NAAT

MHENDSL BLM
2014-2015 ETM RETM YILI GZ YARIYILI, YAPI STAT I FNAL SINAVI
Prof. Dr. Hasan KAPLAN (1-3 ubeler), Prof. Dr. Mehmet NEL (2-4 ubeler), Snav Tarihi: 07.01.2015

Sorular ve zmleri
Soru 1 (35 Puan): ekil 1 de verilen hiperstatik dzlem
25 kN
ereve de Kuvvet Yntemini kullanarak;
C
a) Mesnet reaksiyonlarn elde ediniz(15P)
b) Normal Kuvvet diyagramn iziniz( 5P)
c) Kesme kuvvet diyagramn iziniz (5P)
I
d) Eilme momenti diyagramn iziniz (5P)
A
e) Muhtemel deforme olmu halini iziniz (5P)
(A ve B dmleri sabit mesnettir.)
stenilmesi halinde arka sayfada verilen arpm
tablosundan yararlanlabilir

2I

4m

I
B
10 m

ekil 1

ZM 1
zostatik Esas sistem seimi
HSD =3m+r-3j= 3.3+44.3 = 1; Sistem
birinci dereceden hiperstatik. zostatik esas
sistemi oluturmak iin; B mesnedi kayc
hale getirilecek ve yerine X1 bilinmeyeni
konulacaktr.

25 kN
C

2I

4m

I
B

A
10 m

X1

D Yk 0, X1 = 0 in zm
MA = 0 25.4 + 10. VB = 0, VB = 10 kN, Fy = 0 , VA = 10 kN, Fx = 0 , HA = 25 kN
25
C

2I

HA=25 A

10

2I

10

N0
A

VB=10

VA=10

ES D Yk in Normal Kuvvet Diyagram

ES D yk in Mesnet Reaksiyonlar
C

25

2I -10

T0

100 +

+ C

2I

M0

ES D Yk iin Kesme Kuvveti Diyagram

ES D Yk in Eilme Momenti Diyagram

Birim (Virtel)Yklemeler iin zm
D Yk =0, X1 = 1 in zm
C

2I

X1=1

ES X1=1 iin in Mesnet Reaksiyonlar

I
A

2I
N1

I
B

ES X1=1 iin in Normal Kuvvet Diyagram

NAAT

MHENDSL BLM
2014-2015 ETM RETM YILI GZ YARIYILI, YAPI STAT I FNAL SINAVI
Prof. Dr. Hasan KAPLAN (1-3 ubeler), Prof. Dr. Mehmet NEL (2-4 ubeler), Snav Tarihi: 07.01.2015

2I

+ 1

2I

T1
A

I
M1

ES X1=1 iin in kesme Kuvveti Diyagram

ES X1=1 iin in Eilme Momenti Diyagram

Hiperstatik Bilinmeyenlerin Belirlenmesi
Sistem birinci dereceden hiperstatik olduundan, 10 + 11 . x1 = 0 , 10 =? 11 = ? iki adet virtel deplasman
belirlenecektir. zostatik esas sitemde kaldrlan X1 reaksiyonu dorultususnda oluan virtel deplasman;
1 L
10 = 0 M1 . M0 . dx olacaktr. Yine kaldrlan X1 reaksiyonu dorultususnda birim ykleme yaplmas halinde
EI

yine bu dorultuda oluan virtel deplasman 11 = 0 M1 . M1 . dx olacaktr. Virtel deplasmanlarn

EI
belirlenerek uygunluk denklminden X1 hiperstatik bilinmeyeni hesaplancaktr.
Virtel deplasmanalr ij lerin hesab iin; tayc sistemin her paras iin moment denklemleri yazlarak
integrasyon yaplabilecei gibi, moment diyagramlarnn alanalrna gre arpm tablosundan da yararlanlabilir.
arpm tablosundna yararlanlarak hesaplanan ij ler aada verilmitir.

10 =

1
(
EI

+
4

100

- 4)
4

100

1
+ 2EI (

4 +

10

10

10 =

1 1
1 1
1533,33
4 100 (4) +
10 (4) 100 =
EI 3
2EI 2
EI

11 =

1
(
EI

11 =

4)+ 1 (
2EI

4
10

4 )+

10

1
(4 EI
4

4 4

1
1
1 1
122,678
2 4 (4) (4) +
10 (4) (4) =
EI
3
2EI 2
EI

Elde edilen deerler Uygunluk denklemnde yerine yazlrsa;

1533,33
122,678
1533,33

+
X1 = 0 X1 =
= 12,5 kN elde edilir.
EI

EI

122,67

Esas Sistemin zm
Hesaplanan X1 bilinmeyeni kullanlarak Sperpozisyon denklemleri ile ya da bulunan deer sisteme d yk
olarak etkitilerek Esas sistem zlr.
12,5

