You are on page 1of 4

LacadadelMurodeBerln

LacadadelMurodeBerln,enlanochedel9denoviembrede1989,enmediodegrandes
manifestacionesdejbilopopular,dividiradicalmentelahistoriadelaposguerraeuropea.
Antesdesucada,laburocraciasoviticapretendaalcanzarlaseguridaddelaURSS
medianteunapolticadeconcesionesestratgicasalacontrarrevolucinmundial..Eneste
cuadro,lapolticarestauracionistadelossucesoresdeBrezhneveragradualytimorata.La
penetracinimperialistaenlospasesdeesteseguaelmismoritmogradual,atravs
prstamosfinancieros,preferenciascomercialesyacuerdosentreempresasdeunoyotrolado
delaCortinadeHierro.
LacadadelMuronoinventnada,solamenteacelerlahistoriayterminconlasmedias
tintas.Enelcursodelostresmesessiguientescayeronlosregmenescomunistasde
Polonia,ChecoslovaquiayRumania.LasreformasdemercadoseaceleraronenlaURSS.El
imperialismomundialperditodacautelayselanzosadamentealaconquistadelBltico,
deChina,deUcraniaydeGeorgia.LaanexindelaRDAfueelmodeloparalaanexin
capitalistadeEuropaOriental.
Unamaniobra
LacrisispolticaquellevalacadadelMurocomenzenmarzode1989,cuandoHungra
levantlasrestriccionesfronterizasparaelpasedeciudadanosestealemanesaAustriay,
desdeall,haciaAlemaniaOccidental[quelesreconocalaplenaciudadana].
Incluso,antesdequeelMurosevolvieraporoso,msde200.000alemanesdelEstehaban
viajadoalaRFAduranteeseao(TheEconomist,18/11/89).Esteintercambiode
ciudadanosestabapactadoentrelosdosEstadosalemanesAlemaniaOrientalobtuvo
compensacionesmonetariasycrediticiasyhastapreferenciascomerciales[laRFApagabael
dficitcomercialdelaRDAconlosrestantespasesdeEuropaOccidental].Yadesde
mediadosdelos80,losdirigentesdelSEDhabanentradoenasociacionesdecolaboracin
econmicaconsuscolegasestatalesdelOesteyreclamabanreformasdemercado.
SiegfredLorenz,miembrodelPolitbur,escribaentoncesquenohaydudasdequecambios
yreformasfundamentalessonnecesariasenlaRDA.Haymuchadiscusinalrededordeesto.
Perofinalmente,todosmantenamoslabocacerrada[citadoenDemocraticTransitionin
EastGermany:1989/90].
MarkusWolf,jefedelapolicapoltica,laStasi,respaldabaalosreformistas:Lomsloco
detodo,escribiWolf,eraquelanecesidaddelcambioeraampliamentereconociday
cualquieraconelquehablaraloreconocaabiertamente,inclusoalosmsaltosniveles.Eso
seaplicabaatodoslosquedeberanhaberactuado,incluyndomeammismo[Landy
Possekel,citadoporGarethDale,Op.Cit.].Apuertascerradas,unapartedeladireccindel
SEDreclamababastanteantesdelacadadelMurounapolticadereformas.
HungraunasemicoloniafinancieradelFMIyunsatlitepolticodeMoscsloaccedia
levantarlasrestriccionesfronterizasluegoobtenerelvistobuenodeWashington,Bonny
Mosc.ElKremlinnodiosealesdeoponersealasalidadeorientaleshaciaOccidente
[porque]temequelapolticaantirreformistadeHoneckerconduzcaaunserioeincontrolable
levantamientopopular[Clarn,18/9/89].
1

