Yirminci Yzyl Oyunculuk Eitimi

Avrupada ve Birleik Devletlerde oyunculuk eitimi bir yirminci yzyl olgusudur. Bu olgu hem roln
karlmas hem de ierii hakknda bilgilendirmeyi kapsar. Bu nedenle dramatik srecin btndr
denilebilir. Oyunculuun merkezi nemi bu alandaki yenilikilerin kendine zg eitim teknikleri ve
yirminci yzyln baz dnm noktas yapmlarn ortaya karm olmalarndan bellidir.
Bat eitim yntemlerinin ncleri drt Avrupal ile belirlenir: Konstantin Stanislavsky, Vsevolod
Meyerhold, Michael Chekhov ve Jacques Copeau. Yzyln ortalarndan sonra Bertold Brechtin epik
oyunculuk ve Joan Littelewoodun toplu oyunculuk grlerinin bir arada ele alnmasyla Kuzey
Amerika Metot oyunculuu yorumunun domasnda anahtar rol oynamtr. Bu yorumun yerine
oturmasnda Lee Strasberg, Stella Adler ve Sanford Meisneri anmak gereklidir. Son olarak, yzyln
son yar Atlantikin her iki yarsndan ynetmenlerin baskn olduu bir dnem olmutur. Bunlar
arasnda Joseph Chaikin, Jerzy Grotowsky, Peter Brook, Eugenio Barba ve Wlodzimierz Staniewski
saylabilir.

Oyunculuk Eitiminin Kkeni

Bat kltr uzun bir sredir usta-rak ilikisiyle yetien oyunculuk tarihini srdrmektedir, ancak
Avrupada gemii on beinci yzyla dayanan Noh tiyatrosu ve gney Hindistandan bir dans
tiyatrosu olan Kathakali benzeri sistematik bir oyunculuk eitimi gelenei tiyatro sanatnn
merkezinde olmamtr. Yirminci yzyln bana kadar Batda oyunculuk eitimindeki g ve
potansiyelin kefedilmesi stne gidilmedi. Oyunculuk eitimine ilginin artmasnda Doudaki zenli
eitiminin farkna varlmasnn yannda yzyln banda nesnel bilimsel aratrmalarn etkisinin
giderek yaygnlamas nemli rol oynamtr. Bat Avrupa tiyatro uygulayclar kesin olan
aratrmaya, sanatn gelimesini salayacak model, sistem ve denenmi teknikler oluturabilecek bir
nesnel oyunculuk dili oluturmaya balad. Bu balamda, Staniskavsky oyunculuk srecini en ince
ayrntsna kadar inceleyen ve bulgularn yaynlayan ilk kii oldu. Onun ilk metinleri (Bir Aktr
Hazrlanyor, Bir Karakter Yaratmak ve Bir Rol Yaratmak) Avrupa ve Kzuey Amerikada birok oyuncu
iin okunmas gereken asal eserler arasnda girdi.
Oyunculuk srecini akla uygun hale getirme abas bir yandan srerken, ortaya kan eitimle ilgili
yeni hedefler tm Avrupada ve Birleik Devletlerde yeni stdyolarn, okullarn, akademilerin,
laboratuarlarn ve tiyatrolarn almasna yol at. Bu merkezler sadece oyunculuun naturasn
aratrmakla kalmad, ayrca aratrma bulgularn deerlendirdi ve en sonunda oyuncuyu almaya
hazrlad. Her bir oyunculuk eitimi sistemi veya gr tiyatronun amac, naturas ve bu ama ve
natura dahilinde oyuncunun ilevi hakknda birbirinden olduka farkl varsaymlara ve fikirlere
sahiptir.