25kN
C

HA=12,5 kN

2I

HB=12,5kN

10

2I

10

N kN
VA=10 kN
Esas sitem Mesnet Reaksiyonlar

VB=10 kN

Esas Sistem Normal Kuvvet Diyagram

NAAT

MHENDSL BLM
2014-2015 ETM RETM YILI GZ YARIYILI, YAPI STAT I FNAL SINAVI
Prof. Dr. Hasan KAPLAN (1-3 ubeler), Prof. Dr. Mehmet NEL (2-4 ubeler), Snav Tarihi: 07.01.2015

2I
-

12,5

C
D

10

50

12,5

2I
+

I 50

T kN
A

50

50

M kNm

Esas Sistem Kesme Kuvveti Diyagram

Esas Sistem Eilme Momenti Diyagram

Sistemin Muhtemel Deformasyon Yapm ekli

YORUM: Davran olarak Bilinmesi gereken:

Eksenel deformasyonlar ve kayma
deformasyonlar ihmal edildiinden Rijitlikleri
ayn olan iki kolon 25 kN luk yatay yk eit
oranda paylarlar. Bu nedenle A ve B mesnet
reaksiyonlar eit olmaktadr.
Mesnetlerin ikisi de basit mesnet olduu iin A
ve B de dnmeler oluur
Kirite momentin sfr olduu noktada bkm
noktas vardr. Deforme olmu ekilde bu
noktada elestik eri yn deitirecektir

Soru 2 (15 Puan): ekil 2 de verilen

srekli kiriin Kuvvet Yntemi ile
zmnde takip edilecek aamalar izah
ediniz. Bilinmeyenlerin belirlenmesi iin
gerekli olan uygunluk denklemini yaznz.

q
A

A Mesnedi Sabit, Dierleri Kaycdr.

L

ekil 2
ZM 2
1.ekil 2 de Verilen srekli kirite sistemin hiperstatiklik derecesi(HSD)= 2 dir. B ve C mesnet momentleri
bilinmeyen olarak seilerek izostatik esas sistem(ES) elde edilir.
q
q
q
x2
x1
x2
I

2. D yk iin zm yaplr.
3. x1 = 1 iin zm yaplr.
4. x2 = 1 iin zm yaplr.
5. 10 + 11 . x1 + 12 . x2 = 0
20 + 21 . x1 + 22 . x2 = 0 uygunluk denklemi ile zlerek x1 ve x2 belirlenir.
6. x1 ve x2 den yararlanlarak u kesme kuvvetleri hesaplanr. Buradan kesme ve moment diyagramlar izilir.
+
-

X1

+
-

X2

_-

Soru 3 (20 Puan): ekil 3 te verilen tayc

sistemde, B noktasndaki dey deplasman
Virtel yntemi ile bulunuz.

5kN/m

10 kN
B

4m

ekil 3

NAAT

MHENDSL BLM
2014-2015 ETM RETM YILI GZ YARIYILI, YAPI STAT I FNAL SINAVI
Prof. Dr. Hasan KAPLAN (1-3 ubeler), Prof. Dr. Mehmet NEL (2-4 ubeler), Snav Tarihi: 07.01.2015

ZM 3: Virtel i (Enerji) yntemi ile deplasman hesabnda, d kuvvetin yapt iin i kuvvetlerin ekil
deitirme enerjisine eit olaca prensibinden yararlanlmaktadr. Bunun iin nce sistem d ykler iin
zlerek eilme momenti ifadesi elde edilir. Sonra hesaplanacak deplasman dorultusunda birim yklemem
yaplarak eilme momenti ifadesi elde edilir. Bir birim yk dorultusunda yaplacak olan i; eilme
momentlerinin yapaca ekil deitirme iine eitlenerek deplasman elde edilir.
D Yk in zm
5kN/m

Birim Ykleme(Virtel Ykleme)

1

10 kN

1
4m
M1(X)

5kN/m

10 kN

T1(X)
M(X)

T(X)

M1(X)

0x4
= x; T1(X) = 1

0x4

x
M(X) = 10x 5x ; T(X) = 10 + 5x
2
1 L
1 4
5 2
B = M(X) . M1(X) . dx, 11 = (10
). ()dx
EI 0
EI 0
2
1 4
5x 3
10x 3 5x 4 4 10. 43 5. 44 373,33
= (10x 2 +
)dx = (
+
)I =
+
=
EI 0
2
3EI
8EI 0
3EI
8EI
EI
Ayn deer arpm tablolar ile de hesaplanabilir. Burada yayl ykn moment diyagram ile tekil ykn
moment diyagram ayr ayr birim yklemden elde edilen moment diyagram ile arplmal ve sonu
toplanmaldr.
Sperpozisyon prensibini de kullanarak pratik yoldan sonular kontrol edilebilir;
P
A

