M. Asim Koksal - Kerbela Faciasi

M.
Asm Kksal
Hz. Hseyin ve Kerbela Facias
Bismillhirrahmnirrahm
Okuyucularmza sunduumuz bu kitap; slm Tarihi-Hz. Mu-hanmed Aleyhisselan
ve slmiyetadyla cilt cilt yaynlanmakta bulunan eserimizde Medine devrine ait 4. cilt
iinde Hz. Hseyin'in ocukluk hayat anlatlrken zikri geen, kendisinin Kerbel'da
ehit edilecei hakkndaki ihbar- Nebevi mnasebetiyle ve bu cildin bir mtemmimi,
slm Tarihi'nin bir safhas olmak zere hazrlanmtr.
En muteber kaynaklara dayanlarak hazrlanm olan Hazret-i Hseyin ve Kerbel
Facias, safhada anlatlm; birinci blmde Hz. Hseyin'in doumu ve ocukluk
hayat, ikinci blmde Kerbel facias, sonraki blmlerde de Kerbel intikamnn
nasl alnd, baka bir deyile Kerbel sorumlularnn balarna gelenler
anlatlmtr.
Kerbel hadisesi, dehetli olduu kadar ibretlerle de dolu bir
hadise olduundan, onu kaynaklardan olduu gibi aktarmaya altk.
Bunun iin, okuyucular, kitabmzda taraflarn birbirlerine kar olan fkeli tutum ve
davranlarn, hnlarn da yer yer greceklerdir.
Bunlar mtalaa edilirken, o gnn artlar ve heyecanlar gz-nnde tutulmal ve
itidal szgecinden geirilmelidir.
Unutulmamaldr ki, Kerbel faciasnn sorumlular, birka kii veya bir zmre
deildir.
22
HZ. HSEYN VE KERBELA FACASI
Kanaatimize gre, bu faciann bellibal sorumlular; kendisinden baka imam ve

nder tanmadklarn, yoluna ba koyduklarn ve her hususta kendisine yr ve
yardmc olacaklarn ardarda gnderdikleri eliler, yadrdklar mektuplarla bildirerek
Hz. Hseyin'i Kfe'ye srarla davet ettikten sonra bn Ziyad'a harar ve uvallar
dolusuna satlp Hz. Hseyin'den yz eviren ve bu ihanetleri yetmiyormu gibi onu
Kerbel'da kuatarak ehit eden ve ettiren Kfe erafdr.
Kfe erafndan sonra; mevki ve makam ihtiras gzlerini brm ve Kfelilerin
Hz. Hseyin'e bey'atlarn Yezid'e jurnal edecek kadar1 ahsiyetsizlemi olan mer
b. Sa'd gelir. Bu zavall adam, Hz. Hseyin'le aralarndaki akrabal da bir yana
iterek, tyler rpertici Kerbel cinayetinin kumandasn zerine alm, yaplan btn
nasihat ve uyarmalara ramen, bundan syrlmak, kurtulmak yolunu tutmamtr.
Yezid b. Muaviye ve onun srda ve en gvendii adam olan Ubeydullah b. Ziyad
gibi,2 saltanatlarn korumak ve salama balamaktan baka dnceleri olmayan ve
Hz. Hseyin'le Ehl-i Beytini yok etmek iin tuzaklar kuran3 ve bu yolda hereyi
mubah gren kimselerden, zaten, Hz. Hseyin'e kar daha insafl bir davran
beklenemezdi.
Bunlardan sonra, srasyla, imr b. Zilceven ve benzerleri gibi, kraldan ok kralc,
kaba, cahil ve meziyetsiz satlmlar gruhu gelir.
On ksur asr nce cereyan eden ve sorumlular Allah'n yce huzuruna karlp
muhakeme olunmak zere kabirlerinde tutuklu bulunan Kerbel faciasnn, bugn
vatandalar arasnda herhangi bir anlamazla vesile yaplmas iin bir sebep
yoktur.
nk, Hz. Hseyin "Ey Allah'm! Bunlarla ve kavmimizden olanlarla aramzda Sen
hkmn ver" diyerek bu yoldaki dvasn Allah'a havale etmi bulunmaktadr.4
Bu faciaya sebep olan veya isimleri karanlara atmak, lanet okumak da
faydaszdr.
1. Taber, Trih, c. 6, s. 199.
2. Mes'd, Murcu'z-zeheb, c. 3, s. 77.
3. Ykub, Trih, c. 2, s. 249.
4. Taber, Trih, c. 6, s. 220, Zeheb, Siyeru a'lni'n-nbel, c. 3, s. 208.
NSZ
23
Adalete yakalarn teslim etmi olanlara, en ar sulu da olsalar, dardan

yaplacak karmalar ho karlanmaz.
Kerbel faciasndan rpermeyen, kan alamayan kim vardr? Bu konuda en doru
ve yerinde sz, Muhammed b. Hanefiyye Hazretlerinin szdr:
"O, bir melhame, byk ve etin bir ldrme vak'as idi. Hseyin'in alnyazs idi.
Allah, onu bununla ereflendirmek, o kavim karsnda derecelerle ykseltmek,
bakalarn da alaltmak iin ona bunu nasip etmitir.
Allah'n emri yerine gelir. (Nisa: 47)
Allah'n emri behemehal yerini bulan bir kaderdir." (Ahzb: 38)5 Emev saltanat
ykldktan sonra, ortada Emevlik-Alevlik diye bir dva kalmamtr.
Alevlik-Snnlik ayrmna ve bid'atna gelince; biz bunun da yersiz ve hatta mnsz
olduuna kaniiz.
nk, Hz. Hseyin Irakllara gnderdii bir mektubunda "Ben sizi Allah'n Kitabna
ve Allah'n Peygamberi olan Muhammed Aleyhisselamn snnetine davet ediyorum.
O snnete ki; ldrlm, yok edilmi, onun yerine bid'atlar ihdas edilmitir"6 diyerek
halk snnete balanmaya davet ettiine; Hz. Hseyin'in kann ve intikamn almak
iin ayaklanan Muhtar b. Ebu Ubeyd es-Sakafi de, Tevbeciler ve Ehl-i Beyt
fedailerinden Rifa b. eddad'a yazd yazda "Sizi Allah'n Kitabna ve Allah'n
Peygamberinin snnetine sarlmaya davet ediyorum"7 diyerek bu dvay
gerekletirmeye altna; Snnlik Peygamberimizin snnetine ballk demek
olup bu Ehl-i Beyt taraftan olan Alevlerin ana dvas ve iar bulunduuna gre,
bugn onlann kendilerini Snnlie kar imi gibi sanmalar veya saymalar yersiz ve
mnsz olmaz m?
Gerek Kur'n- Kerm'in hkmlerine, gerek Peygamberimizin snnetlerine
herkesten ok Ehl-i Beyt taraftarlarnn sarlm, balanm olmalar yarar.
Bata Hz. Ali olmak zere btn Ehl-i Beyt ile Ehl-i Beyt taraf5. Taber, Trih, c. 7, s. 97.
6. Taber, Trih, c. 7, s. 97.
7. Taber, Trih, c. 7, s. 81.
24
HZ. HSEYN VE KERBEL FACASI
tarlanndan belliballarnn Kur'n- Kerm'e ve Peygamberimizin snnetine drt elle

sarldklar, hayat ve gidiatlarn onlara gre dzenledikleri, tarihen sabit
gereklerdendir.
Okuyucular, sunduumuz kitapta bunun rneklerini greceklerdir.
Allah'n Kitabna ve Peygamberimizin snnetine gre hareket etmekte btn
Mslmanlar iin selamet vardr.
Nitekim, Peygamberimiz, bir hadislerinde "Kendisine smsk sarldnz takdirde,
hibir zaman yolunuzu armayacanz iki eyi; Allah'n Kitabn ve Peygamberinin
snnetini brakyorum size!" buyurmutur.8
Hazret-i Hseyin ve Kerbel Facias'nn, okuyucular iin olduu kadar, bu yolda
yaplacak yaynlar iin de faydal olmas dileiyle nszmze son veriyoruz.

nayet ve muvaffakiyet Allah'tandr.
-M. sim KOKSAL
8. Mlik, Muuatta, c. 2, s. 899.
I. BLM
Hseyin'in Douu
Hz. Hseyin'in Doum Tarihi
Peygamberimizin kz Hz. Ftma, Hz. Hasan'n doumundan elli gece sonra, Hz.
Hseyin'e hmile kalmt.1
Hicretin drdnc yl aban aynn beinde, Peygamberimizin torunu ve Hz. Ali'nin
ikinci olu Hz. Hseyin, Hz. Ftma'dan dodu.2
Hz. Hseyin'in Stannesi
Hz. Abbas'n zevcesi mm Fadl, bir gn, Peygamberimizin yanma gelip:
"Y Raslallah! Ben, gece bir rya grdm!" dedi.
Peygamberimiz:
"Nedir o grdn rya?" diye sordu.
mm Fadl:
"O, ok iddetli ve mihnetli bir rya!" dedi.
Peygamberimiz:
"Nedir o, syle!" buyurdu.
mm Fadl:
"Senin cesedinden bir parasnn kesilip evime konulduunu grdm!" dedi.3
1. Taber, Trih, c. 3, s. 29, bn Abdilberr, stib, c. l, s. 393.
2. Mus'abu'z-Zbeyr, Nesebi Kurey, s. 40, Zeheb, Siyeru a'lmi'n-nbel, c. 3, s.
188,
Trih, c. 3, s. 5.
3. Hkim, Mstedrek, c. 3, s. 176.
26
Peygamberimiz
"Hayr grmsndr inaallah!
Ftma bir olan douracak, sen de ona olun Kusem'in stn emzireceksin!"
buyurdu.
Hz. Hseyin dounca, mm Fadl onu alp gtrd, debelenin-ceye kadar ona
Kusem'in stn emzirdi.
mm Fadl der ki:
"Bir gn, Hseyin'i alp Reslullah'a gtrmtm. Hseyin, Reslullah' grnce,
zerine atld. O da, onu pt, sevdi. Sonra eteine oturttu. Hseyin, oturunca,
Reslullah'n zerine aktt.
Reslullah: . 'Ey mm Fadl! Al, tut olumu, zerime aktt!' buyurdu.
'Reslullah'n zerine akttn da, zdn onu!' dedim. Cann actacak bir tutula
tutup boynuna vurunca, Hseyin alamaya balad.
Reslullah:
'Ey mm Fadl! Allah iyiliini versin, Allah seni rahmetiyle esirgesin! Sen olumun
cann actmak, onu alatmakla beni zdn!' buyurdu.
Ben de:
'hramn kar, baka bir elbise giy de, ykayaym!' dedim.
'Olan ocuunun sidii bulaan yere su salr, aktlr. Kz ocuunun sidii
bulaan yer de, ykanr1 buyurdu."4
Peygamberimiz, bir gn, Hz. Hseyin'in aladn iitti. Hz. Hseyin'in annesi Hz.
Ftma'ya:
"Onun alamasna zldm bilmiyor musun?" buyurdu.5
Hz. Hseyin'e Akka Kurban Kesilmesi ve sim Taklmas
Akka kurban, ocuun doumunun yedinci gn kesilir, ismi taklr ve bann sa
kestirilir.6
Peygamberimiz de, Hz. Hseyin'in doumunun yedinci gn, ak-ka kurban olarak
iki ko boazlatt, ismini koydu, san kestirdi.
4. bn Sa'd, Tabakt, c. 8, s. 278-279.
5. Zeheb, Siyeru a'lmi'n-nbel, c. 3, s. 193.
6. Tirmiz, Snen, c. 4, s. 101.
HZ. HSEYN'N DOUU
27
"Ey Ftma! Hseyin'in san kes! Sann arlnca sadaka ver" buyurdu.
Tartlan sann arl bir dirhem geldi.7
Hz. Ftma da, Hz. Hseyin'in kesilen sann arlnca gm fakirlere datt.8
Peygamberimiz, Hz. Hseyin'in akka kurbanndan ebeye bir but gnderilmesini,"
kalann da kemikleri krlmadan piirilip yenmesini ve bakalarna da yedirilmesini
tavsiye etti.9
Hz. Ali der ki:
"Ben harbi, darb sever bir adamdm.10 Hasan doduu zaman, ona Harb ismini
koymutum.
Reslullah Aleyhisselam geldi.
'Gsteriniz olumu bana! Ne isim koydunuz ona?' buyurdu.
'Harb ismini koydum!' dedim.
'Hayr! O, Hasan'dr!' buyurdu.
Hseyin doduu zaman da, ona yine Harb ismini koydum.
'Gsteriniz olumu bana!
Ne isim koydunuz ona?' buyurdu.
'Hayr! O, Hseyin'dir!' buyurdu.
nc olan doduu zaman, yine ona Harb ismini koydum.

'Gsteriniz olumu bana!
Ne isim koydunu ona?' buyurdu.
'Hayr! O, Muhassin'dir!' buyurdu.
Sonra da:
'Ben, bunlara, Harun Aleyhisselamn oullar olan ebber, e-bir ve Msebbibin
isimlerini koydum!' buyurdu."11
8. Beyhak, Snen, c. 9, s. 304, Zeheb, Siyeru a'lmi'n-nbel, c. 3, s. 166.

* Ayrca bir dinar cret verilmesini (Diyarbekr, Hans, c. l, s. 470).
9. Beyhak, Snen, c. 9, s. 302.

11. Almed b. Hanbel, Msned, c. I, s. 98, Buhr, Edeb'l-mfred, s. 213-214,
Hkim,
Mstedrek, c. 3, s. 165-166.
28
Koyduu simlerin Peygamberimize Cebrail Tarafndan Haber Verilmesi

Peygamberimizin her torunun doumunda, Cebrail gelip, onlara koyaca ismi
Peygamberimize bildirmiti.
Nitekim, Hz. Hseyin doduu zaman, Cebrail gelip:
"Y Muhammedi Rabbin sana selam sylyor. 'Oluna u Harun'un olunun ismini
koy!' diyor" dedi.
Peygamberimiz:
"Ey Cebrail! Harun'un olunun ismi nedir?" diye sordu.

Cebrail:
"ebir!" dedi.
Peygamberimiz:
"Benim dilim Arapa!" dedi.
Cebrail:
"yleyse, bunun Arapa karl olan Hseyin ismini koy!" dedi.12
Hz. Ali'nin Oullarna Harb sminden nce Koyduu simler
Hz. Ali, daha nce Hz. Hasan'a Hamza, Hz. Hseyin'e de Cafer ismini koymutu.
Peygamberimiz, her birisi iin:
"Bunun ismini deitirmekliim bana emrolundu!" buyurmu;
Hz. Ali de:
"Allah ve Resul daha iyi bilir!" demiti.13
Hz. Hseyin'in Kulana Ezan Okunmas
Peygamberimiz, Hz. Hseyin'in ismini koyarken, kulana ezan okudu.14
Hz. Hseyin'in Knyesi
Hz. Hseyin'in knyesi, Ebu Abdullah idi. Kendisine "Ebu Abdullah!" diye hitap
edilirdi.15
12. Diyarbekr, Hami, c. l, s. 471.
13. Ahmed b. Hanbel, Msned, 1370. hadis.
15. Mus'abu'z-Zbeyr, Nesebi Kurey, s. 40.
HZ. HSEYN'N DOUU
29
Hz. Hseyin'in Snnet Ettirilmesi
Hz. Hseyin, doumunun yedinci gn, snnet ettirildi.16

Hz. Hseyin'in Peygamberimize Benzerlii
Hz. Ali der ki:
"Hasan Reslullah'a gsnden bana kadar olan ksmnda, Hseyin de bundan
aa olan ksmnda ok benzerdi."17
Peygamberimizin, Hz. Hasan ve Hz. Hseyin'e Olan Sevgisi
Peygamberimiz, Hz. Hasan ve Hz. Hseyin'e bakp:
"Allah'm! Ben bunlar seviyorum. Sen de sev bunlar!" diyerek dua etmitir.18
"Hasan ve Hseyin ki, onlar benim dnyada kokladm iki rey-hanmdr!"19
"Hasan ve Hseyin'i seven beni sevmi, onlara kin tutan da bana kin tutmu
olur!"20
"Hasan ve Hseyin, cennetlik genlerin iki seyyididir!" buyurmutur.21
Ebu Eyyub el-Ensr der ki:
"Bir gn, Reslullah Aleyhisselamn huzuruna girmitim. Ha-san'la Hseyin, nnde
oynuyorlard.
"Y Raslallah! Sen bunlar ok mu seversin?' dedim.
'Nasl sevmem? Bunlar benim dnyada kokladm iki reyha-nmdr!' buyurdu."22
Hz. Abbas, Peygamberimizi, hastalnda ziyarete gelmiti. Kendisinden sonra, Hz.
Ali, msaade isteyip, Hz. Hasan ve Hz. Hseyin'le birlikte ieri girdi.
16. Tabern ve bn Askr'den naklen Kenzu'l-umml, c. 5, s. 108. Diyarbekr,
Hami,
c. I, s. 470.
17. Ahmed b. Hanbel, Msned, c. l, s. 108, Tirmiz, Snen, c. 5, s. 660.
18. Tirmiz, Snen, c. 5, s. 661.
19. Ahmed b. Hanbel, Msned, 5675. hadis, Buhr, Sahih, c, 4, s. 217, Tirmiz,
Snen,
c. 5, s. 657.
20. Ahmed b. Hanbel, Msned, c. 2, s. 288, bn Mce, Snen, c. l, s. 51.
21. Ahmed b. Hanbel, Msned, c. 3, s. 3, Tirmiz, Snen, c. 5, s. 658.

22. Zeheb, Siyeru a'lni'n-nbel, c. 3, s. 189, Kenzu'l-umml, c. 5, s. 107.
30
Hz. Abbas:
"Y Raslallah! Senin evlatlarn bunlar!" dedi.
Peygamberimiz:
"Evet, amca! Onlar senin de evlatlarndr!" buyurdu.
Hz. Abbas:
"ok mu seversin bunlar?" diye sordu.
Peygamberimiz:
"Evet!" buyurdu.
Hz. Abbas:
"Senin onlar sevdiin gibi, Allah da seni sevsin!" dedi.23
Ha Greyim Seni, Gayret!
Peygamberimiz, bir gn, cenazelerin konulduu yerde oturuyordu.
Hz. Hasan ile Hz. Hseyin dvmeye baladlar.
Peygamberimiz glerek:
"Ha gayret Hasan! Greyim seni, yakala Hseyin'i!" diyerek Hz. Hasan' kayrnca,
Hz. Ali:
"Y Raslallah! Sen Hseyin'i kayrmal deil miydin?! Hasan daha bykt?" dedi.
Peygamberimiz:
"Baksana! u Cebrail de, Hseyin'e 'Ha gayret Hseyin, greyim seni!' diyor"
buyurdu.24
"Hseyin Bendendir, Ben de Hseyin'denim!
Peygamberimiz, bir gn, ashabyla birlikte davet edildii yemee gidiyordu.

O srada, Hz. Hseyin de, sokakta ocuklarla oynuyordu.
Peygamberimiz, ashabn geride brakarak ilerledi. Ellerini at. Hz. Hseyin'i
tutmak istedi.
Hz. Hseyin bir oraya bir buraya kayor, Peygamberimiz de glyor ve onu
tutmaya urayordu.
En sonunda, tuttu.
23. bn Askrtn Tr/'inden naklen Kenzu'L-umml, c. 5. s, 110.
24. Zeheb, Siyeru a'lmi'n-nbel, c. 3, s. 190-191, Trih, c. 3, s. 9.
HZ. HSEYN'N DOUU
31
Bir elini onun kafasnn arkasna, br elini de enesinin altna koyup onu pt.
Sonra da:
"Hseyin bendendir, ben de Hseyin'denim! Allah' seven, Hseyin'i sever! Hseyin,
torunlardan bir torundur!" buyurdu.25
Cennetlik Genlerin Seyyidi
Cbir b. Abdullah der ki:
"Hseyin Mescide girince, Reslullah Aleyhisselam: 'Cennetlik genlerin seyyidine
bakmak isteyen, una baksn!' buyurdu."26
Peygamberimizin Ehl-i Beyti
Peygamberimizin vey olu mer b. Ebu Seleme der ki:
"u 'Ey Ehl-i Beyt! Allah sizden kiri, gnah gidermek ve sizi tertemiz yapmak ister1
[Ahzb: 33] yeti, mm Seleme'nin evinde nazil oldu.
Peygamber Aleyhisselam Ptma'y, Hasan', Hseyin'i ard. Onlar bir rt ile
bryp rtt.
O srada Ali arkada, geride bulunuyordu. Onu da rt ile brd, rtt.
Sonra da:
'Allah'm! Bunlar, benim Ehl-i Beytimdir! Bunlardan gnah kirini gider, kendilerini
tertemiz yap!' diyerek dua etti.
mm Seleme:
'Y Nebiyyallah! Ben de onlarla birlikte miyim?' diye sordu.
Reslullah, ona:
'Sen yerindesin ve bana hayrlsn!' buyurdu."27
Hz. ie de, bu hadiseyi yle anlatr:
"Peygamber Aleyhisselam, bir sabah, zerinde siyah kldan dokunmu, nakl,
Yemen ii bir rt bulunduu halde erkenden knca, yanna Hasan b. Ali geldi. Onu,
hemen rtsnn iine ald.
25. Ahmed b. Hanbel, Msned, c. 4, s. 172, bn Mce, Snen, c. l, s. 51.
27. Tirmiz, Snen, c. 5, s. 663.
32
Sonra Hseyin geldi. Onu da, onun yanna ald. Sonra Ftma geldi. Onu da rtnn
iine ald. Daha sonra Ali geldi. Onu da rtnn iine aldktan sonra: 'Ey Ehl-i Beyt!
Allah sizden kiri, gnah gidermek ve sizi tertemiz yapmak ister* [Ahzb: 33] yetini
okudu."28
Peygamberimizin Ehl-i Beytine Dost Olana Dost, Dman Olana Dman Olaca
Peygamberimizin; Hz. Ali, Hz. Ftma, Hz. Hasan ve Hz. Hseyin iin:
"Ben bunlarla sulh olanlarla sulh olurum, arpanlarla da arprm!" buyurduu
rivayet edilir.29
ocukluk anda Peygamberimize Bey'at Edenler
Hz. Hasan, Hz. Hseyin ve Abdullah b. Cafer, ocuk olduklar halde,
Peygamberimize slmiyet zerine bey'at etmilerdi.
Peygamberimiz, bunlardan baka hibir ocuun bey'atn almamtr.30
Haccac'n Hz. Hseyin Hakkndaki Yersiz Bir ddias
Bir gn, mehur Haccac'n huzurunda bir toplant yaplr. Hz. Hseyin'den sz
alr.
Haccac; Hz. Hseyin'in kz ocuundan olduunu ileri srp:

"O, Peygamber Aleyhisselamn zrriyetinden olamaz, saylamaz!" der.
Mecliste bulanan bilginlerden Yahya b. Ya'mr:
"Ey emr! Sen yalan syledin!" diyerek Haccac'n iddiasn reddeder.
Haccac, Yahya b. Ya'mr'n szne son derece kzar.
"Ya bana Yce Allah'n Kitabndan ak bir delil ile szn isbat eder, cann
elimden kurtarrsn; yahut seni yle bir lmle ldrrm ki, para para ederim!" der.
Bunun zerine, Yahya b. Ya'mr kendisinin hakl, Haccac'n id28. Mslim, Sahih, c. 7, s. 130.
29. bn Mce, Snen, c. l, s. 52, Zeheb, Trhu'l-isln, c. 3, s. 8.
30. bn Abdi Rabbih, Ikdu'l-ferd, c. 2, s. 220.
HZ, HSEYN'N DOUU
33
diasnn ise haksz ve yersiz olduunu Kur'n- Kermle isbatla-mak iin:
"Biz ona (brahim'e) shak ile Ykub'u ihsan ettik ve her birini hidayete
(peygamberlie) erdirdik.
Daha nce de, Nuh'u ve onun neslinden Davud'u, Sleyman', Eyyb'u, Ysufu,
Musa'y ve Harun'u da hidayete (peygamberlie) kavuturduk.
Biz, iyi hareket edenleri, ite byle mkfatlandrrz.
Zekeriyya'ya, Yahya'ya, sa'ya ve lyas'a da byle hidayet (peygamberlik) verdik.
Onlarn hepsi salihlerdendir" (En'am: 84-85) yetlerim okur ve:
"Yce Allah, Hz. sa'nn, annesi tarafndan Hz. Adem'in zrri-yetinden olduunu
haber vermitir.
Bunun iin, Hseyin b. Ali de, annesi tarafndan Muhammed Aleyhisselamn
zrriyetindendir!" cevabn verir.
Haccac:
"Doru syledin, ama sen beni meclisimde yalanlamaya kalktn?" der.
Yahya b. Ya'mr:
"Yce Allah, gerekleri halka bildirmeleri ve onlar saklamamalar iin

peygamberlerden bile ahd almad m?
Yce Allah 'Vaktiyle, kendilerine kitab verilenlerden, 'Onu herhalde aklayp
anlatacaksnz. Onu gizlemeyeceksiniz' diye, Allah teminat almt. Onlar ise o sz
srtlarnn arkasna attlar. Onun karlnda az bir menfaati satn aldlar. Mteri
olduklar o ey ne ktdr!' [l-i mrn: 187] buyurmuyor mu?" der.
Haccac, Yahya b. Ya'mr' Horasan'a srer.31
Evlatlarn Ana Babalar in Birer mtihan, btil ve Mihnet Olduu
Peygamberimiz, bir gn, Mescidinde hutbe irad ederken, Hz. Hasanla Hz.
Hseyin'in krmz gmleklerini giyinmi olduklar halde iki tarafa baka baka kendisine
doru yava yava yryp geldiklerini grnce, hutbesini kesti. Minberden indi.
Onlar nne oturttuktan sonra:
31. Hkim, Mstedrek, c. 3, s. 164-165.
34
"Yce Allah ne kadar doru buyurmu!" diyerek, "Mallarnz ve evlatlarnz sizin iin
hi phesiz bir imtihan, bir bel ve mihnettir..." [Tegbn: 15] nealli yeti okudu.32
Hz. Hseyin'in ehit Edilecei Hakkndaki Baz hbar ve Mahedeler
Peygamberimizin zevcesi Hz. mm Seleme der ki:
"Reslullah Aleyhisselam bir gn yan zerine yatt. Kaygl ve zntl olarak
uyand.
Sonra uyudu. Yine kaygl ve zntl olarak uyand.
Yine uyudu. Sonra uyand. Avucunda krmz bir toprak bulunuyor ve onu pyordu!
'Nedir bu?' diye sordum.
'Hseyin iin, Cebrail, bunun Irak topranda ldrleceini bana haber verdi. Bu
da, orann topradr!' buyurdu."33
Hz. Hseyin'in ehit edilecei yerden Cebrail'in getirdii topran Kerbel topra
olduu, Peygamberimizin bu yeri "Kerb- bel; tasa, znt" diye vasflad da
rivayet edilir.34
Enes b. Mlik'ten rivayete gre de; Yamur Melei* Rabbinden izin alarak
Peygamber Aleyhisselamn yanna gelir.

Peygamber Aleyhisselam:
"Ey mm Seleme! Kapy zerimize kapa, yanmza kimseyi brakma!" buyurur.
O srada Hz. Hseyin koarak kapya gelir. Hz. mm Seleme onu ieri brakmaz.
Fakat, Hz. Hseyin kapy zorlayp ieri dalar. Kendisini Peygamberimizin kucana
atar.
Peygamberimiz onu boynuna, omuzuna alr; per, sever.
Melek, Peygamberimize:
"Onu ok mu seversin?" diye sorar.
Peygamberimiz:
"Evet" buyurur.
Melek:
32. Ahmed b. Hanbel, Msned, c. 5, s. 354, Tirmiz, Snen, c. 5, s. 658.
33. Zeheb, Siyeru a'lmi'n-nbel, c. 3, s. 194-195.
34. Zeheb, Siyeru a'lmi'n-nbel, c. 3, s. 195, Trhu'l-islm, c. 3, s. 10-11.
* Baka rivayete gre; Cebrail (Zeheb, Siyeru a'lmi'n-nbel, c. 3, s. 194.
HZ. HSEYN'N DOUU
35
"yi ama, mmetin onu ldrecektir" der.35
Peygamberimiz:
"Demek onu ldrecek olanlar, m'minler ha?!" buyurur.
Melek:
"Evet!36 stersen, onun ldrlecei yeri de sana gstereyim?" der.
Peygamberimiz "Olur!" deyince, melek getirdii bir avu slak, kzl topra
Peygamberimize gsterir.
Hz. mm Seleme de onu alp elbisesinin eteine koyar.37
Peygamberimiz, Hz. mm Seleme'ye topra verirken:
"Bu toprak kan haline gelince, Hseyin ehit edilir!" buyurur.

Hz. mm Seleme, onu sra bir anak iinde yannda saklar.
Hz. Hseyin'in ehit edildii gn, topran kan haline geldiini
..
..
QQ
grr.
Peygamberimizin bu husustaki ihbar ve mahedeleri, vefatlarndan elli yl sonra,
Hicretin 61. ylnda Kerbel'da cereyan eden facia ile gereklemitir.39
35. Ahmed b. Hanbel, Msned, c. 3, s. 242, Zeheb, Trlhu'l-islm, c. 3, s. 10,
Zeheb,
Siyeru a'lmi'n-nbel, c. 3, s. 194.
36. Zeheb, Siyeru a'lmi'n-nbel, c. 3, s. 194, Zeheb, Trhu'l-islm, c. 3, s. 10.
37. Ahmed b. Hanbel, Msned, c. 3, s. 242, Zeheb, Trhu'l-islm, c. 3, s. 10.
38. bn Esr, Kmil, c. 4, s. 48.
39. Dinever, Kitbu'l-ahb&r, s. 259.
II. BLM
Kerbel Facias
l
Hucr b. Adiyyin ldrlmesi zerine Yaplan Yazmalar
Hucr b. Adiyy, Hz. Ali'nin Irakl ashabnn byklerindendi.
Hz. Ali, E'as b. Kays' azledip, Kindelerin bana Hucr"u getirmek istemiti.
Hucr ile E'as b. Amr, Akl'l-Mrar oullarndan idiler.
Hucr, E'as sa olduka bu ii zerine almaktan kanmt.
Ziyad b. Ebih onu baz adamlar ile birlikte am'a gndermi, Muaviye b. Ebu Sfyan
da onlarn boyunlarn vurdurmutu.
Kfeliler buna son derecede zldler.
Kfe erafndan bazlar Medine'ye gidip hadiseyi Hz. Hseyin'e haber verdiler.
Hz. Hseyin "nn lillhi ve inn ileyhi rcin" dedi ve ok zld.

Kfeliler, Medine'de kaldklar mddete, Hz. Hseyin'in yanna gelip gittiler.
O srada, Medine valisi Mervan b. Hakem idi.
Mervan, Kfelilerin Hz. Hseyin'in yanna gelip gittiklerini renince, bunu Muaviye
b. Ebu Sfyan'a bildirdi ve "Bana bu husustaki grn yaz!" dedi.
Muaviye, Mervan'a yazd yazda:
"Hseyin'le hibir suretle karlama. O, bize bey'at etmitir. Aradaki bey'atmz,
vermi olduu sz bozmu deildir" dedi.
38
Hz. Hseyin'e yazd yazda yle dedi:

"mdi, senin ilerinden bana bireyler eriti ise de, sen bunu yapacak bir kimse
deilsin.
nk, elini bey'ata uzatan kiiye, vefal olmak yarar.
Allah sana rahmet etsin. Bil ki, sen ne zaman beni tanmazsan, ben de seni
tanmam!
Ne zaman sen bana tuzak kurarsan, ben de sana tuzak kurarm.
Karklk karmak isteyen aklsz ve beyinsizler, seni yeltele-mesinler,
vesselam!"1
Hz. Hseyin, ona u cevab yazd:
"Yazn bana geldi. Sana benden erien haberden ben beriyim. Ahdimde sonuna
kadar durucuyum.
Yalnz iyi ve gzel olan iler sahibini Allah'a ulatrr.
Benim seninle ne arpmak, ne de aleyhine kalkmak istediim vardr.
Ben, seninle uramay brakmaktan baka, Allah katnda benim iin bir mazeret
bulunduunu sanmyor; u mmetin ilerinden, senin idarenden daha byk bir ibtil
ve imtihan bulunabileceini de bilmiyorum!" dedi.
Muaviye b. Ebu Sfyan:
"Ebu Abdullah'a ktlkten baka birey yapm olmadk!" dedi.2

Muaviye b. Ebu Sfyan'm Hz. Hasan ve Hz. Hseyin'e kram
Hz. Hasan'n Mslmanlar arasna fitne dmesini istemeyerek hilfeti Muaviye b.
Ebu Sfyan'a brakmasndan sonra, Muaviye b. Ebu Sfyan onlara son derece ikram
eder, "Hogeldiniz, safa geldiniz!" diyerek hal ve hatrlarn sorar, kendilerine bol
ihsanlarda bulunurdu.
Hatta, bir gn onlara ikibin altn verip:
"Alnz bunu! Ben, Hind'in oluyum! Vallahi, size ne benden nce, ne de benden
sonra hi kimse bu kadar ok ihsanda bulunma1. Dinever, Kitbu'l-ahbr, s. 224-225.
2. Ebu'1-Fid, el-Bidye ve'n-nihye, c. 8, s. 162.
KERBELA FACASI
39
mistir" deyince, Hz. Hseyin ona, "Vallahi, sen de, ne senden nce, ne de sonra,
bizden daha stn ve lyk kimseye ihsanda bulunamayacaksn!" demiti.
Hz. Hseyin'in stanbul'u Fethe Giden Orduya Katlmas
Muaviye b. Ebu Sfyan'n Hicr ellibirinci ylda stanbul'u fetih iin gnderdii orduya,
olu Yezid ile birlikte, Hseyin de katlmt.3
Muaviye b. Ebu Sfyan'n Yezid'e Vasiyeti ve amllarn lezid'e Bey'at
Muaviye b. Ebu Sfyan, lm deine dnce, olu Yezid'i yanma ard. Ona
Hz. Hseyin hakknda baz nasihat ve vasiyetlerde bulundu:
"Irakllar, Hseyin b. Ali'yi ayaklandrmadan brakmazlar.
Eer o senin zerine yrr de sen ona galebe alarsan, onu affet.
nk o, akrabalk ynnden bakasna benzemeyen, hakk en ok gzetilecek
olan bir zttr."4
"Hseyin'i kolla. nk, o, insanlarn, insanlara en sevgilisidir. Ona kar akrabalk
hakkn gzet. Kendisine yumuak davran.
Ondan herhangi bir muhalefet grrsen, onun babasn ldren, kardeini geri
durduran Allah, sana kfi gelecektir!" dedi ve Hicretin altmnc ylnda Recep aynn
ortalarnda am'da vefat etti.5
Bunun zerine amllar camide toplanarak Muaviye b. Ebu Sfyan'n olu Yezid'e
bey'at ettiler.
O srada, Velid b. Utbe b. Ebu Sfyan, Medine'de;
Yahya b. Hakim b. Safvan b. meyye, Mekke'de;
Numan b. Ber-i Ensr, Kfe'de;
Ubeydullah b. Ziyad ise Basra'da vali bulunuyordu.
3. Ebu'1-Fid, el-Bidye ve'n-nihye, c. 8, s. 150-151.
4. bn Haldun, Trih, c. 3, s. 18.
40
Yezid'in En ok ekindii Kiiler

Yezid'in Hz. Hseyin, Abdullah b. Zbeyr, Abdullah b. mer ve Abdurrahman b.
Ebu Bekir'in kendisine bey'at edip etmemelerinden baka bir ekince ve endiesi
yoktu.6
Yezid'in Ya ve Doum Tarihi
Hicretin altmnc ylnda Recep aynda babasnn lmnden sonra yerine getii
zaman, Yezid b. Muaviye, otuzdrt yanda idi. Hicretin yirmialtnc ylnda
domutu.7
Yezid'in Medine Valisine Emri
Yezid b. Muaviye, Hicretin 60. yl Recep aynda Dimek'a dnerek, Medine valisi
Velid b. Utbe b. Ebu Sfyan'a yle yazd:
"Yazm sana gelince, Hseyin b. Ali ile Abdullah b. Zbeyr"i buldur. Onlarn bana
bey'atlarn al.
Eer bey'at etmekten kanrlarsa, boyunlarn vur! Balarn bana gnder!
Halkn da bey'atn al.
Bey'attan kananlar hakknda ise, Hseyin b. Ali ve Abdullah b. Zbeyr hakknda
olduu zere, hkm yerine getir! Vesselam."8
Baka rivayete gre, Yezid yazsnda yle demiti:
"mdi, Hseyin'in, Abdullah b. mer'in ve Abdullah b. Zbeyr'in bey'atlarn zorla al.

Onlar bey'at edinceye kadar, ne geveklik ve yumuaklk gsterilecektir, ne de
uyumaklk! Vesselam!"9
Yezid'in Velid b. Utbe'ye yazd bu yazs, fare kula gibi kck idi.10
Velid'in Mervan'la Grmesi
Yezid'in emirnamesi gelince, Velid, bir fitne ve karklk kmasndan korktu. Aralan
ak bulunan Mervan'a adam gnderdi.
6. Dinever, Kitbu'l-ahbr, s. 227.
1. Ebu'1-Fid, el-Bidye ve'n-nihye, c. 8, s. 146.
8. Ykub, Trih, c. 2, s. 241.
9. Belzur, Ensbu'l-erf, c. 4, s. 12, Taber, Trih, c. 6, s. 188.
10. Ebu'1-Fid, El-Bidye ve'n-nihye, c. 8, s. 146.
KERBELA FACASI
41
Mervan geldii zaman, yazy ona okudu ve ne yapmak gerektiini dant.
Mervan:
"Abdullah b. mer'le Abdurrahman b. Ebu Bekir bu hususta birey istemezler.
Hseyin b. Ali ile Abdullah b. Zbeyr'e gelince, hemen adam gnderip onlar art
ve Yezid'e bey'atlarn al.
Bey'at etmezlerse, Muaviye'nin lm haberi yaylmadan nce, onlarn boyunlarn
vur!
Yoksa, onlardan her biri bir tarafa ekilir, muhalefete balarlar" dedi.
Velid'in Hz. Hseyin'le Abdullah b. Zbeyr'i Huzuruna artmas
Velid b. Utbe, o zaman bulu ana ermek zere bulunan Abdullah b. Amr b.
Osman'a:
"Oulcazm! Haydi, Hseyin b. Ali ile Abdullah b. Zbeyr'e git de, onlar bana
ar!" dedi.
ocuk, Mescide kadar gitti. Onlar Mescidde oturmakta idiler.
Onlara:
"Valinin davetine icabet ediniz!" dedi.
ocua:
"Sen git! zin sra geliriz!" dediler.
ocuk dnp gitti.
Abdullah b. Zbeyr, Hz. Hseyin'e:
"Sence, bu saatte adam gnderilip arlmamzn sebebi ne olabilir?" diye sordu.
Hz. Hseyin:
"Sanrm ki, Muaviye lmtr. Bey'at iin arlyoruz!" dedi.
Abdullah b. Zbeyr:
"Ben bundan daha baka bir maksat bulunduunu sanyorum" dedi.
Mescidden ayrlp evlerine gittiler.11
Velid, ikisine tekrar adam gnderip gelmeleri iin srar etti.
11. Dinever, Kitbu'l-ahbr, s. 227, Taber, Trih, c. 6, s. 189.
42
HZ. HSEYiN VE KERBEL FACASI
Hz. Hseyin'in valinin yanna gitmesine ev halk raz olmadlar.

Abdullah b. Zbeyr, davetilere:
"Acele etmeyiniz, yannza geleceim!" diye cevap verdi.
Velid, azadl klelerini ona tekrar gnderdi.
Onlar:
"Ey Khiliye'nin olu! Valinin yanna gelirsen gel; gelmezsen, seni ldrrz!"
diyerek tehdit ve hakaret ettiler.
Abdullah b. Zbeyr de:
"Hemen geliyorum! Hemen geliyorum!" dedi.

Abdullah b. Zbeyr'in kardei Cafer b. Zbeyr, Velid'in yanna gitti.
Ona:
"Allah seni rahmetle esirgesin! Abdullah'n zerine dmekten vazge. Ona birok
adamlar gndermen, kendisini korkutmutur. O, inaallah, yarn sabah sana
gelecektir" dedi.
Bunun zerine, Velid adamlarn ona salmaktan vazgeti.
Abdullah b. Zbeyr'in Mekke'ye Gitmesi
Abdullah b. Zbeyr, Hicretin 60. ylnda, Recep'in kmasna gece kala,
Cumartesi gecesi, yannda kardei Cafer b. Zbeyr olduu halde, Furu' yolunu
tutarak Mekke'ye doru hareket etti.
Sabaha knca, Velid onu aratt, bulduramad.12
Kendisinin Mekke'ye gittiim haber ald.13
meyye oullarnn az adllarndan Habb b. Krre'nin kumandas altnda otuz atly
pelerinden koturdu ise de, onlara yetimek mmkn olmad.14
Hz. Hseyin'in Velid'le Grmesi
Hz. Hseyin, azadl kuleleriyle oullarndan bazlarn yanna alarak vali konana
doru gitti.
Yanndaki genlere, kapda oturmalarn, sesini iitir iitmez ieri dalmalarn
emrettikten sonra, kendisi Velid'in huzuruna girdi.
12. Belzur, Ensbu'l-erf, c. 4, s. 13.
KERBELA FACASI
43
O srada, Mervan b. Hakem, Velid'in yannda idi.
Hz. Hseyin de, Velid'in br yanna oturdu.15
Hz. Hseyin, Velid'le Mervan arasnda gerginlik bulunduunu bildii iin, onu
Velid'in yannda grnce:
"Akraba ile ilgilenmek, grp konumak, ilgisizlikten hayrldr.

Barklk da, dmanlktan hayrldr.
imdi, siz biraraya geldiinize gre, herhalde Allah aranz dzeltmitir" dedi.
kisi de cevap vermediler, sustular.
Velid, Yezid'in yazsn okuduktan sonra, Hz. Hseyin'i Yezid'e bey'ata davet etti.
Hz. Hseyin:
"nn lillhi ve inn ileyhi rcin. Allah Muaviye'ye rahmet etsin. Sana da byk ecir
versin.
Bey'at iine gelince, benim gibi bir adam gizli olarak bey'at edemez. Zaten, halkn
nnde aklamadka, bu bey'ata sen de raz olmazsn.
Sen kp halk bey'ata davet ettiin zaman, bizi de arrsn" dedi.
Velid, sulh ve mslemeti sever bir adamd:
"Peki, imdi evine dn. Halk bey'at iin topland zaman, sen de onlarla birlikte
gelir, bey'at edersin" dedi.
Mervan:
"Eer bu imdi yanndan ayrlacak olursa, onu bir daha hibir zaman ele geirmeye
kadir ve muvaffak olamazsn! Hatta, onunla senin aranda ok arpma olur.
Sen bu adam hapset. O yanndan gitmeden ya bey'at eder, yahut onun boynunu
vurursun!" dedi.
Hz. Hseyin, yerinden srad:
"Ey mor suratl adamn olu! Yalan syledin! Vallahi, sen alak-latn. Gnah
iledin.
Benim boynumu vurmaya ne sen kadir olabilirsin, ne de o kadir olabilir!" diyerek
Velid'in yanndan kp gitti.16
15. Dinever, Kitbu'l-ahbr, s. 227-228.
16. Belzur, Ensbu'l-erf, c. 4, s. 14-15, Taber, Trih, c. 6, s. 189.
44
Mervan, Velid'e:
"Sen benim szm dinlemedin. Vallahi, sen byle bir frsat bir daha ele
geiremezsin!" dedi.
Velid'in Mervan' Knamas ve Hz. Hseyin'in Kanna Girmekten rpermesi
Velid:
"Yazklar olsun sana! Sen bana Reslullah Aleyhisselamn kz Ftma'mn olu
Hseyin'i ldrmemi mi telkin ve teklif etmek istiyorsun?!17
Ey Mervan! Sen, benim, dinimi ykacak bireye teebbs etmemi mi istiyorsun?!
Vallahi, Hseyin'i ldrp de dnyann her tarafna, zerine gnein doup batt
btn dnya mal ve mlkne mlik olacam bilsem, yine onu ldrmeyi arzu
etmem!18
Sbhnallh! 'Bey'at etmem!' dedi diye Hseyin'i mi ldreyim?!19
Vallahi, bu ii yapmamaktan doacak sorumluluk, Kyamet gnnde Allah katnda
Mzan'da Hseyin'in kanna girmenin hesabn vermekten daha hafif, daha
kolaydr!20
Hem, onun kan masumdur, korunmutur da!" dedi.21
Mervan, Velid'in grn hi de beenmedii ve benimsemedii halde, ona:
"Senin bu husustaki grn ve yaptn yerindedir!"22
Muhammed b. Hanefiyye'nin Hz. Hseyin'e t ve Tavsiyeleri
Hz. Hseyin'in kardei Muhammed b. Hanefiyye, Hz. Hseyin'e:
"Ey kardeim! Sen, bana halkn en sevgilisi ve ereflisisin. Mervan seni Yezid'e
bey'at ettirmek iin zerine decektir.
19. Taber, Trih, c. 6, s. 190.
20. Dinever, Kitbu'l-ahbr, s. 228, Belzur, Ensbu'l-erf, c. 4, s. 15.
22. Taber, Trih, c. 6, s. 190.
KERBELA FACASI
45
Sen ehirlerden uzak dur. Halka elilerini sal. Onlar senin yanna toplanr, sana
bey'at ederlerse, bundan dolay Allah'a kret.
ayet halk senden bakasnn yanna toplanr, ona bey'at ederlerse, bundan senin
ne dinin, ne de insanln ve faziletin eksilir.
Ben ancak undan korkarm ki; sen ehirlerden birisine varrsn. Halk senin
hakknda anlamazla derek arprlar da, ilk mzrak sana dokunur!
Senin gibi, gerek ahsiyet bakmndan, gerek ana ve baba bakmndan insanlarn
en hayrls olan bir ztn bo yere kan dklr ve ev halk da zelil ve perian olur!"
dedi.
Hz. Hseyin:
"Peki, nereye gideyim kardeim?" diye sordu.
Muhammed b. Hanefiyye:
"Sen Mekke'ye git. Orada sknet ve rahat bulursan, ne l?
Rahat olamazsan, Yemen'e git. Orada sknet ve rahat bulursan, ne l!
Rahat bulamadn takdirde, da balarna k. Halkn ilerinin nereye varacan
bekle.
Senin iin faydal olan gr, aklanmtr!" dedi.23
Hz. Hseyin'in Mekke'ye Gidii
Muhammed b. Hanefiyye'nin tavsiyesi zerine, Hz. Hseyin, Hicretin 60. ylnda
Recep aynn bitmesine iki gece kala, Pazar gn24 akam olup gece karanl
knce, kzkardeleri mm Kl-sm'u, Zeyneb'i, kardeinin olunu, kardei Ebu
Bekir'i, Cafer'i, Abbas' ve Medine'de bulunan btn ev halkn yanna alarak Mekke
yolunu tuttu.
Medine'de yalnz kardei Muhammed b. Hanefiyye kald.
Abdullah b. Abbas da, birka gn nce Mekke'ye gitmiti.
Abdullah b. Muti'in Hz. Hseyin'e Tavsiyeleri
Hz. Hseyin, bir hayli yol aldktan sonra, Abdullah b. Muti'e rastlad.
Abdullah b. Muti', Mekke'den dnyor, Medine'ye gidiyordu.

23. Belzur, Ensbu'l-erf, c. 4, s. 15-16, Taber, Trih, c. 6, s. 190-191.
24. Taber, Trih, c. 6, s. 190.
46
Hz. Hseyin'e:
"Nereye gidiyorsun?" diye sordu.
Hz. Hseyin:
"imdilik Mekke'ye!" dedi.
Abdullah b. Muti':
"Allah hakknda hayrl eylesin. Ben sana baka bir gr iaret ve tavsiye etmek
isterdim" dedi.
Hz. Hseyin:
"Nedir o?" diye sordu.
Abdullah:
"Mekke'ye vardnda, oradan baz memleketlere ve mesel K-fe'ye de gitmek
isteyeceksin. Sakn oraya gideyim deme!
nk, oras uursuz bir memlekettir. Baban orada ldrld.
Kardein Hasan orada yalnz brakld, aldatld ve yaraland.
Sen Mekke Hareminden ayrlma.
Hicaz halk sana hi kimseyi denk tutmaz.
Sen, sana bal olanlar her taraftan oraya ar. Gelip yannda toplanrlar" dedi.
Hz. Hseyin:
"Allah, diledii eyi takdir ve hkm eder!" dedi.
Sonra, devesinin yularn brakp yoluna devam etti ve Mekke'ye ulat.
Mekke'de, 'b- Ali'ye indi.

Mekkeliler, onu grnce, yannda halka halka toplandlar. Abdullah b. Zbeyr'i
braktlar.
Halbuki, daha nce, onun banda toplanmakta idiler.
Abdullah b. Zbeyr; Hz. Hseyin Mekke'de oturduka halkn kendisi yannda
toplanmayacan bildiinden, sabah akam, Hz. Hseyin'in peinden ve yanndan
ayrlmad.
O srada, Yezid, Mekke valisi Yahya b. Hakm'i azletti.
Kfelilerin Hz. Hseyin'i Kfe'ye Davet Etmeleri
Kfeliler Muaviye b. Ebu Sfyan'n vefat ettiini, Hz. Hseyin'in de Mekke'ye
gittiini haber alnca; Ehl-i Beyt taraftarlarndan bir cemaat, Sleyman b. Sured'in
evinde toplandlar.25
25. Dinever, Kitbu'l-ahbr, c. 228-229.
KERBEL FACASI
47
Sleyman b. Sured, Peygamberimizin ashabmdand. smi Ye-sar'd. Mslman
olduu zaman, Peygamberimiz, onun ismini Sleyman'a evirmiti. Kendisi, kavminin
erafndand. Peygamberimizin vefatndan sonra Kfe'ye gelip yerlemiti.
Sleyman b. Sured, Cemel ve Sffn vak'alarnda Hz. Ali'nin yannda bulunmutu.
zerinde hemen karar veremez, ok dnr dururdu.26
Sleyman b. Sured:
"Muaviye lmtr. Hseyin halkn bey'atn alacaktr. Kendisi Mekke'ye gitmitir.
Sizler, onun ve babasnn taraftarlar bulunuyorsunuz.
Eer siz bunu biliyorsanz, ona yardm edeceinizi ve onun d-mamyla
savaacanz kendisine yaznz.
ayet korkacak, korkaklk edecek iseniz, adamcaz aldatmaynz!" dedi.
Toplantda bulunanlar:
"Hayr! Onu aldatmayacaz. Onun dmanyla arpacaz. Onun urunda
leceiz!" dediler.
Sleyman b. Sured:
"yleyse, ona yaz yaznz" dedi. zet olarak, yle yazdlar:

"Bismillhirrahmnirrahm
Hseyin b. Ali'ye!
Sleyman b. Sured, Mseyyeb b. Necebe, Rifa b. eddad ve Habb b. Mzahirle
Kfeli m'min ve mslmanlarn Hseyin'e taraftar olanlarndan!
Selamn aleykm!
Biz, Allah'a hamdederiz ki, O'ndan baka ilah yoktur.
mdi, Allah'a hamdolsun ki, dmann ldrmtr.
Bizim imammz, nderimiz yoktur. Hemen gel!
Umulur ki, Allah bizi senin sayende hak zerinde toplar.
Numan b. Ber, vali kknde oturmaktadr.
Biz onunla ne Cuma'da toplanyoruz, ne de bayram namazna kyoruz.
Yanmza geleceini haber alacak olursak, seni karlamaya kar, sana am'da
kavuuruz inaallah.
26. fan Sa'd, Tabakt, c. 4, s. 292.
48
Allah'n selam ve rahmeti zerine olsun."27

Kfeliler, gnderdikleri baka bir yazlarnda da:
"Senin yannda yz bin kii bulunacaktr!" dediler.28
Sleyman b. Sured ve arkadalar, Kfe valisi Numan b. Ber'i kovacaklarn da
mektuplarnda bildirdiler.
Mektubu, Ubeydullah b. Sbey''l-Hemdn ve Abdullah b. Ved-dk's-Slem ile
Mekke'ye gnderdiler. Bunlar, Ramazan'n onunda Mekke'ye eritiler ve mektubu Hz.
Hseyin'e sundular.
O gn, akam olmadan, Bir b. Mshir's-Saydv ile Abdur-rahman b. Ubeyd'l-
Erhab, yanlarnda Kfe eraf ve kabile reislerinin elli mektubu olduu halde, Hz.
Hseyin'in yanna geldiler.
Her mektup, Kfelilerden iki, , drt kii tarafndan imzal, mhrl olarak
gnderilmi bulunuyordu.
Sabaha knca, Hni'b. Hni''s-Sbey' ve Sad b. Abdullah'l-Has'am, yannda
elli mektupla geldi.
O gn, akam olduu zaman, Sad b. Abdullah's-Sakafi, Kfe-lilerin reislerinden
ebes b. Rib', Haccar b. Ebcer, Yezid b. Haris, Azre b. Kays, Amr b. Haccac ve
Muhammed b. Umeyr b. Utarid'in gnderdikleri bir mektupla kageldi.
Kfelilerden, dier gnlerde de hayvanlarna azklarn ykleyip Hz. Hseyin'e
mektup getiren eliler birbirini takip etti.29
Kfeliler, Hz. Hseyin'e:
"Biz, senin bey'atna kendimizi baladk. Biz, senin yannda lm gze aldk!
Senin yznden, Cuma'da cemaatte bulunamamaktayz. Hemen yanmza gel!"
demekte idiler.30
Hni' ile Sad b. Abdullah'n getirdikleri mektupta da yle demliyordu:
Hseyin b. Ali'ye:
Onun taraftar olan m'min ve mslmanlardan!
mdi, haydi gel artk. Btn halk seni gzlyor. Onlann senden baka imam ve
nderleri yok. Acele, acele gel. Vesselam."31
27. Taber, Trih, c. 6, s. 197.
28. Taber, Trih, c. 6, s. 221.
30. Taber, Trih, c. 6, s. 194, Mes'd, Murcu'z-zeheb, c. 3, s. 64.
31. Ykub, Trih, c. 2, s. 241-242, Taber, Trih, c. 6, s. 197.
KERBELA FACASI
49
Kfeli kabile reislerinden ebes b. Rib', Haccar b. Ebcer, Yezid b. Haris, Yezid b.
Rveym, Azre b. Kays, Amr b. Haccac ve Muham-med b. Umeyr't-Temm de,

birlikte yazp gnderdikleri mektuplarnda yle demekte idiler:
"mdi, her taraf yeerdi. Meyveler yetiti. Kuyularn suyu oald.
stediin zaman gel.
Senin iin askerler, yardmclar hazrlanmtr.
Sana selam olsun."32
Abdullah b. Abbas'n Yezid'e gnderdii mektupta akladna gre; Hz. Hseyin'in
Kfe'ye davet ediliinde Yezid'in de parma vard.33
Hz. Hseyin'in Kfelilere Cevab
Hz. Hseyin, Kfelilerin hepsine bir mektup yazp Hni' b. Hni' ve Sad b.
Abdullah'la gnderdi.
Hz. Hseyin, bu mektubunda yle dedi:
Hseyin b. Ali'den,
Kfe'de bulunan m'min ve mslman cemaatine!
mdi, bana, mektuplarnzla en son gnderdiiniz elileriniz Hni' ve Sad geldiler.
Andnz, anlattnz hereyi anladm.
Szlerinizin z olarak: 'Bizim iin bir imam ve nder yok. Sen hemen gel. Umulur
ki, Allah senin sayende bizi hidayet ve hak zerinde toplar" diyorsunuz.
Kardeim ve amcamn olu olan, ailem halkndan gvendiim Mslim b. Akl'i size
gnderiyorum.
Sizin hal ve gidiinizi, iinizi ve grnz inceleyip bana yazmasn kendisine
emrettim.
Eer o sizin btn ileri gelenlerinizin, fazilet ve stn akl sahibi olanlarnzn
grlerinin de yanma gelen elilerinizin grlerinin ayn ve yazlarnzdan
okuduum ekilde olduunu bana yazacak olursa, inaallah, hemen hazrlanr,
yannza gelirim.
32. Taber, Trih, c. 6, s. 197.
33. Ykub, Trih, c. 2, s. 249.
50
HZ. HSEYN VB KERBELA FACASI
Andolsun ki; Kitabullah'la mil olmayan, adalet terazisini elinde tutmayan, hak ve
gerek dine gre hareket etmeyen, nefsini Allah'la balamayan kii, gerek mnda
imam ve nder olamaz! Vesselam."34
Basrallarm Toplantlar ve bn Ziyad'n Tedbir Almas
Basral Ehl-i Beyt taraftarlar da, Abdulkays oullan kadnlarndan Mriye'nin evinde
gnlerce toplandlar. Hz. Hseyin'e bey'at hususunda konumalar yaptlar.
Ubeydullah b. Ziyad; Hz. Hseyin'in geleceini haber alnca, Basra'daki vali vekiline
yazd.
Gzcler dikilmesini ve yollarn tutulmasn emretti.
Abdulkays oullarndan Yezid b. Nubayt, Hz. Hseyin'in yanna gitmek iin
hazrland. Kendisinin on olu vard. Onlara:
"Hanginiz benimle birlikte gelir?" diye sordu.
Yezid'in Abdullah ve Uzeydullah adndaki oullan, kendisiyle birlikte gitmeye karar
verdiler.
Yezid b. Nubayt, Mriye'nin evinde toplanan dostlanna ve arkadalarna:
"Ben Hseyin'in yanna gitmek iin acele ediyorum ve gidiyorum!" dedi.
Onlar:
"bn Ziyad'n adamlarnn sana bir zaran dokunmasndan korkarz!" dediler.
Yezid b. Nubayt, kendisinin peine decek olanlarn ellerinden kolayca ve rahata
kurtulabileceini syleyerek Mekke yolunu tuttu ve Hz. Hseyin'in yanna vard.
Kendisi ve iki olu, Kerbel'da Hz. Hseyin'le birlikte ehit oldular.35
Hz. Hseyin'in Mslim b. AkPi Kfe'ye Gndermesi
Hz. Hseyin, Mslim b. Akl'i ard. Ona: "Ey amcamn olu! Seni Kfe'ye
gndereceim. Kfelilerin grlerinin hangi noktada toplandna bak.
34. Taber, Trih, c. 6, s. 197-198.
35. Taber, Trih, c. 6, s. 198.
KERBELA FACASI
51
Eer onlar bana gnderdikleri mektuplannda olduklar zere iseler, bana acele yaz.
Yanna gelmekte acele edeyim.
ayet durum baka olursa, sen benim yanma dnmekte acele et" dedi.36
Hz. Hseyin; Mslim b. Akl'i Kfe'ye Kays b. Mshir's-Sayd-v, Umre b. Ubeyd
ve Abdurrahman b. Abdullah'l-Erhab ile birlikte gnderdi ve Mslim'e daima
Allah'tan korkmasn ve iini gizli tutmasn emretti.37
Mslim b. Ak, ev halknn ilerini dzenlemek zere Medine'ye gitti. Sonra da,
Kays kabilesinden iki klavuz kiralayarak yola koyuldular.
Klavuzlar, gece, yolu ardlar. Sabaha knca "Ah! Of!" demeye baladlar.
Susuzlua ve hararete dayanamayacak, yryeme-yecek hale geldiler. Mslim'e:
"Sana u yana doru gitmeni tavsiye ederiz. Oraya doru gidersen, belki sen
kurtulursun!" dediler.
Mslim, klavuzlar can ekiir bir halde brakarak, tavsiye edilen yola doru,
yanndaki adamlar ve uaklaryla birlikte yrmeye devam etti.
Nihayet, bir su bana gelip kavutular.
Mslim, bu suyun banda bir mddet oturdu. Hz. Hseyin'e oradan bir mektup
yazd.
Btn olan bitenleri, ektikleri skntlar, klavuzlarn balarna geleni, niyetlenmi
olduu bu yoldan pek de hayr ve uur gelmeyeceini mektupta bildirerek, kendisini
elilikten af ile yerine baka birisini gndermesini diledi ve kendisinin kald Hubeyt
vadisinde cevap beklediini de szlerine ekledi.
Mslim, mektubu Kays b. Mshir's-Saydv'ye verip Hz. Hseyin'e gnderdi.
Kays, Mekke'ye gelip mektubu Hz. Hseyin'e teslim etti. Hz. Hseyin, mektubu
okudu ve Mslim'e u cevab yazd: "mdi, gnderdiim yere gitmekten seni
tereddde dren, alkoyan ey, kanaatimce, senin korkaklndr.
37. Taber, Trih, c. 6, s. 198.
52
Korkakl brak. Emrettiim yere git.

Ben seni bu iten affedici ve yerine bakasn gnderici deilim! Vesselam!"
Mslim, Hz. Hseyin'in mektubunu kendisine okuyana "Ben kendim iin korkmu
deilim!" diyerek, yola devam etti.
Mslim'in Kfe'deki Faaliyetleri
Mslim, Kfe'ye varp kavutu. Orada Muhtar b. Ebu Ubeyd es-Sakaf'nin evine
indi.
Ehl-i Beyt taraftan olan Kfeliler, Mslim'in geldiini haber alnca, bana
toplandlar.
Mslim, onlara Hz. Hseyin'in mektubunu okudu.38
Hz. Hseyin'in mektubu okunurken aladlar.
Abis b. Ebi ebib'-kir, Habb b. Mzahir, Sid b. Abdulla-hu'1-Hanef ve
Haccac b. Ali ayaa kalkarak birer konuma yaptlar ve kllarn ekip bu yolda
arpacaklarm ve Allah katndaki ecirden baka birey beklemeyeceklerini de ifade
ettiler.
, Kfe'de yayld. Hatta, Kfe valisi Numan b. Ber de bunu iitti.
Numan b. Ber'in Kfelilere Hitab
Numan b. Ber, minbere kp Allah'a hamd sena ettikten sonra:
"Sizlere derim ki:
Ey Allah'n kullan! Fitneye ve tefrikaya komaynz. nk, bunlarda adamlar yok
etmek, kan dkmek ve mal gasb vardr.
Ben, benimle arpmayan kimse ile arpmam.
Ben, zerime atlmayan kimsenin zerine atlmam.
Zan ile bir kimseyi sulamam ve yakalamam.
Fakat, sizden kim yapt bey'attan dner, imamnza muhalefet ederse,
kendisinden baka tann olmayan Allah'a andolsun ki, sizden yardm beklemeden
kendi klcmla vurur, onu yere drrm! Umanm ki, sizin hakk tanyanlarnz, btl
isteyenlerden oktur!" dedi.
38. Dinever, Kitbu'l-ahbr, s. 230-231, Taber, Trih, c. 6, s. 198-199.
KERBEL FACASI
53
Numan b. Ber, yumuak huylu, ibadet ve taate devaml, sulh ve mslemeti sever
bir kimse idi.
Abdullah b. Mslim'in Numan b. Berle Mnakaas
Abdullah b. Mslim b. Sad'l-Hadram, camide ayaa kalkarak:
"Senin dmanna kar bu ekildeki gidiatn, zayflara yarar bir gr ve
giditir!" dedi.
Numan b. Ber:
"Allah'a tatte zayflardan olmaklm, Allah'a msiyette gllerden
olmaklmdan, bence daha sevgili ve yedir!" dedi.39
Abdullah b. Mslim:
"Sen, zayf, belki kat kat zayf, gevek bir kimsesin. Memleket bozulmaya yz tuttu!"
dedi.
Numan b. Ber:
"Zayf olup da Allah'n tatinde bulunmam, kuvvetli olup da Allah'a isyanda
bulunmamdan, bence daha makbul ve yedir.
Ben, Allah'n rtt rty yrtmam!" dedi.
Abdullah b. Mslim, Numan b. Ber'in bu szn Yezid'e yazd.40
Yezid'in Kfe'deki Casuslar
Abdullah b. Mslim ile Umre b. Ukbe, Yezid'in Kfe'de grevli iki casusu idi.41
Kfe'deki Durumun Yezid'e Yazlmas
Abdullah b. Mslim, Yezid b. Muaviye'ye yazd yazda: "Mslim b. Akl, Kfe'ye
geldi. Ehl-i Beyt taraftan olan Kfelileri Hseyin b. Ali'ye bey'at ettirmeye balad. Kfelilerin kalblerini bozdu.
Eer Kfe sana lzm ve burada senin hkmn yryecek ise,
buraya emrini yerine getirecek, senin dmann hakknda ilediin
ii ileyecek gl bir adam acele gnder.

39. Taber, Trih, c. 6, s. 199.
40. Taber, Trih, c. 6, s. 194.
41. Dinever, Kitbu'l-ahbr; s. 231.
54
nk, Numan zayf, hatta iki kat zayf ve gevek bir adamdr, bu iin hakkndan
gelemez! Vesselam!" dedi.42
Kfe'deki durumu, Yezid'e byle ilk nce Abdullah b. Mslim yazp bildirdii gibi,
ayn sekide Umre b. Ukbe, daha sonra mer b. Sa'd b. Ebi Vakkas da yazd.
Yezid'in Sercun'la Grmesi
Gelen mektuplar, Yezid'in yannda iki gn kald.
Yezid, babas Muaviye b. Ebu Sfyan'n en yakn adam olan Sercun b. Mansur'u*
yanna ard ve ona:
"Hseyin Kfe'ye doru ynelmi, gidiyormu. Mslim b. Ak de, Kfe'de Hseyin
iin halkn bey'atn alyormu. Bana haber verildiine gre; Kfe valisi Numan b.
Ber de idarede zaaf gsteriyor, hatal ve zararl konumalar yapyormu. Senin bu
husustaki grn nedir?" dedi ve kendisine Kfe'den gelen yazlan okudu. Kfe'ye
kimin gnderilmesinin uygun olacan da sordu.43
Sercun, Basra valisi Ubeydullah b. Ziyad' tavsiye etti.
Yezid:
"Onda hayr yoktur!" dedi.44
Yezid, Ubeydullah b. Ziyad'a pek yz vermez, onu azarlar dururdu.45
Sercun, Yezid'e:
"Eer baban Muaviye dirilseydi onun bu husustaki grn alr miydin?" diye
sordu.
-Yezid:
"Evet!" dedi.46
Sercun:
"Eer Muaviye sa olup da Kfe'ye bn Ziyad' gndermeni sana tavsiye etseydi,
onu tayin eder miydin?" diye sordu.
42.
Taber, Trih, c. 6, s. 199, Dinever, Kitbu'l-ahbr, s. 231.
* Sercun b. Mansur, Yezid'in yakn adam, yazcs, nedimi, maviri ve iki arkada
idi (Belzur, Ensbu'l-erf, c. 4, s. 2, 81). Sercun'un babas Mansur ise, Rm
(Anadolulu) idi (Ebu'1-Fid, El-Bidye ve'n-nihye, c. 8, s. 146, bn Haldun, Trh, c.
3, s. 19).
43. Taber, Trh, c. 6, s. 199.
45. Taber, Trh, c. 6, s. 199.
46. Taber, Trh, c. 6, s. 200.
KERBEL FACASI
55
a-m Ih,
Yezid:
"Evet!" dedi.47
Kfe valiliinin bn Ziyad'a ek vazife olarak verilmesi hakkndaki buyrultu, Sercun'un

bylece reyi alnarak yazld.48
Yezid'in amllarla Grmesi
Rivayete gre; Mslim b. Akl'in Kfe'de:
"Ey Kfeliler! Reslullah Aleyhisselamn kznn olu, bize, Bahdel'l-Kelb'nin
kznn olundan daha sevgilidir!" diyerek Hz. Hseyin'e bey'ata davete baladn
haber ald zaman, Yezid:
"Ey amllar! Kfe'ye kimi vali tayin edeyim; bana iaret ediniz?" diye sordu.
amllar:
"Baban Muaviye'nin seip kabul ettii kimseye raz msn?" dediler.
Yezid:
"Evet!" dedi.
"yleyse, Ubeydullah b. Ziyad'n Irak diyarna valilii iin buyrultu kar!" dediler.49
Numan b. Ber'in Azli
Yezid, Kfe valisi Numan b. Ber'in Hz. Hseyin'e kar harekete geeceinden
emin deil, hatta korku ve endiede idi.50
Bunun iin, onu hemen azletti ve kendisine yle yazd:
"mdi, hi phesiz, vlmlerden olanlar, bir gn gelir, yeril-milerden olurlar.
Yerilmilerden olanlar da, bir gn gelir, vlmlerden olurlar.
Sen, denildii gibi, vlmlerden olarak bulunduun ve anldn meslein sonuna
kadar ulatn, ykseltilip bulutlar atn, bulutlarn da stne ktn.
Sana dahas ne lzm!..."51
48. Taber, Trih, c. 6, s. 200.
51. Belzur, Ensbu'l-erf, c. 4, s. 81-82. .
56
bn Ziyad'n Kfe'de Vazifelendirilmesi

Yezid, Ibn Ziyad'a yazd yazda:
"mdi, Kfe'de bana taraftar olanlar, Mslim b. Akl'in Kfe'de cemaatler topladn,
Mslmanlarn tek saltanat asasn ikiye yardn, ayrdn haber verdiler.
Bu yazm okur okumaz Kfe'ye git!
bn Akl'i ele geirinceye kadar, define arar gibi, acele ara, bul! ldr, yahut srgn
et! Vesselam!"52
"ki kanadn varsa, kanatlan, Kfe'ye u!"53

"Haber aldma gre; Kfeliler, yanlarna gelmesi iin Hseyin'e mektup yazmlar.
Hseyin de Mekke'den ayrlp onlara doru hareket etmitir.
Beldeler arasnda senin belden, gnler arasnda senin gnn, onunla bellanmtr.
Sen ya onu ldrrsn, yahut (bize balanm olan aile nesebin kesilerek) kendi
nesebine, babana dndrlrsn Ubeyd!
Sen, yok edilmenden sakn!"54
Dier rivayete gre:
"Hseyin Kfe'ye gidiyormu.
Zamanlar arasnda senin zamann, beldeler arasnda senin belden onunla
ibtillanmtr. Valiler arasnda da sen onunla ibtil-landn."55
"...Onun hakknda yaplacak i, ya ele geirilip azadlanmak, yahut hrriyeti klelie
evrilmektir!"56
Yezid'in yazs, Mslim b. Amr'l-Bhil'ye verildi ve su gibi akp gitmesi emrolundu.
Mslim b. Amr, Basra'ya eriti. Yezid'in yazsn bn Ziyad'a teslim etti. bn Ziyad,
acele yol hazrln grp, ertesi gn Kfe'ye gitmeye hazrland.
52. Taber, Trh, c. 6, s. 200.
54. Ykub, Trh, c. 2, s. 42.
55. bn Abdi Rabbih, Ikdu'l-ferd, c. 2, s. 218-219, Zeheb, Siyeru a'lmi'n-nbel, c.
3,
s. 205.
56. bn Abdi Rabbih, Ikdu'l-ferd, c. 2, s. 219, Ykub, Trh, c. 2, s. 242, Zeheb,
A'lm,
c. 3, s. 205.
KERBELA FACASI
57
Hz. Hseyin'in Basral Ehl-i Beyt Taraftarlarna Gnderdii Mektup
Hz. Hseyin, Basra eraf ve kabile reislerine, azadls Selman'la bir mektup
gndermi, mektubunda yle demiti:
Hseyin b. Ali'den.
Mlik b. Misma', Ahnef b. Kays, Mnzir b. Crud, Mes'ud b. Amr ve Kays b.
Heysem'e!
Sizlere selam olsun.57
mdi, Yce Allah, Muhammed Aleyhisselam insanlar arasndan seip
peygamberlikle, risletle ereflendirmitir.
Sonra, Allah onu kullarna nasihat ve getirdii eyleri tebli ettikten sonra manev
huzuruna ald.
Biz ise, onun Ehl-i Beyti, velleri, vasileri ve veresesi bulunuyoruz. Onun yerine
gemeye de, insanlar iinde en lyk ve hakl olan biziz.
Biz, tefrikadan holanmadk. Sulh ve mslemet istedik.
Biz biliyoruz ki; bu hakka, onu ellerinde bulunduranlardan daha lyk ve mstahak
olan benim.
Allah, ihsan ve slahta bulunanlar, hakk aratranlar rahme-tiyle esirgesin. Bizi de,
onlar da yarlgasn.
Size elimi bu yaz ile gnderdim.
Ben sizi Allah'n Kitabna ve Allah'n Peygamberi olan Muhammed Aleyhisselamn
snnetine davet ediyorum.
O snnete ki ldrlm, yok edilmi, onun yerine bid'atlar ihdas edilmitir.
Szlerimi dinler, emrime itaat ederseniz, doru yolu bulursunuz.
Vesselam aleykm ve rahmetullah."58
Mnzir b. Crud'un Gelen Mektubu bn Ziyad'a Haber Vermesi
Hz. Hseyin'in mektubu Basra'daki Ehl-i Beyt taraftarlarna gelince, Mnzir b.
Crud'dan baka hepsi onu gizli tuttular. Mn57. Dinever, Kitbu'l-ahbr, s. 231.
58. Taber, Trih, c. 6, s. 200.
58
zir ise onu ifa etti.59 nk, kz Hind'i bn Ziyad'la evlendirmi bulunuyordu.
Mnzir, bn Ziyad'n yanna giderek, gelen mektubu ve iindekileri ona haber verdi.
bn Ziyad, Hz. Hseyin'in elisinin aranmasn emretti. Onu bulup getirdiler.
Selman'n hemen boynu vuruldu.60
bn Ziyad'n Basrallara ltimatomu
bn Ziyad, halk Basra Ulu Camiine toplatt. Minbere kt. Allah'a hamd senada
bulunduktan sonra:
"mdi, vallahi, bana g gelecek, yenilmeyecek, benim karmda darmadan
edilmeyecek birey yoktur.
Ben, dmanlk edenlere kar gl, arpacak olanlara kar zehirimdir!
Oku Kare'nin dedii gibi, ben krl kar, sizin hakknzdan gelirim!
Ey Basrallar! M'minler emri beni Basra ile birlikte Kfe'ye de vali tayin etti. Ben
bir sabah kp oraya gideceim.
Kardeim Osman b. Ziyad b. Ebu Sfyan' yerime vekil braktm.
Sizlerden herhangi birinizin ona muhalefet ettiinizi veya yalan bir haber verdiinizi
iitirsem, kendisinden baka tanr olmayan Allah'a andolsun ki, onu da, onun bal
bulunduu ulu kiiyi de, onun velsini de ldrr; sizi emirlerime boyun edirinceye,
yola getirinceye, aranzda muhalif braknayncaya kadar, yakn uza, suluyu
susuzu bir tutarm.
Ben, babam Ziyad'n oluyum ve ona benzerim!" diyerek tehditlerde bulundu.61
bn Ziyad'n Basra Erafim Elde Etmesi

bn Ziyad, Yezid'in yazsn ald zaman, Hz. Ali'ye taraftarlkla tannm Basra
eraf arasndan setii beyz kiiyi elde etti ki; Abdullah b. Haris b. Nevfel ile erk
b. A'ver onlar arasnda idi.
59. Taber, Trih, c. 6, s. 200, Dinever, Kitbu'l-ahbr, s. 231.
61. Taber, Trih, c. 6, s. 200.
KERBELA FACASI
59
bn Ziyad'n Basrallar arasndan ilk drd, elde ettii kiinin erk b. AVer
olduu, erk'in zor kullanlarak elde edildii ve kendisiyle birlikte birok kimsenin de
elde edildii sylenir.
bn Ziyad, Serik'ten sonra Abdullah b. Hris'i de, yannda birok kimseyle birlikte
elde etmitir.
Bununla beraber, bu ztlar, bn Ziyad'n Kfe'ye gitmekte gecikeceini, Hz.
Hseyin'in ondan nce gelip Kfe'yi ele geireceini ummakta idiler.
bn Ziyad'n Kfe'ye Gelii
bn Ziyad; yannda Mslim b. Amr'l-Bhil, erk b. AVer, Mnzir b. Crud, ev halk
ve uaklarndan mrekkep ondokuz kiilik bir kafile ile Kfe'ye hareket etti.
Kadisiye'ye geldikleri zaman, bn Ziyad, azadls Mihran'a:
"Ey Mihran! Sen daha o hal zere misin? Kk grdnde sana yzbin var!" dedi.
Mihran:
"Hayr! Vallahi, artk dayanamayacam!" dedi ve bn Ziyad'a o da satld.
bn Ziyad, Kfe'ye girince, hayvanndan indi.
Yemen ii elbiselerden bir elbise giydi.
Bana da, Yemen tlbentlerinden siyah bir tlbent sard.
Azn burnunu rtt.
Katrna bindi. Sonra, inip Kfe iinde tek bana yaya olarak yrmeye balad.
lk nce, bekilere, koruyuculara rastlad.
Bunlar, bn Ziyad' grnce, Hz. Hseyin zannettiler:
"Hogeldin ey Reslullah'n olu!" dediler.
bn Ziyad, onlara cevap vermedi.
Evlerinden ve adrlarndan kan halk, bn Ziyad'n yanna ylmlard.
nk, Hz. Hseyin'in geleceini iitmiler, gelmesini bekleyip duruyorlard.
bn Ziyad' grnce, onu Hz Hseyin zannettiler.
bn Ziyad, rastlad cemaati selamlamadan gemiyordu.

Halk:
60
"Hogeldin ey Reslullah'n olu!62
Ey Reslullah'n olu! Allah'a hamdolsun ki, seni bize gsterdi!" demekte, bn
Ziyad'n elini, ayan pmekte idiler.63
Numan b. Ber ise, halkn sylediklerini iitmi, kkn kapsn skca
kapattrmt.
bn Ziyad le zeri kke geldii zaman, Numan b. Ber onu Hz. Hseyin sanyor
ve bn Ziyad'n etrafndaki halk da barp aryorlard.64
Numan b. Ber, kkn balkonuna kt:
"Ey Reslullah'n olu! Sen benim yanma ne diye geldin?
Beldeler arasnda benim beldemi semekteki maksadn nedir?" diye seslenmeye
balad.65
bn Ziyad, ona:
"A kapy!" dedi.
Numan b. Ber:
"Amam!" dedi.
bn Ziyad:
"Gecen uzasn!" diyerek kzd.
bn Ziyad'n arkasndaki halktan bazlar:
"Ey cemaat! Kendisinden baka ilah olmayan Allah'a andolsun ki; bu, Mercne'nin
oludur!" diye bardlar.
Bazlar ise:
"Yazklar olsun size! O, muhakkak Hseyin'dir!" dediler.66
bn Ziyad, Numan b. Ber'e:
"Uykun uzasn ey kr adam!" diyerek az ve burnunu rtt tlbendi anca,

Numan b. Ber onu tand.
Halk da:
"Aaa! Mercne'nin olu imi!" diyerek bartlar ve onu akl talaryla taladlar.67
Numan b. Ber kapy ap bn Ziyad ieri girince, kapy hal-f kn yzne
kapadlar.68
62. Taber, Trih, c. 6, s. 201-202.
64. Taber, Trih, c. 6, s. 201.
65. Mes'udi Murcu'z-zeheb, c. 3, s. 66.
66. Taber, Trih, c. 6, s. 202.
68. Taber, Trih, c. 6, s. 202.
KBRBEL FACASI
61
bn Ziyad'n Kfelilere Hitab
bn Ziyad Kfe'nin Ulu Camiine gitti. Camide toplanmalar iin halka seslenildi. Halk
toplannca, bn Ziyad minbere kt. Allah'a hamd senadan sonra:
"Ey Kfeliler! M'minler emri beni sizin ehrinize vali tayin etti.
Harp ganimetleri, kendi aranzda bltrlecektir.
M'minler emri mazlumlarnza insaf ve adaletle muamele etmemi, beni dinleyen
ve bana itaat edenlerinize ihsanda bulunmam, asi ve phelilerinize kar iddetli ve
sert davranmam bana emretti.
Ben onun bu yoldaki emrini sonuna kadar yerine getiririm.
Ben itaatlerinize kar efkatli bir baba, aykr hareket edenlerinize kar da slatlm
zehir gibiyim! Kendisini esirgeyen, koruyandan baka hibiriniz sa kalmaz.69
Ey insanlar! Ben iyi biliyorum ki; benimle birlikte kke kadar gelen ve bu suretle
bana balln aklayan kimseler Hseyin'e dmandrlar. Onlar, Hseyin'in ehre
girdiini ve duruma hkim olduunu sanmlard. Vallahi, ben hibirinizi
tanyamadm"70 diyerek minberden indi. Vali kkne gidip yerleti.
Eski vali Numan b. Ber ise, am'daki vatanna doru hareket etti.
Mslim b. Akl'in Kald Evi Deitirerek Bey'at Alma ine Devam Etmesi
Mslim b. Akil; bn Ziyad'n Kfe'ye geldiini, eski vali Nu-man'n Kfe'den
ayrldn, bn Ziyad'n hutbesini ve tehditlerini iitince, hayat hakknda endieye
dt. Yatsdan sonra, Muh-tar'n evinden kp, Kfelilerin erafndan Hni' b.
Urve'nin evine gitti ve avlusuna girdi.
Hni', o srada kadnlarnn odasnda bulunuyordu. Kendisine haber gnderip dar
kmasn istedi.
Hni' dar kt. Mslim ayakta duruyordu. Hni'ye selam verdi ve:
"Beni koruyasn ve konuklayasn diye sana geldim" dedi.
70. Taber, Trih, c. 6, s. 202.
82
Hni':
"Sen bu ar ii yklemekle bana kydn!
Eer gelip evime girmemi olaydn, seni kendimden geri evirmek isterdim.
Sen bu koruma ve barndrma isteinle beni baladn. Seni barndrmak ve
korumak bana bir bor oldu!" dedi ve Mslim b. Akl'i kadnlarnn evine ald. Ona
orada bir oda ayrd.
Bunun zerine, Ehl-i Beyt taraftarlar Hni'in evinde Mslim'in yannda toplanmaya
baladlar.
erk b. AVer Mslim b. Akl ile Birarada
Hni', bn Ziyad'n yannda erk b. A'verle bulumu ve grmt. Onu evine
getirip Mslim b. Akl'in oturduu odada konuk-lad.
erk b. AVer, Basra'da eref ve itibar sahibi, hatrl bir kii idi.
Basra Ehl-i Beyt taraftarlarnn byklerindendi.
Mslim b. Akl'in ii hakknda Hni'i tevik eder durur, Mslim b. Akl de kendisine
gelen Kfelilerden, szlerinde duracaklarna dair kuvvetli ahidler, misaklar alrd.

erk b. A'ver, Hni'in evinde bulunduu srada ar bir hastala tutuldu.
bn Ziyad, onun hastalandn iitince, ziyarete, yoklamaya geleceini bildirmek
zere adam gnderdi.
erk'in Mslim b. Akl'e Bir Teklifi
erk b. A'ver, Mslim b. Akl'e:
"Senin gayen de, sana taraftar olanlarn gayesi de, ancak, u belnn, u azgn
herifin yok edilmesidir.
Allah, onu yok etmen iin sana imkn ve frsat verdi.
O, benim hastalm yoklamaya gelecektir. Kalk, mahzene gir. Yanmda oturup
dinlendii srada hemen k, ldr onu!
ldrdkten sonra, vali kkne git, orada otur.
Halktan hibir kimse, onun hakknda seninle ekimez, sana dmanlk etmez.
Allah bana shhat ve afiyet verirse, Basra'ya gider, orada ben senin iine yeterim.
Basrallar sana bey'at ederler" dedi.
KBRBEL FACASI
63
Hni':
"Ben Ibn Ziyad'n evimde ldrlmesini ho bulmam!" dedi.
erk:
"Ne iin ho bulmuyorsun? Vallahi, onu ldrmek, Allah'a yaknlktr!" dedi.
Sonra da, Mslim'e:
"Sen bu hususta kusur etme!71
Ben 'Bana bir su iiliniz!' diye seslenirim. Sen de o zaman gelir, klla onun iini
bitirirsin!" dedi.
Mslim:
"Olur!" dedi.72
O srada, "Vali kapdadr!" diye haber verildi. Mslim b. Akl hemen mahzene girdi.
bn Ziyad, erk'in yanna girip selam verdi.73 erk'in deine oturdu. Azadl
klesi Mihran ise* bn Ziyad'n baucunda durdu.74
bn Ziyad, erk'e:
"Kendini nasl buluyorsun? ikyetin, hastaln nedir?" diye sordu.
erk, Mslim'in gelmesi iin, sorunun cevabn uzatt durdu. Mslim'e duyurmak
iin de, bir beyit okuyup:
"Daha ne duruyorsun, ne bekliyorsun?" demek istedi ve beyti tekrarlad.75
erk:
"Bana bir su iiriniz!" diye seslendi.
Bir criye, bardakla su getirirken, Mslim'i grnce vazgeti.
erk:
"Bana bir su iiriniz!" diye tekrar seslendi.
ncde:
"Yazklar olsun size! Siz bana scak su iiriniz. Keke buna kendimde kudret olayd!"
dedi.
ta
;n

72. Taber, Trih, c. 6, s. 202.
* Mihran, son derece akll ve zeki bir kimse idi. bn Ziyad'n akl hocas idi (Dinever,
Kitbu'l-ahbr, s. 281).
74. Taber, Trih, c. 6, s. 202.
64
Mihran, ii sezdi. bn Ziyad'a gzleriyle iaret verdi. bn Ziyad, yerinden srayp

kalkt.
erk:
"Ey emr! Size vasiyette bulunmak istiyordum" dedi.
bn Ziyad:
"Yanna yine gelirim" diyerek oradan ayrld.
Mihran, bn Ziyad'n peinden kt.
"Vallahi, seni ldrmek istediler!" dedi.
bn Ziyad:
"Bu, benim erk'e olan iyilik ve ikrammla nasl badar? Hem de Hni'in evinde!
O Hni'in evinde ki, kendisi babamn eline elini koyup bey'at etmi bulunuyor!"
diyerek vali kkne dnd.76
bn Ziyad'n Kann Dkmekten Mslim'i Alkoyan Sebepler
Mslim b. Akl mahzenden kp erk'in yanna gelince, erk:
"Herhalde, onu ldrmekten seni ancak korkaklk alkoymutur?" dedi.
Mslim:
"Onu ldrmekten beni iki mhim ey alkoymutur. Onlardan birisi, onu Hni'in
evinde ldrmeyi ho ve uygun grmeyiim; ikincisi de, Reslullah Aleyhisselamn
'man, anszn adam ldrmek iin frsat kollamay engeller. M'min, anszn adam
ldrmek iin frsat kollamaz' hadisidir" dedi.
erk:
"Fakat, vallahi sen onu ldrm olsaydn, iin dzelir, kuvvet ve kudret sende
derlenip toplanrd" dedi.
Bundan sonra erk birka gn daha yaad ve vefat etti.77
Mslim b. Akl'in Kfe'deki Baars
Mslim b. Akl, Hni'in evinde Kfelilerin bey'atn almaktan geri durmad. Onlardan
onsekiz bin kiinin, gizli olarak bey'atm ald.78
76. Taber, Trih, c. 6, s. 202.
77. Taber, Trih, c. 6, s. 204, Dinever, Kitbu'l-ahbr, s. 234-235.

KERBEL FACASI
65
Dier rivayete gre; bey'at edenler, otuz binden fazla idi.79
Ma'kl'n Mslim b. Akl'i Bulmak in Vazifelendirilmesi
Mslim b. Akl'in bulunduu yer, bn Ziyad'a bir mddet gizli kald.80
bn Ziyad, azadls Ma'kl' ard. Ona:
"u bin dirhemi al. Sonra, Mslim b. Akl'i ve adamlarn aratr, bul. Onlara bu
bin dirhemi ver. Kendilerine:
'Dmanlarnzla yapacanz savalarda bundan faydalannz!' de!
Senin kendilerinden olduunu onlara bildir.
Bu paray verdiin zaman onlar sana gvenecek olurlarsa, senden hibir haberlerini
saklamazlar. Artk, sabahleyin yanlarna gider, hereylerini renirsin. Haydi, git,
bylece yap!" dedi.
Ma'kl, Kfe'nin Ulu Camime gitti.81
Camiin direklerinden bir direin dibinde uzun uzun namaz klan bir zt grd.
Kendi kendine:
"u Ehl-i Beyt taraftarlar, uzun ve ok namaz klarlar. Herhalde, bu da onlardandr"
dedi.
Namaz klan zt, namazm bitirince, ayaa kalkt.
Ma'kl, onun yanna vard:
"Canm sana feda olsun! Ben amllardan bir kimseyim. Zlke-l'n azadlsym.
Reslullah Aleyhisselamm Ehl-i Beytini sevmeyi Allah bana ihsan etti. Onlar en ok
sevenlerdenim.
Yanmda bin dirhem var. Ehl-i Beyt taraftarlarndan birisine bunu vermeyi arzu
ediyorum.
Bu ehre Hseyin b. Ali Aleyhisselamm bir davetisi geldiim iittim. Baz ilerinde
faydalanmak, taraftarlarndan istedii kimseye harcamak zere, bu paray ona takdim

etmeme dellet ve tavassut eder misin?" dedi.
81. Taber, Trih, c. 6, s. 203.
66
Namazdan kalkan zt:

"u mescidde benden gayr birok kimseler varken, bunu bana ne diye
soruyorsun?" dedi.
M'kl:
"nk ben sende, senin yznde iyilik grdm. Reslullah Aleyhisselamn Ehl-i
Beytine taraftar olan kiilerden olabileceim tahmin ettim!" dedi.
Bunun zerine, o zt:
"Allah sana iyilikler versin! Sen beni iyi tandn. Ben senin kardelerinden bir
kimseyim. smim Mslim b. Avsece'dir. Seninle grtme sevin duydum. Ben de
o Ehl-i Beyt taraftarlarndan birisiyim. u Allah'n bels bn Ziyad'n korkusundan
dolay, bunu btn halktan gizli tutacana, Allah adna yemin ederek bana sz ver!"
dedi.
M'kl, Mslim b. Avsece'ye, bu hususta istedii yeminli sz verdi.
Mslim b. Avsece, Ma'kl'a:
"Bugn dn, git. Yann sabah olunca, sen benim evime gel. Seninle birlikte
adammza, yani Mslim b. Akl'e gideriz. Seni ona kavutururum" dedi.
aml gitti. Gece yatt. Ertesi sabaha knca, Mslim b. Avse-ce'nin evine vard.
Mslim b. Avsece, onu gtrp Mslim b. Akl'in yanna soktu. M'kl ve ii
hakknda izahat verdi. M'kl da, yanndaki paray Mslim b. Akl'in nne koydu ve
ona bey'at etti.
aml casus artk sabahlan Mslim b. Akl'in yanna serbeste geliyor, kendisine
engel olunmuyor, btn gn onun yannda bulunuyordu. O, bylece, Mslim b. Akl
ile taraftarlarnn btn haberlerine vkf olmutu.
M'kl, bir akam, gece karanl basnca, bn Ziyad'n yanna vard. Olan bitenleri
ona birer birer anlatt. Mslim b. Akl'in de Hni' b. Urve'nin evinde bulunduunu
bildirdi.
Hni'in Bana Gelenler
Kfe erafndan Muhammed b. E'as ile Esma b. Hrice, selam vererek bn
Ziyad'n yanna girdikleri zaman, bn Ziyad onlara:
KERBELA FACASI
67
"Hni' b. Urve ne yapyor? Nasldr?" diye sordu. bn E'as'la bn Hrice:
"Ey Emr! O gnlerden beri hastadr!" dediler. bn Ziyad:
"Nasl olur? Benim iittiime gre; o btn gn evinin kapsnn nnde oturmakta
imi!
Bizim yanmza uramaktan kendisim alkoyan nedir? Bize gelip selam vermesi
kendisine den hak ve vecibelerden deil midir?" dedi.
bn E'as'la bn Hrice:
"Biz bunu ona bildirecek, yanna uramakta gecikmemesini syleyeceiz" dediler.82
bn Ziyad:
"Hni'i her halde bana getiriniz!" dedi.
bn E'as'la bn Hrice, bn Ziyad'n Hni'e bir ktlk yapmamasn salamak iin:
"O, eman verilmedike, suu balanmadka gelmez!" dediler. bn Ziyad:
"O nerde, eman nerde!
Gitseniz de, bireyler syleyip onu yanma getirseniz olmaz m? Eer eman
verilmedike gelmeyecek olursa, ona eman veririz. Gidin, arn onu!" dedi.83
Muhammed b. E'as'la Esma b. Hrice, bn Ziyad'n yanndan ayrlarak Hni' b.
Urve'nin yanna geldiler. bn Ziyad'n sylediklerini, kendilerinin ona verdikleri cevab
ve sz anlattktan sonra:
"Biz sana yemin veriyoruz. bn Ziyad'n sana kar kalbinde uyanan kinin,
dmanln silinmesi iin, imdi bizimle birlikte kalkp onun yanna gideceksin!"
diyerek direndiler.
Bunun zerine, Hni' katrn getirtti. Ona bindi. Muhammed b. E'as ve Esma b.
Hrice ile birlikte gittiler.
Vali kkne yaklanca, Hni'in kalbine bir korku dt. Arkadalarna:

"Kalbime, bu adamdan bir korku dt!" dedi. Arkadalar:
83. Taber, Trih, c. 6, s. 202.
68
"Ne iin kalbine korku dyor?! Sen temiz, yal, dvlmekten uzak bir kiisin!"
dediler.
Hni' onlarla birlikte gitti. bn Ziyad'n yanna girdi. Kad u-reyh de orada idi.
bn Ziyad, Hni'i grnce:
"Ben onun yaamasn ve iyiliini istiyorum. O ise benim lmm istiyor!" diye
balayan bir beyit okudu.84
Halbuki, bn Ziyad, nceleri, Hni' gelirken, ona ikram ve iltifatlarda bulunurdu.
Hni':
"Ey emr! Nedir bu? Bununla ne demek istiyorsun?" diye sordu.
bn Ziyad:
"Ey Hni' b. Urve! Senin m'minler emrine ve btn msl-manlara kar evinde
yaptn u iler nedir, syle bakaym?
Mslim b. Akl'i getirtip evine soktun. evrendeki evlerde onun iin silahlar ve
askerler topladn, deil mi? Bunlarn bana gizli kalacan m sandn?" dedi.
Hni':
"Ben byle birey yapmadm. Mslim de yanmda deildir" dedi.
bn Ziyad:
"Evet! Yaptn!" dedi.
Hni':
"Yapmadm!" dedi.
bn Ziyad:
"Evet! Yaptn!" dedi.

Aralarnda sz oald. Hni' itirafa yanamad ve inkr etmekte direndi.
Bunun zerine, bn Ziyad, casusu Ma'kl' artt. Ma'kl, gelip nlerinde durdu.
bn Ziyad, Hni'e:
"Bunu tanyor musun?" diye sordu.
Hni' "Evet!" dedi ve Ma'kl'n kendileri zerine tayin edilmi bir casus olduunu ve
btn olan bitenlerin bn Ziyad'a onun tarafndan ulatrlm olduunu anlad.
Elleri yanlanna dt. Bir mddet, kendinden geti.
KERBEL FACASI
69
L1
aSonra, kendine gelip bn Ziyad'a:
"Beni dinle! Szlerimin doruluuna inan! Vallahi, sana yalan sylemiyorum.
Kendisinden baka ilah bulunmayan Allah'a yemin ederim ki; Mslim b. Akl'i de
evime ben arm, getirtmi deilim. Kapma gelip oturduunu grnceye kadar
onun bey'at iinden de haberim yoktu.
Evimde kalmak istedi. stediini reddetmekten utandm. Barndrlmas ve korunmas
iin bana snd. Ben de kendisini evime aldm. Konukladm ve barndrdm. Onun
ii, sana haber verilmi olduu zere olmutur.
stersen, imdi, sana kar hibir ktlk yapmayacama dair seni tatmin edecek en
ar yeminle sz vereyim, yahut istersen tekrar yanna dnp geleceime dair sana
elinde bulunduracan bir rehine vereyim de, gideyim evimden istedii yere kp
gitmesini kendisine syleyeyim ve kendisini himayemden ve komuluumdan
karaym" dedi. bn Ziyad:
"Hayr! Vallahi, onu bana getirip teslim etmedike, sen benim yanmdan
ayrlamazsn!" dedi. Hni':
"Vallahi getirmem!" dedi. Aralarnda sz oald.
Ne Kfeli, ne de Basral olmayan aml Mslim b. Amr'1-Bhi-l, Hni'in Mslim b.

Akl'i bn Ziyad'a teslim etmemek hususunda direndiini ve sesini ykselttiini
grnce, kalkp:
"Allah valiye iyilikler versin! Sen beni bununla babaa brak da, kendisiyle bir
konuaym?" dedi ve Hni'e:
"Kalk, uraya gidip seninle biraz konualm!" dedi. Hni' kalkt. bn Ziyad'n
yaknnda, baknca grebilecei, seslerini ykselttikleri zaman ne konutuklarn
iitebilecei, kstklar zaman konutuklarnn kendilerinde gizli kalaca bir keye
ekildiler.
Mslim b. Amr'l-Bhil:
"Ey Hni'! Allahakna! Kendini ldrtp de, kavminin, airetinin ban belya
sokma.
70
u kavmin (Yezid b. Muaviye hanedannn) amcasnn olu olan u adam bn

Ziyad'a teslim ediver. Onlar onu ne ldrrler, ne de kendisine bir zarar verirler.
Byle yapmakta sana ne ayp vardr, ne de eksiklik!
Sen onu nihayet sultana teslim etmi oluyorsun!" dedi.
Hni':
"Hayr! Vallahi, bu, benim iin en ayp ve en utanlacak bir harekettir.
Kendim sa ve salam, kulam duyar, gzm grr, kollarm iddetle tutar halde
iken; saysz yardmclarm da varken, himayem altndaki konuumu teslim
edeceim, yle mi?
Vallahi, tek bama da kalsam, hibir yardmcm da olmasa, onun yannda lr,
yine onu teslim etmem!
Vallahi, onu hibir zaman bn Ziyad'a teslim etmem!" dedi.
bn Ziyad, bunu iitince:
"Yaklatrn yanma onu!" dedi.
Hni'i yanna yaklatrdlar.
bn Ziyad:
"Vallahi, ya onu bana getirirsin, yahut boynunu vuracam!" dedi.

