Professional Documents
Culture Documents
S DNG BT NG THC
CAUCHY-SCHWARZ
V Quc B Cn
1
1
3
1
+ 2
+ 2
6 .
2
2
2
+b +2 b +c +2 c +a +2
4
74
3
4(a2 + b2 + c2 )
> .
2
2
2
2
(a2 + b2 ) + (b2 + c2 ) + (c2 + a2 ) + 4(a2 + b2 + c2 )
Nu quy ng ln, ta c mt bt ng thc bc 4 kh phc tp, hn
na ta li cng cha bit c tnh ng sai ca n. Trong iu kin thi
gian hn hp phng thi (ch rng y l mt bi ton trong thi
chn i tuyn ca Iran), nu tn nhiu thi gian vo mt bi ton phc
tp ( y l bt ng thc thu c sau nh gi) v c th bi ton
sai th tht l khng nn. V vy cch nh gi Cauchy-Schwarz nh
trn tht s khng kh thi, ta cn mt kiu nh gi khc.
Nhn thy nh gi trn c nhc im l to ra bc cao, ta c gng tm
mt nh gi khc trnh bc cao, v nh gi m ta ngh n l
b2 + c 2
c 2 + a2
a2 + b 2
+
+
>
a2 + b 2 + 2 b 2 + c 2 + 2 c 2 + a2 + 2
2
a2 + b 2 + b 2 + c 2 + c 2 + a2
> 2
.
(a + b2 + 2) + (b2 + c2 + 2) + (c2 + a2 + 2)
S dng nh gi ny gip chng ta thot khi bc cao, tuy nhin v
tnh n li to ra mt yu t phc tp khc l cn thc. M tiu ch
ca ta khi s dng Cauchy-Schwarz chng minh bt ng thc l a
bi ton tr v dng n gin nht c th. Nh th, cch lm ny cng
khng my kh thi. Vy ta cn phi lm sao va trnh c bc cao
m li va trnh c cn thc?
By gi, cc bn hy hng ng thc sau
(a + b)2 + (a b)2
a +b =
.
2
2
(3)
76
hay tng ng
2(a + b + c)2 + 2(a c)2 > 3(a2 + b2 + c2 + 3).
Bt ng thc ny c th vit li thnh
(a + b + c)2 + 2(a c)2 > 3(a2 + b2 + c2 ),
hay
(a b)(b c) > 0.
(4)
C th d dng nhn thy bt ng thc (4) khng phi lun ng. Tuy
nhin ta vn c th p n ng. Tht vy, bng cch s dng cc nh
gi tng t (3) l
(a b)2
(c b)2
(a c)2
+
+
>
a2 + b 2 + 2 b 2 + c 2 + 2 a2 + c 2 + 2
[(a b) + (c b) + (a c)]2
> 2
(a + b2 + 2) + (b2 + c2 + 2) + (c2 + a2 + 2)
4(a b)2
=
2(a2 + b2 + c2 ) + 6
v
(b c)2
(a c)2
(b a)2
+
+
>
a2 + b 2 + 2 b 2 + c 2 + 2 a2 + c 2 + 2
[(b a) + (b c) + (a c)]2
> 2
(a + b2 + 2) + (b2 + c2 + 2) + (c2 + a2 + 2)
4(b c)2
=
,
2(a2 + b2 + c2 ) + 6
(5)
(c a)(a b) > 0.
(6)
a2 +b2
a+b
a+b
2
(ab)2
,
2(a+b)
do bt ng thc
(a b)2
(b c)2
(c a)2
a+b+c+
+
+
> 3.
2(a + b) 2(b + c) 2(c + a)
S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz, ta c
2
(a b) + (b c) + (a c)
(a b)2
(b c)2
(a c)2
+
+
>
2(a + b) 2(b + c) 2(a + c)
2(a + b) + 2(b + c) + 2(a + c)
(a c)2
=
.
a+b+c
Bi ton c quy v chng minh
a+b+c+
(a c)2
> 3.
a+b+c
a+b+c+
(1)
78
(2)
(c a)(a b) > 0.
