tan huzUrna iletdiler. li dah 'adet zre diz kdi, rnekttib
m sund. liye avular yir p, didiler. li eyitdi: "Ben yir p
mege gelmedm. Padiahumdan sultana selam getrdm."
575
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 73]
An beyan ider kim Msr'dan ili geldi,
ne suret-ilen geldi gitdi.
Rum padiahnun ilisi Rum'a geldkden sonra Msr pa
diah bir ili gndrdi; ey hediyeler-ile Rum'a geldi, pe
kelerin 'arz itdi [375] kagdn dah sund. Kapucba ald.
Okmadlar. Padiah- Rum iliye eyitdi: "Ben sana turu
geldgm ceddn 'izzetine, Hkadem 'izzetine geldn
[diye degl] Hayf degl mi Msr taht gibi ehre kanun
ka'ide bilmez kiiler hkm eyleye." didi. liye ta'zimler it
di, mbalaga mallar virdi, kend padiahlgna layk 'ata
lar itdi, gndrdi.
li kim Msr' a vard, her ne kim grdi iitdi-y-ise habar
virdi. Msr begleri dah ittifak itdiler, Rum padiahna fida
yiler gndereler kim helak ideler. Rum padiah dah mte
nebbih old. Fidayiler dah Rum'a geldi, tutdlar, padiaha
getrdiler. Sard, maksudlarn ne'ydgin bildi. Anlar gine
Msr'a gndrdi, siyaset itmedi ve illa kalbinde 'adavet ga
lib old. Bu hal zerine bir nie vakt dah turdlar. Ahir er
kez begleri o beglerine agu virdiler, helak itdiler.
Ve bunun tarihi hicretn sekiz [yz] altm biinde vaki'
[376] old.
BAB [1 74]
An beyan ider kim Kaytbay [adl] bir kii
Msr'a sultan ol d.
Rum padiah dah "Taht kutlu olsun!" diy ili gndrme-
576
577
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
BAB [1 75]
An beyan ider kim ahsvar ldkden sonra ne vaki' old?
ahsvar ldkden safira Budak kim beg ald tekrar, Rum
padiah yannda bir karda dah var-d 'Alaeddevle dirlerdi.
BAB [1 76]
An beyan ider kim bundan sonra ne vaki' old?
Padiah bu fi'le mukayyed olmad, bir nice yldan safira
578
BAB [1 77]
Devr-i Sultan Bayezfd Han- Gazi
Sultan Muhammed Allah rahmetine vard; iki ogl kald; bi
ri Sultan Bayezid ve biri Cem Sultan. Sultan Bayezid tahta
gedi, padiah o ld. Cem Sultan kad, Msr' a vard. Msr
sultan i'tibar itmedi. Mekke'ye giderken Msrlu Ka'be'de
oturmaga komadlar. Cem dah ban a:ld, kafir vilayetine
gitdi. Sultan Bayezid eydr: "Ne 'aceb bu Msrlu! Babam
la dostlk itmediler, benmle dah 'adavete baladlar. Hu-
579
Ak Paazade
1 Osmano!jullar'nn Tarihi
580
BAB [1 78]
Bu maceradan sonra [262] ne vaki' old?
Rum tarafndan Karaman beglerbegisi yrdi. Klek hisa
rn ve Analakan hisarn ve Mozalan [Molan] hisarn ve
Barsbeyte hisarn ve Adana ve Tarsis ve drt hisar dah ka
fir elinde-y-idi, Mslmanlar komazlard hisarna girme
ge. Cemi'ini feth itdiler. Bir Mslman ki hisarna ugrasa
andan bac alurlard. Ziyade sz syleyeni dgerlerdi ve
hem Mslmanlarun dinlerine sgerlerdi ve keliselerinde
an alariard ve hi bir Mslmana hara virmezlerdi.
Karagz Beg kim ol hisariar feth itdi, padiah- Rum' a
bildrdi. Padiah emr itdi; kafideri hisardan kardlar, ke
liselerini mescid itdiler, kafirlern evlerine Mslmanlar
sakin old. Karagz Beg ol hisariar berkitdi; padiah hizme
tine geldi.
Bunun tarihi hicretfi sekiz yz seksen yidisinde vaki' old.
BAB [1 79]
An beyan ider ki bulardan sonra ne zahir old?
Msr sultaruna habar virdiler kim "Rum padiahnufi bir
edna kul geldi, bu kadar yiri zabt itdi." didiler. Msr sulta
n dah leker gndrdi, Haleb'e vard. Rum padiahna da
h habar old kim "Msr sultan leker cem' itdi, Haleb'e gel
di. Ol aldugumuz hisariar gine almak ister." diy. Ve hem
ol hinde Rum padiahndan Msr' a ili varm-d. li rnek
mbnda yle yazlmd kim: "Ol benm kulum feth itdgi
hisar benm muradum degl-idi. Ve illa Karaman vilayeti
ni Hak te'ala ben kulna myesser itdi. Amma Varsak viia
yeti temerrd iderler ve Turgudogl haramilik iderler. Yolla
r kesdiler, vilayet-i Karaman' a rahatlk virmezler." didi.