B =

PL3
10. 43
213,33
=
=
3EI
3EI
EI

213,33 160 373,33

+
=
EI
EI
EI

q
A

B =

qL4
5. 44
160
=
=
8EI
8EI
EI

Soru 4
ubuu,
sitemde
a)
b)
c)
d)

(20 Puan): ekilde 4 te verilen; A-B kafes

B-C kiri elemanndan oluan dzlem tayc

q=10 kN/m
C

Mesnet reaksiyonlarn belirleyiniz (5P)

Normal kuvvet diyagramn iziniz (5P)
Keme kuvveti diyagramn iziniz(5P)
Eilme momenti diyagramn iziniz(5P)

B
3m
A
8m

ekil 4

NAAT

MHENDSL BLM
2014-2015 ETM RETM YILI GZ YARIYILI, YAPI STAT I FNAL SINAVI
Prof. Dr. Hasan KAPLAN (1-3 ubeler), Prof. Dr. Mehmet NEL (2-4 ubeler), Snav Tarihi: 07.01.2015

ZM 4
q=10 kN/m
C

HC

VC

3m
A

Verilen sistemde kafes eleman olarak verilen iki

ucunda mafsal bulunan AB ubuu; zerinde ara yk
olmadndan sadece eksenel kuvvet tar. AB
ubuunun eksenel kuvveti ve VA ya eit olur.
MB = 0 ; 10 8 4 6. = 40
Fx = 0 HC = 0
Fy = 0
VA + VB = 80 = 40

8m

VA
B

40

40

- C

N kN

40

T kN
A

80
M kNm

YORUM: ki ucunda mafsal bulunan ubuk, eer

zerinde ara yk yok ise kafes eleman olarak
adlandrlr ve yalnzca eksenel kuvvet tar. Verilen
sistemde eksenel deformasyonlar ihmal edildiinden,
AB kafes eleman ve BC basit kiriinden oluan iki alt
sistem olarak da zm yaplabilir.

Soru 5 (20 Puan): ekil 5 te verilen kiri de;

a) Verilen basit kiri tayc sistemli kpr
kiriinin C noktas iin (A mesnedinden 2 m
sonra) kesme kuvveti ve eilme momenti tesir
izgisi diyagramlarn iziniz
b) Verilen katar yknn (haraketli ara yk) A
dan B ye hareket etmesi halinde , A A
mesnedinden 2 metre mesafede yer alan C
noktasnda oluabilecek Maksimum kesme
kuvveti ve eilme momenti deerini
hesaplaynz.
Not: Arata her biri 10 kN yk aktaran iki tekerlek
aras mesafe 2 m dir. Ara temsili olarak kiri zerinde
gsterilmitir. Konumu, elverisiz kesit tesiri hesab
iin renciler tarafndan belirlenecektir.

10 kN
10 kN
2m

Aracn Hareket Yn
B

2m

6m

ekil 5

ZM 5: zerinden hareketli yk geen tayc sistemler; en elverisiz ykleme durumu iin analiz
edilmelidir. Bu soruda hareketli yk altnda bir basit kiri (kpr kirii) iin verilen C noktasndaki kesme
kuvveti ve eilme momentinin maksimum deerlerinin belirlenmesi hedeflenmektedir.
b) Katar yknn A dan B ye doru hareket
10 kN
10 kN
etmesi halinde C noktasndaki maksimum
2m
kesme kuvveti ve eilme momentini
oluturacak pozisyonunu ordinat
A
deerlerine baklarak belirlenir.
B
C

2m

6m

a) Daha nce elde edilen grafikler den yararlanlacaktr.

C noktasnn konumuna gre 8a, b) ordinat deerleri

NAAT

MHENDSL BLM
2014-2015 ETM RETM YILI GZ YARIYILI, YAPI STAT I FNAL SINAVI
Prof. Dr. Hasan KAPLAN (1-3 ubeler), Prof. Dr. Mehmet NEL (2-4 ubeler), Snav Tarihi: 07.01.2015

hesaplanarak kolayca C noktas iin kesme kuvvet ve

eilme momenti tesir izgisi diyagramlar elde edilebilir.

10 kN

10 kN

C
2m
b/(a+b)=0,75

2m

C noktas Kesme Kuvveti tesir izgisi diyagram

C
+

a/(a+b)=0,25
5
2m

4m

h4

+ h3

RMc

a.b/(a+b)=1,5

Vc=h1.10+h2.10=0,75.10+0,50.10=12,5 kN
C
A

4m
4/(2+6)=0,5
0
h2 +

h1

RVc

a/(a+b)=0,25
a

2m

6/(2+6)=0,75

2*4/(2+6)=1

2*6/(2+6)=1,5
b

C noktas Eilme Momenti tesir izgisi diyagram

2m

2m

4m

Mc=h3.10+h4.10=1,5.10+1.10=25 kNm