(3)
+
+
> ,
2 5 6ab
2 5 6bc
2 5 6ca
2
1 2ab 1 2bc 1 2ca
1
+
+
> .
5 6ab 5 6bc 5 6ca
3
Do 1 2ab = a2 + b2 + c2 2ab = (a b)2 + c2 nn ta c
#
"
a2
b2
c2
(b c)2 (c a)2 (a b)2
1
+
+
+
+
+
> .
5 6bc 5 6ca 5 6ab
5 6bc
5 6ca
5 6ab
3
Ti y, s dng bt ng thc Cauchy-Schwarz, ta c
b2
c2
(a + b + c)2
a2
+
+
>
5 6bc 5 6ca 5 6ab
(5 6bc) + (5 6ca) + (5 6ab)
(a + b + c)2
=
15 6(ab + bc + ca)
v
2
(b c) + (a c) + (a b)
(b c)2 (a c)2 (a b)2
+
+
>
5 6bc
5 6ca
5 6ab
(5 6bc) + (5 6ca) + (5 6ab)
4(a c)2
=
.
15 6(ab + bc + ca)
Ta cn chng minh
(a + b + c)2 + 4(a c)2 >
15 6(ab + bc + ca)
= 5 2(ab + bc + ca).
3
(1)
(2)
(3)
(4)
=
6
+
.
6 1 bc
1 + (5 6bc)
1
5 6bc
T suy ra
8
1
1
1
1
1
1
+
+
+
+
63+9
3 1 bc 1 ca 1 ab
5 6bc 5 6ca 5 6ab
6 3 + 9 1 = 12.
Nhn mi v ca bt ng thc ny cho 38 , ta thu c ngay (4).
Bi ton 2 (Mediterranean Mathematical Competition, 2009). Chng minh
rng vi mi a, b, c dng, ta u c
a
b
c
ab
bc
ca
+
+
> 2
+ 2
+ 2
.
2
2
2a + b 2b + c 2c + a
a + ab + b
b + bc + c
c + ca + a2
2
(ab)
ab
1
Chng minh. rng a2 +ab+b
2 = 3 3(a2 +ab+b2 ) , do bt ng thc
cn chng minh c th c vit li thnh
(a b)2
(b c)2
(c a)2
+
+
+
a2 + ab + b2 b2 + bc+ c2 c2 + ca + a2
a
b
c
+3
+
+
> 3.
2a + b 2b + c 2c + a
80
(1)
(2)
(b c)(c a) > 0.
(3)
a2 + b 2
b2 + c 2
c 2 + a2
+
+
> 2.
a2 + b 2 + 1 b 2 + c 2 + 1 c 2 + a2 + 1
Do a2 + b2 =
"
(a+b)2 +(ab)2
2
nn ta c
#
(b + c)2
(c + a)2
(a + b)2
+
+
+
a2 + b 2 + 1 b 2 + c 2 + 1 c 2 + a2 + 1
#
"
(b c)2
(c a)2
(a b)2
+
+
> 4.
+ 2
a + b 2 + 1 b 2 + c 2 + 1 c 2 + a2 + 1
82
3
3 = 3 a2 b2 c2 6 ab + bc + ca.
Suy ra ta ch cn chng minh
(a + b + c)2 + (a c)2 > 2(a2 + b2 + c2 ) + (ab + bc + ca).
Sau khi khai trin v rt gn, ta c
(a b)(b c) > 0.
(1)
(3)
T lp lun trong phn chng minh ca bi 1, ta thy trong (1), (2), (3)
phi c mt bt ng thc ng. T d dng suy ra iu phi chng
minh. ng thc xy ra khi v ch khi a = b = c, tc x = y = z = 1.
Nhn xt. Nu t x = a3 , y = b3 v z = c3 , th ta c abc = 1 v
1
1
= 3
,
x+y+1
a + b3 + abc
do vy bt ng thc nu bi cn c th vit li thnh
a3
1
1
1
1
+ 3
+ 3
6
.