Msr sultan bu sze i'timad itmedi; Turgudogl'na ve
Varsak beglerine mbalaga mallar gndrdi. Eyitdi kim:
"Karaman'a megul olun, [264] size yardma leker dah vi
reyin." didi. Bu tarafdan Rum padiah dah bir sancag
581
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
582
BAB [1 80]
An beyan ider kim Rfm padiahna habar old
kim ol hisar bekleyen kullarn krdlar gaflet-ile.
Rum padiah dah: "Leker krmak ve krmamak 'aceb ol
maz." [dedi.] Anatal beglerbegisi Hersekogl Ahmed Pa
a'ya emr itdi kim: "Tiz varun ol hisarda bekleyen kullaru
ma yardm idn." Bunlar dah yrdiler, Adana'ya indiler.
Ekser sipahi yayak idi, azklar yok ve yaraklar yok, a ya
lncak dmana karu turdlar. Hisar halk hisardan kd
lar, toplarn [385] bozdlar.
,Aki di menakb bunda kalsun
Yazarn bu ham dah andugumdan
Muhammed Han ogl Bayezid Han
Diyem gazalarn bildgmden
lahi Al-i 'Osman nesli hak
Kalalar ta kyamet hkm-i mutlak
Ve her kim diye bu du'aya amin
de her korkudan Hak an emin
BAB [181]
S'AL.- y dervi! Bu Al-i 'Osman'un tevarihlerin ve me
583
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
584
BAB [391]
[1 82]
585
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
586
abdalan (- Rfm):
ahiyan
badyan (- Rfm):
589
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
berat:
beylerbeyi:
biat:
Genel anlam ile balk demek olan brkn tek bir ekli bulun
mamaktadr. Meslek gruplarna, memuriyet durumlarna, tarikatle
re gre farkl farkldr. Hatta tahta geen Seluklu ve Osmanl h
kmdarlarnn kendilerine mahsus yeni balk ekilleri icad ettii
de grlmtr. Lal renginde ak krmz brk giyen Beylikler d
nemindeki beylerden ayr olmak isteyen Orhan Gazi, kendisi ve
maiyeti iin ak brk semitir. Yenierilerin beyaz uhadan veya
keeden yaplan ve kendisine has bir ekli bulunan ak brk de ay
n dnemde ihdas edilmi ve adna elif brk ad verilmitir.
brk:
Burak:
celeb:
danimend:
darifa:
ders-i am:
590
dizdar:
emaneti (emin):
gaziyan (- Rum):
gedik:
hil'at giydirmek:
k:
bkz. torlak
Kadlk kuru
mu Osman Beyin zamanna kadar kmakta ise de bir intizama ka
vumas Fatih dneminde olmutur. Vazife dairesi geni olup diri ve
dnyevi ileri kapsar. Toplumdaki bireyler arasndaki anlamazlk
larda, ayrca belediye ve mlkiye ilerinde, kamu yarar grdklerin
de ahlaki bakmdan toplum yaantsna mudahaleye de yetki sahibi
idiler. Kadlar kazaskerlere, kazaskerler de sadrazarnlara bal idiler.
kapc:
kazasker:
591
Ak Paazade
Osmanoullar'nn Tarihi
keramet:
keif:
kethda:
kul (asker):
Laz:
meczub:
muhib:
muhtesib:
mukataa:
mderris:
mrid:
592
serehor:
seyyid:
silsile:
sba:
snnet:
eyh:
tevliyet:
tmar:
torlak:
Zlfikar:
593
DiziN
GNMZ DiLiNDE
Abbasi: 53
Abdal Murad: 297
Abdal Musa: 299
Abdalan- Rum (Anadolu
Abdallar): 298
Abdurrahim-i Rumi, eyh:
297
Abdurrahman, Gazi: 81
Abdllatif-i Makdisi,
eyh: 297
Abklos: 100
Ablayund: 103
Absuyu: 82, 88, 95
Acem: 54, 135, 160, 162,
181, 217, 264, 287, 297
Acemce: 43
Ada: 215, 226, 228
Ada kprs: 215
Adalya (Antalya): 181, 250
Adana: 277, 281, 282, 283,
308, 309, 310
Adana hisar: 31 O
Adana kprs: 310
Adem Peygamber: 151
Arboz: 231
Ahi Evren: 297
Ahi Hasan: 84, 85, 93