Esindiscutible,entonces,quelacrisisdelosrefugiadospareceforzadaporel
imperialismoylosreformistasorientalesparaabrirunacrisispolticaenlaRDAquepermita
eldesplazamientodeHonecker,elllamadoBrezhnevalemnyabraelcursoauna
perestroikaestealemana[PrensaObrera,21/09/1989].
Hubounarevolucin?
El17deoctubre,enmediodeenormesmovilizaciones,cayHonecker[coneltcitorespaldo
deGorbachov].LosucediKrenz.ElMurocayentreel9y10denoviembre,perolos
reformistasnoesperaronsucadaparaimponersuprograma.
Acomienzosdenoviembre,losgerentesdelosgrandescombinadosindustrialesreclamaron
unareformaeconmicaradical.ElComitCentraldelSED,celebradoentreel8yel10de
noviembre[antesdelacadadelMuro],enfatizestaorientacin.Bajoladireccinde
Modrow,delalareformista,elnfasisfuepuestoeneldesmantelamientodelasestructurasde
comandoeconmicoyenladevolucindelpoderylosriesgosdelasautoridadescentralesa
losgerentesempresarios[]enfuncindeestablecerunaeconomasocialistaorientadapor
elmercado,lalibreconvertibilidaddelmarcodelaRDA,lacolaboracinconfirmas
occidentales,laflexibilizacindelasrelacioneslaboralesylareduccindelgastossocial
[ActasdelComitCentraldelSED,citadoporGarethDale,Op.Cit.].
ElMurocaycomoresultadodeunlevantamientopopular,perolaburocraciadelSEDnunca
perdielcontroldelaparatoestatal.Elestadonofuedesmanteladotampocolapolica
secreta.Elpodersetransmitidentrodelaparatostalinianoalemn,delosdurosalos
reformistas,enlaprecisadireccinestablecidaporMosc,consentidaporelimperialismo.
Destacandolasdiferencias,unartculopublicadocuandocayelmatrimonioCeaucescu,en
Rumania,PrensaObrerasealabaquelosacontecimientosrumanospusieronporprimera
vezencuestinelcontrolporarribadelprocesodedemocratizacindeEuropa,elcual
tienelugarbajolaatentamiradadelaburocraciarusayelimperialismonorteamericanoy
europeo[PrensaObrera,28/12/1989].
NuevoForo
Lamaniobralanzadaporlosburcrataseimperialistaseracontodo,muyriesgosa.Haba
desatadounmovimientodemasasqueincluahuelgasenempresasyenciudadesenterasy
reclamosdedemocratizacinradical.Adems,habareplanteadodosproblemashistricosde
dimensionesenormes.
ElprimeroeralaunificacinburguesadeAlemania,quepodaromperlosequilibrios
establecidosenelcontinenteeuropeo.
Elsegundo,unaunificacindelproletariadodeAlemaniaenelplanosindicalypoltico,con
laposibilidaddealterarelrgimenpolticoquehabacaracterizadoalpasdesdelaguerra.
Antelosproblemasqueenfrentaba,ladireccinreformadoraconvocaunapartedela
oposicin,formadaalabrigodelaIglesiaprotestante:elllamadoNuevoForo.Apesardesu
condicindemocratizanteyantisocialista,elNuevoForo,contabaconelapoyomasivoysin
fisurasdelaizquierdaeuropea,enparticularlatrotskista.LoreivindicabanelSecretariado
Unificado,elSWPbritnicoylosmorenistas,estoenfuncindesuapoyoalaperestroikade
Gorbachov