3
3
3
+ b + abc b + c + abc c + a + abc
abc
a
b
c
1
+ 2
+ 2
6 .
+ 11 7b + 11 7c + 11
6
1
1
1
+
+
+
7a2 + 11 7b2 + 11 7c2 + 11
#
"
(b 1)2
(c 1)2
2
(a 1)2
+ 2
+ 2
> .
+7
2
7a + 11 7b + 11 7c + 11
3
(1)
(2)
84
(3)
Ta c
(ab)(ac)+(bc)(ba)+(ca)(cb) = a2 +b2 +c2 abbcca > 0,
do trong (1), (2), (3) phi c t nht mt bt ng thc ng.
T d dng suy ra iu phi chng minh. ng thc xy ra khi v
ch khi a = b = c = 1.
Bi ton 5 (Chinese Northern MO, 2006). Cho cc s thc a, b, c tha
mn a + b + c = 3. Chng minh rng
a2 + 9
b2 + 9
c2 + 9
+
+
6 5.
2a2 + (b + c)2 2b2 + (c + a)2 2c2 + (a + b)2
Chng minh. Bt ng thc cn chng minh c th c vit li thnh
a2 + 9
b2 + 9
c2 + 9
2
+ 2
+ 2
> 1,
2a2 + (3 a)2
2b2 + (3 b)2
2c2 + (3 c)2
tng ng
5b2 12b + 9
5c2 12c + 9
5a2 12a + 9
+
+
> 1.
2a2 + (b + c)2 2b2 + (c + a)2 2c2 + (a + b)2
2
2(a + b + c)2
.
2(a2 + b2 + c2 ) + ab + bc + ca
Do ta ch cn chng minh
(2a b c)2 + (a + b + c)2 > 2(a2 + b2 + c2 ) + ab + bc + ca.
Sau khi khai trin v rt gn, ta c
3(a b)(a c) > 0.
(1)
(2)
(3)
86
hay tng ng
3(a2 + b2 + c2 ) > 9,
Bt ng thc ny ng do theo bt ng thc Cauchy-Schwarz, ta c
3(a2 + b2 + c2 ) > (a + b + c)2 = 9.
Bi ton 6. Cho a, b, c l cc s thc tha mn iu kin a + b + c = 3.
Chng minh rng
18a 35
18b 35
18c 35
+ 2
+ 2
> 17.
4a + 6 b 4b + 6 c 4c + 6
a2
(1)
(2)
(3)
n y, ta li thy
(ab)(ac)+(bc)(ba)+(ca)(cb) = a2 +b2 +c2 abbcca > 0,
nn trong (1), (2), (3) phi c mt bt ng thc ng.
T d dng suy ra iu phi chng minh. ng thc xy ra khi v
ch khi a = b = c = 1.
Quan st li gii ca cc bi ton trn, ta thy c mt im chung l
on cui ca php chng minh, ta lun c cc bt ng thc dng
(a b)(b c) > 0
(i)
(a b)(a c) > 0.
(ii)
hoc
V chc hn bn c cng thc mc l ti sao chng ti li phi nh
gi thng qua tch hoc tng (c th l
Y
(a b)(b c) = (a b)2 (b c)2 (c a)2 > 0,
(iii)
X
(a b)(a c) = a2 + b2 + c2 ab bc ca > 0)?
(iv)
Bi l tht ra chng ta hon ton c th nh gi n gin hn, chng
hn nu ta s dng tnh i xng (hoc hon v) ca bi ton m gi
s b nm gia a v c th (i) s ng, v nu ta gi s a = max{a, b, c}
(hoc a = min{a, b, c}) th (ii) s ng.
Cc nh gi thng qua (iii), (iv) khng qu phc tp nhng li khin
cho chng minh ca ta tr nn di v cng knh hn. Vy mc ch ca
vic s dng (iii), (iv) y l g?