Ynetmen ve Oyuncu
Oyunculuk eitimi sistemlerinin ou tiyatro alanna grece yeni girmi olan ynetmen ile yakndan
ilgilidir. Modern tiyatro ynetmeninin ykselii tiyatro sanatnn faylarnda sismik bir deiim
meydana getirmitir. Sahneleme sreleri daha incelikli hale gelirken, on dokuzuncu yzyln iki ilevli
oyuncu/ynetmeni yerini modern ynetmene brakmtr. Hi phesiz, ynetmenin ykselii
oyuncunun ilerinin daha incelikli ve nesnel irdelenmesine yol amtr. Ancak oyunculuk eitimini
desteklemesine ramen, ynetmenin statsnn ykselmesi nceki yllarn yldz oyuncu kavramna
1

ters bir durum oluturmu ve atmaya yol amtr. Ynetmenin ykselii oyuncunun konumunu
kolaylatrd m yoksa gcn m azaltt konusu olduka karmak bir meseledir. Ancak dersimizde
inceleyeceimiz tm uygulamaclarn oyuncu ve ynetmen arasnda dinamik bir ibirliinin olmas
gerektii konusuna vurgu yaptklarn belirtmek gerekir.
Giderek artan bir biimde, yirminci yzyl ynetmenleri oyuncu ile tiyatro yapcs olarak yeni ve
glendirilmi bir konumda ibirlii aramaktadr. Grotowskynin Yoksul Tiyatrosunda Ryszard Cieslak
rneinde olduu gibi ynetmenle yksek younlukta ibirlii iine giren baz oyuncular yeni bir
estetiin yaratlmasnda merkezi rol oynamtr. Deimez Prensdeki roln gelitirirken Cieslak ile
candan hazrlk almas hakknda Grotowski aylarca ve aylarca Cieslak benimle tek bana alt
(Richard, 1995, 122) demektedir. Oyuncunun katks zellikle gsterim metninin ounlukla
oyuncunun kendi malzemesinden kt planl almalarda belli olur. Joseph Chaikinnin Ak
Tiyatrosu bu trde ibirlii ve kiisel sre dizgesinin bir rneidir: genel bir denemede bazen
dierlerine yle youn katlmak mmkn olur ki projenin sonunda hangi blmn benim hangi
blmn bir bakasnn olduunu sylemek olanakl deildir (Chaikin, 1972, xi).
Eitimde oyuncunun yaratclna yaplan vurgunun metnin yorumlanmasnn tesinde olmas
ounlukla yeni becerilerin ve eskilerin yeniden biimlenmesiyle gerekletiren srelerle baarlr.
rnein, Copeaunun ilerinde oyuncunun doalama becerisinin kefi hem geleneksel commedia
dellarte tekniklerinin hem de Suzanne Bingin 1917 ile 1919 yllarnda New Yorkta ocuk Okulunda
oluturduu ocuun yaratcl ve oyunsu eitim almalaryla ilgilidir.

Yenilik ve Reform
Oyunculuk eitiminde yirminci yzyln balarndaki ilginin anahtar esi ksmen Dou gelenei bilgisi,
ksmen nesnel bilimsel aratrma etkisi ve ksmen tiyatro ynetmeninin ykseliiyken, daha sonraki
ivme yeni tiyatro biimlerinin gelitirilmesi ynndeki byk arzudan kaynakland1.
Aslnda, bu dnem ileyeceimiz birok uygulaycnn temsil ettii tiyatro tarihindeki radikal
dnemlere ramen, bu yeniliklerin doas bir devrimden ok gelecek tiyatro reformlarn gsterir.
John Rudlin, Jaques Copeaunun tiyatroyu yenilenebilir bir varlk olarak grp yzyln banda
dramatik yenilemeyi nasl aradn tanmlar. Staniskavskynin Moskova Sanat Tiyatrosunda kurucu
orta Nemirovich-Danchenko [tiyatronun] yaamn yeniden ina etme arzusunun prova ve oyun
hazrlklar dzenini kkken deitirmek iin olduunu sylerken (Nemirovich-Danchenko, 1937, 68),
Grotowski tiyatroya ihtiyacmz olup olmadndan daha ok, tiyatroda vazgeilmez olann ne
olduunu sorgulamaya balar. Hatta Brechtin yararl tiyatroyu gelitirmesi bile tiyatro devrimi deil,
epik biim yoluyla seyircinin devrilmesidir. Bu uygulayclar tiyatroda almay onun kavramsal
snrlandrmalarna kar gelmeye ve ykmaya tercih ederler. Snrlarn yklmas gsterim sanatnn
daha melez projeleri tarafndan gerekletirilir.