LascorrientestrotskistaseuropeasrechazabanplantearlaunidadsocialistadeAlemaniay
defendanreformaralaRDA.Ensuperidicodelapoca,elmorenismo[MAS],criticaba
algobiernodeAlemaniaOrientalporhabersenegadoaintroducirlasreformasdeapertura
quelaluchadelostrabajadoreshaimpuestoenotrospasescomolaUninSovitica[Citado
enPrensaObrera,3/10/1989].ElplanteodefendalacontinuidaddelEstadoorientalyla
viabilidaddelacoexistenciaconeldeloeste.Laizquierdanofuecapazdepresentarun
planteodeunidaddeAlemaniadecarctersocialistay,enesencia,unprogramade
reivindicacionestransitoriascomunesparaelproletariadodeunoyotroladodelasfronteras
artificiales.
LaconsignadelaunidadsocialistadeAlemaniafuelevantada(demanerasolitaria)porel
PartidoObrero:quebrarelartificiopolticomontadoparadividiralproletariadomsfuertede
Europayunificarloentornoasusderechossocialesdemocrticas.Porlaexistenciadeun
sindicatoscomunesyconveniosnicosenlasdosregionesalemanas,conigualessalarios,
conquistassociales,rgimenjubilatorio,desaludycondicionesdevidaparaquelaunidad
nosehicieraenperjuiciodeunouotro(comoocurriefectivamente).Paratodoestoera
necesariocondicionarlaunidaddeAlemaniaalaconvocatoriadeunaAsamblea
Constituyenteoseaquefueraelfrutodeunadeliberacinpoltica.Loqueacabocurriendo
fue,encambio,unaanexinoanchluss(comocuandoHitleranexaAustria).
LapolticadereformarlaRDAllevaconvocaraeleccionesenmarzode1990,dondese
impusoelPartidoDemcrataCristianodeAlemaniaOriental.Luegodeintegrardurantems
decuarentaaoslacoalicindegobiernoconelstalinismo,despusdelacadadeHonecker
sepasalpartidoDemcrataCristianoOccidentaldeHelmuthKohl.NuevoForoysus
aliadosizquierdistassacaronmenosdel5%delosvotos.Quperspicaciatuvolaizquierda,
no?!
Cadaunoporsuspropiosintereses,laburocraciareformista,elimperialismoylasmasas
concurrieronalderrumbedelMuro.ElPOlocaracterizdelasiguientemanera:lossucesos
denoviembreydiciembrepasados,queacabaronconlainamovilidaddelosstalinistasycon
elMurodeBerln,nofueronunarevolucinsinounasemirevolucin,locualhastacierto
puntoorelativamentesignificaquefueronunacontrarrevolucin.Estoporquelaburocracia
nofuederrocada,demodoquetampocoseprocediasuexpropiacinpoltica.Ladireccin
polticaquedenmanosdelascorrientesgorbachovianasquepropugnanlaintegracinal
capitalismomundial[PrensaObrera,n297,27/03/90].
ElimperialismoylaburocracianoprepararonpolticamentelacadadelMuro,elhecholos
sorprendi,peroestabanmejorpreparadosquelaizquierdaparaencararlacrisis.Durante
cuarentaaoslaizquierdaseopusoalaunidaddeAlemaniaydefendiarajatablauna
divisinpolticaquehabareforzadoeldominiodelimperialismomundialsobreel
proletariadodeEuropa.
Laanexin
Launificacinnacionalnoera,sinembargo,unprocedimientosencillo,deunladoporque
entraabalasolucindecontradiccionesexplosivas,delotroporquedebasatisfacerlas
aspiracionesdelasmasassublevadas.Poresto,launificacinmonetariapremialos
habitantesdeleste,alreconocerunaparidadquenoexistaenlarealidad(1a1cuandoenel
mercadonegrolarelacinera1a5).Peroestasobrevaloracindelcambiocondenala
quiebraalaindustriaoriental.
3

Laanexinsignificunaenormedestruccindefuerzasproductivas:enlaRDA:
desaparecieronlasdosterceraspartesdelPBIindustrialestealemnyladesocupacinsuper
el40%delapoblacinactiva.As,laburguesaalemana(RFA)destruyauncompetidor
potencialyseapoderdesusjoyasindustrialesapreciosderemate.Laburguesaalemanase
validelasituacinparaatacarlascondicionesdevidadelosobrerosdeloesteyagudizarla
competenciaentrelostrabajadoresdeambasregiones.
El1a1solorigiparalastenenciasdemonedas,noparalossalariosnilosservicios
sociales.Disparlosprecios,peronolasremuneraciones.Laanexinagudizladivisinde
laclaseobreraalemanaeiniciunafuertedesindustrializacindeleste.Hoymismolatasade
desempleoenelesteduplicaladeloesteeneloeste,elnmerodenuevospobressin
esperanzallegaal4%delapoblacinperoenlareginorientalal20%(LeMonde,
18/10/2006).Desdelaanexin,lapoblacinenlareginorientalseredujoenun25%enlos
ltimosveinteaos,losalemanesdelesteemigraronmasivamente.
Anhoy,veinteaosdespus,lospartidosdelaizquierdaalemanayeuropeatodavano
tienenunaagendadeunidadsocial,econmicaypolticadelaclaseobreragermana.Los
herederosdelosreformistasde1989elpartidoLinke,formadoporunafraccinde
izquierdadelasocialdemocraciaylosrestosdelviejostalinismoestealemn(queconstituye
unareferenciayhastaunmodeloparalaizquierdatrotskistacontinental,comoelSU)
integra,juntoconlasocialdemocraciaoficialalemana,elgobiernoestadualdeBerln.
Crisismundial
AunquelaburguesahalogradounificaraAlemaniaentrminoscapitalistas,lacuestindela
unidadsocial,polticayeconmicadelproletariadoalemnsigueenpie.ConAlemaniaunida
llegaroneleuro(1992),eltratadodeMaastricht(1992)yeldeLisboa(2007),yconellosun
retrocesoenlascondicionesdevidadelostrabajadoresalemanesydetodaEuropa.Eldestino
finaldelaunificacinalemanaserdecididoporlacrisismundialdelcapitalismo.Lomismo
valeparalallamadaunificacindeEuropa.

LuisOviedo

You might also like