Ahi Kadem: 170
Ahi Yakup: 1 70
Ahiyan- Rum (Anadolu
Ahileri): 298
Ahmed Aki: 32, 36, 39
Ahmed Bey: 180, 181, 236
Ahmed, avuba: 250
Ahmed elebi: 276
Akba: 96
Alata da:
Akyaya: 287
84
Ankara Sava: 33
595
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
Ararnan pazar: 96
Aydos: 95, 96
Arapa: 43
Aydost hisar: 90
Aykolug: 53
Aykutluk 53
Aynos (Enez): 221, 222
Aytod: 78
Ayuclar: 40
Azab Bey: 148, 150, 207
azab taifesi: 1 65, 239, 240
Azak: 268
Baba lyas: 51, 105, 296,
298
Baba Muhlis: 296
Babinger, Franz: 31, 38
Babzzveyl: 304
Badyan- Rum: 298
Bafluili: 247
Badad: 214, 227, 295
Baky: 53
Balahancuk 77
Akpaaolu: 42, 44
Atranoz: 84
Atsz: 31, 37, 42, 46
Avrupa: 99
Ayafni hisarlar: 237
Ayan gl: 82, 95
Ayanikola: 56, 69
Ayas hisar: 310
Ayas kalesi: 282
Ayasofya: 218
Ayasuluk: 127, 177
Ayaolonya: 108
Ayazrnand: 244
Aydn: 143, 145, 158, 159,
177, 215
Aydnck 107, 108, 116
Aydnolu: 40, 127, 139,
177, 216
Aydnolu, Dzrne: 40,
139
Aydodu: 76
596
Aydos tekfurlar: 89
eh Ban: 210
Bozkr: 193
Dzbazar: 83
froz: 126
in: 53
Burak: 285
Bur: 267
Bursa: 84, 87, 92, 93, 94, 95,
102, 104, 105, 106, 1 1 2,
116, 117, 120, 126, 128,
135, 136, 137, 145, 147,
148, 150, 151, 152, 153,
155, 161, 163, 164, 165,
170, 172, 176, 178, 187,
188, 194, 216, 231, 235,
238, 275, 276, 288, 290
Bursa hisar: 70, 77, 84, 93
Bursa kadl: 37, 229
Bursa kads: 97, 119
Bursa nayiblii: 145
Bursa ovas: 235
Bursa tekfuru: 75, 76, 77,
85, 86
Caber Kalesi: 54, 281
Celi (Arap) slalesi: 53
Cem, Sultan: 45, 274, 275,
276, 277, 278, 307, 313
Cemaze Hisar: 154
Cezeri Kasm Paa: 290
Cezeri Sirozi, eyh: 297
Cihan suyu: 309
Codex Vatikanus: 47
Cneyd Bey, zmirolu:
165, 177, 179
Cneyd-i Badadi: 105
aatay: 140, 144, 264, 266
akrpnar: 68
andarb Halil: 39, 97, 112,
114, 115, 133
ankr: 146, 155
arboga: 53
ardak ky: 153
aramba suyu: 136
anigirba: 120, 162, 176
atalca hisar: 121
avdar Tatar: 80
avudur: 55
avuky: 79
Edremid: 103
Edrene: 35
Eflak: 126, 130, 147, 150,
152, 155, 158, 196, 202,
203, 242, 243, 244, 246,
280, 285, 286, 287
Eflak Beyi: 147, 155, 242,
243, 269, 285
Egriks kalesi: 199
Eriboz (Eriboz): 254
Erigz: 1 1 7
Elbasan (lbasan): 251
Elbistan (Albostan): 213,
300
Elvan Bey, anigirba:
120, 1 62, 176
Elvan elebi: 31, 185
Elvan elebi Tekkesi: 33,
165
Emir Seyyid: 216, 288
Emir Sultan: 188
Emir Sleyman: 137, 143,
144, 146, 147, 148, 151,
152, 153, 288
Domani Da: 55
Emirda: 203
Emre: 147
Dresden nushas: 43
Dgerler: 54
Ermenek: 250
597
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
Gemlik 85
72, 80
Ethes katalou: 44
Evran, Gazi: 1 13
Evrenoz: 1 1 1 , 1 1 3, 114,
1 1 5, 1 1 6, 1 1 8, 121, 122,
123, 126, 164, 166
Evrenozolu: 150, 1 70,
176, 190, 195, 197, 224
Eynebeg suba: 146
Eynegl (negl): 289
Eyyub Ensari, Hazret-i:
220
Ezher Camisi: 44
Fahreddin Faz!, Mevlana:
226, 297
Fahreddin Mudurni, eyh:
297
Fatih: 33, 36, 37, 45
Fatma: 147
Fayik Paa: 289
Faz!, Gazi: 107, 108, 110,
111
Germe Hisar
(Heksamilion): 201, 230
Germiyan: 34, 55, 64, 68,
71, 73, 80, 143, 188, 199,
200, 215
Germiyanolu: 40, 55, 60,
64, 1 1 7, 118, 1 1 9, 120,