lk Teorik Etkiler
Yirminci yzyln banda oyunculuk eitiminin teorik kkleri on sekizinci ve on dokuzuncu yzyl
Fransasna kadar uzanr. Denis Diderot ilk defa 1830 ylnda yaymlanan Komedyenin Paradoksu (Le
1

Yirminci yzyln banda Chekhovun temel eserleri henz yazlmt. Tiyatroda gerekilik hala gelimemi ve
btnyle kefedilmemiti. Bununla birlikte, dier sanatlarla paralel olarak, baz uygulayclar hayata benzerlik
hrsn reddetmeye balamlard. lk sembolistler tiyatro sanatnn iirin, dansn, mziin ve resmin bir arada
bulutuu bir yer olmas gerektiini ve daha soyut bir dil ile fikirlerin anlatlmas gerektiini savunuyorlard. Bu
ilk yenilikler tiyatroyu olduka farkl bir yne doru gnderiyordu.

Paradoxe sur le comedien) adl eseriyle oyuncunun ynteminin naturas hakknda Bat Avrupada
sregelen bir tartmay balatt. Diderotun zamann oyunculuunun materyalist zmlemesi temel
paradoksu ortaya kartt: oyuncu gerek duygular yayor gibi grnecek, yoksa tam kart
gerekten yaayacak. Diderota gre iyi oyuncu gsterim srasnda bu duygular mekanik olarak
retebilendi. Diderot oyuncunun ikili modelini nerdi: akl duygunun darda gsterimini kontrol
ederken, ie ileme gerekleir ancak duygulanm olmamas baarlr (Cole ve Chinoy, 1970, 162).
Ancak, Joseph Roachun Oyuncunun Tutkusu (The Players Passion) adl kitabnda ortaya koyduu gibi,
Paradoksun daha derine dallanp budaklanmas sadece Diderotun yazlarnn daha geni anlamda ele
alnmasyla anlalabilir2. Roach, Diderotun sadece ikili bir oyunculuk modeli nermediini bunun
yannda insan bedeninin psiko-fiziksel boyutu stne yapt aratrmalar yoluyla duygu bellei,
imgelem, yaratc bilinalt, toplumsal yalnzlk, karakter beden, roln notasyonu ve kendiliindenlii
(Roach, 1985, 117) konularn nceden tahmin ettiini gsterir. Staniskavsky de yirminci yzyln
banda oyunculuk ve eitmenlik yaamnda bu konularla ilgilenmitir.
1863 ylnda doan Staniskavskynin oyunculuk uygulamas anlay teorik aratrmalarndan anlalr.
Stanislavsky byk olaslkla Rusyada da yaynlanm olan Diderotun yazdklarn okumutur. Fransz
psikolog Thedore Ribotun dedii gibi duygularn fiziksel hareket olmakszn var olamayaca
balamndaki akl ve bedenin ayrlmaz olduuna dair giderek artan bilimsel inan Stanislavskynin
ilgisini ekti. Carnickenin iaret ettii gibi, Staniskavsky kendi iddiasna Ribotu yanslamtr: Her
eylemde psikolojik bir ey vardr ve psikolojik olanda ise fiziksel olan vardr (Stanislavskii, 1989, 258)
Dersimizde inceleyeceimiz tm uygulamaclarda grlecei gibi beden ve/veya akl dinamikleri
teorileri oyunculuk eitiminde srekli aratrma ve yorumlama gerektiren konular olduu iin her
ikisine de vurgu yaplmas nemlidir. Konu edilen uygulamaclarn uygulama gzlemleri dierleri
tarafndan gelitirilirken yeniden tanmlanm ve bulgularnn bazen yanl yorumlanmtr.
Stanislavskynin eserleri srekli gndemde kalm, kitaplarnn karmak yaym ve evirileri onun
siteminin blk prk ve dzensiz tantmna neden olmutur. rnein, Amerikada oyuncunun
psikolojik ynteminin irdelenmesi onun daha sonra gerekletirdii karakterin fiziksel, dtan
yaplandrlmasn inceledii Fiziksel Eylem Yntemi almalarndan daha iyi bilinir. Bu durum
Stanislavskynin kanlmaz olarak ok eitli yorumlanmasna neden olmu ve onun akln ve bedenin
bir arada yaamas inancnn glgede kalmasna neden olmutur.
Stanislavskynin zellikle fiziksel eylemlerin notasyonunun karlmasyla balanmas ynndeki son
dnem almalar Jeryz Grotowskinin ilgisini ekmitir. Grotowski psiko-fiziksel tekniini gelitirirken
fiziksel yapnn disipline edilmesi yoluyla oyuncunun ifade ve imgelem zgrl stnde
younlamtr. Grotowski iin oyuncunun kiisel eitiminin her detayn ister gerek ister imgelem
yoluyla olsun hakllatrmas gerektiini temel alr. Lisa Wolford, Stanislavsky ve Grotowski arasdaki
bu balanty her iki ynetmeninde oyuncuya yardm etmek istediini dikkate alarak sahnede
doruyu yaamak olarak kabul eder. Ancak burada sz edilen doru farkl estetik kapsamda ifade
edilir. Wolford ayrca Meyerholdun ifrelenmi fiziksel eitim ynteminin Grotowskynin
almlarnda etkili olduu grndedir. Bunun karlnda, Meyerholdun fikirleri ilk dnem eitim
almalarnda kendine zg bir biyomekanik biim arayndaki Eugenio Barbann almalarnda
2