Tht ra, iu m chng ti mun nhn mnh y chnh l ch: khi m
s sp th t cc bin khng cn tc dng na th yu t t nht vn c th
s dng c kh hiu qu khi phi hp vi bt ng thc Cauchy-Schwarz.
88
Ta cng xt v d sau.
Bi ton 7. Cho a, b, c l cc s thc tha mn iu kin a + b + c = 1.
Chng minh rng
a2
b2
c2
+
+
6 1.
6a2 4a + 1 6b2 4b + 1 6c2 4c + 1
Phn tch v tm ti li gii. Cng tng t cc bi ton khc, ta tm
cch chuyn bt ng thc v dng ca bt ng thc Cauchy-Schwarz
a2
6 12 v
dng phn thc. Ta nhn thy 6a2 4a+1
1
a2
(2a 1)2
=
.
2 6a2 4a + 1
2(6a2 4a + 1)
Do ta vit c bt ng thc li thnh
(2a 1)2
(2b 1)2
(2c 1)2
+
+
> 1.
6a2 4a + 1 6b2 4b + 1 6c2 4c + 1
Tuy nhin, nu lc ny p dng Cauchy-Schwarz kiu nh thng dng
(2b 1)2
(2c 1)2
(2a 1)2
+
+
>
6a2 4a + 1 6b2 4b + 1 6c2 4c + 1
2
(2a 1) + (2b 1) + (2c 1)
>
,
(6a2 4a + 1) + (6b2 4b + 1) + (6c2 4c + 1)
th bt ng thc thu c sau s khng ng. L do tht n gin.
Cc bn hy quan st bt ng thc cho bi, ngoi trng hp
ng thc thng thng l a = b = c = 31 ra, th n cn xy ra du bng
khi a = b = 21 , c = 0 (v cc hon v).
Trong khi , nh gi trn c du bng khi
2a 1
2b 1
2c 1
= 2
= 2
,
4a + 1
6b 4b + 1
6c 4c + 1
v hn nhin b s 21 , 12 , 0 khng tha mn h phng trnh ny. Nh
vy, ta cn thay i cch s dng Cauchy-Schwarz sao cho hiu qu hn.
By gi, ta gi nh ngoi trng hp ng thc a = b = c = 13 th bt
ng thc s ch xy ra du bng ti mt b na l a = b = 12 , c = 0
(tc ta khng xt n cc hon v ca b ny). Khi , c th d dng
6a2
=
,
(6a2 4a + 1) + (6b2 4b + 1)
6c2 4c + 1
6c2 4c + 1
v do 2c2 > 0 nn ta ch cn chng minh
2(6c2 4c + 1) > (6a2 4a + 1) + (6b2 4b + 1).
(1)
(2)
(3)
90
92
b
c
9
a
+ 2
+ 2
6 .
+1 b +1 c +1
10
,
c2 + 1
2 a2 + 1
2 b2 + 1
10
(a 1)2 (b 1)2
1
2c
+
>
.
+
a2 + 1
b2 + 1
5 c2 + 1
By gi, ta c th s dng Cauchy-Schwarz v nh gi (1) trn:
2
(a 1) + (b 1)
(a 1)2 (b 1)2
(c + 1)2
+
>
=
a2 + 1
b2 + 1
(a2 + 1) + (b2 + 1)
(a2 + b2 ) + 2
(c + 1)2
9(c + 1)2
>
=
.
2
1
23 12c + 9c2
+ 2 c +2
3
(2)
18c2
= 2
.
9c 3c + 5
Ta cn chng minh
(1 2c)2
18c2
3
+
> .
2
2
2c 2c + 1 9c 3c + 5
5
Sau khi khai trin v rt gn, ta c bt ng thc hin nhin ng
(3c 1)2 (17c2 8c + 5) > 0,
ng thc xy xy ra khi v ch khi a = b = c.
94
Nhn xt. Ngoi cch gii trn, bi ny cn c th gii bng cch khc
(cng da trn yu t t nht) nh sau: rng
(b + c a)2
1 7(2a b c)2 + (5b + 5c 2a)2
= +
.