135, 139, 141, 143, 144,
153, 154, 170, 173, 1 76,
188, 216
Gerce (Kuruca): 228
Gevele: 252, 253
Geyik Baba Zaviyesi: 106
Geyikli Baba: 293, 297
Geyve: 31, 32, 78, 79, 95,
150, 153
Giese: 42, 43, 44
Golumbacz hisar: 228
Ger ev: 54, 109, 138, 281
Gk Alp: 52, 53,
197, 219
Hadim-i Haremeyn
(Mekke ve Medine
hizmetkar): 302
Hafi, eyh: 297
Halep: 54, 142, 282, 307,
309, 310
Halil: 39
Halil, Karaylk olu: 184
Halil Paa: 1 15, 1 1 6, 205,
206, 207, 213, 216, 217,
218, 288, 294
Halil Paa, Hac: 1 76, 288
Halilrrahman: 294, 314
Halit bin Velid: 142
Halvetller: 297
Hama: 142
Hamid, eyh: 297
Hamid vilayeti: 120
Hamideddin, Seyyidzade
Seyyid: 314
Hamidili: 124, 135, 143,
152, 170, 182, 191, 193,
260
Hamidolu: 1 1 8, 120, 121
Hamza Bey: 57, 131, 178,
1 79, 208, 239, 260
Hamza Bey, Baarolu
(Rum beylerbeyisi): 156,
239
Hamza Bey, akrcba:
243
Hamza Bey, Kse (Adalya
sanca beyi): 250
Hamza, Mevlana: 193
Harmankaya: 64, 65, 66
Fazlullah, Geniboza
kads: 96, 149, 169
Gndodu: 54
Ferhad: 310
Hasan Alp: 75
Grn: 139
Gvercinlik (Golumbacz)
hisar: 228
Galata: 218
Habil: 151
598
lbeyi: 113, 1 1 5
Hayreddin-i Krn1,
Mevlana: 297
rnparator-Kral
Ktpanesi: 44
Heksamilion (Germe
Hisar): 201, 230
Henri Cayol: 43
Herek (Hereke): 161
Hersek ili: 248
Hzr Aa: 213, 291
Hzr Bey: 156, 157, 213,
297
Hind: 287
Hindistan: 287
Hocazade: 297, 314
Horasan: 295, 298
Horman hisar: 307
Hokadem, Msr Sultan:
300
Hurnus: 142
Hnkiir Gazi: 293
Hsarnzade: 314
Hseyin Bey: 239
Hseyin Bey, Harnidolu:
120
lyas: 212
lyas Paa: 288
nalck, Halil: 38
ncegiz: 121, 1 50, 170
inegl (Eynegl ): 56, 59, 65,
69, 75, 105, 106, 238, 289
nez (Enez): 114, 221, 222
nn Sanca: 75, 95
psala: 1 1 3, 114, 221, 222
psala Hisar: 135
psili Hisar: 40, 178
ran: 54, 55
rern ba: 213
rrnen: 88
rneni Beli: 55, 56, 57
sa Bey: 146, 147, 151, 177,
182, 193, 197, 223
sa Bey, Aydnolu: 177
sa Bey, Evrenozolu: 197,
224
Irak: 285
Isparta: 121
Istanbul Ktpaneleri: 44
shak Beg: 34
Ik dervii: 169
Kalack 155
Kalayun: 95
Ka'blahbar: 142
Kabaaa: 121
Kabe: 283, 289, 294, 307
Kabil (Adem'in oullarndan): 151
Kadasker: 40, 115, 148, 206
Kahire: 44
Kalakonya: 1 10
Kalanoz: 59, 60
Kaldravk: 69
Kalecik 146
Kalernestorya: 103
Kaman: 53
Kandra: 88, 95, 96
Kandilli arn: 60
Kapcba: 303, 305
kapclar odas: 248
kapukullar: 1 1 9, 176
Kara Eylk: 265
Kara Hisar: 253
Kara sa: 282, 283
Kara Rstem, Karamanl:
1 14, 1 1 5
Kara Ternr Paa: 123
599
Ak Paazade
1 Osmanoullar'nn Tarihi
Karluolanlan: 231
Kasm Bey,
sfendiyarolu: 155, 174
Karahoca: 1 Ol
Karahul: 53
Karalu Olan: 53
Kelle eker: 1 1 9
Kean hisar: 1 1 3
Kite hisar: 76
Kite Ovas: 94
Kazova: 288
Karata: 137
Karahan: 53
600
lll
Konrapa: 88, 96
Konuralp: 81, 82, 83, 88,
90, 95
Konurhisar: 1 1 0
Konu Hisar: 157
Konya: 101, 135, 154, 193,
204, 216, 249, 252, 253,
260, 276, 277, 278
Korkud, Sultan: 278
Korluga: 53
Koruderesi: 79
Kosava muharebesi: 36
Kosova: 124, 209, 210, 212,
224
Kostantiniyye: 51
Koyluhisar (Koylhisar):
234, 235, 238, 239, 240, 252
Keida: 105
Kl Arslan: 257, 258, 260
Kpak ham: 280
Kratova: 126
Krehir: 298
Krehri: 146, 154
Kvrm Yol: 136