Roach, Le Paradoxe sur le commedienin Diderotun ayn dnemde yazd Element (Element) ve DAlembertin
Ryas (Le reve de dAlembert) gibi kitaplaryla birlikte ele alnmas gerektiini iaret eder ve insan bedeni
hakkndaki bu kitap paral bir tablo gibi yorumlanabilir (Roach, 1985, 129).

yanklanr: Biz biyomekanii d uyarmn dinamik bir tepkisi olarak tanmlyoruz. () Biz onu
[biyomekanii] kendi grmze gre ispatlayarak kendi bedenlerimizde yeniden icat etmeyi,
yeniden kefetmeyi denedik (Barba, 1979, 74).

Melez Verimlilik
Yirminci yzyl uygulayclar arasnda melez verimlilik olduka karmaktr. Dersimizde bu sorunlarla
direk olarak ilgilenmeyeceiz, ancak her uygulayc zaman sral olarak ele alnaca iin hem benzer
ilgileri hem de yeni yrngelerin olumasna yardm eden daha nceki fikirlerin aka reddediliini
izleme olanan bulacaz. Baz durumlarda uygulayclar bakalarnn sitemleriyle eitilmitir ve daha
sonra bu sistemlerden ayrlmtr. Hem Meyerhold hem de Chekhov Moskova Sanat Tiyatrosunda
Staniskavsky ile birlikte oyuncuydular. Her ikisi de kendilerine zg alma yntemlerini dgelitirdiler. Robert Leach, Meyerholdun Moskova Sanat Tiyatrosunun natralizmini taklidin
tesindekine ulaan bir sistemi aramak iin reddettiini vurgular. Meyerhold bunu bedenin youn
almas yoluyla baarma yolunu aramasna ramen, iki temel fikri Stanislavskyden almtr:
karakterler iin hakllatrlm eylemler ve ak hedefler. Chekhov oyuncunun kiisel yaratcln
yeertme grnn nda yeniden yorumlasa ve deitirse bile ilk ynetmenlik grlerinin
ounu korudu. Copeau kendi ekoln yirminci yzyl banda Comedie Franaise eitim ynteminin
basknlna tek alternatif olarak gelitirdi. John Rudlin devasa mirasn Michel St. Denisten Etiene
Decrouxa kadar birlikte alt ve Jacques Le Cog gibi ondan etkilenen oyuncularla gsterir.
Tabii, baz uygulayclar gemi bak alarnn elerini yeniden yorumlad. Belki de bunun en ak
rnei hem Staniskavskynin sistemi hem de bu sistemim yeniden yorumlanmas olan Metottur. Joan
Littlewood ayrca Staniskavskynin grlerine bavurur, ancak bu grleri Rudolf Labann hareket
eitimiyle birletirir. ylece, Stanislavskyi yeniden yorumlamann tesinde, btnyle farkl bir
hareket eitimi olan yeni bir ara boyut ortaya koyar. Dier uygulayclar kendi eitim yntemini
reddeder: Chaikin kendisininkini oluturmak iin btn kalbiyle yok edinceye kadar metot oyuncusu
olarak almtr.
Sonu olarak, ibirlii daha sonra gelen uygulayclarda yaygn olarak rastlanan zelliidir. rnein,
Brook, Barba, Staniewski ve Chaikin eitli balamlarda Grotowski ile almtr. Hem Barba hem de