Hni', airetinin kendisim koruyacan sanarak:
"Eer sen beni ldrrsen, kknn evresinde kllar sakrdar!" dedi.
bn Ziyad:
"Vay, sen beni kl akmasyla m korkutuyorsun? Yaklatrn yanma onu!" dedi.
Yanna yaklatrlnca, Hni'in nne vard. Elindeki keskin denekle burnuna,
alnna ve yanaklarna-denek knlncaya kadar-durmadan vurdu.
Hni'in burnu paraland. zerine kanlar akmaya balad. Yanaklarnn ve alnnn
derileri, etleri sakalnn zerine dkld.
bn Ziyad:
"Sen kann dkmeyi hellletirdin. Seni ldrmek bize hell olmutur.
Tutun bunu, odalardan birine atn! Kapsn zerine kapatn. Kapya da bir beki
dikin!" dedi ve yle yapld.
KERBEL FACASI
71
Esma b. Hrice, ayaa kalkp, bn Ziyad'a:
"Sen bize bu adam getirmemizi emrettin. Biz onu getirip yanna soktuumuz
zaman, vurup burnunu paraladn. Kann, sakalnn zerine akttn. Onu ldreceini
de syledin" diyerek itiraz edince, bn Ziyad:
"Sen bizim lehimizde deil misin?" dedi.
Emretti; o da an derecede dvld. Sonra, braklp hapsedildi. Muhammed b.
E'as:
"Biz, valinin lehimizde veya aleyhimizdeki grne razyz. Vali terbiye edicidir!"
dedi.
Amr b. Haccac, "Hni' ldrld!" diye iitince, Mezhic kabilesi halkn toplad. Byk
bir toplulukla gelip vali kkn kuatt. Amr b. Haccac:
"Ben Amr b. Haccac'm! Bunlar da, Mezhic kabilesinin svarileri ve ileri gelenleridir.
Biz ne hkmete itaatten km, ne de cemaatten ayrlmz-dr.
Fakat, bunlar, adanlan olan Hni'in ldrldn iitince, bunu hazmedemediler,
ii byttler" diyerek seslendi. bn Ziyad'a:

"u kapda ylanlar, Mezhic kabilesi halkdr!" denildi. bn Ziyad, Kad ureyh'e:
"Onlarn adamlarnn yanna gir, gr onu! Sonra, Mezhic kabilesi halknn yanlarna
git. Hni'in sa olduunu, ldrlmediini grdn kendilerine haber ver!" dedi.
Kad ureyh, Hni'in yanna girdi. Ona bakt. Kad ureyh der ki: "Hni1, beni
grnce:
'Allah akna, Mslmanlar akna! Benim airetim, kabilem hep yok mu oldular?!
Din adanlan nerede kaldlar?!
Onlar, beni dmanlan ve dmanlarnn olu ile babaa brakp hep gaib mi
oldular?!' dedi.
Hni'in hl sakalna yznden kanlar akyordu. Kkn kapsnda bir sarsnt ve
grlt iitince, dar ktm. Hni', arkamdan:
72
'Ey ureyh! Sanyorum ki, iittiim grlt, Mezhic kabilesinin ve Mslmanlardan

bana taraftar olanlarn sesleridir. Yanma on kii girip beni kurtarsnlar!' diye seslendi.
Darya, Mezhic kabilesi halknn yanna ktm. Yanmda Hu-meyd b. Bkeyr'lAhmer vard. Kendisi, bn Ziyad'n bandaki emniyet memur ve muhafzlarndand.
bn Ziyad onu Hni'in yanna benimle birlikte gndermiti. Vallahi, yanmda o adam
olmasayd, Hni'in bana emrettii eyi adamlarna tebli ederdim.
Mezhic kabilesi halknn yanna ktmda:
'Sizin adamnz hakkndaki tutumunuzu ve sylediklerinizi valiniz iitti ve Hni'in
yanna girmemi bana emretti. Gidip onu grdm. Grdm de size sylememi
emretti. Size bildiriyorum ki; Hni' sadr. Size onun ldrld hakknda verilen
haber aslszdr1 dedim."
Amr b. Haccac ve adamlar:
"Demek ki Hni' ldrlmemi, Allah'a krler olsun!" dediler."85
Mezhic kabilesinin seyyidlerinden olan Amr b. Haccac, onlara:
"te, adamnz sam. Ne diye fitneyi hzlandryor, krkl-yorsunuz? Geri dnp
gidiniz!" dedi.
Dnp gittiler.86
bn Ziyad'n Mescidde Konumas
bn Ziyad, Hni'i dvdkten ve hapsettikten sonra, halkn toplanmasndan korkarak,
yannda halkn ileri gelenleri, kendi muhafzlar ve uaklar olduu halde mescide gitti.
Minbere kt. Allah'a hamd senada bulunduktan sonra:
"Ey insanlar! mdi size derim ki; Allah'a itaate, imam ve nderlerinize itaate sarlnz.
htilafa ve tefrikaya dmeyiniz. Yoksa helak olur, zelil olur, ldrlrsnz. Uyarlan
kii iin, mazeret yoktur" diyerek minberden indi.
Mslim b. AMPin Ayaklanmas
bn Ziyad, mescidde konumasn bitirip minberden indii sra85. Taber, Trih, c. 6, s. 205-207.
KERBEL FACASI
73
da "bn Akl geldi! bn Akl geldi!" diye sesler iitilince, acele kke girdi. Kkn
kaplarn kapattrd ve kilitletti.
Abdullah b. Hzim der ki:
"Vallahi, ben Mslim b. Akl'in vali kkne gnderdii elisi idim. Hni'in bana
gelenleri gzlerimle grmmdr. Hni' dvld ve hapsedildii zaman, atma
binip Mslim b. Akl'in yanna vardm. Murad oullan kadnlar toplanmlar. 'Eyvah!
Yanlp aldanp gitti o! Eyvah! Kayboldu o!' diyerek feryat ediyorlard.
Mslim b. Akl'in yanna girip btn olan bitenleri kendisine haber verdim. Mslim'e
bey'at etmi olanlar, onsekiz bin kii idi. Hni'in evinin evresindeki evlerde drt bin
kii vard.
Mslim b. Akl:
"Y Mansur! Emit!' diye seslen!' dedi.
Ben de:
T Mansur! Emit!' diye seslendim.
Bunu iiten Kfeliler de birbirlerine seslendiler.
Halk, Mslim b. Akl'in bana topland.
Mslim b. Akl; Ubeydullah b. Amr b. Uzeyr'l-Kind'ye Kinde ve Reba kabileleri

adna sancak balad ve ona:
'Sen, svarilerin nnde hareket et!' dedi.
Mslim b. Avsece'ye, Mezhic ve Esed kabileleri adna sancak balad.
'Sen, piyadelerle git ve onlarn banda bulun!' dedi.
bn Smmet's-Sid (Saydv)'ye Temm ve Hemedan kabileleri adna sancak
balad.
Abbas b. Cdet'l-Cedel'ye Medineliler adna sancak balad.
Sonra, kendisi de kke doru hareket etti."
Abbas b. Cedel der ki:
"Biz, drt bin kii ile yola ktk. Kke varp kavutuumuz zaman, yz kii
kaldk.
Biraz sonra, Mslim b. Akl, Murad oullar kabilesiyle birlikte gelip kk kuattlar.
Sonra, halk yanmza ardk. Hepsi yanmzda toplandlar. Ksa bir mddet
gemi, gememiti ki; mescid ve sokaklar halkla dolmutu.
Akama kadar, halkn yna devam etti.
74
bn Ziyad ok skt. Kkn byk kapsna ieriden dayanmalarn adamlarna

emretti. bn Ziyad'n yannda emniyet memurlar ve muhafzlarndan otuz kii ile ev
halkndan, azadllarn-dan ve Kfe erafndan da yirmi kii bulunuyordu.87
O srada kkte bulunanlarn-Kfe eraf da dahil olmak zere-ikiyz kii kadar
olduklar da rivayet edilir.88
bn Ziyad; Mslim b. Akl'in birok halkla geldiini grnce, dellala:
"Ey Allah'n svarileri! Hayvanlarnza atlaynz!" diyerek barmasn emretmi,
davetine icabet eden olmamt.
bn Ziyad, gelen halk arasnda kendi adamlar bulunduunu sanyordu.89
Mslim b. Akl'in yannda Muhtar b. Ebu Ubeyd yeil, Ubeydul-lah b. Haris ise
krmz bir sancak tayor ve zerinde krmz bir elbise bulunuyordu.
Muhtar, gelince, sancan Anr b. Hureys'in kapsna dikti.

bn Ziyad'n Ald Tedbirlerle Halk Mslim'in Bandan Datmas
Mslim b. Akl, kkn evresinde iddetli arpma yapt.90 Ar ekilde yaraland.
Arkadalarndan da bazlar ld.91
Kkn iinde bulunanlar, kkn damna karak halka kesek ve ok atarak halkn
kke yaklamalarna engel oldular. Akama kadar, byle yapmaktan geri
durmadlar.92
E'as, Ka'ka b. Sevr ve ebes b. Rib', akama kadar Mslim b. Akl ve
arkadalaryla arptlar.
ebes b. Rib':
"Geceye kadar bekleyiniz. Bunlarn hepsi dalr, giderler;"
Ka'ka ise, ebes'e:
"Sen halka ehri kapadn. Yollarm a, onlar dalsnlar gitsinler!" diyordu.93
87. Taber, Trih, c. 6, s. 207.
89. Taber, Trih, c. 6, s. 221.
90. Taber, Trih, c. 6, s. 215.
91. Taber, Trih, c. 6, s. 221.
93. Taber, Trih, c. 6, s. 215.
KERBELA FACASI
75
bn Ziyad, Kesr b. ihab b. Husayn' ard. Mezhic kabilesinden kendisine tbi
olanlarn yanna varp harpten, sultann cezasndan korkutarak onlar bn Akl'den
ayrmasn ona emretti.
Muhammed b. E'as'a; Kinde ve Hadramevt'ten kendisine tbi olanlarn yanna
gitmesini, halktan yanlarna gelecek olanlara eman sancann almasn emretti.
Ka'ka b. Sevr, ebes b. Rib', Haccar b. Ebcer ve imr b. Zilcev-en'e, ayn ekilde
hareket etmeleri iin emir verdi.
bn Ziyad, bsbtn yalnz ve az kimselerle kalmaktan ekinerek, dier Kfe

erafn yannda tuttu.
Kesr b. ihab, Muhammed b. E'as ve Ka'ka b. Sevr, kavim ve kabilelerinden
kendilerine tbi olanlarla birlikte bn Ziyad'n yannda toplandklar zaman; Kesr b.
ihab, bn Ziyad'a:
"Allah emre iyilikler versin. Kkte seninle birlikte halkn ileri gelenlerinden,
muhafzlarndan, ev halkndan ve azadllarmdan birok kimseler var.
Kkn etrafn saranlarla arpmak zere, istersen sen de bizimle gel!" dedi.
bn Ziyad gelmekten kand.
ebes b. Rib''ye bir sancak balayp onu dan kard. Btn halk, Mslim b. Akl
ile birlikte bulunuyor ve tekbir getiriyordu.
bn Ziyad, yannda toplad Kfe erafna: "Halka grnnz. taatli olanlarn
fazlasyla memnun edileceklerini syleyiniz. Asi olanlar ise, mitlerinin boa
karlacaklarn ve cezalandrlacaklarn syleyerek korkutunuz. am'dan
kendilerine kar asker birlikler gelmekte olduunu bildiriniz!" dedi.
Halka kar ilk konuan, Kesr b. ihab oldu ve: "Ey insanlar! Buradan dalp
ailelerinize kavuunuz. erri ve zarar hzlandrmaynz, krklemeyiniz. Kendinizi,
ldrmek iin, ortaya atmaynz. te, size m'minler emri Yezid'in askerleri de
geliyor. Eer siz bn Ziyad'la arpmaya devam edecek, yatsya kadar dnp
gitmeyecek olursanz, o, zrriyetinize bile iyilii haram klmaya, amllarla
yapacanz arpmada bozulup daldnzda
76
hasta yerine salam, arpmada bulunup bir tarafa savumu olann yerine
arpmada bulunmayan ortada yakalayp cezalandrmaya ve iinizde ona kar asi
olanlardan bir kimse kalmaynca-ya kadar bu ekilde hareket etmeye yemin etmitir!"
dedi.94
Muhammed b. E'as, Ka'ka b. Sevr, ebes b. Rib', Haccar b. Eb-cer ve imr b.
Zilceven de:
"Ey Kfeliler! Allah'tan korkunuz. Fitne ve fesat karmakta acele etmeyiniz.
u mmetin asasn yarp ikiye ayrmaynz. zerinize am svarilerini
getirmeyiniz.
Onlarn tadn tatm, Emevlerin heybet ve azametlerini denemi bulunuyorsunuz!"
diyerek halka seslendiler.

Mslim b. Akl'in yannda bulanan adamlar, hemehrilerinin szlerini iitince,
gevemeye baladlar.95 Dalmaya yz tuttular.
Kesr b. ihab, Kelb kabilesinden iki bin kiiyi Mslim b. Ak'den ayrd.
Mslim b. Akl'in yanna gitmek istiyen Fityan oullar genlerinden birisini
yakalayp bn Ziyad'a gnderdi. O da emretti, gen hapsedildi.
Muhammed b. E'as, gidip Umre oullarnn mahallelerinde dikildi.
Umre b. Salhab'l-Ezd'nin silahlanarak Mslim b. Akl'in yanna gitmek istediim
anlaynca; onu tuttu, bn Ziyad'a gnderdi.
O da onu hapsetti.96
Kfelilerden bir adam gelip oluna, kardeine ve amcasnn oluna:
"Geri dn! nk bu kadar halk yetiyor, sana hacet brakmyorlar!" dedi.
Bir kadn gelip olunu, kocasn ve kardeini geri evirinceye kadar onlarla
ilgilendi.97
Baka bir adam gelip oluna veya kardeine:
"Yarn amllar gelip karma kacak. Sen harbi ve erri ne yapacaksn, geri dn!"
diyerek onlar alp gtrd.
94. Taber, Trih, c. 6, s. 207-208.
96. Taber, Trih, c. 6, s. 208.
KERBELA FACASI
77
rye
fa'
Orada toplanm bulunanlar, akama kadar blndler ve daldlar.98

Mslim b. Akl'in yannda beyz kii kald. Sonra, onlar da azala azala yz ve en
sonra otuza kadar indi."
Mslim b. Akl'in Bana Gelenler
Mslim b. Akl, vali kk yanndaki mescidde akam namazn ancak otuz kii ile
kld.
Mslim, byle yannda otuz kiiden baka kimse kalmadn grnce, Kinde
mahallesi kaplarna doru yaya olarak yrmeye balad.100
Kinde kaplarna gelince, yannda ancak on kii kald. Kinde kapsndan kt ve
arkasna dnp bakt zaman, kendisine ne gidecei yolu, ne barnaca evi
gsterecek, ne de karlaaca dmana kar dert orta olacak bir kimse
gremedi.
Kfe'nin eski sokaklarna doru yrmeye balad.
Nereye doru gittiini, nereye gideceini bilmiyordu.
Kindelerden Cebele oullarnn evlerine kadar gitti. Orada, E'as b. Kays'n
azadlarndan Tav'a isminde bir kadnn kapsna vard. Kadn Esd'l-Hadram ile
evlenmi, ondan Bilal isminde bir olu olmutu.
Bilal halkn yannda bulunuyor, Tav'a da onun gelmesini bekliyordu.
Mslim b. Akl, Tav'a'ya selam verdi. O da, selama mukabele etti.
Mslim:
"Ey Allah'n kulu kadn! Bana bir su iir!" dedi.
Tav'a, ieriden su getirip verdi. Mslim suyu itikten sonra, Tav'a kab ieri ald.
Mslim oraya oturdu. Tav'a dar kt. Mslim'e:
"Ey Allah'n kulu! Suyu imedin mi?" diye sordu.
Mslim
"Evet! tim" dedi.
Tav'a:
98. Taber, Trih, c. 6, s. 208.
99. Ebu'1-Fid, el-Bidye, c. 8, s. 155.
100.
Dinever, Kitbu'l-ahbr, s. 239, Taber, Trih, c. 6, s. 208.
78
"yleyse, kalk, ailenin yanna git!" dedi.

Mslim sustu, cevap vermedi.
Tav'a:
"Kalk, ailenin yanna git!" diyerek szn tekrarlad.
Mslim, yine sustu, cevap vermedi.
Tav'a:
"Sbhnallah! Ey Allah'n kulu! Kalk, ailenin yanna git! Allah seni affetsin. Benim
kapmda oturmak ne sana iyilik getirir, ne de hell olur!" dedi.
Mslim ayaa kalkt:
"Ey Allah'n kulu kadn! Benim bu ehirde ne bir konutum, ne de yannda barnacak
bir kabilem var!
Sen bugnden sonra sana yetebilecek sevapl bir iyilikte bulun-san olmaz m? dedi.
Tav'a:
"Ey Allah'n kulu! Nedir o iyilik?" diye sordu.
Mslim:
"Ben, Mslim b. Akl'im. u kavim (Kfeliler) bana yalan sylediler ve beni
aldattlar" dedi.
Tav'a:
"Demek sen Mslim'sin!" dedi.
Mslim:
"Evet!" dedi.
Tav'a:
"eri buyur!" dedi ve onu evinin ierisindeki ayr bir odaya indirdi. Oday dedi.
Mslim'e akam yemei hazrlad. Mslim yemedi.
Biraz sonra, Tav'a'nn olu Bilal geldi.
Bilal, anasnn o odaya ok girip ktn grnce, anasna:
"Vallahi, ben senin bu gece odaya ok girip kmandan pheleniyorum. Herhalde,
sende bir i var!" dedi.
Tav'a:
"Yavrucuum! uradan m pheleniyorsun?" diye sordu.
Bilal:
"Oradan pheleniyorum. Vallahi, sen bana ne varsa mutlaka haber vermelisin!"
dedi.
KERBEL FACASI
79
Tav'a:
"Git, sen kendi halinle ura. Benden birey sorma!" dedi.
Bilal srar edince, Tav'a:
"Yavrucuum! Sana haber vereceim eyi halktan hibir kimseye sylemeyeceine
yemin edersen, syleyeyim" dedi.
Ona yemin ettirdikten sonra, Mslim b. Akl'in gelip kendilerine sndn haber
verdi. Bilal de sustu ve yatt.
Bilal'in, kt tutum ve davranlaryla halk arasnda yeri olmayan bir kimse olduu
sylenir.
Beri yandan, bn Ziyad, Mslim b. Akl'in adamlarnn nce iitmi olduu seslerini
iitmeyince, kendi adamlarna:
"kp bir baknz. Onlardan bir kimse grebilir misiniz?" diye sordu.
Dar kp baktlar. Kimse gremediler.
bn Ziyad:
"yi baknz. Belki, karanlk altnda sizi tuzaa drmek iin gizlenmi olabilirler!"
dedi.
Mescidin blmelerine ktlar. Karanlklarda bir kimse var m diye, ellerindeki atein
klaryla, zaman zaman baktlar. Karanl klarla taradlar, aradlar. Direkler
arasna ipler gererek kandilleri astlar ve yaktlar. Yakn uza aydnlattlar. Minberin
altna varncaya kadar, her tarafa baktlar. Hibir ey gremeyince, bn Ziyad'a
bildirdiler.101
bn Ziyad:
"Mslim ve taraftarlar braklmlar, Kfeliler Mslim'den ayrlmlardr!" dedi.102
Mescidin kapal bulunan kk kaps ald.
bn Ziyad, yats vakti, adamlaryla birlikte mescide gitti. Onlara etrafnda oturmalarn
emretti. Polis ve emniyet memurlarndan, Kfe eraf ve ileri gelenlerinden, kabile
reislerinden veya m-cahidlerden olanlarn yats namazn ancak kk mescidinde
klmalar kendilerini temize karacak, sorumluluktan kurtaracaktr!" diye seslenmesini
Amr b. Nfi'e emretti.
Bir mddet sonra mescid halkla doldu tat.
101. Taber, Trih, c. 6, s. 209.
80
Sonra, emretti. Ezan okundu ve namaz iin kamet getirildi.

Husayn b. Nmeyr:
"stersen, namaz halka ben kldraym. Yahut, senden bakas
kldrsn. Sen kke gir. Namazn orada kl. nk ben dmanla
rndan bazlar tarafndan senin ldrlmeyeceinden emin dei
lim!" dedi.
.......
bn Ziyad:
"yleyse, gidip arkamda ayakta durunuz. Beni bekleyiniz ve cemaate dikkat ediniz.
Zaten ben halka namaz kldrmak iin mescide girmi deilim!" diyerek minbere kt.
Allah'a hamd senada bulunduktan sonra:
"mdi, bilesiniz ki; cahil ve sefih bn Akl, ihtilaf ve isyan karmak ini Kfe'ye geldi.
Kim onu bize bulur ve evinde olduunu haber verirse, Allah iin beraat eder, temize
kar.
Kim onu bize getirirse, ona Mslim'in kan bedeli ihsan olunacaktr.
Allah'n kullar! Allah'tan korkunuz. taatinize, bey'atmza sarlnz. Kendinize baka
bir yol dnmeyiniz.
Ey Husayn b. Nmeyr! Anan seni yitirsin. Sen Kfelilerin evlerine baskn yapacak,
sokak azlarna gzcler gndereceksin. Yarn, sabaha knca, btn evleri, altngm klesi arar gibi birer birer aratacak, o adam bulup getirinceye kadar
aramaktan, gz kulak olmaktan geri durmayacaksn!" diyerek minberden inip kke
girdi.
Husayn b. Nmeyr, polis ve emniyet amiri idi.
bn Ziyad, Amr b. Hureys iin bir sancak balad. Sabahleyin halk meclisine
toplamasn ona emretti. zin verilince, halk bn Zi-yad'n huzuruna girdiler.
Muhammed b. E'as geldi. bn Ziyad, ona:
"Hogeldin; hainlii, yaramazl bulunmayan, sulanmayan kii!" dedi. Onu yanna
oturttu.
Sabaha knca, Mslim b. Akl'i evinde barndran Tav'a'nn olu Bilal b. Esd
erkenden Muhammed b. E'as'n olu Abdurrah-man'a gidip, Mslim b. Akl'in yerini,
yani anasnn yannda bulunduunu haber verdi.
KERBEL FACASI
81
Abdurrahman da, babasnn yanna varp, bn Ziyad'la otururken, bunu ona gizlice
syledi.
bn Ziyad, Muhammed b. E'as'a:
"Olun sana gizlice ne syledi?" diye sordu.
Oda:
"Bana bn Akl'in evlerimizden bir evde bulunduunu haber verdi!" deyince, bn
Ziyad elindeki denekle Muhammed b. E'as'n brne yavaa vurarak:
"Kalk, hemen onu bana getir!" dedi.
Muhammed b. E'as, Mslim b. Akl'i getirmek iin kalkt. bn Ziyad, mescidde

yerine vekil brakt Amr b. Hureys'e haber gnderdi ve:
"bn E'as'la altm veya yetmi adam gnder. Hepsi Kays kabilesinden olsun!"
dedi.103
Mslim'i yakalamak iin gnderilen askerlerin yz kii olduklar da rivayet edilir.104
Amr b. Hureys, Kays kabilesinden seilen asker birlii, Amr b. Ubeydullah b.
Abbas's- Slem'nin kumandas altnda, Mslim b. Akl'in zerine gnderdi.
Bunlar, Mslim b. Akl'in iinde bulunduu eve geldiler.105
O srada, Tav'a, Mslim iin ate yakm, su stmt. Mslim de, zerinin kann
ykamakta idi.106
Mslim b. Akl, atlarn nallarnn kard sesleri ve adamlarn grltlerini iitince,
kendisi iin geldiklerini anlad.
bn Ziyad'n gnderdii askerler, Mslim'in bulunduu eve baskn yaptlar.
Mslim, klcn syrp onlarn zerlerine yrd. Klcn vura vura, onlar evden
dar kard.
Kfe askerleri, tekrar eve baskn yaptlar.
Mslim b. Akl, zerlerine saldrp onlar dan kard.
O srada, Bkeyr b. Humran ile birbirlerini klladlar.
Bkeyr, Mslim'in azna klla vurup st dudan kesti. Klcn ucu alt dudana
batt.
103. Taber, Trih, c. 6, s. 209-210.
105. Taber, Trih, c. 6, s. 210.
106. Taber, Trih, c. 6, s. 221.
82
Mslim de onun bana klla iddetli bir darbe indirdi. Omuz kkne indirdii ikinci
darbe ile de Bkeyr'in omuzunu gs boluuna kadar yard.
Askerler, bunu grnce, evin damna karak onu damdan taa tuttular.
Ayrca, evin etrafnda kam yaktlar. Damdan, Mslim'in zerine inmeye baladlar.
Mslim, evde barnlmayacam grnce, klcn syrd.107
"Btn bu halk, Mslim "b. Akl'i ldrmek iin mi toplandlar?
yleyse ey nefs! Kanlmaz olan lme kar k!" dedi.108
Sokaa frlayp arpmaya giriti.
Muhammed b. E'as, Mslim'in yanna gelip:
"Ey gen! Sana eman var! Kendini bo yere ldrme!" dedi.
Mslim b. Ak, hem arpyor, hem de:
"Ben hr olarak lmeye yemin ettim!" diyordu.
Muhammed b. E'as:
"Sana ne yalan, ne hile, ne de aldatma var!
Bunlar senin amcaoullarndr. Seni ne ldrrler, ne de dverler!" dedi.
Mslim b. Akl, kendisine atlan talardan ylm ve sinmi, arpmaktan ciz bir
hale dm, arkasn evin duvanna dayamt.
Muhammed b. E'as, ona yaklaarak:
"Sana eman verilmitir!" dedi.
Mslim b. Akl:
"Ben gerekten eman verilmi, emin bir halde miyim?" diye sorunca, Muhammed b.
E'as:
"Evet!" dedi.
Amr b. Ubeydullah ise:
"Benim bunu bindirecek ne dii, ne de erkek devem var!" dedi ve bir kenara ekildi.
Mslim b. Akl:
"Bana eman vermeyecek iseniz, ellerimi sizin ellerinize teslim edip balatmam!"
dedi.
Bir katr getirilip, Mslim onun zerine bindirildi.
107. Taber, Trih, c. 6, s. 210.

KERBEL FACASI
83
l
Etraf kuatld, boynundan klc karld zaman, Mslim'in hayatndan midi
kesilmi gibi idi ve gzleri yaarmt.
"te bu, vefaszln, verilen eman sznde durmamann bir balangcdr!" dedi.
Muhammed b. E'as:
"Ben sana bir zarar gelmeyeceini umuyorum!" dedi.
Mslim b. Akl:
"Bu, bir umuntudan baka birey deildir. Sizin bana verdiiniz eman sz nerede
kald? nn lillhi ve inn ileyhi rcin!" dedi ve alad.
Anr b. Ubeydulllah's-Slem:
"Biz senin gibi birisini arayp bulmu, senin gibi teslim almtk da, o hi
alamamt!" dedi.
Mslim:
"Vallahi, ben ne kendim, ne de zrriyetimden ldrlecek olanlar iin alyorum!
Fakat, ben, bana doru gelmekte olan ailemden Hseyin ve onun ev halk iin
alyorum!" dedi.
Sonra da, Muhammed b. E'as'a dnp:
"Ey Allah'n kulu! Gryor ve anlyorum ki; vallahi, sen bana verdiin eman
hkmn yerine getirmekten cizsin!*
Senin elinden gelebilecek bir hayr yok mudur? Yanndaki adamlarndan birisini
benim tarafmdan Hseyin'e gndersen de, benim syleyeceklerimi ona eritirse
olmaz m?
nk, ben bugn veya baka bir gn, onun veya ev halknn size, Kfe'ye kp
geleceini sanyorum. Gryorsun ki, ben bunun iin alyor, zlyor ve
sabrszlanyorum.
Gnderecein adam, ona
'bn Akl beni sana yollad. Kendisi Kfeliler elinde esirdir. Artk onun yeryznde
yrd grlmez. Belki de ldrlmtr. O, sana:
Mslim b. Akl, Muhammed b. E'as'n eman zerine teslim olunca, klcn, silahn
Muhammed b. E'as eliyle soymutu. Onun bu hareketini, baz airler:
"Sen korkarak amcann yannda arpmay braktn. Halbuki, isteseydin, onu
koruyabilirdin. Muhammed Aleyhisselamn ev halkndan bir cemaati ldrdn!
Onlarn kllarn ve zrhlarn soydun!" diyerek knam ve yermilerdir
(Mes'd, Murcu'z-zeheb, c. 3, s. 68).
84
'zin sra, ev halknla birlikte geri dn! Kfeliler seni aldatmtr! Babann adamlar
olan o Kfeliler ki, babann lm ile veya ldrlmesi ile ondan ayrlmay temenni
etmilerdir.
Kfeliler seni de, beni de yalanladlar. Bu, yalana karlmayacak bir grtr!'
diyor1 desin!" dedi.
Muhammed b. E'as:
"Vallahi, bu isteim yapacam. Sana eman verdiimi de, bn Ziyad'a bildireceim!"
dedi.
Muhammed b. E'as, kendisini ziyarete gelen air yas b. Ase-l't-T'yi ard.
Mslim b. Akl'in Hz. Hseyin'e bildirilmesini istedii eyler yazl bir mektubu ona
verdi:
"te, sana yiyecein, cihazn, ailenin olan eyler!" dedi.
yas:
"Hani binitim nerede?" diye sordu.
Muhammed b. E'as:
"te binit de sana. Bin ona!" dedi.

Muhammed b. E'as, Mslim b. Ak ile birlikte vali kknn kapsna kadar
geldiler.
Muhammed b. E'as izin istedi. zin verilince, ieri girdi. bn Ziyad'a, Mslim b.
Akl'in haberini verdi. Bkeyr b. Humran' vurup yaraladn da szlerine ekledi.
bn Ziyad:
"Allah onu (Mslim'i) bizden rak etsin!" dedi.
Muhammed b. E'as; Mslim b. Akl'in asker birlie nasl kar koyduunu,
kendisine tarafndan ne ekilde eman verilmi olduunu haber verince, bn Ziyad:
"Sen nerde, eman nerde! Biz seni ona eman veresin diye mi gnderdik?
Biz seni ancak onu bize getiresin diye gndermiizdir!" dedi.
Muhammed b. E'as sustu. Birey syleyemedi.
Mslim b. Akl, kkn kapsna geldii zaman, ok susamt.
Kkn kapsnda baz kimseler oturmular, ieri girmek iin izin bekliyorlard.
Umre b. Ukbe b. Ebi Muayt, Amr b. Hureys, Mslim b. Amr'l-Bhil ve Kesr b.
ihab bekleyenler arasnda idi.
Mslim b. Akl, kkn kapsna gelince, kkn kapsnn zeKERBELA FACASI
85
rinde duran ve iinde souk su bulunan kp grd. "Bana u sudan iiriniz!" dedi.
Mslim b. Amr'l-Bhil:
"O grdn souk sudan ha! Hayr, vallahi sen bundan bir damla bile tadamazsn.
Nihayet, Cehennem atei iinde Hamm'i tadarsn!" dedi. Mslim b. Akl:
"Yazklar olsun sana! Kimsin sen?" dedi. Mslim b. Amr:
"Ben, senin inkr ettiin hakk bilenin, senin tanmadn, kar geldiin imam ve
nderin tn dinleyen ve ona boyun eenin olu Mslim b. Amr'l-Bhil'yim!"
dedi. Mslim b. Akl:
"Hay anan seni yitirsin! Sen kabaln, irkin huyluluunu mu ortaya koyuyorsun?!
Ey Bhiliye'nin olu! Cehennem atei iinde temelli kalmaya ve onun Hamm'inden
imeye sen daha lyk ve mstahaksm!" dedi. Sonra da, duvara dayanarak oturdu.
Amr b. Hureys, Sleyman adndaki uan gnderip kpten su getirtti ve Mslim'e
iirdi.
Umre b. Ukbe de, Kays adndaki uan kpe gnderdi. Kpn zerinde mendil
ve yannda da su barda bulunuyordu. Kays, bardaa su doldurdu. Sonra, onu
Mslim'e iirmek iin getirdi.
Mslim barda alp imek iin azna gtrd zaman, bardak Mslim'in azndan
akan kanla doldu. kincide de yle oldu.
ncde ise, kl darbesiyle yerinden oynam bulunan n dilerinden ikisi
bardan iine dt. Barda kana boyad. Mslim b. Akl:
"Allah'a krler olsun. Eer benim iin dnya rzkndan iecek su olsayd, elbette
ben onu ierdim!" dedi.
Mslim b. Akl, bn Ziyad'n huzuruna sokuldu. bn Ziyad'a selam vermedi. Kk
muhafz:
"Valiye selam vermiyor musun?" diye sordu. Mslim:
86
"O beni ldrmek istiyorsa, ona ne diye selam vereyim. Eer beni ldrmek
istemiyorsa, vallahi, kendisine selamm oalr" dedi.
bn Ziyad:
"Vallahi, o, muhakkak ldrlecektir!" dedi.
Mslim b. Akl:
"Beni ldreceksin yle mi?" diye sordu.
bn Ziyad:
"Evet!109 Sen sa braklacan m sanyor ve umuyorsun?" dedi.110
Mslim b. Akl:
"yleyse, brak beni, kavmimden bazlarna vasiyetimi yapaym?" dedi.111
bn Ziyad:
"stediini vasiyet et!" dedi.112

Mslim b. AkFin Vasiyeti
Mslim b. Akl, bn Ziyad'n yannda oturanlardan mer b. Sa'd b. Ebi Vakkas'a
bakt ve:
"Ey mer! Aramzda akrabalk var. Ben gizli bir dileimi yerine getirmeye seni vekil
etsem kabul eder misin?" diye sordu.
mer b. Sa'd Mslim'in dileini kabulden ekinip kannca, bn Ziyad:
"Amcann olunun dileini yerine getirmekten kanma!" dedi.113
Bunun zerine, Mslim b. Akl, mer'le bir keye ekildi.114 Oturdular.
bn Ziyad, onlara bakyordu.115
Mslim b. Akl, mer b. Sa'd'a:
"Yapacam vasiyetimi yerine getirmeyi kabul ediyor musun?" diye sordu.
109. Taber, Trih, c. 6, s. 210-212.
111. Taber, Trih, c. 6, s. 212.
113. Taber, Trih, c. 6, s. 212.
115. Taber, Trh, c. 6, s. 212.
KERBEL FACASI
87
mer b. Sa'd:
"Evet!" dedi.116
Mslim b. Akl:
"Kfe'ye geldiimden beri, Kfelilere yediyz dirhem* borlandm. Sen onu benim
tarafmdan de!117
Ben ldrldm zaman, bn Ziyad'dan, cesedimi, kesip biilmemek, tehir
edilmemek iin balamasn iste.

Hseyin b. Ali'ye tarafndan bir eli sal.
Eli ona benim halimi, bama geleni bildirsin. Kendisine taraftar olduklarn
syleyen u kiilerin ihanetine bari kendisi olsun uramasn.
Onlardan onsekiz bin kiinin bana bey'at ettikten sonra ahidle-rini nasl bozduklarn,
szlerinden nasl dndklerini haber versin de, o, Allah'n Haremi olan Mekke'ye
dnsn ve orada otursun. K-felilerin szlerine hi aldanmasn!118
Halbuki, ben ona mektup gndermi, btn Kfe halknn kendisi ile birlikte
olduunu bildirmitim. O, bu mektubumu grr grmez, herhalde yola km,
geliyordur!" dedi.119
mer b. Sa'd:
"Sana ait bu eylerin hepsini yerine getirmek, boynumun borcudur. Ben bunlara
kefilim" dedi ve bn Ziyad'm yanna dnd.120
bn Ziyad'a:
"Mslim bana ne syledi, biliyor musun? yle yle syledi!" diyerek, onun
vasiyetlerini birer birer anlatt.121
bn Ziyad:
"Sen onun sana gizlice syledii eyleri aa vurmakla ktlk ettin.122
Emn olan kii sana hyanet etmez. Fakat, haine de gvenilmez.
Sana havale edilen eyleri yerine getirip getirmemek sana aittir. Biz, bu hususta
dilediini yapmaktan seni men edecek deiliz.
*
Dineverfye gre; bir dirhem.
117. Taber, Trih, c. 6, s. 212.

119. Taber, Trih, c. 6, s. 212.
121. Taber, Trih, c. 6, s. 212.
88
Eer Hseyin bizi istemezse, biz de onu istemeyiz. Eer o bizi isterse, biz de
kendisinden yz evirmeyiz.
Mslim'in cesedi hakkndaki vasiyetine gelince; biz sana bu hususta efaat
ettirmeyeceiz.
nk, o bizim adamlarmzdan deildir. Bu yolda bizimle arpm, bize aykr
hareket etmi ve bizi yok etmeye alm, abalamtr.
Onu ldrdmz zaman cesedine ne yaplacan ben bilirim!" dedi.
bn Ziyad'n Mslim b. Akl ile Mnakaas
bn Ziyad, Mslim b. AkPe:
"Syle bakaym ey bn Akl! Halka getirdiin eylerle onlarn toplu ilerini, tek
kelimelerini datan, blen, onlan birbirlerine dren sen deil misin?" dedi.
Mslim b. Akl:
"Hayr! Ben buraya yle birey getirmi deilim.
Fakat Kfeliler senin babann onlarn hayrllarn ldrdn, kanlarn
dktn, aralarnda kisr ve kayserlerin ilerini ilediini sylyorlar!
Biz ise, onlara adaletle emretmeyi getirdik ve onlar Kitabul-lah'n hkmlerine gre
hareket etmeye davet ettik!" dedi.
bn Ziyad:
"Sen mi bunu yaptn ey fsk (haktan ayrlm, sapm)! Sen Medine'de arap
itiin srada biz Kfeliler arasndan adaletle emr ve Kitabullah'n hkmne gre
harekete davet etmez miydik?!" dedi.
Mslim b. Akl:
"Ben mi arap ierdim?!
Vallahi, Allah biliyor ki, sen doru sylemiyorsun. Sen bilmediin bireyi
sylyorsun. Ben senin sylediin gibi deilim.
Mslmanlarn kanm ien; Allah'n ldrlmesini haram kldn ldren; kan
dkmek haram olduu halde kan dken; kzgnlk, dmanlk ve suizanla adam
ldren; alg alan, oynayan; yapmayaca ktlk bulunmayan kimse, elbette
arap imeye benden daha elverilidir!" dedi.

KERBEL FACASI
89
bn Ziyad:
"Ey fsk! Senin unutup da Allah yannda gremeyecein hali, onun ailesi, ev halk
grecektir!" dedi.
Mslim b. Ak:
"Ey bn Ziyad! Sen kimin ehlinden, ev halkndan bahsediyorsun!" dedi.
bn Ziyad:
"M'minler emri Yezid'in ehlinden!" dedi.
Mslim b. Akl:
"Biz her halimizden Allah'a hamd ederiz. Allah'n bizimle sizlerin aranzda verecei
hkme razyz!" dedi.
bn Ziyad:
"Halifelik iinde sizin iin bir hak bulunduunu mu zannediyorsun?" dedi.
Mslim b. Akl:
"Vallahi, o, zan deil, belki yakndir" dedi.
bn Ziyad:
"Ben seni slmiyette hi kimsenin ldrlmedii bir ldrle ldrmezsem, Allah
beni ldrsn!" dedi.
Mslim b. Akl:
"slmiyette olmayan eyleri ortaya karmaya zaten sen herkesten ziyade
elverilisin!
Sen en kt bir ekilde adam ldrmeyi, en tyler rpertici bir ekilde cesetleri kesip
bimeyi, en irkin det ve ktlkleri ilemeyi, her ktlk ve yaramazlkta herkesi
gemeyi elden brakma!
Buna, byle olmaya, insanlar arasnda senden daha lyk ve elverili bir kimse
yoktur!" dedi.
bn Ziyad, kalkp Mslim b. Akl'in yanna geldi ve ona, Hz. Hseyin'e, Hz. Ali'ye ve
Mslim'in babas Akl b. Ebu Talib'e svd.
Mslim'in bn Ziyad'a kar daha fazla konumasna msaade edilmedi.
Mslim b. Akl'in Kkn Damnda Boynunun Vurulup Yere Drlmesi
bn Ziyad emretti, toprak bir anakla su getirilip Mslim b. Akl'e iirildi.
90
bn Ziyad:
"Onu kkn damna karp orada boynunu vurunuz! Sonra, cesediyle ban
biraraya getiriniz!
Ey bn E'as! Vallahi, benim sana gvencim olmasayd, sana bunu teslim etmek
istemezdim.
Kalk, klcnla yanma gel. zerine den vazifeyi yerine getir! Mslim'in boynunu
vur!" dedi.
Muhammed b. E'as:
"Ey bn Ziyad! Vallahi, onunla benim aramda bir akrabalk olmasayd, onu
ldrrdm! dedi.
bn Ziyad:
"Mslim b. Akl'in klla bana ve boynuna vurduu o adam nerededir?"diye sordu.
Adam arld. Gelince, bn Ziyad, ona:
"Kkn damna k, onun boynunu vur!" dedi.
Mslim b. Akl, kkn damna karld. karlrken, o, tekbir ve salavat getiriyor,
istifar ediyor ve:
"Allah'm! Bizi aldatan, bize yalan syleyen ve bizi brakan kavimle aramzda Sen
hkmn ver!" diyordu.123
Mslim b. Akl, kkn damnda, halkn grecei bir yere karlmt.
Halk, kkn kapsndaki geni meydanlk tarafnda toplanm bulunuyordu.124
Bkeyr b. Humran, Mslim b. Akl'in boynunu vurup dnnce, bn Ziyad:

"ldrdn m onu?" diye sordu.
Bkeyr:
"Evet!" dedi.
bn Ziyad:
"Siz onu kkn damna karrken, o nasl oluyor, ne sylyordu?" diye sordu.
Bkeyr:
"Tekbir getiriyor, tebih ve istifar ediyordu. Kendisini ldrmek iin yanna
vardm zaman:
123. Taber, Trh, c. 6, s. 212-213.
KERBELA FACASI
91
'Allah'm! Bizi aldatan, bize yalan syleyen ve sonra da bizi brakp lmemize sebep
olan kavimle aramzda Sen hkmn ver!' diyordu.
Ona:
Takla yanma! Hamdolsun Allah'a ki, senden cm aldrd!' dedim. Boynuna
klla bir darbe indirdim. Fakat, hibir ey yapamadm.
Bana:
'Ey kul! Dklen kanna kar, beni klla trmalaman sana yetmiyor mu?' dedi."
bn Ziyad:
"Demek, lrken de vnyor!?" diye mrldand.
Bkeyr:
"kinci darbede onu ldrdm" dedi.125
Mslim b. Akl'in boynu vurulunca, ba meydanla dt.126
bn Ziyad, Mslim b. Akl'in cesedini sokaklarda ocuklara, ayandan ektirerek
srtt.127 Sonra da, astrd.
Ban ise, Dmek'taki Yezid'e gnderdi.

Mslim b. Akil, Him oullarndan ehit edilip cesedi aslanlarn da, balan
Dmek'a gnderilenlerin de ilki idi.128
Muhtar b. Ebu Ubeyd'in Bana Gelenler
Mslim b. Akl'in evinde kald Muhtar b. Ebu Ubeyd, Hni' b. Urve'nin bn Ziyad
tarafndan dvld ve hapsedildii gn, Hu-tarniye (Lekf) kynden gelmi,
akamdan sonra Kfe'nin Fil kapsnda dikilirken, Hni' b. Ebi Hayyet'l-Vdi'ye
rastlamt.
Hni':
"Sen burada ne duruyorsun? Ne halkn yanndasm, ne de evindesin?" diye sordu.
Muhtar:
"Sabaha knca, yanl ilerinizi ele alp kyamet koparmay dnyorum!" dedi.
125. Taber, Trih, c. 6, s. 213.
127. Yakb, Trih, c. 2, s. 243.
92
Hni' b. Ebi Hayye:

"Vallahi, sanyorum ki, sen kendini ldreceksin!" diyerek Amr b. Hureys'in yanna
vard.
Muhtarla aralarnda geen konumay anlatt.
Amr b. Hureys, yannda bulunan Abdurrahman b. Ebu Umeyr'e:
"Kalk, amcann olunun yanna var. Arkadann nerede olduunu bilmediini
kendisine haber ver. Kendi bana bir i, bir yol tutmaya kalkmasn!" dedi.
Abdurrahman, Muhtar'n yanna gitmek zere kalkt.
Zaide b. Kudme:
"O, eman verdiin takdirde, senin yanna gelir!" dedi.

Amr b. Hureys:
"Ona benden eman verilmitir. Onun emr bn Ziyad'a kar bir hareketi varsa,
lehinde en gzel ekilde ehadet ederim!" dedi.
Zaide b. Kudme:
"Bununla beraber, inaallah, hayrdan baka birey olmaz!" dedi.
Abdurrahman'la Zaide birlikte Muhtar'n yanna vardlar. Ona Hni' b. Ebi Hayye'nin
ve Amr b. Hureys'in sylediklerini anlattlar. Kendi bana bir i tutmaya
kalkmamas iin and verdiler.
Bunun zerine, Muhtar, bn Hureys'in yanna vard. Selam verdi. Sabaha kadar
onun sanca altnda oturdu.
Halk, Muhtar'n iini ve yaptn konuuyorlard.
Umre b. Ukbe, gidip bn Ziyad'a sylemiti.
Gne ykselince, bn Ziyad'n kaps ald. eri girmeleri iin halka izin verildi.
Muhtar da, ieri girenler arasnda idi.
bn Ziyad, Muhtar1! yanna ard:
"Sen Mslim b. AkPe yardma gelen cemaat iinde misin?" dedi.
Muhtar:
"Ben byle birey yapm deilim. Fakat, gelip Amr b. Hureys'in sanca altna
indim ve onunla birlikte geceledim ve sabaha ktm!" dedi.
Amr b. Hureys:
"Doru sylyor o! Allah sana iyilikler versin!" dedi. bn Ziyad, Muhtar'n nne geldi.
Elindeki denei kaldrp Muhtar'n yzne arpt. Gzkapaklarm yukar sratt.
KERBELA FACASI
93
"Eer senin hakknda Amr b. Hureys'in lehte ehadeti olmasayd, boynunu
vururdum! Gtrn onu zindana!" dedi.
Muhtar, zindana gtrlp orada hapsedildi. Hz. Hseyin'in e-hadetine kadar
orada kald. Abdullah b. mer'in Yezid'e yazd mektup zerine, zindandan
karld.129
Hni' b. Urve'nin Boynunun Vurulmas

Muhammed b. E'as, bn Ziyad'n yanna varp Hni' b. Urve hakknda onunla
konumu ve:
"Sen Hni' b. Urve'nin Kfe ehrinde kabilesi iindeki mevkiini biliyorsun. Onun
kavim ve kabilesi de, onun benim dostum olduunu ve onu senin yanna bizim
getirmi olduumuzu biliyorlar.
Allahakna! Sen onu bana bala! nk, ben onun Yemenliler kadar ok ve
kuvvetli olan ve Kfelilerin ileri gelenlerinden bulunan kavim ve kabilesinin bana
dman olmalarn istemiyorum!" demi, bn Ziyad da yle yapmay va'd etmiti.
bn Ziyad, onun Mslim b. Akl hakkndaki ricasn yerine getirmeyince, Hni' b. Urve
hakknda verdii sznden de dnd. Mslim b. Akl'in boynunu vurdurduktan sonra,
emretti. Hni' b. Urve'yi bal olarak koyun pazarna gtrdler. Hni' b. Urve:
"Ey Mezhic oullan! Bana bugn yardm edecek Mezhic oullar yok mu hi?
Ey Mezhic oullan! Benden olan Mezhic oullar nereye gittiler? Neredeler?130 Ey
Murad hanedan!" diyerek avaz avaz baryordu.
Kendisi, Murad oullan kabilesinin seyyidi ve lideri idi. Murad oullar, o zaman, drt
bin atl ve zrhl, sekiz bin piyade idiler.
Kinde ve baka kabilelerden mttefikleri olanlardan da, otuz bin zrhl kii onlara tbi
idiler.
Murad oullar, ilerinde Hni'den baka sz geer liderleri bulunmad iin,
daldlar gittiler.131
129. Taber, Trih, c. 7, s. 58-59.
130. Taber, Trh, c. 6, s. 213-214.
131. Mes'd, Mrcu'z-zeheb, c. 3, s. 69.
94
Hni' b. Urve, kendisine hi kimsenin yardm etmediini grnce, ellerinden

bukay ekip att ve:
"Yok mudur bir denek, yahut bir bak, yahut bir ta, yahut bir kemik paras ki;
insan onunla kendisini korusun!" diyerek haykrmaya balad.
Cellatlar, Hni'in zerine tler. Onu tutup skca baladlar.
Kendisine:
"Uzat boynunu!" denildi.
Hni':
"Ben, boynumu vurunuz diye size uzatacak kadar cmert olmadm gibi, kendimi
ldrtmek iin sizin yardmcnz da deilim!" dedi.
bn Ziyad'n azadls Red, Hni' b. Urve'nin boynuna klla vurdu. Birey
yapamad.
Hni' b. Urve, kendi kendine:
"Hni' Allah'a dnyor. Allah'm! Senin rahmetine ve rdvanna yneldim!" diyordu.
Red, ikinci darbede Hni'i ehit etti.
Hni'i Murad oullarndan Abdurrahman b. Husayn'n:
"Eer ben onu ldrmez veya onun yannda lmezsem, Allah beni ldrsn!"
diyerek mzrakla saldrp ehit ettii de rivayet edilir.
Abdula'l ile Umre'nin Boyunlarnn Vurulmas
bn Ziyad, Kesir b. ihab'n Fityan oullar iinde yakalad Abdula'l'y artt.
Yanna getirilince, ona:
"ini bana haber ver?" dedi.
Abdula'l:
"Allah sana iyilikler versin! 'Halk ne yapyor, bir bakaym?' diye kmtm. Kesr b.
ihab beni yakalad!" dedi.
bn Ziyad:
"Sylediin eyden baka birey iin kmadna yeminlerin en an ile yemin
edebilir misin?' dedi.
Abdula'l yemin etmekten kand.
bn Ziyad:
"Bunu Sbey' namazgahna gtrnz. Orada bunun boynunu vurunuz!" dedi.
KERBEL FACASI
95
Abdula'l oraya gtrld. Kendisinin orada boynu vuruldu. Mslim b. Akl'e yardm
iin gelmi olan Umre b. Salhabu'1-Ez-d getirildi.
Ibn Ziyad, ona:
"Sen kimlerdensin?" diye sordu.
Umre:
"Ben Ezd'denim" dedi.
bn Ziyad:
"Bunu kavminin yanna gtrnz!" dedi.
Orada, onun da boynu vuruldu.132
Mslim b. Akl ile Hni'in Balarnn Yezid'e Gnderilmesi
bn Ziyad, Mslim b. Akl ile Hni' b. Urve'nin balarn, Hni' b. Ebi Hayye ve
Zbeyr b. Ervah't-Temm ile birlikte Yezid b. Mu-aviye'ye gnderdi.
Yezid'e yazd yazda yle dedi:
"mdi, Allah'a hamdolsun ki; m'minler emrinin hakkn aldrd. Ondan, dmannn
skntsn giderdi.
M'minler emrine-ki, Allah onu tekrim etsin-haber veririm ki; Mslim b. Akl, Hni' b.
Urvet'l-Murd'nin evine snmt. Onlann zerine casuslar tayin ettim. Onlara,
adamlarm tuzaklar kurdular. Nihayet, onlarn ilerini meydana kardlar.
Allah onlar ele geirme frsatn verdi. Sulu olarak onlarn boyunlarn vurdum.
Balarn Hni' b. Ebi Hayye ve Zbeyr b. Ervah ile sana gnderdim.
Gnderdiim kiiler, sz dinler, tat ve t adamlarndandr.
M'minler emri, onlara istedii eyi sorsun. Onlarda yeteri kadar bilgi, doruluk,
anlay ve takva bulacaktr. Vesselam!"
Yezid, bn Ziyad'n yazsna yle karlk yazd:
"mdi, sen benim istediim gibi olmakta devam ediyorsun. Sen, yaptn, akll ve
beceriklilere yarar ekilde yaptn. Sebatl, azimli bir kahraman saldrsyla saldrdn.
Bakalarna ihtiya brakmadn. Kendin kfi geldin. Hakkndaki zannm ve grm
doruya kardn.
132. Taber, Trih, c. 6, s. 214.
96
Senin iki elini yanma ardm. Onlara birtakm eyler sordum. Onlarla gizlice
konutum. Kendilerinin grlerini ve faziletlerini senin andn gibi buldum.
Onlar hakknda hayr tavsiye ederim.133
Bana erien habere gre; Hseyin b. Ali, Mekke'den ayrlm, senin tarafna doru
gelmekte imi.
Ona hemen casuslar kavutur. Yollar zerine gzcler dik!
Olanca durula bunun zerinde dur!134
Zan zerinde dikkatli ve ihtiyatl ol. Thmet zerine yakala.
Seninle arpmadka, sakn kimseyi ldrme!135
Seninle arpmadka, kimse ile de arpma.136
Her gn, olan bitenlerin haberini bana yaz. Vesselam!"137
Mslim b. Akl'in Kfe'den Hz. Hseyin'e Gnderdii Mektup
Mslim b. Akl, Hni' b. Urve'nin evine geip orada onsekiz bin Kfelinin bey'atn
alnca, Hz. Hseyin'e Abis b. Ebi ebib'-ki-r ile bir mektup gndermiti.138
Gnderdii mektubunda yle demiti:
"mdi, hi phesiz, konak yeri tutmak iin gnderilen kii, kendi adamlarna yalan
sylemez.
Kfelilerden onsekiz bin kii bana bey'at etmi bulunmaktadr.
Mektubum sana eriince, gelmekte acele et. nk, btn halk, seninledir.
Ebu Sfyan hanedanna onlarn hi meyilleri ve reyleri yoktur! Vesselam!"139
Mslim b. Akl, bu mektubu ehadetinden yirmiyedi gece nce yazp Hz. Hseyin'e
gndermiti.140
133. Taber, Trih, c. 6, s. 214-215.
135. Taber, Trih, c. 6, s. 215.

137. Dinever, Kitbu'l-ahbr, s. 242, Taber, Trih, c. 6, 215.
138. Taber, Trih, c. 6, s. 211.
140. Taber, Trih, c. 6, s. 224.
KERBEL FACASI
97
Hz. Hseyin'in Yol Hazrlna Balamas, bn Abbas'n Onu Vazgeirmeye
almas
Hz. Hseyin, Mslim b. Akl'in mektubunu alnca, yol hazrlna balad.
Abdullah b. Abbas, bunu iitince, Hz. Hseyin'in yanna geldi.
"Ey amcamn olu! ittiime gre, sen Irak'a gitmek istiyormusun?141
Bana aka bildir. Sen bu ii yapacak msn?" dedi.142
Hz. Hseyin:
"Ben bunun zerindeyim.143
naallahu Tel, u birka gn iinde derlenip toplanp gideceim" dedi.144
bn Abbas:
"Ey amcamn olu! Ben senin hesabna bundan Allah'a snrm!" dedi.145
Hz. Hseyin:
"Ben gitmeye azmetmi, karar vermiimdir. Oraya muhakkak gidilecektir!" dedi.146
bn Abbas:
"Allah seni rahmetiyle esirgesin. Syle bakaym: Yanlarna gidecein kavim,
valilerini ldrmler veya kovmular, memleketlerini onun elinden geri almlar,
dmanlarn srp karmlar mdr?
Eer byle yaptlarsa, onlarn yanna git.
Eer valileri balannda bulunuyor, onlara hkmn yrtyor, zekat ve hara
milleri de onlarn zekat ve haraclann topluyorken seni yanlarna aryorlarsa,
onlar seni ancak harbe, arpmaya aryorlar demektir.147
Onlann seni de, baban ve kardeini braktklar gibi brakmayacaklarndan,148 seni

aldatmayacaklarndan, sana yalan syleme141. Dinever, Kitbu'l-ahbr, s. 243.
142. Taber, Trih, c. 6, s. 216.
144. Taber, Trih, c. 6, s. 216.
98
yeceklerinden, sana muhalefet etmeyeceklerinden, rkp senin bandan

dalmayacaklarndan, sana kar halkn en iddetli davranan, dman kesileni
olmayacaklarndan emin deilim!" dedi.149
Hz. Hseyin:
"Ey amcamn olu! Sylediklerini gznnde tutacam.150
Ben Allah'tan hayrlsn diliyor ve ne olacana bakyorum!" dedi.
Bunun zerine, bn Abbas, Hz. Hseyin'in yanndan ayrld.151
Abdullah b. Zbeyr'in Kfe ini Hz. Hseyin'le Konumas
Hz. Hseyin'in yanna, bn Abbas'tan sonra, Abdullah b. Zbeyr geldi.
"Ebu Abdullah! Ne haber ver sende?
Vallahi, u kavmin zulmlerine ve onlarn Allah'n salih kullarn hakarete
uratmalarna kar cihadda bulunmamak hususunda Allah'tan korkmaktaym!" dedi.
Hz. Hseyin:
"Kfe'ye gitmeye karar verdim!" dedi.
Abdullah b. Zbeyr:
"Allah muvaffak etsin!152
Bilmem ki biz halifelii ne diye u kavme brakyor, onlarla uramaktan vazgeiyor
ve kanyoruz?
Halbuki, biz Muhacirlerin oullaryz. Bu ie, idareye onlardan daha yakn ve nce
geliriz.
Syle bana: Sen imdi ne yapmak istiyorsun?" dedi.
Hz. Hseyin:
"Vallahi, Kfe'ye gitmekliim iime ilham olunuyor, douyor.
Oradaki taraftarlarm ve Kfelilerin eraf da bana yaz yazdlar. Allah'tan hayrlsn
diliyorum" dedi.
bn Zbeyr:
"Benim de oralarda senin taraftarlarn gibi taraftarlarm bu-;
149. Taber, Trih, c. 6, s. 216.
151. Taber, Trh, c. 6, s. 216.
KERBEL FACASI
99
lunsayd, oradan vazgemezdim" dedikten sonra, bu sznden dolay
sulanacandan korktu.
"Sen eer Hicaz'da oturur, bu ii orada yrtmek istersen, ina-allah sana muhalefet
olunmaz.153
Sen yerinde oturup bizi ve Hicaz halkn kendine bey'ata davet etsen, biz de senin
bu davetine icabet etsek olmaz m?
nk, sen buna Yezid'den de, Yezid'in babasndan da daha lyk ve
mstahaksndr!154
Sen u Mekke Hareminde oturur, memleketlere elilerini salarsan; yanna gelmeleri
iin Irak'taki taraftarlarna yazarsan; iin salamlat zaman da Yezid'in vali ve
adamlarn srp karrsan, daha uygun olur sanrm.

Seni barndrmak, sana yardmc ve mavir olmak da, bana den bir vazife ve
bortur.
Eer sen bana danacak ve grme gre hareket edeceksen, bu ie u belde-i
Haram'da teebbs et.
nk, Mekke Haremi, Hicaz halkndan olmayanlarn, her taraf halknn topland,
urad yerdir.
155
Burada, Allah'n izniyle, senin isteyip de elde edemeyecein bir-ey olmayacaktr.
Senin burada her emeline nail olacan umarm.
Sen nereye gidiyorsun?! yle bir kavmin yanna gidiyorsun ki, onlar baban
ldrdler va kardeini vurup yaraladlar!" dedi.
Hz. Hseyin:
"ldrlmem, benim iin, Mekke'de bulunmamdan daha sevgili ve hayrldr!"
dedi.156
bn Zbeyr kalkp gittikten sonra, Hz. Hseyin kendi kendine:
"Ha, buna dnyada benim Hicaz'dan ayrlp Irak'a gitmekliim kadar sevgili bir nimet
verilmemitir!
O, bende bulunan eyin (hakkn) kendisinde bulunmadn, halkn onu bana denk
tutmayacan ve kendisine sevgi gstermeyeceini bilmektedir. yle olunca, Hicaz'
ona boaltmak, brakmak iin gideceim!" dedi.
153. Taber, Trih, c. 6, s. 216.
100
Ebu Sad der ki:
"bn Zbeyr, Hseyin b. Ali'ye:

'Ey Ftma'mn olu! Yanma gel!' dedi ve ona gizlice birey fsldad. Hseyin, bize
ynelerek:
'bn Zbeyr bana ne diyor, biliyor musunuz?' diye sordu.
'Bilmiyoruz. Allah bizi sana feda etsin!' dedik.
'Bana, sen u Mescidde otur. Ben halk senin bana toplarm' diyor. Vallahi,
buradan bir kar darda lmem, bence, bir kan ieride lmemden sevgili ve
hayrldr.
Allah'a yemin ederim ki; eer ben u haerattan bir haerenin deliinde bulunsam,
onlar hacetlerini bitirmek, arzulann yerine getirmek iin beni oradan karmak
isterler.
Vallahi, Yahudilerin Cumartesi gn yasan saymayp inedikleri gibi, onlar da,
sras gelince, benim zerime yrr ve hakkm inerler!' dedi."
Muhammed b. Hanefiyye'nin Hz. Hseyin'i Kfe'ye Gitmekten Vazgeirmeye
almas
Muhammed b. Hanefiyye, Hz. Hseyin'in arkasndan Mekke'ye kadar gitti. Hz.
Hseyin'i bulup, ona Kfe'ye gitmesinin doru bir gr olmadn bildirdi.
Hz. Hseyin, Muhammed b. Hanefiyye'nin grn kabule yanamad.
Muhammed b. Hanefiyye, oullarndan hibirini onunla birlikte gndermedi.
Hz. Hseyin:
"Olunu, o yerde lr diye mi gndermek istemiyorsun?" diye sordu.
"Senin ldrlmen, bizim katmzda, onlarn ldrlmelerinden daha ardr!"
dedi.157
bn Abbas'n Hz. Hseyin'le Tekrar Konumas
bn Abbas, o gn akam veya ertesi gn sabahleyin, Hz. Hseyin'in yanna tekrar
gitti.
KERBEL FACASI
101
"Ey amcamn olu! Sen gitmekten vazgeip bekleyecek misin? Sen durmayacak,
gideceksen, ben sylemeden duramayacam: Senin bu ynelip gidecein yerde
helak olacandan, kknn kaznacandan korkuyorum!
nk, Irakllar gaddar, vefasz, szlerinde durmaz bir kavimdir. Sakn onlara
yaklama. Sen u beldede otur. nk sen Hicaz halknn seyyid ve ulususun.
Eer Irakllar dedikleri gibi seni istiyorlarsa, onlara yaz: Dmanlarn (valilerini)
srp karsnlar. Sonra yanlarna git.158
Eer ille burada oturmayacak, oturmaktan kanacaksan, bari Yemen diyarna git.
nk, orada kaleler, vadiler var. Oras, enine boyuna, geni bir topraktr. Hem
orada babann taraftarlar da vardr.
Orada mnzevi bir hayata kavumu, halktan ayrlp bir keye ekilmi de olursun.
Oradan halka yazlar yazar, davetilerini her tarafa datrsn. Byle yaparsan,
istediin selamet ve afiyetin sana vsl, bylelikle muradnn hsl olacan umarm!"
dedi. Hz. Hseyin:
"Ey amcamn olu! Vallahi, biliyorum ki, sen efkatli bir tsn.
Fakat, ne yapaym ki, ben bir kere ayaklanm, gitmek iin de derlenip toplanm
bulunuyorum" dedi. bn Abbas:
"Eer mutlaka gideceksen, kadnlarm ve ocuklarn yannda gtrme.
Vallahi, Osman b. Affan'n kadn ve ocuklarnn gzleri nnde ldrld gibi,
senin de ldrleceinden korkuyor ve ylece ldrlmeyeceinden emin
bulunamyorum!" dedi.159 Hz. Hseyin:
"Ey amcamn olu! Ben oluk ocuklarmla birlikte gitmekten baka birey
dnemiyorum.160
Mslim b. Akl, Kfelilerin bana bey'at ve yardm hususunda
158. Taber, Trih, c. 6, s. 216-217.
159. Taber, Trih, c. 6, s. 216-217, Dinever, Kitbu'l-ahbr, s. 244.
102
birletiklerini yazd. Bunun zerine, ben de onlarn yanna gitmek zere derlenip
toplandm" dedi.
bn Abbas:
"Onlar seni harp iin amyorlardr. Gitmekte acele etme.
Babann, kardeinin ashab olduklarn syleyen o kiiler, bir sabah, balarndaki
valileri ile birlikte gelip seninle arpacaklardr!
Sen Mekke'den kacak olursan, bn Ziyad senin yola ktn haber alacak, sana
mektup yazm olanlar rktp bandan datacak, onlar sana en azl dman
kesileceklerdir!161
Sanyorum ki; sen bir sabah kadnlarnn ve kzlarnn arasnda Osman'n
ldrld gibi ldrleceksin! nn lillhi ve inn ileyhi rcin" dedi.
Hz. Hseyin:
"Ebu'l-Abbas! Sen artk iyice yalandn!" dedi.
bn Abbas:
"Eer sen beni ziyaret etmi olsaydn, iki elimle bana sarlr, san yakalardm.
Seni durduracam bilsem, byle yapardm!" dedi ve alad.162
Hz. Hseyin:
"Vallahi, filan yerde yle yle ldrlmem iin Mekke Hareminden kp oraya
gitmem, bana daha sevgili ve hayrldr!" dedi.163
Bunun zerine, bn Abbas, Hz. Hseyin'in zerine dmekten vazgeti. 164
bn Abbas, Hz. Hseyin'in yanndan kp, Abdullah b. Zbeyr*e urad.
Ona:
"Ey Zbeyr'in olu! Hseyin gidiyor, gzn aydn!165
Hseyin Irak'a gidiyor. Hicaz' sana boaltyor, brakyor!" dedi.166
161. Mes'd, Murcu'z-zeheb, c. 3, s. 64,65.
163. Mes'd, Murcu'z-zeheb, c. 3, s. 65, Zeheb, Siyeru a'lmi'n-nbel, c. 3, s.
196, Ze
heb, Trih, c. 3, s. 12.

166. Taber, Trih, c. 6, s. 217.
KERBELA FACASI
103
Hz. Hseyin, Abdullah b. Zbeyr'e, halkn en ar geleni idi. nk, halk onu
Hseyin'le bir tutmamakta idi. Hz. Hseyin'in Mekke'den kp gitmesi kadar, onun
houna giden birey olmamtr.167
mer b. Abdurrahman'l-Mahzum'nin Hz. Hseyin'le Konumas
mer b. Abdurrahman b. Haris b. Hiam'l-Mahzun der ki:
"Irakllardan Hseyin'e mektuplar geldii, Hseyin'in Irak'a gitmeye hazrland
srada, Mekke'de yanna vardm. Allah'a hamd senada bulunduktan sonra:
mdi, ey amcamn olu! Ben sana bir hacet iin geldim.
Eer dm tutmay uygun grrsen, sana bir t vermek istiyorum.
Uygun grmezsen, sana sylemek istediim eyden vazgeeceim' dedim.
'Syle! Vallahi, ben senin ne kt birey dnebileceini, ne de irkin bir i
ilemeyi arzu edebileceini sanmam!' dedi.168
Ona:
'Ey amcamn olu! Seninle aramzda bir st emime akrabal var. Bilmem ki, ben
sana nasl t vereyim?' dedim.
Bana:
'Ey Ebu Bekir! Sen herhangi bir sula sulanmam kimselerdensin. Ne
syleyeceksen syle!' dedi.169
'ittiime gre,' dedim, 'sen Irak'a gitmek istiyormusun.
Ben sana kar ok efkatliyimdir.170
Senin baban; slniyete ilk girenlerin ilki, slmiyet uyarnca hareket edenlerin en
iyisi, tutu ve yakalay bakmndan da Mslmanlarn en zorlusu idi.
Halk ondan dnyalk umdu. Onun szlerini dinledi ve bana topland. O da kalkp
Muaviye'nin zerine yrd. amllardan baka herkes, babann bana toplanmt.
Muaviye ise, amllar katnda nfuzlu ve itibarl idi.
168. Taber, Trih, c. 6, s. 215-216.
170. Taber, Trih, c. 6, s. 210.
104
Bunun zerine, halk, dnyaya tamah ederek ve ona saplanarak baban

yksndler ve braktlar. Allah'n ikram ve rzasna eriin-ceye kadar ona kar
gelmekten, kin tutmaktan geri durmadlar.
Babandan sonra, kardeine de, yaplmayacak eyleri yaptlar.
Sen bunlarn hepsinde bulundun ve btn olan bitenleri de gzlerinle grdn.
Demek ki; babana, kardeine dmanlk etmi, onlarla arpm olan amllarn,
Irakllarn yanna gitmek istiyorsun?!
Halbuki, rakibin olan kii sayca senden daha ok, hazrlkllk ve kuvvetlilik
bakmndan da senden daha hazrlkl ve daha kuvvetlidir.
Halk ondan daha ok korkar; dnyal ondan daha ok umar.
Yanlarna varacak olursan, onlar senden mal ihsan etmeni isti-yecekler.
nk, onlar dnya ve dnyalk kuludurlar.171
Senin elde etmek istediin beldelerdeki valiler ve amirler onlardandr.
Beytlmller, hazineler de onlarn elindedir.
Halk ise, u dirhem ve dinarlarn (gm paralarn, altn liralarn) kuludurlar.172
Sana yardm etmeyi va'd edenler, seninle arpr ve seni brakrlar. Senden ok,
ona ve onun adamlarna yardm etmeyi arzu ederler.173
Sana yardm va'd'inde bulunanlarn seninle arpmayacaklarndan, senden ziyade
seninle arpanlarn yanlarnda bulunmay arzu etmeyeceklerinden emin deilim!'
dedim.
Hseyin:
'Ey amcamn olu! Allah seni hayrla mkfatlandrsn! Vallahi, biliyorum ki, sen
bana t vermeye geldin ve balayc konuma yaptn.
Ben senin grlerinden alacam aldm, brakacam braktm. Sen, benim
nazarmda, mavirlerin vlmeye en lyk olan ve tlerin tssn!174
172. Taber, Trih, c. 6, s. 216.
174. Taber, Trih, c. 6, s. 216.
KERBELA FACASI
105
Allah her ne takdir etti ise, Allah'n benim hakkmdaki hkm ne ise, elbette yerine
gelecektir!' dedi.175
Ona:
'Ey Ebu Abdullah! Bizler Allah'n kullaryz ve Allah katndaki ecri dileriz' dedim.176
Hseyin'in yanndan ayrlp, Haris b. Hlid b. s'n yanna vardm.
Haris, bana:
'Hseyin'le bulutuun oldu mu?' diye sordu.
'Evet!' dedim.
'O sana ne syledi. Sen ona ne syledin?' diye sordu.
'Ona yle yle syledim. O da bana yle yle syledi' dedim.
Haris b. Hlid:
'Kabe'nin Rabbine andolsun ki; sen ona gereken d vermisin. Artk onu kabul
etmek veya brakmak ona aittir!' dedi."177
Abdullah b. mer'in Hz. Hseyin'i Mektupla ve ifah Olarak Uyarmas
Abdullah b. mer, Hz. Hseyin'in Irak taraflarna doru gitmek istediini haber
alnca, ona gnderdii mektupta, yapmak istedii iin ok byk olduunu, kendisinin
vurulup drlecei yere gtrlmek istenildiini bildirdi:
'Bana ie syledi. O da, Reslullah Aleyhisselamdan, 'Hseyin Babil topranda
ldrlecek!' buyurduunu iitmiimdir, demiti" dedi.
Hz. Hseyin, bn mer'in bu mektubunu okuyunca:
"Ben elbette vurulup drleceim yere giderim!" dedi.178
Abdullah b. mer, Hz. Hseyin'in Irak'a doru gittiini haber alnca da, gidiinin
ikinci gecesinde onunla bulutu.
Ona:
"Nereye gitmek istiyorsun?" diye sordu.
Hz. Hseyin:
,
175. Taber, Trih, c. 6, s. 216, Mesd, Murcu'z-zeheb, c. 3, s. 66.

177. Taber, Trih, c. 6, s. 216, Mes'd, Murcu'z-zeheb, c. 3, s. 66.
106
HZ. HSEYN VB KERBELA FACASI
"Irak'a" dedi.
Hz. Hseyin'in yannda tomarlar ve mektuplar bulunuyordu.
bn mer:
"Sakn onlarn yanna gitme!" dedi.
Hz. Hseyin:
"Bu, onlarn mektuplar ve bana bey'atlardr" dedi.
bn mer:
"phe yok ki, Allah, Peygamberini, dnya ile hiret arasnda muhayyer brakt. O
da hire ti tercih etti.
Siz de ondan bir parasnz. Bunun iin, hibir zaman dnyaya nail olamazsnz.
Allah sizi ancak sizin iin en hayrl olana evirir.
Geri dnnz!" dedi.
Hz. Hseyin'in geri dnmeye yanamadn grnce, boynuna sarlp onunla
kucaklat ve vedalat.179
mam a'b'nin, Irak'a Gitmemesi in Hz. Hseyin'e And Vermesi
mam a'b, Hz. Hseyin'e:
"Allahakna Irak'a gitme! nk Irakllar inkarc, mcadeleci bir kavimdir. Baban
ldrdler. Kardeini dvdler. Hereyi yaptlar da yaptlar!" dedi.
Ebu Sad el-Hudr'nin Hz. Hseyin'e t
Ebu Sad el-Hudr, Hz. Hseyin'in yanna gelip:
"Ey Ebu Abdullah! Ben senin iin hayrl bir tym ve efkatliyim.
ittiime gre, taraftarn olan kavim sana mektup yazm.
Sakn onlarn yanna gitme!
Kfe'de babandan iitmitim. Demiti ki:
'Vallahi, ben onlara kstm. Onlar da bana kstler.
Ben onlara kzdm. Onlar da bana kzdlar.
Ben onlardan bir vefa ve hayr grmedim.
Onlarn ne sebatlar, ne azimleri, ne de klca dayanmalan ve gs germeleri
var!'"180
KERBEL FACASI
107
Ahnef in Hz. Hseyin'e yet Yazp Gndermesi

Ahnef de, Hz. Hseyin'e Rm sresinin son yetim yazp gnderdi. Bu yette meal
olarak yle buyurulur:
"Sen imdi sabret. phe yok ki, Allah'n va'di haktr. Buna kat' inan
beslememekte olanlar, sakn seni sabrszlkla hafiflie gtrmesinler!" (Rum: 60)181
Hz. Hseyin'in Mekke'den Ayrlmas
Hz. Hseyin; Mekke'de aban, Ramazan, evval ve Zilkade aylarnda oturdu.
Zilhicce'nin sekizinde, Sal terviye gn, Mekke'den Kfe'ye doru ayrld.182
Muhammed b. Hanefyye'nin Alamas
Muhammed b. Hanefiyye, Hz. Hseyin'in ev halkyla birlikte Mekke'den ayrlp
Kfe'ye doru gittiini Medine'de abdest ald srada iitince, kendisini tutamayarak
alamaya balad ve gzlerinden damlayan yalarn leende sesler kard
iitildi.183
Mekke Emniyet Birlii ile atma
Hz. Hseyin Mekke'den yola knca, Mekke valisi Amr b. Sad b. As, kardei Yahya
b. Sad'in kumandasnda gnderdii emniyet birlii ile nlerini kesti:
"Nereye gidiyorsun? Dn geri!" dediler.184
Birlik kumandan:
"Mekke valisi geri dnmeni sana emrediyor. Dnmek istemezsen, seni gitmekten
zorla alkoyarm!" dedi.
Hz. Hseyin dnmeyip yola devam etmek isteyince, iki taraf birbirlerine kamlarla
giritiler.
Mekke valisi Amr b. Sad, olanlar iitince, iin karmasndan korktu. Birlik
kumandanna haber gnderdi. Dnp gelmesini emretti.185
181. Zeheb, Siyeru. a'lmi'n-nbel, c. 3, s. 200.
182. Taber, Trih, c. 6, s. 215.
183. Taber, Trih, c. 6, s. 223.
184. Taber, Trih, c. 6, s. 217-218.
108
Mekke emniyet birlii, Hz. Hseyin ve ashabnn kendilerini dinlemeyerek yola

devan ettiklerini grnce:
"Ey Hseyin! Allah'tan korkmuyor musun da, cemaatten ayrlp gidiyor ve u mmet
arasna tefrika sokuyorsun?" diyerek seslendiler.
Hz. Hseyin, onlara, Yce Allah'n szyle cevap verdi:
"...Benim iim bana, sizin iiniz de size aittir. Benim yaptmdan siz uzaksnz.
Sizin yapmakta olduunuzdan da ben uzam!" (Ynus: 41)
Abdullah b. Cafer'in Hz. Hseyin'e Mektup Gndermesi
Hz. Hseyin'in olu Ali der ki:
"Mekke'den yola ktmz zaman, Abdullah b. Cafer b. Ebu Ta-lib, Hseyin b.
Ali'ye yazd mektubu, oullar Avn ve Muham-med'le birlikte gndermiti.
Mektubunda yle diyordu:
'mdi, ben, senden Allah'a and vererek diliyorum: Mektubumu grdn zaman,
geri dn!
nk, ben sana kar efkatliyim.
Ynelip gitmekte olduun yerde senin iin helak olmak ve ev halkn iin de kkleri
kaznmak tehlikesi vardr!
Eer sen bugn ldrlp yok edilecek olursan, yeryznn snecektir.
nk sen doru yolda olanlarn bayra ve m'minlerin midisin! Gitmekte acele
etme. Mektubun arkasndan ben de geliyorum. Vesselam.'"
Mekke Valisinin Hz. Hseyin'e Mektup Gndermesi
Abdullah b. Cafer, kalkp Mekke valisi Amr b. Sad b. s'n yanna vard. Onunla
konutu.
Ona:
"Sen Hseyin'e bir mektup yaz. Mektupta, her trl emniyetinin salanacan,
kendisine iyilik edileceini, akrabalk haklarnn gzetileceini, kendisine itimad
verecek ekilde bildir ve geri dnmesini iste. Belki bu kendisini tatmin eder de, dner"
dedi.
KERBBL FACASI
109
Amr b. Sad:
"Ne istersen yaz, bana getir, mhrleyeyim" dedi.
Abdullah b. Cafer, bir mektup yazp, Amr b. Sad'e getirdi.
"Bunu mhrle ve kardein Yahya b. Sad'le gnder ona.
nk, Yahya onu senden daha ok ikna ve tatmin eder. Hseyin Yahya'y senden
daha iyi tanr" dedi.
Amr b. Sad yle yapt.
Abdullah b. Cafer ile Yahya gidip Hz. Hseyin'le bulutular. Yahya mektubu
Hseyin'e okudu:
Amr b. Sad'den Hseyin b. Ali'ye.
mdi, beklediin eye seni dndrmesini, erimek istediin doru yola seni
eritirmesini Allah'tan dilerim.
ittim ki, sen Irak'a ynelmi, gidiyormusun.
Senin hesabna dmanlktan ve muhalefetten Allah'a snrm.
Senin oralarda helak olmandan korkarm.
Abdullah b. Cafer'le Yahya b. Sad'i sana yolladm. Onlarla birlikte dnp yanma
gel.
Benim yanmda senin iin her trl emniyet, akrabalk hakkn gzetme, iyilik ve
gzel komuluk vardr.
Bunlan yerine getireceime Allah ahit, kefil ve vekildir. Vesse-lam aleyk!"
Abdullah b. Cafer'le Yahya demilerdir ki:
"Biz mektubu Hseyin'e okuduk ve geri dnmesi iin srar ettik. Biz srar ettike, o
bu hususta bizden hep zr dilemekte idi.
En sonunda:
'Ben bir rya grdm. Ryamda Reslullah Aleyhisselam grdm. Ryada ben bir
ii ilemekle emrolundum ki, onu ilemek benim iin gereklemi ve hereyden nce
olmutur!186 Ben emrolun-duun eyi ilerim!' dedi.187
'Nedir o rya?' diye sorulunca:
'Ben onu kimseye sylemedim. Rabbime kavuuncaya kadar da, syleyici deilim!'
dedi."
186. Taber, Trih, c. 6, s. 218-219.
187. bn Esr, Usd'l-gbe, c. 2, s. 21.
110
Hz. Hseyin'in Mekke Valisine Cevab

Hz. Hseyin, Mekke valisi Amr b. Sad'in mektubuna yle karlk yazd:
"mdi, Yce Allah'a davette bulunan, salih amel ileyen kii, Allah'a ve Resulne
muhalefet etmez.
Ben, Mslmanlardan birisi tarafndan eman, iyilik ve akrabalk hukukunun
gzetilecei va'di ile geri dnmeye davet ediliyorum. Emanlarn hayrls, Allah'n
emandr. Allah'a ve Kyamete inanan kiiyi kimse korkutmaz.
Biz, dnyada zerimizdeki emanetlerden dolay Kyamet gn ekileceimiz
hesabn korkusunu iimizde tatmasn Allah'tan dileriz. Eer sen Kitabullah'a gre
bana kar akrabalk hakkn gzetmeye, iyilik etmeye niyetlendin ise, dnyada ve
ahirette hayrla mkfatlanasn. Vesselam."188
Yezid'in Hz. Hseyin Hakknda bn Abbas'a Mektup Gndermesi
Hz. Hseyin'in Kfe'ye gitmek istediini haber alnca, Yezid b. Muaviye, bn
Abbas'a yle yazd:
"Sanyoruz ki; ona mark taraflarndan baz adamlar gelip, onu halifelik midine
drdler. Bundan, senin de haberin vardr.
Eer o byle bir i yapmaya kalkarsa, akrabalk balarn kesmi olur. Sen ailenin
bysn. Ona bak, gr. Tefrika karmaya almaktan onu alkoy!"
Yezid'in Yazsna bn Abbas'n Cevab
bn Abbas, Yezid'in yazsna verdii cevapta, Hz. Hseyin'e nasihat etmekten geri
durmayacan, bununla beraber, kendisinin Kfe'ye gitmekten vazgeeceini de pek
sanmadn bildirdi.
Mervan b. Hakem ile Mekke Valisinin bn Ziyad'a Mektup Gndermeleri

Mervan b. Hakem, Kfe valisi bn Ziyad'a yazd mektubunda yle dedi:
188. Taber, Trih, c. 6, s. 219-220.
KERBELA FACASI
111
.a-in
"mdi, Hseyin, sana doru ynelmi, gelmektedir.
Vallahi, Allah bize Hseyin'den daha makbul bir kimseyi teslim etmemi, elimize
drmemitir!..."
Mekke valisi Amr b. Sad de, bn Ziyad'a yle yazd:
"mdi, Hseyin, sana doru ynelmi, gelmektedir.
Onun benzerleri hakkndaki muamele; ele geirilip azadlanmak veya esir olarak
tutulmaktan ibarettir!"189
Hz. Hseyin'in air Ferezdak'la Grmesi
Hz. Hseyin, Mekke'den ayrlp Ten'im'e, oradan da es-Sfah'a geldi. Orada, Irak'tan
gelen ve Mekke'ye gitmek isteyen air Ferez-dak'a rastlad.
Ferezdak, Hz. Hseyin'e selam verdi. Hz. Hseyin, ona:
"Irak halkn geride ne halde braktn?" diye sordu. Ferezdak:
"Onlar kalbleri seninle, kllar ise zerine evrilmi olduu halde geride
braktm!190
Halkn kalbleri seninle, kllar meyye oullar iledir! Kaza ise gkten iner, Allah
dilediini iler!" dedi. Hz. Hseyin:
"Doru syledin. Emr, Allah'a aittir. Allah, dilediini iler. Rab-bimiz, her gn, yeni bir
itedir.
necek kaza houmuza giderse, nimetlerinden dolay Allah'a krederiz. O,
kredenlere yardmcdr.
necek kaza umulandan baka trl zuhur ederse, niyet ve maksad hak, takvas da
teneir tahtas olan kii, taknlk etmez!" dedi.
Ferezdak, adak ve hac amelleri hakknda Hz. Hseyin'e birtakm sorular sordu.
Hz. Hseyin, onlar cevapladktan sonra, "Esselam aleyke!" diyerek hayvann
yrtt.191
da

191. Taber, Trih, c. 6, s. 218.
112
Hz. Hseyin'in Rumme Vadisinde Kfelilere Mektup Gndermesi

Hz. Hseyin, Rumme vadisine eritii zaman, oradan Kfelilere bir mektup yazd.
Yazd mektupta yle dedi:
Hseyin b. Ali'den Kfe'deki m'min ve mslman kardelerine!
Selamn aleykm!
Kendisinden baka ilah olmayan Allah'a hamd senadan sonra size derim ki:
Mslim b. Akl'in mektubu bana geldi.
Mslim, mektubunda, sizin grnzn gzel ve iyi olduunu, ileri gelenlerinizin
bize yardmda ve gaspedilmi hakkmz talepte birletiklerini, gelmemi gzlediinizi
ve zlediinizi haber veriyor.
Bize ve size iyi ameller iletmesini ve bu husustaki amelinizi de ecirlerin en by
ve en stn ile mkfatlandrmasn Allah'tan dilerim.
Ben Mekke'den Zilhicce aynn sekizinde, Sal gn, Terviye gn size doru yola
ktm.
Mektubum, size Rumme vadisinde gnderilmitir.

Ben de, bugnlerde inaallah yannza geliyorum.
Vesselam aleykm ve rahmetullhi ve berekth!"
Hz. Hseyin, bu mektubu, Kays b. Mshir's-Saydv ile gn-J derdi.192
bn Ziyad'n Tertibat Almas
Kfe valisi bn Ziyad, Hz. Hseyin'in Mekke'den Kfe'ye doru ; hareket ettiini
haber alnca, Kfelilerden drt bin atl ile Kadisi- j ye-Kutkatne arasn tutmasn, hac
veya umre yapmak isteyenlere, -Hz. Hseyin'e taraftarlkla damgalanmam olanlar
mstes- i na olmak zere-Kfe'den Hicaz'a gitmek isteyen herkese mni olmasn
Kfe emniyet amiri Husayn b. Nmeyr'e emretmiti.193
Ayrca, Vksa ile am yolu ve oradan Basra'ya kadar olan yol-] larn aras da
tutulmutu.
192. Taber, Trih, c. 6, s. 223, Dinever, Kitbu'l-ahbr, s. 245-246.
KERBEL FACASI
113
Ne bir kimse ieri alnmakta, ne de dar salnmakta idi. Hz. Hseyin'in alnan bu
tedbirlerden haberi yoktu. Rastlad bedevilerden durumu sorduu zaman: "Biz
vallahi bizi ieri almamalarndan, darya da salmamalarndan baka birey
bilmiyoruz!" dediler.194
Kays b. Mshir'in Bana Gelenler
Hz. Hseyin'in Rumme vadisinde Kfelilere bir mektupla gnderdii elisi Kays b.
Mshir's-Saydv, Kadisiye'ye gelince, Hu-sayn b. Nmeyr onu yakalayp Kfe valisi
bn Ziyad'a gnderdi.195
bn Ziyad, Hz. Hseyin'e ve Hz. Ali'ye lanet okumasn ona emretti.
Kays ise, Hz. Hseyin'e ve Hz. Ali'ye salavat getirdi. bn Zi-yad'la babasna lanet
okudu.196
bn Ziyad, Kays'n vali kknn damna karlmasn emretti ve ona svd.
Kays, kkn damna karlnca:
"Ey insanlar! Yannza gelmekte olan u Hseyin b. Ali, halkn hayrls Reslullah'n
kz Ftma'nn oludur!
Ben de size onun elisiyim. Kendisinden Hacir mevkiinden ayrldm.
Onun davetine hemen icabet ediniz!" dedikten sonra, bn Ziyad' ve babas Ziyad'
lanetledi. Hz. Ali iin de, Allah'tan mafiret diledi.197
bn Ziyad, Kays'n kkn en yksek burcundan meydanla atlmasn emretti.
Kays, atld. Meydanla der dmez paraland ve ehit oldu.198
Hz. Hseyin'in Yolda Abdullah b. Muti' ile Grmesi
Hz. Hseyin, Rumme'den Kfe'ye doru hareket edince, Irak'tan dnmekte olan
Abdullah b. Muti' ile karlat.
194 Taber, Trih, c. 6, 222.
195 Taber, Trih, c. 6, s. 224, Dinever, Kitbu'l-ahbr, s. 246.
196 Taber, Trih, c. 6, s. 230.
197 Taber, Trih, c. 6, s. 224.
198 Taber, Trih, c. 6, s. 224, Dinever, Kitbu'l-ahbr, s. 246.
114
Abdullah b. Muti', Hz. Hseyin'i selamlad ve:

"Babam, anam sana feda olsun ey Reslullah'n olu! Sen Allah'n Hareminden,
dedenin Hareminden ne diye kp gidiyorsun!" dedi.
Hz. Hseyin:
"Kfeliler bana yazdlar. Hak ve gerek yolun almet ve belirtilerini diriltmek, bid'at
ve dalletleri yok etmek zere yanlarna gelmemi istediler" dedi.
Abdullah b. Muti':
"Allahakna! Sen Kfe'ye gitme. Vallahi, oraya gidecek olursan, muhakkak
ldrlrsn!" dedi.
Hz. Hseyin:
"Bamza Allah'n bizim iin takdir ve takrir ettiinden bakas gelmez!" dedi.199
Abdullah b. Muti':
"Vallahi, meyye oullan, seni nlerinde bulurlarsa, muhakkak ldrrler.
Sen ldrlecek olursan, senden sonra, onlar hibir zaman hibir kimseden
korkmazlar.
Gel, yapma! Sen ne Kfe'ye git, ne de meyye oullarnn nlerine k!" dedi.200
Hz. Hseyin, Abdullah b. Muti' ile vedalap yola devam etti.201
Zheyr b. Kayn ile Mlakat
Hz. Hseyin, Zerod'un zerindeki bir su bana geldi.202
Orada, kldan dokunmu bir adr grd. adrn kime ait olduunu sordu.
"Zheyr b. Kayn'ndr!" denildi.
Zheyr b. Kayn, haccederek Mekke'den dnmekte ve Kfe'ye gitmekte idi.203
Fazr der ki:
"Zheyr b. Kayn ile birlikte yolculuk ediyorduk.
200. Taber, Trih, c. 6, s. 224.
202. Taber, Trih, c. 6, s. 224.
KERBELA FACASI
115
Mekke'den ayrldmz zaman, Hseyin'le birlikte yolculuk etmek kadar

holanmadmz bir yolculuk olmamtr!
Hseyin yola devam ettii zaman Zheyr b. Kayn geri kalr; Hseyin bir yere
konduu zaman Zheyr ilerlerdi.
Nihayet, bir yere geldik ki, orada ondan ayr bir yerde konmak imknm bulamadk.
Hseyin bir tarafa kondu. Biz de bir tarafa konduk.

Bizim oturmakta ve kendimize ait yiyeceklerimizi yemekte olduumuz bir srada,
Hseyin'in elisi gelip selam verdi. eri girdi
Eli:
'Ey Zheyr b. Kayn! Ebu Abdullah Hseyin b. Ali beni sana gnderdi. Senin yanna
gelecek!' dedi.
Birden, herkesin elleri yanlarna dt. Sanki, balarmzn zerine kular konmu
da, onlan karmamak iin kmldamyor-muuz gibi hareketsiz kaldk!"
Zheyr b. Kayn'm hanm Delhem bint-i Amr der ki:
"Ona:
'Reslullah'n olu sana adam gnderiyor. Sen ise 'Gelmesin o!' diyorsun!
Sbhnallah! Sen onun yanna gitsen de, kelmlarndan dinlesen olmaz m?'
deyince, kalkp Hz. Hseyin'in yanna gitti.
Zheyr b. Kayn, ok gemeden geri geldi. Mjdelendii, sevindi-rildii yznden
okunuyordu.
adrn, arlklarn ve yiyeceklerini Hseyin'in yanna tamalarm emretti."204
Zheyr'in adr, kurulu bulunduu yerden sklp Hz. Hseyin'in adnna bititirildi.
Zheyr, hanmna:
"Seni boadm. Kardeinin yanna git. Evine varncaya kadar, onun yanndan
ayrlma! Ben kendimi Hseyin'le birlikte lmeye baladm!" dedikten sonra, yannda
bulunan arkadalarna:
"inizden, ehit olmay arzu eden benimle kalsn, arzu etmeyen gitsin!205
inizden, beni takip etmek isteyenlere son olarak syleyeceim sz:
204. Taber, Trih, c. 6, s. 224.
116
Biz bir gazada bulunacaz ki, Allah bize fetih ve zafer ihsan edecek ve biz de
ganimetler elde edeceiz.
Allah size bir fetih ihsan etse, siz de ganimetlere nail olsanz, sevinirsiniz deil mi?"
dedi.
Zheyr'm arkadalar:
"Evet!" dediler.
Zheyr:
"Siz Muhammed hanedannn genlerinin imdadna yetiip yanlarnda arptnz
zaman, onlar elbette buna son derecede sevineceklerdir.
te, ganimetlerden elde edeceiniz en mhim ey!" dedi.206
Onlardan hibiri Zheyr'in yannda kalmadlar. Hanm da, kardeiyle birlikte
Kfe'ye gitti.207
Mslim b. Akl Hakknda Alnan Ac Haberler ve Akl Oullarnn Direnileri
Adiyy b. Harmele'nin rivayetine gre; Esed oullarndan iki kii, hac farizasn ifa
ettikten sonra, Kfe'ye dnyorlard.
Onlar, yolda Hz. Hseyin'e kavumak, iinin ve halinin ne olacan grmek
istiyorlard.
Nihayet, Zerod'da ona kavutuklar srada, Kfelilerden bir adam Hz. Hseyin'i
grnce yoldan sapt. Onunla grmek ister gibi durdu. Sonra, vazgeip yoluna
devam etti.
ki Esed de yollarna devam ettiler. Biri, dierine:
"Gidip una bir soralm bakalm. Eer Kfe'de olan bitenlerden bireyler biliyorsa,
bize bildirsin!" dedi.
Gittiler ve ona yetitiler.
"Esselam aleyk!" dediler.
Kf eli adam:
"Ve aleykmsselam ve rahmetullh!" diye mukabele etti.
"Sen kimsin?" diye sordular.
Kf eli adam:
"Esedyim" dedi.
Bunlar da:
206. Taber, Trh, c. 6, s. 224-225.

KERBEL FACASI
117
"Biz de Esedyiz!" dediler. "smin ne?" diye sordular. "Ben, Bkeyr b. Mes'aba'yn!"
dedi.
Bunlar da, kendi isimlerini ve neseplerini ona bildirdiler. "Bize, arkanda braktn
halktan haber ver?" dediler. Bkeyr:
"Olur! Ben Kfe'den daha kmamtm ki, Mslim b. Akl ile Hni' b. Urve'nin
cesedini ocuklann ayaklarndan ekip arda srdklerini grdm!" dedi.
Bunun zerine, iki Esed, Hz. Hseyin ile yola devam ettiler. Hz. Hseyin'in
Slebiyye mevkiine konduu srada, Esedler, akamleyin Hz. Hseyin'in yanna
gelerek selam verdiler. Hz. Hseyin selamlarna mukabele etti. Bunlar:
"Allah seni rahmetiyle esirgesin! Bizim sana bir haberimiz var. stersen aktan,
istersen gizlice syleyelim?" dediler. Hz. Hseyin, ashabna bakarak: "unlarm
yannda gizli konumak yaramaz!" dedi. Esedler:
"Sana doru gelmek isteyen svariyi grmtn, deil mi?" dediler.
Hz. Hseyin:
"Evet! Ben ondan haber almak isterdim!" dedi. Esedler:
"Biz ondaki haberi senin iin inceledik ve soracan eyde sana yeteri kadar bilgi
elde ettik. O, biz Esedlerden birisinin olu olup, gr sahibi, doru szl, faziletli ve
akll bir adamdr. O, bize; Kfe'den kmadan, Mslim b. Akl ile Hni' b. Urve'nin
ldrldn ve arda ocuklarn onlan ayaklarndan ekip srdklerini
grdn syledi!" dediler. Hz. Hseyin:
"nn lillhi ve inn ileyhi rcin ve rahmetullahi aleyhim" dedi ve bunu tekrarlad
durdu. Esedler:
"Allah adna sana and veriyoruz: Kendine ve ev halkna ac da, u bulunduun
yerden hemen geri dn!
118
HZ, HSEYN VE KERBEL FACASI
Senin iin Kfe'de ne bir yardmc, ne de bir taraftar var!