Kzl Ahmed: 236, 237,
241, 242, 250
Kzl Boa: 53
Kzlaa Yenicesi: 169
Kzica rmak (Kzlrmak):
286
Koyunhisar: 76, 95
Kprhisar: 75
Kprl: 149
Kr ahnelik 148, 149
Krfez hisar: 230
Kse Mihal:
84, 1 72
Kurtlnu: 53
Marmara vilayeti: 75
Marula: 122
Marzuvan (Merzifon): 156
Maskara Arap: 39, 134
Krt: 139
Krt Hasan, eyh (emikezek Beyi): 179, 240, 241
Ktahya: 117, 119, 120,
121, 124, 216
Lala ahin: 121
Langer, William L.: 47
Lapseki: 168
Larende: 252, 253, 255,
256, 277
Laz (Srbistan) vilayeti: 34,
228
Lazolu: 197
Leblebicihisar: 78, 79
Lefke: 79, 80
Leh beyi: 286
Leh vilayeti: 285, 287
Lih ban: 36, 209, 210
Limoz: 222
Londura: 230, 231
Lk ban: 36, 209, 210
L'lfer Hanun: 70
Ll (Lle): 259
Ltfi Beyolu: 257
Macar: 33, 192, 194, 196,
198, 199, 203, 205, 208,
209, 229, 242, 243, 271,
286, 287
Macaristan: 128, 129, 176,
189, 190, 191, 195, 196, 206
Manisazade: 314
Mahmud: 177, 248, 265
Mahmud Bey: 180
Mahmud elebi, Hac
Bektaolu: 299
Mahmud Paa: 59, 228,
229, 230, 231, 232, 233,
234, 235, 236, 237, 245,
246, 247, 252, 253, 254,
260, 261, 262, 263, 289
Mahmud, eyh:
84
Matara: 149
Mecitz: 31
Mecnun Tabak ovas: 142
Medine: 255, 294, 302
Medine-i Resul: 288, 289,
294, 314
Mehmed: 146, 182, 211
Mehmed Aa: 289
Mehmed Bey, Akayl:
217, 218
Mehmed Bey, Gndzolu: 309
Mehmed Bey, Karamanolu: 154, 181, 259
Mehmed Bey, Mihalolu:
148, 165, 166, 172
Mehmed Bey, Minnetolu:
157
Mehmed Fatih: 36
Mehmed Han, Sultan: 59,
98, 129, 143, 144, 145, 147,
148, 149, 150, 151, 152,
153, 154, 155, 156, 157,
158, 159, 161, 162, 163,
176, 196, 205, 208, 212,
213, 214, 215, 216, 217,
218, 219, 220, 222, 223,
224, 226, 228, 229' 230,
231, 232, 233, 234, 239,
240, 241, 242, 243, 244,
245, 248, 249, 250, 251,
253, 255, 259, 260, 261,
263, 264, 265, 266, 267,
269, 270, 271, 273, 274,
280, 286, 287, 288, 294,
297, 298, 299, 300, 301,
302, 305, 306, 307, 311,
312
Mihalc: 103
Mihalolu: 33, 34, 148, 150,
165, 166, 262, 263
Milen kalesi: 283
Mille: 281
Milo Kbile: 125
Minnet Bey: 157
Minnetolu: 157, 158
Miro: 147
Mis: 309
Mekece: 78, 79
Mekke: 34, 177, 199, 200,
276, 277, 294, 301, 302,
307, 313, 314
Menakb Osmanoullan:
230
hisan:
112
601
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
Mordtmann nushas: 43
Mozalan hisar: 308
Mudanya: 235, 275
Mudurnu: 65, 88, 102
Muhammed: 51, 56, 208,
210, 211, 298
Muhammed Beg,
Mihalol: 33, 34
Muhammed, Hazret-i: 290
Muhlis Paa: 51, 212
mukataa: 219, 220
Murad Bey: 262
Murad Han, Sultan: 33, 34,
39, 59, 70, 95, 97, 98, 1 02,
112, 1 1 3, 114, 1 1 6, 1 17,
118, 1 1 9, 120, 121, 122,
124, 126, 129, 133, 145,
156, 158, 162, 163, 164,
165, 166, 167, 168, 169,
170, 171, 1 73, 174, 175,
176, 178, 1 79, 182, 187,
188, 189, 190, 191, 193,
194, 196, 1 97, 198, 199,
201, 202, 203, 204, 205,
206, 207, 208, 209, 211,
212, 213, 215, 218, 224,
228, 230, 252, 287, 288,
294, 297, 311, 312
Murad, Il.: 33, 35, 36, 40
Murad Paa: 263
Murad suyu: 263
Musa: 146, 147, 148, 149,
150, 151, 152, 153, 159
Musa Baba: 297
Nikolsburg (Miihren)
atosu: 43
Nikolsburg nushas: 43
Nikpr: 176, 223
Ni Togan: 169
Nianc Paa: 290
Nuh Peygamber: 53