Staniewski Grotowskinin Laboratuar Tiyatrosuna katlmtr. Chaikin ve Brook ise Grotowskiyi
oyuncularna kendi eitim tekniklerini gstermesi iin davet etmiler, ancak, Chaikinin belirttii gibi
onun telkini ve anlk itenlii beni ve dierlerinin ounu etkilemi iken biz hala farkl ynde
ilerliyoruz (Chaikin, 1972, xi)

Antonin Artaud
Fransz oyuncu, ynetmen ve air Antonin Artaudun (18961948) yazlar yirminci yzyln ikinci
yarsndaki birok tiyatrocu iin nemli bir referans noktas oluturdu. Artaudun yazlarnn
ekirdeini oluturan Tiyatro ve kizi (1970) ilk olarak ngilterede 1958 ylnda yaynlanmtr.
Artaudun grleri kabul edilen almlama yntemini ykt ve Artaud Bat tiyatrosunun aklc ve
indirgeyici eilimi olarak grdn reddetti. Seyircide tedavi edici duygularn son raddesine kadar
ykseltecek bilincin szel olmayan unsurlarn kutlad. Artaudun tutkulu inanc kendi dilini
oluturuncaya kadar tiyatronun asla kendi zel eylem gcn oluturamayaca (Artaud, 1970, 69)
oldu. Grotowskinin iaret ettii gibi: Artaud arkasnda somut bir teknik brakmad ve metot iaret
etmedi. Gr ve eretilemeler brakt (Grotowski, 1969, 86). Bununla birlikte, bu gr ve

eretilemeler zellikle 1964 ylnda Kyc Tiyatro sezonunda Peter Brook ve Royal Shakespeare
Companynin oyuncular bata olmak zere birok kiiye ilham verdi.

Kltrleraras
Artaudun 1931 yl Smrge Sergisi srasnda karlat Bali tiyatrosu fikirlerini derinden etkiledi ve
onu daha ok duygulara hitap eden, fiziksel bir oyuncu aramaya yneltti. Artaud zihninde boksrn
kaslarn kulland gibi duygularn kullanan kalbin atletini canlandrmt (Artaud, 1970, 89).
Yirminci yzyl boyunca Batl tiyatrolarn giderek artan boyutta Douya zg (Oryantal) geleneklerin
farkna varmas hem oyuncu eitiminde hem de gsterim estetiindeki gelimelerde nemli rol
oynad. Stanislavsky, Chaikin, Grotowski ve Barba gibi baz uygulamaclar oyuncunun beden/zihin3
hazrlnda sava sanatn ve/veya yoga gibi btnle ait uygulamalar kullandlar. Peter Brook ve
Eugenio Barba gelenekleri birinci elden kendi kltrel ortamnda anlamak iin uzun sre Douda
dolarlarken, Meyerhold, Brecht ve Littlewood kar illzyonist tiyatrolarnda Asya tiyatro
tekniklerinden etkilendiler.
Bu zel yol Bat tiyatrosunun yeniden politik ve sosyal bir tartmaya girmesine neden oldu. Asya
tiyatrosu uygulamalar aratrmalarndan ve baz durumlarda Asya tiyatrosunun benimsenmesinden
kaynaklanan kltrleraras sorunlar son otuz yldr ateli tartmalara neden oldu ve bu
uygulamaclarn bazlar (zellikle Brook ve Barba) bu sylemin merkezine oturdu.