Onlarn, yardmlar yle dursun, senin aleyhinde olabileceklerinden de korkarz!"
dediler.
Bunun zerine, Akl b. Ebu Talib oullar, olduklar yerden sradlar:
"Hayr! Vallahi, cmz almadka, yahut kardeimizin tattn biz de tatmadka,
geri dnmez, geri durmayz!208
Kardeimiz Mslim'den sonra, bize yaamak gerekmez!
lmedike geri dnc deiliz!" dediler.209
Hz. Hseyin, Esedlere bakarak:
"u Akl oullar da lecek olduktan sonra, yaamakta hayr yoktur!" dedi.
Esedlerin bildirdiklerine gre; Hz. Hseyin'in ashabndan bazlar da, ona:
"Vallahi, sen Mslim b. Akl'e benzemezsin. Kfe'ye sen gidecek olsaydn, halk
sana koard!" dediler.
Kalkp yola devam ettiler ve Zble'ye eritiler.210
Hz. Hseyin'e Teslim Edilen Kfe Nfus Defteri
Hz. Hseyin Zble'ye geldii zaman, Kfelilerin elileri, iinde yz bin Kfelinin
ismi yazl bir divan (nfus defterim) Hz. Hseyin'e teslim ettiler.211
Hz. Hseyin'e Ac Haberleri Getiren Eli
Mslim b. Akl'in vasiyeti zerine Muhammed b. E'as'la mer b. Sa'd'n Hz.
Hseyin'e gndermi olduklar eli yas b. Asel de, Hz. Hseyin'in Zble'de
bulunduu srada geldi.212
Mslim b. Akl; Kfelilerin bey'attan sonra kendisini terkettik-lerini Hz. Hseyin'e
yazmalarn, hem Muhammed b. E'as'a, hem de mer b. Sa'd'a vasiyet etmiti.
Hz. Hseyin, eliden mektuplar alp okuyunca, iittiklerinin
208. Taber, Trih, c. 6, s. 225.
210. Taber, Trih, c. 6, s. 225.
KBRBELA FACASI
119
doruluuna kanaat getirdi. Mslim b. Akl ile Hni' b. Urve'nin ldrlmeleri,
kendisine ok ar ve etin geldi.213
Hz. Hseyin:
"Allah'n takdir ettii herey baa gelir. Biz kendimiz iin Allah katndaki ecri dileriz"
dedi.214
Bundan sonra, eli, Hz. Hseyin'in Rumme'den gndermi olduu Kays b. Mshir'in
de ldrldn haber verdi.215
Abdullah b. Buktur'un Bana Gelenler
Hz. Hseyin; Mslim b. Akl'in yanna, stkardei Abdullah b. Buktur'u da yoldan
gndermiti. O zaman, Mslim'in ehit edildii haberini almamt.
Abdullah b. Bktr, Kadisiye'ye gelince, Husayn b. Nmeyr'in svarileri tarafndan
yakaland ve bn Ziyad'a gnderildi.
Ibn Ziyad, ona:
"Kkn damna k!" dedi.
Abdullah b. Bktr, kkn damna kt zaman, halka:
"Ey insanlar! Ben Reslullah Aleyhisselamn kz Ftma'mn olu Hseyin'in
elisiyim!
Mercne'nin, Smeyye'nin, babasnn babas belirsizin oluna kar Hseyin'e
yardm ediniz!" dedi.
bn Ziyad, onun kkn damndan yere atlmasn emretti. Kemikleri krld. Son
nefesini vermek zere iken, Abdulmelik b. Umeyr veya ona benzeyen sal ve
upuzun bir adam gidip onu boazlad.
Kendisinin bu hareketi knannca, adam:
"Onun rahatlamasn istediim iin yaptm!" dedi.
Hz. Hseyin'in Bana Toplananlarn Dalmalar
Abdullah b. Bktrn ehadeti haberi de, Hz. Hseyin'e, Zb-le'de iken geldi.
Hz. Hseyin bu hususta gelen mektubu yanndakilere okuduktan sonra:

214. Taber, Trih, c. 6, s. 211.
120
"mdi, bize ok kt bir haber geldi: Mslim b. Akl, Hni' b. Ur-ve ve Abdullah b.
Bktr ldrlmtr. Taraftarlarmz bizden ayrlmlar, ilgilerini ve yardmlarn
kesmilerdir.
Sizlerden geri dnp gitmek isteyenler, dnsnler gitsinler. Kendilerine bizden
dolay bir vebal ve sorumluluk yoktur!" dedi.
Bunun zerine, Hz. Hseyin'in yanndaki halk, bandan saa sola dalp gittiler.
Medine'den kendisiyle birlikte gelen ashabndan baka, yannda kalan olmad.
Hz. Hseyin, byle yapmakla, gerekten dert orta olacak, gerektiinde yannda
kendisiyle birlikte lmeyi gze alacak olanlardan bakasn bandan datmak
istemiti.216
Hz. Hseyin'in bandan dalanlar, yolculuk srasnda urad yerlerden yanna
katlm olanlard.
Kendilerine Kfe'den yardmclar geleceini sanp dururlarken, Mslim'in ehit
edildii haberini almalar, onlarn dalmalar iin kfi gelmiti.217
Aliyy'l-Ekber'in Hz. Hseyin'e Bir Teklifi ve Akl Oullarnn Direnmeleri
Hz. Hseyin'in olu Aliyy'l-Ekber:
"Babacm! Sen de geri dn! nk, Irakllar gaddardrlar. Ve- \ falar, szlerinde
durmalar azdr!" dedi.
Akl oullar:
"Hseyin geri dnc deildir!" dediler ve onu Kfe'ye gitmeye j tevik ettiler.
Hz. Hseyin, ashabna:
"Gryorsunuz ki, Kfelilerden bize gelen olmad!" dedi.218
krime Oullarndan Bir Adamn Hz. Hseyin'i Uyarmas
Hz. Hseyin, Akk vadisine kadar ilerledi. Orada, krime oullarndan bir adamla
karlat.
216. Taber, Trih, c. 6, s. 226.

KERBELA FACASI
121
Adam, Hz. Hseyin'e selam verdi.219
Hz. Hseyin, ona:
"Nereye gidiyorsun?" diye sordu.
Adam nereye gittiini bildirdi.220
Sonra da, bn Ziyad'n Kadisiye-Uzeyb arasn atllarla tutturduunu ve kendisini
gzetlemekte olduklarm haber verdi ve:
"Canm sana feda olsun! Geri dn!
Vallahi, sen ancak oklara ve kllara doru gidiyorsun!
Sana yaz yazm, eli salm olanlar, seni asla korumayacaklar; belki de, seninle
arpmaya kalkacak olan halkn nnde ve banda bulunacaklardr!" dedi.
Hz. Hseyin, ona:
"Sen bana t verdin ve eriecek haberi de eritirdin. Hayrla mkfatlanasn!221
Ey Allah'n kulu! Senin grn bana gizli deildir.
Fakat, Allah'n buyruu muhakkak yerine gelir, geri kalmaz!" dedi.222
Sonra da, selam verip yoluna devam etti. erat mevkiine indi. Orada geceledi.223
Hrr b. Yezid'le Temas
Hz. Hseyin, seher vakti genlere emretti: Btn su kaplar dolduruldu. Hayvanlar
da suvarld.
erat'tan ayrlp yola devam edildi. Gn yarland, havann scakl son dereceyi
bulduu srada, Kayz mevkiine gelindi.224
O srada, adamlardan biri, "Allahu ekber!" diyerek tekbir getirdi.
Hz. Hseyin de "Allahu ekber! dedi ve ona:
"Ne iin tekbir getirdin?" diye sordu.

Adam:
"Hurma aac grdm de!" dedi.
220. Taber, Trih, c. 6, s. 226.
222. Taber, Trih, c. 6, s. 226.
224. Taber, Trih, c. 6, s. 227.
122
Esedler:
"Biz bu yerde hibir zaman hurma aac grmemiizdir!" dediler.
Hz. Hseyin, Esedlere:
"Onun grdn siz de grdnz m?" diye sordu. Esedler:
"Biz ancak at boyunlar grdk!" dediler. Hz. Hseyin:
"Vallahi, bunu ben de grdm. Bizim iin snacamz bir snak olsa da, arkamz
oraya dayasak ve u gelen cemaate tek ynden ynelsek!" dedi. Esedler:
"yi olur. te, Z Huum yanndadr. Soluna doru bkl, oraya eri!
O kavim dahi senin gibi oraya komak, erimek isterler!" dediler.
Hz. Hseyin, hemen oraya doru yneldi. Kafile de kendisim takip etti.
Uzaktan grnen svariler, hzla gelip kavutular. Svariler yaklatklar zaman, Hz.
Hseyin ve kafilesi yoldan sapt. Svariler de, onlar takiben yoldan saptlar.
Onlar, Esedlerin dedikleri gibi, ar srsn andrmakta idiler ve ku kanatlar gibi
bayraklar vard. Z Husum'a doru, onlar da sr'atle ilerlemeye baladlar.
Hz. Hseyin onlardan nce Z Husum'a yetiip orada kondu. Emretti; adrlar
kuruldu.225
Biraz sonra, svariler de Z Huum dana geldiler. Onlar, Hrr b. Yezid'tTemmyy'l-Yerb'nin kumandas altnda bin atl idiler.226
Hz. Hseyin, ashabnn sarklarn sardrm, kllarm boyunlarna taktrmt.
le scann iddetlendii srada idi ki, Hrr b. Yezid ile svarileri, Hz. Hseyin ve
ashabnn karsnda yerlerini almlard. Hz. Hseyin, genlere:
225 Dinever, Kitbu'l-ahbr, s. 248, Taber, Trih, c. 6, s. 227. 226. Dinever,
Kitbu'l-ahbr, s. 2489, Taber, Trih, c. 6, s. 227.
KERBEL FACASI
123
"u cemaati sulaynz!" dedi.227
Svariler, genlerin getirdikleri sulardan itiler.228
Genler; aatan tekneleri, su kaplarm, taslar doldurup atlara da yanatrdlar.
Onlar da, er, drder, beer iip suya kannca, ekildiler, bakalar yanatlar ve bu
suretle btn atlar suvarldlar.229
Sonra, svarilerin hepsi, atlarnn glgesinde ve dizginleri ellerinde olduu halde,
le namaz vaktine kadar oturdular.230
Hz. Hseyin'in mam Olup Namaz Kldrmas ve Namaz Sonunda Konumas
Hz. Hseyin; Haccac b. Mesruku'l-Cu'f'ye emredip ezan okuttu. zrn, ridasm ve
mestini giydi. Mezzin kamet getirdi.
Hz. Hseyin, svari birlii kumandan Hrr b. Yezid'e:
"Namaz kendi adamlarnla m klmak istersin?231 Yoksa bizimle birlikte mi
klarsn?" diye sordu.232
Hrr:
"Yok, yok! Sen klarken, biz de senin namazna uyarak namazmz klarz" dedi.233
Hz. Hseyin, ne geip cemaate le namazn kldrd.
Namazn bitirince, yzn cemaate evirdi.234
"Ey insanlar! Mazeretimi nce Allahu Tel'ya, sonra da size ar-zederim.
Sizin gnderdiiniz mektuplarnz, saldnz elileriniz bana gelmedike, ben
buraya kp gelmi deilim.

Siz:
'Yanmza gel! Bizim uyacamz bir imam ve nderimiz yok.235 Ola ki, Allah senin
sayende bizleri doru yolda toplar!' dediniz.
Eer siz bu sznzn zerinde duruyorsanz ve bana salam
227. Taber, Trih, c. 6, s. 227.
229. Taber, Trih, c. 6, s. 227.
230. Dinever, Kbu'l-ahbr, s. 249.
231. Taber, Trih, c. 6, s. 228.
233. Taber, Trih, c. 6, s. 228.
124
and ve tatmin edici szlerinizden de sz veriyorsanz, sizinle birlikte ehrinize

gelirim.
ayet siz byle yapmazsanz ve ehre gelmemi istemiyorsanz, sizin yannzdan
ayrlr, geldiim yere dner, giderim!" dedi.
Sustular.236 Hz. Hseyin'in szlerine itiraz etmediler.237
Hz. Hseyin adrna girdi. Ashab bana toplandlar.
Hrr de yerine, haymasna dnd. Onun da bana adamlar toplandlar.
Hrr, adamlarn nceki gibi, atlarnn glgelerinde, dizginleri ellerinde olmak zere
oturttu.
kindi namaz vakti olunca, Hz. Hseyin mezzine emretti, ikindi ezann okuttu.
Kamet getirilince, geip cemaate ikindi namazn kldrd. Selam verdikten sonra,
cemaate yzn dnd. Allah'a hamd sena etti.

"mdi, size derim ki: Ey insanlar! Allah'tan korkunuz. Hakk, Allah'n raz olaca
ehline tanynz.
Biz Ehl-i Beytiz ve bu ie; zulmle, azgnlk ve dmanlkla zerinizde hkmlerini
yrten o iddiaclar gruhundan da, onlardan olmayanlardan da, aranzda bulunan
sairlerinden de daha lyk ve mstahak bulunuyoruz.
Eer siz bizden holanmyor ve bu yoldaki hakkmz da tanmyorsanz, bana
mektup ve eli gnderenlerinizin grlerinden baka grte iseniz, yannzdan
ayrlr, geri dner giderim!" dedi.
lk Mnakaa ve Anlamazlklar
Hrr b. Yezid:
"Ben, vallahi, bu bahsetmi olduun mektuplarn ne olduunu bilmiyorum!" dedi.
Hz. Hseyin:
"Ey Ukbe b. Sem'an! inde onlarn bana yazdklar mektuplar bulunan heybeyi
karp getiriniz!" dedi.
i mektuplar ve sahifelerle dolu heybe getirilip Hrr ve adamlarnn nne serildi.
Hrr:
236. Taber, Trih, c. 6, s. 228.
KERBELA FACASI
125
"Biz bu mektuplar sana yazanlardan deiliz. Fakat, sana kavutuumuz zamandan
itibaren, seni Kfe'de bn Ziyad'a gtrn-ceye kadar senden ayrlmamamz bize
emredilmitir!" dedi.
Hz. Hseyin:
"lm, bundan yedir ve ncedir!" dedi.238
Hz. Hseyin'in Kfe Svarilerine Son Hitab
Hz. Hseyin, Hrr'n adamlarna hitaben bir konuma daha yapt.
Bu konumada, Allah'a hamd senada bulunduktan sonra, yle dedi:
"Ey insanlar! Reslullah Aleyhisselam buyurmutur ki:

'Kim zalim bir sultann Allah'n haran kldn hellletirmek istediini, Allah'n
ahdini bozduunu, Reslullah'n snnetine muhalif olarak Allah'n kullarna dmanlk
ettiini ve gnah ilediini grr de onu fiille veya szle deitirmeye almazsa,
Allah'n zalim sultan sokaca yere (Cehenneme) onu da sokmas, zerine den bir
haktr!'
Haberiniz olsun ki; onlar eytana itaati iltizam, Rahman olan Allah'a itaati terk,
fesad izhar, din cezalan ta'til, ganimeti ise istediklerine ikram ettiler.
Allah'n haram kldn hellletirdiler. Hell kldn da ha-ramlatrdlar!
Ben onlann bu ktlklerini deitirmeye herkesten ziyade lyk ve mstahak
bulunuyorum.
Sizin bana bey'at ettiiniz, beni dmanlara teslim etmeyeceiniz ve
brakmayacanz hakknda gnderdiiniz mektuplarnz ve elileriniz bana gelmitir.
Eer bana bey'atnz tamamlarsanz, olgunluunuzu gstermi, doru ve yerinde
bir i ilemi olursunuz.
Ben Hseyin b. Ali'yim ve Reslullah Aleyhisselamn kz Ft-ma'mn oluyum.
Benim vcudum, sizin vcudunuzladr. Benim ev halkm, sizin ev halknzladr.
Ben, sizin iin rneim.
238. Taber, Trih, c. 6, s. 228.
126
Eer verdiiniz szn gereim yapmaz, ahdinizi bozar, yaptnz bey'at

boynunuzdan karp atarsanz; ki, vallahi, bu da sizin iin zor, yapmadnz birey
deildir. Siz, babama da, kardeime de, amcamn olu Mslim'e de bunu yaptnz.
Halbuki, 'Asl aldanan, sizi aldatandr!'
-.
Sizin nasibiniz, hep yanlmanzdan, yanl i tutmanzdan iba

rettir,
1
Siz nasibinizi kaybetmi bulunuyorsunuz! '
(Yce Allah'n Kitabnda buyurduu gibi) 'Sana gerekten bey'at edenler, ancak,
Allah'a bey'at etmi olurlar. Allah'n Eli, onlarn elleri stndedir. u halde, kim bu
ba zerse, kendi aleyhine zm olur.' [Feth: 10]
Allah beni sizden mstani klacaktr (sizin yardmnza muhta etmeyecektir).
Vesselam aleykm ve rahmetullhi ve berekth!"
Hz. Hseyin'in Ashabna Hitab
Hz. Hseyin, Z Husum'da kalkp Allah'a hamd senada bulunduktan sonra
ashabna hitaben u konumay yapt:
"Bamza gelen ii gryor ve biliyorsunuz.
Dnya deimi, sevimsizlemi, bizden yz evirmitir.
Dnya bitmi gitmi; ondan, kap iinde kalan artk gibi artfcj lardan baka birey
kalmamtr.
Hayat, otlakta otlamak gibi, deersizlemitir.
Grmyor musunuz: Hak ilenmez, btl ise son derecede ra bet edilir, zerine
dlr olmutur!
M'min olan, Allah'a kavumaya rabet eder.
Bence, ehitlikten baka lm, deersizdir. Ben ancak ehitlijj saadet gryorum.
Zalimlerle birlikte yaamay ise, sulanmaktan baka birey] grmyorum!"
Zheyr b. Kayn'n Hz. Hseyin'e Mukabelesi
Zheyr b. Kayn, ayaa kalkt. Arkadalarna:
"Siz mi konuursunuz? Yoksa ben mi konuaym?" diye sordu.
Ona:
KERBEL FACASI
127
"Hayr! Sen konu!" dediler.
Zheyr b. Kayn, Allah'a hamd senada bulunduktan sonra, yle konutu:
"Ey Reslullah'm olu! Biz senin szlerini iittik. Allah seni umduuna eritirsin!
Vallahi, eer dnya bizim iin baki olsayd ve biz de onda temelli kalc olsaydk,
sana yardm etmek ve dert orta olmak zere oradan ayrlr, seninle bulunmay
tercih ederdik!"
Hz. Hseyin ona dua etti. Zheyr de:
"Sen de hayrla mkfatlan!" diye mukabelede bulundu.239
Hrr'le Yaplan Mnakaa ve Anlama
Hz. Hseyin, arkadalanna:
"Kalknz, hayvanlarnza bininiz!" dedi.
Bindiler; ve kadnlar bininceye kadar beklediler.
Hz. Hseyin:
"Dnp bizi takip ediniz!" dedi.
Kafile hep birlikte dnp gitmek istedikleri zaman, svariler nlerine gerildiler.
Hz. Hseyin, Hrr"e:
"Sen ne yapmak istiyorsun?" diye sordu.
Hrr:
"Vallahi, seni bn Ziyad'a gtrmek istiyorum!" dedi.
Hz. Hseyin:
"yi bil ki, vallahi, ben sana uyup gitmem!" dedi.
Hrr:
"y bil ki, vallahi, ben de seni brakmam!" dedi.
Hz. Hseyin de, Hrr de szlerini kere tekrarladlar. Aralarnda sz oalnca,
Hrr, Hz. Hseyin'e:
"Bana seninle arpmak iin emir verilmedi.
Bana ancak seni Kfe'ye getirinceye kadar senden ayrlmamak emri verildi.
Bunu kabule yanamazsan, seni ne Kfe'ye, ne de Medine'ye gtrmeyecek, orta
bir yolu tut!
Ben bn Ziyad'a, sen de Yezid b. Muaviye'ye, istersen bn Zi239. Taber, Trih, c. 6, s. 229.
128
yad'a istediini yazp cevap alncaya kadar, o yola gitmekte devam edelim?
Umulur ki, Allah senin ihtilli iinden, iinde selamet bulunan bir emir gelmesini
bana nasip eder!" dedi.
Hz. Hseyin:
"uradaki Uzeyb yolunu tut. Oraya gtr!" dedi.
Kadisiye ile Uzeyb aras otuzsekiz mildi.
Hz. Hseyin ve arkadalar, Hrr'n svari birliiyle Uzeyb yoluna devam ettiler.
Bir ara, Hrr, Hz. Hseyin'e yaklaarak:
"Ey Hseyin! Sana nefsinde Allah' anman hatrlatrm.
Ben ehadet ederim ki; sen arpmaya kalkacak olursan muhakkak
ldrleceksin!
Sen ldrlnce de, zerinde durduun dvan tehlikeye decektir!" dedi.
Hz. Hseyin:
"Sen beni lmle mi korkutuyorsun?
Beni ldrmek iin ekirge srs gibi kuvvet hazrlayan sizler deil misiniz?
Ben sana ne syleyeceimi bilmiyorum!
Sana, Evs'in kardeinin, Reslullah Aleyhisselama yardma giden amcasnn
oluna rastlaynca, 'Nereye gidiyorsun? Sen muhakkak ldrleceksin!' demi
olduunu mu hatrlataym bilmem ki?" dedi ve; niyeti hak, kendisi mslman olarak
arpacak olduktan sonra, lmenin yiitler iin ar ye salih kiiler iin tasa
olmayacan anlatan bir kt'a okudu.
Hrr Hz. Hseyin'den bunlar iitince onun yanndan ayrlp; kendisi adamlaryla bir
yanda, Hz. Hseyin de bir yanda olduklar halde, Uzeyb'in deve otlaklarna kadar
gittiler.
Hz. Hseyin'in Kfe'deki Durum Hakknda Drt Kfeliden Bilgi Almas
Hz. Hseyin, Uzeyb deve otlaklarna eritii srada, drt kiiye rastlad. Bunlar,
hayvanlarna binip Kfe'den gelmekte idiler. Yanlarnda, Kmil Nfi' b. Hill'in at da

bulunuyordu.
Trmah b. Adiyy, bunlarn klavuzu idi.
KERBELA FACASI
129
Trman, at zerinde bulunuyor ve beyitler sylyordu.

Trmah, Hz. Hseyin'in yanna gelip kavutuu zaman, ayn beyitleri tekrarlamt.
Hz. Hseyin:
"Ben, vallahi, Allah'tan hayrlsn diliyorum. Allah bizim iin ister ldrlmemizi, ister
kurtulmamz dilesin, ikisi de bizim iin hayrldr" dedi.
Hrr b. Yezid, onlar grnce, Hz. Hseyin'in yanna geldi.
"Bunlar Kfelilerdendir. Seninle birlikte gelenlerden deillerdir. Ben onlar ya
hapsedeceim, yahut geri evireceim!" dedi.
Hz. Hseyin:
"Ben, kendimi koruduum gibi, onlar da korurum. Bunlar ancak benim
yardmclarm, dostlarmdr.
bn Ziyad'dan sana yaz gelinceye kadar bana hibir suretle taarruz ve itirazda
bulunmayacana sz vermemi miydin?" dedi.
Hrr:
"Evet! Ama bunlar seninle birlikte gelmemilerdi" dedi.
Hz. Hseyin:
"Bunlar benim ashabmdr. Benimle birlikte gelenler gibidir.
Aramzda olan bitenler bununla tamamlanm, ancak sana kar taahhdm yerine
getirmek kalmtr" dedi.
Bunun zerine, Hrr, onlar hakkndaki isteklerinden vazgeti.
Hz. Hseyin, Kfe'den gelen dostlanna:
"Aranzdaki halkn haberlerim bana bildiriniz!" dedi.
Gelen drt kiiden birisi olan Mcemmi' b. Abdullah'1-iz:

"Halkn bn Ziyad'dan en ok rvet alan, harar ve uvallarn dolduranlar, sevilen,
gnlleri alnanlar, tlenerek elde edilenleri, eraf gruhu olmutur.
O eraf gruhu ki, tek bir cemaat halinde senin zerine sevke-dilmitir.
Bunlarn dnda kalan halka gelince; onlarn kalbleri sana meyilli ise de, kllar
yarn zerine syrlacaktr!" dedi.
Hz. Hseyin:
"Size gndermi olduum elim hakknda sizde bir bilgi var m? Bana bildir?" dedi.
"Kimdir o?" diye sordular.
130
Hz. Hseyin:
"Kays b. Mshir's-Saydv!" dedi.
"Evet! Husayn b. Nmeyr onu yakalayp bn Ziyad'a gnderdi. bn Ziyad da, sana
ve babana lanet okumasn ona emretti.
O ise, sana ve babana salavat getirdi. bn Ziyad'a ve babasna lanet okudu. Senin
geldiini bildirerek, muzaffer olman iin dua etti.
Bunun zerine, bn Ziyad, onu kkn damndan aa attrd!" dediler.
Hz. Hseyin, gzlerinin yan tutamad.
Sonra da:
"M'minler iinde Allah'a verdikleri szde sadakat gsteren nice erler vardr. te,
onlardan kimi ehitlik iin adadn dedi. Kimi de bunu bekliyor. Onlar hibir suretle
ahidlerini deitirmediler" (Ahzb: 23) yetini okudu ve:
"Allah'm! Bize ve onlara Cenneti menzil kl. Bizi en bol ve en stn rahmet ve
mkfat ynann duranda biraraya getir, topla!" diyerek dua etti.
Trmah b. Adiyy'in Hz. Hseyin'i Memleketine Gtrmek stemesi
Trmah b. Adiyy:
"Ben, Kfe'den senin yanna hareket etmeden bir gn nce, K-fe'nin arkasnda
yle halk topluluu grdm ki, gzlerim hibir yerde ondan daha kalabalk bir cemaat
grmemitir.
Onlara bu halkn ne iin toplandklarn sordum.
'Bindirilmek iin toplandlar. Sonra da acele Hseyin'in zerine gnderilecekler!'
denildi.
Allahakma! Onlarn yanna bir kar yaklamamak elinde ise, yaklama!
Eer Allah'n seni koruyaca ve yapmak istediin eyi aa vurabilecein bir
beldeye gitmek istersen, hemen oraya kadar git.
stersen, 'ben seni Ec' diye anlan damza gtrp konduraym.
Vallahi, orada Gassan ve Himyer hkmdarlar ve Numan b. Mnzir ve siyah
krmz herkes tarafndan himaye olunur ve korunuruz.
KERBELA FACASI
131
Eer Kfe'ye, yanmza gelirsen, inecein yere kadar zillet ve esaret seninle beraber
olur. Ec' dana gidecek olursan, Ec' ve Tayyi' kabilesinden Selma'lara haber
salanz.
Vallahi, on gn gemeden, Tayyi' kabilesinden sana atllar ve piyadeler gelir.
Yanmzda, istediin kadar oturursun.
Eer sana kar bir harp alrsa, nnde kllaryla vuruacak, kmldayan gzleri
bulunduka senden ayrlmayacak yirmi bin Tayyi'li toplamaya kefilim!" dedi.
Hz. Hseyin:
"Allah, seni ve kavmini hayrla mkfatlandrsn.
Bizimle, u kavim (svari birlii) arasnda verilmi bir sz vardr. Biz onlardan
ayrlmaya kadir deiliz. Onlarn bizi nereye evirip gtreceklerini bilmiyoruz!" dedi.
Trman, Hz. Hseyin'e veda ederken:
"Allah senden cinlerin ve eytanlarn errini gidersin!
Ben Kfe'den ev halkm iin yiyecek tedarik etmitim. Onlarn yanmda bulunan bu
nafakalarn gidip kendilerine braktktan sonra, inaallah gelir, yine sana kavuurum.
Vallahi, ben senin yardmcn olurum!" dedi.
Hz. Hseyin:
"Eer byle yapacaksan, acele et. Allah seni esirgesin" dedi.
Hz. Hseyin, Hrr"n Trmah' hapsetmesinden veya Kfe'ye dndrmesinden

endie ettii iin, yanndan acele ayrlmasn istemiti.
Trmah, yurduna varp yiyecekleri braktktan sonra dnm, Uzeyb'e yaklat
srada Sema b. Bedirle karlam, Hz. Hseyin'in ehit edildii haberini alnca geri
dnmt.240
Hz. Hseyin'in Ubeydullah b. Hrr'le Grmesi
Hz. Hseyin ve svari birlii Uzeyb hamamlarna gelip hep birlikte kondular.
ki cemaat arasnda ok yetiecek kadar mesafe vard.
Hz. Hseyin, Uzeyb'den ayrlp Kfe yolunun sandaki yolu tutarak Muktil
oullarnn kkne kadar geldi ve yine hep birlikte oraya kondular.
240. Taber, Trih, c. 6, s. 229-231.
132
Hz. Hseyin, orada kurulmu kl bir adr grd. Bunun kime ait olduunu sordu.
Ubeydullah b. Hrr'l-Cu'f'ye ait olduunu haber verdiler.
Ubeydullah b. Hrr, Kfe erafndan ve svarilerinden idi.
Hz. Hseyin, azadl klelerinden birisini ona gnderdi.
Eli, gidip:
"Bu, Hseyin b. Ali'dir. Senin, yanna gelmeni istiyor" dedi.
Ubeydullah b. Hrr:
"Vallahi, ben ancak onunla birok halkn arpacan ve taraftarlarnn onu
terkettiklerini grdm iin Kfe'den ayrldm.
yi biliyorum ki; o ldrlecek, ben de ona yardma kadir olamayacam! Bunun iin,
ne ben onu grmeyi, ne de onun beni grmesini isterim!241
nn lillhi ve inn ileyhi rcin.
Ben ancak onun Kfe'ye getirilmesini grmeyi istemediim iin Kfe'den ayrldm!"
dedi.
Eli dnp Ubeydullah'n sylediklerini Hz. Hseyin'e anlatt.

Hz. Hseyin ayakkablarn giyip Ubeydullah b. Hrr'n yanna gitti. adrna girdi.
Selam verip oturdu. Sonra da, kendisiyle birlikte gelmeye davet etti.
Ubeydullah, eliye sylemi olduu szlerini tekrarlad.
Hz. Hseyin:
"Bize muhakkak yardm etmelisin. Sen bize kar arpan kiilerden olmaktan
kork!
Vallahi, bizi dinlemeyen, yanmza gelmeyen ve bize yardm etmeyen kimseler
helak olacaklardr!" dedi.242
Ubeydullah:
"Vallahi, ben iyice biliyorum ki; sana taraftar olanlar, ahirette saadete ereceklerdir.
Lkin, ben seni karlaacan tehlikelerden koruyabileceimi ummuyorum ve
Kfe'de sana yardmc olacama da yemin edemeyeceim.
Beni bu yolda hayvanma bindirmemen iin, sana Allah adna and veririm!
242. Taber, Trih, c. 6, s. 231.
KBRBELA FACASI
133
nk, nefsim bundan sonra lmeyi kolay kolay istemeyecektir.*
Fakat, u sr'at iin zayflatlm olan atm ki, vallahi onun zerinde olduum halde
neye yetimek istedimse yetimi ve kavu-muumdur. Bana yetimek isteyenden
de, onun zerinde kap kurtulmuumdur. Al onu, senindir o!" dedi.
Hz. Hseyin:
"Ben senin kendini arzu etmitim. Senin atn bize gerekmez!" dedi.243
lm Haberi Verilen Rya
Hz. Hseyin, gecenin sonuna doru emretti: Kaplara su dolduruldu ve hayvanlara
arlklar yklendi.
Ubeydullah b. Hrr, Hz. Hseyin'in Muktil kknde yapt yardm davetine icabet
etmediinden dolay sonradan ok pimanlk duydu. Teessrlerini iirle dile getirdi
(Dinever, Kitbu'l-ahbr, s. 262).
bn Ziyad, Hz. Hseyin'in ehadetiden sonra, Kfe erafn yoklatmt. Ubeydullah

b. Hrr" gremedi.
Gnlerden sonra, Ubeydullah b. Hrr gelip bn Ziyad'n yanna vard.
bn Ziyad ona:
"Ey Hrr"n olu! Nerelerde idin?" diye sordu..
Ubeydullah:
"Hasta idim" dedi.
bn Ziyad:
"Kalb hastas m, yoksa beden hastas m idin?" diye sordu.
Ubeydullah:
"Kalbim hastalanmtr. Bedenime gelince, Allah'a krler olsun ki, ona da shhat
ve afiyet verdi!" dedi.
bn Ziyad:
"Yalan syledin. Sen dmanlarmzla birlikte idin!" dedi.
Ubeydullah:
"Eer senin dmannla birlikte bulunsaydm, bulunduum yerim grlrd. Benim
gibi bir kimsenin yeri gizli kalmazd!" dedi.
bn Ziyad, bir mddet onunla ilgilenmedi..
Ubeydullah b. Hrr de, bn Ziyad'n yanndan kalkp atna bindi. bn Ziyad:
"Hrr'n olu nereye gitti?" diye sordu.
"imdi kp gitti!" dediler.
"Onu hemen yanma getirin!" dedi.
Polisler Ubeydullah' buldular. "Valinin davetine icabet et!" dediler.
Ubeydullah, onlara atn verip:
"Ona haber veriniz ki; ben ona vallahi hibir zaman itaat ederek gelmem!" dedi.
Sonra, Ahmer b. Ziyad't-T'nin evine gitti. Orada, adamlaryla toplandlar. Sonra
da Kerbel'ya gittiler. Oradaki ehitlere baktlar. Onlara mafiret dilediler. Oradan
ayrlp Medin'e vardlar (Taber, Trih, c. 6, s. 270). 243. Dinever, Kitbu'l-ahbr, s.

250-251.
134
Muktil kknden ayrldktan ve bir mddet gidildikten sonra, bana bir arlk
gelip, Hz. Hseyin uyuklad. Sonra, uyand.
"nn lillhi ve inn ileyhi rcin. Vel hamdu lillhi Rabbi'1-le-mn!" dedi ve bunu
iki- kere syledi.
Hz. Hseyin'in olu Ali b. Hseyin, atn srerek Hz. Hseyin'in yanna geldi.
Hz. Hseyin, yine:
"nn lillhi ve inn ileyhi rcin. Vel hamdu lillhi Rabbi'1-le-mn!" dedi.
Ali b. Hseyin:
"Babacm! Sana kurban olaym! Sen ne iin byle Allah'a rcu etmek dileinde
bulundun ve O'na hamdettin?" diye sordu.
Hz. Hseyin:
"Oulcuum! Bama bir arlk geldi, uyukladm.
At zerinde bir svari anszn nme kp:
'u cemaat gidiyor. lmler de, kendilerine doru gidiyor (geliyor)'! dedi.
Anladm ki; o cemaat biziz. lm haberi de bize veriliyor!" dedi.
Ali b. Hseyin:
"Babacm! Allah sana kt birey gstermez.
Biz hak ve gerek yolda deil miyiz?" dedi.
Hz. Hseyin:
"Evet! Btn kullarn dnp gidecek olduklar Allah'a yemin ederim ki; biz hak ve
gerek yoldayz!" dedi.
Ali b. Hseyin:
"Babacm! O halde, biz lp, kaybolup gitmemize hi zlmeyiz!" dedi.
Hz. Hseyin:
"Allah seni babasndan dolay mkfatlandrlan hayrl bir oulun mkfatyla
mkfatlandrsn!" dedi.
Geri Dnmek in Yaplan Son Deneme
Sabah namaz vakti olunca, Hz. Hseyin ile ashab inip namazlarn kldlar ve yine
acele hayvanlarna bindiler.
Hz. Hseyin, Hrr'n svari birliinden aynlmak iin ashab ile birlikte sola,
bdiyeye doru bklmek istedi.
KERBELA FACASI
135
Hrr b. Yezid ise, hemen gelip geri evirmek istedi. Geri evirmek isterken de Kfe
yoluna evirmek iin zorlad. Fakat, Hz. Hseyin ile arkadalar yanamadlar ve
seslerini ykselttiler. Biraz sonra Nineva'ya gelip kavutular.244
bn Ziyad'n Nineva'da Gelen Elisi ve Yazs
Nineva'ya gelindii srada, soy bir hayvana binmi, silahl, yay omuzunda bir
adamn Kfe'den geldii grlnce, hep birlikte durup onu beklediler.
Adam, svari birliine doru vard. Hrr b. Yezid'e ve arkadalarna selam verdi. Hz.
Hseyin'e ve arkadalarna selam vermedi. bn Ziyad'dan getirmi olduu bir yazy
da Hrr'e teslim etti.
Yazda yle deniliyordu:
"mdi, yazm sana eritii ve elim gelip kavutuu zaman, Hseyin b. Ali ve
ashabn derhal durdur ve olduklar yerde oktur!
Onlar sakn snaksz, susuz, aasz, otsuz, geni ve bozkr bir yerden bakasna
indireyim deme!
Sana yazm getiren elime de; emrimi yerine getirinceye kadar senden
ayrlmamas, bu hususta senden sdr olacak hareketleri bana bildirmesi iin emir
verilmitir. Vesselam!"245
Hrr b. Yezid, bn Ziyad'n yazsn okuyunca, Hz. Hseyin ile ashabna:
"Bu, vali bn Ziyad'n yazsdr. Bunda, yazsnn bana geldii yerde sizi durdurup
ktrmem emrediliyor.
u da bn Ziyad'n elisidir. Ona da emrini yerine getirinceye kadar benden

ayrlmamasn emretmitir!" dedi.
Ebu'-a's'nm Gelen Eliye lenmesi ve Onu Knamas
Hz. Hseyin'in ashabndan Yezid b. Muhsr Ebu'-a's'1-Kin-d, bn Ziyad'n
elisine bakp:
"Allah seni kahretsin! Sen Mlik b. Nseyr'l-Bedd deil misin?" dedi.
244. Taber, Trih, c. 6, s. 231-232.
136
Adam "Evet!" dedi.

Kendisi, Kindiler dendi.
Ebu'-a's:
"Hay anan alasn! Sen ne diye bu ii zerine alp geldin?"diye-rek ona kt.
Mlik b. Nseyr:
"Ben ancak imam ve nderime itaat, ona olan bey'atma riayet maksadyla geldim!"
dedi.
Ebu'-a's:
"Sen Rabbine isyan edip imam ve nderine itaat etmekle kendini mahvettin!
Dnyada ayp, ahirette de Cehennem ateini kazandn!" dedi ve:
"Biz, onlar atee aran iman ve nderler yaptk. Kyamet gnnde ise, onlar,
azaplarnn kaldrlmas hususunda asla yardma kavuturulmayacaklardr" (Kasas:
41) yetini okudu ve:
"te, senin imam ve nderin odur!" dedi.
Hrr b. Yezid'in Hz. Hseyin'i Nineva'ya ndirmek stemesi
Hrr b. Yezid, Hz. Hseyin'le ashabn ktrmek iin olduklar yerde durdurdu.
nk orada ne bir su, ne de bir ky vard.
Oradakiler:
"Nineva, yahut Gadiriyye, yahut efiyye (Sakabe) kyne konalm?" dediler.
Hrr b. Yezid:
"Hayr! Vallahi, u adam benim hareketlerimi gzetlemek zere gnderilmi bir
casus iken, ben bu dileinizi yerine getirmeye g yetiremeyeceim!
Sen buraya konuver!
Baka trl hareket edip de valiye kar beni g duruma drme!" dedi.246
Zheyr b. Kayn'n Hz. Hseyin'e Ricas
Zheyr b. Kayn, Hz. Hseyin'e:
246. Taber, Trih, c. 6, s. 232.
KERBEL FACASI
137
"Anam, babam sana feda olsun ey Reslullah'm olu! Vallahi, bize unlardan baka
gelen olmasa, biz onlara yeter, hepsinin hakkndan geliriz!" dedi.
Hz. Hseyin'e ashab:
"Brak da, biz u ok yetiecek kadar uzaktaki insanlarla arpalm. Ya bunlardan
bakalar da bize gelecek olurlarsa, ne yaparz? Gel, sen msaade et de, biz unlarn
iini bitiriverelim? nk, bunlarla arpmak, bunlardan baka gelecek olanlarla
arpmaktan kolaydr" dedi.
Hz. Hseyin:
"Onlar arpmaya kalkmadka arpmay kendim balatmay ho bulmuyorum!"
dedi.247
Zheyr b. Kayn:
"Bizi u yaknmzdaki Frat kysndaki kye gtr, oraya kondur. nk, oras,
zerimize gelecek olanlara yol vermez bir snaktr. Frat da, oradan grnp
durmaktadr.
Onlarla arprsak, orada kendimizi koruyabiliriz ve onlardan sonra gelecek
olanlarla da arpmak bize kolay olur" dedi.
Hz. Hseyin:
"Nedir ismi o kyn?" diye sordu.

Zheyr:
"El-Akr (medhu olmak, yaralamak, boazlamak)" dedi.
Hz. Hseyin:
"El-Akr'dan Allah'a snrz!" dedi.248
Hz. Hseyin, Hrr'e:
"Bizi biraz daha ilerlet de, konalm artk!" dedi.
Kerbel'ya Kondurulu ve Hz. Hseyin'in Bir Hatras
Taffa, Kerbel'ya* gelince, Hrr ve adamlar, Hz. Hseyin'in nnde durarak onu ve
arkadalarn da durdurdular.
* Taff: Kfe taraflarnda, Frat kysnda otsuz, susuz, ssz, llk bir yerin ismidir.
Kerbel ise; Taff ta Hz. Hseyin ile ashabnn ehit edildikleri yerdir. Kerbel, ker-bele
kelimesinden gelmi olup; ayaklarda geveklik bulunmak, yrrken balk iinde
yrr gibi olmak mnsna gelir. Kerbel'ya, ihtimal ki mevkiinin bu gevekliinden,
kt kumluk bir yer oluundan dolay bu isim verilmitir (Yakut, Mu'cem'l-bldn, c.
4, s. 36, 445).
138
Hrr:
"n artk bu yere! Frat nehri de yaknndadr!" dedi.
Hz. Hseyin:
"Nedir bu yerin ismi?" diye sordu.
"Kerbel!" dediler.
Hz. Hseyin:
"zntl, tasal, mihnetli ve bell yer! Babam, Sffn'e giderken, buraya uramt.
Ben de yannda idim. Durdu ve burann neresi olduunu sordu. smi kendisine haber
verilince:
'Onlarn hayvanlarndan aa indirilecekleri yer, ite burasdr! Kanlarnn
dklecei yer de ite burasdr!' demiti.
Bunun ne demek olduu kendisinden sorulunca da:
'Muhammed'in Ehl-i Beytinin ykleri, arlklar ite burada indirilecek!' demiti"
dedi.249
Hz. Hseyin, Kerbel'da arlklarn indirilmesini emretti ve indirildi.
Kerbel'ya, Hicretin altmbirinci yl Muharrem aynn banda, aramba gn
gelinip konulmutu.250
Hz. Ali'nin Mataracsnn Rivayeti
Hz. Ali'nin mataracs Ebu Abdullah Yahya'nn rivayetine gre; Hz. Ali, Sffn'e
giderken Nineva hizasna gelince, mataracsna:
"Ebu Abdullah! Frat kysnda biraz dur!
Ebu Abdullah! Frat kysnda biraz dur!" diyerek seslendi.
Ebu Abdullah:
"Ne iin duracaz?" diye sordu.
Hz. Ali:
"Ben bir gn Peygamber Aleyhisselamn yanna girmitim. Gzlerinden yalar
akyordu.
'Ey Allah'n Peygamberi! Seni gzlerinden yalar aktacak dereceye bir getiren mi
oldu?' diye sordum.
'Evet! Biraz nce Cebrail yanmda idi. Hseyin'in Frat kysnda ehit edileceini
bana haber verdi. Onun toprandan sen de koklar msn?' dedi.
139
KERBEL FACASI
Ben de 'Olur!' dedim.
Bunun zerine, elini uzatt. Bir avu toprak avulayp bana verdi. Gzlerimin yan
tutmaya kadir olamadm!" dedi.251
mer b. Sa'd'n Kerbel'da Grevlendirilmesi
Kfe valisi bn Ziyad, mer b. Sa'd b. Ebi Vakkas' Kfelilerden drt bin kiilik bir
kuvvetle Rey valiliine tayin edip buyrultusunu eline vermi, o da askerleriyle birlikte
vazifesi bana gitmek zere Kfe'den ayrlm bulunuyordu.
Hz. Hseyin'in ii knca, bn Ziyad, mer b. Sa'd' geri ard.
"nce Hseyin'in zerine git. Onlarla aramzda olan ii hallet. Sonra da, kendi iinin
bana git!" dedi.
mer b. Sa'd:
"Allah sana iyilikler versin. Eer benim bu iten balanmam uygun grrsen, beni
bala!" dedi.
bn Ziyad:
"Olur! Rey valiliine tayinin hakkndaki buyrultumuzu bize geri ver!" dedi.
mer b. Sa'd:
"Ne iin?" diye sordu.
bn Ziyad:
"Buraya, Hseyin'in zerine gitmediin iin!" dedi.
mer b. Sa'd:
"Bana bir gn mhlet ver. Bir dneyim bakaym?" dedi.
mer, bn Ziyad'n yanndan evine dnp tlerine dant.
Dant kimselerden, kendisini bu iten sakndrmayan bir kimse kmad.
Kzkardeinin olu Hamza b. Mure b. u'be:
"Ey day! Allahakna, Hseyin'in zerine gidip de Rabbine kar gnaha girme!
Hseyin'le aranzdaki akrabalk hukukunu ineme!
Vallahi, yeryznn btn mlk ve saltanat senin olsa da, onlardan ve hatta btn
dnyadan kp gitmen, senin iin, Hse-

251. Ahmed b. Hanbel, Msned, c. I, s. 85, Zeheb, Trhu'l-islm, c. 3, s. 10, Ebu'lFi-d, el-Bidye, c. 8, s. 199.
140
yin'in kann dkm olarak Allah'n huzuruna kmandan daha hayrldr!" dedi.
Abdullah b. Yesar'l-Chen der ki:
"Hseyin'in zerine gitmesi kendisine emredildii zaman, mer b. Sa'd'n yanna
varmtm.
mer b. Sa'd:
'Vali bana Hseyin'in zerine gitmemi emretti. Gitmekten kandm' dedi.
'Allah seni isabet ettirmi, doru yola gtrm. Ayrl, sakn yapma, Hseyin'in
zerine gitme!' dedim, yanndan ktm."
mer b. Sa'd, tekrar bn Ziyad'n yanna vard:
"Allah sana iyilikler versin. Sen beni u Rey valiliine tayin ettin ve benim iin de
buyrultu yazdn. Herkes bunu iitti.
Hakkmdaki bu buyruunu yerine getirmeyi uygun grrsen yerine getirsen, beni
Rey'e gndersen de, Hseyin'in zerine u askerler arasndaki Kfe erafndan
birisini yollasan olmaz m?
Ben harp fenninde filan, filan kiilerden daha bilgili ve yeterlij deilim!" dedi.
bn Ziyad:
"Kfelilerin erafn bana retmeye kalkma!
Ben gndereceim kimseler hakknda sana danacak deilim!
Lekerlerimizle gideceksen git! Gitmeyeceksen, Rey valilii] hakkndaki
buyrultumuzu bize geri ver!252
Sen onunla arpmaya gitmeyecek olursan, seni azleder, evini] ykar, boynunu da
vururum!" dedi.253
mer b. Sa'd, btn gece dnd. Ertesi gn sabah olunca,] kendisine
buyurulan ie raz oldu.254

"Gidiyorum!" dedi.
Kfe Erafnn Hz. Hseyin'den Utanmalar
Hz. Hseyin'in Nineva'ya, Kerbel'ya indiriliinin ertesi gn,, mer b. Sa'd, drt bin
atl ile Kerbel'ya geldi. Azre b. Kays'l-Ahmes'ye:
252. Taber, Trh, c. 6, s. 232-233.
254. Taber, Trh, c. 6, s. 220.
KERBELA FACASI
141
ni
n,
"Git de ona (Hz. Hseyin'e) buraya ne iin geldi ve ne istiyor; sor!" dedi.
Azre, Hz. Hseyin'e "Gel!" diye mektup yazan Kfelilerdendir. Bunun iin, Hz.
Hseyin'in yanna gitmeye utand.
Hz. Hseyin'e mektup yazan Kf eli reislerin hepsine bu i teklif edildi. Hepsi de
katlar ve onun yanna gitmek istemediler.
Kesr b. Abdullah'n Elilii Kabul Etmesi ve Ebu Smme ile Mnakaalar
Kesr b. Abdullahu'-a'b, gitmek iin ayaa kalkt. Kendisi, ok cesaretli, gzn
daldan budaktan saknmaz bir svari idi.
"Ona ben giderim. Vallahi, isterseniz, ona istediimi yapabilirim. Onu ldrebilirim
de!" dedi.
mer b. Sa'd:
"Ona ktlk yaplmasn istemiyorum. Fakat, son ona git de, ne diye geldiini sor!"
dedi.
Hz. Hseyin'in ashabndan Ebu Smmet's-Sa'd, Kesr b. Abdullah'n kendilerine
doru gelmekte olduunu grnce, Hz. Hseyin'e:
"Ebu Abdullah! Allah sana iyilikler ve selametler versin!

Sana yeryz halknn en erlisi, kan dkmek ve ktlk yapmakta en cr"etlisi
geliyor!" dedi ve hemen kendisi ona doru vard.
"Klcn brak yere!" dedi.
Kesr b. Abdullah:
"Vallahi, ne klc brakmak var, ne de iyilik!
Ben ancak bir eliyim. Eer beni dinlerseniz, size, sylemek zere gnderildiim
sz tebli edeceim. Dinlemekten kanrsanz, dnp gideceim!" dedi.
Ebu Smme:
"Ben geleyim de, syleyeceini bana bildir. Senin sylediklerini ona ben eritiririm.
Seni onun yanna brakmam!
nk sen fcir, gnahkr, Allah'n emirlerine aykr tutum ve davranl bir
kimsesin!" dedi.
Kesr b. Abdullah, Hz. Hseyin ile Ebu Smme'ye svp sayarak mer b. Sa'd'n
yanna dnd. Olan bitenleri ona haber verdi.
142
Kurre b. Kays'n Elilii ve Hz. Hseyin'in Teklifleri

mer b. Sa'd, Kurre b, Kaysu'l-Hanzal'yi ard:
"Baksana Kurre! Hseyin'in yanna var. Buraya ne iin geldi ve ne yapmak istiyor?
Kendisine sor!" dedi.
Kurre b. Kays, Hz. Hseyin'e doru gitti.
Hz. Hseyin, onu gelirken grnce:
"Bunu tanyor musunuz?" diye sordu.
Habb b. Mzahir:
"Evet! Bu, Hanzalet't-Temmlerden bir adamdr ve kzkarde-imizin oludur. Ben

onun gzel ve iyi grl olduunu biliyordum. Keke onu u mehedde grmemi
olsaydm!" dedi.
Kurre b. Kays gelip Hz. Hseyin'e selam verdi ve mer b. Sa'd'n eliliini yapt.255
Hz. Hseyin:
"Benim tarafmdan mer b. Sa'd'a de ki:
'u ehir halk bana yaz yazdlar, kendilerinin imam ve nderleri bulunmadn
bildirdiler, yanlarna gelmemi istediler. Bu hususta bana kesin sz verdiler. Onsekiz
bin kii bey'at ettikten sonra, bey'atlarn bozdular.
Yaknlarna geldiim zaman, yazdklar yazlarna aldandm anladm. Geldiim
yere dnp gitmek istediimde, Hrr b. Yezid bana mani oldu ve bu yere kadar getirip
beni indirdi.
Aramzda yakn ve mhim akrabalk var. Brak beni, buradan dnp gideyim?'"
dedi.256
Habb b. Mzahir:
"Ey Kurre b. Kays! Zalimler gruhunun yanna dn de-u zta yardm et ki, Allah
onun dedesiyle seni de, seninle birlikte bizleri de iman ve slm erefiyle
ereflendirmitir!" dedi.
Kurre:
"Adammn yanna, onun benden istedii cevapla dner, gereini dnrm!"
dedi.257
Kurre, Hz. Hseyin'den ald cevapla mer b. Sa'd'n yanna dnd.
255. Taber, Trih, c. 6, s. 233-234.
257. Taber, Trih, c. 6, s. 234.
KERBELA FACASI
143
mer b. Sa'd:
"Allah'a krler olsun. Zaten, vallahi ben de Hseyin'le muharebeden, onunla
arpmaktan beni muaf tutmasn Allah'tan diliyor ve umuyordum!" dedi.258

mer b. Sa'd'n Durumu bn Ziyad'a Bildirmesi
mer b. Sa'd, Hz. Hseyin'in teklifini bn Ziyad'a bir yaz ile bildirdi.259
mer b. Sa'd, yazsnda yle dedi.
mdi, Hseyin'in bulunduu, yere indim. Kendisine eli salp buraya ne iin geldiini,
ne istediini sordum.
'u beldeler halk bana yaz yazdlar. Eli saldlar. Yanlarna gelmemi istediler. Ben
de geldim.
Eer onlar beni istemiyorlarsa ve bana gnderdikleri elilerinden baka grte
iseler, dner giderini!' diyor."260
bn Ziyad'n lk ve Son Karar
bn Ziyad, nce Hz. Hseyin'i serbest brakmay dnr gibi davrand ve:
"Vallahi, o benim herhangi bir iimi engellemi deildir. Ben onun yolunu amaktan,
kendisini serbest brakmaktan baka bir-ey dnmyorum. Nereyi isterse oraya
ksn, gitsin!" dedi.
Fakat, imr b. Zilceven:
"Eer sen byle yapar, cannn istediim yapmaktan ekinmeyen bu kiiyi serbest
brakrsan, onu bir daha sarsamaz, titrete-mezsin!" dedi.261
bn Ziyad, Hz. Hseyin'i Yezid'e gndermek isteyince de, imr:
"Allah'n senin eline drd dmann Yezid'e mi gndereceksin?

260. Taber, Trih, c. 6, s. 234.
O, senin hkmne boyun eip teslim olmadka, hayr!" dedi.262
144
bn Ziyad, imr'in bu husustaki grlerini benimsedi ve tatbike giriti.

bn Ziyad'n Hz. Hseyin Hakknda mer b. Sa'd'a Verdii Emirler
bn Ziyad, mer b. Sa'd'a yle yazd:
"mdi, yazn bana eriti. Andn eyleri anladm.263 O, imdi bizim penemize,
amza dm bulunmakta ve kurtulmay ummaktadr. Halbuki, vakit, kap
kurtulma vakti deildir!264 Yezid b. Muaviye'ye bey'at etmelerini Hseyin'e teklif et.
O ve btn ashab bunu yaptklar zaman, bana bildir. Gerei dnlr, bu
husustaki buyruum sana gelir!"
Bu yaz kendisine geldii zaman, mer b. Sa'd:
"Ben, zaten, bn Ziyad'n sulh ve selamet kabul etmeyeceini tahmin etmitim!"
dedi.265
Bundan sonra, bn Ziyad'dan mer b. Sa'd'a u yazl emir geldi:
"mdi, Hseyin ve ashab ile su arasna geril! Temiz, pak, mazlum m'minler emri
Osman b. Affan'a yapld gibi, onlar da, sudan bir damla bile tatmayacaklardr!"
Hz. Hseyin'le Ashabnn Susuz Braklmalar in Tedbir Alnmas
mer b. Sa'd, bn Ziyad'n yazsn alr almaz, beyz svari ile gidip su yolu zerini
tutmasn, Hz. Hseyin ve ashab ile su arasna gerilerek onlarn sudan bir damla bile
imelerine meydan vermemelerini Amr b. Haccac'a* emretti.
Bu hadise, Hz. Hseyin'in ehadetinden gn nce idi.266
Abdullah b. Ebi Husayn'n Kstahl ve Akbeti
Abdullah b. Ebi Husayn'1-Ezd, su zerine inen iri gvdeli le-kerler arasnda
bulunuyordu.
263. Taber, Trih, c. 6, s. 234.
264. Taber, Trih, c. 6, s. 234, Zeheb, Siyeru a'lmi'n-nbel, c. 3, s. 202.
*
Amr b. Haccac, Hz. Hseyin'e "Gel!" diye yaz yazanlardand.
266.
Dinever, Kitbu'l-ahbr, s. 255, Taber, Trih, c. 6, s. 234.
KERBEL FACASI
145
Abdullah b. Ebi Husayn, Hz. Hseyin'e:

"Ey Hseyin! Suya m bakyorsun? Hi bakma! O gn ortasnda gibi sana yksek
ve uzaktr! Ona eriemezsin! Vallahi, sen, susuz olarak lnceye kadar, ondan bir
damla bile tadamazsn!" dedi.
Hz. Hseyin:
"Ey Allah'm! Onu susuz olarak ldr ve temelli yarlgama!" diye dua etti.
Humeyd b. Mslim der ki:
"Vallahi, bundan sonra, onu hastalnda ziyaret etmitim.
Kendisinden baka ilah bulunmayan Allah'a yemin ederim ki; onu susam, su ie
ie len ve suya kanmayan deve hastalna urayarak su ierken grmmdr. O
durmadan su iiyor, suya kanmyor, su boazna duruyor, kusuyor; sonra tekrar
iiyor, yine boazna duruyor ve suyu geri karyordu!"267
Su in Yaplan Kavga
Hz. Hseyin ile ashabnn susuzluklar iddetlenince, Hz. Hseyin, baba bir kardei
Abbas b. Ali'yi ard. Onu otuz atl ve yirmi piyade ile suya gnderdi. Suya
gidenlerin yanlarnda yirmi krba vard.268
Nf' b. Hill, elinde bayrak olduu halde, onlarn nnde ilerledi. Suya yaklatlar.
Amr b. Haccac, Nfi' b. Hill'e:
"Ne iin geldin?" diye sordu.
Nfi' b. Hill:
"Bizi men ettiiniz u sudan ielim diye geldik!" dedi.
Amr b. Haccac:
"Git, afiyetle i!" dedi.
Nfi' b. Hill:
"Hayr! Vallahi, Hseyin susam ve ashabndan olan kiiler ona bakp dururlarken,
ben ondan bir damla bile imem!" dedi.

Amr b. Haccac:
"Onlarn su imelerine yol yoktur. nk, biz buraya onlar sudan men iin
konulduk!" dedi.
267. Taber, Trih, c. 6, s. 234.
t
146
Nfi' b. Hill, piyade arkadalarndan yaknlarna gelmi olanlara:

"Krbalarnz doldurunuz!" dedi.
Piyadeler krbalarn doldurmaya koyulunca, Amr b. Haccac ve arkadalar onlarn
zerine yrdler.
Abbas b. Ali ile Nfi' b. Hill de, Amr b. Haccac ile arkadalarna saldrarak onlar
piyadelere mdahaleden men ettiler; doldurulan su krbalarnn kararghlarna
ulatrlmasn saladlar.
Nfi' b. Hill, Amr b. Haccac'n adamlarndan ve Suda' kabilesinden bir adam
kavga srasnda hafife mzraklamt. Ona mhim birey yapmadn sanyordu.
Sonradan, yaras deilip, adam ld.269
Hz. Hseyin'in mer b. Sa'd'la Geceleyin Buluup Grmeleri
Hz. Hseyin, Amr b. Karaza b. Ka'b'l-Ensr'yi mer b. Sa'd'a gndererek:
"Geceleyin benim kararghmla kendisinin karargh arasnda benimle bir
bulusun!" dedi.
mer b. Sa'd, yirmi atl ile geldi. Hz. Hseyin de, onun gibi, yirmi atl ile geldi.
Hz. Hseyin, mer b. Sa'd ile biraraya geldii zaman, bir tarafa ekilmelerini ve
kendisini mer b. Sa'd ile yalnz brakmalarn ashabna emretti.
mer b. Sa'd da adamlarna ayn ekilde emretti.
ki tarafn askerleri, yanlarndan, onlarn ne seslerini, ne de szlerim iitemeyecek
kadar uzaklatlar.
Hz. Hseyin ile mer b. Sa'd, konumaya baladlar. Gecenin bir ksm geinceye
kadar, konumay uzattlar. Sonra, her biri kararghlarna ve arkadalarnn yanlarna
dndler.
Halkn tahmin ve zanlarna dayanarak sylediklerine gre; onlar, aralarnda yle
konumulard:
Hz. Hseyin, mer b. Sa'd'a:
"Her ikimiz kararghmz burada brakalm. Sen benimle birlikte Yezid b.
Muaviye'nin yanna git!" dedi.
269. Taber, Trh, c. 6, s. 234-235.
KERBBL FACASI
147
mer b. Sa'd:
"yi bil ki, byle yaparsam evim yklr!" dedi.
Hz. Hseyin:
"Ben sana ev yaparm!" dedi.
mer b. Sa'd:
"yi bil ki, arazi ve akarlarm da elimden alnr!" dedi.
Hz. Hseyin:
"yi bil ki, Hicaz'daki mallarmdan, ben sana onlardan daha hayrlsn veririm!" dedi.
Hz. Hseyin'in bu teklifleri mer b. Sa'd'n pek houna gitmedi.
Herkes, bu hususta, birbirlerinden iittiklerine gre, iyice bilmeden birtakm eyler
sylemeye baladlar.
Rivayete gre; mer b. Sa'd Hz. Hseyin'in bu husustaki tekliflerini kabul
etmeyince, Hz. Hseyin, ona:
"yleyse, benim u teklifimden birini seip kabul ediniz:
1. Brakn, ben geldiim yere dnp gideyim.
2. Elimi Yezid b. Muaviye'nin eline koyaym. Aramzdaki mese
le hakknda gereini o dnsn ve hkmn versin!

3. sterseniz, beni, Mslman serhadlanndan bir erhada onun
yaknlarndan birisi olarak gnderin de, cihadla uraaym. Ne ben
onlara karaym, ne de onlar bana karsnlar!" dedi.
Hz. Hseyin, mer b. Sa'd ile veya drt kere buluup konutu.
mer b. Sa'd'n bn Ziyad'a Durumu Yazmas
mer b. Sa'd, Hz. Hseyin ile grtkten sonra, durumu bn Ziyad'a bir yaz ile
bildirdi ve yazsnda yle dedi:
"mdi, hi phesiz, Allah dmanlk ateini sndrd. Sz bi-raraya getirdi.
mmetin iini dzeltti.
te, Hseyin; gelmi olduu yere dnecei, yahut cihad iin Mslman
serhadlanndan gndermeyi uygun greceiniz bir ser-hadda Mslmanlardan bir ferd
olarak kendi bana cihadla megul olaca, yahut m'minler emri Yezid'e gidip elini
eline koyarak aralarndaki meseleyi onun halletmesini isteyecei hakknda bana sz
verdi.
Bunda, sizin iin honutluk, mmet iin de iyilik var!"
bn Ziyad, mer b. Sa'd'n yazsn okuyunca:
148
"Bu, kavmine efkatli olan, valiye t verici kiinin yazsdr. Evet! Ben de kabul
ettim!" dedi.
imr'in bn Ziyad' Kkrtmas
imr b. Zilceven, ayaa kalkarak:
"O, gelip senin yanbamdaki toprana konmu iken, sen onun dileklerini kabul m
edeceksin?!
Vallahi, o senin eline elini koyup bey'at etmeden memleketinden ayrlacak olursa,
onlar kuvvet ve kudrette nde gelir, sen de zaaf ve aczde nde gelmi olursun.
O bu duruma dtkten sonra, ona imkn ve meydan verme!
O imdi zaaf ve mitsizlik iindedir. Kendisi ve ashab, senin hkmne boyun

emelidir. Boyun eince de, onu ve ashabn ceza-landrrsan, cezalandrmaya
yetkilisindir. Cezalandrmaz, balarsan, bu da senin elindedir.
Vallahi, bana gelen habere gre; Hseyin, mer b. Sa'd ile iki taraf karargh
arasnda btn gece oturup konuuyormu!" dedi.
bn Ziyad:
"Evet! Ben de senin reyinde ve grndeyim!" dedi.
bn Ziyad'n, Hz. Hseyin Hakknda mer b. Sa'd'a Verdii Son Emir
bn Ziyad, mer b. Sa'd'a yazd son yazsnda yle dedi:
"mdi, ben seni Hseyin'e ne onunla arpmaktan kamasn, ne onun iini uzatp
durasn, ne selamet ve bekasn dileyesin, ne de benim katmda oturup efaatisi ve
kayrcs olasn diye gnderdim!
Bak! Hseyin ve ashab, hkmme boyun eer ve teslim olurlarsa, onu ve ashabn
acele bana yolla!
ayet kabule yanamazlarsa, zerlerine yr, onlar ldr! llerinin azalarm kes,
bi!
nk, onlar bunu hak etmilerdir.
Hseyin ldrlrse, onun gsn ve arkasn atlara inet!
nk, o asidir ve akidir.
Zamanmda lmnden sonra, bana ondan daha zararl olan birey yoktur! Fakat,
onu ldreceim diye sz vermiimdir! Onu yerine getireceim!
KERBEL FACASI
149
Sen de onun hakkndaki emrimizi yerine getirirsen, emri dinleyen ve ona boyun
eenlerin mkfat ile seni mkfatlandrrz!
Eer bunu yapmaktan kanrsan, iimizden, lekerlerimiz arasndan ayni. imr b.
Zilceven'le lekerler arasndan ekil! Biz ona (imr'e) iimizi buyurmuuzdur!"
bn Ziyad'n imr'e Direktifi
bn Ziyad, imr b. Zilceven'i ard:
"Bu yazy mer b. Sa'd'a gtr. Hkmme boyun emelerini Hseyin ve ashabna
teklif etsin.
Eer bunu yaparlarsa, onlar acele bana gndersin. Emrime boyun emekten
kanrlarsa, onlarla arpsn.
mer bu emrimi yerine getirirse, sen onu amir olarak dinle ve emirlerine boyun e!
Eer o emrimi yerine getirmekten kanrsa, onlarla sen arp. Lekerin ba
sensin!
mer'in de zerine srayp boynunu vur, ban ban gnder!" dedi.
bn Ziyad'n Kabul Edilmeyen Eman
imr, bn Ziyad'dan direktifi ve mer'e yazlan yazy alp ayaa kalkt zaman; Hz.
Hseyin'in kardeleri Abbas, Abdullah, Cafer ve Osman'n anneleri mm Benn'in
yeeni Abdullah orada bulunuyordu.
Abdullah, bn Ziyad'a:
"Allah valiye iyilikler versin! Kzkardeimizin oullar Hseyin'le birlikte bulunuyorlar.
Eer onlar iin bir eman yazlmasn uygun grrsen, yaz!" dedi.
bn Ziyad "Olur!" deyip katibe emretti. Onlar iin bir eman yazld.
Abdullah, onu azadls Kuzman ile onlara gnderdi.
Kuzman, Kerbel'ya gelip onlar artt. Onlara:
"Bu eman size daynz gnderdi!" dedi.
Genler:
"Daymza selam syle! Ona de ki:
'Sizin emanmz bize gerekmez!
150
Allah'n eman, bize, Smeyye'nin olunun emamndan daha hayrldr!'
:.W.;-S
.' ' ' r :-.- --; .,.-. \:- -tt^^-'f-
;:- t- ..'.<-;: - :
imr'le mer b. Sa'd Arasnda Geen Konuma

imr b. Zilceven, bn Ziyad'n yazm mer b. Sa'd'a verdi.
mer b. Sa'd, yazy okuyunca:

"Vay, Allah senin cezam versin, seni evine kavuturmasn! Sen bana ne kt haber
getirdin!
Vallahi, ona yazm olduum eyi senin de beenip kabul edeceini sanyordum.
Sen iimizi bozdun, kartrdn! ;
Biz sulh ve mslemet ummutuk.

Vallahi, Hseyin teslim olmaz, boyun emez! Kii babasndan olur, babasna
eker!" dedi.
"Bana haber ver: Sen imdi ne yapacaksn? Valinin emrini yerine getirecek misin,
onun dmann ldrecek misin?
Bunu yapmayacaksan, benimle leker ve ordugh arasndan e
kil!" dedi.
mer b. Sa'd:
"Hayr! ekilip yerimi sana vermek, sana ikram etmek yok! Bunu ben idare
edeceim!" dedi.
imr:1
"Ben de yannda bulunaym m?" diye sordu.
mer b. Sa'd:^
"Sen piyadelerin banda bulun!" dedi.270
lmek Var, Boyun Emek Yok!
mer b. Sa'd, bn Ziyad'n yazsn adamlarndan birisiyle Ez. Hseyin'e
gnderdi.271 Hz. Hseyin:
"Ben mi Mercne'nin olunun hkmne boyun eeceim?! Vallahi, ben bunu hibir
zaman yapmam! Onun bu teklifini hibir zaman kabul etmem.
270. Taber, Trih, c. 6, s. 235-237.
KERBEL FACASI
151
Bu yolda u lmden daha tesi var m? yleyse, ho geldi, safa geldi lm!" dedi.
Btn Kumandanlarn ve Halkn Kerbel'da Toplanmas
mer b. Sa'd, Hz. Hseyin'in yaplan teklifi reddettiini bn Zi-yad'a yazp bildirdi.
bn Ziyad kzd. Btn adamlarn yanna alp Kfe'nin yaknnda, am tarafnda
bulunan Nuhayla'ya gitti.
Husayn b. Nmeyrl, Haccar b. Ebcer'i, ebes b. Rib''yi, imr b. Zilceven'i mer b.
Sa'd'a yardmc olmak zere gnderdi.
ebes b. Rib', hastaln ileri srerek, Kerbel'ya gitmek istemedi.
bn Ziyad:
"Sen hastaln bahane mi ediyorsun? Eer bizim itaatimizde isen, dmanlarmzla
arpmaya git!" dedi.
ebes, bn Ziyad'dan bu sz iitince, hazrlanp Kerbel'ya git-ti.272
Haris b. Yezid b. Rveym de, ayn ekilde hastaln ileri srp gitmek istemedi ise
de, ebes gibi, gitmek zorunda kald.
bn Ziyad, herkesi Hz. Hseyin'le arpmak iin Kerbel'da toplad.273
Kfelilere bu yolda bol bol mal verdi.274
Kfelilerden, Hz. Hseyin'le arpmaktan holanmayan, kanan, geri duran pek az
kimseden baka, Kfe'de kalan olmad. Hepsi Kerbel'ya gitti.
bn Ziyad, Sveyd b. Abdurrahman'l-Minkar'yi svarilerle Kfe'ye gnderdi.
Kfe'de dolaarak, geri kalanlardan kimi bulursa getirmesini ona emretti.
Sveyd, Kfe kabileleri arasnda dolarken amllardan bir adam buldu ki, Kfe'ye
miras almak iin gelmiti. Adam yakalayp bn Ziyad'a gnderdi.
152
bn Ziyad emretti, adamn boynu vuruldu. Kfe halk, bunu grnce, Kerbel'ya
dkldler!275 bn Ziyad, Hz. Hseyin'in yanna gizlice gitmek isteyenlere mani
olmak zere, kpry de tutturdu.276
mer b. Sa'd'n Ordusuna Hazr Ol Emrini Vermesi
Sa'd b. Ubeyde der ki:
"Bizim mer b. Sa'd ile su banda su itiimiz srada, bir adam geldi. mer b.
Sa'd'a:
'Sana, bn Ziyad, Cveyriye b. Bedr't-Temm'yi gnderdi. Eer Hseyin ve ashab
ile arpmaktan kanrsan, boynunun vurulmasn ona emretti!' dedi.
mer, bunu iitince, hemen atna srayp bindi. Sonra, silahlarn getirtti ve
kuand."277
Hz. Hseyin ile yanndakilere kar blklere ayrlmalar iin, birlik kumandanlarna
seslendi.
Muharrem aynn dokuzuncu Perembe gn, Cuma gecesi, arpmak iin
hazrlandlar.278
imr'in Himaye Teklifini Abbas, Cafer ve Osman'n Reddetmeleri
imr b. Zilceven, Hz. Hseyin'in ashabnn yanma doru vard: "Kzkardesimizin
oullar nerededir?" diye sordu. Hz. Ali'nin oullar Abbas, Cafer ve Osman, imr'in
yanna varp: "Bizi ne iin ardn? Bizden ne istiyorsun?" dediler. imr:
"Ey kzkardeimin oullar! Sizlere eman verilmitir!" dedi. Bu yiitler:
"Sana da, senin emanna da Allah lanet etsin! Sen bizim gerekten daymz
olsaydn, bize eman verip de Res-lullah'n oluna eman vermemezlik eder miydin?"
dediler. imr'in eman ve himayesini reddettiler.
275. Dinever, Kbu'l-ahbr, c. 254-255.
277. Taber, Trh, c. 6, s. 222.
278. Dinever, Kitbu'l-ahbr, c. 256.
KERBEL FACASI
153
Kfe Lekerinin Harekete Gemesi
mer b. Sa'd:
"Ey Allah'n svarileri! Hayvanlarnza bininiz!" diye seslendi.

Svariler hayvanlarna bindiler.
kindi namazndan sonra, Hz. Hseyin ve ashabna doru ilerlediler.
Hz. Hseyin, adrnn nne oturmu, dizlerini dikmi, klcn dizlerinin altndan
geirerek iki ellerini kavuturmu, ban dizlerinin zerine doru emi, uyukluyordu.
Hz. Hseyin'in yaknnda bulunan kzkardei Hz. Zeyneb, bir ses iitti.
"Ey kardeim! Yaklaan sesleri iitmiyor musun?" dedi.
Hz. Hseyin ban kaldrd:
"Reslullah Aleyhisselam ryada grdm. Bana, 'Sen bize dnecek, geleceksin!'
buyurdu" dedi.
Hz. Zeyneb:
"Vay bizim bamza gelenlere!" diyerek ellerini yzne vurmaya balaynca, Hz.
Hseyin:
"Size h, vah etmek yaramaz!
Ey kardeciim! Sus! Rahman olan Allah sizi rahmetiyle esirger!" dedi.
Abbas b. Ali, Hz. Hseyin'e:
"Kardeim! Kfe lekeri sana doru geliyor!" dedi.
Hz. Hseyin, dorulup kalkt:
"Ey Abbas! Atma bin, u lekere doru var. Onlara:
'Maksadnz nedir? Ne istiyorsunuz?' de!
Bize doru ne iin geldiklerini kendilerinden sor!" dedi.
Abbas, ilerinde Zheyr b. Kayn ve Habb b. Mzahir bulunan yirmi atl ile onlara
kar vard.
"Maksadnz nedir? Ne istiyorsunuz?" diye sordu.
"Hkmne boyun emenizi size teklif etmemiz, kabul etmediiniz takdirde zerinize
yrmemiz iin validen emir geldi bize!" dediler.
Abbas b. Ali:
"Acele etmeyiniz! Ebu Abdullah'n yanna dnp, sylediiniz eyleri kendisine

arzedeyim!" dedi.
154
Durdular. Sonra da:

"Git, onun yanna var. Bunu kendisine bildirdikten sonra, bizim yanmza gel. Ne
sylediini bize bildir!" dediler.
Abbas b. Ali, koarak Hz. Hseyin'in yanna geldi ve durumu ona bildirdi.
Zheyr b. Kayn'n Kfelilere Hitab
Hz. Hseyin'in ashab, Hz. Hseyin'in bana toplanp Kfeliler hakknda
konumaya baladlar.
Habb b. Mzahir, Zheyr b. Kayn'a:
"stersen, Kfelilerle bir konu, onlara istediini syle!" dedi.
Zheyr, Habb'e:
"Buna nce sen bala. Onlarla ilk konuan sen ol!" dedi.
Bunun zerine, Habb b. Mzahir, Kfelilere:
"Vallahi, yarn sabah Peygamber Aleyhisselamn zrriyetini, torunlarn ve amca
ocuklarn ldrmek iin onlarn zerlerine gelen, yryen bir kavim, Allah katnda
ne ktdr!
Halbuki, u ehir halk, seherlerde uyank bulunur, ibadet ve tata koyulur, Allah'
ok ok zikreder dururlard!" dedi.
Mektup gnderip Hz. Hseyin'i Kfe'ye davet edenlerden Azre b. Kays, Habb'e:
"Sen nefsini gcn yettii kadar temize kardn, vdn!'" dedi.
Zheyr b. Kayn, Azre'ye:
"Ey Azre! Allah, hi phesiz, Hseyin'i temizlemi ve doru yola erdirmitir. Sen
Allah'tan kork ey Azre! Ben sana hayrl t vericilerdenim.
Allah akna ey Azre! Temiz, pak canlann ldrlmesinde, dav llet ehli olanlara,
bari sen yardmc olma!" dedi.
Azre:
"Ey Zheyr! Sen bizim yanmzda iken, u Ehl-i Beyte taraf olanlardan deildin.
Ancak, Osman taraftar idin!?" dedi.
Zheyr:
"Sen benim u durduum yerde onlardan olduumu istidlal ve| isbata kadir olabilir
misin?
Vallahi, ben [senin gibi] ona [Hz. Hseyin'e] hibir zaman 'GelfJ diye bir yaz
yazmadm.
KERBEL FACASI
155
Ona hibir zaman senin gibi 'Gel!' diye bir eli de gndermedim.
Ben ona hibir zaman senin gibi 'Yardm edeceim!' diye bir va-adde de
bulunmadm.
Fakat, yol aramz birletirdi. Bizi biraraya getirdi.
Onu grnce, Reslullah Aleyhisselam ve Hseyin'in onun yanndaki mevkiini
dndm.
Dmanlarnn ve sizin cemaatinizin onun zerine yryeceklerini anladm.
Ona yardm etmeyi ve onun ashab arasnda bulunmay, Allah'n haklarndan ve
Resulnn haklarndan kaybettiiniz haklar korumak iin kendimi onun yannda
bulundurmay uygun grdm!" dedi.
arpmann Ertesi Sabaha Braktrlmas
Abbas b. Ali, koarak Kfelilerin yanna vard ve:
"Ey bizim zerimize yrmek isteyen insan yn! Ebu Abdullah Hseyin b. Ali, bu
ii dnmek zere bu akam sizin geri dnmenizi istiyor!
'Eer sizinle onun arasndaki i hakknda bir konuma olmazsa, inaallah sabah
ktmzda buluuruz. Eer istediiniz, pazarlk ettiiniz ii kabul edersek, yannza
geliriz. stediinizi ho bulmaz, kabul etmezsek, reddederiz!' diyor" dedi.
Abbas b. Ali, bu gece bylece Kfelileri Hz. Hseyin'in zerinden geri evirmekle,
ona verecei emri verdirmek, ev halkna yapaca vasiyetini yaptrmak imknn
salamak istemiti.
Abbas b. Ali onlarn yanna bu haberle varnca, mer b. Sa'd:
"Ey imr! Bu hususta senin grn nedir?" diye sordu.

imr:
"Senin bu husustaki grn nedir? Sen emr ve bakumandansn. Gr de, senin
grndr!" dedi.
mer b. Sa'd:
"Ben byle olmamay isterdim" dedikten sonra, halka yneldi ve:
"Sizler ne dnyorsunuz? Sizin bu husustaki grnz nedir?" diye sordu.
Amr b. Haccac:
156
"Sbhnallah! Vallahi bunlarn yerinde (zerlerine yryecein asi) Deylem halk

olsalar ve sonra da u yerde senden bir dilekte bulunsalard, sen onlarn dileklerini
kabul etmek isterdin!" dedi.
Kays b. E'as:
"Vallahi, onlar yarn sabahleyin seninle arpmaya kalkncaya kadar ne isterlerse
kabul etmelisin!" dedi.
mer b. Sa'd:
"Vallahi, arpma yapacaklarn bilseydim, onlar akama bile geciktirmez,
brakmazdm!" dedi.
Abbas b. Ali mer b. Sa'd'a yapaca teklifleri yapp Hz. Hseyin'in yanna gelince,
Hz. Hseyin:
"Onlarn yanna tekrar dn! mer onlar akamleyin zerimize yrmekten ekip
yarn sabaha kadar geciktirmeye kdirse, geciktirsin. Bu da, gece Rabbimize namaz
klmamz, dua etmemiz, O'nun mafiretini dilememiz iindir.
mer benim Allah'a ibadeti, O'nun Kitabn okumay, O'na ok dua ve istifarda
bulunmay sevdiimi bilir!" dedi.
Hz. Hseyin'in Ashabna Hitaben Yapt Konuma ve Onlara Bir Teklifi
Hz. Hseyin'in olu Aliyy'l-Asgar (Zeynelbidn) der ki:
"mer b. Sa'd tarafndan gnderilen eli bize geldi. Sesi iitilecek gibi bir yerde
dikilip:
'Biz sizi yarn sabaha braktk. Eer teslim olur, boyun eerseniz, sizi alp valimiz
bn Ziyad'a gtreceiz.
Eer teslim olmaktan kanrsanz, sizi brakc deiliz!' diyerek seslendi.
mer b. Sa'd byle arpmaktan geri durunca, babam Hseyin ashabn toplad.
Bu, akama yakn bir srada idi.
Ben onlarn konumalarn iitecek kadar yaknlarnda bulunuyordum ve hasta idim.
Babamn ashabna sylediklerinin hepsini iittim.
Babam sn yce olan Allah'a senann en gzeliyle senada bulunduktan ve O'na
bollukta ve darlkta hamdettikten sonra, onun:
'Ey Allah'm! Bizi peygamberlikle; bize Kur'n- Kerm'i retKERBEL FACASI
157
mekle; bizi dinde, din ilimlerde fakh, derin bilgili ve anlayl klmakla; bize hakk
iitecek kulaklar, hakk grecek gzler, hakk duyacak kalbler vermekle; ve bizi
mriklerden yapmamakla ereflendirdiinden dolay Sana hamdederim!
mdi, benim ashabmdan daha ileri, daha hayrl bir ashab; benim Ehl-i Beytimden
de daha iyi, daha saygl bir Ehl-i Beyt bilmiyorum!
Allah sizin hepinizi benden dolay hayrla mkfatlandrsn! yi biliniz ki; ben yarnki
gnmzn sabahnda unlarn bize muhakkak saldracaklarm ve dmanlklarn
yapacaklarm sanyorum!
Benim hakknzdaki grm ve kararm udur: Hepiniz beni brakp gidiniz! Benden
dolay sizi balayan bir ahd, size bir vebal yoktur!
Bu gece karanl sizi brynce, geceyi deve edininiz, geceden faydalanarak birer
tarafa savuup gidiniz!' dediini iittim."
Dahhk b. Abdullah ile Mlik b. Nadru'l-Erhab Hz. Hseyin'in yanna geldiler. Selam
verip oturdular.
Hz. Hseyin onlar selamlarn ald ve kendilerine "Hogeldi-niz!" dedi. Ne iin
geldiklerini sordu.
"Sana selam verelim. Senin iin Allah'tan afiyet ve selamet dileyelim. Sana verilen
sz konualm. Kfelilerin haberini, seninle arpmak iin toplandklarm sana
bildirelim ve seninle konualm diye geldik!" dediler.

"Allah bana yeter. Ne gzel Vekildir O! Sizi bana yardm etmekten alkoyan nedir?"
dedi. Mlik b. Nadr:
"Benim zerimde bor ve geimleriyle mkellef bulunduum oluk ocuk var!"
dedi.279 Hz. Hseyin:
"zerinde bor olan, yanmda arpmasn!" dedi.280 Mlik b. Nadr:
"Sen yanndan ayrlp gitmemi bana hell ettiinde, ben seninle birlikte arpmak
imknn bulamayacam, sana faydal ola279. Taber, Trih, c. 6, s. 237-239.
158
mayacam, dmanlarn tecavzlerini senden def edemeyeceim demektir. Bu

nasl olur?" dedi.
Hz. Hseyin:
"Senin hakknda helldir. Gece olup u gece sizi brynce, onu deve edininiz,
ondan faydalannz. Sizden her bir adam Ehl-i Beytimden birinin elini tutup-Allah
darlktan kurtarncaya kadar- kylerinize, ehirlerinize doru dalp gidiniz.
Bu kavim ancak beni isterler. Onlar, beni ele geirip ldrecek olurlarsa, benden
bakasn istemeleri, aramalar havadan ibarettir!" dedi.
Hz. Hseyin'in Teklifine Verilen Cevaplar
Hz. Hseyin'in kardeleri, oullan, kardeinin oullan ve Abdullah b. Cafer'in
oullan:
"Biz senden sonraya kalp da ne yapacaz?
Allah bize hibir zaman onu gstermesin!" dediler.
Bu sz onlardan ilk syleyen, Abbas b. Ali idi.
Sonra da brleri byle sylediler.
Hz. Hseyin:
"Ey Akl oullar! Size Mslim'in ldrlmesi yeter! Gidiniz, size izin verdim!" dedi.
Akl oullar:
"Biz seni burada brakp da, halka:
'Biz bymz, efendimizi, amcalann hayrls olan amcalarmzn oullarn
brakp geldik! Onlarla birlikte ok atmadk, onlarla birlikte mzrak saplamadk, onlarla
birlikte kl sallamadk. Onlann ne yaptklanm bilmiyoruz' mu diyeceiz?!
Hayr! Vallahi, biz bunu yapamayz!
Fakat, bizim yapacamz; canlarmz, mallarmz, oluk ve ocuklarmz sana
feda etmek, seni geldiin yere gtrnceye kadar, senin yannda arpmaktr!
Senden sonra yaamann Allah belsn versin!" dediler.
Mslim b. Avsece ayaa kalkt ve:
'Biz mi seni brakp, senin yanndan ayrlp gideceiz?!
Biz senin hakkn eda etmeyip de Allah katnda ne zr beyan edeceiz?
KERBEL FACASI
159
Vallahi, mzram onlarn gslerinde krmadka, klcm iki elimle kavrayp onlar
klcmla kesip bimedike, senden ayrlman!
Yanmda silah kalmayacak olursa, onlara ta atarak senin yannda ve seninle
birlikte lnceye kadar arprm!" dedi.
Sa'd b. Abdullahu'l-Hanef:
"Vallahi, senin hakknda Allah ve Reslullah 'Biz, onu koruduk!' diye gaibden
bildirmedike, seni yalnz brakmayz ve senin yanndan ayrlmayz!
Vallahi, ldrleceimi, sonra diriltileceimi, sonra diri olarak yaklp eritileceimi ve
bunun bana yetmi kere yaplacan da bilsem, senin yannda lmme
kavuuncaya kadar, senden ayrlmam! Ben bunu nasl yapabilirim ki?
O ancak bir kere lmekten ibarettir.
Bunda bitmez, tkenmez, temelli bir eref vardr!" dedi.
Zheyr b. Kay n:
"Vallahi, ben u ldrlmeyi senden ve senin Ehl-i Beytinden olan u genlerden
Allah'n kaldrmas, gidermesi iin bu uurda ldrlmemi, sonra diriltilmem!, sonra
ldrlmemi, hatta bin kere ldrlmemi arzu ederdim!" dedi.

Hz. Hseyin'in ashabndan bir topluluk da, bu mevzuda birbir-lerininkine benzeyen
konumalar yaptlar ve:
"Vallahi, biz Senden ayrlmayacaz. Canlarmz Senin urunda feda edeceiz!
Seni, nnde, gslerimiz ve yzlerimizle koruyacaz!" dediler.
Hz. Hseyin'in Hz. Zeyneb'i Teselli Etmesi ve Sava in Tedbir Almas ve
Hazrlanmas
Hz. Hseyin'in hasta olan olu Ali der ki:
"Yats vakti oturuyordum. Halam Zeyneb de yanmda bulunuyor, hastalma
bakyordu. Babam, yanmdan ayrlp kendi adrndaki ashabnn yanna gitti. Ebu
Zerri'l-Gfr'nin azadls Hu-veyy de yannda idi. Huveyy, klcn biliyor ve erisini
dorultuyordu.
Babam:
'Ey zaman! Uf! Bktm senin arkadalndan!
160
Senin nice sabah ve akamlarna sahip ve talip olanlar, lm gitmilerdir.

Zaten, zaman iyi ve salih kiileri tketmeye doymaz.
ler ancak Cell olan Allah'a rcu eder.
Her canl ahiret yoluna ekilir gider!' diyordu.
Bunu iki- kere tekrarlaynca, babamn bununla ne demek istediini anladm.
Hkrmaya baladm. Gzyalarm tuttum. Sal-mayp susmay tercih ettim.
zerimize bir belnn gelip attn anladm.
Halam Zeyneb de, benim iittiklerimi iitmiti. Kadnlar yufka yrekli, sabrsz olur,
zntlerini ilerinde tutamazlar, stlerini balarm eker, yrtar, aarlar.
Halam:
'Eyvah! Kayboldu o!
Ne olur lm! Beni ldr de, bu gn hayatma son ver!
Anam Ftma, babam Ali, kardeim Hasan., hepsi ldler!
Geriye artanlar, artklar kald!' diyordu.

Babam Hseyin, ona bakt.
'Ey kardeim! eytan senin usluluunu gidermesin!' dedi.
Halam:
'Babam, anam sana kurban olsun ey Ebu Abdullah! Ben kendimi sana feda etmek
istiyorum!' dedi.
Tasalar geri geldi, gzleri yala doldu.
Babam, ona:
'Geceleyin barp armay braksan da, biraz yatp uyusan olmaz m?' dedi.
Halam:
'Yazk oldu bana! Demek sen gasbolundun gittin? Bu, benim kalbimi yaralad. ok
ar ve etin geldi bana!' diyerek ellerini yzne vurmaya, stn ban yrtmaya
balad. En sonunda, baylp arkas zerine ykld.
Babam Hseyin, onun yanna vard. Yzne su serpti. Aylnca, ona:
'Ey kardeim! Allah'tan kork! Sen Allah'n rettii ekilde musibete katlan: nn
lillhi ve inn ileyhi rcin, de!
yi bil ki; yeryz halk hep lrler, gk halk kalrlar.
KERBEL FACASI
161
1.m ca,
1UYeri kudretiyle yaratan, yarattklarn ldkten sonra dirilten, bir ve tek olan Allah'n
ztndan baka herey yok olucudur.
Babam benden hayrl idi. Annem de benden hayrl idi. Kardeim de benden hayrl
idi.
Benim iin de, onlar iin de ve her Mslman iin de, Reslul-lah gzel bir rnektir!'
diyerek, ona byle ve buna benzer daha baka szlerle sabr tavsiye ettikten sonra
'Ey kardeim! Sana and veriyorum. Yeminimden ekin de, ben ldm zaman
benim iin stn ban yrtma, yzn trmalama! Benim iin h vah! etmeyi, helak
olmay brak!' dedi.
Onu getirip yanma oturttu. Kendisi, ashabnn yanna gitti. adrlarn birbirlerine
yaklatrmalarm, adr iplerini birbirlerine geirip dolatrmalarn, adrlar arasnda,
dmanlarm tek ynden karlayacak ekilde k kaps brakmalarn onlara
emretti."281
adrlarn arkalarna ukurlar, hendekler kazlp ilerine bol miktarda odun, kam
doldurulmas, gerektiinde tututurularak arkadan gelinip girilmez hale getirilmesi,
dmana kar adrlarn nnde bulunulmas da, Hz. Hseyin'in ashabna verdii
emirler arasnda idi.282
Kerbel'da Son Gecede Bir Kfeli ile Yaplan Mnakaa
Dahhk b. Abdullahu'l-Mrak der ki:
"Gece olunca, Hseyin ve ashab, btn gece namaz, istifar, Allah'a dua ve
niyazla megul oldular. Kfelilerin bizi gzetmekle vazifelendirilen svarileriyle
karlatk.
O srada, Hseyin de:
'O kfredenler, kendilerine zaman ve meydan vermemizi kendileri iin sakn hayrl
sanmasnlar.
Onlara frsat veriimiz, ancak gnahlarn arttrmalar iindir.
Onlara hor ve hakir edici bir azap vardr.
Allah m'minleri zerinde bulunduunuz u halde brakacak deildir.
281. Taber, Trih, c. 6, s. 239-240.
162
Nihayet, murdar temizden ayracaktr" [l-i mran: 178-179] yetlerini okuyordu.
Bizi gzetleyen svarilerden, bunu iiten bir adam:

'Kabe'nin Rabbine andolsun ki; biz temiz olanlardanz ve sizlerden ayrlmzdr!'
dedi.
Ben, onun kim olduunu tandm. Arkadam Breyr b. Hu-dayr'a:
'Kimdir bu, bilir misin?' dedim.
Breyr:
'Hayr! Bilmiyorum!' dedi.
'Bu, Ebu Harb's-Sebi Abdullah b. ehirdir. zerine geleni boa giderir.
Eraftandr. Cesaretlidir ve atlgandr.
Sad b. Kays, onu arada srada iledii sulardan dolay hapsederdi' dedim.
Breyr b. Hudayr, ona
'Ey fsk! Allah seni mi temiz olanlardan yapacak?' diyerek kt.
Ebu Harb:
'Sen kimsin?' diye sordu.
Breyr:
'Ben Breyr b. Hudayr'm!' dedi.
Ebu Harb:
'Sen vallahi helak olacaksn! nn lillhi ve inn ileyhi rcin diye taziye etmek bana
decektir!
Sen vallahi helak olacaksn ey Breyr!' dedi.
Breyr:
'Ey Ebu Harb! Byk gnahlarndan dolay Allah'a tevbe etmen gerekmez mi?
Vallahi, temiz ve pak olanlar biziz, biz! Siz ise, pis ve murdar olanlarsnz! Ben buna
ahitlerdenim!' dedi.
Ben de, Ebu Harb'e:
'Yazklar olsun sana! Sen kendin iin faydal olan bilmez misin?
Allah senin her husustaki grnn belsn versin! Sen sefih bir adamsn!' dedim.
Bunun zerine, Ebu Harb yanmzdan ayrlp gitti. Bizi geceleyin svarilerden Azre
b. Kays gzetledi. Kendisi, svari kumandan idi."
KERBELA FACASI
163
in
L."
mer b. Sa'd'n Ordusunu Harp Nizamna Koymas
1. mer b. Sa'd, Kfe'nin Medineliler kabilesi halknn zerine
Abdullah b. Zheyr b. Sleym'l-Ezd'yi,
2. Mezhic ve Esed kabileleri halknn zerine Abdurrahman b.
Ebu Sebret'l-Hanef'yi,
3. Reba ve Kinde kabileleri halk zerine Kays b. E'as',
4. Temm ve Hemedan kabileleri halknn zerine Hrr b. Yezid'i kumandan tayin etti.
Hrr b. Yezid'den baka, bunlarn hepsi, Hz. Hseyin'in ehade-ti cinayetine
katldlar.
Hrr onlardan ayrld ve Hz. Hseyin'in yannda arparak ehit oldu.
5. Sa kol kumandanlna Amr b. Haccac',
6. Sol kol kumandanlna imr b. Zilceven'i tayin etti.
7. Azre b. Kays'l-Ahmes'yi svarilerin bana geirdi.
8. ebes b. Rib''yi piyadelerin bana getirdi.
9. Sancan azadls Zveyd'in eline verdi.
mer b. Sa'd; 10 Muharrem Cuma gn sabah namazn kldktan sonra lekerini
harekete geirdi.
Hz. Hseyin'in Ashabn Sava Nizamna Koymas
Hz. Hseyin de, ashabyla birlikte sabah namazn kldktan sonra, ashabn sava
nizamna koydu. Yannda otuziki atl, krk piyade vard.
1. Zheyr b. Kayn' sa koldaki ashabnn bana,
2. Habb b. Mzahiri sol koldaki ashabnn bana geirdi.
3. Sancan Abbas b. Ali'ye verdi.
Kfelilerin arkadan gelmeleri ihtimalini gznnde tutarak, adrlarn arkalarna
odun ve kam yp atelemelerini emretmiti.
Yaklacak ateler iin geceden ukurlar kazlm, ilerine odun ve kamlar
doldurulmu, bu suretle arkalar emniyet altna alnm bulunuyordu.
Hz. Hseyin'in lm Temizlii Yapmas
Kfelilerin harekete gemeye hazrlandklar srada, Hz. Hseyin, kendisi iin bir
adr kurulmasn emretti. Byk bir anak
164
iinde misk getirildi. Sonra, adrn iine girdi. Hamam otuyla temizlik yapt.
Abdurrahman b. Abdi Rabbih ile Breyr b. Hudayr, adrn kaps nnde
beklediler.
Abdurrahman ile Breyr, omuz omuza bulunuyorlard.
Bunlar, Hz. Hseyin'den sonra, temizlik iin adrn iine koutular.
Breyr, Abdurrahman'a aka yapt.
Abdurrahman, ona:
"akay brakalm! Vallahi, u saatte bu aka btl ve bo bir-eydir!" dedi.
Breyr:
"Vallahi, kavmim bilirler ki; ben ne genlikte, ne de olgunluumda btl, bo eyi
sevmemiimdir.
Fakat, vallahi, biz kavuacamz eyle mjdelenmiiz, sevinliyiz.
Vallahi, bizimle Cennet nimetleri arasnda ancak u kavmin zerimize kllaryla
eilmeleri vardr!
Ben onlarn kllaryla zerimize eilivermelerini zlyorum!" dedi.

Hz. Hseyin temizlenip adrdan ktktan sonra, bunlar da girip temizlik yaplar.
Hz. Hseyin'in Allah'a Mnacat ve Kfelilere Son Hitab
Hz. Hseyin hayvannn zerine bindi. Bir mushaf getirtip nne yerletirdi.
Kf eli svariler, Hz. Hseyin'e doru ilerlemeye balaynca, Hz. Hseyin ellerini
ge doru kaldrd ve:
"Ey Allah'm! Her zntde, skntda en salam gvencim, her darlkta midim
Sensin!
Hakkmdaki her ite benim en salam gven ve dayancm Sensin!
Senin indirdiin musibetlerden kalbe zaaf verecek, tedbirler azalp yetimeyecek,
dostlar, arkadalar brakp ayrlacak, dmanlar sevinecek ne kadar musibet ve
kederler varsa, ben onlarn
KERBELA FACASI
165
hepsinden ikyetimi yalnz Sana arzeder, Senden bakasndan yzevirir, Seni
ister ve Sana ynelirim!
Btn darlkta tasalar kaldracak, aacak Sensin! Her nimetin verici ve ynelticisi,
her iyiliin sahibi, her dilek ve istein en son varp dayanaca Sensin!" diyerek
Allah'a dua etti.
Kfe lekerleri adrlara yaklatklar zaman, ukurlara doldurulmu bulunan odun
ve kamlar tututurulmu, alev alev yanmakta idi.
Kfeli svarilerden biri koarak geldi. adrlarn arkalarnda ate ocaklarnn
alevlendiini grr grmez, hi konumadan geri dnd. Avaznn kt kadar:
"Ey Hseyin! Kyamet gnnden nce, dnyada Cehennem ateini istemekte acele
ettin!" diyerek bard. Hz. Hseyin:
"Kimdir bu adam? imr b. Zilceven'e benziyor?" dedi. "Evet! Allah sana iyilikler
versin! Bu, odur!" dediler. Hz. Hseyin:
"Ey kei oban olan kadnn olu! Cehennem ateinde yanmaya sen daha elverili
ve mstahaksn!" dedi. Mslim b. Avsece:
"Ey Reslullah'm olu! Sana kurban olaym! Ben una bir ok atmayaym m?
Cebbarlarn byklerinden olan o fska ok atma frsat belki bir daha benim elime
gemez, dmez!" dedi. Hz. Hseyin:
"Atma! nk, onlarla arpmay nce ben balatmak istemiyorum!" dedi.