Odgnlek hisar: 109
Ouz: 52, 53
Ouz Han: 219
Polava: 229
Osman elebi: 34
Musul: 55
602
Rabia: 37
Ramazanolu: 309
Mustafa, Katib: 43
Mze-i Hmayun: 44
Mustafazade-i Karaman!,
eyh: 314
Postin-pf: 1 1 7
Perivedin: 149
Pazar: 281
Pendik: 161
Musannifek: 248
Ohabolu: 149
Musa elebi: 31
Paa Beg: 34
Paa Kirece: 176
Oksford nushas: 44
Pasin Ovas: 54
Seyitgazi: 153
Sle, avuba: 1 1 9
Rumkale: 307
Slemi: 65
Silivri: 149
Sis: 305
Sleymaniye
Ktphanesi: 45
Sind: 217
Sazldere: 165
Sleyman, Dulkadrolu:
213
603
Ak Paazade
1 Osmanoullan'nn Tarihi
Tanoz: 222
ok: 281
Tarak: 131
Turgutili: 75
Turgutlu: 252
Turhan: 166
Taak Yazs: 62
Turkutolanlan: 204
Turmu: 53
Tavanl: 117
604
54
skdar: 290
skp: 35, 126, 194, 200,
223
zeyir: 281, 282
Valkolu: 205
Valnakan (Alnakan): 282
Valnakan kalesi: 283
Vardar Yenicesi: 164, 190
Vama: 206
Vama da: 207
Vama gazas: 34
Vama Sava: 177, 200
Varsak: 193, 256, 281, 309
Vatikan nushas: 43
Vefa, eyh: 36
Vennak: 281
Veyis Bey: 180, 181
Vlkolu: 132, 142, 143, 169,
176, 189, 191, 192, 194,
196, 199, 205, 206, 209,
223
Vidin: 126, 148, 191, 196,
208, 286
Vidin Sinan: 191, 192, 193
Vildan, Mevlana: 253
Viranca Hisar: 107
Viyana nushas: 44
Vize: 169
Vdene: 126
Wittek: 44
Yabugennen: 268
Yafes: 53
Yafesoullan: 54
Yama: 202, 218, 249
Yah Bey: 130, 150, 177,
178, 179
Yah Fakh: 31, 32, 51, 150
Yahulu: 96
Yahudiler: 290
Yahya: 212
Yahya, eyh: 51
Yakub Bey: 117
Yakub Bey, Gerrniyanolu: 135, 176, 188
Yakub elebi: 124, 125
Yakub Ece: 108, 110
Yakub, Hakim: 290
605
DiziN
EVRiYAZI
486
Akalimon: 375
Akaylu: 478, 486
Abdllatlf-i Makdisl,
eyh: 570
Ablayund: 370
Akova: 351
Ah Evren: 569
Ah Hasan: 351, 352, 360
Ahir Klek: 555
Ahiyan- Rum: 571
Ahmed: 348
Ahmed Beg: 448, 449, 506
Ahmed, avu: 520
Ahmed elebi: 548
Ahmed Paa: 528, 529, 532,
533, 538, 539, 540, 562
606
363
Akemseddin: 570
Aktemr: 330, 344
Akyaya: 560
Amud: 321
Analakan hisar: 581
Anatol: 397, 432, 445, 463,
471, 473, 475, 477, 498,
Arabistan: 499
Araman (Ermen): 363
Arnavud: 391, 397, 444,
Dizin: evriyaz
514, 516, 519, 521, 546,
Ayazmand: 514
Aydn: 410, 413, 426, 427,
445, 446, 483
Azag: 539
331, 335
Biline: 467
Borlu: 442
Bosna: 394, 397, 457, 492,
501, 516, 518
Bozkr: 461
brk 365, 571
Brklce: 426
Bayntur: 321
Baysub: 321
tekri: 343
Ba'lbek 410
Behisni: 406
Bekdailer: 571
Bere (Beriyye ?) begi: 580
Bergama hisar: 372
Bermdek 554
Beytullah: 567
Bi\arba: 351, 419
Brgaz (Burgus): 380
Brgoz: 381
Bidevi ardag: 448, 474
Bidnos tekri: 343
Biga: 383, 384, 430, 435,
552
607
Ak Paazade 1
Osmano!jullar'nn Tarihi
adurlu: 345
adurlu tekri: 346
agatay: 408, 411, 536, 537
akrbi\ar: 336
amard Hisar (Cemaze
Hisar): 422
andrlu Halil: 365, 379,
382, 401
arboga: 321
ardak kyi: 420
aranba (ihi'renbih)
Suy: 403
anigi'rba: 387, 430, 444
atalca Hisar: 389
avdar (avudur): 323
avdar Tatar: 347, 348
avdarlu: 347
avudur (avdar): 323
avukyi: 346
erkes (erkez): 539, 559,
563, 573, 576, 578, 579
etroz (froz): 394
narlu: 551
tak: 536
ih han: 477, 479
ihiirenbih (aranba)
Suy: 403
imbini Hisar: 374, 375
imikezek Begi: 510
in: 321
orlu: 378, 379, 438
orumlu: 451, 452