Oyuncunun Varl
Ian Watson tiyatro antropolojisi gelime almalarnda Barbann amacnn oyuncunun varlnn
kkenini anlamak iin Oryantal tiyatronun sistematik incelenmesi olarak tanmlar. Barba,
oyuncunun varlnn kontrolnn ou Oryantal gelenein gsterim prensibinin ortak zellii
olduu sonucuna ular. Bu olguya iki temel e katkda bulunur: oyuncunun gnlk tepkilerini
krmak iin renilmi beden tekniklerinin kullanm ve gsterim srasnda enerji kullanmn belirleyen
ifrelenmi kurallar. Bu eleri Barba oyuncunun gnlk tesi tekniklerinin temel aygtlar olarak
tanmlar.
Varlk dersimizde oyunculuk eitiminin farkl balamlarnda deinilecek soyut bir terimdir.
Oyuncunun varlnn yorumlanmasnn ve anlalmasnn eitimde ok geni yer tuttuunun bilinmesi
nemlidir. Barba bu durumu oyuncunun kontrolne ve enerjisini kullanmna bal olan tamamyla o
anda olma durumu olarak zmler. Gardzienicein gsterimlerinde, oyuncu ayn anda birka bilin
dzeyinde ilevsel olabilmeyi salayan yceltilmi bir varlk durumuna ulamak iin Diderotun
tanmlad ikili gsterim paradigmasnn tesinde bir ilev grr.
Dorinda Hulton varlk tanmlamas Chaikinin ses ve hareket altrmalaryla ilikilidir. Bu balamda
Hulton oyuncunun btnyle kendilik varlyla ilgili olmadn, ancak daha imge almasyla
daha ilgili olduunu iddia eder. Oyuncunun dikkati bu etkileimli grevde younlar. Anlk sre
iinde oyuncunun btn abas:
Ortaya kan biimi dinlerken ve gzlerken zihin ve akl arasnda farkl bir tr denge dnmne
veya diyaloga izin verdii, ortaya kan imge ile arasnda zaman zaman bir uyumlama meydana
geldii [zaman] () varln alglanabilir nitelii vardr.

Bu terimi Zarillinin oyunculukta beden/zihin problemi (bkz. Phillip Zarrillinin (Re)Considewred, Theories
and Practices, s. 1016) tartmasndan alntladm.