Hz. Hseyin'in yannda Lhk diye anlan at bulunmakta ve ona olu Ali binmekte
idi.
Kfe lekerleri yaklanca, Hz. Hseyin hayvann istedi. Onun zerine bindikten
sonra, en yksek sesiyle, herkese duyuracak derecede seslendi:
"Ey insanlar! Szlerimi dinleyiniz! Sizin iin, zerime den va'z u nasihat hakkn
yerine getirinceye, yannza geliimdeki mazeretimi size bildirinceye kadar bekleyiniz,
zerime yrmekte acele etmeyiniz. Eer mazeretimi kabul ve szlerimi tasdik eder,
benim hakkmda insaf ve adaletle hkm verirseniz, bununla ahiret
166
saadetine erersiniz ve benim zerime yrmeye de yol bulmak sizin iin mmkn
olmaz!
ayet mazeretimi kabul etmeyecek, hakkmda kendiliinizden insaf ve adaletle
hkm veremeyecek iseniz, (Hz. Nuh'un kavmine dedii gibi, ben de size):
'Siz ve ortaklarnz toplanp artk ne yapacanz kararlatn-nz. O suretle ki, bu
yapacanz i size sonradan hibir tasa ve pimanlk vermi olmasn. Yapacanz
aka yapnz, gizlemeyiniz. Sonra da, hkmnz bana icra ediniz!' [Ynus: 71]
derim.
(Dedem Reslullah'n kavmine dedii gibi, ben de size) 'Hi phesiz, benim velm,
benim yardmcm ve sahibim, o Kitab indirmi olan Allah'tr ve O, btn salihlere de
velilik ediyor" [A'rf: 196] derim" dedi.
Hz. Hseyin'in bu szlerini kzkardeleri iitince, feryada ve alamaya baladlar
Kzlar da alayarak seslerini saldlar.
Hz. Hseyin:
- .; ;
?; =
"bn Abbas hakl imi. O, beni kadnlarla yola kmaktan men etmiti" dedikten
sonra, kardei Abbas b. Ali ile olu Ali'ye:
"imdi onlar susturunuz. Andolsun ki; onlar alamalarm oaltacaklardr!" dedi.
Abbas ile Ali, onlarn susmalar iin yanlarna gittiler.
Alamalar kesilince, Hz. Hseyin, Allah'a hamd sena ve O'nu lyk olduu zere
zikr etti.
Muhammed Aleyhisselama, meleklere ve peygamberlere salt selam getirdi.

Dahhk b. Abdullah'l-Mrak der ki:
"Vallahi, ben ne ondan nce, ne de.ondan sonra, hibir konumacdan ondan
dinlediim szler kadar belatl szler dinlememi-imdir.
Sonra, o, sze yle balad:
.- ,
'mdi, benim nesebimi bir aratrnz, baknz ki; ben kimim? Sonra, vicdannza
dnnz de, onun krgnlm giderip kendinizden honut etmeyi dnnz.
Hele bir dnnz ki; beni ldrmek, haram ve mahfuz olan
kanm dkmek size hell olur mu? .;-.
Ben, Peygamberiniz Aleyhisselamn kznn olu deil miyim?

KERBELA FACASI
167
o1U
,u
-ni.m?
1Zlan
n?
Ben, Peygamberinizin vasisi ve amcasnn olu ki, o, Allah'a iman ve Reslullah'
Rabbinden getirdikleri eylerde tasdik edenlerin ilki idi; onun olu deil miyim?
ehitler seyyidi Hamza, benim babamn amcas deil midir? ift kanatl ehit Cafer,
benim amcam deil midir? Reslullah Aleyhisselamn, benim ve kardeim
hakkndaki, 'Bunlar, Cennetlik genlerin iki seyyididir!' hadisi size erimedi mi?
Vallahi; yalancya ve yalancnn ev halkna Allah'n gazapland-n ve bunda ihtilafa
denleri hsrana urattn hileliden beri, ben herhangi bir yalan sz sylemeye
niyet ve tenezzl etmemi-imdir.
Eer sylediim hadiste beni tasdik ediyorsanz, ki onun hak ve gerek olduunda
phe yoktur, ne l!
Yok, beni yalanlyor, bana inanmyorsanz, bunu kendilerinden sorup
renebileceiniz ztlar vardr aranzda.
Cbir b. Abdullahu'l-Ensr'ye, yahut Ebu Sadi'l-Hudr'ye, yahut Sehl b. Sa'd'sSid'ye, yahut Zeyd b. Erkam'a, yahut Enes b. Mlik'e sorunuz!
Onlar, Reslullah Aleyhisselamn benim ve kardeim hakkndaki bu hadisini
kendisinden iittiklerini size haber vereceklerdir. Benim hakkmdaki bu hadis de mi
kanm dkmekten sizi alkoymayacak, size engel olmayacaktr?!" dedi. imr b.
Zilceven:
"O ancak tek lehe ile (Kurey lehesiyle) Kur'n okuyarak Allah'a ibadet etmesini
bilir! Ne sylediini de bilseydi!" diyerek mrldand.
Habb b. Mzahir:
"Vallahi, ben onun yetmi lehe ile (yani her lehe ile) Kur'n okuyarak Allah'a
ibadet ettiini gryorum!
Ben ehadet ederim ki; sen onun sylediklerini anlayamamakta doru ve mazursun.
nk, gerekleri anlamaman iin, Allah senin kalbini mhrlemitir!" dedi.
Hz. Hseyin, onlara hitaplarna devamla: "Haydi, siz bu hadisin doruluunda phe
ettiniz. Benim, Peygamberinizin kznn olu olduumda phe edebilir misiniz?
168
Vallahi, dou ile bat arasnda, sizlerden veya sizin bakalarnzdan, Peygamberin
kznn olu olarak benden bakas yoktur.
Ben, hassaten, sizin Peygamberinizin kznn oluyum!
Bana haber veriniz; ben sizlerden birisini ldrdm de, o lden dolay m?
Yahut birinizi vurup yaraladm da, onun ksas iin mi?
Yahut herhangi birinizin maln yok ettim de, ondan dolay m beni
brakmyorsunuz?!
Siz benden ne istiyorsunuz?" dedi.
Kfeliler, tutulup kaldlar. Cevap veremediler.
Bunun zerine, Hz. Hseyin:

"Ey ebes b. Rib'! Ey Haccar b. Ebcer! Ey Kays b. E'as! Ey Ye-zid b. Haris!
Sizler, bana:
'Meyveler yetiti. Her taraf yeillendi. Kuyularn suyu oald. Senin iin askerler,
yardmclar hazrland. Hemen gel!' diye yaz yazmadnz m?" diyerek seslendi.
Onlar:
"Biz byle birey yapmadk!" dediler ve inkr ettiler.
Hz. Hseyin:
"Sbhnallah! Evet, vallahi, sizler bu ii yaptnz!" dedikten sonra:
"Ey insanlar!
'.
Beni istemiyorsanz, braknz, yeryznde emn olan yerime gideyim?" dedi.

Kays b. E'as:
"Sen amcann olunun hkmne boyun esen olmaz m? Onlar sana ancak arzu
ettiin iyilii gsterecekler, sana onlardan hoa gitmeyecek birey erimeyecektir"
dedi.
Hz. Hseyin:
"Hayr! Vallahi, ben onlara ne ellerimi zelil olarak teslim ederim, ne de klelerin
ikrarlar gibi ikrarda bulunarak bey'at ederim!
Ey Allah'n kullar!
Ben sizlere (Hz. Musa'nn dedii gibi) 'phe yok ki, ben, beni talamanzdan,
benim de Rabbim, sizin de Rabbiniz olan Allah'a sndm.' [Duhan: 20]
KERBEL FACASI
169
'Ben, Hesap Gnne inanmayan her kibirli insandan, benim de Rabbim, sizin de
Rabbiniz olan Allah'a sndm' [M'min: 27] diyorum!" dedi.283
mer b. Sa'd:
"Eer senin iin benim elimde olsayd, tekliflerini kabul ederdim" dedi.
Hz. Hseyin:
"Ey mer! leyecein gnahn sana ait olacan ve bir gn ondan dolay sorguya
ekileceini hi dnmyor musun?!
Ey Allah'm! Irakllar beni aldattlar, bana hile ettiler. Kardeime yaptklarn bana da
yaptlar.
Ey Allah'm! Onlarn ilerini boz, dat! Hepsini birer birer topla, yok et!" dedi.284
mer b. Sa'd:
"Sefihlerden bir cemaat, benim seni ldreceimi sylyorlarm!" dedi.
Hz. Hseyin:
"Onlar, sefihler deil, halimlerdir.
Vallahi, senin de benden pek az zaman sonra Irak budaym yiyememenle gzm
aydn olacaktr!" dedi.285
Hz. Ali'nin mer b. Sa'd Hakkndaki Keif ve Tehisi
bn Srn'in bildirdiine gre; Hz. Ali, yllarca evvel, bir gn, mer b. Sa'd'a:
"Sen Cennet ile Cehennem arasnda muhayyer bulunduun bir mevkide durup
Cehennemi tercih ettiin zaman halin nice olacaktr?" diyerek, onun Kerbel'daki
tutum ve davrann haber vermiti.286
Zheyr b. Kayn'n Kfelileri Uyarmas
Kfeli lekerler arasnda bulunmu olan Kesr b. Abdullahu'-a'b der ki:
283. Taber, Trih, c. 6, s. 240-243.
285. Zeheb, Trhu'l-islm, c. 3, s. 53.
286. Zeheb, Trhu'l-islm, c. 3, s. 53, bn Esr, el-Kmil, c. 4, s. 119.
170
"Hseyin'e doru ilerlediimiz srada, Zheyr b. Kayn, uzun kuyruklu bir at zerinde,
silahlanm olarak bize doru geldi. 'Ey Kfeliler! Sizi Allah'n azabyla uyarr,
korkuturum! Mslman kardeim tlemesi ve uyarmas, Mslman zerine den
bir haktr. Bu ana kadar hepimiz kardeiz. Tek din, tek millet zereyiz. Aramza kl
dmesin!
Sizler, nasihata bizden daha ehliyetli ve elverilisiniz. Araya kl derse, alkalar

kesilir; biz ayr bir mmet oluruz, siz de ayn bir mmet olur gidersiniz.
Muhakkak ki; Allah ne yapyoruz grlsn diye, bizi de, sizi de, peygamberi olan
Muhammed Aleyhisselamn zrriyetiyle mbtel klm, imtihan ediyor.
Biz sizi ona yardma, bn Ziyad azgnn ise brakmaya davet ediyoruz.
Sizler; o ikisinin, bn Ziyad'la babasnn ancak kt bir saltanat srdrdklerini,
gzlerinizi kardklarm, ellerinizi ve ayaklarnz kestiklerini, cesetlerinizi kesip
bitiklerini ve sizleri hurma aalarna ykseltip astklarn, Hucr b. Adiyy ve ashab,
Hni' b. Urve ve benzerleri gibi hayrllarnz ve Kur'n ehli olanlarnz ldrdklerim
grdnz!' dedi.
Kfeliler Zheyr'e svdler, bn Ziyad' vdler ve ona dua ettiler.
'Vallahi, senin adamn ve yanndakilerini ldrmedike veya onu ve ashabn vali
bn Ziyad'a gtrp teslim etmedike, ayrlmayacaz!' dediler.
Zheyr b. Kayn, onlara:
'Ey Allah'n kullar! Ftma radyallahu anhnn olu, sevgiye ve yardma,
Smeyye'nin olundan daha lyk ve mstahaktr.
Eer onlara (Hz. Hseyin ve Ehl-i Beytine) yardm etmeyecek iseniz, bari onlar
ldrmekten Allah'a snnz!
u zt ile amcasnn olunun (Yezid'in) arasna gerilmeyiniz. Yemin ederim ki; Yezid,
sizin itaatinizden, Hseyin'in ldrlmesinden bakasn ister ve bekler!' dedi.
imr b. Zilceven, Zheyr b. Kayn'a bir ok att ve: 'Sus! Allah seni sustursun! Uzun
szlerinle bizi bktrdn artk!" dedi.
KERBELA FACASI
171
Zheyr b. Kayn:
'Ben sana hitap etmiyorum! Sen hayvandan baka birey deilsin! Vallahi, senin
Kitabullah'tan iki yeti bile doru drst okuyabileceini sanmam!
Kyamet gnnde rezil ve rsvay olacan, inletici azaba urayacan sana
mjdelerim!' dedi.
imr:
'Allah seni de, senin adamn da ayn zamanda kahretsin!' dedi.
Zheyr:
'Sen beni lmle mi korkutuyorsun?
Vallahi, lmle birarada bulunmak, sizinle temelli kalmaktan daha sevgili ve daha
hayrldr!' dedikten sonra, Kfelilere dnd ve sesini ykselterek:
'Ey Allah'n kullar! u eytan, deersiz herif ve benzerleri, sizi sakn dininizde
aldatmasn!
Vallahi, Muhammed Aleyhisselamm zrriyetinin ve Ehl-i Beytinin kanlarn dken,
onlarn haremlerine saldran, onlara yardm edenleri ldren bir kavim, Muhammed
Aleyhisselamm efaatine eremez!' dedi.
Hz. Hseyin, Zheyr'e:
"Gel artk! Andolsun ki; Firavun hanedan, m'min olsayd, kavimlerine t verir,
doru yola davette onlara yeterlerdi.
Sen unlara t verdin ve gerekleri tebli ettin. t ve tebli fayda verirse verir!'
dedi."287
Hrr b. Yezid'in Nedamet Duymas ve Hz. Hseyin Tarafna Gemesi
mer b. Sa'd'la imr b. Zilceven ve Husayn b. Nmeyr Hz. Hseyin'e bn Ziyad'n
emrini tebli iin adam gnderdikleri zaman, svari kumandan Hrr b. Yezid de
onlarn yannda bulunuyordu.
Hz. Hseyin Allah ve slmiyet adna and vererek kendisim Ye-zid'e gndermelerini
isteyince, onlar:
"Hayr! Ancak bn Ziyad'n hkmne boyun eilerek teslim olunacaktr!" dediler.
287. Taber, Trih, c. 6, s. 243-244.
172
Hrr:
"unlarn size yaptklar teklifleri siz ne diye kabul etmiyorsunuz?!
Vallahi, bunu mrik Trkler ve Deylemler sizden dilemi olsalard, onlarn
dileklerini reddetmez ve kendilerine engel olmazdnz!?" dedi.
Hrr'n grn benimsemekten kandlar ve:
"O bn Ziyad'n hkmne boyun emedike, olmaz!" dediler.288

mer b. Sa'd'n harekete geecei srada, Hrr ona:
"Allah sana iyilikler versin! Sen bu ztla arpacak msn?!" dedi.
mer:
"Evet! Vallahi, onlarn balarn nlerine kolayca drecek bir arpma
yapacam!" dedi.
Hrr:
"Onun size yapm olduu tekliflerden birisini ne diye kabul etmiyorsunuz?" diye
sordu.
mer:
"Vallahi, bu i benim elimde olsayd, yle yapardm. Fakat ne are ki, senin valin
bunu kabule yanamad!" dedi.
Bunun zerine, Hrr, mer b. Sa'd'n yanndan ayrlp halkn durduu yerlerden bir
yere geldi, durdu.
Hrr'n yannda, kendi kabilesinden Kurre b. Kays bulunuyordu.
Hrr, ona:
"Ey Kurre! Atn bugn suladn m?" diye sordu.
Kurre:
"Hayr!" dedi.
Hrr:
"Onu sulamak istemez misin?" diye sordu.
Kurre b. Kays der ki:
"Hrr'n arpmada bulunmamak ve bir tarafa ekilip gitmek istediini zannettiim
ve atn zerine binip bu ii yapacandan korktuum iin:
'Sen onu sulama. Kendim gidip sularm' dedim.
288. Taber, Trih, c. 6, s. 243-244.
KERBEL FACASI
173
Hrr'n bulunduu yerden ayrldm.

Vallahi, Hseyin'in yanna gitmek istediini sezseydim, kendisiyle birlikte ben de
giderdim!"
Hrr, Hz. Hseyin'e doru, azar azar, yava yava yaklayordu.
Ona kendi kabilesinden Muhacir b. E vs:
"Ey Hrr b. Yezid! Sen ne yapmak istiyorsun? Yoksa onlara saldrmak m
istiyorsun?" diye sordu. Hrr sustu. Cevap vermedi.
Hrr' stma titremesi gibi bir titreme tutmutu. Titreyip duruyordu.
Muhacir b. E vs:
"Ey bn Yezid! Vallahi senin pheli bir halin var!? Durduun yerde u anda
grdm eye benzer bir hali, ben vallahi senden hibir zaman grmemiimdir!
Bana 'Kfelilerin en cesaretlisi ve gzpek olan, atlgan kimdir?' diye sorulsayd,
muhakkak seni gsterirdim!
yle olunca, senden grm olduum bu hal nedir?" dedi. Hrr:
"Vallahi, kendimi Cennetle Cehennem arasnda farzedip, ikisinden birini semekte
serbest brakyorum.
Vallahi, Cennete hibir eyi tercih edemiyorum. ster kesilip biileyim, yarlp
yrtlaym!" dedi.
Sonra da, atn tepip Hz. Hseyin'in yanna vard. "Allah beni sana feda etsin ey
Reslullah'n olu! Ben seni geri dnmekten alkoyan, malum yolda yrten ve en
sonunda u yere getirip indiren adamnm!
Kendisinden baka ilah bulunmayan Allah'a yemin ederim ki; ben ne yapm olduun
teklifi onlarn byle temelli reddedeceklerini, ne de seni bu yerde kuatp bu kadar
mkil duruma dreceklerini sanmtm. Kendi kendime:
'Ben ne yaptm! Ibn Ziyad ve adamlarnn emirlerini yerine getirmek iin yola kp
u cemaati zarara soktum! Fakat, onlarn Hseyin'in kendilerine yapm olduu
tekliflerini kabul edeceklerini sanmtm!' dedim.
174
Vallahi, senin yaptn teklifleri onlarn kabul etmeyeceklerini bilseydim, senin

iinden dolay hayvanma atlamazdm bile!
Bu yolda Rabbime kar benden sdr olan gnahtan dolay tev-be etmek ve senin
nnde lnceye kadar sana dert orta olmak zere yanna geldim!
Bunun benim iin bir tevbe olabileceini mmkn grr msn?" dedi.
Hz. Hseyin:
"Evet! Bunu Allah senin bir tevben olarak kabul eder ve gnahn balar. Senin
ismin ne idi?" dedi.
Hrr:
"Ben Hrr b. Yezid'im!" dedi.
Hz. Hseyin:
"Sen hrsn! Anann takt isim gibi, inaallah dnyada da, ahirette de sen hrsn!
Hayvanndan in!" dedi.
Hrr:
"Benim atl bulunmam, yaya olmamdan, senin iin daha hayrl ve faydaldr!
Ben onlarla bir mddet atl olarak arpaym. Bakalm, attan inene kadar iin sonu
ne olur?" dedi.
Hz. Hseyin:
"Nasl istersen yle yap! Allah seni rahmetiyle esirgesin!" dedi.
Hrr'n Kfelilere Hitab
Hrr, Hz. Hseyin'le grtkten sonra, Kfeli arkadalarnn nne doru vard.
Onlara:
"Ey cemaat! Hseyin'in size yapm olduu tekliflerden birisini kabul etmez misiniz
ki, Allah sizi onunla arpmaktan alkoysun?" dedi.
Hrr'n arkadalar:
"u emr, bakumandan mer b. Sa'd ile konu!" dediler.
Hrr, mer b. Sa'd'a da, daha nce arkadalarna syledii szler gibi szler
syledi.
mer b. Sa'd:
"Eer ben bunun bir yolunu, aresini bulabilseydim, yapmay ok arzu eder ve
yapardm" dedi.
KERBEL FACASI
175
Hrr, Kfelilere dnp:

"Ey analar alayasca Kfeliler! Siz onu davet ettiniz. Yannza gelince, braktnz.
Onun nnde kendiniz arpacanz sylediniz. Sonra da, onu ldrmek iin
zerine atldnz! Kendisine insafszlk ettiniz. Onu hapsettiniz. Her tarafndan
epeevre kuattnz.
Onu, kendisinin ve Ehl-i Beytinin snabilecei, Allah'n geni yerlerine ynelip
gitmekten men ettiniz.
O, kendisine ne bir fayda salamaya, ne de kendisinden bir zarar kaldrmaya kadir
olmayan bir esir gibi; nnzde, elinizde sabahlad!
Onu ve onun kadnlarm, ocuklarm ve ashabn; Yahudilerin, Mecslerin,
Nasrnlerin serbeste itikleri, ky domuz ve kpeklerinin iinde yuvarlanp
anadklar, akp duran Frat suyundan da mahrum ettiniz!
Sizler onlar byle susuzluktan cansz drmekle, Muhammed Aleyhisselamm
arkasndan, onun zrriyetine kar ne kt, ne irkin hareket ettiniz!
Eer siz bu gnnz, bu saatinizde zerinde bulunduunuz ktlklerden vazgeip
tevbe etmeyecek olursanz, Allah da sizi susuzluktan yanp kavrulacanz Kyamet
gnnde sulamayacak-tr!" deyince, piyadeler Hrr'n zerine yrdler ve onu oka
tuttular.
Bunun zerine, Hrr geri dnd. Hz. Hseyin'in nnde durdu.289
Kfelilerden Otuz Kiinin Hz. Hseyin Tarafna Gemesi
mer b. Sa'd'n lekerinden Kfeli otuz kii:
"Reslullah Aleyhisselamm kznn olu size teklifte bulundu. Siz onlardan
hibirini kabul etmediniz!" diyerek, Hz. Hseyin'in tarafna getiler ve lnceye kadar
onun yannda arptlar.290
289. Taber, Trih, c. 6, s. 244-245.
290. bn Abdi Rabbih, Ikdu'l-ferd, c. 2, s. 218, Zeheb, Siyeru a'lmi'n-nbel, c. 3, s.
210.
176
mer b. Sa'd'n Lekerini Hcuma Geirmesi

mer b. Sa'd, lekerini Hz. Hseyin ve ashabna doru harekete geirdi ve
azadlsna:
Ey Zveyd! Sancan yanma yaklatr!" diyerek seslendi.
Sancak kendisine yaklatrlnca, yaynn ortasna bir ok yerletirip Hz. Hseyin ve
ashabna doru atarak:
"ahit olunuz ki, ilk oku atan kii benim!" dedi.
Abdullah b. Umeyr ile Hanmnn Fedakrlk ve Yararllklar
Uleym oullarndan Abdullah b. Umeyr, Kfe'ye gelip Hemdan mahallesinde Ca'd
kuyusu yannda bir ev edinmiti.
Kendisi, Nemir b. Kast kabilesinden mm Vehb bint-i Abd adndaki hanmla da
evli idi.
Abdullah b. Umeyr, halkn Nuhayla'da toplandklarn grnce, niin toplandklarn
sordu.
"Reslullah Aleyhisselamn kz Ftma'nn olu Hseyin'in zerine
gnderilecekler!" denildi.
Abdullah b. Umeyr, mriklere kar cihada ok dknd.
"Peygamberlerinin kznn oluna kar arpmaya giden u cemaatle arpmak
kadar, Allah katnda, mriklerle arpmaktan daha sevapl bir cihad olamayacan
sanrm!" diyerek evine dnp kadnnn yanna girdi. ittiklerini ve yapmay
dnd eyi ona haber verdi.
mm Vehb:
"ok isabet etmisin. Allah seni ilerinde doruya eritirsin! yle yap! Beni de
yannda gtr!" dedi.
Abdullah b. Umeyr, hanm ile birlikte bir gece yola kp Hz. Hseyin'in yanna
gelmi bulunuyordu.
mer b. Sa'd'n, bir ok att ve iki taraf birbirlerine ok atna baladklar srada,
Ziyad b. Ebu Sfyan'n azadls Yesar ile bn Zi-yad'n azadls Salim, meydana
ktlar ve:
"Bize kar meydana kp arpacak hanginiz var?" diyerek seslendiler.
Habb b. Mzahir ile Breyr b. Hudayr, srayp kalktlar.
Hz. Hseyin, onlara:
KERBELA FACASI
177
"Siz oturunuz!" dedi.
Abdullah b. Umeyr, kalkt.
"Ebu Abdullah! Allah seni rahmetiyle esirgesin! Bana izin ver de, unlara kar ben
kaym" dedi.
Hz. Hseyin, Abdullah b. Umeyr'in uzun boylu, pazularnn kuvvetli, iki omuzu
arasnn enli, geni olduunu grnce:
"Sanrm ki, sen onlarn ikisiyle de arpmaya denksin ve haklarndan gelirsin.
stersen, karlarna k, arp!" dedi.
Abdullah b. Umeyr, hemen onlara kar vard.
Ona:
"Sen kimsin?" diye sordular.
Abdullah b. Umeyr, kim olduunu onlara bildirdi.
"Biz seni tanyamadk. Bize kar Zheyr b Kayn yahut Habb b. Mzahir yahut
Breyr b. Hudayr meydana ksn!" dediler.
Meydanda Yesar Slim'in nnde bulunuyor, Salim ise onun arkasnda duruyordu.
Abdullah b. Umeyr:
"Ey zniyenin olu! u insanlardan seninle arpmay arzu eden ancak bir kiidir.
Onlardan sana kar kan o kii de, iyi bil ki, senden daha hayrldr!" dedi ve hemen
zerine saldrd.
Onu klla vurup yere drd. Kllayp durduu srada, Salim haykrarak
Abdullah b. Umeyr'e saldrd. Klla bir darbe indirdi. Abdullah b. Umeyr sol eliyle
korundu. Parmaklar kesildi. Hemen toparlanp Slim'e yneldi. Klla vurup onun da
iini bitirdi. Dnp recez okuyarak Hz. Hseyin'in yanna geldi.
Abdullah b. Umeyr'in hanm mm Vehb, eline bir srk geirerek Abdullah b.

Umeyr'e doru vard.
"Babam anam sana feda olsun! Muhammed Aleyhisselamm temiz, pak olan
zrriyetinin nnde arp!" dedi.
Abdullah b. Umeyr onu kadnlarn bulunduu yere geri gndermek isteyince, mm
Vehb onun eteine yapt ve:
"Senin yaknndaki seninle birlikte lmedike, seni brakmayacam!" dedi.
Hz. Hseyin, ona:
"Siz Ehl-i Beyte dahil olarak hayrla mkfatlandnz. Allah seni rahmetiyle esirgesin!
Sen kadnlarn yanna dn! Onlarla birlik178
te otur. nk, sava kadnlar zerine bor deildir" diye seslenince, mm Vehb
kadnlarn yanna dnd.
Kfe Lekerinin lk Hcumlarnn Geri Pskrtlmesi
Kfe lekerinin sa kol kumandan Anr b. Haccac, btn birlikleriyle birlikte
hcuma kalkt.
Yanlarna yaklatklar zaman, Hz. Hseyin ve ashab onlara mzraklarla kar
koydular ve giritiler.
Atlar rkt, mzraklarn zerine gelemediler. Yzgeri edip giderlerken de, onlar oka
tuttular. Onlardan bir ksmn ldrdler, bir ksmm da yaraladlar.
Abdullah b. Havza'nn Kstahl ve Feci Akbeti
Temm oullarndan Abdullah b. Havza, Hz. Hseyin'in karsna gelerek:
"Hseyin iinizde mi?" diye sordu.
Hz. Hseyin sustu. Ona cevap vermedi.
bn Havza'nn ikinci sorusunda da sustu. Yine ona cevap vermedi.
nc sorusunda, Hz. Hseyin'in ashab:
"Evet! Hseyin, udur! Ne istiyorsun?" dediler.
bn Havza:
"Ey Hseyin! Seni Cehennemle mjdelerim!" dedi.
Hz. Hseyin:
"Sen yalan syledin!
Hayr! Ben, Gafur ve Rahm olan Rabbimin rahmet ve mafireti, kendisine itaat
olunan efaatim Muhammed Aleyhisselamm efaati ile Cennete giderim!
Ya sen kimsin?" dedi.
bn Havza:
"bn Havza'ym!" dedi.
Hz. Hseyin hemen ellerini koltuk altlarnn beyaz grnnce-ye kadar yukar
kaldrdktan sonra:
"Ey Allah'm! Onu Cehenneme at!" diyerek dua etti.
bn Havza fkelendi. Atn birden Hz. Hseyin'in zerine srd. Arada su hark
bulunuyordu. At harktan atlarken, bn Havza atn
KERBELA FACASI
179
zerinden dt. Sol aya zengide asl, sa aya yukar kalkk, ba aada asl
kald!
At rkt. bn Havza'nn ban talara, aalara arpa arpa kat!
bn Havza bylece lp gitti!
bn Havza'nn Bana Gelenden Mesruk'un bret Almas
Mesruk b. Vil, kendi kendine:
"Svarilerin nnde bulunursam, belki Hseyin'in ban kesmek bana nasip olur ve
bylelikle bn Ziyad'n yannda bir mevkie nail olurum!" diyerek, Hz. Hseyin'in
zerine yryen svarilerin en nne gemi bulunuyordu.
Mesruk b. Vil; bn Havza'nn bana geleni grnce:
"Ben u Ehl-i Beytten bu eyi grdkten sonra, artk onlarla hibir zaman
arpmam!" dedi.
Svarileri brakarak, lekerin en gerilerine geldi.
Breyr b. Hudayr'n Yezid b. Ma'kl ile Lnetleerek arpmas ve ehit Olmas
Amire b. Reba oullarndan Yezid b. Ma'kl, meydana kp:
"Ey Breyr b. Hudayr! Gryor musun: Allah sana neler yapt?" diyerek seslendi.
Breyr:
"Allah benim hakkmda vallahi hayr yaratt, senin hakknda da er!" dedi.
Yezid b. Ma'kl:
'Yalan syledin! Sen bundan nce de ok yalanc idin! Levzan oullarna gittiinde,
Ali b. Ebu Talib'in hidayet ve hak rehberi olduunu, Osman b. Affan'n kendisini bo
yere harcadm, Muavi-ye b. Ebu Sfyan'm ise doru yoldan saptn ve bakalarn
da saptrdn bize anlatmadn m idi?" dedi.
Breyr b. Hudayr:
"Bunun benim inancm ve szm olduuna ehadet ederim!" dedi.
Yezid b. Ma'kl:
"Ben ehadet ederim ki; sen doru yoldan sapmlardansn!" dedi.
180
HZ. HSEYN VB KERBEL FACASI
Breyr b. Hudayr:
"yleyse, gel, yalancya lanet etmesi ve gereki olmayan ldrmesi iin Allah'a
dua ederek lnetleelim. Sonra da, kp arpalm!" dedi.
Meydana ktlar. Ellerini kaldrdlar. Yalancya lanet etmesi, hakl olann haksz
olan ldrmesi iin Allah'a dua ettiler. Sonra, vurumaya baladlar.
Yezid b. Ma'kl, Breyr b. Hudayr'a tesirsiz bir darbe indirdi. Ona hibir zarar
veremedi.
Bunun zerine, Breyr, Yezid'e iddetli bir darbe indirdi. Ye-zid'in miferini boydan
boya yard. Klcn ucu beynine dayand.
Yezid, dadan der gibi yere dt.
Breyr'in klc onun bana saplanm halde kald!

Yezid ban yava yava deprettii ve Breyr de ona bakt srada, Rady b.
Munkzu'1-Abd, Breyr'in zerine hcum etti.
Birbirlerinin boazlanna sarldlar, bir mddet boutular. Sonra, Breyr, onu yere
ykp gsne oturdu.
Rady, Breyr'e:
"Klla arpmak nerede kald?" dedi.
O srada Ka'b b. Cbir b. Amr'1-Ezd mzrakla hcum edip Breyr'e arkasndan
anszn mzran saplad. Sonra da, klla vurup onu ehit etti.
Rady b. Munkz, yere yklm, st ba topraklara bulanm bir halde idi.
Ka'b'a:
"Ey Ezd karde! Sen bana hibir zaman unutamayacam bir iyilikte bulundun!"
diyerek teekkr etti.
Ka'b b. Cbir dnp geldii zaman, kars veya kz Nevr ona:
"Sen kraat stadlarmn ulusunu ldrmek ve Ftma'nn oluna kar dmanlarna
yardm etmekle byk bir gnah iledin!
Vallahi, ben seninle hibir zaman konumayacam!" diyerek kt.
Ali b. Karaza'mn Hz. Hseyin'e Kar Kstahl
Amr b. Karazatul-Ensr Hz. Hseyin'in yannda, kardei Ali b. Karaza ise mer b.
Sa'd tarafnda bulunuyordu.
KERBEL FACASI
181
Amr b. Karaza meydana kp arpa arpa ehit dnce, kardei Ali Hz.
Hseyin'e kzd:
"Ey Hseyin! Ey yalanc olu yalanc! Kardeimi doru yoldan saptrdn, aldattn ve
en sonunda ldrttn!" diyerek seslendi.
Hz. Hseyin:
"Allah senin kardeini dallete sevketmedi. Fakat, onu hidayete, seni de dallete
evketti!" dedi.
Ali b. Karaza bsbtn kzd:

"Eer ben seni ldrmez, yahut senin yaknnda lmezsem, Allah beni ldrsn!"
diyerek Hz. Hseyin'e hcum etti.
Nfi' b. Hill'l-Murd onu karlad. Mzrakla vurup yere drd.
Arkadalar yetiip kurtardlar. Bir mddet tedavi edildikten sonra iyileti.
Hrr'n Yezid b. Sfyan' ldrmesi
Hrr'n Hz. Hseyin'in yanna gittiini iitince, Temm oullar kabilesinden Yezid b.
Sfyan:
"Vallahi, Hrr b. Yezid'i grrsem, peini brakmaz, mzraklar, ldrrm!" demiti.
ki tarafn birbirlerine girip arptklar, Hrr b. Yezid'in de beyitler okuyarak Kfe
lekerine tekrar tekrar saldrd ve atnn yaralanp kulaklarndan ve kandan kanlar
akt bir srada, Kfe emniyet amiri Husayn b. Nmeyr, Yezid b. Sfyan'a:
"te, Hrr b. Yezid! Kendisiyle karlamay pek arzuluyor-dun!" dedi.
Yezid b. Sfyan "Evet!" dedi ve ona doru gitti.
Yanna yaklanca:
"Ey Hrr b. Yezid! Seninle arpalm m?" diye sordu.
Hrr:
"Olur! Ben de arpmak isterim!" dedi ve hemen arpmaya giriti. Onu, gz
atrmadan, hi bekletmeden ldrd.
Nfi' b. Hill'in Mzhm' ldrmesi
Hz. Hseyin'in ashabndan Nfi' b. Hill de, Mzhm b. Hu-reys ile karlat.
182
Mzhrn:
"Ben Osman'n dinindeyim!" dedi. Nf':
"Sen Osman'n dininde deil, eytan'n dinindesin!" diyerek zerine saldrp onu
ldrd.
Attr b. Haccac'n Kfe Lekerini Kkrtp Hep Birden Hcuma Kaldrmas

Amr b. Haccac, Kfe lekerine bararak:
"Ey ahmaklar! Siz ehir svarileri kimlerle arpyor biliyor musunuz? lmeyi
isteyen ve zleyen bir kavimle! l
Hibiriniz onlarla ayr ayr arpmasn!
Onlar azdrlar. Azala azala hi kalmazlar!
Vallahi, sizler onlara birer ta atm olsaydnz, hepsini ldrrdnz!" dedi.
mer b. Sa'd:
"Doru syledin. Gr, ancak senin grndr!" dedi ve Kfe lekerine haber
gndererek, kendilerinden bir adam, onlardan da bir adam meydana kp tek tek
arpma yerine, Hz. Hseyin ve ashabnn zerine hep birden hcuma kalkmalarn
emretti.
Amr b. Haccac:
"Ey Kfeliler! Sizler itaatinizi ve cemaatinizi iltizam ve tercih ediniz.
Dinden km, imam ve ndere kar aykr harekete kalkm olanlarn
ldrlmesinde tereddde dmeyiniz!" dedi.
Hz. Hseyin:
"Ey Amr b. Haccac! Sen halk benim zerime saldrmaya m kkrtyorsun?
Biz dinden ktk da, sizler mi onun zerinde duruyorsunuz?!
Vallahi; canlarnzn alnaca ve amellerinize gre leceiniz srada, hangimizin
dinden ktn, Cehenneme atlmaya ve orada yanmaya kimin daha elverili ve
mstahak olduunu reneceksiniz!" dedi.
Amr b. Haccac sa taraftan, mer b. Sa'd da Frat tarafndan hcuma getiler.
Bir mddet arptlar.
KERBELA FACASI
183
Mslim b. Avsece'nin Vurulup ehit Dmesi ve Hz. Hseyin Hakkndaki Vasiyeti
Hz. Hseyin'in ilk ashabndan olan Mslim b. Avsece, arpma srasnda vurulup
yere dt.
Amr b. Haccac'la adamlar dnp gittikten sonra, Hz. Hseyin Mslim b. Avsece'nin
yanna vard.
Mslim b. Avsece son nefesim vermek zere idi.
Hz. Hseyin:
"Ey Mslim b. Avsece! Rabbin sana rahmet etsin!" dedi ve:
"...Onlardan kimi, adadn (ehitlii) dedi. Kimisi de, bunu demeyi bekliyor.
Onlar hibir suretle ahidlerini deitirmediler" (Ahzb: 23) yetini okudu.
Habb b. Mzahir de, onun yaknnda bulunuyordu.
"Ey Mslim! Vurulup dtn yerde taziyede bulunmak bana dt. Ben seni
Cennetle mjdelerim!" dedi.
Mslim b. Avsece, pek hafif ve zayf bir sesle, ona:
"Allah da seni hayrla mjdelesin!" dedi.
Habb b. Mzahir:
"Eer u saatlerimde izin sra benim de sana gelip kavuacam bilmeseydim,
btn arzu ve isteklerini yerine getirmek zere bana vasiyette bulunman arzu
ederdim.
nk sen buna akrabalk ve din ynnden lyksn ve ehliyetlisin" dedi.
Mslim b. Avsece:
"Evet! Allah seni rahmetiyle esirgesin. Benim sana vasiyetim udur" deyip, eliyle Hz.
Hseyin'e iaret ederek:
"Onun yannda, nnde lmendir!" dedi.
Habb b. Mzahir:
"Kabe'nin Rabbine andolsun ki, yle yapacam" dedi.
O srada Mslim b. Avsece, ruhunu Allah'na teslim etti.
Mslim b. Avsece'nin cariyesi:
"Ey bn Avsececiim! Eyvah efendiciim!" diyerek feryat edince, Amr b. Haccac'n
adamlar:
"Mslim b. Avsece'yi ldrmz!" diye bartlar.
ebes b. Rib', bandaki adamlarndan bazlarna:
"Analar alayascalar! Sizler ancak kendi ellerinizle kendinizi

184
ldryor, kendinizden bakalar iin kendinizi zillete ve hakarete dryor, Mslim

b. Avsece gibi bir ztn ldrlmesine ferahlanyor ve seviniyorsunuz!?
Kendisine itaat ve inkyad ettiim Allah'a yemin ederim ki; ben onu Mslmanlar
iin pek erefli bir mevkide grmmdr.
Ben onun Azerbaycan muharebesinde Mslman svarileri ii sona erdirmezden
nce mriklerden alt kiiyi ldrdn grmmdr.
Siz onun gibi bir zt ldrld diye mi ferahlanyorsunuz?!" dedi.
Mslim b. Avsece'yi Mslim b. Abdullahu'd-Dbb ile Abdur-rahman b. Ebi Hukre
ehit etmiti.
Abdullah b. Umeyr'in ehit Dmesi
Sol kol kumandan imr b. Zilceven'in birlikleri de, her taraftan, Hz. Hseyin ve
ashabna kar hcuma getiler.
Yesar ve Salim adlarndaki kiileri ilk sralarda ldrm bulunan Abdullah b.
Umeyr, onlarla iddetli arpmalar yapt.
Hni' b. Sbeytu'l-Hadram ile Bkeyr b. Hayy't-Teym, birlikte hcum ederek, onu
ehit ettiler.
Hz. Hseyin'in Mslim b. Avsece'den sonra ehit olan ikinci sa-habisi bu oldu.291
Kfelilerin Ortalarna Alp ehit Ettikleri Drt Kahraman
mer b. Hlid's-Saydv, Cbir b. Haris, mer b. Hlid'in azadllan Sa'd ve
Mcemmi' b. Abdullahu'1-iz, arpmann balarnda kllarn syrp Kfe
lekerinin ilerine dalmlard.
Kfe lekerleri onlar ortalarna aldlar. Onlarn arkadalar ile irtibatlarn kestiler.
Abbas b. Ali onlar kurtarmak iin hcuma geti ise de, kurtaramad.
Kfe lekerleri onlarn hepsini bir yerde ehit ettiler.292
291. Taber, Trih, c. 6, s. 245-249.
292. Taber, Trih, c. 6, s. 255.

KERBEL FACASI
185
Kfe Svarilerinin Bozguna Uramalar
Hz. Hseyin'in ashab iddetle arpyorlar; hele otuziki kiiden ibaret svarileri, her
taraftan hcuma kalkan Kfeli svarilere kahramanca kar koyuyorlar, onlan bozup
datyorlard.
Kfe svari birlikleri kumandan Azre b. Kays, svarilerinin her tarafta bozguna
uradn grnce, mer b. Sa'd'a Abdurrah-man b. Hsn' gnderdi ve:
"u azck saydaki kiilerin svarilerime yaptklarn grmyor musun? Piyade ve
oku birliklerini de harekete geirsen a!" dedi.
mer b. Sa'd, ebes b. Rib''ye:
"Onlarn zerine sen yrmez misin?" dedi.
ebes:
"Sbhnallah! Btn Kfelilerden ve Kfe byklerinden, okularn banda ona
gndermek iin benden bakasn bulamadn m?" dedi.
ebes, Hz. Hseyin'le arpmay zaten bandan beri iyi grmyordu.
ebes b. Rib' gitmekten kannca, mer b. Sa'd onun yerine Husayn b. Nmeyr'i
ard. Onu beyz oku ile Hz. Hseyin'in zerine gnderdi.
Bunlar Hz. Hseyin'le ashabna ok yadrmaya balaynca, atlar oklara
dayanamadlar, sarsldlar ve ilerleyemediler.
Bunun zerine, hepsi de atlarndan inip yaya oldular.
Hrr'n Kahramanl ve Cesareti
Eyyub b. Mirah'l-Hayvn der ki:
"Vallahi, Hrr b. Yezid'in atn karnndan bir okla ben vurmutum. Biraz sonra, at
titredi, sarsld ve yznn zerine kapand.
Hrr, atn zerinden bir arslan gibi yere srad. Klc elinde idi.
'Beni mi korkutacaksn? Ben, Hrr b. Yezid'im! Arslanlar topluluunun en
ceseretlisiyim!' diyordu.
Ben onun kadar korkusuz, telasz hibir kimse grmedim!"293
293. Taber, Trih, c. 6, s. 249-250.

186
Hz. Hseyin'e Yardm in Dua Eden htiyarlar

Sa'd b. Ubeyde der ki:
"Kfelilerin ihtiyarlarndan bazlar, kk bir tepe zerinde dikilmiler, alyorlar ve:
'Ey Allah'm! Sen yardmclarn indir!' diyorlard.
Onlara:
'Ey Allah dmanlar! Onu siz Kfeliler bu duruma drmedi-niz mi ki, bir de tutup
ona yardm etmesini Allah'tan istiyorsunuz?!' dedim."294
Hz. Hseyin ile Ashabnn adrlarnn Atee Verilmesi
arpma, leye kadar iddetle devam etti.
adrlarn sk ve birbirlerine dolak olmas yznden, Kfe lekeri onlara ancak
cepheden, bir taraftan hcum edebiliyorlard.
mer b. Sa'd, bunu grnce, adrlar bozmak, ykmak ve onlar sadan soldan
kuatmak iin lekerinden bir ksmn gnderdi.
Bunlar adrlar amak ve adrlarda bulduklarn yamalamakla urarlarken, Hz.
Hseyin'in ashabndan er drder kii, adrlarn aralarnda Kfelileri ldryorlar,
yakndan okla vurup yere seriyorlard.
Bunun zerine, mer b. Sa'd, lekerine:
"Siz ne adrlara giriniz, ne de onlar bozmakla uranz.
Siz btn adrlar atee verip yaknz!" diyerek emir verdi.
Kfe lekerleri, ate getirip adrlar tututurdular.
Hz. Hseyin, ashabna:
"Braknz, varsnlar onlan yaksnlar. adrlar tututuklan zaman bir ate hatt hsl
olur, oralardan size saldrmaya kadir olamazlar!" dedi.
Hz. Hseyin'in dedii gibi de oldu. Kfe lekerleri Hz. Hseyin'le ashabn sadan,
soldan ve arkadan kuatmak imknm bulamadlar. Onlarla ancak tek cepheden

arpma yapabildiler.
mm Vehb'in ehit Edilmesi
Abdullah b. Umeyr'in zevcesi mm Vehb; kocas Abdullah'n
294. Taber, Trih, c. 6, s. 222.
KERBELA FACASI
187
cesedi bana oturmu, eliyle hem onun yznden tozlan siliyor, hem de:
"Cennet sana kutlu, Cennet nimetleri sana afiyet olsun!" diyordu.
Sinir b. Zilceven, ua Rstem'e:
"Onun bana bir srkla vur!" dedi.
Rstem srkla vurup ban paralaynca, mm Vehb olduu yerde can verdi.
Hz. Hseyin'in adrn indekilerle Birlikte Yaklmak stenilmesi
imr b. Zilceven, Hz. Hseyin'in adnna kadar ilerleyip mz-rayla vurdu ve:
"Bana ate getiriniz! u adr iindeki halk ile birlikte yakacam!" diyerek bard.
Kadnlar feryat ederek adrdan dar frladlar.
Hz. Hseyin:
"Ey bn Zilceven! Sen benim adnm ev halkmla birlikte yakmak iin ate
getirtiyorsun! Allah da seni Cehennemde yakar!" diyerek bard.
"imr b. Zilceven'e:
'Sbhnallah! Bu, senin iin iyilik olmaz.
Sen kendinde iki eyi birletirmek, yani Allah'n ate azab ile azab etmek, ocuklar
ve kadnlar ldrmek mi istiyorsun?!
Vallahi, senin bu ekilde ldrrhene ne ibandaki adamlar, ne de valin raz olur!'
dedim.
imr:

'Ben kim olduumu sana bildirecek deilim!' dedim.
Beni tanr da, sultan katnda bana bir zarar verir diye korktum.
imr'in yanna benden daha sz dinlenir bir adam, ebes b. Rib' geldi.
Ona:
'Ben senin sznden daha kt bir sz, u durandan da daha kt bir durak
grmedim!
188
Ayp ve kusurlu i kadnlara mahsustur!' dedi.

Bunun zerine imr utanr gibi oldu. Gitmek iin dnd srada, Zheyr b. Kayn ile
on kadar arkada hcum ederek imr ile arkadalarn adrlarn yanndan dattlar
ve uzaklatrdlar."
Namaz Klmak in Yaplan Mnakaa ve Habb b. Muzhir'in ehit Edilmesi
Ebu Smme Amr b. Abdullah's-Sid; Kfe lekerinin ktle halinde Hz. Hseyin'le
ashabna doru her taraftan ilerleyip geldiklerini grnce, Hz. Hseyin'e:
"Ey Ebu Abdullah! Varlm sana feda olsun! Ben unlarn gittike sana
yaklatklarn gryorum. Vallahi, ben inaallah senin urunda lmedike sen
lmezsin! Fakat, u vakti girmi olan le namazn da kldktan sonra Rabbime
kavumay isterdim!" dedi.
Hz. Hseyin, ban kaldrp semya bakt ve:
"Namaz iyi hatrlattn. Allah seni namaz klc, zikredicilerden eylesin!
Evet! Bu, vaktin balangcdr. Sor onlara bakalm. Namazmz klncaya kadar bize
msaade ederler mi?" dedi.
Husayn b. Nmeyr:
"Onlarn namaz kabul olunmaz!" dedi.
Habb b. Mzahir:
"Reslullah Aleyhis selamn hanedanndan olanlarn namaz kabul olunmayacak
da, senin namazn m kabul olunacak behey eek!" dedi.
Husayn b. Nmeyr, kzarak hcuma kalkt.

Habb b. Mzahir onu karlad. Atnn yzne klla arpt. At ahland. Husayn,
atn zerinden yere dt.
Adamlar yetiip Husayn' kurtardlar.
Habb b. Mzahir onlarla bir mddet iddetle arpt.
Temm oullarndan Bdeyl b. Sureym, anszn Habb'in bana klla vurdu.
Temm oullarndan baka birisi de, onu mzraklayp yere drd.
Husayn b. Nmeyr, gidip Habb'in bana dikildi. Ona klla vurdu durdu.
KERBEL FACASI
189
Temm, inip Habb'in ban kesti.
Husayn:
"Onu ldrmekte sana ortam!" dedi.
Dier Temm:
"Onu benden bakas ldrmedi!" dedi.
Husayn:
"Onun ban bana ver de, atmn boynuna takaym ki, halk grsnler ve onun
ldrlmesine katldm bilsinler. Sonra, onu sen alp bn Ziyad'a gtr. Ondan
dolay sana verilecek mkfat bana lzm deildir!" dedi.
Temm yanamad. Kavmi araya girip Temm'yi ikna ettiler. Temm de Habb b.
Muzhir'in ban Husayn'a verdi. O da, atnn boynuna takt.
Husayn, Kfe'ye dnnce, ba Temm'ye geri verdi.
Temm de, atnn boynuna takarak, bn Ziyad'n kkne gtrd.*
Habb b. Mzahir ehit edilince, Hz. Hseyin son derecede zld ve sarsld.
"Bu hususta kendim iin Allah'tan sevap, ashabm iin de hfz u himaye dilerim"
dedi.
Hrr'n ehit Dmesi
Hrr b. Yezid ve Zheyr b. Kayn, Kfe lekeriyle en iddetli biimde arpmalar

yapyorlard.
Birisi Kfe lekerinin ortasna dalar, br onu kurtanrd! Bir mddet, bu ekilde
savatlar.
* Habb b. Muzhir'in o zaman delikanlk anda bulunan olu Kasm; babasnn

ban kke gtrlrken grr. Svariden ayrlmaz. Temm kke girdike, onunla
girer. Kkten ktka, onunla kar.
Adam, phelenerek:
"Yavrucuum! Sen beni ne iin takip ediyorsun?" diye sorar.
Kasm:
"Birey iin deil!" der.
Adam:
"Hayr, yavrucuum! Bana dorusunu haber ver. Sen beni ne iin takip ediyorsun?"
der.
Kasm:
"Bu yannda bulunan ba, benim babamn badr. Onu bana ver de gmeyim!"
der.
190
Kfe piyade birlikleri Hrr'n zerine tler ve en sonunda onu ehit ettiler.295
Hrr' Ebu'l-Veddk'm ehit ettii rivayet edilir.296
Kerbel'da Klnan Son le Namaz
Kfe lekeri, bir ara, arpmay durdurdu. le namazn kldlar. Hz. Hseyin de
le namazn ashabna salt- havf (korku halinde namaz) olarak kldrd.
Sad b. Abdullah el-Hanef'nin ehit Dmesi
leden sonra, arpma btn iddetiyle balad.
Kfe lekeri, Hz. Hseyin'in yanna kadar geldi.

Hz. Hseyin'in ashabndan Sad b. Abdullahu'l-Hanefi; Hz. Hseyin'e sadan,
soldan atlan oklara kendisini hedef yapp Hz. Hseyin'i korumak iin nne dikildi!
Okla vurulup yere dt!
Zheyr b. Kayn'n ehit Dmesi
Zheyr b. Kayn:
"Ben Zheyr'im! Ben Kayn'n oluyum! Onlar Hseyin'in zerinden def eder,
kovarm!" diyerek arpmakta idi.
Zheyr b. Kayn, bir ara, eliyle Hz. Hseyin'in omuzuna dokundu ve:
"Yr! Doru yol gsterilmi ve doru yolu gsterici olarak! Bugn, Peygamber
dedene, kardein Hasan'a, baban Aliyy'l-Murta-z'ya, ift kanatl yiit amcan
Cafer'e, Allah'n arslan diri ehit Hamza amcana kavuacaksn!" dedi.
Kesr b. Abdullahu'-a'b ile Muhacir b. Evs, anszn saldrarak Zheyr'i ehit
ettiler.
Nfi' b. Hill'in Yakalanarak ehit Edilii
Nfi' b. Hill, zerinde ismi yazl zehirli oklar Kfe lekerine atmakta idi.
295. Taber, Trih, c. 6, s. 250-252.
296. Taber, Trih, c. 6, s. 250.
KBRBELA FACASI
191
Bu oklarla onlardan onikisini ldrd, o kadarm da yaralad. En sonunda vurulup iki
kolu krlarak esir edildi.
Onu, imr b. Zilceven'le adamlar yakaladlar. mer b. Sa'd'n yanna gtrdler.
mer b. Sa'd:
"Yazk ettin kendine ey Nf'! Ne yaptn, kendine byle kydn?!" dedi.
Nf':
"Rabbim benim ne yapmak istediimi biliyor!" dedi.
Onun yznden akan kanlar sakaln slatmakta idi.
Nf', o halinde:
"Vallahi, sizden onikisini ldrdm. Bir o kadarn da yaraladm. Cihad zerinde
kendimi knamyorum.
Eer benim bir kolum salam kalsayd, siz beni kolay kolay esir edemezdiniz!" dedi.
imr, mer b. Sa'd'a:
"Allah sana iyilikler versin! ldr unu!" dedi.
mer:
"Onu sen getirdin. stersen sen ldr!" dedi.
imr klcn syrd.
Nf':
"Vallahi, sen Mslmanlardan olsaydn, bizim kanlarmza girmi olarak Allah'n
huzuruna kmak sana g gelirdi!
Hamdolsun Allah'a ki, lmmz en erli ve yaramaz kullarnn ellerinde takdir ve
bylece bizlere ehitlik nasip etti!" dedi.
imr, Nfi'in yanna geldi ve:
"Daln Allah dmanlar! Dalm imr'in bandan!
O, klla vurur, sizi karmaz.
Sizin iin bir felket, bir zehirdir ve ok acdr o!" diyerek klla vurup Nafi'i ehit
etti.
Hz. Hseyin'in nnde Kendilerini Birer Birer Feda Eden Kahramanlar
Hz. Hseyin'in ashab, Kfe lekerinin balarna yldklarn grp onlara kar ne
Hz. Hseyin'i, ne de kendilerini koruyamayacaklarn anlaynca, Hz. Hseyin'in
nnde lme yarna giritiler.
192
Gfrlerden Abdullah b. Azre ile Abdurrahman b. Azre, Hz. Hseyin'in yanna gelip:
"Ey Ebu Abdullah! Sana selam olsun! Biz, dmanla senin arana gerilip, seni
dmanndan korumak ve senin nnde lmek istiyoruz!" dediler.
Hz. Hseyin:
"Hogeldiniz! Yaknma geliniz!" dedi.
Geldiler ve Hz. Hseyin'in yannda arpmaya giritiler.
Cbirlerden, bir anadan doma ve ayn zamanda amca oullar olan Seyf b. Haris
ile Mlik b. Abd isimlerinde iki gen, Hz. Hseyin'in yanna geldiler.
Alyorlard.
Hz. Hseyin, onlara:
"Ey kardeimin oullar! Alamaynz. Vallahi, biraz sonra, gzlerinizin aydn
olacan, sevineceini umarm!" dedi.
Genler:
"Allah bizi sana feda etsin! Hayr! Vallahi, biz kendimize alamyoruz. Senin her
taraftan kuatldn ve bizim de seni korumaya g yetiremeyeceimizi gryor,
sana alyoruz!" dediler.
Hz. Hseyin:
"Ey kardeimin oullar! Siz bu yolda bana nasl iyilik yaptnz ve dert ortakl
ettinizse, Allah da sizi mttaklerin en gzel mkfatlar ile mkfatlandrsn!" diyerek
dua etti.
Hanzale b. Es'ad's-ibm gelip Hz. Hseyin'in nne dikildi. Kfe lekerine,
Kur"n- Kerm'in:
"Ey kavmim! Dorusu, ben o sr sr frkalarn gnn misal vermenizden; Nuh
kavminin, d'n, Semd'un ve daha sonrakilerin hali gibi bir maceraya sapp felkete
uramanzdan korkuyorum.
Yoksa, Allah kullarna bir zulm dileyecek deildir.
Ey kavmim! Dorusu, ben size kar o barp arma gn olan Kyamet
gnnden, o gn urayacanz azabn dehetinden endie etmekteyim.
O gn, Hesap yerini arkanzda brakarak Cehenneme dneceiniz gndr.
O gn, sizi Allah'n azabndan hibir kurtarc yoktur.
KERBEL FACASI
193
Allah kimi artrsa, onun yolunu bir dorultacak da yoktur" (Ahzb: 30-33)
yetlerini okuduktan ve:

"Gelin, Hseyin'le arpmayn!" dedikten sonra, szlerini Th sresinin 61.
yetinin sonu olan:
"Sonra, Allah azab ile sizin kknz kurutur! Allah'a kar yalan uyduran herkes,
muhakkak hsrana uramtr!" tehdidi ile bitirdi.
Hz. Hseyin, ona:
"Ey bn Es'ad! Allah seni rahmeti ile esirgesin!
Onlar senin kabule davet ettiin hakk red ve inkr ettikleri, seni ve arkadalarn
ldrmeyi mubah sayarak ayaklandklar ve birok salih kardelerini de vurup
ldrdkleri halde, senin dn nasl dinler ve geri dururlar?" dedi.
bn Es'ad:
"Doru syledin! Sana kurban olaym. Sen benden daha iyi bilirsin ve bunu bilmeye
daha lyksn.
Artk ahirete gitsek de kardelerimize kavusak olmaz m?" dedi.
Hz. Hseyin:
"Git! Dnyadan ve dnyadakilerden hayrl olan imtihansz ve ihtilasz mlke!" dedi.
bn Es'ad:
"Ebu Abdullah! Sana ve senin Ehl-i Beytine selam olsun!
Allah bizi Cennette kavutursun, bulutursun!" dedi.
Hz. Hseyin:
"min! min!" dedi.
bn Es'ad, ilerleyip, arpa arpa ehit oldu.
bn Es'ad'dan sonra, Cbir genler de Hz. Hseyin'e ynelip:
"Selam sana ey Reslullah'n olu!" dediler ve ilerlediler.
Hz. Hseyin:
"Allah'n selam ve rahmeti sizlere de olsun!" dedi.
Bunlar da, arpa arpa ehit oldular.
Abis b. Ebi ebib'-kir, yannda kirln azadls evzeb bulunduu halde, Hz.
Hseyin'e doru geldi.

Abis, evzeb'e:
"Ey evzeb! Sen ne yapmay dnyorsun?" diye sordu.
194
evzeb:
"Ne yapacam! Reslullah'n kznn olunun yannda seninle birlikte lnceye
kadar arpacam!" dedi.
Abis:
"Sen bu dncede ve kararda isen, Ebu Abdullah'n nne var. O, dier ashabna
yapt gibi, senin arkandan da, senin iin Allah'tan ecir dilesin. Senin iin ben de ecir
dilerim.
Keke o saatte benim yanmda da, benim iin Allah'tan ecir dileyecek bir kimse
bulunsayd! Ben buna senden daha lyktm.
Bize takdir olunan hereyden dolay kendimiz iin ecir dileyeceimiz gn, bugnden
ibarettir.
Bugnden sonra amel yok, ancak hesap var!" dedi.
evzeb, Hz. Hseyin'in yanna vard. Selam verdikten sonra ilerleyip arpmaya
giriti. arpa arpa ehit oldu.
Abis, Hz. Hseyin'e:
"Ey Ebu Abdullah! Vallahi, yeryznde, yakn veya uzak, bana senden daha sevgili,
senden daha stn bir varlk yoktur.
Eer senden zulm ve lm kaldrmak iin canm ve kanm feda etmekten daha
stn bireye mlik ve kadir olsaydm, onu da feda ederdim!
Selam olsun sana ey Ebu Abdullah!
Ben ehadet ederim ki; sen de doru yoldasn, senin baban da doru yolda idi!"
dedikten sonra, klcn syrp Kfe lekerine doru gitti.
O gn, Kerbel'da bulunmu olan Rebi' b. Temm der ki:
"Abis'i, gelirken grnce, tandm.
Kendisi birok harplerde bulunmutu. Halkn en cesaretlisi idi.

'Ey halk! Bu, arslanlarn arslandr! Bu, bn ebib'dir. Sakn, hibiriniz ona kar
varmasn!' dedim.
Abis:
'Yok mu adama kar kacak bir adam!' diyerek haykryordu.
mer b. Sa'd:
'Onu taa tutunuz!' diye emretti.
Abis, her taraftan ta yamuruna tutulduunu grnce, zrhn srtndan, miferini
bandan karp att ve Kfe lekerinin zerine yrd.
KERBELA FACASI
195
Vallahi, onun Kfe lekerinden ikiyzden fazlasn nne katp kovaladn grdm!
Sonra, onu her tarafndan kuattlar. En sonunda ldrld.
Onun ban birok adamlarn ellerinde grdm ki, onlardan her biri:
'Bunu ben ldrdm!,' 'Bunu ben ldrdm!' diyordu.
mer b. Sa'd gelip:
'ekimeyiniz! Bu, bir tek mzrak demirle lmemitir!' deyince, bu sz onlar
susturmaya ve aralann ayrmaya, anlamazlklar halle kfi geldi."
Dahhk b. Abdullah'n Kerbel'dan Kap Cann Kurtarmas
Dahhk b. Abdullahu'l-Mrak der ki:
"Hseyin'in ashabnn ehit olduklarn, kendisinin yannda S-veyd b. Amru'lHas'am ile Ber b. Amr'l-Hadram'den baka kimse kalmadn, srann Hseyin'e
ve ev halkna gelip dayandn grnce:
'Ey Reslullah'n olu! Aramzda ne konutuumuzu biliyorsun. Ben sana:
'Senin yannda arpanlar bulunduka, ben de yannda arprm! Yannda
arpan kimse gremeyince de, yanndan ayrlp gitmem bana hell ve serbest
olmaldr!' demitim.
Sen de bana 'Olur!' demitin,' dedim.
Hseyin :
'Doru sylyorsun ama, nasl kurtulabileceksin? Eer buna gcn yeterse, dnp
gitmekte serbestsin!' dedi.
Atmn yanna vardm.
Arkadalarmn atlarn sinirlediklerini grdm srada, ben atm arkadalarmn
adrlar arasndaki bir adra sokmu, kendim piyade olarak arpmtm.
Hseyin'in nnde iki kii vurulup ehit olduu, baka birisinin de eli kesildii
zaman, Hseyin bana tekrar tekrar:
'Sen de olak olma! Allah senin elini kesmesin!
Allah seni de Peygamberinin Ehl-i Beytinin mkfatyla mkfatlandrsn!' dedi.
196
Bana izin verdii zaman, atm adrdan karp zerine atladm.

Kendimi iyice berkitirdikten sonra, tepip drtnala kaldrdm. Doludizgin "Kfe
lekerinin ortalarna daldm. Kfe lekeri, ikiye blnerek bana yol amak zorunda
kaldlar.
Onlardan onbe kii peime dt. Frat yaknlarnda bulunan feyye kyne
eritiim zaman, bana kavutular.
Onlara doru dnnce, Kesr b. Abdullahu'-a'b, Eyyub b. Mirahu'l-Hayvn ve
Kays b. Abdullah's-Sid beni tand.
Arkadalarna:
Bu, Dahhk b. Abdullah'l-Mrak'dir. Amcamzn oludur bu!
Size Allah akna and veriyoruz; vazgeiniz undan!' dediler.
Onlarn yannda bulunanlardan, Temm oullarndan kii:
'Olur! Vallahi, kardelerimizin adamlarndan vazgeilmesi hakkndaki davetlerini biz
kabul edeceiz!' dediler.
Temmler, byle, dostlarmn teklifini kabul edince, brleri de kabul ettiler.
Bylece Allah beni onlarn ellerinden kurtard."
Oku Ebu'-a's'nm ehit Oluu

Ebu'-a's Yezid b. Ziyad'l-Kind, iyi ok atc idi.
mer b. Sa'd Hz. Hseyin'in tekliflerini kabul etmedii zaman, Hz. Hseyin tarafna
gemiti.
Ebu'-a's, Hz. Hseyin'in nnde iki diz zerine gelerek yz ok att.
Ebu'-a's, ok atarken:
"Ben, Arcele atls bn Behdele'yim!" der, Hz. Hseyin de:
"Allah'm! Onun att oku rast getir! Mkfatn da Cennet kl!" diyerek dua ederdi.
Ebu'-a's, her oku attka, ayaa kalkar, bakard.
Btn oklarn bylece atp tketti. Kendisi de ehit oldu.
Aliyy'l-Ekber'in ehit Oluu
Hz. Hseyin'in yanndaki ashabndan en sonraya kalan, S-veyd b. Amru'l-Has'am
idi. Ehl-i Beytinden ilk ehit olan da, byk olu Aliyy'l-Ekber'di.
197
KERBELA FACASI
Aliyy'l-Ekber, Kfe lekerine zaman zaman saldrmakta idi.297
Saldrrken de:
"Ben Ali b. Hseyin b. Ali'yim!
Beytullah'n Rabbine andolsun ki; biz Peygambere imr'den, ebes'ten ve Babas
Belirsiz'in olundan daha yakn ve daha nce geliriz!298
Vallahi, bizim hakkmzda, Babas Belirsiz'in olu emir ve hkm veremez!" diyerek
recez sylemekte idi.299
Irakllardan bir adam, onu eman dilemeye davet etti ve:
"Sen m'minler emri Yezid b. Muaviye'nin akrabas olduun iin, biz bu akrabal
gzetmek istiyoruz.
stersen, sana eman verelim, seni ldrmeyelim?" dedi.
Aliyy'l-Ekber:
"Reslullah Aleyhisselam ile olan akrabalk, gzetilmeye daha lykt!" dedi.300

Ali b. Hseyin'in zaman zaman yukardaki recezi syleyerek Kfe lekerine
saldrd srada, Mrre b. Munkz b. Numan:
"Eer o bana rastlar ve bu yapt gibi yaparsa, onun babasn alatmazsam,
Araplar beni knasn!" dedi.
Ali b. Hseyin, yine Kfe lekerine klla saldrrken, Mrre b. Munkz, nn kesti
ve onu mzraklayp yere drd. Kfe leke-ri, zerine erek kllar ile
paraladlar.
Humeyd b. Mslim'1-Ezd der ki:
"O gn, Hseyin'den kulamla iittim. Diyordu ki:
'Oulcazm! Allah seni ldren kavmi ldrsn!
Onlar, Rahman olan Allah'a kar ayaklandlar ve Reslullah'a olan hrmeti, saygy
kaldrdlar!
Senden sonra, dnya, bana bir toprak yndr!'
Doan gne gibi bir kadnn Ali'nin yanna doru koarak geldiini de grdm.
'Eyvah! Kardeciim! Kardeimin olu!' diyerek feryat ediyordu.
Onun kim olduunu sordum.
297. Taber, Trih, c. 6, s. 250-256.
299. Taber, Trih, c. 6, s. 2598.
m
198
'Reslullah'n kz Ftma'nm kz Zeyneb'dir" denildi. Zeyneb, Ali'nin cesedinin

yanna gelince, zerine kapand. Hseyin, geldi. Onu elinden tutup adra kadar
gtrd. Sonra, olunun yanna geldi. Genler de onun yanna geldiler. Genlere:
'Kardeinizi taynz!' dedi.

Onu, vurulup dt yerden kaldrdlar. nnde arptklar adrlarnn nne
kadar tayp, oraya koydular."
Abdullah b. Mslim'in Alnndan ve Gsnden Okla Vurulup ehit Edilmesi
Kfe lekeri arasndan Amr b. Subeyh's-Saydv, Abdullah b. Mslim b. Akl'e bir
ok att.
Abdullah alnn avucu ile korumak isteyince, ok avucunu onun alnna mhlad.
Abdullah elini alnndan ayramad.301
Avucunun alnndan mhlanp kaldn grnce:
"Ey Allah'm Bizi yalnz brakmak ve zillete drmek istediler.
Bizi vurup ldrdkleri gibi, Sen de onlar ldr!
Bizi zillete drdkleri gibi, Sen de onlar zillete dr!" dedi.302
Amr b. Subeyh, att ikinci okla onun gsn, kalbini yard.
Kfe lekeri, yok etmek iin her taraftan onun zerine tler.
Ard Arda ehid Edilen Ehl-i Beyt Genleri
Kfe lekerinden Abdullah b. Kutbet't-T, hcum edip Avn b. Abdullah b. Cafer'i
ehit etti.
mir b. Nehel't-Teym, saldrarak Muhammed b. Abdullah b. Cafer'i ehit etti.
Osman b. Hlid b. seyr'l-Chen ile Bir b. Savt (Havt)'l-Hemdn,
Abdurrahman b. Akl'i ehit ettiler.
Abdullah b. Azret'l-Has'am, Cafer b. Akl'i okla vurup ehit etti.
301. Taber, Trih, c. 6, s. 258.
302. Taber, Trh, c. 7, s. 129.
KBRBELA FACASI
199
"Bir gen bize doru geliyordu ki, yz sanki ay paras idi. Elinde kl, zerinde
gmlek ve izar (pelerin) vard.
Ayak sandallarndan birisinin ba kopmutu. Hangisinin kopuk olduunu unuttum.

Belki de, solu kopuktu.
Bana, Amr b. Sa'd b. Nfeyl'1-Ezd:
'Vallahi, bunun zerine saldracam!' dedi.
'Sbhnallah! Onu kuatm olduunu grdn u lekerin ldrmeleri sana
yetmiyor mu ki, bir de ona sen saldrmak istiyorsun?!' dedim.
'Vallahi, onun zerine saldracam!' dedi ve saldrd. Onun bana klla
vurmadka dnmedi.
Bana kl vurulunca, gen:
'Amcacm!' diyerek yznn stne dt.
Hseyin, kzd. Bir anda ahin gibi yetiti. Kkremi arslan saldrsyla Amr b. Sa'd'a
saldrd. Klla ona iddetli bir darbe indirdi.
Amr kolu ile korundu ve lk kopard.
Kfe svarileri Amr1! Hseyin'den kurtarmak iin hcuma ge-tilerse de, Amr'n
parmaklarndan can ekilmekte idi ve ld gitti.
Meydan aralanca, Hseyin'in gencin bana varp dikildiini, o srada gencin de
ayaklarndan can ekilmekte olduunu grdm.
Hseyin:
'Kahrolsun seni ldren kavim!
Kyamet gnnde onlarn hasm senin ceddindir!
Vallahi, sen amcan g yetiremeyecei bir ie seslenerek ardn.
Halbuki, o senin davetine icabet etse de, etmese de sana bir faydas olmayacaktr!
Vallahi, onun dmanlar oald, yardmclar azald!' dedikten sonra, genci yerden
kucaklayp kaldrd. Gencin gsn gsne bastrd. Ayaklarnn yerde
srndn grdm.
Kendi kendime:
'Bunu gtrp de ne yapacak acaba?' dedim.
Onu da, olu Ali b. Hseyin'in yanna gtrp brakt.
Bu gencin kim olduunu sordum.
'O, Kasm b. Hasan b. Ali b. Ebu Talib'dir!' denildi."

200
Hz. Hseyin'in Yorgun Dp Bir Mddet Olduu Yerde Kalmas

Hz. Hseyin, uzunca bir mddet olduu yerde hareketsiz kald.
Kfe lekerinden bir adam, onun yanna kadar vard. Onu ldrmeyi zerine
almaktaki gnahn arlm dnerek geri dnd.
Bedd' oullarndan Mlik b. Nseyr Bir'l-Kind, Hz. Hseyin'in yanna varp,
bana klla vurdu.
Kl bandaki klah kesti ve bana batt. Bandan kanlar akmaya balad. Klah
kanla doldu.
Hz. Hseyin, ona: :
"Birey yeme, ime! Yiyecek-iecek bulma!
Allah seni zalimler gruhu ile hasretsin!" dedi.
Bandaki klah atp bir takye istedi. Onu giydi ve zerine sark sard. Yorgun
dp olduu yerde kald.
Mlik b. Nseyr, gelip Hz. Hseyin'in atm olduu deniz koyu
nu ynnden dokunmu klah ald.
.* ---
Mlik b. Nseyr'in Akbeti

Mlik b. Nseyr, evine dnnce, kars mm Abdullah'a:
"Gel u klahn kann yka!" demi, kadn ise:
"Sen Reslullah'n kznn olunu soyup onu evine mi soktun? kar, gtr onu,
benden uzaklatr!" diyerek knam, azarlamtr.
Kendi adamlarnn anlattklarna gre; Mlik b. Nseyr, Muhtar tarafndan
ldrlnceye kadar, fakirlik ve yoksulluktan kurtulamamtr.
Hz. Hseyin'in Kucanda Okla Vurulan Yavrusu
Hz. Hseyin, bir ara, kk yavrusu Abdullah dizinde, kucan
da olduu halde oturuyordu.303 .-,--.-,.,

Abdullah o zaman yanda idi.
Kfe lekerinin attklar oklar, Hz. Hseyin'in sana, soluna,
nne ve arkasna dyordu.304
.<-.}
303. Taber, Trih, c. 6, s. 256-257.

KERBELA PACASI
201
Esed oullarndan bir adam, bir ok atarak Abdullah' boazndan vurdu.
Hz. Hseyin, kanla dolan avularn yere boaltt. Yer, kan sordu.
"Y Rab! Bize gklerden yardm etmeyeceksen, hakkmzda ondan daha hayrlsn
ihsan et!
u zalim kiilerden de, bizim intikammz al!305
Ey Allah'm! Bunlarla ve kavmimizden olanlarla aramzda Sen hkmn ver!
Yardm etmek iin bizi ardlar. Sonra da, tutup bizi ldryorlar!" dedi.306
Hz. Hseyin, yavrusunun boazna saplanan oku ekip attktan sonra, eliyle kann
silerken de:
"Vallahi, sen Allah katnda Salih Peygamberin devesinden daha erefli ve
kymetlisin.
Muhammed Aleyhisselam da, Allah katnda Salih Peygamberden daha stn ve
kymetlidir!" diyordu.307
Sonra, bir bez getirtti. Bezi yrtp, ocuu ona sard.
Klcn syrarak tekrar arpmaya giriti.308
Ehl-i Beyt Genlerinden En Son ehit Olanlar
Abdullah b. Ukbet'l-Ganev, bir ok atp, Ebu Bekir b. Hasan' ehit etti.309
Abbas b. Ali, bunu grnce, kardeleri Abdullah, Cafer ve Osman b. Ali'ye:
"lerleyiniz! Varlm size feda olsun! Seyyidinizi koruyunuz! Onun urunda can
veriniz!" dedi.
Bunlar, Hz. Hseyin'in nnde durup onu gsleri ve yzleri ile korumaya altlar
ve ehit oldular.
Hni' b. Sbeyt'l-Hadram, nce Abdullah', sonra da Cafer'i ehit etti.310
305. Taber, Trih, c. 6, s. 257.
306. Ykub, Trih, c. 2, s. 220, Zeheb, Siyer a'lmi'n-nbel, c. 3, s. 208.
307. Ykub, Trih, c. 2, s. 245.
308. Taber, Trih, c. 6, s. 220.
309. Taber, Trih, c. 6, s. 269.
310. Taber, Trih, c. 6, s. 257.
202
Havl b. Yezid'l-Asbah, Osman' bir okla vurdu.

Eban b. Drem oullarndan bir adam da, gidip onun bam kesti ve getirdi311
Havl b. Yezid, Osman b. Ali'nin ban mer b. Sa'd'a gtrp:
"Mkfatm ver!" dedi.
mer b. Sa'd:
"Mkfatn vermek valine der. Seni mkfatlandrmasn ondan dile!" dedi.312
Eban b. Drem oullarndan baka bir adam da, Muhammed b. Ali'yi okla vurup
ehit etti ve ban getirdi.
Harmele b. Khin, Abdullah b. Hasan b. Ali'yi okla vurup ehit etti.
Lakt b. Ysir'l-Chen de, Muhammed b. Ebu Sad b. Akl'i ehit etti.313
Hz. Hseyin'in nne dikilen, yannda arpan yalnz Abbas b. Ali kalmt. Hz.
Hseyin ne tarafa ynelirse, Abbas b. Ali o tarafa ynelmekte idi. En sonunda, o da
ehit oldu.314
Abbas b. Ali'yi Zeyd b. Rukad'l-Cenb ile Hakm b. Tufeyl's-Sinbis ehit
ettiler.315
Hni' b. Sbeyt'l-Hadram, ok yalanm olduu bir srada, demitir ki:

"Hseyin'in ldrlmesinde bulunanlardandm. Vallahi, on kiinin onuncusu ben
idim. Hepimiz atlar zerinde idik.
Hseyin hanedannn ty bitmemi bir ocuu, adrlardan dar kt. zerinde
pelerin ve gmlek vard. Saa sola dnp bak-nyordu. Dndke, kulaklarmdaki iki
incinin sallandn grdm. Svarilerden bir adam, atn tepip onun yaknna vard.
Atndan ocua doru eilip onu klla biti!"
Hz. Hseyin'e Su irmeyen Adamn Akbeti
Hz. Hseyin susamt. Susuzluu son dereceyi bulunca, adrlardan ayrlp su
imek iin Frat'a doru yneldi.
312. Taber, Trih, c. 6, s. 257.
313. Taber, Trih, c. 6, s. 269.
315. Taber, Trih, c. 6, s. 269.
KERBEL FACASI
203
Su kanallarna doru giderken, Eban b. Drem oullarndan bir adam:

"Yazklar olsun sizlere! Onunla su arasna gerilseniz a!" diyerek atn tepti. Halk da
kendisini takip etti.
Hz. Hseyin ile Frat arasna gerildiler.
Hz. Hseyin:
"Ey Allah'm! Sen de onu susuz brak!" dedi.
Adam bir ok atp Hz. Hseyin'in damandan vurdu. Hz. Hseyin, oku ekip attktan
sonra, ellerini at. ki avucu kanla doldu.
"Ey Allah'm! Peygamberinin kznn oluna yaplanlardan dolay ikyetimi Sana
arzediyorum!" dedi ve geri dnd.
Yemin edilerek denildiine gre; ok gemeden, Allah o adam susuzluk hastalna
uratt.
Kasm b. Asba der ki:
"Adam grmtm. Yannda souk hoaf, byk testi ile st ve su bulunuyor,
adam:
'Yazklar olsun size! Su iirin bana! Susuzluk beni ldryor!' diyor, kendisine su
kab veya st testisi veriliyor, onu iiyor, uzanyor, biraz sonra, yine:
"Yazklar olsun size! Su iirin bana! Susuzluk ldryor beni!' diyordu.
Vallahi, ok gemeden adamn karn deve karnnn patlayp ya-rld gibi patlad.
Adam da bylece ld gitti."
Rivayete gre; o srada Husayn b. Nmeyr de, Hz. Hseyin'i azndan bir okla
vurmutu.
Hz. Hseyin, azndan akan kan avucundan semya att.
Allah'a hamd sena ettikten sonra ellerini kaldrd ve:
"Ey Allah'm! Onlan derleyip toparlayp yok et! Yeryznde onlardan hibirini
brakma!" diyerek dua etti.
Hz. Hseyin'in Ev Halkyla rtibatnn Kesilmesi
imr b. Zilceven, Kfelilerden on kadar piyade ile gelip iinde Hz. Hseyin'in
arlklar ve ev halk bulunan adr arasna gerilerek Hz. Hseyin'in cadn ile
irtibatn kesti.
Hz. Hseyin, onlara:
"Yazklar olsun sizlere!
204
Sizin dininiz yoksa, siz Kyamet gnnden korkmuyorsanz, dnya ilerinizde olsun
asletli, sekin kiizadeler gibi olunuz, ylelerine yaraan hal ve hareketlerde
bulununuz da, arlklarm ve ev halkm rezillerinizden ve zrcahillerinizden
koruyunuz!" dedi.
imr b. Zilceven:
"Haydi, senin iin yle olsun!" dedi.
imr'in Abdurrahman el-Cu'f ile Mnakaas ve Svmesi

Hz. Hseyin'in yanna kadar gelen piyadeler arasnda Ebu'l-Ce-nub
Abdurrahmanu'l-Cu'f, Ka'am b. Amr b. Yezid'l-Cu'f, Salih b. Vehb'l-Yezen, Sinan
b. Enes'n-Neh ve Havl b. Yezid'l-Asbah bulunuyor; imr b. Zilceven onlan Hz.
Hseyin'e saldrmaya kkrtyordu.
imr, bir ara, Abdurrahmanu'l-Cu'f'ye:
"Onun zerine atlsan, saldrsan a!?" dedi.
Abdurrahman:
"Onun zerine atlmak, saldrmaktan seni alkoyan ne? Sen atlsan, saldrsan a!"
deyince, imr, kzd:
"Bana m sylyorsun?!" dedi.
Abdurrahman:
"Ya sen bana m sylyorsun?!" diyerek karlk verdi.
Birbirlerine svdler. Abdurrahman ok cesaretli, gzn daldan budaktan
esirgemez bir adamd.
imr'e:
"Vallahi, mzramn demirim gznde kvratrm ha!" deyince, imr onun yanndan
savutu.
Abdurrahman:
"Vallahi, seni zararlandrmak frsatn bulursam, muhakkak seni zararlandracam!"
dedi.
imr, Hz. Hseyin'e doru ilerleyen piyadelerin yanna geldi.
Hz. Hseyin'in Ev Halkndan Bir ocuun Elinin Kesilmesi ve Hz. Hseyin'in
Bedduas
Kfe piyadeleri Hz. Hseyin'i epeevre kuatm ve emberi gittike daraltm
bulunuyorlard.
KERBEL FACASI
205
Hz. Hseyin zerlerine yrynce, daldlar.
Bundan sonra, onlar Hz. Hseyin'i bir kere daha kuattlar.
Hz. Hseyin'in yanna ev halkndan bir ocuk gelmek istiyor, onu Hz. Zeyneb bint-i
Ali tutup brakmyordu.
Hz. Hseyin, Hz. Zeyneb'e:
"Tut onu, brakma!" diyordu.
ocuk dinlemeyerek Hz. Hseyin'e doru koup geldi. Hz. Hseyin'in yanna dikildi.
Teym oullarndan Bahr b. Ka'b b. Ubeydullah, Hz. Hseyin'in zerine klla
yrynce, ocuk ona:
"Pis, mendeburun olu! Amcam m ldreceksin?" diyerek bard.
Bahr ocuu klla ald. ocuk eliyle korunmak istedi. Kl ocuun elini kesti. Eli
derisinde salland kald!
ocuk:
"Halacm!" diye feryat etti.
Hz. Hseyin, onu tutup barna bast ve ona:
"Ey kardeimin olu! Bana gelen felkete katlan. Bunda hayr vardr.
Muhakkak ki, Allah seni salih babalanndan Reslullah Aley-hisselama, Ali b. Ebu
Talib'e, Hamza'ya, Cafer'e ve Hasan b. Ali'ye (onlarn hepsine selamlar olsun!)
kavuturacaktr!" dedi ve:
"Ey Allah'm! Onlara gkten yamur yadrma ve yer bereketlerinden onlan
mahrum et!
Ey Allah'm! Onlar brakr, yaatrsan, tefrikalara urat, onlar iin trl trl yollar
yap! Onlar birlikten mahrum et! Valilerini kendilerinden hibir zaman honut etme!
nk, onlar yardm edeceklerini vaad ederek bizi ardlar. Sonra da, zerimize
yrdler ve bizi ldrdler!" diyerek dua etti.
Hz. Hseyin'in evresindeki Piyadeleri Birbirine Katmas
Kfe lekerinden Abdullah b. Ammar der ki:
"Hseyin'e mzrakla hcum etmi, onun yanna kadar varmtm. Vallahi,
isteseydim onu mzraklayabilirdim. Sonra, geri dndm.
206
Fakat, kendi kendime:

'Onu ldrmekten ben yzevirsem de, benden bakas ldrecektir!' dedim.
O srada, piyadelerden kimi sandan, kimi solundan, ona hcuma getiler.
Sandan saldrdlar, bozguna uradlar. Solundan saldrdlar, bozguna uradlar.
Kendisinin zerinde deniz koyunu tiftiinden bir gmlek ve banda da sark vard.
Vallahi, ben ne bundan nce, ne de sonra, onun gibi olu, ev halk ve btn ashab
ldrlm, eli kolu krlm olduu halde cr"et ve cesaretini kaybetmeyen bir kimse
daha grmemiimdir!
Kendisini saran piyade birlikleri, canavar saldrsna uram kei srs gibi
sandan solundan bozulup dalmakta idiler!
O srada, Hseyin'in kzkardei Zeyneb bint-i Ftma adrdan kt. Kulaklarndaki
kpesinin parladm grdm.
'Ne olayd gk yere yklp bir olayd!' diyordu.
Zeyneb, Hseyin'in yaknnda bulunan mer b. Sa'd'a:
'Ey mer b. Sa'd! Sen bakp dururken Ebu Abdullah ldrlecek mi?!' dedi.
mer b. Sad'n yanaklarna ve sakalna gzyalarnn aktn grdm.
mer b. Sa'd yzn Zeyneb'den baka tarafa evirdi."
Humeyd b. Mslim de, o srada grdklerini ve duyduklarn yle anlatr:
"Hseyin'in zerinde deniz koyunu ynnden dokunmu bir cbbe vardi.
Bana ivit yaprayla boyanm sark sarmt.
Kendisi, ldrlmezden nce, yaya olduu halde, atl bir kahraman gibi
arpmakta, kendisine atlan oklardan korunmakta, tehlike ve zarar gelecek yerleri
gzetmekte, svarilerin zerine saldrmakta idi.
Saldrrken de:
'Siz, beni ldrmek iin birbirinizi tevik ediyor, kkrtyorsunuz. Fakat, vallahi
benden sonra Allah kullarndan ldremeyece-iniz bir kulu benim ldrlmden
dolay size kzdracaktr!
KERBEL FACASI
207
Allah'a andolsun ki; sizin bana hakaretinize kar Allah'n bana ikramlarda
bulunacan umuyorum!
Siz nerede olursanz olun, haberiniz olmadan, Allah sizden benim intikamm
alacaktr!
Vallahi siz beni ldrecek olursanz, Allah muhakkak sizin aranza bir bela verecek,
kanlarnz dkecek, bununla beraber sizden raz da olmayacak, inletici azabm size
daha da arttracaktr!' diyordu."
Hz. Hseyin'in Arkasndan Mzraklanp Yere Drlmesi
Hz. Hseyin uzun mddet hareketsiz kald.
O srada, Kfe lekeri onu ldrmek isteselerdi, ldrrlerdi.
Fakat, birbirlerinden ekinmekte ve herkes onun kanna kendisinden bakasnn
girmesini istemekte ve beklemekte idi.
imr b. Zilceven, Kfe lekerine:
"Yazklar olsun sizlere! Hay analar alayascalar! Daha ne bakp duruyorsunuz
adama? ldrn onu!" diyerek seslendi.
Bunun zerine, her taraftan Hz. Hseyin'e saldrdlar.
Hz. Hseyin'in sol avucuna bir kl darbesi indirildi.
Bunu vuran, Zr'a b. erk't-Temm idi.
Zr'a, bir darbe de onun omuzuna indirdi.316
Hz. Hseyin de, onu omuzundan klla vurup yere drd.317
Hz. Hseyin yznn zerine dp dp kalkyordu.318
O srada, Sinan b. Enes b. Amr'n-Neh, arkasndan gelerek, mzran Hz.
Hseyin'in kprck kemiinden saplayp gsnden karnca, Hz. Hseyin
yznn zerine yere dt!319
Hz. Hseyin'in imr b. Zilceven Hakkndaki Tehisi
Hz. Hseyin, Kerbel'da imr b. Zilceven'l-Kilb'yi gr zaman:
"Allah ve Resul dorudur. Reslullah Aleyhisselam:
316. Taber, Trih, c. 6, s. 258-260.

318. Taber, Trih, c. 6, s. 260.
208
'Ehl-i Beytimin kanlarn ien alaca bir kelbe (kpee) bakar gibiyim!' buyurmutur!"
dedi.320
Hz. Hseyin'in Bann Gvdesinden Ayrlmas
Bir mddet, Hz. Hseyin'in cesedine yaklap ban kesmeye kimse cesaret
edemedi.
Sinan b. Enes, Havli b. Yezid'e:
"Ban kes onun!" dedi.
Havli bunu yapmak isteyince, elleri titredi. Kesemedi.
Sinan b. Enes:
"Allah iki kolunu krsn, ellerini ayrsn!" diyerek, inip Hz. Hseyin'in ban
gvdesinden ayrd ve Havli b. Yezid'e verdi.321
Hz. Hseyin'in ban Havl'nin kardei ibl b. Yezid'in kesip Havl'ye verdii de
rivayet edilir.322
Hz. Hseyin'in Vcudundaki Yaralarn Says
ehit edildii zaman, Hz. Hseyin'in cesedinde otuz mzrak yaras, otuzdrt kl
yaras bulundu.323
Hz. Hseyin'in ehit Edildii Tarih
Hz. Hseyin, Hicretin altmbirinci ylnda, Muharrem aynn onunda, Cuma gn
leden sonra ehit edildi.324
Hz. Hseyin ehit edildii zaman; gne Mizan burcunda 17 derece ve 20
dakikada;
Kamer, Delv (Kova) burcunda 20 derece ve 20 dakikada;
Zhal, Seratan burcunda 19 derece ve 20 dakikada;
Mteri, Cedy (Olak) burcunda 12 derece ve 40 dakikada;

Zhre, Snble burcunda 5 derece ve 50 dakikada;
Utarid, Mizan burcunda 5 derece ve 40 dakikada bulunuyordu.325
321. Taber, Trih, c. 6., s. 260.
323. Taber, Trih, c. 6, s. 260.
325. Ykub, Trih, c. 2, s. 245.
KERBELA FACASI
209
Hz. Hseyin'in ehit Edildii Tarihte Ya
Hz. Hseyin Hicretin drdnc ylnda doduuna ve altmbi-rinci ylnda ehit
edildiine gre, ehit edildii zaman elliyedi yana basmt.326
Hz. Hseyin'in salar simsiyaht. Ancak, sakalnda baz kllar aarmt.327
Hz. Hseyin'in Elbise ve Silahlarnn Soyulmas
Hz. Hseyin'in Sinan b. Enes tarafndan ba gvdesinden ayrlncaya kadar,
yanna kimse yanamam, korkmutu. Ba gvdesinden ayrldktan sonra, Bahr b,
Ka'b donunu soyup ald. Kendisini rlplak brakt.
Fakat, yapt, onun yanna kalmad. Elleri sraca hastalna tutuldu: K gelince iki
elinden san sular akar, yaz gelince de kurur, elleri odun gibi olurdu.
Esved adnda bir adam, Hz. Hseyin'in ayakkablarn, Nehel b. Drem
oullarndan bir adam da klcn ald.
shak b. Haytu'l-Hadram, Hz. Hseyin'in srtndan gmleini soydu. Kendisi de,
bars (alaca) hastalna tutuldu.
Kays b. E'as ise, Hz. Hseyin'in denizkoyunu tiftiinden dokunmu kadifesini
(yorganm) almt.
Kays, bundan dolay "Kadife Kays!" diye dillere dt.328
Kerbel Katillerinin Hastala Uramalar ve oklarnn Delirmeleri

Verilen salam haberlere gre; Kerbel cinayetine katlanlardan, hemen hemen
hastala uramayan kimse kalmam, oklar da delirmiti.329
Kfe Lekerinin adrlar Yamalamalar
Kfe lekeri, Hz. Hseyin'in stn ban soyduktan sonra, Yemen zferanlarna,
elbiselere, develere yneldiler ve onlar yama326. Mus'abu'z-Zbeyr, Nesebi Kurey, s. 40.
327. Zeheb, Trih, c. 3, s. 11-12.
328. Taber, Trih, c. 6, s. 259, 260, 261.
329. Ebu'1-Fid, El-Bidye ve'n-nihye, c. 8, s. 201-202.
210
lamaya koyuldular! Daha sonra, Hz. Hseyin'in ev halkna ait adrlar, arlk ve
yiyecekleri kapmaya baladlar!
Elbiselerinin srtlarndan soyulmasna raz olmayan kadnlarn elbiseleri zorla
kartlp alnd.330
Hz. Hseyin'in adrndaki eyler kaplrken Kfe lekerinden biri Hz. Hseyin'in
kz Ftma'nn zinetini alnca, Ftma alamaya balad.
Adam:
"Ne diye alyorsun? Reslullah'n kz soyulurken alar m hi?" dedi.
Ftma:
"Brak onu!" diye barnca, adam baka birey almaya korktu.331
ehitler Arasndan Kalkp arpan ehit
Sveyd b. Amr, vurulup ller arasna dmt. Aylnca:
"Hseyin ldrld!" dediklerini iitti.
Kendisinde biraz kuvvet ve derman bulunduunu anlad. Kfe-liler, klcn
soymulard. Yannda bulunan bir ba eline alarak bir mddet arpt ve ehit
oldu.
Kendisini Urve b. Battar't-Talib ile Zeyd b. Rukadu'l-Cenb ehit etti.

Kerbel ehitlerinin sonuncusu, bu idi.
Hz. Hseyin'in Olu Aliyy'l-Asgar'm Kurtuluu
"Aliyy'l-Asgar b. Hseyin'in yanna varmtm. Kendisi, yataa uzanm, hasta
yatyordu.
imr b. Zilceven, yanndaki piyadelerle konuuyorlar, 'Bunu ldrecek miyiz?'
diyorlard.
'Sbhnallah! ocuklar da m ldreceiz?! Bu, bir ocuktur!' dedim.
Oraya gelenleri, bylece, onun bandan savyordum.
En sonra, mer b. Sa'd geldi.
330. Taber, Tark, c. 6, s. 260.
KERBEL FACASI
211
'Haberiniz olsun ki; u kadnlarn adrna hibir kimse girmeyecek, u hasta
ocua da dokunulmayacaktr.
Kim onlarn meta'larndan birey almsa, kendilerine geri versin!' dedi.
Vallahi, hi kimse, aldklara eylerden hibir ey geri vermedi.
Ali b. Hseyin, bana:
'Allah seni hayrla mkfatlandrsn. Vallahi, Allah senin sznle bir erri benden
def etti!' dedi.
Sinan b. Enes'in Azarlanmas ve Dvlmesi
Kfe lekeri, Sinan b. Enes'e:
"Sen, Hseyin b. Ali'yi, Reslullah'm kznn olunu ldrmekle Araplann en
byn ldrm bulunuyorsun ki, o, unlarn mlk ve saltanatn ellerinden almak
istiyordu.
Emirlerine git de, onlardan mkfatn iste!
Onlar, Hseyin ve ashabnn adrlarmdaki btn mallar, Hseyin'i ldrmene

karlk sana verseler, yine azdr!" dediler.
Sinan, atnn yanna vard.
Kendisi, cesaretli ve air bir adamd. Bir mddet elendikten sonra, mer b. Sa'd'n
adrnn nne gelip dikildi. Sonra da, en yksek sesiyle:
"Sen bana gmten zengi yaptr ve onu altnla da yaldzlat! nk, ben yanna
varlmaz ulu bir kii, bir hkmdar ldrdm! Ana ve babaca halkn en hayrlsn
ldrdm ki, o, halkn soy-sop-a da en hayrls idi!" dedi.
mer b. Sa'd:
"Ben ehadet ederim ki; sen hi aylamayacak bir delisin! Yanma sokun onu!" dedi.
Sinan ieri sokulunca, onu elindeki denekle dvd. Sonra da:
"Ey mecnun! Sen ne diye byle szler sylyorsun?
Eer bn Ziyad senden bunu iitmi olsayd, vallahi, muhakkak senin boynunu
vururdu!" dedi.
Kerbel'da Yakalanp Braklan Kiiler
mer b. Sa'd, Rebab bint-i mri'l-Kays'm azadls Ukbe b. Sem'an' yakalamt.
212
Ona:
"Sen, necisin?" diye sordu.
Ukbe:
"Ben kleyim!" deyince, serbest brakt.
Murakka' b. Smmet'1-Ezd de, kavminden baz kimselerle birlikte Hz. Hseyin'in
yanna gelmi bulunuyordu. *'"' ' "
Murakka', oklar yayar ve iki dizinin zerine gelip savard.
Kfe lekeri, ona:
"Sana eman verilmitir. Yanmza gel!" dediler.
Yanlarna varnca, mer b. Sa'd, onu bilgi versin diye bn Zi-yad'a yollamt.332
Murakka' Kfe'ye deil Rebeze'ye gidip, Yezid b. Muaviye'nin lmne kadar

oradan ayrlmad.
bn Ziyad korkup Kfe'den am'a kanca da, Murakka' Kfe'ye dnd.333
Hz. Hseyin'in Kerbel Katlimndan Kurtulan Oullar
Hz. Hseyin'in hasta olarak yatan yirmi yandaki olu Aliy-y'1-Asgar ile drt
yandaki olu mer'den bakas kurtulamad.334
Hz. Hseyin'in Cesedinin Atlara inettirihnesi
bn Ziyad; Hz. Hseyin ldrldkten sonra, cesedinin de atlara inettirilme sini,
mer b. Sa'd b. Ebi Vakkas'a yazd yazda emretmiti.335
mer b. Sa'd, Hz. Hseyin'in ii iin toplanmalarn adamlarna emretti.
Kendisinin atn da hazrladlar.
Svarilerden on kii hazrland.
shak b. Haytu'l-Hadram ile Ahbe b. Mersed b. Alkame b. Se-lmetu'l-Hadran,
hazrlanan svariler arasnda idi.
332. Taber, Trih, c. 6, s. 260-261.
333. Dinever, Kitbu'l-ahb&r, s. 259.
334. Mus'abu'z-Zbeyr, Nesebi Kurey, s. 58, Dinever, Kitbu'l-ahbr, s. 259.
335. Taber, Trih, c. 6, s. 236.
KERBELA FACASI
213
Bu on svari, Hz. Hseyin'in cesedini, gs ve srt topraklar iinde ufalanp

belirsiz oluncaya kadar, atlarna inettiler!
shak b. Haytu'l-Hadram, Hz. Hseyin'in gmleini de soyup almt. Bars (alaca)
hastalna tutuldu.
Ahbe b. Mersed ise, bir muharebede dikilip durduu srada gelen ve kalbine
saplanan serseri bir okla ld.
Kerbel ehitlerinin Says
Hz. Hseyin'in ashabndan ehit olanlar yetmiiki kii idi.336 ehitlerin seksenyedi
kii ve drdnn Ensardan olduu da rivayet edilir.337
Kerbel ehidlerinin yirmin, Hz. Hseyin ile ev halk ve akrabalan tekil
ediyordu ki; Hasan'l-Basr'nin dedii gibi, yeryznde byle ktle halinde bir aile
katlim grlmemiti.338
Kerbel ehitlerinden Hz. Hseyin ile Ona Mensup ve Akraba Olanlarn isimleri
1. Hz. Hseyin b. Ali,339
2. Aliyy'l-Ekber b. Hseyin,340
3. Abdullah b. Hseyin,341
4. Abbas b. Ali,
5. Osman b. Ali,
6. Cafer b. Ali,342
7. Abdullah b. Ali,
8. Muhammed b. Ali,343
9. Atk b. Ali,344
10. Kasm b. Hasan,

11. Ebu Bekir b. Hasan,345
336. Taber, Trih, c. 6, s. 261.

338. bn Abdi Rabbih, Ikdu'l-ferld, c. 2, s. 219, bn Abdilberr, stib, c. l, s. 395.