n (on, z) tag: 554
ukurova: 553, 555
Danimend: 401, 428
Daranos (Dranos) tekri:
345
Dadu Hatun:
444
Devel: 403
345
Egrigz: 385
Ferhiid: 582
Dunkar: 464
Dranos tekri:
444
608
Dicle: 568
Dimetoka: 378
Dizin: evriyaz
Gelibol: 375, 376, 377, 378,
379, 382, 383, 384, 389,
396, 417, 432, 433, 435,
436, 458, 468, 475, 486,
514, 524, 531, 561, 562
Gernleyg (Gemlik): 352
Gemlik (Gemleyg): 352
Geiboza: 363, 417, 429, 437
Germe: 470, 500
Germe Hisar: 469, 499, 500
Germiyan: 323, 332, 339,
340, 347, 411, 457, 468,
483
Germiyanogl: 323, 328,
331, 336, 385, 387, 402,
407, 408, 409, 411, 421,
438, 441, 444, 456, 484
Gevele (Kevele): 523, 524
Geyik Baba Zaviyesi: 374
Geyve: 345, 346, 362, 417,
420
Giykl Baba: 566, 569
Ggerinlik: 400, 459, 475
Gk Alp: 320, 321, 339,
347, 362, 465, 487
Glba: 343, 370, 434
Gl-Flanoz (Gl-Falanoz):
333
Grecek (Greck): 374
Grce (Kuruca): 498
Gyink (Gynk): 333,
369, 398, 399, 414
Gzelee Hisar: 398
Ggercinlik hisar: 498
Gl Falanozogl: 334
Gmiliogl: 570
Gmil Kubbe: 354, 359
Gmlcine: 383, 390, 529
Gndz: 323, 331, 342,
343, 369, 553, 554
Gndzogl: 554, 582
Grani, Mevlana: 499
Grn: 406
Habil: 418, 453
Hac Bayram, eyh: 570
Hac Beg: 534
Hac Bekda: 570, 571, 572
Hac Hasan: 368
Hafi, eyh: 570
Haleb: 322, 409, 410, 554,
580, 581, 582
Halid bin Velid: 410
Halil Paa: 383, 444, 473,
474, 475, 481, 484, 486,
487, 561, 567
Halvetiler: 570
Hama: 410
Horasan: 571
Harnid: 402
Hamididdin, Seyyidzade
Seyyid: 586
Harnidili: 392, 402, 410, 419,
438, 450, 459, 461, 531
Hamza: 399
Ispart: 388
Haskyi: 524
Hatibzade: 586
609
Ak Paazade
Osmanoullar'nn Tarihi
nfi: 342
psala: 381, 382, 491
psila: 446
rmen: 3SS
rmenek: S20
rmeni: S09, S33
rmenibili: 323, 324
rmenipazar: S62
sa: 414, 44S, 4SO
sa Beg: 418, 492, 493
sa Beg, Aydnogl: 446
Isa Beg, Evrenezogl: 46S,
493
skele: 390
skilib: 42S
zvornuk: 44S
Ka' be: SS6, S79
Ka'betullah: S61, S66, S86
Ka'bulahhar: 410
Kabaaga: 389
Kadem: 438
Kad Burhiineddin: 404
Kalanoz: 327
Kala ta: 487
Kaldrk (Kaldurayk): 336
Kaman: 321
Kandr: 3SS, 362, 363
Kandill am: 327
Kangr: 413, 423
Kapluca: 344, 38S
Kapinca Kapus: 338
Kapucba: S76, S78
Kara Bogdan: S41, S42,
S43, S44, SS1
teeni: 327
Karaagac: 388
398
zbeen: 493
iziadi Dervendi: 473
zmir: 43S
61 0
Karahoca: 369
Karahul: 321
Karalu Oglan: 321
Karaman: 382, 402, 404,
Dizin: evriyaz
Kasm Beg, sfendiyarogh:
Kuvacili: 518
423, 442
387, 569
Kkrtl: 361
Kntogd: 322
Kocakayas: 453
kogl: 561
486
Krt: 406
kezek Begi): 51 O
Konurhisar: 377
Konu hisar: 425
Konya: 369, 403, 421, 422,
461, 462, 472, 485, 520,
Korluga: 321
Lapsek: 435
526, 527, 549
Lazogl: 465
Kenkr: 423
510, 522
Kmlogl: 434
Kprihisar: 342
Kprl: 416
Ll (Lle): 530
Kr ahnelik 416
Kratova: 394
531
Kzlkocaoglanlar: 450,
451, 453
Kulaa: 327
Kumburun: 436
Kirluka: 486
Kurtlm: 321
Ku Temurogl: 554
Klasemtorya (Kalamestor-
ya): 370
na: 569
Kuvac: 518
Limoz: 491
Main: 321
Ma'nisa: 426, 474, 476, 495
Ma'nisa elebisi: 562
Ma'nisazade: 586
Mahmud Beg: 445, 448
Mahmud elebi, Hac
Bekdaogl: 572
61 1
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
Mokan (Mevkan)
530