Sistem veya Kurallar

Batl oyuncunun eitim yntemleri iin yirminci yzylda yaplan aratrmalar iki anahtar sorun
etrafnda meydana gelen tartmalara sahne olmutur. Birincisi, tek bir evrensel sistem oyuncunun
eitimi iin komple bir yntem olabilir mi? Bu aslnda Stanislavskynin asal amacyd, ancak
Carnickenin de vurgulad gibi kavramsal sistem oyuncuya kesinlikle eitli yollar gtstermektedir:
bir yolu seerken her bir oyuncu sistemi yeniden kefeder ve kiiselletirir. Stanislavskynin
beklentisi bir rehber () bir elkitabyd asla felsefe deildi.
kincisi, oyunculuk sisteminin temel teknikleri tiyatronun her biimini ortaya kartmada uygulanabilir
mi? Bu da yine Stanislavskynin inancyd. Ancak baz uygulamaclar zellikle psikolojik gereklikten
uzaklap, eldeki metnin yorumlanmasna geilmek istendiinde onun siteminde baz snrlamalar
buldu. Meyerhold onun sisteminin snrlayc olduunu hisseden ilk kiilerden biriydi. Meyerhold
oyuncunun sadece taklit yapmadan daha tesini yapma kapasitesine sahip olduunu iddia ederek
natralist tiyatronun psikolojik varsaymlarna kar kt. Kendi biyomekanik altrmalaryla srekli ve
youn beden eitim almalar sayesinde tiyatronun tm trleriyle uyumlu bir yntem arayna
giriti. Ancak bunu yaparken Meyerhold oyuncunun fiziksel, uzamsal ve ritmik daarcnn daha
byk biimde ifade edilmesini nerdi. Daha sonraki uygulayclar evrensel olarak uygulanabilir
kesinliindeki her trl kavramsal neriyi reddetti. rnein, Chaikinin sistemler hakkndaki inanc:
[Sistemler] ehir plan gibi kaydedilir, kur yapma kurallarndan daha iyi takip
edilemezler. Bakalarndan ipular alrz, ancak bizim kltrmz, duygularmz
ve estetiimiz bizi btnyle yeni bir tr ifade biimine ynlendirir, tabii eer
bakasnn yntemini ve bulgularn taklit etmiyorsak. Estetik sistemi yeniden
yaratr. (Chaikin, 1972, 21)
Kesinlikle, birok yirminci yzyl uygulaycs kendi eitimlerinin alma biimi balamnda ilk kurallar
tanmlamak adna kapsaml bir sistem fikrinden sakndlar. Bu kurallar belirli oyuncu eitimi
yntemlerinde gsterildi ve farkl etik durumlarda ayrntlaryla ifade edildi, ancak hibiri kendi
ilerinde bir sistem meydana getirmedi. Copeau sahnede samimiyeti aramada birinin dramatik
kurallarn anlamaktan sz eder. Brechtin oyuncusu oyundaki sosyal gleri sorgulamadan sadece
gzlem yapmaz. Strasberg oyuncuyu kendisinin dnda yaratabilen birey olarak tanmlar ancak
bunu baarmak iin oyuncu bilinaltna ve bilindna bavurmaya (Strasberg, 1965, 82) hazrlkl
olmaldr.
Ancak bu eitim kurallarn gelitii ortam yine bu kurallarn belirlenmesinin nemli bir ksm olarak
kalrken, birou ayakta kald ve takipilerini etkilemeyi srdrd. Bu durum baz kurallarn temel
olduunu, kkeninin tesine geebildiini ve bylece aklanabilir ekilde yirminci yzyl Bat
oyunculuk eitiminde anahtar kavramlar matrisinin paras olarak kabul edildiklerini ispatlar.
Her tiyatro uygulaycsnn alt sosyal, politik ve estetik balamda ayrntl bir uygulamann dizgesi
olarak kabul edilen altrmalar gsterilir. Kayt altna alnan bu altrmalar el kitab biiminde
sunulmak iin hazrlanmaz. Bunlar uygulaycnn yer ald alann somut rnekleridir ve ekirdek
kurallarn fiziksel gerekletirilmesini gsterirler.

Kaynaklar
Artaud, A. (1970) The Theatre and its Double, ev. V. Cotti: Calder and Boyars, London.
Barba, E. (1979) The Floating Island: Reflections with Odin Teatret, ev. J. Barba, F. Perdheilhan, J. C.
Rodesch, S. Shapiro, J. Varley. Thomsens Boytrykheri, Denmark.
Chaikin, J. (1972) The Presence of Actor. Atheneum, New York.
Grotowski, J. (1969) Towards a Poor Theatre, ev. M. Buszewicz and J. Barba, ed. E. Barba. Methuen,
London.
Strasberg, L. (1965) Strasberg at the Actors Studio: Tape_recorded Sessions, ed. R. Heltmon,
Theatre Communications Group, New York.