214
12. Abdullah b. Hasan,346

13. Kasm b. Hasan,347
14. Abdullahu'l-Ekber b. Mslim b. Ak,
15. Ali b. Mslim b. Akl,
16. Muhammed b. Mslim b. Akl,348
17. Abdurrahman b. Mslim b. Akl,
18. Abdullahu'l-Ekber b. Akl,
19. Muhammed b. Abdullahu'l-Ekber b. Akl,349
20. Muhammed b. Ebu Sad b. Akl,350
21. Hseyin b. Abdullah b. Cafer,
22. Avnu'l-Asgar b. Abdullah b. Cafer,351
23. Muhammedu'l-Asgar b. Abdullah b. Cafer.
Kfe Lekerinden ldrlenlerin ve Yaralananlarn Says
Kfe lekerinden ldrlenlerin says seksensekiz idi.352 Bir o kadar da yarallar
vard.
mer b. Sa'd kendi llerinin cenaze namazlarn kld ve onlar defnettirdi.353
Kerbel ehitlerinin Defni
Kfe leken Kerbel'dan ekilip gittikten sonra Gadiriyye kylleri Kerbel
ehitlerini bir gnde defnettiler.354
Hz. Hseyin'in Kabrinin Belirsiz Edilmesi ve Kabrinden Yaylan Ho Koku
Hz. Hseyin'in kabrini belirsiz etmek iin, krk gn sonra, kabrinin bulunduu yere
Frat'tan su salnmt.
347. bn Habb, Kitbu'l-muhabber, s. 491, Taber, Trih, c. 6, s. 256-257.
348. Mus'abu'z-Zbeyr, Nesebi Kurey, s. 45,84.
349. Mus'abu'z-Zbeyr, Nesebi Kurey, s. 84, 45.
350. Taber, Trih, c. 6, s. 270.
352. Mes'd, Murcu'z-zeheb, c. 3, s. 88, Zeheb, Siyeru a'lmi'n-nbel, c. 3, s.
203.
353. Taber, Trih, c. 6, s. 261.
354. Taber, Trih, c. 6, s. 261,262.
KERBELA FACASI
215
Esed oullarndan bir bedevi, gelip Hz. Hseyin'in kabrini aratrd. Topraklar avu
avu alp koklamaya ve kabrin bulunduu yere doru yava yava gitmeye balad.
Kabri bulunca da:
"Babam, anam sana feda olsun! Senden ve senin toprandan daha ho, daha tatl
birey olmamtr" diyerek alad.
Sonra da:
"Onun dmanlar kabrini belirsiz etmek istediler.
Halbuki, kabrinin ho kokulu topra kabrine dellet edip durmaktadr!" beytini
syledi.355
Hz. Hseyin'in Kabrini Kirleten Adamn Ailece Balarna Gelenler
Esed oullan kabilesinden bir adam, Hz. Hseyin'in kabrini kirletmiti. Onun btn
ev halkna delilik, alaca ve czzam hastal geldi. Onlar yoksulluktan da
kurtulamadlar.356
Demir Kalemin Havada Kanla Yazd Yaz
Rivayete gre; Kfelilerden bir cemaat, Hz. Hseyin'i ehit ettikten ve onun ban
kestikten sonra, ilk konak yerinde oturup ra itikleri srada, duvar zerinden demir
bir kalem karak havada kanla yle yazmt:
"Hseyin'i ldren bir mmet, Hesap Gn onun dedesinin efaatini nasl
umabilir?!"
Kfeliler, bunu grnce, Hz. Hseyin'in ban orada brakarak katlar.357
zerinde Nur Stunu Ykselen Ba
Hz. Hseyin'in ehit edildii gn, mer b. Sa'd, onun ban Havl b. Yezid ve
Humeyd b. Mslim ile bn Ziyad'a gndermiti.
Havl, ge vakit vali kkne gitti. Kapy kilitlenmi buldu. Dnp evine geldi. Hz.
Hseyin'in ban bir yere koyup zerine byke bir tas leen kapatt.
55. Zeheb, Siyeru a'lmi'n-nbel, c. 3, s. 214, Ebu'1-Pid, El-Bidye ve'n-nihye,
c. 8, s. 203.
157. Zeheb, Trthu'l-islm, c. 3, s. 13.
216
Havl'nin iki kars vard. Birisi Esed oullarndan, dieri Had-ramlerdendi.

Hadramlerden olan kars Nevr bint-i Mlik diyor ki:
"Havl Hseyin'in ban getirip evde byke bir tasn, leenin altna koyduktan
sonra, yatak odama girdi. Ona:
'Ne haber var sende?' diye sordum.
'Sana dnyann servetim getirdim: te, Hseyin'in ba senin yannda bulunuyor!'
dedi.
"Yazklar olsun sana! Herkes altn, gm getirirken, sen Res-lullah
Aleyhisselamm olunun ban getirdin; yle mi?!
Hayr! Vallahi, bu evde artk bam senin banla biraraya gelmeyecektir!' diyerek
yataktan frlayp evin bir tarafna gittim.
Bunun zerine, Havl, Esedlerden olan karsn yanna ard.
Ben oturmu, altnda Hseyin'in ba bulunan tasa, leene bakp duruyordum.
Vallahi, hi yanl yok, gzm gkten tasa kadar bir nurun direk gibi dikiliverdiini
ve onun evresinde beyaz bir kuun da kanat rparak dolatn grd!"
Havl b. Yezid'in Hayal Krklna Uramas
Havl, Hz. Hseyin'in ban, ertesi gn sabahleyin bn Ziyad'a gtrd.358
Sinan b. Enes'n-Neh'nin sylemi olduu kt'ay okuyunca, \ bn Ziyad kzd ve:
"O, insanlarn ana ve babaca en hayrls, Allah'n kullarnn en ] hayrls idi ise, onu
ne diye ldrdn?!" diyerek Havl'yi azarlad] ve ona mkfat olarak da hibir ey
vermedi.359
Hz. Hseyin'in Ba bn Ziyad'n nnde
Hz. Hseyin'in ba getirildii zaman, bn Ziyad yemek yiyordu.360
Hz. Hseyin'in ba byke bir tas, leen iinde getirilip bnj Ziyad'n nne
konuldu.
358. Taber, Trih, c. 6, s. 261-262.
359. bn Abdi Rabbih, Ikdu'l-ferld, c. 2, s. 218.
360. bn Sa'd, Tabakt, c. 5, s. 100.
KERBEL FACASI
217
bn Ziyad, elindeki denekle Hz. Hseyin'in dudaklarna vurarak:
"Yakkl bir genti!361 Ebu Abdullah'n sa da krlam!362
Hanginiz ldrd onu?" dedi.
Bir adam ayaa kalkt.
bn Ziyad:
"ldrlrken o sana ne syledi?" diye sordu.
Adam Hz. Hseyin'in szlerini nakledince, bn Ziyad'n yz karard, surat
asld.363
Zeyd b. Erkam'n bn Ziyad'a htar ve Hkrarak Alamas
"mer b. Sa'd beni ard. Ev halknn yanna varmam, mer'e Allah'n bir fetih ve
zafer nasip ettiini ve kendisinin shhat ve afiyette olduunu mjdelememi bana
emretti.
Ben de, onun ev halkna gidip, bildirilecek eyleri bildirdim. Sonra, bn Ziyad'n
yanna gittim.
bn Ziyad kknde halkla oturuyordu. Msaade edilince, baz kiilerle birlikte ben
de ieri girdim.
Hseyin'in ba bn Ziyad'n nne konulmutu.
bn Ziyad'n, elindeki denekle onun n dileri arasna dokunup durduunu grnce,
ashabdan Zeyd b. Erkam, ona:
'ek u denei o dudak ve dilerden ki, kendisinden baka ilah bulunmayan
Allah'a yemin ederim ki; Reslullah'n dudaklarm o dudaklarn zerine koyarak onlar
ptn grmmdr!' dedi ve hkra hkra alamaya balad.
bn Ziyad:
"Allah senin iki gzn alatt!
Vallahi, eer sen kocam, bunam, akl gitmi olmasaydn, imdi senin boynunu
vururdum!' dedi.
Zeyd b. Erkam, kalkp gitti.
Halkn:
361. Zeheb, Siyeru a'lmi'n-nbel, c, 3, s. 209.
362. Taber, Trih, c. 6, s. 22.
218
'Vallahi, Zeyd b. Erkam bir sz syledi ki, eer bn Ziyad onu iitseydi kendisini
muhakkak ldrrd!' dediklerini iittim.
Onlara:
'Ne dedi?' diye sordum.
'O, bizim yanmzdan geerken:
'Bir kul, bir kleye sahip oldu! O da onlar uak yapt. Siz ey Arap cemaati!
Bugnden sonra, hep kul klesiniz!
Siz Ftma'nn olunu ldrdnz. Mercne'nin olunu ise kendinize vali yaptnz.
Halbuki, o sizin hayrllarnz ldryor, hayrsz, ie yaramaz olanlarnz kendisine
kul ediniyor.
Siz bu zillete raz oldunuz. Zillete raz olan kahrolsun!' diyordu,' dediler."364
Enes b. Mlik'in bn Ziyad'a htar
bn Ziyad, Hz. Hseyin'in burnuna denekle vurarak:
"Ben bunun gibi gzel olann grmedim!" dedi.
bn Ziyad Hz. Hseyin'in dilerine denekle vurduu zaman, Enes b. Mlik, ona:
"Vallahi, sen gnaha girdin! Senin denekle vurduun yeri, Re-slullah
Aleyhisselamn ptn grmmdr!" dedi.365
Hz. Hseyin'in Bann Kfe'de Tehir Ettirilmesi
bn Ziyad, Hz. Hseyin'in bam Kfe caddesinde tehir ettirdi.366
Ard Arda Kesilen Balarn Getirildii Kk
Rivayete gre; Abdulmelik b. Umeyr'l-Leys, Kfe'deki vali kkn gstererek:
"Ben bu kkte Hseyin b. Ali'nin ban, Ubeydullah b. Ziyad'n nnde bir kalkan
zerinde grmtm!
Ondan sonra, Ubeydullah b. Ziyad'n ban, Muhtar b. Ebu Ubeyd'in nnde
grdm!
364. Taber, Trih, c. 6, s. 262.
366. Taber, Trih, c. 6, s. 264.
KERBEL FACASI
219
Daha sonra, Muhtarn ban, Mus'ab b. Zbeyr'in nnde grdm!

En sonra da, Mus'ab'n ban Abdulmelik'in nnde grdm!
Ben bu sz Halife Abdulmelik'e syleyince, Abdulmelik kkn uursuzluundan
kukulanarak oradan ayrld" demitir.367
ehit Balarnn Kfe'ye Tanmas
ehitlerden yetmiikisinin ba kesilerek imr b. Zceven, Kays b. E'as, Amr b.
Haccac ve Azre b. Kays ile birlikte bn Ziyad'a gnderildi.368
Mzraklara taklan balardan:
Yirmiikisini Hevzin,
Onyedisini Husayn b. Nmeyrle birlikte Temm,
Onn Kays b. E'as'la birlikte Kindiler,
Alt ba Hill- A'verle birlikte Esed oullar,
Be ba Ayheme b. Zheyrle birlikte Ezdiler,
Oniki ba da Ved b. Amrla birlikte Sakfler Kfe'ye tadlar.369
Hz. Hseyin'in Ev Halknn Kerbel'dan Kfe'ye Gnderilmesi ve Hz. Zeyneb'in
Herkesi Alatan Szleri
mer b. Sa'd; muharebe gn ile ertesi gn de Kerbel'da oturdu.
Muharrem aynn onikinci gn Kfe'ye hareket edileceinin halka bildirilmesini
Humeyd b. Bkeyr'l-Ahmer'ye emretti.
Hz. Hseyin'in kzlar, kzkardeleri ve kk ocuklardan yanlarnda bulunanlar ile
hasta olan Ali b. Hseyin de birlikte olmak zere, hepsi develer zerinde kapal
hevdelere bindirildiler.
Kurre b. Kays't-Temm der ki:
"Bu kadnlarn, geerlerken Hseyin'in oullarnn ve ev halknn cesetlerine
rastladklar zaman, ellerini yzlerine vurarak feryat ettiklerini grdm.
At zerinde olduum halde, nlerine doru vardm.
367. Suyt, Trihu'l-hulef, s. 207-208.
368. Taber, Trih, c. 6, s. 262.
220
Ben, hibir zaman, bunlarda grm olduum kadar gzel kadn manzaras grm
deilim!
Vallahi, onlarn yzleri, gneten daha parlak ve gzeldi.
Grdm ve duyduum eylerden hi unutamayacam ey de, Ftma'nn kz
Zeyneb'in szleridir.
Zeyneb, kardei Hseyin'in cesedi yanndan geerken:
'Ey Muhammed'im! Ey Muhammed'im! Sana gklerdeki melekler salt selam
getiriyorlar!
Hseyin ise, u otsuz, bozkr lde, tozlara topraklara, kanlara bulanm; azalar
kesilmi, biilmi, krlm, dklm yatyor!
Ey Muhammed'im! Senin kzlarn esir edilmiler, zrriyetin hep ldrlmler!
Sabah yelleri, onlarn zerlerine tozlar topraklar savuruyor, sayor!' diyordu.
Vallahi, o, dost dman herkesi alatt."370
Kfeli Kadnlarn Feryatlar
Hz. Hseyin'in ev halk Kfe'ye girerlerken, Kfelilerin kadnlar lklar koparyorlar,
alyorlard. Hz. Hseyin'in hasta olan olu Ali:
"Herhalde unlar bize, bizim bamza gelenlere alyorlardr? Bizi ldrenler kimler
ola?" dedi.371
Kfe'de Geirilen lk Gece ve Ali b. Hseyin'i yz Dirheme Satan Hayrl Kfeli!
Ali b. Hseyin der ki:
"Babam Hseyin ehit edilince, Kfe'ye gtrldk. Yanmza bir adam gelip bizi
evine gtrd.
rtye brnp uyuduk. Sokakta svarilerin gezindiklerini hissetmedike,
uyanamadk."372
"Kfelilerden bir adam beni gizledi. Bana ok ikram etti. Her ieri giriinde ve dar
knda alyordu.
Kendi kendime:
370. Taber, Trh, c. 6, s. 262.

371. Ykub, Trh, c. 2, s. 245.
372. Zeheb, Siyeru a'lmi'n-nbel, c. 3., s. 217.
KERBELA FACASI
221
'Eer yan hayrl ve vefal olan bir kimse varsa, bunun yandr!' diyordum.
Nihayet, bn Ziyad'n delll:
'Haberiniz olsun ki; Ali b. Hseyin'i kim bulursa hemen getirsin! Ona yz dirhem
bahi vereceiz!' diyerek seslenince, ev salibi yanma girdi.
Vallahi, o yine alyordu.
Ellerini hemen boazma balad ve 'Korkuyorum!' dedi. Beni )al olarak onlarn
yanna gtrd. Onlara teslim edip yz dir-lemi ald. Ben ise, ona
bakakalmtm!"373
Hz. Zeyneb'in bn Ziyad'la Mnakaas
Hz. Hseyin'in ocuklar, kzkardeleri ve hanmlar, bn Zi-rad'n huzuruna
getirildiler.
Hz. Ftma'nn kz Hz. Zeyneb, elbisesinin en ktsn ve di-ini giymi;
tannmamak, belirsiz olmak istemiti.
Fakat, kendisinin hizmetileri evresinde dnp dolayorlar, dzmet ediyorlard.
Hz. Zeyneb, ieri girince, oturdu.
bn Ziyad:
"Kim bu oturan hanm?" diye sordu.
Hz. Zeyneb, ona cevap vermedi.
bn Ziyad, sorusunu kere tekrarlad.
Hepsinde de Hz. Zeyneb, ona cevap vermedi.
Hz. Zeyneb'in hizmetilerinden birisi:
"O, Zeyneb bint-i Ftma'dr!" dedi.
bn Ziyad:
"Hamdolsun Allah'a ki, ayp ve kusurlarnz ortaya dkerek si-{rsvay etti, ldrd!
Ortaya attnz gln ve bo beyanlarnz yalana kard!" de-i.
Hz. Zeyneb:
"Hamdolsun O Allah'a ki, Muhammed Aleyhisselama mensubi-;tle bizi
ereflendirmi ve bizi husus bir temizlikle gnah kirle-nden de temizlemitir.
3. Mus'abu'z-Zbeyr, Nesebi Kurey, s. 58, bn Sa'd, Tabakt, c. 5, s. 212.
222
., Hayr! hi de senin dediin gibi deildir.
Allah ancak fsklar (hak yoldan sapm, km olanlar) rezil ve rsvay eder,
fcirlerin (azm, gnaha dalm olanlarn) aslsz laflarn yalana karr!" dedi. .la- '-':A ; :-..'-
bn Ziyad:
"Ehl-i Beytinize Allah'n yaptn nasl gryor, nasl yorumlu-yorsun ya?" diye
sordu.
Hz. Zeyneb, l-i mran sresinin Uhud ehitleri hakkndaki 154. yetinden
"...zerlerine ldrlmek yazlm, takdir edilmi olanlar, muhakkak, yatacaklar,
ldrlecekleri yerlere kp gideceklerdi" mealli ksmn okuduktan sonra:
"Allah ahirette seninle onlar biraraya getirecek. Allah'n huzurunda onlarla
muhakeme olunacak, dvlaacaksmz!" dedi.
bn Ziyad, Hz. Zeyneb'in verdii cevaba kzd. Ona zulm ve ikence yapmak istedi.
Amr b. Hureys:
"Allah valiye iyilikler versin! Bu, nihayet bir kadndr.
Kadn syledii herhangi bireyden dolay sorumlu tutulur mu?
Sen ona bozuk ve kark szlerinden dolay ne k, ne de onu kna!" dedi.
bn Ziyad, Hz. Zeyneb'e:
"Allah senin Eh-i Beytinden taknlk ve azgnlkta direnen ve ileri gidenleri byle
yok etmekle, iimin derdini giderdi, beni ferahlatt!" dedi.
Hz. Zeyneb, kendisini tutamayarak alad ve sonra da:

"Sen benim yetimi yiitlerimi ldrdn! Ehl-i Beytimi yok ettin!
Ailemin en ereflilerini, byklerini, ykselen dallarm, kollarm kestin, bitin!
Soyumu, kkm kopardn, kuruttun!
Eer senin bunlardan derdin iyileebiliyor, iin rahatlaabili-yorsa, iyile ve rahatla
bakalm!" dedi.
bn Ziyad:
"Bununki bir cesaretlilik ve kahramanlamaktr. Gerek! Senin baban bir airdi ve
kahramand" dedi.
Hz. Zeyneb:
KERBELA FACASI
223
"Kadnlar iin, cesaret ve kahramanlama olmaz.

Benim cesaret ve kahramanlm, felketlerle karlamaktan; sylediklerim de,
derdimin hafiflemesi iin iimden fkranlardan ibarettir!" dedi.374
bn Ziyad'n Ali b. Hseyin'le Mnakaas ve Onu ldrmeye Kalkmas
Ali b. Hseyin bn Ziyad'n yanna gtrlnce, bn Ziyad ona:
"smin ne?" diye sordu.
Ali b. Hseyin:
"Ben Ali b. Hseyin'im!" dedi.
bn Ziyad:
"Allah Ali b. Hseyin'i ldrmedi mi?" diye sordu.
Ali b. Hseyin sustu.
bn Ziyad:
"Ne diye konumuyorsun?" dedi.
Ali b. Hseyin:
"O benim kardeimdi. Ona da Ali denilirdi. Halk onu ldrd!" ledi.
bn Ziyad:
"Onu muhakkak Allah ldrd!" dedi.
Ali b. Hseyin sustu.
bn Ziyad:
"Ne diye konumuyorsun?" diye sordu.375
Ali b. Hseyin:
"Allah; lenin lm zamannda, lmeyenin de uykusunda ruh-rm alr" (Zmer:
42),376 "Allah'n izni olmadka, hibir kimse ;in, lmek yoktur" (l-i mran: 145)
mealli yetleri okudu.
bn Ziyad:
"Vallahi, sen de onlardansn!
Bakn, bulu ana ermi mi? Vallahi, ben onu erkeklik ana 'mis sanyorum"
dedi.
Mrr b. Muaz'l-Ahmer, Ali b. Hseyin'in eteini ap bakt:
4. Taber, Trih, c. 6, s. 262-263.
5. bn Sa'd, Tabakt, c. 5, s. 212, Taber, Trih, c. 6, s. 263.
224
"Evet! Bulu ana ermi!" dedi.

bn Ziyad:
"ldr onu!" diye emretti.
Ali b. Hseyin:
"Ya u kadnlara kim bakp ekecek?" dedi.
Ali b. Hseyin'in halas Hz. Zeyneb:

"Ey bn Ziyad! Senin bize yaptn yeter. Dktn kanlarmza daha doymadn m?
Bizden hi kimse mi brakmayacaksn?" diye bararak Ali b. Hseyin'in boynuna
sarld ve bn Ziyad'a:
"Eer sen m'min isen, senden Allah hakk iin diliyorum: Onu ldreceksen, beni
de onunla birlikte ldr!" dedi.
Ali b. Hseyin seslendi:
"Ey bn Ziyad! Seninle u kadnlar arasnda-iddia ettiin gibi-bir akrabalk varsa,
onlar gidecekleri yere Allah korkulu bir adamla yolla da, slmiyetin gerektirdii
ekilde onlara sahip olsun!" dedi.
bn Ziyad, Ali b. Hseyin'e bakt, bakt. Sonra da, oradaki halka ynelerek:
"Akrabalk ne alacak ey! Vallahi, ben bunu da, bununla birlikte Zeyneb'i de
isteyerek ldrebileceimi sanyordum!" dedikten sonra, Ali b. Hseyin'e:
"Kadnlarnzla birlikte sen git!" dedi.
bn Ziyad'n Kfelilere Hitab
bn Ziyad, emretti. "Essaltu cmiatun=Namaz iin toplannz!" diyerek seslendi.
Halk, Ulu Cami'de topland. bn Ziyad, minbere kt ve: "Hamdolsun Allah'a ki, hakk
ve hak sahiplerini muzaffer ve stn kld. M'minler emri Yezid b. Muaviye'ye ve
onun cemaatine yardm etti! Yalanc olu yalanc Hseyin b. Ali ile onun taraftarlarn
da ldrd!" dedi.
Abdullah b. Afif'l-Ezd'nin bn Ziyad' Reddetmesi ve Aslmas
bn Ziyad szlerini bitirmeden, Abdullah b. Afif'1-Ezd, srayp ayaa kalkt.
KERBELA FACASI
225
-liol-alir-en
Z!
as-.ne laKendisi, Hz. Ali taraftarlarndan di. Cemel gn, Hz. Ali'nin yannda sol gzn;
Sffn gn de, bana ve kana indirilen kl darbeleriyle sa gzn kaybetmiti.
Gndzleri, geceye kadar Ulu Cmi'den ayrlmaz, namaz klar, gece olunca evine
dnerdi.
Abdullah b. Afif, bn Ziyad'n szlerini iitince, kzd ve:
"Ey Mercne'nin olu! Yalanc olu yalanc sensin ve senin babandr! Yalanc olu
yalanc seni vali yapan ve onun babasdr!
Ey Mercne'nin olu! Sizler Peygamberin oullarm ldreceksiniz de, sddklarn,
dosdorularn kelmyla, azyla m konuacaksnz?!" diyerek bn Ziyad'a kt.
bn Ziyad:
'Yanma getiriniz onu!" dedi.
bn Ziyad'n kethdalar, adamlar, Abdullah b. Afifin zerine tler, onu tuttular.
Abdullah b. Afif de, Ezdlerin parolas olan "Ya Mebrr!" diye seslenerek kabilesini
imdada ard.
Abdurrahman b. Muhannef'1-Ezd, oturduu yerden:
'Yazklar olsun senden bakasna! Sen kendini de, kavmini de helak ettin!" dedi.
O zaman, Kfe'de Ezdlerden yediyz asker vard. Ezd genlerinden bazlar,
Abdullah b. Afifi kurtarp ev halkna teslim ettiler.
bn Ziyad ise, tekrar adamlar gndererek onu getirtti ve ldrtt. Sebha mevkiinde
aslmasn da emretti. Cesedi de oraya gtrlp asld.377
Hz. Hseyin'in Ev Halknn Yezid'e Yollanmas
Hz. Hseyin'in ev halk Kfe'ye getirildii zaman, bn Ziyad onlarn ayr bir yerde ve
gya en gzel ekilde brmdrlmaZarm, giyim ve kuamlarnn da salanmasn
emretmiti.378
Onlarn yol hazrlklar grld.
bn Ziyad, Ali b. Hseyin'in de, ellerinin zincirle boynuna balanmasn emretti.379
/ip
377. Taber, Trih, c. 6, s. 263-264.

378. Taber, Trih, c. 6, s. 222.
379. Taber, Trih, c. 6, s. 264.
226
Elleri boyunlarna balananlar, en by Ali b. Hseyin olmak zere, oniki

ocuktu.380
bn Ziyad, Hz. Hseyin'in ev halkn, Muhaffez b. Salebe ile imr b. Zilceven'in
yanna katarak Yezid'e yollad.
Ali b. Hseyin, Yezid'in yanna varncaya kadar, ne Muhaffez'le, ne de Sinirle
konutu.
Muhaffez'in Kstahl ve Yezid'in Onu Azarlamas
Hz. Hseyin'in ev halk Yezid'in kapsna geldikleri zaman, Muhaffez b. Salebe:
"te, Muhaffez b. Salebe! M'minler emrine, soysuz, yalanc ve sapkn olanlar
getirdi!" diyerek bard.
Yezid b. Muaviye ise, ona:
"Muhaffez'in anasndan daha kt ana domamtr!" diyerek karlk verdi.
Muhaffez:
"Halkn en ahmann ve en ahmak analsnn ban getirdim' diyerek barnca da,
Yezid:
"Muhaffez'in anasndan daha ahmak ana domamtr!
Fakat, Hseyin benimle ilgilenmemi, beni tanmam ve ba hakszlk etmitir!"
diyerek mukabele etti.381
ehit Balarnn Yezid'e Gnderilmesi
bn Ziyad, Zahr b. Kays' artt. Ebu Brde b. Avfl-Ezd Tank b. Zabyan'lEzd'ye de onun yanna katt.
Bunlar da, Hz. Hseyin'le Ehl-i Beyt ve ashabnn balarn zid b. Muaviye'ye
gtrdler.382
am'a tanan balar:

1. Hz. Hseyin b. Ali,
2. Ali b. Hseyin,
3. Abdullah b. Hseyin,
4. Abbas b. Ali,
5. Cafer b. Ali,
380. bn Abdi Rabbih, Ikdu'l-ferld, c. 2, s. 219.

381. Taber, Trih, c. 6, s. 264, 266.
382. bn Abdi Rabbih, Ikdu'l-ferld, c. 2, s. 218, Taber, Trih, c. 6, s. 264.
KERBELA FACASI
227
6. Osman b. Ali,
I.
Muhammed b. Ali,
8. Ebu Bekir b. Ali,

9. Abdullah b. Ali,
10. Ebu Bekir b. Hasan,
II. Kasn b. Hasan,
12. Abdullah b. Hasan,
13. Abdullah b. Ak,
14. Cafer b. Ak,
15. Abdurrahman b. Ak,
16. Muhammed b. Ebu Sad b. Ak,
17. Muhammed b. Abdullah b. Cafer,
18. Avn b. Abdullah b. Cafer'e ait olmak zere, onsekiz ba idi.
Bunlar, am'da aslarak tehir edildi.383

Yezid, Zahr'a:
"Allah cezan versin! Arkanda ve yannda ne haberin var?" dedi.
Zahr:
"Ey m'minler emri! Seni Allah'n fethi ve yardm ile mjdelerim!" dedi.384
Zahr (Dinever'ye gre; imr):
"Hseyin b. Ali; Ehl-i Beytinden onsekiz, taraftarlarndan da altm kii ile yanmza
geldi.
Kendisini karladk. Vali bn Ziyad'n emri zere; teslim olmak m, yoksa arpmak
m istediklerini kendilerinden sorduk.
Onlar arpmay teslim olmaya tercih ettiler.
Sabahleyin, gne doarken zerlerine yrdk. Kendilerini her taraflarndan
epeevre kuattk.
Onlar kllara tutulduklar zaman; en snlmayacak yksek, ukur yerlereahinden kaan gvercinler gibi-snmaya alyorlard!
Vallahi, ey m'minler emri! Deve boazlanacak veya kuluk uykusu uyunacak
kadar bir mddette onlarn sonuna erdik!
te sana onlarn cansz cesetleri! Topraklara bulanm elbiseleri ve yzleri!
383. bn Habb, Kitbu'l-muhabber, s. 490-491.
384. bn Abdi Rabbih, Ikdu'l-ferd, c. 2, s. 218, Taber, Trih, c. 6, s. 264.
228
imdi, gne onlar eritmekte! Rzgrlar onlarn zerlerine tozlar topraklar

samakta!
Ziyaretileri de akbabalar ve kartallardr! Onlar yiyor ve bayram ediyorlardr!" dedi.
Yezid'in znt ve Pimanlk Duymas
Yezid'in gzleri yaard ve:
"Ben sizden, sizin tatnzdan, Hseyin'in ldrlmesinden baka trl bir hareket
bekler ve isterdim.
Allah Smeyye'nin (Mercne'nin) oluna lanet etsin!
Vallahi, onunla ben bulusaydm. konusaydm, onun suunu balar, kendisini
brakrdm.
Allah Ebu Abdullah (Hseyin)'e rahmet etsin!" dedi.385
Hz. Hseyin'in Ba Yezid'in nnde
Hz. Hseyin'in ba, bir tas iinde olduu halde, Yezid'in nne getirilip konuldu.
Gzel bir koku yaylr gibi oldu.
Yezid, uana emretti. Tasn zeri ald. Hz. Hseyin'in ban grnce, Yezid'in
yz kzard.
"Ben Ebu Abdullah'n bu yaa eritiini sanmyordum!" dedi.386
Yezid'in azadls Kasm b. Abdurrahman der ki:
"Hseyin'le Ehl-i Beyt ve ashabnn balar Yezid'in nne konulunca, Yezid,
Husayn b. Humam'n:
'Bunlar, baa byk iler aan, stn gelmek isteyen adamlarn balandr!
Onlar bize kar en ok isyan ve hakszlk edici idiler!' mealli beytini okudu ve:
"Vallahi ey Hseyin! Eer seninle ben bulusaydm ve grsey-dim, seni
ldrmezdim!" dedi.387
Ebu Berze'nin Yezid'e htar
Yezid elindeki denei Hz. Hseyin'in dilerine ve azna vu385. bn Abdi Rabbih, Ikdu'l-ferd, c. 2, s. 218, Taber, Trih, c. 6, s. 264, Dinever,
Kitbu'l-ahbr, s. 260-261.
387. Taber, Trih, c. 6, s. 264-267.
KERBELA FACASI
229
runca, Peygamberimizin ashabndan orada bulunan Ebu Berzet'l-Eslem:

"Sen Hseyin'in dileri ve azna m denekle vuruyorsun?!
Onun diinden ve azndan deneini ek ki; ben arada srada Reslullah
Aleyhisselamn onlar ptn grmmdr!
Ey Yezid! Sen Kyamet gn Allah'n huzuruna bn Ziyad kayrcn olduu halde
gelecek ve kacaksn!
Hseyin ise, Kyamet gn Allah'n huzuruna efaatisi Mu-hammed Aleyhisselam
olduu halde gelecek ve kacaktr!" diyerek, Yezid'in yanndan ayrld.388
Yezid'in Hz. Hseyin in Yas Tutmasn Karsna Emretmesi
Yezid b. Muaviye'nin kars Hind binti Abdullah, zerine araf alarak Yezid'in
huzuruna kt ve:
"Ey m'minler emri! Reslullah Aleyhisselamn kz Ft-ma'nn olu Hseyin'in ba
m bu?" diye sordu.
Yezid:
"Evet! Sen onun iin feryat et.
Reslullah'n kznn olu ve Kurey'in katksz soylusu ve hlisi iin yanaklarna vur!
bn Ziyad onun zerine yryp onu ldrmekte acele etti. Allah da onu ldrsn!"
dedi.389
Mervan'n Sevinci ve Kardeinin znts
Kasm b. Buhayt der ki:
"Kfe heyeti, Hseyin'in ban getirdikleri zaman, Dmek mescidine girdiler.
Mervan b. Hakem, onlara:
'Ne yaptnz?' diye sordu.
Kfe heyeti de:
'Onlardan onsekiz adam yanmza geldiler.
Vallahi, onlarn sonuncusuna kadar, haklarndan geldik!
388. Taber, Trih, c. 6, s. 267-268.
389. Taber, Tark, c. 6, s. 267.
230
te, onlarn balar ve esir edilenler!' deyince, Mervan srayp kalkt ve mescidden
ayrld.
Mervan'n kardei Yahya b. Hakem de, onlarn yanna vard.
Onlara:
'Ne yaptnz?' diye sordu.
Kfeliler Mervan'a sylediklerini tekrarlaynca, Yahya:
'Siz, Kyamet gn Muhammed Aleyhisselamm huzuruna alnmaktan mahrum ve
memnusunuz!
Ben artk sizinle hibir i zerinde bulunmayacak ve ibirlii yapmayacam!'
diyerek yanlarndan ayrld ve Yezid b. Muavi-ye'nin yanna vard.
O srada, Kerbel ehitlerinin balar Yezid'in nnde idi."390
Yahya b. Hakem, okuduu iki beyitte:
"Taff (Kerbel) yannda eriyip gidenler; sana soysuz, girinti, yzsz, deersiz kle
Ziyad'n olundan daha yakndlar.
Smeyye'nin kumlar saysnca nesli akamlasn da, Muhammed Mustaf'nn
hanedanndan, neslinden bugn kimse kalmasn; ne yazk!" deyince, Yezid b.
Muaviye Yahya b. Hakem'in gsne vurup "Sus!" dedi.
Yezid'in Kendi Grn ve Muhakemesini amllara Aklamas
Yezid'in daveti zerine am eraf gelip evresinde oturdular.391
Yezid, Husayn b. Humam'n bir beytini okuduktan sonra, Hz. Hseyin'in bana
bakt. Yanndakilere yzn evirdi:
"Bilir misiniz, bu neden ileri geldi?
Hseyin:
'Benim babam Ali onun babasndan hayrldr! Anam Patma] onun anasndan
hayrldr! Dedem Reslullah Aleyhisselam onun l dedesinden hayrldr! Ben de
ondan hayrlym!
O halde, bu ie (halifelie) ben ondan daha lyk ve mstaha-km!' dedi.
Onun babasnn benim babamdan hayrl olduu szn ele alalm:

390. Taber, Trih, c. 6, s. 267.
391. Taber, Trih, c. 6, s. 265.
KERBELA FACASI
231
Babam onun babas ile muhakeme ve murafaa olundu, durutu. Hangisi lehinde
hkm verildii, herkesin malmudur.
Onun anasnn benim anamdan hayrl olduu szne gelince; Allah iin sylemek
lazmsa, Reslullah Aleyhisselamn kz Ft-ma, benim anamdan hayrldr.
Onun dedesinin benim dedemden hayrl olduu szne gelince, andolsun ki,
Allah'a ve ahiret gnne inananlardan bir kimse yoktur ki, bizi Reslullah'a denk
tutsun!
Hseyin'in kendisini halifelie benden daha lyk ve mstahak grmesi ise, kendi
gr ve anlayndan ileri gelmektedir ve:
'De ki: Ey mlkn sahibi Allah! Sen mlk dilediine verirsin! Sen mlk
dilediinden alrsn! Sen dilediini aziz edersin! Sen dilediini zelil edersin! Hayr
yalnz Senin elindedir. phe yok ki; Sen hereye hakkyla kadirsin!' [l-i mran: 26]
yetini iyi okumam galiba!" dedi.392
Hz. Hseyin'in Ev Halk Yezid'in Huzurunda
Hz. Hseyin'in olu Ali ile ocuklar ve kadnlar, Yezid'in huzuruna getirildiler.
Hz. Hseyin'in Yezid'e gnderilen ev halk arasnda oniki ocuk bulunuyordu. En
by, Ali b. Hseyin'di.
ocuklarn elleri boyunlarna balanmt!393
Halk, Hz. Hseyin'in ev halkna bakyorlard.394
Hz. Hseyin'in kz Ftma-ki Skeyne'nin by idi-Yezid'in huzuruna girince:
"Ey Yezid! Reslullah'n kzlar esir midirler?'" diye sordu.
Yezid:
"Ey kardeimin kz! Byle olmasn ben de istemez, ho grmezdim" dedi.
Ftma:
"Vallahi, altn, gm halkalarmz bizde braklmad. Neyimiz varsa, hepsi

yamaland!" dedi.
Yezid:
392. Taber, Trih, c. 6, s. 265.
394. Taber, Trih, c. 6, s. 265.
232
"Ey kardeimin kz! Senden alnan eyler sana fazlasyla gelecektir" dedi ve Hz.
Hseyin'in ev halkndan alnan eyleri sordurdu. Hepsini fazlasyla dedi.
Bunun iin, Skeyne:
"Yezid b. Muaviye'den daha hayrl bir kfir grmedim!" derdi.395
Hz. Hseyin'in ev halk Yezid'in nnde oturduklar zaman, Yezid onlarn stlerinin
balarnn perianln grnce:
"Allah Mercne'nin olunu hayrdan uzaklatr sn!
Eer bunlarla onun arasnda bir akrabalk ve hsmlk olsayd, size bu ii yapmaz,
sizi bana byle gndermezdi!" dedi.396
Yezid'in Ali b. Hseyin'le Mnakaas
Yezid, bir ara, Ali b. Hseyin'e:
"Ey Ali! Baban benimle akrabalk ilgisini kesmiti. Hakkm bilmek, tanmak
istememiti. Hkimiyet ve saltanatm elimden ekip almaya kalkmt.
Bak! Allah da ona ne yapt!" dedi.
Ali b. Hseyin:
"Gerek yerde, gerek nefislerinizde herhangi bir musibet vukua gelmemitir ki, bu,
Bizim onu yaratmamzdan nce mutlaka Ki-tab'da yazlm olmasn. phesiz ki bu,
Allah'a gre kolaydr.
Allah bunu elinizden kana tasalanmayasnz, O'nun size verdii ile de sevinip
marmayasnz diye yazmtr. Allah, ok bbrlenen her kibirliyi sevmez" (Hadd:
22-23) mealli yetleri okudu.
Yezid ise, ona:

"De ki: Sizi arpan her musibet, kendi ellerinizin ileyip kazand gnahlar
yzndendir. Bununla beraber, Allah birounu da affeder de, musibete uratmaz"
(ra: 30) mealli yeti okudu.397
"Bu, sana ve babana, o yetten daha mnasiptir" dedi.
Hz. Hseyin'in Ev Halk Hakknda Yaplacak Muamelenin Grlmesi ve
Kararlatrlmas
Yezid, yanndakilere:
395. Taber, Trih, c. 6, s. 267.
396. Taber, Trih, c. 6, s. 265.
397. Taber, Trih, c. 6, s. 265, 267.
KERBELA FACASI
233
"Ey amllar! unlar hakknda siz ne yapmam dnrsnz?" diye sordu.
lerinden bir adam:
"Kt kpek eniklerini yannda tutma!" dedi.
Kfe eski valisi Numan b. Ber'l-Ensr ise:
"Reslullah Aleyhisselam onlan bu halde grse ne yapar idiyse, senin de onlara
yle yapman uygun grrm!" dedi.
Yezid:
"Doru syledin. Onlar serbest braknz. Giydirip kuatnz. Onlara mutfaktan
yemekler karnz. Kendilerine birok ba ve bahiler de verilsin!" dedi.398
Mor Suratl amlnn Kstahl ve Yezid'in Hz. Zeyneb'le Mnakaas
Ftma bint-i Ali der ki:
"Yezid b. Muaviye'nin nnde oturduumuz ve bize acd, hakkmzda bireyler
emrettii srada, amllardan kzl, mor suratl bir adam ayaa kalkp Yezid'e:
'Ey m'minler emri! unu bana armaan et!' diyerek, beni Ye-zid'den istedi.
Ben gzel bir kzdm. Onun bu istei karsnda korktum, rperdim ve titredim.
Zannettim ki, bu istek onlar iin caiz ve mmkndr.

Kzkardeim Zeyneb'in entarisinden yaptm.
Kzkardeim Zeyneb, benden byk bir akll idi. Bunun caiz olmadn bilirmi.
'Yalan syledin! Vallahi, sen ktletin ve alaklatn!
Bu, ne sana, ne de ona (Yezid'e) hell ve caizdir!' diyerek amlya kt.
Yezid, kzd.
Ablama:
'Sen de vallahi yalan syledin! Bu, benim iin hell ve caizdir! Ben bu ii yapmak
isteseydim, yapabilirdim!' dedi.
Ablam Zeyneb:
'Hayr! Vallahi, Allah bunu sana hell klmamtr.
398. bn Abdi Rabbih, Ikdul-ferd, c. 2, s. 219.
234
Milletimizden kmadka, dinimizden baka bir din tutmadka, bu senin iin de

mmkn olmaz!' dedi.
Yezid bsbtn kzd ve:
'Demek, byle yaparsam babann ve kardeinin dininden kacam ileri sryor,
bana kar geliyorsun?' dedi.
Ablam Zeyneb:
'Allah'n dininden ki; o, babamn dini, kardeimin dini ve dedemin dinidir. Allah seni
de, senin baban da, senin dedeni de ona hidayet etmitir!' dedi.
Yezid:
'Yalan syledin ey Allah dman kadn!' dedi.
Ablam Zeyneb:
'Sen haksz yere svp sayan, kudret ve hkimiyetinle ezen bir emr misin yoksa?!'
deyince, Yezid utanr gibi oldu ve sustu.

aml adam:
'Ey m'minler emri! u kz bana armaan et!' diyerek dileini tekrarlad.
Yezid:
"
'Allah sana deinde lmek hk.nn ihsan edinceye kadar bekr kal!' dedi."399
amllardan bir adam da:
"Onlarn kadnlar bize helldir!" demiti.
Ali b. Hseyin:
"'*
"Yalan syledin! Dinimizden kmadka, bu senin iin mmk: olmaz!" dedi.400

Hz. Hseyin in Gn Matem Tutulmas
Yezid b. Muaviye, Hz. Hseyin'in ev halkn kendi ev halkn yanna gnderdi.
Muaviye hanedan kadnlarndan, onlar karlamayan hib kadn kalmad.401
Onlar ieri girerlerken, Yezid'in kadnlar, Muaviye b. Ebu Si yan'n kzlar ve hanm
feryat ve figan ettiler.402
399. Taber, Trih, c. 6, s. 265.
401. Taber, Trih, c. 6, s. 265.
402. Taber, Trh, c. 6, s. 265.
KERBEL FACASI
235
Yezid, Ebu Sfyan hanedan kadnlarnn Hz. Hseyin iin gn alamalarm,
matem tutmalarn emretti.403
Onlar, Hz. Hseyin iin gn matem tuttular. Feryat ettiler ve aladlar.404
Yezid'in kars da alad.
Yezid:
"Kurey'in by iin alamak, ona den bir hak ve vazifedir!" dedi.405
Yezid'in Ali ve mer b. Hseyin'le Birlikte Yemek Yemesi

Yezid; Ali b. Hseyin'i yanna armadka, birey yemez, imezdi.406
Yezid; yemei hazrland zaman, Ali b. Hseyin'i ve onun kardei kk mer'i
arr, onlarla birlikte yerdi.
mer b. Hseyin'in Hlid b. Yezid'le Nasl Gre Tutaca
Yezid, bir gn, mer b. Hseyin'e:
"u olum Hlid'le (ki mer'in yat idi)"greebilir misin?" diye sordu.
mer:
"Olur! Bir kl bana ver! Bir kl da ona ver! Onunla arpaym. Bak, hangimiz
dayanabilecek!" dedi.
Yezid onu barna bast ve:
"Anladm ki, erkek ylan srr.
Ylan ylandan baka birey dourur mu?" dedi.407
Yezid'in Ali b. Hseyin'e Bir Teklifi ve Numan b. Ber'e Direktifi
Yezid b. Muaviye, Ali b. Hseyin'e:
403. Zeheb, Siyer a'lmi'n-nbel, c. 3, s. 204.
404. Taber, Trih, c. 6, s. 265.
405. Zeheb, A'lm, c. 3, s. 204.
406. Taber, Trih, c. 6, s. 265.
407. Dinever, Kitbu'l-ahbr, s. 261, bn Esr, el-Kmil, c. 4, s. 45.
236
"Yanmzda kalmak, oturmak istersen, akrabalk hakkn gzetir, seni arlarz.

Memleketine gitmek istersen, seni memleketine gnderirim" dedi.
Ali b. Hseyin:
"Medine'ye gnderilmemi isterim" dedi.408

Yezid, Kfe eski valisi Numan b. Ber'e:
"Onlarn yol hazrln dzenle! Yanlarna amllardan emniyetli, salih birisini kat.
Onlarla birlikte atllar ve yardmclar da gnder. Medine'ye kadar onlar gtrsnler!"
diyerek emir ve direktif verdi.409
Yezid'in Gidecekleri Srada Ali b. Hseyin'le Konumas
Yezid b. Muaviye, Ali b. Hseyin'i, Medine'ye gitmek istedikleri srada yanna
ard. Ona:
"Allah Mercne'nin oluna lanet etsin! Vallahi, eer Hseyin'le ben bulusa,
grse idim, benden ne isteseydi onun arzusunu yerine getirir, lm ondan
uzaklatrmak iin btn gcm harcar, hatta gerekirse bu yolda baz ocuklarm
feda etmeyi bile gze alrdm.
Ne are ki, Allah, grdn eyi takdir etmitir.
Senin her neye ihtiyacn olursa, bana yaz, yerine getirilir!" dedi.
Onlar giydirtti, kuattrd ve kendileriyle birlikte gnderdii zta da, onlar hakknda
gerekli emir ve tavsiyelerde bulundu.410
Yezid b. Muaviye, Hz. Hseyin'in ev halknn yol hazrlklarn en gzel ekilde
grdkten sonra, yanlarna otuz atl katt.411
Dmek'tan Medine'ye doru yola ktlar. Geceleri, yola devam ettiler.
aml kafile bakan olan zt ile atllar, aradaki mesafeyi kaybetmeksizin nlerince
gitmekte, bir yere konduklar zaman, onlar408. Mus'ab\'z-Zbeyr, Nesebi Kurey, s. 58.
409. Taber, Trih, c. 6, s. 265.
410. Taber, Trih, c. 6, s. 266.
KERBEL FACASI
237
dan ayrlp bekiler gibi evrelerinde dnp dolamakta, zaman zaman ihtiyalarn
sorup gereklerini yerine getirmekte idiler. Medine'ye girinceye kadar, onlar bu ekilde
gtrdler.412
Yezid'in Ali b. Hseyin Hakknda Mslim b. Ukbe'ye Emir ve Tavsiyesi

Ali b. Hseyin der ki:
"Yezid:
'Kavminin bana iler gelecektir. Sen onlarn arasna girme!' demiti. Harre gn
olunca, Yezid'in dedii oldu. Benim emanm hakknda Mslim b. Ukbe ile yaz
gnderdi.
Katlimdan boalnca, Mslim b. Ukbe bana haber gnderdi. Yanma vardm.
nme bir yaz att. Yaznn iinde:
'Ali b. Hseyin hakknda hayr tavsiye ederim. O onlarn ilerine karm ise,
kendisine eman ver ve onun suunu bala. Onlarla bir olmamsa, isabet ve iyi
etmitir!' diyordu."413
Yezid'in Kerbel Faciasndan nce Sevin, Sonra da Nedamet Duymas
Ynus b. Habb'e gre; Yezid b. Muaviye, Hz. Hseyin ile ashabnn ehit
olmalarna nce sevinmi, sonra da piman olmutur.
bn Ziyad'n Hz. Hseyin tarafndan yaplan teklifleri kabul etmeyip onu ve ashabn
ehit etmekle Mslmanlar kendisine kin-lendirdiini ve kalblere dmanlk tohumlar
ektiini sylemi:
"Allah Mercne'nin oluna lanet etsin!" demitir.414
Yezid; Kerbel faciasndan dolay bn Ziyad'a lanet eder ve kzar gibi grnmekle
beraber, Ebu'l-Fid'mn da dedii gibi, onu ne azletmi, ne cezalandrm, ne de
knamtr.415
Kerbel Katlimnn Emev Saltanatnn Yklmasna Sebeb Olduu
Abdulmelik b. Mervan, Haccac b. Ysufa yazd bir yazsnda:
412. Taber, Trih, c. 6, s. 266.
414. Taber, Trih, c. 7, s. 19.
238
"Beni u Ehl-i Beytin kanlarn dkmekten uzak tut!

nk, Hseyin'i ldrdkleri zaman, Allah'n Harb oullarndan (Ebu Sfyan
ailesinden) mlk ve saltanatlarn soyup aldm grdm!" demitir. 416
Hz. Hseyin'in ehit Edilmesini Yezid mi Emretmiti?
bn Ziyad; Yezid'in lm zerine, ldrlmekten korkarak Basra'dan am'a
kaarken, klavuzunun yapt uyarmaya:
"Ben uyumuyorum. Fakat bir i zerinde dnyorum!" diye karlk vermi,
klavuz:
"Ben senin neler dndn biliyorum!" deyince de:
"Haydi, ne dndm haber ver?" demiti.
Klavuz:
"Sen herhalde Hseyin b. Ali'yi ldrdne piman oluyor, Bas-ra'daki beyaz
sarayn, orada sana verilen maatan artk mahrum kalacan, zan ve tevehhmle
Basrallardan ldrdn Ehl-i Beyt taraftarlarndan dolay duyduun pimanl
dnyorsundur?" demi;
bn Ziyad:
"Ey Yekr oullarndan olan karde! Sen benim dndklerimden hibirisini
tutturamadn!
Ben Hseyin'i ldrdm amma, o, m'minler emrine ve mmetin topluluuna kar
koymaya kalkmt.
M'minler emri de bana yazd ve onu ldrmemi emretti.
Eer bu yanl bir hareket idi ise, sorumluluk Yezid'e der; bunun sorumlusu Yezid
olmak gerekir!" demitir.417
bn Abbas'n Yezid'e yazd mektubunda aklandna gre; Hz. Hseyin'in
Medine'den Mekke'ye gitmesinde Yezid'in rol, hatta Mekke'den Kfe'ye davet
edilmesinde de onun parma vard!418
Nitekim, Medine valisine yazd yazsnda, Hz. Hseyin'in bey'at iin
zorlanmasn,419 bey'attan kand takdirde boynunun vurulmasn emreden de,
Yezid'di.420
418. Ykub, Trih, c. 2, s. 249.

420. Ykub, Trih, c. 2, s. 241.
KBRBELA FACASI
239
bn Ziyad'n Endielenmesi
mer b. Sa'd Hz. Hseyin'in ehadetinden sonra bn Ziyad'n yanna dnnce, bn
Ziyad:
"Ey mer! Hseyin'in ldrlmesi hakknda sana yazm olduum yazy bana geri
ver!" dedi.
mer:
"Emrin yerine getirildi. Yaz da kayboldu!" dedi.
bn Ziyad:
"Onu muhakkak bulup bana getireceksin!" dedi.
mer:
"Kayboldu o!" dedi.
bn Ziyad:
"Onu muhakkak bulup bana getireceksin!" diye srar edince, mer:
"Vallahi, o, Medine'de bana atacak Kurey'in kocakarlarna kar kendimi
savunmak iin yanmda alkonulmutur!
Vallahi, ben sana Hseyin hakknda bir tte bulunmutum ki, eer o d
babam Sa'd b. Ebi Vakkas'a yapm olsaydm, onun zerimdeki hakkn demi
olurdum!" dedi.
bn Ziyad'n kardei Osman b. Ziyad:
"mer doru sylyor.
Vallahi, arzu ederdim ki; tek Hseyin ldrlmeyeydi de, Kyamete kadar Ziyad
oullarndan burunlarnda halka bulunmayan (kle olmayan) bir tek kimse
olmayayd!" dedi.
bn Ziyad buna itiraz etmezdi.421
Mercne'nin bn Ziyad'a atmas

bn Ziyad'n anas Mercne, bn Ziyad'a:
"Sen Reslullah'n kznn olunu ldrdn! Cennet yz gremezsin artk!" diyerek
atard.422
mer b. Sa'd'n Pimanl
421. Taber, Trih, c. 6, s. 268, bn Esr, el-Kmil, c. 4, s. 48.
240
"mer b. Sa'd benim dostumdu. Hseyin'le arptktan sonra yanna gitmi, halini
sormutum.
'Sorma halimi! Bir insan evine ktlk iin dnmezken, ben ktlk iin dnm;
yakn akrabalk balarn koparm, byk bir cinayet ilemiimdir!423
bn Ziyad'a itaat, Allah'a isyan etmiimdir!' dedi."424
mer b. Sa'd'n leri Srd Mazeretler
Abdullah b. Zbeyr'in Kfe valisi Abdullah b. Muti', mer b. Sa'd'a:
"Amcann olunu ldrmeye gideceine Hemdan ve Rey'e gitmeyi tercih etseydin
olmaz myd?" demiti.
mer b. Sa'd:
"ler semda takdir olunur.
Ben, Kerbel vak'asndan nce, amcamn olunun iinden dolay mazur grlmemi
istemitim. Fakat, dileimin kabulne yanalmad ve kandm ey ille bana
yaptrld!" dedi. 425
ebes b. Rib''nin tiraflar ve Pimanl
ebes b. Rib':
"Allah bu Kfe ehrine ne hayr verir, ne de Kfelileri doru yola gtrr.
amaz msnz ki; bizler nce Ali b. Ebu Talib'in, ondan sonra da olu Hasan'n
yannda Ebu Sfyan hanedanyla be yl arptk da, sonradan Ali b. Ebu Talib'in
oluna-ki o, yeryz halknn hayrls idi-kar dmanlk ettik. Muaviye hanedan ve
zniye Smeyye'nin olu ile bir olup, onunla arptk ve onu ehit ettik ki; bu,
dalletin dalleti idi!" diyerek nedamet edip durmutur.426
Bir Sinein mi, Yoksa Hz. Hseyin'in Kann Dkmenin mi Cezasnn Sorulmak
Gerektii
Ebu Nu'm der ki:
424. Zeheb, Siyer a'lmi'n-nbel, c. 3, s. 204.
125. bn Sa'd, Tabakt, c. 5, s. 148.
420 Taber, Trih, r. 6, s. 250.
KERBEL FACASI
241
"Bir adam, ihram halinde elbiseye sivrisinek kan bulat,427 yahut bir sinei
ldrd zaman ne yapmak lzm geleceini bn mer'den sormutu.428
bn mer, ona:
'Sen nerelisin?' diye sordu.
Adam:
'Iraklym!' deyince, bn mer:
'Hele una bakn! Reslullah Aleyhisselamn olunu ldrdler de, imdi bana
sivrisinein kanndan dolay ne yapmak lzm geleceini soruyor!
Halbuki, ben Reslullah Aleyhisselamn:
'Hasan ve Hseyin ki, onlar benim dnyada pp kokladm iki reyhammdr!'
buyurduunu iitmiimdir" dedi."429
brahim en-Neh'nin Bir Sz
brahim en-Neh der ki:
"Eer ben Hseyin'i ehit edenler arasnda bulunsaydm ve Cennete de

girebilseydim, Reslullah Aleyhisselamn yzne bakmaya haya ederdim!"430
bn Ziyad'n Medine Valisine Mjdeci Gndermesi
Hz. Hseyin'in ba Kfe'ye getirildii zaman, bn Ziyad, Abdul-melik b. Ebu
Hris's-Slem'yi yanna ard.
Ona:
"Medine'ye git! Amr b. Sad b. s'a, Hseyin'in ldrldn mjdele!" dedi.
Amr b. Sad, o zaman, Medine valisi idi.
Abdulmelik, hastaln ileri srerek gitmek istemedi.
Ibn Ziyad onu sktrd.
"Medine'ye git! O, senden haberi alr almaz, sana altnlar verecektir! Haydi,
hastaln bahane etme! Bir hayvan satn al, hemen zerine atla, yola d!" dedi.
427. Tirmiz, Snen, c. 5, s. 657.

428. Ahmed b. Hanbel, Msned, 5568. hadis.
429. Ahmed b. Hanbel, Msned, 5675. ve 5940. hadisler, Tirmiz, Snen, c. 5, s.
657.
242
Abdulmelik der ki:

"Medine'ye gelince, Kurey'ten bir zta rastladm.
Bana:
'Ne haber var?' diye sordu.
'Haber valinin yannda!' dedim.
'nn lillhi ve inn ileyhi rcin! Hseyin b. Ali ldrlm!' dedi.
Amr b. Sad'in huzuruna girdim.

Bana:
'Arkanda ne haberin var?' diye sordu.
'Valiyi sevindirecek ey var: Hseyin b. Ali ldrld!' dedim.
'Onun ldrldn yksek sesle ilan et!' dedi.
ldrldn yksek sesle ilan ettim.
Vallahi, Him oullan kadnlarnn evlerinde, Hseyin'e aladklar gibi bir at
iitmi deilim!
Amr b. Sad gld:
'Bu atlar, Osman b. Affan hakkndaki atlarn karldr!' dedi. Sonra minbere
kt. Hseyin'in ldrldn halka bildirdi."431
Hz. Hseyin'in ehadetinden Sonra Hz. mm Seleme'nin Peygamberimizi Ryada
Grmesi
Rivayete gre; Selman demitir ki:
"mm Seleme'nin yanna varmtm. Alyordu.
'Ne iin alyorsun?' diye sordum.
'Reslullah Aleyhisselam ryada grdm. Alyordu. Kendisinin ba ve sakal da
toz toprak iinde idi.
'Y Raslallah! Sana ne oldu?' diye sordum.
'Biraz nce Hseyin'in ehadetinde bulundum!' buyurdu' de- '' di."432
Ac Haberi Alnca Hz. mm Seleme'nin Baylmas
Hz. Hseyin'in ehit edildii haberini iitince Medine'de ilk fe yad koparan,
Peygamberimizin zevcesi Hz. mm Seleme oldu.
431. Taber, Trih, c. 6, s. 268.

KERBELA FACASI
243
l-
', '.
"Eyvah Hseyin'im! Eyvah Reslullah'n olu!" diyerek feryat etti.

Dier Medine kadnlar da, her taraftan feryada baladlar.
Koparlan feryatlardan, Medine yerinden oynad.
O gne kadar, bunun bir benzeri daha grlmemiti.433
bn rn:
"Kadnlar, Yahya Aleyhisselamdan sonra, Hz. Hseyin'e aladklar kadar hi
kimseye alamamtr!" der.434
ehr b. Havab der ki:
"Peygamber Aleyhisselamn zevcesi mm Seleme'nin yannda bulunduumuz
srada, ona Hseyin'in ldrld haberi geldi.
'Allah ona bu ii yapanlarn evlerini ve kabirlerini atele doldursun!' dedi ve bayld.
Biz de, kalkp yanndan ayrldk."435
Hz. Hseyin'in ehadeti dolaysyla Hz. mm Seleme'ye taziye yaplm,
basal dilenmitir.436
anakta Kan Haline Gelen Toprak
Hz. Hseyin'in Cebrail tarafndan Kerbel'dan getirilen topran, Peygamberimiz
zevcesi Hz. mm Seleme'ye verirken:
"Bu toprak kan haline gelince, Hseyin ehit edilir!" buyurmutu.
Hz. mm Seleme onu yannda sra bir anak iinde saklamakta ve zaman zaman
ona bakmakta idi.
Hz. Hseyin'in ehit edildii gn topran kan haline geldiini grnce, Hz.
Hseyin'in ehit edildiini anlam ve haber vermiti.437
bn Abbas'n Hz. Hseyin Hakkndaki Ryas
Abdullah b. Abbas, Hz. Hseyin'in ehadeti ile ilgili bir ryasn yle anlatr:
433. Ykub, Trih, c. 2, s. 246.
437. Ykub, Trih, c. 2, s. 245-246, bn Esr, el-Kmil, c. 4, s. 48.

244
"Reslullah Aleyhisselam ryada grdm: Kendisi son derecede zntl ve tasal

idi.
Reslullah'n elinde sra bir anak, anan iinde de toplanm kan vard.
Kendisine:
'Y Raslallah! Nedir bu?' diye sordum.
'Bu, Hseyin'in ve ashabnn kandr! Allah'a gtryorum!' bu yurdu."
bn Abbas, sabaha knca, Hz. Hseyin'in ehit edildiini habe: verdi ve ryasn
anlatt.
bn Abbas'n ryay grd gn saylnca, Hz. Hseyin'in Ker bel'da ehit edildii
gne rastlad grld.438
Ali b. Zeyd b. Cd'an'n bu husustaki aklamasna gre; bn Ab bas bir gn
uykudan uyanr ve:
"nn lillhi ve inn ileyhi racin" diyerek istirca'da bulunduk tan sonra:
"Vallahi, Hseyin ehit edildi!" der.
Arkadalar, ona:
"Ey bn Abbas! Bu nasl olur?" diye sorarlar.
Oda:
"Reslullah' ryada grdm: Yannda ii kan dolu cam bir ba dak bulunuyordu.
'Benden sonra mmetimin yapt eyi biliyor musun? Hs< yin'i ehit ettiler! Bu,
onun ve ashabnn kanlardr. Bunu Allah1 sunacam!' buyurdu" der.
Arkadalar, o gn ve saati yazarlar.
Aradan ok gemez, yirmidrt gn sonra, Hz. Hseyin ile ashi
binin ehit edildikleri haberi Medine'ye gelir.
Ryann grld gn ve saatte onlarn ehit edilmi oldukl; n anlalr.439
Beyt'l-Makdis Kayasnn Altnda Grlen Kan

Hz. Hseyin'in ehit edildii gn, Beyt'l-Makdis'teki Hac (Kaya)'nn altnda yeni
boazlanm deve veya koyun kann anc
438. bn Esr, el-Kmil, c. 4, s. 48, Zeheb, Siyeri/ a'lmi'n-bel, c. 3, s. 213.
KERBELA FACASI
245
rr bir kan grld.440 Bu kan, Hz. Ali ehit edildii zaman da grlmt.441
AkPin Kznn Hz. Hseyin ve Ashab iin Alamas
Hz. Hseyin ile ashabnn ehit edildikleri haberini alnca, Akl b. Ebu Talib'in kz,
kendi kadnlarndan bazlaryla birlikte son derecede tasal ve elbisenin etei
arkasnda srnerek dar km ve:
"Siz ne sylyorsunuz?!
Peygamber Aleyhisselamn size buyurduunu ne yaptnz?
Siz mmetlerin sonuncusu deil misiniz?
Peygamberiniz:
'Ben aranzdan kaybolduktan sonra, size zrriyetimi ve ev halkm tavsiye ederim!'
buyurmad m?!
Halbuki, onlardan bir ksm esir edilmi, bir ksm da kanlara bulanm!" diyerek
alamtr.442
Hz. Hseyin in Mersiyeler Sylenmesi ve Atlar Yaklmas
Hz. Hseyin iin birok yank mersiyeler sylenmi, atlar yaklmtr.443
Abdullah b. Cafer'in Hz. Hseyin Hakkndaki Takdirkr Szleri
ki olunun Hz. Hseyin ile birlikte ehit edildikleri haberi Abdullah b. Cafer'e
eriince, baz azadllar ile halktan bazlar onun yanna giderek basal dilediler.
Ebu'l-Lislas:
"Bizim bamza gelenler, hep Hseyin'in yznden geldi!" deyince, Abdullah b.
Cafer ayakkabsyla ona vurdu ve:
"Ey kokmu, snnetsiz karnn olu! Sen bu laf Hseyin iin na440. bn Abdi Rabbih, Ikdu'l-ferd, c. 2, s. 221, Zeheb, Siyeru a'lmi'n-nbel, c. 3, s.
212.
442. Taber, Trih, c. 6, s. 268.
443. Mus'abu'z-Zbeyr, Nesebi Kurey, s. 40-41.
246
sil sylyorsun? Vallahi, ben de onun yannda bulunsaydm, onun yanndan

ayrlmaz, kendisiyle birlikte lmeyi arzu ederdim!
Vallahi, kendim o iki olumdan daha cmert olamadm.
Onlar, kardeim ve amcamn olu ile birlikte lmekle, zerimdeki felket ve
musibetin acsn hafifletmilerdir!" dedikten sonra, yannda oturanlara dnerek:
"Hamdolsun Allah'a ki, Hseyin'in ehadeti zerine bana taziye yapld, basal
dilenmek erefi baholundu.
Hseyin'in bana kar hibir saygszl olmam, fakat ocuklarmn ona kar belki
saygszlk ettikleri olmutur" dedi.444
Hz. Hseyin'in Ba Hakknda Bilgiler
Hz. Hseyin'in ba Dmek'ta bir mzraa takld.445
Mzrakta gn asl braklmak suretiyle tehir edildi.446
Hz. Hseyin'in bann Yezid tarafndan Medine'ye gnderilip orada da astrlarak
tehir edildii de rivayet edilir.447
Hz. Hseyin'in bann gmld yer hakknda bir hayli ihtilaf vardr.
bn Sa'd'a atfen, Yezid'in onu Medine naibi Amr b. Sad'e gnderdii ve Hz.
Ftma'mn yanna gmdrd rivayet edildii gibi; Yezid'in lmne kadar
mahzeninde brakld ve sonra kefenlenip Dmek Ferdis kapsna gmld de
rivayet edilir. Hatta, ikinci Ferdis kaps iinde "Ba Mescidi" diye anlagelen bir mescid de mevcuttur.448
Ebu Kerib der ki:
"Dmek'ta Yezid'in olu Velid'in yannda toplananlar arasnda ben de

bulunuyordum.
Atma binip Tevma kapsna doru gittim. Kapy atm zaman, iinde, zerinde
'Bu, Hseyin b. Ali'nin badr!' diye yazl bir ba vard.
Klcmla bir ukur kazp onu gmdm!"449
444. Taber, Trih, c. 6, s. 268.
445. Ykub, Trih, c. 2, s. 245.
446. Zeheb, Trih, c. 3, s. 12, Makriz, Htat, c. l, s. 430.
447. bn Habb, Kitb'l-muhabber, s. 491.
KERBEL FACASI
247
Hamza b. Yezid'l-Hadram de, bu hususta u bilgiyi verir:

"Hseyin'in ba Dmek'ta gn asl olarak grld.
Bana Yezid'in dadsnn sylediine gre; ba, Sleyman b. Ab-dulmelik halife
oluncaya kadar (Hicr 96) asker silah deposunda bekletildi.
Sleyman b. Abdulmelik, adam gnderip onu getirtti.
Ban sadece beyaz kemii kalmt.
Bir tabut getirildi. Ba kokuland, kefenlendi ve tabut iinde Mslman makberesine
gmld.
Msevvede (Abbas oullar) Dmek'a geldikleri, girdikleri zaman, ban bulunduu
yeri soruturdular. Bulunduu yeri kazdlar ve onu oradan aldlar. Sonradan onun ne
yapldn Allah bilir."450
Abdullah b. Zbeyr'in Hz. Hseyin Hakkndaki Takdirkr Szleri
Abdullah b. Zbeyr; Hz. Hseyin'in ehit edildiini iitince, Mekke'de bir hutbe irad
etti. Husus olarak Kfelileri knad ve umumiyetle de Irakllar yerdi.

"Allah'n takdiri ve hkm yerini bulur.
Vallahi, onlar yle bir zt ehit ettiler ki, o, geceleri uzun uzun namaz klar,
gndzleri de oru tutard.*
Halifelie onlardan (Emevlerden) daha lyk ve mstahakt.
Vallahi, o Kur'n' ne teganni ile deitirenlerden, ne gzleri Allah sevgisi ve
saygsyla yaarmayanlardan, ne orucu haram iki ile aanlardan, ne de av kpekleri
yrenlikleri ile vakit geirenlerdendi.
ehit ettiler onu!" dedi.
bn Zbeyr"in adamlar:
"Ey kii! Kendine bey'at aklasana?
Hseyin ehit olduktan sonra, bu yolda sana muhalefet edecek kimse kalmamtr!"
dediler.
450. Zeheb, Siyeru a'lmi'n-nbel, c. 3, s. 216, Trih, c. 3, s. 12-13, Ebu'1-Fid, elBidye, c. 8, s. 204, Makriz, Htat, c. l, s. 430. * Hz. Hseyin'in Medine'den
Mekke'ye yaya olarak yirmibe kere gidip haccettii de
rivayet edilir (bn Abdi Rabbih, Ikdu'l-ferd, c. 2, s. 220).
248
Yezid b. Muaviye ile Abdullah b. Abbas Arasndaki Yazmalar

Abdullah b. Zbeyr, Abdullah b. Abbas'n kendisine bey'at etmesini ok arzu
etmekte idi.
bn Abbas'n ona bey'at etmeden vefat ettii rivayet edilir.
bn Abbas'n Abdullah b. Zbeyr'e bey'attan kandn haber alnca, Yezid b.
Muaviye, kendisine bey'at edeceini sanarak, umarak ona bir yaz yazd.451
Yazsnda yle dedi:
"mdi, iittiime gre, haksz bn Zbeyr seni btla yardmc, gnaha ortak olasn
diye kendisine bey'at etmeye ve itaatine girmeye davet etmi.
Sen ise, bize olan bey'atmzda ve sznzde durmu, Allah'a t-at ve bu yoldaki
hakkmz tandn isbat iin ona boyun emekten kanmsn!
Allah seni akraba hakkn gzeten, ahidlerini yerine getiren akrabalarn en stn
mkfat ile mkfatlandrsn!
Senin iyiliim unutmamak ve seni gzel bir ekilde mkfatlandrmak,
unutmayacam eylerdendir. Bunun iin, ziyaretime gelmekte acele et!
Yemin ederim ki; sen erefte, tatte ve Reslullah'a akrabalkta bizlerdensin.
Allah seni rahmetiyle esirgesin! Gerek kendi kavminden, gerek hariten senin
yanna gelen gidenlerden, haksz bn Zbeyr'in diliyle ve parlak szleriyle byledii
kimselere gz kulak ol! Bana itaat ve benim bey'atma balanmalar gerektiini onlara
gzelce, iyice ret! nk, sen onlar iin en ok itaat edilir bir kiisin.
Onlar, haramlar hellletiren haksz bn Zbeyrle adamlarndan daha ok, seni
dinlerler. Vesselam!"452
Abdullah b. Abbas, Yezid'in yazsna yle cevap yazd:
"Abdullah b. Abbas'tan Yezid b. Muaviye'ye!
mdi, bn Zbeyr'in beni kendisine bey'ata davet ettiini ve benim de kendisine
bey'at etmekten kandm anlatan yazn bana eriti.
451. Belzur, Ensbu'l-erf, c. 4, s. 17-18.
452. Belzur, Ensbu'l-erf, c. 4, s. 18, Ykub, Trih, c. 2, s. 247-248.
KERBELA FACASI
249
Evet! O mesele, iittiin gibi olmutur.
Fakat, ben seni ne verim, ne de senin dostluunu ve sevgim isterim!
Bana diyorsun ki; sen sevgi dostluumda herkesle bir deilsin.
Andolsun ki; senin elinde bulundurduun haklarmzdan ancak pek az bize
verilmitir.
Sen onlardan pek ounu bizden esirgedin ve yannda tuttun!
Halk sana bey'ata tevik etmemi ve bn Zbeyr'e bey'attan alkoymam istiyorsun.
Hayr! Sana ne iyilik, ne de seni sevindirmek var!
nk, sen Hseyin'i ince tal, milli yerine indirip ehit ettin.
Bu, srf senin keyf arzu ve grnn neticesi idi.
Sen hi phesiz zayf, hafif akll, iin sonunu dnemez bir adamsn!
Sen Hseyin'i ve Abdulmuttalib oullarnn karanlklar aydnlatan yiitlerini kumsal
bir yerde lekerinle vurup yerlere serdiini;
Onlar kumlara, topraklara, kanlara bulanm, rlplak, kefensiz bir halde
meydanda braktn;
Rzgrlarn onlarn zerlerine toprak savurduunu;
Onlarn paralanan cesetlerini kurtlarn dilerine takp oraya buraya gezdirdiklerini,
srtlanlarn da o cesetleri kurtlardan yamalayp inlerine kaldrdklarn;
Nihayet, onlarn kanlarna girmeye katlmayan kavimlerden Allah'n takdir ve nasip
ettii kimseler tarafndan geceleyin kefenlenerek gmlm olduklarn unuttuumu
mu sanyorsun?!
Benim unutamayacan, senin de unutmaman gereken eylerden birisi de; zinkr
olu zinkr, merhamet duygusundan mahrum ve uzak, baba ve ana ynnden bir
soysuzun olunu onlarn zerine musallat etmendir ki, onun babas senin babana
karde olduunu iddia etmi, baban da dnya ve ahirette, salnda ve lmnden
sonra kendisi iin ar ve ayptan, utanmaklk ve horluktan, yzkarasndan baka birey
olmayan bir ii tutmu, onu soyuna katmtr!453
Peygamber Aleyhisselam 'ocuk doduu dee der1 buyurduu halde, baban
onu temiz, pak bir ocuu nesebine katar gibi
453. Ykub, Trih, c. 2, s. 248, Belzur, Ensbu'l-erf, c. 4, s. 18-19.
250
katm,454 bilmeyerek snneti ldrm, kasden bir bid'at ihya ve ihdas etmitir.
Unutmadm ve unutamayacam eylerden birisi de; Hseyin b. Ali'yi
Reslullah'n Haremi olan Medine'den Allah'n Haremi olan Mekke'ye gitmeye
mecbur etmen ve hile ile adamlar gnderip onu yok etmek iin kandrman, Allah'n
Haremi olan Mekke'den yola karp Kfe yolunu tutturmandr!
O, Mekke'den ekine ekine ve etrafna bakna bakna kmt.
O, evvel ve hir, Mekkelilere kar, Mekkelilerin en ereflisi idi.
Eer o Mekke ve Medine'de oturmak istese ve buralarda arpmay hell saysa

idi, Mekkeli ve Medinelilerin kendisine en ok itaat edecei, boyun eecei biricik kii
idi.
Fakat, o, Allah'n ve Resulnn haram kldklarn hellletir-mek istemedi.
Bundan daha ar; senin Haremde arpmak iin hile ile adamlar gndermendir.
bn Zbeyr byle ar bir gnah ilemi midir?
O nerede, ne zaman Beyt-i Haram'a kar hakszlk etmi; mtereddidin, koann
nn kesmitir?
Halbuki, sen byle misin?
Sanrm, hayr! phesiz olarak bilirim ki; sen bu hususta haram hellletirmek
ister, onlar bile bile deitirirsin!
Kadnlar gibi yemin edersin! alg alarsn! Irak'a giden, senin grnn
ktln grr ve seni grmek istemez!
'Allah'n emri, behemehal yerini bulan bir kaderdir.' [Ahzb: 38]
Sonra, sen ki, Hseyin'e kar adamlar karmasn Merc-ne'nin oluna yazdn ve
onu varaca yere gtrmesini ve ii uzatmay brakmay; onu ve Abdulmuttalib
oullarndan gnah kirlerini Allah'n gidermi ve kendilerini husus bir temizlikle
temizlemi olduu Reslullah'n Ehl-i Beytini ehit edinceye kadar zerlerine
dmelerini emrettin!
Biz senin yle kaba, cierleri be para etmeyen atalarn gibi deiliz!
Sonra; Hseyin b. Ali, geldii yere geri dnmesi iin onlardan talepte bulunmutu.
Siz, onun yardmclarnn azln frsat bildiniz. Ehl-i Beytinin kkn kazmak
istediniz. zerlerine saldrdnz.
454. Ykub, Trih, c. 2, s. 248.
KERBELA FACASI
251
Mrik Trklerin ve kfirlerin ev halklarn ldrr gibi onlan vurup ldrdnz! Sen
ki, byle benim babamn oullarn ldrmken, klcndan kanlarm damlarken,
benim iin intikam alnacak bir kimse iken, dorusu senin benden sevgi, dostluk,
yardm istemen ve beklemen kadar alacak ey yoktur!
Allah dilerse senin zerindeki kanm uzatmaz, benim cm almadan seni nme
geirmez, yaatmaz!
Eer dnyada yaamakta beni ileri geecek olursan, bu da peygamberlerin ve
hanedanlarnn ehit edilmeleri gibi bir kader olarak kabulmzdr. Allah'n va'di,
hkm yerine gelir ve gelmitir. Allah mazlumlara yardmc ve zalimlerden intikam

alc olarak yeter! Senin bugn bize galebe alman houna gitmesin. Vallahi, bir gn
gelir, biz de sana galebe alarz. Benim verdiim szde duracamdan ve hakkmdan
da bahsediyorsun.
Evet! Vallahi, ben amcamn olunun da ve btn babalarmn oullarnn da bu
halifelik iine senin babandan daha lyk ve mstahak bulunduklarm bile bile senin
babana bey'at etmiimdir. Fakat, ne yapalm ki, siz Kurey topluluu, zerimize
yrdnz ve bize galebe aldnz. Bizi hakkmzdan men ettiniz. Bize kar
hakszla cr"et edenler kahrolsunlar! Sefihler bize kar yolsuzluk ettiler. i bizden
bakalar yrtt. Onlar da Semd ve Lt kavminin, Medyen ashabnn ve
peygamberleri yalanlayanlarn kahrolduklar gibi kahrolsunlar!
Haberin olsun ki; en alacak eylerden en alacak olan, yaadm ada hi
grmediim alacak birey de, zerimizdeki hkimiyetini ve bizi yok ettiini halk
grsn diye, Abdulmuttalib kzlarn ve onun oullarnn krpe kz ocuklarn am'a
kadar esirler gibi yanna tatman, getirtmendir!
Yemin ederim ki; sen emn olarak sabahlasan, akamlasan da, pek yaknda
yaralanacaksn! Alacan yarann byk olmasn, bandan kavgalarn
eksilmemesini, Reslullah'n torunlarn ve amcasnn oullarn ldrdkten sonra
Yce Allah'n sana pek az mhlet verip seni inim inim inletici bir yakalayla
yakalamasn, dnyadan en hor, hakir, en gnahkr bir ekilde karmasn dilimden
drmeyecek, dileyip duracam! Biraz daha yaa bakalm!
252
Vallahi, Allah katnda kazanm olduun ey (gnah) seni helak ve mahv edecektir!
Allah'a itaat edenlere selam olsun!"455
Yezid b. Muaviye, bn Abbas'n bu yazsn alnca, Medine valisi Velid b. Utbe'ye bir
yaz yazarak bn Abbas' Hz. Osman'n eha-deti hadisesiyle ilgilendirmek istemi ve
onun zerinde durulmasn emretmiti.
bn Abbas, bu hususta Yezid'e yazd yazsnda:
"Ben Osman'dan ayrlm, bir keye ekilmi bulunuyordum.
Fakat, senin baban o zaman ibanda bulunuyor, ona bakp du-ruyorken, onun
yardmna komakta ardan alm, gecikmiti.
'mdat!' diye bard ve kendisinden medet istedii zaman, baban onun tarafndan
gelenleri yannda tutmu, bekletmiti.
Sonradan sonraya, zrler dileyerek adamlar gndermiti.
Babann gnderdii adamlar imdadna yetiemeden, onun ldrld
renilmiti!"456
Yezid ve Akbeti
Yezid ikiye ok dknd.457
Oru tutacak olursa, onu iki ile aard.458
Maymunlara, yaban eeklerine trl trl elbiseler giydirir; alglar, elenceler ile
vakit geirirdi.
Yezid; Kerbel faciasndan sonra, bir gn iki meclisi kurmu, bn Ziyad' sa
yanna oturtmu, uana nce kendisine iki sunmasn emretmi:
"Sonra da fsk bn Ziyad'a tpksn sun! O, benim katmda sr ve emanet
sahibidir!" demitir.459
Yezid; Huvvarin nahiyesinde sarho olarak avland srada yaban eeinin
zerindeki maymunun zerine binmi, yaban eei tepilip koturulunca dm,
boynu krlm, karn yarlm ve lmtr.460
455. Ykub, Trih, c. 2, s. 249-250.
III. BLM
Kerbel Faciasndan Sonra
Kfeli Ehl-i Beyt Taraftarlarnn Pimanlk ve znt Duymalar
Hz. Hseyin Kerbel'da ehit edildikten ve bn Ziyad Nuhay-la'daki asker
kararghndan Kfe'ye dndkten sonra; Ehl-i Beyt taraftarlar, birbirleriyle
bulutuklar zaman, Hz. Hseyin'in yardm davetine icabet etmemek ve Kerbel'da
onun tarafna geip ona yardmc olmamakla ok byk gnah ve hata ilediklerim
anlam, yaptklarna piman olmu ve kendi kendilerini knamlard.
Onlar, zerlerindeki bu n, bu gnah temizlemenin ancak Hz. Hseyin'i Kerbel'da
ehit edenleri veya bu cinayete katlanlar ldrmekle mmkn olabileceine kanaat
getirdiler.1
Kerbel ntikamn Almak in Yaplan lk almalar
Ehl-i Beyt taraftar Kfeliler ve bakalar; Hz. Hseyin'in eha-detinden hemen

sonra, onun kann aramaya, intikamn almaya halk gizlice davete baladlar ve
arpmak iin de silah toplamak ve hazrlamaktan geri durmadlar.
Yezid b. Muaviye'nin ld Hicr 64. yln 14 Rebilevvel'ine kadar, cemaatlerden
sonra cemaatler, fertlerden sonra fertler, bu yoldaki davete icabet ettiler.
1. Taber, Trih, c. 7, s. 47.
254
Ehl-i Beyt Taraftarlarnn Kfe Valisini Kovmalar

Yezid b. Muaviye ld zaman, bn Ziyad Irak umum valisi idi. Basra'da
oturuyordu.
Amr b. Hureys de, onun vekili olarak Kfe valiliinde bulunuyordu.
Sleyman b. Sured'in' arkadalarndan bazlar, Sleyman b. Sured'in yanna
gelerek:
"u azgn, zalim adam lmtr. imdi artk saltanat zayflamtr. stersen, Amr b.
Hureys'i kkten karp atalm. Sonra da, Hseyin'in ve Ehl-i Beytinin kanlarn
aramaya, intikamlarn almaya halk davet edelim" dediler.
Sleyman b. Sured:
"Acele etmeyiniz. Gryorum ki; Hseyin'i ehit edenler, Kfe-lilerin eraf ve
Araplarn svarileridirler.
Onlar da Hseyin'in kann arayc grnyorlar.
Onlar, bunun kendilerinden aranlacan anladklar zaman, sizin zerinize
yrmeye kalkarlar" dedi.
Bununla beraber, halk, vali konana gidip, Amr b. Hureys'i dar attlar.2
Tevbecilerin Kerbel ntikamn Almak in Toplant Yapmalar
Hicretin 65. ylnda Kfeli Ehl-i Beyt taraftarlarnn ileri gelenlerinden be kii, Hz.
Hseyin'in kann aramak, intikamn almak iin Sleyman b. Sured'in evinde mhim
bir toplant yaptlar.
Toplanty, Sleyman b. Sured, Mseyyeb b. Necebe, Abdullah b. Sa'd b. Nfeyl,
Abdullah b. Vil't-Teym ve Rifa b. eddad tertiplemiti.
Ehl-i Beyt taraftarlarnn ileri gelenlerinden ve hayrllarndan birok kiiler de bu

toplantya katldlar.
* Sleyman b. Sured; Peygamberimizin ashabndand. Cemel ve Sffn vak'alarmda
Hz. Ali'nin yannda bulunmutu. Kfe'ye gelmesi iin Hz. Hseyin'e yaz
yazanlardand. Hseyin gelip Kerbel'da ehit edildii zaman, ondan uzak kaldna,
onun yannda arpmadna ok piman oldu. Kendisi, bu yolda pimanlk duyarak,
tev-be ederek Kerbel intikamn almak zere ayaklananlarn ba idi (bn Sa'd, Tabakt, c. 4, s. 292).
2. Taber, Trih, c. 7, s. 51-52.
KERBEL FACASINDAN SONRA
255
Mseyyeb b. Necebe'nin Konumas
Toplantda ilk konumay, Mseyyeb b. Necebe yapt.
Konumasnda, Allah'a hamd senada bulunduktan ve Allah'n Peygamberine salt
selam getirdikten sonra yle dedi:
"mdi, sizlere derim ki; biz uzun mrl olmak, trl fitnelere uramakla mbtel
olduk.
Yarn Rabbimize dndmz zaman, kendilerine 'Biz sizi iinde dnecek kadar
bir mddet yaatmadk m ve size bir uyarc da gelmedi mi?' [Ftr: 37] dedii
kimselerden yapmamasn dileriz.
M'minler emri Ali b. Ebu Talib, Allah'n altm yl yaatt demolu iin bahane
ve zr beyan etmeye imkn olmadn sylemiti.
imizde bu yaa erimeyen kald m?
Bizler kendimizi temize karmak ve taraftarlarmz vmekle helak olanlardan olduk.
Hatta, Allah en hayrllarmz, Peygamber Aleyhisselamn kznn olunu
yalanlayclar mevkiinde grmek, bulmakla bizi mbtel kld.
Halbuki, bundan nce, onun bize yazlar gelmiti. Kendisi bize elilerini de
gndermiti.
Yanbamzda ehit edilinceye kadar ona ne ellerimizle yardm, ne dillerimizle onu
mdafaa, ne mallarmzla takviye, ne de onun iin kabilelerimizden bir yardm
talebinde bulunduk!
Rabbimize dndmz, Peygamberimiz Aleyhisselama kavutuumuz zaman, ne
zr beyan edeceiz?
O Peygamberimizin sevgili olu, zrriyeti, nesli, iimizde ldrlm bulunuyor!

Hayr! Vallahi, onu ldrenleri ve bu ii idare edenleri ldrmekten veya bu yolda
ldrlmekten baka, bizim iin mazeret yoktur!
Bu ekilde hareketimiz, belki Rabbimizi bizden raz klar.
Ben, bundan sonra, Rabbimize kavuuncaya kadar, Kendisinin bize bir azab
vermeyeceinden de emn deilim.
Ey kavmim! Siz kendinize iinizden birisini bakan seiniz.
nk, icabnda bavuracanz, snacanz, bayra altnda toplanacanz bir
emr ve kumandan lzmdr size!
256
A Ipf
Benim size syleyeceim szm bu kadardr. Kendim ve sizin iin Allah'tan
yarlganmak dilerim!"
Rifa b. eddad'n Konumas ve Sleyman b. Sured'i Bakanla Namzetlemesi
Mseyyeb b. Necebe'den sonra, Rifa b. eddad konutu.
nce Allah'a hamd senada bulundu ve Peygamberimiz Aley-hisselama salt
selam getirdi.
Sonra da, yle konutu:
"mdi, ben de derim ki; Allah sana en doru sz syletti.
Sen bizi yaplacak ilerin en dorusuna, Allah'a hamd sena ve Allah'n
Peygamberine salavatla balayarak davet ettin.
Bizi fsklarla cihada, ilediimiz byk gnahtan tevbeye davet ettin.
'Makbul olan szn kabul olunur!' sz, senden iitilmiir.
Dedin ki: 'cabnda bavuracanz ve bayra evresinde toplanacanz bir zt
iinizi idare etsin.'
Bu hususta biz de senin gibi dnmekteyiz.

Eer sen bu ii yapacak kii olursan, ol. nk, sen bizim katmzda ho
karlanan, aramzda hayr tleyen, toplumumuzda sevilen bir kiisin.
Sen de uygun grrsen ve bunu arkadalarmz da uygun grrlerse, Ehl-i Beyt
taraftarlarnn by ve Reslullah Aleyhissela-mn sahabisi olan, eskilii ve
kdemlilii ile tannan, mcahedesi ve dindarl ile vlen, iyi grllne
gvenilen Sleyman b. Sured, bu ite bizi idare etsin.
Bu yolda benim syleyeceim sz de bunlardr.
Kendim ve sizin iin Allah'tan yarlganmak dilerim!"
Abdullah b. Vil ile Abdullah b. Sa'd'm Rifa'y Desteklemeleri
Rifa b. eddad'dan sonra, Abdullah b. Vil ile Abdullah b. Sa'd da, Rifa b.
eddad'n konumasna benzer konuma yaptlar. Mseyyeb b. Necebe'nin faziletini
vdler. Sleyman b. Sured'in de, eskilerden olduunu, bu ii onun idare etmesini
kabul ettiklerini sylediler.
KBRBELA FACASINDAN SONRA
257
Arkadalarnn Grne Mseyyeb b. Necebe'nin Katlmas

Mseyyeb b. Necebe:
"sabet ettiniz. Ben de sizin gibi dnyorum. Sleyman b. Su-red'i kendinize
bakan edininiz!" dedi.
Sleyman b. Sured'in Konumas
"Vallahi, o gn, Sleyman b. Sured'in bakan seildii gn, ben de bulunmutum.
O zaman, biz, Sleyman b. Sured'in evinde toplanan Ehl-i Beyt taraftarlarnn ileri
gelenlerinden, svarilerinden olarak yz kiiden fazla idik.
Sleyman b. Sured bir konuma yapt. Hemen her toplantda o konumay tekrarlad
durdu. O kadar ki, konumasn ezberledim.
Sleyman b. Sured, konumasnn sonunda:
"Siz de onlara kar gcnzn yettii kadar kuvvet ve cihad iin balanp beslenen
atlar hazrlaynz!" (Enfl: 60) yetini okudu.
arpmak in Yardm Kampanyas Almas

Toplantda Hlid b. Sa'd b. Nfeyl ayaa kalkp:
"Vallahi, ben kendimi ldrnce gnahmdan kurtulacam ve Rabbimin benden
honut olacan bilseydim, kendimi ldrrdm! Fakat, bu, bizden nceki kavimlerin
iidir. Biz onu ilemekten men olunmu, alkonulmuuzdur.
Allah ve uradaki Mslmanlar ahit olsun ki; sabaha knca, . dmanmla
arpageldiim btn silahlarm, zalimlerle arpacak Mslmanlara takviye olmak
zere sadakadr!" dedi.
Ebu'l-Mutemir Hune b. Reba da, kalkarak:
"ahit olunuz ki; ben de bunun gibi yapacam!" dedi.
Sleyman b. Sured, herkesin getirmek istedii eyleri Abdullah b. Vil'e getirip
teslim etmesini syledi.
Kimi silah, kimi elbise ve mesken salad.
Abdullah b. Vil'in yannda toplanan silah ve elbise gibi eylerle Tevbeciler birlii
tehiz edildi.
258
Ur
Sleyman b. Sured'in Medinli Ehl-i Beyt Taraftarlarn birliine armas
Sleyman b. Sured, Medin'de oturan Ehl-i Beyt taraftar Sa'd b. Huzeyfe b.
Yeman'a gnderdii mektupta:
"Allah'n vel kullar olan kardeleriniz ve Peygamberinizin Ehl-i Beytine taraftar
olanlar, Peygamberlerinin kznn olunun iiyle mbtel oldular.
Kendisi Kfe'ye davet edildi. O da davete icabet edip geldi.
Kendisini epeevre kuattlar. Bunun zerine, o, Ehl-i Beyt taraftarlarn kendisine
yardma ard.
Onun davetine icabet edilmedi.
O, geri dnp gitmek istedi.

Braklmayp hapsolundu.
Kendisine eman verilmesini diledi.
Engel olundu; eman verilmedi.
Serbest braklmasn istedi; brakmadlar.
En sonunda, zerine yryp kendisim ehit ettiler.
Sonra da, hakszlk ve dmanlkla, stn ban soyup rlplak braktlar.
O temiz, pak zt aldatmak, ona yardmc ve dert orta olmamak, en byk hata ve
gnaht.
Onu ehit edenleri ldrmedike ve aynca tevbe etmedike, bu gnahtan kurtulmak
mmkn deildir.
Bizimle buluma yeri Nuhayla'dr.
Buluma gn de, altmbeinci yln Rebilhir aynn badr."3
Kfe Valisi Abdullah b. Yezid'in Mescidde Konumas
Yezid b. Muaviye ldkten sonra, Abdullah b. Zbeyr, Abdullah b. Yezid'l-Ensr'yi
Kfe'ye vali, brahim b. Muhammed b. Tal-ha'y da hara nazr olarak gndermiti.
Bunlar, Hicretin altmdrdnc yl Ramazan aynn sonlarna doru Kfe'ye gelip
ie balamlard.
Sleyman b. Sured ve adamlar, Kfe'de harekete gemek iste3. Taber, Trih, c. l, s. 47-50.
KERBELA FACASINDAN SONRA
259
dikleri zaman, Abdullah b. Yezid minbere kp Allah'a hamd sena etikten sonra
yle konutu:
"mdi, u ehir halkndan bir cemaatin zerimize yrmek istediklerini iittim.
'Onlarn dva ettikleri ey ne imi?' diye sordum.
'Hseyin b. Ali'nin (Allah ona rahmet etsin!) kann aradklarn sylyorlar!' denildi.
Vallahi, bana o kavmin evleri gsterilmi ve yakalanmalar emredilmi;
'Onlar sana kar harekete gemeden nce, sen harekete ge!' denilmitir.
Ben buna yanamadm ve:
'Onlar benimle arprsa, ben de onlarla arprm!' dedim.
Eer onlar beni kendi halime brakrlarsa, ben de kendilerim aratrmam.
Benim zerime yrmek isteyenler, benimle ne diye arpacaklar?
Ben ne Hseyin'i ldrdm. Ne de onu ldrenlerdenim.
Eer o kavim kendilerine gveniyor iseler, Hseyin'i ldrenlerin zerine yrsnler.
Ben de kendilerine yardmc olaym.
Hseyin'i de, sizin hayrllarnz da, erafnz da ldren u bn Ziyad'dr. Kendisi,
size doru ynelmi, gelmektedir.
Aranza dmanlk sokmanzdan, birbirinizi ldrmenizden, birbirinizin kann
dkmenizden; onunla arpmak, daha yerinde ve doru olur.
Bu dman yarn size gelip kavuacak, sizi kul, kle edinecektir!
Vallahi, dmannzn emel ve arzusu budur.
Allah'n kullarndan, gelip sizi yedi yl idare edenlerin en zalimi ve gaddan o ve onun
babas idi.
ffet ve diyanet sahibi kiileri ldrmekten onlar kimse ayramad."
Kfe Hara Nazrnn Tehditli Konumas
Kfe hara nzn brahim b. Muhammed ise, yapt konumada:
260
"Ey insanlar! Sizi klcnz ve u ikiyzl adamn (valinin) sz cesarete getirip

aldatmasn! Vallahi, siz bizim zerimize yryecek olursanz, biz de kar, sizinle
arprz.
Eer biz bu kavmin zerimize yrmek istediini sezersek, onlarn oullarnn
yerine babalarn, babalarnn yerine oullarn yakalayp cezalandrrz!" dedi.
Mseyyeb b. Necebe ile Abdullah b. Vil'in Hara Nazrna Cevaplar
Mseyyeb b. Necebe, srayp:

"Ey ahid bozucu ve zclerin olu!
Sen bizi klcnla m, cesaretinle mi tehdit ediyorsun?
Vallahi, sen bu hususta daha zelil ve hakir durumdasn!
Biz seni bize olan kininden dolay knamyoruz.
nk, biz senin baban ve dedeni ldrmzdr.
Fakat ey vali! Sen dosdoru konutun.
Vallahi, nasihatini tutmak, bu ii yapmak isteyen kii, senin szn kabul eder"
dedi.
brahim b. Muhammed b. Talha:
"Vallahi arplacaktr! Vali hem dalkavukluk ediyor, hem de onu belli ediyor!" dedi.
Abdullah b. Vil't-Teym, ayaa kalkt:
"Ey Teym b. Mrre oullarnn kardei!
Sen, valimizle bizim aramza girme, gerilme!
Vallahi, sen bizim ne valimizsin, ne de zerimizde hkmn yrtecek bir amirsin!
Sen ancak hara ve cizye toplamaya memursun! Git de, sen hara ve cizye
ilerinle ura!
Sen, bozguncu isen, bari u mmetin iini bozma!
Senin ahid bozucu baban ve deden; ki bey'at iin el vermilerdi, en sonunda
hezimete uramlardr. Sen de ayn akbete urarsn!" dedi.
Abdullah b. Yezid'in Uyarlmas
Mseyyeb b. Necebe ile Abdullah b. Vil, vali Abdullah b. Yezid'in yanna gittiler.
261
"Ey vali! Vallahi, biz senin btn halk nazarnda vlen ve sevilen bir kii olman
dileriz.
Fakat, halk brahim b. Muhammed ve onunla birlikte bulunanlara kzm, onlarla
aralarnda svmeler olmu, dmanlk balamtr!" dediler.
ibrahim b. Muhammed'in Valiye nce Kzmas, Sonra da Ondan zr Dilemesi

brahim b. Muhammed:
"Abdullah b. Yezid, Kfelilere ikiyzllk ediyor. Vallahi, ben bunu Abdullah b.
Zbeyr'e yazacam!" diyerek kp gitti.
ebes b. Rib', Abdullah b. Yezid'e gidip onun bu szn haber verince, Abdullah b.
Yezid, Yezid b. Rveym'i brahim b. Muham-med'e gnderdi.
brahim b. Muhammed, Allah'a yemin etti ve:
"Ben, iittiin o szle, ancak selamet ve iyilik, ara dzeltme di-lemiimdir" diyerek
zr diledi.4
Kfe Halknn Harekete Gemeye Davet Edilmesi
Sleyman b. Sured; Kerbel Tevbeci ve Fedailerini Hicretin 65. ylnda Rebilhir
hilli grnnce Nuhayla kararghna karmay va'd etmiti. Kendisi, o gece,
Nuhayla kararghna gitti. Oradan Hakm b. Munkzu'l-Kind ile Gudaynu'l-Kinn'yi
atl olarak K-fe'ye gnderdi.
Bu svariler, Kfe'ye girince:
"Nerdesin ey Hseyin'in intikam?" diyerek seslendiler. Sonra, Cni-i Kebir"e
vardlar. Orada da ayn ekilde seslendiler.
Kfe'de Hz. Hseyin'in intikamn almaya halk ilk davet edenler, bunlar oldu.
Bunlar, Kesir oullarna uradlar.
Abdullah b. Hzim'le Ebu Azze'nin Davete Hemen cabet Etmeleri
Abdullah b. Hzim, hanm Sehle binti Sebre ile oturuyordu.
4. Taber, Trih, c. 7, s. 67.
262
Abdullah b. Hzim, halkn en yakkls ve sevgilisi idi.