3
a2 + (b + c)2
24 a2 + (b + c)2
Do bt ng thc cho c th vit li thnh
"
#
(2a b c)2 (2b c a)2 (2c a b)2
7
+
+
+
a2 + (b + c)2
b2 + (c + a)2
c2 + (a + b)2
#
"
192
(5b + 5c 2a)2 (5c + 5a 2b)2 (5a + 5b 2c)2
>
+
.
2 +
2 +
2
2
2
2
5
a + (b + c)
b + (c + a)
c + (a + b)
S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz, ta c
(2a b c)2 (2b c a)2 (2c a b)2
+
+
>
a2 + (b + c)2
b2 + (c + a)2
c2 + (a + b)2
2
(2a b c) + (a + c 2b) + (a + b 2c)
>
a2 + (b + c)2 + b2 + (c + a)2 + c2 + (a + b)2
v
(5b + 5c 2a)2 (5c + 5a 2b)2 (5a + 5b 2c)2
+
+
>
a2 + (b + c)2
b2 + (c + a)2
c2 + (a + b)2
2
(5b + 5c 2a) + (5c + 5a 2b) + (5a + 5b 2c)
.
>
a2 + (b + c)2 + b2 + (c + a)2 + c2 + (a + b)2
T hai nh gi ny, ta a c bi ton v chng minh
35(2a b c)2 + 80(a + b + c)2 > 48 3(a2 + b2 + c2 ) + 2(ab + bc + ca) ,
hay
76a2 29b2 29c2 76ab 76ac + 134bc > 0.
(1)
(2)
(3)
By gi, ta c ch rng
X
X
X
(76a2 29b2 29c2 76ab 76ac + 134bc) = 18
a2
ab
(1)
a4 + b4 + c4 = (a2 + b2 + c2 ) 2(a2 b2 + b2 c2 + c2 a2 ).
Do , rt t nhin ta ngh n vic s dng nh gi quen thuc
(ab + bc + ca)2
,
a b +b c +c a >
3
2 2
2 2
2 2
96
(2)
Trn thc t, (2) khng phi lun ng (bn c c th d dng kim tra
c bt ng thc ny sai vi a = 3, b = c = 1). Tuy nhin, vi vic
s dng yu t t nht ta li c th buc n phi ng. Tht vy, v
X
a2 + b2 + c2 + 3(ab + bc + ca) = 3(a + b + c + d)2 = 0,
nn trong bn s
a2 + b2 + c2 + 3(ab + bc + ca),
b2 + c2 + d2 + 3(bc + cd + db),
c2 + d2 + a2 + 3(cd + da + ac),
d2 + a2 + b2 + 3(da + ab + bd),
phi c t nht mt s khng m. V do tnh i xng nn ta hon ton
c th gi s c
a2 + b2 + c2 + 3(ab + bc + ca) > 0,
tc (2) ng v bi ton c chng minh hon ton. Ch rng ng
thc xy ra khi v ch khi a = b = c = d3 , hoc cc hon v.
Nhn xt. T li gii ca bt ng thc (1), ta tm c mt chng
minh th v cho bi bt ng thc trong chn i tuyn Vit Nam d
thi Olympic Ton Quc t nm 1996:
Nu a, b, c l cc s thc ty , th
4
(b + c)4 + (c + a)4 + (a + b)4 > (a4 + b4 + c4 ).
7
(3)
1
1
1
3
+ 2
+ 2
6
.
2
2
2
+b +k b +c +k c +a +k
2+k
1
1
2
1
+ 2
+ 2
> .
2
2
2
+b +4 b +c +4 c +a +4
3
1
1
1
+ 2
+ 2
> 1.
2
2
+ b + 1 b + c + 1 c + a2 + 1
98
1
1
1
1
+ 2
+ 2
6 .
4a + 11 5b 4b + 11 5c 4c + 11
4
n(n 1)
(a4 + a42 + + a4n ).
3n + 3 1
n2