Mis: 582
Misini hisan: 380
Muhammed Resulullah:
563
Muhammed, Sultan: 327,
365, 410, 411, 412, 414,
416, 417, 418, 420, 421,
423, 424, 425, 426, 428,
429, 431, 444, 476, 477,
481, 483, 484, 485, 487,
488, 495, 504, 509, 515,
520, 530, 531, 532, 540,
545, 558, 560, 574
612
kal' as:
Dizin: evriyaz
Pasin ovas: 322
Obrnk): 468
Nigebol (Nigeobr): 399,
400
Nike brnk (Nige
Obran): 468
Nikpri: 445, 492
Ni Togan: 437
Nianc Paa: 562
Nfh Nebi: 321
Odgfilek (Od Gnelek)
hisar: 377
Ogcabol (Ohcabolu): 416
Oguz: 320, 321
Oguz Han: 487
Ohcabolu (Ogcabol): 416
Orhan Gazi: 319, 337, 338,
342, 345, 346, 347, 348,
349, 350, 351, 352, 353,
354, 355, 356, 358, 359,
360, 361, 362, 363, 364,
365, 366, 367, 368, 369,
370, 371, 372, 373, 374,
376, 379, 382, 401, 417,
456, 465, 487, 560, 566,
569' 571 ' 581 ' 584
Oru Beg: 433, 441, 446,
447
Oru Beg, Temrta ogl:
445, 468
Osman Gazi: 321, 323, 324,
325, 326, 327, 328, 329,
330, 331, 332, 333, 334,
335, 336, 337, 338, 339,
340, 341, 342, 343, 344,
345, 346, 347, 348, 349,
351, 354, 359, 360, 365,
456, 465, 487, 553, 566,
569, 583, 584, 586
Osman, hutbe-i: 340
Osman, Vilayet-i: 413, 562,
563
Osmanck: 453, 559, 561
Osmaniler: 469
Osmankapus: 388
387, 388
Payaz: 554
Payburd: 534, 535
323
Sakary (Sakarya) suy: 332
Saltuk Alp: 346
Samakarogl
(Samakavogl): 425
Pazar: 340
Pendik: 429
Polava: 498
Postin-pu: 385
Sarkam: 410
Ramazanlu: 554
Sarpahisar: 346
'
Saru Ya kubogl: 520
Saroz: 353
Ramazanogl: 582
Ressava (Sava): 498
479
Reyhan Aga, Hadm: 462
Reyhan Paa: 444
Rinpapa: 585
Saruhanogl: 386
Sarukaya: 332
Seydigazi: 421
613
Ak Paazade 1
Osmanoullar'nn Tarihi
silihdarlar: 430
Silistre (Sillisire): 399, 443
Silivri: 416
Sillisire (Silistire, Silistre):
399, 443
Sillisrim: 415
Simav: 385
Simavi, eyh lahi: 586
Simavna kads: 416, 426,
427, 428
soo
soo
am Trkman: 322
lana: 569
erefeddin Paa:
ahnelik 417
Snisin: 393
444
erefeddin-i Krimi,
Mevlana: 570
Tercan: 533
Trabuzan: 572
timiir: 341, 342, 347, 363,
369, 372, 395, 415, 423,
Togan: 468
Togar: 321
495, 548
532, 559
Taceddinogl: 440
Toktemr: 321
Sultan y (Sultanfii):
Tahtal: 498
Toi\rul: 369
Tamac: 561
Toi\uzlu: 385
Taman: 563
Tanoz: 491
Tosya: 423
Tozak: 321
360, 505
61 4
Turgudogl: 581
369
Turku!: 521
Turkul Alp: 337, 342, 351,
372
Turkutili: 342
Turkutlu: 438, 478, 523
Turkutoglanlar: 472
Dizin: evriyaz
Turkutogl: 523
Tursun Beg: 370
Veliyyddin (Velyedin):
562
Velyedin (Veliyyddin):
Turtm: 321
Vennak: 554
Tururogl, Dervi
(Durdogl): 326
562
540
Vize: 438
Trke: 383
Trkistan: 322
Trkman: 322, 406, 410,
548, 561
Yezid: 410
Ylduz: 499
Ylduz hisar: 500
Ylgun Bazarcug (Ilgn
havalisi): 521
Yirggi: 423
Yokarn srtdag hisar: 363
Yoras (Yoros): 398, 417
Yrg Paa: 441, 450, 451,
452, 453, 454, 455, 457
Ya'kub: 438
Yusuf: 445
l: 444, 456
448
Yabugermen: 539
Yafis: 321
Zeyni: 570
Zeytun: 453
Zibin: 465
skdar: 562
skf: 389
skp: 492
zer vilayeti: 553, 554
zerogl Davud: 554
Valnakan (Alnakan): 553
Vardar Yifiicesi: 432, 458
Varna: 445, 475
Varna gazas: 468
Varna tag: 475
Varsak: 527, 554, 559, 581
Yafes: 321
Zihne: 390
Yahlu: 363
615