"Nerdesin ey Hseyin'in intikam?" diye seslenildiini iitince, srayp kalkt.
Elbisesini giydi. Silahn getirtip kuand. Atnn eerlenmesini emretti.
Hanm Sehle:
"Allah seni rahmetiyle esirgesin! Sen delirdin mi?" dedi.

Abdullah b. Hzim:
"Hayr! Vallahi, ben delirmedim. Fakat, Allah'n davetisini iittim. Ona icabet
ediyorum!
Ben u ztn (Hz. Hseyin'in) kann aramaya, intikamn almaya lnceye kadar
istekliyim! Yahut da, Allah hakkmda istedii hkmn icra eder!" dedi.
Sehle:
"u olunu kime brakyorsun?" diye sordu.
Abdullah b. Hzim:
"eriki olmayan bir Allah'a brakyorum!
Allah'm! Ailemi ve olumu Sana brakyorum!" dedi.
Daveti svariler, btn gece Kfe'yi dolatlar.
Mescidde Ebu Azzet'l-Kbz ile Kerib b. Nimran namaz klyorlard.
"Kavmin topluluu nerededir?" diye sordular.
"Nuhayla'dadr!" denildi.
Ebu Azze, ailesinin yanna dnp silahn yanna ald. Atn getirtti.
Ebu Azze'nin kz Ruv, babasnn hazrlandn grnce:
"Babacm! Ne iin klcm kuandn ve silahlandn?" diye sordu.
Ebu Azze:
"Yavrucuum! Baban gnahndan syrlp Rabbine firar ediyor!" dedi.
Veda ederek Nuhayla'ya gitti.
Nuhayla'da Toplananlarn Gzden Geirilmesi
Sleyman b. Sured, erkenden Nuhayla kararghna gelmiti. Kendisine bey'at
etmi olanlarn saysna bakmak iin, bey'at defterini getirtti. Sabahleyin deftere bakt.
Bey'at edenlerin saysnn onalt bin kii olduunu grd.
263
"Sbhnalllah! Onalt bin kiiden ancak drt bin kii bize verdii sznde durmu!"
dedi.
Humeyd b. Mslim, Sleyman b. Sured'e:
"Muhtar, vallahi, sana bey'at eden halk senden ayrmaya, geri brakmaya alyor.
Ben onun yannda kiiden birisi olarak bulunuyordum. Adamlarndan birisinden
iittim:
ki bin kiiye dolduk!' diyordu" dedi.
Vehb de:
"Bizden geride kalan u on bin kii m'min deiller mi? Onlar Allah'tan korkmazlar
m? Allah' hi dnmezler mi?
Bize:
'Sizinle birlikte cihad edeceiz, size yardmc olacaz!' diye yeminli sz vermediler
mi?!" dedi.
Sleyman b. Sured, Nuhayla'da gn oturdu.
leri gelen adamlarndan bazlarm, geride kalanlara Allah' ve verdikleri yeminli
szlerini hatrlatmalar iin Kfe'ye gnderdi.
Onlarn t ve tevikleriyle bin kii daha Nuhayla'ya geldi.
Sleyman b. Sured'in Tevbeciler Topluluuna Hitab
Mseyyeb b. Necebe, Sleyman b. Sured'in yanna vard. Ona:
"Allah seni rahmetiyle esirgesin! Gnlsz gelecek kiilerden sana hayr ve fayda
gelmez. Hlis niyetli kiilerden bakas seninle birlikte arpmaz. Artk daha baka
kimse beklemeyelim. ini abuk tut, hemen hareket edelim" dedi.
Sleyman b. Sured:
"Vallahi, sen iyi dndn. Hareket etsek iyi olur" dedi ve toplanan halkn yanna
vard.
Yayna dayanarak:
"Ey insanlar! Kim ancak Allah'n rzasn ve ahiret sevabn isterse, o bizdendir. Biz
de ondanz. Allah onu diri iken de, l iken de rahmetiyle esirgesin.
Kim ancak dnyay ve dnya nimetlerini isterse, vallahi, biz ona vermek iin ne fey,
ne de ganimet getireceiz. Bizde Rabb'l-lemn'in rzasndan baka birey yoktur.
Bizim yanmzda ne altn, ne ipek, ne de yn kuma var!
264
Bizim yanmzda, boyunlarmzdaki kllarmzdan, ellerimiz-deki karglarmzdan,

dmanmza eriinceye kadar da, azmzdan baka birey yoktur!
Bunlardan bakasn umanlar, bize arkada olmasnlar!" dedi.
Suhayr b. Huzeyfe'nin Konumas
Suhayr b. Huzeyfe b. Hill ayaa kalkt ve:
"Kendisinden baka ilah bulunmayan Allah'a yemin ederim ki; dnyada onun
(Sleyman b. Sured'in) niyet ve teebbs ettii eyde kendisine arkada olmak kadar
bizim iin hayrl birey yoktur.
Ey insanlar! Biz ancak gnahlarmzdan tevbe ve Peygamberimiz Aleyhisselamn
kznn olunun kann aramak ve intikamn almak iin yola km bulunuyoruz.
Bizim yanmzda ne dinar var, ne dirhem! Ne altn var, ne gm!
Biz ancak kllarn ve mzraklarn zerine gideceiz!" dedi.
Herkes, her taraftan:
"Biz dnyay istemiyoruz, ondan ayrldk!" diyerek bartlar.
Abdullah b. Sa'd'm Bir Teklifi ve Sleyman b. Sured'in Gr
Abdullah b. Sa'd b. Nfeyl, bn Ka'bu'1-Ezd ile birlikte Sleyman b. Sured'in yanna
vardlar.
O srada, Sleyman b. Sured, gitmek zere derlenip toplanm bulunuyordu.
Sleyman b. Sured ile ileri gelen arkadalar, Abdullah b. Sa'd b. Nfeyl'in de, bn
Ziyad'n zerine gitmek zere hemen hazrlanmasn istediler.
Abdullah b. Sa'd, ona ve evresindeki arkadalarna:
"Ben bir gr arzedeceim. Eer doru olursa, muvaffakiyet Allah'tandr. Doru
deilse, o benim tarafmdandr.
Ben size kendiliimden yanl veya doru bir t vermi oluyorum.

Biz Hseyin'in kann aramak, intikamn almak iin gideceiz.
Halbuki, Hseyin'i ldrenlerden mesel mer b. Sa'd b. Ebi Vakkas ile kabile
reisleri ve eraf hep Kfe'de bulunuyorlar.
265
Biz kalkp gideceiz, dmanlar burada brakacaz!?" dedi.
Sleyman b. Sured, yanndakilere:
"Siz ne grtesiniz?" diye sordu.
Onlar da:
"Vallahi, biz am'a doru gidersek, Hseyin'in katillerinden, bn Ziyad'dan
bakasna rastlayanlayz. Biz onlar uradaki ehirden baka yerde aramamalyz!"
dediler.
Sleyman b. Sured:
"Adamnz ldren ve askerleri ona kar dzenleyen kii hakknda benim
nazarmda teslim olmaktan baka eman yoktur.
Benim grm; u fsk olu fsk Mercne'nin olu Ubeydul-lah b. Ziyad'n
zerine gitmektir.
Siz nce Allah'n ismiyle dmannzn zerine yrynz.
Allah ona kar size muzafferiyet ihsan ederse, ondan sonras kolaydr.
Vallahi, siz yarn ehir halknzla arpmaya kalkacak olursanz, herkes ya
kardeini, ya babasn veya dostunu ldrdn grecek veya ldrd kii
ldrmek istedii kimse olmayacaktr.
Siz Allah'tan hayrlsn isteyiniz!" dedi.
Bunun zerine, halk gitmek iin hazrlandlar.
Kfe Valisi ile Hara Nazrnn Sleyman b. Sured'i Ziyaret Etmeleri
Kfe valisi Abdullah b. Yezid ile hara nazr brahim b. Mu-hammed; Sleyman b.
Sured ve arkadalarnn hareket etmek zere olduklarn haber alnca, onlara ehirde
kalmalarn, bn Ziyad'a kar kendileriyle ibirlii halinde olmalarn tavsiye ettiler.
Sleyman b. Sured ve arkadalar, bu tavsiyeyi kabule yanamadlar ve:
"Muhakkak gideceiz!" dediler.

Abdullah b. Yezid ile brahim b. Muhammed, hi olmazsa biraz beklemelerini,
hazrlanacak ordu ile birlikte hareket etmelerini ve dmanlarna kar daha kalabalk
ve hazrlkl olarak arpmalarn istediler.
Eli olarak gnderdikleri Sveyd b. Abdurrahman:
"Abdullah ve brahim:
266
'Biz imdi bir i iin yanna gelmek istiyoruz. Belki Allah bize ve sana bu hususta
iyilik ihsan eder!' diyorlar" dedi.
Sleyman b. Sured:
"Onlara:
'Buyursunlar!' diyor, de!" dedi.
Sonra da, Rifa b. eddad'l-Becel'ye:
"Kalk! u iki adam gelmeden, sen u halk gzelce bir dzene koy!" dedi.
Adamlarnn ileri gelenlerini yanna ard. Onlar evresinde oturdular. Ksa bir
mddet sonra, Abdullah b. Yezid, Kfe eraf, emniyet memurlar ve birok cenk
erleriyle birlikte geldi.
Onun arkasndan brahim b. Muhammed de, adamlanndan bir toplulukla geldi.
Abdullah b. Yezid; Hz. Hseyin'in kanna girenlerden tannm kimselerin kendisiyle
grp konumasn pek istememekte ve bunun bilhassa Tevbeciler tarafndan
grlmesinden ekinmekte idi.
mer b. Sa'd Korkuda
mer b. Sa'd b. Ebi Vakkas, Sleyman b. Sured'in Nuhayla'da-ki kararghnda
bulunduu srada, geceleri evinde yatmaya korkuyor, vali konana giderek Abdullah
b. Yezid'in yannda kalyordu.
Valinin Konumas
Abdullah b. Yezid, brahim b. Muhammed'le birlikte Sleyman b. Sured'in yanna
vard ve Allah'a hamd sena ettikten sonra yle konutu:
"Mslman, Mslmamn kardeidir. Ona hainlik ve yaramazlk etmez! Sizler bizim

kardelerimiz ve memleketlimizsiniz. Allah'n Kfeli kullarnn bize en sevgili
olansnz.
Kendinizi felkete atp da bizi andrmaynz ve kendi grnzle bize bir
uursuzluk getirmeyiniz. Topluluumuz arasndan ayrlp da bizim saymz
eksiltmeyiniz. Biz hazrlanncaya kadar yanmzda oturunuz.
yi biliyoruz ki; dmanmz memleketimize gelmek zeredir. Topluca kp onlarla
arpalm."
brahim b. Muhammed de, buna benzer konuma yapt.
KERBBL FACASINDAN SONRA
267
Sleyman b. Sured'in Cevab Konumas

Sleyman b. Sured, Allah'a hand sena ettikten sonra, onlara yle karlk verdi:
"yi biliyorum ki; siz katksz t verdiniz ve danmada zerinize deni son
derecede yerine getirdiniz.
Allah'a yemin ederiz ki; biz mhim bir i iin yola km, bizi en doru olana
azmettirmesini de Allah'tan dilemi bulunuyoruz.
Siz inaallah bizim ancak kp gittiimizi greceksiniz!" dedi.
Abdullah b. Yezid:
"yleyse, biz sizinle gitmek zere byk bir ordu hazrlaynca-ya kadar burada
oturunuz da, dmannz daha kalabalk, daha hazrlkl bir toplulukla karlaynz"
dedi.
Sleyman b. Sured:
"Bunu biz kendi aramzda grr, inaallah size gelir, bu husustaki grmz,
kararmz da bildiririz" dedi.
Sleyman b. Sured'in Tevbeciler ve Fedailer Birliine Hitab
Sleyman b. Sured, Nuhayla'da toplanan halka hitaben bir konuma yapt.
Konumasnda, Allah'a hamd sena ettikten sonra, yle dedi:
"mdi ey insanlar! Hi phesiz, Allah sizin ne niyetle, ne istekle yola km

olduunuzu biliyordur.
Dnya tccarlar da vardr, ahiret tccarlar da vardr.
Fakat, ahiret tccarlar, ahireti bir bedelle satn almazlar; belki ancak namazda
ayakta dikilerek, oturarak, rk ederek, secdelere kapanarak elde etmeye alrlar.
Onlar ne altn, ne gm, ne dnya, ne de dnya lezzetini isterler.
Fakat, dnya tccarlar; dnyann zerine der, dnyaya sarlr, yiyip ierek, glp
oynayarak ondan faydalanmaya bakarlar ve bunun bir karln da beklemez ve
istemezler.
Allah sizleri rahmetiyle esirgesin.
Ben size her zaman gecenin sonuna doru uzun uzun teheccd namaz klmay,
her hal zere Allah' ok ok zikretmeyi, her eit hayrla yce Allah'a yaklamay; u
haramlar hellletiren zalim
268
ve gaddar dmannzla karlatnz zaman, onunla arpmay tavsiye ederim.

nk, siz Rabbinize, O'nun katnda cihaddan ve namazdan daha byk ecirli
baka bireyle yaklaamazsnz.
Allah cihad bize ve sizin gibi salih, mcahid ve sebatl kullarna amellerin hrgc,
doruu klmtr.
Biz inaallah bu bulunduumuz yerde gecenin balangcna kadar kalacaz" dedi.
Rebilhir aynn beinci, Cuma gn, yats vaktine kadar orada kaldlar.
Tevbeciler ve Fedailer Birliinden Ayrlmalar
Yatslayn, Nuhayla'dan ayrlacaklar srada, Sleyman b. Su-red, Hakim b.
Munkz' artt. Orada toplanm bulunan halka:
"Haberiniz olsun ki; sizden hibiriniz Aver Deyr'inden baka bir yerde
yatmayacaktr!" diyerek nida ve ilan ettirdi.
O gece Aver Deyr'inde yattlar.
Fakat, toplanm bulunan halktan bir haylisi Tevbeciler ve Fedailer Birliinden
ayrlp geri kaldlar.

Tevbeciler ve Fedailer Birlii, Frat zerindeki Aksas'a kadar ilerledi ve oraya
kondu.
Sleyman b. Sured'in Birlikten Ayrlanlar Hakkndaki Konumas
Sleyman b. Sured, Tevbeciler ve Fedailer Birliine hitaben yapt konumasnda:
"Sizden ayrlmak isteyen kimselerin sizin yannzda bulunmasn istemem.
Onlar sizinle birlikte bulunurlarsa, size birey arttrmazlar, kartrmaktan ve zahmet
vermekten baka birey yapmazlar.
Yce Allah'n buyurduu gibi; 'Allah onlarn davranlarn ho grmedi de,
kendilerini tembellikleri ve korkaklklar yznden alkoydu. Onlara: 'Oturunuz,
oturanlarla birlikte!' denildi.' [Tevbe: 46]
Allah bu husustaki fazl u ihsann size tahsis etti. O halde, Rabbinize hamd ve
kr ediniz!" dedi.
Aksas'tan da, gecenin balangcnda ayrldlar.
269
Tevbeciler ve Fedailer Birlii Kerbel'da
Tevbeciler ve Fedailer Birlii Kerbel'ya varp Hz. Hseyin'in kabrinde sabahladlar.
Hz. Hseyin'in kabrine vardklar zaman, hep birden feryat ve figan ettiler,
alatlar.
"Keke biz de sizinle birlikte ehit olaydk!" dediler.
Sleyman b. Sured:
"Ey Allah'm! ehit olu ehit, mehdi olu mehdi, sddk olu sddk olan Hseyin'e
rahmet et!
ehadet ederiz ki; biz onlarn dininde, onlarn yolundayz.
Onlarla arpanlarn dman, onlarn sevdiklerinin de dostuyuz!" deyip geri
dnd. Orada kondu. Arkadalar da orada kondular.
Sleyman b. Sured'in Hz. Hseyin'in Kabri Bandaki krar ve Duas
Sleyman b. Sured, daha sonra, Hz. Hseyin'in kabrinde:
"Y Rab! Biz Peygamberimizin kznn olunu aldattk, braktk!

lediimiz bu gnah af ve tevbelerimizi kabul et!
nk, tevbeleri ok ok kabul eden ve rahmetiyle esirgeyen Sensin!
Hseyin'e ve onun ashab olan sdk ehitlere de rahmet et!
Y Rab! Biz Seni ahit tutanz ki; bizler de onun ehit edildii ey zerinde lecek ve
ldrleceiz.!
Eer Sen bizi yarlgamaz, bize rahmet etmezsen, biz ziyana urayanlardan olur
gideriz!" dedi.
Alatlar.
Bir gece bir gndz orada kalarak, Hz. Hseyin'e salvat, kendileri iin de istifar
getirdiler, dua ve niyazlarda bulundular.
Kerbel'dan Ayrlrken
Kerbel'dan ayrlrken de, Hz. Hseyin'in kabrine varp hkra hkra aladlar.
Rahmet dilediler ve istifar getirdiler.
Sleyman b. Sured, hareket iin hayvanlarna binmelerini, Tevbeciler ve Fedailer
Birliine emretti.
270
Onlardan hibiri, Hz. Hseyin'in kabrine varp orada ona rahmet dilemeden, kendisi
iin de istifar getirmeden ayrlmad.
Hz. Hseyin'i kabrinin banda grlen kalabalk, Hacer'1-Es-ved'in bandaki
kalabalktan fazla idi.
Sleyman b. Sured, yannda otuz kadar arkada olduu halde, Hz. Hseyin'in
kabrini kuattlar.
Sleyman b. Sured:
"Hamdolsun O Allah'a ki, dilerse, bizi de Hseyin ile birlikte ehit olmu gibi
ereflendirecektir!" dedi.
Abdullah b. Vil:
"Vallahi, ben sanyorum ki; Hseyin, Hseyin'in babas ve kardei, Kyamet
gnnde Allah katnda Muhammed Aleyhisselamn mmetinin en stn vesilesi ve

efaatisidir.
Hal byle iken, u mmetin onlardan ikisini ehit etmek, ncsn de ehit
etmeye kalkmak ihtilasna uramalarna amaz msnz?" dedi.
Mseyyeb b. Necebe:
"Ben onlar ehit edenlerden ve onlann grlerinden uzam ve onlarla
arpacam!" dedi.
Kabile reis ve erafndan her biri, gzel konumalar yaptlar.
Kerbel'dan Ayrldktan Sonra
Kerbel'dan gzyalar ile ayrlarak Hassse'ye, sonra Enbr"a, sonra Sadd'a,
daha sonra Kayyre'ye vardlar.
Kfe Valisinin Mektubu
Kfe valisi Abdullah b. Yezid'in gnderdii mektup, Kayyre'de Sleyman b.
Sured'e eriti.
Abdullah b. Yezid, mektubunda yle demekte idi:
Abdullah b. Yezid'den, Sleyman b. Sured'e ve yanndaki Mslmanlara!
Selamn aleykm!
mdi, derim ki: Bu yazm size d kulak tutulup dinlenir bir kiinizin yazsdr.
Sizin az bir kuvvetle pek ok bir kuvvete kar gitmek istediinizi haber aldm.
271
Bu, kiinin dalar yerlerinden klnk ile kaldrmay istemesi kablindendir!
Bylesinin akl da, fiili de knanr ve yerilir.
Ey kavmimiz! Onlar size galip gelirler. Sizi, ya tala vurup ldrrler, yahut kendi
milletlerinin yanna yollarlar. O zaman, temelli kurtulamazsnz.
Ey kavmim! Bugn, sizin iin de, bizim iin de, elbirlii etmek vardr.
Sizin de, bizim de dmanmz ayndr.
Bizler ne zaman szlerimizi birletirirsek, dmanmza galip geliriz.
Ne zaman ihtilafa, anlamazla dersek, muhaliflerimize kar kuvvet ve

evketimiz zayflar.
Ey kavmimiz! Nasihati minderalt etmeyiniz. Emrime aykr harekette bulunmaynz.
Yazm size okununca, geri dnp geliniz.
Allah sizi tatine getirsin, kendisine kar gnah ilemekten arkanza dndrsn.
Vesselam."
Sleyman b. Sured'in Tevbeciler ve Fedailer Birlii ile Konumas
Abdullah b. Yezid'in mektubu Sleyman b. Sured ile arkadalarna okununca,
Sleyman b. Sured, Tevbeciler ve Fedailer Birliine:
"Sizin bu husustaki grnz nedir?" diye sordu.
Onlar:
"Senin grn nedir? Biz byle bireyi kabule yanamayacamz ehrimizin ve
ailemizin iinde size de, onlara da aklamtk.
imdi yola km, kendimizi cihada balam, dmanmzn toprana yaklam
bulunuyoruz.
Bu hususta daha ne gr olur?!" dedikten sonra:
"Sen ne dnyorsun?" diye bardlar.
Sleyman b. Sured:
"Benim reyim, grm; vallahi, siz u iki iyilikten, ehitlik veya zaferden birine
hibir zaman bugnknden daha yakn olamayacaksnz.
272
Allah sizi hak zerinde topladktan, fazl u keremiyle onu size istettikten sonra sizin
geri dneceinizi sanmyorum.
Biz bn Zbeyr'in yannda cihada davet ediliyoruz.
Kanaatimce, bn Zbeyr'in yannda yapacamz arpma, ci-had deil, ancak
dallettir!
Biz bu ii arkamza ve ehline brakalm.
Eer malup olur ve lrsek, niyetlerimize gre, gnahlarmzdan tevbe edici olarak
lm oluruz!" dedi.
Sleyman b. Sured'in Kfe Valisine Cevab
Heyte'ye geldikleri zaman, Sleyman b. Sured, Kfe valisine yle cevap yazd:
Emr Abdullah b. Yezid'e, Sleyman b. Sured ve yanndaki m'minlerden!
Selamn aleyk!
mdi, deriz ki: Yazn okuduk ve maksadn anladk.
Vallahi, sen ne gzel dost, ne gzel emir, ne gzel kabile kardeisin!
Vallahi, biz gayba iman eder, meveretten t alr ve her hal zere Allah'a hamd
ederiz.
Biz, Yce Allah'n, Kitabnda:
'phe yok ki, Allah hak yolunda dmanlan ldrmekte ve ldrlmekte olan
m'minlerin canlarn ve mallarn-kendilerine Cennet vermek zere-satn almtr.
Onun Tevrat'ta, ncil'de ve Kur"n'da zikrolunan bu va'di, kendisi zerinde hak ve
kat' bir va'ddir. Allah'tan ziyade ahdine vefa eden kim var?
O halde, ey m'minler! Yapm olduunuz bu alveriten dolay sevininiz! Bu, en
byk saadettir.
O tevbe edenler, ibadet edenler, hamd edenler, seyahat edenler, rk edenler,
secde edenler, insanlara iyilii emredenler, onlar ktlkten vazgeirmeye alanlar
ve Allah'n izdii snrlar koruyanlar yok mu, ite onlar da Cennetliktir.
Sen o m'minleri de Cennetle mjdele!' [Tevbe: 111-112] buyurduunu iitmiizdir.
273
Bu kavim, yapm olduklar bey'atlarndan dolay mjdelenmiler, iledikleri byk

sularndan tevbe etmiler, Allah'a ynelmiler, ona tevekkl etmiler, Rabbimiz olan
Allah'n hkmne raz olmulardr.
Rabbimiz! Sana tevekkl ettik. Sana dndk. En son dn, var Sanadr!
Vesselam aleyk!"
Kfe Valisinin Sleyman b. Sured ve Arkadalar Hakkndaki Szleri ve Gr
Sleyman b. Sured'in mektubu vali Abdullah b. Yezid'e gelince, vali:
"lmeyi isteyen bir kavimden size ilk gelecek haber, onlarn ldrldkleri haberi
olacaktr!
Allah'a yemin ederim ki; kymetli mslmanlar ldrleceklerdir.
Onlann Rabbi olan Allah'a andolsun ki; onlar dmanlarn da ldremeyecekler,
belki onlarn evket ve azametlerini arttracaklar, kendilerinden pek ok lenler
olacaktr!" dedi.
Zfer'in Tevbeciler ve Fedailer Birliine Yardm ve yilikleri
Abdurrahman b. Gaziyye der ki:
"Heyte'den ayrlp Krksya'ya yaklatmz zaman, Sleyman b. Sured bizi
durdurdu; gzel bir tertibe ve nizama koydu.
Krksya'nn bir yann geip yaknnda bir yere konduk.
Zfer b. Hris'l-Kilb, gelen birlikten ekinerek kalesine ekildi ve dar kmad.
Sleyman b. Sured, ona Mseyyeb b. Necebe'yi gnderdi ve:
'Git de, amcann oluna bize u pazar amasn syle!
Biz kendisiyle arpmak istiyor deiliz.
'Bizim kasdmz u haramlar hellletirenlerdir!' de' dedi.
Mseyyeb b. Necebe, Krksya'nn kapsna vard. eridekilere:
'Anz kapy?' dedi.
eriden:
'Sen kimsin?' diye sordular.
274
'Ben Mseyyeb b. Necebe'yimF dedi.
Hzeyl b. Zfer, babasna:

'uradaki gzel kyafetli kii senin yanna girmek iin izin istiyor.
Kendisine 'Sen kimsin?' diye sorduk. Mseyyeb b. Necebe olduunu syledi. O
bana kendisiyle gelen halk bildirmedi. Onlar ka kiidir, bilmiyorum' dedi.
Zfer:
'Yavrucuum! Sen onu bilmiyor musun?
Onlarn hepsi Mudru'l-Hamra' svarileridir. Onlann bellibal eraf on kiidir.
Mseyyeb b. Necebe de onlardan birisidir. Mseyyeb, ok muttaki, Allah korkulu bir
zttr. zin ver, ieri girsin!' dedi.
eri girince, Zfer, Mseyyeb b. Necebe'yi yanna oturttu. Ona ok hrmet ve
ikram etti.
Mseyyeb b. Necebe:
'Biz, vallahi sizi kasdetmi deiliz.
Biz sizden ancak u zalim, haramlar hellletiren kavme kar bize yardmc
olmanz diliyoruz.
Bize pazar anz. Biz topranzda bir gn veya bir gnn bir ksmndan fazla
kalacak deiliz!' dedi.
Zfer b. Haris:
'Biz, vallahi, bu ehrin kapsn ancak sizi ve kendimizden olmayan yabanclar
tanyalm, insanlarn bize hile ile anszn baskn yapmalarna uramayalm diye
kapattk.
Sizin iyi halli, gzel huy ve gidiatl olduunuzu haber aldk' dedi.
Tevbeciler ve Fedailer Birlii iin pazar kurulmasn, Msey-yeb'e de bin dirhem ile
bir at verilmesini oluna emretti.
Mseyyeb b. Necebe, Zfer b. Hris'e:
Tara bana gerekmez. Vallahi, biz onun iin gelmedik ve senden onu istemedik.
Ata gelince, onu kabul ediyorum. Atm yorulup sendelemeye balad veya
zayflad zaman, belki ona ihtiyacm olur!' dedi.
Mseyyeb b. Necebe, Zfer'in yanndan ayrlp arkadalarnn yanna geldi.
275
Tevbeciler ve Fedailer Birlii iin hemen pazar kuruldu.
Zfer b Haris; Mseyyeb b. Necebe'ye sevk, hayvanlara yem, birok yiyecek ve
yirmi deve gnderdi.
Mseyyeb'inki kadar da, Sleyman b. Sured'e armaan etti.
Ayrca, birlik kumandanlarnn isimlerini sorup renmesini de jluna emretti.
Zfer'e; Abdullah b. Sa'd b. Nfeyl, Abdullah b. Vil ve Rifa b. eddad'n isimleri
bildirildi.
Kabile reislerinin isimleri de ayrca bildirildi.
Zfer, kumandana onar deve, bol miktarda hayvan yemi ve yiyecekler gnderdi.
Askerler iin de, develere yiyecekler ve bol miktarda arpa ykledi.
Zfer'in uaklar:
'u develerden istediinizi boazlayacaksnz. u arpadan da, istediiniz kadar
ykleyip gtreceksiniz. u undan, istediiniz kadar azk edineceksiniz!' dediler.
Tevbeciler ve Fedailer Birlii, kendileri iin kurulmu olan pazardan; et, un ve arpa
gibi eylerden hibir ey satn almaya muhta olmadlar. Ancak, elbise ve kam gibi
eyler satn aldlar.
Tevbeciler ve Fedailer Birlii, ertesi gn sabahleyin oradan gzel bir dzen zere
ayrldlar.
Zfer, onlara:
"Yannza gelip sizi uurlayacam' dedi."
Zfer'in Sleyman b. Sured'e t ve Teklifleri
"Zfer, Sleyman b. Sured'e:
'Husayn b. Nmeyr, urahbil b. Zilkel', Edhem b. Muharriz'l-Bhil, Ebu Mlik b.
Edhem, Reba b. Muhrku'l-Ganev, Cebele b. Abdullahu'l-Has'am gibi
kumandanlar, asker birliklerle yola karlmlar, Rkka'ya gelmilerdir.
Onlar, aalar kadar ok sayda kuvvetle, saysz silahlarla size doru geliyorlardr.
Vallahi, ben senin yannda grdm kimseler kadar gzel kyafetli, hazrlksz,
onlar kadar hayr iin yaratlm kimseler grmedim.
276
Haber aldma gre; size kar saysz kuvvet gelmektedir5 dedi.

Zfer:
'Ben size bu hususta bir teklifte bulunsam olmaz m? Belki Allah bunda sizin iin
de, bizim iin de hayr yaratr.
sterseniz, size ehrimizi aalm. eri giriniz, orada kalnz. Sizinle bizim aramzda
i ve el birlii vardr.
sterseniz, ehrimizin kapsnda konaklaynz. Biz de sizin tara-fnzdaki
kararghmza kalm. Bizlere doru gelmekte olan u dmana kar hep birlikte
arpalm' dedi.
Sleyman b. Sured:
'Bizim ehirlilerimiz de bizimle byle bir ibirlii yapmak istemiler, onlar da byle
sylemilerdi. Yanlarndan ayrldktan sonra da bize yaz yazmlard. Fakat biz
muvafakat etmemitik.
Biz bunu yapamayacaz!' dedi.
Zfer:
'yi dnnz. Size iaret ettiim eyi kabul ediniz.
Ben o dman kavmi Allah'n bozup hezimete uratmasn, sizi de selamet ve
afiyetle kuatmasn arzu ederim.
O kavim Rkka'dan ayrldlar. Aynu'l-Verde'ye doru geliyorlar.
Siz burada kalp arkanz bu ehre dayaynz. Su ve sair maddeler, bizim ehrimizle
sizin ehriniz arasnda bulunan eyler, ellerinizde olur.
Siz, bylece emniyet iinde bulunursunuz.
Vallahi, benim piyadelerim gibi atllarm da bulunsayd, Aynu'l-Verde'ye kadar size
yardmc olurdum.
Onlar, ordu yryyle yryp geliyorlar.
Siz atlar zerindesiniz. Vallahi, azlksnz da! Bununla beraber, ben hibir zaman
onlardan daha iyi de svari birlii grmemiimdir.
Siz bu gnnzde onlar iin hazrlk yapnz.
Sanrm ki, onlar Aynu'l-Verde'ye gelmeden, siz oraya yetiirsiniz.

Onlarla, geni meydanda ok ve mzrak arpmas yapmaynz.
nk, onlar sizden okturlar. Onlarn sizi epeevre kuatmayacaklarndan emin
deilim.
Onlarla ok ve mzrak arpmasna sakn durumaymz.
277
nk, siz onlarn says kadar deilsiniz.

Eer siz onlar ok ve mzraklarnzla hedef almaya kalkarsanz, ok gemez, onlar
sizi ldrrler.
Onlara kavumadan nce de, onlar iin saf balamaynz.
Sonra, sizin yannzda piyade birlikleri de grmyorum, hepinizin svari olduunuzu
gryorum.
Halbuki, siz piyadelerden ve svarilerden mrekkep bir kavimle karlaacaksnz.
arpmalarda svariler piyadeleri korurlar, piyadeler de svarileri korurlar.
Sizin ise, svarilerinizi koruyacak piyadeleriniz yoktur.
Sen onlara kar nc birlikleri kar.
Sonra, sen birliini sa ve sol yanlar arasnda dat, yay.
Her birlikle bir takviye, desteki birlii bulundur.
Eer iki birlikten birisine yklenilirse, ikincisi durumu dzeltir. Svarilerin ve
piyadelerin basknlarndan ona biraz nefes aldrm olur.
Ne zaman bir birlik yukar kmak ister, ne zaman bir birlik aa inmek ister, siz de
tek saf halinde bulunacak olursanz, zerinize piyadeler gelir. Onlar saflarnzdan
geri attnz m, onlar bozulur ve yenilmi olurlar1 dedi.
Zfer, veda ederken de, Tevbeciler ve Fedailer Birliine sahip ve yardmc olmasn
Allah'tan diledi.
Sleyman b. Sured, ona:
'Sen bizi en stn ekilde kondurdun. En gzel ekilde arladn?

Meveret hususunda da, bizi gerei gibi tledin' dedi.
Mdn' getik. S'a geldik."
Tevbeciler ve Fedailer Birlii Aynu'l-Verde'de
Sleyman b. Sured, birliini Zfer'in tavsiye ettii gibi tertipledi. Sonra, ilerleyip bn
Ziyad'n ordusundan nce Aynu'l-Verde'nin bat tarafna kondu. Kararghn kurdu.
Orada be gn oturdular, dinlendiler, atlarn da dinlendirdiler.
amllar ise Aynu'l-Verde'ye bir gece bir gndzlk mesafeye gelmi
bulunuyorlard.
278
Sleyman b. Sured'in Birliine Hitab, Emir ve Tavsiyeleri

Abdullah b. Gaziyye der ki:
"Sleyman b. Sured ayaa kalkp Allah'a uzun uzun hamd senada bulundu.
Sonra, gklerden, yerden, dalardan, denizlerden ve bunlardaki yet ve
mucizelerden bahsetti. Allah'n nimetlerini and.
Dnyay and. Ondan souttu.
Ahireti and. Ona imrendirdi.
Bunlardan baka, sayp bitiremeyeceim, hafzamda tutamadn birok eyler
anlatt. Sonra da:
'mdi,' dedi, 'Allah size dmannz getirdi. Bir gece bir gndz giderseniz, onlara
kavuursunuz.
Siz bu yolda nasuh tevbesini aklamak, Allah'a mazur olarak kavumak istersiniz
elbet.
Ya onlar sizin zerinize kp gelecekler, yahut siz onlarn zerine varacaksnz.
Siz, bugn, onlarn yurdunda bulunuyorsunuz.
Onlara kavutuunuz, onlarla karlatnz zaman:
'...Sabrediniz. Muhakkak ki, Allah sabredenlerle beraberdir" (Enfl: 46) yetinin
srrn onlara tasdik ettiriniz.

Harp sanat icab veya kendilerinden baka bir birlie yerini vermek maksad
olmakszn, hi kimse onlara arka evirmesin.
Dnp kamak isteyenleri, zerine geldiiniz yarallar, Hseyin'i davet etmi olan
hemehrilerinizden esir edilenleri, esir edildikten sonra sizinle arpmadka veya
kendileri Taffta rahmetli kardelerimizi ldrenlerden olmadka, ldrmeyiniz.
M'minler emri Ali b. Ebu Talib'in gidiat ve icraat byle idi.
Eer ben ldrlrsem, halkn emri, bakan, Mseyyeb b. Ne-cebe'dir.
Mseyyeb b. Necebe ldrld zaman, halkn bakam, Abdullah b. Sa'd b.
Nfeyl'dir.
Abdullah b. Sa'd b. Nfeyl ldrlnce, halkn bakan, Abdullah b. Vil'dir.
Abdullah b. Vil ldrld zaman, halkn bakan Rifa b. eddad'dr.
KBRBEL FACASINDAN SONRA
279
Allah'a verdii szde sadakat gsteren bakanlara Allah rahmet etsin!'"

Mseyyeb b. Necebe'nin nc Birlii Olarak leri Gnderilmesi ve bn Zilkel'n
Bozguna Uratlmas
"Bundan sonra, Sleyman b. Sured, Mseyyeb b. Necebe'yi drtyz svari ile nc
birlii olarak ileri gnderdi. Ona:
'Onlarn askerlerinden ilk askere kavuuncaya kadar yola devam et!
ok sayda lekerle karlar ve arpmak istemezsen, arkadalarnla birlikte
yanma dn. Orada konaklamaktan veya arkadalarndan herhangi birisini
brakmaktan, birbirlerinden ayrmaktan sakn!' dedi."
"O srada, Mseyyeb b. Necebe'nin svarileri iinde ben de bulunuyordum.
Son gnmzde, btn gn ve gece gittik. Seher vaktinin sonuna doru inip
hayvanlarmz baladk. Olduumuz yerde, kuru birey yiyecek kadar bir mddet
kestirdik, uyukladk. Sonra, hayvanlarmza bindik. Tanyeri aanncaya kadar
bekledik. nip namazmz kldk.
Mseyyeb b. Necebe, hayvanna bindi. Biz de hayvanlarmza bindik.
Mseyyeb b. Necebe; Ebu'1-Cveyriyet'l-Abd b. Ahmer'i adamlarndan yz,

Abdullah b. Avf b. Ahmer'i yzyirmi, Hune b. Re-ba'y da o kadar svari ile
gnderdi. Geri kalan yz atl da kendisinin yannda kald.
Gnderdikleri kumandanlara:
'Baknz; siz ilk kavutuunuz kiiyi bana getiriniz!' dedi.
Bize ilk rastlayan kii bir A'rab idi.
Abdullah b. Avf b. Ahmer evirip getirirken, A'rab:
'Ey zerime eilen kii! Arkadamn zerine varmakta acele etme, brak onu.
Muhakkak ki, sen kendinden emin bir halde bulunuyorsundur!' diyordu.
Abdullah b. Avf b. Ahmer:
280
'Ey Humeyd b. Mslim! Kabe'nin Rabbine andolsun ki, seni sevinli bir sonula
mjdelerim!' dedi.
Abdullah b. Avf, A'rab'ye:
'Ey A'rab! Sen kimsin? Kimlerdensin?' diye sordu.
A'rab:
'Ben Talib oullarndanm. Kabe'nin Rabbine andolsun ki; siz inaallah stn
geleceksiniz!' dedi.
A'rab'yi Mseyyeb b. Necebe'ye gtrdk ve ondan iittiimiz sz de haber
verdik.
Mseyyeb b. Necebe, Abdullah b. Avf a:
'Senin 'Mjdelerim!' szne sevindim' dedi.
Mseyyeb b. Necebe, A'rab'ye:
'Bizimle u kavim arasnda ne kadar mesafe var?' diye sordu.
A'rab:
'Size onlarn askerlerinden urahbil b. Zilkel'n askeri daha yakndr.
bn Zilkel' ile Husayn b. Nmeyr arasnda anlamazlk vardr.
Husayn b. Nmeyr orduya kendisinin kumanda edeceini iddia ediyor.
bn Zilkel' ise:
'dare ve kumanda bana aittir!' diyor.
Her ikisi de bn Ziyad'a yazdlar. bn Ziyad'n emrini bekliyorlar.
bn Zilkel'n askeri urada, sizden bir mil kadar uzaktadr!' dedi.
Adam serbest braktk. Acele, bn Zilkel'n kararghna doru harekete getik.
Vallahi, zerlerine varncaya kadar anlayamadlar, haberleri olmad. Anszn
kararghlarna baskn yaptk.
Vallahi, ou arpmak imknn bulamadlar, bozuldular. Onlardan bazlarn
ldrdk, bazlarm yaraladk. Bizde de birok yaral vard.
Onlann hayvanlarn da itinam ettik. Kararghlarn bize brakp gittiler. Oradan
birok eyler aldk. Bize hibir korku gelmedi.
Mseyyeb b. Necebe:

281
'Geri dnlecek! Siz Allah'n yardmna ve ganimete nail oldunuz, selamete erdiniz.
Geri dnnz!' diyerek bard. Geri dnp Sleyman b. Sured'in yanna geldik."
Husayn b. Nmeyr'in Ordusuyla Karlama ve lk Muvaffakiyet
"bn Ziyad; Husayn b. Nmeyr'i oniki bin kiilik bir ordu ile acele zerimize sald.
Biz de, Cumdell aynn kmasna sekiz gn kala, aramba gn, onlara kar
gittik.
Sleyman b. Sured, Abdullah b. Sa'd b. Nfeyl'i sa kol ve M-seyyeb b. Necebe'yi
sol kol kumandanlna tayin etti.
Kendisi kalbde, ortada durdu.
Husayn b. Nmeyr gelip, bize kar o da ordusunu tertipledi.

Sa kola Cebele b. Abdullah', sol kola Reba b. Muhnk' tayin etti.
Yava yava bize doru ilerlemeye baladlar.
Yaknmza geldikleri zaman, bizi Abdulmelik b. Mervan zerinde toplanan millet
topluluuna ve ona itaate davet ettiler.
Biz de; kardelerimizden ldrdkleri kimseler yerine ldrlmek zere bn Ziyad'
bize vermeye, Abdulmelik b. Mervan' hal' etmeye ve bn Zbeyr hanedann
beldelerimizden karmaya onlar davet ettik.
Sonra da, Peygamberimizin Ehl-i Beytine (ki, Allah bize her nimet ve erefi bunlar
yznden, bunlar vastasyla vermitir) bu hilfet iinin geri verilmesini istedik.
Onlar bizim tekliflerimizi kabule yanamadlar. Biz de onlarn tekliflerim kabule
yanamadk.
Bunun zerine, bizim sa kanadmz onlann sol kanatlarna hcuma geti ve onlar
bozdu.
Sol kanadmz onlarn sa kanatlarna, ortada bulunan Sleyman b. Sured de
onlarn topluluklarna hcuma geti.
Onlar her tarafta bozguna urattk. Kararghlarna kadar gerilettik.
Onlara kar zafer elde etmek zere iken, gece karanl onlarla bizim aramza
gerildi. Onlarn zerlerinden ayrldk."
282
Husayn b. Nmeyr'in Yardmc Kuvvetlerle Desteklenmesi

"Ertesi gn, sabaha ktklar zaman, urahbil b. Zilkel' kumandasndaki sekiz bin
kiilik yardm birlii gelip kavutu.
Onu bn Ziyad Husayn b. Nmeyr'e gndermi, ona svm:
'Sen ancak batrclarn iini iledim. Askerini gzetme yerini (kumanda mevkiini)
kaybettin! Git, Husayn b. Nmeyr'e kavu. O, asker zerinde kumandandr!' demiti.
bn Zilkel' geldi. Yardmc kuvvetle de desteklenen dmanla yle bir arpma
yaptk ki, gen ihtiyar hi kimse, bu arpmann bir benzerini daha grmemi,
aramz ancak namaz ayrm, akam olunca da iki taraf birbirlerinden ayrlmtr.
Vallahi, iimizde yarallarmz oald. Hele, kii lmcl yaral idi. Rifa b.
eddad, Suhayr b. Huzeyfe ve Ebu'l-Cveyriyet'l-Abd de arca yaralanm
bulunuyordu.
Bununla beraber, Rifa b. eddad, sa kanatta halk arpmaya tevik etmekten
geri durmuyordu.
Ebu'l-Cveyriye, ikinci gn balangcnda arlkla ilgileniyordu.
Suhayr ise, btn gece iimizde dolamakta ve:
'Ey Allah'n kullan! Sizi Allah'n ikram ve rzas ile mjdelerim!
Vallahi, kiinin sevdiklerine kavumas, Cennete girmesi, dnya bkknlndan
rahata ermesi iin, arada ancak ktlk emreden u nefisten ayrlmak ve uzaklamak
vardr.
Kii ondan uzaklamakta cmert olursa, Rabbine sevinli olarak kavuur!' demekte
idi.
Biz bylece sabaha ktk.
Sabaha knca, Edhem b. Muharriz'l-Bhil, on bin kadar kuvvetle bize doru
geldi. nc gn, Cuma gn de, kuluk vaktine kadar iddetle arptk."
Tevbeciler ve Fedailer Birliinin Kuatlmas ve Sleyman b. Sured'in ehit Dmesi
"amllar, gelen takviye birlikleriyle oald. Her taraftan zerimize doru gelmeye
baladlar.
283
Sleyman b. Sured; arkadalarnn uradklar akbeti grnce, hemen yanlarna
vard.
'Allah'n kullar! Rabbine erken erken kavumay, gnahndan tevbe ve ahdine vefa
etmeyi isteyen, bana, benim yanma gelsin!' dedikten sonra, klcnn knn krd.
Onun yanna birok kiiler geldiler. Kllarnn knlarn krdlar.
Sleyman b. Sured'le birlikte ilerleyip aml svarilerin zerlerine atldlar.
Piyadelerle svariler, birbirlerine kartlar. amllarn piyadeleri gelip yetiinceye
kadar, iddetle arptlar.
Sleyman b. Sured'in svarileri de, aml svarilere saldrdlar.
amllar dayanamadlar. Pek ok sayda ldrldler. Yaralananlar da pek oktu.

Husayn b. Nmeyr; bu Tevbeciler ve Fedailer Birliinin direnilerini, cesaret ve
kahramanlklarn grnce, btn piyade birliklerini de harekete geirdi. Onlara ok
yadrdlar.
am svarileri ile piyade birlikleri, Tevbeciler ve Fedailer Birliini epeevre
kuattlar.
Husayn b. Nmeyr, Sleyman b. Sured'e bir ok att.
Sleyman b. Sured yere ykld. Sonra srayp kalkt. Sonra yine yere ykld."6
Sleyman b. Sured, yere dt zaman:
"Kabe'nin Rabbine andolsun ki, Cenneti kazandm gitti!" diyerek haykrd.
Sleyman b. Sured, ehit olduu zaman, doksan yanda idi.7
Mseyyeb b. Necebe'nin ehit Dmesi
Sleyman b. Sured ehit dnce, sanca Mseyyeb b. Necebe ald ve Sleyman
b. Sured'in baucuna dikilerek:
"Allah sana rahmet etsin ey kardeim! Sen en doru ekilde hareket ettin. zerine
den vazifeyi yerine getirdin. Geriye, bize den vazife kald!" dedi.
Sancak elinde olduu halde, bir mddet iddetle arpp dn6. Taber, Trh, c. 7, s. 66-76.
7. bn Sa'd, Tabakt, c. 4, s. 293.
284
d. Sonra, tekrar saldrd ve arpp dnd. Bunu tekrar tekrar yapp dnd. En
sonunda ehit oldu.
Mseyyeb b. Necebe'nin azadls der ki:
"Ben Mseyyeb b. Necebe'den daha cesaretli bir insan, onun iinde bulunduu
birlikten de daha cesaretli bir birlik grmedim!"
Abdullah b. Sa'd b. NfeyPin ehit Dmesi
Mseyyeb b. Necebe ehit olunca, sanca Abdullah b. Sa'd b. Nfeyl ald ve:
"Allah iki kardeime rahmet etsin!" dedikten sonra:
"Onlardan kimi, adad ehitlii dedi, kimi de bunu demeyi bekliyor. Onlar hibir
suretle ahidlerini deitirmediler" (Ahzb: 23) yetini okudu.
O srada, Abdullah b. T, Kesr b. Amr'l-Mzen ve Si'r b. Ebi Si'r'l-Hanef atl
olarak Abdullah b. Sa'd'n yanna geldiler. Med-inli ve Basral kardelerinin yardma
gelmek zere olduklarn haber verdiler.
Abdullah b. Sa'd b. Nfeyl:
"Bu yardm keke biz sa iken gelmi olsayd?" dedi.
Abdullah b. Sa'd b. Nfeyl, amllardan Reba b. Muhnk'la karlat. Birbirlerine
kl vurdular, tesir ettiremediler. Birbirlerinin boazlarna sarlarak boutular. Yere
dtler. Sonra, ayaa kalktlar, sallandlar.
Reba b. Muhnk'n kardeinin olu, Abdullah b. Sa'd b. N-feyl'e mzrakla saldrd.
Mzran onun gerdan ukuruna saplad ve onu ehit etti.
Abdullah b. Avf b. Ahmer de, Reba b. Muhnk'a saldrd. Mzrakla vurup onu yere
drd. Fakat, ldrecek yerinden vuramad iin, ayaa kalkt. Abdullah b. Avfn
ona ikinci saldrnda, Reba b. Muhrk'm arkadalar, Abdullah' mzraklayp yere
drdler.
Abdullah'n arkadalar da, yetiip Abdullah' kurtardlar.
Hlid b. Sa'd b. Nfeyl'in ehit Edilii
Hlid b. Sa'd b. Nfeyl, kardeini Reba b. Muhrk'n yeeninin ehit ettiini
grnce, klla onun zerinde saldrd.
285
Hlid'in arkadalar, Halid'i; Reba'nn yeeninin arkadalar da, adamlarm

kurtarmak iin hcuma getiler. Onlar, sayca ok olduklarndan, Halid'i ehit edip
kendi adamlann kurtardlar.
Abdullah b. Vil'in ehit Dmesi
Tevbeciler ve Fedailer Birlii kumandanlarndan nn eha-detinden sonra,
Abdullah b. Vil, aml lekerler ortasnda kalm, arpyor ve kendisine doru
gelinmesi iin sesleniyordu.
Rifa b. eddad, hcuma geerek amllar onun bandan datt.

Abdullah b. Vil, sancann yanna geldi. Sanca Abdullah b. Hzim'l-Kind
tutuyordu.
Abdullah b. Hzini, Abdullah b. Vil'e:
"Sancan benden al, kendin tut!" dedi.
Abdullah b. Vil:
"Allah seni rahmetiyle esirgesin. Onu benim yerime sen tutu-ver!" dedi.
Abdullah b. Hzini:
"Sancan benden al, kendin tut. Ben arpmak istiyorum!" dedi.
Abdullah b. Vil:
"Sen bu sanca tutmakla da cihad etmi ve ecre ermi olursun!" dedi.
Arkadalar, Abdullah b. Hzim'e:
"Ey Ebu Azze! Allah sana rahmet etsin! Kumandanna itaat et!" diyerek seslendiler.
O da ksa bir mddet sanca tuttu. Sonra, Abdullah b. Vil, sancan Abdullah b.
Hzim'den ald.
Abdullah b. Vil, ikindi vakti girdii sralarda, arkadalarna:
"lmsz hayat, zahmetsiz, dertsiz rahatlk, zntsz sevin isteyenler, u
haramlar hellletirenler ile arparak Rablerine, Cennetin nimet ve rahatlklarna
yaklasn! Allah size rahmetini ihsan etsin!" dedi ve aml lekerlere saldrd.
Arkadalar da, kendisiyle birlikte saldrdlar. amllardan, birok piyadeleri
ldrdler ve onlarn birliklerini bozup dattlar.
Bir mddet, bylece stn olarak savatlar.
286
Bundan sonra, Edhem b. Muharriz'l-Bhil kumandasndaki svari ve piyade

birlikleri Tevbeciler ve Fedailer Birliinin her taraftan zerlerine gelmeye baladlar ve
hatta bulunduklar yere, kararghlarna kadar yaklatlar, onlar kuattlar. Fakat,
onlarn bulunduklar yere ancak tek taraftan gelebildiler.
O gn, akama kadar arpma devam etti.

Abdullah b. Vil, bu srada ehit oldu.
Edhem b. Muharriz'l-Bhil der ki:
"Abdullah b. Vil:
'Allah yolunda ldrlenleri sakn ller sanma. Bilakis, onlar, Rableri katnda
diridirler. yle ki, Allah'n ltf inayetinden (kendilerine verdii ehitlik mertebesiyle
hepsi de ad olarak, Cennet nimetleriyle) rzklanrlar.
Arkalarndan henz onlara katlamayan ehit dindalar hakknda da, 'Onlara hibir
korku yoktur. Onlar mahzun da olacak deiller!' diye mjde vermek isterler.
Onlar, Allah'tan gelen bir nimetle, hatta daha fazlasyla ve Allah'n m'minlere olan
mkfatn zayi etmeyecei mjdesiyle de sevinirler1 [l-i mran: 169-171] yetlerini
okuyordu.
Beni kzdrd.
Kendi kendime:
'unlar bizi mrik ve bizim kendilerinden ldrdklerimizi ehit sayyorlar!' dedim.
Klla sol eline bir darbe indirdim, onu rperttim, ldreyazdm. Yanna vardm.
'Ben senin ailen iinde yaamay arzu ettiini gryorum?' dedim.
Bana:
'Sen ne kt grlsn! Vallahi, ben u anda senin elinde iki elimden dolay ecre
nail olmaktan baka birey arzu etmiyorum!' dedi.
'Ne iin?' diye sordum.
'Allah sana gnah yazsn, bana da ecir ve sevabn bytsn diye!' dedi.
Beni yine kzdrd. Svarilerimi ve piyadelerimi toplayp ona ve arkadalarna tekrar
saldrdm. Mzram saplayp onu ldrdm!"
287
Lr-
Abdullah b. Vil; ok ok namaz klan, oru tutan ve halkn din sorularm

cevaplandran Irak fakihlerindendi.
Abdullah b. Vil ehit olunca, Abdullah b. Hzim'in de onun yannda ehit olduu
grld.
Rifa b. eddad'm Kalanlar Toplayp Geri ekilmek stemesi
Abdullah b. Vil ehit olunca, Rifa b. eddad, Kinane oullarndan Velid b.
Gudayn'a:
"Sanca tut!" diyor, o da:
"Tutmak istemiyorum!" diyordu.
Rifa b. eddad, ona:
"Biz, Allah'n kullaryz. Hepimiz O'na dneceiz. Sen sanca ne diye
tutmuyorsun? Hepiniz bizim yanmza dnnz. Belki Allah bugn bizi derler, toplar
da, onlarn errinden korur" dedi.
Abdullah b. Avf'l-Ahmer, yerinden srad:
"Sen bizi dndrp de ldrecek misin?
Vallahi, onlarn gzleri nnde geri dnecek olursan, onlar dalmza binerler, bir
fersah mesafeye eriemeden, dier arkadalarmzn yanna kavuamadan yok
oluruz.
imizden kurtulacak olanlar da, bedeviler ve kyller yakalayp onlarn yanna
gtrrler. Sonradan, onlar da ldrlrler.
u gnein aydnl altnda, gpegndz byle yapmaman iin Allah'a and veririm.
Gib ve belirsiz olacaklar iin, gecenin karanl basmaya balasn. u gece, bizi
brsn. O zamana kadar atlarmzn zerinde kendimizi savunmak iin arpalm.
Gece karanl basnca, hayvanlarmza binelim. Gecenin ilk ksmnda onlara ok
atalm.
Piyadeler, sabaha kadar yarallarmz tasn ve herkes tad arkadana baksn
ve onunla ilgilensin.
Onlar onar, yirmier kii birlikte gitsin. Halk, gidilen yeri bilirse, birbirinin ardna
der, giderler.
Eer dediim gibi gpegndz geri ekilecek olursak; anne olunu bulamaz, kii ne
tarafa, nereye gideceini bilemez. Hepimiz lm, esir olmu bir halde sabaha
karz!" dedi.
288
Rifa b. eddad:
"Olur! Senin grn ben de uygun gryorum" dedi.
Velid b. Gudayn'l-Kinn'nin Geri Dnmek stememesi ve ehit Olmas
Rifa b. eddad, Velid b. Gudayn'l-Kinn'nin yanna vard.
"Sanca sen elinde tayacak msn? Yoksa senden alaym m?" diye sordu.
Velid:
"Ben senin istediini istemem! Ben Rabbime kavumak, kardelerime katlmak,
dnyadan ayrlp ahirete ulamak istiyorum.
Sen ise dnyann gmn istiyor, sa kalmay umuyor, dnyadan ayrlmaktan
holanmyorsun!
Vallahi, ben senin klavuzluunu istemem!" dedi ve sanca Rifa b. eddad'a geri
verip, arpmak iin gitti.
Abdullah b. Avf b. Ahmer, ona:
"Allah seni rahmetiyle esirgesin. Gel, sen bir mddet bizim yanmzda arp. Elinle,
kendim tehlikeye atma!" dedi ve and verip onu durdurdu.
O srada amllar:
"Allah onlan helak etti. zerlerine yrynz! Geceden nce ilerim bitirip onlardan
boalnz!" diyerek bartlar ve btn gleriyle hcuma getiler.
Tevbeciler ve Fedailer Birliinden arta kalanlar, kahramanlk ve cesaretlerinden
hibir ey kaybetmeksizin dayandlar, amllarla yatsya kadar arptlar.
Velid b. Gudayn'l-Kinn, akamdan nce ehit oldu.
Abdullah b. Aziz'l-Kind'nin Olunu Kindlere Vasiyet Ederek arpa arpa ehit
Olmas
Abdullah b. Aziz'l-Kind, yannda kk olu Muhammed olduu halde, gidip:
"Ey amllar! iinizde Kindelerden bir kimse var m?" diye sordu.
amllardan baz kimseler kp:
"Evet! Biz onlardanz!" dediler.

289
Abdullah b. Aziz, onlara olunu gndererek:
"Yannzdaki kardeinizi Kfe'deki kavminize gnderiniz. Ben Abdullah b. Aziz'lKind'yim!" dedi.
amllar:
"Sen bizim amcamzn olusun. Emniyet ve selamettesin!" dediler.
Abdullah b. Aziz:
"Vallahi, ben kardelerimin vurulup dtkleri yerden ayrlmak istemem!" diyerek
ilerledi.
ocuk ise, babasnn arkasndan alamaya balad.
Abdullah b. Aziz, olunun arkasndan feryat ederek aladn grnce:
"Yavrucuum! Eer elimde Rabbime tat cmlesinden olarak sana yapabileceim
birey olsayd, muhakkak yapardm!" dedi.
amllardan olan kavmine de, olu ile ilgilenmeleri iin and verdi.
amllar ona ve oluna son derece acdlar, zldler ve aladlar.
Abdullah b. Aziz akamleyin amllarn saflarna saldrd. arpa arpa ehit
oldu.
Kreyb b. Zeyd ve Arkadalarnn ehit Olmalar
Kreyb b. Zeyd'l-Himyer, akamleyin sancakla geldi. Yannda Himyer ve
Hemdnlerden yze yakn kimse vard.
Kreyb, arkadalarna:
"Ey Allah'n kullar! Rabbinize doru gidiniz!
Vallahi, dnyada Allah'n rzasndan ve O'na tevbeden baka ie yarar birey
yoktur.
ittiime gre; iinizden bir taife, iinden km olduklar dnyaya ve gnahlarna
geri dnmek istiyorlarm!
Hayr! Vallahi, ben o ilk szmde duruyorum!

steyen kardelerim, arkamdan gelsinler!" dedi.
Hepsi onun davetine icabet ettiler ve:
"Biz de senin grndeyiz" dediler.
Kreyb, sanca alp amllarn yaknna kadar vard.
urahbil b. Zilkel':
290
"Vallahi, u sancan Himyer veya Hemdnlerin sanca olduunu sanyorum!"

dedi.
Onlara yaklap kim olduklarn sordu. Onlar da, haber verdiler.
Bunun zerine, urahbil b. Zilkel', onlara:
"Sizler emniyettesiniz!" dedi.
Kreyb, ona:
"Biz dnyada emniyette idik. imdi dnyadan kp ancak ahi-ret emniyet ve
selametini diliyoruz!" dedi.
amllarla arpmaya giritiler ve ehit oldular.
Suhayr b. Huzeyfe'nin Arkadalar ile Birlikte ehit Olmas
Suhayr b. Huzeyfe b. Hill, Mzeynelerden otuz kii ile ilerledi. Suhayr,
arkadalarna: "Allah yolunda lmden korkmaynz. nk, o, size bir gn
muhakkak gelecektir. Allah'a ynelerek km olduunuz dnyaya tekrar
dnmeyiniz. Artk sizin iin orada kalmak yoktur.
Allah katnda olan, sizin iin daha hayrldr!" dedi. Sonra, hep birlikte ilerlediler.
arptlar ve ehit oldular.
Rifa b. eddad'n Tevbeciler ve Fedailer Birliinden Kalanlarla Birlikte Geri
ekilmesi
Akam olunca, amllar kararghlanna dndler.
Rifa b. eddad; btn arkadalarnn yaralanm olduunu ve her yaralnn
kendisini idare edemeyecek durumda bulunduumu grnce, onlar kavimlerine

teslim etti.
Btn gece, sabaha kadar, halk oradan yollad.
"Biz geri ekilmek iin hazrlandmz zaman, Abdullah b. Ga-ziyye ehitlerin
baucuna dikildi ve:
'Allah sizlere rahmet etsin. Siz szlerinizde sdk ktnz ve sebat ettiniz! Bizler ise,
yalanc ktk ve katk!' dedi.
Sabahleyin ric'at iin hareket edeceimiz srada, Abdullah b. Gaziyye, yirmi kadar
arkada ile birlikte, dmanla arpp ehit olmak maksad ile geri dnmek istedi.
291
Rifa b. eddad, Abdullah b. Avf b. Ahmer ve birok kimseler, onlara:
'Allahakma! Bizim saymz oaltnz, azaltmaynz! Biz sizin gibi ihlas sahiplerinin
iimizde bulunmasn hayr sayyoruz' dediler ve and vermekten geri durmadlar.
Nihayet, onlar geri dndrdler.
Yalnz, Mzeyne'den Ubeyde b. Sfyan, bir ara klcm ekip amllara hcum etti
ve ehit oldu."
Sabaha kld zaman, Tevbeciler ve Fedailer Birliinden arta kalanlar, Habur
kazasn gemi, Habur'un Tneynir kyne erimi, en geilmez yerleri gemi
bulunuyorlard.
Husayn b. Nmeyr, yakalatmak iin sabahleyin pelerinden birlikler gndermi
idiyse de, onlardan hi kimseyi ele geiremedi-ler.
Rifa b. eddad, arkada kalmt.
Ebu'1-Cveyriyet'l-Abd ise, ric'at eden halk, arkadan yetmi atl ile takip ve setr
etmekte idi.
Hayvanndan denleri hayvanlarna bindirerek veya metn drenlere
met'larn bulup vererek, Krksya'ya gelip kavutular.
Zfer b. Hris'in Yurdunda Arlam
Zfer b. Haris; Tevbeciler ve Fedailer Birliinden ric'at edenlere, daha nce yapt
gibi, yiyecek ve hayvan yemi ve tabipler gnderdi.
Onlara:
"sterseniz yanmzda oturunuz. Size elimizden gelen iyilii yapar, dert orta
oluruz!" dedi.
Onlar orada gn kaldlar.
Her birine istedii yiyecek ve hayvan yemi ve az konulduktan sonra, oradan
ayrldlar.
Medinliler Medin'e; Basrallar Basra'ya ayrldlar. Kfeliler de, Kfe'ye geldiler.8
8. Taber, Trih, c. 7, s. 76-80.
292
Sleyman b. Sured ile Mseyyeb b. Necebe'nin Balarnn Abdulmelik'e

Gnderilmesi
Sleyman b. Sured ile Mseyyeb b. Necebe'nin balar cesetlerinden ayrlp
Abdulmelik b. Mervan'a gnderildi.9
Abdulmelik b. Mervan'n Konumas
Tevbeciler ve Fedailer Birliinden mhim bir ksmnn ehit ve kalanlarnn da
ric'ata mecbur edildii mjdesini alnca, Abdulmelik b. Mervan, minbere kt. Allah'a
hamd senada bulunduktan sonra:
"Bilesiniz ki; Allah Irakllarn fitne ve fesat dourucu, doru yoldan sapm
reislerinden Sleyman b. Sured'i helak etti.
Haberiniz olsun ki; Mseyyeb b. Necebe de, kllara ban top gibi terketti.
Haberiniz olsun ki; Allah, onlarn doru yoldan sapm ve saptrc byk
reislerinden Ezd'in kardei Abdullah b. Sa'd' ve Bekr b. Vil'in kardei Abdullah b.
Vil'i ldrmtr.
Bunlardan sonra, artk, kavim ve kabilelerinden aykn hareket edecek bir kimse
kalmamtr!" dedi.10
9. bn Sa'd, Tabakt, c. 4, s. 293.

10.
Taber, Trih, c. 7, s. 80.
IV. BLM
Kerbel'nn ntikam Peinde

Kerbel ntikamm Almak Dvas ile Ortaya kan kinci Adam: Muhtar b. Ebu Ubeyd
es-Sakafi
amllarla arptktan sonra ric'at eden Tevbeciler ve Fedailer Birliinden Kf eli
olanlarn Kfe'ye dndkleri srada, Muhtar b. Ebu Ubeyd es-Sakaf, Kfe zindannda
mahpus bulunuyordu.1
Muhtar, Peygamberimizin zamannda Mslman olmutu. Kendisinin sahabeden
olup olmad belli deildir.
Muhtar, Sakf kabilesinin byklerindendi. Rey ve gr sahibi, hatp, cesur ve ok
zeki idi. Dindarl azd.2
Abdullah b. mer'in rivayetine gre; Peygamberimiz, Sakften bir kezzab (yalanc),
bir de ok adam ldrc kii kacam haber vermiti.
Yalanc olan Muhtar b. Ebu Ubeyd, ok adam ldrc olan da Haccac b.
Yusuftu.3
1. Taber, Trih, c. 7, s. 80.
3. Tirmiz, Snen, c. 4, s. 499.

Haccac b. Yusuf; Abdullah b. Zbeyr'in cesedini astrd hurma aacndan indirtip
Yahudi kabirlerinin iine attrdktan sonra, Abdullah b. Zbeyr'in annesi Esma bint-i
Ebu Bekir'i adam gnderip yanna getirtmek istedi. Esma, Haccac'n yanna
gelmekten imtina etti. Haccac:
"Ya benim yanma gelirsin, yahut da seni sa rglerinden yakalayarak srkleyip
getirecek olan kiileri gnderirim sana!" diyerek tekrar haber sald. Esma, yine onun
yanna gelmekten imtina etti ve: ..........., ,., ,
294
Muhtar, kendisine, Allah tarafndan vahiy ve ilham geldiini, gayb bildiini iddia
edecek kadar ileri gitmiti.4
Mslim b. Akl; Hz. Hseyin tarafndan Kfe'ye gnderildii zaman, Kfe'de
Muhtar'm evine inmi, Ubeydullah b. Ziyad gelip K-fe'de ie balayncaya kadar
onun evinde kalmt.5
Muhtar'n Kfe'de Ayaklanmaya Niyetlenmesi ve Dvlp Zindana Atlmas

Kfe erafndan ve Ehl-i Beyt taraftarlarndan Hni' b. Ur-ve'nin bn Ziyad
tarafndan dvlp hapsedildii ve Mslim b. AkPin bn Ziyad' kknde kuattktan
sonra Kfeliler tarafndan yapayalnz ve yardmsz brakld ve duruma bn Ziyad'n
hkim olduu srada,6 Muhtar, kendi ky olan Hutarniye (Lekf) kyne gitmi
bulunuyordu.
Muhtar, kynden kp akamdan sonra Kfe'ye gelmi, Fil kapsna kadar
ilerlemiti.
bn Ziyad; Amr b Hureys'e sancak amasn, mescidde oturup
"Vallahi, beni sa rglerimden yakalayarak srkleyecek olan kiileri bana
gndermedike, senin yanna gelmeyeceim!" dedi. Bunun zerine, Haccac:
"Benim deri ayakkablarm bana gsterin!" dedi ve ayakkablarn aldktan sonra
acele Esm'nn yanna vard ve: "Allah dmanna yaptm nasl buldun?" dedi.
Esma:
"Grdm ki; sen onun zerine yrdn, dnyasn yktn. O da, senin zerine yrd,
hiretini ykt!
Bana haber verildiine gre; sen ona 'Ey iki kuakl kadnn olu!' diyormusun.
Vallahi, ben gerekten ki Kuakl Kadn'm!
Ben (Hicret gecelerinde) o iki kuaktan birisiyle Reslullah Aleyhisselamn
yiyeceini, Ebu Bekir'in yiyeceini, hayvanlarn eriemeyecekleri yere kaldrp
asyordum. Dierine gelince, o da her kadnn muhta olduu ve kendisinden
mstani kalamayaca fistan ve entarisidir.
Fakat, sen unu iyi bil ki: Reslullah Aleyhisselam, bize, Sakf kabilesi iinde ok
yalanc bir kii ile ok adam ldrc bir kiinin kacan haber vermitir. ok
yalanc olan kiinin (Muhtar b. Ebu Ubeyd es-Sakafi) ktn grdk. ok adam
ldrcye gelince, sanrm ki o da sensin!" dedi.
Bunun zerine Haccac, kalkp Esm'nn yanndan ayrld ve bir daha da onun yanna
dnmedi, uramad (Mslim, Sahih, c. 7, s. 191).
Haccac'n ele geirip ldrd insanlarn says yz yirmi bine dolmutu CKrmiz,
Snen, c. 4, s. 499).
4. Zeheb, A'lm, c. 3, s. 353.
5. Dinever, Kitbu'l-ahb&r, s. 231-233.
6. Taber, Trh, c. 6, s. 206-210.
KERBEL'NIN NTKAMI PENDE
295
btn halk sancan altnda toplanmaya davet etmesini emretmiti.
Muhtar; Fil kapsnda dikilip dururken, bn Ziyad'n adamlarndan Hni' b. Ebi
Hayyet'l-Vdi ona rastlad ve:
"Sen burada ne iin duruyorsun? Ne halikn yanndasn, ne de evindesin?" diye
sordu.
Muhtar:
"Sabaha knca, sizin ilediiniz ok byk hatanz, suunuzu ele alp ortal
sarsmay dnyorum!" dedi.
Hni' b. Ebi Hayye:
"Vallahi, sanyorum ki, sen kendini ldreceksin!" dedikten sonra, Amr b. Hureys'in
yanna varp, Muhtarla aralarnda geen konumay ona haber verdi.
Amr b. Hureys, yannda bulunan Abdurrahman b. Ebi Umeyr'e:
"Kalk, amcann olunun yanna var. Ona haber ver ki; o, adamnn nerede
bulunduunu bilmiyor!
Sakn kendi kendine bir yol ve i tutmaya kalkmasn!" dedi.
Abdurrahman, Muhtar'a gitmek zere ayaa kalkt.
Zaide b. Kudme, Amr b. Hureys'e:
"O, eman verdiin takdirde, sana gelir" dedi.
Amr b. Hureys:
"Ona benim tarafmdan eman verilmitir. Onun vali bn Ziyad'a kar bir hareketi
varsa, lehinde en gzel ekilde ehadet mevkiinde bulunacam ve kendisini en
gzel ekilde kayracam!" dedi.
Zaide b. Kudme:
"yle olunca, inaallah hayrdan baka birey olmaz!" dedi.
Abdurrahman, Zaide ile birlikte Muhtarn yanna vardlar. Ona, bn Ebi Hayye'nin ve
Amr b. Hureys'in sylediklerini anlattlar. Kendi kendine bir i tutmaya kalkmamas
iin and verdiler.
Bunun zerine, Muhtar, bn Hureys'in yanna vard. Selam verdi. Sabaha kadar
onun sanca altnda oturdu.
Fakat, halk, Muhtar'm iini ve yaptn anyor ve konuuyorlard.

Umre b. Ukbe b. Ebi Muayt, gidip bunu bn Ziyad'a syledi.
Gne doup ykseldii zaman, bn Ziyad'n kaps ald. eri girmeleri iin halka
izin verildi.
296
Muhtar da, ieri girenler arasnda idi.

bn Ziyad, Muhtar3! yanna ard. Ona:
"Sen, bn Akl'e yardma gelen cemaat iinde imisin?" dedi.
Muhtar:
"Ben byle birey yapm deilim. Fakat gelip Amr b. Hureys'in sanca altna indim
ve onunla birlikte geceledim, sabahladm" dedi.
Amr b. Hureys:
"Doru sylyor o! Allah sana iyilikler versin!" dedi.
bn Ziyad, Muhtardn yanna geldi ve elindeki deneini kaldrp yzne arpt.
Muhtar'n gzkapaklarm yukar frlatt.
"Eer senin lehinde Amr b. Hureys'in ehadeti olmasayd, boynunu vururdum!
Gtrn bunu zindana!" dedi.
Muhtar, zindana gtrlp orada hapsedildi. Hz. Hseyin'in Kerbel'da ehadetine
kadar zindanda kald.
Muhtar'n Zindandan karlmas
Muhtar, Zaide b. Kudme'yi, Medine'de oturan enitesi Abdullah b. mer'e
gnderdi. Zindandan karlmas iin bn Ziyad'a emir vermesini Yezid b. Muaviye'ye
yazmasn ondan diledi.
Zaide, Medine'ye gidip durumu Abdullah b. mer'e bildirdi.
Muhtar'n kzkardei ve Abdullah b. mer'in zevcesi Safiyye, kardeinin zindanda
bulunduunu renince, feryad figana balad.
Abdullah b. mer de, Yezid b. Muaviye'ye bir yaz yazp Zaide ile gnderdi.
Abdullah b. mer, yazsnda yle dedi:

"mdi, Ubeydullah b. Ziyad, Muhtar1! hapsetmi. O, benim ka-ynbiraderimdir. Ben
onun af ve selametini, halini dzeltmesini arzu ederim.
Allah bize ve sana iyilikler versin.
Eer bn Ziyad'a bu hususta yaz yazmay ve Muhtar'n serbest braklmasn
emretmeyi uygun grrsen, yap bu ii!
Vesselmu aleyk!"
Zaide, yazy yanna ald. Hayvanna binip, am'a, Yezid'in yanna vard.
Yezid, yazy okuyunca, gld. Sonra da:
297
"Ebu Abdurrahman, kayryor. Onun byle yapmaya hakk var" dedi ve bn Ziyad'a
yle yazd:
"mdi, yazm grnce, Muhtar b. Ebu Ubeyd'i serbest brak. Vesselmu aleyk!"
Zaide, Yezid'in mektubunu getirip bn Ziyad'a verdi.
bn Ziyad, Muhtar1! zindandan kartt.
"Sana gn mhlet verdim. Eer gnden sonra seni K-fe'de grrsem, sana
verdiim emandan beriyim, uzan!" dedi.
Muhtar, bn Ziyad'n yanndan ayrlp evine gitti. nc gn, Kfe'den aynlarak
Hicaz'a gitti.7
Muhtar'n Hni' b. Ebi Hayye ile Grmesi
Hni' b. Ebi Hayyet'l-Vdi, Ramazan umresi iin Mekke'ye gelmiti. Orada
Muhtarla grtler.
Muhtar, ondan, halini ve Kfe halknn durumunu sordu.
Hni' de, ona bu hususta bilgi verdikten sonra, Kfelileri derleyip toplayacak, tek
gr zerinde birletirecek bir adam bulunmadm syleyince, Muhtar:
"Ben, Ebu shak'm! Vallahi, onlan hak zerinde toplayacak, bo yolda binitlenenleri
yok edecek, her muannid cebbar ve zalimi ldrecek olan benim!" dedi.
Hni':
"Yazklar olsun sana ey bn Ebu Ubeyd! Gcn yeterse, halk dallete brakma!
Amma, bu iin adam sen deilsin, senden baka-sdr. Eer sen fitne ve fesat adam
olursan, halkn en ksa mrls ve en kt amellisi olursun!" dedi.
Muhtar:
"Ben halk fitne ve fesat karmaya deil, doru yola ve birlemeye davet
edeceim!" dedi.
Frlayp ayaa kalkt ve Kfe'ye gitmeye hazrland.8
Muhtar'n Abdullah b. KmiFle Birlikte Kfe'ye Dn
Muhtar, Mekke'de Abdullah b. Zbeyr'in en yakn adamlarndan oldu. Muhammed
b. Hanefiyye'nin de yanna gider gelirdi.
7. Taber, Trih, c. 7, s. 58-59.
8. Taber, Trih, c. l, s. 63.
298
Muhtar, bir gn, Muhammed b. Hanefiyye'ye:

"Ben Irak'a gideceim" dedi.
"Git! u Abdullah b. Kmil-i Hemdn'yi de yannda gtr!" dedi ve Abdullah b.
Kmil'e gizlice:
"Ondan sakn. Bil ki, ona pek gvenilmez!" diye tenbihte bulundu.
Muhtar, Abdullah b. Zbeyrin yanna gidip:
"Sen benim Irak'taki mevkiimi biliyorsun. Benim orada bulunmam, senin iin,
urada bulunmamdan faydaldr" dedi.
Abdullah b. Zbeyr, izin verince, Abdullah b. Kmille birlikte Irak'a hareket ettiler.
Uzeyb mevkiine geldikleri zaman, Muhtar, Abdullah b. Kmil'e:
"Bana Kfe halk hakknda bilgi ver!" dedi.
Abdullah b. Kmil:
"Halk, kaptansz dolaan bir gemi halinde geride brakmtm!" dedi.

Muhtar:
"Ben o geminin kaptanym!" dedi.9
Muhtarn bn'1-Irk ve Seleme b. Mersed'le Grmeleri
Sakfin azadls bn'1-Irk, Hicaz'dan dnerken Muhtar"a rastlad. Onunla
selamlatlar.
bn'1-Irk, Muhtar'n gzkapaklarmn yukar frlam olduunu grnce:
"Allah gemi eylesin! Ne oldu gzne?" diye sordu.
Muhtar:
"Gzlerime, zniyenin olu (bn Ziyad) denekle arpt. Gzlerim, grdn hale
geldi!" dedi.
bn'1-Irk:
"Onun parmaklar olak olmad m?" dedi.
Muhtar:
"Eer ben de onun parmaklarnn damarlann ve azalarm para para kesmezsem,
Allah beni ldrsn!" dedi.
9. bn Sa'd, Tabakt, c. 5, s. 98.
299
bn'1-Irk, Muhtardn bu szne at ve:
"Allah sana iyilikler versin! Sen bunu yapacan nereden biliyorsun?" dedi.
Muhtar:
"Sen benim sylediim sz aklnda tut! Onun doru olduunu greceksin!" dedi.
Taffta (Kerbel'da) zulmen ehit edilen Mslmanlarn seyyidi Hz. Hseyin'in ve
olunun kanlarnn aranmas ve intikamlarnn alnmas bahsi alnca da, Muhtar:
"Rabbime andolsun ki; onun ldrlmesine karlk olarak Yahya b. Zekeriyya
Aleyhisselamn kam karlnda ldrlenler says kadar* onlardan ldreceim!"
dedi.
bn'1-Irk:
"Sbhnallah! Bu da, en alacak bir haberdir dorusu!" dedi.
Muhtar:
"Sana sylemi olduum bu sz de aklnda tut! Onun da doru olduunu
greceksin!" dedi.
Hayvann yrtp yoluna devam etti.10
Muhtar, yolda Seleme b. Mersed'l-Hemdn'ye rastlad.
Seleme, Araplarn en cesuru idi. Kendisi ok dindard. Birbirleriyle musafaha ettiler.
Muhtar ona Hicaz'daki durumu haber verdi.
"Sen de bana Kfe'deki halktan bilgi ver?" dedi.
Seleme:
"obanlarm kaybetmi koyun srs gibidirler!" dedi.
Muhtar:
"Ben onlar en gzel ekilde idare eder ve eriecekleri sonuca en iyi ekilde
eritiririm!" dedi.
Seleme:
"Allah'tan kork! yi bil ki; lecek, diriltilecek ve muhasebe olunacaksn. Amelin
hayrl ve iyi ise, hayrla mkfatlanacaksn. Amelin erli ve kt ise, ona gre
cezasn ekeceksin!" dedi.
Ayrldlar.
* bn Abbas'n Peygamberimizden rivayet ettii bir hadise gre, Yce Allah
Peygamberimize, "Yahya b. Zekeriyya'nm kanna kar yetmi bin kii ldrmtm.
Senin kznn olu iin ise yetmi bin ve yetmi bin kii ldreceim!" diye vahyetmiti (Hkim, Mstedrek, c. 3, s. 178).
10. Taber, Trih, c. 7, s. 59-60.
300
Muhtar'n Kfe'deki Temas ve Faaliyetleri
Muhtar, Cuma gn Bahr'l-Hre'ye geldi. nip orada gusletti. Hafife ya srnd.
Elbisesini giydi. Sarn sard. Klcn kuandktan sonra, hayvanna bindi. Sekn
Mescidine ve Kinde namazgahna urad.

Urad meclislerden, oturanlara selam vermedike gemedi ve:
"Sizi, gelmesini arzuladnz yardm ve zaferle mjdelerim!" dedi.
Muhtar, Zhl ve Hucr oullan mescidine urad. Oralarda kimseyi bulamad. Halk,
Cuma namazna gitmilerdi.
Muhtar, Bedd' oullarna urad. Ubeyde b. Amru'l-Beddiyy'l-Kind'yi buldu, ona
selam verdi ve:
"Seni yardm, kolaylk ve zaferle mjdelerim!" dedi.
Ubeyde b. Amr; halkn en cesuru, en kuvvetli airi ve Hz. Ali'ye en ok sevgi ve
ballk gstereni idi.
Ubeyde, Muhtar'a:
"Sen bizi mjdeledin. Allah da seni hayrla mjdelesin! Sen bize bunu biraz
aklasan olmaz m?" dedi.
Muhtar:
"Olur! Geceleyin evde yanma gel!" dedi ve haramlar hellleti-renlerin ldrlmesi
ve Peygamber evlatlarnn kanlarnn aranmas, intikamlarnn alnmas iin kendisine
yardmc olmalarn mescid mdavimlerine duyurmasn ondan istedi. Hind oullan
yurduna hangi yolla ve nasl gidileceini de sordu.
Ubeyde:
"Beni biraz bekle. Ben sana klavuzluk edeyim!" dedi.
Atn getirtip zerine bindi. kisi birlikte Hind oullarna gittiler.
Hind oullar yurduna varnca, Muhtar, Ubeyde'ye:
"Bana smail b. Kesrm evini gster!" dedi.
Birlikte, gidip smail b. Kesirln evine vardlar.
smail b. Kesir dar kt. Selamlatlar ve musfaha yaptlar.
Muhtar, onu da zaferle mjdeledikten sonra:
"Sen ve kardein gece yanma geliniz. Size istediiniz hereyi ben getireceim!"
dedi.
301
Muhtar, Cheyne Mescidine urad. Sonra, Kfe'nin Fil kapsna kadar gitti.
Hayvann hdrp mescide girdi. Mescidde bulunan halk, onu tandlar ve:
"Bu gelen, Muhtar'dr!" dediler.
Muhtar, mescidin direklerinden bir direin dibinde namaz kld.
Sonra, kamet getirildi. Cemaatle namaz kld. Namazdan sonra baka bir direin
yanna varp, Cuma namaz ile ikindi namaz vakti arasnda yine namaz kld. kindi
namazn da cemaatle birlikte klp mescidden ayrld.
Hemdn halknn toplu bulunduklar yere urad. Onlara da:
"Sizi mjdelerim. Ben size sevineceiniz eyle geldim!" dedikten sonra, oradan
ayrlp evine gitti.11
Muhtar'n Kfe'ye gelii, Yezid b. Muaviye'nin lmnden alt ay sonra, Hicretin
altmdrdnc ylnda, Ramazan aynm ortalarnda idi.12
Muhtardn Ehl-i Beyt Taraftarlarn Kendisinin Yannda Toplanmaya Davet ve Tevik
Etmesi
Ubeyde b. Amr ile smail b. Kesr, szleildii zere, geceleyin Muhtar'n evine
gittiler.
Muhtar, onlardan, halkn iini ve Ehl-i Beyt taraftarlarnn durum ve tutumlarn
sordu.
Bunlar da:
"Ehl-i Beyt taraftarlar, Sleyman b. Sured'in banda toplandlar. ok gemeden
ayaklanacak, ortaya kacaklar!" dediler.
Muhtar, Allah'a hamd sena etti ve Peygamber Aleyhisselama salt selam
getirdikten sonra:
"mdi, size derim ki: Mehd b. Vasi Muhammed b. Ali, beni size emn, vezr ve
seilmi emir olarak gnderdi.
Hakszlarla arpmay, Ehl-i Beytin dklen kanlarn aramay, zayflarn zerinden
zalimleri defetmeyi bana emretti!" dedi.
Muhtar'n davetine ilk icabet ve ellerini onun eline koyup bey'at eden, Ubeyde b.
Amr ile smail b. Kesr oldu.
11. Taber, Trih, c. l, s. 63-64.
12. Taber, Trih, c. 7, s. 53.

302
Muhtar; Sleyman b. Sured'in banda toplanan Ehl-i Beyt taraftarlarna haber

gnderip:
"Ben size btn ilerin idare edicisi, fazilet madeni, vasinin vasisi olan mam Mehdi
tarafndan gelmi bulunuyorum.
Onun emrinde ifa, rtl ve kapallara aklk getirme, dmanlar ldrme,
nimetleri tamamlama vardr!
Sleyman b. Sured (ki Allah bize ve ona iyilikler versin) bu yolda kuru ekmek
parasndan, rk, krk, ie yaramaz sradan baka birey deildir!
O ne iler hakknda bir tecrbe sahibidir, ne de kendisinin harp fenninde bilgisi
vardr.
O ancak kendisini ve sizi ldrtmek iin ortaya kmak istiyor!
Ben ise ancak bana yapld ekilde hareket edeceim. Ben bu hususta
dmannz ldrmek, kalblerinize ifa vermek zere emredilmi, vazifelendirilmi
bulunuyorum. Szlerimi dinleyiniz ve emrime itaat ediniz! Ben sizin btn
dndklerinizi, tasarladklarnz gerekletirmeye kefilim" dedi.
Muhtar'n bu szleri, ok gemeden, Ehl-i Beyt taraftarlar zerinde az-ok tesir
gsterdi.13
Muhtar, zaman zaman, adamlarna:
"Gryor musunuz; u Sleyman b. Sured ne yapmak istiyor?
O ancak kendisini ve sizi ldrmek iin ortaya kmak istiyor!
Halbuki, onun ne harpler hakknda bir gr, ne de bilgisi vardr" demekten geri
durmuyordu.
Fakat, Ehl-i Beyt taraftarlarndan, kabile reislerinden ve eraftan olanlar, hep
Sleyman b. Sured'le birlikte bulunuyorlard.
nk, o, Ehl-i Beyt taraftarlarnn en by, en yals idi. Ona hi kimseyi denk
tutmamakta idiler.
Ehl-i Beyt taraftarlarndan az bir ksm ise, Muhtar'a meyletmiti.
Sleyman b. Sured, Muhtar'a, Allah'n yarattklarnn en ar geleni ve e ekilmezi

idi.
Sleyman b. Sured harekete gemek istedii ve harekete getii zaman, Muhtar
harekete gemek istemedi. Sleyman b. Sured'in teebbsnn neticesinin ne
olacan bekledi.
13. Taber, Trih, c. 7, s. 64-65.
303
Ehl-i Beyt taraftarlar iinin er-ge kendisi zerinde toplanacan ummakta idi.
Muhtardn Tekrar Zindana Atlmas
Sleyman b. Sured'in ortaya kp Cezire'ye doru hareket ettii srada; mer b.
Sa'd b. Ebi Vakkas, ebes b. Rib' ve Yezid b. Haris b. Rveym, Kfe valisi Abdullah
b. Yezid'in ve Kfe hara mili brahim b. Muhammed'in yanna giderek:
"Muhtar, sizin iin, Sleyman b. Sured'den daha tehlikelidir.
nk, Sleyman, yurdunuzdan ayrlp sizin dmannzla arpmaya, onu tahkir
ve tezlile gitmitir.
Muhtar ise ehrinizde bulunuyor ve size saldrmak istiyor.
Gidip onu zincire vurunuz. Halkn ii dzelinceye kadar, zindanda tutunuz!" dediler.
Muhtarn bireyden haberi yokken, evini kuattlar. Kendisini ieriden kardlar.
ibrahim b. Muhammed, vali Abdullah b. Yezid'e:
"Onu smsk bala! Yaya ve yalnayak yrterek gtr!" dedi.
Abdullah b. Yezid:
"Sbhnallah! Ben onu yaya olarak da, yalnayak da yrtmem!
Bu adam bize kar dmanln aa vurmadka, veya bizimle arpmaya
kalkmadka, ben bu ii yapmam!
Biz onu ancak bir zan zere yakalam bulunuyoruz!" dedi.
ibrahim b. Muhammed, MuhtarV.
"Ey bn Ebu Ubeyd! Senin karklk karmak maksadyla halk aldatmaya

kalktn bize haber verilmedi mi sanyorsun?" dedi.
Muhtar:
"Benim hakkmda sana erien haber, btl ve bo haberden baka birey deildir.
Ben, senin babann ve dedenin karklk karmak maksadyla halk tleyip
aldatt gibi halk aldatmaktan Allah'a snrm!" dedi.14
14. Taber, Trih, c. 7, s. 53.
304
brahim b. Muhammed, Muhtardan bu sz iitince, bir daha azn amad.
Muhtar, siyah bir katra bindirildi.
brahim b. Muhammed, valiye:
"Ona buka vurmayacak msn?" diye sordu.
Vali:
"Ona zindan bukas yeter!" dedi.
Muhtarn Zindandaki Yemini
Muhtar, zindanda kendisini ziyarete gelenlere:
"Denizlerin, hurma ve dier aalarn, ssz llerin, meleklerin, sekin ve hayrl
kiilerin Rabbine an dolsun ki; dinin direklerini di-kinceye, Mslmanlarn balarnn
arsnn dindiini, getiini, m'minlerin kalb yaralarnn iyiletiini grnceye ve
peygamberlerinin intikamn alncaya kadar her cebbar ve gaddar btn
yardmclarnn arasnda en keskin klla ldreceim!
Bu yolda ne dnyann zevali beni kayglandracaktr, ne de lmden
kayglanacam!" diyerek yemin etti.
Muhtar, bu szn, zindanda ziyaretine gelenlere tekrarlad.15
Muhtar'm Rifa b. eddad ile Dier Ehl-i Beyt Taraftarlarna Yazs
Rifa b. eddad Aynu'l-Verde'den geldii zaman, Muhtar zindanda bulunuyordu.
Muhtar; zindandan Rifa b. eddad'a bir yaz yazd ve yazd yazda, sa olarak
dnp gelenlere "Hogeldiniz!" dedikten ve kendilerini Allah'n en byk ecir ve
sevaplarla mkfatlandrmasn, lenlerin ruhlarn da peygamberler, sddkler,
ehitler ve salihle-rin ruhlar ile birlikte bulundurmasn diledikten sonra, yle dedi:
"Ben, tayin edilmi emirim. Gvenilmi kiiyim. Ordu kumandanym.
Cebbarlarla arpacam. Din dmanlarndan intikam alacam. Zalimleri,
hakszlar zincirlere vuracam.
Hazrlk yapnz ve hazrlannz. Sevininiz ve sevindiriniz.
15. Taber, Trih, c. 7, s. 65-66.
305
Sizi Allah'n Kitabna ve Peygamberinin snnetine sarlmaya ve Ehl-i Beytinin
dklen kanlarn aramaya, intikamlarn almaya, zalimlere kar zayflan korumaya,
haramlan hellletiriciler-le cihada davet ediyorum!"16
Muhtar, Sleyman b. Sured'in arkadalarna yazd ikinci yazsnda da, yle dedi:
"mdi, o hak yolundan sapm, haramlan hellletirmi olanlarla arparak
dnnz dolaysyla Allah ecrinizi bytsn ve gnahnz dsn!
Sizin harcadnz herey, getiiniz, atnz her yoku, attnz her admla Allah
ancak sizin derecenizi ykseltmi ve sizin iin hasene yazmtr ki, onu Allah'tan
bakas sayp bitiremez.
Sevininiz! Ben sizin yannza geleceim.
Allah'n izniyle, ark ile garp arasndaki dmanlarnz klla ayrt edecek, Allah'n
izniyle onlar birbiri zerine yarak veya teker teker veya ifter ifter ldreceim!
Size yaklaan ve yaknlk gsterenleri, Allah genilie ve doru yola eritirsin!
Size kar koyanlar ve sizden kananlar da, uzaklatrsm, kahretsin!
Ey doru yolu bulmu olan kiiler! Sizlere selam olsun!"
Muhtacn bu mektubunu; Leys b. Abdulkays oullarndan Seyhan b. Amr, klahnn
astanyla yz arasnda saklayarak, Rifa b. eddad'l-Fityn, Msenn b.
Muharribe, Sa'd b. Huzeyfe, Yezid b. Enes, Ahmer b. umeyt'l-Ahmes, Abdullah b.
eddad'1-Ce-m ve Abdullah b. Kmil'e gtrd.
Muhtar'n yazs kendilerine okununca, bunlar, Abdullah b. K-mil'i Muhtar'a
yolladlar.
Abdullah b. Kmil'e:
"Sen," dediler, "ona tarafmzdan de ki:
Yazn okuduk. Bizim nerede yanna gelmemizi istiyorsan, hemen yola kp

gelelim."
Abdullah b. Kmil, Kfe'ye gidip zindanda Muhtar'n yanna girdi. Kendisinin ne i
iin gnderildiini, Ehl-i Beyt taraftarlarnn hemen toplanp yanna geleceklerini ona
haber verdi.
16. Taber, Trih, c. 7, s. 81.
306
Muhtar:
"Siz imdi bunu yapmaynz. Ben bugnlerde bu i iin ortaya kacam!" dedi.
Muhtarn Abdullah b. mer'e Yazs
Muhtar, Zerbiy diye anlan uan Abdullah b. mer'e gnderdi. Ona bir yaz
yazd. Yazd yazsnda yle dedi:
"mdi, ben haksz yere hapsolundum.
Valiler benim hakkmda hep yalandan zan beslerler.
Allah seni rahmetiye esirgesin! Sen benim iin u iki zalim kiiye ksa ve yumuak
bir yaz yaz.
Belki Allah beni senin ltf u bereketinle onlarn ellerinden kurtarr.
Vesselam aleyk!"
Muhtar'n Kefalet ve Yeminle Zindandan karlmas
Muhtar'n yazs zerine, Abdullah b. mer, Kfe valisi ile hara miline yle
yazd:
mdi, bilirsiniz ki; benimle Muhtar b. Ebu Ubeyd arasnda hsmlk, sizinle benim
aramda da dostluk ve sevgi vardr.
Aramzdaki samimiyet adna size and veriyorum: Bu yazm grnce, onu serbest
braknz!
Vesselam aleykm ve rahmetullh!"
Abdullah b. mer'in yazs vali Abdullah b. Yezid'le hara mili brahim b.
Muhammed'e verilince, Muhtar'a ahsen kefil olmak zere kefiller ardlar.

Muhtar'n adamlarndan birok kimseler gittiler.
Yezid b. Haris, vali Abdullah b. Yezid'e:
"unlarm hepsini kefil alp da ne yapacaksn? Onlarn tannm erafndan onunu
kefil al, dierlerini brak!" dedi.
yle yaptlar.
Muhtar'a kefil olunduu zaman, Abdullah b. Yezid'le brahim b. Muhammed, onu
ardlar.
Muhtar da, kendisinden baka ilah bulunmayan, grneni, grnmeyeni bilen,
Rahman ve Rahm olan Allah'n ismini anarak onlarn balarna dert amak, Kfe'de
hkim bulunduklar mdKERBEL'NIN NTKAMI PENDE
307
dete aleyhlerinde kyama kalkmak istemeyeceine, eer byle birey yaparsa

Kabe'nin byk kaps nnde bin deve kurban ve kadnl erkekli btn klelerini
azad edeceine yemin ettikten sonra, kp evine, gitti.
"Bundan sonra, Muhtardan iittim. Diyordu ki:
'Allah cezalarn versin! Onlar ne kadar ahmaklar!
Yaptm bu yeminlerde benim duracam m sanrlar?!
Onlarn Allah'n ismini anarak yapmam istedikleri ve benim de yapm olduum
yemini ileride brakp, bozup, onlarn zerine yrmeyi onlardan el ekmekten daha
hayrl grrsem, zerlerine yrr, yeminimden dolay da keffret veririm!
Varsn bin deve kurban edecekmiim, edeyim! Bu, bana, azdan kandan daha
kolaydr.
Beni ne bin devenin bedeli, ne de btn klelerimi azadlam olmak korkutur!
Vallahi, ben aykn ve uygunsuz bir iimden dolay tevbe etmeyi daha ok arzu
ederim.
Bir daha klelere mlik olmayacakmm, olmayaym!'"
Muhtar'a Zindanda Bey'at Eden Kiiler

ve Ehl-i Beyt Taraftarlarnn Onun Banda
Toplanmaya Balamalar
Muhtar'a zindanda u be kii bey'at etmiti:
1. Sib b. Mlik'l-E'ar,
2. Yezid b. Enes,
3. Ahmer b. umeyt,
4. Rifa b. eddad'l-Fityn,
5. Abdullah b. eddad'l-Cem.
Muhtar, zindandan kp evine geldii zaman, Ehl-i Beyt taraftarlar, onun banda
toplanmaya baladlar.
Abdullah b. Zbeyr; Abdullah b. Yezid'le brahim b. Muham-med'i Kfe'den azl ve
bunlarn yerine Abdullah b. Muti'i tayin edip gnderinceye kadar, Muhtar'n adamlar
oalmakta, ii kuvvetlenmekte ve salamlamakta devam etti.17
17. Taber, Trih, c. 7, s. 93-94.
308
Abdullah b. Muti'in Kfe'ye Gelip e Balamas

Abdullah b. Muti', Hicretin altmbeinci ylnda, Ramazan aynn kmasna be
gn kala, Perembe gn Kfe'ye geldi.
Eski vali Abdullah b. Yezid'e:
"Yanmda kalmak istersen, sana iyi arkadalk eder, seni arlarm. M'minler emri
Abdullah b. Zbeyr'in yanna gitmek istersen, git!" dedi.
brahim b. Muhammed'e de:
"M'minler emrininin yanna git!" dedi.
Abdullah b. Muti', Kfe'de namaz kldrma ve hara ileriyle uramaya balad.
yas b. Mudrib'l-cl'yi emniyet ve muhafaza amiri tayin etti. yi hareket etmesini,
fakat pheli kimselere kar iddetli davranmasn ona emretti.

Abdullah b. Muti', mescide gidip minbere kt. Allah'a hamd sena ettikten sonra,
yle konutu:
"mdi, m'minler emri Abdullah b. Zbeyr; beni sizin ehrinize ve hudut boylarnza
gnderdi ve ganimetlerinizi toplamay ve siz raz olmadka ganimet fazlasn sizden
almamay bana emretti.
Ben, bu hususta, mer b. Hattab'n vefat srasnda bana tavsiye ve Osman b.
Affan'n da Mslmanlara tatbik ettii zere hareket edeceim.
Allah'tan korkunuz, istikamet zere bulununuz. htilaf ve karklk karmaynz.
Aklsz ve beyinsizlerinizin ellerini tutunuz, onlarn uygunsuz hareketlerine engel
olunuz.
Byle yapmadnz takdirde, kendinizi kabahatli grnz, beni knamaynz.
Vallahi, bozuk fikirli asileri vurup ldreceim!
Eriliini sezdiim pheli kiiler zerinde de duracam!"
Sib b. Mlik'l-E'ri, ayaa kalkp:
"bn Zbeyr'in, rzamz olmadka ganimet fazlasn bizden istememeyi sana
emrettiini syledin. Biz de, zaten ganimet fazlasn bizden almana raz deiliz.
O ancak bizim aramzda bltrlecek ve bizim hakkmzda Ali b. Ebu Talib'in
tatbik ettii ekil tatbik edilecektir.
KERBBL'NIN NTKAMI PENDE
309
Ganimetlerimiz hakknda Osman'n ve mer b. Hattab'n tatbikat bize gerekmez.

Bunlar bize zararl olmutur" dedi.
Yezid b. Enes:
"Sib b. Mlik doru syledi. Bizim grmz de onun gr gibidir, szmz
onun sz gibidir" dedi.
Abdullah b. Muti':
"Ben sizin istediiniz ekilde hareket edeceim!" deyip minberden indi.18
Muhtarn lk Sralarda Abdullah b. Muti' ile Abdullah b. Zbeyr'i Tutar Gibi Grnmesi
Muhtar, Kfe'de, nceleri, Abdullah b. Muti'in yanna sk sk gider gelir; Abdullah b.

Zbeyr'i de, tutar gibi grnr, fakat gizlice yererdi.
Taraftarlar oaldktan sonra, bn Zbeyr'e kar cephe almaya, Muhammed b.
Hanefiyye'nin halini, vera' ve takvasn vmeye, kendisini Kfe'ye onun gndermi
olduunu sylemeye ve halk Muhammed b. Hanefiyye'ye bey'at etmeye davete
balamt.19
Kfe Emniyet Amirinin Muhtar Hakkndaki Gr ve Teklifi
Kfe emniyet amiri yas b. Mudrib, vali Abdullah b. Muti'e gidip:
"Sib b. Mlik, Muhtardn adamlarnn reislerindendir.
Ben Muhtar'n ortal kartrmayacandan emin deilim. Ona adam gnder.
Kendisini yanna getirt. Yanna gelince, halkn ii dzelinceye kadar, onu zindannda
hapset.
nk, casuslarn bana gelip onun iini haber verdiler. ehirde ayaklanmak iin
onun banda toplanlyormu!" dedi.
Muhtar'n Vali Kkne Davet Edilmesi
Vali Abdullah b. Muti'; Zaide b. Kudme ile Hemdn'dan Hseyin b. Abdullah'lBrsm'yi Muhtar'a gnderdi.
18. Taber, Trih, c. 7, s. 95.
19. bn Sa'd, Tabakt, c. 5, s. 98-99.
310
Bunlar, gelip Muhtardn yanna girdiler. Ona:

"Valinin emrine icabet et!" dediler.
Muhtar, elbisesini getirtti. Hayvannn eerlenmesini emretti. Onlarla gitmek iin,
elbisesini giyinmeye gitti. Giyinirken, elbisesinin hrts iitilmekte idi.
Zaide b. Kudme, Yce Allah'n:
"Hani bir zaman o kfredenler seni tutup balamalar veya ldrmeleri, yahut
yurdundan zorla karmalar iin sana tuzak kuruyorlard.
Onlar bu tuza kurarlarken, Allah da onun karln yapyordu.
Allah tuzak kuranlara mukabele edenlerin hayrlsdr" (Enfl: 30) mealli yetini
okudu.
Muhtar, iin farkna vard. Oturdu. Sonra, elbisesini zerinden kard ve:
"zerime kadife (yorgan) rtnz. Ben, kendimde iddetli hararet ve titreme (stma)
buluyorum. Siz bn Muti'e dnnz. zerimdeki hali, hastalandm ona bildiriniz!'
dedi.
Zaide:
"Ben yle yaparm" dedi.
Muhtar, Hseyin b. Abdullah'a:
"Ey Hemdnl karde! Sen de onun yannda beni mazeretli gster. Bu, senin iin
hayrl olur!" dedi.
Hseyin b. Abdullah der ki:
"Kendi kendime:
'Vallahi, onun istedii eyi tebli etmeyeceim. Ben yarn onun meydana kp beni
ldrmeyeceinden emin deilim!' dedim.
Fakat, Muhtar'a:
"Olur! bn Muti'in yannda seni mazeretli gsterir, istediin hereyi ona eritiririm!'
dedim.
Muhtar'n yanndan ayrldmz srada, kapsnda adamlar ve ieride de pek ok
cemaat bulunuyordu.
Abdullah b. Muti'in kkne doru yrdk.
Zaide b. Kudme'ye:
Ben senin o yeti okuduun zaman Muhtar'a onunla neyi anlatmak istediim
sezdim.
311
Biliyorum ki; o, bizimle gelmek iin kalkt, elbisesini giyindii ve hayvann
eerlettii halde, gelmemesi iin senin anlatmak istediin eyi anlaynca, gelmekten
vazgeti!' dedim.
Zaide, byle bir maksad olduunu inkr etti. Ona:
'Yemin etme! Vallahi ben ne senden, ne de ondan, hounuza gitmeyecek birey

sylerim.
yi biliyorum ki, sen ona kar efkatlisin.
Her kiinin amcas oluna kar duyduu efkati, sen de ona kar duyuyorsun!'
dedim.
bn Muti'in huzuruna girdik. Muhtar'n hasta ve hastalnn da ne olduunu haber
verdik ve tasdik ettik."
Muhtar Hakknda Kendi Adamlar Tarafndan Gizlice Tahkikat Yaplmas
Muhtar, Muharrem aynda ayaklanmak istediinden, evinin evresinde toplanmalar
iin adamlarna haber gnderdi.
Muhtar'n adamlanndan ibam Abdurrahman b. ureyh, ok erefli ve itibarl bir kii
idi.
Bu zt; Sad b. Munkz's-Sevr, Si'r b. Ebi Si'r'l-Hanef, Esved b. Cerdu'l-Kind
ve Kudme b. Mlik'l-Cem ile buluarak, Si'r'l-Hanef'nin evinde toplandlar.
ibam, Allah'a hamd sena ettikten sonra, yle konutu:
"mdi, ben derim ki: Muhtar bizi ortaya karmak, ayaklandrmak istiyor. Kendisine
bu hususta bey'at da etmi bulunuyoruz.
Fakat, kendisini Muhammed b. Hanefyye'nin bize gnderip gndermediini kesin
olarak bilmiyoruz.
Muhammed b. Hanefyye'ye gidip, Muhtar'n geldiini ve bizi davet ettii eyi ona
haber verelim.
Eer bizim ona tbi olmamza msaade ederse, tbi olalm.
Bizi tbi olmaktan nehyederse, onun bana toplanmaktan kanalm.
Vallahi, dnya ilerinden, bizim iin, dinimizin selameti kadar arzu ve tercih edilir
birey olamaz!" dedi.
ibam'a:
"Allah sana doru yolu gstermitir. ok yerinde bir gr ortaya koydun. Sen bizi
istediin zaman gtr!" dediler.
312
Bunlar, gnlerden bir gn, gitmek zere szbirlii ettiler. Balarnda ibam
Abdurrahman b. ureyh olduu halde, gidip Mu-hammed b. Hanefiyye'nin huzuruna
ktlar.
Muhammed b. Hanefiyye, Kfe halknn durumunu sordu. Bunlar da, hem halkn
durumunu, hem de kendi durumlarn ona haber verdiler.
Esved b. Cerdu'l-Kind der ki:
"Muhammed b. Hanefiyye'ye:
'Sana bizim arzedilecek bir hacetimiz, bir dileimiz var?' dedik.
'Gizli mi, ak m?' diye sordu.
'Hayr, ak deil, gizlidir!' dedik.
'yleyse, biraz yava olunuz, acele etmeyiniz!' dedi.
Biraz bekledik. Tenha bir keye ekildi. Bizi de oraya ard. Kalkp yanna
vardk.
ibam Abdurrahman b. ureyh, sze balad. Allah'a hamd sena ettikten sonra,
yle konutu:
'mdi, Allah, siz Ehl-i Beyti faziletle, herkese stnlkle nasiplendirdi.
Peygamberlikle ereflendirdi. Sizin bu mmet zerindeki hakknz byk kld.
Sizin hakknz, ancak grte aldananlar, nasipsizler bilmezler ve inkr ederler.
Hseyin rahmetullhi aleyh ile, siz musibet ve felketin en byne uradnz.
Bu musibet, yalnz size deil, btn Mslmanlara aittir.
Muhtar b. Ebu Ubeyd bize geldi. Sizinle grp bize geldiini syledi ve bizi
Allah'n Kitabna ve Peygamberi Aleyhisselamn snnetine, Ehl-i Beytin dklen
kanlarn aramaya, intikamlarn almaya, zalimleri zayflar zerinden defetmeye davet
etti.
Biz de, bu hususta ona bey'at ettik.
Sonradan, biz, senin yanna gelip, onun tarafndan davet edildiimiz eyi sana
arzetmeyi dndk.
Eer ona tbi olmamz uygun grr, emredersen, tbi olacaz.
Bizi ona tbi olmaktan nehyedersen, ondan kanacaz.'
Abdurrahman'dan sonra, birer birer, onun konumasna benzer konumalar yaptk.

Muhammed b. Hanefiyye, konumalar dinledi.
313
Konumalar bitince, Allah'a hamd sena ettikten ve Peygam
ber Aleyhisselama salt selam getirdikten sonra, u konumay
yapt:
'
'Siz, Allah'n fazileti ve stnl bize tahsis ettiini sylediniz. phe yok ki, Allah
onu dilediine verir. Allah byk fazl u ihsan sahibidir. Bu ltfundan dolay Allah'a
hamdolsun.
Hseyin'le byk bir musibete uradmz sylediniz. Bu, Zikr-i Hakm'de vard ve
o bir melhame (byk, etin bir ldrme vak'as) idi. Hseyin'in alnyazs idi.
Allah, onu bununla ereflendirmek, o kavim karsnda derecelerle ykseltmek,
bakalarn da alaltmak iin ona bunu nasip ve ihsan etmitir.
'Allah'n emri, yerine gelir.' [Nisa: 47]
'Allah'n emri, behemehal yerini bulan bir kaderdir.' [Ahzb: 38]
Dklen kanlarmz aramaya ve intikammz almaya sizi davet iine gelince:
Vallahi, dmanlarmza kar, Allah'n, yarattklarndan diledii kimse ile bize yardm
etmesini umar ve zlerim.
Benim syleyeceim szm bu kadardr.20
Biz, nerede olursa olsun, Allah'n hesap, sevap ve mkfatn dnrz. Ben
kendim iin dnyada haksz yere bir m'min ldrlmesini arzu etmem.
Yalanclardan saknnz. Kendinizi ve dininizi gzetiniz.21
Kendim ve sizin iin Allah'tan yarlganmak dilerim.'
Muhammed b. Hanefiyye'nin yanndan ktk.
'O, 'Dmanlarmza kar, Allah'n, yarattklarndan diledii kimse ile bize yardm
etmesini umar ve arzu ederim!' szyle, bizim Muhtar'a tbi olmamza izin verdi. Ona
tbi olmamz istemeseydi, bize 'Yapmaynz!' derdi,' dedik.
Kfe'ye geldik.
Ehl-i Beyt taraftarlarndan, gideceimizi bildirdiimiz, bizim grmzde olan
kardelerimiz, bizim gelmemizi bekliyorlard.

Biz Muhammed b. Hanefiyye'nin yanna gittiimiz zaman, Muhtar'a haber verilmi;
bu, kendisine ok ar gelmi. Ehl-i Beyt taraftarlarn bandan datacak bir emir
getirmemizden korkmu.
20. Taber, Trih c. 7, s. 95-97.
21. bn Sa'd, Tabakt, c. 5, s. 99.
314
Muhtar, bizim Kfe'ye gelmemizden nce, Ehl-i Beyt taraftarlarm ayaklandrmak

istemi; onlar, bizi bekledikleri iin, hazrlanmamlar, ardan davranmlar.
Bunun zerine, Muhtar:
'inizden baz kimseler phelendiler, ardlar, ekindiler, bozgunculua
kalktlar.
Onlar felkete urayacaklar! Gelecekler ve piman olacaklar!
Onlar yzleri zerine decekler, hor ve hakir olacaklar. Uyanacaklar, kendilerini
aa vuracaklar, kabuklarndan soyulacaklar ve helak olacaklar!' demeye balam.
Bir ay veya biraz fazla bir mddet gememiti ki, Ehl-i Beyt taraftarlar, evlerine
gitmeden, hayvanlarna atlayarak Muhtarn yanna gelmilerdi.
Muhtar, onlara:
'Arkanzda ne var? Siz fitneye tutuldunuz, imtihana ekildiniz, pheye dtnz!'
dedi.
Onlar:
'Sana yardm etmemiz bize emrolundu!' dediler.
Muhtar:
'Allahuekber! Ben Ebu shak'm! Ehl-i Beyt taraftarlar benim yanmda toplansnlar!'
dedi.
Yaknlarnda bulunanlar toplannca, Muhtar:
'Ey Ehl-i Beyt taraftarlar cemaati! inizden baz kimseler, size getirip tebli ettiim
eyin doru olup olmadn renmek istediler.
Hidayet imam Murtaz'nn ve sekin Peygamberin gkek huylu oluna kadar

gidip, size getirmi, tebli etmi olduum eyi kendisinden sordular.
O, kendisinin veziri, yardmcs, elisi ve dostu olduumu onlara bildirdi ve
haramlar hellletirenlerle arpmak ve mmtaz Peygamberinizin Ehl-i Beytinin
kanlarn aramak ve intikamlarn almak hususunda size yapm olduum davetime
uymanz ve boyun emenizi emretti!' dedi.
Abdurrahman b. ureyh ayaa kalkt. Allah'a hamd sena ettikten sonra, yle
konutu:
'mdi, ey Ehl-i Beyt taraftarlar cemaati! Biz, kendimiz iin husus, btn
kardelerimiz iin de umum olarak, tesbit ve tevik
315
maksad ile Mehd b. Ali'ye kadar gidip Muhtar tarafndan davet edilmi olduumuz
u savamz sorduk.
Muhtar'a yardmc olmamz, bizi davet ettii eyde kendisine icabet etmemizi bize
emretti.
Biz, gnl holuu ve rahatl ile dndk.
Allah bu yoldaki pheleri giderdi. Dmanlarmzla arpmak hususundaki
grmz dorulttu.
Burada bulunanlar, bulunmayanlara tebli etsin! Sava iin hazrlannz!' dedi ve
oturdu.
Biz de, birer birer kalkp onun konumasna benzer konuma yaptk.
Bunun zerine, Ehl-i Beyt taraftarlar, Muhtarn etrafnda toplandlar ve onu
kayrdlar."
ibrahim b. Esterle ibirlii Salamak in Yaplan Grme ve Konumalar
Amir'-a'b der ki:
"Ben ve babam, Muhtar'a ilk icabet eden kiilerden idik.
Ayaklanmaya hazrlanld srada, Muhtar'a; Ahmer b. u-meyt, Yezid b. Enes,
Abdullah b. Kmil ve Abdullah b. eddad dediler ki:
'Kfe eraf, vali Abdullah b. Muti' ile birleerek seninle arpmak iin toplandlar.
Eer sen de iimiz zerinde brahim b. Esterle bizi biraraya ge-tirirsen, umarz ki,
Allah'n izniyle dmanmza kar kuvvetleniriz. Bize muhalefet edenler, arkadan bir
zarar veremezler.
nk, ibrahim b. Ester harpidir, yiittir. Naml, erefli bir ztn oludur. Kuvvet ve
sayca kalabalk, ve kabile sahibidir1 dediler.
Muhtar:
'Gidiniz, onu davet ediniz: Hseyin'in ve Ehl-i Beytinin kanlarn aramak ve
intikamlarn almakla emrolunduumuzu ona bildiriniz!' dedi.
Bunlar, brahim b. Eter'e gittiler.
Yezid b. Enes, onunla konutu:
'Biz sana bireyi arz ve ona seni davet etmek zere geldik.
Eer davetimizi kabul edersen, senin iin hayrl olur.
316
Eer onu kabul etmezsen, sana kar biz bu hususta mkellef olduumuz nasihat
vazifesini yerine getirmi oluruz.
Biz bunun senin yannda gizli olarak kalmasn, gizli tutulmasn da dileriz' dedi.
brahim b. Ester:
'Benim gibi kiinin, ne ktlk ileyeceinden, ne sz tayacandan, ne de devlet
adamlarna yaranmak, yaklamak iin halk ekitireceinden korkulur.
Bunlar ancak kklere, korkaklara ve ok yalanm olanlara yarar hallerdir!'
dedi.
Bunun zerine, Yezid b. Enes:
'Biz seni Ehl-i Beyt taraftarlarnn ileri gelenlerinin zerinde birletikleri bir ie ki;
Allah'n Kitabna ve Allah'n Peygamberi Aleyhisselamn snnetine ve onun Ehl-i
Beytinin dklen kanlarnn aranmasna ve intikamlarnn alnmasna, haramlar
hellle-tirenlerle arpmaya, zalimlerin zulmlerini zayflar zerinden defetmeye
davet ediyoruz!' dedi.
Yezid b. Enes'ten sonra, Ahmer b. umeyt konutu ve yle dedi:
'Ben senin iin tym.

Senin baban vefat etti. Kendisi seyyid idi. Biz onu iki eye davet ettik. O, bizim
davetimize icabet etti.
Halk iinde, sen, babann yerini tutmu bulunuyorsun. lm olan bu ii sen ihya
et, dirilt!
Senin gibi bir zt, bunu en son eriecei yere kolayca eritirmeye yeter.
Btn halk bu ie anldlar, tevik edildiler ve yneldiler!' dedi.
brahim b. Ester:
'Hseyin'in ve Ehl-i Beytinin kanlarn aramak, intikamlarn almak iin beni davet
ettiiniz iin idaresini bana verirseniz, davetinize icabet ederim!' dedi.
'Sen bu ie elverili ve yetkilisin. Fakat, buna imkn ve yol yoktur.
nk, Muhtar b. Ebu Ubeyd, Mehd tarafndan eli ve arpmaya memur olarak
geldi.
Mehd, ona itaat etmemizi bize emretti!' dediler.
brahim b. Ester, sustu. Elilerin davetine icabet etmedi.
317
brahim b. Eter'in yanndan ayrlp, Muhtar'm yanna geldik.

gn sonra, Muhtar, arkadalarnn ileri gelenlerinden ondo-kuz kii kadar seip,
brahim b. Eter'e elilikle vazifelendirdi.
Ben ve babam, onlarn arasnda idik.
nmzde bulunan kii, bizi Kfe evlerine, adrlarna yaklatrm idi ki, nereye
gtrmek istediini bilmiyorduk.
Nihayet, brahim b. Eter'in kaps nnde durdu. Bize izin istedi. zin verilince, bize
minderler dendi. zerlerine oturduk.
Muhtar, brahim'in minderine onunla birlikte oturdu.
Muhtar, yle konutu:
'Allah'a hamd eder, Allah'tan baka ilah bulunmadna ehadet eylerim.
Allah'n salt selam Muhammed zerine olsun!

mdi, u yaz; bugn yeryz halknn hayrls, bundan nce de Allah'n
peygamberlerinden ve resullerinden sonra btn yeryz halknn hayrl m'minler
emri, Peygamber vasisinin olu Mehdi Muhammed tarafndan sana gnderilmitir.
O; bize yardm etmenizi, vezir ve mavir olmanz istiyor.
Eer bunu yaparsan, sevinir ve memnun olurum. Ne mutlu bana!
Eer bu hizmeti yapmayacak olursan, u yaz, senin aleyhine delil olur.
Allah, Mehdi Muhammed ve dostlarn senin yardmna muhta etmeyecektir!22
Allah, seni Him oullarna dostluk ve yardmla, onlarn fazilet ve stnlklerini,
Allah'n onlar iin vacip kld haklar tanmakla ereflendirdi.
Daha nce, senin baban da ereflendirmiti' dedi.23
Muhtar szlerini bitirince, bana:
'u yazy brahim b. Eter'e ver!' dedi.
Gtrp verdim.
brahim b. Ester bir kandil getirtti. Yazy ap okudu.
Yazda yle demliyordu:
'Bismillhirrahmnirrahm
22. Taber, Trih, c. 7, s. 97-98.
318
Muhammed'l-Mehd'den brahim b. Mlik'l-Eter'e!

Selmun aleyk!
Ben, Allah'a hamdederim ki, O'ndan baka ilah yoktur.
mdi, vezirim, eminim olan ve kendim iin seip kabul ettiim deerli kiiyi size
gnderiyorum.
Dmanmla arpmay, Ehl-i Beytimin dklen kanlarn aramay ve intikamlarn

almay ona emrettim.
Kendin ve kabilen ve sana itaat eden kimseler onunla birlikte hazrlannz.
Sen bana yardm edeceksen, davetime icabet et. Vezirime kol kanat ol!
Bu, senin iin, benim katmda bir fazilet ve stnlk olacaktr.
Kfe ile amllarn en uzak beldeleri arasnda btn svarilerin ve sava birliklerinin
yardm ile, ele geirecein btn ehir, kule ve serhadlerin idaresi sana ait olacaktr.
Bu sz, Allah'n ahdi zere yerine getirilecektir.
Eer teklif edilen vazifeyi yaparsan, bununla, Allah katnda da en stn bir erefe
kavuursun. Bundan kanrsan, azmsayama-yacan bir helkla temelli helak
olursun.
Vesselmu aleyk!'
brahim b. Ester, yazy okuyunca:
'Bundan nce, bn Hanefiyye bana yaz yazard. Ben de ona yazardm.
O, bana yazsnda ancak kendi ismi ile babasnn ismini yazard' dedi.
Muhtar:
'O zaman yle idi. Bu zaman da byledir!' dedi.
brahim b. Ester:
'Bu yaznn bana bn Hanefiyye tarafndan yazldn kim biliyor?' diye sordu.
Muhtar:
'Yezid b. Enes, Ahmer b. umeyt, Abdullah b. Kmil ve onlann cemaatleri biliyor!'
dedi.
Ben ve babam hari olmak zere, orada bulunanlarn hepsi:
'Bunun Muhammed b. Ali'nin sana yazs olduuna ehadet ederiz!' dediler.

319
Bunun zerine, brahim b. Ester, oturduu ba minderden ekildi. Muhtar1! onun

zerine oturttu.
'Uzat elini, bey'at edeyim sana!' dedi.
Muhtar elini uzatt, brahim b. Ester ona bey'at etti.
brahim b. Ester, bizim iin meyve getirtti ve her birimize bltrd. Bizim iin bal
erbeti de getirtti, itik. Sonra, gitmek iin hazrlandk."24
Muhtar, brahim b. Eter"e:
"imiz zerinde grmek iin sen mi bize gelirsin, yoksa biz mi sana gelelim?"
diye sordu.
brahim b. Ester:
"Hayr! Her gn, ben senin evine gelirim!" dedi.25
a'b, devamla, der ki:
"Yanmzda ibrahim b. Ester olduu halde, evden ktk. Muh-tar'n evine gelinceye
kadar, brahim, Muhtar'a refakat etti.
brahim b. Ester, evine dnecei srada, benim elimi tuttu.
'Ey a'b! Bize gidelim!' dedi.
Birlikte dndm. Onun evine vardk.
Bana:
'Ey a'bi! Hatrmda tuttuuma gre; sen de, baban da ahitlik etmediniz. Yoksa,
unlar, yaptklar ahitliklerinde hakka iftira m ediyorlar?' dedi.
Ona:
'Grdn ey zerinde ahitlik edenler, kurr' ululan, memleketin yal ve
bellibal kiileri ve Arap svarileridir.
Ben imdiye kadar onlarn doru ve gerekten baka birey sylediklerini
grmedim!' dedim.
brahim b. Ester:
'Bana onlarn isimlerini yaz! nk, ben onlann hepsim bilmiyorum' dedi.
Bir sahife ve kalem getirtti. Oraya yle yazd:
'Bisnillhirrahmnirrahm
Buna ehadet edenler:
Sib b. Mlik'l-E'ar,
24. Taber, Trih, c. 7, s. 96-99.
320
Yezid b. Enes'1-Ezd,
Ahmer b. umeytu'l-Ahmes,
Mlik b. Amru'n-Nehd..
ile oraya gelenlerin hepsinin isimlerini yazdktan sonra:
'Muhammed b. Ali'nin brahim b. Eter'e, haramlar hellleti-renlerle arpmak ve
Ehl-i Beytin kanlarn aramak, intikamlarn almak hususunda Muhtar'a vezr ve
mzahir olmay yaz ile emrettiine ehadet edenler:
erhl b. Abd (ki Fakh Ebu mir-'-a'b'dir),
Abdurrahman b. erhl'n-Neh,
mir b. erhl'-a'bf diye yazd.
'Allah seni rahmetiyle esirgesin! Sen bunu yazp da ne yapacaksn?' dedim.
'Brak, lzm olur!' dedi.
brahim b. Ester, kabilesini, kardelerini ve kendisine tbi olanlar davet etti.
Kendisi de, Muhtar'm yanna gidip gelmeye balad."
brahim b. Ester, her gn, le vakti Muhtar'm yanna gider, geceye kadar onun
yannda kalr, ilerini aralarnda grr, konuurlard.26
brahim b. Eter'e Yazlan Yaz Hakknda a'b'nin Tahkikat
a'b der ki:
"Yanmdaki kiiler bu yazy Muhammed b. Hanefiyye'nin brahim b. Eter'e

yazdn grdklerine ehadet ettikleri zaman, rperdim.
Birer birer, onlarn evlerine gittim.
Onlara:
'Bu yazy Muhammed b. Hanefiyye yazd zaman, sen grdn m?' diye sordum.
'Evet! Sen bunu inkr m ediyorsun?' dediler.
Kendi kendime:
'Ben bunu Acem'den, yani Ebu Amre'den sorar, renirim. Bakasndan
renebileceimi sanmyorum!' dedim.
26. Taber, Trih, c. 7, s. 99-100.
321
Onun evine gittim.
Ona:
'Muhammed b. Hanefiyye bu yazy yazd zaman sen bulundum mu?' diye
sordum.
"Vallahi, onu Muhammed b. Hanefiyye yazd zaman, bulunmadm. Ebu shak
Muhtar'dan baka, katmzda gvenilir kiiler bize Muhammed b. Hanefiyye'den
almet ve iaretler getirdiler. Biz de, onu tasdik ettik!' dedi.
Bunun zerine anladm ki; Muhtar yalan sylemi, onu geree aykr olarak
kendiliinden yazp, Muhammed b. Hanefiyye'ye atf ve izafe etmitir.
Kfe'den ayrlp Hicaz'a gittim.
Muhtarn at, bulunduu savalardan hibirisinde bulunmadm."27
Ehl-i Beyt Taraftarlarnn Ayaklanmalar ve Hkmet Kuvvetleriyle arpmalar
Muhtar ve arkadalar, Hicretin altmaltnc ylnda, 14 Rebi-levvel Perembe
gecesi Kfe'de ayaklanmay kararlatrdlar.
Btn Ehl-i Beyt taraftarlar ile onlarn davetine icabet edenler de, bundan haberdar
edildiler.
Gne batnca, brahim b. Ester, kalkp ezan okudu. Sonra, ne geip akam
namazn kldrd.
Humeyd b. Mslim'e:
"Sen kardeine yahut Zi'b'e (Kurt'a, yani Muhtar'a):
'Biz, silahlarmz zerimizde olarak geleceiz' de!" dedi.
Kfe emniyet amiri yas b. Mudrib, vali Abdullah b. Muti'in yanna gitti ve:
"Muhtar, iki gecenin birinde zerine yryecektir!" diye haber verdi.
yas, emniyet kuvvetlerinin yanna vard. Olu Rid'i Knse mevkiine gnderdi.
Vali Abdullah b. Muti'in huzuruna girerek:
"Olumu Knse'ye gnderdim.
Eer Kfe'deki btn namazgahlara byk ashabndan birer ki27. Dinever, Kitbu'l-ahbr, s. 290.
322
siyi bize itaat eden cemaatle birlikte gnderecek olursan, tereddtl kiiler sana kar
ayaklanmaya kalkmaktan korkarlar!" dedi.
Bunun zerine, Abdullah b. Muti'; Abdurrahman b. Sad b. Kays' Sebi'
namazgahna gnderdi ve:
"Sen kavmine kar bana kfi gelmelisin. Senin tarafna bakaca kuvvet
verilmeyecektir.
Sen, gnderdiim namazgah halk iini salama balayacak, bir hadise
karttrmayacaksn! Onlar acz ve korku iindedirler!" dedi.
Abdullah b. Muti'; Ka'b b. Ebi Ka'b'l-Has'am'yi Bir namazgahna gnderdi.
Zahr b. Kays' Kinde namazgahna gnderdi.
imr b. Zilceven'i Salim namazgahna gnderdi.
Abdurrahman b. Muhannefi Sidler namazgahna gnderdi.
Yezid b. Haris b. Rveym'i Murad namazgahna gnderdi.
Bunlarn her birine, kavimlerine sahip olmalarn, kendi taraflarna kuvvet
verilmeyeceini, gnderdikleri tarafn iini salama balamalarn tavsiye etti.

ebes b. Rib''yi, Sebha mevkiine gnderdi ve:
"Ehl-i Beyt taraftarlar cemaatinin seslerini iittiin zaman, onlara doru ilerle!" dedi.
Bu vazifeliler, yukarda isimleri anlan namazgahlara Pazartesi gn varp kondular.
ibrahim b. Ester ise, akamdan sonra Muhtar" a gitmek zere evinden kp
namazgahlara eritii zaman, sokaklarn ve kkn adamlar ve emniyet kuvvetleri ile
sarldn grnce, rkt.
"Sal gn, gne battktan sonra, brahim b. Esterle birlikte evinden ayrldk. Biz,
bn Esterdin yannda yz kiiye yakn bir topluluktuk. Yanmzdaki, zerimizdeki zrh
gmleklerimizi cbbeleri-mizle rtmtk. Boyunlarmzda asl kllarmzdan baka
silahmz yoktu. Kllarmz da, cbbelerimizin iinde rtm, gizlemitik. Amr b.
Hureys'in ve Sad b. Kays'n evlerine getik. s-me'nin evine varnca, brahim b.
Eter'e:
'Bizi Hlid b. Urfuta'mn evinin nnden geir. Sonra, bizi B-ceyle'ye doru gtr.
Onlarn evlerini getikten sonra, Muhtacn evine varrz!' dedik.
323
brahim b. Ester, ok cesaretli bir yiitti. Onlarla karlamaktan ekinmez,
saknmazd.
'Vallahi, Amr b. Hureys'in evi zerinden kke doru ar ortasndan geip
gideceim! Benim dmanmzdan bir korkum yoktur.
Dorusu, ben onlan bize kar ok hafif ve zayf buluyorum!' dedi.
Fil kapsna, Hebbar"n evine doru yol aldk. Sonra, saa bklp Amr b. Hureys'in
evine kadar ilerledik. Oray geeceimiz srada, yas b. Mudrib, silahl emniyet
kuvvetleri ile nmze kp, bize:
'Siz kimsiniz, necisiniz?' diye sordu.
brahim b. Ester, onlara:
'Ben, brahim b. Eter'im!' dedi.
yas b. Mudrib:
'Senin yanndaki u topluluk nedir ve ne yapmak istiyorsun?
Vallahi, ben senin iinden, tutum ve davranndan pheleniyorum.

Bana haber verildiine gre; sen her Allah'n gn leden sonra uradan geip
gidiyormusun!
Ben seni, valine gtrmedike, brakmam. Senin hakknda, gereini o dnsn'
dedi.
brahim b. Ester:
'A yolumuzu!' dedi.
yas:
'Hayr! Vallahi, dediini yapmam; amam yolunuzu!' dedi.
yas b. Mudrib'in yannda Hemdnl Ebu Katan vard. Kendisi, emniyet
memurlarnn yannda bulunurdu. Ona ok hrmet ve ikram ederlerdi.
Ebu Katan, brahim b. Esterin de dostu idi.
brahim b. Ester, ona:
'Ey Ebu Katan! Yaknma gel!' dedi.
Ebu Katan'n yannda uzun mzra vard.
Ebu Katan, yannda mzra olduu halde, brahim b. Eter"in yanna geldi. brahim
b. Eter"in, yolunu amas iin yas b. Mudrib katnda kendisinin efaat etmesini
isteyeceini sanyordu. brahim b. Ester, ona:
324
'Elindeki u uzun mzran bana ver!' dedi.

Mzra alr almaz, yas b. Mudrib'e saldrd. Mzra boazna saplayp onu yere
drd.
Adamlarndan birisine:
'n, ban kes onun!' dedi.
Adam, inip bn Mudrib'in ban kesti.
Bunun zerine, yas b. Mudrib'in adamlar daldlar ve Abdullah b. Muti'in yanna
dndler.
Abdullah b. Muti', yas b. Mudrib'in olu Rid'i, babasnn yerine emniyet

amirliine getirdi.
O gece, Rid'in yerine de, Sveyd b. Abdurrahman'l-Munak-kr'yi Knse
mevkiine yollad.
brahim b. Ester, aramba gecesi Muhtar'n yanna geldi.
'Biz, ayaklanmamz iin Perembe gecesini va'd etmi, kararlatrmtk. Fakat, u
i kt. Bu gece ayaklanmamz gerekleti' dedi.
Muhtar:
'Nedir o i?' diye sordu.
brahim b. Ester:
'yas b. Mudrib, yolda nme geti. Beni hapsedeceini syledi. Ben de onu vurup
ldrdm. Onun ba kapdaki adamlarmn yanndadr!' dedi.
Muhtar:
'Allah seni hayrla mjdelesin ve sevindirsin. Bu, hayrl bir faldr. Bu, inaallah, ilk
zaferdir!
Kalk ey Sad b. Munkz! Me'aleleri yak! Sonra, onlar Mslmanlar iin yukar
kaldr!
Kalk sen de ey Abdullah b. eddad T Mansur! Emit!' parolasyla Kfe'de seslen!
Kalk sen ey Sfyan b. Leyi! Ve sen ey Kudme b. Mlik! Siz de, Kfe'de, 'Nerdesin
ey Hseyin'in kan ve intikam?' diyerek sesleniniz!' dedi.
Muhtar:
'Zrhm ve silahm getiriniz!' dedi.
Getirdiler, silahland.
brahim b. Ester, Muhtar'a:
325
'Abdullah b. Muti'in namazgahlara yerletirdii u reisler; kardelerimizin bizim
yanmza gelmelerine engel olacaklar ve onlar skk duruma drecekler.
Keke ben yanmdaki arkadalarmla kavmimin yanna gitsem, kavmimden yanma
gelip bana bey'at edenlerle birlikte Kfe'nin her tarafna gitsem, herkesi
parolalarmza davet etsem, bize gelmek isteyenler benim yanma gelse, halktan
senin yanna gelmek imknm bulanlar da sen yannda bulunanlarla birlikte tutsan,
onlar yanndan ayrmasan, onlarla korunsan olmaz m?
Ben, u iten boalr boalmaz, svariler ve piyadelerle acele yanna gelirim' dedi.
Muhtar:
'Onlarn valisine acele gidip arpman, seninle arpmadka hi kimse ile
arpmaman sana tavsiye ederim.
Sana yaptm tavsiyemi hatrnda tut!' dedi.
brahim b. Ester, Muhtar'n yanndan ayrlp adamlaryla birlikte kavminin yanna
geldi. Onlar toplad. Kavminin bykleri, kendisine icabet ve bey'at etti. Sonra, btn
gece, onlarla birlikte Kfe sokaklarnda harekta devam etti.
Bu da, vali Abdullah b. Muti'in, kabile reislerini birok cemaatlerle gnderdii byk
yol azlarndaki namazgahlar semtinde idi. Nihayet, Sekn mescidine kadar
ilerlediler.
Zahr b. Kaysu'l-Cuf'nin svarilerinden bazlar, ibrahim b. Ester1 e kar koymak
istediler. Zahr, onlarn ne avuu, ne de kumandan idi.
brahim b. Ester ve arkadalar saldrnca, bozuldular. Kinde namazgahna girdiler.
brahim b. Ester ve arkadalar, orada da onlara saldrdlar.
brahim b. Ester:
'Ey Allah'm! Biliyorsun ki; sen bize Peygamberinin Ehl-i Beyti iin gaz ab ettin.
Bizler ise, unlardan onlann intikamn almak iin ayaklandk.
unlara kar bize yardm et ve davetimizi tamamlat!' diyerek dua etti.
Nihayet, birbirlerine kartlar.
Zahr ve arkadalar, orada da tutunamayarak, bozuldular.
326
brahim b. Ester, seyr namazgahna eriti. Orada epeyce kald. Arkadalarna

kendi parolalar ile seslendi.
Sveyd b. Abdurrahman'l-Munakkr de Useyr nanazghn-daki kararghlarna

gelmi bulunuyor, ibrahim ve arkadalarnn malubiyetini ve bununla Abdullah b.
Muti' katnda mkfatlan-may umuyordu.
brahim b. Ester onun kim olduunu bilmiyor, ancak, namaz-ghtakilerin kar
tarafa mensup bulunduklarn biliyordu.
brahim b. Ester, onlar grnce, arkadalarna:
'Ey Allah'n askerleri! niniz! Reslullah Aleyhisselamn Ehl-i Beytinin kann dken
u fsklara kar Allah'tan yardm grmeye herkesten ziyade siz lyksnz!' dedi.
ndiler. brahim b. Ester klcn syrp onlara darbeler indirmeye balad. Onlar
sahradan srd, kard. Bozguna uratt. Onlar, birbirlerini ineyerek ve knayarak
kamaya baladlar.
brahim b. Eter'e, arkadalar:
'Onlar takip ve braktklar eyleri igtinam edelim mi? Onlar korku iindedirler!'
dediler.
brahim b. Ester:
'Hayr! Fakat, biz adammza (Muhtar'a) kadar gideceiz. Allah bize emniyet ve
selamet verinceye kadar, biz onun emri zere hareket edeceiz. Onun ve ashabnn
kuvvet ve basireti, sizin kuvvet ve basiretinizden fazladr.
Bununla beraber, ben gelecekte ne olacandan emn deilim!' dedi.
brahim b. Ester, ashab ile birlikte E'as Mescidine urad. Orada bir mddet
durdular. Sonra da, Muhtar'n evine doru gittiler. Orada, seslerin ykseldiini ve
halkn birbirleriyle arpmaya girimi olduklarn grdler.
ebes b. Rib' Sebha tarafndan gelmi, Muhtar da Yezid b. Enes'i bir ksm
kuvvetle onun karsna karm;
Haccar b. Ebcer gelmi, Muhtar onun karsna Ahmer b. u-meyt'i karm;
Halk birbirleriyle arpmakta idiler.
brahim b. Ester, kk tarafndan gelip arkalarndan saldrnca, Haccar ve adamlar
daldlar.
327
Kays b. Tafhe, Muhtar'n Nehd oullarndan olan adamlarndan yze yakn maiyetle
ebes b. Rib''ye saldrd.
O srada, ebes, Yezid b. Enes'in kuvvetleriyle arpyordu. En sonunda yolu

atlar. Yezid b. Enes'in kuvvetleriyle Kays b. Tah-fe'nin kuvvetleri birletiler.
ebes b. Rib', soka onlara brakmak ve Abdullah b. Muti'in yanna dnmek
zorunda kald.
ebes b. Rib', Abdullah b. Muti'e:
'Namazghlarndaki kumandanlara adam gnder. Hepsi senin yanna gelsinler.
Btn halk senin yanna toplasnlar. Sonra, hazrlanp u cemaatle arpsnlar*
dedi.
Muhtar; ebes b. Rib''nin Abdullah b. Muti' ile yapt bu konumay haber alnca,
arkadalarndan bir topluluk arasnda gidip, Sebha'da Zaide bostannn yanndaki
Hind Deyrinin arkasna kondu.
Ebu Osman en-Nehd, arkadalarndan bir cemaatle gidip: 'Nerdesin ey Hseyin'in
kan ve intikam! Y Mansur! Emit! Ey doru yolu bulanlar! Haberiniz olsun ki;
Muhammed hanedannn emri ve veziri huru etti, ayakland. Hind Deyrlne kondu.
Beni size daveti ve mjdeleyici olarak gnderdi. Onun yanna gidiniz! Allah sizleri
rahmetiyle esirgesin!' diyerek seslendi. Bunu iitenler:
'Nerdesin ey Hseyin'in kan ve intikam?' diye herkesi ayaklanmaya davet ederek
evlerden kmaya ve Ka'b b. Ebi Ka'b ve adamlaryla arpmaya baladlar.
Nihayet, Ka'b' ve adamlarm, tkad yolu amak zorunda braktlar. Muhtar'n
yanna gelip, onunla birlikte kararghna indiler.
Abdullah b. Kuradu'l-Has'am, Has'am'dan ikiyze yakn kii ile Muhtar'n yanna
geldi.
Ka'b b. Ebi Ka'b, onlarn kendi kavminden olduklarn anlaynca, kapad yolu,
onlara-arpmakszm-amt.
ibam Abdurrahman b. ureyh, gecenin sonuna doru gelerek, Murad
namazgahnda toplandlar.
Abdullah b. Muti'in Sebi' namazgah semtinde vazifelendirdii Abdurrahman b.
Kays, bunu haber alnca, onlara:
328
'Eer Muhtar'a katlmak istiyorsanz, Sebi' namazgah zerinden gemeyiniz!' diye

haber gnderdi.
Muhtar'a bey'at eden oniki bin kiiden, verdikleri szde durarak Muhtar'm yannda
toplananlar, bin sekizyz kiiden ibaretti.

Muhtar, tanyeri aarmadan nce, sava nizamna koyma iini bitirdi."
Vlib der ki:
"Ayaklanma gecesi, ben, Humeyd b. Mslim ve Numan b. Ebi'l-Ca'd, Muhtar'm
evine vardk. Onunla birlikte karargha gittik.
Vallahi, Muhtar, tanyeri aarmadan nce, askerlerini sava nizamna koyma iini
bitirdi. Sabah olunca, ileri geip bize sabah namazn alacakaranlkta kldrd.
Namazda en-Nzit ve 'Abese ve tevell' srelerini okudu.
Biz; lehesi onun kadar fasih ve dzgn bir imam veya cemaat dinlemedik."
Abdullah b. Muti', namazgah halkna haber gnderdi ve mescide toplanmalarn
emretti.
Rid b. yas'a:
'Halka seslen, mescide gelsinler!' dedi.
Mnadiler:
'Bu gece mescidde bulunmayan kiiler iin, sorumluluktan kurtulmak yoktur!'
diyerek seslendiler.
Halk, mescidde topland. Toplannca, Abdullah b. Muti', ebes b. Rib''yi bine
yakn kii ile Muhtar'm zerine gnderdi.
Rid b. yas' da, drt bin kiilik emniyet kuvvetiyle gnderdi."
Ebu Sad's-Saykal der ki:
'Muhtar sabah namazn kldrnca, Sleym oullan ile Berid soka arasnda sesler
ykseldiini iittik.
Muhtar:
'unlarn kimler olduklarn renip bize kim bilgi verir?' diye sordu.
Ona:
'Allah sana iyilikler versin. Ben renirim' dedim.
Muhtar:
'Fakat byle olmaz. Silahn brak da, yle git. ilerine gir. Seyrediyor gibi ol. Sonra,
onlarn haberini bana getir!' dedi.

329
'yle yaparm' dedim.

Mezzinleri kamet getiriyorlar iken yanlarna sokuldum.
ebes b. Rib''nin emrinde klliyetli sayda svariler vard.
ebes svarilerin banda, eyban b. Hureys'z-Za'b de piyadelerin banda idi.
Mezzin kamet getirince, ileri geip arkadalarna namaz kldrd.
'z zlzileti'1-ardu zilzleh' sresini okudu.
Kendi kendime:
'Vallahi, ben Allah'n onlan sarsntya uratmasn dilerim!' dedim.
kinci rekatta:
'Ve'1-diyti dabhan' sresini okudu.
Arkadalarndan bazlar, ona:
'Keke, bunlarn yerine daha uzun srelerden birer miktar oku-saydn, daha iyi
olurdu' dediler.
Acele Muhtar'n yanna gelip, ebes ve ashabnn haberlerini eritirdim.
O srada Si'r b. Ebi Si'r'l-Hanef, Murad tarafndan, atn tepip koturarak geldi.
Muhtar"a, kendisiyle birlikte bey'at etmi olanlarn geceleyin emniyet kuvvetlerinden
korkarak gelmeye muvaffak olamadklarn syledi.
Muhtar, brahim b. Esteri, dokuzyz veya altyz atl ve altyz piyade ile Rid b.
yas'n zerine; ve Nuaym b. Hbeyre'yi yz atl ve altyz piyade ile ebes'in
zerine gnderdi.
Onlara:
'Gidiniz! Dmanlarnzla karlanz. Muzaffer olmadka veya lmedike,
dnmeyiniz!' dedi.
Nuaym b. Hbeyre ebes b. Rib''nin zerine gnderildii zaman, ben de aralarnda
idim. Yanmda Si'r b. Ebi Si'r'l-Hanef vard.
ebes b. Rib' ve askerleri ile karlap iddetle arptk.

Nuaym b. Hbeyre, Si'r b. Ebi SiVi svariler birliine kumandan tayin etmiti. Fakat,
o, piyade birlikleri iine gitti.
Gne douncaya kadar onlarla arpt.
330
Onlar kl darbelerimizle yarp dattk ve evlerine kadar soktuk.

ebes b. Rib', birliklerine:
'Ey kt kokmular! Siz ne kt svarilersiniz! Siz klelerinizden mi kayorsunuz?'
diyerek seslenince, onlardan bir cemaat, srayp zerimize saldrd.
Daldk ve bozguna uradk.
Nuaym b. Hbeyre ise, sebat etti ve ehit oldu.
Si'r b. Ebi Si'r, onunla birlikte idi. Esir oldu. Ben de, Hassan b. Yahdc'n azadls
Huleyd de, esir olduk.
Huleyd, iri yapl, gvdeli idi.
ebes, Huleyd'e:
Huleyd:
'Hassan b. Yahdc'n azadlsym!' dedi.
ebes:
'Ey snnet olmadk kadnn olu! Sen Knse'deki balk yahnisi satn braktn da,
byle ilerle urarsn ha! Ben seni klcnla azad edeceim. Vurunuz boynunu
onun!' dedi.
Boynu vuruldu.
; ebes; Si'r b. Ebi Si'r'l-Hanef'ye grnce, tand. -., 'Sen Hanife oullarnn
kardeisin galiba?' dedi. \
Si'r:,
,*f 'Evet!'dedi. ..-:; ebes:

'Yazklar olsun sana! Sen u srgnlere uymay ne diye arzu et
tin! Allah senin grnn belasn versin! Serbest braknz onu!'
dedi.....-.-,:
Kendi kendime:
'Adam azadly ldrd. Arabi, hr serbest brakt.
Vallahi, benim azadl olduumu anlarsa, beni de ldrr!' dedim.
Kendine arzolunduum zaman, bana:
-. ,

'Ben Teymullah oullanndanm!' dedim.
Bana:,.----.
- -
, -

331
'Sen Arap msn, yoksa azadl msn?' diye sordu.

'Hayr! Azadl deil, Arabm! Ben Ziyad b. Hasafa hanedanmda-nm!' dedim.
'Ne gzel! Ne gzel! erefli, tannm kiilerin adn andn. Hemen git, ev halkna
kavu!' dedi.
Kendi kendime:
'Vallahi, arkadalarmn yanna gideceim. Onlara kendim dert orta olacam.
Onlardan sonra yaamann Allah belasn versin!' dedim.
Muhtar'n yanna varp, bamdan geeni ona haber verdim.
Bana:
'Sus! Buras, sylenecek yer deildir!' dedi.
ebes b. Rib', birlikleriyle gelip, Muhtar1! ve Yezid b. Enes'i kuatt.
Abdullah b. Muti'; Yezid b. Hris'i iki bin kii ile Leham- Cerr soka tarafndan
gnderdi. O sokaklarn aznda durdular."

Vlib der ki:
"ebes b. Rib' kumandasndaki svariler bize iki kere saldrdlar. Hibir kimse
yerinden ayrlmad.
Yezid b. Enes, bize:
'Ey Ehl-i Bey t taraftarlar! Peygamberimizin Ehl-i Beytine olan sevginiz yznden,
imdiye kadar ldrldnz. Elleriniz, ayaklarnz kesildi. Gzleriniz oyuldu! Hurma
dallarna asldnz! Sizler ise, imdi evlerinizde oturup dmannza boyun
eiyorsunuz!
u kavim bugn size galebe alacak olursa, vallahi, sizden gzleri kmldayan
hibir kimseyi sa brakmayacaktr! Onlarn ancak sizi, evlat ve zevcelerinizi
ldrdklerini, mallarnz ellerinizden ekip aldklarm greceksiniz!
lmek, byle olmaktan hayrldr.
Sizi kurtaracak, ancak doruluk, sabr ve sebat gstermek, onlarn gzlerine
mzraklar yanlmadan saplamak, balarna kl darbeleri indirmektir!
Sizin gevetmeniz, iddet iin; hazrlanmanz, saldrmak iin olmaldr.
Sancam iki kere salladm zaman, hcuma geiniz!' dedi."
Haris der ki:
332
"Hazrlandk ve saldrmaya amade hale geldik. Hayvanlarmza srayp bindik.

Kumandann verecei emri beklemeye baladk."
brahim b. Ester, Rid b. yas'a doru gitmi, onunla Murad oullar semtinde
karlamt.
Rid'in emrinde drt bin kii vard.
brahim b. Ester, arkadalarna:
"unlarm okluu sizi korkutmasn!
Vallahi, nice kii var ki, on kiiden hayrldr. Nice az topluluklar, Allah'n izniyle, ok
topluluklar yenmilerdir.
Allah sabreden, glklere gs gerenlerle beraberdir!" dedi.

Sonra da:
"Ey Huzeyme b. Nasr! Sen svarilerle birlikte bulun!" diyerek atndan inip, kendisi
piyadelerin yannda yrd.
ki taraf birbirleriyle arpmaya giritiler. iddetle arptlar.
Huzeyme b. Nasr, Rid'i grnce, saldrd. Mzran saplayp onu ldrd.
"Kabe'nin Rabbine andolsun ki, Rid'i ldrdm!" diyerek seslenince, Rid'in
adamlar bozulup daldlar.
Rid ldrldkten ve askerleri bozulduktan sonra, brahim b. Esterle Huzeyme b.
Nasr, yanlarndaki kuvvetlerle Muhtar'a doru gittiler.
brahim b. Ester; Numan b. Ebi'l-Ca'd' Muhtar'a zaferi ve Rid'in ldrldn
bildirmek zere mjdeci gnderdi.
Mjdeci gelip bunlan haber verdii zaman, Muhtar ve adamlar tekbir getirdiler.
Vali Abdullah b. Muti', Hassan b. Fid'i, iki bine yakn bir kuvvetle gndermiti.
brahim \>. "Ester, Huzeyme \>. "N asr" Hassan\>. "Picfe "kar svarilerle
gnderdi.
Kendisi ise, piyadelerle ilerledi. Daha mzraklar saplamaya, kllar oynatmaya
balar balamaz, Hassan b. Fid'in kuvvetleri bozuldu.
Hassan, bozulan halk himaye iin geri kalmt. Huzeyme b. Nasr, ona saldrd. Onu
grnce, tand: "Ey Hassan b. Fid! Vallahi, tanmasaydm, aramzda akrabalk da
olmasayd, seni ldrmek istiyordum! Fakat kurtuldun!" dedi.
333
Hassan, giderken, atndan dt. Halk, zerine p onu ortaya aldlar.

Hassan, klcn syrp bir mddet arpt ve korunmaya alt.
Huzeyme b. Nasr:
"Ebu Abdullah! Ben sana eman verdim. Sen arpp da kendini bo yere ldrme!"
diyerek seslendi.
Yanna gelip dikildi. Halk onun zerinden geri durdurdu.
O srada, oraya brahim b. Ester geldi.

Ona:
"Bu, amcamn oludur. Kendisine eman verdim" dedi.
brahim b. Ester:
"yi etmisin!" dedi.
Huzeyme b. Nasr, Hassan b. Fid'in atnn buldurulmasn emretti. At bulunup
getirilince, onu onun zerine bindirdi ve:
"Git, evine kavu!" dedi.
brahim b. Ester ve arkadalar, Muhtar'a doru gittiler.
O srada, Muhtar ile Yezid b. Enes, ebes b. Rib''nin askerleri tarafndan
kuatlm bulunuyordu.
Sebha mevkiine doru olan sokaklarn azlan da, Yezid b. Haris kuvvetleri
tarafndan tutulmutu.
Yezid b. Haris; brahim b. Esterin ebes b. Rib''ye doru gelmekte olduunu
grnce, onlar nlemek istedi.
brahim, arkadalarndan bazlarn Huzeyme b. Nasrla birlikte Yezid b. Hris'e
doru gnderip :
"Yezid b. Hris'i oyala!" dedi.
Kendisi ve geri kalan arkadalar, ebes b. Rib''ye doru gitti.
Haris b. Ka'b der ki:
"brahim b. Ester bize doru gelirken, ebes ve arkadalar ar ar geriliyorlard.
brahim b. Ester, onlara yaklanca, saldrd.
Yezid b. Enes, bizim de hcuma kalkmamz emretti. Hcuma kalktk. ebes ve
arkadalar bozulup daldlar. Kfe'nin evlerine kadar gerilediler.
Huzeyme b. Nasr da, Yezid b. Hris'e saldrp onu bozguna uratt.
Sokaklarn azlar halkla doldu.
334
Yezid b. Haris, sokaklarn azlarndaki evlerin damlarna okular yerletirmiti.

Muhtar, halk topluluu iinde, Yezid b. Hris'in bulunduu mevkie doru geldi.
Muhtar'n arkadalar, sokaklarn azlarna gelince, okular tarafndan oka
tutuldular.
Kfe'ye, oradan girilmekten vazgeildi.
Sebha mevkiinde bozguna urayan halk, Abdullah b. Muti'in yanna dnd.
Rid b. yas'n ldrld haberini alnca, Abdullah b. Muti'in elleri iki yanna
dt, elleri brnde kald."
Yahya b. Hni' der ki:
"Amr b. Haccac, Abdullah b. Muti'e:
'Ey adam! Kalbin mitsizlie dmesin. Ellerini yanlarna brakma! Halkn yanna
git! Onlar dmannla arpmaya davet et! Halkn says oktur. Hepsi de seninle
birliktedir. O kadar halka kar ayaklanan, ancak u bir avu azgn gruhudur. Vallahi,
onlar rsvay ve mahv olacaklardr.
Halk onlarla arpmaya davet eden ilk kii benim! Yanmdaki ve bakalarnn
yanndaki cemaatleri hemen arpmaya davet edeceim!' dedi.
Bunun zerine, Abdullah b. Muti', halkn yanma gitti.
Allah'a hamd sena ettikten sonra, u konumay yapt:
'Ey insanlar! alacak eylerden daha alacak olan, sizin kendinizden pek az
saydaki bozuk dinli, sapm ve saptrc bir topluluk karsnda ciz kalmanzdr.
Onlarn zerine gidiniz. Ailelerinizi onlardan koruyunuz. ehrinizde onlarla
arpnz. Ganimetlerinizi onlardan koruyunuz. Onlarn ellerine drmeyiniz. Aksi
takdirde, vallahi, ganimetlerinize onlar ve ona katlanlar ortak olacaklardr. Onlar
oalrlarsa, izzet ve erefiniz, hkimiyetiniz elden gider, dininiz bozulur!' dedi.
Yezid b. Haris, Muhtar'n Kfe'ye girmesine mani olunca, Muhtar namazgah
arkasndan gitti.
Mzeynelerin, Ahmeslerin ve Banklarn evlerine kadar kt. Orada, onlarn
mescidlerine ve evlerine indi. Bunlarn evleri, Kfe evlerinden ayr ve ayrlm idi.
335
Mahalle sakinleri Muhtar1! su ile karladlar. Muhtar imedi. Arkadalar itiler.

Arkadalarnn tahminlerine gre, Muhtar orulu idi.
Hemdn'dan Ahmer b. Hdeyc, Abdullah b. Km'e:
'Kanaatine gre, emr orulu mudur?' diye sordu.
bn Kmil:
'Evet! O, oruludur!' dedi.
Ahmer:
'Keke bugn orulu olmasayd! Kendisi daha din olurdu!' dedi.
bn Kmil:
'O, masumdur! O ne yapacam senden daha iyi bilir!' dedi.
Ahmer:
'Doru syledin. Allah'tan yarhganmak dilerim!' dedi.
brahim b. Ester, Muhtar'a:
'Allah onlar hezimet ve malubiyete uratt. Onlarn kalbleri-ne de korku drd.
Sen urada konakla, bizi gnder! Vallahi, kkte olanlardan baka hi kimse, ne bize
mani olmak ister, ne de imtina ve itiraz eder!' dedi.
Muhtar:
'Her zayf, yal, hastalkl olan, burada otursun. Onlar iin eya ve yiyecekler de
koyunuz.
Bu mevziden, dmanmza kar harekete geersiniz' dedi.
yle yaptlar.
Muhtar, arkadalarn, Sebha mevkiinde olduu gibi, sava nizamna koydu.
brahim b. Eter*i nc birlii olarak ileri srd.
Beri yandan vali Abdullah b. Muti' de, Amr b. Haccac' iki bin kii ile Sevrler
sokandan zerlerine gnderdi.
Muhtar, Yezid b. Enes'i ard. Amr b. Haccac'la karlamak zere harekete
gemesini ona emretti.

Yezid b. Enes, Amr b. Haccac'a doru gitti.
Muhtar da, brahim b. Eter'in arkasndan hareket etti.
Hep birlikte ilerlediler.
Muhtar, Halid b. Abdullah namazgahna gelince, durdu. brahim b. Eter"e, Knse
tarafndan Kfe'ye girinceye kadar ilerlemesini emretti.
336
brahim b. Ester, ilerleyip bn Muharriz sokandan kt.

O srada, imr b. Zilceven, iki bin kii ile geldi.
Muhtar, ona Sad b. Munkzu'l-Hemdn'nin kumandasndaki kuvveti gnderdi.
Sad b. Munkz, imr b. Zilceven'le arpt.
Muhtar, brahim b. Eter'e de:
'Yznn dorusuna ilerle!' diye haber gnderdi.
brahim b. Ester, ebes sokana kadar ilerledi.
O srada, Nevfel b. Mshk iki bine, daha dorusu be bine yakn bir kuvvetle
geldi.
nk, vali Abdullah b. Muti', halka, bn Mshk'a katlmalar iin nida ettirmiti.
Abdullah b. Muti', yerine kkte ebes b. Rib''yi brakarak; kendisi asker
birlikleriyle hareket etti ve Knse mevkiinde durdu.
brahim b. Ester, Abdullah b. Muti' kumandasndaki kuvvetlerin yaknna kadar
sokulunca, arkadalarna:
'niniz!' dedi.
ndiler.
brahim b. Ester:
'Atlarnzn yanna yaklanz. Sonra, onlara kllarnz syrp yrynz!
'ebes b. Rib', Utbe b. Nhas hanedan, E'as hanedan, filann hanedan, Yezid
b. Hris'in hanedan geldi!' diye seslenerek sizi korkutmak isteyeceklerdir.
Korkmaynz.
unlar; vcutlarnda kllarnzn scakln hisseder etmez, kurttan keinin rkp
kat gibi, Abdullah b. Muti'in bandan dalrlar!' dedi.
brahim b. Ester ve arkadalan, atlarnn yanna vardlar.
brahim b. Ester, eteklerini beline soktu. Gmleini cbbesiyle rtt. Sonra,
arkadalarna:
'Saldrnz onlara! Feda olsun size amcalarm ve daylarm!' dedi."
Hasra b. Abdullah der ki:
"Vallahi, onlar ok gemeden bozulup hezimete uradlar. Birbirlerinin zerine
yldlar. Sokaklarn az insanla ylakald.
337
brahim b. Ester, bn Mshk'a eriti.

bn Mshk, atnn gemini tutuyordu.
brahim b. Ester, klcn onun bana kaldrd.
bn Mshk:
'Ey bn Ester! Allahakma doru syle! Sen ikimiz arasndaki intikam kininden
dolay m beni ldrmek istiyorsun?' dedi.
Bunun zerine, brahim b. Ester, onun yolunu at; onu ldrmekten vazgeti."
Abdullah b. Muti'in Kuatlmas ve Gizlice Kamas
Muhtarn kuvvetleri; Abdullah b. Muti'in bozulan, kaan kuvvetlerini takip ederek
Knse'ye, arlara, mescidlere girdiler. Abdullah b. Muti'i de kkte gn
muhasara ettiler.
Abdullah b. Muti', kkte bulunanlarn karnlarn gn yalnz un ile doyurdu.
Muhtar gelip kkn ar tarafna kondu.
Kk; brahim b. Ester, Yezid b. Enes, Ahmer b. umeyt kuvvetleri tarafndan
kuatld.
Kk;
brahim b. Ester mescidle kk kaps tarafndan,
Yezid b. Enes Huzeyfe oullar ve Rmler soka tarafndan,
Ahmer b. umeyt de Umre ve Ebu Musa'nn evleri tarafndan kuatt.
Kkn muhasaras, Abdullah b. Muti'i ve adamlarn skmaya balad.
Abdullah b. Muti', durumu yanndaki Kfe eraf ile konutu.
ebes b. Rib', ona:
"Allah emre iyilikler versin!
Sen kendini ve yanndakileri dn.
Vallahi, onlar ne senden, ne de yanndakilerden vazgeerler!" dedi.
Abdullah b. Muti':
"Haydi, grlerinizi, dncelerinizi bana syleyiniz" dedi.
ebes b. Rib':
"Benim grm; kp u adamdan kendin ve bizim iin eman alman, kendim ve
yannda bulunanlar helak etmemendir!" dedi.
338
Abdullah b. Muti':
"Vallahi, ben ondan eman almay ho bulmuyorum.
M'minler emri Abdullah b. Zbeyr'm btn Hicaz'da ve Basra topranda ileri
dzgndr" dedi.
ebes:
"yleyse, sen Kfe'de kimsenin bilemeyecei, bulamayaca, iti-mad edilir bir
dostunun yanna git. Bulunduun yer bilinmesin. Sonra da, oradan k git; adamna
kavu!" dedi.
Abdullah b. Muti'; Esma b. Hrice, Abdurrahman b. Muhannef, Abdurrahman b.
Sad b. Kays ve sair Kfe erafna:

"ebes b. Rib''nin bana iaret ettii bu gr hakknda siz ne dnyorsunuz?"
diye sordu.
"Onun sana iaret ettii grten baka, bizim bir grmz yok!" dediler.
Abdullah b. Muti':
"yleyse, acele etmeyiniz. Hele akam olsun bakalm" dedi.
Hassan b. Fid b. Bkeyr der ki:
"nc gn, akam olunca, Abdullah b. Muti' bizi ard.
Allah' kendisine lyk olduu vasflarla zikretti. Peygamber Aleyhisselama salt
selam getirdi. Sonra, yle konutu:
'mdi, btn bunlar sizin rezillerinizin, sefihlerinizin, hor, hakir ve soysuz
olanlarnzn yaptn biliyorum.
Bir veya iki kiiden baka sizin btn erafnzn, faziletli kiilerinizin dinleyip itaat
ve nasihat ettiklerini de biliyorum.
Ben bunu adamma (Abdullah b. Zbeyr'e) arzedeceim. Sizin itaatinizi ve onun
dmanna kar savanz bildireceim.
Nihayet, Allah'n emri yerine geldi.
Grlerinizi bana iaret ettiniz ve bildirdiniz. imdi, kkten ayrlp gitmeyi uygun
grdm!" dedi.
ebes b. Rib':
"Allah seni hayrl emrin mkfatyla mkfatlandrsn!
Sen bizim mallarmza el srmedin. Erafmza ikramlarda bulundun. Hakkmzda
adamna t verdin.
Bana gelen geldi.
Vallahi, biz senden izin almadka, hibir zaman ayrlmayz!" dedi.
339
Abdullah b. Muti':
"Allah sizi hayrla mkfatlandrsn!" dedikten sonra, kkten ayrlp Rmler
geidine doru gitti. Ebu Musa el-E'ar'nin evine girdi. Orada sakland.
Muhtarn Kfe'de Duruma Hkim Olup dareyi Ele Almas
Abdullah b. Muti'in adamlar kkn kapsn ap:
"Ey bn'l-Eter! Biz emniyette miyiz? Hepimize eman veriliyor mu?" diye sordular.
bn Ester:
"Sizler emniyettesiniz!" dedi.
Kkn iindekiler dar kp Muhtarca bey'at ettiler.
Muhtar, kke girdi. Geceyi orada geirdi.
Halkn eraf mescidde ve kkn kapsnda sabahladlar.
Muhtar mescide gelip minbere kt. Allah'a hamd sena ettikten sonra, u
konumay yapt:
"Hamdolsun O Allah'a ki, dostuna yardm, dmanna hsran va'd etmi ve
zamann, dnyann sonuna kadar da va'd'ini, hkmn yerine getirmeyi gerekli
klmtr.
'...Allah'a kar yalan uyduran herkes muhakkak hsrana uramtr.' (Th: 61)
Ey insanlar! Hakka arka eviren, kar koyan, hakk yalan sayan, haktan yz
eviren bizden uzak ve kahr olsun!
Ey insanlar! Giriniz; en doru bir bey'atla bey'at ediniz.
Semy yuvarlak bir tavan, yeri de yrnmeye elverili geni yollarla bir dek gibi
yapan Allah'a andolsun ki; siz Ali b. Ebu Ta-lib ve Ali hanedanna bey'attan sonra
byle bir hidayet bey'at yapmadnz!" diyerek minberden indi ve kke girdi.
Halkn eraf da, Muhtarn huzuruna girdiler.
Muhtar elini onlara uzatt. Muhtar'a bey'ata baladlar.
Muhtar:
"Allah'n Kitabna, Allah'n Peygamberinin snnetine sarlmak, Ehl-i Beytin kanlarn
aramak, intikamlarn almak, haramlan he-llletiricilerle arpmak, zayflardan
zalimlerin zulmn kaldrmak zere bana bey'at ediniz.
340
Biz, bizimle arpanlarla arpr, bizimle sulh olanlarla sulh oluruz!" diyor, herkes
"Evet!" diyerek ona bey'at ediyordu.
Muhtar, halka ve erafa kar iyi davranlmasm adamlanna tavsiye etti.
Abdullah b. Muti'in Kfe'den Kamasna Yardm Edilmesi
Abdullah b. Kmil, Muhtar'a:
"Vali Abdullah b. Muti'in Ebu Musa el-E'ar'nin evinde sakl bulunduunu
rendim" dedi.
Muhtar ona birey sylemedi.
Abdullah b. Kmil, szn kere tekrarlad. Yine cevap vermedi. Drdnc
ihbarm da cevapsz brakt.
bn Kmil, bundan, Muhtar'n onu yakalamaya muvafakat etmediini anlad.
Abdullah b. Muti', nceleri Muhtar'n dostu idi.
Akam olunca, Muhtar, Abdullah b. Muti'e yz bin dirhem gnderdi ve:
"Bununla yol hazrln gr ve hemen k, git. nk, senin bulunduun yer bilindi.
Sanyorum ki; Kfe'den kp gitmene, elinde parann bulunmamas engel oluyor"
dedi.
Kfe Beytlmlindeki Paralarn Mcahidler Arasnda Bltrlmesi
Muhtar, Kfe Beytlmlinde dokuz milyon dirhem bulmutu. Kendisiyle birlikte
arpmaya katlan ve Abdullah b. Muti'i kkte kuatan bin sekizyz kiiden her
birine beyzer dirhem verdi.
Kkn kuatlmasndan sonra gelen alt bin kiiye de ikier yz dirhem verdi.
Muhtar'n Kfelilere Adaletle ve Kfe Erafna yi Muamele Etmesi
Muhtar halk iyi karlad. Onlara adalet gsterdi. Gzel davrand. Kfe erafna da
yaknlk gsterdi. Onlarla oturup kalkmaya, grj) konumaya balad.
341
ten ve Dtan Tekilatlanma, Kfe Hkmetinin Kuruluu

Muhtar; Abdullah b. Kmil'i Kfe emniyet amirliine, Urey-ne'nin azadls Keysan
Ebu Amre'yi muhafz gc kumandanlna tayin etti.
Muhtar, ilk nce, ibrahim b. Esterin kardei Abdullah b. H-ris'i, sancak balayp,
Ermeniyye zerine gnderdi.
Muhammed b. Umeyr'l-Utrid'i Azerbaycan'a gnderdi.
Abdurrahman b. Sad b. Kays' Musul'a; shak b. Mes'ud'u Me-din'e ve uha
topraklarna; Kudme b. Ebu sa'y Bhkub Z-la'l'ya; Muhammed b. Ka'b b.
Karaza'y Bhkub Zlevsat'a; Habib b. Munkz's-Sevr'yi Bhkub Zlesfel'e; Sa'd b.
Huzeyfe'yi bin svari ile Hulvan'a gnderdi.
Her ay svarilerin bin dirhem harcamasn, Krtlerle arpmasn ve yollarda
oturmalarn emretti.
Toplayacaklar zekat ve hara hayvanlarn, palan, yular vesa-ireleri ile birlikte
Hulvan'a, Sa'd b. Huzeyfe'ye tamalar iin de, da blgelerindeki zekat ve hara
memurlarna yazarak emretti.
Muhtar, Kfe'de duruma hkim olup yerletikten ve etrafa valilerini gnderdikten
sonra, sabah ve akam, halk iin Adalet Meclisi (Mahkemesi) kurdu. Dvalara
bakmaya balad.
"lerimin okluu beni halk arasnda hkm vermekten alkoyuyor!" diyerek, halk
arasnda adalet ilerine bakmak zere, Kad ureyh iin meclis kurdu.
Kad ureyh, korkusundan, hastalm ileri srerek, bu vazifeyi zerine almaktan
kand.
Kad ureyh'in Hz. Osman taraftar olduunu, Hucr b. Adiyy aleyhine ahitlik
ettiini, Hni' b. Urve'nin kabilesine eritirmesini istedii eyi eritirmediini
sylyorlard.
Hz. Ali de onu kadlktan azletmiti.
Muhtar, onun aleyhinde sylenilenleri iitip halkn onu yerdiklerini, kendisinin de
hastaln ileri srerek kadlktan kandn grnce, onun yerine Abdullah b. Utbe
b. Mes'ud'u tayin etti.
Abdullah b. Utbe hastalannca, onun yerine, Abdullah b. Mli-k't-T'yi getirdi.28
28. Taber, Trih, c. 7, s. 100-110.
342
bn Ziyad'n Kuvvetleriyle Yaplan lk arpma

Ubeydullah b. Ziyad byk bir ordu ile Musul zerine yrynce, Muhtar'n Musul
mili Abdurrahman b. Sad b. Kays, Muhtar'a:
"bn Ziyad'n svari ve piyade kuvvetleriyle Musul toprana girdiini haber aldm.
Ben Tekrit'e kadar ekildim.
Bu husustaki reyin, emrin ne ise, bana gelsin! Vesselmu aleyk!" diye yazd.
Muhtar, Musul mili Abdurrahman b. Sad'in yazsna yazd karlkta yle dedi:
"mdi, yazn bana eriti. Zikrettiin hereyi anladm. Tekrit'e kadar ekildiine isabet
ve iyi etmisin.
naallah, emrim sana gelecektir. Emrim gelinceye kadar, bulunduun yerden
ayrlma. Vesselmu aleyk!"
Bunun zerine, Muhtar, Yezid b. Enes'i ard.
"Ey Yezid b. Enes! Bilen, bilmeyen gibi deildir. Hak da, btl gibi deildir.
Ben, senin hakknda, yalanlanamayacak birtakm haberler alyorum. Biz
m'minlerin iyilikleri, ktlklerini bastrr.
Senin stn vasfl atlarn vardr.
Musul'a git. Musul'un aalarna kadar in. Ben seni ard arda piyadelerle
desteklerim" dedi.
Yezid b. Enes:
"Benimle birlikte, seeceim bin svari gnder. Piyadeye ihtiya duyarsam, sana
yazarm" dedi.
Muhtar:
"Git Allah'n ismiyle!
Svarilerden istediini se, gtr!" dedi.
Yezid b. Enes, bin svari seti.
Medineli svarilerin zerine Numan b. Avf,

Temm ve Hemdn svarilerinin zerine sim b. Kays',
Mezhic ve Esed svarilerinin zerine Verka' b. zib'i
Reba ve Kinde svarilerinin zerine de Si'r b. Ebi SiYi kumandan tayin etti.
Muhtar ve halk, onlar uurladlar.
Muhtar, Ebu Musa Deyr"ine varnca, Yezid b. Enes'le vedalap Kfe'ye dnd.
Dnerken, ona:
343
"Dmannla karlanca, onlar bekleme, frsat bulur bulmaz, gecikmeden

hcuma ge! Bana her gn haberin gelsin!
Yardma ihtiya duyarsan, bana yaz. Seni yanmda bulunanlarla desteklerim.
Benden yardm beklemeyecek olursan, pazunu sk, sertletir. Askerini arla, ho
tut. Dmann da korkut!" dedi.
Yezid b. Enes:
"Sen bana yalnz duan ile yardm et, yeter!" dedi.
Halk da:
"Allah, senin dostun, sevgilin olsun; seni desteklesin!" diyerek Yezid b. Enes'le
vedalatlar.
Yezid b. Enes, onlara:
"Allah'tan, benim iin ehitlik dileyiniz.
Vallahi, bn Ziyad kuvvetlerine kavuacak olursam, bana yardm deil, inaallah
ehitlik nasip olur!" dedi.
Muhtar, Musul mili Abdurrahman b. Sad'e yazd:
"mdi, inaallah, sen Yezid b. Enes'le Musul illeri arasndan e-kiliveresin.
Vesselmu aleyk!"
Yezid b. Enes svarileri ile yoluna devam ederek Musul topraklarna girdi.
bn Ziyad, Yezid b. Enes'in Kfe'den bin svari ile geldiini casuslar vastasyla
haber alnca:
"Ben ona kar binlercesini gnderirim!" dedi ve Reba b. Muh-rk'la Abdullah b.
Hamle'yi ard. Onlar er bin svari ile yola kard.
nce Reba b. Muhrk', sonra da onun arkasndan Abdullah b. Hamle'yi gnderdi.
Gnderdikten sonra, onlara:
"Hanginiz ileri geecek olursa, o, brnn amiri olacaktr.
Her ikiniz birlikte giderseniz, yaa byk olannz dierine ve cemaate amir
olacaktr!" diye yazd.
Reba b. Muhrk, tekini geip, Yezid b. Enes'in bulunduu yere eriti.
Yezid b. Enes, ar hasta idi. Merkep zerinde bulunuyor, piyadeler onun sandan,
solundan, bacaklarn ve kollarn tutarak yryorlard.
344
Yezid b. Enes, her kabile birliinin nnde duruyor ve:

"Ey Allah'n askerleri! Sabrediniz ki, ecir kazanasnz. Dmannz karsnda sabr
ve sebat gsteriniz ki, zafere eresiniz!
eytanlann dostlaryla arpnz!
phe yok ki, eytann tuza zayftr.
Eer ben lrsem, emr ve bakumandannz Verka' b. zib'dir!
O ld zaman, emr ve bakumandannz, Abdullah b. Dam-re'dir!
O da lecek olursa, emr ve bakumandannz Si'r b. Ebi SiYdir!" dedi.
Abdullah b. Damre'yi sa kol kumandanlna, Si'r b. Ebi SiYi sol kol
kumandanlna, Verka' b. zib'i de svari birlii kumandanlna tayin etti.
Kendisi, piyadeler arasnda bir sedire oturtuldu.
Yezid b. Enes:
"Harp meydannda onlarla arpmaya gidiniz! Beni de piyadeler arasnda
ilerletiniz.
Artk ister emrinizin yannda arpnz, ister onu brakp kanz!" dedi.
Hicretin altmaltnc yl Zilhicce aynn Arefe gn, savamaya hazrlandlar.
Yezid b. Enes:
"yle yle yapnz!" diyor, yle yaplyor, tekrar tekrar emirler veriyor, ztrab
iddetlenince konuamyordu.
Gne domadan, Reba b. Muhrk'n sol kol kuvvetleri, Yezid b. Enes'in sa kol
kuvvetlerine saldrd. iddetli bir arpma balad.
Yezid b. Enes'in sa kol kuvvetleri de, Reba b. Muhnk'n sol kol kuvvetlerine
saldrd.
Reba b. Muhrk'n her iki kol kuvvetleri bozulup hezimete uradlar.
Verka' b. zib de, svarileriyle birlikte hcuma geti. O da, onlar bozdu.
Kuluk vakti olmadan, Reba b. Muhnk kuvvetlerinin hepsini bozguna urattlar,
kararghlarn kuattlar.
Musa b. mir der ki:
345
"Reba b. Muhnk'n yanna kadar vardk. Adamlar bozguna uram, bandan
dalmlard. Reba b. Muhrk, atndan inmi:
'Ey hak dostlar! Ey iiten ve itaat edenler! Bana doru geliniz! Ben bn Muhrk'm!'
diyerek sesleniyordu.
Ben, ocuktum. Korktum ve olduum yerde durdum. Abdullah b. Verka' ile Abdullah
b. Damre, onun zerine saldrarak onu ldrdler."
Reba b. Muhrk'm askerleri arasnda bulunmu olan Amr b. Mlik de der ki:
"Ben, ocuktum. Reba b. Muhrk, bizi gzelce harp nizamna koydu.
Sa kola amcamn olunu, sol kola da Abdi Rabbih's-Slem'yi kumandan tayin
etti.
Reba b. Muhrk, svariler ve piyadelerle harekete geti.
'Ey amllar! Siz ancak kaak klelerle arpacaksnz! Onlar slmiyeti
brakmlar ve ondan ayrlmlardr.
Onlardan korkmak yoktur.

Onlar Arapa da konuamazlar!' dedi.
Vallahi, ben onlarn byle olduklarn sanmtm.
Nihayet, onlarla arptk. Bozulduk ve ric'at ettik.
Abdullah b. Hamle, rastlayp bizi geri evirdi. Sabah namazn kldk. Harp
nizamnda harekete getik.
Sa kola Zbeyr b. Hureyme, sol kola bn'l-Ukaysr kumanda ediyordu.
Svariler ve piyadeler ilerlemeye baladlar.
Bu, Kurban Bayram gnnde idi. iddetle arpmaya koyulduk.
Yine kt bir hezimete, bozguna uradk. Bizi pek ok ldrdler. Kararghmz
kuattlar.
bn Ziyad'n yann dnp, bamza geleni, uradmz felketi ona anlattk."
Musa b. Amir de, son karlamay ve bozgunu yle anlatr:
"Abdullah b. Hamle, Reba b. Muhrk'm bozulan, sinen askerlerini geri evirdi.
Gnn balangcnda, iki tarafn svarileri birbirlerine saldrdlar.
346
Sonra yerlerine dndler.

le namazn kldk.
Yine arptk ve onlar bozduk.
Abdullah b. Hamle, inip kaan adamlarna:
'Ey iiten ve itaat eden cemaat!' diyerek sesleniyordu.
Abdullah b. Kurad saldrarak Abdullah b. Hamle'yi ldrd. Kararghlarn ve
iindekileri kuattk.
Yezid b. Enes'e yz esir getirildi. Bunlar hakknda ne yaplaca, kendisinden
soruldu.
Yezid b. Enes, onlarn boyunlarnn vurulmasn eliyle iaret etti. Onlar, baka bir
yere gtrlp ldrldler.
O gn, akam olunca, Yezid b. Enes ld. Cenaze namazm Ver-ka' b. zib kldrd
ve onu defnetti."
Verka' b. Azib'in Askerleri Toplayp Oradan Geri Dnmesi
Verka' b. zib, Yezid b. Enes'in lmyle arkadalarnn ellerinin yanlarna
dtn, maneviyatlarnn sarsldn grnce:
"Ey kavmim! bn Ziyad'n amllardan seksen bin kii ile bize doru gelmekte
olduunu haber aldm.
Siz bu hususta ne dnyorsunuz?" diye sordu.
Bazlar, cevap vermeden, yavaa birer tarafa svp gittiler.
Verka' b. zib, kabile reislerini ve svari arkadalarm yanna ard. Onlara:
"Ey u toplanan kiiler! Size haber verdiim ey hakknda siz ne dnyorsunuz?
Ben de sizlerden bir kiiyim. Gr itibaryla da sizden stn deilim. Siz bana
grlerinizi iaret ediniz.
bn Ziyad; amllarn ulular, svarileri ve eraf da dahil olmak zere, byk bir
ordu ile size doru gelmektedir.
Onun karsnda dayanabilecek kudretin bizde bulunduunu sanmyorum.
Esasen, emr ve bakumandanmz Yezid b. Enes de lm, iimizden bir taife ise
bizden ayrlp gitmitir.
Eer biz bn Ziyad'n lekerleri ile karlamadan ve onlar bizden haber almadan
dnp gidersek, bizim onlardan ancak emr ve
347
f
bakumandanmzn lm sebebiyle dndmze, ayrldmza kanaat getirirler.
Hem onlar, emr ve bakumandanlarn ldrdmzden dolay da, bizden korkar
dururlar.
En iyisi; biz adammzn lmn bahane ederek dnelim.

Bugn, onlarla karlamamz, bizim iin tehlikeli olur.
Eer biz bugn onlarla karlar, bozulursak, bundan nceki gn onlar bozguna
uratm olmamzn da bize hibir faydas kalmaz" dedi.
Arkadalar:
"Sen ne gzel dndn! Geri dndr bizi! Allah seni rahmetiy-le esirgesin!" dediler
ve hemen oradan geri dndler.
Onlarn geri dndklerini, Muhtar ve Kfeliler iittiler ve sarsldlar.
in iyzn bilmiyorlar, Yezid b. Enes lnce askerlerinin hezimete, bozguna
uradn sanyorlard.
Muhtarn Medin'deki mili, casusunu Muhtar'a gndererek iin iyzn bildirdi.
brahim b. Eter'in bn Ziyad'la arpmaya Gnderilmesi
Muhtar, durumu renince, brahim b. Esteri ard ve: "Git, Yezid b. Enes'in
askerine kavu! Onlan geri evir. Birlikte dmann karla!29 Sen, vallahi, fsk
Ubeydullah b. Ziyad' yahut Husayn b. Nmeyr'i muhakkak ldreceksin. Allah
onlarn le-kerlerini sana bozduracaktr!" dedi.
Ona yirmi bin kii seip verdi ki, Fris oullarndan Kfe'de oturan ve Hamra' diye
anlanlarn bykleri de bunlar arasnda idiler.30 brahim b. Ester gidip A'yen
Hamam mevkiinde kararghn kurdu.
Kfe Erafnn Muhtar Aleyhinde Ayaklanmalar
Yezid b. Enes'in lm haberi Kfe'ye eriince, Kfe eraf, Muhtar aleyhinde
konumaya daldlar:
29. Taber, Trih, c. 7, s. 113-116.
30. Diever, Kitbu'l-ahbr, s. 293.
348
"Yezid b. Enes lmemi, ldrlmtr!" dediler.

Onun kastsz olarak ldne inanmadlar.
"Vallahi, u adam (Muhtar) bizim rzamz olmadan bize amirlik ediyor.

Kt azadllanmz hayvanlara bindirmekte, hara ve ganimetlerimizi onlara
vermekte ve yedirmektedir.
Klelerimizi, yetimlerimizi, dullarmz bizlere isyan ettirmekte ve kzdrmaktadr.
Biz, bymzn evinde toplanalm, gereini dnelim" diyerek ebes b.
Rib''nin evine vardlar.
ebes; Cahiliye devrinde de, slmiyet devrinde de, kabilesinin reisi idi.
ebes evinde toplanan arkadalarna namaz kldrdktan sonra, aralannda, yukarki
konumalara benzer konumalar yapld.
"Muhtar'n azadl klelere ganimetten pay ayrmas kadar byk su olamaz!"
dediler.
ebes:
"Brakn beni! Onun yanna varp bir greyim bakaym" dedi.
Gitti, Muhtar'n huzuruna kt. Arkadalarnn holanmadklar, aralarnda
konutuklar eylerden hibirini brakmayp, hepsini Muhtarca anlatt.
Sonra, kleler meselesini at.
Muhtar:
"Ben onu kendilerine havale ediyor, brakyorum" dedi.
ebes azadl kleler meselesini at ve:
"Allah'n u memleketlerden bize ganimet olarak verdii eyler arasnda bulunan ve
sadece bu yoldaki ecir, sevap ve kre ermeyi umarak azad ettiimiz klelerimizi sen
ganimetlerimizde bizim ortaklarmz yaptn!?" dedi.
Muhtar:
"Ben azadl klelerinizin iini size brakaym. Ganimetlerinizi aranzda bltreyim.
Senin hemehrilerin benim yanmda meyye oullar ve bn Zbeyr kuvvetleriyle
arpacaklar mdr? Ve bu hususta bana Allah ahdi ile sz verecekler midir? Ve
szlerinde duracaklarna, beni tatmin edecek ekilde yemin edecekler midir?" dedi.
349
ebes:
"Bilmiyorum. Arkadalarmn yanna bir varaym bakaym. Fakat, herhalde onlar
bunu ho karlamazlar!" dedi ve gitti.
Bir daha Muhtar'n yanna dnmedi.
Kfe eraf, Muhtarla arpmak hususunda sz ve i birlii yaptlar.
ebes b. Rib', imr b. Zilceven, Muhammed b. E'as ve Abdur-rahman b. Sad b.
Kays, birlikte Ka'b b. Ebi Ka'b'l-Has'am'nin yanna vardlar.
ebes, Allah'a hamd sena ettikten sonra, sze balad. Muhtarla arpmak
zere szbirlii yaptklarn ona haber verdi. Kendisinin de buna muvafakat etmesini
istedi ve:
"Muhtar bize rzamz olmakszn hkmediyor. Kendisini bize Muhammed b.
Hanefiyye'nin gnderdiim sylyor. Biz Muhammed b. Hanefiyye'nin byle birey
yapmayacan biliyoruz.
Muhtar bizim ganimetlerimizi azadl klelerimize yediriyor; klelerimizi, yetimlerimizi
ve dullarmz bizim karmza karyor; onlar bize kzdryor. Salih gemilerimize
svdryor!" dedi.
Ka'b b. Ebi Ka'b, onlara "Merhaba!" dedikten sonra, davetlerine hemen icabet etti.
Kfe eraf kalkp Abdurrahman b. Muhannefin yanna gittiler. Onu da Muhtarla
arpmaya davet ettiler.
Abdurrahman b. Muhannef, onlara:
"Ey u gelen kiiler! Eer siz beni dinlerseniz, onunla arpmaya kalkmaynz!"
dedi.
"Niin?" diye sordular.
Abdurrahman b. Muhannef:
"nk, ben sizin darmadan olmanzdan, anlamazla dmenizden, birbirinizi
rezil ve rsvay etmenizden korkarm.
Vallahi, sizin en cesaretlileriniz, en iyi svarileriniz o adamn yanndadr. Filan, filan
kiiler onun yannda deiller midir?
Sonra, sizin kleleriniz, azadllarnz da onun yanndadr. Sizin kleleriniz ve
azadllarnz ise, size kar son derecede kzgn ve dmandrlar.
Demek ki, o sizinle Arap cesareti ve Acem adavetiyle arpacaktr!
350
Eer biraz beklerseniz, ona amllarn gelmesi veya Basrallan getirmesi yetecektir!
Siz sizden bakasyla onun hakkndan gelmeye bakn. Dmanl ve arpmay
aranzda yapmayn!" dedi.
Kfe eraf, ona:
"Allahakna, zerinde gr birliine vardmz bireyde bize aykr davranma!
Grmz bozup datma!" dediler.
"Ben nihayet sizlerden bir kiiyim. Siz, isterseniz onunla arpmaya gidebilirsiniz"
dedi.
Kfe eraf, birbirlerine sk sk gidip gelmeye baladlar.
"Ayaklanmak iin, brahim b. Eter"in onun yanndan ayrlp gitmesini bekleyiniz!"
dediler.
Bunun zerine, Muhtar" a kar ayaklanmay, brahim b. Esterin Sabat'a varp
erimesine kadar geciktirdiler.
brahim b. Ester, Sabat'a vard srada:
Abdurrahman b. Sad b. Kays kumandasndaki kuvvetler, Sebi' namazgahna;
Zahr b. Kays ve shak b. Muhammed b. E'as, Kinde namazgahna;
Ka'b b. Ebi Ka'b, Bir namazgahna;
Beir b. Cerr b. Abdullah, Becile'ye gitti.
Abdurrahman b. Muhannef, Muhannef namazgahna gitti.
shak b. Muhammed b. E'as ile Zahr b. Kays, Abdurrahman b. Sa'd'n Sebi'
namazghndaki kararghna katldlar.
Becile ve Has'am kabileleri de, Abdurrahman b. Muhannefin kararghna gittiler.
imr b. Zilceven, Kays'ta Sell oullar namazgahna kondu.
ebes b. Rib', Hassan b. Fid, Reba b. Servan, Mudarlardaki Knse'ye kondular.
Haccar b. Ebcer, Yezid b. Rveym, Temmrn ile Sebha arasna;
Amr b. Haccac, Mezhic kabilesinden kendisine uyanlarla birlikte Murad

namazgahna kondu.
Amr b. Haccac, Yemenlilere:
"Bizim yanmza geliniz!" diye haber gnderdi.
Onlar, gelmekten kandlar.
Muhtar, Kfe erafnn byle Sebi' namazgah evresinde topKERBEL'NIN NTKAMI PENDE
351
landklanm haber alnca, Amr b. Tevbe'yi acele brahim b. Eter"e gnderdi ve:
"Yazm eline alr almaz yanndaki btn kuvvetlerle bana gel!" diye yazd.
Muhtar, ayaklanan Kfe erafna eli gnderip:
"Ne istediinizi bana bildiriniz. Ben sizin her istediinizi yapacam!" dedi.
Kfe eraf:
"Biz, senin yanmzdan ayrlp gitmeni istiyoruz!
Sen kendini Muhammed b. Hanefiyye'nin gnderdiini sylyorsun. Halbuki, o seni
gndermemitir!" dediler.
Muhtar, onlara:
"Siz, tarafnzdan Muhammed b. Hanefiyye'ye bir heyet gnderiniz. Ona ben de bir
heyet gndereyim. Bu iin akla kavumasn bekleyiniz!" dedi.
Muhtar, bu teklifiyle onlar brahim b. Ester gelinceye kadar oyalamak istemiti.
Kendi adamlarna da, Kfelilerden ellerini ekmelerini ve onlara bir tecavzde
bulunmamalarn emretti.
Kfeliler, btn sokak azlarn tuttular. Ne Muhtar'a, ne de onun adamlanna su
saldlar. Muhtardn adamlan tarafna, haberleri olmadan, pek az miktarda su getii
oluyordu.
Abdullah b. Sebi', arpmak iin meydana kt.
kir onu karlad ve onunla iddetle arpt. Meydana kan Ukbe b. Tark' da
bir mddet arparak yzgeri etti.
Abdullah b. Sebi', Yemenlilerle birlikte Sebi' namazgahna kondu.

imr b. Zilceven, Yemenlilerin yanna varp, onlara:
"Siz, bu yerde toplandnz. ki namazgahtaki kuvvetler tek ynden arpma
yapacaz ve size ben kumanda edeceim. Aksi takdirde, vallahi, u yerde
arpmam!" diyerek, Sell oullar namaz-ghndaki kavminin yanna gitti.
brahim b. Eter'in Kfe'ye Dnp Ayaklanmay Bastrmas
Muhtarn brahim b. Eter'e gnderdii elisi, gnlerden bir gn, leden sonra ona
eriti ve:
352
"Hemen Kfe'ye dnnz!" diye seslendi.

O gnn akamna kadar olan ksmnda, dne devam ettiler. Akamleyin inip
yemeklerini yediler. Hayvanlarm biraz dinlendirdiler.
Sonra, btn gece yola devam ettiler. Sur'da sabah namazm kldlar. O gn
ikindiye kadar yola devam ettiler. kindi namazn Bbu'l-Cisr'de kldlar. Geceyi
mescidde geirdiler. nc gn sabahnda Muhtarn yanna geldiler.
ebes b. Rib', olu Abdulrn'min'i Muhtar1 a gndererek:
"Biz senin kabilendeniz ve sa eliniz! Hayr! Vallahi, biz seninle arpmayacaz.
Bize itimad et ve bu hususta bizden kesin sz al!" dedi.
Halbuki, o, Muhtarla arpmak fikrinde ve kararnda idi. Ona hile ediyordu.
Sebi' namazgahnda toplanan Yemenliler, namaz vakti girince, kendi adamlarn
imamla geirdiler.
Btn kabile reisleri; Yemen kabile reislerinin byle kendi adamlarn imamla
geirmelerini iyi karlamadlar.
"te, ilk anlamazlk! Siz, iinizden seeceinizi ve kabul edeceinizi imamla
geiriniz. Kabileniz iinde Kfelilerin en byk k-ri'i (mtehasss Kur'n okuyucusu)
olan, Bceyle'den Rifa b. ed-dd'l-Fityn namaznz kldrsn!" dedi.
yle yaptlar.
Rifa, vak'ann sonuna kadar onlara namazlarn kldrmaktan geri durmad.

Muhtar, arda askerlerim sava nizamna koydu. O zaman, arda bina yoktu.
Muhtar, brahim b. Eter"e:
"ki frkadan hangisinin zerine yrmeyi daha ok istersin?" diye sordu.
brahim b. Ester:
"Hangisi olursa olsun, benim iin makbuldr!" dedi.
Muhtar bir mddet dnd. Kendisi, ileri grl bir kimse idi. brahim b. Eter'i
kavminin karsna karmay uygun grmedi.
Ona:
353
"Sen Knse'deki Mudarlarn zerine yr! Onlara ebes b. Rib' ve Muhammed b.
mer b. Utrid kumanda etmektedir.
Ben de Yemenlilerin zerine yryeceim!" dedi.
brahim b. Ester Knse'ye, Muhtar da Sebi' namazgahna doru hareket etti.
Muhtar, mer b. Sa'd b. Ebi Vakkas'n evi nnde durdu. Ah-mer b. umeytlBecel ile Abdullah b. Kmil'i ileri gnderdi.
Ahmer b. umeyt'e:
"u sokaa girip, kavminin evleri arasnda bulunan Sebi' namazgahna kadar
ilerle!" dedi.
Abdullah b. Km'e de:
"Sen de u sokaa gir. Ahnes b. erk hanedannn evlerinin bulunduu Sebi'
namazgahna doru ilerle!" dedi.
Bunlar, emrolunduklar yolda ilerlediler.
Ahmer b. umeyt; Abdurrahman b. Muhannef, Beir b. Cerr ve Ka'b b. Ebi Ka'b
kumandasndaki kuvvetlerle iddetle bir arpma yapt.
Fakat, Ahmer b. umeyt'in de, Abdullah b. Kmil'in de askerleri bozuldular.
Muhtar, Ahmer b. umeyt ile Abdullah b. Kmil'in arkadalarna:
"Arkalarda ne haber var?" diye sordu.

"Hezimete, bozguna uradk!" dediler.
Muhtar, onlara:
"Ahmer b. umeyt ne yapyor?" diye sordu.
"Onu indii Mescid-i Kassas (Ebu Davud Mescidi) yannda brakmtk.
Arkadalarndan bazlar da,, kendisinin yannda bulunuyordu" dediler.
Muhtar:
"bn Kmil ne yapyor?" diye sordu.
bn Kmil'in adamlar:
"Bilmiyoruz!" diyerek bartlar.
Muhtar, Ebu Abdullah el-Cedel'nin evine gelince, Abdullah b. Kuradu'l-Has'am'ye:
"Drtyz kiilik maiyetinle birlikte git. bn Kmil'in adamlaryla birle. bn Kmil
lmse, onun yerine sen ge!
354
Senin ve onun adamlaryla birleerek u kavimle arp!

Eer onu sa salim bulursan, sen yz atl ile ilerlemeye devam et. Ashabndan
gerisini ona ver!" dedi.
Abdullah b. Kurad, Abdullah b. Kmil'i, Amr b. Hureys'in hamam yannda buldu.
Arkadalanndan bazs da, onun yannda idi. Kendisi, arpyordu.
Abdullah b. Kurad, ona arkadalarndan yz kii verdi. Kendisi ilerlemeye devam
etti. Sebi' namazgahna indi. Sonra, oradaki soka tuttu. Abdulkays Mescidine kadar
ilerledi. Orada durdu. Adamlarna:
"Ne yapmay dnyorsunuz?" diye sordu.
"Biz senin buyruuna balyz!" dediler.
Onlarn hepsi, Abdullah b. Kurad'n kabilesinden idiler.
Abdullah b. Kurad, onlara:
"Vallahi, ben, Muhtar'n muzaffer olmasn arzu ediyorum.

Vallahi, bugn, kabilemin erafnn yok olmasndan da holanmyorum. Andolsun
ki, onlann nmde ellerimle yok edilmesini mubah saymaktan, lmem bana daha ye
ve sevimlidir!
Siz hele burada biraz durunuz!" dedi.
Orada durdular.
Muhtar, halkn savata en iddetlisi ve yaman olan Mlik b. Amru'n-Nehd'yi ikiyz
kii ile gnderdi.
Abdullah b. erk'n-Nehd'yi de, ikiyz atl ile Ahmer b. u-meyt'e yardmc
gnderdi.
Kuvvetleri oalnca, arpmalar iddetlendi.
brahim b. Ester, ebes b. Rib''ye kavutu.
ebes'in yannda Mudarlardan pek ok kiiler vard.
Hassan b. Fid de, onlarn arasnda bulunuyordu.
ibrahim b. Ester, onlara:
"Yazklar olsun size! Geri dnp gidiniz.
Vallahi, Mudardan bir kimsenin benim ellerimle lmesini istemem! Bo yere
kendinizi ldrmeyiniz!" dedi.
Mudarler, brahim b. Esteri dinlemediler. arpmaya giritiler ve bozguna
uradlar.
Hassan b. Fid, ar yaral olarak evine gtrld, yataa yatrld. Aylnca:
355
"Vallahi, ben yaramla yaamak istemez, lmmn karnma mzrak saplanmas

veya kl darbesiyle olmasn arzu ederdim!" dedi.
Bundan sonra, bir kelime bile konumadan ld.
Muhtar'a; Mudarlarn hezimete ve bozguna uradklar hakknda, brahim b. Ester
tarafndan mjdeci geldi.
Muhtar bunu Ahmer b. umeyt'e ve Abdullah b. Kmil'e de bildirdi.

Ebu'z-Zbeyr ibam, Sebi' namazgahna dald. Arkasndan halk ve Ahmer b.
umeyt'in adamlar da:
"Nerdesin ey Hseyin'in intikam!" diye haykrarak girdiler.
Yezid b. Umeyr b. Z Mrran'l-Hemdn, onlarn parolalarn iitince:
"Ey Osman'n intikam!" diye mukabele etti.
Rifa b. eddad, onlara:
"Osman ve onun intikam bizim nemize gerek! Ben Osman'n kann arayan bir
kavmin yannda arpmam!" dedi.
Rifa b. eddad:
"Ben eddad'n oluyum! Ali'nin dininde ve yolundaym!" diyerek, lnceye kadar
arpt.
Sebi' namazgah mevkiinde yaplan arpmada; Yezid b. Umeyr b. Z Mrran,
Numan b. Subhan, Frat b. Zahr b. Kaysu'l-Cu'f, Ab-durrahman b. Kays, mer b.
Muhannef ldrld.
Abdurrahman b. Muhannef ise, ar surette yaraland. Adamlar, onu tayarak
gtrdler.31
Abdurrahman b. Kays, o gn yanndakilere:
"Yazklar olsun sizlere! Bizi vurmak iin arkamzdan u gelenler kimlerdir?" diye
sormu;
"Ebu'z-Zbeyr ibam'dr" denilince:
"Hayret! Demek, beni ldrmek isteyenler kendi kavmimden?!" demiti.
Onu, Ahmer b. Hdeyc'l-Hemdn, att bir okla ldrmtr.
Abdurrahman b. Kays'a, daha nce Si'r b. Ebi Si'r, Ebu'z-Zbeyr ibam ve daha
baka birisi de saldrmt.
Si'r onu mzrakla vurmu, Ebu'z-Zbeyr de klla on ve daha ok darbe indirmiti.
31. Taber, Trih, c. 7, s. 116-120.
356
Abdurrahman b. Sad'in olu, ona:

"Ey Ebu'z-Zbeyr!
Abdurrahman b. Sad senin kavminin ulusudur. Onu ldrecek misin?" demi;
Ebu'z-Zbeyr de:
"Allah'a ve ahiret gnne imanda sebat eden hibir kavmin; Allah'a ve Resulne
muhalefet eden kimselerle, onlar isterse bunlarn babalar, yahut oullar, yahut
kardeleri, yahut soy-soplar olsunlar, dostlaacaklanm grmezsin" (Mcadele: 22)
yetini okumutu.
Bu vak'ada, Abdurrahman b. Sad'in kavminden yediyz seksen kii
ldrlmtr.32
Kerbel ntikamnn Alnmasna Balanmas
Vdiiyyn evlerinden beyz esir karlp, bal olarak Muhtar1 a gtrldler.
Muhtar:
"Onlar bana arzediniz. Baknz; onlardan, Hseyin'in ehadeti vak'asnda bulunan
herkesi bana bildiriniz!" dedi.
Hz. Hseyin'in ehadeti vak'asnda bulunup da:
"Bu, Hseyin'in ehadetinde bulunmutur!" denilmedike ve gtrlp boynu
vurulmadka, hibir kimse geirilmedi.
Bu ekilde, onlardan ikiyz krksekiz kiinin boynu vuruldu.
Muhtar'n adamlar da, Hz. Hseyin'in ev halkna eza ve itiraz eden veya vuran
herkesi gtrp ldrdler.
Bylece, Muhtar5 a haber verilmeden birok kimseler de ldrld.
Muhtar; kalan esirleri arp, ne kendisi, ne de adamlar aleyhinde toplant ve
dmanlk yapmayacaklan konusunda yemin ettirdikten sonra salverdi.
"Muhammed Aleyhisselamn hanedannn kanna girenler ve onlara katlanlar
mstesna olmak zere, kapsn kilitleyip evinde oturan herkes emniyettedir!" diye,
mescidde nida ettirdi.33
Sebi' namazgah vak'as, Hicretin altmaltnc yl Zilhicce aynn kmasna alt
gece kala, aramba gn vuku bulmutur.
32. Taber, Trih, c. 7, s. 123-124.
33. Taber, Trih, c. 7, s. 120-121.

357
Muhtar'n Kfe'de tekrar duruma hkim olmas zerine, Kfe eraf, Kfe'yi brakarak
Basra'ya katlar.34 Bunlar, on bin kadard.35
Kerbel Katillerinin Yakalanp ldrlmesine Devan Edilmesi
Muhtar, Hz. Hseyin'in katillerini ayrmaya balad.
"Kavmini brakp giden, Hseyin'i ehit ederek dnyada emniyet ve selametle gezip
dolaan kiiler bizim dinimizden deildirler!
Siz bana onlarn isimlerini veriniz.
Ben onlara kar Allah'n yardmn istiyorum. O Allah'n ki; beni onlara vurmak iin
bir kl, onlara saplamak iin bir mzrak, Ehl-i Beyte kzan ve kin tutanlar takip edici,
onlarn haklarn arayc kld.
Hseyin ve Ehl-i Beytini ldrenleri ldrmek; onlarn hakkn tanmazdan gelenleri
zillet ve hakarete uratmak, Allah'n zerine den bir hakti.
Siz bana onlarn isimlerini veriniz! Hseyin'in katillerini arayp bulunuz!
Yeryzn ve bu ehri onlardan temizlemedike, yemek imek bana hell olmaz!"
dedi.
Muhtar'a; Hz. Hseyin'in katillerinden olmak zere, Abdullah b. seyd b. Nezzal'lChen'yi, Mlik b. Nseyr'l-Bedd'yi ve Hamel b. Mlik'l-Muhrib'yi bildirdiler ve
gsterdiler.
Bunun zerine, Muhtar, ileri gelen adamlarndan Ebu Nemr Mlik b. Amru'n-Nehd
kumandasnda bir birlii, onlar yakalayp getirmek zere Kadisiye'ye gnderdi.
Ebu Nemr, Kadiseye'ye giderek onlar yakalad. Yats vakti K-fe'ye getirip,
Muhtar'n huzuruna soktu.
Muhtar, onlara:
"Ey Allah dmanlar! Allah'n Kitabnn dmanlar! Allah'n Resulnn ve Ehl-i
Beytinin dmanlar!
Hseyin b. Ali nerededir? Hseyin'i bana getirip teslim ediniz!" dedi.
34. Taber, Trih, c. 7, s 124.

358
Bunlar:
"Allah seni rahmetiyle esirgesin! Biz bu ie gnlsz olarak gnderildik. Ltfet, bizi
bala, bizleri sa brak!" dediler.
Muhtar:
"Peygamberinizin kznn olu Hseyin'e kar ilediiniz cinayetten dolay m size
ltfedecek, sizi sa brakacak, yedirip iirece-im?!" dedi.
Mlik b. Nseyr'l-Bedd'ye:
"Hseyin'in bana klla vuran, klahn alan sendin deil mi?" diye sordu.
Abdullah b. Kmil:
"Evet! Budur o!" dedi.
Muhtar:
"Bunun iki elini ve ayaklarn kesip brakn. rpna rpma lsn!" dedi.
Mlik b. Nseyr, yle yaplp brakld. Kan akp kesilince, ld.
Muhtar, dierlerinin ldrlmeleri iin de emir verdi.
Abdullah b. Kmil, Abdullah b. seyd'l-Chen'yi, Si'r b. Ebi Si'r de Hamel b.
Mlik'i ldrld.
Muhtar, Abdullah b. Kmil'i Dubay'a oullarna gnderdi. Orada Ziyad b. Mlik'i
yakaladlar.
Sonra, Anezlere gittiler. Onlardan da, mran b. Hlid'i yakaladlar.
Hamr'n evine gittiler. Orada Abdurrahman b. Hukretl-Be-cel ile Abdullah b.
Kays'l-Havln'yi yakaladlar.
Bunlarn hepsini Muhtar'n yanna getirdiler.
Muhtar, onlara:
"Ey salih ve iyi kiilerin katilleri! Ey Cennetlik genlerin seyyi-dinin katilleri!

O uursuz gnde Hseyin'in adrndaki kokulu otlar kapmaya gelen sizlerdiniz
deil mi?
Bunlar arya gtrn. Orada boyunlarn vurun bunlarn!" dedi.
Bu drt kii de, arda ldrldler.
Muhtar; Abdullah b. Kmil'i Osman b. Hlid b. seyr ed-Dh-mn ile Ebu Esma
Bir b. Savtu'l-Kbz'ye gnderdi.
359
Bunlar; Hz. Hseyin'in ehadeti hadisesinde bulunmular, ikisi birleerek

Abdurrahman b. Akl'i ehit etmiler ve elbisesini soy-mulardr.
Abdullah b. Kmil, Dhman oullar mescidini ikindi vakti kuatt ve:
"Eer Osman b. Hlid b. seyr getirilmezse, bakanzn yerine sizin boynunuzu
vurmazsam, Dhman oullarnn bugnden Maher gnne kadar ileyecekleri
gnahlar kadar gnah benim zerime yazlsn!" dedi.
Mescidde bulunanlar:
"Bize mhlet ver. Onu arayp bulalm!" dediler.
Svarilerle birlikte aramaya gittiler.
Her ikisini, namazgahta oturduklar ve Cezre'ye gitmek istedikleri srada buldular.
Abdullah b. Kmil'e getirdiler.
Abdullah b. Kmil, Bi'ru'1-Ca'd mevkiine gtrp, onlarn boyunlarn vurdu.
Cesetlerini gmdrmedi. Atete yakt!
Muhtar; Muaz b. Hni' ile muhafz gc kumandan Ebu Am-re'yi, Havl b. Yezid'lAsbah'ye gnderdi.
Havl, Hz. Hseyin'in ban kesmek isteyen ve bn Ziyad'a gtren kimse idi.
Havl'nin evini anszn kuattlar. Havl, evinin bacasnn iine gizlendi.
Muaz, Ebu Amre'ye, evin aranmasn emretti.
Havl'nin kans, yanlarna geldi. Ona:
"Kocan nerededir?" diye sordular.

Kadn:
"Onun nerede olduunu bilmiyorum!" demekle beraber, eliyle de bacaya iaret etti.
Bacaya girdiler. Onu orada bana sepet geirmi bir halde bulup kardlar.
Muhtar ise, arkadalarnn arkasndan giderek, oraya yakn bir yere kadar gelmi
bulunuyordu.
Ebu Amre, ona bir adan gnderdi. Ebu BilaPin evi yannda, eli ile rastlatlar.
Abdullah b. Kmil de Muhtar'n yannda idi.
Eli, durumu Muhtar1 a bildirdi.
360
Muhtar onlara doru vard. Havl'yi ev halknn yannda ldrdler. Onun cesedini
atete yaktlar. Ceset, ok gemeden kl haline geldi.36
Muhtar; Kfe erafndan ebes b. Rib', Amr b. Haccac, Muham-med b. E'as ve
mer b. Sa'd b. Ebi Vakkas'n da, yanlarnda daha birok Kfe eraf olduu halde,
Basra yolunu tuttuklann haber alnca, arkalarndan Ebu'l-Kalus'-ibam
kumandasnda atllar yollad. Mezar nahiyesinde onlara yetitiler, baskn yaptlar.
Onlar bozguna urattlar. mer b. Sa'd' yakaladlar. tekiler kap kurtuldular.
Amr b. Haccac ve Arkadalarnn Susuzluktan lmeleri
Amr b. Haccac, nce Basra'ya gitmek istedi. Sonra, oradaki Ehl-i Beyt
taraftarlarnn kendisine sevineceklerinden ekinerek, Serafa gitti. Sucular, ona:
"Bizim yanmzdan hemen ayni, uzakla! Biz Muhtar'm kzp bizi
cezalandrmayacandan emin deiliz!" diyerek, onu ve arkadalarn kovdular.
Amr b. Haccac yanlarndan ayrlnca da, birbirlerini knadlar ve:
"Ona ktlk yaptk!" dediler.
Amr b. Haccac'la arkadalar, uzaktan bir topluluk karalts grnce, onlar
Muhtar'n pelerinden gnderdii adamlar sanarak, Kelb ve Tayy beldeleri arasnda
bulunan Hammret'l-Kayz'daki Byeyza denilen yere saptlar.
Orada, Amr b. Haccac ile arkadalarn susuzluk ldrd.37
Amr b. Haccac; Kerbel'da Hz. Hseyin ile ashab ve ev halknn Frat nehrinden su
imelerine engel olan beyz kiilik svari birliine kumanda etmiti.38
ebes b. Rib' ile Sair Kfe Erafnn
:i
Mus'ab b. Zbeyr'e Snmalar

ebes b. Rib'; kuyruu ve kulann bir yan kesik katrnn
36. Taber, Trih, c. 7, s. 124-126.
37. Dinever, Kitbu'l-ahbr, s. 301, 304, 303.
38. Taber, Trih, c. 6, s. 234.
361
zerinde, elbisesi yrtlm bir halde, Basra'da Mus'ab b. Zbeyr'in kapsna varp:
"Ey kurtarcm! Ey kurtarcm!" diye feryat ederek yardm dilemiti.
Mus'ab b. Zbeyre:
"Kapda bir adam, 'Ey kurtarcm! Ey kurtarcm!' diye feryat ediyor. Kendisinin
elbisesi yrtlm. Sfat da yledir, yledir" diye haber verildi.
Mus'ab:
"Evet! O, ebes b. Rib''dir. Bunu ondan bakas yapmaz! eri alnz onu!" dedi.
eri aldlar. Kfelilerin dier eraf da, gelip Mus'ab'n yanna girdiler. Balarna
gelenleri anlatarak, Muhtarca kar kendisinden yardm dilediler.39
imr b. Zilceven'in ldrlmesi
Muhtar; imr b. Zilceven'in Bedestmisan'da Amir b. Sa'saa oullarndan baz
kimselerle birlikte oturduunu, uradklar hezimete Basra'daki Ehl-i Beyt
taraftarlarnn sevinip gleceklerinden ekinerek Basra'ya girmek istemediklerini
haber alnca, Zrb'yi yz atl ile onu yakalamak zere gnderdi.
Zrb ve arkadalar, hzla gittiler. lerinden on atl, dierlerinden ileri getiler ve
imr'e yetitiler.40
Mslim b. Abdullah der ki:
"Muhtar Kfe'de bizi bozup hezimete uratt zaman da, K-fe'den atlarmza
atlayarak ayrldmz zaman da, ben imr b. Zilceven'in yannda idim.

Muhtar'n ua Zrb, peimizden gelip bize kavutu. imr, bize:
'Atlarnz tepip benden uzaklasnz. Herhalde u uak bana birey yapmak istiyor!'
dedi.
Hayvanlarmz tepip ilerleyince, Zrb imr'e doru yneldi. Arkadalarndan
uzaklap imr'e yaklat zaman, imr birden onun zerine saldrd ve onu
arkasndan vurdu.41
39. Taber, Trih, c. 7, s. 146.
40. Dinever, Kit&bu'l-ahbr, s. 301-302.
41. Taber, Trih, c. 7, s. 121.
362
Sinir Zrb'yi ldrnce, teki arkadalar bozulup genlerindeki arkadalarnn

yanlarna dndler ve hep birlikte imr ve arkadalarn aramaya baladlarsa da,
onlara eriemediler.
imr ve arkadalar, Basra yaknnda Sadima (Satidema) diye anlan yere
eritiler.42
Sadima'daki Kelkitaniye kynn yannda, nehir kysnda bir yere kondular.
imr, Kelkitaniye kyne bir adam gndererek, cesaretli ve becerikli bir adam tuttu.
imr, tutulan adama:
'Bu yazm acele Mus'ab b. Zbeyr"e gtrp vereceksin!' dedi.
Yaznn zerinde:
'Enr Mus'ab b. Zbeyr'e, imr b. Zilceven'den!' diye yazl idi.
Postac adam, yoluna devam ederek bir kye vard.
Muhtar, o sralarda, Basrallarm tutum ve davranlarn gzetmek ve kendisine bilgi
vermek zere, adamlarndan Ebu Amre'yi o kye gndermi bulunuyordu.
imr'in postacs, o kyde baka bir postac arkada ile rastla-t. imr ile
rastlatndan ona ikyettendi.

Bunlarn ayakta konutuklar srada, Ebu Amre'nin adamlarndan Abdurrahman b.
Ubeyd, zerlerine kageldi.
Postacnn elinde, zeri 'Mus'ab'a, imr'den!' diye yazl yazy grnce, imr'in
nerede bulunduunu postacdan sordu. Postac da, kendileriyle imr arasndaki
uzakln fersahtan fazla olmadn haber verdi.
Muhtar'n adanlan, hemen ona doru yollandlar.
Vallahi, ben o gece imr'in yannda bulunuyordum.
Kendisine:
'Sen bizi bu yerden kaldrp baka bir yere gtrsen olmaz m? Biz burada
korkuyoruz!' dedik.
imr:
'Bu yalanclarn hepsinden ayrlmal m, ne yapmal?
Vallahi, ben buradan gn ayrlmayacam!
Allah sizin kalblerinize korku doldurmu!' dedi.
Bulunduumuz yer, aylarn oka bulunduu bir yerdi.
363
Vallahi, uyurla uyank aras bir halde iken, atlarn ayak, nal seslerini iittim. Kendi
kendime:
'Herhalde bu ay sesidir!' dedim.
Sonra, tekinden daha ak ve iddetli olarak iittim.
Uyanp gzlerimi ovuturdum.
Kendi kendime:
'Hayr! Vallahi, bu ay sesi deildir!' dedim.
Ben; Sinir ve arkadalarm kaldrmak iin gittiim zaman, atllar tekbir getirerek
tepecikten zerimize iniverdiler ve adrlarmz kuattlar.

Biz, atlarmz brakp yaya olarak katk.
imr ise, zerindeki Yemen ii hrkasn soyunmutu. Kendisi abrat, vcudu
alacal idi.
Vcudunun alacasn, hrkasnn zerinden bile gryor gibi idim.
imr, onlara kar mzrayla arpmak iin elbisesini giyinmek, silahlarn
kuanmakta acele ediyordu. Onu kendi haline brakp, biz katk."
Abdurrahman b. Ubeyd de, grdklerini yle anlatr:
"Vallahi ben, postacnn yannda imr'in yazsn gren kiiyim.
Ebu Anre'ye gidip:
'imr'i ben ldrdm!' dedim.
Bana:
'Sen o gece onun sylediklerinden bireyler iittin mi?' diye sordu.
'Evet! imr, zerimize yryp, mzrayla bir mddet bizi mz-raklamaya alt.
Sonra, mzran brakt. adrna girdi. Klcn alp, recez okuyarak zerimize
yrd!' dedim."
imr'in adamlarndan Mslim b. Abdullah da; imr'in bir mddet kendisini korumaya
altn, sonra da:
"Allahuekber! Allah habisi, murdar ldrd!" denildiini iittiini bildirir.43
ldrldkten sonra, imr'in cesedi kpeklere atld.44
Ahmer b. Salt, imr'in ban Muhtar'a getirdi.
43. Taber, Trih, c. 7, s. 121-122.
44. bn Esr, el-Kmil, c. 4, s. 117.
364
O da, Medine'de Muhammed b. Hanefiyye'ye gnderdi.45

Ebu shak der ki:
"imr b. Zilceven bir gn bizimle birlikte sabah namazn klm, sabaha kadar
oturmu, sonra kalkp namaz klm ve:
'Ey Allah'm! phe yok ki, Sen erifsin. erefi seversin. Sen bilirsin ki, ben de
erifim!
yleyse, beni yarla!' diyerek dua etmiti.
Kendi kendime:
'Allah seni nasl yarlgar ki, sen Reslullah Aleyhisselamn kznn olunun zerine
yrdn! Onun ehit edilmesine yardm ettin!' dedim."46
mer b. Sa'd b. Ebi Vakkas'n ldrlmesi
Muhtar; nceleri, kendisine sndrmak iin, herkese kar ok iyi davranmaktan,
herkesle grp konumaktan, oturup kalkmaktan geri durmamt.
Hz. Hseyin'i, ev halkn ve ashabn Kerbel'da ehit etmek gibi en iren ve
erefsiz bir vazifeyi zerine alm bulunan mer b. Sa'd'la da grp konumakta
idi.
mer b. Sa'd; hayatn garanti etmek iin, Muhtar'n en ok sevdii, sayd kiilere
bavurmay ihmal etmedi.
Abdullah b. Ca'de b. Hbeyre, Hz. Ali'ye yaknl dolaysyla, Muhtar katnda,
Allah'n yarattklarnn en ereflisi idi.
mer b. Sa'd, Abdullah b. Ca'de'nin yanna gidip, kendi durumu hakknda onunla
konutu:
"Ben u adamdan (Muhtar'dan) hi emin deilim!
Sen benim iin ondan bir eman alver!" diye rica etti.
Abdullah b. Ca'de de Muhtar'dan bir emannme ald.
Alnan emannmede yle deniliyordu:
Bu; Muhtar b. Ebu Ubeyd'den, mer b. Sa'd b. Ebi Vakkas'a eman dr:
Sen; kendin, maln, ailen, ev halkn ve olun hakknda Allah'n emanyla
emniyettesindir.
46. Zeheb, Trhu'l-islm, c. 3, s. 18-19.

365
Emirlerimi dinlediin, itaat ettiin, evinden, ailenin yanndan ve ehrinden

ayrlmadn mddete, senden daha nce sdr olan hareketten dolay sorumlu
tutulmayacaksn.
Allah'n askerleri olan Kfe emniyet memurlarndan Muham-med hanedan
taraftarlarndan ve bakalarndan mer b. Sa'd'a rastlayacak olanlar, ona
dokunmayacak, ancak hayr ve iyi muamele edecektir.
ahit:
Sib b. Mlik,
Ahner b. umeyt,
Abdullah b. eddad,
Abdullah b. Kmil."
Muhtar; vermi olduu bu eman hkmne mer b. Sa'd bir hadise karmadka
riayet edeceine, Allah' ahit tutarak sz vermiti.
Ebu Cafer Muhammed b. Ali:
"Muhtar'n mer b. Sa'd'a verdii emandaki 'bir hadise karmadka' sznden
Muhtar helaya girip abdest bozmay kasd ve murad ediyordu" derdi.47
Muhtar, Mekke'de Abdullah b. Zbeyr*e bir mektup gndermi, mektubu gtren
adama:
"Mekke'ye gidince, mektubumu bn Zbeyr'e ver.
Mehd Muhammed b. Hanefiyye'nin de yanna var. Ona selamm syle.
'Ebu shak Muhtar, 'Ben seni de, senin Ehl-i Beytini de severim!' diyor" de!" dedi.
Eli gidip Muhtar'n bu szlerini syleyince, Muhammed b. Ha-nefiyye:
"Sen yalan sylyorsun! Ebu shak da yalan sylyor!
O beni seviyor, Ehl-i Beytimi seviyor idiyse, Hseyin'i ehit eden mer b. Sa'd'
minderine alp birlikte nasl oturdu?" dedi.
Eli, Muhtar'n yanna dnp, bunu ona haber verdi.48
Yezid b. erhl'l-Ensr de, Muhammed b. Hanefiyye'nin yanna varm, selam

vermi, oturmutu.
47. Taber, Trih, c. 7, s. 126-127.
366
Muhtar'n ayaklanmas, halk davet ettii eyler ve Ehl-i Beytin dklen kanlarnn
aranmas ve intikamlarnn alnmas bahsi konuulunca, Muhammed b. Hanefiyye:
"Muhtar'n bize taraftar olanlarn en hafifi olduu syleniyor.
Kendisi, Hseyin'in katilleriyle de, krsler zerinde birlikte oturup konuuyormu!"
dedi.
Yezid b. erhl, Kfe'ye gelince, Muhtar'n yanna vard. Selam verdi.
Muhtar, ona:
"Mehd ile bulutun mu?" diye sordu.
Yezid b. erhl:
"Evet!" dedi.
Muhtar:
"O sana ne syledi ve neler konutunuz?" diye sordu.
Yezid b. erhl, ona, Muhammed b. Hanefiyye'nin btn sylediklerini haber
verdi.49
Muhtar, bir gn, arkadalaryla otururken:
"Ben yann byk ayakl, ukur gzl, dik kal, ldrlmesine m'minlerin ve
mukarreb meleklerin sevinecei bir adam ldreceim!" dedi.
Heysem b. Esved'n-Neh, Muhtar'n yannda idi. Onun bu szn iitince, mer
b. Sa'd b. Ebi Vakkas' ldrmek istediini anlad. Evine dnnce, olu ryan'
ard. Ona:
"Geceleyin mer b. Sa'd'la bulu. Ona Muhtar'n yle yle sylediini haber ver
ve kendisine:
'Tedbirini al, bann aresine bak! Onun maksad senden bakas deildir!' de!"
dedi.
ryan, mer b. Sa'd'a gitti. Tenhda kendisiyle birey konuacam syledi. Sonra,
durumu ona haber verdi.
mer b. Sa'd:
"Allah babam hayrl bir karde mkfatyla mkfatlandrsn.
O (Muhtar) bana bunu nasl yapmak isteyebilir ki? Bana ahd misak vermitir!"
dedi.
ryan bu haberi getirince, mer geceleyin kp akrabasna gitti.
49. Taber, Trih, c. 7, s. 127.
367
mer b. Sa'd, bir azadlsma da, Muhtar'n kendisi hakkndaki emam ve sonra da
yapmak istedii eyi haber verdi.
Azadls:
"Senin evini ve ev halkn terkedip uraya kadar gelmen, en byk hadisedir ve
sutur. Hemen evine dn. Adama aleyhinde bir yol ve ipucu bulmaya imkn verme!"
dedi.
Bunun zerine, mer b. Sa'd:
"Bari evime dneyim!" dedi ve dnd.
Revha'y geti. Sabahleyin evine geldi.50
Muhtar, muhafz gc kumandam Ebu Amre'ye:
"Bana mer b. Sa'd'n kapsnda Hseyin iin alayacak bir at bul, kirala!" dedi.
Ebu Amre yle yapt.
At mer b. Sa'd'n kapsnda ata balaynca, mer, olu Hafs'a:
"Yavrucuum! Emr Muhtar'a git. Ona:
'Benim kapmda Hseyin iin ne diye feryatlar ediliyor, atlar alanyor?' de!" dedi.
Hafs, Muhtar'n huzuruna kp:

"Allah sana iyilikler versin! Bunu babamn kapsndan men et, kaldr!" dedi.
Muhtar:
"Olur!" dedi.51
Sonra da, Ebu Amre'yi mer b. Sa'd'a gnderdi. Onu kendisine getirmesini emretti.
Ebu Amre gidip mer b. Sa'd'n evine girdi. Ona:
"Kalk, emrin davetine icabet et!" dedi.
mer kalkarken cbbesi iinde tkezledi. O srada, Ebu Amre klcyla vurup onu
ldrd. mer b. Sa'd'n ban elbisesinin eteine koydu. Getirip Muhtar'n nne
brakt.
Muhtar, o srada yannda bulunan mer b. Sa'd'n olu Hafs'a:
"Bu ba tanyor musun?" diye sorunca, Hafs:
"nn lillhi ve inn ileyhi rcin! Evet! Tanyorum.52 Allah ona rahmet etsin!" dedi.
50. Taber, Trih, c. 7, s. 127.
363
Muhtar:
"Seni ona kavuturmamz arzu eder misin?" diye sordu.
Hafs:
"Ondan sonra yaamakta hayr yoktur!" dedi.53
Muhtar:
"Doru syledin. Ondan sonra sen ne diye yaayacaksn?" dedi.
Emretti, o da ldrld. kisinin ba biraraya getirildi.

Muhtar:
"Bu, Hseyin'in yerine, u da Ali b. Hseyin'in yerinedir!
Fakat aralarnda eitlik yoktur.
Vallahi Kurey'in kabilesini ldrm olsaydm, yine onlarn parmaklarndan bir
parmann ucunun bile cn alm olmazdm!" dedi.
Muhtar; mer b. Sa'd'la olunun balarn, Msfr b. Sad b. Nemiran ve Zabyan
b. Umret't-Temm'ye vererek, Muhammed b. Hanefiyye'ye gnderdi ve ona bu
hususta bir de yaz yazd. Yazd yazda yle dedi:
Mehd Muhammed b. Ali'ye
Muhtar b. Ebu Ubeyd'den.
Ben, Kendisinden baka ilah olmayan Allah'a hamdederim.
mdi, arzolunur ki; ldrmek, esir etmek, srmek ve tardetmek gibi hallerden
birisiyle dmanlarnzdan intikam almak zere, Allah beni gndermitir.
Hamdolsun ki; Allah sizi ldreni ldrd! Sizin yardmcnza yardm etti.
Sana; mer b. Sa'd ile olunun ban gnderdim.
Hseyin'in ve Ehl-i Beytinin-ki Allah onlara rahmet etsin!- kanlarna giren ve bu
cinayete katlanlardan ele geirebildiklerimizi ldrdk. Geri kalanlar yakalamaktan
da, Allah beni ciz kl-mayacaktr.
Ey Mehd! Grn ve dndklerini bana yaz. Ona gre hareket edeyim ve
onun zerinde olaym.
Vesselmu aleyke ve rahmetullhi ve berekth ey Mehd!"54
54. Taber, Trih, c. 7, s. 127-128.
369
Sleyman b. Mslim'l-cl'nin, babasndan rivayetine gre; mer b. Sa'd ile
olunun boyunlar vurulduktan sonra, cesetleri kuru aaca aslp atelenerek

yaklmtr.55
Hakm b. Tufeyl'in ldrlmesi
Muhtar; Abdullah b. Kmil'i, Hakm b. Tufeyl't-T es-Sinbi-s'ye gnderdi.
Hakm b. Tufeyl; Abbas b. Ali ehit olunca, onun elbisesini soymu ve Hz.
Hseyin'e ok atmt.
Hakm:
"Okum Hseyin'in cbbesinde asl kald. Ona bir zarar vermedi!" derdi.
Abdullah b. Kmil, gidip Hakm b. Tufeyl'i yakalad.
Hakm b. Tufeyl'in ailesi, Adiyy b. Htim'i* araya koyup, onun nfuzundan
faydalanmak istediler.
Adiyy b. Hatim, onlara yolda kavutu. Abdullah b. Kmil ile konutu.
Abdullah b. Kmil:
"Onun ii hakknda benim yapabileceim birey yoktur. Sen Emr Muhtar'a kadar
git. Bu ii onunla konu!" dedi.
Adiyy b. Hatim:
"Ben onun yanna gidiyorum!" dedi.
Doruca Muhtar'a gitti.
Abdullah b. Kmil'in yanndaki Ehl-i Beyt taraftarlar, bn K-mil'e:
"Biz Adiyy b. Htim'in bu habs hakkndaki efaatim Emr Muhtarn kabul
etmesinden korkuyoruz. Sen onun suunu biliyorsun. Bizi serbest brak! Onu
ldrverelim?" dediler.
Abdullah b. Kmil:
"Siz iinizi bilirsiniz!" dedi.
Hakm b. Tufeyl'i, elleri boynuna bal olarak, Anezlerin evine kadar gtrdler.
55. Zeheb, Trhu'l-islm, c. 3, s. 54.
* Adiyy, Htim't-T'nin olu idi. Medine'ye gelip Mslman olmu,
Peygamberimiz
onu zekat memuru tayin etmiti (bn Sa'd, Tabakt, c. l, s. 322). Kendisi, Sffn'de
Hz. Ali tarafnda bulunmutu (Zeheb, el-ber, c. l, s. 41).

370
Ona:
"Abbas b. Ali'nin elbisesini sen soydun deil mi?
Vallahi, biz de, senin elbiseni, sa olduun ve bakp durduun halde soyacaz!"
dediler ve onun elbisesini soydular.
Ona:
"Sen ki, Hseyin'e ok atm ve onu okuna hedef edinmitin ve:
'Okum onun elbisesine takl kald. Ona bir zarar vermedi!' derdin, deil mi?
Allah'a andolsun ki; senin onu okla vurduun gibi, biz de seni oka tutacak, oklar
vcuduna saplayacaz!" dediler.
Okular hep birden ona ok attlar.,
Hakim b. Tufeyl, l olarak yere ykld.
te yandan, Adiyy b. Hatim Muhtar'n yanna girip onunla birlikte oturmu, ne iin
geldiini Muhtar'a haber vermiti.
Muhtar, ona:
"Ey Ebu Tarf! Hseyin'in katillerini bulup ldrmeyi sen hell saymyor musun?"
diye sordu.
Adiyy b. Hatim:
"Allah sana iyilikler versin! Hakm b. Tufeyl hakknda yalan uydurulmutur. O
susuzdur!" dedi.
Muhtar:
"yleyse, senin hatrn iin onu brakrz!" dedi.
O srada, Abdullah b. Kmil ieri girdi.
i Muhtar, ona:
"Adam ne yapyor?" diye sordu.

, Abdullah b. Kmil:
"Ehl-i Beyt taraftarlar onu ldrdler!" dedi.

Muhtar:
"Ne diye onu benim yanma getirmeden ldrmeye acele ettin? O
ldrlmeyecekti.
Bu Adiyy onun hakknda efaat iin gelmiti. O, efaat edilmeye, kayrlmaya lyk
bir kimse imi!" dedi.
Abdullah b. Kmil:
'
"Vallahi, Ehl-i Beyt taraftarlar bu hususta bana galebe aldlar!" dedi.

. . '
, ":
Adiyy b. Hatim:
'' <;
- :, .
' J:
'
;;-':
'. - :"
,-v -,

371
"Yalan sylyorsun ey Allah dman! Ben onun senden daha hayrl bir kimse
olduunu sanrm!
Benim onun hakknda efaat edeceimi anlaynca, sen onu ldrdn!
Sen bu yaptn eyden dolay bana gelecek felketi nleyemeyeceksin!" dedi.
Abdullah b. Kmil ona ar szlerle cevap vermeye davrannca, Muhtar parmayla
azna iaret ederek, susmasn emretti.
Abdullah b. Kmil de, Adiyy b. Htim'e atmaktan vazgeti.
Adiyy b. Hatim; Muhtar1 dan honut, bn Kmil'e kzgn olarak Muhtarn yanndan
ayrld.
Mrre b. Munkz'm Kap Cann Kurtarmas
Muhtar, Abdullah b. Kmil'i, Ali b. Hseyin'in katili Abdulkays oullarndan Mrre b.
Munkz b. Numan'a gnderdi.
Mrre ok cesaretli bir adamd.
Abdullah b. Kmil, yakalamak iin gidip onun evini kuatt.
Mrre, iyi soy bir at zerinde ve mzra elinde olduu halde dar kt. Abdullah b.
Naciye'yi mzraklayp yere ykt. Fakat, ona zarar veremedi.
Abdullah b. Kmil, ona klla bir darbe indirdi.
Mrre, sol eliyle korundu. Abdullah b. Kmil'in arkadalar da onun zerine
saldrdlar.
Mrre, atn tepip kamaya ve Mus'ab b. Zbeyrln yanna varmaya muvaffak oldu.
Ald kl darbesinden, Mrre'nin eli olak kald.
Zeyd b. Rukad'm ldrlmesi
Muhtar, Abdullahu'-kir'yi, Zeyd b. Rukad'a gnderdi.
Zeyd:
"Ben onlardan bir gence ok atm, gen avucunu alnna tutarak korununca, onun
avucunu alnna mhlamtm! Kendisi, avucunu alnndan ayramamt.
Ona ikinci bir ok attm. Yanna geldiim zaman, onu lm buldum!
Onu gsnden vurup ldren okumu ekip kardm. Alnna
372
saplanan okumu da kvrp karmaya altmsa da, ok demiri onun alnnda kald.
Bir trl karamadm!" derdi.
Zeyd b. Rukad'n okla alnndan ve gsnden vurduu bu gen, Abdullah b.
Mslim b. Akil idi.
Abdullah'-kir adamlaryla birlikte gidip Zeyd b. Rukad'n evini kuatt.
Zeyd klcn syrarak dar kt. Kendisi ok cesaretli idi.
Abdullah' - akir:
"Siz onu ne klla, ne de mzrakla vurmaya almaynz. Fakat, oka ve taa
tutunuz!" dedi.
yle yaptlar. Zeyd yere ykld.
Abdullah'-kir:
"lmek zere ise, onu evden dar karnz!" dedi.
Evden dar kardlar.
Abdullah'-kir ate getirtti. Can kmadan, Zeyd'i diri iken ateleyip yakt!
Kendileri Ele Geirilemeyerek Evleri Yktrlanlar
Muhtar, Sinan b. Enes'i arattrd.
Sinan, "Hseyin'i ben ldrdm!" diyerek ovunurdu.
Korkusundan, Basra'ya kamt.
Muhtar, onun evini yktrd.
Abdullah b. Ukbe:
"Ben onlardan bir ocuk, Esed oullarndan da bir adam ldrdm!" derdi.
Onun da evi yktrld.
Abdullah b. Urvet'l-Has'am arand.
Buda:
"Ben onlara tehlikeli oniki ok attm!" derdi.
Abdullah b. Urve ele geirilemedi. Kap Mus'ab b. Zbeyr'e katlmt.
Muhtar bunun da evini yktrd.
Amr b. Subeyh'in ldrlmesi
Suda' oullarndan Amr b. Subeyh arand. Kendisi:
373
"Ben onlardan bazsn mzrakladm. Bazsn yaraladm. Fakat hibirini

ldrmedim!" derdi.
Bir gece, Amr b. Subeyh'e gidildi. Kendisi, evin damnda oturuyordu. Kendisine
gzcler gnderildiini bilmiyordu. Klc da ba-ucunda asl duruyordu.
Onu anszn yakaladlar ve klcn da baucundan aldlar.

Amr b. Subeyh:
"Allah senin gibi klcn belsn versin!
Seni ne diye bana yaklatrmadlar da, benden uzaklatrdlar?" diyerek yrtnd
durdu.
Amr b. Subeyh, Muhtar" a gtrld. Muhtar onu kkte, yannda hapsetti.
Sabah olunca, Amr b. Subeyh'in adamlarna izin verildi.
"Dileyen, yanna girsin!" denildi.
Halk, ieri girdiler. Amr b. Subeyh bal olarak onlann yanna getirilince:
"Vallahi ey kfirler, fcirler topluluu! Eer klcm elimde olsayd, siz beni
getiremeyeceinizi, beni sizden bakalarnn ldrebileceini renirdiniz!
Anladm ki; siz Allah'n yarattklarnn ktlerisiniz.
Ben elimde bir kl bulunmasn ve iinizde onunla bir mddet size kl vurmay ne
kadar arzu ederdim!" dedi.
Sonra, elini kaldrp, yannda bulunan Abdullah b. Kmil'in gzne arpt.
Abdullah b. Kmil gld. Onun elini tutup balad. Sonra da:
"Senin Muhammed hanedann yaraladn ve mzrakladm sylyorlar. Biz de
sana bu suun iin uradk!" dedi.
Muhtar:
"Bana bir mzrak getiriniz!" dedi.
Getirildi.
"Onu lnceye kadar mzraklaynz!" dedi.
Amr b. Subeyh'in vcuduna, lnceye kadar mzrak sapladlar.
Ebu Zr'a Oullarnn ldrlmesi
Muhtar'n adamlar, Ebu Zr'a oullarnn evine uradlar. Damn zerinden ok
attlar. Nihayet, evin ierisine girdiler.
374
Hebyat b. Osman b. Ebi Zr'a ile Abdurrahman b. Osman b. Ebi Zr'a ldrld.
Abdulmlik b. Ebi Zr'a ise, bandan yaralanm olarak kat. Muhtar'n yanna
girdi. O da, kars mm Sabit bint-i Semre b. Cndb'e emretti, Abdulmlik'in
bann yarn tedavi ettirdi.
Sonra, Abdulmlik'i ard.
Abdulmlik:
"Benim suum yok!" dedi.
Muhammed b. E'as'n Arattrlmas ve Kknn Yktrlmas
Muhammed b. E'as b. Kays, Kadisiye yannda E'as kynde idi. Muhtar; Haveb'i
yz kiilik bir birlikle onu yakalamaya gnderdi.
"Ona git! Av arayc, yahut gizli bir yerde av gzleyici, yahut sana soluna korka
korka bakmc, yahut gizlenici, saklamc olarak onu yakalayp ldrmeye nasl
muvaffak olursan ol; ban bana getir!" dedi.
Haveb gitti. Muhammed b. E'as'n kkn kuatt.
Halbuki, o daha nce Mus'ab'n yanna gitmi bulunuyordu.
Haveb ve arkadalar, bir mddet kkn zerinde beklediler. Sonra ieri girdiler.
Muhammed b. E'as' bulamadlar. Dnp Muhtar'n yanna geldiler.
Muhtar, adam gnderip Muhammad b. E'as'n kkn yktrd. Hucr b. Adiyy'in
Ziyad b. Smeyye tarafndan yktrlm olan evini, onun kerpileriyle yaptrd.56
Muhammed b. E'as Mus'ab b. Zbeyr tarafndan Muhtar zerine gnderilen
orduda vazife alm, yaplan arpmada kendisi ve maiyyeti ldrlmtr.57
Muhammed b. E'as Hakknda Bilgiler
Muhammed b. E'as'n babas E'as, Yemenli olup, Peygamberimizin vefatnda
irtidat etmiti. Yakalanp zincire vurularak Medine'ye getirilince, Hz. Ebu Bekir'e:
56. Taber, Trih, c. l, s. 128-130.
57. Taber, Trh, c. 7, s. 151.
375
"Ey Reslullah'm halifesi! Beni ldrme, sa brak ve kzkarde-ini de bana nikhla!

diye yalvarm, Hz. Ebu Bekir de onu affetmi ve kzkardei mm Ferve'yi de ona
nikahlamt.
Muhammed b. E'as, ite bu evlenme neticesinde domutu.
Muhammed b. E'as, Hz. Hasan'm da kaynbiraderi idi.58
Kays b. E'as'n ldrlmesi
Kays b. E'as, Basra'da iken, ev halkn grmek zere, Abdullah b. KrmTin
himayesi altnda Kfe'ye girmiti.
Abdullah b. Kmil, Muhtar'n yanna varp:
"Ey emr! Kays b. E'as himaye edilmesini benden istedi. Ben de onu himayem
altna aldm. Ona verdiim himayemi muteber ve geerli say!" dedi.
Muhtar bir mddet sustu. Sonra:
"Yzne bir bakaym!" dedi. Onu alp parmana takt. Yzk bir mddet
Muhtar'n parmanda durdu. Sonra, Ebu Amre'yi ard. Yz ona verdi ve:
"Abdullah b. Kmil'in hanmna git. Ona:
'Bu yzk, kocann almetidir. Beni Kays b. E'as'n yanna koyacaksn. Onu
Muhtar'dan kurtaracak baz iler hakknda kendisiyle grme yapmak istiyorum!'
de!" dedi.
Kadn Ebu Amre'yi onun yanna soktu.
Ebu Amre klcn syrp Kays b. E'as'n boynunu vurdu. Ban alp Muhtar'a
gtrd. Onun nne att. Muhtar:
"Hseyin'in kadifesini alan, yamalayan bu ha?" dedi.
Hz. Hseyin ehit edildii zaman, ona ait kadifeyi (yorgan) ganimet olarak Kays b.
E'as alm, bundan dolay kendisine 'Kays kadife!' ad taklmt.
Abdullah b. Kmil, Muhtar'a:
"nn lillhi ve inna ileyhi rcin! Sen benim himayem altnda bulunan, konuum ve
dostum olan bir kiiyi ldrdn!?" dedi.
Muhtar:
"Allahakma sus! Sen Peygamberinin kznn olunu ldrenleri himayeyi
hellletirmek mi istiyorsun?!" dedi.59
58. bn Sa'd, Tabakt, c. 6, s. 22-23, c. 5, s. 10-11.

376
Esma b. Hrice'nin Korkusundan Zerve'de Oturmas

Kfelilerin yallarndan ve seyyidlerinden Esma b. Hrice, Muhtardan korkarak,
Esed oullarnn Zerve diye anlan su balarna ev halk ve baz azadllar ile birlikte
gidip, orada oturdu.60
brahim b. Eter'in bn Ziyad'la arpmak zere Tekrar Yola karlmas
brahim b. Ester; Sebi've Knse ayaklanmalarn bastrdktan ve Kfe'de iki gn
dinlendikten sonra, bn Ziyad ve amllarla arpmak zere, Hicretin altmaltnc yl
Zilhicce aynn kmasna sekiz gn kala, Cumartesi gn Kfe'den yola kt.
Muhtar; savalarda bulunmu, tecrbeli, bellibal adamlarn, svarileri ve gr
sahiplerini de onun yanna katt.
Kays b. Tahfet'n-Nehd'yi Medineli kabilelerin,
Abdullah b. Hayyet'l-Esed'yi Mezhic ve Esed kabilelerinin,
Esved b. Cerd'l-Kind'yi Kinde ve Reba kabilelerinin bana geirdi.
Onlar Abdurrahman Deyr1! yanndaki kprye kadar uurlad.
Dnecei srada, ibrahim b. Eter"e:
"Benden ey iit ve hatrnda tut:
1. Ak veya gizli ilerinde Allah'tan kork!
2. Gidecein yere gitmekte acele et. Dmanna kavuur kavu
maz, saldrmak iin hazrlan!
3.
Dmanna gece kavuursan, saldrmay sabaha brakma
mak ve onlarn hazrlk yapmalarna imkn vermemek elinden ge

lirse, imkn ve frsat verme!
Eer dmanna gndz kavuursan, onlar geceye brakma!

Sana tavsiye ettiim bu eyleri ezberledin deil mi?" dedi.
brahim b. Ester:
"Evet!" dedi.
Muhtar:
"Allah sana yolda olsun!" dedi ve dnd.
Ebu's-Saykal der ki:
"brahim b. Esterle birlikte gittik.
377
Ubeydullah b. Ziyad ve yanndaki amllar Irak topraklarna girmeden onlara

kavumak ve darbe indirmek maksadyla, hzla yol aldk. Irak toprann en son
noktasn geip birden Musul toprana ayak bastk. Onlara bir an nce kavumak
iin, hzla ilerledik. Musul'a be fersahlk uzaklkta bulunan Barbisa kyne eritik.
brahim b. Ester, orada Vehbil, Naha' kabilesi halkndan, ok cesaretli, becerikli bir
adam olan Tufeyl b. Lakt' nc olarak ileri srd.
bn Ziyad'n bize yaklat srada, Humeyd b. Hureys'i de Tufeyl b. Lakt'in
arkasndan yollad.
brahim b. Ester; ok gemeden btn svarilerini ve piyadelerini sava nizamna
koyarak onlar ayrmakszn birlikte hareket ettirip Barbisa kyne kondu.
O sralarda btn Kays'lar Cezre'de oturuyorlar, Mervan'a ve Mervan hanedanna
muhalif bulunuyorlard."61
Umeyr b. Hubab ve Arkadann brahim b. Esterle Grmeleri
Hz. Hseyin'in Kays'l katillerinden Umeyr b. Hubab ile Frat b. Salim, bn Ziyad'n
ordusunda yer almlard.
Frat, arkada Umeyr'e:
"Sen Mervan oullarnn idarelerinin ktlklerini, bizim kavmimiz olan Kays'a kar
ktlk dndklerini bilirsin.
ler yoluna girecek olursa, Abdulmelik Kays'larn kkn ka-zyacaktr. Bizler
onlardanz.
brahim b. Eter'in yanna varalm; hali, durumu nedir, bir bakalm" dedi.
Gece karanl basnca, atlarna bindiler.
brahim b. Eter'in kararghyla kendi kararghlar arasnda drt fersah uzaklk
vard.
Bunlar, amllarn gzclerine rastladlar.
Gzcler:
"Sizler kimlersiniz?" diye sordular.
Umeyr'le Frat:
61. Taber, Trih, c. l, s. 130, 140, 142.
378
"Biz Emr Husayn b. Nmeyr'in casuslaryz!" dediler ve brahim b. Eter'in
kararghna vardlar.
Ateler yaklm, brahim b. Ester adamlarn sava nizamna sokmakla
urayordu.
brahim b. Eter'in zerinde Herat ii sar gmlek vard. Klc boynunda asl idi.
Umeyr b. Hubab, yaklap ibrahim'in arka tarafna geti.
brahim b. Ester ona aldr etmedi.
Umeyr arkadan brahim'in boynuna elini dolayp kucaklamak isterken, brahim b.
Ester yerini deitirdi. Ban eip:
"Sen kimsin?" diye sordu.
Umeyr:
"Ben Umeyr b. Hubab'm!" dedi.
brahim b. Ester, ona doru yzn evirerek:
"Otur da, senin iin boalr gelirim" dedi.

Umeyr ile Frat, brahim b. Eter"den uzaklaarak bir keye ekildiler.
Umeyr, Frat'a:
"Sen bu kadar cesaretli, bundan daha soukkanl bir kimse grdn m?
O benim kendisini arkadan kucaklayacam grd. Yerini deitirdi. Benden hi
kayglanmad" dedi.
Frat:
"Gerekten, ben onun gibisini grmedim" dedi.
brahim b. Ester, arkadalarn sava nizamna koyduktan sonra, onlarn yanna
gelip oturdu ve Umeyr'e:
"Ey Ebu'l-Mugallis! Senin benimle ne iin var?" dedi.
Umeyr:
"Kararghna girince, tasam artt. Ben, giriten senin yanna gelinceye kadar, hi
Arapa sz iitmedim. Anlalan; senin yannda bulunan u cemaat, Acemlerden
ibaret.
Halbuki, sana kar gelenler, amllarn en bellibal cesaretlileri ve
kahramanlardr. Onlar krk bin kiidirler.
Sen onlara u yanndaki Acemlerle nasl kar koyabileceksin?" dedi.
brahim b. Ester:
379
"Vallahi, onlar karncalar gibi ok sayda bulsam da, onlarla arpacam!

u yanmda grdn kimseler arpmada ok ileri, stn grl olduunu
sylediin amllarla nasl m arpabilecekler?
O grdn kiiler, Acemlerin ve Mecus emr ve kumandanlarnn en atlgan ve
srayclarnn oullardrlar.*
Ben svariye kar svariyi; piyadeye kar piyadeyi arptracam. Yardm
Allah'tandr!" dedi.
Umeyr:
"Benim kavmim Kays, yarn sabah amllarn sol koluna ok sayda gelip
katlacaklar.
Bizden tasalanma! Onlarn ordusunu sindirmek iin, biz bozuluruz.
Mervan oullarnn biz Kays cemaatine kar kt davranmalar yznden, onlarn
muzaffer olmalarm istemiyoruz" dedi.
brahim b. Ester:
"Nasl istersen yle yap!" dedi.62
Sonra da:
"Sen ne dersin? Ben hendek kazp iki- gn onlar oyalasam, iin neticesini
beklesem olmaz m?" diye sordu.
Umeyr b. Hubab:
"Byle yapma! Biz Allah'n kullaryz ve hepimiz O'na dncleriz.
u kavmin (amllarn) istedikleri de, ancak ii uzatmandr.
Eer ii uzatacak olursan, bu onlarn iine yarayacaktr.
nk onlar sizden kat kat okturlar. Azn oa uzun mddet dayanmas mmkn
deildir.
Fakat imdi onlarn kalpleri sizin korkunuzla doludur. Onlarla gnlerce ve tekrar
tekrar arpr durursanz, onlar arpmaya altrrsnz.
Onlar senin askerlerinin tadm tadarsa, artk onlara kar yi-itleirler!" dedi.
* Kfe'de Acem oullarndan yerlemi birok cemaatler vard. Muaviye b. Ebu Sfyan onlara tahsisat balamt. Kendilerine el-Hamra' denilirdi. Kfe'de onlardan yirmi
bin kii vard (Dinever, Kitbu'l-ahbr, s. 288, 293).
380
brahim b. Ester:
"imdi anladm ki; sen bizim iin hayr tlsn. Bildirdiin gr ve dnnde
dorusun. Zaten, arkadam Muhtar da bana bunu tavsiye ve bu gr enir etmiti"
dedi.
Umeyr:
"Onun grnden amaynz. nk, eyh, harplerin zararlarn gre gre otura
dm; ondan alnacak, alnmayacak dersleri ve ibretleri almtr" dedi ve brahim b.
Ester1 e bey'at ederek kararghlarna dndler.
Umeyr, arkada Frat'a:
"O senden ekindi. Szmz salama balamad. Galiba bizim hile
yapacamzdan korktu" dedi.64
brahim b. Eter'in Ordusunu Sava Nizamna Koyup lerletmesi
brahim b. Ester, btn gece gzn yummad. Seher vakti girer girmez, askerlerini
sava nizamna koymaya balad. Askerlerini birlikler haline koydu ve birliklerin
kumandanlarna emirler verdi.
Sfyan b. Yezid b. Mugaffel'i sa kol kumandanlna,
Ali b. Mlik'l-Cem'yi sol kol kumandanlna,
Bir anneden doma kardei olan Abdurrahman b. Abdullah' svari kumandanlna
tayin etti.
Kendisi de sa kol ile kalpte bulundu.
Piyade birliinin kumandanlna Tufeyl b. Lakt'i getirdi.
Sancan Mzhim b. Mlik'e verdi.
afak atmaya balar balamaz, alacakaranlkta sabah namazn kldrdktan sonra,
askerlerini saf haline getirdi.
Drt kumandan yerlerine koydu.
Sa kol kumandann sa kola, sol kol kumandann sol kola, piyade kumandann
piyadelerin bana koydu.
Svarileri de onlara ekledi.
Svari kumandanlna kardei Abdurrahman b. Abdullah' koydu ve orduya:
"Dmana doru ar ar ilerleyiniz!" dedi.
64. Dinever, Kitb'l-ahbr, s. 295.

381
Ordu, brahim b. Ester ve kumandanlaryla birlikte dmana doru yava yava

ilerlemeye balad.
Dmann st tarafnda bulunan byk bir tepenin zerine ktlar.
brahim b. Ester orada oturunca, askerlerden hibiri hareket etmedi, duraklad.
Abdullah b. Zheyr'in Tecesss in Vazifelendirilmesi ve Ades'le Konumas
Abdullah b. Zheyr's-Sell, atnn zerinde bireyler yiyordu.
brahim b. Ester onu yanna ard ve:
"Hemen atnn zerine atla. Bana unlardan bir haber getir!" dedi.
Abdullah b. Zheyr gitti. Biraz sonra dnd ve:
"Bu kavim korkutularak getirtilmi. Onlardan bir adamla bulutum ki, o:
'Ey Ebu Turab taraftarlar! Ey Muhtaru'l-Kezzab taraftarlar!' diye seslenerek
samalyordu.
Ona:
'Sizinle bizim aramzda bundan byk svme olmaz!' dedim.
Bana:
'Ey Allah dman! Siz bizi nelere davet ediyor; bizimle imam-sz, halifesiz olarak
ne diye arpyorsunuz?' diye sordu.
Ona:
'Evet, biz, 'Nerdesin ey Reslullah'n olu Hseyin'in kan!' diye, onun intikamn
almaya davet ediyoruz.
Siz Ubeydullah b. Ziyad' bize teslim edin. nk o Reslullah'n olunu, Cennetlik
genlerin seyyidini ehit etti.
Biz onu ve Kerbel cinayetinde onunla ibirlii yapan, kendilerini Hseyin'e ksas
olarak eit tutmay kabul etmeyeceimiz baz adamlarnz da ldrnceye kadar
yakanz brakmayacaz!
Bize bn Ziyad' teslim ettiiniz, onu Hseyin'in katilleri olan baz adamlarnzla
birlikte ldrdnz zaman, sizinle aramzda Kitabullah' yahut salih
mslmanlardan hangisini isterseniz onu hakem yapacak, onun verecei hkme raz
olacaz!' dedim.
Bana:
382
'Biz sizi, bunun gibi baka bir zaman da iki hakemle tecrbe etmi, denemitik de,
siz sznzde durmamtnz!' dedi.
Ben:
'Ne imi o?' diye sordum.
'Biz sizinle aramzda iki hakem tayin etmitik. Siz onlarn verdii hkme raz
olmamtnz' dedi.
Ona:
'Sen iddiana salam bir delil getiremedin.
Biz iki hakemin zerinde szbirlii edecekleri bir adama raz olacak ve bey'at
edecektik. Onlar bir kii zerinde szbirlii yapamadan ayrldlar. Allah onlarn ikisini
de hayra ve doru olana muvaffak klmad!' dedim.
Bana:
Kim olduumu ona haber verdim.
Ben de ona:
'Sen kimsin?' diye sordum.
'Ades'im! Senin katrnn srcs!' dedi.
Ona:
'Sen bana kar iyi davranmadn. Bu, senin vefaszlnn, szde durmamazlnn
balangcdr!' dedim" dedi.
ibrahim b. Eter'in Kumandanlara Hitab
brahim b. Ester, kendisi iin bir katr getirtti. Onun zerine bindi. Sonra, btn
sancak sahiplerinin, kumandanlarn yanlarna urad.
Her birinin yannda durdu ve:

"Ey din yardmclar ve hak taraftarlar olan Allah askerleri!
Reslullah'n kz Ftma'mn olu Hseyin b. Ali'nin katili olan; Hseyin ile kzlar,
kadnlar ve taraftarlar arasna gerilen; onlarla iecekleri Frat suyu arasna gerilerek
onlar Frat suyuna bakp durduran; onun amcasnn olu Yezid'e gitmesine ve
onunla anlamasna da engel olan; evine ve ev halkna dnmesine veya Allah'n
geni yerlerine gitmesine imkn vermeyen; onu ve onun ev halkn ehit eden
Mercne'nin olu Ubeydullah ite karnzdadr!
Vallahi, bu Mercne'nin olunun Allah tarafndan gnah kirleKERBEL'NIN NTKAMI PENDE
383
rinden temizlenmi, korunmu olan Reslullah Aleyhisselamn Ehl-i Beytine yapm

olduunu, Firavun bile srail oullarnn temsilcilerine yapmamtr!
Allah onu sizinle, sizi de onunla kar karya getirmitir.
Vallahi, sanyorum ki; Allah onun kann ancak sizin ellerinizle dkp kalplerinize
ifa vermek iin bu harp meydannda sizi onlarla biraraya getirmitir.
Allah biliyor ki; siz ancak Peygamberinizin Ehl-i Beytine yaplanlara kzarak yola
ktnz!" dedi.
brahim b. Ester; sa, sol kol birlikleri ve sairleri arasnda dolaarak ve hepsini
cihada tevik ederek arpmaya hazrlad. Sonra dnp sancann altna geldi.
Ibn Ziyad'n Ordusunu Sava Nizamna Koymas
Beri yandan, bn Ziyad da, sa kol kumandanlna Husayn b. Nneyr'i, sol kol
kumandanlna Umeyr b. Hubab's-Slen'yi, svari birlikleri kumandanlna ise
urahbil b. Zilkel' tayin etti. Kendisi de, piyadeler arasnda durdu.65
arpmann Balangcnda brahim b. Eter*in
Sol Kol Birliinin Bozulmas ve Abdullah b. Verka'n
Onlar Bakumandan evresinde Toplamas
Sabahleyin iki taraf birbirlerine yaklap Hzire diye anlan yerde durunca, brahim
b. Ester, kumandanlarna:
"nce sol kola saldrmanz tavsiye ederim. nk, onlarn iinde Kays'lar vardr"
dedi.66
ki taraf saflar birbirlerine iyice yaklatklar zaman, amllarn sa kol kumandan
Husayn b. Nmeyr, ibrahim b. Esterin Ali b. Mlikl-Cem kumandasndaki sol kol
kuvvetlerine saldrd.
Kumandan da, birlii de, sebat ettiler. Ali b. Mlik ehit dt.
Onun sancan Kurre b. Ali ald.
O da ehit oldu.
Ondan sonra, hafzlardan birok kimseler sanca tadlar ve ehit oldular.
65. Taber, Trih, c. 7, s. 142-143.
384
Sol kol birlii bozguna uraynca, sanca Abdullah b. Verka' ald. Bozulan ve
dalan sol kol birliine:
"Bana doru geliniz ey Allah askerleri!" diyerek seslendi.
Dalanlar, onun banda toplandlar.
Abdullah b. Verka', onlara:
"te, bakumandannz arpyor! Ona doru gidiniz!" dedi.
Bozguna urayan sol kol birlii, brahim b. Eter'in yanna vardlar.
brahim b. Eter'in Ordusuna Son Seslenii ve Dmana Hcuma Geii
brahim b. Ester, bam am ve:
"Ey Allah askerleri! Bana doru geliniz! Ben bn'l-Eter'im!
Sizin bana doru kamanz, harpte dmana saldrmak gibi hayrldr.
Harp meydannda hata ileyen, azarlanmayacak, knanmaya-caktr!" diyerek
sesleniyordu.
Bozulanlar, brahim b. Eter'in banda toplandlar.
brahim b. Ester, sa kol kumandanna:
"amllarn sol kol kuvvetlerine saldr!" diye haber gnderdi.

brahim b. Ester; Umeyr b. Hubab'n, va'd ettii gibi, saldrya uraynca
bozuluvereceini sanyor ve umuyordu.
Sa kol kumandan Sfyan b. Yezid, onlara hcuma geti.
Fakat, amllarn Umeyr b. Hubab kumandasndaki sol kol kuvvetleri bozulmadlar.
Direndiler ve iddetle arptlar.
brahim b. Ester, bunu grnce, arkadalarna:
"Siz u bakumandan sancam ve oradaki cemaati hedef alnz!
Vallahi, biz onlan bozup datacak olursak, orann sandaki, solundaki kuvvetlerin
kular gibi korkup uutuklarn, katklarn greceksiniz!" dedi.
brahim b. Eter'in bn Ziyad' ve Ordusunu nne Katp Bozguna Uratmas
Ebu Sdk'm anlattna gre; brahim b. Eter'in sancaktan sanca ile ilerledike
brahim b. Ester ilerlemekte, klcyla vurduKERBEL'NIN NTKAMI PENDE
385
u kimseyi yere sermekte, amllar koyun srs gibi nne katp kovalamakta idi!
Verka' b. Azib der ki:
"amllarn yaknlarna varnca, ksa bir mddet mzraklarla arptk. Sonra,
kllara el attk.
Gndzn balarnda uzun bir mddet kl salladk.
Vallahi, birbirlerine dokunan kllarn kardklar sesleri tarif edemem!"
Umeyr b. Hubab'm ten Getikten Sonra bn Eter*in Yanna Gelmek stemesi
Fudayl b. Hadic'in bildirdiine gre; ibrahim b. Esterin kumandasnda bn Ziyad'n
ve adamlarnn zerine btn iddetiyle saldrlp kanl arpmalarn yapld ve iki
taraftan pek ok kiilerin ldrld, bn Ziyad'n ordusunun bozulmaya yz tuttuu
srada, Umeyr b. Hubab, brahim b. Eter"e:
"imdi senin yanna geliyorum!" diye haber gndermiti.*
brahim b. Ester:
"Allah askerlerinin fkeleri geinceye kadar yanma urama! Onlarn sana

saldrmalarndan korkarm!" dedi.
bn Ziyad ve Husayn b. Nmeyr'in ldrlmesi
bn Ziyad'n ordusu bozguna uraynca, brahim b. Esterin ordusu onlarn pelerine
dt. Pek oklarn kltan geirdiler. Bir ksm da nehirden gemeye alrken
bouldular.
amllarn kararghnda bulunan hereyleri itinam edildi.67
Geceye kadar, am ordusunun peini brakmadlar.
Hz. Hseyin'in katillerinden bn Ziyad'la Husayn b. Nmeyr ldrld.
urahbil b. Zilkel' ve amllarn birok ulu kiileri de ldrlenler arasnda idi.
brahim b. Ester:
* Umeyr b. Hubab, Kays kabilesine "Ey Merc-i Rht (Dmek nahiyesi) intikam!"
diyerek barnca, onlarn ileri gelenlerinin balar nlerine dt, bozuldular (Dinever, Kitbu'l-ahbr, s. 295).
67. Taber, Trih, c. 7, s. 143-144.
386
"Ben amllardan bir adam ldrdm ki, arpmann balangcnda iddetle
arpyor ve:
'Ben, Kurey'in oluyum!' diyordu.
Vurulup yere dt zaman, kendisinden misk kokusu geldiini duydum.68
Onun kollar arkta, ayaklar garpta, tek sancak altnda ve nehir kysndadr. Arayp
bulunuz onu!" dedi.
Gittiler ve buldular. O, Ubeydullah b. Ziyad idi.
Gerekten, ayaklaryla birlikte bedeninin yars douya, elleri ve kollaryla birlikte
bedeninin yars da batya evrilmi, yatyordu!
erk b. Cedr't-Talib'nin Kahramanca Savamas ve ehit Olmas
erk b. Cedr't-Talib de, bn Ziyad sanarak, ldrmek iin Husayn b. Nmeyr'in
zerine saldrmt.
Birbirlerinin boazlarna sarldlar.
Talib:
"Beni de, zniyenin olunu da ldrnz!" diye bard ve Husayn b. Nmeyr
ldrld.
erk; Hz. Ali ile bulunmu, bir gzn kaybetmiti. Harp bittikten sonra, Beyt'lMakdis'e gelmiti.
Hz. Hseyin ehit edildii zaman:
"Allah'a ahdettim ki; eer Allah bana yle yle kudret ve imkn verir de
Hseyin'in kann aramaya kalkarsam, Mercne'nin olunu ldreceim, yahut onun
yaknnda leceim!" demiti.
Muhtar'n Hz. Hseyin'in kann aramak, intikamn almak iin ayaklandn haber
alnca, onun yanna gitti. Muhtar da, onu brahim b. Esterle birlikte Reba svarileri
zerine avu tayin etti.
erk, arkadalarna:
"Ben Allah'a yle yle sz verdim!" dedi.
yz kii, bu yolda lmek zere bey'at ettiler.
erk, arkadalar ile birlikte amllarn saflarn yara yara ilerledi.
bn Ziyad'n yanna eritiler.
387
Toz dumana kart. Demir ve kl akrtsndan baka birey iitilmiyordu.
ki taraf birbirlerinden ayrldklar zaman, aralarnda baka bir l bulunmayan iki
l grld: erk b. Cedr't-Talib ve bn Zi-yad!69
bn Ziyad ile Arkadalarnn Balarnn Kesilmesi ve bn Ziyad'n Cesedinin
Yaklmas
ibrahim b. Ester, bn Ziyad'n bann kesilmesini emretti.70 bn Ziyad'la Husayn b.
Nmeyr dahil olmak zere, yedi kiinin ba kesildi.71
bn Ziyad'n ba kesildikten sonra, cesedi atete yakld.72
bn Ziyad'n Burnundan Girip Azndan kan Ylan
Umre b. Umeyr der ki:

"Ubeydullah b. Ziyad'la arkadalarnn balar, getirildikleri zaman, Rahabe'de
mescidde bir sedirin zerine konulmutu. Onlarn yanna kadar vardm.
'Geldi! Geldi!' dediler.
O srada, balarn arasnda bir ylan peyda olup, Ubeydullah b. Ziyad'n burun
deliklerine girdi. eride bir mddet kald. Sonra, kp gitti ve kayboldu.
Sonra yine:
'Geldi! Geldi!' dediler.
Ylan bn Ziyad'n burnuna girdi, kt. Bunu iki veya kere yapt."73
Yezid b. Ebi Ziyad'a gre; bn Ziyad'n azndan girip burnundan kan, burnundan
girip azndan kan bu ylan, ince bir yland ve getirilen balar arasnda yalnz bn
Ziyad'n bana girip kmt.74
69. Taber, Trih, c. 7, s. 144-145.
70. Dinever, Ktbu'l-albr, s. 295.
72. bn Esr, el-Kmil, c. 4, s. 129.
73. Tirmiz, Snen, c. 5, s. 660, bn Esr, el-Kmil, c. 4, s. 130, Zeheb, Siyeru
a'lmi'nnbel, c. 3, s. 359.
388
bn Ziyad'n Ba Medine'de
bn Ziyad'n Kfe'ye gnderilen ban, Muhtar; ziftli bir kp iine koydurup
Muhammed b. Hanefiyye, Ali b. Hseyin ve dier Haini oullarna gnderdi.75
Muhtar, bn Ziyad'n ban Medine'ye gtren Kfeliye:
"Ali b. Hseyin'in kapsnda dur. Kaplarn aldn ve halkn yemek iin ieri
girdiklerini grdn zaman, onun yanna var!" dedi.
Muhtarn elisi, Ali b. Hseyin'in kapsna geldi. Kaplar ald. Halk yemek iin ieri
girdiler.
Eli, yksek sesle:
"Ey Peygamberin Ehl-i Beyti! Ben Muhtar b. Ebu Ubeyd'in elisiyim! Yanmda bn
Ziyad'n ba var!" diyerek seslenince, Him oullar evlerinden lk koparmayan
kadn kalmad!
Eli, bn Ziyad'n bam karp ortaya koydu.
Ali b. Hseyin, onu grnce:
"Allah onu Cehenneme atsn!" dedi.
Ali b. Hseyin'in, babas ehit edildii gnden beri hi yznn gld
grlmemiti. Kendisinin o gn yz gld.
am'dan kendisine bir deve yk meyve gelmiti.
bn Ziyad'n ba getirilince, meyveleri de Medinelilere dattrd.
Hz. Hseyin'in ehadetinden beri, Reslullah'n zevceleri de hi taranmam, ya
srnmemilerdi. O gn, onlar da tarandlar ve ya srndler.76
Ali b. Hseyin, bn Ziyad'n ban grd zaman, babas Hz. Hseyin'e rahmet
okudu ve:
"Hseyin'in ba getirildii zaman, bn Ziyad yemek yiyordu.
bn Ziyad'n ba getirildii zaman da, biz yemek yiyoruz!" dedi.
Him oullarndan olup da, Muhtar1! vmeyen, ona dua etmeyen, onun hakknda
gzel konumalar yapmayan kimse kalmad.
Muhtardn Muhammed b. Hanefiyye'ye Yazs
Muhtar, Muhammed b. Hanefiyye'ye yazd yazda yle dedi:
75. bn Sa'd, Tabakt, c. 5, s. 100.
76. Ykub, Trih, c. 2, s. 259.
389
"mdi, Yce Allah; bir kavimden, onlar gnahlarn arttrmadk-a, intikam almaz.
Allah fsklar ve onlarn taraftarlarn helak etti. Kalan kald. Onlarn sonuncusunu
da ncekilerin yanna katmasn Allah'tan diler ve umarm!"77
Muhammed b. Hanefiyye'nin Allah'a Hamd Senas
Ibn Ziyad'la Husayn b. Nmeyr ve urahbil b. Zilkel'n balar, Mekke'ye gtrlp
Mescid-i Haram'm kapsna aslmt.
Muhammed b. Hanefiyye, tavaf bitirip Mescid-i Haram'n kapsndan karken,
onlar grd. Allah'a hamd senada bulundu.78
Muhtarm Sevinci ve brahim b. Eter*i Karlamaya kmas
Muhtar, zafer haberini alnca, arkadalarna:
"Ben size inaallah iki gnn birinde brahim b. Ester ve ashab tarafndan
Mercne'nin olunu ve adamlarn bozguna urattklarna dair zafer mjdesi
geleceini sylememi mi idim?" dedi.
Yerine Kfe'de Sib b. Mlik'i vekil brakarak, brahim b. Esteri karlamak zere,
kalabalk bir halk kitlesiyle Sabat'a kadar gitti.79
Kerbel Cinayetine Katlan htiyarn Bana Gelenler
Ebu'r-Rebi'b. Seb', Hz. Hseyin'in menkbm anlatrken Yakub b. Sfyan'n yle
sylediini nakleder:
"iftliimde idim. Cemaatle yats namazn kldktan sonra, odada oturduk. Hseyin
b. Ali bahis konusu edildi. Orada bulunan adamlardan birisi:
'Hseyin'in zerine yryen ve onun ehit edilmesine yardm edenlerden olup da
lmeden nce bir azap ve felkete uramayan bir kimse yoktur!' dedi.
Odada bulunan ok yal bir adam:
'Ben de onun hadisesinde bulunanlardanm. Fakat, u saatime
77. bn Sa'd, Tabakt, c. 5, s. 100.
78. bn Habb, Kitbu'l-muhabber, s. 491.
79. Taber, T&rh, c. l, s. 145.
390
kadar bu yzden holanmadm hibir eye uramammdr!' dedi.

Yanmakta olan kandil o srada snverdi. htiyar onu yakmak iin kalkt. Ate,
birden parlayp, ihtiyarn elbisesini tututurdu. htiyar, cann kurtarmak iin Frat
rmana dald. Fakat ate onu orada da yakalad. lnceye kadar onun yakasn
brakmad!"
Bu ihtiyar hakknda:
"Atete yanma azab ile suda boulma azab birleti!" denilmitir.80
80. Aliyy'1-Kr, erhu'-if, c. l, s. 402.
V. BLM
Muhammed b. Hanefiyye'nin
izinde
Muhtarn Muhammed b. Hanefiyye'yi
Halifelie Tevik Edici Yazs ve Muhammed b. Hanefyye'nin Ona Cevab
Muhtar, Muhammed b. Hanefiyye'ye bir yaz yazp Salih b. Mes'udu'l-Has'am ile
gndermi; mektubunda gerek bn Zbeyrle arpmak, gerek Medinelileri kendisine
tbi klmak iin asker gnderdiini, daha da gndereceini, beldeleri kendisi adna
zapte-deceini, haklarn tantmak ve saydrmak zere elinden geleni yapacan
bildirmiti.
Salih b. Mes'ud, Muhammed b. Hanefyye'nin yanna vanp selam verdi ve mektubu
ona takdim etti.
Muhammed b. Hanefiyye, Salih b. Mes'ud'a:
"Muhtar'a syle! Allah'tan korksun. Kan dkmekten geri dursun!" dedi.
Salih b. Mes'ud:
"Allah sana iyilikler versin! Bunu ona bir yaz ile de yazmaz msn?" dedi.
"Ben ona Allah'a itaati emrettim. Hayrn btnnn Allah'a itaat etmekte
toplandn bildirdim. Ktlklerin btnnden de onu nehyettim!" dedi.
Muhammed b. Hanefiyye, Muhtar'a cevap olarak yazd yazda yle dedi:

392
"mdi, mektubun bana eriti. Onu okudum.

Hakkm tandn ve saydn, bununla beni sevindirmeyi umduunu anladm.
Bana ilerin en sevgilisi, iinde Allah'a tat edebildiim itir.
Ben, gizli ak her iimde, gcm yettii kadar, Allah'a itaat etmeye alyorum.
Bil ki; ben arpmak isteseydim, muhakkak halkn bana koutuklarn grr,
kendime pek ok yardmclar bulurdum.
Fakat, ben onlardan, byle eylerden ayrlm, uzaklam bulunuyorum.
Allah'n hakkmda hkm ve takdir ettii eyin zuhurunu bekliyorum. Allah hkimlerin
hayrlsdr."1
Abdullah b. Zbeyr'in Muhammed b. Hanefiyye'ye
Kar Tutum ve Davrann Deitirmesi
ve Onu Yakmaya Kalkmas
Abdullah b. Zbeyr; Muhtar'n Kfe'de Muhammed b. Hanefiy-ye nam ve hesabna
ayakland haberini aldktan sonra, Muhammed b. Hanefiyye'ye kar tutum ve
davrann deitirmiti.
Muhammed b. Hanefiyye, Harre vak'asndan biraz nce, Medine'den Mekke'ye
gitmiti.
Orada bn Abbas'la birlikte oturmakta idi.
Yezid b. Muaviye'nin ld ve Abdullah b. Zbeyr'in halk kendisine bey'ata
davete balad srada, bn Abbas ile Muhammed b. Hanefiyye de bey'ata davet
edildi.
Onlar ise:
"Btn memleketler ve halk sana bey'atta birleinceye kadar, bizi brak!" dediler ve
bey'attan kandlar.
bn Zbeyr bir mddet onlarn yzlerine gld ve kendilerine yumuak davrand.
Fakat, sonradan onlara kar sertleti. Aralarnda ar szler sarfedildi. Aralar

gnden gne ald ve gerginleti.
bn Abbas'la Muhammed b. Hanefiyye; yanlarnda kadnlar ve ocuklar bulunduu
iin, bn Zbeyr'den korkmaya baladlar.
1. Taber, Trih, c. 7, s. 135-136.
MUHAMMED B. HANEFYYE'NN ZNDE
393
Ibn Zbeyr, Muhammed b. Hanefiyye'yi tahkire ve ona kt szler sylemeye

balad. zerlerine gzcler, casuslar dikti ve:
"Vallahi, ya bana bey'at edeceksiniz, yahut sizi atete yakacam!" diye haber
gnderdi.2
Bunun zerine, Muhammed b. Hanefiyye ile yannda bulunan Ehl-i Beytinden
bazlar ve Kfe erafndan da onyedi kii, hakknda mmete ittifak edilemeyen
Abdullah b. Zbeyr'e bey'attan kandlar ve gidip Mescid-i Haram'a sndlar.
Abdullah b. Zbeyr, onlan ldrmek ve yakmakla tehdit etti.
Eer bey'at etmeyecek olurlarsa, syledii eyi yapaca hakknda Allah'n ismini
anarak yemin etti.
Bu hususta bir mhlet de verip, kadnlar Zemzem kuyusu hcresine kapatt!3
Sleym Ebu Amir der ki:
"Muhammed b. Hanefiyye'yi, Zemzem'e kapatld ve halkn yanna braklmad
srada grdm.
'Vallahi, onun yanna gireceim!' dedim, girdim.
Ona:
'Ne istiyor u adam senden?' diye sordum.
'Beni bey'ata davet etti. Ona:
'Ben Mslmanlardan bir ferdim. Mslmanlar senin hakknda birletikleri zaman,
ben de onlardan birisi olarak bey'at ederim!' dedim.
Raz olmad.
Sen imdi Ibn Abbas'a git. Ona benden selam syle! 'Amcann olu, sana 'Bu
hususta ne dnyorsun?' diye soruyor!' de!' dedi.
bn Abbas'n yanna vardm. O, o zaman, gzlerini kaybetmiti.
Bana:
'Ensr'yim!' dedim.
'Biz ne zaman bir Ensr ile karlatksa, o, bize kar dmanlarmzdan daha sert
ve kat davranmtr!' dedi.
'Korkma! Ben senin iin tamamyla hayrl kiilerdenim' dedim.
2. bn Sa'd, Tabakt, c. 5, s. 99, 100-101.
3. Taber, Trih, c. 7, s. 136.
394
'yleyse, haydi ne haberin varsa getir, syle!' dedi.
Muhammed b. Hanefiyye'nin szlerini ona naklettim.
'Ona syle: bn Zbeyr'e boyun emesin!
Sana sylenileni, gz nimeti hakk iin, hi arttrmakszn ona tebli et!' dedi.
Muhammed b. Hanefiyye'nin yanna dndm. bn Abbas'n sylediini ona
eritirdim."4
bn Zbeyr'in Zemzem hcresine hapsettii, Muhammed b. Ha-nefiyye ve Abdullah
b. Abbas'tan baka, Him oullarndan yirmi-drt kii idi.5
Muhammed b. Hanefyye'nin Durumunu Muhtar'a Bildirerek Ondan Yardm stemesi
Muhammed b. Hanefiyye'nin yannda bulunanlardan bazlar, Muhtar'a ve Kfe'deki
baz kiilere eli salarak kendi halini ve ya-mndakilerin hallerini bildirmesini; bn
Zbeyr'in ldrmek ve atete yakmak tehdidinde bulunduunu duyurmasn
Muhammed b. Hanefiyye'ye teklif ettiler.6
Bunun zerine, Muhammed b. Hanefiyye, Muhtar'a bir yaz yazd ve yazsnda
yle dedi:
"Muhammed b. Ali ve Reslullah'm hanedanndan ve Mslmanlardan bazlar
tarafndan Muhtar b. Ebu Ubeyd'e!

mdi, bilesin ki; Abdullah b. Zbeyr bizi tutup Zemzem hcresine kapatm;
'Ya bana bey'at edecekler, ya da atete yaklacaklardr!' diye, kendisinden baka
ilah bulunmayan Allah'a yemin etmitir.
Ey imdada yetiici! mdadmza yeti!"7
Muhtar'n Muhammed b. Hanefiyye ile Arkadalarnn mdadna Yetimesi
Muhtar, Muhammed b. Hanefiyye'nin yazsn alnca, Kfe halkna seslendi ve:
4. bn Sa'd, Tabakt, c. 5, s. 101.
5. Ykub, Trih, c. 2, s. 261.
6. Taber, Trih, c. 7, s. 136.
7. Ykub, Trih, c. 2, s. 261.
395
"Bu, Peygamberinizin Ehl-i Beytinin sekini Mehd'nizin mektubudur!" diyerek,

mektubu onlara okudu ve:
"Onlar koyunlar gibi kapatlm, gecenin veya gndzn bir ksmnda
ldrlmelerini veya atete yaklmalarn bekler bir halde braklm bulunuyorlar!
Eer ben Khiliye'nin oluna (bn Zbeyr'e) kar svarileri ar-darda sular seller gibi
aktarak onlara yardm etmez, vezirlik vazifesini yapmazsam, Ebu shak deilim!"
dedi.
Ebu Abdullahu'l-Cedel'yi; gl kuvvetli yetmi kii ile hemen yola kard.
Onun arkasndan da, Zabyan b. Osman't-Temm'yi drtyz; Ebu'l-Mu'temir'i yz,
Hni' b. Kays' yz, Umeyr b. Tark' krk, Ynus b. mran' krk kii ile yollad.
Muhammed b. Hanefiyye b. Ali'ye de bir yaz yazp, Tufeyl b. mir ve Muhammed
b. Kays ile gnderdi.
Ebu Abdullah'l-Cedel, yetmi atl ile gelip Zt-i Irk'a indi.
Oraya Umeyr b. Tank krk, Ynus b. mran krk atl ile gelip, yzelli atl oldular.
Bunlar, yola devam ederek Mekke'ye geldiler ve:
"Nerdesin ey Hseyin'in intikam!" diye haykrarak, Mescid-i Haram'a girdiler.

Zemzem kuyusuna eritiler.
Abdullah b. Zbeyr, Zemzem kuyusu hcresinde bulunanlar yakmak zere odun
hazrlatmt!
Verilen mhletin bitmesine de iki gn kalmt.
Kfeli svariler bekiyi kovdular ve Zemzem hcresinin kilidini krarak Muhammed
b. Hanefiyye'nin yanna girdiler.
Ona:
"Sen bizimle u Allah dman bn Zbeyr arasndan ekil de, biz onun hesabn
grverelim!" dediler.
"Ben Allah'n Harem'inde arpmay hellletirmem!" dedi.8
Atyye b. Sa'd der ki:
"bn Abbas ve bn Hanefiyye ve ashab Zemzem hcresine kapatldklar zaman,
evrelerine duvarlar boyunca odunlar ylmt!
396
Eer onlar tututurulmu olsayd, Kyamete kadar onlardan hibirisi grlmezler,

yanp kl olurlard!
Ali b. Abdullah b. Abbas, o zaman erkeklik anda idi. Odunlarn iinden kmak
iin kotu.
Her gn bn Zbeyr'in adamlar gelirler; gndzleri biz ve onlar, Mescid-i Haram'da
iki saf olurduk. Namaza kadar oradan ayrlmazdk.
Sabaha knca, Ebu Abdullah'l-Cedel, adamlaryla birlikte -kageldi.
bn Zbeyrle arpmak iin, bn Abbas ve Muhammed b. Ha-nefiyye'den izin
istedik.
'Bu memlekette arpmay, Allah haram klmtr. Peygamber Aleyhisselamdan
baka kimseye hell klmamtr. Ona da, ancak ksa bir mddet hell klm; bunu
da, ne ondan nce, ne de ondan sonra kimseye hell klmamtr!' dediler."9
Abdullah b. Zbeyr, Ebu Abdullahu'l-Cedel'yi:
"Bana bey'at etmeksizin onlan serbest brakacam m sanyorsunuz?" dedi.
Ebu Abdullahu'l-Cedel:
"Rknlerin, Makam- brahim'in, Harem ve hell olan yerlerin Rabbine andolsun ki;
ya onun yolunu aacak, kendisini serbest brakacaz, yahut kllarmz syrp
seninle arpacaz!" dedi.
Abdullah b. Zbeyr:
"Vallahi, unlar muhakkak ba yiyecekler!
Vallahi, adamlarma msaade edecek olursam, bir saat gemeden onlarn balar
drlverir!" dedi.
Kays b. Mlik:
"Ben, vallahi, senin atacan okun bizden nce sana deeceini sanrm!" dedi.
Muhammed b. Hanefiyye, adamlarn arpmaktan men etti ve onlan fitneden
sakndrd.
O srada, Ebu'l-Mu'temir yz, Hni' b. Kays yz, Zabyan b. Umre ikiyz atl ile
tekbir getirerek ve:
"Nerdesin ey Hseyin'in intikam?" diyerek, Mescid-i Haram'a girdiler.
9. bn Sa'd, Tabakt, c. 5, s. 102.
397
Zabyan b. Umre, yannda ayrca pek ok miktarda mal da getirmi bulunuyordu.

bn Zbeyr, onlar grnce, korktu.10
Kabe'nin rtsne aslarak:
"Ben Allah'a sndm!" dedi.11
Muhammed b. Hanefiyye ile yanndakiler, kapatldklar hcreden kp 'b- Ali
diye anlan mahalleye gittiler.
Muhammed b. Hanefiyye'nin etrafnda drt bin asker topland.

Muhammed b. Hanefiyye, Muhtar'n gndermi olduu mal onlar arasnda
bltrd.12
Muhammed b. Hanefiyye'nin Kfe'ye Gitmekten Vazgemesi
Bir sra, Muhammed b. Hanefiyye, Kfe'ye gitmeye niyetlenmiti. Muhammed b.
Hanefiyye'nin Kfe'ye geleceini iitince, bu, Muhtar'a ok ar geldi ve:
"Mehd u ehrinize geldii zaman, arda bir adam, ona klla, zarar vermeyecek
ekilde vursun!" dedi.
Muhammed b. Hanefiyye, Muhtar'n byle sylediini haber alnca, Kfe'ye
gitmekten vazgeip, Mekke'de oturdu.13
Grlyor ki; Kerbel intikamn alm ve Zemzem kuyusu hcresine kapatlan
Him oullarn imha edilmekten kurtararak ikinci bir Kerbel faciasn nlemi
olmasna ramen, Muhtar dahi Ehl-i Beyt nam ve hesabna elde ettii iktidan onlara
teslime yanamamtr.
Muhtar'n Ali b. Hseyin'e Gnderdii Bann Makbule Gememesi ve
Lanetlenmesi
Muhtar, Hz. Hseyin'in olu Ali Zeynelabidin'e yz bin dirhem gndermiti.
Ali b. Hseyin, bu paray kabul etmeyi uygun grmedi. Fakat, reddetmekten de
ekindi. Yannda alkoydu, harcanmad.
10. Taber, Trih, c. l, s. 136-137.
11. bn Sa'd, Tabakt, c. 5, s. 102.
12. Taber, Tark, c. 7, s. 137.
13. bn Sa'd, Tabakt, c. 5, s. 101.
398
Muhtar ldrld zaman, Ali b. Hseyin, Abdulmelik b. Mer-van'a bir yaz yazp:
"Muhtar, bana yz bi.ii dirhem gndermiti. Ben onu geri evirmeyi de, kabul edip
harcanmay da uygun grmedim. Bu para yanmda duruyor. Onu benden teslim
alacak bir adam gnder!" dedi.
Abdulmelik b. Mervan, cevap olarak yazd yazda:

"Ey amcamn olu! Onu al, kabul et. Sana hell ettim, baladm" dedi.
Bunun zerine, Ali b. Hseyin, bu paray kabul etti.
Ali b. Hseyin, bir gn, Kabe'nin kapsna dikilip Muhtar'a lanet okumutu.
Adamn birisi:
"Allah beni sana feda etsin! Sen ona ne diye lanet okuyorsun? O sizin iin
ldrlmedi mi?!" diye sordu.
Ali b. Hseyin:
"O, yalanc idi. Allah'a ve Resulne kar yalan syler, peygamberlik iddia ederdi!"
dedi.14
14. bn Sa'd, Tabakt, c. 5, s. 213.
Kaynaklar
Allah Kelm Kur'n- Kerm.
Ahmed b. Hanbel (. 241), Msned, c. 1-6, Beyrut, Matb. slm, 1389.
Ahmed b. Hanbel, Msned, c. 1-15. Msr, Dru'l-marif, 1373-1954.
Aliyy'l-Mttak (. 975), Kenzu'l-umml, c. 1-6, Beyrut, Matb. slm, 1389.
Aliyy'1-Kr, erhu'-if, c. 1.
Buhr (. 256), el-Cmi'u's-Sahih, c. 4, stanbul, Matb. mire, 1329.
Buhr, Edeb'l-Mfred, Kahire, Matb. Selefye, 1373.
Belzur (. 279), Ensbu'l-erf, c. 4, Msr, 1959.
Beyhak (. 458), es-Snen, c. 9, Haydarabad, 1356.
Dinever (. 282), Kitbu'l-ahbr, Kahire, 1960.
Diyarbekr (. 990), el-Hams, c. l, Osman Abdurrezzak Matb., 1302.
Ebu'1-Fid (. 774), el-Bidye ve'n-Nihye, c. 8, Beyrut, 1966, Matb. Marif.
Hkim (. 405), Mstedrek, c. 3, 4, Riyad.
bn Abdi Rabbih, Ikdu'l-ferd, c. 2, Msr, 1316.
bn Abdilberr (. 463), el-stib, c. l, 2, Kahire.

bn Habb, Kitbu'l-nuhabber.
bn Esr (. 630), el-Kmil, c. 4, Msr, 1301.
400
bn Esr (. 630), Usdu'l-gbe, c. 2, 1280.

bn Haldun, Trih.
bn Mce (. 275), es-Snen, c. l, Msr, 1372/1952.
bn Sa'd (. 230), Tabakt, c. l, 4, 5, 8, Beyrut, 1376/1957.
Makriz (. 845), Htat, c. 1-2, Beyrut.
Mslim (. 261), el-Cmi'u's-Sahh, c. 7, stanbul, 1329.
Mes'd (. 346), Murct'z-zeheb, c. 3, Msr, 1384/1964.
Mus'abu'z-Zbeyr (. 236), Nesebi Kurey, Kahire, 1953.
Tirmiz (. 279), es-Snen, c. 4, 5, Msr, 1356.
Taber (. 310), Trih, c. 6, 7, Msr, 1326.
Ykub (. 284), Trih, c. 2, Beyrut, 1379/1960.
Zeheb (. 748), Trhu'l-islm, c. 3, Kahire, 1367.
Zeheb, Siyeru a'lmi'n-nbel, c. 3, Msr.
Zeheb, el-ber fi haberin men gaber, c. l, Kuveyt, 1960.
M. Asm Kksal _ Hz. Hseyin ve Kerbela Facias

M. Asim Koksal - Kerbela Faciasi

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

M. Asim Koksal - Kerbela Faciasi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

M.

Kanaatimize gre, bu faciann bellibal sorumlular; kendisinden baka imam ve

Adalete yakalarn teslim etmi olanlara, en ar sulu da olsalar, dardan

tarlanndan belliballarnn Kur'n- Kerm'e ve Peygamberimizin snnetine drt elle

yaplacak yaynlar iin de faydal olmas dileiyle nszmze son veriyoruz.

Reslullah Aleyhisselam geldi.

8. Beyhak, Snen, c. 9, s. 304, Zeheb, Siyeru a'lmi'n-nbel, c. 3, s. 166.

10. Zeheb, Siyeru a'lmi'n-nbel, c. 3, s. 165.

Koyduu simlerin Peygamberimize Cebrail Tarafndan Haber Verilmesi

"Ey Cebrail! Harun'un olunun ismi nedir?" diye sordu.

Hz. Hseyin, doumunun yedinci gn, snnet ettirildi.16

21. Ahmed b. Hanbel, Msned, c. 3, s. 3, Tirmiz, Snen, c. 5, s. 658.

Peygamberimiz, bir gn, ashabyla birlikte davet edildii yemee gidiyordu.

Haccac; Hz. Hseyin'in kz ocuundan olduunu ileri srp:

"Yce Allah, gerekleri halka bildirmeleri ve onlar saklamamalar iin

Peygamber Aleyhisselamn yanna gelir.

"Bu toprak kan haline gelince, Hseyin ehit edilir!" buyurur.

Hz. Hseyin "nn lillhi ve inn ileyhi rcin" dedi ve ok zld.

Hz. Hseyin'e yazd yazda yle dedi:

"Ebu Abdullah'a ktlkten baka birey yapm olmadk!" dedi.2

Yezid'in En ok ekindii Kiiler

"mdi, Hseyin'in, Abdullah b. mer'in ve Abdullah b. Zbeyr'in bey'atlarn zorla al.

Hz. Hseyin'in valinin yanna gitmesine ev halk raz olmadlar.

"Hemen geliyorum! Hemen geliyorum!" dedi.

"Akraba ile ilgilenmek, grp konumak, ilgisizlikten hayrldr.

Abdullah b. Muti', Mekke'den dnyor, Medine'ye gidiyordu.

Mekke'de, 'b- Ali'ye indi.

"yleyse, ona yaz yaznz" dedi. zet olarak, yle yazdlar:

Allah'n selam ve rahmeti zerine olsun."27

Rveym, Azre b. Kays, Amr b. Haccac ve Muham-med b. Umeyr't-Temm de,

HZ. HSEYN VB KERBELA FACASI

Korkakl brak. Emrettiim yere git.

ii ileyecek gl bir adam acele gnder.

Taber, Trih, c. 6, s. 199, Dinever, Kitbu'l-ahbr, s. 231.

Kfe valiliinin bn Ziyad'a ek vazife olarak verilmesi hakkndaki buyrultu, Sercun'un

bn Ziyad'n Kfe'de Vazifelendirilmesi

"ki kanadn varsa, kanatlan, Kfe'ye u!"53

HZ. HSEYN VE KERBELA FACASI

bn Ziyad'n Basra Erafim Elde Etmesi

bn Ziyad, rastlad cemaati selamlamadan gemiyordu.

"Uykun uzasn ey kr adam!" diyerek az ve burnunu rtt tlbendi anca,

gelen Kfelilerden, szlerinde duracaklarna dair kuvvetli ahidler, misaklar alrd.

71. Dinever, Kitbu'l-ahbr, s. 233-234.

Mihran, ii sezdi. bn Ziyad'a gzleriyle iaret verdi. bn Ziyad, yerinden srayp

77. Taber, Trih, c. 6, s. 204, Dinever, Kitbu'l-ahbr, s. 234-235.

faydalanmak, taraftarlarndan istedii kimseye harcamak zere, bu paray ona takdim

Namazdan kalkan zt:

Vali kkne yaklanca, Hni'in kalbine bir korku dt. Arkadalarna:

"Evet! Yaptn!" dedi.

Ne Kfeli, ne de Basral olmayan aml Mslim b. Amr'1-Bhi-l, Hni'in Mslim b.

u kavmin (Yezid b. Muaviye hanedannn) amcasnn olu olan u adam bn

"Vallahi, ya onu bana getirirsin, yahut boynunu vuracam!" dedi.

ii byttler" diyerek seslendi. bn Ziyad'a:

'Ey ureyh! Sanyorum ki, iittiim grlt, Mezhic kabilesinin ve Mslmanlardan

Mslim b. Akl; Ubeydullah b. Amr b. Uzeyr'l-Kind'ye Kinde ve Reba kabileleri

bn Ziyad ok skt. Kkn byk kapsna ieriden dayanmalarn adamlarna

Muhtar, gelince, sancan Anr b. Hureys'in kapsna dikti.

bn Ziyad, bsbtn yalnz ve az kimselerle kalmaktan ekinerek, dier Kfe

diyerek halka seslendiler.

Orada toplanm bulunanlar, akama kadar blndler ve daldlar.98

Dinever, Kitbu'l-ahbr, s. 239, Taber, Trih, c. 6, s. 208.

"yleyse, kalk, ailenin yanna git!" dedi.

Sonra, emretti. Ezan okundu ve namaz iin kamet getirildi.

Muhammed b. E'as, Mslim b. Akl'i getirmek iin kalkt. bn Ziyad, mescidde